1
100
1
-
https://bibliotheque-virtuelle.bu.uca.fr/files/original/41/78324/BUCA_Divini_Platonis_Opera_omnia_17231.pdf
6cfac3c310d239b3c44f5b1a72964b9b
PDF Text
Text
•
J
DIVIN '] ".'
,
PLA T "c JNIS
OPERA OMNIA
MARSILIO FICINO
INTERPRETE. ,
__
(1:~'...,
Noua editio, adhibita Gr~ci codicis collatione à duobus
doEt:i[simis viris cafiigata:cuius collationis ratio ex epi.
{tola operi pr~fixa facile confia bit.
--
Hû acceJerun~fex Platoni.r dia/ogi, nuper à Sehaftiano
Conrado tralatt~ neque rvnquam adhuc
in hocrvolumen recepti.
-
~
L V G P
V N J.
APVD ANTONIVM VINCENTIVM,:
M. D.
LVI J.
Cum priui1~gio regio,
,>
�,.
����������•
J
DIVIN '] ".'
,
PLA T "c JNIS
OPERA OMNIA
MARSILIO FICINO
INTERPRETE. ,
__
(1:~'...,
Noua editio, adhibita Gr~ci codicis collatione à duobus
doEt:i[simis viris cafiigata:cuius collationis ratio ex epi.
{tola operi pr~fixa facile confia bit.
--
Hû acceJerun~fex Platoni.r dia/ogi, nuper à Sehaftiano
Conrado tralatt~ neque rvnquam adhuc
in hocrvolumen recepti.
-
~
L V G P
V N J.
APVD ANTONIVM VINCENTIVM,:
M. D.
LVI J.
Cum priui1~gio regio,
,>
�... .
. .....
, .
./
.
(
�ANTONIVS V INCENTIVS
LECTO,
RIB V S
r;;:;iSi~_~~§iE~ V
s.
..A JJ V S de cdufs nOUte httùu tditionu noftrte .rtttio-
nem referre )Jolumus. Primum ne quorunddm Typographorum ferjdz."arh fleuu" exiffimemur, qui cdflîgdltOneS &
comfdrdtiones 'iule grtecorum Ijuà vetuftorlfm eodùum in
Iibrorlfm[u0rttm indiciblu frofe CUbÙdbbUS /iteru profitmtur: cum intereà fortentd errorumnobufr(l cdfliJimü &
nitidifimü libruJUffondnt:deinde )Jt ne doEliJimi hominû
A},~Ii1! induflria,qui nohu[umma & afidua cottnttone petentiYJu
,
flum PLatonem ad qr~cum exemptdr cafligatu )Jtendum
dedit, Laude & grau'a 1ttte illt" ab omnr:btM gratu hominibtU debetIJr,noftrd culpa cdrettf.
Er'[;o )Jt comparationemfiJif.!è grteà /thri adhibitam tefiatum apud omnes fltt-diofos
relùJ.tluam:Ju,dicimtu in PLalonu diaLogo qui [riro r:nfcribitur,hunc in fgnemLoeum neque
~ .JtCdrjifto conuerJum,neque adhuc ab vllo reftit'ttum,à nobu frz'mum hde edition~ rtpoftum fùifJe:
" 7Ji:ebawr du~em,)Jt ofinor,femperjic db iis, t}tlti ft dliquid Jicere exiffimdbdnt,)JI nunc
" qlf,td:m ego dzcebam:nemfe hominum opinion,es Pdrtim flurimi fdeiendds de fequendtU,
" farum )Jero minimè. Hoc fer :J)eos,ô Crùo,nonne (I,'/;t.' reElè diei )JtJeturr Tu enim,"lJtfirt
" hominum c~nditio,abes à periculo,)Jt crtt/Hno dit moriarü, nec te in errorem inJucit pr~-..
" fins calamztM.
\ ..
Heee in'juam omnia in Critonü ZJid/ogo Pdgin. ,26 tditionü nojlrtefoferioru ttJhuc
dejiderabamur.
'R.!.'i.uirebdtur prteterea IO~tu in Çhdrmide )Jenuflifimus, quem frimi omnium de yr.~co
cfJmterfom legendum fludzofs exhzhemu,'. LoctU ejf.fttgin. I9l.
" Tum ego, Ôdmiee,idm heereham:ac me ed confidemia deJ!.ruit,quttm' PduLà ttntè hdbtbdm,
" fore vt cum eo foeiUin:è dij}utdrem . ..At poftedquam (rùitU dixit me eum efficui medi.
" camemum notum ejJet , ttfjexit me oeuLu tdnqudm prodigum 'fuodddm:& 'i.Udji interro" gaturtU, dd nos acceJ!'t. omnéfJue qui in faLeeflrd erdnt, continuo dd nos confluxerunt, de
)' cireuli inflar circundederunt. Tum )Jero,ô generofe, )Jbi ttj}exi queeflb fdllio /atebdnt, to" t~ exarji,neque amplius eram dfud me. [ritianique in dmoribtU fapitntifimu iudica" uz',gui de flrmofo puero l0'i.uens,[ed jimi/itudinem dlteritU reifubiiciens monui! me tttdm
" dtque etiam viderem, ne hinnulus in teonü confleSü )Jenùnsfuftum cdrnium duferrem.
), mihi 'fuzffe edfttU certè efcd ilia fuijfe videbdr. cum dutem ifftpercontdttU e/Jet, )Jtrum
" Cd;ÙU mede/dmfcirem.
.
. .' \
..Ad hue ergo dute mdgnte & fœdee LdC{Jnee Platonu latinam Trd/atzon~m ~urpijl.me
deformarunt, &-- illos diligentes eollatores qui nobu dn~e hoc temftU fo.tU caJl.tg~tlones ebu/licbant, turpifimèfœdiftméque ltttuerunt. Vbifunt homines ingem~ji,quI S~monù gryntCi viri cldrifimi nom,,'ne dntehde ddfoum quteftum ~urfi~er ~buJi[und qUI coqdtl~n~m
db l'o ddhibùam & correElionem M4rJil& interpretdtlo~U zn !z~rorumJ!t0ru~ tttulu td~
,El abant, quorum titulorum leElione vel )Jddr:monium()Jt Ille dlX1t) deflrl potuiffit? t2.!!d"!'
magno qu.xfo virum ilium eximium honore 4ficiunt, dum mm tttntlU ldcunlU aut mdlzrid difJ.'mulafe, dut flcorditt freerl'rmiffe )Jideri volum? .Atqui vitid font generù eiuf
dem profe ùmumerabilitt. ln Crdtylo fdgin. 228.
*
2
�Sed bü i~tn ~~ifü ~;Jedm~ )Jtr~m ~tec 'f~~ü jf/o modo!auris,ttn nom cAge nunc pttUlà antè conf!i fomtU eos q.uznomma.tn czUltatt~U5Jingulu tum Creecis tum 1]arbarù impofiterunt Onomothe:tU, zd eft, ~0m.zm:1n conduores ejJè, & arum ql1-ee hanc fdctdtatem
contineret,id ejl, nommum condm:JCemeffi: CR A T Y L V S: .JrCdxzmc SOC RAT ES.
Item 'Vero primi Onomothttee prmM nomma, 'Vtrum reS qttzlJtl.1 nomr:na imponebdnt nofcentes, dn ignorantes impofoer~nt rio C ~ A·T. Cogno(centes)JI mihi quidem 'Vldetur,
ô'
Socrates., soc RA. 'Neque emm (0 amzce Craryle) f,ghorltntes potuiffint. CR A 'f. Nan
mea quidem[entenda. soc R A. ~deamU5.
,,
ln O;armide hi 'Verflu deJiderabdnlUr.
Cum protteri fibi h~c audirem, reeepi fduciam, ae mihi pdulatim rurÎtu ttnimm excùa.
"
j",
r;
J"
" tlU ejl, recreatufque jum :.
.. . .
.
i' \ .. h, In 7Jialogo porro qUI- Theages mfcrZb
ltUr pttgm'7' h~c "Verbtt:
" !-Ieee àutem .qudm ,rppeti& , Wrtl-m hdbet nomen, an non? 'f II E AGE s. ExifJimo
htt,;' bere. SOC R A.
.
ln .JrCenone )Jero pagm. ID.
,) l?efeY' mihi eorum ql"~ dicebdt memoriam.autJi minJU idplacet,tu!e ifft dulttra.
,
ln Philebo fdg. 71.·
" Et nu~c quidem adhibita 'Vehementi meditAtÎone & fltis commoda di(jutatione con.fo[
fte
ne re(},iciamlU.
,
J
"
Ji
ln rhttteto pag. Ill. 1
" ..Ac rtJrflU dim-ittere,& hoc illi lieere facere, qùotiefcunque libJJerit.
Et paulo poH: .:
'.
'
;;. Et tmens: cogittuionejùbcet, qtMm poJùle~lIt 'iuidem Itnteà, ÎnmAnu d/~iênon hd~(~at.
" r"
InSophifld, pagin.Ill'
;: ~~ 0 S P E s. J/.luram igiturJJ:e~iem nonne tequum eft, cum imago fit, imAginfm ')JOCd" rd T 'lI B AB ï E ï V s. .Ma~lme.
.
ln dialogo cui titulu-s ejl CorgitU,'Vel de :Rhetorica, pagin. 134.
" Sed tU arbùratU tuo difPutationem tuam,prout /,oftum ejI, abfo/utU.
Et pagina infequenti 1.35·
,
" Neque t~mm ob ea~ c~ufam medl:c~sfoa la~de !ri~dre opo~tet .qui hoc pr4a~e fofJun
t,
" neque alios fr~te~e'.' opiJi:es:fed re[fe & rtttlone 'Vu Rhetorlca,ltem "Vt certandifacultd
te.
Et proxzma pagma.
, " SOC ·R A. NunqJtftrn ergo ~olet 'R!!et~ricU5 iniuriamjdCel'e
. GOR GIA s. 'Nunquam.
Et toJem rurfu 7Jzalogo pagm. 243,
" Senûo ÏtAque firè ri!?i ')Jfu ~enire, 'Vt quam~is grauitate fts prtfditU1, fttmen mm fUtU
tibi
" dmafl# (lduerfltur, ~ hoc m~JoJe re~ alzqua~hdbe~e conte~dù,eicomradicere non
pof
~ , fis : ftd forfom ~eorsumque t~m~taru. na~ ~n conclone qUtd~m, Ji fibi aliquid
dicenti
) , pofU/lU' 0the~lmfs co~trddtx~~zt, confl:euzHz rlJut~re fententzam, atqu~ il/a dicere,
q"he
~, ci fl~cere tntelltl;tU, eadem?ue t!bf & ttltacum Pyrlldmpo adolefcentullJ zHoflrmofo
'Ver~ , flnti filmt dCClacre.
.
.
In cmuiuio,fiue de .A~rt, pttgm; 193'
" Primum quidemfltuper ejI femfer, ",!,ultumqu e dbeft, 'ptft mollis & pu/cher, quemd
d" modum plerique arbitrantur :fid a~tdlJ.5 eft·
,
. ln ..Apologia SocrAtis. f~gl~'/315·.
.
'"
.
" Et dzc4m quod m4/opm dtgnlU) tudtcem1ue metpfum mer/tum 1fè huzufmodt quzpfum.
ln Phœdone,'Vel de ..Anima pagm. 331·
,~ eum.que animum ttjfuejaciamU1 prrfi "Vndique àcorporis contagione fluocari &
coUigi:
" itJque (quod eùu feri potejl) habitAn~ {dque &.
In Timea
"
"
"
"
,,
"
"
H
�ln Tt'm&efJ'pdgin'479'
'
" EOJ ),ler~ 1ùi nondum ln eorum Jitiomm pote!atémquf "Vmerant, ,ne ),mirmt.prohibuÎt:
" dltos dtetem nimirum nos, quolquot cü 'Hercu'lu crAU1IlnIU hdbitamIM, omnfS fromifcuè
, ) lèr/~auit.
.
f!....udm mU/Mimique fuerunttiufmodt:fr&efertÎm Ji "VniIM dUt d/terÎlu "Vet/IM idElurdm
f}eElemt#? 0!idfi verborum infinirttum ftrfiqui "VeUemU1, tjuem iflùu exitum orationû
inue~jremIM? quorum fdrâm'lUte aberant, refofuimus,fartim tju&e corr#pfd6rdnt,emt'n
Jalllm~s. Pel'paJtea fllmen froforrefatius fuel'ù''lute de altis infnùh exiflimandi t..opidm
foppedumt. ln TimlCo numerauimus dd tricies ftp/ies pecctttum in )lerbo Ail®-,. Nam
.
,um L A E VI, S fcribmdum ejfll, "Vbi'Jue L ENI S legebdmr.
.
. . 7>agma.)I2 columnttfleunJ", lib.Je leg. 1.
" Imurt&e nut/&e p~1JU/dnt, pro, mille.
!n qorgtd fdgin. 139 colfex.
" Externu eXt'mf/u, pro hefternü. ~od db ((1;1UO iflor/tm 'fÛtfl Pr~/éaores fdfimttfpeUdntIne dU~IO commijJum eft.
Pdgma 635"
" ~mieorum eoniunElio ,pro ttnimorum.
Pdgintt 313'
" Jjreuitdtem c~nfcidm,pro concifom.
Pdgmtt 559.
" InteUigent; co~pojti ,pro InteUigmdi c~mpotÎ.
Pttgmtt 55 1•
!l' Mdgiflratlu 4nimi,pro Magif/rartH 4nnu;.
Pdgintt 56o•
" Primd! Prifc.teque /fgeslro PdtrÙ Prifcttiueleges.
Pagma 56 3.
'" Sludium informatum, pro InflrtunAtum.
PAgintt 57 1 .
~, Ltx qUtt Ad mores ferrinet, fro Aa ttmores.
Pttgintt 574.
legem dijJunxerit, pro J1}exerit.
.;
Pdgin4 57 6 .
" YJuoJecz'm "Viros, pro )lieos.
7>dgind 511.
" Ludicrorum,pro ludiciorum.
PdginA 513.
" Prteflantem, fro pr,;tceJentem.
Pdgind 550'
:J, .JtCu/tetl~r 'lJflJtle dd dnimttm,prô "VflJue Ad mi~dm.
.. .
"
Vem'lue fingultt recenfere & /ttborü effittmmenji & ~~m~nu "Vol~men ~{m, epijlblAm.
confcribentü.7Mm eùu Codieu quem nttEli flmJH innumeru, trltufmodt CAJl."g~tZO~tbU4 refertos mdrgines perj}eximIM, & cum dmicü , plerifJue qut. mAgnA cum A~m"r~tz~ne tantdm ~ùiorum lernAm conJiderttrunt, lubenter tDmrnunicAu~m~, nequefUIt 'JuifJu.:tm, ~~i
JoElif!irr:i hominu, d,quo ifli prope HerCII/ei laborfs,f)C~ntlllft erdnf, #?JuftYMrn, A~ dtlt.gentldm non mdximtt lttltde & grd/ltt dignifim{tm luJI~;trft, lJ:ne!€~o.n"n~ue t~IJIô
~um effe, "Vt Pltttonu trAldtio qu~ tttm mult~ dc·fœJu m4tull& 'n:Ju~nAI4fludl.()fo~ .Ab
'i'jitH /eaionc deterrebttt, eofile nunefuit fuichrlllldine dC 'Vmuftttte mUlter dt'l.U~ AIlJCZ.d/.
,
" 0!.i
fo-
* ,
�Ettnim 'Vt gmtU urtitltn tmmJdtionÏ6 txpond~Jü , ioeos ~tidm non~uUos qui t~m imperitt: tttm~ue fueri~ùer .conuerj erttnt,Vt tolerd~'.. nuUtt rdtz.one foJ[e. vtderentur, Idem eru~
JittU vir non dubltttUIt Ltttmosfocere.tttmetfi m ferpll~cu fldne I~foElum eft, ne foum
lui1ue iudicium non re/iElum dliquü 1uer~retur.1n efifto/û hunc mfgnem locu"! o/findimtU. Nemo mediocriter ftltem erudtttUlgnordt LAT 0 M 1 AS .Cdrcerem fuifJe Syr4tUfS Jic diEfum à /ttpidibtU exciJis. P/dIO igitur in epiRold tertittdd ZJionyfum Sicilitt
7jrtt'nnum fc Jcribit.
~~
,
-\::ur~:xqQ JIi p.o,
t7TO'HO"«Ç
,
'Y
"cpa).
,.
4I'}.'SlWl"
~.
'"
fi (ffJ «CPHÇ
'''s:
~.~. ~,.,
".!!Ç-
il V'Toy ) ~sal' 7.iTeol7Vp.~~ «\7fJV«~~. 'TO"
tK IW
~
...
iI«\7f1)p.'IIIV
,.
itl
~d locus ad verbum exprdfus hoc fignificat.
f
~, Promift ~ihi Phi~~R/~n t~ eUm dimiferû J ..AtherM! celeriter )Jenturum. 2èeaè fiu-
rû,ji Lum e Ldtomzu dtr,:û[eru:
' . . ...
..
.
H~c ejl illitU/oci\f~cllltm~ t~terpretdtto.~t m~JmOPtbm d/IIS legebtttur hoc modo:
Lithotonienfem 'Vero ,llum dtmiJifJe laudabile fuit .
."
fccuitU (tlndem hominû tant~ Jlupor fuijj(t, quitdmfœdum erroremdiutùu in his lihrû fulche~rim~ inji~ere fd~ere~ur. ~ el~ a/id mU,/tô 14u~abzj~or fuit er:ufdem. doElifi. mi 'Viri ddr.gent~d, qUI nommarl1utdem ln f~~fenttd noluu,ne m opere alzeno zngemofM
)Jideri velle exiRr.metur:aut ex d/torum feccatM crefcere. Sdtû conflat innumeros CPiatonü
locos à Cicerone 'Vnùo ldtinè fcribendi conuerundfque magif/ro pafim in foû hbrû Luculenter & frope diuinittU eXfrefJos
Hos locos omnes cum ,/I.e ad marginem ddfcriben cœpijfet 'fdrtim dnguftiû margmum adduElM, fartim 'Vt {iceronû 4m4mium pudiû inferur.'re:, 'fu~rum .ho~ tempore "!ttgnum.effi num:~rum i~telligebdt ,in conuxrum
Ïffur:' repofutt : Cz.c~ron~ lzbro, 'Vn~e ~~a ~eJè.rzpferat dzlzgenter ~n margine no~ato 4tqU~
indzcato. f~ quol'me 7u;foE/am allc.ul Imur~am qu.ertttur, hommem fore nemznem arbztramur.niJiforte 'fuu ()cerone mel,orem dlzquem znterpretem & doEliorem fjUltrdt, ttut
tuiuftuam noftrorum traJationem JuUù~~, pr~ftrendam arbirretur.' ln Tzm~i tamen
inurpretdtione, quum il/e frofter Longioremfermonem nihil in mdrginibM ttnguDiJimû
IldfcripffSet) tantum locorum tralationem hac nottt ~ dejign1Jèt J eam Czceronis librz~
'1u~ extat parum infinemhuitU 'Vo?uminû reùcimtU: 'Vnde quod cuitjue commodtJm nit
fttcilè ,,:!!~mdtur. -:Ad hanc forr'o d~lige~t~'am h~c etiam in frimû c~~memorttnda &
mdgnû dZf,ntt IdudzbIM acc~fStt. {um zn/n,m ~x Hom,ero & Hejiodo loCI tt Platone profirrmftl- r, eos mag~o labor~ zntam.multultbrr: .c~n1uijitos a~ tdnd~",: repertos, quo qttiqut
IX libro fumft~ efe~t, zn margtne 'juaf ~t$ztU a~ flm:s tntentu ~ndtcauit .
:J)enùJue
~lio 'fuoque dzl'gentt~ gmert nojlrah.~c edmo m~r.or~m zn mo~um tlluflrdta!fi : nAm cum
nec epiflold PldtonÛ foRrema,nec etufdem ZJta/ogi[ex ( qUI tamen tttn1uam ddulurini
notttntur) à Y1arflio c~nuerJi ejJent, ~ut 'Vn1 uam zn h~c 'Volum.en recepti,prjm.um jlla~
t!iRolam Latlnam ftctt:tum fox Zhalogos elegdm~r d Sebajlzano (onrddo 'Vzro tioElifJim o conuerflsfoo loco, )JI nihil foPhac deji~eretur, repo~endos curayuzt.
f?.!!.~ tum Ïtd Je httbeant., nth,t m,ed 1utdemI!n~mtla poRhttc homimbM nojlris excufltionû elinquetur~ 1~o "!tnM fludt~s~ Platonultk~os,-:ruoluant J & ferpefu'o in manihM habednt. Noyj; qutJem )JoluntM.m ,l/orumjludm aJluudndû dC forr1fè etiamficultMnon d1uit,neque poRhae ,Ji nobu kunc ammum Vetu 0ft. Mttx. conferuarit, 'Vnfjuam deerit, quttntumuû mdgno pretio nobù boni & 'Vttles libriconftdturifint. VolumM
tnim & hondm eruditorum 'Virorum 'Vo~untdtemfluere noRrufoculratibM, & J?!ipub.
literarj~ commodû ''ludntum innobû erit,inflruire. ~c deteJlamur 7jfDgraphorum
fjuorundam ,4udriti~m, 1ui fuùfordibus ingeniofos homines ab ldbore & diligentia caftig4nJorum ltbrorum 'lJulg'o Jeterrent. .Jâirttntur multi, neque fanè iniuritt mirantur,
~/inq in tanf~ bi~ori~ cumulant/a incredthlem azligentÏdm . .A.t qUdie calcdr pUtdmm .
'llinif)
.
li'
1fe.
�Plinio fi1iJJe, quod CÙ"Ù 'VntU, & idem prùMtlU, drum fi dureorum mil/id prD fois (ommemariü numerautt? {(uale Jfocrati a~floquen~j~m excole~da~, qu'od'lJnùttm Or{ltÎo"
nem decem talentù, id ejl dureorum qUtnfjU( mtUt/Jlu 'lJendtdl'rtt? Exemplü wi !teerl't
inrmmerù ,ft nobü id db t:nitio frof~fitUmJuijJèt. Verum hanc effi tantum 'lJoluimlH
breuem leüoribl# horum Hbrorum commonitionem, 'lJnde nof1rtf huiIU editionü noutfratio conftare poJ[et ....Ac/J~rdmlU nof1rum conflium bonù dC ~~diofJ )Jjrù probA/um ir~
!00dft conugl'rlt YJeo zuuante foUictmur flre,'V, eadem tbilgentldcomplurfs (IIi)
'Veterum auElorum cdJligati !ibn: è nof/rd officind, dd communem
rei literaritf 'Vtilua/em in lucem froftrantur. Vllletf,~
•
dum lieet doElifimi )ljr; ofl'rll indujlriaque fuimini.
Lugduni~
-,
.\
•
�./
1
... -', ",
1
SIMON GRYNAEVS
CANDIDO
.....
LECTORI
S A L V T E M•
'.
•
1
, *
Ir:;~~~~~[il ROB Jf R E -vehemente.. fludium conatusque & pieiatem Marfilij [oleo, -virt" meo
~ quidem -videre optimi, qui -vt philofophiam nobi; -veterem guJlalldam prdJeret patefa-
ceretque, cùm -vires [uM nOll igl10raret , nihil curauit de nomine & lama [ua quid jieret, modo ftudiis & -veritdti con[uleret bene:cum qui prol'ter -vtilitdtem publicdm ingenio cedere -vel~'t, l1ullus facile reperidt.u~. ~td9ue mag~~dm [,t'dtiam manibm piri de, .'
bemus ob egregut mer/ta. ~c. d~let m~hl .9Utdem , deltclU literarum inefcatos jùbito iam
homines Meo efJe, pr~ftrttm qUt c.hrtftlanos ft profitentur, -vt legere nifi quod ad O'ulam facit, [uflineallt nihil, -vnde & difciplill~ & philojophia ipfa iam ferJ prorfus etiam à doé/i; l1~gl!e;":.m
tur. Q.!fod quidem propofiwm fiudiorum nifi mature corrigpur, tam magnum rebus incommodum dabit,
quàm dedit barbaries olim. Pertinax r~s b~rba~ies e.Jl;fateor , (cd r:zinus potefl tamen lfuàm illa perjùa.fa prudentia literarum ,fi ratione caret, faptenttà!. 1Jlrtutuque !lJecre mifere mortales circunducens .Nihil e"im pertliciofius eft, lJuà~ cum reru~ &.-ver~rltm ftudia ~iu~duntur . .Succe~t igitur , pt arbitror, haud ita multo poft ,pro rUfilCâ11a feCU~t nofirl rU~/tate , captatrtx illa bl~.d/~oq~entla, robur allimi -virili; omne , omncm,
Jlirtutem mafculam prQjltf,atura, nifi Cduetur. !taque mlh, MUlt, eodem quo egregius ille -vir , confilio,
translatione ipfius cum exemplari Grd!.CO diligenter collata, & pro 1Jirili noflram mendi; omnibus iam "ecens per II0S repurgata, platolli; philofophiam q~àm latiflime, quantum id per me quidem fieripotefl, propagare. Nam -vt
olim,. C1t,m ~tecia Sophiflu, -v~ijgimo g/~er; hominu"! fcateret, prtefligii; ,1Jerbor~m
prd!.Cipuos mort~ltUm fafom ?,blque ad ft ~rahente, lmg~a fPlr~tI~9~e -v~l1all 0fes. {tbi conjl.ante, Cl" faptentite nomen tur'jJlter fiGi 1Iend/cante , Socratu & platonu grauifllmu dif1JUtatlombus brem effi8um ej1 , ").It
;naniflimi haminer innotefcerent orbi: fic puto folida earundcm ~i/lJU~~.ionum 1Ii pullulanti mala tempeftiue
OWJrrcrur.
- .
Vale
....... . .. ---.
. lcaor
... 1 & - philofophare
- feliâter";.
•,v,
~~f.ii:f,
-, .~ ,'1
ia:n
�F LO R E N T '1 N 1
PLA TON IS " J\.D
M E DIe E M,
IN
F 1 C I N ,I
LIB RO S
LAV REN TIVM .
V 1R VM
M A-
G NAN 1 M V M,
PR OO EM IVM .
*
fff,l~~~~~ 1 VIN A prouid entia,f ortiter attinge ns omnia,(Îlauit,crlli
~!rpo~cn~,tn,a~nal1imc Lattrenti,fi :atuit,r eligion em C'lnél:am non (olum Prophe tls & ..>IDylhs ) facns<];
arm,lrc doél:ocibus,vernmetiam via quadam ,dcgan tiq; plulo(o phia iingllIarirer
cxornarc:vtipC1.
• pietas omniu m origo bonorl lm,tall 1lccura t:.ludem inter omncs fapienri
ct & cloque n1~'1B~~~{71:tP" tix profefI ores incc:derct. quàm ntta pllncs domc!l
:icos conqui e(clt. Oporcc bat cnina.
_ _
religiollctn (qux vl1ica dèadfehc;it:.m :m vii) non rlldioriblls tantum
homin ibus, vcIumw am pcrmo ribus commu nem fore. ~a q~idenl duce omn~s,
ad bc:~tit,udincm, ~l1ius g~atia nati
fumus, & ad quam con(eq uendam COll~mU11l, tt~IJLO IJ.boral~1us,~1.CIlllls
tutlUSll; pe~~cn~rc poHt!T~us.Ita
que deus omnipo tens.fi: atutis rcmpo rlbus dIUl11um PlatOl,l1S al11111u
mab alto dcmtllt ,vlta,m genlO, eloquioqu e mirabili, rdigion em (acram apud omncs gentes tlIufl:raturum.
Cnm vt.ro ad hxc vique [ecnla
fol Platon icus nondul11 palàm Latillis gcntibu s ol"in:tu r,Coun lls Italix
dCClIS,& in{jgnis pierace vir,Pla tonicam lllcem, rcligio lli admodl1l lalutare m,à Grxcis ~~ù Làtino s
propag are conrcn dens,m e podlTimum intr.t [uos lares plurim um cducat um, tanto opcri dcftinauic. Ego
alltem eth j tencra xtàtc 110minis' Plaroni ci cultO! , rem tamen adeo graucl11,llon mcis quidem ,[t:d
alti tui Colini proCperis all(piciis
fum aggreffi.ls, CF crans diuinam opem cam nccdlà rio,tam qqG pio of1lcio
non defumr am. Hac ergo in
primis Ipe duéhlS Acadcm iam (um ingreflus,dcCl:mc'l; ex ca Phroni s
11 Qfiri di.110gos,Co!i110 prius quàm
namrre conced eret, Latino s f~ci.Pofl: tius obimm pan:i tuo Pl'tl"O prx!Ç:t
ntiŒmo vit; o~ dialogo s noucm
legcnd os dedi.Po!l:quàm vero Petrus è vita decdli t,fortu pa ~rxclaris
C-c~e opt:ribus inuid~,1nuinl me à
traduét ionis oŒcio difl:rahebat. V t:rum tu & rdision i cultor , & philo{o
phix pan·on us me ad inccx:ptum omni fauore & auxilio reuocafl:i. ~~'lmobrem ad inll:itutu mUllUS
fcliclbus itcrum au (piciis (um
rcgreff ils,neq ue traduxi tanrum ,verum çtiam ~arrim argumc nris memem
perfi:rinxi Plaron icam.p artim
~uoa~ potui brculb us comme ntariis cxplicaui. Opus iraqllt: ~Otul~
diuÜ10 auxilio iam ob[olu tum tibi
libenuffimt: dedico .Ad quem illa etiam qUa! maion bus cuis infcripta.
fllQt,iurc hçredicario per;tinent, virum profcél:o, <luitx, paterna :que in ,patri:l. colcnd~ virtucis hxrcde m.
~eges :lutt:m inter dialogo s fun~
b,rem. Platol11s,ocat1ont:~n plO fcam tuO lllh~no dlcatam . Prxtert :a V~l
ad ltbrum de Regno pcruencns~
vldcblS FrcdenClll11 Vrbm:ttt:m dllcem co d1t~ à me hOl1or:l.tllln, quo
Ip(C tuas xdcs honori ficc [duranie.
Non (olum, vero [eptcm at,que trig~nta lib~i>.q~i (010 tuO in~bnlti llmt
titulo, {ed,cu nai dcniq; mi limt,
~ua,ndoqU1dem o,mnes cru &r.lua lUl![ab{olutl, atql}c. cgo {um
mus, N~que vero me l)!at.onicum m his
libn~ fi~lum omn1l10 exprdlif(~ prohtt: ar,ncq uc rUrlllS ab vlIo,
quam~lls a~n:odum doalO rc, vnquam
ex~nml poffe confiJo : StxIummq~am non t.l~n h,umano doqulO,quan~
dmlOo oraculo limileri1, {<cpe
qUldcm ronant em aluus, [;cpe vero neél:arca {ualuq te m.1nantem, temper
aure1l1 arcana cœlcfi:ia cùmpleél:entem. Profea o quemadmodu1l1 mundl1s tnbus pr.:ccipue dotibu
s efi: munitu s, vtilitate, ordine>
o~namento , atque ex his diuinn m nobis teltatllr artiflccm:ita
Platoni cus fi:ylus cominc ns vniuer (um,
tnb,us ~~tiŒmll1? abunda t mUllcribus, philofo pluca [ement iarum
vtilitae e,oraro rio difpou tionis elocutl?l11sque ordme , Hornm ornam cnto poetico rum , & vbique tum
diuinis vtirur re!l:ibus , tum etial11
certilIimul11 de archire ao mundi Deo perhibt :t te!l:imonium. Valean
t igimr magna nime Lauren ti, valea~t procul omn~~, ql1i,minutiŒmas eru~\(::ndx pucri~ix à Platan
e ratlO~1~s ettl~lgitant . Er,L1dia~t ~ii
rudlOr~s, & ecudiu dC111que forcs Plarol11cas adeant ) mde non
tam puen!t a rUdl1Ul:l1ta, qll:lm diuma
myfi:ena tandem repona mri. Dixi modo Lauren ti tandem . Nam PlatO
nofi:er antequ am d1U1I1a rundat
oracula.' ne facra, propha nis c?mmu nia fiant> audicn rium animos triplici
paulatim ad {ilmmum calle
perdnc lc, pnrgan one, refolutlOne, conuer {ione. ~amobrt:m muira
legunr ur apud PlatOnem ad purg~ndos pcrturb ationib us animos pertine nria . Pluruu dilln ad [oluend
as mentes à (:nfibu s. ~lurima,
cuam ad co~ucrtendas, tum in [eiptas,tum in deum omniu m autore
m, in quem velun (~lem nee conuerfre, optans inde verÎtatis radiis felicirer illufl:rentur . lmerea Plata
1I0fl:er, dum occulns [1:pe moùis
human o generi nece{[arium traél:at ofticiul11, inrerdu m iocari videtur
& ludere . Verum Platoni ci IucH.
'atque ioci 1l1ulta grauior es {imt quàm [cria Staico rum . Neque enim
per humili ora quxda m d,e dignatur alicubi peruag ari,mo do feniim audiror es cap tans humili ores [acihu~
ad exc~l(a pe~dllcad~t..ifcct he
quente r gral.1iffimo quodi conlilio vtilia dulcibu s,quo modeH:is {erm,o~
ls blandl}e~or~bllS,anllnos natura pronio res;ld volupta té, per ip[am voluptatis dcam ad clbum all,lŒtt
{alutare .Fl11glt &ç [-cpe fabulas
more POttic o:quip pe quum ip(e IJlatonis !l:ylus,non tam phi!o[ophlcl1s
, q uàm reuera poëticu s videatur . Furit cnim inrerdl lm atque vagatu r, vt vates,& ordillc m incerea
l~ollI~umanum [eruat, (cd fàtidicUI? & diuinu m , neque ram docenr is perfon am agit, quàm (.lcerùo
ns c111~[dam ~tque vatis: partim
~U1delU furentis, partim.vt:ro cxtc:ros expian ris,& in diuinUlu fU,rorem
hmlhre r raplenris . Fabulis Vero
uuer ha:c ob id potiffimulU vti videtu r: vt inter varios Acadc.n:lx flores
obleél:enrur quidcm omnes ,
Ced expiati dumax at poma decerp anr ) vefèanrur fuauius , fact1ll1s conco
quant, perfeai lls nutrian rur.
Aglt autem rlialogis omnia : vt [ermo viucns , per[on as lQquenccs ante
oç:ulos ponat, pçrfüad eat eJticaOllS
�/
dus, Sc moue:1.t vel\ell}cntius. Accedit a~ ha:c~ quod.alUj~os (vt par dl:) oppo):'tune diJ.logis (liis honc.
{lar, facilïus multos pofl:crita~i commend:ms.Pra:terea Opl~1l0neS cadcm de re diue~[~ conl1nodiu~ diaJogo recen{cntnr. ~itto qu?d dlalogusllura qua~am.vanetate deleébt, & a.ttentl<:>nc ~~dientes dttil'let & legentes . Verum qmdnam l?ngn~s per lUmu.t1<:>ra q q.xdam & humlhora dlgrechmur? S op.bj~
Jllagnan1111c Laurenti,qua:: (olo I?U1S capl~c nat.a .,~b mlt~o cum e<:> erar ~unéta .componens :patrcn) imi~ans, ipfa quoque; filiam folQ capite pepent, Phtl.o{opluam nomlll.e,cUlus dchtHE for~nt, elfe, Cllm 6liis
pominum. Hancigitur in terra quondam perv anas gemes peregnnamem ex~dlentlora pafhJn admj ..
~abantur ingcnia. ~orum in numer.o Pla~o nofl:cr non {01um adlTIlratu.s e~ tll.am-[ed & primus & {o Jus ad {umm um excoluit. Huic emm tlle .p[1lnu~ tanquam {acrx {act:rdo~la ClllXIC te~pora mitra: pra:terea peplum induit, quod Augu.fl:am fih.a m M111èru~ ~ecerec: capuc etJa~n map~sque& pcdes {uaui~er redolentibus illiniuit vnguentlS. I?emqu~ {oJum lp!um 'luacunqu~ phtlofophlcum l1U 111 cn incedefct, variis a[pedic floribus-, & ornaUlt. Tahs erat, ~tque etJam efl: hulUs ~1Ua: imra limites Academi:l!
qeall)bulamis habitus, tah~ ornatus . ~ot1es vero extra hort.os .A.c~deITIlCOS peruagatur, non [olum
vnguenta fempcr amittic & flores, {ed etlam p'roh nefas, f.~pe l11cldlt m !atrones,atquc amiffis facerdo~ii & grauicatis infignibus t;uda r.allîm~~ quah prophana pere.rrat,adeoque dcformis apparet, vc llcque
Phœbo vlterius Mercurioql,.le CUlS f.l.1mltanbu~ p~aCeat:11e~uc m[uper vclauo filO loui, vel Millerux ma~l"Î probetur ..Ca::terUl~ ~a.tim m~cerno ~o~1fiho .mcra ~ane~es ~ horros Acadel~ia:: [ç:{e recipic11S, antiama hbclltlffime ~eqU1efclr . ~al11 ob~em lUUat vnl tecum Pbroquum re[UlTIlr decus:& lbl v~luc
l'lice Laurcnti omnes tum d~(CC11dl, tum bene vlUendl cupld~s, ad Academlam Pbtonicam cohorrari .
Hic e11im iuuenes vcl inrcr lOcandum pra::cepta morum, vd l11ter 1udendum indufl:riam diIfcrendi iu~ullde admo~um & ~cile cOl1fequencu~. Hic.viri etia~n rei mm buniliaris, tum publicx difciplinam
,.bunde pcrdl[ccnr. Hl~ [enes pr~ morraIt Vlt~,vltam (pelab~m œ ccrnam.l11 Academiœ honis poëcx !ilb
Jaufis callencem ~poUll~ em audl~n~: 111 vefl:.lb~l.o Aca~en~t:l~ oratores fpeétabull: Mercurium declamanrc~. In porncu ver.o,& aula.lUIlfc~n[ultl CIUltammque ~ubernac?res, loucm Ip(um au[culrabunr,
f."lncientem lcges,iuradlétamcm,.llnpcna gubcrnanrem. In lpfis dent'lllC penetralibus,philofophi S~
tUl"l1Um fuum agno[çcm , cœl~fl:1Um ~rcallo~llm conrcmplat~rell~. Vblque vero facerdotes rcrumql1ç
f."lcrarum antifl:icès ar~11a rcpc~lcn t,qUlbu.s .plc~a~el~ adue~fus llnplO~ fl:renue protèganc. Huc igiru~,huc
r,rcco r ,011'\nes .accedltc~ qUlhbcrales çolms d&lp~111~S, 1uc eas,& hbcrtatem vitre pariter adeptllri:huc
p.cnique clln.é h co.ncurncc , quos .aifequenda: vcncatls, ~on{equelldœ beatitudinis perpetuus ardor
inflammat:hlc atplrance Dco, vencatcI:n.ad.vo~uD1, ,& ~e~c~tatem ~on(ecumri. Verum intcrim admonendi db.s, I~e remere ~e. rebu~ PlatOl11ClS, Ull0 vero dlt~1111S, ~erat1s fcntenciam,fcdlongo & œC]uo ~xa
~nille iudlCetI~, lle~uc 1lUld~m 111 cos cell~ur.am exercea~ls , qlll procll~ ab omni liuore vobis vigilanc Be
Jaborant. Imo vero faucre hbemer auron plO, fauere etlam traduétotl, nOll folum trallOacione verbol"um, Ccd cxplic.atio~e femCll:iarutn co~mu~i ol?n.ium vtilitati pro viribus cOll(uicmi. Nolite precor
antiquatn faJutaretnq~e do~nnam,.heu lamdll~ 11111115 0pP.rc~am, llUp er autem ill111cem dillina prouidcntia prodeumem, 111[eqUl cru~elite~ ~ oppnmere, ~e torte.q~an~ D~us omnipotells vult vbique vi.
u:J.m,rrtortalis homo ~rufr~a per~ltal11 veht.De~tera Clllm d~1~1111fecltvtrtucem,cfextcra do mini iarQ exalcauit cam, 11 op. monetur,fcd vlUet,& llarrablt opera dOm1l11.
S ~ D qu6n~ln.optime LaureI?-ti nos ~gell~ in Plac0I?-em ~c ~e~ciens t~ner~ modum"rap~auicamor~
Num lU Platollls ~:J.u[adeclamaullnu.s? Ol: ~cona: facu~1di~ prmçlp~S? Satls el11~ [uperque Ipfe pro (ua
cau[a declamaucnt,apud eos pra:(ermn qUI pcrcurbatlOlllbus vacUl,a:quos le prœfl:irerinc audirorcs. Te
vero in prœrentia mitlÎme adhorrabor,mirumill modum ad hœc ol1?-nia volulltate propen(um, ingenio
fromptutn1ftudio eruditu. Sed opcabQ 4umaxat,vt & legas feliciter,& feliciffime viuas, Marfilij cui me:. mor. Dum vero ~arfiliulll ~icinum nomino, Philippllm quoqu.c V~lorem Academicum nofuum
intc;llige pamer nommat';lm . Nam fi Valor atq~e. Marfihus lU Platone defendendo,
. ~ in te amando Idem funt, proculdublO mter fe quoque fum idem.
,.
VaJ.orem tibi Laurenti fin gularis [ua virtus pro bat,
Platonicus hOllor laudat, incredibilis
in te amor valde C01l1-
mr
&:
mendat.
�, PLATONIS
PLATONIS
ET
PRIMO
ET
V
ITA~
GENEALOGIA
GENl.SIS.
*
Athenienus Arillonis & Perir
aiones Gue l'otona: filius à Neptuno genu vtrinquc ducit, Nam Solol1 .l Nereo
InC:,.;lW,,~""'-I1 & Neptuno delèenrlir.Solonis vero frater
D ropldes Criti,un maioré genuid quo
w'"
C;lIa:fcrus onus duO! habuidilios, CrÎtii
~!'S~~~'~'~ lèilicet, millori!,qui vnus ex rriginta Athe~ar~rn gubernat.?r1b~ fult,atque GI~uconem Charmidis &
1 enCt~ones p~tre. PenCtione vero Anllooi nupta, Platonr;m
pepem & Adlmamum & Glauconem. Fa::mini quoque 1'0tOl~am:qua: E~rymedonti nupra,peperir Speulippulll.Rurfus
~nl'to 1'13t0111S pater l Codro filio Mditi deCcendit,qui itenl
1~ Neprunum (jcut & Solon originem refcrunt.Ferunt Athems cdeb;e cire,Aril'tonem 1'eritl:iona:.cü eflèt fpecioGfsima,
c?ng,red" conarum eITe. Verum fuilfe illl us conatus irriros,vidI!rc~ue lll.[omnis Apollinem , at~ue ab eo iu(fum mundam
à,colllugahcopula quoad pareret, leruauHfc. GEod & LaërtlUS l!' Polrc~:ltes [cnbunt. ~afcirur Athenis vc\ in Aegina l
TrOla: capnulrat~ anno feprrngentefi?10 quinquagefimofexto:ab vrbe condira trecenteflmotemo! ante Chri/li ad lIentum 'luadringéte(jn~o vjgc~m~tenio. 1'latollÎs geneiim qualem adolefcens audlueram,111 hbro de Amore {lgnificaui:[ed
D~nc a~duca~ ~ualem Iul!us Firmicus AllrQnomu$ delèribit. C,UIUS O~lIl1()nCIll hac ln re exi.llil11o veriorcm. Ell,1utem elUlinodi: In aCcendente aqu:mo Mars, Mercurius, Venus.ln ~ecunda,.Sol.in 1'iCcibus. In quinta, Luna in Geminis.
III feptuna,luplter III Leone. ln nona,S.tturnus in Libra. Hic
g,e~elim Iuli,us Firmicus a{fcr~t Ggnificare virtun, qui mira.
b~II,e1,oq~entla polleat, ccclellique ingenio ad omnia.fecreta
dlUI111taus accedat.
EDVCATIO, INDOLES. ERVDITIO,
S 0 B RIE TAS PLA TON l S.
Ertur,eum i~l cunis e1fet, Iablis infantis apes mel infudiffc,eloqucDtl:l! futur.r pra!f.1gillm. Aiun~ Socratem vidilTè
pcr ~omnium o,loris p,ullurn libi in gremio plume[cerc, qui
('<.>n~tnuo exortls p,enn,U, expanfis ails in altum euolans. l'ua,"fsInIOS cantus edident. Poflridle quum l p,ure libi P!aro
c0':l,?endatu~ ,eiret, hune e~e cygn~m quem yiderat dixiITe.
Poetlta flyIo III adolercent1a florult. Elegias compo(uit, &
rr~gœdias dU.ls.quas & ipfe igni d~t!ir,cum primum animum
ad philofophiarn appIicuifI'et. Primis litcris i Dionylio prxceptoreimburus ef!,deinde Socratem audiuir vigeflfilUm annum a:tatisagens. Poft Socratis mortem Cratylo Heracliti
difcipulo,& ~ermogeni Parmenidls philofophiam tuée; fefe
aecommo~ault. Cum ~~r ;tnno,r~m duoderriginta, Megari
fc ad Euchdem cum alll$ Socrauel~ contulit. Hinc Cyrenen
pro~cCtu~, Theodorum m.1~ematlcum audiuit, atq; inde in
lraham ad 1'ythagoreos Phllol.tum & Archir,lm Tarenrinum
Eurytumque concefSit. Ab his in Aegyptum ad propheras &
Ûlcerdotes fe recepit. Decre,uerar ad l!1dos Magmq; pro~redi:
verum proprer ,AG:x: bella? propoGro clellitit. Reoreflus de~um Athena~' ,10 Acaà~lnta vi~am ~Uxit:quem infalubré At.
tlCa: 10cUfii dlcltllr elegllfe,quod etlam di uus Bafilius & Hier?~y~us. compr~bant, vt nimis bonus corporis h:tbitus ceu
yms numa Iuxunes amputaretur. Erar enim & fpeciofifsimo
~ rfibulhfsimo corporis~abitu. Vnde & l Iaus humeris, am.
pa ronre,& egreglO tonuscorporis habitu orationisq; vber.
tate,1'I~t? ~fi nuncupatus:cum antè nominatus fuiITet Arillodes.NlhII.'" e~ dc:forme. nifi fortè voxaIiquantulum gracihs,& neCclO qU1d fubc~rulce gibboful11 eum aliquanturü de~obmabat. Ob Academla: habitationem p,dfus eH quartalla1l1
e r~m mellfesdeccm atque oCto:Ced fobrierate & diligentia
[ua VICes poil febrem validiorelquàm anrè recuperauit.
F
MIL IT 1 A ET N A V 1GAT I 0
TON IS
M~~auit:er.1'rimo
PL A-
TR IN A.
in :r",?.ag~am,~ecun,do in Corinthu,
,nt,o 111 DeIum,vbl ena VlCtona poutus ell'In Sicili1
ter naUlgaUlt
p
,
,
'd
' nmo V[ \Il CiU1am & xtnea miraculacrareresq' ue
YI eret. Agebat t
ad
G
rempore D '
une qu rage Iffilllll a:ratis annum:quo etiA
·
l' b,onyfius Hermocrath filiusvt [('cum loqueretur,
l mpult:v leum Ille de rv
'd d'm
d'
'd
zll
d f '
:J ranm e 1 creret, Icens non 1
pr ffie ~uo lbl [oli eflet vtile , nifi vireute ctiam excellerc~,o ell um tyrannurn atque iratum dixilfe aiunt: Verba tua
~tto[ornm [enum funt. At ille, Et tua~nquit) tyrannidem fa-,
VIT A.
piunt. Ad ha:c indi gnatulll ryTJnnÜ primo guit!em ilIum 1It'CJrc volllilfc. Del'nde vero l Dione & Arif/omenc obtècrarum, id minime e/fccifI'c:verum l'ohdi l acedcmonio qui pu
ie: tc1l)pus legatuç ad ü: venerat, CIlI1l tradidi{Jc: vt venUUOJrctur. Eum ille in AcginJ1l1 addllCtum vcndldlt. ~o tempore & Charmander tallqulmortis reuin accuf.1uit. SJJlè illXU
perllulgaram Jpud cos legcm ,capitJle cr~r,li qUIs Athc:nicn1iu/11 cam inflilam adli{Jer. Ca:terll cllm :l.Clllodal11 flldfet alIcgatu, difciplina: grariil phiI?foplllll,n a1ce~dJJ1è, I<:gelllq;
illam dc homi.l1bus, non de pllllolopJlIS qlll (uper hommes
fullt,Ioqui ,abfoIUlum CU/11 dllllifere:neque OCCldcndum, fcd
vendendu/11 dccrcuerunt. Aderat fortè Anniceris Cyrcoaiclis,qui eum vigintl minis rcdemit, rcmifitque Athell;Isau amicos. Polidem vero à Cabri.\ Cuper .ltUm , & po{hnoAliJn in
EIice fUI{Jè fubmcrClIln farT]a en, dx III 0 111 0 (iblnunclante t.llia ilIulll pJ~lorophi grati~ peIperLp.jol1 ,t~mcn qt~IClli~ Dionyfius. Veru Cll cognoui{Jet qua: 1111 conugcrant. (cnl'ht Pla.
t0l1i,01'an5 ne in fc malediCta inror'!.uerer. Ad qllcm Ille [criplir,lIon tamum fibi :\ philofophia {llpereff'c Otl j,vt Dionyfij
mcminiflèt.Obtr,eCtatoribus quibufdam Plàconcm l Dionyiio dcrelitl:um obieCtalltibus refpondit, imo vero iL Platone
Dionylius efi rclians. Secundo prof~{1;us ell aù Dionyli1ll11
iuniorcm,ab co & Dione philorophandi graLÏa accerlitus:hac
quoqllc Ipc duCtus, Cc [lllscolluliis elfct.turu1l1 , vt ilhc ex tyr.lI1Jllde, am refpubliea fierer, aut regnum:vifurumque quod
iamdlll vchememcr obtabat, gubernatlonClll fClhcet quandam maxime philofophic:i,ill qua vc1 gllbcrm;nt philolophi,
vcl guber~atorçs pllllo(ophclltur,rucJbat elll~l C1Ult.lteS non
aliter poile 111ilèoam euirarc. 1,1 omne 1l0~1 :Vl alltdoIo , fcd
philolophiclS ratiôlbus perfuJCo Di<!nyfio fiencop,cbat. Sed
quarto ferè méCe pon Platonis acceflum, Dionyfills falfis JIllpulfuscalulllniJs Diollem quali tyr:mnidllnfiduntem expuhr,PIatoncm vero libérer amplet.èebatur.At Plato in patriam
rediir. Tertio acce/sit Dionem DionyGo reconclli.ltUrus :~
ab vtroque ÏtcrUJ11 attlue itcrum oblècralus, rogatus eriJJn ab
Archyr.l, Tune & Diollylius vittat:ltn illi triremcm obuiJm
mifit,& Archcdcmum 1'ythagoricum oratOl'cm, nobilesque
pcrmultos,& iplè 9.,uadrigis afbis egrediclltc1l1 execp~t. Poilu
buit Plato promiflam Dionis refututionem,atq; in/uper vrbem ne hornillcs qui iuxta conllituram ab eo rC1l1pubhc~ v.uerc:nt. Idque iIle q~anquam pollic~tus,implere Jet~eCtauit.
Cum vero Plato pabm Dionyiium rcdargucrer, qUÇld fefelJtflèt fidem,tum libi de'Dione rclliruendo,tum Thcodoti fuo
de Heraclide [eruando: infen[um deiode habuit DJony{lum:
vnde in [ummo viucbar periculo, ne à militibus interficeretur.Scd Arcbir:ls T.trcminus Salmi/èum milit ad DlOnyfiulll
oratorem vni eum n,lUi, rogans vt l'Iatonem dimitterer. IIIç
cum dimifit,ac pra:buit commeatum: Plato in patrialll recliit.
Diony!ius paulo poil i Pi one ciuibusque pulfus tyrannide,
cruninis in philofophum commilsi pa:nas dedit. 1'1.110 mito
quoùam h?llore cxceprns ell in pattia. lbiquc ad RÇll1publiCilm acccrCttus accedere noluit; quia plebs malis [c moribus
a!lùefccerat.
co
QYIBVS PLATO LEGES
DEDERlT·
Ermr Ar,adas &' Thebanos condita ciuitate honetla: magnirudinis, roga{fe ilium, vr eam rempubli~am in/1ituerer. Vent illunl çum eos intel!exifI'et a:quahtatc:.fcCtan nolle,profefrum non elfe. Syracufanis vero expul~o tyra~no leges dedit.& Cretenlibus Magnefia nuper condlt,a fiue lllft~U
rara ciuÏtate, lèripfit leges duodecim in hbros dlgefias~ ~l~t
ex famil laribus fuis Arillonymllm ad Arcadas ~eglbus 10111tucndos,ad IIios Phormionem,ad l'yreos Meleduuum.
F
CONTINENTIA, GRAVITAS,
TAS l' LAT 0 N 1S,
COMI-
lxit Jutem ca:lebs &. fobrius admodum , &. vt Aureliul
Augullinus perhibet,caftus. Vnde ,& ~n [enio, ~acr~ natura: feci!I'e dicitur ,vt [e apud vulgus à cnmllle Ilcnlt,taus abfol
ueret.Iuuenis adeo verecundu$,adeo compoûtus fuit, vt nunquam ridere,nifi modice, deprrehenfus fit. Iratum vero vidie
nemo. Vndeapud platosem educatus puercùm ad parentes
reuerfus vocifer'!ntem videret patrem , nunquam inquit hoc
apud Platonem vidi: Semel tantu,:"clàrr~ fubiratus e~puero
grauÎler deh nqul'nu.Sed Xeoocrauml}U1t. Ca:de tu huc puerum.Ego ellim quia iratus {um,neqlleo. Edebat quolibet die
aurfemd rantUlll,aut bis.parciCsime. Dormiebat [olus. Contrariam viram multum vitupeq.bat. Ad amandos adolefçentes,quemadmodum & Socrates (uns videbatur paulo pronior,
verû vterq; ti rarione côtinen~, qulm feufu procliuis. ~~m
dlUine illi arp:JQerint,& quo paCto qux de amore locuti [ù'nt.
cXfonimr,catis in libro de amore traCtauimus. 0l'tabat memoriam
V
�PLA TON 1 S
tt10riam Cui vcl În libris.velin amici. rt:linquerc.Et /i mclancholicu~ erat. pr~fundifsimiqueingellij.vt fcribit Arilloteles~
jocl~ ramen plunm,s vtebarur. atque Xcnocr:ltcm & Diane
(el.lcriores fa:piCsime admoncbat. vt Grariis facra facerent,
quo IUcundiores gr:ltioresque redderemur. Platonis autc:m
grauitaticcmicas erat admixta.
DISCIPVLr PLATONIS
PRA E C Il' V J.
lCCipuli cÎus fuere. Speu/ippu~ Athenien/is. Xenocrates
Calccdonim.Arinotelc,ç Stagirites.Plnlippus Opuntius,
lIenixus Pcrinthius. Dio Syracuranus, Amycles Hcracleotes. Eraf1us & Corifcm Seeprij, Timolau$ Cyzicenus. HehlOn
LampfacCllus, Pithon & Heraclides Acni;, Hippothales &
Cdlippuç Athcnicnrcs, Demetrius Amphipolites, Heraclides
Ponticus.& complures ali) : & cum bis mulieres du,a:, L1fibeIlia Mantinea,& Axiothea PhlyaGa:qux virili vtebantur velle.
Theolihrat1um item illius fuifrc auditorcm fcrllnt,& Hyperidem oratOrem. Ch3mzleon & Lycllrgum. & Demollhenem quoquc fuifre ip{ius fiudiofum .& Mne/ifiratllm. Vct1ibulo Acadcmix inreripwm erat. N,mo hue geomctri:r expers ingrediatL1r. OE,9d quidem non folum de Iinearum, Ced
etiam de affeétwn debita meu(ura volcbat intelligi.
D
Q.VOS SC R [ PSI T PLA T 0, AC
PO STE RIS 1 N Q! AT E RN 1T AT E S NOV E M COLLE
LIB R 1
A'
cn.
PRIM A
~ATER'nT AS.
ElItyphro:vel de fanairare
:l\pologia Socraus: id e~ de~e,~fio
Crito : vel de co quod 1S eglt 111 carcere CUnl Socrate: vel de
agendo
Pha:do:vel de animi immortalitate, vel de anima.
SECVN DA.
Cratylus:veJ de reaa nominum ratione
'l'hextetus;vcJ de {è~entia
Sophifla ; vel de ,ente
Ciuilis: vel d~ r~gn~.
TER TIA.
l'armenides : vel de voo omnium principio,& de ideis
Philehus: vel de {iJmmo bono,velde voluptatc
Conuiuium: vel de amore
Phxdtus: vel de pulchro.
,Q ,yA RTA.
Atcibiadesprimll~:vel ~c llarura hominis
Alcibiades Ccc,undus:vel de votO
Hipparchus: vel de fiudio lu:randi:vel de lucri cl!fiditate
Amatores : v~l de phllo(ophI3.
Q,.Y INT A.
...Thc:ages; vel defapicntla
.
Charmidcs: ve 1dc tempcr.1ntl.1
~
Laches: vel de forritudine
LylÎs : vc1 de ;1micitia!
,
6EXT A.
Euthydemus: vellitigio(us
.. .
'Protagoras: vel de mo~ibus faplcnux profdforul'A
Gorgias: vel de rhctorlca
Meno ; vel de virtute,
SEPTIM A.
Hippias maior : vel de' pulchro.~e1 de honefio
Hippias millor : vel de mendaelo .
10: vel de furore poëtico,vel ~e l.h.lde
.'
Menexenus : vel de Atrica antlqUitate, vel E pltapmus.
OCTA VA.
Clitopho! vel exhortatoril1~
.
De Rcpublica libri decem .ve! de !Ullo
Timzus: vcl de m undi natura
. .
Critias: vel Atlantieus, vel de Atlantica anuqum.te.
NON A.
Minm:vel de Icge
De legibus libri duodccim
Epinomis,id ell,legum appendix, vel philo(ophu~
EpilloIx duodecim.
•
Hos omnes Platonis libres ipfi è GrxcaIingua ~ran~ulI
mus in Latinam.Tres vero funt Platonicorum fpecles dlalogorum.Aut enim fophilhsconfutat, aut adolefcentes adho:~
tatur,aut docet,adl.lItos. ~ in epiflolis, vel in libris de legl.
bus,& Epinomi P1ato ipCe {ùo difrerit ore.certiîsima vulr h~
beri. G.!!.x vero in cxteris libris, Socratis, Timxi, Parmcllldis, Zcnonis ore difputat, yerifimilia.
V J T A.
Q.y EN TI A, SA l' 1EN Tl A A V T 0RlT AS~E r LATONIS.
EL 0
TYlus Platollis, vrait Aril1oteles, medius inter folut.1m
orationem & carmen fiuit,fllallitas& copia tant:l.,vt Cicero Platonem & intelligendi & dieendi grauilSimum autorem
fuifre dixerit. Adiccit, /i lupiter humana Iingua loqui voluJ!:'
fet,non alia quàm Platonis lillgua fuifre 10cuturum.Doarina
vero unra in eO,vt cum aore ilium omnes inter Gra:eos illufires,ad extcrn:ls gentes fapientiz gracia peregrinati fuifiènt,
pon Platonis ttmpora c:rrerœ nationes Athcnas e6fluxerinc,
& Arifiotcles tam miro ingenio pr:rditus • ac noua: ha:rt:/is
auidl(simus, cum Platonem iam penè adultus adi/lct, vigimi
ellm continuos annos audiuerit. Adde qllod peius quàm adiret rlatonem,iam literis proueélus erat.Deinde Platonem (0
lum habuit przeeptorem. Mitto quod à Cicerone fcribitur
Malo cum Platone errare,quàm cu ca:tcris rcae fentire.Prx~
ter~:1. quod vn~ cum Pana:tio illum appellac Homerum.philolophoru. Mmo ilIud ~ntiliani, Q!Jis duhitet Platonem
dfe ~r~clpuum .ve! acumine di/lercndi, vel e10quendi facundia dlUlIla quadam & Homerica? Multum enim illius orati()
fupr~ prof:l1~ .orationem, & quam pedellrem Grxci vocant,
furg't: vt ~Illl n~n ~umano ~ngenio, {ed D~lphico <juooam
o:aculo ~,de~tur mlllOaus.Dluina quadam laplenua & problta.te nmabllem autoritatem etiam in patri;1,quou rarifsime
fieu foler,Gbi comparu:fre videtur. Reuerfus ex Sicilia Plato,
clIm ad magnlficemifsimam ilJ..m Olympioru celeb_rit.uem
<ju~fi quenJam orbis terrarum conuemum p~rueni!Iet , tam
lretls cunaorum occur/ibus exceptus cil, vt e cœlo Deus ad
momies demifrusvideretur. LudosdeCeri , Arhletarum C~e
a~cul~ !elinqui,. Pugi/es [olos omitti cerne~es: & ,]uod admlrablhus ell,qui tam longis terrarum marisq; traaibus, pa(cendorum ocu/orum animorumque & aliorum gratia ad
Olympia v.enerat, omnis voluptatisobliti l'Iatoncm adibant:
Plat0!lem In.tucbantur, in platone perinde atque amœnifsimo dIUerf~tl~ conquiefèebant. Cum tragœdiam quis refe~
ret,nec qUI[plam pr:rter Platonem adc:fret,obie&antlblls q~l
hufàam .de~ecori efl'e ilIi quod nemo pr,zter vnu~ addlct,
re(pondlt dIe: Etl-.ic vnus plus efi, quam Athc!llefl/is popuIus.
S
CHA RIT A S, MAG N·AN 1 MIT A S, SA N-
'
Q
CTIMONIAQ.YE
l' LATONIS.
"am magno & coUanti animo,pra:fertim in amicorum
caufa fuerit, dedarant eius epillola:. Tyr.tnnum fxpc
<juod iniut1e gubcrnaret, qu6due amicos falleret, etiam pra:[entib.us t.efii.Gus alldaaer redarguebat •talltum aberat vt illi
afremaretllr. Mitto minutiora il1a,quale iIlud dt quod lllfrerat Dionyfius in conuiuio.vt "nguli purpura. indu~i falt.lrent,
falrauit protinus A rillippus: Plato vero nolult:dlccs.non conuenille philoropho muliebria. Eteontéptus tyr.1!~ni. Dionisq;
defen/io. Pr:rterea Cabri:r fortifsimo duei CrohyTus accutàtor imprphus diem di xerat, & capitis iudicium intentaucrar.
~circa cum à reliquis de/litutus ciuibus metu pc:riculi in
areem afeenderet , {Qlus Plato :tllxilium przllaturus femper
il.1i ~dfuit.Cum ver.o .calum.ni.3tor ~robylus, vt eum à parroClll.~o.deterreret mlllltans dlXlfret:ahisdefenGonem pra;narurus adpent3s,ignorans quod te quoque Socrati~ vel1enum expe~a~. Ip(e. refpondit:.0lil1:1 Crobyle,cum patria: digllirm
mlh~abam,lII. t?ler:lnd,.s pencu~s haud fegnis .eram:nunc pro
OffiClO,& :lmiCI làlute !Jcet ferru ae vellena 111 111 erÎS & ionem,
nullum recufo difcrimc:n. CUIn Socratesc;tCccre injuflf(~ilne
inclufus dfet,Pla:o pc:cuniascongregauit,vt redilllCrCt in 110centem: Et dum iudiciu~l agebatur,aCc:n.dens in .cuggellum,
llCcceplt orare: Cum mlnor natu um vm Athcmen(es lus 0 ~~ibus qui ~ribun31 afcender.ut.Verum tyrannici iudice~ 've
rm,ne autontate & e10quenua (ua clUes moueret,interpellauerunt repente, reclamauerunt ,defèenèe. Plata dOll1um 01biit.Nam quantum iIIi mala: mentis morbo tantum hic tune
morbo ~orporis labo rabat . Soeratis vero p~rreclltores pa:nas paul? p?~ dederunt. Cum ex condifeipulis quidam inlligaretur II1UI?1a Xcnocratem adeo Platoni gratum acccpt6mque cfl'e ,vt ln eum conllaret inimicitias, mult:l in Platonem
Xenocrans malediaa renunciauit. P1ato medio rermone cri.,
minationem refpuens,obaudit.Inflat obtreaatorvultus (eueri:a~e crimen affi.rmans. Denique deos omnes ,ac deas obteflan.PIato vt ab CIUS fe(e pertinaeia lülucrct, ello inquit. Se~
e~ Xenoc~ates /ide ac grallitate pollet:vt niG Gc expedire iu,!lcalret ,?laUrUS ea .n~n~uam fuifTet. Grauitatem magnani';
mltatemque Platoms Imlt<ltum fuifre Xcnocratem dileftum
eiu~ di~cipulum , te~is ~t1.vita Xenocratis apud Di0l!enem!
qux qUlde~ ell ~Ort1tUdInIS & fanaitatis exemplar .Imitatum
quoque fulife Dlonem, Plutarchus ell tellis. Prxrerea philifcus Lycurgi oratoris 'vitam defèribens: ~,lgnus vif inquit
flllt
�A V TOR
fuit Lycutguv,tn,ultôlqUC limr ab co gella prxclare , qua: fJcerencmo potuifIetqui non fuilfer l'latonis audiror. 1)el11oflhenL~ eum Amipatrum fugeret: Archia; brandis verbisfc ci
vitam {eruaturum pollieenu. abtir, inguit, vt viuere turpiter
malim qUlm honelle mori,poftqullll Xenocrarem & Platonem de immort;tImteanÏlr.l dHfcrenresaudiui. Idem ferihens ad Her:lcleodoru111 quennJrn condllèlpulurn {UU111 arque eum repra:hendens. qu,id pofiqlllm Plltonem :ludier:lt,
llegIige~et bon:ls :lrtes • & vit:lm p:lrum honcfte dueeret,
~611~e ,1I19ult,cruberc~s e:l negligcte, qua: iL J'btone aççepi~1?Dlonyfilis ad Spellhppum tè.-ibens,ait: Plato quidem graUs lila ,Iun1l1a tcren~es doeebat. Tu vero tributa eligis , & à.
yoIentlb~ls :te Ilolenubus Jccipis. L:ti:rtius quoque carpir eundelll, qllod non lieut Xenocratcs Platoniscanir,ltem & forrirndi?em ,manCucrudllJemque fucrit imitatus. lI/ml vero de
f~rut~dll1e Xel?o~ratiHacere non poffilm.quod cum Pl:ttoDl .DlonyCiu~ dlccrt·t, Capm tibi quiCpinm toJl~t: Xenocra
tcs
q~1 aderat, lIlqUIt, Nemo ifiud prius qulm mC:UIlI hoc ab~~~
-
SEN T EN TIll E E T
VER B L\ l' LAT 0
D
•
P R 0-
N' 1S.
E Arillorcle & Xcnocratc hxePlaro diceb.1t, Hui qualem eqlllltn,qnaiemll: aunulll iUl1gendm :lfIl,mpCi./lri{torelc~ quidcm freno ilkliget: Xcnocr: ltenero calcari
!Jll ~ .
Erat inter oiCciplllo cius !.tutus nimillm.& cllranJa; cutis IllldioIifsimus :J?oleCcem ,quem l'bro rog.lUit: ~ouCque tihi
C:lrcerel11 xdtfic:lre perge\?~oties hominem alllore irrcritllm videret. ille :licbat. Proprio in corpore 1110rruus cil:, vilIir in alieno: IIddebat, ~ Cc ipCc alterim gr.1l1:t de{el'uerit,
on~lJium clIc l11iferrimum:quippe qui neq~e Ce pofsickat vlterulS, neque alterulll.l)l~roni quidam f.uniliaris vir doél:lIs,
~um orabat vr libi :turcs p.luliCper :tccommodaret libelllll11
il.
fe editlllll leél:uro. Ro;:!.arus ClIbinde à Platone,qua: Ilbri efIèt
inCcriptio, refpondit, Contradiccndul11 non elfe. Cui PLlro:
eur igirur ipCc hoc f.1él:itas? Cur contradicentibm colltradiCis?C,llr me conClllis, Utibi prohibes conrradici? l.eo ciuis potens li! cœru carpcbatur, quod magnav & immodefias in fenatu vociferationes habuer:tt. Plato, hoc ip{ulTI, inqllit, efi vere le~nclll, efIc. Diogeni Cynico dieenti, quàd 11l1l11an,a quidem lib v',deret, ,de~ ver~ nequaquam: Cui mirum InquIt/
Oeulos emm qUlbus Ill:a vJtlentur habes & vteris, menre vcro non vteris, qua rola illa::c,:rnuntllr. Miranribus .diCc!pulis,
'lllod Xenocr:tteslIl 0111111 vlCa (cucrus, neCcio qUld nlu excipicndul11 dixillèt: Qid inquit mir:lmini inter fPÎlM aliqu~ndo rof.!s & lili.1 naCd? Ad iuucnes crebro dicere Colebat:
Orio labores anteponirc,nili Corte rubiginem fplcndori pr~
fiare pllraris: luuelltutem ad beatam vitam hac r.. tione [tpiCfime incendebat. Conrrariam virtutis ae voll1ptatis n:l.turam
animaduerrite. Huiusenim momcnr:tneam dulcedinem fubita pa:nitcmia Ccquitur, dotorqlle perperuus: iUiu. autcn)
breues labores, xterna volllpta~. Cum vidi!fet quendam alea
Judentem,argIlÎt:& cllmille , quàm parua reprœhendis dicc:et,~lato rc!pondit: At non eft parullm conCuetudo. Ebriis&
lr~tlS confulere folttus erat,Cefe vt in Cpeclllo fludlOCe imucfenrur: ab eiu!inpdi fiarim fœditate difce!furos. Ebrietatem
& CO~~lum valde detefiabatur. Aieb:tt plurimum referre :Ill
l'uermam ~tll1ca,nchm vt honcfiis CoIum gal1dere pucri :lfl'ue..,
feerent. Ahoqum voluptatem dicebat elbm efl'e malonuù .
Add,eb:tt Canitatem :mimi "eram efl'e philoCoplùam , cxtcras
ver~) fa~ultates non ta,m, phi,lofophial~ <[ulm ornamenta vi- '
den.NI,hll C1nx mentI luaulUs elfe guam vera diccre & :llIdir~. Vemate ~nim nihil efi meliu~ vel durabilius. Interro!!antlbl~S ~ulbu!âam , qua::nam po!fefsionum genera liliis efl'cnt
pOtlC~lmllm ~omp.'lran,da: Ea dixit qux non grandincm , non
hommum ViOl, n,?n IpC~m dcnique IOllem extimefcerent.
D~modo,co de filt) ,er~d~tiolJe confultanti , qualis intluir in
a~ouCcu1t~, planr:lOdls dtrl~endisque, talis & iu filijs giglJen~
du,& I11filtuendlS cura efY't: debet. Hic labor , ilIie yoll1ptas.
Cauendl1m :t~tcm ne in ~o~ (opiti , in iIIo p l u~ quiLm vigiles
vl~eam~r. ~htledono fUlplam ,Platonem earpenri.qllcid non
T111nuv 10 dlCcendo quam indocendo filldiofus:lc Cedulus cC(ct.' & ql,lOacl diCcipul~~ efl'e vel tet inrerroganti: guoae! inquit meltorem ac pentlOrem cfl'e me non rœniteb it. Inter~
:ogarus guidnal1l inter pcritum imperitumqi inrerefIèr:quod
I11te~ me~lel1m a:grommque, refpondit. Principibus nullulll
pr~. anUl1S e'xdioru m gellus efl'c diceba~ , quln eorur,) fa_
1
l1;~ham.lt{r O!11inum, qui c:luponari nercirent .Principi non
a lte~ nece an;Jm elfe fapientiam , qulm corpori anilll~m .
Be:ttl~lInas forc refpub lica~, u aut philoC(lphi dominellrur,
:lllt Calrcm qmguhernant, diuina guadam Corte philofophen~lIt • N,h,t! emlll pefillelltius elfe potenare & audacia , <[ulm
Ignoranoa. ,onmou] r. Tales q!loquc CJ.I!:ditos c!fe fo1ere,qua-
MAR S l t r 0:
les principes vide~ntur. MagiJ1r.ttuÎ non proprlum bonum ,
fcd plibllCum cognanJum:non po1ttem {olum çiuit:ttis quandam/cd cotJOl cIfe: cur:tndam.
Q.vAN TVM PLAT O NECL EXIT
HVM ANA, ~ ANTV M DlVINA DILEX IT.
Ep etcb.1t quoridie fola xtcrna efl'c ver.\: Temporali.t
vero verifimilia. Dormire in corpore .llllll1Um. Et qua:
fenfus apperit aut timet.nihil aliud clfe: QU311l fomnia. Itaque
ba:c omnia penitus conte111ncnch, Et \'t m~J.1 vitentur quibus
plcnus eCl: mundus, ad :tterna confugienJlIll1:aliter elllm dcuitari nOI1 pofl'e.lp{c quoq; qux prxcipiebat,implcUlt. Nam
Cl/ln & harreditario quodlm iure&ciuillm f.lUore princeps
in Republica ccfer futurus, omnem protCus ciUllcm refpuit
digniratcm. Cum patrimonio ditiCsuuus effet, fratribus lar~
gitus cCl: omnia pra.'ter Cuburbaoll111 prœdiolum,quam <lcallemi.lm nOl11illab~nt,hoc {olo conrentus vi xit. F.cu pra::ceptol'
amÎCus911e princip1l11l extitit. diuitias tamcn ab his l1ull~s ac,,:
cepit. Solehat rcx DionyCius dicere, AriCl:ippus fcmper pC'cuni:ts perit,Plato femper Iibros, Acide quod I1cqlle vxorem duxir, ncque vixit in vrbe, ab omnibus Ilber, foll {eruiens veril'Jti.Vndc dillllS Hieronymusinguit:P!:tto Ac~yprum & Archir.llll TarentÎolllll eamlluc ol'am Ir.dia: qua: quondam m:tgna Crxci,\ vocabatllr,laboriofifsime per:l~I':luit,vt qui Athenis magillcr erat & potens , Cl1iusqllC Joél:rinam Academiru
gymnah:t perlonabam, fie~et pereg,rinus a~qlle c1ifcipul~s,
malel1s aliena verecll\ltle dl(ccre, quam {ua ,mpudenter 10gererc. Denique Cllm Iitcr.1S qUJli toto ,orbe fllgienres pcr(è~
quirur,captusà piratis& venuodarus, cuam tyl'anno crudeliflimo paruit captillus, viné\'m cCl: Ccruus. t:lmCn {luia phiioCophus,maior emOntc {e fuÏt.Hxc Hieronymus.
R
rIETA S ET CRAT ITVDO P J;..ATO NI S,
Ratus Deo l'uit,l quo principlum c<>gitandi diceQdi,.:1"
.Jgendi ,omnibus in rebus, & faciendum dicebat o.(fc,
G
ip{e femper
Prxterea
l
&
cffieieb~t.
deo gratias agebat qllotidic
quàd homo n:ltus elfet non brurum: {Judd QrxclIs Don barooruç: qllod temporibus SocratÏs. ~m gratus prxceprori
bus fuerit, omnibllsquc :lmicis, tefiimonio limt eius dia/ogi.
In quibus mirifiee eos omncsllOnorat, atque SocratÏ libros
fuos :mribllit,Non (olum enim ilium in omnibus penè dia.
logis difputantem inducit ,ft·cl etiam omnia l fe cornpoGta,
fcribit non fua,Ced Socratis efl'e.
4
~AE
PLAT a
FIR MAVl T.
IN
AP"
his qUa! fenfibus fllbiacent l partes Her~cliti tuebatur.
Porro in his qua: ad inteUigenriam penillet~ Pythago rx
maxime acquiefcebar.ln rcbus :tutem ciuilibus Socr.atem fuu
ampleél:ebatur , qUa! vbique afl'euerabat, hxc funt . Deum
omnibus prouidere. Animas homi?um immort~les e~. ,Bonorum prxmia,malorlun fuppliclafore. Auguihnus,ll1 hbro
contra Academicos inquit, Chrifii autoritatem ommbus an~
tcponendam. Si autem rationibus agendum fit , ap~d ~Iato
ilicos reperire (edidt, quod,llicris Chrillün,o~ull? hrcrlS n~m
repugnet. Idem Diony~us i\reopagit;t 1ign~ficault: E~febl~s ; ,
pollea & Cyrillus latillS decla":luerullt . HII1~ Augufi,tnus l!l
libro De vera religione,Platonici inquit paucis mutatIS C!m- '
niani ficrenr. Atq~e in confcCsionibus, narrat [e.proa:rnJ(f~'I)) "j. .
Ioaunis Euangehna! ferme totum ap~,l. Pla~oll1cos repenf..
fe.propterea in fecundocte Ciuitate ael tnqUlt:Labeo Theo.
logus aplld genr/les, Platoncm inter Cemideo~ conn,umerandum putauit,tleut Herculem arque R,omulum:f~mld,eos!lutem heroibus antepol1it,fed "troCque IIlt,er nUmtn3 coUocar.
Veruntamen illum quem appc1lat CCll1ldeum non herOlt)us
tantulll vcrumetiam diis ip[ts pra::feremllln'l effè nlJn dubi..!
ro .Vl)d~ inquit Ce I)latoni~os ant~ alios elegifl'e, q?ia dè, r~,
bus dillinis atque humams retbus :tdmodum quam creter.... .
phiiofophi fe\lCerint, ~d & MarcllS Varro, antea iû~cauè" .',!,:
rat,& Apuleills Plaronem! n~l1 t.~ntum.h~rolbus Cupep~rem '
fecit,fed dii~xqualem, qUIa vldehcet dlulllarum rerunl"adyta penetrauerit . rl:lto tanta fuit modefl:ia pra-dirus , vt' cum
mirabilem fibi autorit.1rem ante alios comparaui{fet "tamen
inrerrogatus l quodam quatenus prxceptis (ids parendum foret, reCpooclerit: qlload in terris appareat C1cratior aliquis,
qui fontem omnibus veritatis aperÏat, qucllI denlq; {equantur omnes· Addidit, nihil (uo, Ced diuino t;tntulll lumine reperil1è. Quid autem in philoCophia CenCerit, Catis illlibro de
Amorc,& Theologia nofira traél:auimus.
Red:tus
�PLA TON 1 S
REDITVS PLATONIS IN PATRIAM COELESTEM
ET LAY DES.
Atali fuo decefsit, & annull1 vnum atque oél:ogintJ il11pleuit, Gne vila dubitatione.Ideo magi, qui tune Athellis er.it, Platoni immolauerllllt, amplions fuif!è Conis quàm
humanx rati, qui.l cOIl[ummauifièt numerum perfeél:ifsimu.
quem nouem nouies multiplicataeonficiunr. Atq; quod mirum ell:, adhuc in ea xl;;lte, & in co ip(o die feribeb.lt.de quo
Cicero inquit:Efi ctiam quiere,& pure, atque deganter aél:;e
;t!tJtis placlda ac leuis lencél:us, qualcm aecepimus Platonis,
qui vno & ottogefimo anno Ccnbcns mortum eft. Seneea
edam atflrlllat id Platoni [obrictatis & diligentix beneficio
contlgifie. Ali} inter fcnbendum • alij diCcumbemem in nuptiis remotisdapibus inter dilferendum ad Cuperos redii/Je.
Ariflotelcs in templo aram Platoni ft~(Ualllquc lacrauit boc
epigramJll:ue : Aram Ariftoteles ha.ne Platoni dicauit, viro
quem nefas dt 1malh laudari. Addit Ariflotcles,
~ (olus vita,doél:rina,moribus,ore
Admonuitcunél:os,& monimenta declit:
' Vt virtute qucant feliecm ducere vitam.
Null.l ferentra1em Ceela fmura virum.
Adiunxerunt & fapientes alij in Platonis I:tudc,s cJrmi~a
plurima:fed prœcipua epigral1ll1lata tria.Primi hxc cil: fentetia:Temperantia,iuftitiaque cxcelluit omnibus, tantum ve~o
fapiemia fupcrauit , vt omnem prorfus inuidiam fuperauem.
Secundi hic cft fcnrus:plato in deorum numerUIl1 cft translatus, Longinqux hune nationes honorant:qui dillinarr~ vitam
ipfe nouit,a!iilque monftrauir. Tertij fenrcntÏa c,ft hUJUlino:
dl.Ph~bm Ac{èulapium gcnuit& Platonclll~ vt Ille corponbm, hic animis mederetur. Prxterea MithrIdates PcrCarum
rex Platonis ll:J.tuam in Aeademia ita 10c;IuÎrinCeriptam: Mithrid.ne, Rhodobati filius Perres Mulis Illlagillem !'!:ttonis
dicauit,SyllaniollÎS opus. Ex his ?mnibus id l'!ato cft confeqUl1CUS,vt Grxci Ariftotdcm qUldem ~œn:lOn~ulll: ,Platon~m
vero diuinum cognommauerInt. ,Quia vl~ehc,et Ille & v,lta
]lumanus & lèiemia-n;lturlliis maxlmetuem.Hlc autcm [elen
tia [unul & vita [efe potlfsimum ad dluinum eolltulerir.
T A B V L A
R V M
• 1"
~
,
Inem iam vobis impoli am, Ci paue.t quœdam rurfus addidero.Suntplebei quidi verfificatores qui immerilo poêt:uum fibi nomen v[urpant. Hi tam morum difslmilitudlnc
quim malignitate inuidia:: prouoc.lti, in optimum quemque
impudelllilSune Illdunr. ~bus {ùmma quxdam licencia in
bonos potius quàm in malos eonceditur. Tales igitur olim
poëtieuli , din,illulll Platonem à Grxcis. Apollinis filium, &
Socratem ab Apolline Gr;ecorum Ctpiéti[simum iudicatum,
mordere non dubitarunt. ~ruJ1l impietaté Laërtius Diogenes fumlnopere deteftatur. Atquevt ip[e decla,rat, ridieula
etiaOl comieorum eonl1itia Ari/lippus auxit Cyrenenfis,homo pefsünus, & optimi cuiufq; [uorum temporutn aduerfârius, qui Geur a,lios.pler.ofque ~odeftir~imos dotrifiimoséjue
fiél:a quadlm hlftona v!tuperaUlt, fic etlam Soer:ltem prœcetorem, & eondi{èipulos Fuos Xel.lOphontem ~tq.ue PJato~em:finxitq; horum nomlUe carmllla quxdam Hl /co rra pue, ue larciua yjdelicet vt falfo magnorufil pllllofophorum
rosq plo' libe~iorem ipfe pece.lndi licentiam nancifceretur.
exem
,.'
, PI fi'
.
Verum Arifiote!es CUI veut:!s magtS,qu.lm. ato Ult anlle,a.
ta\11 falra~ in virum fanél:ulll calumma, [ulhnere non pOtUlt.
Nam in elegiis a~ ~ud~n~uI?,illa?e Platone quœ in [uperio~
ribus cliximus, eeclll1t: Id lIh maXime trlbuens, vt prophalll
non rolum vituperare rlatonem vllo paél:? non de~beant:ve
rumetianl fub prœtcxtu laudls f.1nEl:um llhu;s nome ore pr?phano nominare non aude~nt, Neqlle Elegla eOI~t~ntus fUIt:
[edctiam.vt tradit OlymplOdorus, pr;ecl~r~J1l orauonem de
Platonis laude compoluit. Obmutefeant IgJtur apud {upero~
inferni canes, atq; apud inferos I,atr~tu Cerberu.m comitcDtur. Nos autem P latOllIs vItam, & [aplentiam iudicio rapientum approbatifsimam veneremur, atque vn1 cum Apuleio MadaurenCi hbere proelamemus:Nos
Platonica familia nihil nouimus nHi fc:ftum,la:tum,
ta:Jefte, fupernum.
F
>li'
LIB R 0 . .
PLA TON 1 S
A'
MAR-
filio Fieino FI~relltino traduél:orum: Item qua:
1Ilfunt partuTI argumenta, partim autem
commcntaria, pcr eundem Marfilium in IIbros eoCdem
compoau.
N
APOLOGIA DE MORIBVS
PL A TONIS•
VIT A.
Hipparchus de lucri cupiditate
Fo.t
De philofopbia feu amatores
;
Theages
de
(apientia
(,
3
9
4 Menon de virtute
ho
minis
19
Alcibiades
primus
de
natura
f
6 Alcibiades !ècundus de voto
30
Minos
de
kge
H
7
8 Eùtyphro de ['tnél:itate
37
4,2,
9 Pa~mcnides de vno rerum principio
10 Phlltbns de (ümmo h(lmlnis bono
p
II
Hi.epias maior de pnlchro
74
12. Lyhs de :unicitia
8;
1; Thexterus de [cienti:l.
90
14 10 de [more poëtico
116
If S ophill:a de cnte
IlO
16 Cinilis de regno
1;7
17 Protagoras contra [ophill:as
If)'
18 Euthydemus fiue litiaio[us
173
19 Hippias minor dem~ndacio
186
2.0 Cnarmides de tempcranria
190
.11 Laches de [orritudine
199
2.2. Clitophon exhortatorius
2.07
2.09
2.3 Crarylus de rcaa 110minum ratio ne
2.2.9
2.4 Gorgias de Rhetorica
2.57
lf Conuiuium Platonis de amorc
l6 Phxdrus de pulchro
299
ApologiaSocratis
317
Criro de co quod cil: agendum
Pha:don de anima
,;1
M01exenus,flluebris oratio
3H
Libri decem de repuelica
;60
Timœus de generatione mundi
4fG
Critùs de Atlantico be1Jo
497
Li~ri xij .. d~lcgibus
.
f O,
EpmOl11lS,Id ef!:, legum appcnd1x vcl philo-
1
,2.7
~phill
~G
36 Epill:ola: duodecim Pbtonis
62 3
Epifl:ob xii;. recens conuer(a
,7 Axiocl~us Ro~.Agr.icol? interp.
643
PlaCOl1lS [ex dlalogl hUlc editioni adiunai.
M.
FleIN Y SAD
LE eTO REM.
NE fortè pures JJ1licc Ieél:or tantum opus editum temerè, [ciro ~um ia~l co Il.1polili,fièI?, anrequam ederem, me cenfores hUle operrplures adhlbul/Je:Delllctrium Athenienlè
non minus philo~ophia & e1oquio qU11ll genere AttIeu~~
G,eorglUm AIltOO1UIl~ Yerp~clUm, I?annem J3aptiftam Bo1l1ll~e~~,lUm , FlorentInos , vlros Latlll;l; Lingux GrœcxlJue
p~n~l!s~mos., Y[u,m prxterea aeerrimo Angeli Politiani dot~~lml Vlfl IUdICtO:, vliun q~oq; conGlio Chriftophori L:m,dIOl,& Barrholcmxl Scalx,vlrorum clarifsimorum.
E I:t:
TI J\ A T 51 N A.
tl>ûft®' 19'UO'E ftlOTci~ erO'lIlIN'fld""MÈ "Df'A':TIIJV"'.
:OP ~ {YIJÇ 4V}(/J',TOp.A' ïYIJÇ tl'Wf"1JÇ <1':CI.
/:l((l<1c,«1?v®, j 'Y':f"clJ,w/llIP ;;lI.vOep, t", "-n~ @.,;.
E"TIITE,1(9Ù .AIJÇ,,-l.A(" [t."Jf lVI.AfJ<1«lc.
A J\ J\ O.
l:1IJ~f6<1u:,~ "'f6?ÉJOI'" dVN7wp ;;OH
Tf .A"utiiJ
EvOtf.AE ,,'/k "iiTtU .Ai&, d}I<JClLl\ÉNf.·
Eiull Tif. f" 7J1(('''7w", O'C~INf ~tÉ'Y«'" 'O'x.E", t-uT((IVCp.
oinG' (;tH 7J1'Aii<JCp,1(9Ù ~doY®, ;,;.;. t"-ETd/.
A J\ J\
o.
ral" ~ fP "h'Jl'C!' HfJ'JI'7~1 TO.AE O'Wf.4IJÇ TiTlI': ",r~.
A'
'l'v)(", .'"" «.""':>tTU""
1'«'l''
,,V E)(H ~.It,,()âwp.
~
Jf::J..'
,
,
I~
T
VilS &ij"'1W'><.:/ ,TIP Tif lt9" TMlIcUi YCW~p .
T1t'if. '"'Pt ~)'"gis Oficli ilAD
ftf4p.
,1
/
v."
�EXTRAICT DV
PRIVILEGE
D V
R. 0 Y.
~
I~~~~
A R grace fpedale ~ autorité & priuilege Royal:J dt permis
à Antoine Vincent., marchant Libraireà Lyon impnmer.,
ou faire imprimer les amures de Platon qu'il a de nouueau.7
~'
"
; & diligemment fait reueoir par pluûeurs clodes per[ollna. .
~ . ~~
ges ~ conferer auec pluGeurs vieux exemplaires,) & à icelles
reflituer plufieurs1ieux~ &adiou{ter fix Dialogues qui n'auoient par cy
deuant efié incorporés aux amures Latines dudit Platon! auec inhibidons
& ddfences à tous Libraires ~ Imprimeurs & autres ~ de non imprimer.
faire imprimer., ou expofer en vente lefdites amures de Platon,) ainu re. .
fbtuees,) fans expres congé & permifsion dudit V incent ~ durant le terme
& efpace de dix ans;) à compter du iour & datte de l'afcheuement de la pre...
miere imprefsion dudit liure: fur peine de confi[cation d'iceux liures~
amende arbitraire., & de tous de[pens dommages & interefls ;) comme
plus à plein dl: contenu & declairé par les lettes patentes hJrCC clonnees
à Fon[ainebleau, le x x ii. du moys cl' 0 dobre., l'an de grace;) mil cinq cens
Signees
cinquante fix ;) & de fon Regne le dixiefme.
Par le R9) ~ lIoflre relation,
de Lomenie.
Et kclé du grand [eau) en cire iaune) à {impIe queuë•
.,Âcheué d'imprimer le x x. Nouembre 1 f f 6.
�1
,.
,'
.1
•• <; •
.
'
1 •
~
�l
PL A T O N IS
CH V
s'
V E L, DE ' L ve R 1 C V P 1 D 1-
T A T E,
V E L,
S T V DIO
'*
MAR S1LII
PleINI
A R G V 1>1 E N
...
T.
R 0 PO S 1 T V M Platonis in Hipparc ho eIl:, docere
nos. omnes homines boni! appetere , cum & illi qui pro,pter auar.itia[~ ~berrare v~dentu[,bonllm appetât. llli fiqlli,?em lucr~cupldl funt,luc m vtile eIl:,vtile vero bonllm: boml
ltaq; cuplllnt .Etenim lucrum dano contrari um:dam nü vero
cum obiit.ma lum:ma lo igitur contmri um. Contrar iil m:l10,~onum:l~crum e:go bonum.~lamobrem cum illi etia,
9,ul:lb appetltu bom declin:lre videntu r,bonü cupiant, nihil
lam repugna t/quo minus omnes homines bonum apperan t.
l30num aurem duplex, Vnum finis. Ad finem alterum . ~llud
~r~pter feipfum.hoc propter aliud expeten d um· Olius appetltlO voluntas , huius eletl:io. Illud veneran dum ,hoc
vlile.
1110 fruimur ,hoc vtimur.l lIius adeptio bC:ltitudo, hllim lucrum vocatur .Lucrum igitur eft boni vtilis acquifit io:quod
ad veneun di boni confeclltionem çonducerepQteIl:. Q.Eod
ve.r o ad hoc non confert , nec ipfum vtile ell: , nec eius adeptlO II\~rum. L.aud:lnda igitur lucri cllpidlta s, qua:
omnibu s
llatura 1I1~Il:.Vltuperanda ~utem opinio falfa,quç dum quod
reuera vtJle & lucrum cIl:,lgnorat, appctitu m natura: ad aduerfa retorqlle t. Ha:c omnia pIl\to !ateoter docet, dllm So ··
crat(~s dcfinitio nês falC,s, quas Hipparc hus de lucri cupidiure refen, & inducen do & ratiocin ando rcfcllit. Vtitur autcm plato hac propo1itione, Ç)mnes homincs bonum appetunt, tanquam l11anifefta, ad côcludclldum quodom ncs na.
luta lucmm appetun t,qllodq uc ha:c appetiti o naturali s laudanda eIl:.Ha:e autem eft conclufio quam modo quodam diJetl:o Socrates tribus argumé tandi modis infert,id cft, exem
plo,indu tl:ionc,r .ttiocina tionc. Sed modo quodam conuerfo ex omni hac difputat ionc per argume mationc m à minori coll/gim us propofit ionem illam maximè confirmat3111,
Omnes Ccilicet homincs bonllm appetllDt, qllx huius libri
finis vltimus ell,cum primus finis fit ofiendere,oIDnes lucri
~upidos effe,ncq uc id elfe vitupcra ndum:
P
SOCR A TES.
HIPP ARC HVS .
U':g~~C;~~
"/i,lV 1 D NAM Iucri cupidit as
eft? & qui funt lucricupidi?
~ HI 1). Mihi quidem videntu r
qui lucran dum putat ex rebus nullax ftimlti ôe dignis.
",' soc. Vident urne tibi fcire,
) """" " .... -~----""' .y" quàd nullius pretij fint,an
, ,."" .
ignorare? fi nefciunt, amentes lucricupidos vocas. H 1 P. At non amétes voco
[ed c,allidos atqi. improb os,& viéèos lucro,c6fcio~
nullll1s elfe pretij, è quibus lucrum captan t, & ta~en lucrantes per impud entiam . 5 0 c. Num huJl!feemodi lucriçu pid um vocas? veluti fi agricol a
p~antans cognof censq; nullius pretij planta e!Iè,
dlgnam tamen putet qua lucretu r, taIémne vocas?
H JI'. V ndecllnq; ô Socrates lllcricu pidus quxren
dum cenfet.s 0 c.N e ita temere verba effundas vc)~ti alicui ob accepta iniuria m iratus,fed in m~ po
tlUS attentu s refponde, ae fi à princip io rurfus interrog~rem. Con'fentis Iucricu pidum eognofcere
quanti fit vnde lllcrandulll putatrH J p,Conf entio.
soc. ~is efi qui circa plantar u dignita té nOllit
q<a region e,quo tempor e pbntare*dig~u~ fit, v~
nos aliqu'd r..
.b
·n··
l laplentlUver
orllm,q Ul'b us e\egan
tes lUI ca Gd'
.
b
.
u 1 ICI a ~lndant, in medium afferam
lls?
li l P. Ag.rkola arbitro r. s 0 c.N um dignum lucro
vocas
cr
'il.'
' r. ahlldqua'm 1ucran d-u 'eueeXl
lnmare? HI P.
Id
Ip111m.
SOc' " Nem
- . d
'
'
.
fi
e conens
eClpere Vlrum
lam
enem,tll adeo lU\.1enis, refpondens, quema dmodü
;l
frG~xca~m 10
C\lt1one, tan
q ua- aC"eéla[TI
tamnota t.
HI ' PPAR~
L V C R AND I.
nl1nc,ql1X ip[e minim è [entis : fed qul~ v~rifsjm~
refpon de.N um agrico bm verum el:m l.udlce ,qm
quam indign am plantat ione plant:1. fcn, ~x e~ lucrandu putat?H 1 p.Non per IOl1em.s 0 c.E9ul tem
prxtere a viru, fi nouit nullius pretij pab~l.u quo~
equo prxbet , an ignorare cenfes eq~ll1,m tn perdltum?H 1 P. N eql1aquam s 0 c.N on 19ltur putat ex
huiuÜn odi pabulo vitiofo elfe lucru. H1 p. Min~
me. S 0 c.Gllb ernato rcm vero qui temone,ac vehs
nullius pretij nauem munier it, ignor:tre cenfes fe
damno affeéèum iri,& in periculum ventur um, nc
.& ip.fa nal1is & quxcu nqi j n l1:1.ui fl1nt,perdantur~
HI p. Non certè ignor:1.t. soc. Haud igitur putat
fe ex ifiiuiin odi nullius preti j infirum entis 111craturum. H J P. Minime.s 0 c.ltem belli dux exercitum viii bus armis nixl1ln videns, l1l11n fperet dignllmu e putet ex bis affecb re lucrum? HI p.Mini me.5 0 c. Eodem modo fi tibicen tibiam ,cithar œdus citharam,f.1gittarius arcum, & vt breui compleéèar,:1.rtifex,& l'ei cuinfl1is peritus qui[q; org:1.na, ac reliquu m appara mm nullius precij habeat ,
purétn e ex: his aliqua do felucratuni?H 1 p..N on,vt
appare t. soc. ~os itaqi lllcricupidos nucupas~
neque enim eos quos fllprhe tulimu s, qui è rebu~
nulla ratioue dignis oporte re lucrari rençur.At9u~
hoc modo mirande vir,quo tu vis, nullus homlll u
lucricupiçllls iit.H 1 P. At ego.s 9 c. Eos 111cricupidos effe dicam, q ui propte r incxplebilé atddita tem
minim a & vilifsima quxqu e, & nullius preti j mirum in modum fitillnt, & in his eti:1.m lucru quxrunt. 5 0 c. Non tamcn ô vir optime ,norun t nullius ifia pretij elfe. Huc enim iam nofipf05 adegimus,vt impofsibile fateremur.H 1 p. Mlhi. f.1nè videtur. soc. Si non cogno fcunt, ignora nt igitl1r:
opinan tur tamé,q ux nullins pretij flint, multi f..1ciéda cflè.H 1 p. A pparet.s 0 c. Lucricl1pidi nonne
lucrum cupiun t? HI 1'. Profeéèo.s 0 c. Lucru vero
dicis damno eotrarium?H 1 p. Efi. 5 0 c. Efine bonllmcu iquam damno affici? H1 P. Nemin i. soc.
Malum a\ltem?H 1 P. Pror[us.s 0 c.L"dl lntllr itaq;
damno homines? HI l'. Lxdl1ntur. SOC. Malum
igiturd amnum ? H I. P. Mall1~. SOC. Contr~rillm
dam no lucrü? HI p. Contra num.5 0 c. Bonum ne
igitur Iucrllm ? HI p. Certè. soc: Bonum . igitllr
amantes Iucrieupidos nuncupa5? H 1 p. Vldetu r.
soc. Non inf.1nos quidem <> amice Iucricu pidos
dicis.Sed tu ip[e vtrum amas quod bonllm eft , an
non amas? H 1 P. Arno equidem. 5 0 c. An eft bonu
qllicqu am quod non affectes, fcd malum? H 1 P.
Non per Iouem .s 0 c. Atxqu abilite r omnia bona
affeéèas. H T P. Omnia . 50 c. Intcrro ga infup~r &
me an non ego qlloq;. bona equidé ama~e me confitebor:fcd prxter me ac te,non ne reliq ui ~ortaies
omnes dbi quoqi vidé~ur amare bona, ~ala odif-.
fe? H 1 r. Vident ur. soc. Lllcru autem nonne bonumeflèeOfefsi fumus?H 1 p. Nempe :s 0 c.Omn es
igitur lucrieu pidi vi~entur hoc modo: quod vero
prius diximu s, nulllls l~cricllpidlls effet. Vtra igitur ifiarum rationu fequenda potius, ne erreml1s?
H 1 Il Il.Si quis 0 Socrates reéèè lucricu pidum dea
finiat,
�2
Liber primus
finiat, eum pmo lucricupid6 arbitrabitur, qui his
{lndet & lucfllp1 ex bis quxrendllm fibi putat, ex
quibus boni viri lucrari n~nql1am infiimat. soc.
At 110n vides ô ftlaui[sime,ql1od pau lo antè inter
nos cOllenit,lllcrari [ci!icet efIcvtilitate affici?H IP.
~d tUrn?s 0 c. Q0a & in hoc cofenfimus,bonu
pmnes [emper velle. H r P, Confefsj fumus. soc.
Nonne & boni viri lucrum omne expemnt,fi quidem omne lucru bOl1um dl? H T p.Non tamé ea luquibus 1xdi po[sint. soc . L~di ~ocas damnli
.pati,an alil1d ql1ippia~? H r P. Nllalmd.quam damno affici. s 0 c.Lucrone damnllm patlllntur homines, an damno potius~ HI P, Vtrifque.etenint
& damno,& lucro mrpi,damno afficiuntur.s 0 c.
N um tibi videtur aliqllid vtile ac bonii turpe exifiere? H 1 P. Minimè. soc . N bnne paulo ante concefsimus,llIcrllm damno mato exifienti,contrariu
effe? HI P. Fateor.s 0 c. Etcum fit malo contrarium, efic bonum? H 1 P. Concefsimus. soc. Vides igitur:vt me conêre dccipere;eocindl1fl:ria contrariahis afferens,qllx fllpd confefsi [umus. H 1 P.
Non per Iouem.ô Socrates:fed econtra,tu medecipis, ac nefcio quomodo di[putans furfllm deorfumq; o~nia con~lertis. soc: Bo.na verba qllxfo.
Nequeelll~ reéh: f.1~erem, mfi vlro bono & fapienti parere. H l P. ClIlnam?allt quid hoc tandem?
soc. Conciui mec & tua ,Hipparcho Pififirati
Philxdonici filio,filiorllm Pififirati natu maximo
~h1P.ientifsimo,q~li. cumalia multaprxclara L'lplentlx exempta edldlt, & Homeri etiam libros in
hanc regioqem primus inuexit, & recitatores impulit, vt Panathenllis alternis & ordine pronuntiarent.quod V[qi ad hxc etiam tempora obferuant.
E~t An~~reonta Tei~m mi!f.:1 quinqllagintl remoru ~allllO hanc vrbe acduit. Simonidem prreterea
ChlUmapud fe femper habuit, amplis fiipendljs
& muneribus indlléhi.Hçc auté age bat omnia,~i~
u.es [U?S eo adducere volés, 1rt guàmoptimè degétl,b.us l~.per~ret) I;atll.s minimè f.'\s efIè, h1pientiam
ClllqUl mUlde~e, qluppe qui ipfe honefius ac bo)1 us. era~: C.um lta~; ciues ablide eruditi efiènt,arq;
L1plent1a elUS admlrarentllr, ad agricolas couertit
·a nimu & peregrinos erudiendos.igitl1r coll1mnas
in finglllis vrbis triui js & in vnaquaql1e tribu erexit:& ex ea h1pie~lt~~,qui partim didicerat,partim
ip[e inllene~at,~hc~es qu~ p~ti~ra il~dicabat,eJegis
jnclufit,& lOihmtls f.1plentlX Infcnpfit : primii vt
ciues haud amplius egregia illa mirarétur, Cogno
fce teipfllm,N ihil nimis, .& reliq~a hllillfcemodi,
De1phis jn[çripta: fed f:Ilpparchl pra:cepta velllti
pouora (llfciperent. Dell~de ~~c atq; l!)ac prçter~
untes,ac Jegédo lIlius h1p~ent~.1 degufia~es,~ex agns .'
& fyluis adreliqu:l doétnnre Infiltutadtfce~~ pergerent. Erant auté epigrammata d~lo:alteru ln fimttra parte vniufcuiu[q; column~)l11 quo Mercurius leétorem' ( fic cnlm infcribebamr) monebat,
quo~ in medio vrbis & populi {bret:.llter~i in dex- .
tra,!!c in[criptu, Hipparchi hoc monumerum efi.
Mox prreceptu additum, Perge q ure illfia [unt curare.Curnq;,in alijs colunis alia prxclara carmina
infcript~ e~nt, multaq;, in via $driaca tale erat:
Monumen~u hoc Hipparchi, Ne amicu dec;pias.
~amobre ego te quidem amicum meum faIlcre
~~nquam aufim,& illi tanto viro repugnare. QEo
'\/ltaf.unél:o,tres annos fub fratre i!lius Hippia ty~(lnnide prefsi Athenien[es fuerüt . Ipfe vero è m.ajo~ibus na~u o~niblJs, acccpifti folli hoc trienniü
era
in hac vrbe tyrannidem viguilfe:reliquis tempôribus, eodem penè modo quo Satllrno regnante Athenienfes vixerunt. T raditur auté ab elegantiorib,us vjris,mortls dus cauh1m extitiilè nô eamqux
vulgo fel'wr,fororis fcilicet Canephoria: contemptü:nam id credere abfurdu dl. Sed cum Harmo_
dills amarewr, doceretllrq; ab Arifiogitone, magnu quidda fibiexhac edllcatione fllpeJ;abat:fore
namqlle Hipparchü adllerh1riü fllfpicabatur. Interim cont,jgit vt Harmodius nobilem quendam,
cuius nomé non huis teneo,amaret:is primu Harmodium -& Arifiogitonem, veluti fapientes admirabaturœo{}ea falpiliaris faÇt:us Hipparcho,con_
,temnere mos ~c+pit: vnde illi indignati, Hipparchü interemerut.H 1 P. Videris ergo,ô Socrates,vel
amicllm me non putare:vei fi putas amicum, Hipparcho minime credere. Nam abs te no decipi diC{erendo,perflladeri mihi nequit. soc, Atqui volo
perinde ac fi ta lis ludamus, retra8:are quicquid libet,ne te deceptum exifiimes. Vifne illud immuta_
ri quo.d dixi,mus, 01llnes homines bon;l appetere~
HI P. N 010. soc. ~id uero illud, quod damnii,
ac damno affici, malum effe concefsimus? HI P P.
Ne'lueid volo. soc. Sed quid illud,quod lucrum
atqlle Iuçrari, & ipfi damno, & ei. quod efi damnu
pati contraria funt? H 1 P. Neque ifiud qUidem.
soc. At illud forfitan, quod lucràri, vtpote malo
contrarillm,bonu eU.H 1 P. Ne 'luicqua retra'l:es.
soc: Vi~etu.r igitur ti?i, vt apparet,lucru aliquo~
ponu efIe, allquod vero malum? H 1 P. Mihi vero~
soc. Retra8:o itaque tibi hoc. Efi enim Iucrum
aliud bonum,malum aliud, nihil tamé magis hoc.
qu:\m illud lucrum efi,nonne?H 1 p.~id interrogas? soc. Dicam, cibus & bonus eU, & malus.
HI P. Efi soc. Efine magis cibus alter altero, an
fimiliter cibus vterque efi, neqùe quà cibus alter
ab al~ero ditfert,fed q u:\ hic q!Jidé bonus, ille vero
malus? HI P. Efi vtdicis. soc. Nonne & poms &;
rcliqua omnia, qurecunquc formre eiufdem [unt,
ita habét, vt partim hona,partim mala fint,nihilq;
inter [e differ:lt in eo in quo eadem funt, quemad_
modum hominu ql1idem alius bonus,malus alius~
HI P. Sic eft. soc. Creterum neuter illorum) vt arpitror, magis aut minus homo eft qulmalter, neque bonus malo,neq; malus bopo. Ii 1 P. Vera di~
cis. soc. Nonne de lucro fimiliter iudicabimus?
quod pariter lucrum tam bonum qu:\m malum
h~crum1it? HI P: NeceffeeH. soc. Nil~gitur ma_
gls.lucratur,q llllucrum bonum cofequitur)q uàm
qUl malum:neque horum alterutrum lucrum magis apPiiret , vt iam conuenit. H1 P. Profeéto. soc.
Neutroq; aut magis, aut minus adefi? H 1 P. Neutro. S o~. TaH ~ute;.!!jn re, cui neutrum horum
competlt, ecqUl.s l'oteU magis vel minus aliquid
aut ~gere, au~ etlam pati? H1 PP. Impofsibile ·eft.
~ 0 c . Pofi.quam lucraa:què funt vtraque, hoc demceps lmmaduertendu refiat, propter quid vtraq,u lucr~~ appellas , quidni idem in vtrifq; afpi_
cls:velutl ft me roges,quare cibum,feu bOllum,feu
l11alum, ci.bum vtrunq ue vocem, refpondeam vtique quoOla.m vterque ficcaefi corporis efca) ideo
vtrunque Clbum nomino, quod quidem & tu nobis concederes, nonne? HI l'. Fateor. soc R A . Et
circa potum eadem rurfus refpondendi ratio effet
quod humidllm corporis alimentum, feu bonum:
feu malum .fit, P?tum vocamus, & i~ alijs eodem
modo. En1te~e Itaque me fic refpondentem imi-
tari:
�Amatores,veI, de Philofophia.
'
.
tari.Lu cru bonu,item<}; lucru mal11111, vtrunq i 111-'
crum appella .quidn â in lucro bono & 111alo idem
cernis, cuius gratia '/ trllnqi lucrum vocas? ~.àd
fi non lube quod rc[pon dcas,at me dicenté attencle.N mu 11Icru appelb s omnem polfe[sioné qllam
ql11 aetluifiuit, vcl nihil omnin o , vel paru exp endens admod u, eùm plus accipiat? HI P. Id lllcrum
vocare mihi videor.s 0 c . An hlliu[m odidic is, fen
~ quis ni~1il exp~ndés abude epuJatlls fit,& ex epu115 mOl·bn acqll1fiuerJt?H 1 P. No perIou em . soc.
At oonam vale~udiné ex epulis ade.ptlls,lllcrumne
:lndal11num aflcqllerewr?H 1 P . Lucru. soc . Non
efi igitur lllcrum ,qllodl ibet aeqllirere. H 1 P. Non
~er~è. soc. N unquid ita [e habet, vt non lucretu r
qUl ql10d vis alfl!qllitur, fiue bonllm , fille malum ?
H r .P: A ppare~. ~ 0 c. Neqlle in damnu m incurra t,
qUI ln qUOdlUS Incurri t, fille bonum fille malum ?
H J P. ~ihi,qllidem vicletur. soc R . Cernis ergo
quàd Clrca Idem relloillens? Lucrum enim bonu,
~~mnllm uerà malllm appare t. H 1 P. Ignoro quid
dlcam. soc. Et iure quidé. Sed prxtere a hoc mihi
Tefpon,de. Si q~lÏs minus expendens plus accepe rit,
lucran hl1ncdlccres? H 1 P. Dieo,m odo nemal1l111
lueretu r, fed vcl ami, vcl argent i minus erooan s,
plu aceipiat: s ~ c', ~l1imllero hoc in[upe r i~1ter
Togabo,fi qUIS dl,mIdlam auri libram erogan s, duplum reporte t argent i, luerllm , an damnu m llt?
1-11 p.Dam num profeél:o,ô Soerate s:n:un pro dl1Odecupl o duplum folumm odo capit. soc. Verunt~men plus :lceepit .An non plus efi duplum dimidlO? HI 1>. Non eiufdem dignita tis ac pretij efi argenmm , cuius efi aurum . soc. Ergo oporte t hoc
luero adijecrc, xfiima tionem fcilieet ae pretium .
Nunev tique argent ü amp1illsellmfit,qu~m , at1rum,ha ud xquè xfiimandl11n ae pretio( um dicis:
:mrum vero minus exificns, pretiof um quoqu e <le
dignllm . H 1 P }'. Et maxim è, fic cnim fe res babet.
soc R. Ipf:l. ergo xfiima tlo dignita sq; lueru continet,fillC plrlla res,fiue magna fit. Indign um vero
a:fiimationè, luero caret? l i 1 P. Profeé to.s 0 c R A.
lpfum prctiof um ac dignum , vocas alilld dignum ,
qt1àm aequifi tu dignum ? HI P. Acquif itu.s 0 CR.
Digntl m alltcm quxfit u vtile an inutile? H J P po.
Vtile, soc. Vtilen onne bonum ?H 1 P. Efi. soc.
o vir omniu fortifsime, nonne iam tertio & quarto eonc1u[um à. nobis efi, lucru bonum effe? Hl P .
Videtu r. soc . Memo rü tenes vnde [ermo hic incidi,t? HI P,' Arbitr ar.s 0 c. At fi minus ipfe meminens, ego 111 mcmor iamred llca. Exeo cnim qllod
ncgares bonoru m viroru m effe,luera qua:libet acCcptarc, fed ex lueris bona dllntax at,mala verô l1eqllaqu am. HI P. Hine ünè.s 0 CR A. Nonne luera
omniae~e b~n~, feu magna fiue parua ·fint ,ratio
DOS f.'lten eoeglt? H 1 P P . Coëgit eertè Ô Socrat es
" fitan deinme magls, quam perfua fit.s 0 c. Sedfor
ceps pcdUld ebit: Nunc ta men fiueperhla[lls fue- ,
r~s,feu quomo doeunq ue aliter fic affeétus eonfen tlSfrno b hCU
'r ~ l '
' bona
uera omma & am pla, & exigua
~ e?li 1 P. Con[en tio. soc . Et bonos viros omnes
ona omnia velle fateris? nunqu id? HI P. Fateor.
soc . Malos autem diccbas omnia lucra tam exigua,qu à.m
m acupere. H 1 P. D'leeDam
,
N
~,agn
. soc R.
onne Igltllr feeundum fermon em umm vniuerf i
homllles & bon"
'
rr ? '
l parner atque ma l'1 l neneup
l'd'1
Client. HI
r . soc. N emo "
.Cl."
, P. Videtu
.
19l~ur re"Le Vl-,
tl1p~rablt lucnçu pidos) cum ipfe quoqu e lucricupldu s fit.
,
1
\
3
PL AT ON IS DIA LOG V S D E PHI LOS 0 PHI A,
V E L)
A MAT 0 RES.
li! A 1\. S I L 1 '1
l' 1 C 1 N J
A 1\ G V M li N T V M.
'Sv
"
MM A huius dialogi cft, qu~d fit & ~uale,officiu p.hi10Cophi, definife. Hl: autem plllloCoplll offlclUm, dluma
noffe, guberna re humana : ~n , illo cOl~templati~a phllor~
phia,in hoc aél:iuac omprxhe d,l tur. P1111~Cophu~ Itaque ,p nmo diuinam ,idetl: abColuram IpGUS bOni natura per Caplcntiam contemp latur. Deinde ad id bOl1l1ll~ velut ad fincm humanas operatio nes dirigens hllmilna gub~rnat, Hxc :1Utem
guberna tio duo requirit. primum , Ut ql\ld humana natura
fit,& quo paél:o duca.tur ad bonum, à malo rcmouea ru.r, cognoCcat :quod quidem per prudential11 philoCophus aga.:\ 1terum, vr Ge inll:itua t hominul11 & alfeél:us & aél:usAc temperet atque cohibea t. vt ad bonum quod f.,pie11ti~ ipG, inuenerat,& ad ql10d prudent ia deinde direxcra t,factle tenda~t.
Id vcro per morales virtutes efficirur, quas omnes vno 1lIfritix nomine Plato compleél:itur. Atque ex ijs duob~lS humanorll m guberna tio confiat. EiuCdem autem efi Ccue.cél:c homine m vl1um.f .,miliam , ac rempub licam guberna re.
QEamo brem qui moralis efi, idem dominu s , ciuilis, re.x.
idoneus effet. Ex qui bus conchld îtur in ipCo philo,Coph.al1t~s
oIB;:io hxc omnia cominer i, Capientiam, prudentlam,IlIll:1ti:un, mora lem,dom efiicam, ci uilcl11 ,ac regiam diCcipli nam.
Pel' f.'pienti am diuina cognoCcit. per prudent ia iufl:itiamq;
humana guberna t, dum rem [uam, rem famil~a~e~, rempublicam adminill :rat. Eiufmo di efl: philo[op lu Iph,us of~
cium, quod plato in libris de Republi ca latius ~xpltcat, .111
hoc fignifica t breuius. Ac primo duas ali~r(j opllllon es CI~'
ca philoCophi olficllIm confuta t. Prima vldetur vel ~olon~s
fuiffe ve\ fimilis alicuius , dicentis id cIre quampll 1nma dlfcere: Cecunda Hippix Cophiftx .volentis philoCophi~m ar~
tium omnium peritiam clfe. His denique COnf1lt3t1S, fcntentiam quam prxdixim us, breuicer innuit. Socrlltes ergo
fingitur hxc in Ccholis Dionyli j, qui gramma ticx elem,cnt a
Platoni tradidit, aduerCus difcipul os duos Dionyfi } dl.r~u
talfc : deinde qUa! in Ccholis traél:aue rat, in c·o rona famlharium Cuorum il principi o recenfer c.
SOC RAT E S.
~~~~ ION Y SIl Gramm atici Iudu ingref-
fus illllenes quofda eonfpe xi, qui videbantllr bonefb indole, claris ortos pa~~!!!!!:~l rcntibu s,Çuqi ijs vn~ coru etiam famili ares . Aderan t autem duo qu}dam adolefecntllli
inuieem ,conten dentes , qua: vcrô e[fet çonten tio,
haud ['ltis aducrte ram. Verun tamen de Anax:l gora velpen opide difeeptare vi~eb~tll1'~eirculos ~e- .
feribet es, & qlla[da m [pber~ ,ll1ehnatlones dcpJngentes eubito innixi & intetl admod um. Ego autem alteriu s illorum ' a111icum, iuxta qllem fedeb:i,
cllbito tangen s,inter rogaui qllid ita eonten derent
adolefc entes,& num 111agnu quidda m :[fet,& pulcbrum ,in quo tantum fiudillm ponere t. Tllm Il.le,
quid inqttit 111agnu,~ pulc~rum? N llgantu r ~l11m
de fllblim ibus quxda & pb~lofopb.antes garnu? t.
H llius ego rcfpon fum admlta~us,' 0 adoleFcens 1nqua, an turpe tibi philofopba~1 vI~etll~?CUn~e tam
acerbe refpondes? Altcr vero,lllxt~ emm a[sldeb at
a:mulus quidam HHus, eum & me ll1terro gantem ,
& re[ponde~t~ illü audilfe t, Non expedi t t~bi, Socrates,inql1lt,l11terrogare hl1nc,an turpe eXIfiJ1net
eflè philofophi;l:m, néene. A~ non vides ipfun~ i,n
tumidi tute quadam , & f.:'1.tuntate atq; fomno letla
vniuerh1m xtate egiffe, vt eredas aliud quicqu am
C1l111 tibi refpon [uru, qu~ quod turpe fit pbilofo
phia?E rat alité ifie ex amator ibus in mufica eruditlls,alter auté qué carpeb at,in gymna fiiea. Videbaturq ; mihi oporte re eml} qué prius interro ga~eram, miffum faccre, quod agendo potius ,quàm
a ij
exer
�4
Liber Ceçundus.
ài[put:tndo e'Xcrcjtatlls haberi velJe ·yideretur. Intenogandu atltep1 cen[uiillu? qui f... piétior videri
yolebat, vt fiqlla poffèm, vtilitaté rcportare. Dixi
igitur;ld eu, mc de re CO/TIUlÜ quœ{lionc mouilfe:
q uod fi puus J11elills hoc te re[ponfllru, ilI11d idem
~e nunc 111tcnogo, vtrum videatur philofophari
pulcbru e[(e,an fecus? H~c ferè cum diccrcmus?au~lierun~ adolcfcétcs,atque mi!f.1;ea qure inter i~!os
~rat c011tentione,ad Cf\ q Ll;E diilerebflmus flUthed'l
[eipfos filentia parabant. At amat?ribus quid ~c
~iderit, t:lefdo. Ipfe certè obftuptll. Semper emm
poua aç rlllchra (tupe[co. Vi~eb~tur it~q; mihi a~
J:er me no minus q:rt:tl'e yeru cmmuero refpondlt
ilk mihi,& valde q Llldem am bitios~. S.iquando,ô
Socrates,philo[opbari turpe elfe dllcere,neque me
JlOminern putarem, neque'qllqnuis alium fic é!ffeallm. Innuens fllJtem in ;emulum diçcbar brec ea,
~oce,7Jt amici cx:mdire poffènt. Hic ego, pl1lchrû
igitll'r tibl p,hilofop,h~ri vid:tur? & maxim~ ql1idem,inqlur lllç. ~ld erg<?,1l1qufll1l, num vldeFur
tibi hçri polfe, v~ no rit quis tnrpénç fit aliquid, an
pulchfll~n) 11ifi prius quid ipfuffi fit nodt? Non.
N ofti igitur in cj.u am quod eft aliquid philofophafi? NOlli cquidë. ~ideft? ~id aliud quàm iu'Sta Solonem? Dicebat enim alicubi Solo, Di[centi
a[sldue mlllta,[c~e'éè~ venit. 'Et mihi quidem videtur [emper fic 0~10rtere aliqui4 di[ccre eum homi,nem,qUl phll010p~1Us flltUruS fit, fiue iuuenis, fiue
fenex Lit, vt in vita quàmplunma di[cat. Atque is
primo vi{ils eft mihi aliquid doûlre. Deinde mecu
reput ans , interrogaui, num ei philo[ophia, idem
quod ml)lta dl[cere, yideretur. Et ille,émniflp inquit. ExHlimas inquam pulchrum aliqllid folum
,erre philofophiam, veletiam bonum? Et honllm
inquit, Vt~urp rh~lo[opbix id proprium f.1cis, an
ct!am ahjs eode pa.?l;o tribuis:vt verbi gratia, ftu~liu m gy mnafticre, non modo pulFhru m elIè ,fed
ctiam bonum~ Tunc ille ludeps duo protul~t, Aduerfus hunc?inqu~t,di~o?quàd neutrnm fit:aduer. fus autem tc,ôSbcrates, & pulchr~lm 8ç bonum fimul elfe fat,ecx'. Ergo in gymnalijs etiam multu la~
horem txlftimas elIè gymn:\{\:icx ftudium? Et maximè qui dé, inquit ille, qucmadmodum in philo_
fophando, multadl[cere phil?fophia?1 puto: E~o
vero,credis inquam,gymnaftlcx ftud101as ahqUld
aliud ,app~~er~,q uAm, vt eorum cOl:pora bene fe habeant?Idipfll m inql:lt.Num l11ult!,labores bon~m
corporis habit~ldinc efEClllnt?~On~m paéèo,111~
qUit ille, ex p~lIçis labonbus robu,au corpus fien
po[sit? Hic mihi vifus ea gymna~l~us Ille prou~
candus elfe, qui mihi pro~t~r pentlam gymna{hca:; auxilium ferret.Illurp 19l~ur percontatus [um,
~d viroptime, ifto l~qûét~tlitaces? Nu & tfbi
vidétllr homines è multis pOtl~S laborl bus~ quam
~emperatis robur a~quire.te? Equidem,ô Socrates,
ego iIlud qllod dici {ûlet videre vldeor, nemp~e e,x
moderatls ,::o~pus bene fefe habere. V nde inqJ.l:l v~
~es? non in{o,mnem potius & l1allf~abl~ndu~n Vlfum, cerUlceq; mol11 & curis extenuattl reddu~t?
Et q llÜ h~c an 11 uifIèt,deleébti adolefçétes,r~ferut.
Alter all~em ille eru~uit.Tllnc ego,quid tu igitur?
coctdîsne~nec paruos, ncq; magnos hbores'habitudiné bona~ corporis efficere,(ed 1110deratos?an
nobis qui duo in eadem fentétia fumus,repugnas~
Libenttr e~uidem, inquit, huic repllgnaré, atque
aduer[us eu valerem, i4 q uod propofui, dcfendere)
ftia fi c~uf.vr haberé minus valida.. N ullius eni~
pretij eft.Yerum teCl1m h.llld decet in[olétil1s C011n:ndere:contiteor igltllr ,no mult:ls,fed temperatas
C!xercitationes bonù cOl·poris habitu ho minibus
prxftare.Clbi autê inqllam multi, an moderati? Et
dbi nit. Prxrerea corn puJi eum, vt concederct reliqua omnia q ux ~irca corpu s verfa11tu r, tem perata
qlllde;;m prodefTe quamplnrimum, pallC:l vero vel
nimia nihil. Et ille moderata iUllare confelfus eft.
At qua:: a~ ani~am fpeétant, inqlla, cllm modera_
ta adhlbetllf, coducuntne magis an immoderata?
M~derata.~ifciplilla:: autem n6nne ex ijs hl11t qure
a111mœ adhlbentur & confernnt?Con[enfit. Ex di[.ci,p,linis itaq~ qua:: téperatœ funt, non quœ mult~,
vtllltatem :ltte~·unt~Con,ccfsit.~émnam ergo interrog:lre mento coue111at,qllales fint labores at .
q,
Cl'b'1corpon'bus accommodi? In hoc tres arbitror
conuenitnus,medicü videlicet, vel pxdotribam interrogandum. ~em vcro de [pargel)dis feminibus, quantum fit commodllm? Agricobm co[enta.~eum eft. A t ~ero de femetc & plantatione di[ciplmarum ln an}ma,qu~mna merito percontcmur,
q ual~s qu antç ue [u fEclan t? Hic cu m am biguitatis
plen: eflemlls, e~o i?cans inllui, vuldsne poil:qui
~os m hoc amblgu1 fumus, ab ijs adolefcentibus
lfihllC quxramus? ~n for~tan eru bcfcitnus,quem..,
a~modum procos 111duclt Homerus,qullm nollét
almm qu~nquam prxter fe arcum intendere? Sed
cun~ gralUtcr fene viderentl1r, alia quadam via inueftlgare aggrelflls, ~~lia,inqua,elfe de bere coi j_
Clemus qllre oponet phllof~phum difcere,quu neque om~lla,~leq,; multa feqm debeat? Refpodés au_
tem .G1plent1~r Ille"p~Ic~1erimas ai!,atque maxünè
c~ngru:ls ~111mo ~1[Cl phnas eas effe,ex q uibus maX1l11am qUlS gl?nam, ln phi!oÇo~l1Îa con[equatur:
maXlmam vero glonam adlpl[cl, fi omniü artium
peritus iit:aut fi minus omnium, plllrimarum f... ltem,earum<:li prx{ertim qua:: reftimatione [unt cligna::, ca prx .ca::teris di[cens, qure Itberos hOl11ines
decet, quxùe intelligentia:: ratione, non manllum
minifterio conhciuntllr. Tum ego,fic, inqua, dicis,qllemadmodum in opifici Jb cotingit? v bi opificem qu,idem quinqllc ad[ummum, aut [ex minis
<!meres,a~c;bitcétum vero ne drachmarum quidem
decem mlll1bl~s:llal1l pcr omnem Grxciam rari admodum ~eperJuntur:nllnquid tale aliqlud ais? Ille
~1fcn[us Idlp[um fe dicere confeJ1i.rs eft. Eum mox
lntcnogabam,vtrum pofslbile elfet, duas eundel11
àunt~xat ar~es hoc p~ao, nedl1m permllitas ma~nasq\ ,ferClpere. Etllle, ~e ita me dicere putes,
mqUlt,o Socrates,quafi .rllllofophantem Oporteat
fi11~ulas ~rtes adfummu ,pro~equi, quemadmodü
aruhccs Jllos:verum, vt I1beru virum eruditllmq'
decet,vt p~tis fit per~ipereqLlre ab vnoquoq; arti~
fi cc proferutllr
,atq; Id pr~ ceteris qui tllm ad lun
r. t-.
,
prretere,al~a mente o~nia, c~ieéèare, vt [emper ipfc
cleganufSllnus,ac f.1plentlfsll11US omnium in vnoquoq; eoru quod è quocuq; adducitur, appareat.
A tq \ ego (a~h,uc e~1im quor[llm tenderet ambige_
barn) Il1telllgone,111quam,qualem dicis elfe virum
phl,lo[ophun:? Videris cnim mi hi talé dicere, qllales 111 ce~taml11e ft~nt pentathli, cllrforibus, ve1 iacul~to,rJbus collat!. E te~ir:n iIli ~ur[oribl1s, vcl peltaftls 111 ~orum certarnJ111bllS 111feriores [unt, [ecundumq; locum tenent, reliquortun vero atbletarum prir~:lÎ ,ltq; ~!éèores. Tale aliquid forte dicis
philofopl~l~ aUd1U confel:re phiJofophis, vt ab ijs
quiin ql1aUlS aqç furrellll funt, in eadé arte int~l_
.
'
ligenti'l
�Amatores,Vel,de Philofophia.
ligenti a quidem [upere ntnr,[c ctidum q; locum tene:\Ot,l'eliquos vero ;lnteced ;mt, vt philofo phus in
fingulis facl1lt:uibus fecund x cujufd i homo fortis
exifbt. H lliufmo di videris philofo phanté vjru m
ofiend ere.R eéèè,inql1it,ô Socrates,acçipis de philofoph o diéèa,C]ui eu pentath lo compar;\l1eris. Eft
cnim procul du bio talis, vt nulli negoti o ferllire pe
nittlSv elit, neque in aliqua re, vfquea d [ummu m
clabor :ue, ne propte r vnius eXaa'l m djligen tiam
in ali js omnib us fllperetur fiçuti {ilpel'antur opitias: fed omnia medioc riter çempe rateq; attinga t.
Poft hanc :efpon uoneIl l qlpien s planills nolfe
qu~dnam dlceret , bonos, inqua! ll, viros, vtiléfn e,
:\11,lOllUles e~e c~nfes ~ Vtiles, inquit, ô Socrate s.
N Ol1nc fi bOl11 v.tlles funt,in q ui,mal i inut~les erut?
Co~fen~t. ~Id autem, philofo phos viros vtiles
ve~ mutlles plltas? Ad hxc iIle maxim è omniJ.lm
vtlles elfe philofo phos alfeuer auit. Age igi.t~lr,~i
gnofca~l1s fi ~u quidem vera dicis, quoft}o~O vtiles nobis funt ,fij fecundlt fortis \"loJl1ines? Manife ftum enim cft, quod vpoql1oQ1 artifice inferiol' eft
philofo phus. Annui t. Agc,in q\lam,f i vel tu, vel ex
amicis~ aliquis tibi chari[sin1Us xgrota ret, vtrum
ad cura valetl1dinis philofo phum ilium fecund arium donu induee s,an medieu? Vtrunq ;. Ne mihi
dicas.vtrunqu~: fed vtrum potius? N emo, in<luit,
amblga t,medl cum & magis &: prius. ~id autem
in naui fluéèibus agitata , vtrum te & tua gubern a_
tori, an philofo pho eomine res? Guber natori, inquit. Et in reliqllis omnib us quanti fper artifex adeft,phi lofoph o no erit locus? Appar et,inqu it.Philofoph us igitur nunc inlltilis eft:quu artifices non
de~nt. Confe[si vero ftunus bonos quidem vtiles
dIe, malos inutiles . Coaéèus cft confite ri. ~id
ergo pon hxc abs te petam? An forutan inciuil ius
eft, vltrà perquir ere? ~xre qllÎcql1id lubet, irtquit.N ihil alilld peto, niu vt iterum concedantl1r
hm diéb,h abent autem fc in hunc modl1m. Con~
fefsi filmus philofo phiam boni effe, & extare philofoph os, atque cos ip[os bonos, bonos auternv tiles,malos contr~ inlltile s.Dcind e coce[sim~ls,dum
artifices adfunt , philofo phos inutiles eflè,& artifices adeffefemper. N bnue concelfa ha:c [unt?S unt.
Confit emur igitur, vt videtur [e~udUln tu;tm orationem , fiquide m philofo phari eft eflè fden~em in
artlbus co paCto, quo tu ~dem dixifb, m.alos philo~
fophos elfe, & inutiles~ q~landiu inter homin es artes unt.Ve rum non ~~a habet,ô amice. Neql1e phi10foph ari circ;! ~lrtes ftudiosè verC'tri eft,ncc multis
nc~otijs incube re, aut m~l1ta perdifc ere, fcd aliud
qUlddam : fiqu!dé exifti~o {3c ~bfl1rdum hoc effe,
& mechanic~s reéèius ~ppellar!) qui artibus incumbun~.Hoc a~tem modo plan~us int~lIigemus,
an vera ~Ic~m ) necne, fi hoc refpondeas. ~inam
~9.uos re4e domare norunt ? vtrum qui illos mehores ~eMunt, an.alij? ~i meliores:' ~i~ au ...
tem ~anes, num qm eos meliores red~ere, iJdem &
teéte c?ërcer~ n~runt ? 0:nnin o. Eadem èrgo ars,
& mehores reddlt, ~ reCtc coèrcet? Eade~l1 . ~d
alltem? Vtrum qux & meliores facit,& reCtè coër~:~e~de~.di[ce~n~t ?ono.s ~ !llalo.s~ an àlù? Ea'b , 1n,quIt. V15 19ltUr, Inquam , Idem de hominI u )ft·
d s Ct·· ~~u~mus,quœ optimo s. repdfl~homines)
ea ,ef!l 1~~ ':l~la: ~ reCt~ co~i~F~) 8ç qui boni fint,
qUl~~1= ~ah, ~lfcer~f\t; Prorfu s, inquit . N 6nne
qU;J!fP!lque vnum, eadem & multos :& qux multos, & :vnum? Ita. Et in equis prreterea ca::terisq;
5
omnib us eodem modo"? Eodem , inquit. ~xnam
fcientia efi,q ure intem perites , & legü tranfgr effores in cillitate reéèè punit? n6nne iudicia ria? Prorfus. An vocas illfiitia m aliam quidam prxter cam?
N ullam,i nquit. N 6nne qua [cienti a reCtè cafiiga t
& puniun t,eadem bonos & malos difcern unt? Eadem.~icl1nq; vero vnu norit,p lures quoqu e cognofcet? Cogno fcet.A t qui l~ultos ignorat ,.ign·o rabit & vnum? Confen ut.SI ergo equus eXlftens,
bonos ac malos equos ignore t,[ejpfu m i~nol'~bit?
Concef sit. Et fi bos ÇlJn1 fit, haud nouen t qUl fint
boni ;mt mali bopes, fe{e etia qualis ipfe fit, ignoret neceffs: efi~!ta efi,inq uit. Eodem quoqu : modo fi c~nis fuerit? Confelfus eft. N une vero eum
hOlllO 'q~lÎfpiam exiftens, ignore t bonos homin es,
& malos, n6nne fuijpfius etiam ignaru s erit, bon ufne fit an malus? Adnuit . Seipfllm ignora re, [.1.pere an defipere cft? Deuper e. Seipfu mitaq; no~e,
fapere cft? Eft,inq uit.Ho c igitur, vt videtur,&.1l1[cripti o qux in Delphi s efi, prxcip it, Vrude nuam ,
fcilicet & iuftitia m colere. A pp~re1;. Hae eade~
& reéèè eohibe re fcimus . Adnuit . ~,l9rgo reCtc
eohibe re [cimus ,ea vtiquc iuftiFia eft ! ~A ver~o.&
nos ip[os, & alios dignqfcere po~uI11us) prud:t~a.
Videm r. Eadem igi~ur eft iuftitia açquç p,rudeua. ,
Apparet. ~inetli çiqit~te~ ~unc optil~e guber- ,
naotur , qllUl~ jn~ufi~ dan~ pœnls . . Yf!ra parras.
Atque hxç çiuPis [cfenti~~ft.Efl:)inquit,~id ve·
ro q uot~e~ vir ynus rdrè c~uitateI11 infti~uit, quod
nomen illi conuen iet, n6,nne ~yr:lnn~ & regis? A~
Plut.N one tyrimc a aut regia art~ gup~rnat? Imo.
Hxc Itaq~ facultat~ .5 ex~é eum ftlper~oriblls funt.
V identu r. ~id vero q LlU ~ vir vrps ~omum reéè,è difpon it,quod h~ic ro~en ~flxi~? congru it?
nonne œcono mllS ac dominu s? Conue nit. Vtrum
& ifte i~ftitia bene "j'egit famfh:i~· ;ln alia facultate?
Iufiitia . ~deP1 efi ~git!lr, vt ~'pparet, rex, tyrannus~
eiuilis,œcono~usAo~linu~, prudés , iU~lls~atque
vna q 4?q u~ a~s,regia, ~yr:ll1nnica,eiu~lis.)domini
ca,œco~oI~1Îca, iufii.til atque pruden tia èfi. Vide:tur. ~dItaque phllofo pho viro) quotie s ~edi
eus de xgrota ntibus quicqu am dixerit , turpe eft
non polfe diaa illius alfequi , aut hue aliquid affer
re, quau alior:um artificu m qui[qu am:cum q; aut
iudex, aut alius quifpia m eorum , q~os p~~tl? antè
retulim us, non ab[urd um in ijs, nec aifequi diéèa,
neque qu~cqua~ eo~ferrc p~lfe? ~i~?i".cff~t abfurdur p, 0 ~ocrates) in ~antis rebus mh11 habere
quod conf~~·as?Vtr~~ igit~~r inquam ,& ci~~~ hxc
philofo phpm, vt pepp~hlu ~ffe ,?porte~e .dIP~U~~
& feeundas fen~nte in~tilep1 ~fie, qu~n~~u ahqll1s
illorumd~:vel primu qui?e~ ip(tl~ opo~~ere domum fui nulli admini ftranda pr~b~re,n~q; f~eun
das in hoc partes tenere; [e~ e.x feipfo o~nia caftigare, reéèè iudicantem.) fi q ~ll~e~ fil~l1h~m fu.a~
reéèè admll1iftrare eUplat? ~fienue~~tur dIe mihi.
Atque ego a~didi. Tum.ft ~ut ilm.icps ~uic aliquis
vitx [Ult rationef!1, :lut ~1U1tlS ql11cqua difcern endum,au~ iu?icard~ cô!llitt at,num turpe, Ô amice,
fit [eclln~a~ eum in his ~~nere,aut tertias, neq; dl1cé
potiu~ e~~e~r? ha I~ih.i videtu r inql1it . Ablit igitur,ô ",~r ppp~e, vt phtlofo phari fit plurim a difee
re, artesq; tra.~bre. eum ifb dixifièr,fapiens
quidem ille ex antedié bs rubore affeéèllS '
taclIit. lndoéè us alltem 'a ffirmau it
fic eHè, & cxteri omnes
dia,\
. collaud
. arllnt..
a iij
TH E.
�Liber tertius'
'6
THE AGE S, V E L
:0 E
SAP 1 E N T 1
~~AI\.'1f..I1
At
rlçl~J
ft. 1\ G V M E
~
T'
,)\;
IS TIN G VIT V R in hoc dialogo Sap~Clntia~& vi.
timum difrinétionis membrum Gc inudbgandua{fupùtur.vt quo paél:o ac:quiratur ab bominibus.pateat. Prjm,a
partitione Sapientia duplex dic:itur. , ~na abColuta. CO!l?l.
tionalis alt~ra, AbColuta, qux fimph~lter abCque addItlonealiquil fapienria nomil1acur,Cond1tlo~ahs,qux no~ Gnlelic:iter Capiel~t!~, fed [1pielltia quxd~m dlél:a eI,t. ~lIa j,lcde~
finicuriCogn/tlo.t;arum rerum de qUlbus haben fC1enna po~efl-.Habl!tur auçe1l1 CçieIl ti.l de Hs qua: Ce1l1per caçl:,'P~ ~ eodem mOdq,Cullt: hlJillCmodi Cunt CummA rerum p~llH1I~1a.&
a:terlla? rerum omnium rationes ( ha:c: autem dlUllla dicun.
tur, quo fit.:v~ fapientia lit diuillaru1l1,reru~ fc:ientia; qu:c
quidem abfoluta Capientia en, çondlppnahs vero.' omnJbus artibus & f.1c:ultatil.>us e(t c:i5mul1ls. Nam fummItas c:u~
iufqlle anis fapientia qua:dam ~oc:a~ur. ~t ra~icn~iil gll~er
natoria,fapiencia auriguia, faplen~la I111htans.Ex omll~bus
autem qux cum additione (lpientiJ! lIunc:up~n~u:,?rxC:ipua
j:ft, qua: ça::teris vt rnil1iftris vtitur.C:UlUr~l~dl ~1UII1S fOJP~en.
tia en. Q~a: quid~1l1 facultas commune cl~l~a.tls & gem~um
bOllum cOllieétans; definùur. Hxc: tum C:1U1hs • tum etlam
regia difciplina vocatur. Cuius fubieétum. ciui~a~ cft:fiilis.
commUlle bonum: mini(}r:t:, artes omnes . Olftcla duo, le,.
ges c:oll~ere. & condiras cxequi; ~ lIud pc~ pruden,tiam Il?motheuèam, hoc per illfritiamlegale1l1 & IUdlClanam ag~t.
Verum quo paél:o quis ciuilem rlpientiam l1an~l(catur.ln
plurimis eius diCput;ltionibus l'laro dubitat: & ln prxCemi
Theage, vtrum ciuiles ho~ines ,an Cophi!ht: ~ al~ C:,o~t.em
}'Ia,tiu,i ,dun~ax,at ,plllloCopl1\ eam doc:eant. Q_u~d,a q,ulhbu~
vins, aut fophllhs, au~ folt c:olltempliltlOlll d~dl.ti~ dIfc~tur,
in Menone, & hic quoJammodo · negat , quod IIlt ne filtos
quidem fuos. vllquam docuerint, quoJ ifii rationem boni
1I0n ha,beallt, quàJ hi rerum hum;ll~arum experti Il,linime
fine. Refiat igicur, vt hxc aut à philoCophi~. & contemplandi 1 & agendi arprime perieis percipiatur, aut diuina (orte
~ontillgat. lIIp1ulqllaJ}1 reperiuntur, Vndein Me11one,&
in Theage ,diuino III Ull ere fieriafferit. vt in ;l)1Îmos cillium
~emperatos Dei prouidentia boni ip/ius int~lligentiam, &
leges ad id Jucentcs inflJllda~. ~arn f.lnè qotionel!l hic ciuilem Capienriam, in Menoac pro priori voc:àbulo viltic:inium quoddam nomin;t, ciuilestllle viras furelitibus coml'arat.Sxpe etiam ait,nunquam à ~nalis genus~ominiicdra
tur~1)l, niG !ll!t l,e git1mi philofophi do~inentur. aut ij 'lU1
gubernaut rempublica, diuina quadam Corte philoCophentur. Ho'c au~en: Itb'ro cum So'ctat<:s in Cua membra r.,pientiam diflillxiflet.& hanc c:iuilem rapie~lt1al11lub quadii ironix Cpecie,n.ec à c:iuilibu~ viris,ncc li (e, Vt à philoropho C011templat,ioni dedico Theagel1l aJ'pLfci polTe dlxilfet, fubiunxie, renrandam elÎe Vlm da'11101lIS, & dC\1Ique vo)um;ttCl11
Dei'precibus exorandam "q,llii illinc ifra dl (<:ancur,·& Dei
prOliIdelitia pcr m eJios' fpirlCUS 1 rxpe homllllblls agendo,rum orawla pandae , E~s autem l~il1j(hoç, qui Dei iu!fu
bonorum c~uiul~ & legltlmof411l pi ln~lpum ment,es ad
n~ gqçerQ anJym illuml~allt, Dl9!lyllUs Areopaglta Pf!~
cipafui n.o minat, Effet 11IC: fprt~lrc de Da:mone Soc~am, ~I
fpurandum, Ccd argurpentl ?rcuItas prolllbet. ~lI1etlal'Jl
Maximus Tyrius, & Henntas, & ApulcJu~ de hoc: abulld~
di1rcruerunt, 1nducit aurem h" tres plato perfonas,DelllOdocum c:iuem AthenienÎem ~nà C:UlU filio (uo Thcage C~
pientiam atfeél:ante, ~ Socratem. Incipit verà ~ Demo.doc:~
l'etitione di,alogus.
'
,
D
oe.
D E 11 0 DOC V S.
·r
SOC R A'T
' , ES,
,
~ l?- AGE S • .
[II
· 'l'V' hab,bam,
Ô Som'es., qu~darn
priuatim tecum communi~are, fi qui, ' , dem otillm .fit , vel edam negociu, m,o~
,
. do non omnino magnum:velim emm
Plca cau~1 otiull1 agas . soc RAT. E~luidem otio[us & ahoq ll~ [~n},fed tui cauC1 maximè. S~ q uid
~rgo diccre vls,l1cet. D E M 0 DOC. Virr [eeedamus
pine in proximam louis liberatoris porticum?
s <> ç R~ Vt1u~et. DE M0 D. Eamus er~o,ô Soçr<1--
.
tes. Omnes quidem pbntœ eodem fe modo habcre vi~entur, & ql,l:J; çte~ra n~fcuntur, animaliaq;
Oll1D1a, & hOll1l,nes pcnHlue IP.fi· Vt eoim in phntis facilimum hoc nobjs cil qui terram colimus,
prxpararc quidcm omnia ftntequàm plantemus,
& ipfa ctiam pbntatio:poftqu:un vero quàd plantatum eft, viuit:tunc cultus ip.fius varius eft & difficilis :.fic & in hominibus vldctur. Ex meis ~nil11.
rchus cxter~ conijcio. Etenitp ha:c mihi mei filtj
fiue phntatlO,feu generatlo appell~nda .fit, omnili
f.:cili~a extitit:educa,tio alltem,~lfficllis, & plcna
tlmo,rIs Çemper ~ ma~m;um metu ip.fius cauf.'1[ubçuntl, fLlJ~. Et alta q~l1~e l11ulta de hoc dici pofIènt:
prreclpue vcro cll,p~dltas, qUa! huic nunc inea, vehememer me [ol!cltat. E ft enim non ingenerofa
verum taHs, vt fallcre po[sit. Cupit enill}, ÔSocra:
tes, vt ipfe a~t,C1pi~ns cffici. Et vt mihi vidctur,populares qUldem ems xquales in vrbcm venientes
f~rmones q llo[di ei replentcs hunc vehementer in_
cltauerunt, quos xmulari cœpit, & mihi iampridem mol~ftus eft, volens, vt eius curam fufcipiam.
;lC pecl1n~am [ophiftx alicui, qui ip[um üpientem
reddat, per[ol11am. Mihi vero pecuniam minor
eft cura: veru hunc exiftimo oh hoc eius iludium
in pericul111n non mcdiocre· incur[urllm. Haél:cnus igitur l1Uic obiliti,con[olando:[cd vbi dlUtlUS
nequeo, oper:epretium fore duxi, vt ei obtempe_
rem, nc .fine me frelluenter, cum alj js viucns corrumpatur.Nunc autem ad hoc proficj[cor,ut eum
a!icui eoru qui [ophiftx exiftimatur, commédam.
Tu igitur pcropportune nobis obuiam faél:us cs
quem quidem hacinrc mihi con[ultorem maxi~
mè cupicbam. Itaque fiquid habes, qllod rnihi in
ij s qux audillifii,col~[lliere qlleas, Hcet & expcdit,
soc R A. Cxterum, 0 Dell1odoce, vulgo dicitur,
confiliull1 res f.1cra eft : & fi vnquam vllum aliud,
hoc efl: in primis de quo quœris. Non cft enim di111~ius,aJjqllid, qu,o de quis con[ulerc queat,quàm
de 1I1ftltutlOne [U! atq ue [llorUll}. Primum igitllr
eonueniamus, quidl1am hoc eITe putcmus, quo de
con[ulr;,\ll1us, ne [:epenllmero, ego quidem aliud
ilIud cxifhmem,tll item .1lilld,:lc deinde longe dj[[enti:lrnus:ridic~lli quidem exiftc!1tes ambo,& ego
qll1 do, & tu qUI poilubs confillUm, qllllm nihil-,d~l1n ço~fen,fer!rnlls.D E M0 D.Reél:è quidem mi hi
dlcerc vldens, 0 S~cl:atcs. Itaque faciend~lm een[co. soc R. Reél:c, lIlquam, non omnino tamen
rcétè:nam pauli[per id muto:d~lbito enim ne forie
hic adolc[cen~ulus, ~1ia qU,x dam quàm qux no's
r~bamu:, cllplat : q~od fi alta, nos quoqlle ab[llr,..
dms faclamlls de allo eQnÜlltantes. Reébfsünum
igi~ur mih,i v ~d,etllr, vt initiu hine [umentes,i p[llm
.qUld m~Xlll1e 1I1fi~t~lat, rogemlls. DE MO D. 0pti.,.
mum:vldetu.r VtdlClS. soc RAT. Die igitur mihi,
~uod pulchr~lm l~omen eft puero ~ quo nomio\:
Ip[uffi,yocablmUS,? EM 0 D. Theages,ô Soeraccs.
soc R . Pulchrum, Q Demodoee, & diuinum fili()
n?men ir.npofu~fii . S~cl tu die mihi Theages, eù,"
plsne [apiens eLIe? ae dignum exi1bmas dIe, vt pa...
ter hic tU us virurn inueniat,q ui te [ua CQnflletudi..
ne fapientem reddat? THE A. Cupio. soc a AT.
Sapientes autem vtrllll). vocas homines fcientia rl1
habente$, quxeunque illa.fint qux fcierjnt, nécne~
T, H E A. Scientes equid em . s,OC R .. ,~id igitur~
nonne te pate·r edocUHlqlllt hlC nobdlum virortlfll
fi lij doeentür,? [ci!ù:;et l~teras)citharam plllf.ue, paJxfiram,& ah.,. çe~taijl1na~ T H 1; .... Dpcuiç.s 0 c R.
.
J>uta~
�Theages~ Vel, de fapjentia.'
PUttlS prxtere a te aliqua [cienti a indigere, de qua
c:uram fllfèi pere tu i cauG1. patré deceat? THE. Puto.S 0 c. ~x efi igitur ip[.,?dic nobis, vt tibi gratificemur. TH E.N ouit & hic, ô Socrat es,quo niam
perfxp e iIli narrau i, fcd deinduO:ria hxc nunc tecum 10Lluimr ,quafi nefciat qux cupiam :hoc enim
modo, & in ali js multis mecum pugnat ,neque vult
alicui me tradere. soc. A tqui qux hactenus aduer
filS hunc abs te diébfu nt,tcfb bus carent: nunc autem me adhibe teftem, atque coram me denuo rccenfe. QQ.a:nam cfi hxc G1.pientia, qllam appetis?
Age fi cu peres eam qua homine s nauigia gubern.a~t,~ ego te rO~:trem,quanam,ô Theages,G1.pietla ~ndlgens, patl'l fuccenfes, q uod te his,~ q uibus
faplens reddi potes, non tradat, quamn am eilè refponderes? nonne gubern atoriam ? THE. A.Certè.
fi 0 C R. Sin autem illius cuperes eruditu m te fieri,
qua CllrrllS regunt ur, ac patri fuccenferes, ego vero rogem ,quxna m ea eilet, nonne auriga riam refpon~as?T H E A.Vtique. soc. Hçc amem quam
appetls vtrum habet nomen , an non? TH E.Exifiimo habere.s 0 c. Vtrum hic iIlam quidé noftri, nomen auté ignoras ?vel nomen etii teneS?T H E. Etia
nomen .s 0 c. Die ergo quid efi. THE. ~od aliud
nomen huic congrllere dicas,ô Socrates,qu~m fapientia:? soc. N ônne etiam aurigaria,G1.pictia eft?
An ignori tia tibi videtur?T H E. N ullo modo. S o.
An nonG'picntia? T H E.Sapientia. soc R. ~.ad
quid vtimur ? I1lun qua fcimus cquoru m iuga rcgere?T H E.Profec.èo.s 0 c.A t gubcrn atoria, nonnc
&ipG1.G.pientiaeft? THE. Mihi qllidem videmr .
S 0 c.Num & eaeft,q uanaue s gubern amus? THE.
Ea vtique . soc. Ea vero quam nunc optas, quxnam G.piétia eft?qllidue eam adepti fcimus gubernare? THE A.Mih iquidem vidctur ea, quafci mus
h.o minibu s impcrarc. soc R. Num qua xgrota nubus? THE.. Minim è. soc R. Ipfa cnim mcdici na
efi,nonne? THE. Eft.s 0 c. At qua cancnt ibus fcimusin ch oris prxdfe ? TH l!.Neq uaquam .s 0 C·R.
MuGca enim eft. THE A. Ira. SOC RA. Sed vtrum
qua certant ibus prxefIè? T H E.Neq uaquam .s 0 c.
Gymna ftica enim eft. T H TI A. Efl:. SOC R. Yerum
qua quid facient ibus,co nare exprimere fic, quemadmod umfnp eriorae go. THE. Mlhi planèv idetur ca, qua his qui funt in ciuitate . soc R. Nonne
in ciuitl.te ~gro~i et~~m funt? THE. Sunt quidem ,
fe.d nOn IftlS folum dICO, verum omnib us qui in ciultate verf.1.nwr. S 0 c.lntel ligo quam artem dicis.
Videris euim non c;un qua prxeffe nouim us met~nt1bus, ~ut vindem iantibu s, aut plantan tibus,
~,u~ ferentl bus,au t ~ritura.tjbus; ipG'l enim per qua
1JS Impera mus,ag ricultll ra efi. THE. Eft. s 0 c.N
e-'
que rur,fus qua ve1 fecantibus, vel perfora ntibus,
vel pohent ibus, vel torno aliq uidfaci entlbus :nain
hxc ad fabros pertine t. THE A. Certè. soc R. Veru~ fortailè qua ijs vniuerfis, & -agricolis, & fabrIs, & artinci bus omnib us, ac priuati s cunéHs
~u1icl'ibl1sque & viris impcri tamus, eam tu G'lpiétla.m dicis. THE A. Bbm ipfam, ô Socraf es,iam ~nd~Jl1 dicer: voleba m. SOC R. Potés dicere, an
.fi e~I{thus q~J Agame mnone m apud Argos interbClt,hl~ on~~ibus itnpera uit,quo s dixifti, artificil 'us, p~buat1s virjs, m~Jljeribusque vniuerfis, an aIJS qUI ufdam? T Ji Ji.. Non alijs, [ed ijs omnib us.
CR.. ~id autem Pele us Aeaci filius in Phthia ,
no~nÇ! IJ ell). dornin atus eft? THE. Eifdcm. SOC.
Penan.d r,ll.m ,vero Cypfeli, nonne éludiuifti apud
S?
l
'.
~-
.
7
Corint hios imperaffe? T Ji E.Equi dem. s 0 c.Non
ne eifdem in ciuitat e fua domin atlls eft? TH E.Certè. SOC. ~d vero Archel aum Perdic cx nuper in
Macedonia impera ntem, num ijièlem exHUmas do
minatll m? THE. Equidc m. soc. Hippia m autem
PifiO:rati in luc vrbe domin atem, quibus nam prx
fuilfe arbitraris? n6nne ei jfdé?T H E.Q!!idni? soc.
13acis vero, & Sibylla ,& noftr1s Amphi lytlls,q uo
nam paéto tibi cognom inandi videren tur? THE.
Nonal io,quà m vatum nomin e. soc R. Reétè dicis,eod em modo conare ,vtinuc nias quo cogno mine Hippia m & Perian drllm propte r eundem
princip atum nomine s. THE A. ~î vocem , qu~m
tyranno s? soc. Ergo quicun que cupit more ifiorum vniuerGs fuis ciuibus impcra re, tyranniclem
appeti t,& efIè tyrann us ftudet?T H E A.Ita videtll r.
S 0 cR.Ha nctu optas? TH E A. Videtu rexijs qua:
dixi. SOC. Scelefte, more tyran ni nobis prxdfe cu.
pis? Ac iamdu dum fuccenfcs patri,q ui te ad aliqllé
tyrann idis prxcep torem non mittit? Et te Demodoce non Plldct, qui C11m dudu noris quid hic con~
cupifcat.) & quia quo ipfum mifias habes, artifice!
{.'lpiétix ilIius,q uam petit,faccre potuer is,inuid es,
& nolis mittere ? [ed nunc vides. Cum vero te coràm accuG1.uerit, cofulte mus Gmul ego & tu, éftne
qllà mittam us, vt aHcuiu s conflletudine G'lpiés tyrannns efficiatur? DE M o. Per IouelU, ô Socrat es,
con.lùltemus,Eft enim, vt mihl videtur ,conGlio 0pus,& 1l1aximo.s 0 c.Sine, bone vir;int erroge mus
ipfum priUS.D E M o.Inter roga.s 0 c. ~d fi Euripide ad aliquid vtamu r,ô Theage s?Inqu it enim ille,$api unt tyran ni G'pientum cofuetu dine. Si quis
Euripi dem roget, Ô E uripides qua in re [.1.pientum
çon[u.etudine ais [;lpcre tyran nos ? (luema dmodum il eum dixiiI'ct,Ùpientes agncot " (unt r.,pientum confue tudine, pcrcon tarcmu r, quanam in re
fapient um, quid putas ipfum diétllrum? an aliud:J
qu~min rerufti ca? THE A.Nihi laliud. s 0 c. Eodem modo Gdixilfet, G1.pientes cod G1.pientum coluetudin~,no~que rog~lrCmus, qua?am in fe [.1.pien
tum,qU ld .almd refpon deret, qllam coquin aria?
'l'HEA .ldlpfu m. SOCR. ~idfidixiilèt,f.:<pien
tes athletre f.'lpientum conflletudine, & nos in quo
fapicn rumint erroge mus,no nne certand o refpon deret? THE A. ImO. soc. Et quiadi:xit, Sapientes
tyrann i G'lpientum copfuetudifle, fi rogaremu~ ilIum, qua in rc, ô Euripid es f;tpientum, quid eum
refpon furum putas? T H E.Pel' 101leq-l nefcio. SOC.
Vis tibi dicam?T H E. Vt111bet.s 0 c ..Hxc funt qua:
ait Anacreo Ip{.1.m Callicret~rn nofIe. A udifii 'c armen? T H E.Alldiui.s 0 c.QQid igitur, huiufm odi_
ne viri cofuetu dinem cupis, qui eam artem teneat,
quaIl1 teneba t Callicretes CJane n~ta, 9,uique [cifC.t tyrann içaqux Callicrcte nOU1il~ poeta- inquit,
vt &. in pos,' & cillitatem tyran111dem exerceas?
TH E.Iandudllm me mordes Socrates, atq; irrides .
, 5 0 c.~'lmob1'é?n6nne ais hanc te G1.pientii opta
re,qua cupéti simper cs?Atq uihxc faciés aliudn e,
qnàm tyrann u5ht? THE. Optal'e m qUidem, vt arbitros, ve1 omnm m homlO um, vel ~uamplurtmo
rum tyrann ide potiri, quod idem de te ac cxteris
omnib üs per[uadeo mih~)allt etiam Deus eife. Ve~'untamen non hoc appete re diceba m. soc RAT,
QEjd tandem efi hoc quod cupis? nonne ciuibu s
prxelfe? THE A. Non vi qllidem , ne que v~ tyranni: ~ed volenti bus, quema dmodu m alij in çi!lÎtate
pene morat~ :te boni v~ri. soc RAT ~ Picjs ergQ
a iiij
qualis
�8
Liber tertius.
qualis ThemUl:oclcs fllit, &. Perides, &. Cimo, &
quincüqu e aH Jin ;tdminilhationc rei publiçx flofucrunt?T H E.rCr Iou em ifl:os inquam .s oc,Qgjd
vero fi nobihs eqllCs dlè ftudeas, & in ea ;me f<\picns,ad q uOiil;lm aljos accederes, qu:\m ad equites? T li E. Ad nullos alios. soc R. ~ippe ad hos
,ipfos qui equeftri arte pollent,& qui equis tum no
{hatibus,tü alienis quàmplurimis vnl11tur. THE.
Sçj1icet, SOC R. Eoclemque modo fi [.'pienter iaculandiartem aclipi[ci cllpias,ad eos qui optimè
jacplatur,8ç qui multis tam alienis,quàm proprijs
vtuntur [peculis profici[cereris. T fi E. Mihi quidem videwr. soc. Age it.\que pofiquam inciui1ibus erudiri vis, vt itù js f,.'piens 11as, ad alios ilcçedenclm),1 plltas, quàm ad bos ciuites homines, qui
d i[ciplina ciuili Jlunmopere valét, & vtütur tu patria, tu ;1lijs cil1itatibus:ver{:,nturq1 op id il1 Grxçis & in b;ubaris. An putas cum alijs qUibu[dam
côuer[., ns, f..'piés euadcre in ijs in quibus ipfi [unt:
& nô in his ipfis. THE. A\.ldiui Socrates,[crmones
q uo[dam,quos tuos aflèrunt,ciuilium virorum libcros nihilo meliorcs, quàm ccrdonu elfe. Et mea
quidem [ententia veradicis. Inlipiens ergo fim eg~ l qni de illorum numero cfIe polfum, fi mihi per
nl,~dea!111 aliqllelu iftorum [nammihi f.1pientiam
~raditll~l1pl? qU,i qllidem [pos filios ipfoftun mini11)-c i.llU~nt, pp~e~nq\l,e vcl n~ihi, vel vlli morralium
ad hanc relu p~fIè pro,delfe. S 0 ,C R, ~icl tU igitur
()pt~m~ hO;I?inum agas/li ~um ~ibi ~lips elfeh buÎ'uüuodi pego,t ia e~hiber~~lollcn~ens cppere in 0-'
ptimuIl). pjç~orcm euarere/ll~cen[eatéli ~jbi qllod
l1ulla.m in {e peQl11farn eius gra~ia collocares, [ed
ipfos pingendi artifices paruipenderet, neq~l~ ab
eis aliqll.i d vellct difeere, tibicines item ~ibi~ep efhci voJens,vel etiam citharœdos Habes quod cum
co ,agas, vel quo tandem illum mitteres, noIentem
ab ijs di[cere? Jo li E. Minimè profeao habco soc.
N ônc igitur eaqcm h~ç fadens,nüraris atque [uccen[e.s p.a~ri, cumdupitat quid teçum agat, & quo
te mitcat, quem A thcnienlium in adminjftranda
republiea pr"ftantifsimorum cuicupque vohüfIès
co 11lmendaturi cramus,qui tecum fine pretio ver~
f.,tus flliaèt i Gmulqi & li.Jmptibus pepercifIès, &
ab huill{modi confüctudine plus nominis quotfilüfIès,quàm 'omnium ca;ter~ru~ . THE. O!!id igitur Soerate~,n6nne tu ex. bonis v!ris es? Si me (u[ceperi s ,[;t~ habeo,neque aIil1 fTl q.ure;o. s 0 c:Qg!d
hoc dicis? D E M O. N on ~~ale dlC~t, 0 ~~çra,tes?ne-:
que mihi quicqll~n~ ho~ llIcund,llls vtlhusque, vt
arpitror, eire p<;>fIet, quam fi ~UlC, tllacon[uetudÇl
placeat,& fi tUCUm eo verf.'r1 vehs:& profeél:o pu
.p ore imp'c di6r dice~'e,qu;\m vehementer a~eétem~
Itaquë élrnbos vos rogatos yeli~,& ~ev~ vehs hunc
fllf~ip'ere, & te ne alillm, qu~m ~~P'~tcp1 ~ureras,
m~que maximis curis l & fOr~ld~ne ple!llS ,ob[e-:
cro 'liberetis, qU0!lj;l.1U n~111C vehem~nter tlmeo,
~e h~~ clli~lfpi;t!11 alt~r~us ç0!lfueçudlOel~ qllx~a~
aquope~lld~ perdawr. THE A. Ne vlter!us m1l1~
timeas,ml pater ~ fi h\-l~C pcrflladere po~es, ~~ me [u-:
fClpl at. DE M o. Reae loqueris, & ad te, 0 Socrates,omnis.f>ofthac oratio conuerretur: Ego enim
vF brell1[s11l~e loqu~r, me ~mul ac mea om11ia vel
charifs!maq~ocunque indigeas tibi libentifsime
~rado, fi hl~rtC TI:eagem fu[çeperis, '~iqu~ pro vi~
~lh tua b~ne fecens, soc . EqUldem, 0 Demo~oce,
fl:udillm hoc tllum non admirer, fi qllideni e'x ilh':
mas ~a~i~è à m~ hune iuuari pofle. Non enim
video vbi maiore diligenti.t opus fit, fi quis mentcm modo habet,quàmvtfili1ll11 optimum reddat.
Sed vndc tibj hoc ita vi[um eft, me videlicet tuum
filü1l11 mcliorem pofIè cillcm redderc, quàm tute
f0fsis? ~((lllC vnde hic fi bi p~r[llafit poaè.magis
a me,quamabs te ild hanc remllluan ? Id enUll vehcmenrcr admiror: tu enim primum me [enior es,
deinçle m~I~i s ac maximis ap ud Arhenien[cs fun{tqsesmagHrratiblls 1 neqlletcmagis qui[quamà
popuIaribus AgnagyrufiJs ac rcliquis çlui"bus honoptur. In me illl tem horum quicqllal11 neuter
vc{hum videt. Verupi fi ciuilium virorum conf~)eçu~i,nes Theages iftc çontcfIlnit, alioque quxnt q~l1ln(trl1er e Hlllenram prontcntur, eft hic Pro
dicu~ Chiu s.'.~ Gorgias L co nbn~ls,& Polus Agrigentlll11S,ah) 'li permuIti, qui ,ldeo J:lpientes {il11t,
vt cùm vrb es adeunç ~ Ilobili[sünos & ditifsimos
alliciant ad fi:: luucnes: quibus cum vel optimorum q uorpncunque F.,miliaritate gratis vti liceret,
eorumaauenldlne rdiéta, per[uafi adWos conferunt [e, pretlUm, arque id l11gcps offcrcntes vitra,
& gratiam in[llpcr maXlmam hab cntes. Ex his ergo ~ecebatte ac, fili\.lm tUUl11 aliq uem eligcrc, me
vero ad Id elegl[fe non cOJ1uenj . N ullam enim ex
iftis bca,tis & pulchns difclpli nis, [cio ac dico ( &
vt pauCIS loquar) velim tame mlbj illas e.ffe notas'.
V eru m [cm per .nihil [circ, prx ter exi g uam q m nd ii
amandl dl[cIpltnam,qua vulgo prreftatlOr, tlIm fu
perlOri bus,wm etia. prx[ent1bus VIns efIè vid eor.
THE A. VIdés ne pater Socratem hunc non admodum 6mi.haritatem meam recipe~e? Nam qu od
ad me iltUnet, paratus eram, modo )p[e voltlJlTèt:
[ed hrec omnia Wc joco aduediJs nos diClt. ~ oui
~nim meorum ~'lualium, & aliquanto [el1lorul11
llonnullos, qui priu['lu~ hoc verfarétur nuJlius
.e rant prxtij : pofl:'luam autem F.'lllllharitate ifl:ius
vfi funt,breui omnium fupremi eorum eua[erunt,
<].u~uminnm~.erill se rant . soc . Nofb quaIe hoc
flt,oDemodocl hlt? T Ji Il A,N oui per IOllem:fi vo~
les enim)talis nam,quales mi fu enlpt. soc R.N on
ita, Ô optime/cd hoc tc fef~ llit, quale fit; ergo autem tibi dicalll. Adefl: mi hi dnLina quadam [orte
da:monium quoddam à prima pucritia me fectlt~uu:h?c enim vox eft qUJ:dâ, qu~ Cllm n t, [em per
ClUS rel, 9.lIam faÇturus [um,dlquafi oncm l11nllJt
,
, r.
'
prouocat vero nunqua111.~àd 11 quis amiCOrtl111
mecum quan~09.ue aliquid çommunicat, venitq;
vox,h~c tlla.dlfIuadet,neq; facer~ finit.CuJUs qllldem rel VOblS teftes dabo. Charmidem virum bonlUU Glauconis nlium no[cius, hic aliquando in
Nemeaftadio [e exercitaturus meCllm commllni_
cabat. Ac ftatim~bi dicere inciperet quod [e exerd
~aturus e[fe~,afflllt vo_x:ego prol~ibui,edicens quéadmoo um Ipfo loquete ~rem0111 J voxextiterat, ne
fe ex~rceret.Ille ve~ù,fort:l{fe,il1q uit,fignificélt tl bi
l-x: e vlétorem 11 or: ~lla[llnl [ed & fi viél:oria non po
tl,ar,tamen ~10C tcpore ~e exercens, ahq lIid pronc~am.~~q;!ta 10Cl1y~lS,111 certamen ablt. Operxpre
~ll1m .lglt~r ef!: au~lJrc ab eo q uid ei e~ eo eertamine
con~~gent.Iam fi v~ltis & Clitomachli Timarchi
fri1~r~ ~ogate quid ci Timarcp!:ls di~erit, cum iam
~l1~~1tUruS e~e~ is enim ~ Euathlus quid~ eurfor,
qU1 Jll~m f~g~etem fi)fc~Pf~,referet vobi~ quid ille
tllnç dlx~r~t. ~!i E A : QEidnam? soc. 0 Clitomache,~nquit~eqlliçle~ q~l~FUP~imum moriturHs vemo, qU0111am Socratl obtemperare noIlli. Hoc
quid ita ~ixerit Timarchus) ego exponam. Cùm
.
enim
çu
�Theages, VeI, de fapientia.
enim [urrexiffcnt ex conuiuio Timarchl1 s, & Philemo Philemonidis filius,interfeéturiNiciam Hirùrc~ma.dar~ filium,[oli enim infidi:uum ij con[cij
fl1erat:l~lc_Tl.m:lrchus,~~d ais ô Socratcs,inquit.
Vos qlllde bibi te, me vero oportet alio ire, redibo
:ll1tcm paulo r ofi,fi occaftoerit. Tum mihi aderat
vox. Itaqi ne furgas inquam, folitu enim mihi à dre
mon~ "gnum faétu efi.Q~)euit iIIe. Deinde pau]j{
per com.oratus arclebat iterum eudi cupiditatc, dicens,eo lam Socr:\tes.E t quia iterum vocem :"lUdiui,rurfus iIlu cohibui,clonec iUc tertio btcre mc cu
piens filrrexit,nihil mihi dicens,fecl ob{eruis,cum
ego ~entemalio .ad:lcrtillèm:& fic profeétus ea pa
tralllt,qux morus el caU!:l fuerüt.Hœc eadE ille fra
't~i,qt:éad~10dü nuc ego vobis,dixit,fe {cilicet mor~tl1tll vemre,qllod mihi credere noluiffet. A udietlS prœterea ex ll~ulti: qui in Sicilia {unt,q de exer~Jtus clad~prxd~xcra.E t prxterit quidé ab bis qui
llla_noue~lltlaU~lr~ hcet.~xperiri vero dremoni j ftg?l.\ ftq_llld forte ~.lcat,e~ia nunc poLIumus.In expe
cl1tl~nc na~q;.;xIJt (,mlOnus Cali filillS.Mihi auté
fignu adfl11t, proficifcitur ,:cro nuc cum Thra{ylo
~duerfll~ E.phefiun.& 10nia mi!itaturus. Ego auté
Ill~m.exdbmo.? vellnterfeétu iri, vel buiu{modi ali
q llld lI1Cl1r[llrll,~ d~ reliquo negotio vehementer
rnet.llo.Hœc ~.m~laldeo tibi dico, quia potefbs o~
111I11S ad famJllantates Cl1m his qui mecu {unt infii
tllendas penes dœmoniu eft. Multis enim aduerLltur,l1eqi licet his auxiliuferre,qui mecu inuito dç~011~ conuerf.lnmr:quare impo[sibile dt mihi,cu
hlS v1U~re.Multis auté hœrere non prohibet,{ed co
(uet_udll1e ,nofira nihil 0111 l1i 110 iuuantur. ~ibllS
~u.te fauent in iP[.l familiaritate potefias dçmonij,
1111 funt de quibus .ilIud animaduertifii breui enim
rofiCiut.Sed eorl1m partim hoc bcneficili firrn l1m
1.1bent .a~q; durab_ile,plerique vero qlload mccum
funt)mmfice pollet:at vhi difce!ferint rurfils nihil
à c\teri.s di.ffer~t.Ho~ q~l~doqi accidi~ Ariftidi Ly
fimacl1J fiho,ems qll1 fil1US ftüt Adftidis. Nam me
C1l111 com11106i.s,breui m111tu profecit: po(lea vero
in militiii. profeétus eft,rediés deinde offendit apud
me agenté Thucydide111 Melifsi filium: hic :u1tem
Thucydides pridie mibi inter di{pmandum nefcio
9uade re obiiecerat.C.um me f.îlutaLIèt,& qucr dam
ln~llp;r collocutus eLIet Arifiides, Thucydidé) il1qUlt,O ~_ocrates, audio gloriari, & in quibufd~ teClll~ e~la conc.ertare, tanqua aliquid fit.Efi inquJ,
v~ dlCIS, TlHn 11le,non meminit,inquit,<1ntequa ti~l adhxreret)quale fllerit 111Jcipium?N on videtllr
lnq~an~ per deos.At ego,inquit ilIe)ridiclllns fil 111.
~ldl1a maxi111è wqua111? ~ol1ii priu[qui hine
:lbnem, cu 111 qllouis di[putare audeb:i neque aliquo vjde~ar ~n diIferendo deterior, ad~o. Vt çœtus
prœfi~lltlu ~1rorllm audaQ:er adirem.N unc atltem
cOll;ra,fllglO quemc;tJl1q ue e).""uditnm effe intellexi,
ade_o pud~r~ adduc.or ?b in[citia111. Vu'li igitllr in
qu~ euefilglO te rehqlllt illa vis,an p:ltIlatim? Paul~t):n,inquit.~ando vero in te ince{sit vtru111 aa
cld1tt I' b'J a l'Iql11'cl'a me dl[centl,
'
. an aliter', Dkam,ô
..
SOcrat
'd.
'
eS,rem ql1l_ e per deos Incredibilë , vera'"
men ,N'h"1
. c , .. t~c,
1.1
vnqua a te, vt ipfe (cis,didici proccie_
'
.
b amatit
r
, )
p
r. l '
e quotù~lcunq; tecum e{fe111 & fi il1 eadem
~o uflJ. dom
fr
,.
mlJS m . . 0 e ern,lloI}. tamen in eadem parte do'd'~ dg~sdtab'men quoties eadem in parte. Et mihi
,..111 VI e ar nul
.
- l'
d
' /1.
'1"
1 tomaglS,quacomea empar
t e eXIHcns,d lquid te cl'
.
b
' cum
li fl"
ICente lntne ar, quam
2 0 e em auerJll~. Sed long~ m~gis rroficiçpam)
qll1
9
CUlU apud
te fcdés,te tlngeb:i, Nunc autem ornnis
habitus iUe def1uxit. Efi igitt11",ô Theages, huiufmodi nofira con[l1etudo. Si enim Deo gratum efi,
permultu quidem & breui proficies:fin coutd, mi
nimç. Vide igitur ne tibi tutius fit ab aliquo Wonl
erudiri, quibus in fua potefi~te fita efi vtilitas qua
cxteris pro[unt,qu:\p1:\ me tortl1na quadam id a[fequi. T H E,Mihi ql1idé fic faciendum,Socrates, vi
detltr, vt con{uctudine nofira de dxmooio intelli~
gamus.~od ft nobis anol1erit,reD:è ornl1Îa:fin mi
nus,q uid agendl1U1 fit copfl1ltabimus tu111,al~erine
CUipl5. <).dhœreamus,an hoc diuinurn quod tibi infitu elt,preciblls & {.lcrjfic~js & ~lio quouis dcniq;
paéto,qllo vates iubent, placareconemur. DE M o.
Nihil ad hçc,ô Socrates, huic adole{céti repugncs,
pen~ enjll} 4icit Theages. soc R. Atqui fi videtur
oponer~ fiç flgere, fic agamus.
MEN 0, V E L, D E
V l R T V T E·
14ARSILII
A
~
a
G
v
~
•
...
flCINI
N T V 14 •
A TV 0 R elfe argumentationum genera, quibus
plato vtÎtur.exem ,lu.inclllébonem. ratiocinationé,
& ent lymema, & quo
fiant,fatis in Alcinoï
Tria
dio,quod & nos traduximus.declaratur. Vbi eti3m tres Pla- gi pffi,ia
tonicorum dialogorum fpecies inuenimus, & quibus argu•
mentationi~us in vnaquaque dialogi fpecie vti folear. Aue
enim folum Inquirit.falfalle cMutat dialogus aut folum vera exponit:lc docet .aut in vtroque verfatur. Primus inquifitiuus & contiofus, Expofitiuus alter, Pofiremus mixtus dt
diétus. Meno autem Iieet mixtus fit, maiori tamen exparte
contendit & confutat, & omnes argumentationes attingir.
Vt niCi qui ex alijs Platonis dialogis r 'lui ad expolItionem
magis.quam at difecptationem pertinent. fenfa colligat, &
~en<.>ni huic ~dijciat, difficile fummam difputatiollis hu.:
lUS ehc~re pofs,~. E~ autem ha:c, quid vjrtu~ lit. & quomodo nobl.~ adli.t. ~nq~lIrere •.Il Socrate.s ~ffici~. du!n qu:}tuor
MenOlllS, Anfilppl.Gorglx,& Prodlcide vlrtutedefinitio_ ,
n~s ~onflltat: & definitionem fuam.poO: illas indllétam ge11:\1I11S ob~eét~o1llbus retraétat. vema.s 9ui~pe ex redargutlone falhtatlS elucet. Efi autcm homll1ls vutus alfcél:io fiue habitus anima:. quo potentia .nat~ra1is ~ius, quàm o~eime fuum Opl)S exer.c et. ,!ua: dcfin~uo 1I1 hbns de Republica
tradltur. Opus cUlllfque potenua: tunc optime exercetur,
Cllm ad fillem fuum airigitur. Quod ad finem confert, vtile dicirur. Merieo igitur in hacdifputa~iQne, commune virturis olflcium id e!I'e traditur, vr & aél:ionçs & ea qui bus a~
gendo vtimur, vtilia reddat. Ilia itaque definitio huic diarogo confonat, cunétisque virtutibus e~ ~oll}mu.nis. Virtutum profeél:io fpecies plures funt. pro vlrlum. anima: &:1étuum diuerlit<lte, in quibus vna ramcn qua: d,éta efi ~pmmunis virtutis ratio !emper infpjcitur. Pr~ma v!s a.nil1liC.
•
mens cfi,cuius aétus eO: perpetua contc~pl~tlo ver~tatl~. Sc- V Ires a~ ~...
cunda ratio.cuius aétus veriratis inueO:lgatl<~. Tema phanta mç cognm,
fia,cuius aétus colleétio eorum qua: fenfus elUS nuncl)s por- ua:.
rigunt : p~r.ql1e illa difcurfus, Atque ha; funt vires a~iI?a:.
qua: cognltlu;l! dlcun~ur. Rcfi.an.t tre~ al~a:, q.uas appetltll1as
vocant: Volunta~, & lfafccndl VIS, ~ concup,~cendl: v ~hl?- Vires :1ppe;
tatis aél:us,appetere qua: mens & ratio p.ornglt. Irafclblhs. titiua:.
aggredi qua: rati~.& phantalia proP?1l1t. ~o.ncupifcibili~
aél:us.adCci(cere qua: pluntalia fellfusq~e Obl)C1Unt . Sex infuper illis dua: fubiJciuntllr, 1l10~endl
nutriendi vigor: .
fed ha: cum fuperioribus. ~ut minI, aut ~IX,& parum admo _ VlgQreS
dum in virtutc commlllllc~nt .. AffeétlO mentis qua: con- duo.
templati o nem perfie't. f.1pl~ntla .efi :.qua: rationis indaginem,fcientia atque pTl\den~I~. Sctenua quidem indagationem eorum qua: natura faclt, prudentia confultationem in
ijs qua: npS agimus.Qua: phantalia:difcurfum opinio reél:a,
quam ~ag:teicat~m quidam. vocan~. I,llfl:itia voluntatam &
liberahtas. Irafclbllem fortitudo elUsqlle pedi{fequa:. CQI1cupifcibilem contincntia ûmul & te11lp~r.lntia. His omnibus id eO: commune,vt qua:libet ~aru~ {it alfeél:io aétum po
tcntia: n;leuralis perficiens, dUfI1 decorum reddit,& vrilem
ad finem vltimu confequcndum.Varia! vero virtutes diucrfo
mod? h~bentur. Sapientia quidem ni~ura; en enilll a:ter-
pa~o
compel1~
a;.
na r"
dialQ~
�Liber ,quartus.
10
na rationum om~ljllm in mente complcxio , perperuusque
veritaris iutuitus. Sçiencia per doéhinam philorophi:e qu x
Teminircentiam prx fl:.lt, acqu~ritur, dum ratio ,qua: pennas
olim abiccit,ad mentem con uerf.'t remin~rcendo iterum alas
recuperat. p'rudentia doél:rina umul & longo vru rerum aduenir. Rcél:a opliüo èxemplis, aucorirace, indllétione,rori~e,
lllfl:itia forcinuloq'ue & remperatia, ca:tera:qne moral,es v,uflltes'prndencia: re6l::eque opinionis JegiJ:,us 8<: exer,cttatlone Jegitima perficiulltl\r. V pçle duo hxc ll10rahum ~1~tutUI11
principia plato poruit, l'rudentiam & reét:un Opl11I01~el11.
Q!lamobrel11 prudentÎil fa:penumero toti~s ~nora1is VHtUtis apud PJ:ltonell1 nomen vrurpat. ~~ 8<: VI~tU~ qllxda~l ad
reétal11 opinjpncm ;Htinen~''Ju;t le,gmml pnnqpe ~ ac ClUes,
in agendo )lOneih,contempJatlP\1ls,t~mcn ex~ertes bO,n um
publjcum çurant,quam ciuilem pel'Itlam llO~D1\1ant. Eaml1;
Plate facultatem,& in Theage,& in pr;crenc,1 ~cnoJl,e.haud
aliter,qu~m forte dillina,dari ciuilibus hO~~11Ibus dlrputac.
Hacigitu~ rmpmula quis mentem PI~tonls 111 Me~one colliget,& hu,i urmodi prxmiffa diilinétlO,ne contrad~t,tlOlle re
nuet,obieétionésque vitabit. Difpu,ta,t1onem vero 11lam de
remi1li[cemia Geomecricisque figuns III a~g~mel~to craétare idcirco non placuic, quoniam non vc pnnclpahs, ~ed vr,ac
cefforia cil inrerta,A rgumentum autem rummam rCI C~pllt
que requirit. Singula quippe difcucere oon argumcntl, [el!
commemarij pOtlUS eil o!fjciu/U,
,
[l
MEN 0,
P VER
SOC RAT E S,
A N
y
T V
s.
0 TES T N E mihi oltédere SOCl'ates,
doceri virtus pofsit, néene, an exerci
,
tatione potius aCtl uiratur? Aut num
lPerii~~s,ql1Ç ...
forta11è nec doétrina,nec Vftl homillOc dlalogo "
~ ~
r. d'lpla
r.
~
111'1JUS comparetur,
le
natur:t,
re fiel'tur, pro
"
.
pat Ariftoc. vel alio quopi.1m modo hOn1J111bus 1l1fit? soc R. ,
ol • l • cap '7' Haéèenus ô Meno, Tbelf.'llici homines inter Grxcos illl)ltres,turn eqt.1eltri facultate, tllI).1 etiam dilliti js habiti [unt. Nunc alltem, vt mihi videtur ,f.tpientix nomi~e.: ~c nih~lo, etiam min~s ami~i tui
Ariftippi LanfIxl conClUes. Atque elUS qUldem
l'ci autor vobis Gorgias extitit, qui in vrbem vell:ram profecrus amicos fibi ob C1pientiam compa
rauit cù,m The{[1licorum, tum maximè Aleuadarum pl'imos,exql1ibl1s,amïcllstulls Ariltippus 0l'iginem ducit. ~amobrem fic vos Gorgias aaite
feeit , vt intrepiclè & alto animo interrogantibus
re[pondeatis,quem:tdmodl1m [cientes deeet.quippe & ip[e cO,nccdebat Grxeoru,m, e\lique rogare
q uicquid ql11[~u~ vell~t, ae nemllll non ~c[ponde
bat.N obis vero, 0 amlce Meno, contrarmffi contigit; fiquidem [:piéti~ noftra ~l~od~~mo~o iam
cxaruit atque ex IJ S10CIS ad vos d1Uertl!fe videtur.
It:tq; {i'quem 110~rOrl1,111 ho~ninû hoc, pacro percontcris, nerno entql11l:0 11 nd~at ac dlcat. ~ ho:
fpes forte tibi bC;1tl1S ql11 t b,m vld~or,ac no~e ~trll
doéhina, ~n ali;t quad;1 ratlOne Vll'tus homl11~~L1s
comparetur. Ego vero v[q ueadeo ab, hac ~Og01~I~
ne ab[ul11 , vt planè nec quid ipfa fit vutns l11~ellJga:
Atqlli ipiè quoq;,ô Men?,fie affecrus ,fum:l11,eade
quippe paupertate ;;'n11111 qua & concl~es mel,' ver
[or,~e m,eipfum r.~pe accu[?, vtfoce qUI~ ~t Vll',tu~
p'e111tus Ignorans.Cum vero gUld fit ne[c1:l, 9. uona
paéto qll,alis'fit norirrt ? N Li tibi lieri poffe vldetur,
. vt qui t;J-111l0 mode> quis'Meno, fit,nori~,vtrum b,o~
, l1us,dllles gencrofus,an contra fit,nont? ME. MIhl
quidem ncquaqui. At vero ip[e reuera, Ô Socrate~,
qllidfit VirtllS ignoras ?lltacle tedomi renuC1ablmlls?s 0 c.N on id qux[o [olü Meno domi diccs, ve
rurheciamquodnullum vnquam, vtmihiquidem
videtur,ifihlle fciétem nacrus fim.M E . Nunquâmné igitllr GO,r gjam cuni hic comorarewr conueni
fti? s 0 c.Eql1idem.M E.An ha:c ignorare tibi virus
~? S 0 c.Haud ['u is, ô Meno,mcmini,ideoqi quid
GMgiasraJiouG Îl} virtutibp~ eou
r
~
'~,
'.
:::.
i
tum mibi vifum fuerit,in prçfentia referre nequeo.
Sed fon:è & ille nouit, & tu quid iIle dQcuerit,tenes:refe~·tI:nihi eQrü qll:r dicebat memorii.aut fi mi
nus id placet,tllte ijiè declara. Nam tibi forfit cu
illo couenit.M E.Couenit eq uidé.s 0 ~.Eull~ igitur
tü abfit,omittamus:ip[e verà,ô M.el?o dic pel' dcos
obfecro,ql1id e!fe vi rtl.1t é exiltimes:dic inqui, nec
inuideas,vtfortunati cuiu[di médacij redarguar:
fiquidé tu & 90rgias id no11è videamini, ego verô
nemini vnqu,\ hoc fcienti occurrHlè dki.M E.At,ô
So~r:t~s,neqllaql1~ ~i~~cile elt id dicere: & primo
q ll1,de~h lu~ et, q ~a: Vll'1 f,lt v~rtus. Hxc planè elt,ad
cIL11hll re~ll ad~111111,ltratlOnc fufficient~m effe,i jsq;
tra[tandls amicos lUuare,inil11icos 1xdere, neC110n
diligéter cau cre ne, quid ipfe talc aliquando patia:tm. ~odfi vltenlls qux fit mulierisvirtlls nofIe
requiris)neq; id arduu erit. Elt enim mulieris virtus,domü recrè gubernare, du curat domeltica vil'oq; obedit.Alia q~lOq; virtus clt pllCri fœmin~q;
~ m~rculi,~ ~ü:.iia xtate grallis:nécno hberi, fi ve
11 ~,Jha,& alla ltcfi vclis,[erui. Atq; alix permllltx
Vll'tures fi1l1t. ~amobré halld deelt,quid de Virtll
te dieamus.Enimuerà in vnaqllaq; acrione atq; xtate ad VlllUU':lt1?q; opus fingulis hominibus virtus adefi. Toude prxtcrca
& de vitio
'
' , ô Socrates , vt
ar bitror, cl ici poilent. ,s. 0 c. Non parü mihi vicleor
fonunatus,ô Meno ~ fiquidé,vnam v{rtnté inueftigans.~x;l1ué quo~d~ virtutü apud te habitantium
.
l'epeD. Veruntame,o Meno,fi eadem examinis fimi ConfucatlO
litudine percontanti mibi,qllx fit apis [ub!bntia ex indutlio'
rf' r: bll , Ile.
1 ' l'Icesearum~llelU
mU,t~p
l~atias l'cfpondi!fes,ego
:vero nerum te roge,l1unqllld eas mu1tas,& varias,
inter [eq; differentes eo dIè dicis,quo apes funt,an
aHo quopiam velnti pulchritudine, vel magnitu_
dine,aut alio quopi:un,quid inquam,fic interrogi
ti potifsirnü rc[poncleres? M n. ~od eo quo,cl apes
funt,minimè inter [c clifferunt. soc.. Et fi ego poft
hxe rogé,ql1icl ergo elt, ô Meno, quo nihil inter fe
differüt,fed idem funt cuncrx?habes ql10d re[pon- '
deas ?M E.Habeo rrofecro.s 0 c. Eadé itaq; ratione
vin utes q llanquam ml1ltxatq ue varix funt, vnam
tamen[peciem quandamin omnibus eande habét
q na vin utes exifiunt,in q uam refpieere decet eum
qui refpon[llnlS ~t interroganti cuiq uam q uid vil'
tus fit. Tenes qllld dlcam?M E N. Intelligere videor,
nondum tamen, vt vcllem,quod quxris planè corn
prxhendo. soc. Vtrllm vero circa virtutem id [0lu~n,ô Me~o~ tibi v~detur, aliam quidem virieffe,
:1ham muhens,& aharn reliqllorum, an etiam circa 1:1nitatem magnitudinéméple, & robur eodem
modo,vt alia quidem viri f..tnitas fit, mulieris alia?
an potiu,s eadem vbi,qlle 1:1nitatis fpecies eft,fi qllidem [al11tas fit,feu vll'o,fiue mlllieri,fiue alteri cuicunq; adfi tr ME. Eadem mihi h1nitas & viri Gmul
& mulieris effe videt~lr. soc. N bnne igiwr fi q uidem robufiu fit fcc,m Ina, eadem [peeie roboris robulta ent?Cnm enun eadem dieo,nihil differt,quà
robur, vt robur fit"feu viro, [eu mulieri infit, num
tibi differre 'q llicquam videtur? M,E. Minimè.s 0 c.
Ergo & virtus, vt virtùs fit, interéftne aliquid, iuuC{)em, an [cnem, an virum, an fœminam ornet?
M:I:'. Mihi ql1idem,ô Soerates,l10c cxterorum fimi
le nequaquam eil/: videtur. soc. N bnne vir,i virtutem e,{le, dixi~i-, recrè Rempllblicam gubernare, muhcns vero domu~? Mn N. ,Dixi equidem.
SOC RA. An potelt qU1[quam ciuitatem, vel domum,aut aliq uid aliud reétè dj[ponere,nifi tem pe-
a
l'al'
�Me no, Vel , de Virtute.
l:ate ac iufiè di[pon;u? ME. Non certè. soc. N 611ne fi temper ate iufiétli infiitll unt, tempcr antia illfiiti6.q; infiitue nt? ME. Neceil èefi. SOC. Vtri[qi
igi.tur tam vir,qll lm mulier indiget , fi bonifu turi Ünt,temperantiJ. fcilicet atque iufiitia . ME. Apparct. soc. ~d vero puer ac fenex quatenUs intempcr ati & iniufii fllnt,nu m boni fient? ME. Nequaqua m.s 0 c. At dum tempcr ati & iufii. ME.Ita
S 0 c:V niucrfi igitur homin cs eadcm rationc boni
fiunt,n ameor undcm partici pation c boni fempcr
cffi~iuntur.:-'E. Vi~~tur. soc.N unqlla m eadcm
ratlOne bom fint, 1111110rum virtus fit cadem? ME.
N un~ulm. soc,, ~oniam ergo cadcm virtus cft
oml1111~,COnarc In memor iam rcducc re,quid nam
hoc eile Gorgia s dixerit,ac tu vnà confenfcris. ME.
~dam aliud quàm prxefi"c homin ibus pofi"e? fi
ql11d vnllm in omnib llsexig is. S 0 c.Requ iro equi
<lem,attamen cadémne pueri & ferui virtus erit, ô
Mcno,pra;efi"e pofi"t! domin o, ac videtu r tibi etüull
t~~ feruus ~ffe,cùm impera t? ME. Haud ccrtè mihl v~detu~, 0 Socr;1tes. soc R. N eque cnim ifihuc
opume vu,fas elIct : fcd hoc rurfus confidcra, vtru
domin ari poffc aliquem putas, fi iufie pra:cffe dica
~u~:i,niu~e vc~o,nequaquam.M:. Puto cquide m,
lUfima emm Vlrtus eH. soc. Vtru virtus, ô Meno,
an virtus quxdam ? ME. ~o paao id ais? soc R.
~cmadmodum de quouis aUo. vt eccc de rotund~tatc figu~amquanda~ efi"e diccrem, non fimpH ..
(:l~er figurl, obeam f.'lnc cauf.tm ita loquer er, quia
allx ~uoq; figurx prxter rotund itatem filnt.lvl E N.
Reac inquis. Atqui & ipfe non illfiitia tn tantùm ,
verum alias quoq; virtlltes cilè dico.s 0 c. At quas
dicis albs, explica obfecr o. Equidc m fi me de ali js
figuris imerrog:lilès, vti~; refpondiffcm : itaq; tu
qux fint alix virtutes,oficde.M E. Fortitu do igitur
mihi vidctu r eŒe virtus, tcmper antia,f ..pient ia,ma
gnifice ntia,cx terxqi pcrmu ltx. S 0 c.In idcm rcci
dimus. Multas rur[um virtutc s, dum qua:rimus vnam,in uenimu s, fcd aHo paao: vnii vero qua: per
omnes diffund imr,rep crirc ncquim us .ME.N ondli
quco,ô Socrat cs,quo d qua:ris,vni in omnib us vir
tutem quema dmodu in cxteris aifequi. soc. Non
ab rc ql1idé:atcgo fi modo pomer o,perd ueere nos
conabo r. Vidésnc fic in cl1nais conting ere, fi quis
te petat,idem quod modo diceba , quid figura fit,
:le tu ql10d fit rotund itas refponderes : & ilIc tibi
qUa! & ego infcrre t,vtrum rotund itas fit figura, an
fig.ura quçdam ,an non illi diceres figuram q uandi
CilC?M E.Prorfus.s 0 c.N6n ne ob id quodal ire quo
'lue fif5ur~ filllt? ME. It:1.. soc. ~odfi qualcs illa: ,
fl11t quxr~t,e~lcfiigio rcfpondebis ? ME: Equidc m.
s 0 c.~llleuamfidecolorefimi1itcrquid firqux
tat,& tu qllod albedo fit dicas,ac ilIe fic deinde.rogct, vtru albedo color fit, an color quidi, inferrés-Ile colorem q~lendam ob hoc efi"c, quod alij quoq;
colores repena ntur? ME. Maxim~. soc. Siiteru m
c~lorcs cxtcro s referre ill!I"erit, narrab is vtique &
aho~ multos , qui nihilo minus qUlm albedo colo-,
res hnt!' ME. N arrabo . SOC . ~id fi ille fic, vt ego
nl1~c,fermone progre diatuF ,dicatq ; quod in multa, emper rccidam us,q uod ille fieri nequa qui perm:ltt;u:
' hrec multa
' ," . cu mq;
vno nomin e l1ul1cupes,
d IC:1.sq; omnia fi
n"
r.
' fi
'
h
guram
eue,
l11ter le
contra na
mt
}leet: oc autem qtl d
'
~
0 non mlllUS rotun d um conti'
neat,qu" ~ reétum , quam quidem figuram nomi-'
nas,& ~lhdo,l~agis rotund um quàm rcaum fi gufaro dIe tu d1C1~)an fic dids!. M~. Sic planè. soc R.
a
II
Cum itadica s,inqu am,nu nquid rotund um magis
rotundum,qu:tl11 rcaum , aut l'eau magis l'caium,
quàmr otundu mcilèd ici,s? ME.Non cenè,ô Socra
tes. soc. Veruot amen afIcris rotund um l1ihil magis figuram cfi"c,qu:tm rcaum , neqlle reallm 111agis qu:tm rotund um. ME. Vera narras. soc. ~id
igitur fit,cuif igura nomé compe tit, dechra re enitere.Si itaque fic pcrcon tanti de figura fiue colore,
te nequaq ui intelligere quidip [c velit,re [ponde as,
vchem entcr admirc tnr arbitro r ,ac dicat,a n non in
telligis ,quod in ijs omnib us idcm qurero ?Non ha
beas, ô Meno, qllod dicas,fi quis qurerat quid in ro
tundo fit ac reao, & creteris quas figuras appcllas,
iri omnib us idem? Explic a quxfo, vt hoc paao ad
di[puta tionem virtmi s te parcs. ME. N equaqu am,
fcd ip[c, ô Socratcs,ediffere. soc. Vis ne tibi gratificer.? ME. Omnin o. soc R. Vis tu contd virtnti s
quxfiio ncm deindefoluere? ME. Equidc m.s 0 CR.
Exped icndum iam cfi,dccct enim. ME. Et maxim è
quidem . soc. Ageex periam nr quidfi gurafi texprimer c,& vide vtrllm ifiud admitt as. Efio itaq ne
jd nobis figura, quod folum ex omnib us femper
coloré feq nltur .Satisne tibi hoc eft, an fortè aliud
exigis? Ego enim f.'lt habeam , fi mihi poftha c virtutcm ipf.'lm oficndas.M E.At ifilld ab[urd um quid
dam cft, ô Socrates. s 0 c.~amObl'em?M E.~O
niam figura fccund umrati oncm tuam efi,quc; fem
per colore m fequitllr. Siergo colore m quis nofi"e
negare t,codem modo quo circa figllram dubitis~
quid iIli potifsi mùm refponderes?s 0 c. Vera equidCIll. Nam fi qui roget Ltpientum lllorum & contentiof orum ac litigati um aliquis fit, rcfpon dcam
vtique me dixiffe, quod fi minus reclè dixi, ad te
nunc attinet refpôdcre, le mea diéca refutare. Sin;:\utem qllema dmodl lm nos ftlmus, ilIi amici fint,'
Velilltqi tantllm difpura re, docet profcé to mitius ,
& ~agis dialca ico more refpondere,efi autem for
mlIc dialcéb cum magis, non modo verum profer re, fedijs illud radoni bus approb arc, quas & illé
qui roga~,p~:1.1:èfe nofi"cf.tteatùr. Hoc itaq; more
nunc recu dlilerc ndo vtieon abor. Diecrg o, nuru.
finerp appellas termin um 'qucnd am, atque extremum? Hrec enim omnia velm idem profero , fortè
.vero Prodic us ijs tanqua m differe ntibus vteretu r '!'
Tu amcm num dicis termin ari aliql1id atque finiri? nihi1 quippe dil1erfum ijs vcrbis intellig o. ME.
Dico f.tllè,& quodai s,intcll igere arbitro r. soc R.
Et planum aliquid vocas, & folidum aliud, cuiufmodi quç in Gcomc tria traaantUr?M E.V.OC~ cqui
<lem, soc R. Iam igitur quid figuram ~ile dlcam.
exijs percipi es: in omni qllippe figura,ld affero,figuram effe id in quod folidum defilllt., ~tqlle ~t '
fumma tim dicam , figuram appello fohdl tcrml- '
Hum. M E~ Colorc m ver,o '1uid vocas, Ô ,S~~rates?
soc. Haud xquum fads, 0 ~e,n~, ~Omlnl1am feni onus im ponis rcfp~ndcndl t1~1: 1pfe ~mem ~e
mor quid Gorgia s Vlrtutc~ cile dl~C:1t, defimre
minim e :vis. r.U . At pofiqll am tu 1111111 hoc decla.,
ralleris,ô Socr:\tes, tibi l1111d rcfcram . s 0 c.Etia m
abfc;onditllS hic aliquis ,& loqucn té tantum modQ
te J.lldiens,intc1ligat, Plllchr um elfe tc & arpato ribus non carcntem.M E.Q~Jd ita?s 0 c. ~od nihil
quàm contin ub in fcrmon e imperi tas,quo d faccre
delicati ii1:i & forma! fidl1cia adhuc tyrann idé cxer
cente~folét.Simul ita dc me ftatUis forfita , infcrio
rem elcgan tibus illis effe: gratifi cabor icaque tilli,
&. refpQndebo.N. s.Grati fie,are obfecr o.s 0 c. Vlsnetibi
�]2
Liber quartus.
ne tibi feCllndum Gorgiam refponde:un?fic maxiInè :tfIèntieris ? M E. ~dni velim? soc R . N 6nne
deflllxus quidam fecundllm empedoclem;\ rebus
manare dicuntur? ME . Et maximè quidem . soc.
Ac pori, ideft meatus in quos & per quos etia defluxus huiuftnodi nunant? ME. Omnino . S 0 c .Ex
defluxibus :tlltem quofdam poris quibllfd:tm congruere,q uo[da minores, :tut maiores elfe? ME . Sic
cfl:. soc. Nunqllid & vifum aliqllid vocas? ME.
Voco. soc R. Ex ijs bm quid velim,vt ait Pindarlls,accipe. Eft enim color dçfluXllS quidam figuraru, vifui congruens atque fenfibilis. ME.Optime
mihi, ô Socrates, refpondiffe videris. soc . Fortè
quia qua:: foHtns es audire, nuc refpon[um eft tibi,
& firnul aduertis, quodcx hac rcfponfione facilè
ctiam definirc qucas, quid vox,quid odor fit,cxteraq; huiufinodi plurima. ME. Prorfils . soc. AtqUl tragica, 0 Meno, iih rcfponfio eft: ideoqi tibi
l~agis 'quàm figura:: dcfinitio placet. ME . Mihi vero, soc. Atmihi qllidemô Alexidemifili, minimè per[lladco; ell: enim illa altera melior, ac pmo'
neque ti bi jH:a placebit,nifi fOl'['lI1 quod heri diccbas, abeupdumtibi eft ad myfteria: fed mane, at'lue hic myfterijs initiare. ME. Manerem 0 Socrates,fi huiufmodi multadicq:es. soc. Nihil vtique
prxtermittam, quin talia qua::dam & tui fimlll &
mei gr;nia diçam. Vercol' tamen ne minus pofsim
Imiufmodi plurinu d'icere, Cxterùm iam ad promifIà feruanda nobis accingere, ac in commune
quid virtus fit,exprime,ncc vt fecjfti haél;~nt1s, vnu
in muita di[cerpas,q nod iad in eos [olet, qui idem
. vbiq; inculcant: [ed integram atque [anam:dic tan
d~m quid virtus fit.exempla vero loqéndiù me accepifti. ME. Vidctur mihi,ô Socrates, vjr~us ~(fe, vt
Poëtainquit, gaudere honeftis acpoffe. ,Atqi ego
idiJ'fum virtuçem voco,honefta quidem :1.pp,etere,
eaq; confequi poffe, soc. Num honeHacupienté,
bona cu pere djcis? ME.Omnino. 5 0 c. Nuquid ita
loq llcris,quafi fint nonu lIi q lli bona cllpiant, q uidam vero qui mala? Mn.lmo! 50 c,N on omnq igi
tur,ô optime vir,bona tibi appetere videntur?M E.
Mihi nequaql1am . 5 0 c~ ~idam itaq; mala? ME.
Ita. s p c .Anit;tdicis,quafi qua: mala fint,bona cffe opincntur,aut ctiâ nofcentes qllod mala Gnt,nil1ilominusilJacupiant? ME . Vtrunqlle aio. s OCr
Ancen[es aliquePl cogno[cétem,malaquodmala
fint,tlla tamen apparere?M E. Arbltror. s,o c:~~id
autcm eX0.ptar~ 111:nc ~icis: N um, hx,c ftbi adellè;
ME. AdefIe f.1ne.na qmd alllld optet? S 0 ,C. Ytrum
quimaiadefiderat, malacllc cogno[cens, pr,od~fIè
CU m adfint,exiftiInat? an ,ynumq uodq; j'0tt,us {ua
prx[cptia lrederc? ME.Sllnt cer~è, qui mala prode['7
fe putent,nec defllnt qui obe~e cognofcant~ ,5 0 C.
Videntur tibi maIa noLfe quod malafint, qUllnala
prodellè cuiquam opit~~~tl~ r? ME: Haud f.:lnè id
mihi videtllr. soc. Ex IJS 19l~ur patet eos nOn appetere m'ala, gui illa minimè norint, [ed jlJa potius
qux bon a elIc putallcrint, ct'un tamen m:1.la fint.
~aproptcr ignorantes illa,bon;tq; exifl:imante~,
perfpicuulT} cft bona potius c~optare.An non ?ME.
Sic HU (e h:lbere videntl1r~ soc: At vero qui mala
quidé :1.ffe~tant, vt ipfeinqui~:eaqi cllicunq; acçi~
dunt,oqcfIe cenfcnt;l1oruntne q!lod illoru prç[entialxdétur? ME: NecefIàrio fequitur.' soc. ~id
v~ro l~fo~ romin~s,n6nne jfti miferos cffe q uatcpus 1a:: fi fllnt,opinantur? ME. Hoc quoq; necèllàrium.
soc. Mi[eros autem nonne infc1içes ? 14 E.,
,
,
Reor equidem. soc. Eftne aliquis qui mifer &
infelix effe vcIit? MEN. Non vidctur. 50 C . NCl110
igitur mala vult, fi qllidem talis eac minime velit.
N~m ql!i~ aliudeft efIè mj[erum,qllàm cupere ma
b,lQ caq; ll1currere? ME . Vera loqui videris 0 Socrates : nemo enim vlllt mala. soc . N 6nnc paulo
,ante: dixifii virtlltem efIè oona velle, ac pollè? ME.
Dixicquidcm . soc R. An nonexeoL}uoddiéhuu
eft, VOlut.1S quidem iphî omnibus :1.deft, :ltque h:lc
ratione alills ali,o melior non eft? MEN. Apparer.
soc. Ergo fi qUldel11 eft :1.lillS ali,Ol11elior,ncc id fcc,uncj.um volllntatcm,feq llitl1r vt fccundllm poten
·tlam fi~ mehor. ME. Seqllitur. soc . Seellndllm igi
tlIr ratlOnem wam,hoc cft virtus, bonorum comparandorum poteftas.M E.Sic prorfus fc haoere videtur, vt nue, accip!s.s ,0 c. A~1Îm:lducrt:lmllS pofthac, vtrllm Id ven:: aacras necne : fortè cnim bene
l0<;lueris .Dic igitllr, bona-adipifci pofIè, virtutem
cae dicis?M E.Ifthllc ipftlm.s 0 c . Bona vero n6nne
J1a::C voca~,cell f<ll1ita~em,diuitias allrumq; & argé
mm ,plunmUl~ pofsldere, hOl1onbllS prxtcrea &
mi1gJft~at1bllS ln Repub .fungi? nllm alia 'quxdam
p1'xt:r lita bon:1. nUl1cupas? ME. Nequaqll:lm, [ed
omnp bona huiufmodi eaè dico . ,s 0 c .Ei:l,auruill
atqi argençù acquirere virtllS eH, vt inqllit Meno,
magl11 rcgis patrius hofp~s. Vtru vero addis hllic
lucro 0 Meno,hlftè ac f.1nQ:è iucrari? an nihil inter
eft, fed etfi inlUfte quis ifta pQ[sjdet, nihilominus
qlH;ftllm huiufmodi virtutcm vocas? ME. N equa, 0'S ocrates,fed vitili. soc. Omnino igitur
,q uam
V,t VI'd etur,huic acquifitionj,iuftitÏ:l:, vel tempera-'
lia::, vel [lnébt:ttis,am alterius virtutis prçfentia opus eft.Alioquin VIrtlis minime erit, q ll:lmuis bona fibi védicet. ME.Ql!i cnim fine ijs VirtllS cxiftat?
soc. At non fuppedit:lre auru & argentllm, qll:ln
d? minime iuftum fit, aut fibi,auç alteri, ncqi etii ,
VlftllS eft hxc egeftas? ME. Videtur. soc R. Nihilo
magis igiwr honl. bononl. copia virtus ent, quAm
inopia. Vcrllm vt videtlll',q llodcunq, CDm 111{lm:l
fit, virtllS cft : q lIod aLl té abiq; illa l:i Ll fq; fil111hbllS,
p1'auitas . ME. Videtur mihi necea:lrillm dIè qllod
dici~. ~. 0 c ~.N 611ne vn:lmquodqllc hor lin paulo
,a nte VJrtutlS p~rtem elle dlxlmus,iuftitiam & tem
perantiapJ,cxteraq; huiufmodi? ME. Diximus pla
pt:. s c.~iccl11e, 0 Meno,l1,1e de111dis ? ME. ~or
fllm ha;c 0 Socrates? soc. ~oni;im CUlU tc o1'a[femne amplius virtlltcm con [ci ndcres,nélle difcer
p~res,~ e~el~p,l a refpodédi dedjfIèm,hoc negleéèo
~1rt~I~e elre dl,ClS? bon,a Cl1m !ttfhtia coparare pofI~)
l~ftltlam vero vlrtutls parte eife confeffilS es. ME.
,~lc,eft:,s 0 :~ ~ onne efficitllr cx ijs qUa! lam cocef1I~1, vl~tute:e~e age~ecum p~rte vir~utis,q llicqllid
.a~ltllr. !uftlt1a~1 emm & hU1llfinodl fingu la virtu
tls partlculas cofite1'is. ME. ~id tum? soc. ~ia
cum ~ogaffe~ vt totam ip[.lm virtllté oftendercs,
qUl,d Ipf.l fit, nullo modo explicUlfti : omnem vero
aébonem , qu~cllnq! cum parte virtutis fit, Virtlltcm ~l[e ~lxlft~,qllaü qllid tata virms fit,dixeris,at
que ~p~e Intelhg~re tllm qlleam, fi abs te in particu .
las d1ll~datur. Ead~migitlll' quxftio rurfus, 0 MenO',tlh! fllb~ritu~,q lIid virtu~ fit, fi quidcm omnis
a,é1:l0 C11m Vlrtll,t1S p~rtc fit ~irtl,ls: Id namqi tue di
Cltll.r,CUm om1115 aéèlO cum lUftltl:l VirtllS elfe dcn
n~tur. An nOI1 eadem ite,l~1ll11 quxftione opus eIIè
vlde,s~ N ~n~ ~utas ~UCll). pla ~i~,tuti~ partem aliqui
nofie,qlll tOtIUS n:1.tllr am 11llDllnc norit? ME . Non
videtur. soc. Si enim memineris qtlX in fuperio-
°
rib us
�Me no, VeI, de Vir tute .
ribm de fi gl1r:1. ribi refpon di, rdceim us miqlle refp onfion é illam qll~ per ca fit qllibllS ulterio ri pro
b atione opus eft,ncedu ra ta habent ur. ME. Et mer ieo q uid em reiecimll S. s oc R A: ~N eq; tu igitur
ô vir optime,cu qllx ritur, qllid ipf.:1.inv niuerfu m,
ac tota fit uirtu s, partes refpond eus eam quxren tibus patefacias ,neque aliud qllicql lam eodem modo rcfpon dens,fed nn·fus cadem interro gation e opus erit,qII idnam uirtus fit ,qua fubieé b ifl:a dicis .
N um aliquid tibi di cere uideor ? ME. Mihi quidé
probè loqui llideris. s oc RAT . Refpon de itaque
iterum à. princip io, qllid eflè uirtnté & tu & amieus ilIe tllU S afferiti s.M E.Audi eram equide m Ô So.
crates, antequ~m te aBoquerer ,morem efl"e tuu nihil aliud quàm dubita re,& ali js fcrupu los dubita ti'?l1tun ini jcere. Et nunc q uidem, vt mihi videris,
me prxfl:ig i js,& vencfici js incant ationib usq; pertUl·bas , adeo vt ambig uitatis tlm plenus. Ac mihi
vidêris omnin o, fi tamen tc iocand o mordere aliquitul um dccet,q u:lm fimilimus effe tum forma,
tum c~teris oriübu s latifsim o illi pifci marino qui
~ orpedo ~icim~: ille ~quidem homin em fibi pro-,
pl11quante,tangctcmq; ftupidu m reddit. Tu quo. q~le nunc tale al,iquid fecHrc videris, vt me fl:up efa* corpUSIn clas.Re ueraen lm & animu m fimul & * os ftupidû
Gr:n:o.
ha~eo,ha;fitoq;,nec quid tibi refpondea, inueni o,
quaqu am decies millies iam de virtute & multa &
aduerfus quàm plurim os,vt mihi vifus fum quàm
optime difputa ui. At in prxfen tia nec etiam quid
ipfa fit virtns proferre vllo paéto valeo.I taque cau
te tibi confuluiflè te cenfeo ,w nunqu am alio pere
grinari s. N am fi aduena in aliena vrbe hc;c ageres,
vtpote prxftjg iator quidam atq; veneficus, Cllppli
cio forGtan afficerêris.s 0 c .Callidus es ô Meno, ac
me propém odum nunc decepifti. ME. ~amobré
Ô Socrates?s 0 c.Vide oenim iam quam ob caufam
hac imagin e me deping as:M E:~id fuiffe cauf" ar
bitraris ?s 0 c.Vt ipfe quoq; te contrà deping a? Vi
ri en1 honefto habitu prxditi cum effingu ntur,de leéhri foie nt ,illud quippe coduci t.honeftoru em
honefl~ funt & im:1.gincs.At ego perfon am tua mi.
nime effingam. Equide m fi pifcis ille ftupidu s i pfe
alios reddit ftupidùs,ei fum .}?fimilis , fecus autem
~inime . Neq; em expedi tus ipfe, c~tero s titnbar e
çopell o,fed maxime omniu m dllbitJ. s ego, dubita
re alios quoqu e facio.E tenim in pr~fentia)quidvir
tll.S ~t,haud certe noui, tu tamen fortè priufq uam
mlhl occurr eres,no ueras,n unc vero ignora ti mihi
fimilis euafifii .Verunt amen v nà tecum rem difcutere hanc inftitui ,quidv e fit virtus inlleftigare.ME.
At.q~o tramite id inuefti gabis ô Socrat es, quodqmde o~nino quid fit ignoras?~ale em tibi pro
l'0ne?S,I~ q u os ignor as inquireres? Aut etiam fi in
dlu~ 1I1cldas, quona m figuo id quod ignora ueras,.
efl"e lllud agl~ofces?s 0 c. Intellig o quid velis ô Men.o . At t~l al1lm~~lIertfsne,<j Iitigiof am argum enta
tlonen) 111 medtu adduxifii? quod videlicet homo,.
lleque quod nouit,n eq; quod ignora t,pot inquire
re.N am fi nofcit~nulla .il1ql~ifiti~e opus eft. Sed ne
que quod nefclt ll1ueftlgablt: no el1lm nouit <j.uid,
qll~rat.M E. N 6nne reae induci ,ô Socrates h:1.c ra
tlOnelneXIlll
'fl. '
'
mas?s 0 c .Nequ:\qnam.M E.POtes
dic~r~ CUr tibi non placeat? soc. Poflilm . id enim à
vms ac muliel'l' blIS d llllnaru
' ,
. . quan. ,
m rerum pentls
toque perc~p~ . ~ E. ~is iftorum fermo? soc RA. ,
" erus,vt,m\lu vldetur ,atque pr~clarus . ME. QE.is
lpquam lfte,. & quinam teftantur?s 0 CR.· ~i hoc
Ij
afIèrunt, fanéh viri fllnt,ac fill1Gtx etiam mllliere s,
qllibuf cllnque curaextiti~, vt connu qu x pr o fit~
tlIr rationem reddere poIlent . Tradlt pra:tcre a Pm
~brus,& cxtcri qllicun q; Poëtar um diuini funt,t a
lia qu xdam: qua: adllert e qux fo, num uera tibi vi
deantllr. Ferunt enim homin is animu n immor talem cfl"e,eu tnq; mm decedere,quo d q uidé mori vo
cant, tUm iterum redire , interir e vero nunqu am.
~am ob cauf.:1.m uitam qu~m fanéh fsime agere
monen t.QEic unque enim pœnas antiqu a: ~1iferi ~ ,
Proferp inx iam dcderu nt, i js illa ad fup ernu folem
nono anno rurCus animam reddit, quôfqi in reges
gloria,f.:1.gacit ate, f.1.pient iaque prx ftante s euadat .
Rcliqu um auté templl s f.:1nai heroës inter homines uocant ur. Cum ergo animu s immor talis fit, ac
fxpius in hanc vitam redieri t, viderit q; perfx pe &
qux in hac,& qux in aliauit a ClInt,omniaqi perceperit,n ihil.mi q; rcfiat, qui' ipfe didiceri~. Q0ob rem nihil mirum eft, fi eorum qua: ad l11rtucem &
~d alia pertiné t, reminiCci pofsit, q ui ppe ClllU 0 lim
ilIa cog noueri t. Cu enim tota natma cognat a fit,
ac fibim et confon a,& animll s clll1éb .didice rit,nihil prohib et homin é vllius cuiufd a remini fcenté,
quam difci plina uocat, rcliqua omnia r~c~p e rar~,
fi quis adeo conftan s fit, vt qu x rendo mll1lm e f.1ugetur. QQ..xrere i ait ur ac di[ceré remini[cei1tia eft.
~apropter liti~ofx iIli argum entatio ni ~e quaquam credere decet; pigros enim nos quoda modo
rcdder et.Ea quoq; m~lIioribus hominib_u,s mir~
fice placet. Ratio aute noftra folerte s reru lOueftlgatores efficit, quaipf e vtpote vera [rems, vnà tecu
q uid fit uirtus perfcru tari defidero. ME. lmo ô 50crates.fèd nu abfolu te id afferis, nos minim e difcere? qua verô dicipli na vo'c amus ea remini fcétiam
e~è?potésne ho: ita ellè me d~c:.re? soc: In fupetlonbu s quoqi 0 Meno te calhdu effe dixI, ~ nunc
rogas utrum docere te pofsim , cum antè nulli efl"e
dHCi plina,fed reminifcéti5. aflerue rim, ut eueftig io
mihi ipfi repllgnare uidear. ME. Per lone, ô Socra
tes,n? hoc infiiru eba,fed confuetudine potillS qua
dam Italocu tus fum. ~d fi qua rarione iIlud mi
hi;oftendere potes , ofl:ende obfecr o. so c R.Hall dqua qua facile eft, tui tamé gratia conabo r. Verllm
hue ad me vnu aliquem qué vol es & multis qui te
fequun tur ,accerfe, vt in eo demof iration ern hac ex
periamur.M E.Libenter.he us tu,huc ades.soc.Grct
eusne eft?& Grxcel oquitu r?M E. Et Grxcu s eft, &
in domo mea genitus atq; educatu~. s o. A t.t_éde igimr num illi in memor iam reduca ,an ~ocea. ME.
Attéda m certè.s 0 c.Dic age 0 pu2er ,cogno fdsne hoc tale fpa~ju qua
drangu lum effe? p v.Equi de. soc. 2Habétn e quadra gulus has omnes '
,
quatuo r lineas çquales?p v . Habe.t~
. .' .
s 0 c.An no & iftas qux per medlU
-z.
prcitrahutur,~quales ha~et?p v.E.t 1
iftas.s 0 c. Nonne & malOr & mlnoreflè poteil. p v.pot. s oc.Si ergo fit hoc Iatus duorum pedu,& ifiud quoqi duorum,qu ot pedum totu~ iP.cum erit?Sic autem cofidera,fi latus hoc duoru efle pedum,il1udvero vnius,eiIètne plufqu â femeld uoru pedum hoc [patiu?
p'v.Semel. s 0 c R . ~oniam vero alterum quoqu e
laUls duorum pedum cft, num aliud quàm bis duo
rum pe.dum fit? p v. l.fthuc ipfllm. soc. Dl~orum
el'go bIS pedum efficltu r. p v. Ita.s 0 c. ~otnam
funt bis duo pedes? compu ta. p .v . , ~atllor.s 0 c.
b
Annon
EG
'
l ,. 1
�14
Liber quartus~' ,
A n non Seri potdt fpatium aliud ad hoc duplum,
habens fimiliter omnes xquales lineas quemadmo
du m ifiud hab ~re vidcs? p VER. Pror[us. soc R A.
O!!.ot pedum crit ? l' VER. 061:0. soc R. Age i:'lm
conare mihi diccre, qllalis cfi quxli.b et illi~s l~n~a:
huius fiquidcm duorum pedum . Jtnea vero dlms
dupli,qualis? p v E R.Patet,ô Socrates,c{fe duplam.
S 0 c.Cernis,ô Meno,me nihil ex bis doccre,fed fin
gula potins interrogare? Et nunc Hie no{fe fe putat, qualis ca fit à qua [patillOl oél:o pe~~m c.onficitur. An non tibi vidctur? MEN o. Mlhl qUldem.
soc R.Nouitigitur.MENo.Minimè. s ocRAT.
Pntat atltem à dllpla. MEN o. Ita. soc . ~f~ice d~
inccps hunc per ordinem vt oportet remlll1fcentc.
Tu aute dic amabo, à dllpla !inea duplum fpatlllm
l1afd fateris?tale profeél:o djco~q u od n~n hac lon-gllm,i11a brelle,[ed xquale vndlque queadmodum
ifiud:duplu vero HHus,oél;o pedû.fed in[pice an tibi adhud dupla fierivi
deetur. l' V.Mlhi planè.·
soc R A. Nonne huius
dupla httc fit,fi aliam ttqualem huic adijciamus?p v. Prorfus.s 0 c.
Ab hac fore dicis oao
2.1---+--~
pedum [p,a tium, fi quide quatuor hlljÇ reqp.l'---'---""----le5 efficiantur?p v. Aio.
;.
1,.
soc R A. Deferibamus
iterum igitur ab hac xqllales quatllor, ali udne
quàm quod otto pedumvocas,fllborictur?P VER.
Hoc ip{llm. s 0 CR A.Nonnc inip[o{unt hrec quatuor, quorum quodJibet HH quadrupedali xqualeefi? p v E. R.Certè.s 0 ~ R A.~antumitaque fit?
an non quater tantnm~ P VER. ~fdni? SOC RA.
Nllmduplumefiidquodquatertantum? P VER.
Non per Iouem. soc. At quoruplum?pv. ~a
druplum.s 0 c R. A dllplaergo,ô Pller,nonduplii,
[ed qll~drllpillm [patium procreatur. P VER. Vera
loqueris. soc R. ~ater cnim quatuor fex & decem complent,l1onne?p VER. Sic eft. soc R.OaO
pedumautem [patium à qua \inea? nonne ab hac
quadrupillm? p VER. Fateor. s 0 CR A. QEartum
vero hoc ab hac dimidia?1' v E R.lta.s 0 CR A. Age
igitur oao pedum nonne huius duplum cfi, illill.S
vero dimidium?p VER .Imo.s 0 c R A. A n non ent
crgo à maiori !inea qllàm. h~c t~nta;~ à minori
quàm illa tanta?p v E R..Mlhl qU1de.mV1,d~tu~.s 0 c.
Sic vtique reéte 10quen5, quod emm tlbl vldetur,
id refponde,ac mihi dic:ts, hxcne dllOrul1~ pedum,
illa qll~tuor?p v E R.Ita. s 0 ~ R. Opor:e~ traque ~~
éto pedum {patij lineam malOrem ef1e.h~ea fpattJ
bipédalis, minorem vero quadrtlpedah~ ltnea .. l' v.
Oponet.s 0 C R.Annitcre vt nobis quah~ fitdl~as:
p ~. Tripeda!is.s 0 C R.N on~le,fi trip~dah5 ~fi;dlln1
~lUmhuius a{fumemus, Crltque trlpedahs. Duo
nanqu.e ijs, is autem vnus:
& hinceodem modo, duo
quidé ifii, ifiç aut vnll~:fit
que hoc quod ais fpatlum.
P
v .Ita. soc. Nonne fi hrec
2, - - - triuefi,& illa trium,totum
L-._::-.,._!...-_ _ vtiqi [patillm ter trium pe2.
1 dû èonficitur?pv. A pparet.
S 0 (!. Ter vero tres, q~ot pedes {unt? l' v. N Ollcm.
soc R.Duplum alIte '}uot pedum dlè fuprà oporfuft?I'v.Oéèo.s 0 c.N 0 ergQ à tripedali {patium 0-
lto pedii exoritur.P v.N 011 profcd:o.s 0 c.A quafi
19itur conare nobis li,\uido exprimere: q uod lliti
num erarc ve1is, flltem a quali demont1r:l. l' v. Per
Iouem Ô Socrates haud nouLs 0 c R.Aduertis iterum,ô Meno,quo fit remini[cedo iam progrefIlls.
N am ab ipfo principio di[plltandi ~e q uaquam no
uerat qure fic oél:o pedum fpatij linea,quemadmo_
dum nec in prre[enria nouit:verum tunc [e no{fe illam opinabatur, & audaéter nimium quafi [ciens
re[podebat,nec dee{fe fibi quicqllam putabat: nue
autem egere [e El. exifiimat,& vt ignorat,fic {e igno
rare fatetur.M E.Veradicis. s oc R A.
Nonne rcél:ius nuc ad id quod ignorat affeétus efi? MEN O'.Hoc quoque
arbitror. soc. Cum ergo ambigere
ip[um copulerim,& pi[cis ~lIius mo1
re fillpidllm fecerim,num aIiquid ob 1
(
fuit? ME.N on vt mihi videtur. soc. " - - - " ' - -....
Operrepretium itaque vt videtur,fez..
ci~us ad ver~t:lte i~l1.eniendam : nuc [
]
cmm vtpote 19noratla: [uç confeius _
_
libenter & fpote perqllireret:at tunc - - - - -....
fine cotrouerfia.& fctpe, & aduerfus
.:J
~ plurimos loqui fe reae arbitrabatllr,du fpatium duplum,dupli longi
tudine lineam habere 9portere profi
teretnr.ME..Videtursoc. Numcen
{e~ip[um vnquam dedifIè opera, vt
4
id ve1 inueniret, vel di[ceret,quod cu
ignoraret, no{ferebatur: priufquam ~
in hic ambiguitate incideret, qua &
.
{ua ignorantia depr<thédit,& [ciétÎi
.
appetere cœpit?M ,E ..Nequaqui,ôSo
crates. s o. Profllit igitur tibi fiupor
l'
eiu{inodi.M E. Videtur.s 0 c.Côfidera icaque ex hac ambiguitate, quod ifie vnà mecu
inue fiigas nihil me docete, [ed potius interrogite
reperiet. 0 b{erua 0 b fecro,diligéter,n li h Unc d ocere aut ei ,demofirare quicqua videar potlUS quam
eiu{il10di opiniones pcr Gnglllaelicere .. Tu enim
dic, hocne [patiii quadrupedale efi?Intellexrin' P v.
Equidem.s 0 C R A.Nllm&lucaliudreq ualcifii
apponere licet? p VER. Licet. soc R. E t tertiu m
ifind vtriqueifiorum xquale? l' v. Et ifiud. s oc R.
Nonne hoc quod inangulo efi complere licet. p v.
Pror{ils. soc R. Hrec inde req llalia [paria quatuor
na[cerentur r p.v. Ita. soc RA. Torum igitl1r hoc
quotuplum ad lfiud effi ci tuT? l' v E R.~adruplü.
soc. Oporteba~autem duplum nobis contingere,num recordans?1' v.Maxime. 5 0 c. Nonnehree
!inca ab angul~ in angllili aliqué. porreaa, in duo
vtrunque fp:lt~um diuidit? P VER. !ta. s 0 c.Ergo
quatuor hxc 1t ncre xq uales fi unt, id {patium comprrehend~ntesr~ v .Fiunt soc R. ConGdera itaque
qllale efi Id fpatlllm.l' v.Halld intel1igo.s 0 c.N on
ne eum h~c quatuor fint,dimldillm cuiufql1e,linea
~l~<tque [eca~ intrin[ecus?pv .~atuor.s 0 c.Q.!!ot
19ttur tantaln hoc {untr p v.~attlor.s 0 c.~Ot
autem in ifio?p v .DllO.S 0 C R. At quatuor ad dup
q~ot~pla {unel' v.Dupla,s 0 c.Hoc itaq; quot pç
du fit .. l' v .Oéèo.s 0 c R.A qua potjfsimu !inca? p v.
,Ab hac.s 0 c. A?eâne,quœ quatuor.pedûefi,aban
gulo protraaa ln angu!ürp v. Ita.s 0 c. Hanc vero
diametru fophifire nuneupant:&fi 11l1ic nomen dl:
diam~trus~~ diametro, vt ipfe ais,ô Puer Menonis
duplu [patlll na{ceretur.pv .Pror{lls,ô [ocrates.s o.
~i4 ~ibi Meno videtur ? refpôditne hic vnQl1i e~
alter
0
D
�Meno,VeI,de Virtute.
J5
:tlterius quàm fttijpfius opinio ne? MI!. NO. Nund
c
fic dico, queffiadm~ü
e
quam ,fedex propri a femper. soc II. AT. VenlOTriangu lu,
geometrçfçpe difcuti ut
abc. Coëxtamé haud nouit, vt paulo antè côfefsi [umus.M E.
pOilqu am illos quis intéta v nicuiVera loqueris. soc II. A T. Ineran t igitur huic-o piterroga uit:vel uti de fpa
. que triâguniones huiufmodi.M E N.lnerant. soc R. AT. Huic
tio, vt po[sltne in hoc
V'-------~ b li liuea: paigitur ignora nti opiniones de ijs quœ ignora t vera:
rallelogram
circulo triquet rum hoc
ma ab de.
infunt.M n.A pparet. soc R..N unc igitur huic opi.
[patiu expadi:vbi fiquis
:te bf.
niones tales quafi per fomniu fufcitatœ funt, quad . dixerit , nondu [e noffe
fi quis interro get hunc talia qUéEdam fœpe & mulan hoc huiufm odi fit 1?
f
ta,cert a fcies hunc Hia, fiquis alius nouit, perfeéte
mi[sioné arbitro r talem coducere. Si enim eft hoc
cognit uru. ME. V idetur. s 0 C'R.. N bnne igitur nefpatiu tale,vt quod ad pofiti eiJus lin~am protéd is
.r:nine prorfus docente, fed interro gante potius ifta
ab eo tanto [pacio d~ficiat, qU~1.tum Ipfu~ eft.profciet ex fcipfo fcientiam ad fe reuocanS?M E. Sic eft.
tenfttm,aliu~quiddaeuenturu plltO:~ ~lmd.1t~m,
~ 0 C.R: ~ec.uperare vero fciétiam in [cipfo, an non
fi talia qua:da pati neqlleat. E.; per~l[s.lOne 19ltur
l·emlmfcl dlcltur?M E.Prorfus. soc. At vero [ciendifputa re decreui de ijs qUéE COt1~gut c.lrc~ expa~
tiam quam hic nunc habet,a ut accepit aliquan do,
fionem illius in circulu m, an ficn pOfsIt necne. SIC
autfem perhab uit. ME N. Verum . so CR. AT. Etfi
& nos de virtllte ,quoni a ~ec qll~d,nc~ ~ual: fit no
habllit [emper ,fciens fem per extitit , fin quand oq;
uimus, permif fo hoc, vtru doce.n p.ofm 1~ huc m?percep it,hac in vita nequaq uam.ne mo enim hune
dum quœram us.Si virnts eft.ahquJd eoru qua: c.lTgeome trica docuit ,cum in céEteris omnib us quœca animu m verfan tur ,docen poteft, an non ~ Pnncllnq; vel ad geome tria, vel ad alias di[ciplinas percipio fi aliud cft qua fciéti~, ~um doceri p~tçrit an
tinent, hœc eadem ut factum s. Efine aliquis à quo
non?vel potius , vt modo dlxlm us , me~ona reuohic illa omnia didicerit? Verifimileeft te illum cocari? nihil referat apud nos vtro .nomm e ~taPlllr)
gno[cere,prefertim cum penes te & natus & nutri
(ed an doceri poteri t? an id ommb us manJfeftu~,
tus fuerit.M E:Ego vero certus fum quod hue quiquod préEtcr [cicntia nihil homo d~cet~r?M E. MIdem nemo docuit vnqua m. soc R.. Hasne opinio
hi f.1.nè videtur. soc. Sin autem [clentla qUéEdam
nes habet?M E.NeceJf..·uium, ô Socrates,id appare t.
virtus dt,doé trina percipitur.M E No.~fdni? s
soc R.. Sin autem vtpote in prœfent} vita minim e
Hoc ergo ftatim expedi uimus: nam fi tahs fit,doce.
adeptlls,hau~ nouit , patet eum alio q uoda in tem
tur:fi ~on tatis, nequaq uam. MEN. P~or[lls. ~ 5' .C.
porc habuii Ie,atqu e didiciffe.M E. A pparet.s 0 CR..
PoO:hac inueO:igandu cenfeo vtrum Vl~t~S fCletla,
An, non tempus iam fuit, cum nondu m homo hic
aut aliud quiddafit.M E N.Mlhi quoq; Ide quxren erat?M E N.Ifihuc ip[um. soc II. A. Ergo fi quand o
dllm elfe videtur. soc. An virtute m aliud qui botcmpu s fit in quo homo non fit, inerun t tamé ipu
nume{fe dicimus? & hœc nobis poutio fiabilis per
opinio nes veréE,quœ fcifcitando expergefadéE,1cié
manct, virtuté fcilicet eere bonum.M E. Valde.s 0 c;.
lia; fiunt,certè per omne tempus hxc homin is aniSi quidem eft aliquo d feorfum à fciétia bo~u,n6n
mus fciet.nam omne per rempu s,aut eft, aut nô cft
ne virtus forfita n fcicntia nulla erit?fin autem nuIhomo. ME. Videtu r.soCR .N6nn e igituru [Cmlum bonu eft quin fcientia compréEhéda,t ur) [cienper rerum omniu m veritas in animo efi,imm ortatiam cife virtute m [u[picantes ) reéte vtiq; [ufpica lis extitit ? QE.amobrem audaéter & magna fidllbimur? ME. Sunt hœc vera.s 0 c. ~netiam virtu~
cia oporte t, quœ in préE[entia minime [cis, hoc eft
~e boni[u mus?M E. Sumus . soc. Etfi boni,v tilës?
minim e recordaris dare opera vt inquira s, & re
omnia quippe bona, vtilia. ME. Sic dt. soc. Ergo
corderiS.M E. nene mihi nefcio quo modo, ô Socra
& virtus vtile quidd~. ME. Exijs quœ confefsi [utes,loqui videris. soc R. Mihi quoq;, ô Meno. atq;
ffills,necd[.'ui o fequitu r. soc. Confideremus rurcéEteranô admod umcon tendo: quoda uté quiquç
fus in fingulis qllalia fint qUéE nobis pro[un t: [aninefcili ùnquir enda putant ,melio res arrcéti orésq;,
tasne & rob ur formaq ; atque dillitix , ca::teraq; hu
& pigri ad veftiga dum minus fint, quàm qui quœ
iu[mod i ccfcrre dicutur? ME. Ita.s 0 c. Eadem héEC
nefciut,etiam non qUéEri pofie putant , ifrhuc vero
aliquid o noc~rè fatemur.A,n tu aliter [cntis?M EN.
& verbis,& fi queam , re ipfa conten dam. ME. Hoc
Sic ce rte fentlo.s 0 c. Vide Itaq; quo duce héEC obquoqu e reétc dicere vidcris,ô Socrates.s 0 C R.. Vis
fint,qu 6ue profin t,n6nn e cu rcétus v[us prœefi, iu
ne i.g~tur poftqu lm confe[si [umus ignota perfcru
uant,c ôtrà vero nocét?M E.P~orfus.s 0 c. P:a:terea
tan hcere, ,\uid virtus fit ) cômun iter veftigemus?
qUéE circa animu ver~ant.ll~_ cofidere.mu~. ~ eper~~
M.E.N o. ~am maxim e: gratius tamen mihi elIet
tii aliqllid vocas, & lUftltI~)~ f?rt1tlld~ne, dO~lh
co{~de~a~e & alldire prius,q uod in princip io difpu
tatéq;, & memoria,ma.g~ificctla,& humfin odl re.
ta;lOOlS Interro gaui,q uorpod o yirtuti incll!llbenliquao mnia? ME.EqUlde.s ~.Adu~rt~ qllçfo,q~ç_
du fit, vel.ut ~i qllœ do?hin a percipiatur~ vc~ qua: na
cunq1 ~x ijs fciét~éE n~qu,aqua.effe vl~:tur ,[ed. ahud
~~ra pOtIUS mfit,vel qua: alio quopia p~~o ~omi
quig~ pr;e~er rçj~ntia,?pnne lOterdu lUua..n~,lOter
Olbus pa.ratu~ .s. ~ c ~ AT. AtÇI. fi tibi,ô Men!1>~qué
dum lredut velJl~~ fomq.1do ~cmota prudet la?num
admod um mIhllp fi l1!lperarem,haud prius vtrum
forti~l~do
cO: quàpt audaci a quœdaJl?:~umq;
toceat ur nécne v~rtus pe~{crutflre!llu .r ,q~~m quid
rationc-ijuj~qui ;luslet,iuuatlt~1ç~ ab[q; rafjo~~,lz
~t lndagaf[e!llus . poft.quàm ve~~ nec tute tibi ditllr?M E.S1Ç ~fi~s 0 c, TeIHPt~apa quoq; ~9pJlta.$
doml.nar~ c~nt~ndis vt libçfviuils,ac n:ihi q~oqlle eo dem mo~o?Cû ratione quidé percep
t;l ;ltq? çon~
b?ml~an ~IS ,Atq; adco dominarls,afientiar ego ti dit a emolupt~ntq [upt,co~trà autem ~etrimento~
{.quld COlm faceré? V idetur igitur çOllfideradum
MIl. ~m max~me. soc. Vt ergo (u111-matim diel e,qu~le fit ~uod ,nonqu m quid~ft ~ognouimus.
cam,q~nes animœ impetu s,atq; 0111-nes d~clinatio
ttame; fauhfp er a propof ito t).10 pJ:~Hra, idq; ex
nes ducéte pruden tia ad beatitu dinem tendun t,im
fuppofit1on~ confiderare permit te ,do~rinane an pruden tia vero ad contra rium. ME. Videtu
r. soc.
a.110 paéto VlTtus pofsideatur. E x conce[sione auté Q2.apropter fi virtus aliquid eft eorum qua:
con,
b 1.
fi ft li nt.
0:
;Upd
Ifa
�Libér quartus.
filhlt in ~1?irno neeelIàrioq; vtilis eft , prudentiam
h~~c êiIè oportet:quippe eum omnia qUa! {untdr
caanimllm,ipf.,l. quidem fecundpm feipf,a,ne!= corn
moda,nec incommoda fint:adiunéta vero prudentia, vel im prudétia?~;ltjm aut vtilia, allt tloxia ~at.
Hac i,t aque ratiqne virtutem cu maxime ommum
conferat,pr!ldentiam quandam e{fe co~ftat ...M E N.
Mihi fane videtllr. soc R.·~inetiam 111 ilh)S qua:
mO,d o dicebaIP,us,opql€tiam atq; fimpia tum vrilia e{fe,tum noxia:n6nne quema"df)-'lOdum pru~e.n
lia cx~eris animi viribus ~ officijs prçfidens vuha
redd~i,i~pr~d~ntia vero eon~raria, Gc 8ç illis ani:
mus reÇl:e vtens atque dllcens bona ~tficitlno reéte
~utem mal;?M E. Pro~·[us. ~ 0 C R.Reéèe all~em du~
~it animus pru~ells,i~prudens ·ver~ àbdu.dt. 1>1- ~.
Sunl: h~c vera, soc R. Q!!amobrem ommno a{ferendu~n efi ~ c;etera quidem humana orllnia' refe:~i
~d anirn.ll!n:qux vero i!1 ani,mo func,ad prudentl~,
~ 1l10do bona futura {unt;e~q ue r~tione ~rudent1a
~pfum vtile erit >, virtutetrl vero vtil~lTle!Ie dlldu~
,liximus. MEN o. Omnino. S 0 cr El'go prudentla
virtus ç!l:,a\~t yniuerf.:1,au~ pars aliquà·vii"~utiS . ~E .
Reéte mihihrec omniadiai videntur.s 0 C R.N onne'fi ha::c ita'[e habent, h!1l1~ natura boni homines
erunt? MI! N o.Haud mihi videntllr.s 0 C R.ld pra;.
terea cotingeret,fi natura boni fieret~ade{fent profeéto nobis qui ~ljo~ nofiros n;ltura bonos ~igno.!.
fcerét >, eos~; ~os iJ10ru illdicij~ fel~&o~ in arc~ qua
daO} c.Pllferuarenllls, lllulro magls quam auru Cllftoditos,ne quis corr~l~p~t,rpox vbi adoleu~rint)
vtiles elfent Relpubltcœ cmeS .ME. Confen~anellm
hoc,ô Socrates. soc R. Cum vero natura boni minimèfint,mimforfitandifciplina? ME N o. Necelfa
i-ium i4 appare.t. Ac [ecu~du~ [entét~am no~~~n:
fequitur, vt fi vJr~us ~ft fClenua,doétnna perclplatur. soc R.Forta[sis Herele)vereor tamen neid temere confe[sif~erifl1.u~~ M~ N . ~n fllp~rioribus planè id ~e?te di5i v~{ilm e;t; soc R: A ~ 1?on in prreteritQ [ol11m)fe~ in pr~[~n.i etiatn 8f futuro tèmpo ...
re tale vi~eri d~bet, fiquid in eo {ynceri futu~ü efi.
M E N.~fdn:\m ipitur efilquod cü fpeéta's~tib~ dif.:.
plicet,a~ d!ff"idis,ne ~irtus [cien~ia no fit? S? c.Dicam tibl, 0 Meno, Vlrtutem qUldem docen F-O{fe,
fI quidé fcientia efi ~ n~q~aq~i reijcio q~lafi minus
reéte fit piél:utn:q)--lOd yero fClçnqa fit, v~dç: an non
merito ~iffidam . Age, id ~ihi refr.0pde. ~t .quid
docçri poçeft,l1o ~e vi~t~t~ folum , {ed dç q ~g~Jbet
alio loquor, an non lUlUS prœeeptores ~ ~l~Clp~
~osque elIè aliquos necelfc ç:fi? MEN O• .Mlht qUldem videtur. soc R ..,. T. At confrl ~ Clll~~ pee do(1ores'extant nec audit ores , fi i~ doce~i non poffe
cOQijcia/11llS; n6nl1e pr?bab.iliter conieébbiÎI}llS~
:rd E N. Sic efi {ed l1um vlrtutlS prxceptorç~ nul/os
~1fe cen{es?s 0 C R A, ~(l!penumero,fi qui hujus ~l1~aL
gifiri e{sét O~/1j ftupid !~~lefi~gaui, nec. ~nqua. lll
ileni,e~q ypà c!lm creteri~ plppblls,atq; 1)5' v Cv.ldebacur, hpips fq~lJlPfjs per~tjs jd quœfi~l . .Et nuhc
~uidé oppor~llnr~Ô 1v!cho?ift~ pobjs a!1edlt, qlle~
~ifputationjs ~uius parficipep! f.:1cjapms.A c ~er~
to ad id [oCÏü adhibçbimlls: Eft enim diuite pnmu
!3c (Olpicnte patrc' A.n~hern~qX:!!'l}a~~s, q~l! profeéèo
non cafu quoda~!auf rruneribus op~léFùS ~rafit)
ql1emadmodllm nup~~ Thebanus Hil'l'~nias ~oly
crat~s pçcu,?-ias naétusled prudétia vigi1a~ia(H ~Ia
ré auxjt.~r~tefea nec luperbus ciuis, rieq; infiatus
r-ut difficilis1verùm moddhIS?& frugi,facllisq; v~~
~~titl~~D~ind~ hû, bene çdu,aui~ er~~iuiçq;)çuius
-.
.
,
-
'
rei t~l!is"eft 'Omnis Atheniêtis' poplilus; qllLld (urn
mos hûc elegit magifiratlls,N am Cu viris huiufmo
di sfnthé virtlltis magifiri aliÇl.) ~ qui fint,inudH
~ar~,~a~ime ~~et.Ergo a~e~ô Any:e, qu~re mecû
vnaq; cum hofplte tua Menone, qUInam huius rd
prxceptores fint,& i~ hune modiJ ç.0nfidera:fi veI,..
lemus Me~one!ll hune opti.mum fie ri medicu, ad
quos poti{sjmu doétores perdlJCerernlls? n6nne ad
m~dicos? AN Y .. ProrJÜs.s 0 c. Et fi cerdonem optimu ficri cuperernus?an 110n ad cerdones~A N Y. !ta.
soc . Et in alijs eodem m(')~O?A N y;Omnino.s 0 c.
Sic ireru de medicis mihi dicasiCU diximus mitten_
dum hunç eiIè admedicos,fi medicu fore velimus
. an nq i~{entie?a~us, v~ fi{h ~ebeat apud eos duta~
xat,~U1 ar~em Ilb profitençur,a~ mercedem pro eo
pal~m ab auditor~bus c-:pi~t,hoc, ipfo fe e!Iè ~ volentes docen; po{slnt (')fiedetes. nonne huius r"tio
. habe~da efi?fi modo il1u prudenter locaturi fimus?
A N Y. Sic efi. s {) c. Et de tibiarua:t can~u,ac creteris
o~~ibu.s ~militer illdic'.lnd~. N eq'ue enim mediocm In{cl.t1a. elfet,dum.~llder~mlls·quempi~ bbici_
nem. fien,comendar:,l) s nolle qui f.:lcultirem hane
rolhce1?tur1mercedeq; reportit,fed hoc onus illb
] mponer~~j~i ne9-i fe magifiros profitétur, neqlle
ha~en~ v~ll\ ln hac arte di {ci pulum,q ua infirui hue
que mlttllnlls,defideramus:An non ifihuc tibi val
de ab[urd um videtur?' AN Y. Per loué no modo ab...
furdum; velUm etiam in{tiria quxdatn. soc. Pro~
bélo~ueris.N u~c itaq; lic~t tloi c~r~u~un~ter vnl
m~cu~ de hoc hofpite tua Menone deliberare:hia
e?lm,~ Anyte,iam pridem mihi dixit, fe hanc fapié
t1a~ Vtrtlltemq; appetere, qua duitates l$c dOnluS
r~étè gubernan't llr, liberi quAm optimè edlldtur,
cmes & hofp~res tum admi[tuntur,tum dimlttlll1tur,fcitè,&vt bono viro dignll efi.Meditare igitur
a~ quem p~tifslmum hllius copar:id~ virtutis gra--:
ua hunc mmere deceat. An exJüs qux modo diximlls,patet : comittendum his e{fe, qui ~è doéturos
talia pollicentur: feq; palàm cuiq; Grxcoru di{cere volt'nti femper exponunt, hllius di{ciplin<i pr~:'l
ftrip tu f11 prctHlm capientes? A NY. At q nos dïcis,
ô Socfatés? soc R. Nofii credo & ip{e hos elfe qui
publicè fophi{l~ vodtllr. AN Y. Ô Hercules? bona'
verbit ~llX{O~ Ô. ~oc.rates. Abfi~ vt ~.rqui ve1 cogna'
torulll, vel f.1 mdl ilqum) vçl amlcOrum vel ciuiùm
vel ho{pitium ~n ~anti infan;a incidat, ~t iftis adh~
rens,perdi pa~i~tl1r: eorum quippe con{uetud<f
~erç~l~lorum qUl (eCCilntur,pefiis e"ft.s 0 c R A.Cur
]ta qlcl~ Anyte?num ij [oH ex omni hominum genc~ç çum r.rod~lfe h'o~inibus prohteaçuf,adeô c~
tens deterl~r.~~. nlnt, ~t nOn modo no iuuçnt, quéa~mo~um ahJ,quo~ Ipfis traditum fit, venu~ cotr;~ corr~mpa~t) atcp hl1~uS ?ratia vulgo mercedé
e~]gal1.tl ECJ,uldçm non vl~eo qua ratione fidem ti
hl ~qhfb~ilm. N oui enitn vjru~ vnum Protagod;
qll1 pl ures ob.h~n~.41piétiatrl pecunias cuinlliauit;
~llà~ aUt Phld!lS dle,c~it~~ ta cofpi!=ua pulchrac!i
op~r~ e:JStant ) a~t decelTl-ah) fculptores. Atqui abfllrdll~ fit,fi qm ~alçeos vet.e.res c?n..fuunt, veftesq;
re[arcliit~liltere no poifunt ~lestng1ta, fi Yefies cal
ceosue refiitHat deteriores redditos:{ed fi tàÜ~ fuc~
rent,br~ui fame peri~en~: ProtagoriLs ·auté a'n~os
plu[qua quadraginta Cu id nemoill Gra!cia vniuer
fa a?i~adu~r.te~etfam~li~res ~uos per·ue~tji: dete+'iQ
resq; ~ aCClperet reddldlt:N a reor mü vila deceCo
fie, natu annos pe~nè 1ept~~gintâ:qlladragjnt;l vè
~o ~ h,:lc arte ver[atu.ac:tl? oe 1l1ud ~fsv['l; ip haç dié
l'
clarus
re
fi
�Me no, Vel , de Virtute.
cl~rus extitit. neqi Protag oras tatu, fed alij quoq;
permu lti,pan im priores illo, partim etia nunc vitam agentes. Vtrum enim iuxta fentetiam Ulam di
cemns eos [cientes prudét esq; decipere, & lœdere
iuuenes conari:an [eipfos quoq; fallunt ,& inC'lnire
illos exeo dicemus)quia nonnul li funt qui f..'lpietifsimos eos eUe mortal iu dicunt? AN Y. Logè abefi
vt inf..'lnire dicatll r,ô Socrates:[ed mlùto magis illuenes qui illis argétu tradut. Atq; his etiil deterio r
res s~t, fi qui ~~los quoru ad fe cura pertine t, i js comittat. 0l1l0lU pofirem o inf..'lOifsimx sut ciuitates
qux illos recipiu nt, neque expellu nt, feu aduena,
feu ciu~s ta~el~ rem ,conetu r. soc. Num aliquis
te ~op.lll.fiaru,o A nyte,in iurîa vnqua m a!fecit? vel
qUld tlhs Ita.[uccenfes? AN Y. N ulla nllhi vnqua m
cl~m ahq~l~ IllonllD confue tudo fuit,ne que meon!
ah~uem IlIlS vti permit terem. s'o c. IN unqua m ergo lllorum mores expertllS es. A N y. V tinam vero
ne experiar. soc. ~anam ratione Ô diuine vir digno[ces bonline an malufi t,cuius nullufecifii periculum? AN Y. Liquid o ifios noni quaI es sut: fiue
expertus fim,fi.l1e no.s 0 c. Vates forfitJ. es,ô Any te
hoc enim te ali:1ratione nouiffe,exijs qi modo dixifii,m irumfi t. Verl11nno quales .G.ntij ,adquo s
profea us Meno [celeratus euadat,que;rimus:hi ni
que fi vis [ophifi x fint.Sed opem patrio feras amico:ofiendasq; cuina adhc;rens eorum qui tam amplam vrbem colunt , eam qua nal'l'auimus virtuté
adipi[catur.A N y .Cul' ip[e non indicas? soc R. At
quos ego horu magifiros exifiimaueram,in mediu
iam produx i:verum iuxta[e ntentii tuam nihii 0mnino profeci.A N Y. Forte vera loqueris.s 0 C,R.
Itaq; tu quoqu e iâ partem tuam huius muneris ex
ple.Ofiende ad quem Athenienfium profici[catur.
profer cuiu[cu nque vi~ nomé.A N y.~~d opus eft
bomin is vnius nomen audire?quécunq; Atheni en
fium naé:tus fuerit ex bonis clarisqlle horbus , melior Hlius f.'lmiliaritate,fi modo parucr it, elladet Çï
cô[uem dinefo phifrar nm.s 0 c .Vtrum vero ij pre;dari boniqi viri ex feipfis nullo infrituéte,tales effeQj [unt,ea qi do cere exteros po{fllnt , i pfi Iicet à
nullo didicerint? ANy.A b. antiqu ioribus viris prx
cbris atq; bonis percepi{lc arbitro r. An n6 tibi vi
dentur in hac ciuitat e multi infignes & optimi ho
mines extiti!lè?s 0 c. Mihi quidé, ô Any te, eCfe hic
viros ~illi}i~ ~dl~inifirationis peritos, nec p:mciores ohm fmfie vldetur. Sed num prxcep tores idon~i virtutis i!lillS ~llœ fuêre?hoe cm cfr de quo nunc
dlffcnt ur ,no vtru fint aut fuerint hie viri bOlli,[ed
v~rum virtus doeeri pofsit: & ob hoc vtru viri bonI fiue veteres illi, fiuc qui nunc viuunt , virtuté ei
qua prxditi quique [unt, ipfi tradere alteri norint:
~n fo:te,nec tradi alteri,nee reci pi virtus pofsit. Id
lnqua e~, quod dudum ego ae Meno inquiri mus.
SIe aute ex 1p[l tua oration e rem côfide rato.N um
ThemW:oc1em virum bonum fuiffe fateris? A N Y.
Maximè omniu m.s 0 c.Et prxcep toré virtuti s fu~
b~num,fi quis omnin o virtuti s m:tgifter fuit, The
m1ftocle.mextiti{fe? AN v.Reor equide m,dum mod~ VOhlllfet. soc R A.Num ccn[es ip[um noluifre
allos q llOq; bonos fieri?filillm [num prœfertim ?an
putas l.n~ldlffe filio, & deindufiria virtllte m partam mlnu~ecomunicaffe?Audifiin'quod Themi fio~les fihu.Cleophanmm in equefiri facultate frre
nuu ~eddldlt , a~eo vt eq uis ilIe reétus infifieret,req; ex equo.lacu~aretur, eœteraq; permu lta frupenda faceret,ln qUlbus ilium diligêter parés eru-
aus
J7
diuit,C'lpientémque in fingnlis que; prœeep toribus
prrecipllJ. fint,reddidit?a? no hxc à ma~o:ibus natu accepifii? ANY. Accepl. soc. N cmo 19ltur natu
ra filij vtpote malam culpau erit.A NY. N emo arbi
tror.s 0 c.QEjd vero adhoc? audifiî ne ab aliquo fe
niore autiun iore,C leopha tum Themi fioclis filiu,
bonum ac {apiété in quibus pater fucrat, extitiilè?
ANy.Nu nqnam . soc. Num Themi fioclem ~rbi
tramur alienis artibus imbllere filium voluifT e, pa
terna verO virtllte nihilo vicinis fuis prxfiat iol'em
redJere curauiffe,fi quidé doceri virtus vllo paCto
poffet?'AN y.Forta[sis per.Iouem.minimè:s 0 c.T~
lis igitur hie virtu~s ma~lficr fmt, quemlP.~e vn4ex antiqu is optimu afferls .. C~nfider,emus
& alium,A rifride m Lyfimaclllfil1llm.nollne huc quo
que bonum fuifiè cenfes?A Ny.Et maxim e quidem
s o'c.An no & ifie filium [uum Lyfim achum in 0m~ibus qux ~ prxcep toribus prœcip iuntur, optimè Atheni éfium omniu m eruditu euadere cum vo
luiffet, num quoqU3. alio meliorem fecit?hunc etenim allocutüs es,& q ualis fit,opti mè nofb.P rxter
eafi vis Periclemvirum magno pere fapien tem,co fidera:dllos hic,qu od te minime pn,;tcrit,filios edu
cauit,P araJum & Xanthi ppum. A NY. Noui equidem.s 0 c.Hos vt 110fti, mm arte equefi ri,& mufica,tum etia athletice prœ cxteris Athenicnfibus in
firuxit .Ac deniq; in nullo eoru qux arte percip iun
tur ,inferiores ali js elfe VOlllit,boni autem vt euade
ret,an cupiebat?cupillille qllidem exifiimo, [ed id
doceri minim è potuilfe. Ne autem paucos putes
q llo[d;l. ignobilifsi mosqi A thenienfi um id affequi
no potu Iife, Thucy didé vide: duos hic filios Me1ifià atq; Stepha num educau it,quos & cxtera diligé
ter edoclli t,& palrefrra in primis , vt in ea Atheni en
fes rcliquos facile fnpera rent, voum quidem Xanthix, E udoro alterum comme ndans: atq ue hi q uidem palxfir a ca::teris omnib us illis téporib us prœcellere put:l.bantur. n6nne meminifii? A N Y.Audi_
ui equide m. soc. Neq; vero ifie quu qllre fumpt u
maxim o difceba ntur ,filios caUere voluer it, virtuté
[olam quam abfq; peeul1ijs tradere potuit, fi modo
doceri potui{[et,doceri noJui!le plltand us. An for
tè Thucy dides ignobi lis vir erat, nec arnicos pluri
mos ta ciues qu~m comilitones & focios habeba t?,
Imo & amplaf amilia ortlls, & [ummœ cuiu[d am
autorit atis wm apud concines [uos , tum etiama pud omnes creteros Grœcos erat. Ideoq; fi p~r dodrinam copara ri bonita s pornilf et, inuenil let faltem vel ciuem aliqllcmve1 peregrinu m,qui filios eius bonos effecillèt,fi ipfi ad id docend um à reipublicç negotij s otiumd eeras.S ed vide,ô amice Any
te ne fortevi rtus doceri nequeat.A N Y.O Socrat es,
liberius quJ.m decet,homines mihi vitupe.rarevide
ris. Itaq ne tibi con[lllo,fi modo parere VIS, vt tibi
caueas : forte enim alia in vrbe leue eft, vel iniuria ,
vel beneficio cilles afficcr.e,in hac auté ~~'aue nimium ac periculo[llm.neq; Id te fugerc arbnro r.s 0 c.
o Meno,A ~ytus hic ~l1ccenfere ~ihi ~idetur, nc<j.;
id miror. pnmum qUla hos me VltOsvltuperare cefet, deinde [e vnum ex ijs al'bitra tur. Verum hic fi
quado didiccrit quid fit homin ib. detrah ere,hau d
vlterius [ueeenfebit, in prœfentia vero ignora t. At
ip[e mihi dlcas vtrnm aplld nos clari, ac boni viri
fint.M TI N.Sunt certè.s pc R. Vol untne ifti iuueni bus/eip fos prxcep tores expone re? atq, id .JPfitcri?
vel virtutc m dOceri pollè fatentu r ? MEN O. Non
per louem ô Socrates ) [cd nunc ab illis doceri
. b iij
po{[e
1:
�Liber quartus~
pofl'e virtutem,nunc no poJTe audies. soc. An hos
dicimus hl1il1s rei magjftros, inter quos nondü id
conuenit? Mr:. N. N equaquam mihi videtur, ô Socrates.s 0 C R. ~id verO,t1um fopbiftas,fi quidem
ij foli id prxdicant, magifiros vitrtlltis exi!hmas?
ME. Gorgiam in hoc vehcméter admiror & amo,
quàd nunquamillum hoc pollicentem audias.Imà
& alios ridet,quoties polliceri f~ntit: putat autem
hoc dllntaxat pr01~ittendum ege eloquent.es polfe
fçilicet homines reddi. soc. No ergo fopb1ftœ hllius rei prxcep,tores cffe tibi vidé~u:.M E ~ o .N e[cio
quid dicam, 0 Socrates. llam mihi hoc .1dem quod
plurimis accidit; nuc p~lfe pu.to., nunc po~e ne~o.
soc. N ec foli tibi cretensue cllubllS eue111t, vt lllterdum doceri virtutem credatis ,interdu vero ne"~eognidi~ geüs, ver~m etiam poë~~ ,Tb;ogni~i,~adem, enim
pt.l'!Cept3 ~I omnino dlcit.M E N.~bll[lla carm1111bus?s 0 C R.
gna cognl- Elegis in hune modli. Hos propè bibe & comede,
tLl.
.. 0 br.leql1Cre, quorum magna
eum ijs yna\ fe deto, 1]5
poteftas.à bonis enjm bona pe~·~i[ces. ~à~ fi ma
lis adhx[eris,quam habes mente proculdublO perdes. Vides iam qqodin ijs ira loquitur,quafi virtus
difci pofsit?~ r:. No. Appal:et.~ 0 c Iib~ verà. paUlulii immutas,fic inqUlt. S1 f.'ll1a mes hOl trad1 poffet, mult:t L1nè magnaq; mcrcedé qui 1d efficer~t,
l'eportarent, ne que bono eJÇ patre ~lius t?ah,ls~elIe5
prudétibus monitis jrn~utu~: veru d~cedo nl,19. ua
ex malo bonum homme faCIes. Cer111s hunc cnca
eadem côtraria.fibijpfi ftatuere?M E.Videtur. soc.
potes igitur indicare mihi rem,quicunque tandé,
çuius qui fe doétores fcribut, haud aHarum tamen
dottores elfe, a~lt eam rem tenere, fcd prauos nul105(1; in eo cuius profefIores funt, elfe [e fatcantur:
ant fi [e fateatur e!fe pr<!ftantes,rem tamé eam perçipi poile nunc quidem affirment,nu"nc negent:an
tu qui quacunque in re ita ,tncipites Üll1t, eius rei
dottores rettè voces? MEN o.Minimè.s 0 c.Ergo fi
neq; fophiftx, neq, boni clariq; viri huius·rCi do~
étores sut,multo minus cçteri erut.M E.Certe.s 0 c.
Si 1)on funt prxceptores , neq; di[cipuli etii. ME.
Sicut ais,mihi videtnr.s 0 c. An non confcfsi [umus, illu.d cuius ne~ magifiri neque difcipllli funt,
doceri minime polle? M E. Confc[sl flll11l1S. soc.
Et virtutj nu[quam prxccptores reperiuntur? ME.
N u[qual~.s 0 C R. S,i non prxceptores, n~que difd
puJi edam. MEN. SIC. apparct. soc~. Vll"tus ergo
doçeri neql1it. ME. SIC videtur, fi qU1d~m nos r~éte
dijl1dicauil1lus-:~1m ~brem veh~meter ad~.1ror
Ô Socrates bonos vU os l11ter homlnes reperm, &
'lux fit ratio qua bonifiunt amb~go.s ~ C R. Vide
mur,ô Meno ego iimul & ~u malt elfe. v!detur .G<?r
Pro dicus p- gias ql1oq\ te, ac me Prodtcus haud [,1t1~ eru<;hJ(Ie.
c:~ptOrSocr3 Itaq; maxime o~nnium reuocanda nobls mens eft
tu.
noftra, qua:réd us <J; aliq~lÎs qUl ?OC vno mQ~o me
liores nos efficiat. Ha:c alltem dICO 4d fupenor em
inquifitioné l'e[piciens. N um ifl:huc per~idi~ulè à
Ilobis prreteritum eft, quod non folum [clenua du~
çe, reé,l::a ncgotia homl11ibus procedunt,qllod qUI
dem n#!. concedatur,elfe [cilicetprxter i11aP1:ahu~
quiqç:lam) fortaWe npll:\ extet ratio, qua vin bO,nt
fiant .ME. ~o patta idais,ô Socrates? soc R. SIC,
quod qujdé bQnos Yiro~ vriles ~rre pporteat,probè
côfefsi [umllS,cu nüqui fe res fllits:r hi\bçat,n6nlle?
ME. Ita,s 0 c,E~ quod vtiles fU~llri fint,fi re?te agen
dis rebus prxfiIlt, etiam probè inter nos aonut:nit.
hl E. J>rpbè.s 0 C • ~6d vero nllllus rette prxelfe
rofsit,pi{j. fit pru9és)ha.~lçl fa.~is r~4e ap,YtTo~; a(re
.!
1
ueratue{fc confbt.M E.~omodo· l'eé1e clicks 0 c.
Dicam.qui iter vcl Lariffam, vcl alià q uouis nouis
& eà vcl ipfe pronci[catur, vel alios ducat, n6nne
rcéèe atq; bû pe.rducet?M E.Prorflls.s 0 c.~d vcro fi quis rcétè opin:ttllr qux via fcrat LariiElm,
nuquam tamen profeétus fit,neque fciuerit,n6nne
ifieqlloquereétcdllceret?M E N.Valde.so CR. Et
d onec reétam de ijsdem rebus opin ionem habet,dc
q llibus alter[cientiam,d lIX erit nihilo detcrior ,exifiimans quidcm vera,fciens vero minime" quàm is
qui ifialpernouit? ME. Nihilo certe.s 0 C R. Vera
ergo opinio ad reéte agendum nihilo minus qulm
prudentia valet. Atque id efi quod in confideratione virtutis in [uperioribus prretermifimus, du [o~
lam prudcnti:l1n reéte agendi ducem a{fereremus,
hrec autem erat opinio vera.M E. Videtur.s 0 CR.
Nu igitur nihilo minus reéta opinio quàm fciétia
confert? ME. Hoc vtiq; minus confert, ô Socrates, Reth opiquàd ql1iCunqlle fciéŒ1. habet, femper alfeql1itllr: n.io & fc;ienqui vcro reétam opinionem, interdum quidem co ua.
fequitur,nonnunquam vero fallitur.M E. ~d ais~
qui reéta opinione incedit,n6nne quandiu opinatur rette,femper voti compos efficitur?M E. N eceff.:'lriu~n a~paret.~m ob rem miror, quare Cu ita
fit,fc1entla tamen longe admodum prçfiantior habeatur quà,m. retta opinio: & CUl' vtraqueillanun
alilld quiddam fit, dubito.s 0 c. N ofiin' quam ob
cauf.1m id mireris ? an ipfe vis tibi dicam ? ME. Die
prorflls.s 0 c. ~a Dredali fiatuas nunqllam con
fiderafti, forte verà neqlle apud vos extant.M E N.
~or[um hxc? soc. QQs>niam hre ni(t ligentur,
di[cedunt atque aufllgillnt,ligatx permanent. hl E.
QQ!d wm ? soc. Ex dus operiblls qllod folutum
eft, baud magni ht, inftar fugitiui bominis: ne que
enim permanet: ligatu vero admiratione dignllm,
plllcherrima enim opera funt.Cuius hltc gratia dico? Verarum opinionllm gratia: hx quippe quovfq ne fiabi!es perfeuer:'lnt, pulcbra quxdam opera
funt, omniaq; bona perficiunt. Attamen diu confifiere nolunt, [ed ex hominis animo confefiim aufl1giunt, quaproter non multi pretij funt, donee
quis illas ratiocinationc à caufis dutta liget.bœc ve
ro a~ice ~ello ren;inifce~tia eft, vt fuprà inter Reél:a op i~
nos cO~le111t. ~ofiqua,vero hgarlt funt, primo qui- nio eft :C[1l1
dc~n fc~ent~x fillnt,de?l1de perfeuerantes, propter- nif,cnu a•
eaq; [Clenuaretta opu110ne prxftantior efi,ab eagi
VillCUlo quodam difcrepat.M li N o. Per 10uem, Ô
Socrates, congrua corn paratio.s 0 CR AT. Qillnctiam ipfe non tanq uam [dens, [ed vt conieétis ita
10~1l0r. ~d vero eft ali~d quiddam vera opinio
q~am fClenua,.paud 0~111no planè mihi conijcere
vld~or. Sed edi quic51ua al~ud me [cire faterer, 'lUX
f.:111cpauca [unt, Vl1U hoc IJS que.: [cio,adnumercm.
hl E N o.probe, ô Socrates,loqueris. soc R. Q!!id
vero? nonne hoc quo que rette, quod uera opinio
~pus quodlibet ducens,nihilo peius quàm fcientia
JlIl~d,a~e~uitl1r? MB N o.Hoc quoque verum.s 0 c.
N ~11l11g1tllr vera opinio q uàm fciétia deterior ,nec
mlllllS ad attiones vtilis eft, vt neq; vil" veratn opi_
nionem habés quàm [cientia prxditlls.M E, lta dl.
soc. ~in etiam virum bOnllm vtilem ~aè conue
niebat.M E. Conuenit.s 0 c, Si igitur homines non
per ipf.1t? fcientii [olum boni atque vtiles ciuitatibllS~elIent)fi modo inuenirentur, [ed etG per gpinione reébm: horum vero neutrum natura hominibus ine~,~e.que fcicntia,nequ~ vera opinio, neq;
etiam aquetma hxc [unt;num Vlqetuf ittofum al;'qu0 4
�Meno Vel, de Virt;üte~
tu
fit apparet. Veritatem tamen de hoc perCpieuan1
<inod. naturaillelI"e?M I! • Mihi nequaquam. soc.
deniquc eomprxhendemus, cum antequa quo paNonne poO:quam natura non in{unt , neque boni
virtus adfit quxratur, quid ipf.'l [ecundum [eetiam virinatllraerullt?M E. Nonfanè. so C RAT.
ip[am fit,inudbgare tentcmus. Nunc :1Ute hora ii
QQ..oniam vero neqllaquam natura?vtrum doaddt, vt bine alià .1beam. 1pfe vero quod tibi perfua~
na confiderabamllS? MEN o. Ita.s 0 c. Et dothifum eO:, Anyto huic hofpiti tuo vieifsim perfuade
na eomparabilis vifaeO:,fi G.t prudentia virtus?M E.
quo mitiorfit. Nam fi ei hoc perfuaferis , Atheni~
EO:.s 0 CR. Et fi comparabilis per doQ;rinam prudentiaqlloql1e vif.1.ell:? MEN. ProrftlS.s· 0 c. Aefi
cn{es quoque illuabis.
prxeeptores elIènt,doceri poffe:!i nô,minimè? ME.
Sic eO:.s 0 C 1\.. Et prxeeptores eius eere cômllni con
fenfu negauimlls.M E. N cgauimus.s 0 CR. Conclu
P R 1 M V 5, V E L DEN Afi mus itaque,neque d.oceri illam,neque prudCtiam
TYRA HOMINIS.
Cffe?M E. Co.nclufimus. soc. Prxtcrea bonu i p6m
....
cere concefslmus. M E. Conce[simlls. soc. Bonum
antem & vtile efiè quod reae ducit.M E. Maxime.
M.\RCILII FlCIN!
Duo reéte ,S 0 c ~ ~ T. Reél:~ denique duellnt duo hxc fola, ve
/1. R. G V 101 E N T.
&tu7u~t,vera ra Opl,~l0 at~i felentia,quibus homo prçditus dux
A N DI DIS SIM VS Platonis no{hi liber,qui Alci.
c)~lm?, atqi ~ffe ah!s vere ~o~eO:.~x enim fortunJ côtingunt,
, biades primus infcribitur, Alc~bi~de ipfo ~:null:ior, &:
rÇ1cntla.
lmpeno homllll nequaquam nUllt: quibus autem
omni carior auro,quid h~mo ~ll:,qllld e,lUs OtfIClU docet . Eft
autem homo, anima ranonahs , mentis part1Ceps , corpore
ho mo ad r~Q;u,m dux eO: , duo hxc ft111t, opinio vevtens. Ex hac definitione illius officium trahit ur trifariii diraat'].u~ [Clentla.M, E. Iclem,mihi videtur.s 0 c .Igi1l:ributum. Vt enim rationalis anima ell:, in feipfarn circulo
tur cu vutus doQ;nna pcrclpi nequeat, nequaql1a
quo dam rati~cina~ionis ~efe auimaduertendo .refleét~tur.Vt
fcientia eO:. M E. N on ~pparet. soc R. Cum ergo
mentis, pamceps ln dlUlnam mentem vel~t nuuh:s ln fooduo fi?t c?n<1. ~~que vtllJa~ alterum illorum reijciteni fuum reflnit. Vt vtens co~P?re,huma11ls o;gOt1J~ ~ube:r
nandis incumbit. Perfeél:l1m 19ltUr & abfolutu homlO1s oft~lr ,fclentla fClhcet,neq ue IUa in aébone ciuili prificium ell:, primo quidé vt n.ltllram fuam aniI?aduertat~ de·
Clpatllm te net. M E. Non, vt mihi videtur.s 0 c.N ô
inde ab illa tanqua ab imagine & affeél:u ad d1.uI~1am,mete,m
~r~o f.'lpientia quadam, neque vt Capientes ciuiles
exéplar eius & caufam c~uertatu,r. A,qua homlU1s ~~lmus 1,110:1 homines rempublicam adminiO:rant vt TheJuftr:ttus,ipfum bonum,lpfumvt1I~, Ipfum p~l~hru.lp[um lU
fillm int~lIigit,[~umq; bonu~,vnle,pulchru, IUftllm ,perfemiO:ocles.& quos paulo antè Anytlls retlllit. V nde
éte comprxIlendu. Vnde qUid bonllm, qUld vtlle aItorum
nec cxtel'os tales qllales ipfi [unt reddere poffunt,
hominlllP quibu[cum ver[atur, quibusue imperat, no[cir.
~ppe q~lÎ [ciét~a nUlla, huiu{modi fint prœditi.M E .
cumqlle bonum ab[olutum,bonum fui,bonum aliorum co·
Ira vt aIS elfe vIdetur,o Socrates.s 0 C R.S nOI1 [ciégnouerit,ad Ceipfum iam & alium vnu quéque curandumFe
tia, reO:ar vt opinione reél:a vtentes ciuiles vid ciui • cundum cogniti boni normam debet accedere. l)hilofoph~3!
fiudio, moralis, mathernaticx, theologix opus efi, v~ ad fetates gllbernent, ac haud [ecus ad prudentia. fe haipfum & ad mentem fui cauCarn redca"t. Moralis qUlppe &:
b~ant qu:\m vates ?iuin6q; furore correpti. Etem
mathematica difciplina animuin corpus merCu\l1 in feip(um
hl vera quà~n plu,rIma nüciat, nihil tamé eoru quœ
rell:ituit, theologia fupd. fe rapit, & extra [eipCu1T! attoJlit in
deum. Mentis dlUinx idearum4ue cognitio [apientia dicilo~ulln~u~ l11te~lgunt. M E, N:Sic e.ffe.vicletur:s 0 c.
tur. Suijpfius ootitia,& Cui Cllorumque Doni vtilisque inuen
Nonne 19ltUr ,0 Meno ,dll1l11oS hUll1fmodl viros
tio ex diuina: mentis intuitu manas, prudentia nuncupatur.
appellare decet, qui,mente ncquaqua vtetes multa
prudétia Canè vt bonl1m intelligit , humanas aétiones ta pu
tamen ac magna faclUnt,& agendo & dicendo di[b!icas quàm p~iuates a~ fl?em ?ptimu,m refert. ~t vriJe, per
comoda, media, propnasque Vias, qUlbus ad fine perueniat.
ponunt? MEN o. Pror[lls. SOC RAT. QEamob
dirigit.Vt pulchrum,quis ordo, quis qlodus in hoc progreC.
rem merito dillinos vocabimus, quos modo prœru qua fi quodam itinere fit feruandus,inll:ituit. Vt iuftum.
diximus vates ferentesq; ae poëticos homines vniqua: difiinétio fingulorum operum, qua::obCeruantia impolIerfos " c~uilésqll,e homines non minus qllàm relititi ordinis, quoa fuplicium tran[gredientis, qllod pra:miu
legem hllius itineris obCeruantis prœ[cribit. A philofo~hia
quos dIU1l10S eXIO:imabimus dillino afflatos nuigitur ad [apientiam, à Capientia .ld prudentiam fit accdfus:
~~n: deo,q~ p~enitus occupatos, qua~oquide repu
pruMtia vero magill:ra vira: difciplina Cui cu~ufque rei fami
Lltean: dlfl~ut,multa maximaqi dicetes,q, neqllaliaris,& fcipublicx tribuit:ho,~o,per prud~nt1am,gu~~~I:at,
qU:l1n lntelhgunt. M TI. Maxime.s 0 C R. Mulieres
domus aute & ciuitas per am1Clt1am publI~am, 1~ll:It1aque
feruantur. Publicam amicitia voco coofenüonem l11am qua
quoq;" ô,Meno"bonos~viros di_u~nos nucupant.E t
cunél:i fub eadem lege & princ~pe liben~er conuen,iunt,&, a~
Lae.?nJcI quotles bonu quenda virum cômendare
eundé finem refpiciunt. lull:itl~~ publIcam noml~o l~glt1.
VO~llt"Diuinl1: bic vil' aiUnt.M E. E t reéle qllidé 10mam dill:inél:ionem, qua finguh IIcet [ub ~odem pnnclpe,&:
ad eundem finé,ho~~et'r publie!1 J:0n~m, dl~er[o tamG trami
~Ul vlde?tul",o ~ocrates, quanqui Any tus hic tibi
te proficiCcutur va,naqu,e pffic1~ru dl{tnbIlPo~em pro natu:
~rte taltalo5]ueti {uccenfet.s 0 c.Ha~ldquaqui mi
ra & dignitate V111uCculllsq~e a natura, &.leglbu,s arslg~nata
lu curet eO::cu hoc enim 'ôMeno rur[us differemus
feruat,proprioque munere {lOe.vfurpat,lOne ahel1l,fungu~u:.
•
~iauté nos ~n omn~ hae'difputa~ione rette .1?fcrut~ InCuot in hoc dialogo theolog 1ca:, dl~0=lOnes d~a::,.lpCU~ 1de, Occafto dIa
& ipfum vou quodque,Circa homlll~ Ina ~gn~ficat amma vt logi, in quo
ynde adut tl,[umus,' Vlrt~s ~tl,q; nec doéhina. neqi natura no
~lItus. ,
~IS ad~nt, veru,dl~l1na forte .abfq; mete in eu qui il- idem ha:c anima in corpore . Sed de IJS Janus 111 commenta- 1rroducltur
rijs, ~\l~ in decem hos Platonis dialogos fcribere iâ inll:itui. !,lcibi,ades.
,
la \Ortl~llS fuent,1l1Huct: niü forte quis ex ciuilibus
luue~ls pul.
tahs eXIO:at, vt alium quoq ue ciuilem effieere po[S'" O CR A TES A L C 1chernmus.
BI ADE S " ,
generofus,
ft'~odfi cxtiterit, tllis bic inter ville tes erit,qua
Odyf.K. je.m~ l-Iomcrus ait Tirefilm inter mortuos eLfe iic
FIL 1 Clinix, ad1llirari te arbitror, ~iues,habés
(:IlCcs Intc
.
cl' C
1".
'
,d
"
fc
'~
Indolem &:
,~
r eos qUI apu l11rcros lllnt [olus f.'lpit,cç
quo CUlU pnmus lp e omlllU ama- fi ~
,
"
,
pe magnon
verovrnbrx volitat.5imlhtcr & ciuis hic ad arc te eœpcnm,cçtens ahenaus,folllS ru geftorum
w~ tanqua~ ad vmbras fe haberet. Vera enim res,
in iO:a bencllolétia per[clleré: cllmq; vt o!l-éderet V1rtlltem i1peétes rr
0
'
'h'
cl'
tur ~a~ura_
amici
reliqui frcql1entiori cô[uetll- h
'cl "
' ellet.M E N o. ptlmc ml l 1
cereVl
cns\ 'oSoe
E
.
1". 'd è
1
J'l' fT'.
,~
Om1nlS DO
' tl, aiS!
A
, . rates. soc R.
xh
ac'Itaque ratto
dme
li mo eul eucllt,ego tot an111s ne co- erre in his
ne,o Mena, d1U1l1aforre vinus adeffe cuicuqi adpellarim quiç;lem. Huius autem rei caufa non lm,. partibus.
b iiij
mallutn
ao
ALCIBIADES
*
C
r
fi
�20
Liber QUÏ11tUS.
manum ql1ippiam : {ed vis dœmonij repugnans
quxdam fuit, cuius potentiam in (equenublls a.udies. Nunc vero cum non v ltrl repug net, huc Ita
profeéèus [um. Spero autem nec in pofieru nobis
aduerL1rurum. Ferè autem toto hoc tempore confiderabam quo paéto erg a tuOS ami cos te gereres.
~i quamuis multi atque [uperbi erant,nem~ tam2 iIlorum fuit,quin fafiu abs te [llperatuS ablret.
~am vero 0 b cau[.1m il10s contemp[ens, ~xp.llca
ho. Ais enim te nulIa in re hominibus ahJs l11dlgere,quippe qua: tibi infunt) itaelle prœclara,vt nec
ad çorporis, nec ad animi bona cUlu(quam cgeas.
Exifiimas te in primis procero atque ~ec~ro corporis habitll piurimu excelle~e: Et C1.ne.Cl~lLllS perfpicuum efl:,te minimè mentln.~trenUl~lmo pra:terea generc ortum te pra:dlcas 111 !1ac clLlltate Gr~
carum amplifsima: ex p.ater1~o qU1d~mgenere a~l
cos atque cogl~at~S efI~ quam plur1mo~ & opt~
mos viros,qui tlb1 oml11a cnm opus fuer!t,.[ubl~l
niilrare po[sint.Maternos qlloque n~c 111~ 1l1fen?res neq ue etiam panciores. Sed mu!to IrlalOrCm IJ S
omnÜJus alltorüatem aftè.rre tibi ad res agédas Pe
riclem Xanthippi fi1ium,quem quidem ~ater tu~s
tutorem ti bi fratrique reliq uit, qui non ln hac Cluitate folum, quxcunqlle vult.potefi, fed jn omni
Grxcia,& in multis etiam ac magnis b;ubarorulll
gentibus. Adderem q ~1 o~ tle ~mpli,fsimas. tuorum
diuitias,nifi te (drem ln lJS mlnHue oml1lum g!oriari:horllm omnill m cauC1. fafl:u elatlls,amieos 0mnes tuos edomuifl:i. Atque ipfi vtpote inferiores
tibi q:~erunt. N eq ue vero ifl:a te latuêre. ~amob
rem fatis fcio ~dmjrari te, quo animo in beneuolétia tua perfe1,lerarim,qnàmue [pern de te concepe-l"im;qui e~teris fllgientibus ego omniu folus perfiiti. AL c lB I. Atifiud forte ne[cis, ô Soerates, te
nunc me paulo pra:ueniffe. Venerat enim in animu
mi hi , vt te prior adortus ha:e eadem te rogarem.
QE..idnam vis? ~a tandem [pe,mihi molefius es,
qui [emper vbicunque [u111,accurati[sime ades?Re
ueraenim quod Gt confilium tuu admiror,il1udqi
libenter audirem.s 0 c·R.Audies igitur hoc ,\ me vt
decet quàm primnm, Gquidem vt ais nofle & audire defideras quid cogltem. ego enim tc1nquam
expeétanti & au[cl~ltaturo id rt'teram. A L c.x B •. Et
maximè quidem:dl~as mo~o. s.o CR A -:. VIde Itaque, neqüe enim 1~1~ru~ vldcn debet, il quemadmodum vix ineepl,lta vlxdefinam. A ~ CI B. Age.
dic modo audiam enim. soc R A. Dlccndllm cft
profeélo.' Difficile q~idem. efi,c~ e? qui am~corli
nulli demittat fe coniUetudll1em 1I1ue. A udedum
~eneuolen - tamen [entétiaqi mea expr~menda. EqUidcm"ô Al
!lam cappt cibiades fi te coo nouiffem 1JS rebus q uas fupra ~ar
re.Ipra& ae rauimus efle. contctum
b .
, . fOl·
t· fi
.., .
vltamq;
11111 IS tuam 1 a 1tcntlonem. .
, .~
(i'
.
.
. gere, dudum beniuolenn:l.erga te meam lC cm.m
,mihi perfuadeo) depofuilIem .. ~ 11~1C ~~tem a.h~s
qua[dam tuas de tcip{o ~ogjtat1~e~ ll1dlCa~O tlbl,
vt inte1ligas ex quo feme! tibi mete adlllblll,quam
nunquam dcfiitcrim. Viderismihih"lnè fi qUIs deus
tibi dixent, ô A.lcibiades, N unquid viuere. VIS ~J.
[ob pofsldens qUa! nunc habes? an fiatim ohue 111ft prxfiantiora quxdi alIèqui liceat? mort~ potius
videris eleéturus.At vero qua nue fpc vitâ agas ape
riam,putas enimfi mox in AthenicnGs populi codoné afcenderis,quod quidé paucos pofl: dies [utu
ru exifiimas, Atheniéfibus dem6fl:raturü te maiori
dignu dlè honore, quâm aut Pericles fit, aut abus
quifqua. fuerit eoru,qui {uperioribus {eculis flo~ue
runt:quod fi o{téderis, maxima te apud ciues tuos
autoritatis affecllturu.Atquj fi plurimu hac in vrbe po[sis,omnü:i q uoqi Grxcoru atqi eŒi.13arbaro
ru quicunqi eandt:m quam & GrxCl incolutregio
né, clal:ifsimus fis: & fi Deus idé imperiü Europa:
concdlerit, tranfire tamen ln Afiam,& ifiic imperi um affeaare vetuerit,nondum eleéturus mihi videris cum his [olis vitam degere, nill nOmen tuum
atqi potenùaln, vI: ita dicam, per omnia hominum
genera prop;lgaris. Teqi arbitror pr~ter Cyrum ae
X erxem , neminem memoria dignum exiihmare.
QE.od igitllr huiu[modi [pe nutriris,non conieéto
equidem,[edcertOfcio.Dices forte, vtpote co[cius •
me vera dixiffe, O!:!id ha:e, ô Socrates, ad ea~ ra- Aperroll~di
~ionem qU:UTI afsignare volebas,ob quam me non- ce~ris.
dum de[erui!h ? Dicam, ô amice Chniœ & Dinomach es fili: has cogitationes tuas ad optatu finem
perducere,abfque me minimè potes:v[qi adeà in te
ac tua negotia me poffe cofido. ~apropter Deii
ip[um cen[eo no permififfe olim me tecum differe4
re: atq ue ego expeétaui donec iUe permitteret. V tenill} tu [peras ciuitati tua: oftendere polle omni te
apud eam honore dig num elle) atqi his demofira_
tis nihi! adeà magnü refiare, q uod. no fiatim conficere porsis : fie & ip[e plurimum apud te polle co
fido, quum primu ofiendero cuétis me digniorcm
cffe:nee tutorem,neqi eognatum, neqi ahu q uem~
piain prxter vnicum me Deo fauente, ubi eam potentiam quam defideras, traditurü. ~andiu igitur eras iunior ,nécdum in [pern tanta veneras,mea
qllidem [ententia, Deus tecu di(putare prohibuic,
ne frufirà contenderem. Nunc vero im pnlit.nune
igiwr ne audies. AL c.Logè mihi nuc mirabilior vi
deris, ô Socrates, pofiquàm loqui meeum cœpifii,
quàm dnm tacitus me [equebaris: lluâquam etiam
tuc a[peétu talis maxime videbare. vtrü igittur ego
hœc mente ver[arem nécne, ita vt videtur pernouifii, vt fi etiam negem,nibil tamé vlterius proficiam
[uadendo: efio. Verum fi hrec ipC1. maxime intëdo,
q ubnii modo per te cofequar , nec Gne te ifia perh.
cientur?potésne dicerc ? soc R A. Interrogasne au
prolixum [ermonem incepturus Gm,quales audire
[olitus es ? N eqi vero id mei moris efi. Imo demon
firare tibi po[su, vt arbitror, hxc ita fe habere mo
do in ho~vno d~utaxat m~~i pauhfper obfcqlli~elis.
AL C. N tfi duru ob[eqll1u efi,volo.s 0 c. N li difficile tibi videtur ad interrogata re[pondere? A L Cl.
N equaquam.s 0 c.Re[ponde igitULA L c. Interro
ga.s 0 C':An te interrogem tanquiiea qux eogitare
te ~ixi,delibcrantem ? AL c. Efio fi placet, vt tandé
qlud feras, videam.s 0 c. Age itiqi, intendis enim
vt.fuprà dixi, breui adirc Athemen[em populnm'
ahqua de re moniturus. Si tibl ioitur iam ad côci~
nel~ itllrO eg? obuius ., ô AicibL1des, dicam,pofi4
quam Athemen[es dehberare confiituerunt &tu
deliberaturu; [urr.exifii de eodem: ~tru deiJs quç
tu melllls quam 1111 calles? quid re[poderes.ad h"c?
A L CI B,' R~[ponderem C1ne de ijs qua: melius noui
ego quam 11h.5 0 c. ~x igitur 110fii, de ijs quoq; ~uobus 111~
es eon(uitor bonus? A L c. ~.fdni? soc. N bnne dl~ cogno .
. ,qux ab a1·l)S
· d·d·
·fi
fClmus.
1)a: C fcola
.' cogno fcCIS
1 ICI i, ve1 ip[e
per te In~enifii? A L c. ~a: enim alia? soc. Efi ne
aliquid quo~ didiceris , velinueneris iatn quodaquü inuenire vel dicere noUes? A L c. N6 eft.s 0 c.
Nllnquid voluifii vnquam inquirere fiue dicere
quç te ~cire putabas? AL C. N nnquam. soc. QE.a:
nunc fClS,fUlt quandoq; tcmpus quido te ignorare puta
�Alcib. l. vel,de natura ho'
, minis.
21
eum. AL cr B 1 A. Vocafii qUidem. soc R A T, An
reputabas? ALe. N ecelfe efi.s 0 c RA. Atqui que
nonreae?
AL C 1 B. Mihi videtllr. soc R A. Age
QidicHh,fcrme & ipfe cognoui:quod fi quid me fu
igitur
&
tu,
decet enim te q 1l0que reae dil1èrere.
gerit,dicas.Didicifh enim, vt mcmini,literas,citha
pic
primum
qua: ars eft, ad qu;un pertinet recleca
ram pulüre, palxfiram:nam inHare tibias noluilH.
nere,
[onare,
[.,!tare. V niuerf., hrec ars quomodo
Hçc funt quoru tu fcientii habes:nifi forte aliquid
nllncllpatur?
nondum potes exprimcre? A L C f..
ne infcio didiceris: puto autcm nec noéht, neque
N
ondum.
so
C
RA T.Verum fic enitere, quxlum
die exiffe te domo me infcio. A L C 1 B 1 A.N ullos
huius
artis
cl
ex?
AL C 1 B 1 A. M llsasne, Ô Socrates,
pra:tcrquàm horum trium prreceptores audiui.
0
CR
,..Equidcm.videiamqubdnarpab
his
ais?s
soc RA T.AnquotiesAthenienfesdeliteriscon
cognomentum
ars
iIla
trahat.
ALe
t
B.
MuGcln,
l
fultabut,qllo paéto fcribi debeant', ad confiliü aeSOC
RAT.
Dico
"tique.
~d
igidicere
videris.
cedes? ALe 1 B. Non per Iouem. soc R. At quum '
tur efi,quod [ecundum hanc rcéèc fit? quemadmode.1yra pulf.'mda? AL C IB. Nullo modo. soc R A.
dum modo in illa iam ~rte ego tibi,ll uod [eelidum
N eq; de p.ll~firis etiam in conaione difceptare
artem reéte fieret,gymnafticllm vocaui. T u q uoq;
flleuerunt? At c. Minimè. SOC R. ~ndo igitur,
in
hac eodem modo meHus quid vocas,& qllomo& qua de le confultabimus?no enim quum de çdi~
do
fit? A t C J B. Muficum mihi videmr, & mufi~cijS?ALcIB.Noncerte.s 0 C RAT.Acdificator
ex.
s (') C RAT. Bene dicis.age iam , bello melius &
cnim meHus quàm tu confillet.A LeI B.Ita.s 0 C R.
pace
melius q uid vocas ? q uemadmod u m [u perius
Neque tamé quum de vaticinio difceptabut. At c.
dixifii,in
vnoquoql1e quid melius efièt, ofiendiftï:
Nequaquam.s 0 C R A. Fatidicusenimhrec melius
in
hoc
quidem
quod mllficum magis, in illo vero
quàm tu. A L C. Melius.s 0 c. Seu paruus , {eu maquod magis gymnafticum. Conare in ijs fimilitel'
gnus, feu formofus , [eu deformis , vcl nobibs , vel
quid melius pronunciare.A L ç 1 B 1 A. Non habeo
ignobilis fit. ALe. Certe.s 0 c. Scientis enim elfe
quid dicam. soc RAT, At vero turpe fit, fi quis
arbitror no diuitis, de vnoquoq; confulere. At c.
te de c·i bis a (ferentem ,meliorem hune illo clIè, ~
~ldni? SOC. Atqueideo feudilles fit,fi.ue paupcr
quando,& quitus,mox fi quis roget, quid meHus
ille qui monet, nihil intererit apud Athenien[es,
ip[um,ô A lchiades, vocas?nihil habere quod re[po
quido deliberabüt qua ratio ne ciuesreéte habeit,
deas, videHcet quod iàlubrius,quamuis te medieu
[cd qlla:rét duntaxat vt mcdicus tit eo[ultor. A L C.
elfe non profitearis : in illo vero cuius te peritü elfe
Et merito.s 0 C RAT. ~ndo igitur,& in q u;, degloriaris, & tanquam eruditus eon[nltum [urgis,
liberatione idoneus'con[ultoreris? ALe J. ~do
deeffe quod re{podeas interrogatus. Nonne inq uâ
de negotijs fuis deliberabunt. soc R.An quum de
turpe hoc eft? A L CI B. Turpifsimum,s 0 c. ConfiIre nal1ali quxrent,quales oportet nal1es f.'lbricarei'
deraitaq; & conare nobis ofiendere quorfum tenALe t. Non,ô Socrates.so C R A.Nauesenim, opi
dit melius in pace quibu[cum oportet in{btuenda,
nor,xdificare nefcis. Eftne hxe eauf."an aliud ÇI.cl& bello etiam contra quos oportet? AL C 1 B. Edi
" dam? AL c.N il aliud.s 0 c.At vero de quibus eoru
quxro,nequeo [amen inllenire.s 0 c.Animaduerti
ncgoti js dicebas? A L c. <l!!..um de bello, ô Socrates, vel ~a~e,aut alio quopiâ. ciuitatis negotio. s o.
fii,quum bellum gerimus, quid fit <),llod inter nos. ,
N um dlClS quum dllputabunt quibllfcum pax re- aeeufantes ad bellum profici[dmur, & qllomodo
traltanda fit, & aduerfils quos bellum gerendum,
id cuius gratia [ufcipitur bellum, vocemus? A L C.
& quo paél:o? ALe 1 B. Profeél:o. soc R-A. Opor.
Animaduerti eql1idem ad arma nos prouoeari,
tet autem ql1ibus operxpretium efi hrec indicere?
qllum vel decepti, vel (oath, vel aliqua re fpoHati '
<A L c.His ipfis. soc R. Et tune folum quando Olefumlls. soc R. Age,dieas quo differt pati illa hoc·
liUS?:AL c. Omnino. S 0 cR. !Atquetandiu quadiu
velillomodo?A LeI B.~umdicis hocvelillomo
prxfbt? AL C. Certe. soc R A. Si ergo qurererent
do,idémne fignificas ac fi diceres, iufie vel iniufie.
sb c.ldip[um.A LeI B.Omnino quidem & hoc to
fummis di
Athenien[es aduerfl1s quos palrefira
tum differt. soc. Aduer[us qllos vt bellllm ineant
gitis reliquo corpore intaao, & qu~admodü cerAthenienfes hortaberis? Aduerhls inillriosne an iu
tidü fit,ecquid ip[e melius qui gymhafij m,agi fier
fios? A L C J B. Durum efi id quod interrogas: nam
co[uleres? AL c.Gyrilnafij magifier meHus.s·o c.Po
& fi quis cogitet bellum aduer[u.s
gerendum,
tes dicere qubna re[piciés ille admoneat quibu[cu
qui iufiitiam colunt, non hoc t~bl confite bit ur.
luétidü fit palxfira, vel no,& quado,& quo paéèo?
s 0 c.N on enimlegitimum hoc,vt videwt. AL c.:
Sic dico,nbnne cu ijs eertandü,quibllfeü opera:pre
Minime nec honeftii ÇI.dé apparet hoc. Hîc igitur
tiû efi?A Le. Vtiq;.s 0 c. Et quantu prrefiat? A t c.
tu deiufio verbafacies. A L C J B. N ecelfeefi. soc.
Et quantü prxfiat.s 0 c.Et tune quü melius?A L c.
Ali udne igitlll',vt modo qurerebam,in bello geré.
Pror[us. soc. Q!!inetiam cantorem oponet puldo aut non,& quibu[cum oporte~ vel non,& quaMelj9 vno_ fare citharam,& L'lltare ad cantileni? ALe J.Opor
do oportC!t? ve1 non,melius cft q lllcqllam q uàm id
<J.~0<Jue !lu. tet.s 0 CR A. N bnne tune quum eft t{,elius? A L C.
dl o e!l
d
quod eft iufium magis. A. Le J, B. H o~ ~e1ius vide.
pet qu~ TUlle eerte. soc R A. E t tantum quantll m meHus?
Olnnla '
tur. soc. V num ipitur,o aml:e A,l clblades,te pr:e
teQehabet.
ALC.IB. C on fi teor. soc R A T.Q!!.l'd ergopofiterit ~ hoc ignoras: vel, ~ m,e Jl1fCl~ ~d pra:eeptoquam melius qlliddamin vtri[que dixifH, & in cirem prof'e~u~ e~,v~de dl Jlldlcar~ d?dlCeris quid i~l
thara: cantu,& in palxfiril. ~ 'l~ljd voças in rcao ad
fiius,& qUJ~ Jllmftms, age & mlhllllum oHçnde,
cantUm [ono melius? Nam ego quiden" in palzvt ci me difcipulum atq; llo[pité facias. A L C. Ca~
firagymnafiicum voco. Tu autemquid? ALe r.
uillaris,ô Socrates. SOC. Non per cleü mihi & tibi
Haud intelligo. soc RAT. Sed conare me imitaamicû,qllc
iureiurido minime
falleré:[ed fi habes , D'sn
r'
ri. EC],uide m melius ipfum voeemego, idqllOd per
.
• ,
~
1
OIClt ~
die q~us efi. ~ L c. ~d il non habc:lm? nbnne pu- iuuenit. in.
om ma reac fe habet.Re'!;e vero [e habct;quod [etas ah~er ~e !~fia atq; iniufiadignofccre polIè?$ O. u,enit c;J ~uz
cundum artem fit? nbnne? AL c.ldipfum. soc R.
Imo ft q ulde Inueueris. AL c. An non cenfes inll~- nt, quam.t C.J
N bnne ars gymnafHca? ALe 1 B. Qilldni? soc R.
-/J'
;>
E
,
:
putar Ce 1·
Id [.'lnè quod melius in pala:fira, voçaui gymnafii
nIlle lll~,- .i 0 c~ t l1laxlme qUldem, modo q Ua1fiue gnorare.
co-
rel
:05
ris
�Liber quintus.
22
/
, 1
(
ris. AL c. Deinde nOn credis me quœfiife?s 0 C RA.
Credo equidem,modo te ignorare putaueris.ALc.
An fuit tempus,cum fic me non habercm? soc~.
Bene dicis,[ed potes a[signare nobis id tépus,qu~
do no rebaris te iufiorum atque iniufiorum cogni
tionem habere? Age ,anno [uperiori qurel1fii ha:ceine nécne? & exiitim~bas te fcire oécne ? Ac vera
.refponde,ne frufid. di[putatio infbtuatur. ~ LeI.
Putabam [cire.s 0 c. Tertio vero ;1onO ante~dtem
pus,& quarto,& quinto,nbnne eodé paÇJ:o? ALe.
Eodcm.s 0 C R.Atqu; ante h~çternp?raer~s puer,
nunquid?A L C J. Er~m. SOC RA. SClO eqUlq~m te
tunc noife puta1.liΏ. AL C. (2.~pllJodo feis? soc ~.
Sltpenumero te puerum audiui cum a~ll;çl magl~
'"
fho~,& alibi in calcu~orum iaétll cltten~q; puenh
bll~ ftudijs e~ercereris,tanquam de iufiis atque iniufiis minimè dubitantem:verum audaéter ~oquen
tem dç q lloc~que puero [ermo incidiifet,q uod ma
lus &, inillfius elIèt,& iniu~e ageret. N \.1l1~ vera 10quor? AL CI B I A. ~id me oportebflç façere, curo,
quis jniuria me afficeret? s 0 ç R. ,T il Vero fi ign~
rans elfes,fille iniuria inferatur, fiue non,tum ql11d
te&lcere oporteat quœras? ~ L C1 ~. Pcr Io~e,m ~on
ignorabam ego, [ed planc inçcll}gebam Inll1na!ll
mihi fieri: soc R ,A. Ergo plltabas etiam dum efI es
puer, iufia & iniufia digpo[cc:e. A L Cl ~ I A. Et
fciebam ~quidem. soc R.Q.!!.-0 111 tempore ll1ueneras? Non enim in illo cum re [cire credebas. AL C J.
N eqli flqu~~. SOC RAT. ~an do 'i gitur hrec igne>
rare putabas?Confidera, non enim id tempus inue
nies. A L C r B. Per Iouem, Ô Socrates, quod dicam
non habeo. soc R. Non ergo perinuétionem ifia
cognofds? A L C 1 B I A. Non videor. soc RA . Sed
paulo antè neque per difciplinam etiam percepilTè
dicebas, quod ft ne~ inuenifii neq; didicifii,quona
paéto, §i. vnqe tenes? ALe 1 B . ,F ortè haud reéte refponq.i, çum [cire me per inué~ionem allèrui. soc.
Id vero quo paéto habet? A L c.Didiciip[e .quoque
vt arb~tror,quemdamodum creteri. SOC R A. Rur
[ll,s in idem relabi/llur: die mihi enim à quo dicifh.ALCI B 1 A. Avulgo. soc R. Nonadproba
tos!cfugis prxccptorcs, cùm ad vulgus te refers.
AL C 1 B. .An non [llfficiunt ad docédum etiam hi?
soc R A 'r , N c ca quidem qux talarem Illdum attinent ~ut non attinit: etfi viliora hxc [unt,quàm
iufia.An non fic tu quoque putas? A L CI B 1 A~ Pu
to.s 0 CR AT. Ercro maiora do cere pofIimt, vilionOn poilitnt /'A Le J B 1 A. Arbitr,or eqllidem.
Enimuero mulra docere poifunt mehora ludo talari. ~ Q CRAT. ~renam ifla? ALe I,B J A. Vt efi
Grxce 10qlli. Ab i)s enimdidici, nec pr~ceptorem
vllum haolli pi'xter ifios, quos tu maglfiros haud
Catis probatos elfe dicebas;s 0 c:rt ~ l' :. P ge~ero
[e,huius quidem rei vulgares homll1e~ 1doncl yrx~~p~ores lunt, & meri~o in hac doéèn~a laudatur.
Q.!rid opor- ALe 1 B 1 A . Cur? SOC RAT. QE.omam habent.
te.'1t ,elIe in quod bonos decet pra:ceptores habere.ALc~ QE.id
bOniS pr3!ce h
.
' l'
ptoribus~ " . o~?S 0 CR ~ T. N bnne ici~ oportc:-e c,os q~ll ~ .1:
qU1dd~aun [unt,priu~ quamdoc~at, 1l1te~hger~.
O!Ii doceri rt un qllld? ALe I~ ~idnj?s 0 c ~ ~ E~ eum 1l1ççlh• ~e!it linpu.l gant,confentire fibi neque di[sidere ? ALe I B: Ita ..
JSu!,1ll1~ltu- SOC RAT. ln quibus vero igitur dilfentiant cafCl
dlne 11Utten ' ,
,
"
, "
,~
dus : ling~~ re~~l~s ~l(~a!l1Us? A L CI B J. A.11Hume, s ~ C R A.
enim Illolgi- Horu ergo qllo~odo boJU eifent Jn~g1fin? ALe.
ficr cft popu N ullo modo. soc RAT. Videt urne tibi di{[entilus. '
, re '~u~titu'do,fiqllado inter~oget'ur ~d lapis,& ~d
lj~n~? ~n !l0 idé fatétur,in idéqi ferùp,l1; Q1llne$)c~,
,~
;a
,
lignum volunt :lUt lapidem capere ? atque cod,em
paéto:in cunétis huiu[ma4i? Intelligo enim ferm~
p~r Grxcè [cire, hoc te fignihcallè, nonne? A L CI.,
Signihcaui eqllidem. soc RAT. Atque idcirco in
ijs nonne conueniunt, vt dixim liS, & priuatim&
pllblicè cillitates \nllicenl,neqlle dubitant,hx quidem boc, hre vero aliud quiddam vocantes? A L C.
Non dubitant. s' 0 C RAT. Merito ergo ifiorum
idonei prxceptores efIènt. A L C 1 B 1 A. N empe.
soc RAT • !taque fi quidem in his velle mus etuditllm euadere ,reae hunc in doétrina multitudinis
mitteremus.A L C • Pror[us. soc R. Si autem nofIè
vellemus,non m?do,q~li homines & qui ~qui [l!nr,
verumeuam qlll ex dIts maxime cur[u vaJeant ~
qui non,nunquid vulgus erudite poterit? ALe ~ B.
N eqllaquam.s 0 CR AT. Sufficiens hxc tibi confe
étu~a erit, quod nec [ciant vulgares omnes, nequ~
aptl horum prxceptores fint, quoniam de i js inter
[e nequflquam conuenillnt.A LeI B. Videtur.s 0 c~
Si ~o:llè c1.lpiam non tantum.qui fint homines, [ed
qll1,valeant, qui xgrotent,nunqujd multitudo docebu? A L CI B. Non. so CR A. Multitudinem hxç
docere no poifef.'lciIe aduertes,fi di[cordes opiniones confider;lueris. ALe. Sanè. SOC RA. De iufiis
aut.em homi,nibus atq; rebus multitudo fecum ipf.~
fibl con[enUt? AL c. Minime per Iouem, ô Socra~es. soc R. At in ijs magnopere di[crepat? A L ~ J.
Summop~re.s 0 c. Arbitror, nec vidilIè te vnqua,
ne~ alld~LI~ homines de ['lnis & t;gro,tis inter [e a~eo dlfInt)re, vt ()b ifia belli! gererent, feqi inuic~
mterJmen~nt. A L C. Nun1uam.s 0 CR A. Cœterum
~e iuil:is atque iniufiis quam acriterdifIèntiat,& fi
~pfe,v~ arbItror, nOn vidifii :audifii tamen cum ex
l;llijs multis,tllm etiam ex Homero,nam Odyifeall}
atq; Iliada audiuifii. A L c~. Omnino, Ô Socrates.
'
"1
.'
r.
d
SOC
.
, R. N on ne 19ltur 1rec oml11a pocmata lunt. e
lUfi1 at'lue iniufiidi[crimine? A L C J. Sunt. SOC R:.
Pugnreqi & interitus ob eandem JPfeéto dilfentionem inter Achiuos Troianbslle fuerunt, eadémq;
ratio ne inter procas Penelopes & Vlixem. A L c.
Vera refers.s 0 CR A. ~eorq; & inter A thenienfes,
Lacedremoxps,atque BœotiÇ>s ,qui prius in Tana_
gra , de~n~c: in C,or?uia perier~nt , v bi et~am parer
~u~s c;hl11~s Oppe~l)t, nu~l~ aha de re quJ. de lufii,
InlU~1Ue dlfferentla pugna lllam acerbjfsimam exti,tjfIe.A ~ c. V:er.aloqueris.soc, R A T. Eosit~ql1C
dlcemus Ilia [Cllllife de quibus tam acriter cocertarunt , vt de illfio ~ ip~qfio al t~rcates omnia cxtre~
J:.11a[llb~rçnnA~CIB. Nonyi~ctpr.socR. Erg~
ad eq~ prœceptores te refers,qlJos ipfemet ignopre
c~n[el~tis? ALe. Yideor. s 0 CrR A. ~6nal11 paéèo
couemens efi ~e lllfi~ ~. i~1iufia, cong~[cere, in ~
blj.s fi~ i1,~e~ras,n~c dldlclfIe ab ahqu9 vlderis, neq;
perte etla ll1uel11lfe ? AL C J. Ex ijs qux tu dicis,
non efi con[entaneum. soc. Vides iterum Alcibia
des h~c te no rc~e dixilTè? A'L ié. ~4-?S 0 c.~od
me mebas hrec dlcere. ALe. ~id ? nc;>p tu dicis me
illfii & in!ufi~ ignaru~ effer' 0 CR; N~quaquam.
AL C. Egonc 19uur? soc. T!l inqlla~ A L c. ~bni
modo? soc R.Sie ip~~l1iges, fi te intcrrogem vtru
vnum aut dllo pIura ftn~?refp6çle~isn~ cl uo ? A L C•
DllO.S 0 C.,~~tO? ALe. Vno,s 0 c. V te~ igitur noftrûm efi,qui ~i~~t.~uo.vnq pIura ~uàm vnu? A L C.
Ego. S 0 c.Ego J~J~\~r 1nterrogaba, tu re[p9debas?
AL c. lta~s o.jD~ J)5 ç~go vter;noftru 4icere Ividetur
nU egointfrn)gas,an ~u refpodenS?A L c~Ego.s 0 C.
~id aute fi quœram quot [unt in Socrate liter",
tn vero
.
IIt~s~ Odt
Ccol
sut, del'II'
fc'
cnmlllc
lh&iuilllÜ'
.'
�Alcib.I. Ver, de natura 110minis.
tu vero rcfpôdeas, vter noftru crit qui dicet? ALe.
C RAT. Age dic vno verbo, quoties interrog~tlO fit atque re[ponfio,vter eft q~i dicit?interrogansne an re[pondens? A L C l B I.Re[pondens, mihi videtur, Ô Socrates. soc RAT. Ego iq
fuperioribus [emper interrogaui. ALe r . Semper.s 0 c RAT. Tuverore[pondiili?ALCIBIA.
R e[pondi. soc RAT. Q!..œ igitur diéb [unt ha...
aenus, vter 110ilrum dixit? ALe. Ex ijs qUa! con
ce{[·ditnt,egodixifièvideor. soc RAT. Nbnne
diétl~m eil, quod Alcibiades pulcher Clinia! filius
iuiloi.-um atqi iniuiloru m in[cius,fe [cire putabat,
cratque concionem Athenienfium aggrefii.lrus, ea
confulturus qua: ncfciret?Sunt ha:c vera? AL C J 8,.
Sunt. soc R. AT. Euripidis illud nunc nobisjô Al
cibiadcs Occurrit.A bs te quippe iftavideris audiffe
nOn l me. Nequeego ha!c, [ed rudixifii:me autem
fruilra accuiàs. ALe 1 B 1 A. Et profeéto bene dicis. soc R A 'T . Furiofumenimquiddam aggre~
dj,ôvir optime,ftaruifh,doaurus illa qUit nec [cias
neque difcere cures . ALe 1 B 1 A. Reor,ô Socrate,s, Athenienfes & alios Gra:cos raro qUa!nam iu{hora, q u:c ve inill{hora fint, q ua:rere . talia cnim
putan t efie perfpicua. his igitur omi[sis, qUa! condllcant agentiblls,inq uirunt. N eq ue enim eadem
e{fe iufta & vtilia puto,qllin multis iniuile agentihus iniuilitia pro fuit : alios contrà iuile agétes nil
ipi:1 iuftitia iuuit. soc R. ~id igitur fi vel maxime diuerf."alia quidem iuila ittnt, alia vero vtilia,
an tu rur[um [cire te putas qUa! vtilÎ:i fint homini_
hus,& quam ob cauf.,m? ALe J. Et quid prohibet
Socrates?nifi rurfus exquiras à quo dldicerim, aut
quomodoip[einuenerim. SOCRA. Vide quida.:
g:ls,quod non reéèe dicis,cum po[sit id ofiendi per
eandem rationem qua filperiora, i pre tamen noua
quxdam exifiimes audienda, nouasque demonfira
tiones in medium adducendas, quafi priores fint
inftar apparatuum atque vefiium quibus in [cena
vtuntur contrita!, quibus quidem tu non amplius
indl1aris, nifi quis aliud quiddam purum immacu
lat umq; affcrat. Ego autem mi[[l faciens fermonis
tui pra:luclia, nihilominl1s interrogabo , vnde utilia ha:c elIè didiceris 1 & quis magifier fuerit , & reliqlla cunéèa qua: prius, vnainterrogatione requiram. Veruntamen eôdem, vt arbitror, renolueris
Il'
neque oHedere poteris vtilia,difciplinane an inuétione cognolleris. ~ando vero adeô delicatlls es;
Vt non'libéter [ermonem ellndem guftaturus videa
re: hoc quidem mitto, nOrlsne an non, quid utile,
qllidue inutile Athenienfibus fit. Vtrum autem eadem fint iuila & utilia,an dillerfa,cur non demonfiras,au~ ipfe me interrog5.s, vt ego te,aut, fi ita pl~
eet,oratlone perpetua vtens? ALe J B. Haud fcio,
Ô Socrates, an aduerfus te di[putare valeam,Qécne.
soc R. AT. At ô bone vir , concionem me in prx[cntial, populumue e{fe puta:nône illic te vnicuiq;
perfuadere oportebit? AL C. Oportebit. soc R A.
N bnne ciufdem eft poIre & vni {eorfum aliquid,&
multis fimul eorum qUa! nouit, dl!monftr:lre?Sicll~:
wammaticus vnu pariter in lite ris ae multoserudIt. ALe. fft . soc ,R. . Et in numerÎs eodem mo~
do quis poterit vni ac multis oftendere? ALe. Cer
te. SOC RAT. Hic autem eft arithmeticus. ALe J.
Eft. soc. Et tuergo qua: pluribus,eadem vni perfuadere potes. ALe, Côfentaneum eft. soc . Sllnt
autcm h:cc videlicet qua: cogno[cis. AL c.Profeao
soc R.. Hoc verodunt:lxat ~iffert
, rhetor 'lui apuQ
Ego.s
0,
23
p6pulü loquitur,:lb eo qui Ïn huiu{mocli èongrcf-.
iiJ: quod ille fimul vnillcrfis, hic feor[um fingulis
per[uadet. ALe. Videtur.s 0 c. Age cum eiu[dem
elfe appartat multis atque vni oilendere, meditare
nuc coram me, atque enitere, vt oilédas mihi quod
iuftum efi,aliquando non prodeffe. ALe. Contumelio[us es,ô Socrates.s 0 c.N une per conwmelii
demonftraturus fum tibi contraria eorum qua: tu
mihi non vis. A L CJ.Dic.s 0 CR. Refponde modo
interroganti.A L c.Minime ,fed tu ipie dicas. soc.
N bnne vis qllàm maxime perfuaderi?A L c I.Pror.
{us.'s 0 c. Si dixeris ha:c ita [e habere,an nô eris ma
xi me perfua[us? ALe. Mihi quidem videtur.s 0 c.
Refponde igitur:nam niu à teip[o audieris iufta 0mnia vtiliaeflè,alteri dicenti ne credas. A L c. Non
credam: fed iam refpondendum eft : nihil enim periculi elfe exiibmo. soc. Vat es profeéto es, verum
dic.Iuftorum alia côferre afièris,quçdam minime?
ALe. Alfero.s 0 c.Q.!:!jd :mtem horum partim elfe
pulchra, partim contrA? A L c.~omodo hoc inter
~ogas? soc. Vtrum qui[piam tibi aliquando virus
fit turpia quidem facere,fed tamen iufta? ALe. Mihi nunqui. soc. Omniaitaqueiuftaetia Plllchra.
!< L c. Ita. soc. Rur[us, pulchra vtrum omnia bona,an partim bona, parum mala? ALe 1. Arbitror
eq uidem ô Socrates,nônullaex pulchris mala elfe.
soc. Et turpia qUa!dam bona? ALe. Certe. soc.
N unquid tale q lliddam dicis, perinde ac (i 11011nuli
dum in pr~lio amico vel propinquo cuidam opem
ferre uellent) uulnerati perierint: qui vero auxllili
eum debuilfent,non tulerut,incolumes di[celIèrit~
ALe J. Et maximequidem. soc RAT. Nbnne
auxilium huiu[modi pulchrum appellas, vbi quis
feruare conatur quos oportebat?eaq; fortitudo eft
AL CI B 1 A. Profeél:o. soc R. Malum vero vocas
ob interit~lS ac vulnera, nunquid? A L C J B. Voco.
S 0 c.An non eft aliud fortitlldo,aliud mors? ALe.
aliud.s 0 c. Non crgofecundumidempulchrum
{imnl ac malum eft, amicis opem ferre. ALe. Non
videtur. s ~ c R.. Vide itaq; vtrum qua ratione pulchrum, euam bonumfit: ~emadmodum inijs.
CZ2:.ia enim forte concedis Plllchru m elfe allxilium
ferre. Ipf.1 autem fortitudo bon umne an mahlm?
Sic vere confidera, vtra eligercs ade{fe tibi,bona ~11
mata? ALe. Bona. soc. N bnne maxima bona ma
xi me optares? ALe. Maxime.s 0 c. Ac minime omnium his priuari velles? ALe. O!!idni? SOC R..
~d de fortitudine dicis? quato ill~ pretio commutares? ALe. Ne viuere quidé uellem l fi timidus
cffem . soc. Extrcmumne malum tibi videtllr elfe
timidiras? ALe. Mihi vero, soc. Aeq\lC ac mori,
vt apparet. ALe. Aeque. soc. Morti at q; :imidi-:,
tati vita & fortitudo côtraria [unt? A L c.Sut.s 0 c.
Et ha!c qllidem maxime optares a?c{fe tibi:illa mininime?A Le. Certe. soc. Annoexeo quodhçc
optima,illa pefsima elfe c,e~[~s? AL c .. Prorfus.s 0 c.
Igitllr auxilium ferre amIClS 111 ~r~110 , Plllchrum
quidem vocabas [ecun,dum bon,l, Id eft, fortitudinis aéèionem. ALe. V ldeor fane. soc. Se,undum
v~ro aCtionem mali,ideft, mortis, maillm. A L C J~
Mihiquidcm uidet~r.s 0 c. Annô congrnllmeft,
fic 'Vllamquanqlle aQ:ionem denominare? fi enim
eam prout malum fert , malam appellas: coutd,
prout fert bonllm, bonam vocare decet? ALe 1 B. Qul q~id
Videtttr. soc R. AT. N bnne etiam quà bon\lm, bonu~, h:àc
'
M '
pulchru''luà
pu1c hnun:qlla malum,turpe? ALe. aX1l'Ile.~ 0 c. maJum' hac
C;u er~o ~icjs auxiliii ferre amicis in bel.lo, pulchru tUTfe. '
çlfe,
�Liber quintus. "
24
eu norre putamus quod agimus.ALe. Ita efi.s 0 C.
erre, [ed malum: perinde dl: ae fi dicas, Ipfi.lm bo
Contr:\,qUl ignoranti.r: [ua:: col'ci Jfi bi (unt, ali js Ce
num quidem, malum tamen.A Le J. Vera mihi di
.eommittunt.A
Le. Q!!id ni? SOC. Qg,aproper ex
eere vlderis, ô Socrares. soc RA 'l'. N ihil igitl1r
hi
foli fine culpa uitam agunt, ex eo
ignorantibl1s
pulchrum quarenus pl1lchru malum efi, neq; turfe credl1nt.A L c. Profeao soc.
q
nod
aliorü
cura!
pe quicquam quatenus turpe bonllm.A L c. Non
~nam
peccant?non
enim [cieteS.A L c. Non cer
llidetur. s 0 CR AT. Prœtereahllnc in modum con
te.s
o
·c
R.
Pofiq
ulm
neq;
[cientes, neque ex igno_
,
fidera, ql1i[quis pulehrè agit, n6nne bene agit?
tantibus
i
j
qui
ignorantia!
(ua: con[ci j iibi ftl11t erFeli:e~ ob ALe. Vtiq;.s 0 C R.Bene alltem agente~, n6nne
rant,quinam
ah
j
refient,quàm
iJ qui cum nefciat,
bonoru poC- feliees} ALe ~d ni? SOC R. An non febces profeCsiollem. prer b onoru
.
~
fT~ r. '
E
'
fcire
[e
putant?
A
L
c.
Soli.s
0
c.
Hxc igitur ignopouelSlOnem? ALe t maXJme.s 0 c.
rantia
malorum
cauf.,
efi,
&
l1ituperandain[citia.
Acqllirunt autem hxc ex eo quod pulchreac bene
AL c . Nempe.s 0 c. Et quando circa maximaefi
agnnt? 'ALe. Certc.s 0 c R. Igitur bene agere bo~ deterrimaatq; turpifsima.A L c.Maximè.s 0 c.'
tuc
num.A LeT B • ~dni? soc R. Nonne plllchrl1m
Nllm habes quicquam maius qUlmiufium,bonu
aéèi6 bona? ALe . Certè.s 0 c R. Idem itaq; rur[lls
utile? AL c.Nequaqllam.s 0 c.N 6nne circa hçcer~
apparet nobispl1lchrum ac bonll~.A L c. Apparaife
te aiferisl? A L c. Aifero. soc. Q!!..od fi erras,
ret.s 0 c. ~cql1id igitur inll,e memus pulchrum
n6~ne
ex fil perioribus per(picuu efi,q nod non mo
elfe, idem quoq; bOl1l~ m exifiere hac ratione repedo
m
maximis
rebus infèius es, veruetiam Cu fis iriemus.A L c. N'ecelle efi.s 0 c. Bona autem con,
gnarus,
(cire
te
putas? A L c. Videor.s 0 c. Papa!,ô
ferunt nécne? ALe . Conferu nt . soc. Meminilli
Alcibiades,quo prellils es morbo? hunc equidé no
q uid fuprà de iufiis confe[si fimus? ALe. R cor iuminare horre(co. Veruntamen CU foli fimus,dicenfia agentes neccifarium eife Plllchra filcere .s 0 CR.
dum efi: In mrpifsima namq; in[citia,optime uir,
Pulchra vero .1gentes, n6nne etiam bona? AL c.Ita
verL,ris,id.quod ipfe ora!ioe tua f.1.tis declaras:q ui
soc. Et bona prodelIè? A Le .Penitlls.~ 0 c.Illfia
igitur,ô Alcibiades,utilia funt.A Le. Videmr.s o c.
p.rius te ad ciuilia confers , q ulm fis gubernadi perItus. Nell; te [otum morbus hic tt;nuit, verueti:un
Hxc none ipfe dixfii, ego :luté interrogalli? AL C.
omnes qui hanc Rempublica adminifirarunt, prre
A pparet~s 0 c.Si quis igitur fllrgat Athenienfibus
vel Peparethijs conf111turus plltans iufia [e & iniuter admodum paucos,ac fortalIè prxter tutore ruû
fia digno[cerc,dica.tque fcire (e iufia interdum elfe
Periclem. AL c.Fertur, ô Socrates,non ca(u quodâ.
mala, n6nne ip[um urideres, cu tu aaèras ~adé iufc'lpiens euafiife Pericles,fed multis ac (apietibus ui
fia & vtilia elIe? A L c. Per deos ÔSocrates,quid di
ris f\miliariter v[us cum fit,Pythoclide in primis
cam ne(ciot[ed ab[urdo quodam modo habere me
& Anaxagoraetiam nunc etii tam grandis , naru,
videor. N.lm & alia videntur mihi interrogante
fapientia! gratia Damone vtitur. S 0 c.Numquem
vldlfb (apienté;qui in eare in quaip(e h'lpit, alium
te,& nunc alia. soc. Ignoras,ô amice, qUa!nam
h'lpiente~ efficere non pofIèt? veluti qui te in liteha!c affeébo fit? A L c. Igno,r o. soc R A. Si quis te
ris
erudiuit,ipfe qllidem erat L,piens,teque pariter
interrogailèt du6sne an tres·oculos habeas, mareddidit ~pienté : & eodem paél:o quemuis alium
nusve duas an quatuor, aut aliud quiddam huiuCpoterat.A L c. Profeao. s 0 c.Et tu quo que erudimodi,putas ilIi te nunc hoc,nunc illud,an idé [em
perrefponftuumfuiife? A L c. Etft de mèip[o iam ' tus ab iIlo,alium infiruere poreris. ALe J. Potero.
vereor, plltO tamen eadem refpon[urum. soc. An
soc R. Simili ter citharœdus & magifier gymna.;
fij. ALe. Penitus soc. Optima igitur hxc conie_ ~ptim:J,(~
Ignorantia no huius cauf.left,quia cogno[ds? A L C. Arbitror
aura efi,quofdam elIè,qui cum ipfi [ciant) ofien. lctl:uraefl,
cauCa cil re- SOC. De quibl1s igitur inuitus cotraria refpodes,
fpôdendi va con fiat illa te ignor:ue. ALe. Confentancum eft.
dere quos docuerunt polru~t.A L c.~l?i quidé vi- tlS.
ri:t & nô ea- SOC. N 6nne circa iu!h & iniufta, pulchra & tl1rdetur.s 0 c. Habes quem dl cere pOfslS a Pericle (a~ cm.
pia,bona & mala.' vtilia, & inl1tili~ refpondcndo te
pientemfa[l;um lfibjsinfipiens? Ar, c. ~idfi p
erra{fe fareris? de1l1de nonne malllfefium dl, ex eo
ric!is filij. fiohdi (un~? soc. At vero [ratrem tuu~
Chn~am( ALe 1.Q!gd Cliniam comemoras homi_
err:U1iffe,quod ignoraueris?~ L.C. Videt~r.,s 0 c~.
N um ita!è res habet, vt fi qUIS 19noret, dllllS alllnem J~f.,nl1m?s? c.. Pofiquam Clinias quidem fue
nt,fihJ vero Penchs fiolidi nati funt ) tiOi qlla~' <
ca umllm circa id errare nece{fe fit? AL c. Ol!id ni? s o.
Sdsne quo paao in cœ'lum a[~endas? A L ~ .. Mini-· (am adfcnbemus,propter quite eum talis fis, ne_
~l~gat? A L C. Ego lp[e, vt arbitror ,in cul pa (um, cû
me perlouè. soc. Aberrat Clrca hxc Op1l11O rua. '
Ilh mentem non adlubuerim. soc R.. 'Verum ex
AL C. Non certe. soc . Scis autem huius cauf.,m,
an me di cere mauis?A L c.Dic.s 0 c.Q.!!..oniam cùm
At~eniènfibus hofpiubUfque ca!teris, dic qué vel
[erUtI m, vel 11 berum L,pientiorem (ua con(uetudi_
ne[cias no putas te (cire: AL c.~omo~o ô amice,
ne fecerit,ficuti ego tibi ofiendere poiIùm propter
rur[lls id ais? soc. CogIta tu quoque ~ec~l1~ ql1X
Zeno OIS famIllamatem Pythodorum Ifolochi &
ne[cis,cogno(cisque te ca ~efcire,num.1l11lhs. lab~
~alha~ .Calliada! filios faél:os eife dignos fapien_
ris,quemadmodl1mde paradis ob(011lJ~ nofb L,ne
tesque vlros" quorum vterque centum minas Zeql10d nc[elS? ALe .Penitlls.s o. Vtrum clrca bxc 0noni tradidit. ALe 1 B 1 A. Per Iouem non habeo
pin.lris quol110do par are conueniat; atq; erras?~n
q~em
dicam. soc. Efio. QE.id ergo de te ip(o coeotllls [cléti c~cedis? ALe. oc paéto.s 0 c: Q!!id
gltas?~um qualis nunc es, maturc(cis , an aliquid
11 nalllgares,nuquid opinareris gubernaculll nunc
conan POUlIS? AL Cl B 1 A. Communi tonfiad interiora,nunc ad exteriora fleéèendum, ac nel~o
Opl~S efi , ô Soerates. Etenim tua diéta inreI[cius errares,an potius gllbernatori,cocedens,quie
hgo,elsque
aifentior. Nam qui Rempublicam
fceres? A L c. Gubernatori.s 0 c. Non igiturerras
a~min.ifirant., pr~ter admodum paucos, inerudiin jjs qua: nefcis, fi nc[cire te noueris.A L c. Non
t1 mlhl qu~que.v.ldc~tur. s 0 CR. AT. ~l:ltum?
videtur.s 0 c. Ccrnis errores in aétionibus effe ob
AL CI B. 51 penu efIent,oporteret eum qui cu ilIis
hidgnoratiâ,quod qui nel'cit [cire [e putat?A L c.
decertaturus efi,pofiquam eandem arté didicilfet,
~oipaao id ais? soc. Tune agere aggredimur,
acfeip
Ji.
�Ale!' i. vel, de natura hominis.
:tc feipfum exercll ilIèt: tune demum tanquam.,ad
ignobi liod, quàm nos genere orri videan tur. An
athleta s ire.nun c autem po1tqll am & ilh imperi ti
ignora mus il10s quidem ab Herclll e,hos autem ab
ad rempu b.acce lferut,q uid exercir ation,e opus eft
Achem ene gemls ducere? Hercul is alltem ,& Ache
mihi? quid difciplinœ fiudio? Noui enim quodné l
menis origo ad Perfem louis filium refertu r. AL c.
tllr~ dotibu s longè hos fupera bo. soc R. A. Papa:,
Et noihum qllidem ,ô Socrate s,in Euryfa cem, Eu
ql11dnam optime vir dixifti? quàm indign um indo
ryGlcis in louem S 0 c.Atqu i nofiru m, ô genero sè.
le tua,ac reliqui s iftis tuis dotibus .A L c.~orfum
Alcibia des,in Dxdal um etial11, D dalLJs autem in
hxc, ô Soefat es? soc. Dolet enim mihi tum proVulcan um louis filium. Veru iftorul11 maiores ab
pter te,tllm ob mlltua m noftram benello lentiam . , ijs incipie ntes reges
funt ex regibu s vfquea d 10AL c.GEid nam? soc R.. ~od pmaue ris aduerfu s
uemJll iquidé Argiuo rum & Sparta:. Hi vero Pcr
homin es,qui hic fllnt,ti bi certam en fore. A L. Adfidis [emper ,[xpe etiam, vt & nunc, AGa:. Nos alluerflls quos igitllr? S 0 c .Decétne, vt id quxrat vir
tem maiore sque nofiri prillati . Qg9d fi te oporte qui t~nti fe f.1cit? ALe. ~d ais? n6nne aduerfils
ret progen itores ac patriam E uryfacis ofiéder e Saiftos mihi eertam en? soc R.. Si pllgna,t uram tri relamina m, vel Aeacie tiam prioris Aegina m Artamen gube~nare ftatuas ,['l tlsne tlbi pmes,t llis te co
xerxi Xerxis filio,qu o te d[u exccpm m iri putas?
~autis gubern ando prxftar e?an cum hoc ita elfe 0Sed vide,ne & generis dignita te,& edllcat ione prx
ponere intellig as, in ftrenuo s aduerfc'uios potius ,
terca, illis inferlOres fimlls. N unquid audifii qllan
non vt nunc f.tcis,in propug natore s ttlos refpici s,
ta fit Lacedx monio rum regllm dignita s? quoru m
9,uibus te tantum 0porte t excellere, non qui cotra
vxores public è obferu antura b E phoris, vt q lload
1110s quidem pugna ndume xiihme s, fed parui pofied pote{l:, rex 110n ex alio, qUlm Heracl idarum
~
tius pendts ,feu miniftr is aduerfu s hoftes vti, fi qll~
genel'e latente r oriatur . Perfc,rum vero rex adeo ~erdraru r~' vt nemo r: r: '
dem reuera egregil lm aliquo d f..1cimns edere velis
exce Il It,
llUpJCetur regem ex a l"
10, qllam gu e ucatlo
te ac repub. tlladig num? AL.At id quidem cogito .
ex ipfo genitu m elfe: quamo brem regis vxor nOI1
5,0 c. ,Andec et igitllr, vt [ttis putes, fi tuorum miab alio,qu àm metucu fioditu r.Pofl; quàm vero nahtllm prxftan tifsi mus tu fis, non ameIl1 refpicias
tus cft primog enitlls ,qui [ncced it in regno, primo
~d hoftill m du~es,qlla ratione illis potius excellas,
quidem eum diem,o mnes qui [ub regno Junt celeIII hosint entus femper , & contra eos te munien s?
brant,: ltqlle ita in pofieru m quotan nis n;ttalem re
AL C . ~os dicis, ô Socrates? soc. N oftin' vrbem
gis diem facris ac feftis omnis Afia colit. Cùm venoftram cum Lacedx monijs ,ac magno Perfaru m,
ro apll:d nos quis nafcim r"ne vieini quidem , vt ait
tege vndiqu e bellum gercre?A. L. Veradi cis.s 0 C R.
Comœ dus,[en tiunt,ô Alcibia des.De inceps nu triN onnc,c um in animo fit hllius ciuitat is duxfie ri,
tur puer,n on à mulier e nlltrice parum honori fica,
teél:~ facias, fi putes aduerfu s Lacedx monio rum
verum ab eunuch is, qui reliqllo rum circa regem
PerCul lmq; Reges certam en te filbitu rum? AL c.
optimi vldean tur ,quibu s & alia,qu x [peétan t adVeradi cere videris. soc. Non, ô bone vir: {edin
curam plleri deman dantur , ae prrecipuè, vt natum
Midiam coturn iclIm nutrito rem te decet inten~ii
gulmp ulcher rimum reddan t,comp onentc s memelIè, & alios hUiufm odi,qu i cum nod um capillo s,
Dra eius atque dirigen tes.Atq ue hrec faeientes maqllOS [erui aleban t, animo (quem admod um mugno in honore habétu r .Cum autem pueri feptimli
~ara:mia. hercul x vulgo dicunt )pra: imperiti~ abrafer int,ré
î xtatis annum impleu erunt,a d equeftr is artis magi
public am tamen traéèare aggred illntur, adhllc bar
firos profici fcuntu r ,deinde in venatio nem tendur .
.
bariem redolen tes: atque ita affeQ:i prodel lnt adllAnno vero quarto decimo puerum [lI[cipillnt hi,
latllri ciuitat i, non autem impera tllri. In ifios inquos rcgios pxdago gos appellâ t. Sunt i j profeé to
quam, intlléte m te num de teip[o [ecurll m elfe deex omnib us Perfis ea xtate eleéh prxcip uiq; quacet,neq lle difcere quxcu nq; ad eruditi onem pertitllor,[1 pientif simus,i llftifs1 mus, temper atifsim lls,
nent, cum fis tantum certam en aditHrllS,neque in
atq; forti~sjmlls aliql~is ~ir .~oru primus,magica Magica Zoqllibus oporte t exerceri, & qux iÎ.mt prxpar anda
Zoroa fin Oro man fi) fih) docet:eft :mtem 111a deo- roalhi deoparate , vt ita infiitn tus ciuilem tandem admmi fira
rum cultus: atque idem tradit infiitu ta regia. Se- riicultus eft
tionem capelets? AL C . 0 Socrate s, vera mihi dicecundus admon et,vt in omni vitafit verax. Tertiu s
te videris. Arbitr or enim Laced xmoni onim dune vll:t cupidit ate fllpere tur, vt liber viller,e con[ue ces regemq ue PerGtrllm nihilo <,b alijs difcrepare.
[cat,ac reuerar ex,imp erans ijs ante om,01a, ~ua! in
soc R..At, ô vil' optime,animaduert~ qllX[O, quaipfo [unt,ne c vIIi feruiens.~1ftl~S de01q~le lmp~lis hxc fit opinio tua. AL c. ~in re? soc . Num
uidllm illum,& intrepi dum reddlt, nequad o QUlp
te exifiimas diligét ius teipfllm Cl1ratnrum, fi illos
piam metuen s ferulls fiat. T ibi autem , ô Alcjbi atanqua m potenti fsimqs elfe credens, formid es, an
des,Pericles adiunx it P'tdago gllm Z9pyr um Thra
fi minim e eos timeas? A1. Si potttes iIlos exifiim acern omniu m [eruoru m Jlloru111 prx fenio in~ni\Jero. soc R.. An cenfes curam ,quam tute de te halifsimu m. Narr:u em prxtere a tib~ reliqua m e~u
bes,ali cubi tibi polfe nocere? A1. N ullo modo: atcation em,& difcipl inam ,adu~rfctnorum rU 9 r um,
contrà , maxim è prode{fe. soc R.. V num quidem
nifi longum fit. lam vero [,us hxc clara fU!lt ad
hoc in primis tantum malum ifta tua opinio hacxtera q,ux hinc [eql~untur ?fiendel~da., Tux vebet.A 1. Vera dicis.s 0 c.Seeu ndum verà,q uod fal~
ro aliorum ue A themen fium generatlOllls, educa(:w
Lt fit,quo dita tibi probab ile efficitur. AL Co ~o
tionis & difcipl inx nulli, vt ita dicam, propin q uot!l:~rentlneii modo? soc R.. V tmm confen taneum cft, meliores
rum cura e{l:,nifi fortè amator es id CUrent. lam venOb~lsener: elfe natllra s nobili in genere ,quàm ignobi li? ALe.
ro diuitias,de1icias,veftium luxurio
ornatll m,
igl1;bÙi1~~ ~;~nifeftl\m quàd in nobili. S 0 c.N6n ne bene na- vnguen torum odores , minifir orumfllm
feqllen tium
ge~la tnelio tl,h bene etlam educan tur ,it a demum ad Vlrtll tem
tnrbam , reliqua mque Perfaru m molliti cm,ii COI1f~111 tr
'
elLe.
peruen lUnt ? ALe. N ecefiè eft. soc R. Con!id erefiderare voles, pudebi t te tui, vbi intelliges quan- L d
mus itaque iIIis nofira compa rantes: primum quitum ab l'II'1S re l'll1quare. Contra\ fi1 con Gd
c e xmo·
1 erare L
'a-a niorum
laudem)v trum Lacedx monio rum PerGtrumq; reges
cedxm onioru m tcmper antium ,modef tiam,fa cili- des.
c
tatem,
•
�Liber quintus"
•
tareql,manillerudinem,magnanimitarem,tnodera.
~ionern~cotnpofitionem, fortitudinem, côfl:antia,
tolerantiam?viéèorire cupid.itatcm,& amorern glo
:ria:~ velis, pueru te ï;s omnibus in rchus il1~ic~bis.
Si qllid. prorfus opulenti:ntribus, & hic ahqll1s e[fe putas; neq ue hxc à nobis filentio prx~eréantu~.
Modo'fentifls vbinam fis,& Laced~rnOf1lOrUm dluitias intuearis~c!3gnofces profeéto nos ab i1~is 10ge adm@dtl fuperari . ~cquid enim, aut (UI a,sn,
~ut Meff'anierifis po[sident, nemo Vt1q~~ dublt,et~
quin ampli~udine & vbertat; ~c feruot'U,tam ahofum,quàfi?, Elotorurn freq ueua, & eq uor~m pr~J:erea,aliorumqi pecorum,qu~ fert Mea:'\l1l~ copIa
nofl:ros fu p~râ: Cxrerul11 hxc;: omnia in prefentia
~mitto. Au~i v~rè &argent,i qpudL~cedrem?nas
~opia tanta, quantaJ..n ne yl11~l~rJ:'\ qUl~em rehq u~
Grrecia pofsidet .Multa el1un la fecula 111fertur qUl
dern illu,c ex vl1iuerfa Grrecia,fxpe etiam ex BarbaYia, effertur autem nufql1am. Sed rencra quemad~
modum in E[opi fabula vulpes leoni dixit de fera-:rum veftigijs,fic & nummorum vefl:igia ingredi~tiurn Lacedçmonep.1 tritaquidem in puluerevidetur, egredientjum vero nufq~am a~parent. Vnde
conielbre licet LacedremonlOs aun atque argenli Grrecol'um omnium e{fe ditifsimo~~ QQ!netiam
rex illorum pecunio~r~iml1s. Ex ij s enim maxima
pars ad ipfum per~enit. Tribut~lln pra:~erea regi
pergrande impèndltur.Et res qmdem Lacedremol'
niorum quo ad rel~quos Grrecos,amplre: quo ad
vero Perf..'1s regesque Perfarum, anguftx. Retlllit
qllippe 'nobis v~r quidam grallis, vnllS eorum qui
éld PerL1rum regern profeéb erant,[e ~uandoqi integrum penè diem, latam ac fertilé peragrafiè prouinciam,quJ. incol~ vxoris regire Zonam appella. . rent:eife qUoque aliam nomine Calyptram, atq ue
l'roUlncl:r
,
,
'
, ",
d :
IlPpellatç ab i~a multas ~has reglOnes rulchras ac ~ert~les a 01:prnamentis natU1l} reg111x folms pernnere, nom111~q; fingulls
fr§ffltt;·
locis à. fingulis omamentis impofita eiIe.~mob
rem, opilior~ fi quis Amafl:ridi Xerxis quid~m vKori,regis autem matr~ dicat, Dwol'l1achos filium
in animo habere1cum ipfius 5li0,Pugnare,cum Di
nomacbx mundus ad [umm\l qUll1quagintafortaf
fe fit minaru,filio vero agri plethra in Erchiafis mi
nus,qu~m treceta, e~m admiraturam qua re fret~ls
Alcibiades a~lde~t cu Artaxerxe pugn:l1'e. Reorq;
ilL:un arbiliratura hunc virum in nulla alia re, nifi
piligét~a L1pientiacl1 c6~{i]ln.,id agwedi:ha;c quippe fola apud Grxcds X{ht~latlql1~ d~gna e(lc.Q!!..od
fi intelligat ~liciide,~l~lblade_m ~ft,u certamen tal1tum inire1primo qUI~C nondu VIgll1t1 an nos prorfus natû deinde omnll1O ll1doél:um, nec an11CO fuo
obedi~dté,!Dopéti p~iU5 di!car cur~mqi adhibe~t3
fefeqiexeIccat,quàm tantl~regel~ 111uadat,ac,dlce
temÙtis c6modè remvti nuC efl: ie habcre]arbl,trO!
iUam admiratione cucitam interrog:uura, qUldna
fit quo adolefcens'ifi:e GOI1,fidat. Ctii t,i refi10,nder,e-:
mlLs,pu!chrirndine, .sPcer1tarQ,no~lhta~e,~ll1ltlJ S ,
animo te fiJere nos ô' Alcibiades, Jnf..'lntre puraret
arbitror,hmc :1~l1d [uos omni~ potiora iCJ~ns.Eo~
demq; n'Jodo lampidoné Leotyehiclx filla, Arch!
dami vero v~oré, Agidis autem marré, qui omnes
l'eges extitere, miraturi, ctrIn norit qualia e1rea fe
funt,te tam male infiruéèli filio [uo non dubitare
bellli mouere.Arqui n6nne turpe videtur,fi hofiiu
}nulieres re[bus iudicent, qu:\m nofmetipfi,quéad
modllm cotra illos accingi debeamlls? Cxterum,ô
p'~~te ~1~hi pa~en5, & tlli quo~ in Delphis eft,epi~
'g rammati ob,tem per'as,l1ofce teiphl1n : qu~njarn ij
funt adl1erfarij nofl:ri, rion quos ipfe rebaris, quoS'
quideOl nullare alia,nifi indufl:ria,?$c aTte fuperare
l1cet,~bl1 s "rofeéèo fi inferior fueris,gloria quo
que apud Grxcos,~ Barbaros tibi deerit:quam fic
ardenter videris appçtere, vt nerno vnqui aliquid
2lrdentius c.çncupil1erit: A L. ~rn igitur curi adhibendam cenfes, ô50crates ? An potes ofl:endere?
Mihi enim fupd quàm dici pofsi~, vera dixiffe vide
ri: soc.. Poilum quidem, verUffi cornmuni côfilio
opus eft,qua ratiôe quàm optimi effü:iap1Ur. Ego
~nit.n non ,~e t1l.l1t.Ù 1verum etii me ,i pfum d,ifci plin,
lnd,lgere dico.N am v,num folum eft,quo a ,te diff~
ro. A L c. ~d ,? soc R. Curator meus rne.1ior cft,
& fc1pient-ior, quàmnms Perides. AL c. ~ishic;
ô '~o'cra:tes? soc~. Del~s,ô Alcibiades, qui me vetu~t ant,e' Jl~lnc dlem tecum diiferereJ cui credens,
afIero te per nullum alium, quàm pe,r me claripté
confecuiunpn. A L CI. locaris, Ô Socrate$. SOC R.
~ orfit,an, ,vera ta~.e~ loquor, quod vterque .curatlOne ll1dlgemus, Imo homines vniuerfi, creterum
~os, qu:\mplurimum. AL Cr. ~àd quidem ego
ll1(hgeam, haudquaquam falleris. sOC:R. Neque
etiam quod ego ipfe. AL c.Qilld igitur agendum?
soc. N ec ha:fitandum~ neq ue etiam m61litire indulgend um efl:,ô ,:tmice. AL Co Non decet,ô Socra.:
tes: soc . Non certè, fed in commune confiderandum. Venln~ dic mihi, an oprimielfe volumus?
AL c. Certè. soc. Inquafacultate?A L c I~~ videlicet viri boni. soc. ~nam in re boni.? AL c.
Inrebus agendis. So: c~ In quibus?num in rç eqlle{tri? A'L c.'Non. s 0 c.Ad equites enim iremus.AL.
Profeéèo. soc~. N unqllid in nallis gubernatione
dicebas? A L c.Nequaquam.s 0 c.Ad n:mtas enim
iremus. AL c. Iremus. soc. In quo ergo negotio,
h
if:
& quorum omin).lm 0. ido? AL C. In ijs qua: dari boni que Athenienfium ."iri agunt. soc R~ Cla~
ros ac bonos, prudentésne, an iinprudentes appdlas? AL c.Prudenres.s 0 c.In quo vl1u[quifque pru 1
6qui('
dens,in eodem bonus? ALe 1. Certè.so c. Impru- q~;I~ prU'
dens autem malus? AL C I. Malus. soc R. Calceo- dens, in eC'
ru'm [utor pru4ens ~dcalceorum opus? ALe . Pror dem bOll W
fus soc . Bonus ergo ad hœc? A L c'. Bonus,s 0 C R.
~iq ver~ vefl:ibus conficiendis, nonne cerdo hic
imprudens;A L,c.lta. soc. Malus ergoad hrec?A L.
Ita.s 0 c.ldem Iraque fecundum hanc rationem e~
ti~~ b?nus atqi malus erit.A L c. Videtur,s 0 c.An
dlCiS VJros bonos malos etiam e{fe? AL c. Nequa_
qualP· S 0 e.~os tandem bonos VOq1.s? AL c. EoS'
quiin eiuirate"prxeife poifunt. soc R..Non tamen
equis?A L c.Non certè. soc R. At hominibllS' A L
Hominibus.s 0 c. N Uql hominibus œgrotatibus;
AL c.~o~. soc R. Anfortènal~igantibus? AL c.
~OtlIJS dlC~. S? CR. Me~e~tib~sne? AL c. Neque
hlS. s 0 c.AhqUldne vell111ul faclentibus? AL c.Facicl1tibus. s 0 c.~d ran~em facientibus? id mihi
declara.A L c.Commercin inquam agitantibus,ar-:q lle 111 li tua 0lera vtentibus quemadmodu in ciuit~tl,b~lS xt~t~ agimus.s 0 c.N unquidimperare et)~
d1C1S hOmll11bus,qui hominibusvruntur? A L.Aio.
S 0 c.An gubernatoribus qui remigibus vtuntur~
A,t.N on.5 0 c.Ha:c enim gubern:ttoriœ f~qdtatis
VJ,rt,u~ efi.A L.~ft S? c.Fortaffe in~perarc dicebas t~'
h1Cll1lbus,qU1 canetibus pra::funt, 'c horefsqi vtllnf'
tur. '\. L c.N,eque 1:is soc R.Hoc namque açlf.'\cultatem chon maglfl:ram pertinet. A L C J. Omnino~
soc R. ~id deni~ue vocas imperare fof!è homi~
,
nibu~
�Arc.I .Vel,de natura hominis.
llihus,qui vtuntur hoininibus? ALe 1. Pr.xefiè hominibus communicantibus inuiccm in Reipub.
adminifiratione atque commerci js.s 0 c.~a:nam
ha:c ars efi? q uemadmod um fi te iterum rogé, qua:
• faeultas cffieit, vt prxeife nauigando communica~
tibus feiamus? A L c.Gubernatoria.s 0 c. Commu
nicantibus auttm in eantu, vt paulo antè dieebatur,qua: fcientia prxefiè docet? A L. ~am tu nuper aiebas,ehori djfciplina.s 0 c. In Republi. vero
communieantibus, quam fcientiam voeas? AL C.
Bonum confilium, Ô Socrates. soc. Num tibi vi~
detur gubernatorum ars carere eonfilio? AL.Minimè.s o.Efi ipü quoq; bonum eonfilium.A L.Mihi
fanèvidetur.s 0 C R.Adnauigantiumf.11utem. AL.
Reétè loqueris. s o. ~od vero.bonum confilium
voeas,quo fpeaat? AL. Ad meHorem ciuitatis in~
fiitutionem falutemque. s o. Q0.nam re prx[enti,
vel abfente me1ius di{ponitur atq ue [eruatur ? Ceu
fi ipfe me roges, quo pra:fente,aut abfente bene fe
habent corpora:refponderem vtique fanitate prxfente, morbo vero remoto. Idem & tu exifiimas?
A 1.Idem. s 0 c.Q.!;!..od fi idem qua:ras de oculis, 00dem ratione re[pondebo,pulf., ea:citate, quum adcttvifus.Et aures eurari fugatafurditate,quum ad~
cfi auditus. A1.Reaè.s o.Ciuitas autem quo remo
to,qu6ue adhibito melior fit,acmelius infiituitur?
AL. Mihi videtur, Ô Soerates, quando amicitia efi
inter ciues: odia vero & feditiones abfunt soc R.
Amieitiam voeas eon[enfionem an difiènfionem?
AL. ConfenGonem.s o. Per quam artem ciuitates,
cirea numeros eonfentiunt? AL.Per arithmetieam.
soc R. Priuati vero, an non propter eandem? AL.
Nempe.s 0 c.Et vnu[qui[que [eeumipfe? A L.Cer~
tè.s 0 cR.Per quamartem quifque fecumi}?fe con[entit de palmo,& cubito vter maior fit?nonne per
rnetiendi peritiam? AL. Q!!!dni ? soc. Nonne fcilicet priuatim & publiee? A1. Imà.s 0 c.Et de pon
deribus eodem paéto. AL.Aifentior. soc. Confen
[us igitur, quem dicebas, quffnam efi? cirea quid?
qua: ars eum prxfiat? Etenim ifie confen!us talis
cfi, vt inGt Reipubli. & priuato vnicuique adfeipfum, & ad alios. AL. Confelltaneum. soc. ~s
igitur eH? ne pigeat refpondere, ac promptè die.
AL c.Reor equidem efie amicitiam, & confenfionem qUl pater ,ae mater filium,& frlter fratrem,&
vxor virum amantes confentiunt. s o. Put:1.snc, Ô
Alcibiades, virum cum vxorc circa lanifieium ,on
uenire, imperirum eum perita? Ab. N equaquam.
Soc. N cque oportet quidem: muliebris,enim hxc
difeiplina efi. AL. Profeao. soc. ~d vero mll~
lier eum viro circa opus militare conueniet, cum
id haudquaq uam didicerit? A1.Minimè.s 0 c. Vi~
rile enim id rur[us elfe dieeres. AL. Equidem. s o.
Sunt ergo difciplirix quxdam mulierum, qua:dam
virorum,iuxta hanc [ententiam tu,Ùll. AL. Qgidni? s 0 c.In ijs it.lque mulieribus,eum viris con[en
fus eft nullus.A L.Nullus. soc. Neque amicitiaigi
tur: fiquidem amicitia e?nfenfio qua:dam .cfL A L.
Non vldetur. soc. Ideoque quatenus muheres of~
ficia.fuaexercent 110namantur à. viris. AL C. Non
apparct . s 0 c.N e~ue vid etiam à mulieribus, dum
virilia traétant. AL. Non. soc R. Non ergo tune
optime ciuitates infiituuntur, Cllm finguli operibus [uis.ineumbunt. AL c.Ego tamenid~ ~ ~ocra
tes, arbitror. s 0 • ~omodo boe ais aml~l~a ~ub1:tta,qua prrefente eonfefsi ftunus bene COfil~Ul Cl~
uitates,aliter vero contrà? A t.Atqui mihi videtlt~
ob hoc inter hOltlities confifiere lmicitiam, quod
qui(qne fllllm officium exequatur. soc R. Atqui
aliud paulo a.ntè dicebas: ?l~I1C autem quo pacro
rurfus ais ebn[cnfione adhlblta amieitiam ficri, an
potefi eirea h~c cOl1fenfus exifiere,quorum ij quidem periti,ij veroimperiti [unt? A L. Fied non potefi. soc R.Iuitane an iniufia facïunt, eum Gngu_
li qua: ad fe aninent, exql1untur? AL. Iuft:a profeéto. soc. Iuft:e igitur agenti~us ciuiblls,in ciuita_
te no efi amicitia. AL. Neeefiarium hoc itidem videtur,ô Socr:ltCs. soc. ~1m itaque dieis amici~
tiam fiue eonfenfionem,cirea quam nos L,pientes,
& con[ultores eife oportet, vt boni viri fimus? Neque enim percipere pofii.lm quxnJ. fit, aut quibus
in rebus exifiat: eum ex oratiolle tua interdum in
eifdem ine{fe, nonnunquam ab eidem abe{fe vide a
tur.A L. Per Dcos, Ô Soerates, ne ipfe quidem quid
dieam, intelligo: vidcorquc iamdil1 meipftlm fefelli{fe,cum turpifsimè habeam.s 0 CR. Confidere
dccet. Nam fi hoc demum animad uerti{fes, aunos
quinquaginta l1atllS, arduum ünè foret teipfiun
curare: Ilulle vero in ea es xtate,inq ua id ad uertere
deeet.A 1.Qg!d igitur hoc aducrtétem faeerc opor
tet? soc. Refponde ad el qua: interrogabo te, Alcibiades. ~od fi feceris,:lc Deus voluerit, fi qua
modo fides meis efi vaticinijs adhibenda, tufimul,
& ego melius habebimus. AL. !ta erit quod ad me
refpondentem attinet. soc. Age, quid efi feipftlln ~iJ lit [eîcurare,ne fc;pe nofipfos falbmus,non curantes nof p[um curare
metip[os,cum belll! curare putemus. Et quartdo id
~omo faeit, non quoties fuorum, toties & fui eu~
ram habet? AL. Mihi q uidem videtur. 5 0 c. O!!id?
num pedes tune. quis curat, cum ea qua: pedli.ftlnt
curat? A L. Non intelligo. soc R. Didsne c{fe aliquid ipfius manus, quemadmodum annulus cil?
N um alterius membri, quàm digiti annulu1!l elle
cen[e.s? AL CI. Minimè. soc R. Et pedis calceum
codem modo? AL CJ n.Ita. SOC RA. Cùm ealceo~
rum curamgerimus, num & pedumwraeft? ~ L.
Haud multum intellig<?, Ô Socrates. SOC R. G.!:!jd
vero,ô Alcibiades, vod.sne aliquid reaam alicu~
ius curationem? AL C. Voco. SOC R. A n non eum
quid meHus fit,tunc reétè curatllm dieis? AL. DiCO.S 0 CR. ~ ars caleeos meliores effieit? ALe.
Cerdonica. soc. Cerdonica igitur calceorum curam habemus? AL.HacipL,. soc. Nunquid & pedes etiam cerdonica?vel ipfa potius qua pedes reddi mus meliores? AL.IlIa soc R.Pedes autem mclio
res , nonne qua & rehquum corpus?MAL .. Videtur.
,
soc. Hxe nonne gymmafiiea? AL. aXlme.s 0 c.
Ergo gymmafiica pedes curamus, cerdonica vero
,illa qUa! pedum funt.A L.Pror~u5. s ? ~ R. Et gymnafiica quo que manus,anulana vero lll~,qux funt
manuum. AL.Sic efi.s 0 c. Et gymnafi Jcacorpu5,
textoria ;tUtem & ;t!i js facultatibus?e~ ~ua: corpo_
ris funt. AL. Omnino. soc R. Alla 19ltUr arte v-.
numguodque, alia quœ illius [unt, e.uramus. A 1.
Videtur.s 0 c, Nonergocum fuaqUls, t).lnc eciam
fe curat. /1. L.N ullo paéto.s 0 CR.N on enim eadem
ars, vtvidetur ,qUt; n05,& q u~ nofira eUrat .A1.N 0
apparet.s 0 c.Age itlq; quanam arte noupfos curare poffum_u.s? AL. Non habeo quid dicam. soc.
At boe ta~e l~ter nos cQnuenit, quod non qua no
firorum ahql11d melius efficimus,nos curamus: ve
rum quanofipfos ad meHorem frugé corrigimus.
A1.Vera .narras.s o.N ofséne vnquam Iicet,quç lrs
meliorem faciat ealceum, nifi caleeUl11 ipfum noc ij
uerimus.
�Liber quintus:
uerimus. AL.Ficri nequit. soc. Neque etiam qtl~
al1ulum efficit meliorem, ignorantes anulum. AL.
Verum. SOC R. Sciem usne vnquam qua arte meliores euadamus,quadiu nofipfos ignoramus? AL.
Nllnqulm. s 0 CR. Vtrum facile quiddam fit[eipfum wgno[cere, ac ridiculus fuerit, qui templo
A pollinis id in[cri pfit, an potius arduum quippiam,nec cuiu[uis hominis dl:? AL. Mihi quidem,
Ô Socr:ttes, aliquando vi[um dl: facile, & ctliu[uis
elfe, nonnunquam vero omnium difficilimum.
soc R,.Sed fiue facile hoc fit,ô Alcibiades, fiue ditficile,nobis 1..'1nè fic [e habet, vt hoc intelligentes,
etiam quaratione curandi [umus, intelligamus: ignorantes vero contrl.A L. Eft vt dicis. soc. Age,
quomodo illud ipfum inueniemus, fic enim fort,lfsis quid fimus ipfi inuenire poterimus. At hoc
ignorantes flunquam. AL. Reétè loqueris. soc R..
A ttéde er$o per Deum,cllm ali6ne, qulm mecum
tudi[putas? A L. Tecum. soc R, Et ego n6nnetecum?A L c,Et tu mecum.s 0 c. Socrates igitur dt,
qui di[putat. A L. Eft . soc R. Alcibiades verO qui
audit. A L. Ita eft. soc R. N 6nne ratio ne Socrates
difputat? AL. O!!jdni.s 0 c R. Di[putarc autem &
ratione vti, idem quodammodo vocas? AL C1 B,
Idem. soc. Vtens autem & quo vtimur, n6nne aliud? AL. QQ9modo dicis? soc. ~madmodum
cerdo incidit quidem circulnri, & [emici~culari or
gano,atque alijs inftrumentis .A L CI B.Et vt dicis.
SOC RA. N6nnealiud quiddameft qui diuidit, &
quo diuiditur quicquam? A L c.Q!;!!dni?s 0 CR. Item lliud citharœdus, aliud quo citharam puIC'1t?
• Aliud e~e AL. Aliud.s 0 C R. Hoc paulo antè interrogabam,
•dquodvt1 , anvtens& quo vtitur, [empcraliudelIè videatur.
fur,
d 'JOCI'd cre d icivtitur.& quo AL C. V'd
l etur. S 0 é RA. C
er onem
muS iufirumentisI tantum,an etiam m:ll1ibus? ALEtmanibus.so cR.Etijsergo vtitur.A1. Vtitur.
soc R. An non & oculis vtens coria incidit? AL.
~rorf~ls. S0 e R. Vtcntem vero aliud quiddam ab
I)S ql11bus vtitur, elfe concefsimus. AL. Concefsimus.s 0 c. Ce~do igituf & citharœdus alilld' qtü~
dam funt, quam oculi& manus quibus vtuntlll·.
Homoa. A L.Apparet. SOC R. Nonne toto corpore hom~
liud quàm vtitur?AL. Penitus. s 0 CR. Alil1dvtiquevtens &
fi ~
l
çQrrUs U}l· quovritur.A L.Siccll: SOC. Homocrgo àfuo Corpore aliud eft.A 1. Videtur. SOC R. ~d eft igitur
homo? A L.Ignoro.s 0 C R. Scis
quod corpore
vtiwr.A L.Scio.s 0 C R. Ali udne vtitur ipfo,quàm
anima? A L.Nil aliud.s 0 c. An 11011 imperans? ALImperans.s 0 C R. ~nctia~ neminem hoc a,l iter
xftlmaturum puto.A L. ~ldnam? s CI ,~I1CX
tnbus,vnum ~liquj~ homo fit. AL.Ex qlubus?s o.
Aut anima videlicet,aut corpus, aut totum ipfum
ex vtrifque compOfitlll11 .A L.~dni ~s 0 c. Veru~
tamen id q uod im perat c~rpon, hOiTIlne~ e~e,~o
fcfsi fl1l11US.A L . Confc[sl funius . s 0 c! ~ldlgltUr
homo? Num fibijpfi corpus il11perat? A LI Nullo
modo.s 0 c.Suoijci enim illud dlximus.A 1. Certè.
S 0 c.Noncft igitur hOCt}t1od quœrimus. A L.Npn
vt vidctl1r. s 0 'c R. At vtrunque fimul[orfitan cor-:
pori dominatur,atque id homo efi. AL . Fortè. s o.
Imo min1lne omnium: nam altero illorum nO domlOare,nulJa conicétura cft, vt fimul vtrunque do
minetqr. A L Reétè loqueris. SOC. Cum vero nec
corpus,nec fimul vtrunque fit homo, rcfiat vt arbi
Hominem tror,aut nihiJ omnino hominé effe, aut fi quid efi
110 aliudefh'l l' d \ .
'
il·
P
,
r
\
' ni l a lU ,qualll :1nlmame c. A L. rorfllS:s 0 c R.
Jequamalll Adh ,
l
'
'd
fi ' ' J. '
m~m.
ucne JqUl , lUS mon ran nul oporçet, animi
eae,
°
eile hominem? A L.Non per Iouem: hxcenim filfA
ficere ~ihi videtl!r. s o. E.t fi non in il1tegrul11 hœc
difcu{la [unt, mediocriter tamen induéta in prç[en
tia [ufficiunt.N am tunc demum penitus comprœhende!nus,cum inuenerimus quod llunc,quia amp!iore indagationem requirebat, prœtermifimus.
AL. ~id ifrud? soc R. Paulo antè fic eft diétum~
quod prius confiderandum fit ipulm idem, nUnc
vero pro eo quod quidem efi ip[um idem,confide_
rauirr~üs ipfum v~ll,mquodq; qUide,fi. Idque fortè
[ufficiet. N lhl! em 111 nobis ipfis elle maius, quAm
an imam dicere poffemus.A 1.N on certè.s o.N 6n~e ~c puta~dum cft " me [cilicet ac te con[pirare
111ulcema111maada11lmam[ermonevtétes?AL.Et
m~~it~è qllidem. s~. Hoc itaque erat quod paulo
ante dlcebamus,quod Socrates CUm Alcibiade difputat,oratione vtens non ad perfonam' wam, vt
apparet,[cd ad Alcibiadem verba dirigens: hoc au
temanimaeft.A L-Mihif.'1nè vidctur. s o. Animam
ig~tur noffe iubct,qui pr<;cipit,Nofce teip[um.Al.
V~detur. s ~ c. ~uicu?queigitu~ corpus cogno_
[clt,[ua q Uldem,non felpfum noult. AL.Sic eft.s o.
Atque id~o nulIns medi~us vt cft medicus, neque
gymnaftlcus vt gymnall:lcus fe[e nouit.A L c. Non
v~ videtur. soc. Multo minus agricolz alij que 0plfices,[e cogno[cunt:neque enim fe,neque fua, fed
rc~otlora quœdam artium [uarum expendllnt: j js
emm intenti funt, quibus corpus curatur. A L. Vera narras.s 0 c.O!!.!'1re fi prudentia eft feipfum nof[e, nulIus ifiorum ,[ecllndum fuam artem eft prudens.A L.N on vt vldetur.s 0 c.Ob hoc mechani()~
artes iftœ,non autem boni viricli[ciplinç videntur•
A1.Prorfl1s. s o. N 6nne rurfus quicuque corporis
Cllram habet, [ua qll1dem)non [eipfum curat? A L.
A pparet. soc. At vero cui pecuniœ çurœ [unt nec
fe,nec fua,fed quœ proculA fuis [unt,curat.1I. Videtur. SOC. Non ergo fuis rebus ftudct, qui pecunias cumulat.A L ç. ReCtè.s o. ~ifquis etiam cor
pus A1cibiadis amauit vnqu:lm, 11011 Alcibiadem
ipfum,[cd quœ Alcibiadis etfent,amauit.A L c. Vep~ loqllçris, so, o!y vero te amat, amat animum.
AL. Necelfario fequi ex ratio ne tua videtur, soc.
Nonne tui corporis amator, cum primum fpecics
deRorefcit,abiens deferit? AL C. A pparet. soc. At
vero qui animum (uum diligit, nunqulm de[erit~
donec ad mehorem frugem perucnias.A L. Confen
taneum.s 0 c. Hanc ego ob caufam te minimè defc
1'0, verum in am,i citia perfeuel~o, reliquis fenefcéte
corpore a~cunt1bus.A L.O quam benefacis,mi So
crates,ne 10 pofierum me ddèras ob[ecro.s 0 c. Ac
enitere,vt quampulcherrimus fias.A L c.Conabor.
s o:Sic [e tua r~s h,abet,:nec fuit vnquam, nec efi, vt
op1Oor,~lclb1:ldl~ Chniœ filiJ amatorvllus prœter
v~u~ 8? Ilium qU1de~ amabllcm Socraté Sophro
111fCl & Pha::naretx fihum.A 1. Vera dicis.s o.N on...
ne ~ixlft~ ~e aliq uantulum prœuenifiè,cum te falu
tatu ven,tffem? namfiatl1~fie te qui prior mcipfum
conuemres,lnterrogaresque quamobrem [olus ego te nOI1 rc1i911erim. A1. Sic erat.s 0 c. Hœc proculdublo caula, quoniam amator tui [oIns eram
ca: teri vero tuorllm. Tua f.'1nè lapu tur tempore, t~
al,Item punc p,n mum Hore[qs:ac deinceps quidem
l1lfi ab A theme~fi pop~t1o corrumparis,ac turpior
cuadas, nunqu:uu te ~cferam. Id enim vehementcr
time~,ne amat~r pOf~lifa~us nobis corniparis.
!"1u1ps en~m & Ingenuls qUldem apud A~hen~é[es
ld v[u vemç.N am belle ferfon;ltl~s eft tnagpanimi
Erec;.hthei
1:
�· .Alc.I.vel, de natura hominis.
ErechtlleÎ populus:fed illum nudatum eontueri 0portet.Adhibe igitur hanc quam dico cautionem.
A 1.~1m? soc R.Exue ilium prills,ô beate, ac di
f~e q~txcunque fcienda funt antequ.lm traétentur
clluha,aut rempub.adeas, ferens tecum alexipharmacum, ne quid aduerfi patiaris. ALe. Bene mihi
dicel'e videris Socrates, ven'un conare iam nobis ex
ponerc,qlla ratioe nofmetipfos curemus.s o. N bn
ne [.1sis !am à nobis in fupel'ioribus de6nitum efi?
~d enim fimus,communi cofenfu de6niuimus.
Timebamus enim ne in hoc decepti nofipfos forfitan fallcremus, alicuius alterius, non nofiri curam
l1abentes.A L.Efi vt dicis.s o.Deinde concelfum efi
animx curi habendam,fempenl; ad ipfam refpicié
dum,A 1.Manifefium efi.s 0 c.Corporum vero pecuniarumq; curam alijs relinquendam.A 1.QQ!dni;s 0 c. C@ç,na igitllr paéto lfia perfpicue nofcer ,. . remus, fiquidem hoc intelleél:o nos qlloque ipfos
DérpPh:cat~o intelligimlls? an fortè per deos Delphicam illam in
r
ca: ln f'. . .
.Cl '
•
r.
\
.
lcriptlOlllS
lcnptlOnem rel..le monentem,Cllll1S lupra mentlO~orce tcip~ nen; fec:!mlls.,nondllm intellexitn~ls: A L. ~1Iem?
1I1ll.
QEjdna cogItas,qullm fic loquens,o Socratesrs o.
Dicam tibi quid fufpicer hic infcriptionem nobis
confulere.neque vero pafsim dus exemplar, fed in
vifu fol6 inueniri polfe videtur. AL. ~olTJodo id
aÏ>?s o.Confidera tu quoq;,fi oculo nofiro quéadmod u m homini côfuillifièt, V ide tci pfu m, q nomo
do id admonuiilè putemus? nbnne vt in illud infpi
ceret ocull1s,ex cuius intuiru feip[umvi[urus dlèt?
A 1.Confiat.s o.Confideremus it:lque in quid potifsimum intuentes,illuJ iimul ac nofipfos videremUS.A 1.Sine dubio,Socrates,In fpecula,& alia bu
lufmodi.s 0 c. Reétè loqlleris:fed oculo quo videmlls,annoninefihuiu[modiquiddi?A L c. Valde.
AL c.N um aduertifii quod f.1cies hominis in OClll ü. intuétis in Joppofiti Vlftl re1ucet velut in [peculo,
quam fumma vocamus pupillam,ftmulacrüinipidentis exifiens?A 1.Aduerti.s 0 c:Oculis igitur ita
demllm feipfum cernit, cum in ocu lum infpicit,in
idq; prxtereaintendit,quod oculi optimum efi, &
quo oculus ipfe videt.A 1.A pparet.s 0 c. Si auté in
aliud q uoddihominis membrum refpexerit, vel in
qUOdllis aliud,prxterquàm id cuius hoc dt !imile,
haudquaquamfeipfum pel'cipiet. AL. Verum. 5 o.
Oculus crgo cum feipfum Vl[urUS efi,in oculum re
fpicere de bet,atq ue in cum ocuIi locum,in quo vir
tus eH oculUs autem vifus atque pupillx :lcies efi.
A L.Sic efi .s 0 C R. Eodem paél:o & anima,ô amice
Alcibiades, fi ft:ipÜm no[cere vlllt, in an imam intueatur, in eumq; prxcipue:: locum animœ, in quo
inell: virtus animx,h1pienti.t, & in aliud cuius hoc
ell: !imile. A1.Mihi quidem videtur,ô Socrates.s o.
N uID reperire poillunus quippjam in ilnpna düuni us IlIo,circa q uod Jntelhgentia [.1pientiaq, ver[.1.
tur? AL. N equaquam. soc. Id igitur animx dIUindimile efi,inquod[.'1 I1èqlliinruens,& omnediuinum,Deu111 [cilicct & [.1pienti:lm cern~ns, ira &
feipfum agno[cet.A L c'.A ppa~et.s 0 c .Seip[um vero cognofcere,prudenuam eile c~ncedJlnus. ALe.
Pror[us.s 0 c. Si aute111 nec nos Ip[OS cogno[ceremus,nec prudétes efIèmus)po!I~mflsne npfira, fe~
mala,[eu bona no!Iè? A L. Gl!.01110~O porret ben,?
Socrates? s 0 c.Impofsibile tibi fortè yjdetu r quequam qui non norit Alcibiadem, timen !lux Alcibiadis [Unt, ql10d fint Alcibiadis noIfe? A L! Impofsibile per louem. soc R. Nec nofira q uod noftra fint,nifi prius nofip[os? A L C 1 B.N ullo modo.
SOC R.Si nofira ignoremus,t1ec ea quç t1oll:rorum
[unt,intelligimus? AL. Non, vt vid erur.s 0 c.Non
igirnr r~étè'omnino cofenftmus, cum fuprà quofdam ea e alfereremus, qui fe ignorantes, fua tamen
digno[cerent.Atqui nec ea etiam qu~ fuol"um.hxc
enun cuné:b dinofcere, vnius atque dufdem anis
officillm elfe viderur, feipfum fcilicet, & qux ftl,1.
funt,& qux fllorum funt nofiè. AL. Videtur.s 0 c.
At qui flla ignorat, ignorat itidem & aliena. A L c.
~dita?s 0 c.Numigirurfi aliena, etiam qux l'ci
pub.ftJnt,ignorabit? A L.N eceJlè efi. s o. N unqui
ergo vil' ifhufmodi ciuilis fit.A L.N on certè. soc.
Nec œcon0111icus etiam. A1. N eq; hoc. soc. Nec
quod agit,intelliget?A L.Minimè.s o.Ignorans autem,nbnne err,lbit?A L. Maximè. s o. ~ aberrat,
an non male aget,& pril1atim &. publicè? ALe 1 B.
O!!idni? s 0 c.Male agens, nbnne mifer, AL.Et ma
ximè quidem. s 0 c .An verà & ij quibus cum hxc
agit? A1.Et hi quoql1e.s 0 c.N emo itaque Felix ef- ~emo Felix
[e poteft, nifi fapiens bonusq; fit. A L. N emo. soc. mfi farlens.
·
I·
·r 'fi111t. AL. A
' miferi.
Malt fune
Seqllltllr,
vt ma l1 ·10mlnes
mllcn
ppnme. ~ 0 c. Non ergo qui diues fit, [ed qui prudens,
mifedam VÏt:lt.A1. Videmr.s 0 c .G..!:!;1mobrem nec
rnœniblls,nec nallibus,triremibllsque,atque naua
lil>l1s,ô Alcibiades, nec mllltitudine,l1.ec amplimdine abftlue virtute ciuiras adfehcitatcm opus habet.A 1.N on profcél:o .s 0 c.Si reaè & prxclarè ciuitatem gubernarurLls es, virtLtte imbllendi funt
ciues.A 1. ~idni? S O c. Numdare qu~s potefialiJs,quod ip[e nOI1 habet? A1.~ pofsit? soc . Ergo VIrtllte prius ormtus if fe deb e ~ eil~,quicunque
non iibi tantumadius,fed reipubli.etiam & ijs
qux ad eam fpeébnt,imperatltrus dl:? AL. Vera diClS.S o.N ec igitur principatus,neqi licenti:l quodlibet f.1cjédi aur tlbi,aut reipub. verum iufiitla potius & prudentia comparanda.A 1.A pparet.s o.lu
fie enIm ac prudéter agentes,& tu fimul & tua rc[pub.Deo gratum opus facletis. A1.Decet.s 0 c.E t
iic quemadmod li m fu pd dlximus,in diuinu fplen
dorem ;ntllcntes agetis. A L. V idetur. soc. ~inetiam illuc re[picientes voiinetipfos vefiraq; bona
per[picllè dIfcernetis.A L.Certe:.s o. N bnne fi reétè
atque bene agetis?A L.Agemus.s 0 c. Enimvero 6delllbere pararus fllm vos,fi ita vixeritis, feliecs fore.A 1.Locuples certè fideiufiol'.s 0 c.Contr.l,ft iniufie vixeritIs,intllentes in renebras diuinitatis expertes,confimilia tenebris opera, quemadmodllm
neceilè efi,facietis, voG pros penitu5 ignora tes. A L.
VJdetur. S 0 c.Çlli enim,ô amice AlClbiades,pote_
{t,lS adefi,qllodcunqllé ltbuerit faciendi,mente ve-.
1'0 captlls efi quidnam putas illi continger?fille pd
uatlls Ille quidem,fille l'e[publi.fit? Veluri fi xgrotal1tJ cllldam hbera licentia !it,rationé medici nul
lam habendI,fed ~anqllan~ tyrinidcl11 exercé~i ilc,
vt nemo pon1jnepl abHerrere v;deat,qllid illi euentmum putasf Nonne verifimile efi corpus iri cor.
ruptum? A L yeraloqueris. s 0 c~ ~id verç"ii in
naui apud qllen.1pici. omnis lice nua fi~, quo~CUl1q;
videatur .agen~l,me~te ~amen & gubp'nandi peritia careat,num cernIS qllx el & focijs euétura tint~
A L.()pü:orequidem Jllü ~ feipfum?le vn:Hocios
perdituru. S 0 c~ N bnne igitul' omn~ rei p. omniq;
impenO & dominationi vbi virtllS abdt,cotingit,
vt male agat? AL. Necefiè efi.s o.Non ergo tyrinis
optJ~C Al~i~i~dfs,allt no ~is aut l'ei pu. parada efi,
fed vIrtus,hql11de feliees eile volumus. A 1. V Cra di
.cis. soc. Camrum antequàm virtus adfit, conclue iijcit
�Liber fext.us~
jO
dt vjr,o ,non folum puero,regi à me-liore, quàm regere . A L. A pp:uet. soc. Nonne quod melius eft,
idem & pulchrius ? A L. Sic dl:. soc R. ~od pulçhrius decentius? A LI Qgidni? soc R. Deéet üaq;
malum feruire :melius enim eft.A 1-. Decet.s 0 C R~
Seruilis ergo pr~uitas . A L. A pp:uet: s ,0 ç R ',Lib~.,.
ralis autem vjrtus. A L. ItaefL soc. N on,n e,o amI ·
Cf!, [er).1itus fugienda? A L c . Maximè quidern,ô So,ç rates . soc. Adl1ertis quomodo te nunc habeas?
~trum Iiberè,an contrà? A L. Et maxi~è quidem,
vtmihivideor,hoç feotio. soc. Nofhnequopaéto id q ,u od nunc te oC,c upa,t , f).1~ar~ queas? noli~
enimiftud in claro homine nommar!:!. A L ,c . Nom
'equidem. s,o C I~.OlLomodo igitur? ~ L.Si ~p~e vo..
lueris,ô Soq:ates, soc R . Haud reéh: loquens AIcibiades . A L C.At quomodo di'Cendum eft? soc. R.
Si DeusvoJuerit. A L.Dico equidem,atque hoc lnfu pel' ad do, periculum clfe,ne figuras inuicem mu~emus, tuam quidem ego illdll~ns,tu autem meam
fi~ri enim non po~dl:,qujn ego te dein,ep~ fUc~~,
tu autem:\ me ducaris .s 0 c.O generofe,lllhûo 19l:
tur meus in te amor à dconia differt, fi pofteaquJ.
prope te velut in nido amoiem alatum fouerit, ab
i110 iterum nutriatur. A L c . ProfeC1:o fic fe res habet,,& incip~ap1 hine hm iuftüiatn meditari. soc.
quàm te perfeuerar~ v~lim. Ti,me? aU,teI~ nat~
rre ture diffidens, hUlUsque clllltatls Vlm lntelllgens,ne ea me fiml1l, ac te vincat.
o
ALe 1 B 1 ADE St II-
, 1:
E'
L,
'D ~
MAR SIL 1 1
l.' •
.n'Y 0 N rA M
.
2:-~ld pete~l
U1l1 voto.
ri
:l
Oratio So
«=ratis ad De
'o s'
1
,q
0 T
O. . :
FIC 1 N ' ,
V M B N T.
~
Cecundus Alcibiades liber profeao tinveto in(cribitur, (urpma~irri colligendull1eil:,quid votu,quid in voto petendum,& quando,& quomodo ,Piffinitio voti partim ab Qrpheo, partim à Platone (um
pta hrec efi: Vocum efi ardens aJfeél:us eall:i :\I1imi, deo deditus,& quod bonum vidcture:roptans. Huic atfeél:ui Zoroafier & Orpheus (ufl:ùmigationes & charaél:eres adhibl1erut,
Guoties ad fecullda numina prcçes dirigerétllr. Mercurius ac
Plato,eum (uprçmi Duminis maiefiatem venerabirur. ~xter
nas orones eeremonias auferebanr,folam ac pl1rali!l fragranti:tm aoimi reliQ'ql1entcs.Sed de his omnibus in ~oftris corn
mentariis diligcntius;In v~t? petendl1U1 Pla.~o vult bonum:
idque ex eo patet, quod petltlol~m han~ powc La~cdœnJoiiiorumque tellimonio compro at/camI quefitut'dam& ,pru el,n
& im rudenti e!fe putar,vorun;que \lUlU ,mo, l, a 94P l&, pro
b et & lcmper nerl' poffe. Pet~tione vero certl cu\u(dam
d- '
fi
"b '
lemum effe (ecur~m , cum pru eClam qUIs ue
F,TI) O~I rune ( l'ols allte11l pericl;lo(am. vbi mulra de prudént COl1lecutus,a J~ ,
_, ,
r.
1
b'
!fy ·
'
'1' oniilium prudetJ(snnc COlme ege 0
tla dlIIenr,qux
tu VI
cl'
fig
feero'diligenter vt quanti faciat pru entlam, pror us ao1nofC3s.~/niuerf~li; crgo precatio, qua bqnum (olummo , 0 ~ed
.
tltll1'
femper fi en' poteun. ., prop J'J'a, vero "qua
"cert\l11lla
, , lJqul
,
,
c
focienda
eum
qllld pofcenuod bOCl.l vldetur optatur,run "
"
'd
'
,
'd n orcet , cum QUld
bOI1 d'd"
U11l , qUI
umeO:qlllsl1ouent.TuncJ
~
malum eft,intcl1exerit.ld inrelligct, eum a mente 1 Icent.
Dieet, eum fe ad illam cOllllerterit Conuertet,çq~l purgau~
rit ;tnimii tenebras(lue cxpulerit, Purgab!t,c~m (elp[um !egl
tÏlure pJtjlpfophix dediderit.Tradet,Cllm (u~m Igno~'anR~J~
recognouerir,Nofce ergo teipfum, templo j\pO~IJJJ1IS e In~
.
' quis temere Deum oraturus acce deret .~,
I l uo aufcnptum,ne
rem ordine in ora~iollc propria fit orandum. MercurlUs 10
orationibus Glis,& in fuis hymnis Orpheus. & pythagorasin carmini bus aUTei~ docl)erut,quoru ricus aliàs expone~us.
plato deinde h05 tbeologos lmitatus, in Iibro De pulchntu.
dine oratem fic Socratem illtfoàilci!.O amice Pan arque cretera numi na,datc obrccro, vt iotl\'s ~l~lcher efficiar : qurecun;que & mihi e,x t,ri n (ecus acliace~t,intfiD\ecjs finr am!ca.Sa,pl~
rem folum dlllltCI)1 plltem. T~tum vero hulUs !lun rradtte,
Guantum nc:c ferre,nec ducere allus quàm vir t~mpe~~s .pofnr.Q2id pedt Soc:ates! Bonup1.Q2od bonuru (Sa'p~tlam)
~i[simus de
Q..uid votu.
,. !-l..
:v
"P
hoceft veritltis djuin ;e cognitionem,quam dare Colus Dell!
pO,refl:, q,uam acciper.e rolus animus l'nicher, id ell: tempera{lJs~Eu,ru~,cand.idlls va~e,t: OEjd porci~ in primis 1 Vt dignum
fapletla facJat,Temerarlj ne,mp,e homJl1ls e1l:,tnllnus aliquo({
quo indignus e1l: petere. Q!üs ,diuina C1piem,ia Ji gllus ?qui
lumen ellls ferre parHUS cl1:.qUlS paratll s ? qlll pel' cOl1tinentiam primo,deinde pel' temperanti am,pofiremo per ranél:l~
moniam, id efi ciui)c!:n, purgatoriam purgatique virtutem
imimi,fi:c an;imum expiauerit, vt pulcher,hoc efi purus omni
110 'liiidusque euaferir: & vlrtutem iam exemplarcm, diuiDam fcilicet fapicntiam folam, vtpote thefaurum omnium
diuitiarum optauerit,Idcirco Socrates Deum parrem omniii
& minifl:ros eiu s ;jmice afpirare precatur, vt illoru benigno
proprioque fauore pl,lrgatus e,uadat .Corporea vero & ex terna I,euiter pertranfit ,e~igés i~la ,lic Ce habere, vt tranquillam
pU.n t..1- tema11Jm.nonJmpedJant.Deind~ pulchritudine hac
i,a:m parta"opra,t vt Caple.ntiam folam,hoceO: dei cognitioné
e opulentia~ omnem futfl~iel~tia,mll; xll:imer, r.o!Jf!.1q ue
{mat. Poftremo quali pel' ante dlél:,a paratus fulaidum hoc
aU,rum diuina: ~'1p,ientix p~fl:u l at.l':1eq~le id [uperbè,neq; re..:
1:l1J{[e,rame~.MJJ111Uam qUlppe vematls ~oglJitionem intéperau J,omllles fortluntur, fummam & IOfinitam in feipfo
D~u~ :t~pleaitur : ll:a~lJam ~ero & ~mplam vir temperans
adlpl[cltu~,TantUf!.11g~tur hUlUS aun poftul:tuit,quiitum folus ferre ,Vif t.eruperans v(ller.Hoc eq~idem effe aurum ignitum arbltror, quod emendul1l l,oan.1n AppcaJ.prxcepit.
e.n:
. ij".
œ
SOC RAT E
S.
A
L C 1 B 1 ADE S.
Occafiodii
EV M NE, 6 Alcibiades,precélturus Il>gi.
.
,~
accedis?AL.Etl11aximèqllidem,ôso.:
',li .. ~. eréltcs.S? c. !rifl:itiam quand am prre
te.fer~,e ~ldctJs,&ocl1los in terram fige
re,tanquam ahql1Jd Ipfe t ecllm cogitélns. AL C. At
quid cogitel11,ô Socrates?s 0 c. Maxima, vt mihi vi
oetur:nam dic per Iouel11 obfeero,nône putas de os
e.oru,qure vel priuatil11, vel publicè preeamur,noll_
J;t,u nquam concedere partim,partim negare,atqi id
bis quidé anlll1ere,illis vero minimè? A 1. Omnino
qUidem.s o. N en.ne igitllr tibi vid etur magna prouidelltia opus efTe,ne quis feipfumfallat, dum magna petit mab,credés bona fe petere : Deoruni au~
rem hic fit habitus, eaque ratio, vt largiantur, qUa!
quis poftlllat? quemadmodum Oedipum ferunt
obfecralIè Deu,de regno patet:no, vt filij ferro decernerent. CUl11qi ei Iicui{fet pr:r[entiu tum maJorum aucrfioné po[cerc,a!ia in[uper impreeabatur.
Vnde ad el1m.ellentllm ifta venerunt,atqi ex ijs alia
mtllta & grania,quc:: referre fingula nequaquam opus dl:. A L.A t tu furentem quidem hOminê in exép)um adduxifti:narn qué putas h1nre mentis hQmil1.Cm audere talia petere? s 0 ('. InGnire n6nne contrarium dl: ei quod e!1: prudenté elIc? AL. Prorfus.
S o.Num,ex hominibus,alij prudentes eΏ, alij im
prudentes videntur? AL. Videntur f:1nè.s o.Ageita
que confideremus q llinam jfij Gnt. Elfe enim alios
quidem imprudentes, alios vero prudentes, non..!.
nullos inünos,jam conuenjt. AL. Conuenit. soc:
Pr:eterea bene valentcs aliqlli ftll1t . AL .Sunt.s 0 C.
Aegrotantes alij . A~. Omnino. s o. Nonergoijdé Ne at p!3[um. AL. Noncertc . soc. St'll1tne alij quidam qui to ~{[e mC'
nelltrum iftortun patiantllr?A L. Neqllaauam.s o. dium iuter
N eceilè eft enim hominé vcl a:grotare, ~clllona:_ C;\nUID & a;'
grotare.A L. Vicletur.s o.De prudentia vero & im_ grlt um•
prudentiaidem indicas? A L. ~omodo dicis? S 0;
Hominé aut prndenté, aut imprudente, aut tertiu r
udé
1
d''dd- 11'
nrerpr
prreterea ve 11~ me ~u qUl .a elle Oportere putas, té & impru'
quo nec pr1l4e.s),I1~C llnpru~e,s fit? ~ L. N ihil profe- dente11l,
<10.5 o. Neceile l~ltll;' alte~' L~ Ift~rll patLA L.A ppa':'
l'et. S o.R eeordans cocefsllIe te wClniam prndétim
contr:trii elfe? AL. Equidem. s o . Et medium nulli \
1;'em elfe tertia~ u a: hominé ne,c prudenté,nec in~
prudentem dficlat? A L c. Confr;nfi quidem. s 0 d.
9
Q.!jn
�Alc.II.Vel,dé'Voto.
~fi~ ndo polI"e ~lnetiatn duc eITe éidem rei contraria quo paéto
rr:
)
N Il
1
d~ . ..
pOllll.nt: -: L. • II O. soc. m pru ~e ua 19ltur atq ue
In['wla Ide dIe videntur. A L. Videtur.s 0 c.Si ('rgo
duo [unt.
omnes imprudentes infanü'e dixerimus,reél:t dice. rnllS.A L. Sanè. soc. Et ex tuis œqualibus, nécnon
xtate maioribus.li qui funt imprudetes(vti re vera
(um) infnnos elfe. N bnne putas perpaucos dlè in
bac vrbe prudétes,imprudétes plurimos, quos in{~nos appellas? A L.Equide.s 0 c. An cenfes nos tutos inter hos in{anos ita verL'lri, quin ab eis percu. tiamur,ac verberemur, & quçcuque furiofi fa cere
cofueuêre patietes, iamd udu pamas no fuiilè datu
ros?Sed vide, ô beate, ne aliter {e res habeat. AL C.
~o ,Paélo (e habet,ô Socrates?'Apparet enirn no
ita eile, vt putarii. soc. No certè, vt mihi videtur)
fed hoc fortalfe pacto cogitiidum dt A L. Q2:!;.bna~
soc. Dicii tibi. Ponirnus aliquos œgrotantes eilè,
nécne? AL. Omnino qui dé. soc. N uquid necelfariu opinaris omne a:.grotu cruciari dutaxat podagr a, vel febri, vellippicudine? An etii fi nihil ifiiufrnodi patiatur, polfe tame alijs rnorbis affici, cum
rnult~ fint inorboru11l {pccies prxter ifias? AL . Sic
rnihi videtur.s 0 c. Omnis lippitudo. morbus tibi
videtur.A L. Mihi certè. soc R. Et omnis morbus
ctiii lippitudo?A L. Non mihi quidé, ne[cio tamen
quid ailèrâ. soc . Si diceti mihi menté adhibeas,&
ambo firnulinuefiigemlls, ferè quod voillmus con
feqllemur. A L. Adhibeo, quàm maximè pofI'um.
soc. N bnne couenit inter nos lippitudine omné
cfI'e morbu,non omné tamen morbu lippitudinem
effe?A L. Couenit. soc. Et reétè quidé confenfilfe
videmur.Etenim febricitates œgrotant omnes, no
tamé quicllnq; œgrotat, etiii febricitant, vel podagraaut lippitudine afficillntur. Sed omne quidem
huillfmodi comuniter morbus efi:at ij quos Medi
cos appellamlls,diffcrrc dicunt ilioni curationem:
non enim oés,aut fimiles fUl1t,aut fimiliter perti'aélantllr, veru [ecundu vim propriu finguli, morbi
tamé fttnt omnes. ~emadmodu orifices aliquos
eHè ponimus,n6nne? A L;Pror[us. s o.Etcerddnes,
&fabros, [culptores'1ue, & quàmplyrimos alios,
quos referre ftngulos nihil opuseft, qUIne partes
opific;j difcretas habét:ac omnes quidem opifices
funt .non tamé fabri oes,neq; coriarij,neq; fculpto
~es,at cunéti generatim opifices. A L. Sic efi. soc.
Eadé quoq; rationé imprndétiam inter [e plurimi
partiutur, & qui maioré [ortiuntur imprudentix
parté,inünifurentes'1; vocantur:qui vero aliql1ii}ll~ra gene- to minoré,fiolid-i ,atq; attoniti. Q0. a.ut honefiio;~~lrt:rlldé- ribus vocabulis e;,dé fignificare volut, partim ql1ie e.
dC11l magnanimos appellal1t, partim ineptos:qllida no malos,innocuos, &inexpertos,& fiupidos.
lnuenies quoq, aliamulta nomina, quibus omnibus imprudétia iignihcawr .Di[crepant auté 1vt in
fuperioribus difcreparc apparllit, ars ab arte, & à
morbo morbus. Tibi vero quid videtur? A L c. Idip[um. soc. Sed vt redeamus vnde digre[si fumus,
propofitu )fui~ id di[p~utationis cx?rd~o , qui ,prudentes qumellnprudeteseffent dJ)lldlOal'e. Coue~tudentes nim us'auté tales al-iquos efIè,n6n ne? A L. Conueni~ltl.
.
.
~d d'
mlls . ~ 0 c. Prudétes 'exiftünas qUlcunq; age a. 1cel1da'1, cognofcut? AL. Eqllidé.s 0 c. Impru~étes
tos qui nctttra vidét? A 1. Eos ipfos. soc. Nonne
qui ~traq; hxc ignor:it,[ei pros latent,8c agentes &
loqllétes qux 110n oportet? A L. A pparet. soc'. Ex
his hominibus vnu,ô Alcibiadespcqipu dIe dlCCbam. Rcperies quoq; nafiris téporibus. plurimos
Uocon
tr.uia: fed fi
COllt,raria, .
31
NO ira cocitos, vt ille, nec qui ma.la. [e, (ed bona potius exoptare plltet.I1lt fiquidé vt non optabat,ita Agiturde
nec putabat.Sunt vero nonlllli,qui horu contraria qu alJt.are.
. ~}')\. eor eq 111'd ete
~
. ~ r ftoree'D eus
' l'JI e a~~
-l rogatlOl1Is.
pauuwr.
pnmu,ll
qué exorandil acccdis, [e[e oculis o!Ferés,te priusÇi:
:lli ~d obfecrares,interrogaret,f.1.t1ine tibi fit A thenieilfiu domin~ru potiri:g> fi hoc vile & cxigllum
quiddâ xftimares,adderet& Grxcorü omniu,& fi
viderit te ncq; ifiis eriii acquie[ccre, niG torius ctii
Europœ adijciat,neq; id tantu adi jceret,fcd qllu cu
peres vt, vno eod émq; die [entirét oés Alcibiad em .
Clinire filiü dum elfe>atq; ideo hxc tibi concederet
omnia:reor inqui ab eote ingéti cu lxtitia rcditu-.
ru,ac fi maxima bon a elfes ftlicitcr co[ecutlls. A Lo·
Arbitror,ô Socrates,& quéCtrnq~ aH li, ~[quis ealldem[orté alfequeretur. soc. Vitam vero tuam,ancum Grœcorum omniu, atq; etiam barbaroru regiohe & dominatu comutares? AL. No vt ~pinor,
qu~ppe cu l1ullo modo V[llruS effem. soc. ~id fi
v{upus quidé fis, malè tamen,& cum nocumento?
Neq,fic quidem? A L. Non profeéto. soc. Cernis No eJre Ut":
ergo tutû non c[[c,aut qux qfferutur, temere acce- tü obJata teptare,aut optare,fiquis .tPpterea incomoda fubitu- merc ~c~~~
rus {it, vel vita protinus amiffllrus. Multos auté re- prare.
ferre polfemus,qui cu tyrannidé affeéblfcnt, du'1~'
ilb potirétur ardéti findio cotendilfent, vtpote bo
num aliquid adepturi,pr.opter tyrannidé circ;uuen
ti infidijs perire.Pllto etiii audiuilfe te nonulla heri
ac nudiufiertius gefta, cu Archelau M4cedonum . ~rateualTl
tyrannu tyrannidis amanté delicias,aliquis huiu[- lI1telhglt.
cemodi delicias,non minus quàm ille,fitiens inter_
fecit, vt tyriinlls mox beatus '1; futurus. Cum 'Vero~
triduu,allt quatriduu tyrannide potitus efI'er, rur{us ab alijs ex infidi js & ip[e opprelfus perijt. Vot au
tem referamus,qux non ex auditu percepimlls, {ed ,
ipfi nos prx[entes infpeximus, vides infuperex noftris ciuibus quicuque prxfeéluram exercitus afte...
étantes naéti illa funt, partim etia his temporîbus
exules oberrare, partim morte damnatos effè. Edi
qui forfitan extremis pericu1is,& timoribus aditis
firenne ré ge[silfe viG [unt,non modo in ip[o exer- ' '1
cieu, ve~'u etia poftqlli in ruas fedes rediêrel, no mi- .
noribus à [ycophantis & calumniatoribus infidijs
opprefsi [unt,q u:hn ab i pils hoftibus, vt pleriq; il-Ioru optauerint denique [e priuatos viuiile potius, .
qtùm cum imperio. Q~od fi 'pericula & labores
hllillunodi,aliquam nobis vtilitaté affe:-rent, pro- :
feéto hoe'fiudiu nonnihil rationis habcret. Nunc_
vero longe cotd res fe habet.lnuenfes pr'2.ter~a eo-,
dem pa~o nonnullos homineli, <.ltll fillon/otls exoptii::at eum filios :ldepti [unt, 111 Ga~amltate~ do~
Iores'1; maximos incidllnt.N am plenq; CU?1 hben
per omné xtatem improbi per[euerent, Vl1mer(îm .
vira in mœrore conficiunt. QEj verO probos.filios.
naéti aduer[o 'quodâ ca[u illis orbantur,nihilomi_
nus,quii [llperiores illi m!{eri flln~, vt prorfus prx-l
optarent nunquam fe.fillOsgcnl11fI'~. Et quamlli~
hxc atq; alia multa huJttfmod1l11aOlfefta fint, raro
tamen inueniretur, qui vel àdatis abfiineretvel fi
Oloando impetraturus effet, votum omitteret. Permulti eti.ii, nell; à q.~x.fita tyrannidc, neque à part;t
prxtuta?neq; a? ahJs l11numeris, qux cu po[sidentur,lctdunt potlUs,quàm proilnt,difcederent,quin
potius or:arét fibi illa coceëli, fiquando non adiint.
In~erdum breue poft tempus prxterita vota d-a-.
mnant,ad contraria recurrentes .Q..!:!.amobrem vercol' eq uidem ,. ne homincs temerc deos. incufent,
~ iiij
qua~
�Liber fextus.
j2
quaÎt mata:abijs inferatur:ij vero [eu p.roteruitate
,l'rob2 poët~ quadam, tiue in~pientü fib~jpfis dolores morte aro~a~lO.
criores p,a riunt, ~re prudës mihi videwr poéta
Ille qui amicis infipJétibus V[llsld~m eos viderct &
agentes & orantes,q~lœ iIIis rninimç: conduceban~,
cU,m ta!Uen eis vtilia viderentur, pro pmnibus l~c
Odyfs .•~ flit: Jupiter rex, optima qllid!!m nobis & ~ouentJ
bus, & non VOllcnpbus tn bue. ,Mala aute po[cen~ibus qùoque ab'eiTe iube. Reétèi~itur & calltè 10qui poëta mlhi vidctllr: tu vero hClllld habes ~n animp , qUO? fld uer[us hcl!ç proferils , n<:: !i!tto. AL.
DiffJcil~ efi, Ô Soerates, in ijs qua: be,ne d.1~a [unt,
contradicere.Illud autt:m cogno, quant<:r u malo:
furn cauf..1 fit hornj111bus ignorllltp;quadoqllldc
propter hanc nos latet,curn male quid agirnus, ~
qUO? deterrimu efi,ob pe[slma nobis quandoq;
prccamur, quod quidem 'nemo plltaret. ,Sed lllud
qllilibe~ opinaretur, poffe vi?eltcet [e fib1)pfi non
pe[sima,[ed optima petere:hoc ~l11m reuera execr,a
tionis cuiu[di non voti fimJk dfçt.s 0 C. At forte,
ô optime,diceret qlli[pii te fim~1 ae me [apiC:tio.r,
haud f.--ttis reaè nos Joqui, dÙfll hc temcrc 19nO!atiam vituperamns ~ nili h~c adilClamus, quœna &
quoru jg~orantia ht. ~bn[dl n~nq; cerro mope ignpr~- ,d o aff,;:ébs bonu fortè eft 19norantla, q uemadmoJia: bpnit~- dum alijs ~alum, AL. ~idaisŒ~n~ qlllcqnam,
~~. (k' mal~, quod alicui quomodocuq; [e hab ctJ 19norar<:: ah"la.
\ cognolcere.
r;>
'1 r.
quando ,Prxfiet, ql~lm
soc. M 1111a.. nè videtur, nunqll1d & tlbû AL. Non pel'~ lopcm.
s o. Enimuero nec Illlld te aduer[us matre patra[fevnquàm velleiudicab~,qllàd Ol'e~em,~& AIcmœona, & fi(IUi tales flle~e~commlfiae ferut , AL.
Bene ominare per Iouem,o Socrates. soc R. Non
decet,ô Alciblades,eum qui inqllit,te nol1e ifiafecifiè,lpbere vt bene ominetur,fèd pouus fiqUlSCÔtr:1.ri:1. diceret. Poil:qui flcinus ~am 11Orl'cndu ubi
videmr, vt ne pronuci.lri q uid çm faCIle debeat, putas Oreftem,G prudens fi.uaè~) & q~lld ?onum iibi
nouiffct, [cclus tantum au[urum tUlile? AL. Non
certè. s oc R. Nequc .ÜlUm vt .ll'bitror vllum. AL.
Quœ igno- NulLpm. soc . Mah11n igit\lr vt vldetur 19noratla
ratia mala~ opwni,&quod opumü ef11gnorare.A L.Mlhi làn~
vidctur. soc R. N 0nnc & lllJ,& ca:tCrIS OlTIlubus?
AL. Fateor.s 0 Cp Contldercmus prxtnca & hoc,fi.
in menté tlbl melws efIe putantl,lublto \ Clllè!t,P erlc1em tlltoré atqi amicû wu m intcrhccre,.lc [umpto glaclJO ad fores illius pl~op e rans ll1terrogar~s
num ll1tUS tit volens 1J1 um dut.lxat,nec allam quequam occJde~'e, domcfilCJ auté iJl~l1n ~ntliS eil~ refpond erent. Neqi dico te qUlc~UJ. b~lU[l110d, c~
flari, [cd an v1dcatur t1bl, ~u~d qu!dc lllhJlprohl:
bet,ignoranti q l11d fit optlmu,a~eil e.poile ll1terd~
opÏtuoné, vt 1.udJces q uad e~t peiSlm~,non n unq ua
optimum eile. An n0!1 tlb~ vldetu~. AL. 01111;1110
qUidcm.s 0 c . Ergo fi ?omu lI1gl'~ilus, v:densqi 11lum non tamé agno[cas,[cd Oplllcns fllIu eile, nu~
ip[um penmeres? AL. Non per louem, vt mlhl Vlclcor. SOC: ,Non enim qu~ lors oftener, ~ed qll~'m
fiaru eras,nonne? AL. Profcao. S 0 ('. Nu & 11 trequentc'l' faei.nus < gl:?redlare,[e~per a~~.:! i.gnoral'<:s
})el'iclem efIe, vnq ua in eu m irrueres?AL.N unq ua.
soc.Orefiem vero pmas vnqui manus Ilbturum
fUlffe matn, fi eam non cognouIflèti' A L. Non ar'bitror. s 0 c. Neque cl11mIlle qua:eunqj occul'reret
mulier ,nec quicunqi matré [uam dunt;Lxat nccare
~ecreuerat. AL. Sunt bxc vera. s oc. !taque homimb~ls fic affe~ls,& in ijfdcm op1l1~onibus )lluolu-
ca
tis)ign9rar~ p.1i~ pr~{bt. A L, Videtur.s 0 c. Vide$
iam qupd ignor~nti;]. quxd;un hominibus certo
quod;l ,ll~o<do di[pofitis bo,nu quoJda efi, non aut em, vt ob,! v,id~bf1tl1r ,mqlu? A L. A pp;\ret. soc R. P~radof'
Pr;t~e,rea fi yolucris qu ,oddeinc~ps in mediu affe- qUOl;da~.
retur mirabile dlt.1u ,d,[cp tel'e,forçè probabile ubi
videbitur. AL~~id jfil1d,ô Socrates? s o. Videtur
[.1nè eXteprum omnIUm [cienti al'u poilè[sio, mfi. Sci~[!~rUIll
,q l1is rCl~ntiam. optimi naaus fuerit, raro quidem po{leLS~[.:~
prodcile,obçil<:: plerunq; ilH qui fit huiu[modi fci- ~u~iX:i ~o.
,e nti js prctd1tllS.Sjc aute confid~ra, Nonne neceffa- ,,~mollc,
J."iu tibi videtur ,cum aliq uid f.laud, vel diauri [u,m lls,oportere nos prius quidé, vel putare cogno..
fcere, vel yerè çogno[cerc quod promptius agere
& loqui d~bernus? A1.M1hi planè vidctur. soc R.
An non rhç~ores fiatim cu vd [ciunt con[ulere, vel
faltem [cire [e putit, cOfulpnt nobis pa[slm.ij qui..
clem de bello &. Pp'cc, iIIi vero de mœnibus côftru ..
~ndis, vel de ponubus pra:parandis muniendisqi,
&, vt ftlmmatim dicam, quicquid ip[a ciuitas agit
~dl1erfilS ali:1.~n ciuitaté, vel [ecum ip[a,rhetorû cô.fi.1io pcl'fîçit~A L.V cranarras.s 0 c. Vide & q\lre fc~uuntu~, fi fic,r i potefi. Vocas aliquos prudentes,
lmprud e ~es allos? AL. Voco. soc. Et multos quid imprudentes, prudentes vero paucos? AL. Pro..
feao. soc R. Nonne;td aliquid re[picie,ns, vtro(qi
nunwpas? A L. lmo. soc . An eu qui ifia con[ulere norit, niG [ci:u docere vtru melius, & quid mehUs)p~lld e nté ,dices? A1. Nequaqll am .~ 0 c. Neq;
yt arbItror q lllcunq; pugnarc nont, ignoret tamé
quando, f.ç q llantt mmclius. A L c. Slcefi. s 0 CR.
Neqlle fi quis qu empiam perimere [ciat, & pecunij s [poliare~ ac exule à patria facere , nifi [ciat eui
quando ~ qllem rnehus fit. AL c. Minimè. so c R.
~cunque 19itur horum aliqllid nouerit) modo
adiit etiam [c1entia optimi, qua: quidem' eadem &
vtilis [cientia efi, hunc fortè prudentem vocabis.
AL c. Hunc ip[Ul11. 5 0 Cp Prudentemq; ipfum dice 9Eisprud~
Jl
mus [uifici<::nté elfe ftbi & ?atrix cô[ultorem, im- ~t appclla
prudentem vero ,ôtr<t:ql11dnam tibi videtur? A L. us.
Idé. soc. ~id :mté fi. quis equitare, aut f.1gitt:lrc
fci.lt, v~l palxftram, vel pugillal'ii, vel aliud quod~
dam certamen eXl:rcere, aut aliud aliquid eorum
quxcunque per artem ,nou!mus, quo nomine appell.ls eum qU11ntel bglt qUld ln arte melius nat?an
~lon [ecu ndum equefil'em artem equitem, [ccundli
puglllariam pugtlem, tibionariam tibicinem,at_
qlle ,nahjs codon modo? an [ecns? AL cln. SIC
certè. soc l\ A. N um tibi vid etur, qui horum aH.
qUld intelligit, vir prudens appellandus? an lon o-c
adhuc abeile? ALe. Long è pel' Jouem. soc R ~.
~.\lem igit~r ClUJta~e~n, eam putabis) qure ex p~_
rms f.1~lttar~Js,& t!b1Cll11bns,athlctisSj,ac c~teris
ar~l~cl~l~S c~il<::t, hnt in[ul? his quos diximus admtlh mtlltare callentes :lrté , & qUI ad interimenclum prompti,nécnon inAati ob cimllü rerumad.
~ill1Itratio~)es:defit luté optlmi [ciétia,& qui no..
nt quando,& ad quem vnoquoqueilloru vti prrefiat? AL CI B. Jgnobilem,ô Socrates. s 0 CR AT
Maxlm~ hoc v~ ;trbitror dlceres, fi quando cerne~
l'es v1:umquenque illol'um amb1tioiùm, & pluri..
m.1S ilbl relpubh. part<::s 111 hoc occupanté, vt con ..
~J11UO 1p[US [e [up~ret, & pll~rimû valeat, plllrimû
l11q uam ~n Illa q Uld<::m domlnandl arte, in co vero
quod fibi & r~!p~blicx optimu efi,crebro halluci.
n.l11tem, quippe qui opinioni fine mente credide.
rit. Cûmque hoc, ita [e haberet) nonne reétè dice..
remU5
�Ale. II. V el,de Voto~
remus hanc Rempublica tumultus quamplurimi
iniquitatisq; plenifsim:i? AL .Reétè per loué.s 0 c.
An no nece{f.îrium nobis vi[um fuit', primu quidé
putare nos cognofcere, vel reuera cognofcere hoc
q nod prom ptè faa.:ud diéèuriue fil m l1s? AL . Vifum
cfi.s 0 C R.N onne fiquis agit qllidcm quod nouit,
aut noffe exifiimat,addit autem fcicntiam optimi,
feqnitur vt vtiliter agat, & Gbi, & rcipubl~. ALe.
~idni? SOC R. Contrà vero nec reipub.nec fibi?
A L. lm eft. s 0 c.~id autem?nuc tibi ita vidcwr,
an aliter? AL. Non aliter. soc R. D ixifb vocare te
plures imprudçntes, prudentes pauciores.? AL C J.
Equidem.s 0 C R,. Dlxim usne iterum plures ab co
quod cft optimqm, abcrrare, vtpote qui opinioni
ab[q; mente, vt pluri mum confenferint? AL. Diximus planè. soc. Prodeft igitur multis, neq; nolfe
ql1icql1am, neq; pl1tare fc nofcere: fiquidé pro mptiores erunt ad illa etficienda,qua: vel nofcunt, vel
cognofçere opinatl1r. Agentes auterh,iibi noeebut
crebrius,quàm conferent.A L. Veri[sima loqueris.
soc. Cum ergo pieebam reliquas omnes fciétlas,
fi abfit fcientia optimi,obefIè [xpius,qui prodcfIè
illas babenti,num rcétè loqui tuc tibi videb~r? AL.
Et fi tunc minime,nllnc [altem,ô Socrates. SOC R.
Oportet itaque cil1itatem & animl, qux reuè viuura fit,hanc proculdll bio copleth fcientia:quéadmodu qui a:grotat,medicu : & qui iine periculo
nauigare velit,gubt;rnatoré. Nam quo maiora ani
mus fine hac [ciétia circa diuitüs, vel corporis robur,aut aliud tale conabitur, eo maioraexijs peccata committi neeelfeeft.~ vero multis acvarijs
artibl1s,& fciéti js ornatus ell,fit autc: exp ers iftius
fcientict,dllUUS àfingulis alijs,nonne merito multa tempettate iaétabitur?quippe eum abfq; guber. natore oberret in pelago breui tépore penturus?
~Olll~rus ID H uic certè conuenire videtur illud poëta: carmen,
argue.
quo quendam vituperans, inquit, Multa quidem
nouerat: fed male nOllerat omnia. A L. At vero ld
poëtx diétum quorfum at:inet? mihi cert~ mhil
videmr propofit,? nofiro. cogrl1ere.s ~ c.Imo ql1ali ..
drat penitus, veru per œmg mata ,& ~lC ~ cçten fer
offis_ 3mi. me omnes poëta: loql1l1ntl1r. Eit cmm Ip~'l ~atura
~~tl& pIe- vniUerh'l poëGs xnigmatum plena, nec qUIUls eam
dignofcit. Ad hanc t11ius naturam accedit, quod fi
qu:ido in~t in homme il1uid?,~olente rua fen~'l cx
tcris homlmbus reue1are, muu d.t, quam dlthClk
cogniru !it,q uod p~ë.ta ~cn{~ri~. N eq,ue en~.n~ .l-Iomerum diuini[slfilu Iaplcnu[slmumqi poeta 19no
rafIè putes,quod [circ male impofslbtle. ~t:lpfe
enim cft qui inquit, Margltcm multa q.UJdc fClre,
male auté fcirc omnia.fed çnigmate fenlum occultat,vt arbitror, male pro malum ponens, fcit auté
pro [cire: vnde compoGtio qllxdam ex;tra car.(llinis menfuram conficitur:quod vero fentit,hocefi,
Multa quidé fciuit,[ed malum fibl fuit ha:c omnia
{cire. Patet igitur quàd fi erat llli malu mult~ fcire,
jpfc quoque malus erat,Gqua fide~ fupr:'ldiétis [er; .
mombus adlllbendacft. AL. Mllu certc vldetur, 0
Socratcs. ~lbus enim verbi~ Cl·ede_re~ ."n9 uam ,
nifi ijs crcdam? SOC. Et rette qUJdc. t~bl vldctur:
(ed age per loué, vidésne quanta ql~al~sq; .fit ln hoc
ambiguitas?in hac ip[e verhltUS ejIcvlde,ns;furfl1~
«nim deor[llmqi ia6hms nufql1am [.1.nc confiftls~
[cd quod oHm a{[euerabas, nunc damnas. ~I for.te
Dcus quem oratl,.lrllS accedis, oculis [de t~llS ~blJ
ciens, an~~quam voueas, ita rogct, an nbl alt.ql-ud
ex Hs qua; iJ1 prinçipio di~a [unt) habere L'lUS fit,
33
vel tibi Iicentiam prxftet, quod libeat pofiuIandi,
quidnam tibi opportunum fore putares?vel accertare,qux Deus off:rret,vel po[cere? AL.Per deos,
o Socrates, ql11d relpondeatn non habeo:fed inf.1.num quiddam mihi vidcwr, temerc Deum precari,ac diligenter c6fiderandum ne ~luis [cipfum f.1.l~
lat,mal.l petens dum bona fe putat orare, ac paulq
poft, vt tu diccbas, ad contraria vota fe rransferar.
s 0 c.N onne prudétior nobis poëta,cllius ln prin~
cipio di[putationis mentioné fccimus, qui preqbatur mala etiam ab oritibus abefIè? AL. Mlhi viderur .. soc. Laccdxmonij quoque, Ô Alclbiades}
fiue hune poëtam imitantes,fcl} ex fcipfis animaduertentes, idem votu, tam priuatim, q uAm publicè [eruat,orantes dcos, Plllchra cum bonis fibi tribuere, nec pIura illos prccari quis audiret. Ncque
tamen ad hxc v[que rempora minus, quàm ca:teri
homines fehecs fnnt. Siquid autem ilhs vnquam
minus pro[pere fucce[sit, non eft orario illorum in
caufa, quandoq~lidern in dijs eft, vt arbitror, qua:
precamur, rribllere, ve1 contrà. Volo infilper ahud
quiddam tibi referre,quod aliqllando àfenionbus
qllibufdam aecepi.Dicebant enim femper ciuitati
110ftrx accidifIè, vt q uotiefcunq ne bcllum A thenien(es eum lacedœmonijs geren;nt, nofiri tum
t:erra,tum mari infortunati elfent,nec viuores vu,...
qnam redirent. ~~re indignatos At;henienfes,
eùm non haberent qua artc tantam ealamnatem
vitarent, decreuiJ1è Ammonem confulerc, quam
ob CaUh1.m dij Lacedxmonijs potius,qu:lm A thenienGbus viuoriam largirentur, eum ipfi tamen
facrificia tllm plllra,tlIm decentiora,quàm reliqui
Grxcorum offerrent, fimulaeris donisque templa
fic ornites, vt nuUi alij pompasq; qllotannis filmptuoG[simas, & venufijfsimas celc::brarent, & 0_
mni fi1l11Ptu ) qui ad rem diuinam fpcétat, cunél:is
Gr~çis magnificçntiores e:lÇiaçrent, cum Lacedxmonijs nullaefIèr iftorum cura, adeo circa diui_
nu.(ll cllltllm parcis, vt animalta l11;lltililta pafsim
maétarér,& in alijs omnibus cerquonijslonoe admodum parcior~bus) quàm Ath~nienfes, c~m tamen OpUI~ nngnitudine à nobis non fupcrentur.
Poftea~u;l ha:c ~lxilfet nunçÎlls, jn~erro~ans quo
pa[to a prxfentl calamJÇare hberan po{fent, non
multa ad hxc refpondi{fc prophetam: Deum emm
non permittere: aceerfito vero Athenienfillm legato in hune modum fuiJ1e loclltum. Hxe dicit
Ammo, placere magis Laceda:moniorum fibi acclamationem,qnàm reliquorum Grxcorllm facra
omnia: nec pluraijs refpondifIè. Acc1amationem
vero nullam pror[us, aliam Deus mihi dixilfe viderur, q uàm illoru pre ces : etenim reuera permulUun ilIx :1 cxteris dlfferunt. R eliq lIi nanq ue Grx..,
ci partim auratis cornibus boucs fàerincates, partiIll donarijs egregijs templa ornantes, qnxeun_
que oçcurrunt,feu bona, fiue mala,à ?ijs pctunt.
Dij vero Cllm mos imprecantes audlllnt, ditifsi_
mas Illorum pOj11pas, & f.1crHicianon acceptant.
~amobrel1l diligenter confiderandum mlhi videtur, quid dicendum !lt, quidue non dicendum.
lnllenies quoqlle apud I10merum aUa borum fi- lliad.
nlllia. Inquit enim Troianos, cum fnburbanum
a:dificillm molircntur, dicare dijs ünmortalipus
prctlo[a üerificia ~entu boum:llldorem vero ex litore fuapem, ad cœlum lIfq; ventis extollij[~!i· beatos I?eos illo f11inimè vefci, quippe qllibns Ilion,
& Pnamus) & Priami populus odip elfct . !taque
nil
..'.
�Liber Ceptimus,
34
MIN 0
pH Troianis proder;tt,cum adnerfos dep~ hab.erét)
.!~cra ac rpu neq temere illis offcrrc.Neque emm ç.,.
jufmodi eft dc~ natura, VI: ducatur muncrib.qpçm.,.
~dmodum illlprobus fœnerator. Sednos nim iu J11.
pelira1nus, {iqu;1Jldo noS Laced;;emoni js proprer
mllnera acceptiores Deo cffe ducimus,Etel1lm gr~
ue effet,fi Deus ad donaria,&{acrificia nofirarefpl
ceret potius, qll;\m ad anirpum, vtrum ~lIftus fan,hpud deos ~llsq; Gt.Ad qllem çq~üdem Deu~ arbItror ~ul
lx. . apu~ h<? to magis attendere,quam ad mult! fumprus pop~s
p;tlOes lUfb- atque !:tcra qll:E nihil prohibeteum, qui rnulta ln
pam & pru"
1
• r.
.
fi fi
d~ntiatl) po Deum hominesqi pcccauerit, leu pnuqt~s lt, 1ll~
JlPfiUi.
refpub.fingulis annis pcrficcre,Dçus ;u.)te .vtpo.t e ~
mu ncribus inCOlirLl ptus,fpernit ha: c o 111 l11a, vt l pfe
dus propheta Qrçdixit . V nde perfpi~~u~ e~) .~
.
::tpud D~U01,& apud hO,mines fal1~ mctlS, 1Ufilt~a!
O!tl p~ud~o & prudenüam prxcipue honoran.Prudentes aute
~~ lX. IUSt~ illfhq; funt,qui fciunt,qlla:: ergadellm,& homi~es
.. ;.
agere atq; d~cere dece"u .Cupio tamen e)Ç te iludlrc,
qu;d in ijs ipfe [enti;ts. AL. Mihi vero, Ô So~rates)
haud (e.ç lls, qui tibi;tc Deo videtur:neq; ~nll~ ras
effet à:Pço me di!feMire.s 0 c. Recordans dlxlffe
te in p1!.lrima dubitatione difcriminçq; ver[arj, n.e
teip[um faUeres, cum mal a quand~qllc ~ro ~OI11S
optares? ALe. MeIIlini. SOC. An v~des no f.'\t1S tu ..
tUm tjbi dfe ad orandii pergere,nequ,mcl9 t~ Deus
::tudiens imprecalJ.~é Hh tua [acrificjar~n~l;lt,aliu~
vero quiddam fottuitum reportes? MIhl ergo VI~
detur oper:Epretillm cffe quietem agere: n~~ or~..
Magnani- tione Lacççlqo:moniorum propter mag?anlml~'te)
lllit<lS Ilomé id cni~ nomé ponç!Hfsimum ~fi omnmm,qUlbus
c(l hon~1l:if- inGpi~ntia fignifj.catur, non çxjfiimo vti te velle.
fl~um
Jn!i- (")
"uare neceffe pfi
bJÇJ)n~
~
y expeébre.
..
, donpc
. " difc;uur quem~ ,
admodl1m a4 peum, atquç ild hOIlline~ pabere fe
deceat. A LI ~ando erjt, Ô Sqcrllte~ , 8ç quis pra:ceptor?Iuqll1difsime~n~m hune. ho~niné,qqi[qlli~
erü,agno[cam. soc, HIC efi ÇUl tUl cur~ es: V er~
mihi videtur, quemadmodum D~omedl M .ln.çr ll :l,
inquit HOluerus ab oculis nçbulflm abftuh{{e, vt
di[cerneret Deum ab )lomine, fic & ab aniIl}o tua
prius oportere çaliginé, qu~ nunc offu'nditur, auferre:dejnde iIla propius admouere,per qua; [eu bo
num qUld fit,fiue malul11,digno[cas;niiç enitn im..,
pos eOè videris.A L. Allferat [eu nçblllamil1ç velit,
[tue q~lOdcunque .~lipd. Eq:n~ll1 paratl).S r~m nil?il
penitll$ pt:çtenruttcr.\!, quod l11ç pr:Ecepent, qUlfquis deniq; fit,morlo Ipfc fim mC?lOret~a[urus. s o.
Atqui iUe mirum ln modu~1 t~bl pr~U1det. A L: I~
Hlud itaq; rem pu s hoc ül~nfi~lUm dIff~rre optlmu
fore cen[eo. soc. Et rcéèc q l1ldem:tutl~S el11~ efi,
qtl~m tanto pericu~o [c [U?IJcerc: ~ L. S~c e~,o S?crates~ Interea tame quonl:lm Imlu b011l CO~~dU1f
[e vide ris , hanctibi corona m imponam. DIJS au~em & coronas, & rcliqua 011111ia qua:cunque dece~ tunc demii offcrem U$ cum diem ~lIap1 aduentad~ cognouera. Aduent~bit autem qu~mprim~,
~ij~ volentibus. soc. Accipio & hoc, & 8.1l0dCl~
que d:t,tum abs ~e p.ühi pr<eterea fuer:t hb~nter VI ..
deo,cllllf abs te accepi. Cb!,çmadmod u vcro~ Creon
fipud ,Euripidem vidcns Tirefiam corona~u)~ a~
~jens primitias corqnal11 propter artem à Ul!lmJ:>ps accepilfc,ait, Auguri!.lm eUè dllcebam tn/.lm~
phales caronas) in tépr;:lbte enjm yerf.'\mur,vt ip[e
nofii: fic ~ cg9 hanc abs te coronationem allg~l
l'illm eHe duco ~ Videor autem mihi non minori)
qll:;l~ Creon tempcfi.:lte iaéè~ri,filtdeoqi omniulI~
flmicorul1l tuOrliffi Vlaor ab~re~
q;
s,
L E G E,
1-1,.R.SIJ.11
fleiNI
{\ R. G V M B N T V M.
1<
quo~
NOS de lege reqlJirit. vt quid lex: comuniter.
eiu$ fpecies. vade (it.paucis compra:hendamus.Si quis
M
platonls verba in
libn> De lege.& in libris pe legil:)us,
I
~oc
,necnon De repubh.dlllgenter adijertat.fic leO'em vniuerCali Q..t!id 1
. . e d:Içn
r. . b
defi nltton;
et; Lex el[n. vera gubc;rnandit> ratio, qua: ad ' UI ex·
finem Opttmll pcr çommoda media gllbernata dirigit, traf~re~ien.ri pœna~, .obedienti pra:mium fbtuens. Q..uo fit vt
1nllttutlones pnnclpum, cum vera: non fun~, nec ad OptimU
reéÇ? ca!le profic~fcul~tllr,le~es minime fint.Ced decreta,edilta, In~ltut~ pOt1~S hnt, ~u.;tmleges. A lege nanqqe legitim\lm, a leglttmo ll\ftlltl~. il lUllo bonum,reétum, verumquc
opus fa:penqmero nomlnatur, propterea legem veram po,naroque elfe nece!fe eft. Sequjturetiam, vt lex a:terna fit, ac
pellÏtus immutabilis. & apud pmnes gentes eadem de eiCdé,
li hoc modQ vera fit ;.nôl m qua: temporib us locisque & opi. l'
n~onibus per~utatur.n61.ex, Ced inftitutio nuncupatur. Le~ ~pecles~.
~t$.autem Cpecles, vt ex ~lma:?, yha:droque, & .Gorg~a col. gIs quatUO
Jigltur, 'luatuor Cunt. Pp ma dlulna, qU'lm proUldemia Pla~o vocat· Secunda cq:lefl:is, quam farum. Tenia mouens,
quam n.atur~m.~lart~ ~uroanil,quam prudenti<lmnaturalem. Puma ln mente duuna,quam Saturni legem Orpheus,
& Plato e!fe ~Qlunt.~e~ijnda in fuperiori anima: mundi par~7,quamlo~ls. Terttôll~l mouente inferiorique iUius potenu a,qlla)l1 pnm~ Venens,pofl:rema in hominis méte, quam
fecund,ïl: Venens legem vocant. Prima à [ummo bono,quod
fupra mentCm en, profluit. Sccunda à mente & CummQ bo110: T~rtia à fllm~~ bono,mente,& vniuer[ali anima .Quar
ta a fummp bOl1o mdem,& mente & anima .Omnes ven'lad
ipfum bonqm herum refleaulltur. Prima in ideis,circa fummum bpnuJl1, fupra rationes. Secunda in ratiClnibus • circa
ideas, fupra Ccmina. Tertia in Ceminibus, circa rationes. (upra formas.QE'Hta in notionibus,circa rariones,fllper aétus
& artes, qU:lm re&iam legem appellant Cuperni regis imita. tricem. Vnde vero le<t protlcifcatur,ex ijs qua: diéta CUnt elicitur. Ab ipfo qllippe rerum principio omnes,Ced vario modo.vt djétum e!l:,manant.Q!!amobrem omnes ill\lftres conditores legum,illuentionem legut11 in Deum,fed per di ucrfa
nomina arque media retulerullt. Zoroaner Baéhianis Perfisque leges tradés,in Horomaiim. Trifmcgifl:us i\egyprijs,
in Mercurium. Moy(es Iuda:is reétifsimè in patrem todus
naturx Deum. Minos Cretenfibus.inloué.Charonda~ Carthaginé!ibus,in Saturnu. L ycurgus Laced::emonijs,in Apol!inem. Draco & Solon }\thenienfibus,in Mineruam. Pompilius Romanis,in Aegeriam. Mahomerus Arabibus.in Gabrielem. Zamolxis Scythis,in Veftam. Plato no!l:er Magnefijs & Siculis, in Jouem, & Apollinem. Arcadibusautem &
Thebanis,& Cyrcnaicis leges pofiulanribus,denegauit. '
SOC RAT E S. MIN 0
laB
.
s.
VI D NAM
l'X, apud nos ell? '" N. De O!>."m 1"
' qualege interrogas? soc R. Efine aH....
.
.
,
qUldquolexalegefecundum ql10dlex
,
fi d ·a:.
,
.
~'. lAlen? Aduerte plane quid qUa!ram . SIC e11lm lnterrogo ,ac fi dicam, quid efi al1rurt).:& fi tu eo~(!m modo)d~ quo au!o qU'tram roges, haud reéte te perçont;trt cen[ere. N eq ue cnim
. ~uru~ ab a~ro, qt~;). ~urum, nClllJe lapis, quà lapis
a lapl~e q.lI1cquam dJffert: eodemque modo lex:\
lege ml dtfcrepat, fcd omnes idem [unt. Etenim
lex v~aq~<eqtle illarum fimiliter efi, nec vna magis
IX aha mtn~s. ~e hoc ipfo igitur vniuer[o,ql1id lex
efi,generau.m Interrogo,quod fi in promptu nunc
habes, e~phca. MIN. Et ql1id alilld !ex,ô Socratcs,
effet, quam lege recepta & approb:lta? soc R. AT.
An f~rmo tibi ~idetur ea clIe q~:E [ermo dicunu]r,
yel VI~US qua: vldentur,vel aUdltllS qua: audiuntur?
aupl1Ud fermo,aliud proniiciata~aliud virus aliud
vif.'\, & auditus fimilirer atque audita neçn~nlex
aliud; aliu~ l~g~ receptl? Sicne,an ;tliter tibi videtur.M J.SIC vtJqj.s ~ c.N onergo le~efi~qn:E lege
rccepta. MIN. Non vldetur. soc ~. ~iditaque
.
fit lex
terro~~Jl\ur
um I!JCltCr,
- 1 ét ' du'
no re e
bitari de cO
<i eV eft pars,
Colljgjru~
de~l1it.iO:.
mamo
Jl
�Minos,Vel,de Lege.'
fit tex)in hune modum eonlideremus.Si qllis-de ijs
'lux modo dixil11us, pereôtetur dk~ns : pofiqu;lflt
'vifu afIèritis qux videntur percipi, qui~ efi virus
quo illa percipiuntur: re[ponderetnllS vtique eflè
(en[um hlliu[modi q ui per oculos colores dec1a':
rat:& de auditu interrogantilen[um qui per aures
vocé haurit. Eodemq; pa~o fi roget, pofiqui legt:
legitima côfiitllunt\.lr) quid efi lq: qua recepta recipiuntur, vtrü [en[us aliquis, vel dec1flratio, qué-admodllm q ux di[cuntur, dec1arate [cientia comprc;hendutur, l3c inl1eniuntur inuétione monfirate:quemadmodu C'11ubria & noxia medicinamon?
uid v . fi~antur:qux vero di j cogit~ntl vt ,v~t~s Feru nt, di~iu atl- lllnandl f.'1qtlpte no[cuntpr. Vaqclfllum nanque
Ill.
rert~m tali um inuentioefi: an non? MJ N. Pror[us.
soc RAT . , ~horum pr~cipuè legém elfe pra:
fumimus? infii~~ltane jfia atque decreta? MJ NOS.
Mihi quidem videtl1r. , ~id enim aliud quifpiam
legem dlè di~erit( Ex quo apparet id totllm quod
rogabas,legem ciui~atis in!titutü efIè.s 0 c R.Opi!lionéinne cillÎtattS legem VOÇflS? MJ N. Equidem.
, .
soc. Etfort:è reétè loqueris:foditan vero in hunc
~ll,a,falrade modufll mel1us intelligeml1s,Aliquo~ C'1pientes vo
~:I~~oleg,is, cas? MJ N. Voco. soc. N 6nne C'1pientes C'1pientia
, 04utauo. lapientes
r.
r.
'
1ra. soc. EtlU1l11l,ltlltl;t
' Il'' a" lll,
lunt?
MIN.
fii? MIN. Prorfus~ soc. Ergo ~ legitiml lege legi.• timi?MI~. Nefllpe.SQ'c. Iniql1iamcm iniqll itate iniqui? MJ N.Certè. soc R. Legitimi vero iufii?
MIN. Ira. soc. Iniqui aute~ll iniuf\:i? MI,N. Iniu!ti.
s 0 c~ An non pulçherrün um q uiddam lex atq; iuflitia? MIN. Sic efi. s 0 C.-Turpifsimum vero iniu~ ftitiàatque iniquitas? MJ N. Tl1rpi[simum .s 0 c .Et
illud qlIidé ciuitai~s) ac reliqua omnia [eruat, hoc
autem peruertii,atqtié corrumpit? MIN. Ita. SOC.
Ergô légem oportéi; pl1lchrüm aliquid cogitate) & vt bonum qua:rere. Mj N. ~fdni? soc. An
non infiitutu m ciuitatis legem eflè diximus? MJ N.
Diximus . SOC R.'N 6qne ~ecreti quxdam bona,
nonnl1lb etiam 'm al a [unt? MIN . Sunt certè. soc.
LCX'tarnen mala non erat. MIN. Non certè. soc.
Non igiçur ita'fimpliciter ~{ferendqm efi~ leg~ c~
uitatis infiitl1tl1lTI elfe,M IN.N equaql1am n11h1 V1-èetur. soc. Neque,enim congruit iniquam confiitutionem legem elfe. MJ N. Non .s 0 c R. Veruntexopinio ta men op~nio qu;t:dapl lex 111ihi q~lOque videtur:
(jliçdam cft. cumq; praua opiniQ minimè fit, an 110n perfpic~u
eft,fi q l1idem efi û'pinio, probam opinionem elle?
NIN. Confiat. soc R. Proba vero opinio, n6nne
vera opinio eil? MIN ., Efi. soc R . At opinio vera
veritatis inuentio, Mll'l. Certè. soc . Léx itaq; vcl'jtatis inuétio elfe vult. MJ N. At ql1omodo,ô Socrates,fi lex veritatis inuentio efi,pon iJ[dé femper
legibus eirq eadé vtimur, cùm l'cni vçrit,as inuenta fit?s 0 c . N ihilominus lex veritati) itii.lehtio clfe
vult. ~od fi n6 iJfdé,vruidetur, legibus homincS'
vtuwr, no[emper veritaté) qui lex expeti~,repcri
rc poflltnt. Sedagèvideamus,an hinc nobis 'liquidins pateat,fiué i jfdé [em.v,fiue aliàs -aH js viuamus
legibus,& num cun{hho~nines ei[dé~aüt alijs:altj.
N J N . Veru neq; i<l cognitn difficile cfi,ô Socrates)
quod neq; ijdem fempèr eifdé,nec aJj j femper ali js
legiblls viuunt:. Neq; enin~ lcges Ilofirx ,»ofiia llu'~
mana ft~rificarè ?e~~littunt) fed 8efa~iU efi:apud
thPlid Car- Cartbagll1en[es aute iufil1m Ç'1ntèuhlQ; habetur,
le~~:l1e;lrfis adeo, vt ,c orü nonnlllli Saturno ~Jjos luicmtl) qllod
lias 1i~~ - ipfé [orfitan audiuifij.N ec modo Barbari homines
. e. dlUC1'ÜIS :le 110S legès fcqull11tllr, vcn\metJâ qui LyA
vt
35
ciam incolllnt:ilJi Athall1:1ntis {ilccciTOl'es ql1alia
Ücra o{fcrut,quu tamé Grçci tint? Nos quoq; audmifii qllales quondam leges circa infcrias feruauerimus,hofiias illguIites al1tequàm etferretur cadauer ,prxficasq; accer[elltes. Et qui ijs antiql1io- Ceremoni:e
res,defi.tllc:èos eha domi fepeliebit, q 1I0ru nos his anti~uirsi'1 '1 oml1ll1O
'r.
tempon'b us nl11
lerllamus, 1nnumera bi- f:meclrca
• n. de-'
'r.
d
'
1
fi
un ..... os.
lia prxterea h111l1ll110 1 exemp a re erre polfemus.
Latifsimus enim demôfirandi ciipus efi, quod nec
nos ijfdé femper nobifcu,nec homines inllicem Jegibus vit:l agunt.s 0 c.Nil miru efi,ô vir optime, II
tu rette loq ueris,me vero id latuit. Veru doncc ipfe
per teip[Uln qua:: tibi vidétür,pl'olixa Gratione nar
rapis, egoqi rur[us idem ùcia) nunquàm, vt arbitror) cô[entiemus. Atfi cômunis difeeptatto proponawr,fol'fitan congrllemlls:itaq; fi id vis,interrogas ipfe me,cômunirervnà mecü cofidera:finau_
té refpondere mauis,refpôdc. MIN. Volo cquidé,ô
Socrates,ad quodcuq; libllerit re[pôdere.s 0 c.Ase
igitur ,num iufh pmas inillfia, iniufiaq; illfia efle?
An iufia potillS iufia, iniufia voro dllntaxat iniu-'
fia? MI. Equidem qux illfia [unt:,il1fia;necn6 inillfia,quxcunqi iniufia funt .s 0 c. A 11 non qucmadmodu hic,G & vbiq; gentium exifiimatur?M J. Ita,
soc. Et apud PerC'1s nonne? MIN. Et apud Perr..s.
S 0 c.Annô & femper?M J. Et fempcr.s 0 c. Vtrl1m
qua: plus trahl1nt,grauiora hic ccnfentl1r:qux rninus' lcuiora:vel huil1s oppofitum? MJ N. N Gn,imo'
plus trahentia grauiora, minus trahentia Icuiora.
soc. N um & in Lycia,& Carthagine idem? MIN.
Idem. soc. Pulchra quippc vt videtur, vbiq; pulchra putitur:tnrpia contrà, turpi:l:nô autem pulchra turpia, vcl turpia pulchra. MIN. !ta cfi. soc.
Nonne pel' O111nia generatim qua: vera funt, elfe
cenfentur:no auté q ux tni,n ime vera, tü apud nos)
tumapud homines vniuerfos?M 1 N. Videl!ur. soc.
Ergo quifquis à vero aberrat)àlegüimo quoll; aberrat. MJ N. Secundl1m rationem tuam,ô Socrates)
eadem legitima [emper & inter 110S) & inter ca::te ...
ros elfe vidétur. At cu nos animaduerto abfq; hno
quotidie Jeges furfum deorfumq; mutantes, fidem
tibi habere non polfum. soc. Fortè non pel'cipis,
quàd hçc tranfpofita eadé per[euerant. Cxteru Gc
ipr.. mecum intuere:librlllnne unqua de cllratiol1o
l11orborlun aliqué n;tétus eS?M 1 N. Equidem .s 0 c,
N ofiid cuius anis liber ilIe fit? MIN. N oui quod
medicinx.s 0 c .Medicos vocasqui hçcfciüc? M J N.
Voco.s 0 c. ~ fciunt)c:ldé de eiu[dem)an diuerii
diuerGl confiituunt? MIN. Eadem.s 0 c R. Vtrum
Grxci [oli cum Grxcis, au~ etii Barbari, & fecum
& cum Grxcis de iJs qua:: [ciunt, coueniunt? MIN"
Neceflè e{fomnino eadé dc ijs qua:: [ciunt Grxcos
Barbarosq; cenferc. soc R. Probè relj.'ondifij) [ed
n6'nne & fempcr? MJ N: Etfcmper. soc R. ~ onne
medièi cir'c a valetudinc con[cnbunt,qua:: efle cen[ent? M J N'. lmo. soc. Scrjptaigitur medicOl'1l1L On,1nes pr~
ges medicorum funt? M r N. Sunt.s 0 c. Et g~ome- c~ptiones al'
, ' r'
' 0 c. e{fe.
tlum leges
tnca
lcnpta geometr~1'll nlleges~M
" " J N. C erN:.s
~oru [unt [cript:l :OfiltuU~C~q; de cultll horrorli?M J.Hortiqtltoru.S o.Hx 19nur legcs borcicultor,iç funt?M ~ N.I~a. s 0 . ~oru ql1i~ hort~s prmelfe
fciut?M J. ~,dm, S 0 C.SclUnt aute hortlcultores.
MIN. ,Ncmpe,s 0 c. At quoru funt decondimentis
ob[oniorü fcr~~t~ atq; infiituta?M J N.Coquorum.
S 0 c.CollUOrtugltur ha: lcgcs fl1l1t. M 1. Sunt.s 0 c,
E~!ii videlicct, qui prœparandis obfonijs prxclfe
fClUt .MI.Proeuldubio.so.Sciut h~c) vt aiut)coqu i.
MIN.
�Liber feptimus.
MIN. Sdunt, soc R. Age igitur, dic quorum [unt
eon[cripta, &. infiitutade ciuitatis ,gubernatione.
An non eorum qui adminifirandx reipubli.periti
, [unt?M r N. Apparet. s (') C RAIT. Num alij quidam
: p~reter ciuiles atque regios homines id nouerunt?
' Mr N. m .i foli. soc R . Ciuilia ergo con[crip~~ h;Ee
'fun't, qUa! homines regii bonorumq; viroru decreta nominant. MIN. Vera narras. SOC . QE.i [ci~mt,
haud aliAs aliud de ijfclé rebus fiatuunt. Ml N.Non
eertè. s (') c. Non igiwr illia atq; alia legitima [unç.
MIN. Ntquaquam. SOC . Si quos dHfentiétes mutançesq; viderimus,num [cire illos,an ignor~re dicemus? MIN. Ne[cire. soc. An non, quod m finguli~ rectum elt,id in fingulis legitimu nuncupandum? V~po~e quod [ecun4um rationé medici fit,
ve1 coqui, vel ho,l;tic111toris, id in eis legitimum?
MIN. A b[qi dubio. soc. Contrà vero, quocl minjmè reéhlm, baud amplius legitimum appell;mdum. M r N. Haud amplius. soc R. Illegitimum
itaque fi~.M 1 N. NecefIàrium efi. soc R A: Qgam~
ohrem in confiitlltioniblls de iufiis atque iniuilis,
& vnillersè de ciuitatis ordine & g~pernadi ratio~id cegia ne traQ:antibus qUQdeunq; reQ:~ efi, regia lex exilex.
fiit:non reaum vero,nequaqll:l lexregia:quia fcientia cleefi,e.fIe yicletur,quippe cum ilIegitimu fit:
~elC ~~v,eci- MIN. Sic efi. soc. Probe igiwr côfefsi [umus lege
t~tis inucn!" e{fe veritatis in~entionem. MIN. Apparet. soc R.
uo.
Pr:Eterea & hoc ad idem confideremus: quis [pargen~orllm in terram [eminum peritus efi? MIN.
'Agricola. ,s 0 c. Hievtique conuenientia [emina
vnicuique [010 difiribuit. MIN. Sanè. soc. Agricola igitur in i js legislator bonus ~fi, eiusq; leges
& adifiadifiributionesreél:re. MI N. Verum., soc.
~is in ipfis ad harmonjam pul[ationibus bonus
legis conoitor efi,ae pro dignitate im pertit, & cuius'eges reQ:re?M r N. Tibicen & citharifia hrec agunt.s 0 ,c . QEi ergo in ij ~ maximè legitimus efi,is
maximè ~ibicen.M 1 N. Ita. soc. QE.is oprime corporibus alimenta aceÇ>mmodare potefl:,n6nne qui
congru~ cuique adhibere nouit?M 1 N. Is ipfe.s 0 c,
Hmus partitiones infiitutionesq; optime.;:& quicunq; circa hrec legitimus maximè, is legis caditor
Optlmlls.M l N. Pror[us. SOC. ~is ifie? M I.Pctcl.Otriba. soc. Is humani corporis gregem pafcere 0ptimè nouit.M l N. Sane. SOC. Ei vero qui pecl1du
gregem pa[cere nouit, quod nomen efl:? Mr N. Pa!tor. s.o ·~ R, Pafioris itaque le~es ouibus opti,m x.
MJ. Optimx. soc . Et bubukl bob,us: MI. E~lam.
soc. A t cu ius potifsirnllm Ieges anll~ls homll1um
. 1
optimx [unt?an non regis? M1 N.Regls.s 0 c~ Bene
RegiS eges ,,
~
' ~
'r. ' h
"b
animis ho- dlels:[ed nu referre potes,qUls C prllCJ~ omm,! us
minum opti legum circa tibiarÎÏ inAatio!)em condltor Optl~lIS
mx.
'
extÎut?fortè non tenes, visne tibi memorem? MJ.
, Valde. soc. Mar[ya,& quem ille maximè amauit
as pn
Marf<b
' Phrygms.
,
I ' soc R.
•
.. 1 _ Olympus
MIN. v
cra oquens.
m ty 1] s e
~,
"
' d ' , 'r.'
r.
ges impo7 HorU(lne tlblCll1eS har~omre, 1ll1~1~S!mX lunt,
fuit.
, & folx con citant audientes, qUl pOtlfslmUIl~ Q,eos
qui v[ui fUllt,ofl:endllnt, ae [olx in hune v[q; dJem
vtpote diuinre perfiiterut,M 1. Vera hrec [un~. soc.
~i pr~"?i QE.is a~lt~ ex antiqU,is regiblls lcgis ~6dit.a~ 0PFilegum codl- mus fUlfIe fenur, cUJUs adhuc tanqllam dlUll1Xlntores apud fl:l~utjones extent?M 1 N. Nequaquam teneo. soc.
An ne[cis,qux Gra:corum gentes antiquifsimis JeGrxcos.
gIbus vtantur? MIN. Forte lacedxmonios & Lyeurgum Lacedremoniorum legum latorem dicis.
soc. A t hrec infiituta nondllm fortè trecentos annos, vel paulo plures impleuerut, [ed legum earum
prrecipu:e vnde venerunt~ nofii? MIN. Ex Creta ferunt. soc R . mi itaque ex Grrecis omnibus antiquifsimis legibus viuunt. MIN. Vernm. soc. Seis
qui apud eos pr:efiatifsimi reges,extiterint? Minos
videlieet & Rhad amanthus louis & EJuropx filij, De Rha~;
quorum hx.' leges [unt. MIN. Rhadamathutn' qui- m:t,thoet
'fi,
d em,o'S ocrates, JUnum
Vlrum fi111'fi'e tra d un t, Mi- DOC.
noém autem agrefitm,durum atq; iniufium. soc.
Atticam,ô vir optime,ac tr;tgicam fabulam refers.
Mr N. Nonne hrecde Minoëcirctlnferuntur? soc.
Non tamen Homerus,aut Hefiodus i11a tefiantur',
ql1anquAm ,I~cupletiores .ldmodu tefies ftlnt, qua
cunéh tragl,CJ? ~uoru~ t~~imonio talia loqueris.
MIN. Et q llld lfil de Mmoe tradunt? soc . Dicam
ne ,t u,vt aHj multi,impialoquaris. Nihilenimho~ ,
ma,gi~ impil;tm efi.Etenim primo cauendum efi,ne Gaue?dû~
qUldm Denm,aut verbo,aut opere, aliquâdo pee- Cc & ln 1\
' d e ne qUl'd ad uerlUS
r. d"lUInos h omines.
'
dando,80
cemus, d em
r. don~n
" .' d'l'
d
aCC\.113U
l 19c~er c~uere ecet, quoties virum aliqué
laudaturtls,Qut vItuperaturus eS,ne aberres.Atque
huius gratia in primis cllrandllm efi, vt bonos ae
~~~os homines dignoIcarnus. Deus quippe n,imiu
Indlgnatllr,qu~ti:s;ll1ifpia illius fimilé impro,b at,
aut pro bat dl[sunûe.Del vero fim,ilis efivir bonus. Vir bonuS6
~eq; lapide~ ac lign,a,auesq; atq; [erpétc::s [lcra exi milis Deo,
filmes, hommes vero nequaq lla. lmo r.,crati[simu ,
omnium efi vir bonus,prophani[simum cotd vir
malus. Et nunc iam quemadmodu Homerus He- 'Vic ~o,nusCj
, r. m exto'1lut, hac de cau[a re- ccat1CSuna
' .. IPlU
fi10 d I1sq; MInoem
,
h
'r.
h
,
ces.
fceram,ne amp llUS omo IPl\:!
ex omine natus aduer[us heroalouis filiu pe!perâ obloqllaris. Nam
H omerus v hi de Creta ~étioné faceret, q uod e!fet Creta non,s
admodum populo[a, & ln ça nO,naginta vrbes, in- ginta , vrbJ'
ter illas,inq,uit,efi Gno[os ampla ciuitas,in quaMi um.
nos regnamt,nouem anno~ magno cum loue e01l~cutus',Tant~ e~ hxc in Min.?é Homeri laus pauCIS verbls explIcIta, vt nun'luJ pari laudatione herOl~m qllen~llamextuleri~. ~llodenim lllpi,terfo_ Iu~iterfo'
phlfia efl:,eaq; ars prreclan[slma, quum alibI frepe- phill.l.
numero, tu hoc in loco, vel maximè patefacit. Na.
Minocm an nos nouem cum loue colloquutu in_
quit, ad eumg; di[ciplinx gratia profici[ci [olirli
quafi lupiter fophifia fit. ~od auté tanto mune~
re,hoc eil ab IO~le e~uditum ~lfe,alium heroa ~uUu
Ho~er~s a~eclt,mJr~ qua:da laus exifiimanda efi.
~lnetlam ln OdyfIea vbl funns de[cribitur M'
..
'.
,
1noem mortuorll~ al1lI?as llldicanté,aureum [ccptrum tenentem ll1dUxlt.Rl,l adamanthuvero ne .
hic neq; alibi iudicant:, am cum loue colloque q~
tem inducit. ~amobrem ab Homero prre Cf't/
. h onoratum affero.Etenim.. rts_
oml1l'b us M'lI10em
~ouis fit fil!llS , q uod ab illo duntaxat fit erudi;~u
110n llabet ~agnam laudem. h oc nempe c"rm '1'
i'
" en J 1II d fiIgn~'f
cat" Ml~OS r,egnauit noué annos,ma n(j
eum loue C0110q_l~1 [ohtus. Minoêm vide/icet !um
loue annqs t~ol1e ln [ertnonibus congreffilm. ~'ctgc,
namq; [ermones [unt, ~agICj~r auté eil in [ermoni_
bus eongred~ens. Minos itaq; annos nouem louis
antrum eJ;Udlendus accefsit. V nde & didicit & cl
' , cl
'
0CUlt ln e creteros, qux ab loue nouem annis acee~
perat ' . N c tamen de[unt qui ~aeICj~p aliter expo_
nant, co~potatorem , comelfatoremqj, & eollu_
forem loUiS. Vernm ex hoc maxime: ifios
' . .
non reéte e~ponerc COI11~cere po{fumus, qùàcl nulIi vel
~ra:;cl, vel Ba~han fympoGjs, id efi eompotatio_
111 bus,atque elU[~odi ludis abfl:inent prreter Cre~en[es, atque Lacedremoni05, qui à Cretenfibus
J
J
didi
.
�Euthyphro Ve"I,de Sanétitate.'
~idicerunt.In Creta prreter ea inter creteras Minoïs
ipfillS leges hrec extat, Neinu icem compo tetis ad
ebrieta tem. Confia t :mté eum qure honefi a cen[ebat,cil libus fuis ob[eru ada manda{ [e. N eq; Minos
impro bi homin is infiar,a lia ip[e feci{[et ,alia faciéda m:lnda fIèt.Cr eterùm erat con[ue tlldo illa, vt dixi, di[cipli nre gratia verbor um collati o, propte reaq; leges huiu[m odi ciuibu s fuis infiitu it, quan'i
ob(eru atione Creta per omne tempus efi felix, ae
etia L acedrem o, ex quo i js legibus , vtpote diuinis ,
R.hadama_ vti cœpit. Rhada manth us auté vir quidem bonus
thu,s iudex extitit, à Minoe fiquide m infirué tus erat:ne c tamé
f:;::~~~o,n regial~ ~i[ci,p~ina~ ?~nem,~ed regi tantum minilor.
dl- firare l111lldICI)S dIdIcIt :vnde lUdex bonus appella tus efi. Eo planè velllti legum cufiod e pèr vrbem
v[us efi Minos ,ad reliqua vero Creti cufiod e Ta10. Talos enim ter quotan nis pagos omnes lllfirabat, leges eoru ob[eru aturus, tabulis rereis leges in,
[culpta s circüfe rés:vnd e rereus nomin atus efi. Hefiodus prœtere a fimilia qllreda m in ip[um Minoë m
i ntulit . N am cu nomin is ilIius mentio né fecilfet ,
inquit : QE.i mortal ibus regibu s prrefii tit, pluribusq; gentib us impera uit, louis fceptru m habens
quo ciuitate s regeba t .Hic item [ceptru m louis nihi! aliud vocat, q uàm louis doéhin a, qua Cret am
omné moder abatur . MIN. ~a igitur ob cau[am
ô Socrat es,fam a hetc inter homin es diffuf.. efi,Mi noëm ip[um rudem , durum q; homin em extitiII è?
soc. Ob quam & tu,ô vir optime', & vnu[qu i[que
alius cui bona exiaim atio curet efi,fi modo f.'pitis,
diligen ter cauere debetis ,ne poëtici i homin em infen[um aliqué habeat is . Poëtx quippe vim maximam in vtranq ue parté,& ad laudan du,8t ad vituperand ii habét. ~ain re JPfeétb Minos deliqu it,
cum huic vrbi bel1ü indicer et,qure cu creteris h'lpientibu s plurim is,tum vel maxim è poëtis omnis ge
'l'raga:d' neris, ac tragici s prxfer tim refcrta el!:. Tragœ dia
"t~ena.u~ vt'to hîc antiquifsima , nec vt picriqu e putant à
~~~~iCsi- The[pi de,'aut à Pl:ryn ich? fumpfi t i~!tium : fed ~
tlllll. 111\1el1 peI [crutar i valuen s,repen es tragœd Ia longe antlqui us huius ciuitat is inuent u. Hxc aut ex vniuerf ..
poëfi populu vehem éter oblep: at,atq; allicit auditores,q ua nos Minoaferü~tes, vIti [umus: [ed &1111ius gratia tributa illa pender c nos coêgit. In hoc
igitur deliqu it Minos , cum nos lacelfe ret, ex quo
cuenit quodip [e quçris, vt inf..mi s euaderet.~o
niam quod vil' bonus, atq; legitim us,vt [upd diximus,& excellé s pafior populi fuerit, legcs eius :\rgumét o [un t,qua: im mutabi les per[eu crant, vtpote vera ciuitat is gubcrn atione reperta . MIN. Verifimilé rationé ,ô Socratc s, inueni{ [e videris . soc.
N bnne Igitur, fi vera loquor , vidétu r tibi Crcten fes Minoïs Rhada manth iqi ciucs antiqui [simis legibus vti?M l N. Vidétl lr [an~ . s 0 c.Ifii ergo pri[corum omniu leguml atores excelle ntifsim i fuerun t,
homin umq; pafiore s, quema dmodu m & Homc rus bonu exercit us ducé pafioré populi nuncu pat.
MIN . Pror[u s . soc. (\ge ~taq; per loué amicab ilé,
fi ~s bonus lcgifla tor & homin ü pafior vos roget,
circa corpor is valetud iné,qui d corpor i adhibe t vt
boni valetud iné tueatur ? re[pod eremus vtiq; reétè
ae breuite r, quàd nutrim cntu & exereit iu, tuu intenden s,tum remitte ns, :\tq; ita corp~ls copone ns.
MIN. probè. soc. Si pofiha c iteru idemlc giflato r
bonus, & homin u panor ex nobis quxrat , quidn i
anima: adhibe ns atque impcrt iens melior é cfficit?
q l1id nos 11Uic potifsi mü refpon debimu s, vt minus
ea
37
de nabis ipfis deq, ettate nofirae rnbc[ca ml1s?M 1 N.
QE.id dicam nefcio. soc. At turpe nimium vtriu[que nofirll m animis cfi, fi qux fibijpfi s bOlla,
malille [unt ignora re, q ure vero :\d corpus , & ad
alia pertine nt,cogn ofcerc videan tllr.
EV TH YP HR O P LA /
TON
IS,
DE
VEL,
SAN-
CT 1 T A T E.
MARstLII
A R G V M
FleINl
n
N T.
*
v TY P H R. 0 totusin confutatÎone verfatllr.OEo fa-
aum efi. vt nonnulli Platonicorum hunc libru qùemE
admodii Elithydemu111 Hippiam, litigiofum vocauel'
&
inc.
Sed reuera. dum falfas Euthyphronis de fanai rate opiniones Soerates confut.lt. venanriblls veritaté illius vefiigia lIgnat. In hoc igitur libro. ,'Irq; etiâ in Gorgia fanaitat é Plato nominat eam illfiitia: partem,qux fuum deo tribuit. Suû
tribllit deo.qui illa qua: fine medio accepit à deo,deo reddit.
Corpus quidé vt Plato illlib.De natura difputat,ab elemel1tis quatuor, llatllralem\fpeciei complexionem à eœlefiibus
fphxris,panes anima: qua: trahütur affeaibus à da:monibus
& animis iiderum fpha:rarumq; fufeepimus : rationem vero
ac menr:m nofiri parentis imaginem ,ab ipfo 111undi cotius
opifice hne v110 ca:lieolarum ,'Iut da:monu minifierio. Hxc
itaq; dei funt, hxc deo reddenda, atq; hœe retributio fanai- .
'
tas nnncupatur. Q.uam prxcedit pietas,religio fequitur. Efi Plet~~. ,
enim pietas dei parentis agnitio.SJnaitas,eius quod dei efi, ~~, l,tas.
deo a gnito retributio. Religio, eius quod deo redditum efi e IgtO.
afsl~ua meditatione iufiisq; operiblls cum deo ipfo indi{fo.
lubllis r~ligatio:\'t merito [apiens ille dixerit, Funiculu tri- F~mcul~$,r.
plteem dlfflC11e folui.funiculum inquam expietate. fanait:t- dl{folublhs.
, te,religioneq; connexum, Pietas Canaitatem exeitat,Cantl:itas pietatem eofirmat & fancit. Santl:itas quoq j religionem
roouet . Rcligio religat fanéèitaté:pius enim hoc vefinfiin.
au, vel infpiratione, vel admonitione opus efi, quo deum
v~1Um nofirum e{fe parentem fide indubia eogitemus,quam
plctatem e{fe volüt. Cum quis ill:a coneepit, mox omné men
tis & rationis inrentionem in deum no[cendi1 amandumq;
ligie. Atq: hue in cogno[cenda amandaq; dillinitaee frequérem intuitum fanéèitatem Mercurius quoque definit,Ex Ilac
flagranri in deum intentione mentisque ardore fit vt omnia '
dei opera.'in~ituta,~adata me~itemur exerceamusq;, & aCfiduo ql11eqllld ad~lus vçneraÇlone~ pertiner, relegamus.
OEamobrem nos !pCOS ,r~legando relïgames deo , religion
fumus ,Hac a~te~ definltlone & difiin6tione pra:mifl'a, qua:
de fanalta,re m Euthyphrone, vel alibi à platone diculltur,
perfpleua fiunt. ~umq; dicitur fanaum quod amatur ~ deo,
verum cfi:[ed qUI~ [anaum . amat~ur à deo, non quia am~tur
efi Canaum. Et qUia amatur,amatu efi:non tamen quia ama.
tum,amatur:quoniam non idem efi omnino fanaum argue
~matu~ . Neq; enim fanaitat is ratio in ipfo amatue{fe,
fed
Ipfa pOtlUS retributione ae deuotione cotifiit. Prxterea cum
dieitur,Sanaitas cura minifira dei, verul'n quoq; dieitllr.Sed
ad quod opus dei mmifira? Ad conuer/ionem anima:. Opus
enim dei efi,ereare,couerterc,purgare,illuminare, perficcre.
Cu primû per pietatis infiinaum infpirando couertere deus
ad feincipit animum, illa ipCa afsenfio qua feCe jibemer in
conuertentem deum animus ipfe refiituit. fanaitas nuncu_
paru •• qua: quidem minifira dei efi ad conuerfionem perficiendam .Addirur pofiremà,Sanai~as fciétia vouendi, & facrificandi deo,hoc maximè ad religionem per~ine~,quœ fan.
éèitarem. vt diximus,comitatur. Vpuendp pem,Cacrificand()
dat .QEid petit à deo?!'eip'fum.Q!!id deo da t?{e,ipfum. Ide:un
fi qux in ment~ diuina efi petit, quam Mercu,n.us petijt à Pi.
mandro.Dat aurem naturam fuam Idea: paruelpem.
E y ' T H Y P H R 0,
C RAT ES.
S O-
~ l ~ ~oui ~ S~cr~tes :\ccidit , quod re- '
hé:hs e.~ercIt~tlOl11bl1S L ycij, nunc cirportIc um hicve'rf ..ris? Neque
1
el11m
cauCa
nunc tibi v lia efi ad regem
•
itidem vt mihi. soc R. Non C:l.u[;tm hanc Ellthy phro,fe d accuf.. tionem Atheni en[es vacant . EV T.
~id ais? num te aliquis accll[.; uit? Non enim te
d
alium
Il
-
\
ca~egIs
,
�Liber oétauu·s~
~1iumaccur..!feputarçPl.s 0 e. Non fanè,E v T. A;:
vero te alillS?S 0 c.Pror[us.E v T.Q:!.is ifie~ soc R.
Nec ipfe quidé ô Euthyphrovinlhunc [a~is agnofco.luuenis enim quidem & ignotus efie videtur:
vodt ante ilIuni vt puto Melitu ex Pittheo pOpll19,4 quem tu Pittheu Melitu1J1 nofcis prolixis defluxisq; capillis,aquilino & gibbo[o nafo,barbaq;
rara. EV T. Haud recordor,o Socrates,fed cuius te
reu fecit? s 0 c.Cuius?ea profeéto qux mihi :neque
ignaua neqi ~b humile aut omjffo aniJno pl'ofeéb
videatur.N am iuuené hominem rem tantam 110uiffe, non vile quidda efi.IIle fiq uidem vt ait,qu~
modo iuuenes corrupantur,& qui eos col'rumpat,
intelligit: <lC !apiens quida videtur, meamqi infcitiam ~ôfpicatus quafi fuos ~q!Jales peruertam, ~d
patri~ m(: velut ail matrem acç~lfaturus confugtt,
ade?> vt mihi folus ipfe reaè prxeffe l'ebus cinilib.
videatur.Namin primis iuuenum cura fu[cipiéda
efi, vt quàmoptimi viri fiant;quemad~odum bo ..
~um ilgdcultorem tenc;riorçs primum, plant~s cn..
rare decet, ac deinceps alijs prouidere. Etemlll &
Melitus fortalIè primum nos purgat illllenllm, vt
ait,germ~na corriipentes,pofihac fcnioribus quoque curam adhib~ns p.lurimoru inge~tiumqi bo~
norij ciuit..ti qmfa cnt, vt confentaneu dt eum fa..,
cere, qui principium huiu[modi dedit. R v T. Vellé
c').uidem. ô Socrates, fed vereor ne . c~n~d. conti~Vide Eraf. gat. Nam pror[us ab ipfa v~fia llllhl vldetl1r hUle
~J>ipfo lare~ Yl'bi no cere velle, qui iniuria te afficere tentat. E, t
mihi dieas,quid te agenté, iuuentllte inficere pra::dicat? soc. Abfurda ql1xdam al1ditu 0 vil' mirifice. Inqult enim confiétoré me çlIè dçoru, & vt nouas inducentçm deos,prifcos vero neganté, me, vt
ait, his de caufis in iudiciu vocauit. EV T .Intelligo
iam ô Socrates,q uod i pre d'2moniû tibi pafsiq1 adcHe pro~teris. Vilde ad~erfus çe tanqu~ diuin;ts l'es
jnnouanté,é\cçuf..tioné hanc infcripfit,& in iudicium te calumniaturus aduentat, quippe cum nouerit ifia facile vulgo calumniam fubire pofIè. Me
q uoqi cu m de diuinis in cocione pertraéto futura
pra::nl1ncians, tanqua inf...niente/TI rid~n~, licet nihil vnqua ni4 verum prxdixerim.N obis enim cxterisqi hllillS gen:r is o~nni~us inuident : .nihi! ap,..
tem de ijs curandu,fed 1l1tenl11 çadem rauone pergendu. soc. 0 am~~e Epthyphro, irri~e~~ fortaCfis nil refert.Athe11lefibus nempe, vt mtlu vldetur,
non admodu cu r" ell:,fiquel11 doétrina ~el'uditio
ne pra::flan: purent ~ fTlod? ne fila pç.rdoceat ~1ios.
~el11 vero peritia pl'opn;t c~teros ~ml2uente Fe~
lÎllnt,indignantLJr ,fiue id Huore q u~d~~, vt aflens,
conciti fiue alia de caufa.TI v T .EqUlde lfibllc,quo
tandem' modo erua me affdH fint.haud adl110çlüm
.e:xperiri cupio. s ~ c R. Fort~ enirn tu ra;o t~~pfum
alijs exhibere videris, tuamqi nolle fapl~ntl~ propagare. Ego autem vere or ne o~ hl1ma11lta~c ,.qu.a
crga mortales 9rp.nes fum, p;tfSlm & e~usç nl!11lS
vnicuiq; me prxbere viro ipfis vide:u,no ~ne mercede duntaxat, ver~lmetia'll vItro me meaÇ}i offerre
folitus, fiq uis audirç modq velit. Si me igi~tur, vt
nunc dicebal"!l/derifuri effent,quemadmodu ru d~
ridcri te dicis,nihil G\nè moleflum foret Aiocantlbus ridentibusqi in illdiciu trahi. Sin ifihuc ferio
contendunt, ')uô tandem res .euadflt, prxterquàm
vobis vaticinatibus incertum efi.E v T. N ihil [ortè
negotij ô Socrates erit:quin tu qu·id.el~, pro mentis viribus in callf.1 tua certabis, ego autem vt arb.i tror in mea. s 0 c~ N un:'- aliq ua. etiam tibi ca~[a
efi?reusageris,anaëcufas?n v T. Accu(o. S 0 en. A.'
~em? E v T. ~em d um perfeq uor, inÜnire videor. soc. QE.id?volante1l1 fortè quempiam perfequeris? E v T. Procul ad1l10du abefi vt volet, qui
ia1l1 gral1dis efi l1atu. soc. ~s ifie? EV T. Pater
meus. soc'. Tu usne ô vir oprime ? EV T. Prorfum
inquam. soc. ~odcrimé?qpx callf..? E v T.Ho- ·
micidij,Socrates. soc. Pro Hercules, l1imirum ô
E uthyphro ignoratur vulgo quo paéto hoc reéCè
hat.N ~q ue enim puto cuiufuis opus efi, rcae hxc
agere,fed alicuilts f..pientia longe proueai. EV T.
Long~ per ~ouem.s 0 CR. An domefiicoru1l1 quifplam a patre peremptus efi?nllm fcilicet? Nôel1im
obextranellm aliquem homicidij patrern ;lccufal·es. li v T .Ridi.cul~ efi ô Socrates, fi quid intereife
~enfes,domefilcusne an extraneus fit ocdfus, neq;
Id duntaxat obferuandurn effe, vtrum iure occide_
rit,q uifq uis occidit,nécne.Q:!.od fi iure,dimitten_
d um:fi.n auté ini~ria, I:er~eq ue?d u, pr" ferti m fi qui
peremlt,domefilcus cOUlCtOrqi fit. Aequè enim in
9u!naremur fi fceleris confcij acquiefceremus, nec
lllu.~tqi ~ofipfos iu~i~io expiaremus:quanqlla qui
penJt,chens atqi mlmfier meus erat,qui cu in N axo in agrieulturam incumberemus,nobis mercede
feruiuit. côtllmelia.igitur & ira in domefiicu qllédarp nofirum cocitus eum cotinuo iugulauit. Vn':'
de pater obligatis manibus ac pedibus in foueam .
coniecit:atqi huc mifi.t ~ominé qui iuris interpre_
tem quid agendllm elIet lnterrogaret. Interea vinÇtum iIlum vt homicidam negle]!:it , quafi nihil 0mnino referret,fi forte morerettlr:quod & ac.idit:
nam priufq uàm ab interprete nuntillS i pre rediret,
fame,frig-Ol'e, vinculis pl::rijt.Hac de cauf.. pater ca:
terüli propinqui gr~uiter ferut, quod propter homieida:: mOl·tem, patrem reum necis peragam,qui,
vt ipfi aiunt,minime interfecit, vel fi etia interemif'
1ët,de homicidx interitu nibil e{fe curandu. Impiu
enim e!Ieferut filium patri diem dicere, male diju"':
dicantes ô Socrates, quomodo diuinu numen cirCa f..nétu prophan umue fe habeat. soc. Tune per
Joué ô Euthyphro fic te fyncerè diuina, f..néCa, & .
prophana quomodo [e habeant, [cire pradi.lmis,vt
ijs ita pera&is,qnemadmodllm inquis,h.aud formi
des ne patré reum neeis aecu[ans prophanum aliquid aggrediaris? EV'!'. Nihil mihi fiudium meu
prodefiet ~ Socrates, nec rationc vlla Emhyphro
tOt mor~ahbus pr<tfiarct,nifi talia qua:di planè dig.nofcere. soc. O.ad.mirande Euthyphro,nil potJUS eft, qu~m vt dlfclpulus tuus fiam,& in cote11_
ti.one qu~ mil:i.cum Melito efi,in primis ifia obij_
Clam, qu~d ~(l1h~e~ ante~ac djllinoru~ cognitio ..
nem ~axlml ~lI1d~ f~cenm:nunc aute pofiqua me
propn~ ~ana.qi OPl?lOr:e & errore nouos deos con
hng~re.dl.xent,dlfcl pulu tuum effe [aéCû. Si ergo ô
Melltie.dlcam, E u~hyphroné in ijs reae [entire pu
tas, me quoque eXlfiuna, neqi damnes. Sin minus
prxceptoré ilIum prius qldm me in iudicium ac~
cerfito,fenes homines corrumpenté,me [cilicet atque patrem,me quidem doccntem,iIlum vero Cor_
rlgcntem & punientem. Q:!.od fi mi hi non obfcquatur,neqi remittat iudicium, neqi pro me te acFufet,eadé illa in illdicio tu diccs, qu:e ego obieci.
~ v T H.lt;l per loue ô Socratesmam fi me accuf..r~ tentaqerit, l'eperii vt opinor, v bi ilIe debilis infirm us~u .fit, ac m~dto prius de ilIo quAm de me in
iudicio dlfceptabltu~.S ? Atq ui ego ô dulcis amice ha:c copfideraps~dl[C!pulliS tUliS e{fe velitmcùm
~10rin,
�Euthyphro,Vel,de Sanétitate.,
39
,norim quèd & alius fortalfe quida, & Melitus iftc
dem dileé1um dijs, f.1.nétum efi:quo d vero non di- Secunda de::
te quidé ne vidiiIè quidé videtur , me vero fic ~cu~
·leétum ,proph anum. soc R. ~amplllcherrime Ô fi~itio ,fante prorfus,facileq; perfpexit,vt im pietatis hic accu
Euthyp hro, vtq; te refpondere "ole barn, fic n·unc th red<Ütà.
f.'lUerit. Nunc ergo per loué mihi di cas quod pla~
re[pondi1~i:vtrum ta~en verum refpon deris,n onne: nolfe alfeuerafii, quid pium, quidue impiü elfe
oum nom, [ecl tu plane vera ha!c elle nobis ofienvelis, & in nece, & in cxteris omnib us. An non
~es. E v T H. ,~mnino qUidem. soc R. Age itaque
idem eft infingu lis aétioni bus ipfum fibi L1naü?
ld de quo dicimu s, confiderem.tM. D eo dileClum
& propha nllm rurfus omne [anéto contra rium,
opus f.tnétu,ae vir Deo diIeétu s, f.tnéèus:opus auipfllm vero fibi jpfi cofimile, vnamq i [ecudu qllod
tem inimic um Deo propha num,& vir Deo inimi_
propha num efr,ideam habet, quodc unq; propha cus,pro phanus dicitur . Sanétu m vero & propha num elfe debet?E v T H. Omnin o ô Soerates. soc.
num non eadem [unt, fed omnin o contra ria.non .
Die ergo qllid fanétum , quid propha num vocas?
ne? E v T H. Sic cft. s 0 c.Num probè diéta hxe elfe
!,n,ma defi- EV T H. Sanétu m quidem voco,q uod ip[c nunc fa~
vidétur?E v T H.Sice xifiimo ,diétae nim funt.so c.
lUO fanQi. cio. E um qui ini ulle agit vel cirea ex des,
vel [aerile
Nonne diéèum elldeo s inuicem difsjdere,atq; pugia, vel aliud huius generis, in iudiciu trahere , [eu
gnare, inimic itiasqu e iQter eos elfe? hoene etiii di- 'ffi
pater,f iue mater, fiue quiuis alius deIiquerit. at no
.fl.
' f i - pro fic\..(o.s
fi '
' ' "tlas au- DI r enlio
'-Lum?E
v T H. D I\..LU
de
0 c . I mmlel
"
perfcq ui, prophanum.~in vide quçra ô Soerates
.aclt uas
tem & nas, 0 opume , dlffenfio de qUlbufdam gl- &re inimiciquàm valida tibi legis coniet tura refera, quod ira
gnit. Hoc ita cofideremus:nunquid fi ego & tu de tias.
fit quema dmodu m alijs qUbqi 113rraui, decés tum
numer o dilfent iremus , vtra fine pIura di[cutiétes,
dcmum reéte agi, cum nltlli pror[u s peceanti qui[~
dilIènfio huiufin odi nos inimic os f.'leerct,& iraCliquis ille fit,parc imus.N am hi homin es 'c redüt lo~
oiam concita ret?an POtillS ad compu tandi rationé
llem i pfum deorû omniu n; optim~m a,t~; iu~iisi~
confllg ientes, mox:lb hac dilfenfione cc{f.1.remus?
müefIe ,quem tamen patre fUllm lIga'tufIe farerur ,
EV T H.Pror fus,soc .Etfi de maiori acmin ori dif~
quod natos abfq; iuredel lorauil fet.Illu'm pra!tcrea
[entire mus,no nne ad tnenfl1rlm reeurré tes,ftat im
patré cafirauiffe ob taliaqu xda alferut. Mihi vero
conrro uerfiam [oluere mus?E v T H.Vera ha!c [unt.
[uecenfent quod parenté iniufri tix obnox iu per.
50 c.Ac fi ad ponder andum librand t'tmque tcnda[eq uor. A tq ue ita homine s ifri fibi j pfis tam de dij s,
l11us,controuerfiii circa grauill s,& Ieuius difIolllequàm de me contra ria [entiun t. soc. Atqui hanc
mus? E v TH. Q!:!.idni? soc. Q!:!.x funt igi,t ur ea de
ob cau[am ô Euthyp hro,accu[or,neq; quid refpo'lui bus quu dillent imus,n ee il1dicare facile polfudea [atis habeo. N am quotie s de dijs talia quxda m
mus, inimjcj efficimur, & irafcïmur? Forfira n in
quis diceret, molefie fereba, qua de cauf.1., vt vide~
promptLJ nonhab es.Ver um egodie am, tu cofide. •
tlIr, peccare me ferunt. N une auté fi ~ibi ha!c ita vira vtrum ifia finr illfillnl & iniufiu m: pulchr um Iulh,& 1I1lU
,"
oentur harum rerum perito , neccf{e efr nos etiam
,
' fia, pulchra,
&turp e:bonu mque, & malllm.nllnqUld
hxc filnt & rurpia,b o
confen tire.qu id enim aliud diceremus?qu!ppc qui
de qllibus cumdifiènti1l111S,neC polfllmus ad fuffi- na, & mals
J:lihil de i js intelligere prxdic emus, Ca!tcru per 10ciens horum iudiciu m peruenire, holles efficimur fUI~t qua'!
uem ;lmicabilem mihi dicas, an ipfe fic ifia reuera
quotks efficim m, & ego & tu, Ole demum homi .. qUI n,o l'ofeueniffe putes.E v T. Et mirabi liora infu per ô 50' f iIr' EV T H. I~
' r. eerte' 0 luen
' rr. li10 efr 0 funt
nes Vnluer
~xc IpIa
. IUdlC:ar ~
,
crates, quç multis oc~u~ta fu~t. s ~ ~. ~ell~l~ ,i,gitur
Socrat es, & quœ clreaif ia ver[.1.tur. SOC R.Et dij ô re,u'lLcutur.
inter deos agitari in,Ul,ce arbltranS,Inlmlelt~a~q ue
Emhyp hro,fi dé aliquo dilfent iat, de his certè difgralles & pugnas altaq; permu lta, qux à. poe~ls, &
~entien~. E v T H.N ecelfe cfi omnin o .s 0 c. Ex dijs
peritis [cri.ptoribus memor antur? V nde & a~la noltaq ue ~ genc:of~ E uthyph ro,lli j ~lia iufra putant
bis f.1cra huiufm odi varietate {unt pIe na, & 111 ma- , [e;und u
orauon e tuam, & pulchrOl, ~ turpia, bognis Panath enxis peplii ilbru varieta tu ple~um in
naque & mala. N unqU.llll enim inuiccm decert:larcé infertu r. An hxe vera ô Euthy phro eile f.1.tcrent,ni fi de his dilfen[erint.:in non? EV TH. RcCle
bimur? E v T H. Non ha!c fola ô Soerates,fed q uod
Ioq~eris.s 0 c .N onne quç pul~hra finguli purant ,
paulo antèdix era,ali a quoqu e multa,fi velis,de dibona9,ue.& iufia,ha!c amant?qua! contra na,pro ruinis expona:qucr cum audiueris,[.1.t.fcio obfrup e(qs oderun t? E v T H. Omnin o. soc. Eadé vero,v t
[ces. soc R. Nequa quJ. mirare r: verum ift:t. dein~
ais,;li; j iuila, iniufia alij cenfent, de q llibus di[ee.
~OIlÎl • ceps maiori cum otio re,feres, in pra!fe~tia vero
ptan~es eonten~unt inuieem,a~ql1e plIgna nt.nllm
lltatlO. quodm odo quxfiui<:xph,c~arc pIa~1Us mtere.
ita?E v TH . Ita. SOC: ~adé igitdr vt videt,ur :l di js
~e.
que cnim princip io [ufti~leter am~:e ,mc ~ocU1fil!
amant ur,odi oq; ha~enrur, atque eadcm hxctllm
cum quid [anétll m elfet 111terrogarc: {ed Id fanétu
dijs amica, tllm etia Inimica.E v T H. Videtu r.s 0 c.
cilè dixifri, quod tu nunc ageres , dum necis reum
Hac ratione ô Euthyp hro;ea dé fanétae runt fimul
patrem tuum accufas. E v T. Et vera njmiru ô 50atq; prophana.!,.v T H. Ap'par~t .. s 0 C R.N?n ,ergo
<:;rates dixi. soc. Fortè.fed, num alia multa ô E uquod qUa!fillera 0 vir fldmlr~blhs,refp~ndlftl.non
thyphr o {anaa nuncupaS?E v 't. Et illia. ~ 0 c.Rec;ni!l). id volebam,ql1od & [.'l1l~llm & pr~phanum
cordar e igitur quod no~ te h~rtab~t, vt vnu~ me
fimul elfe contingi~: qllod .ver,o Dco aml~uhl eft,
am duo ex m ultis fanaIs , {ed III am 1pfam [peclem,
DeoqUQqu e inimi~l1m ~{{e ~ldctur. quahlObrem
qua ciiéh f."lnéèa,[unt fané1a,doceres.DixiiH ~ni~
ô.Fruthyphr,?, quod !lune agIS ,parent em p~lniens,
vna ide a 0 mnia fané1a, f.1.ntta elfe, atque vna,1teru
nihil 1l1'irii e{{et, fi dum hoc agIS? rem age~es, qUa!
q uç {unt propha na, propha na. An no~ r:ocmin~fii?
Jour probar etur: 5a,t urno aut~m, & C~lio inimiEV T H. Equide m.s 0 c. ~a!nam fi 19itur c:a.Ip[.t
cum:& Vulcano qu~dem gratu,~unoni molefi um,
ideam ihi demonfrra, vt ad iUatri refp~ci~m, eaq ne
& fi quis deorum ~hllS de'ipfo ab alio difsider.cirtanqua m e~e~plari ali,q~o vtcns,qu0dç~ngue tu,
ca iIlos enim fimiliter eueniret. E v T H. At opinor ,
"el alius qUllllS tale faqus, fanétum ,e,ffe dIea:ql1od
ô Soerat es, in hoc deorum nullum ab alio difereaute~ di[simile,negem.F, v T H. Siita.:vis ô, 50cr~-,
pare, ql10d qui iniufiè quenqu am peremit, pœnas
tes,itad icam.s 0 c tt.lmo volo.E v T H. Q.!!.c;>dq\.u-'
pendere non debeat. soc. N um homin é alique m
cl ij
ô Eu
,
A
"
,
,
e:,
A
�Liber o&auu~.·
40
vtrum ~'e&è dia:ltl1r néaAe? vcl potius omitté dum;'
:1.tqi ita & nobifi pfis & ali js indull~ere debem us 'lt
fii,quà d homin em iniufiè occide ntem,a nt uliquid
quicqu id di~um fuerit,admjttal~us? an quod
alitld agenté iniufiè ,pœnas dare non deceat? E ~ T:
éèU111 examln andum ? E v T H . Difcut icndii, quan_
Nl1nq uamdc ijs difceprare cum alibi, tum erla~
qulm hoc nunc benè diéhi cxHhmo.s 0 CR.Forfiin indici js ceiTant. qui énim peccar unt, cunéta, d~l
iilhl1c intellioemus'fic cnim
tan ô bonevi r, melius
"ere & agere experi llntur,q uibus pœnam del1~tct.
b
r n.~
. V
co~lta, t~u~n 1.ancLU quia.f:'1ncrum dl: à dijs amasoc. An iniuitè agere confire ntur? ac ' fimul alUnt
tur.vel qUW.n.diJS amatur , eil .f:'1nétü?E v T. Haud
pœnas penderc non decere? E v T • . Id n~l11o m~~o.
in~elligo quid dicas ~ ~ocrates . soc . Aperti us exsoc . Non ergo cunéta dicunt faCllll1tq;:hoc el11m
pltcarc conabo r. Dlclmu s quidda m latum & fevt arbitro r dicere, aut ambige re nequaq uam al1s,atq; huiu[dent,q uod de illiuilis [l1pplicium ~umelldl1m non . rens,?U aum & ducens,vi[um &vidé
quà diuerfa
&
fI'e,
diuerf.H
hxc
-:.
mod~ clln~~: num
fit:[ed aiunt potins no inil1ftc feciile,anl1'on?E v
. SOC • .
videor
mihi
ere
Intellig
T.
EV
lS?
ambl~
funt Intelhg
Veralo queris. SOCR. Haudi gitürd e hoc
hoc
prreter
alilld
&
dt,
a!iq~lid
N o11n: & amatum
gunt, vtru iniuilu m puniri o~o.rt~at:veru.m de h~c
:1àtum
ob[ecro
Die
soc.
?
~ldnl
H.
qUld
~mans~ E v T
potius inter [c di[ceptant,qUls JnlUfic fcclt,&
quia [ertm, latum efi, an ob aliquid aliud? EV TH.
agendo ,& quado. E v T~. Vc):al1arras.s 0 ·c. Non,
iniuilis
Nequa quam, imoob hoc ip[um. soc. Et duétum
ne eadem hrec dijs accidu t, fi de iufiis atq\
quidem
j
j
tque
fimil~te~' quia ducitu r,& vi[um quia videtur? EVT.
vt oratio tua tefiatu r, dHIèntiut? A
ô
i11l~d
ùm
MaKlllle.5 0 c. Noner go quia vifum efi videtur
iniuile faccre a{ferunt,alij negat, poftqt
audicere
~ontr;\, qui~ vIdet.ur, efi vifum:nec quia dllaJ
deorum
{ed
vir mirabi lis nul1us hominu ,vel
.
debere
r,fed qllla dllCltUr, dllétum :nec quia latum
dare
11:l
dllCltu
ncqll:lLl
det,Iniull:uvidelicet pœnas
s.
Socrate
ô
ed quia fertur efi latu. Nonne per[picllu eft
dicis
tim
~crtur,[
EV T H. Ira. vera enim [umma
:
[unt;di
ro,quid inferre velim? Volo auté hoc:
faaa
uthyph
qux
E
o
oru
~oc.De vnoqu 0qi vt pmo,e
m.
o
h.
Gue
ut,
pati~ur aliqllid, non quia f.'1étum cil
ambig
fit,.aut
iciiq;
fiquid
fcept:lt Q J;uthyp hro,qu
ahqu:l
de
dum
pottUs façeum:nea etiam quia patiés
nt,
~ulafit
ambi~u
dij
fit,[ed
Iles, fiue dij:G modo
'
vero
partim
iuil:l,
quia patitur patiens. Admitt is hxc?
quidë
,[ed
tim
patttur
efi
iiit,par
aétionc diflènt
T.
v
E
modO?
ifto
to equide m. soc. Nonne & amanon
An
Admit
s.
H.
T
EV
dicente
fuHIè
-iniulb m
hro,me
Euthyp
aliqllid efi, aut aliquid ab aliquo
amice
ô
faaum
igitur,
aut
c.Age
tun;
0
Omnin<1J. 5.
pbtifra
Pror[u s. soc . Hoc igiture odem
..
coieétu
H
T
qua
~
E
?
ce,
patlcns
fiam,do
or
quoqj vt f.-tpiéti
ru
ra [e h;lbet: non quia amatu efi,
peremp
'
fuperlO
inillfie
quo
illii
modo
cunçei
dij
quod
fimu alIèris
amatur l qllibus amatu r, fed quia amatur amatu.
exifiim ent,qui mcr.cedc mini-firas homici dafaétu s
ô
i.:
pcrijt,
antè
s
vinculi
,
EV T.NecefTè.s 0 c.~id itaq; de.f:'1ntto dicimu s
vinétus
ab intcrfe çti domin o
vt
Euthyp hro?an quod ab omnib us dijs amatu r,
qllàm qui ligaucr at,à iuris in5eq~rete quid agcI:d,u
" '. ,rj
l1
~
patrc
tu~ teihtur ?E v TH. Imo.s 0 c. Nliqui d ob
fi1ius
vt
oratio
dIe
cognof cerer?a tq; ob hot rcétu
. .. .
lali~
iJs
f.1néhi efi,an ob alilld quidda tn? E v T H.
de
uod
q
fecro,
hoc
capitis di[crim en induca t; Ageob
o
omnin:
s? c. Ergo quonia m fanétum efi;
quàd
,
ip!lll~.
Ob hoc
,
. quid mihi clari demofi rare coneris
11 amatur efi [anétllm . EV T H.
exifiiquomal
reéram
,l1O
hanc
amatUl'
dij omlles vel maxim e a&ionë
f.-lpi:'
a
tamenq uonÏ5 àdijs amatll r,
nunqu
Verun
ris,
Soc.
r.
ofiende
Videt'u
ment:q uod fi [uff'icienter
fortè
E v T H. ~id prohi1I.At
T
amicu.
v
E
dijs
q\
defifiii.:
are
~ll:,ar
amatllm
cntia:: t~lX laudes pr<cdic
,fanéti i efi ô Eu..:
re
amicum
ofiende
Dcc
nam
s,
on'ergo
Socrate
ô
c,N
0
hoc
dt
bet?"
opus
.nbn p-aruu
vt tu ais;f€d
o
Deo,
Intellig
artlicl1m
SOC.
.
f.'lnétum
pof[cm
neq;
tibi
o,
u
thyphr
admo.d
planè
I
.quidcp
~oc alilld efi' qu;\m illl1d.E V,l t H: ~anam ratione
1am,q~0~ ad perci.pie.nd~l~ :tar.djo:~u;\m iudices
o Socrates? s oc. ~oni:l.m confitc mur f.'1nétli ob
.elfe tibl vldeor ,qmppe cu 11115 hqmdo monfir atu:.
id am~r~,quia fanéèii efi:nOll qui'a'amatlll",eiTèf..n_
.fUS fis hxc effe iniufia , olilne~q; ta1i~l.' dcos odiffe.
étllm:nonnc?E v T H. Certe!. SOc. Amatll m autem
~ 'V T Hr Per[picuè- nimiLi QSoçrfltes, 'l11ocdo 1l1~ dià Deo, èo ip[crqü o amatur à Deo, Deo amatii efIè
centen'l;audiant.s 0 c. Atqui audicn t,fi behe dicerè
n.on quia am~tu /1 De.o,amari.E v TH. Vera loqllc~'
ï1Iis viêeberis. I1111d autem 'loquen te te cogito , &
rtS.s ~ c. Veru fi'o_~u111ce E utyphr~,idem ciTèt Dco
m~lp[um"obferllo, quod licetve! maxim ê Emhy~
amatu atq\ 'ümÇtu,tunc aut quia [anétu efi,amarc_
.p hto n'it doceat ,deos omhes ' hanc morté Îl?j~lfi~111
tur ql10d eft fallQ:u,atq; itl quia Deo amatu, ama~uccr(',~tlÎ magis inde :tb·Eut.hyphro ne .dl~~JC,er~,
retll,~ l ~e~ qu?d Dc~.amatii efi. Aut quia am are<!uid f.'1nétü,ql1f~p~ lPph:U1Ci fit? D.eo qllld~111fml
tur a Deo'qU 0(i am:ltu Deo efi,Deo ll11atllm effet
cü opus boc e'fIèt:~tt~mé ~oc p:ul~ ~nte d~[<?r~...
atqi "ita ~'uàa rf.'lnétu efi, ex eb quod atnaret ur c{fe~'
ta h:l!c effe minim e vlfl [u nt,{:U1<fru fClhcet, & n011
.f:'1nétl1!n.N tin.~ lute~ vides quàd oppoG to modo
fanétu:tI.uod cnim DeQ :lll1idi, ~~o e.ti~i~itl'l'~()tl1~.
fe habet,'\1tpoteqllct Inter [e diuerf.'l fllnt.hooenil11
·~pparuit .~amobrem hoc ti"~l d1nl1~t~ 0 Ellt!\r~
fcilicet amatun i Deo, quia tlmatur tale cfi vt fit a~
pl:ro:& fi vis,dij omnes "iniufiu p~ltent,& ~de.r~~t,
matllm : I1I~ld autem [cilicet f.'1nétllm, quia tale dl:.
Verunt arné hoc iam in telï'none hc cmendemUs,~~
vt a.mé~ur, ainitui ', &: am~nlm efi. Videri sque ô.
qnod dij"onines oderint;prbphanllm:qu~d ~on~!'â:
E m'? YP hro,~ quo m q uid.{anétum fi t;,in terroga tus
omnes ament ,ünétu fit.Q!!.~ verà alij 'qt1id(l 'amct~
fuefls,cJfenqll-1!l,illius ofiédere nolui{fc,fed pafsio..,
alij vero oderint,neuti"a fint~ve1 fimul f1mbo/~ u~
nem 'quand: tm n[sigllluifI'e.quam hoc .f:'1nétllm {u..,.
ita !lis nuhc f.lnétu m,& propba num h6bi~' dIe dl";
fcep~t,.a~ 01lli1~b~s ~id:.r~cet 'dijs amflri. quid ;lUté
frinétum?'E v T H.~d,ô Socrates,pr011ibet?'sotl.'
~t,nondu exp}~C11!fi.l. Sluaql tibi plflCct, ne me cc~'
N ihil ad me ô Euthy phro, fed tu quôa'(ld- te ;attiles,veruffi'à'pFlnClplO rurfus definif\s, qllid ipfllm
nct,cog ita vrru i~a ponés,f ic Ille Hlcile qLIbd'polli...:
f....n4 u ?,1 exlflcns, vel ~matur à Deo, vcl aliud quid~
Tertia defi- citus es, doceas. EV TH. Equidc m .f:'\nél:ü quod dij
UIS patltur :neque emm de hoc inuicem di[sidebi..,
omnes amen t, elIè faterer :proph anu contrà ,quod
·ri~jp~
mu~·. :$~9 pn>r~e i'tIll dicas qllid (anéhi efi, quic\ (le,
omnes oderin t. soc. An hoc .i:t~nl111 difcutiendü'~
proph' l
,
Ô Eilthy pro, dehoc aliquan do dubita ntem audi-
.j
di-
o .
.
0
:b
'0
,
�Euthypl tl0,VeJ qe ~anétitate.
prophanum.E v TH. A t Ô Socrates,qll0p.1odo tibir
~~dl -o/.qllali~l~l du~ ~fJF .•An.n"n idé tibi vid etur?
11 y T; MJlllcerte.s (') c. Conarc igitur tu qlloq; me
quod cogito,exptimam,no inueriio ..Se~~per énim
ita.docsre, cllillfmodi iufii pars f.1nétum efi, vt &
nobis quod propo[uimus, oberrat, !1eqi c,oq.fjlte,re.
vu lt, vbi GltiII?-us,s 0 CR. Progellitoris noffri Dx~'
Melito cOfe!hm obifCla, ne vlterius iniuaitix nos
dali,ô Euthyphro,opera efIè qux dixilti, vi'dentur.
~.impiet;ltis acc~lfet_: q uii1 pe cum 'a~s}e q \lX p' ,~,
qllX f.'lnéh, q ux ue cq.ti'aq a funt ql1atu f.lt/s efi dl- .
~od fi egojJla dixil!i:m atqi po[ujfIèm, fôrtè me
Defi_niti.o.
~'ifi!fes (ioco quod:i obijciés) quod orationis mea: . diéerimus. E V T.Iuai igitur partl:m Ô Socrates L'ln
allm & pium eai: reor, ql1X fcilieet circa dcorum [ané:h ICIplt
artihcia[ecundumillills cognationem diffugiunt,
• r.
E
'
cura
verlatur:
am vero qua:l
ad 10mlllUJ11
Cllram apparere.
neqi permanere volunt,vbi qUisilla,l ocauit. N unc
:mtem cum tux [llppofitiones ifire fint, .llia quadi
pertinet,reliquame{[e iultitix partem. s a c.Probe
Op~lS efi dicacitatc:neqi enim tibi .}?manere volut,
ô Etùhyph.ro dicere mihi '{ideris,fed paulum qllid
vt tibi quoq; videtur. E v TH . Imo mihi videtur Ô
pri:étereal:eqlliro. Curam enirn quam voces,nonSocrates,qult diéb abs te [llnt,eadé penèdicacitate
d ~lm intelligo. N egi fortè'dicis hanc curam que ad
Deos [peétat tale dIè,quales curx [unt qua: ad alia
iocÇqi notari po!fc:q uod cnim iIla oberriit,ego mi
~)~ra D jI!- nimè in caufci [um, [ed tu mihi Dredalus ip[e videfpca~nt. Yt ecce cum didmllS: Non ql1illis equos
al.
ris:quantum namque in me efi, fic ilIa manfifI'ent.
curare nouit,fcd equei1:er:an non? EV T H. Pl'or1i.ls.
soc R. Equefiris nanqlle faculus equorum curi
soc R. Videor igitur ô amice, eo in hac arte ql1àm
efi. ~ v T. Vtiqne. soc . Et venatoria canu, & buille prxfbntior,quo iIle [ua [olu inltabiliafabricacolica boum. E v T. Omnino. soc. Sanétitas auté
bat, ego auté prxter mea, vt apparet, etiam aliena.
ldqi mihi efi in arte plllcherrimllm, quod inuitlls
âc pietas cura deorum.: Sic'ne ô E uthyphro alTèris? Omnis cura
EV T H.AlIèro.s 0 c. An non cura omnis idé inten eo rendir, vt
fllm t:'lpiens . M~Hm ·nanql1e rationes mi hi manere,
dit,vt hoc huill{modi bono & vtilitatifie ei qllod ~OnU?l&v
immobilesq; cofifiere,qulm [upra Dredali iilpiencuratur? vt eqlli ab equdl:ri diligentia illuantur,ac' ule el qUffc°d
tiii, Tantali qllOq; dillitias.afI'equi.Atqi brec q uidé
.
cumrur a e
L'ltis. Pofiqua vero tan qua delicatior, laboré fubmehores euadunt.An pon fic. videntur?E v T .Mihi rat.
terfugere mihi videris,ego vnà tecu declarare conplanè. soc. Et canes à venatoru peritia, & à bucotenda,vt me circaipfum L1.nétu crudiJs, nec in meI}c~ b'ôues, ac reliqua cunéta fimil~ter. A ut vero in •
dio fermone pehciils. Vide nanqi num tibi nece{f.'ld~r;nnl,ltn eius quod curatur,çqram tendere putas?
E y, T .'N'qp per Ioué.s 0 è. Ad vtilitaté vero? E v T:
rium videatl1r omne fanétu elfe illfiu .E v T H.Mihi
vero. soc. Nunquid igitur & omne iufiu fc'lnétu?
Qifdni?s 0 c. Sanét~tas quoq; cum deoru cura fit,
:tut potius omne fc'lnétu iuttum? Infium vero non
dilsne prodefi? ac merf~res efficit?ac cur no hoc tu
omne quidell! fc'ln?tum, fed partim.,L'lnétu, partim
quidem concederes, vt ciim L'lnétli quippiam peraliud quidda? E v,T. Ego vero ilta verba tua haud
agas deoru aliql1em faci:ls melioré? E v T.N unqua
confequor. soc R. Venlntamen iunior me nihilo
perIoller~ . s 0 c.Neque ego ô Euthyphroid te diçere arbitr.or: longe enim à me fu[p'jcio hxc abefi:
I].}i/;ll1s qua fc'lpiétior es,fed, vt dixi deli~atior es ob
proFtel'e~ t~ rogaui qualémnii Cllr:l deol'u diceres)
{.'lpiétix copi~ . At ô beate,llires tuas excita,eniterc.
no exi(brrùns huiu{modi qllandam te diccrc. EYT.
Nihilenim ardllumefiqlloddJC(:bii comprxhenEt l'eête quidem ô Socl'atés, nô enim talem afI'ero.
dere. Contrà enlm fiatllo I..llllm Poëta qui dicit:
soc. Efio,fed quxnam tandem deoru cura fc'llléti, Scriber.e cur metua,quü {cribo de 100.le [ummo?
C' • •
. N amqi metus [ecum fociu trahit yfq; pudore.
ta~ erit?E v T .~a ô So'crates ferui dominos curat.
~rpltur Id
'
" l
d .r
.
dr
~ 0 c.Intclligo:minifira qllxdamdcoru, vt videtur,
~bi timor,i~ Ego alltem aPo~ta lOC. 11crepo:vls (lU~ JICrep~,
b1 & pudor. tibi-dicam?E v T H.Pror[us.s 0 c.N on vJdetm ml(.~I,r~~,re.~ er~t: E v ~. Pr.ol;fllS.S ~ c. Potésne igitul'
d~cere, ~d qUld 1l1ppeditet medicis cura medicoru
hi vbicuq; rimor efi, ibi eriii ~udor e:x:ifiere. N J.?,
m~ui~ra?n6nne ad L'lnit"té?E v T. Ad hanc ipf.1m.
!A ulti mihi vidétur paup.ertate ac mor.bos c~t~raq;
soc R. ~~i1Ïfira vero f.'lcllltas eoru qui naues conhuiufmodi metuentes,rimere quidé,11eq; tame pufiruunt,ad quid iIlis miI?iltrat? E v T. nimiru ô Sodore vllo in ijs affici qua: timent : tibi vero n6nne
crates.Adnauisf.'lhri~am . s 0 c . Etquxdomol'um
ideni videtur? EV T H. Et mihi. soc. At vbicunq;
xdihca,toribus,n6nne:ld 40mus conl1ruéèionem?
p.udor ,ibi & tirp.or. An q'uifqua eil qui pudore afEV T,H.,Certé.s 0 c R.Dic itaque mihi vir optime,
Iicirur atqi erubcfcit,opinioné prauitatis non fol'cura ilb minifira deorum,ad cuius operis effeétiomidans? E v T H. Formidat ccrte.s 0 c.Hal1digitul'
nem dijs obfequitur?pcr[picuum efi enim te [circ,
reéte dicitur, vbJ timor, ibi pu dol', fcd vbi pudor,
cu diuina te nofIè prx ca:teris omnibus affirmaris.
ibi &.. timor:neq;'tame (vice verfc1) ybicuq; timor,
E vIT.Et vera loquor ô Socrates.soc. Dic ergo pel'
ibi etiam pudor. AmplIor enim, vt arbitr()r, ~fi. tilàucm,q ui 4efi mirificum hoc opus, quod dij no. ,. - mor qllàm pudor fiquide pars timoris efi pudor,
bis minifir:itibus f.1ciunt?E v T. ?y111lta profeéto ac
quemadmodum numeri pars efi impar. Ideoqi no
pulchraôSocrates.so.Exerdtlls quoqi duces (n:lUl Prçcipuu dLi
vbicu~qi numerus, ibi ÜI')par:vbi tamen impar,&
numerus efi:n6nne nunc atfequcris?E v T H.}v,1axi- . ta &;' pülchra èfficillnt)Ô amice:veruntamen facilè curo opus.
prxci puu diceres opus illoru efI'e in prxlio fupera._
me.s 0 c. De hoc igitur 'in fuperioribns percontao.M ulta prçterea atq' pul Prœclp~UO.
b~t.r:vtru vbi iultllm,ibi & 'L'lnéhi:an vbi fc1néhlln, . re , .,nO?E VT .~idni?s
. 1
fi
'pusagncola
chra,vt arbitror,agncll ~orcs: umma tamé iIlorü ruro.
jbiillfiu:v bi ta men iufiil, n<,?n [emper & f..'lnétum:
efl;)ex terra alimenta eollJgere.E v T .Prorflls. soc .
parsi ql1ippe iufii ünétuelt .. It~ne igitur,an aliter
Ml~ltorllm vero,pulchrorumq; f.'leinoru qure dij
. ~icemus? E v TH. Sic vtiql1e, probe enim dici viperhciul1t,qlla:nam fumma exifiit?E V T. Erii pau
detur. soc. Vide vero quod fequitur:G cnim f<mlà :ll1tè dixi ô ,Socrares, prolixi operis e!fe ha:c 0allm iuili pars clt, oportet nos, vt apparet, CUillfmnia pcrfeéte comprxhcndcre. Sic alité nunc tibi
inodi iufii pars f.1nétü fit, inuenire. Si tu ergo me
ûmplicit~r dico, quàd fi quis grata di js logui & :1modo aliquid prçdiétoru interrogares, vepma par,
gere no lUt, vouens, atq; {acrificas,b~c L'lnéla [unt:
cniufinodi pars numcl'Î,& quis numerus iit:rc[,P0atq; hxc officia, rum domos pro prias, tu ciuitatcs
, '. dcre profcéèo,qui n.on lateni omnili inxqu~lium)
d iij " dum
an
�-,. Liber oétauus,:
"
;
ris,~tqu~ homiMS verit;us efres. N une autem noui
con(erl1ant. Côtur ia vero iJ$ quç Dijs grat~funt,
c.
qUQd [;lJ1t~llm l3ç propha mj ,noife planè opinar is.
impi;t funt)~ vniuer{., peruertû.t ac perdun~, SEl
ès,
~iç igiq.lJ," optim(l }:.uthYRh~e111eq; nos cdes quid
Pauçio ribus adrnoduql ô If uthyph ro fi volui!l
[atis
Ipfum çlfç putes,E v T. Ahas 0 S0~rares)nunc enim
fumma eorum q~l~ rogaba m explicllilfes, fcd
docen
me
ali~ p.ropero:l\C hora cft vt abea~.s 0 c, ~id agj~
apparc t,qultp no promp tus & libens ad
as:
Magna de f~e me nunc abiens dtitcif ti, qua
refilieb
amlCC?
du llcccdas;etenitn nue CUfP. in, hoc elfes,
abs
m :lbs r~ qllld fanétlltn, quidno n (..lllau m
,~é
fperaba
fan?Ht;l
quod fi re[ponçlHres, fortafsis dudû
ira Meliti accuf.1tjoné euaderc,oQen
e)~~que
interro
difc;er
enim
cft
tç didicHfem:nunc alité (neçetfe
> E uthyphr~ne diuine ru f.1pientj~
tanq\.lO~:11
qllid
illi
dllcit)
dens
ganté intc;rrogatu fequi qUélCUq;
,.
i
n~ql,le vitenus ex mearu! iiq; [enfcienti
fll:n~l
s
nonne
até?
adç~tll
l?e~m~? ~- de dids. [~nau dIt, atqir l'anltit
'd
E
d'
fi
"
d'
llld de diuinis induct urus fi'JI} fe~
ahq
dnouu
c.
rentla
qt11
.
lalan"~h
l?EVT
quan ;\VOUc~ hatqjl acn can
reH<}uurp. Qtllne tl!mpus TeçHu~ fim victllrus. '
Sacrific.1re soc R. Nonne f.'lcrifiqre c::ft tnllner a dijs oiferre?
Vonere alltc,à dijs petçre? l! v T, Et maxime quide:
quid.
~ ab
IVQIlCfC ~d. Q$ocrate s.s 0 c. Scient iaergo & dijs dandi,
l-h
v'I'
E
crit.
s
[anaita
jjs petendi hoc quidé paél:o
V E L, D E V NO R E R V M
ilH.
in~el1ex
tn
dicçba
Perpul chrcô Socr~tcs q\lod
o M N 1 V M P R I ,N C 1 PlO,
én
S 0 C.AlIidllS fllm Ô amice l'apiét:iz tuz, mentem
1 D li 1 s.
D li
~ l'
adhibe o,nec excidere qllicqu;l1n patiar (rufira . At
1~ihi dic;\s oro, quœna m hxe eft miniftr atio erga
deos? An elfe dicis "b Us peterea liquid) IX ijs dare~
MA!! .SI"'I ' I C J N .
,. v T.Certç.s 0 c,Reél:e ab illis petere, nonne eftea
1> R. G V 14 Il N T V !d.
1Rec.
0
~rgo?s
~
~.Q~~}
v
S?~
petere <]uibus çge".lll
Neqi
offhre?
Illts
nt
mdlge
qlllbus
darc,ea
~e autc
V ~ Plato p~r ?m~es. eius dialogos totius fapienti~ Ce":
enim fcitü effet ea alicui quibus nô indige t elargin~l~a q~a\'Cent,1lJ iJ~ns de Repub.c unéta moralis phil'i.E. v T. V cra narras QSocrates. soc R. Mercatu~i\
!ofofhl~ Inflit.uta coll~glt,omnë naturaliulTI reru fcientia m
jgitur ô Euthyp hro inter deos & homin es mU~l1a
ll~ TUlla:o, vn.1Uer~~11l1ll Pa.rmenide complexus efi theologlam:cllnl.qi , 1lI ahJs lon_go.lI1teruallo ca::teros philofop hos
quœdi fanéht; lserit. E, v.T.~e~eatura, fi,fie nom~-'
;a~tecel~e,t~t,ln ~o~ ta.llde :elpf~m Cupe,raff evidetur , & ex dinari lubet. s 0 c~ ~~ l1lhd mlhJ.placet) m~ fit.v.eru.
hoc
Utnç met,ls .adytls lntllDOqi phJ!ofo~hlç fa~rario cœlefie
Dic ergo, quçna dlJS ex mUnel'lbllS noftns vtllttas.
op~s dlUlJlItus Jeprompfiffe. Ad ÇUIUS facra letlione m quifNi quœ ipli dent,n emo eft qui ignore t.N ihil cnim
qUIs accedet,prius Cobrietatc animi métisq; libertate fe prçnobis
paret ql1àm attreétar e myfteria cœleftis operis audeat. Hic
nobis eft bonu quin illi prœbea t:qux vero à
uus Plat~ de ~p[o VI~O fubt~lif~i~~è dirputat,quomad~
ellim~~i
accipil lnt,qui d illis coferu ntr An tanto ipfis in hclC
vnu reru omm um pnllclpIU efi .fuper omnia,o _
pfum
modUl
rnercan Jra pra!lhulllls, vt nos oITIni'l i\b illis p~ ..
mnia~; ab il 10. Q!! 0 paéto ipCum clltra oia fit. & in omnib!>,
na fufdpi amus , ipfi nihil à pobis boni reportent~
on oi~~; ex iII?'R~r ill~d,atq,; adillud: Ad h~i~s quod fuper
ilO.J
1
quœ
ijs,
elf:IJtI~ e(t, ~I11U~ Intelhg~ntl~ g~~datl1ll a(cedlt. Vnü quipdeos
s
Socl'ate
Ô
is
opinar
.Num
J! v T
pe 10 mpltcl ordloe repentu r.ln JJs qUa! fluullt,atq; feulibus
bis accipil lnt,aliq ua ex parte iuuari? soc. A~ q~lid
fubijciu ntur.& CenlÎbilia nominan rur. III ijs eciâ qu~ [crutandem erllnt hxc noftl'a donadi js oblata?E v T H.
per eadé lùnt.& in~clligibilia nuncupa ntUr,nô fcniibus amvt
tioné,&
vencra
,
honoré
quàm
aliud
putas
plius,ced fola mente perçipie nda. Nec in ijs tantum, verum
~d
etiii {llpra (eafum & fenilbili a,intelle étumq;& intelligi bili..
modo ~H}Çera,gratii?s <' c.Eft ighur ô Euthyph ro
ip[llm vnu exifiit. Quamo bré hocin di:tlogo Zeno Eleates
sratio[ um di js f.111ÇtU m,non anté vtilc, aut ;lmiclit
primo P;trmenidis Pythago rici diCcipl,llu$ Vil" elfe in Ccnli~.v T H.Reo r equide m maxime omniu m amlcum .
bilibus prPPilt,ofiendés quèd fi h:rc mulca e{feot, nl1l1o mo ..
fit
S 0 c.Igitu r fanétum rllr[us vt videtur dl, qllod
do vnius n~tu~a particip antia, errores plurimi requeren~ur.
irum
An.eft'm
Socrates ?r::Jlpni non repugna ns quidem , [ed eum
CR.
0
Deinde
ime.s
dijs amicii? E v T H.Max
~ ~? ,conl~derationem v~1Ïus & vnitatu qua:: in
~Ieu:lns
~ltius
uam
nequaq
tibi
s
rationc
uod
igitur cu hçe dicas,q
blhbus lO[Ullf, perducl t, ne in hoc vno (Iuod
Intelhgl
rebus
eonfifierc,fed vacillare potius videl1tu~, aë J?c VC.reqH.Ex hQc j~it\lr ad Ideas lnueftig â_
ine~,Jl1o
bus
fenfihili
]lIti Da!dalii culpas, quod cas nurare copella? eum
das peru.enll~nt,ln qUlbl~S rerum VI1~ta~~s CQnlitl-ul1t, Pofl:remo Pannclll des IpCe feolOr haudqua quanl Socrati contrad i.
lame ipfç long~ ~qrr.t0du'artificiofi?r ~s qùa, D~_
cens,!ect Inch03ta m. contel~plationem ciu$' abColuens. inte~al,us ? 4~Ul} i pf:, facls, vt fer~ol;(!s ~J1 el~cll.lum rcg~am l~earu~l ex~hcac ra,uoncm.Vpi ~uatupr pe Ideis q,uç1l0lua tur.An no fenus oratl~nç P.lT~~ 111 H.1cm ret'bones II1duc~t',Pn~o vf!um fint. Sç,und~ quprU IdeQ! 1) [1 t,
11
fluere?M~minifii eni111 in fuperio rjbus h'l!14 m ~
& quorum.mll1lm e.T:rtI9 q~~les 4nt, qU:tlTIue vÏll1 ba!>eato
~arto quo modo ab IJS 9u~ lI1,fr:' ~e ftlllt,pa rticipatu r.Hinc
çile6tli D;o hau~ e:\~é, fe4 diuer[.'l ~n:liceA1 ~pp~r."
advnul11 quod C~per Jntelhg~b,ha & ldeas exiftit,afcen_
)~~
une
N
soc,
ll.
Memll
T.
ui/fe an no memll ldh? li v
fur
Ip[c,noue!uq; de 1110 CUppOfitloncs qdduçir,quinq; li vnii
dit
d~
Nou~~
.
[e~uilf4r
vtrinq;
quid
yero ne quaqu i ani~a~~ert~s te f.'lnéh~m deo ti~'lj..,
s
q~~ren.
vn~lln~
fit
lI,p~~
fic, quafllor
'
H;:: yer~ ~uppphtlPnes a trIpllCI VnlUS, & duplici ipfius non pofitloC
eum dicere:hoc aute nlhl1 al1U~ çQ 'luam d~o d,deelle pareltlo ne ducllntu r. V !lum quippe triplex,f uper eflè,in VIlP.
Ctu~. An nop.?E v r .Omni no.s 0 Cr f-rg o aut t~lnc
e.lfe,~oft ~ITh repenCi. rp,rum vero 11011 elfe gemina: co!idera_
non reéte concefsimus;allt fi reéh: tunc,m oP9 nOll
t1on~ fub'lcltu r. A~telll~ I}ullo modo elfe. aut fanim elfe.
rectè iudica~e~us E. v T H. Videtu r. S 0 ç. 19itlld
p'art!ij~ mm effeqllis ~p$lta~: Jl~ima. itaq; Cuppolltio tratl:at.
iJ ypuJ}1 fuper effe e;Hftlt'9U!d ClfCa Illud ad ipfum, & ad alia
prÏtlcip io ~,l~rii;s q~~lÏ,d f.'ln~hl fit,ex~mi~andum eft,
ut
a~fti1re
fe911itu~. SeC(id:!,~ vnUI1l Cll,m effe efl:.quomodo fe habet ad Hic vidcf
al11mo
t!
,luben
Nam ego ~ntequa~ifca~
1
V~~
dencerc
iIIi
quid
Fonitur,
elfe
(lIP
ivnup1
T:rti~,f
;lr:J.
felpC~lm atq; ~d
non recufaqo: Scd ne me cotemn as,imo menté pç~
:Id felptum ahaq; cOllun~I~. Q!lar~~.Î1 HHIJll fuper eirc cofi- alta fupfo/l
nit~s ad~i?e~s q,üm 'ma~i,m~ ;~.ù ,n~ fxpri111e vcr~. !lir,quo mpdo fe ~abêt aha & :Id fe ~ old vnUJll. ~inta,{i efl: tio, 'lua: d1 '
J!lu.d ~nu/p ~u~4 clJm elfe l.?~atur,quid i1lijs ad Ce, & ad illud cir,~i Vlla~
~ate.Nofhen~~ fi quis hom!nu~ .aJju~i Neq.lled~
l'D,
ij~m
p~j:llfq
3CCldlt. Se~t~,f! 110n ell: vnu It:! ~t partim Îlt'Nrtim minime fub elfe
)
Proteu~
mitten dus es, qllen').admodu
q~Q
Ilatur,
cft
lion
fi
eptima
ua
habe:lt.S
ah:l
ad
&
fefe
d
"t'3 fe rauonea
dixeris. N a~ niij liq u~~ 0 f.'lnétii ae propha nu ':l,q-:v~u ira vt l1ullo mô fit,quo p~ao fe h:J~e~ ae! feipfum arq; a.;l modofcll~
t{!-:yiru
~
grati~
~ilfes, nllnq~d merc~nal'ij ~ufllfda
~h~.O~au:JIG non e~ vllum It~ vt pan/m fit.panill} pop lit. beatfc,a/Ja'~J
bc
pern & patre vt reum moius p~rfeqlli ftatuHfes,{esl
ql:lld ahJs ad [e,l!' ~dJll~d eueOJat. Nona,{i 110n efhllllJl lÎt:l :Id
VIII/Jill
pa~i~tur.
deniq;
iUud
ad
&
feCe,
~d
fe:"
,J~~
aggrede
~~I~d
vF nWJQ modo
deos tj~ui1fes, n~fonè minqs id rfé~e
}nijs
l
J
PA R ME N 1 DE S,'
C
cu
�Parl11enides,VeI,de V no om.prin.& de ideis.
tn ijs omnibus geneutim intendit P.trmenides potifsimum
hoc afferere, qua ci Vllum amniun} principium fit: eoq; pofito,ponantl~r omnia:fublat;o aut(m.~nterimitur. Itaqi in pri
mis quioque fuppolitiOlllbus quinque terum gradus poliro
\'no in rerum ordine tradie.ln quatuor vero fequentibus inqlürit 'luoe abCurda, quot errores, qUQntaque mata ipfo vno
fubla~o Ccquantur. PrÎlllaCJ; qUinque fuperiorihus dt:: vno fu
promoque Deo ditfcrit,quQ1l1Qdo procreat difponitque deorU,1ll fequentium ordines.Secunda de fil1gulis deorum ordinibus,quo pafro ab ip[o Deo proflcifcuntur. Tenia de diuinis animis.QEana de iis,qua: circa {ll3tefiam fhlllt, quomodo l Cupernis caulis producuntu{. Q!liuta de maecria prima,
~uemadmodu.m fuafte na.tura fpecieru1l1 eft expers, & ~ pri_
mo vno defendee .. ~lIudmfuper .1duercendum cit, quod in
"num. hocdialogo cum dlCleur vllum,Pyehagora:orum more qU:D.
quo fubftanüa à materia penieus abfoFuta lignificari poteft,
4liu.d 8( alia vt Deus,mens,anima.Cum vero dicitur aliud & alia,tam ma
t,=ria,quàm illa qua: in maeeriam filll1t, intelligere licee. His
ergo lm;mifsjs :ttCIi feruatis, ad iffum dialo~um vc:nj~mus.
' CEPHALVS, ADIMANTVS, ANT 1 P H O. G L A V C 0, P y T H QPOli. V S,
soc li. A T 1 S, Z IN 0,
l' A JI, ),\ • N J D li S.
Occaûo ~~~~~ V M domo è· Clazomenis A thena$
d.ialogi.
profeéb eilèmus, iuxta forum Adi-
Q1antum & Glauconé oftendimus.
't:\m..~~:t11 Et m:\num meam prrehendens Adi.. . '
. '-
mantus, Salue, inquit, ô Cephale,&
fi quo indiges quod no{hx facultatis fit, dic. At ego,inq u:\m,ad id veni,quia vefira opera. indigcbo.
Expone,inquit,quid tit quo indigcs. Tum ego, Fra
trivetho germano quod nomencrat?non enim me
mini. Erat enim ferme puer, quando primum hue
t: Clazomenis accefsi.longum vero il.1tercl!fsit tem
poris interuallllm. Patri t::tmen eius Pyrilampes
nomen fuiffe arbitror. Prorflls,inquit, ipfi vero no
men Antipho.fed quid pofsimum qureris? Hi, inquam,eonciues mei ardentes funt f.'\pientix amato
res,audieruntq; hue Antiphonem diu Pythodoro
Zenonis focio familiariter v[um, radôes quas quo
dam Socrates,Zeno, atq; Parmcnides inuicé pertraéhrunt,cllm à Pythodoro frequentius aceepiffet memoria retinere.Vera,inquit, dicis. Has itaq;
alldirc defideramlls. Haud difficile dl, inquit.llam
dum eilèt adolefeentulus,eas diligenter merl itabatur.N une verO apud aU~1111)elli idem efi nomen,cir
ca rem equefirem vtplurimùm verf.'\tur.Cxterum,
fi opus efi,ad eum proficifcamur, modo enjlll hine
dOl11um abijt. habitat auté prope in Melita, Cùm
hxc ditèa fuilfent, accefsimus, domiq; il1uenimus
Antiphonem frxnum quoddam aptandum f.1bro
tradentem. Pofiquàm vero ab iIlo difeefsit, & fratœs aduentus nofiri eauf.'\m retulerunt : agnouit
me qllod prius iIlue accefsiilèm,& eomplexum me
f.'\ll1tallit. N obis autem orantibus, vt dHiJutationem ilIam referret, primo quidé recufab::tt. eLfet enim opeu: non medioeris.deindc tamen expofuit.
Diccbat crgo Antipho,Pythodorutp narralfe,Zcllontln ltqUC p;trmenidem veniilè quondam ad
magnorum Panathen\l!orum eclebritatem,!Sc Parmcnidem iam [enel11 atque eanllm, afpeétu decorum fuiffc,annos fermè quinqlle & fexagintaa:tatis agentem: Ze.nonero vero annos penè quadraginta nawm, proeero infupçr, & grato corporis
habitu: dieebatur autem in debdjs Parmenidi effe. DiuertiiIè vcro apud Pythodorum extra mœnia, in Ceramieo, ae eôdem aduentailè Soeratem,
~Jiosqj eum Socrate plurimos feripta Zcnonis audire ell pientes :tllnc coiro primùm ab ilIis ;ldueéta.
43
Soeratem vero eo tempore admodum iuuenem ex
titilfe,legiilè autemillis Zenonem ipfum. Parmcnidem eni,m forrè extra domum fuilfe. Ac parum
ftlperfuiiIe lcgendllm Pythodor~ls aiebat, cum in.
tratIèt domum ipfe vnl ell!l1 Parmenide & Arifio.
tcle, qui de trig~nta viris Vnus fuit. Itaque pauea
qux legenda refiabant ,audilIè; Veruntamc{l à. Zenone prÎ\ls omni;t perccpilfe.
O C RAT E M igitur ,cum ea alldilfer, primâ
primi [enl1onis hypothefi m rclegere ill[sifiè:ae
ea letèa, fic intuliffe. ~omodo id dicis l Ô Zeno,
fi mulra funt qux funt) oportere ca fimjlia) atque
difsimili::t elfe, efi enim impofsibile. N eqllc enim,
vel difsimilia fimilia, vcl fimilia difsimilia efiè pof[unt.N bnne fic dicis? Sic certè, re[pondiiIè Zenonem. N bnne fi impo[sibile cfi, dHsimilia fimi1ia~
.lut fimilia di[similia elfe,impofsibile cfi etiam mul
ta elfe? Nam fi mulr:\elfcnt, impofsibile qlliddam
eis accidat.N um hoc fermones tui volum ~ nequc
ali.ud q~ticquam intendllnt, qu:tm per omniaaiIè_
rere 110n elle llllllta)huiuf~lleipfiusvnamquanque
rationem eonie~llram clfe pmas, ae totidem conieéturas attllHilç ~e ecnres, q uot r!\çiones aq1,llilli,
quod multa nQn fint? Sicne diclS? An ip(e nOn Teaè percipio? Imo rcfpopç\i(\e Zellonem) optime \
quid hxe fcripta [entiant) intelli.; dfii.ln,elligo di_
xiilè Soeratem,ô Parmenides, quod Zenohic non
amicitiafolum con[pirare vult teeum,f~d ~js ~tlalT\
qux compo[l1it. Idem enim qllodammodo qu04
& tu,[eripfit : verùm perml1t:\tione quadam nos
deeipere tentat, quafi aliud quàm tu dieat. Nant
tu in poëmaçibus vnum vis elfe hoc totum quod
cfi,atque huiusargumenta quàrnpulcherrima exhibes. Hic veto mulra ellè J1cg\1t) conieauras &
ip[e permultas ae valiclas pnrbens. Dum çrgo al.;
ter vnum dicit,alter non multa, & eUln in modum
vterque loquitur, vt nOn vide:.\n~ur idem inferre..
ellm tamen eadem fermè dicam) vident Ut' tlobis
ifia(lIpra nos dici.ltaefi, ô Soel·ates,dix.Hlè Zeno..
nem. non omnino tamen rem tenes) quamuis eeu
canes Laeenç bene infequeris &vefiigas diéb.Primum enim hoc te fallit,quàd ft to11ant idcirco fcri
pta, vt fi, quod tu putas, exteri con[cq ui non poffint, magnum ql1iddam Lit nobis confetèum. Scd
qnoq q4~fiturn nl PVÇilS~ vitro fic euenit. Sunt euim hxc reuerjl çoilfcript<\ in {lItft'ag~\ln1 Parmenidis,aduerfus cos qui illu11l carpere' nituntur, dieenres : fi qu~dçm vnum fit omnc·ridicula phnima
huic opinioni~ ac etiam fibi penitu.s rcpugnantj~
euentura. Oppugnat igitur eos fenptuJTI hoc qui
multa eile volunt, ftc plul';\ vicifsim obiJcit, vt pa.
teat multo abfùrdiol'a ex opjnione illorum fequi,
quod fcilieet multa fint, qu:\~ e~ opinione Pa~",
menidis quod fit VnUm' fi qll~S dllIg~nt.er e~aml_
narit. Ob hétnc itaque contcntlOne.m, 10 Ip[a.lUuen
tute Iibrum compofu;, quem ~u~n~lens qlllfpiam
edidit antequ:\m co~fultare ffillu heere,t, ~n edcndus eilèt in lucem, nec ne. Id ~rgo te fugIt, 0 Soerates, quod cxifiimas ~on iuue?i~i çoptentione, fed
fenili ambitione fenp tu 111 fmf{e. y crun~a11len, vt
dixi,non incptè eonie.c~Jh· Accipio, inquiç ~PHa
tes, ~ putO 4e fc, n dJCJs,habere.
DEI DEI S Q}j ft. DAM.
E. D hoc mihirefponde,put:1.sn~e{[e per ff! fpeClem quandam fimilitudinis ? & huie ~liam
q u<ladam contrariam di[similüudinis fpecit:m? in
quipu~ dUilbus & ego & tu particip~Pllls) & alia
d iiij
qua:
S
S
�, L,iber .1lO,nUS·.
,
,1
, qux'vtique multa'vocatnus '? atque éa ql1Xctfnque
in fimilitudine participant, fimilia hl:ri eatenllS,
<]uatenlls participant?qux vcrà dj[simi lm~dine d,i[
Ümili:l, & qux vtri[que vtraque? ~ cl ft omma
vtrifque contrari js cXlfientibus participant, in ep
quocl vtroque participant,fimi!Ja & dl1S1milia ~~
ter [e funt, quid muum? SI quis enim ipf.'11UIll ha
difsimilia elIè diceret , vel dl{similla i p4l fimilia,
monfirum quocldam, vt arbitror, d,i cen:t. Sin alltcm partici pantia in vwfq ue ci m[piam vtraq u,e p,a
ti aHereret,l11hil mihi,ô Zenon, mirandum elfe Vlderetnr . N eque etiam id mjrarer, fi quis 'cunaa vnum di ceret ex co quod in vno partlcipant, atque
hrec eadem rurfus multa,quia multitudine quoque
pa~tjcipant.At fi quod lpiÏ.lm vnum efi;h?c ip[um
mülta effc ofiéderit,& ipf.'1 multa vnu m, lam iummopere admlrabo r . A c de cxteris ~m~ibu~ cod,e m
modo. Nam il genera ip{;t, & fpee~cs 111 fe:pfis rfi,a
c::ontrari:l recipere dicat, adminltione profcéto dl:gn'u'm erit. Etenul). fi qUIs me ynl1m ac multa elIc
dcmo,nfiret, nihil mirum. fi qUldem volens mult.'!,
nie ilI'crere,dixerit alü ,e!lè dextcra mea, fil11Hra <1lia,aha antcriora,alia poficnora, & [uperiora deni
que ac 111feriora fimllitcr: multltudil1l~ q uippe, vt
al'bitror,particç:ps ipfe fum; vnum verO me ofienclere volens, dixerit, 'lu od è nobls qUl fep_tem fumus ,ego vnus homo fim, vnius particeps, ilmilltcr
nihi 'miru1l1, ~mobrem vera vtraque atlumant'ur.Si ètg o qUl[piam t<llb conetur ,VllU111 & multa
eadcm demonfirare,Llpides videlicct,ac Iigna,& re
l~gua huiu[cemodi, vnum&multa ipfum ofiendi[[c fJtcbimur,nori tamen voum mulra, ncqlle multa .vnum,neqi mirabiJc quippiam dlxilTe, fed quo~
omnes conhteremur. Adi qUlS eorum qua: paulo
antè dix1, primllm fpecies ' lpfas [ecunduID feip[as
feotfÎ.lm dlitingueret, velutj iimihtudinem,di[suui
Ijt(jdlOem,multï tudinem; vnum, fi:ltllID; 'momm,
câ!te?'ague h,~illfmod!;dei?de 10 feipfis illa c.o:umi
[cen [ccermql1e polIe aacreret, obfiupefcerem eqUI? cm, ô Zenon. Et fi ea qure ferïpfiitl, vt virum
forrem decet, pcrtraétata dIe reor, multo tamen
magis mirarer ;1tqne lx tarer, fi quis polIèt lùc ean&l~ qu:dhonem 111 ipfis fpeciebus pCl11tus implioitam,qllemadmodum111 rlbus qux vidennu, expofiwm efi,ita & ln ijs qure ratione ç0111prx,he,~
duntul', c1anus cxphearc. Dum !1XC Socrates dlc-eiet,aieb:lt PytbooorLl,s fe putafIe ~:lrmenJ.de).11 &
Zcnonem in fingllh s dIe aduerfu s Soorat~rn 1l1dlgnatos, cos :llltlm fL111l111.l '<luadam atrentl,o ne aufcultaffe , ac frequcnter a)rç1'utrum refp.1CIl:ntcs
f-ub1'iiillc,qllafi 50c1' .. ttm a.dlTl;!.1ntc,s., ~nde CtllU
finem Socrates loqllendl fecllIct, dlxllIe ,Par.memdem,O Socrates, qulm dignlls es admnatlone
propter impetum lllum difputandi:
' ,
E R V M 1mhl dIcas oro. Tu Ha, vt dlCI!i,feor
[um qmdem 1pra [peclcs dl,fc1'eu.i~i, [eorfll~
~tiamTccllbus partIcipanua, vldetu,rqi Ublqll1d
dam elle ipf.'1sièorfum jimilitudO,ctllus & nos par
ticipcu. fllmus, & quidda feoriim vnllm, qlli~dam.
[eorfim multa, & omnia quxcunque nuper a ZeflOn(!,;Ü.l~lfii. Mdli qUldem videtur,- Socrat~m re[pondllIe.Num tab;\quxdaminquis,).'ogalle P;lrmenidem,ceu iuih fpcciem quand am ipflm per fe..,
ipf.'11l1, & pulchri, & bom , atque omnium deni'lue talillm? Prorfus. Nunqllid fpedem hominis {eor[um à no bis, & cxtens eill[dem generis, &
ignis etiam & aquœ fpcetc.m ? Srepenumero,inquÏt
,v
Socratés, in hac fum ambiguit-ate verC'1ws, vtrumT
de ijs perinde vt d~ filperl o,n hus dieen dtl111 fit, an
fecus, Vti'um de ij~ wam du b,l t. fil ,ô Socrates,qll'i
ndicula.fortè quis plltlt,fi cllt de pilis lutbue, & ,
m~ctJb,& :1!lj~ ignobihhmi: rcbu s atque vilifsinus?num J.mblgls vtrum poncda fit horum cuiufque fcparata fpecies,aliud quiddam <lb lUis exifiés,
quç nos pertraétamus,an 1J0n ['N ulla paéto,inquit
Socrate~ ;[cd qux videmus hxc & [unt;fpeciem veqlland;tm illorllm elIc pmare, fortè nimis ridiculum effet. Aliquando tamen hxc me cogitatio
pcrturbauit, nc qllid fortè fit in oml1lbus ide~:
(cd v bl paulifper infiiti, inde rur[us difce[si, l11Ctuens ne in nu~as nullis vnquam verbis explicand~lS merfus penr~m. V nd~ rcuerfus ad ea qux [peCles haberc prXdJXlmUS,clrca illa iam verfor.Illlfellis adhuc,es,ô SQerates,needllm te Philo[ophia co
plexa efi . A~pleaetu'r autEm, vt meh fen opinÎ'o,
quando J1Ihl l lilonl11). 'neglexeris, nunc verôad 0pin~ones h~minum ob retatcm refpicis.
OC Igltur mihi dIC. Vident urne tibi, vt aie,' ~as , 'fpecies quxdam exiilerc, & ea qux IÎlis
partlCl! ant,llbrum cognomenta [ortiri? veluti fimilitud1l1e partiei patia fimili:l,magnitudme l magn~ pulchritud ~ne atq; illfima, pulchra & iufia vo
can? & maX11nc quidcm, inqult Socrates. Nonne
quodcunque fpec,lci p:uticeps fit, vel totam fpecié
v,clp~rtem partrclpat? An efi alius prxter 1Hos partlClpa"dll11odos? Et quis alius? SOCl'ates ait. Vtrum
vi~etllr tibi tota fpecics in vhoquoque multorum
eae vna exiftens?an aliter? OE.!d prohlbet clIc vni(
V num ergo & idcm in multls feorfum pofitis, to..
tum fimul vnOm erit,atque ita ip[um l feipfo [cor;.
fi um exifiet, N eq uaquam,i nq lIlt Socrates. Vcrum
fiCllt ihc::s vnus dcnique vbiqlfe femel addt,ncc Ipfe
tamèn ;\ feipfo fecernitur,it<1 nil p1'oll1bct qualibet
fpecïem vn,<,m & eandem fimul multis adeffe, nec
tnmenl feiFfà fecerl11 . 13ellè ô Socrates vnllm idem
fimul in mlllti s ofie ndis,ac fi multos homines velo
tcgens,dicas vnum JIl multls totu m elIc. nonne taIe q lllddam dlCis ? Forfit.ln . ,An ergo totllm vela.,.
mcn fingull s, "el pars eillS alia altcri aderit? Pars.
DlUifiblles igitur,inqllit,ô Socrates,fpecies erunt,
f!'C qux illis participant,par~é caplent, nec amplius
ln qllohb~t ~ota,fed pars c,umfq; vnUl11 erit.5ie apparet.~~ 19ltur,nunqu~~ dlces vnam fpeciem re
uera & d1Uldl,& vnam ellèrN ullo modo.confide?
ra ital[ ue,fi 1pf~m magnitudlneJ;n partl:1r1s,&vn uq~odque plur~llm mapnorum parte magnitudi_
ms ~mn?re qll~m Ip~'1 fIt, magnum erit,nbnne pro
cul a r~çJOne vldebltur? Proruls.Ol!.id verù, lplius
œqu~l~spaTte ~nllmquodqllc, par~lm partleip. ns,
ha~cbltquOl11lnore exrfiente quam ipfllmreqllale, Id quod ?abet ~qu~le alicUI lit? Impofslblle.
Scd & ~h~UIS rrofirum lpfius pami partem habeblt,~lla lpfum paruum maiusefi,qllippe cumea
pars Ipfius eXlfia~, atque ita ipfum parllllm malUS
ent',l~ aurcn: CUi a~lata pars adljcitur, minus en t,
~ Olhtlô ma1l1S quam antca fuerit. lfiud inqllÎt he
n non po!fe.Q.!:!.o igitur rnodo,ô Socrates,ait,cete
ra fpeciebus participabut, Cl11U nec fecundü tot;s
nequl: fecundum partes participare queant. Pel' l~
lIcm non leue q Ulddam hoc ad dete1'minandum mi
hi qu~dem videtl1r~ Adillud al~té quid ais? O!:!..ùdnam. R,eorte IdcITCO qua.,mhbet fpecié put,1rC vnam,qulacum pIura quxda magnaabs te videtur,
vna q"udam Forfan idea tibi videtur omnia periplClellti
ro
H
�Parlnenide~)Vel"de Vil 0
denti, vnde ipfum magnum vnum elfe putas. Vera
Gipfilm magnum atque alia qux magna funt anüno,eodé modo conGderes per omnia?
n6nnevnum qlliddam magnum~terllm apparebit,
quo hœc omnia magna videri neceife eft? Apparet.
Idcirco alia ia magnitlldinis fpecies prxter ipk1m
magnitudinem,& partici pantia magnitudine,irctllm elucebit,& in ijs omnibus alia rurfus, qua vni
lIerC, Gnt magna, l'let amplius vnaql1xque fpecies
vn.a etit,fed numero potius infinitœ. At forGt:i,in,quit Socrntes,qua:libet harl1m fpecicru notio quçdam eft, nec alibi elfc quAm in animis potefi . Gc e~
nim vnaqureqi vna erit, nec contingent qux tu dicebas.Q0d ergo?inquit.quçlibet notiovna eft?no
tio ;\l1té nullius notio? At hoc impofsibile. Sed cuiufdam?Cuiufdii,C'\nè. Exiftentis, vel non exiftétis?
Exifientis. N um vnius cuiufdam, ql10d notio illa
in omnibus fequens intelligit,idea vnam? Prorfus.
Prxtcrca n6nne fpecics cri t, hoc ql10d intelligitl1r
vnum dIè, fempcr in 'omnibus eadé? N ecclfarium
hoc quoq; videtur.Q0dvero?inquit Parmenidcs,
an non necelTè eft,cum clttera fpeciebus particlpet,
ex notionibus vnllmquodq; c6ftare, & intelligere
fingula?vel cum fint notiones,nihil tamé intclligcre?Sed neq; id, inquit, rationem habet, veni qllàm
maximè fic ifia mihi!e habere videntur, bas quidé
fpecics tanquam exemplaria in natura conGftere,
cxteravero i js fimilia ficri,atq ue elfe Gmulacra,nec
aliter ifrafpeciebus participare,quAm quod illis fimilia fiunt. Si quid igitur, vt ais, fpeciei Gmilc cft,
vnllm pofsibile cft fpeciem ipC,m non caè fimilem
, dus quod ipfi Gmile faétum eft,quatenus.ipfi faétü
eft fimile? An cogitari poteft fimile non eaè ,fi-qlili
fimile? N on cert~.Si mile autem n6nne eillfdem fpe
dei nece{f.,rio parti ceps cfi,cuins & illud cui fiinile fit?N eceffe eff.A t quo fimilia participantia fimi
lia fiüt,n6nne illud ipf.1 fpccies erit?Omnillo.N on
igltur potcft quicqllam {peciei fimile eflè, nec fpecies alteri. Nam prxter î pf.'1m fpeciem, fpecies :l.lia
fcmperemcrgerer: q~od GilIa cu~qltam~it ~mili,s,
alia rur[us.nec vnqua. progreffus Ifte ceffahl_t,qll1n
noua fpecics femper occurret, Gfpecies pal<~icipall
ti Gmilis Gt. Verifsima loqucris. N on ~ rg<1per Gmi
litudi nem ca:tera fpeciebus ,partici pant, {ed alius
ql1idam prxterea<;l.llxrendus eft participal\di modus. 'A pparet . Cernis, ÔSocrates, qllanta[eql1jtur
.ambiguitas,fi quislpccies,quç fpecies fu nt,ipfas [e
!cundum{e difiinguat? Et maximè,inquit.Soito in-fupet te nondum, vt ira ' dixerim, cOfllprxhçndere,
'quanta fit difficultas G vnamquanquC' rerumfpecienl fe:gregatatlpb ali js ponas. ~oinodo id, inquit'?Mllltaquidem aliaflfnt: fed hoc eft maximu:
-quia Gquis j]]as neque no(ci 'oportcrc eoot<;ndat,
cum Got talès quales eaè debere fpecies dicjmos,
eUffi fanè qui ifiadicat,nemo pofsit redarguere,nifi m111t~ruJ1l reru peri ms & ingcl!io[us fit, qui Hl...
hUc'~on:tendat,p'àratusque pra:terea fequi4emonfil'antc!m,& plutima.long;r a~bagc inferen~é.p.cl'
flladeti nutem non poterit, qui ignptas ilIas c(Ie co
tendllt. ,Cur,ô Parmenides;ait Socrates,Gl!..0Qiam,
,ill" Ô S~èrates,& te;lrbitro'r,&quem"l~s <l.H~in ql1icnn
':... que effèntiam qua-ndam ipfa:m [ecundum fe exifté• • • , , i -t!em poqit,eam in nobis'effè non fote coceaurum.
~o ' enim paéto, i,nquit Socrates,ipC'\ -fe.cunPlim
{eip[.-!.inelfct? Reél-è hqueris, N6nm:jgrtllrquotulnq,ue ex ideis i_l1uiccm refpiciunt .q~lz {llnr,:ipfx
~d feipfas dfentlam habcnt, non al.ltem :14 ~3.ql1X
~icis. Q0d
"
'-
oin: prln.& de ideis.
45
éi~ca nos funt,felifimulncl'a,Gu e qüomodocunqlîC
iIla quifpi~m nomin et, ql1ibus nos participantes
fingula dIe denominaml1r? ~I,a: verQ çjrca nos
funtillis a::quiuoea, ipC'\ Gmi]iter ad {çip(.' ~on ad
fpecies ftlnt, & ftli ipforlllTI non ilbrum qurecun.que l'urfus fimilirer nUl1cupatllr ,Q!!9 modo dids?
inqllit SOCl·ates. Veltai Gquis Ilcfhùm alicuiu,s dQ
minus allt feruus fit,non ipGus do mi hi ql10d do~ni
nus cil/emus exiftiti'neq; ipfius (erlli qtlo~ {efllUS
eft,dominus'eft qui dominus dicitur; [cd hœc vtra,que eft tanqllam homo. Ip[,\ vero dominatio fe.ruj
tutis ipGus exiftit id quad eft, & ipf., iterulTI feruitus eodem modo ipfius' domi nationis dl fcruitu~:
nec ea qure nobis infurit: ad ilIa, nec etiam qua: illi~
funt,ad nos referuntl1r:fcd, Vt dixi,ipf:l fui ipforum
& ad feipf.'\funt, & qt~x hk funt fimiliter ad C:ipfa
refpiciunt. Intdligfsl1e ql1()d.dico? Pror{Hs inteJljgo. N 6nne & fcientia ip6 q lIod fcicntia cft, jlliu.s '
ipfius qllod cft veritas,fcicntja cft? Omnino 1qll~dé.
~xlibetrurflls Idcntianlm~qua: cft quoc! e,ft, alicuius cxiftentillffi eft. fcientia, an non? Profeéto.
Scientiavero nofira,n6nne veritatis q~l'Z circa nos,
fcientia erit? Et rudi.I,s, \'l1aqllxquc noftra fçien~i'\,
vniufcuiu[que eorum q ux drca nos fi.lI1t (cieJ?t ~.?
Nec~ffC'dt. Veruntamen ipf.'\s fpeci:s n,e':lu$! nQ f
habere, neque circa nOs elfe poffe aacntlrls? N~!l
profeéto. Nunquid fcieJ1tix fpecie genera fingul~
nofcuntur? Certè. ~m fpecicm nos haud ha~~
mus.N on certe. N ulla igitur fpedes à nobis,cog!1:.9
fcimr, eum ipGus fcientia; participes miniglJ! Cl,.
mus. Non apparet. Ignotum itaqul'! noh,is ipfum IpCum p111~
Plllchrum,& il'fllln bonum
& omnia denjquf chrum & i.
qUa! vtideaselTe fupponimlls. Videtur. Confide.. pCu~ , bonl~
ra & hoc etiam grauills. Q.0dnam? N um fateri§, noblS IgnQ'
fi eft ip[um qmddam fcientia: genus,t.nultQid ,pr~... turo.
ftantillsfutll.rum hae nplha [cientia, & ipC1111 pl!l:chritlldinem '<lC l'cliqua eodem-paéto? lmo.: N 6rt~
ne G quid. aliud eft ipGus fciéntia! particep~) ~u.h
Jum ntG_deum dlces !i.lpremam habc(C! fdent.l:l-lrf?
~eceaè ~ft. N um poterit' Deus CUQ) ipfam [~ien,
tlam fit amplexlls, hxc nofira d.i:gno[cere? Cur
non? ~oni,im, inquit Parinenides, cOhfeLSi fu ..
mus, 0 Socrates, ncque fpccies illâs ad noftra vün
h:tbere quam habent, ncque n0ftra etiam ad fupern'a, verum vtraque ad fcipC'! ~efcrri. ConfenGmus planè. Ergo fi apud dévm ' fllprema jpf.1 dominatio cft, atqueipC'\ [upremafcientia,nllnquam
;lut.dominatio ipfa nobis dominabitllr, aut ip.f;J
fcientia nos, vçl :\lilll;l. noftrorum quicquamço:gnofcet: fed & nos 1irnilirer dijs minjm~ imper~:"
hinius imperio noftro, neque dilli~p,~ quicquan)
fcientia. nofil'a percipiemus. Et Illt It~rn eag.em
ratio ne nec noftri erUQt dornini, neque res hU~3T
nas eum di j' {lOt, animaduerteren~. At, n6nnl'! y.éll,. •
de mirabilis, inqllit, hic fermo vldebltllr, fi q,vjs
deum cog;n~tione prillallcrit: ,Hxc quidem, Ô,S0...
crat.es,inq»jt Parmenides, al~aque prxter hxc'm\lJ
ta neceaè eft .[pecicb~ls ~ontlOgerc, G quidem ha!
rerum idez Gnt,& ahqllld vnamquanqlle harum
eum cx f.c fi~, ab alijs (eparet. V nde vacillat qui2
quis hxc au.d,ir,;tG dubitat, ne fOl'tè idea: njhi) fim
omnino : vel,G fint, m:ce{[e fi cas human:B l natur~
ign'Otas cff,c? asleo vt qui hxc dicit, cum dh;ifIè.aHquid videarur, mox illud, vt paulo ant~ patebar,
mirum .. & .incredihile 1Videri. & viri adm.Qdutn
ingeniof~ eaè, perciperl! poife qu6dn,a m fip ipfu~
,per fe .'~l1uf'lue .genus,. §C.ipfa,fecunduJU C<.! i'!f(en:t.
en,
tlaCll
�Liber nonus~
"
''lia cuiutque,n~cnon mirabiIioris viri offidulJl ef[e,hrec pofiquam inuenerit, alios doce-re polfe,fuffiClenter omnia di[cernentem. AfIèmior ô Parme'nides,inquit '$ 0 cutes ': qUà: enim dicis,menti mere
tnirifi ce 'confonnnt. Verumamen, ,i n ~l1it P~rme
hides,fi quis prçâiéhs rationibusmo'tus{pecles rerum exifientillm <l:uferat, ncque .fpcciem ~p{am vniu[cuillfq"difiing'tlat, haud [anè rep~iet~<I'.lÔ 'Cot1ertat in~eJ1igenti:u'l'l, 'CUrl'l non perml[ent ldeam
'Vniufcui'ufqucrerlllU exillenti~l rp. ea?de,m femper
'exifiere ,'& in hunc mod um difIerendl etlam facul,
tatem funditus fubuertet . Talem ql1andam ra'tlOnem tU quo que prxcipuè [ei1:fifIè~ihi 'v!detis ..V ~~
ra dicis . ~d itaque'cle l"hilofop'hl:\ f~~leS?quo 11,15
ignoratis te vertes ,? Haudquaquam dIfce~ner~ :l d
'in prxfentia video'r. Pr'iuf~lIam ~e ,excercltat1~,:ô
Socrates, <definire ag-grederls, 9.U1d pul~1mlm~ lU·
fium,bonuf1'l,& t\1iarum q'u xlibet {peclerum, hoc
'enim pridem a11imaduerti,"hicte audiens vn& eum
hoc Arifiote1e di[pl1tantem. p,ulc11er f..'ltJ,ê a'tqu~ di
l.linus, mihi ctede, im petus ifie 't'uus, 'q~1~ ad r~~l0nes fe fert . Cxterutn èo'llige teip{urn,.dlbgentlusq;
>te in ea f.'lctrltate exerce, qux inlltilis 'eac vide~ur
'multiS,& quçdam garrulitas nuncl1patUr,.dll,n~ lUuenis 'es,'alio'q'llin te-veritas fugict . ~is efi 19t~ur
-cxercitationis h'uiufcemodus 'Parmemcles'?lfie,m..
'<ltHt,quem à Zenone alldifii.Sed etiam illlld 'tll um
aduerfus hune diétum miratus {um, ,eum dieeres
ricirfih ijs qux oeulis percipiun:tur,-eorum~lle er!"'
l'ore cbg~tationem fifiere oportere, {ed ,ad ea cO'nîceo'd ere,qtlx'quis maxim'è-ratione com?rx'hende'l'e,a-è vere efIè putaret. ~amihi 'videtur, inq llir,
non dlè:arduum;hoc 'piletto fimiliavide1ice't,atq ne
difsimi'lia,'cZterâne qu:t're'bn s'cxifie-rrtihus corn pe
tunt;e~p1ital'è ..Et l'robe q'Uidem dixifii.Efi autem ,
prxtei' hôt,il1ùdet,iam obferuandllm, vt non modo [(eft a1iquid fllpponas,ac deinde quç proue ni ut
e:t fuppofitione eonfidcres': verumetiam fi non fit,
fupponas,fi modoteéte exercitari \>'elis.QE.opaéto
id~is? Verbi caufa, fi yelis 'Circa illa1n fuppoiitioliem qlüm Zcno inne1tit, fi multafun't, qllid euen:..
t\l'rum efi ipfis blultis ad [eipf.1.& ad vnUI11, & vni
;td feipfum & ad multa. ,Ac rurfus fi non {lInt multh, iterum eonfidetandllm quid accidat yni atque
muitis,tum ad feipfa,tum inuicem. Et r~rfus fi{up
p6[llcrit effe fimi1itt1dinem~ vel non ~fIe, quid p?tifsimum ex vtraqi fuppofiuoneconungat,tam IJS
qure [uppofita. [unt, q ~I lm cœter~s omlübus a~ f~...
ipf.'l pariter,atque inllicem. Eade quoque. ~:difsl
militudine ratio dl:, Cie motll, ftatu,generatlOe,cor
rtiptjone,e1fe,atque nOlle~e;&vt vno:verbo copie
tl:ar ,-de quocunqi {llppon~tur aut e1fe~ .aut non ef~
• ft,fiue qtHurmisnliam pafslOne~ {l1fClpere :,eonfi.;.
deranda funt quz 'cx fuPP?fitlone prou~lllant ad
feipnlm,& ad qllodlibet ab,orum qu~~cunque e~e
-gei'is,&, ad pIura, & ad vJ11uerfa fimlltter, & ~lta
rurfüsad felpfaatquead aliud quodCl~ngl1~ ,~aum
pferis, fiue Vt cxjf!:ens"fiue ,vt non eXlfiens '!lpfum
pofueris,fi modo abfolute exercitatusveritate.m fis
pehitlls infpeéturus. Arduurn,inquit,'opus 'n'arra~,
he~ te omnino intelligo. ,QE.in tuipfcinfets ahquid,illo1p{0 modo perc'-Ir)"ens,~t clariùs intelligam?Grande,ôSocrates,on'lls{eni imponis. Tune
Socrn:e~, eut non ipfe, oÔ Zen'o, hanc rem di[curis?
Cui Zeno,fubridcns refpondir, Ipfum, ô Socrates,
orc'mus Patmenidem, neque enim Icue quiddam
c1t,quod ait.An non vides quantum fit negotium,
quoâiubes? ~ùd li plures elT'emus, IJlua h'lnt id
pofiulare de ceret. Indecorum nanque huiUhnodi
qllxdam in confpeétu multorum traétare,atque id
{eni pr:tcipl1~ . lgnoT:p'iten'itn mlliti quôd abfqlle
'h oc per'omnia'Velllt,di{cllr[u'& etrbre impofsibi'le fit mentis 'Veritati coniunétx compotem n.eri.
Ego :igitur, ô P.annen'ides, vnà cum Socrate pre:cor,vtmihi etiam liceattanto tcmpore tran['léto
'hxc ;ladite. 'Cum vero 'hrec intu!ilfet Zeno,aiebat
Antip'ho ,dixilfe Pythooorum, fe 'q uoque, & Al'ifto~dern, ac -reliquos 'o mnes obfecrauilfe Parmenidem,vt quod dixerat, demonfiratet? neque ali'ter faceret. Tunc oemu m 'P al:merrides, neceflè dt
inqt?-it, 'obtem~erare, etfi ,mi~l'Î videor in id 'q uod
,
palfus 'efi .rbycllls eqllus, '\nclderc. 'Cui & athletre Equus lby
& fe~ori~Cllrnrum fubitll~o <ertamen,& propter ,cius.
~xpenentIa~ e~lent~m 'e~tl rneÇcenti, Ibyclls ipfe fe
conferens, Il OlU tl1S, 'ln qU'It,;& lpfc 'iam {cnex ad a:mores regretli cogor. Eadem ratione ego mihi ad~odum tr,epiâare videor, 'cuID 'cogit? quo paéto
lam grandIs n:ltu tam profundum difierendi pela,gus tranfna:tare queam. Ob[equendl1rn tamé, cum
&Z~n~i~feroget:ij,demenill1 fumus . Vnde igitur ~nclpIem~s ? qU1d~e primum ponemus ,? An
'vultls 'pollquam negotlo[utn ludum ingrefsi fu\
'r
'~US, a I~e 'lplO m~aque pofitione in primis exor,dIar, de Ipfo vnO,'l11qllam, fille vl1um fit fiue non
,qt~i~ accidat? P~otfus, ,'i nquit Ze,no. ~s igitu;
~Iht refpo,ndetHt ? A~ ~l1mor? mInUS enim nego'tl~ prà:b~blt ': '& qux1p[~fentit,maximè refponde_
bIt, 'lt e'lUS re[ponfio 'mlnlls me defatiget. Paratus
{um~ô Parmeni,des? Arilloteles inqui,t.me nanque
figmhcas,dum llImorem refpondere lllbes. Sed a'ge, vt Itibet, 'i nterroga ;me, tanquam libentifsimè
~refpon[urum.
'
D E
V N O.
GE igitur fi vnum efi, non vtique rnulta e- Prim,a (~~
, Ip
, fium vnum . ()
,,' fi
'
N eque 19t"POUtIO {l''
nt
~l It emm?
fi' u~
•
rr-. 'Il'
1
Ilum It,q
·tur p~rtem eue 1 ms a iquam,neque to~um ipfum intelli~ell;
,elfe oportet. Curnam? Pars vtique totms pars ef!: . da eil fI Yllll;
~d vero? N bnne totum cfi, cui nulla pars deefi? Nam verb,~
Prorfus. Vtrinque igitur ipfi.lm vnum ex part~- Eil,apP?Il~
tI
'Il.
partes lla bens • Ne - tur
"gr.1 , <I
b LIS.efI "et,totumque eXlnens,ac
,
rauona.c~{{eefi . \Vtrinque rurfus Ipfum vnum multapo_
'tltU, quam vnum efI'~t. :yerum. Opartet ~utem
n?n !nulta, [ed vnum Ip~ltn exifiere. 0portet h'lnc. Icaque .n,e~ totum ent" neque partes' habebit,
,fi ynumfuent Ipfum vnum. Non certe. Si nullam
'habet parte~,nec prim:,ipiutn eti,uu, neque nnem,
111egue ,medJUm ha~cbl~. partes 'e nim ipfius hxe
' efIen~. ~Pro?e. , ~netlam p;incipillm & finis,
4ter~lIl}, t::ulUfllbet [unt. ~~d~i? Inn.,nittlm igi;,tur l~fum vn'tlm, 'Cum ptlllclplO fineque careat.
lnn.m~m. Ergo & ah[que figura: neqllc enim
rotundl, l~e9ue ereéèi ,particeps efi. Cur? Rotund~m porro ,Id 'efi "cuiUS extrema vndiquc à me~10 xql1,e thfia'n t. I~ nemp.e. Reétum vero cu_
lUS me,dlUm 'extremIS vtrifque 'è regione efi. Sic
cft: Nonne pattes ?:lbere~ ipFul1l vnum,multaqu~
cfIet, ~ rettz vel clreulans figurx efI'et particeps?
Omnlno qUidem. Idcirco, neque reéhun efi ne R ... nui
' - ~tIOeS"1
que rotun,d nm ~ c~m partes etiam nullas ha _ bus pelficut
beat. Reéèe. ~~ct1am cmn tale fit, nU~'Juam efi.. idéclfe iD Ct
nam neque l~ ~1~0, ~equc in ~eipfo elle ' potefi.
~tmobref!1 ' S1111 alto effet, cll'culo quodim ab
co in ~uo e~et,concluderetllr) pafsimq; ab illo, ae
mulus partibus tangeretur.Atcum vnum imparti
1
A
bil~
�Parmenides,Vel,de Vno om.prin.& de ideis.
hile fit,& rotunditatis expers, impofsibile eft multif.1riam circulo tangi.lmpofsibile.Sin in feipfo ef-.
fet,ipfum feipfum copleéteretur,nonaliudqlliddam q uàm ipfum met exiftens : fi q uidem in femetipfo fit.non enim poteft quicquam in aliquo elfe,
quin ab illo etial11 comprrehendatur. Impofsibile
certè.An non aliud quiddal11 effet ipfum vt coprrehendens,aliud vt cOl11prrehenfum? nunquam enim
idem ip[um totu vtraque hrec fimul pateretur &;1gerer.quo fit, vt ipfum VllU non vnum vlterius, fed
duo Gt:Et v~dicis.Nufquaigitur eft ipfum vnum,
qu:idoquidé nec in'alio,nec in femetipfo eft. N ufquam.ConGdera,quc;fo,num quod huiufmodi dt,
l .
aut ftare autmoueri pofsit·OlUd ni pofsit?QQ9niâ
ra~~lO& alte quod mouettlr, vel tertur, vel alteratur, hi quippe
~Qlifu~Otus foli funt motus. Efto. Si ipfilm vnu ex eo quodeft
t,
alteretur, impofsibile eft iam elfe vnum. Impofsibile. Idcirco fecudum alterationem non mouetur.
Non, vt apparet. N unq uid fecundum progrefsionem? Fortafsis.AtquiG ipfllm vnum feratur,vel in
eodem motu fphrerico circunf\:rtur, vellocum a()uod c'IrC1I lium ex alio mutat. N eceffe. N bnne quod circulo
}~
.OIllOuetur, circunfertur ,in medio conGfiere oportet, atque a~~Illedio ,5 lias fui partes qure circa medium voluantur, habeere.
re?Cui vero nec me~ium,neqlle parsvlla conuenit,
quomodo id cogitari poteit in circulum circa medium voluit? N ullo paéto. An locum tranfiés, aliàs
alibi fit,atque ita mouetur?Fortè. N llm effe ipf1ll11
in aliquo, vt impofsibile iam redargumm dt? Efi.
An nOI1 multo magis impofsibile ipfllmin aliquo
fieri? N 011 inrelligo f.1tis. Si in aliquo aliql1id fit,ne
ceffe eft nondl1m in i110 penitus elfe, Gquidem ad. .
huc in illo continuè fiat: nec etia extra. illud proriat' ' [us extare,Gquidem in eo i:lm fiat.Nece[[e efi .Si erl perpar
'
110C pautur,
" cll 10
ri um patltur,
'
~ts.
go a l'lU cl qUlcquam
"
cuius partes aliqure {unt, partim enim in i110 iam
efi,quod patitur, partiminterim extra. quod auté
nullïs partibus confbt,nunquam in aliquo totllm
effe,ac tomm Gmul abeffe poterit. Vera. G.!!,.od vero neq; p:utes babet vllas, neql1e totllm ell, mult~
magis etiam impo[sibile eft,fiue [ecundl~.m partes,
fiue fecundu totum alicubi fieri.ApPimt.Ergo nec
aliquo pergens,neoalicubi ingrediens Io,c um mutat,neqi in eodem reuollltum, neqi etil alteratum.
Non videtur.Secundu quemlibet igitur motu immobile efi ipfilm vnum.lmmobile.Pr~terea ip[um
vnum in nullo effe poffe aficuerauimus . Affeuer~
llimlls.Haud igitur aliquando in eodem efi. ~ï.
obrem?G.!!,.oniam iam in illo effet, in quo eodé dl:.
Prorfils.At vero nec in feipfo, ne que in alio ipflll11
vnum effe poterat: Non certè. Nunqual11 igitur ipfilm vnum in eodem exifiit. Nunqu:i, vt videtur.
~odvero nunquam in eodem exifiit,neque quietcm agit, neque fiat. N eque enim pofsibile cft. Ideirco ip{umvnum nec fiare,neque moueri videtur. '
Non apparet. Item nec alteri, neque GbijpG etiam
idem efi, rl1rfusq, nec à [eip{o, nec ab alio quodam
alterum. Q!!ldita? Siàfeipfo alterum Gt,a,b yno
alterum efIèt,nec effet vnum. Vera.Et Galteri ip.e m
fuerit, iIlud quidem erit, nec ~prum qllod efi.qu,a propter nec vlterills erit ip[um quod vnum., fed
alilld quidam prreter VI111rq. Sic dl:. Ideo idem alteri vcl:\ (el11etipfo alteru~ di~i nunqoam debet.
N unquam planè. Sed neque alterum ab alio eLfè
p-oteft,donec ynum efi: ncque enim vn~ congruit,
vt: .ab aliquo alterum Gt ,[ed [oH ci quod alterum ,
~tl ab alio. Alteri autem 11ltlli conucnit.Ilrobè. Ex
.,
eÇl igitur quod vnum ~A:, non erit alcerum.An putas? Ne·quaquam.~odniG hoc,nol1[eip{o:fi non
,
[eipfo,neque ip[1ll11.Ip{um vero nul10 modo al terUl11 exifiens à nullo alterul11 efi. Reaè. Neque G.,. Alia cfi? a.l
bijG idem erit. Cur non? Non ea dl: ipGus vnius tur,a VflIUS,
uam eIU[~
'filUS clUlUem
. r..l
J1.
î),, natura , qu;e Ip
natura eu.
~1re?
'd
fi
e<ll.
OlUa nondum quum 1 em t aliquid alicui, vnUl11
efficitur.~ de cauf.1?O!:!.od multis idem fit,l11ulta,non vnum fieri necefIè efLVerum. At Gip[un1
vnum atque ipfumidem, nihil di[creparent, quoties quid idem fieret, vnumquodque [el11pcr effi.;.
ceretur:quotiesque vnum,femper & idem.Et maximè qUidem. ~apropter fi ip[um vnum Gbimet
idem fuerit, non vnul11Gbi exifiet: atque ira vnum
exifiens, non vnum erit. Impofsibile id quidem.
Impofsibile igitur ipfilm vnUll1, aut alterum ab alio, aut GbijpG idem dIè. Impofsibile. Hac itaquc
ratio ne vnum, nec idem, nec alterum, aut Gbi, aut;
alteri effe poterit. Non profeao. Sed neq ue Gmile, neq ue di[simile cl1ipiam, aut Gbi, eut alteri.
~am ob cal1[am? QQjaGmile efi, auiidem ql1iddam accidit. N empe. Ip[um tamen idem ab vno
natura [ecerni ex ante: dW:is apparuit. Apparuit
certè.Verllntamen fi quid pra:ter id quod efi vnum
elfe, ipfum vnum recipit) patitur iam pIura efIè
quàr.nvnum.ld autem impofsibile eft.Ita.Ob hanc
caufam nunquam ip[um vnum,jekm dIe, vel fibi,
vel alteri patitur. Non videnlr. Ergo nec Gmile
aut fibimet, aut alteri effe poteft. Siç apparet, N ihilo tamen magis dIe alterumfuftinet. etiam pIura quàm vnum elfe contingeret. PIura fc'1nè. G.!!,.od
alterum vel1 [e, ve1 ab alio fit, difsimile quoque
aut Gbijpfi aut alteri cllidam efficitur. quippe cum
illud etiam quod idem eiTè recipit. Gmile fiat. Probè.. Vnde ipftlm vnulU Cllm nullo modo fü[cepe-.
rit alterum, nunquam quoque difsimile Gue Gbimet, fiue alteri fiet. N unquam profeao. ~am
obrem nec fimile, neq; difsimile vnquam aut Gbi,
aut alteri,ipfum vnum efi. Non, vt videtur. Prre.,
~erea cum h~iu[modi iÎt, nec requale etiam, nec
l11requale cll1quam vel fibi, ve1 alteri. ~id ita? Aequale çt4
~od a:quale eft,earundem menfurarutll eft, qua~um & illlld cui requaie dicimr. Sic eft. ~od malUS ~fi vd minus, quo ad illa quibus commen{l1rabI1e efi, minoribus quidem plures menfuras habet, mai oribus autcm pauciores. Certè. ~ibllS
amem incommenfurabile , quo ad hxc quidem.
minorum, quo ad iIla vero maiorum men[ura_
mm erit. ~idni? N bnne impo[sibile e!l:, qpoct.
11.ullo modo ipGus eiufdem efi particeps, am men_
[uras eafdem,aut aliud quoduis idem [ortiri? Im_.
pofsibile. Itaque nec Gbi, nec alteri erit requale.
quippe cum men[uris eifdem non vtatur. MinÎlnè,vr apparet. ~netiam fi pluribus. allt pauciori_
bus men{ul'Îs circllnfcribetur, tonde m, partibus
quot & men[uris confiabit.: rur[usque non aQ1pli us vnum erit, fed tot pO~1US, qUQt & rnenfurre
in{unt. Reaè. ~oclfi V11lUS men[urre iÎt,a:qualevtiqlle ipG mcnftll'.x .fieret. Veruntamen im_
po[sibi1e elfe ~ppa~l1lt Ipfllm vnum xquale cui...
quam elfe. Appanut certè. ~od ig-itl1r nec vnius
men[urx efi particeps, nequè multarl1m , neql1e
etiam paucar~~m! nec vIlo modo ipGllS eillfdem,
n.llnquam ,GbIJPÜ, vt videtllr, erit xquale ,nec e_
tla~ alten, nec maius pra::terea aut minus, vel fen:etlpfo, vel alio. Sic pr0rfus fe haber.An fortè anUqulUs, ;lUt iunius FlliqUQ, vd etjam cO;J:~aneum
ipfum
d
�Liber nonus.
;
Jp{umvnum apparet?~d prohibet?Id {anè.QQ.o
niam fi eandem ~taté vel fecum vel cum alio quopiam 'aget,:eq ualitate & fimilitudine tem poris par
ticipabit.oilenfum eil tamen,nec çqualitatem,nec
fimilitudinem ipfi vni vl\am adeiTè poiTe. Oiléfum
profeéto.Nonne hoc quoqi diximus,nec inctquali
tatis neq; difsimilitudinis compos exiilere? ~lm
maximè.~ igitur patto quodhuiufmodi eil:,fenills aut iunius aliquovel çtate par vlli elfe poterit?
N ullo modo. Ergo ipfum vnum non iunius,non
fenius,non retate par aut ad feipfum aut ad aliud erit? Nonapp:uet.Item nec in tempore etiam vl\o
paQ:o ipfum vnum cum tale fit, erit vnquam. E tcnim neceiTè eil: quic9.uid eil: in tépore,feipfo femper fenius fieri.Necefie .Et quod feniu~,fempe~ lU
niori fenius .Cur non? Itaq; qllod feipto fit fenlUs,
feipfo etia fimul iunius fit : ilquidem aliquo fenius
efie debet . ~omodo dicis ? Hoc modo, diuerfilm
alterii alteri Olhil fieri oportet, diuerfum quii ia?l
fit,fed iam exiil:entis iam efiè,pr:eteriti prre,terijfie,
futurifore:eiusvero quod fit,nec prçterijfie,?ec fo
re,nec efiè,diuerfum eil:fed t1eri:nec aliter efie.N eceiTç eil. At vero fenius Oppofitllm quidam d~ iuniori,nec alteri penitus vlli. Eil:. ~od ergo [elpfo
fit fenius,necefiè eil: Gmul quoqi feipfo iunillS fieri.
Vi4etur . ~inetiam neclongiori feipfo tempore,
neqi breuiori fieri,fed per çsuale femper t,empus fe
cum ipfo fieri,&elfe,& fuifIe,flltLlrlllT1 eae,ac fore.
Neceffàriaquoqi hœc funt . Necelfarium ergo vide
tur,quodhbet eorllm qu:e in tempore funt, atque
hoç tali participant,eandem fecum ipfo :etaté agere,ac femus feip[o fimul & iuni!ols fieri.A pparet. 1pfo vero vni nllib prorfus ex ijs pafsionibus accidit.N ulla. N ~lhus ergo tempons particeps, nec in
;lliquo tempore.Non [anè vtratlO diétat . Q~}digi
!urdpfum erat,fuit,fiebat,nonne participatlOnem
temporis ql1andoqi pr:eteriti figOlficare vldentur?
Verbü En, ~nimo . At vero erit, fiet, f.létum fuerit,an non
Fuit~&c.c6 , futurum nabis defignant? Fllturum. Eil: autem &
figmficanc fit,prctfetttis [unt temparis notç.Omnino quidcm.
tempus..
S'lergo~lum
'r.
r.
vnllm nu II a prarlus
participat tempore,nec fuit vnquâ, nec fit,neq; eH, neq; fiet, neq;
faétii erit,ne9.; em. Veri[sima h:ec [unt. N ü poteLl:
q uicq uam eaenria aliter q ulm [ecundii ifl:arü aliuod paruclpare? Non aliter. Nullo igitur modo
Tn verb0 q
'
Eft,entem'
: eilip[um vnum , H au d qll~qllam v~'d etur. N
onltapus & elfeu- que lta eil ve fit vnum . eiTet e11lm l<lm ens & elfentJ:e purticeps:imo vt vid etur ipfum vnllm neque v
ua.
num dt, neque eil, fiqttid huic rationi credendllm.
Apparet. El vero quod non eil, num. eil vebpfi vel
ipiius aliquid? At quomodo? Non icaque nom Cll
ilh eH, non tèrmo, non iCientia qu:edam, non fenfus,non opinio.Non videtur,.~'lpropter nec nominatllr,nec dicitllr, nec opinione cO§ltawr, nec
cogno!citur,neque ab aliquo e~ijs qux,!unt~ fcn~i
tur.Haud .Clne': VldetLIr.An po[slblle eil lila C1rca 1p[um vnllm fic [e babere? Non, vt mihi videtur.
IS ne igitur ad ipfills pofitioni s principium
secl~ndlrUp,
redcamus,confidcrantes fi quid fortè redeun
po ltlO Clfca
'
'd vnUll1 fi ur. tibllS nobis aliter [c habere videatur?VolO equl e.
N6nneii ipfllm vnum eil, contefsi {umus que dr-,
ca illud eueniunt,cuiufinodi elfe oporteat r Profeéto,Meditare iterum l principio:vnum fi dt, nunquid POf5i?i~e eil ipfum e~è,.efièntia vero nequaquam partlClpare? Impofslblle. Elfentiam autem
~nius,l1on ld~m q~l~d ip[u.m ~num erit.alioqllin fi
~dem, non Vt1quc lUlUS efientlaelfet, neque ip[um
V
o
vnum illa participalfet, {cd ql10ties prorerretur v~
num efiè,fimilc quiddam Ggl11ficaretur ,ac fi vnum
diceremus. Nunc autem non efi buiuftnodl pofitio nofira, fdlicet fi vnllm, qll idnam cuentunun
fit,fed fi vnum eft,nonne itarProrfus tic cft . onn~
ita dicitllr,caquam aliud tigl1lficet lpftun eil: alilld
ipfum vnum? N ecelfe.N llnquid igitur cum vnum
efiè compendio dicimus,aliud ea oratio fi gn ificat,
qllàm vnam efièntiam communicare ? Omnino.
Rurfus itaque dicamus,vnum fi eil,quidnam contingat. ~ge Id aduerre. A n non neceHè hac fllppofi
tlOnem Jpfum vnum, ~lllfce madi prx dicare quafi
partes habeat?~ol1la modo?Hoc patto.Si eflè de
vno ente dicitur,& ipfum vnum de ent e vno,eft au
tem idem elfentia & vnum, eodem exifiente vno
quod fuppofui.m us, nO ~lIle . ne~eilè cil totllm quidem vnum ens lp[llm efi e, elllsqi partes tam vnum A
.... ~
,
rr.
'fi
N Il'
n vnu,p
quam eue eXI cre? ecelle. Vtrum vero vtral1quc ens fit ide:.
llarum partium p,utem duntax. t appelbmu s!' An
partem totius partem prœdicare 0 orret ? T otius.
Totum igitllr eft,qllod VDum cil,ac pattern h. bct.
Penitus . ~d autem? num h:e partes vnim entis,
fCll~cet vnum & ens,ita [e inuicem deferu t , vt ipiî
enu vnul11, & ipfi vn,i ens defie? on ccrtè.lglturvtraqi pars & vnum hmul & ens compleGhtur:adeo
vt pars quxlibet ex duablls [; Item particu hs confiitllatur:& fecundllm eand em ran onem ll XCll nq lie partic111a occurit, vtraq; lempcr Hl (;.1 cl. udatur.etenim V!111m femper ens, & ens VnL m l11utuis
nexibtl s ampleClirur. V nde qtlum vblq; i n n, uis
particuladuoemergant, necelfeeil nuo C] uam vn u
exiilere, Omnino: Nonne hac ratione vnllll1s,lI1 _
finita111ultitndo erit? Vld etLlr. Age quxio,& M c
perge,~1. ( Dicimus vnum eHè ntla partICIpe re 111 Q.uocI V(l~
quantum eil? Dlxlmus. Et o b hanc cau üm nllm circa elfeo'
cns 111ultadre app:uuit? Sic efl:.Q!]}d au te,lt l {um ~.lll1 tialll
fT "
•
fi d
~t multa.
vnul11 quo d eu entl:e paruceps e e lXlmLh ,lr,lUll
[ecundl1m [cÏpfum folum lntelhgcntla ogltC l11U',
[eorfilln ab illo q llO partlClparC' prredlXJm ll~ n1 11 11quid vnum falum apparcblu VdCl .l l11 n lllt .l hoc
ip[llm i' Vnllm[alum puta. Caniid,rem ll S Jarn &
alilld quiddam . altcrum q ui dd:t1n el è n cccf[~ CÜ
ip~us .efi.èntiam, alcerum vero l !l1m . . q lllde 1l 0Q
efientla lpfUl11 vnllm,[cd vt v n llm, e ~l en tl a panlclpar.N ~ceife eil. ~od fi alterum eilenti a, a t('1 L1m
vnum,lp[um
vnumnonexco
quod vnurn ,""b el ln
.
.
,
ua alterLun eil:neq; efleptiainq Uantllm eaènna,ab
vno cft ~ltera: fcd per ld quod eft ip[u1l1 perie altcrllm,& Ip[um per ft:' ahlld,altcra funt Inulce.l' ror_
~Lls.~lmobrem ipfllm al.teru nec VJll nec Ca(:ntl~
ldem dL? erum . ~d ergo?fi eXlili5elegc1'l 111 Ils fi
ue elfelltJam & alterum, [eu efièntiam & vnum, fiue v~u.m & alterum,nonne in quahbet aUilmptl on~ ehclemlls alJqua qua; iure ambo appel!. rI po tcr~t? ~omodo?Hoc modo inquJm.hcét ne cHè nClam dlc/cre? Licet.Rurfusque dicere vnLlm ? . t iftud . Nonne vtrunqi illorllm diétum ear D iétum
vtrunqL.le.~oties eiTèntiam &vnumdlco,an non
ambo dlCO?Dicis.E t ft elfentiam atq;altcrllm, fi ue
alterum atq; vnum, nonne ln ijs fingu lis ambo dico? Pr~rfus. ~re vero ambo reétè ilPpell ta filllt,
nunqll1d pofiunt ambo elfe,neque tarnen elfe duo?
Nequaquam.Atqure duo funt,cogit, rine Ha pof{unt,vt non illorum vtrunque vn~m fi t? MUllmè
<l!:!..0niam igitur iil:afimul duo funt, idcircovnun~
quodque vnum cxifiit. Videtnr. Si vnumquodHpeteommeit,& vtrunquevnum mllt~ioquodam
coni~
�Parmenides Vel,de V no om.prin.& de ideis.
49
coningio inuicé eft eonnexum,nbnne tria vniuer.
rà fi quo interuallo ab extremis vndigi diftat, non
fa refultat? Maximè. Tria verà nbnne imparia,dl1o
enim aliter effet mediu~. N on certè. Pr~terea quu
autem paria?~idni? Et cu duo fint,nbnne neceftale fit vrium,figurx cUlllfdam cft particeps,feu refe efi etiam his adeJle:& eum tria,ter? fiquidé duoétx fiue rownd<t,fiue alterius ex vtriu{'li co 111 pofi- tx. Particeps proculdubio. ~jl1etiaÜ hüiu1Ïl10bus inefi bis vnum,tribus verà ter vnum, N ecelIe.
di efi, ip[um in {cipfo & in alio erit. ~bnam paDuobus deniqi exifientibus ac bis, necelIè efi duo
éto?quxltbet pars id roto efi, nec extra torum pebis eife:& tribus exifiétibus atq; ter, nb'nne necdnitus vila. Efio. Singul~ne partes (ub toto claudiife eft rurfus tria ter e{fe?~fdni?~d verà?trihus
tur? Ita. At vnU cunax [~lX partes exifiit, nec quid
exifientibus atqi bis,& duobus atque ter exftemi.
plus minusue gllàm vniuerf<t.Sic efi.N bnne & tobus, neceife efi tria bis elfe, ac bis tria? Neceifc eft
tum vnum eft? ~idni?Si omnes partes toto clau- . Q.u~modo
omnino.Erut igitur pariter paria, impariterqi im
duntllr , efiq' .) omnia
vnum & ipfum tomm , conti- 1llt;lhgatur
paria,nécnon imparia pari ter ,& impariter paria.
.
vnu ab ,vno
Certè.Si hxe ita fe habét,num putas vllum mImene nt ur aU,tem [ub tot? fingula',ab vn~ vtiqi vnum & feipfo con
(:ont1l1ebnur, atque!ta vnum Ip[um JI1 [emetJp[o tineri-.
ru relinqui,qui non neceifario illie infit? Nullum.:
lam crit. Videtur. Veruntamen tomm in partibus
ldcirco fi eft vnllm,nece!feefi & numenielIe.Prominime eft, neque in OJl1~ibus, neque in aliqua. fi
culdubio.Item fi numerus eft, multa vtiqi funt, &
enim in omnibus ,nec~lIe efi &;n vna : & fi in vna
infinita entiul~ multitudo,aut nô infinitus numequadam non fit,in cu nais elIè non poterit.Si auté
rus,multitudine etia particeps elIentix fit ?'Maxihoc quidem vnum cunais conftat,.& in eo totum,
mè. ~od fi totus ipfe numerhs eft eifentix partinon vno,quo paéto ampli us in omnibus erit v nii~
ceps, vnaquxqi etia pal'ticula numeri elIèntia participabit.Prorfus.Per omnia ergo que; multa[unt, . N ullo. Sed nihilo magis.in partibus q uibufdam.
N am fi quibufdam tomm infit,maius in minori edfentiadifiribuitur, nec ab aliquo eoru qux funt,
rit. Id autem i ln pofsibile.lmpo[sibile. CUIn igitu~
abefi,feu minimum hoc fit,fiue maximum.Atqi id
dubitare abfurdu efi. quo modo enim elIèntia ab
totum,nec in plllribus,nec in vna,neqi etiam clln-,
aliqno eorum qux [unt,abe[fe poteft? N ullo.Diuiais in partibus fir,an non nece[fe efi ipium,vel elIe
faeft igitur quoad ficri poteft, in minima & maxiinalio quoda,vel nll[qlli exinere?N ece[fe. N bnne
fi nufqua fir,nihil penitus erit? & tamé cum totum Q!:0dIl. nu~.
ma,atqi in omnia qux quomodocunque [unt ma' r. ' r
ft at vt con fi1ft ar 111
. a l"lOr P ~- qhi!ua penitui
CH, mximeqi omnium difiributa, & infinitx [unt elIenfilt,neque fiIr Jl11elplO,re
tix partes. Sic [e l'es habet.Plurim't igitur iIlius par
nitlls.~à igitur vnum totum eft, in alio eft: qu:\ dt.
tes fi1l1t.Plurimx certè. ~id verO? éftne quicqua
verà omnia panes cius filnt,& ip[um cllnél:x parexifiis quod quidé pars elIentix fit, non tamé pars
tes,eft ipfllm in feipfo.Ideo~i neceflè efi vnü, mm "
ipf..'l vnum quiddam fit? At quo paéto idfieret?Vein feipfo, tu etiam in alio efle. Proculdubio. Et cu . ,
talis tit vnillS natura,an nô necelf.1rià iequitur, vt
'l'U poftquàm, v.t arbitror,cfi, nec:flè eft ipfam [emper quandiu eft,vnum aliquid elIe,nihil autem eife
fier arque etia-m moueatur? ~ûrnam? Stat quip- Quo~odo
pe,fiqllidem ipellm in {cipeo cÔGftit.Etenim inh<t- qUlcq ua fiat
impolIibile cft. Abfque dubio. Non folnm ergo
.
- . eo dem en
Il'
r.
& mOUi!tur.
rens v11l,nec
ex co cl'19re cl'lcs,ln
ln lemetvniuerfx e!lèntix,fed illius etiam finglllis partibus
vnuni adefi, panem nulbm deferens , iine maior ilipfo.Efi profeél:o. Verum quod in eodem [empet
la quidem,feu minor fit, fiue quomodoc,unqi fe ha
efi,ftare femper oponet. Oportet. At qllod in alio
beat.Sic efi.N unquid cum fit vnum, vbJque fimul, femper,contrà necdlè eft nuquamin eodem elldi
efi totum?Diligenter idconfidera.Co,l1fidero, atqi
nu~qllam in eodem,n.uq uam pra!tcrea ftare : q uod
hoc elfe impo[sibile vidco, Diui[umitaq.ue ~ifi to-, vero non ftat, mOllen oportct. Sic efi. N eceife efi
tum.Neq; enim alitervn~uerfis fimul efientJx parigimr vnum,cu in feip[o [emper & in alio fit, [emtibus,quàm diuifilm aderit.Sic efi.Cxterum quod " per quoque {lare atque mOlleri. Videtur. ~in
parribile efi,nece!farià totidé [unt, quot {unt paretiam'Jdë oportet ip[llm fibi jpfi eflè, &:\ feipfo altes.N ecelf.'uià.Hac de cau[a,haud reaè paulo antè
terum, & quo ad alia fi militer idem & altenun, fi
dicebamus eifentia in partes plurimas dinribut~:
modo qux [uFddiéta [unt,i1!i competut. O!!.araquippe cum nonin plures,quamip[um vnum, [ed
tione? Sic enim vl1umquidqi ad quod1ihet habet,
vt vd idé cum co Ut, vel diuerfum;ü nec idem, nec '
pares di[creta fit. N eqi enim ens vni, I1cque vnum
cnti deeft,{ed duo h"c potius l? omnia penitus co-, aliud,ears vtiq,erit eius erga quod iu fe habet, velut ad partem,eritqi) totllm.'Patet.N üquid ip(um
xquantur.Omnino fic apparet.Ip[um Itaq; vnulU
vnum [uijpiius pars cfi? Nequ<lcluam. Non igitnr
ab e[fentia diftriblltum,infinita multitudo eft. Pa-.
tet. N on modo igitur vnum ens multa eft ,fc~ & , quo ad [eip[um totum erit, quafi pars fui fit;Neq;
enim po[slbile.An fortè alterum efi VnllQ1 ab vno?
ipfilm vnum ahdlentiadifiributum multaefleoMinimè.N on itaque à [cip[o alterum. Non certè.
portet.Oponet fanè . ~inctii cx co qllàd omnes
Si nec alteru nec totl1m,neqi pars quo ad feipfiun
partes,totius partes [unt,terminawm fecundu toefi,quid ia aliud ~efiat, qll ,\I1~ vt idé f~bi ~t? ,lfl:huc
tum vnum crit. An non comprxhenduntur omnes
" h Q t o particulx?Comprxhëduntur.~od autem
ipfum. ~i~ v~r??qllod ~hbl eft,' quam J,p[ummet
~ v~~tn elfe, Ci:.omprxhendit,terminlls efi.Eft. Propterea vnum in eodem eXJfics Jl1 iemctJp[O, nonne c<>gltur alteIII
m,v,"
d Il
l
'
rnm àfeipfo ficri,fi quidt:m alibi, quàm ip[llmmet
ulta & ti> . ens, vnum quodammo 0 ell,& mu ta, totumq; &
exifiat?Mihi ql~idé ~idetllr', Huiu[modi planè
:Ules l&c& p~r. partes,nécnoll
finitum, & multitudine infinitum.
A pparet. Nonne
'
,
~ fi
tuit elIè vnum,m {eJp[o [cI1Jcct, & in alio clIè. PaCl", •
cum ternunatu
It,extrema quol '''ne todi
'
fi
truit profl.!~o.Ex hoc igitur connat vn~m efle à [cQ~bet p ' , que !1abet? N ecelf.1rJum efi. Prxterca l totum efi,
h'·
nnci
. ,
,
fi
h
b
b'
N
i pfo alter~lm . V Jdetur. $.i q uid vero ab aliq uo alter1U, ll1ediû pnncJpium mediumq;& nem a e Jt?
um toac fl nem . tum a!icluid abfque ijs tribusreperin potefi? Et fi mm efi,nonne ab al~ero alterum? N eceife. ~xcu
que VIlUjTI mJmme [unt,nu ab vno alter a ,& Vnlll11
quid ipiontm ab eo quod vnlun di{tat,totumne vI
alter~~mab ij.s qux nOI:'vnum?~ldni?Idco Vnllm
terius erit?Minimè. ~amobrem principium mediumqi & finem vnU1l1 habet.Habn. Medium vc- , ab ahJS ommbus altcru apparebit.Alterum. A[pice
e
prxterea,
pa-
�Liber nonus.
pr~tcl'ea,num alterum ipfum,
'.
alijs alterum,fectlndllm hoc idem quodlibet cuiH& ipfum idem conbet fimile eft:q lIodlibet enim efi à quolIbet alterû.
t'raria inuicem Gnt.eur non? Volétne vnquam idé
V idetur. Efine limile diisimilibus côtrarium? Eft
in altero, vel ,a lterum in eodem côfiftere? N unq ua.
{anè.Nbnne'&
ipfllm alterumipil eidem?Etiftud~
Ergo 11 nunquam alterum in eodem cft, nihil cftc"
Verunt.amen
hoc
etiam pawit, quod ip[um vnum
ijs qua: funt, in quo per aliquod tempus ipfum alahJS
&
l<iem
&
.1lterum
fit . Pamit planè. Contr;lterum fit.N am fi per aliquod tempus fit inaliquo,
ria
vero
pa~sio
eft
~fIè
ali
1S
idem,& :lfe ab alijs alt~
per id tempus in eodem ip(um alteru erit. An non?
rum?Produ,s~~a tame alterum, ltmileapparuit.
Certè. Poftqu;\m vero nunquam in eodem c6ftat,
Et hoc. ~a 19ltur idem, di1Simile erit [ecundum
nunquam profeçl:o in aliquo eoru qUrt (unt,ip[um
I?a[sionem contrariam pafsionis ilIius qux fimile
alterum erit. Vera dicis. ldcirco nec in ijs qua: non
tecerat.Simile autem nbnnef.lciebat ipfum alterû?
funt vnum,ncc in vno critalterum. Non [anè. SePror[us. Ip[nm ergo idem di[simile rcddet : alio..;
quitur, vt vnum ab ijs qua: non vnum, & qua: non
quin ipfius alte,rius cOl1trarium minime erit~A ppa
Vllum ab vno per ipfum a~teru ~l~era c~e nequeat.
re~: Ex ~JS c~nclu,dltur vnum fimile arque difsimile
Sequitur plane. ~od nih particIpent lpfo altero,
al.lls, cLI.e:qua Llne alterum,fi1l1ile:quà vero ibidem.
altera fecundl1m feipf..1. inuicem eLIe non poterunt.
dl{s~mtle. Talem, vt videtur, rationem habet: Et
~o cnim paéto ? Atqui fi nec feipfis, nec ipfo
fane h~nc habec. ~am ?Vt qua idem pafIum efi,
aitero aitera [unt, altel';l elfe inuicem nullo paéto
n.on ahenu~ ~t ~aLIu.m:fi non alienum pa{{llm fue
polfunt.N ullo. Pra:terea qua: vnum non funt, vno
rlt,neq ue dlfS11mle etlarn:fi non di[simile reHat vt
minimè participant,neque enim elfent non vnum,
fimile:tlnauté aliud [u{ceperit, & alienu~ : fi alie..:
fedquodammodo vnum. Verum. Hanc ob caunl1m,etla~ d.ifsimile fit. Verè dicis. V num ergo & .
fam ql.1~ non [u.nt vnum,neqi e~iam numerus !illlt~
qUIa cxtcns Idem,& qlliaaltcrum, [ecuùdum amAlioquin non penitns vnius eHent expertia, il que
numerum habeant. Non certè. An vero qua: non
b? hœc & f~~udum horum Vrnlnqllc fimile atque
dlfslmtleahJs en~. Maximè. N ~nne& fibijpfi eofunt vnum,partcs vnius funt ? An fic f~r.tè vno pa~
ticiparent, qu~ non [unt vnum? Part1~lparen~. S!
~em modo, fiquldem alterum a [eip[o & fibi ipÛ
itaque hoc quidem omnino vnum eft, l11a vero no
Idem app~ruit, [eclln~u~ ambo atque vtrunque
\VnUIn, nec pars vnum erit.e.orum qllX non vnum,
fimlle pan ter atq; dlfslmlle app,arebit? N ecc{fe e~
neque totum ad illa, quah lpfa fint partes: neque , Confider,l pra:terea. qua:fo, quonam paéèo vnllm
furfus qu~ non vnllm, vnillS particul~,neq;,etiam
ad tangendum, velnon tangédum [eipfllm, & alia
tota,quafi vnum pars exiftat. Non profeéèo. Ca:{eÇe habeat. Confidero eqUldem.lp[um Vllum in
terum alièruimus, qua: neq~ to~a~neqi partes [unt,
[elp[o ~ot~ e{f~ conftitit. Pr~b~. A~ no.? & in alijs
Vlllun . Et InaltJs . ~atenus Ignur ln ahJs,alia tan_.
neq; inuicem altera, eadem InlllCe eliè debere. A f(eruimus. Fatemurne igitur vnum,cum itaadea
git''lt~atenus in fcip{o,tangere quideni alia impedi
'qua: non vnum[e habeat, Hlis idem eliè? Fatemur.
tllr,felp[u~ vero ta~git,qllllm in fcipfo fit. Appa.
ret. H.ac "t19.ue ra~lOne vnum ~ fe, & alia tangit.
Ergo VllUl-h, vt vi~etur~alter~n~ quidd.l eft ~b alijs
Tanglt. ~ld ~ero ad hrec~ Nonne quodcunque
& â {eipfo,rur[usqi fibl & I1hs Idem. SIC rauo per~aal1rllm ahqUld eft,prope ilIud q uod taéèuru cfi,
fuadet. N unquid fimile quoqi & di[simile fibijpfi
Iac~re op?rtet,atqueeam fedem occupare, quœ [e":
ac ca:teris? Fortè. Poftquàm alterum abalijs elfe
ql11tur dhllsfedem,in qua cum primum fuerit, tapatllit,alia q uoqi ab illo altera erunt. ~id prohibet? An non ita ab alijs alterum, vt ab il10 & alia,
gt:t? Necelf.'trium boc efi.ldeo vnum quoquc fi [e
nec magis quicquam neqlle minus?~idl'lÏ?Si nec
tangere debet,cOntit,1Uo poft feipfum extart: opormagis nec minus,refbt yt Gmiliter .Similiter .Portet,proximam loco in quo ipfllm cfi, {cdem occu_
ro fi vni contingit,vt alterum {it ab alijs,eodé mopans. Oportet omnino. N bune vnllm fi duo caer
do quo ab iIlo alia,e~ ho~ fcqu~tur, vt eadem codihxc efficeret,& dllObus fimul in locis exjfieret:do~
lio quœdam,tam vm,quam alIJs competat. Hlhuc
nec vero vnum efi minime?Eft vt dicis. Eadem erquomodo dicis? Sic. V numquodqi nomen n,onne
go nece[~itas effici.t,v~ vnu nec duo fit,neql Cere tan
(uum hilb~t fignifi.~atUm ?Habet. I~em ver? nogat. Ea:em. A~ I11hl~O. magis alia tanget: ~am_
men, ,,~l frepitis vel femcl p'ron~tncJas, EqUIdem.
obrem. ~ol11~m d1xlmu~ quod raéèllru ahquid
eft,(eorfum poittum, prox.l mum illi quod tangcn_
Vtrum quan.d o [emel pr0t'ers, .Jllud ap~el1!\s) cudum eft)elfe oportere, tertlllm vero prxtcr hxc il1_
ius eft n011lell: quando vero fœ plll s,, non l11ud . An
term~dium nüllufll.Vera. ~~propter duo faltem
potius flue reme!) feu i~erum Iterumque n?men
a~efle oportet,quoties.flltl\nts eft taéèus.Oportet.
#dem p~onun,cies, ne~eae eft t~ femper J~em mnue
Slna.l~t~m prxter ternllnos duos tertium quiddam
,e?ldem femper . No~ne,~ Ip~l1m alterll~l nomedlU Interuenerit,tria quidem per ordinem Cubee
met} eft fld proprium ahqUld figmficanqum unpoquentur,taétus autem g.emini. pror[us. Atquç it~
tjtUnt~ ~fi,. ~oties igitur nom en hoc profers ~ fifc~p~r vno quod,\m adlec..to, vnus quo que taél:us
ue femel,fiue f~pills,non ad ahud lefers?neq; a}lUd
adl)cltur. ,E x 9uo ~ôtingit ipros taétus à nU,mero.,
quicquam nominas,quc\m id,cuiliS ho~ nome cft!
rum multltudl.nevno eXllperari:quanto cnim priN ccefIè.QEando iJ:aqllepicjmLJs ;l.lt~ru elfe vnllm
maduo t 7éèus Ip{OS cxuperarunt, ita vt pIura nu;tb aljjs ~ & ilIf\ ab yn~ alt~ra, bis nomer ?oC alternero,quam taétus e{fcnt , tanto deinceps vniLier-:JU~ Pfonuf1ci~n~~s, nuqua~ ad alill~ qUI~dam fifus numerus vl11uerfos taaus excedit. Etenim in
gniqcad~ll1 inpucÎll111slquàIJ} pi\Wrarri cums propofterum vnum fimul additur numero,& vnus ta,prium norp~n çft. 0!Unino q~id!!m. ~i ergo vl1 um
{tus ta0;ibus ipfis oppOnitu~ ..R_eé}è. ~ot igitul'
fllt~rum ~ft flb j js!& alift a~ vno altera ~ pariés illud
ea qua: [unt,numero [unt, totlde {emper ~ ta?tu~
idem al~erum q~od in !llijs ~It/ecudum illud, non
vno du~taxat excepto. Vera Joqlleris'. Itaque: fi vfecunpum al~1I4 qnjddaPl, alt~rum dl: ab alijs vn~;
num eliet folum,nec v[quam duo, taétus q~~oqua
quodclInqllc vero idem patitur,fimile cft, an non?
F~lI~s
dfet. ~~nap1 modo? Diximps q~a:' aUa
f~?è.S~cun~u~ ~uo~ au~~m vp~~ p~b~~?v~ fit ?oP
fl1Q~
,
1
�Parmenides Vel,de.Vno om~pFin.& de ideis.
flmt ab vno,nee elfe vnum , nec vno edam p;tJ,"ticipare,donee aliafint.Diximus.Ex ijs conflçitur, vt
non fit in alijs numerus vnus,quippe ,ùm vnumil
lis minime adfit.Enimuero quo paéto jd fied po[..
fet?V nde alia nec funt vnu, nec duo, nec alio quouis l1umero defignata. Non fanè. Ipfum igitur vnum folummodo vnum cft , duo autem non [unt.
N on,vtapparet.Et fiduo no funt, taétus quo que
nullus erit.Nullus.Ergo nec vnum aHa tangjt, nec
illa vnu nullo exifiente taétu. Non prorfus. Omnibus i js de caufis , vnum [e & alia tangit pariter &
~on tangit. Sic videtur. An eft prxtere;l xquale pariter & inxquale,mm fibi,tum etiam cœteris?~o
vero fit paéto?Si maius effet, vel minus vnu , q uàm
alia , aut alia rurfus maiora fiue minora, q uàm ilIud, an non vnum ex eo quod vnum, & alia ex eo
quod alia, qllàm vnum, aut maiora, aut minora
inuicem exipfis fuis eiIèntijs effent? veru fi prxter
rationes has vtraqi xq u;llitatem infu per ha1)erent~
xqualia inuicem exifterent:fin hxc"quidem magni
tudinem,illa paruitatem, aut ip[um vnu magnitudinem,alia paniitatem haberét, cuicunque [peciei
magnitudo adelfet,maior exifteret : cuicunq, paruitas ,minor. Neceffe. Nonne funt dux quxdam
huiufmodi fpedes,magnitudo&paruitas? Etenim
nifi eiIènt , nunquam contrarix inuicem exifterét,
~c rebusipfis inelfent.Efi vt dids. Igitur fi vni par
"uitas ,;;lccedit, vel toti vni, ve1 parti cuipiam infidet,
N..eceiIàrit"i.Si toti infederit,vel çqua extétione per
"integrum vnu intus ibit, vel externis limitibus copleétetur. Planè. Exxquovni infufa paru~~as,x
qualis proculdubio Yllierit:eompleét~ns auté, ma
ior. QE.fdni? N nm potis" eft paruitas xquali~ cuiqnam elfe, ve1 amplior?effeétusq; magnitudinis &
mq ua!iriltjs in alio exer~e.re , nili poifet i~ fei~fam? "
N 011 poreft proculdubJo. V nde conclud~tur ln toto vno paruitiltemelfe nô poife.Re~atforfitan, vt
fit in parte.Refiat., N on camé in tota·parte. t:adem
cnim efficeret ad.uer[us parté,qux ~ aduerfus totu
cffeeerat"quippe.velXtlualis erit, vel maior ~lla ip[a
partefemper,cuicunq; ~nfit. ~ ec~ff~rio [~quitur.
N ulli igitur vnquam rel parUltas mhrereblt;quum
neque parti, neq; toti inhxreat. Ei'quo 6.t yt nihil
futurum fit paruum,prxter ip[ammet parultatem.
VidetUl".Sed neque etiam magnitudo iherit. quippe aliud 9,uicquam pra!t~r ipfammetPJagnitlr!g.in.,é
maius eilet, vtp'utl\ id euiinerit magnitudo. Verutan{en nihil,eft ~"aruùm) quod quidem [uperari 0portet à. magno ,~ fi.quid magnum fit. E teniro quo
paéto paruum.aliquod reperies, 9,uum paru,tas in
J1l11l0 refideat? V e~a loqueris. ~net~am m;t~ni
tudo ipfa nu110 erit ;ilio mai or, q uam pantip~e, ne
~le paruitas ipf.1,a1lo <J:lOpiam,,!u4tll ip[a magni[udine mino,·. N nUo.
c~~eI~
. ., ~aJ~obrem
.
, prxter
vnum,nçquç ma1Ora~neque mmora) ~llall) vnulll
erun~ ,'J.uuP.1 rpagnftudinis pa~uitatt~q l!~ expertia
4J1kN e'l? ~à(>ç~\lpr hxc duo adue~ftis' ~~f.um vnu
vifl1. aliq~ap1,'l1ta nI excedant~ vel e~ee9;tntur, feq
in~çr feirfajd. etficient.~~que ~tia~ ip(u~-ynum,
~uthifce jluo\:>~s ~'~uÇ~IHs ~ll1~>u~~bçt. ~alUs yel
minus ~rit~ npç>te quod t!l~ Il1asnl~p'dmls ? q uàm
paruiçatis ef\ ç}Çpepl Sic vtiq ue àp'p~~et. IdçQq; eü
necp1;tiu~ nçç min\ls!lt vn\.lm,qll~m cxtera,nê!= fu
petal* al~!ll!l~qlle ~b il. 1ij~ [upenl." bi.~u~. Abfq; du~io;! N çmne qll-~4 nfc fuperahnec [ppç. ~!ltur,'nece[
fado fequitur ~ Y~x.que fehilbeilt? &'fI requç t vtx~uale fit? Imo: se~ ~oc raéto, vpum ip(um a~ [efe
.
'
51
haber,e:)Çpers [cilicet IX ,(l1;lgflirndjpJs lX pan~itatis
vt nçc. exupere: feipfulll, ne;:c à [elpfo (;:iuperetp.r,
fed çquèfe habcs çquale[emper ftbl tir.Et fPil~imç
quidem.lJ::aque vnum fib.i cx~eris"~; ;t:'i\lflIÇ. V. idt:tur. Veruntamencum vnUm1nfelp[<;>1t~ l çxtn!}Ieeus fe[e drcuit,atque ita fe compleétells !èip(OflfP".
plius extat: cumqueetiam comprxhc119atur ~ap.,.
guftius eft.quo fit vt vnum tum mains, tUtu Çtia111
m~nus [eip{o fit. Fit vtique. Nonne hoç q~19q!tt;
. neceiIarium eft, nihil fdlicet prxter vnum ~ !\Ij~
reperiri? N eceffarium.ltem quicquid eft ~an non
femper alicubi elfe oportet? Oportet.lnfu.}? qnod
in aliq no eft,nonne femper in maiori minusf ~
qlJ e enim aliter alitid elfet in alio. Eil: qUOq dids.
P.oftquàm vero nihil éft rrxter vnu & alia) 0.r0r"terq; i(ta in.aliquo elfe,nonne in fe inuicem hçç vici[sim elfe neeeffe eftralia feilicet in vno, & in alij~
vnum,autnu[quam pror[us exifiere?Coftat.~ja
ergo vnu eft in alijs,ideirco alia maiora[unt,quaro
v;num,vtp.ote qux:"vnum cont~n~nt, vnum autem
alijsminusexeoquod continetur:quia vero alia
in vno [unt, vnum alijs ob eandem rationem maius eft, iIla vero minora. Videtur. V num itaqu~
xquale maiusq; & minus [cip[o & alijs eft. Apparet. Atquifi maius & minus & xquale, requalium
crit menfurarum pluriumq; & p:mciorum quo ad
feipfum arque ad alia: & li men[uram , partip~
etia,m. Q!!id prohibet? Ea[dem ergo mé[uras pl~~
res.q; & paudores habens, numero quoq; plus at:;:
q~e.minus erit & ad [eip[um & ad eœtera, nécnon
~qualefibfatqueaJjjs ob ea[demcauLts. Q!!onam
pa4.0?Q!;ibus mi1ius efi,plures,quàm illal menfur~s ~~.bet, quotq; menf~ras, tocidem ~ pitr tes ; ~
q uibu~ minus efi,eodem modo:q uib 4sue xq uale"
Ji?1iliter. Sic eft. Nonne cu [cipfo maius minus~;
~_t~ ~.~ql1ale, xqualium men{urarum pl~riur:nq;
& ~aqdor.u quo ad feip[um eft particeps , & pof!quam men[umrum, etiam partium? Q.!Ydni~ Hil-:
Dens~; p~rte~ iîbi j pfi xq~ales , mul~itudine ~~ii œ!1,uale fibl en t, plll~es ver:o. pl9 ,pauclOres den~g~
nus n,umçro femeqpfo? y'ldetur .An non ad alia 4militer [e vnum ha1:>ebit? ~ja maius illis apparet)
~eself.e"Ffi plus, quàtpilla numero e.lfe: qui~ vero
~i!l~s ~agnitudine,etia n~mero minus ; q':l!~ ~e:'
nig\le œq'f.ale in magnitudine, nUmero q?~q~ par
~lf~._Neeçifario fit.Hac ite~llm pçio~ç vPPf11; par,
plJls)1]l~nus"f~~up~H!n. p.H"1erum [eipfq t~it,a~ çx-:,
~.ÇFj ,Erit ~1Jl~.N \.lpquid & tempore vrium, pr,qh
ci.p~~, eftq; ~ f!.ç ~u~ius ae [enius [eipfo ~mul.l3; il-:
Jij1i; §.ç rutl11S contra nec ~llnius. neqi [cnms ielp[o,
vfÎ ~lijs ~ijm partidpat .te~rore? At ~uomo~o i~ "
fiFl'~ pPteftr Elfe profe0;o dh compem ~ fi q~ldell1
.
Jl}u ~ft.C01;npetit~ !pfu~ ef!"e ~u~em qUld ~I~ud ~~ ~~d Y~r~~
!1uà~ ~{(e~~ix cull1 prœfenu ~:!~pore rart1cfpat~o '
.
"q~.en:admodu!ll ip[~lm era~ ~!l.?rxtepto~& ~pfu!ll
.
f\.lt~ro ~ff'enfix ip411~ f0P.lum~~po?lfthuc
,jpru~.Erg~ fi ip(o ~~e p~m~lp~t, neceifç çft te~ppris q~2ql çffç p~rpçeps.N ~m~rum:.N on~!ç ftuelis t,en.~perjS?Cçr~e! ~erpper ergo ~emus fç~pfo fit,
ftqu~9~Illrccun~u !eJ!l.pus perf~rnr· N ecçfIè. Re-
mi
..eqt..cu
~.o!d~l"~l\lrnt qu~d(enllls fe~per ~~.[enius ~o ,!V\o~
*unjH~ P~f Rç~ord~~ur. ~ o~ne ~gltur po!tqJFlm
vnumfelpf?fi.trenllls, [e1rrOdu~ funius ~~, ~~ ~
~eni.us~l'f fcçqi1qU1l1.~{t,f~~ ~rg~ pet hun,? mo?~~
JUnltt S ~lJPfo il~ /enlus i fIt, ~çni\-ls autçm pppnç
!unc"en,qua~o.prx[ens jal11 tempus aqipgihq40~
p1e~l}lI.Il cil: lp{ms etat & çr"t? N çq; cnim, curr~ns
.
-
ç ij
çlÇ
�iLibernonus.
ex prxcedente jn~ p~ftcrum ;'przfens ipfum Cuper':
greditur. Non cert'è : An non definit tune fieri fenfus,cum primum pra!fens [angit, nec tum fit '; fcd
dl iam.{enius?Procëdens cnim ab ipfo prç[enti ncquaquam ' compl'a!henditu1".~od nanque procc'd it,fic [e habet, vtrunq;,prttfens [cilicet füturumq;
;,mingat,prœfens qUldem relinquens, fùturum appra!hendens , inter v tr'llÎ1q;'mediu~ prœfcns fmu'r umue cadens. V cra. Si vero ne ce fIe dl quodcunque fit,ipfum prçfens minimè tranfgredi,cum primum illud naéhull eft,fieri definit, eftq; tuc iam illud quod ficbat. A pparêt . V num igitur quando
fehius faéèum ip[um prœfens aIfequitur, deliftit fie
ri,eftq; iam fenius.Ompjno.An non illo fenius-eft,
'q uo fiebat fenius? nebat;.mrçm [eipfo. Ita. Senius
"ero iuniori fenius? E 11:. lunius ergo [cip[o timé eil:
vnum,quando fenius faéèum, prx[ell3 aaèquitur.
Ncceife. Ipfum pra!terea p~xfens fçmper vni ·;td.dt
pervniuerfumeffe. femperehim eft prœfens quan_
din eft. ~idni? Seinperergo vnum efi &,ht iunius atque·fenius'fe111ctipfo. Vjdetur.~ine~iam lo~
giusne,vel breuius tépus eft, audit quà~ ipfumrnet,anpotius xquum? Aequum. Verum 'qu6d
~quale tempus ef!:, aut fit, eandem ag!t a!~atem.
~id prohibet? ~od au'tem eandem'x'tarem im:
plet, neque fenius ,neque iunius. N èquaqtiaiTi:
~apropter Vl'lum cum-~quale tépll ~'ad (eipfum
IX lit ~ fiat,neque [enlus, 'ne,que iuni'lls fcipro / àuc
cfi,aui efftcitur. Haud r...~è mihi videtur. ~ô au".;.
'lem modo ad alia fc habet ~ Nefcio quît! êliçJ: Hoc
tamen potefi di cere ,quod aha ab vno, fi" quioem
alte'r a fimt, non alterum', pIura [unt qu:\111'v7i'uni:
N am fi alteru, vnumefIènr. Altera vero,clüil iint,1
plllia quàm vnum funt"? & 'mu]titlldinc.m ha15en{.
Habenc pror{us. Multittldo" a~ltem m~ioreih" ntt.!.
merufl} , quàm vnllm h:lbet.Çcrfè, ~ig'v~l'& ?e'f
ljs qUa! ad n~lmerum fp eéèant, quxn;l~ ptiliHlèi-i
autf;.létafuifI'edieemll..s"?numquœ pIura fufit,art
Q!!od plU'
}(')..
' "
~ d
-' r
' r. '
' !tux pallclOra. ~a! Pf
a llclora.
. llO erg f"PCl'lUC.ÎJCIISlmu,pn-,
,
mu &: vnu. unum,pnmum:ld autem eft vnU111, an J1onf-Hno.
Vnum ergo primum fa'h~m omnium, <fuxnümerllln capiunt, habent aurèm êxtera omnia l1u'ij;e:
rum : fiquidem alia funt, ilO'n :lliud.. H~bènt r,'rofç.;.
no,Primo aut,em faéhun p~iu.sfu~t,'in~ v~r~ ' p'O
tlerius: pofierlUS autem faéca,lUOlora [unt , gMm
quod ant~ fa6tum : Ideoq; ,al~a ,hoc ~~étb j,~niô~.~!
quàm vnum [un~, vn u.m.9; dits anq9lJill~.~ertè'.
'Qy!d auté àd hoc? N U111 vnu effjci pr~ter ,nai:urarii
fuam p~tefi ~ vcI id po~ius j.mr0.rslbll~' ,IItrpo~!;'
bile. Veruntamcn parres h<l~crc ~nllt~ apparult:.
quod il" partes,ptincipju~l quoqi medl~m ~;~~ Ii.
netn •
Planè
pnnclplU. ht,
Prtmoo. N bnnc omnlUrn~nmo
,
,
snniuml.rin &: vnius & l'eliquorum ClllU quc, ac pofi pnnc1"
0
' )()II
' A ' i1
-'
,
'ipiuru [. pium c~tera
v[qllc ad 'fi
_ ncm, Omnla,
~J~n!. ra~
temurn~ h<tc rcli'lua Qml1la partes toUÜ$ atquo
vnius eflè? 8ç illud ipfum vn:t C~l1~ nne vnu~ to;'
-tumqi f.'létu III fuiIfe (f JW;nur: fl~US ta~d~.m~vt a:bitrorlro!hcmo nt l'cU1n~; hoc llmuI,v~um feCI.1:;
dutn ftH n;l.turam cornpletur. ~aJl1 oorem ltneceflè efi vnum haud pr~tcr n'à ttmun [\.l;uri ctfici,c'u
~Il e fimu! confeçhun 1 pofircmum omnium natl~:'
ra! [ua; iure pcr~citur.Apparc~, Iunius itaque: alijs
vnum eft, allaq; vno anuquiora. Sic iterum mihi
videt~lr. ~id amen:? principiurn allC aliqua aHa
pars hue vnlUs,fiue cUlfllbet alterius) li modo par$
n?n partes fit" nb~nc vnU111 efi?fi quidem pars exitltt.N ecclfarmm dt~ld cfi. Ex hoc [equitur vnuni
.
fimut cUID"primo dfeét:o neri, fimulq; etia111 Cllm
fecundo "uJc!:iam :'e1iquorum quxcullqU ct nunc,
mtlli vnquamdecflc,donec.aà extremum V[qi pcr..
currens vnllm totum fiat, non Aprimo, non ;\ me;
dio?non ab vIrimo , non ab alio p1'OrfllS v110 in ge..
nerationecxc!llfum. Vcrum. Eandem ergo Vl1um
qu:\m & cxtera omniaxtarem agit. quapropter fi
non prx tcr natllram fuam natllm efi ipfum vnum,
neqlle prius,neq; pofierius quàm cxtera, [ed fimul
potius f:létum eft. Ideoq; fecundllm hac rationem
vnum neqùc f: nius,neq; iunius alijs, neq; alia vno:
fe,c undum vel:o r~tlOne~ fupcriorem Vl1um & {emus fiml~l & lU_mus creteris omnibus, atque ècon...
uer[o rehqna cuéb. vno.Omnino fiC efIèt. Hoc el'.
go moào,fè habct,& tale efi effcétum. Verü qUld-:
nam fen~ls deeo quod dlcltur, fieri Vl1U fenius atqueiùnius ali js,~liaq; vnO,ac etiam nequc iun'ius,
ncque [enllls fien? Vtrum cadem ratione fe hàbet
ç~rcajpfütn neri,qlla circaip[um effe hab cre prœdi
Xllllus,;tn aliter? ~id dicam ignora. Ego alltem
çantulJl dicam,quàd fi quid.cft antiquis alio~-anti-i
quius quo adilluddeinde fieri, qu'àm anteà {ecun_
dum ~tatis i?te~lIallu t'uUfet, minimè potefi: neq;
ctlam quod lUlUUS ef!:,in po1l:f'rum iunius fi eri.Ni
:eq u:1.liainxq ualJbus addita; (eu tépori, fiue cuili.:.
ber aiteri,eodcm interuallo dlftare--quo & antea; iIla femper,etficiunt. N ihil prohibet. Non igitur id
quod \!il:jtllo quod vnlln} dt,aut antiquius, aut iu.:.
nius ~eri pote,fI:: qll~ndoqtiiçl:el11'eadem fem'per ài.,.
fia~tlaa:tatJs ll1tercldl~:fed & eft,,& fuit hoc qurdé
[enil1s}illt1d~'lutem 1U1l1~S 1.fit.vero mjnimé. Eil: vt
dicis: ~~trid-quod ~num eft,~ztel'j~ ~u~ctJl1q; funt,
nunqllam vehullllls)yel fenJu~ etfIcitur.N üquam.
Sed' afp~ cze' ppfihac vl1um.ah~ quadii ratione ~itJr.
ni'o ra·hœc ~[.d h'jq(;i fra~t,~xnarrt? Hac inquam.
V11 um_fi(~;~rt~iqtfîus.alij~ t &alii vno efIè conllidt?
~id t.Um ?J~idoqui~em vnum (cnius efi qllàm
ca!tera, Iongills' quàm illa tempus, extitit. ~in",
ii11o,~dlierte iteru,ii quando 10ngiOIi& breulori
téEori par tC'mpus adi jc~amus)ir rrw=fquil particü]a
difcrepabit 10ngil1s àbréuiori, an minore? Mino_
re. '-V 11l~n1 igitur n6n t~l1to a3tnt!~,intcru ;l1l0 ! aHa
deincèps!éXtédet,q uato prins cxq:.Œèrai,fed par,t~...
p~s âççœte~a' fo~tltu,l11inllSï mpcr:qllà!n pùus ab
llh,s lÇta((}~lU:abJt:A~ lion?Profc!to.N onne quod
~ll1ijS çxççd~t nhquld :ttate quamœrillS, iubiu$
, ) N~mJi. triçubi[o vr 1011
. giori. & bicubico . vt
"~ ,.,' orcüiori 1 paré ,ubi ~um
I• •U
.,
....... 's fi
a dU
uluo;f1 1 eccds' 'CUnl
If
,. jlIp ql\adricubltum 1 cli
."
h Q C .vc.r,o tricubitum
"':1 .... .,
Lill'''', ..;~ .
Cllbitll' ,Ced qU,adri~ubitilm' fup~,
ç"bit41il
Addi'HS. Tar. t~,çubltum n1Înorç
,
,
'C,
" i!
r •
p'.1r~lcuJa. quàm tJicu~
'---~-"":"'- ----,,--, liltflfupeut blcubitun1:
"1 ' !u "' 1 • l "
Nam ,~r!ç\l~itü fl1pora ~
• '71'- " ".
'" blcu.bltl~ dlmldio ipiicubitlls _1 us bÎcûl?iti, IX. quadrî...'
I r l , LilltAJi~
c;,bitlllis
4dditHS. cubitu furcr<lt tricubi
tum t~rtla parte triCUl
~=~~--"... ,"-:---_-'.i., ~iti ~~~ ,~!n?r cft paJ; '
t1c.ula~,q~al? dlll1idium~
, quod ~\~cm Inqçnitur III
,
.--
,
Ç;l!tO~1S ,addltls 1 ~uibus
l~ng,ores f\lperallc brc.:
Ea:dcm dcnomi?
• UlorCS
,
~ ~a!a:. ~~~
J~ngiprjbll~
1~ef3C!UIl!: v~ ,rif! [ll f e
rent duo V!)~ tertijl, &
quatuor Cupe~~nt tria:
yna, qU ;lr~a , qu~ ,mk
Dor ,cft '1 uàm rertia.
fit
�,1
Parmenides,VeI,de uno om~prin.& de ideis.
fit: quàm prius, quo ad illa quibus erar a~tiqllillS?
Iunius proculdubio.Si illud iunius,an no il1a,fi cLi
vno coferas,[eniora Çf prius erunt?Penitus. ~od
ergo iunius alltè fiebat , [enius fit ad mlld quod
ant2 ficbat,erarq; antiqllills,eftauté nunqllaanti.
~UillS, verum illo [emRer antiqullls fit, illud porro
lllllenc{cit, hoc contra {ene{cit. quod rurftls antiqllius,iuniori il/nius fimiliterefficitur. Nii cu ifta
in contrarili tendant,cotraria inuicé fiunt. Illnius
quidem [eniori {enius,{enius cotrà iunius iuniori.
Faéb vero fui.tIè nequelit.Niifi f.téèa fuilfent, non
amplillS fierér,[ed iam e.tIènt. Nunc vero & iuniora,& [eniora illuicem efficillntur. V 11um ql1idé cre
teris iunius fit, ex eo quod {enius e.tIc apparuit &
prius effeéèum:cxtera vero {eniora,q llim vnu fiut,
ex eo q uod pofteriora!'faéèa fueri nt. Et {ecund u m
e,tndem rationem cxtera quoq; fimiliter ad vnum
fe habenr:qui pre cu m antiquiora & priora illo fa.
th fuilfe apparuerint. Idem Inlhi q uoque videtur.
An non qua rationeneutrumillorum altero veliu
nillS fit vel {enius,fecundum quod pari numero inuicé differunt,neq; vnu alij s antiqtüus, .lut iunillS
fierct,neque alia vno?~a vero ratione altera [emper parte ditferre necelfe eft priori! pofteriorib So &
pofteriora prioriblls, ex hoc nece!1e eft feniora,&
illniora inuicem fieri,tum cxtera vno , tl1m crereris
vnllm?Et maximè quidem.Omnibus igitur his de
caufis vnumexfcipfo,& alijs feniusac innius eft
& fit,rurfus<H nequciunius neque fenius [eipfo vel
cxtcris .lut ,dt , .lut vnq u:i efficitur. Prorfus. Poftqua vero vnLi téporis eft particeps! fen.ïusq; & iunius fieri poteft,nonne prxterea nece!1e efi pr3!teri
ti,prx[entis atque fmuri ellè particeps , cu participet tempore?Necemtrio fequitur. Erat igitur vnu
& efi ~ & erit:fiebatq; & fit, & fiet. ~idni? ElIet
quoq; illi aliquid & i1lius,erat~; & eft & erit. Maximè.ldcoq; fciétia deillo effet, opinioq; ac [enfus
'luippe cum & nos in prx{entia ?XC de illo vniuerfa traétemus.Reéèèais.N omenitem ole fermo ipli
adeft,nominaturq; & dicitur.Et quotcüque huiu{
modi cirea alia reperiuntur ,circ a v num q uoq; exiftunt.Omnino quidem fic fe res habet.
'l'erfla Ciu _ VER V M,tertio
_ iam iterum dilferamus,num
\ .,
,
}>ofitio h P
vnum fit qucadOlodum fupra dlxlmus: nue~, li v~u: quid igitur neceHè cft ipfum cum fit vnu , '& mu!~~~~ffiatur ta,at'}ue iterum,neque vnllm, neq;. multa, pare.
ticipas tempore,quia vnllm eft, efIentla part1Clpa~
re aliquando:quia vero noneft, nô participare ali~
q mndo? N cce[[triu hoc eft. Nu m po[sibile eft cu
participat,tuc miniOlè participare (vel cu no participat,participare?lmpo[sibile.ln aho itaq; tempore particeps,in aliovero eft expcrs,hoG enim mo
do duntaxat fieri poteft, vt particeps atque ex~ers
eillfdem fit. Probe. N unquid eft id tempus quado
accipit elfe, & qii. elle amittit? aut quo paéèo e!1è
potefi, vt aliq uando idem habeat , aliq uando vero
n011 habeat,ni1i alià!' id capi.1t,alils autemjamittat?
Non aliter. Acclperc efIèntiam. nonne fieri appelhs? Equidé. E!1èntia vero priuari, nonne deitrui?
Et maximè. nu~n igiw,r, vt ~idetur, ~~umés a~~;
deponens ellentia,fit & lOtwt.N ec:elhnum.Cuq;
vnum & multa fit,fiue cu fit, fiue cu interit, nonne
quando fit vnum definit e!1è 11ll1lta, quando vero
' mtllta,d~linit elfe vnum? Valde. Et cum litt vnum
& multa,an non difgregari & congregari oporte~?
Oportet.~inetii quoties difsimile 4mileq; eff~-:
citur,nonne a[similari, & vt ita dicam di[similan
&:
y
53
oportet?Imo. Et quando maius & minus atque
a:qu.'\le,crefcere,decrefcere , atq; xq uari? Sic cfi. A t
q~otjesexmotllin quictem,velex quiere in motii
trafit,oportet hoc no vno in tempore elle. ~ Ill1ii
ratione?Cùm {cilicet prills fiaret, moueri pofiea:
cllmq; antea mouererur ,deinde contifiere. Eteriim
ab{que tran[mutatione hxc pati nequit. Neql1it.
Templls vero nullum cft, in quo quipplam fic habere iè pofsit, vt fimul neq; ftet,neq; etii moueatur
N ulillm. Verutamen neq; tranfit :ib[que tran1inutatione.Haud con{entaneum elfet. ~ando eroo
trafÏt?neq, enim dum fiat, neq; du mouetur trafit,
neqlledumin teOlporeefi.N 0 certè.AneG hoc mi
rabile quiddam,in quo rune eft eum trafit? ~id
nam?Mométumindiuiduuminquam. Hoc enim Inuenieur
momcntu1l1 ccrtum qlliddam fignificat, ex quo in m~men[l\m
vtrunque tranfim.N equeenimex !btu, dum fiat, & milans.
nequeex motu,du
mouctllr,adhuc
'
,
, ' tranlit. Verum M omecum
momentanea 1p[.t natura atq; mnada, media 010- meJiii motui q uietiq; interponitur ,ac nulIo prorfus in tépo tllS & quiere ell,necnonin hanc atqi ex hac,quod motum dl, us.
tranfit in fiatum:& quod quieuit, in motli. Apparet. V num itaque,fi qllidem ftat atque mouetur, in
vtraque proculdubio trafit. Solo enim hoc modo
vtraque f:1Cit. T ranfiens .lut, momento indiuiduo
tranfit.Cumq; migrat,nullo in rempore cft, neque
ftat tuc,neq; mouetur.Minimè. N üquid eodé mo
do, ad cxteras mutationes fefe habet?qu:ido ex ipio
elle in interitum migrat, vel ex nô ellc in ipftlln fÏ.eri, medium tunc fit quorudam motllum ac ibtllu,
nec dl tune neque non efi,nequefit etiam,neq; interit? Videtur. Eadem quoque utione ex vno migrans in mlllta,& è multis in vnum, nec vnum cil,
neque multa,nec congregatur,neque di[gregatur:
& ex fimili in difsimile, rur[usq; ex difsimili in fimile mjgrans,nec fimilc,neq ue diisim ile, neqi ais}mllatum, ne que vt itadic.t111, dJisimilarum, & ex
paruo in magnum,& in ipfum xquale, & contraria tranfiens,non paruum,non magnum, non crefcens,n?n decl:efcens,non adxquis. Non videtur.
Hxc 191tllr vnJUerf.l vnum
fi en,patitur. ()
llfdni'. "'.
li
~
"Uafta up
N non confi~eradllm rrxterea aliJ. quid pa. potitio.
tlantur,fi vnu efi?Conhderandum. Dicamus
igi~ur,vnum fi eft,aUa ab vno quidnam pati oportet?Dlcamus.N onnequia aliafunt, qllàm vnum,
non vnu [unt?alioqmll alia qua111 vnU1l1 no ellènt.
Probe. N 6 tamé penitus vno priuata [u11t,fed quo
dammodo vno participant.~aratione? ~oni:i
alia ab vno,ex eo ql10d partIbus confiant, alla [unt
ql1àm vou m:nifi enim partes haberent, vnum peni
tus ellènt.R eéèè. Partes autem, eius qllod totù eH,
partes e.tIè a.tI~ruimus.Alferuimus planè. Atqui to
Wm ipfum vnum ex multis dlè oponet,cuius part<;s [unt,quœ partes appellantllr~quxl~b~t enim par
tium non multoru pars, fed touus eXlfilt. At quo- P4rs nQ,n en
modo iitud? Si qllid mllitorum pars elfet, qui bus mU,ltoru.(e4
jpü~m inefIèt, & lllijpfilJs, quodam,o do e~èt pars, tOt~us.
ql10d eft impo[sibile,~ al,lOrllm CUJUfqi:Üquidem
omniu. V 1l1,US eni~ no e~lfien~ pars ,' Vl10 excepto
alioru om1l1~m ent:a~q; lta vn~u~ctl1l1fq; pars non
erit.N on c~lile~s vero pars clllufq;)nullius ex l11 u1
tis erit.Et,Ü l1,ulhus eft,elfe ql1icqui ifioru omniü,
qllo~u~n nU,l1ms vel pars, ~eJ :thud qllicqll,:i eft, impo[slblle,ent.Apparet qUlde. Non ergo multoru,
nec omn1t~m pars cfi quxcunque fit pars,fcd vnills
cU1Uf~am Idex,~ vnius cuiufdii qllod totu m voca
l11 US ,t;,aum qcunéèis Vn1l1ll atqi perfeétü. Huim
e ii j
inqu:un
A'
�Liber nonus.
54
inquam pars c~ "quxcunq; fit pars. Omnino quidem.Si crgo alia..partcs habent 1 toto atq; vno partidpant.Maxim~. Vnde vnum totii perfeél:um par
tes continés,ali,l ipf.1 ab vno elfe necefIè cil:. N eccf.
ie. ~inetj am de vnaquaq ne parte ead em ratio dt.
Etenim llllius vnius partiçipé eHè oportet. Nam fi
fingulx illaru pars efi,hoc ip[llm quod dicitur fingulx, vnum qllodimodo fignificat, difijn~u enim
quiddam ab alij,s,~ [ecundllm [eipi~lm e,xi~ens~;
gnificat,fi modo llngulx[unt.ReLl'e. ErIt :lut VOl
p:l1'ticeps,fi :lliud 9.tpdda quàm vnu,m fuerit: a1ioquin halldquaqua participaret,[cd lp[umv nu erat.
At vero vp.um elle aliquid, prxter ipfum vnu nihil
potefi.N ihil.P~rticipare autem vno necdfe efi, &
totum fimul & parté .lp[um nanq; vnum totum
erit,cuius partes fu nt p:lrtes fingulx: fingulx vero
partium,pars totius,quxcuque pars totius exifiat.
Sic eil:. Nonne iaieur quum alia fint, quàm vnum,
V'no participall~omnia qux participant? Q!!idni?
Alia vero <luàm vnum multa quodammodo funt.
N am fi alia prxter vnUtn,ncc vnum tamen,nec plu
ra vno efIènt,penitus nihil c!fcnt.N ihil f."wè.Poil:quam aut~ piura vnO [unt,qux vnillS partis, vnius
totius partici pia [u nt,none llecefIè eil: multitudine
infimta elfe ipJ.à particip:\ti:l vno?~6nam paéto?
Hoc planè, Aliud quiddam qU:\IP. vnum ifiafunt,
pcqùt: etii 'vl').O part~cipant tunc cnlll prirpllm vno
partici pât. Ce.r rè: N ~n ne !lltttti~up.ines [unt,in qui
bU$
ir).eft V11lUU? Mllititudincs certè.~od fi ve
hmuslntdligétia ipfa exijs al!ql1id,q~tàm ininimu
:exéerpere,an nô necefIè erit illu~ e~traau m, vtpo~c q uod vnius eft e~pers, multitudiné elfe, no vnu?
N ecefIe.N bnnetib~ fic fempe'r con[lder.anti ipiàfll
1ecul1dum [eip!;1n~ a!twqll fp:ciei naturam,quan_
tumcllnq\ illius ll1[pexeris, inhnitum multitudine
{emperoccl1~ret? Et maximè quidé. Veruntamen
poftquam vna qllxlibe~ pars effeébeft, terminum
iam partes inuicem,& ae). totum habcnt: ncano a4
partes totum.y ~Id~ guidem.Itaq; alijs , quàm v.ni
cOnt~n91f,ex ipfo vno, & ex [e~pfis iam in vno c6~
m t:nlc:lt1bUS?,àltert~m ~ui~d:l1n in ip!l.s lieri; quod
qLUdem term111l1111ll1U1Cem pH;blllt,natura amem
illorum (ec~ndl~l1l [cip[am ~nfil1itatë. ManifefiUlll
eft. In hune itaque modüm alia quàm vnum tum
rota,turn epa !ecüdum particLllas, & illfihita [unt,
& ternùno'quodam p:l.rùcipant. Prorfus. An non
igü ur qUllli,:l. dIClm~I~~g; iilliicé ,& fibijpfis?~i~
obrem (~1 qllldern Infhuta [unt fecund l.l.m Ip[O,:,
rllmmct n,itllran~, omnia idem quo~aml~o~b ex
hoc inlli,cc patiuntur. Pat1Untur.l~~m qua ·?u.n~a
partici pit termino,ex hoc qpoque !~em 001111a p~
tiuntur.~idni?~~ tamen il~lS ~ouemt, vtfi11JtjJ.
fi nt hm III & lJ1finita,qUet [unt con~rar1't pa[s)On,és,
qU:lm ma,ximt:ficri po~eft,difsi~ilia rt~11F·N l~ifli~
Ergo [ecundllm altcrutra~ rat1onc~ IPf..'l fiblm~t,
& l~llIicein fi~nl1iacrune~ {~cund~m vtranqu e ~e,~à
vtnnquc,qll,lm maXl1pe contraria atq; dlfslml1~,1.,
Conftat.SICJgltllr aliac'a dein tibijpfis & inui~en1~
ümiliaqi & dJ!Sl111ilia crunF.Erf.lnt.Ac rurjlls ea~e
& alter;l,.'Îgirataq; & Hanti;t, cxterasq; contrarias
~:t.tion~s !Ùi~ipiétla,cxter:\ qux a~Cidunt his, qUa!
;lita runt \.} ualll vnum,facile repenemus,pofiq u~n~
hxc iam nobis conib'nt.Reétè dicis:
'
'
,
V 1 D igitm? noill,1xc tan'q tiam per[picu~
•
r.
prx rcrnuttelllllS, di[piciemusq'; ru'rfum, li
~l1tJt.1 lLfP ,
fl
po!i'tio.
Cjuidem VJ1l1111 ell)c~tera qUit. vnum nOn hl11t,lllltn
.
non ifio pacto ~abct,an 1{l0 i91ull~? Pro~[lIs. 'Pr~ll.
no
/
.
Q
cipio igitur vide~mus, vnum fi eft ,cxteris q uid eue
nne nece!fe~t. Vldcamus.' An.non feorflln; quidé
vn1lm ab abJs, feor[llm aIta crut ab vno? CU1'l1am?
~a nih~1 eft pr,xter ifta , quodaliud <),uidem fit,
quam vnu,almdq; quàm alIa V 111 li crf.1. q nippe com
prxhenf.1[unt,cum vnum & aliadiél:u eft. V niuerf.'l.~are nihil prxter hxc reftat, in quo velm ddé
in [eçle ~ ~ J1lun ~ ~lia conllderant',N ihil pror[us.
N unqu:llgltllr 1111dem Vl1um aliaq; conCUl'runt.
N unquam.Seorfum ergo? Seor[um. Diétum prxtereafuit ipfu n1 reuera vnum partes nullas habere.
~on:0cl~ ~nimhabere polfet? N eque totUl11 igilUr vnu abp 1l1en.t,neqlle ~illS particulx,fi quidem
feorhlm cfi ab ah )s,nulhs qi particulis côftituitur.
It.aefi. Nllllo ipq; modo a1ia vno participabunt,
cu neque totum Ip[Um, ne,q; partem eius capjant.
Nulle vt v~det~lr.Atq; !dcuco alia nullo paél:ovnu
hInt', n~q;)n felpfis vnu aliqllod habent. Minimè.
V nde n,ec nllilta [unt alia. Etenim fi multa ciIènt vnumquodq; illoru, vtpote pars totius vnum eiIèt.
Nunc auté non vnUl11,l1on multa,non torum 110n
partes;alia (unt, poftqu:i nihilo Vni~ls participant.
.Prob~ ~aproptC)." nec duo,ncc tria [unt nec vnli
mis ineft, ii~luiJem vno pror[us orbantu;. Sic efi.
Itaq ue nec fimWa, neq; di[similia, nec eadem funt
alia vni,neq; Hiis fimilitudo ac difsimilitudo inefl:.
Si enim fimilia atque dj[sil11ilia ipf.1 e!fent, ex eo
quo_d in [eipfi.s fimllitud~né ~iis.inlllitudll1emq; ha
berct,dl1as Vtlq; contranas 1l1UICem fpecies t:1. ipfa
alia,quàm vnumin fdpfis coprœhenderent.Appa_
ret. Ac fieri non poteft, vt qure nullo participant,
participent duobus.N on certè.Ncq; ergo fimilia,
neqlle etia ~iisimilia [unt, duo quxcunqlle ab VllO
alia ctenitp fi fimiHa, vel difsimilia fint, VIla quadi
altera fpecie pal'ticiparét: & fi ambo, du abus quibu[dam contrarij~ fpeciebus,hxc aut il11po[sibilia
elfe patuit. Vera di.cis. N 0)1 igitur cadé,non altera,
non agitata,non quieta,non orienria,non pereuntia,non maiora,non minor~,non xqua, non dcniqu~ aliud qllicquam huius gençris aceider. Nam fi
quid tale fu[ceperinJ:, vnoqlloquÇ & duobus, &
~riblls,pariq; & impad participarct,quod elfe 1111po[sibllevidlluus,cum vno pel' o,mn1<\fim defiiru
ta. V cn[sima hxc fun~.His ergo de çaLJJîs, vnum li
cil:,omnia eft vnum,& nihil eft,& ad [dp[llm, atq;
;ad :dia e,o demmodo.Omninp fic fe l'es habçt.
T v,e roiivnunonfit,quidcoJ1tingat'nonnc
r. 0
•
.
'
f
Sexta IUPY
poil: hac cpnfider~ndu cft? Copfiderandul11. ticio.
~Xllam hxc fuppofiuo eft, Ji vnu non ~fl:? N 11111 Negatiu~
.a lfquo differ~ ab iita,~~
vnum l:Ô eft? Diffenfa_ ex î~bJe~~
-ne. N um folumodo dlffq:t ?vel ctia omnino cotra_ Illfil1lt o, ~e
, fil
S'
• . fi' ,
contraria 6
na ell l~C, 1 nQ,n Vl1ij n~nell,l!lms)fi vn~lm efti' gatiua: e%
Contra~la QmnlllQ. ~H~ all~C? fi quifpii dixerit, nito [ub l"
fi magnltudp non eft, vel paruit~s nOn eil:, vel ahlld éto~
,q ~Iicq LIam l:ui~J{jI).?dif' n,o pnc in fing~lis inn lut Ç]?
Ié\h~ld, q uldda dlçat lpfu rn non ens?O mn~no. N onne 19lt~r nunc ~eclara~,qlJod.alteru quidd:un pr'tr
ter ,<lita Jph~11l np e~s dlClt,quado dicit, ynul11 fi ~Ô
eft~lp.t.elhglmus,q 1I1:l q uid dieat? In~cl1i gjJ~l us. Pri 1'"
?1~ 19ltUr al:q llld q~lOd cogno[ci pptelt, cxprimi,"
4i~lI1de alteru q U~~l1 ali~, q'i'~i~ vnu,fiue elfe illi !1 d
~l_ens, (t~e non eae.n~llllol?:l1~u'S cogn:,ofcitur quid
110 c!fe~lcatllr,.quodq; dlffere~ q~tidd~ ~~ ab alij;.
an non: N cceHe.ln h~lnc ltaque 1110du a prindpio
di~e~dl1O:' vnum fi no eft,qlli~ elfe OPOl'~ct:I~ primIs Ha']; lpfi hoc op.ortet aC<:ldcre, vt videtur efI~
vidcliccc qlland:i dm fcicntÎ;l.) a~1t'~~h~l il1teÎl;g'er~
nos
A'
no
no
J
�Parl11enides,Vel,de vno onj.prin.& de ideis~
55
nos quid dicamns,quando vnum fi non eft,proferf ip[um 110n elfc no ens, vt péttcaè rmfus elfe Hcear.
mus. Vera 10queris.An no & alia altera elfe, quàm
,!ta enim ipfum ens maximè edt , & Ipflln1 non enS
iIIlld, vel neq; illud altcni q aHa prœdicari ? Maximaximè.oon crit, fi ip{i.lm ens quidé participet, cC.
mè.Ergo diuerfitas quoq; prœter fcientia il li adeft,
fentia eIrendi ens, non auté elfentiaeJTendj nô .en~ . '" :
lleq; cnim alioru diucrfitatem dicit,quando vnum
fi omnino elfe debç:lt~ip[um vero non çns nô part~
altcrum,qulm alia vocat,fed fuijpfills diuerfit<u:ë.
cl pet eflentia non elfendi non cns, fed çIJçnti;t no,cf
Apparet.QQ.inetiamipfiusillius,& alicuius, & hu
fendi ens,fiquidé non ens penit li vidçrj debeat. V ç..
ius,& huic,& horu,atq; omnium huiufinodi par-rifsiLna halc funt.N onne igitur po~qu1m ~n~ JlOt!
ticeps ip{um no cns dicitur. N eq; enim vnum dice
elfendi parti ceps efi, & non ens ipfius effendi parti
retur,neq; ab vno alia,nec illi quicqui effet, nec il,eps, vnü quoq; çû non fit~ ipfo effè participare ne;,
lius quicquam,neq; aliquid appellaretur,nHî parti , celfe çft ad hoc, vt vere no lit? N ecelIç.ElIènti a igi;ceps cuiufdi,aut quorüdam huiufmodi fit. Reétè.
tUf adeflè vider vni fi non fit. Yidetur. Atqui non
ElIè tal?Jé Vl1um,nifi exiftat,impofsibile eft:partici elfentia rmfus,fi quidé minimè fit. ~idni ? N llm
pare vero multis, nihil prohibet. Sed ~ necelfe çft,.
po.teft aliquid,quod certo quodii modo alfeétum,
fi quidé ipfum vnu illudduntaxat,nec aliud nô ~fi,
fic habere fe dicitur,non fic fe habere , cum nond~
quod fi nec vnum ipfum,nc;ç lllud, non erit, fed de
ex huiufmodi habitu tranûnmatu fit?N on pot~fi..
:tlio quodi fermo habetur,nihil pronunciari opor
~uodcuq; igif fic fe,& non fic fc habet,mutatio_
tet,finauté vnum illud dutaxat, nô aliud prœfuppo
nem quandam patitur. Patitur. M utationem vc: r 9
ninlf no elfe, & ipfi us illius, & alioru m multorum
motumue,analiud quiddam elfe dicemus? Motu.
particeps effè dic,e ndumeft. Et maximè qu~dem.
,Ynuauté nonne & ens & non cns apparuit?Appa_
QEamobrem difsimilitudo illi eft ad ali.a: na eum
ruit. Ergo & 6c,& non fic fe habens. y ide!. Y nUflil
alia altera fint,quàm vnllm, cxtranca elIe oportet. ' ergo non ens ~oueri vjdctllr, fiqnidé mut.1tionem
,ex iplo elfe in non eLIç recipit. Patet. Enimuero fi
Oportet.?x/tranca.v~ro .n.onne alie~a~ ~,idnii'
liena aute nonne dl[slmlha funt? Dl[slmlha planc.
nufquamin narur;l rerum adeft~ cu no fit, non v~~
Atqui fi vni di[similia [unt, difsimili difsimilia cl}Ue aliunde aliô migrare potefi • ~o paéto. enim
runt.Planè.Aderit itaque & vni difsimilitudo, [epolfet?N onergo mouetur exeo quô.d tri[cat.Micundum q ulm alia i pfi dl[similia funt. V idetur. Et
nimè.Neq; tamé ineodem verfetur.Etenimipûlm
fi illi difsimilimdo ad alia competit, n6nne ad feiidem nufqlla attingit j eos niq; ens ipfum idé) no.n
pfum fimilitudo côueniet?Q.!!6nam modo? Si vni
cns auté in aliquo eoru quœ fun~, elfe impo~~pi1e
infit di[similitudo advQu,haudfanè de huiu[modi
cfi.lmpofsibile certè. Non ergo vnu cu noq. fit) il;'1
quodi vt de vno fermo haberetur,neq; fuppofitio
co verf.·ui in quo minimè eft, vnquam polfet.N llnde vno,fed de alio quopii fieret.Pror(us. At ifihuc
.qui.Neq; etia alteral vnu ab feipfo) neq; ens, neq;
no decet. N 0 certè. Ob hac cauClm oportet vni finon ens ) haud enim fermo de v no vIteriu!' habere.militudiné ad feip(um adelfe.Oportet.Item nec œtur, fi quidcm à fejpfo alteratu fuilfet, ven! de alio
quale alijs dt Etenim fi œquale eUèt) iam profeéto
quodam prœcer vnum. Probè . Si neqlle alteratur,
eriam fimile illis fecundum œquahtatem eXl·fteret.
neq ue in eod é reuolllÏtllr) neq ue progrcditllr,qu 6,..
Veraque vero hœc impofsibilia, cum vnum mininam paéto mouebitur?N ullo. ~od vero moueri
-me tit,Imrofsibilia: Poftql!i v~r~ cœter~s œquale
nequit,qUletem agerc ne~elfe eft,& quod qIJic[cit"
non eft,nonne & ahaneceUe eft dit œquatlal1eqllaconfifterc.N ecelfe.Igitur vnum fi non eft, fiat atqi _"
quam ene:? N ece~e.Q.!!;E auténo a:,!u~lia)inœ911a
mouetur.Videtllr.~ine[j:i fi mouetur,neceffe cft
"
lia limt. Inœquaha. Inreq~~ha vero l1~;Equah ~11proculdubio alterari.' quatenus enim quid mouepiam inœqualia funt? Certe. V~de & rnœqu~h~a
tur ,eatenus no.n eode modo quo prius,fed alio fefe
tis particeps vnum appa~et, [ecud~m quam cœ~é:a
habet. Plane.Ergo vnum dum mouetur,etiii altera
ipfi in;Eql1a!~a funt ..Partlceps pr~Ieéto. ~3!teru a~
tur. Profeétô. Veruntamen nullo modo motum,
inœqualttate magl1ltudo ac pan~1tas att,m et: ~tr1nullo modo alteratur. N ullo penitus. ~amobré
net.Et magnitudo ergo & parllltas tah Vnl coue·vnum quod non eft,quà quidë mouetur, abfq; dunit. Vide!. Magnitudo tu,r[us & paruitas [e~l? inbio alteratur,q llà vero non monetur ,minimè al teuiccm diftant.Diftant. Idcoque medium quidd,Ull
ratur.Minimè.Ideoq; vnu fi non fit, alteratur:atq;
etillllÎnimè altc::ratur.ConUat. At quod altçratur,
femper interl1enit.San~. N um repeds mediu aliu~
inter hœc prœter œqu:tlttatelll? N uHum ahud. CU1~
.an non alterû l q~li àntea ficri, prifiinumq; habltû
cunque igitur magnitudo & paruitas accidit, acci
exuere oponet?q~todY~ro non alter:l.tur,neq; fieri,
dit quoq; :equalitas hor~ obtinés medi~. Conftllo.
neq; etli interire? N ecelfltio (equitur. Y nde vnUlll
V ni igitur dlllTl non eft, œqualita~) Illagnitudo,8ç , quo.d non eft,q\li~ alt~ra!,efficj~ur ac p~rit:qLLia ye
paruitas acciderc videQtur. Videntur .. ,Pr3!terea 8;;
ru non alterat,nec fit,n~c interjt. A~qi lta & fit. pa- .
cflèntia participare quodammodo ipflllll oporte~.
riter atq; iterit,fur[uséli p~q; ~t~~eq? fter~t.Sic cft.
At quomodo? Haberefeip[llm oportet eo modo
V R S VS iam ad pnnqplU redearpus,liqUi..
.
~o iniipeétmi vtrum hxc ~elnceps,qué:ldl~O SCPj_tl.W.1 C'up
.quo diximus , nifi CJli~ fic [eCe hab~r~t, haud ql1J.r
.
fY'.·d _ po mo.
qu~ vera diceremu~,du vnu non effe fateml1r: 51ndum'haq-enus,an alltef fue.vl eatur.Opera:pretiu
hoceft. N pnneiam diilenumus quid circa vnuac
Siret lit
al\té vera,manifeftu efl,S}? e~ que: fpnt,prof~qtl1\l~.
Ilratio & nonne?Sic cft. Cum vero nos vpra pra:dicflr~ dixe~idat,fi ipfu1l1 ~inimè ~t~ Di~èrllim'. At quoties
'\'
"x ca
.
fi
non ens rrp!~nmllS ~ lllhtl ~11Ud nobis figni{i<;at,
Il~:a, e(t. fi rimus,necelfe eft, vt ea quœ funt,:). erçrç,nOS pro ,':'
r'Qt1o ex re teamur.Nece!re.Efi ergo Vl1UJIl, vr vidcf, n0!l ~ns.
quàlTJ l=(IentJ~ abfc::ntlam ab dlo quod quidem n.on Non cns.
~ffi: pronlln'lamu~.N II ~l1Ud . Vtrum quâ~o dici:~ te:vera fit fi eniro no fit no etiS,[ed aliquid i pfillS eq~ rernttt:tç
vera. ad hoc,vt non fit,ftatim erit ens.Omn~no quidem.
mus ~o? e{fe alJ.qUld, alJquo. l~odo iptùm n0r. ea~
Oportet igitllr vt no ens,elfe non ens, v~lut vincu;jnt~l!Jgl!N~S ah quo modo cfle? An pOt1ll5 hoc iIii ipfius non elfe habeat,fi debet non eUe:quemad- p{UlTl,110 ~fi,qUOtlCS pronûciaf,fimp!icitcr lIgn;finl,o,d um COllCril ~JlS ipfius dfçn.cli vjn<;~,lu~ habe~
çaç qq o 5i nullo prorfus modo vfqua ~ft: ~ cif n~ll
~ iiij
Gt
1\-
R".
A
•
a
�"Liber nonus.
~,o ~QS iim- iî.~)nullae" parte eft e{fcntix capax~ Ab[ohltèid fi-
phcner erre gnifl c:1t , N eq; crgo elle,i p[um na ens poterit , neq;
110n potelt, l'
~
d n- '
,
M' , ,
peq; elIèn- a ~o qUO<].Lt:l ,mo ? Clle~tlam attJng~re '. lnHP~.
,i~m attiQ- flet! :lU~ e & lntenrc Vlll1lbudef\:)qu:lm lllud qU,Lgcrc:,
'd em e{fentiam accipere ) hùc aute amittere? Nil aliod. E l'go cui nulb Indus pars conuenjre pOtcfi,
nuqu<1m aü~ accipit ipL'un ;aut lmittit. N uquan:-.
V ni ergo poftquam nullo modo dt! ne~ ue n:ll1Clfci)neq; abi jeere) ncq; :t!io p:ltto ellent1:lm caper:
conuenit, Deéens eft, Non itaq; interit ip[llm vnu
'cùm non fit, neque ht, vrpote quod nu11.a e;,ç part,e
éft dIèntix c:lpax,N on videtur. N <:que rur[u s. ahql~opaçto alteptur.Iaril én~m ~ ~e~et, & perll'er,
ft no"C pati po{fçt. Venlm. SI mInIme alter:ltur) an
'poh eti:tm pçceHi: eft-nequaqU:lm moueri? N ecef'fe: N eq;'temen {bre alicubi quod mtllo modo cft,
~rrcrcmus:quod cnim (\::l,t)in aHquo eodem [emp:r
eIlè-?portet.~idni?Sic plFln ê i~fum 110n ens, nu'qU:ll~ ~uç' ftare,al1t moueri fate?l~llr. N unqlla~.
Prœ~~rèa. nihil e~ ij s qua: [unt, Ilh a~eft: I:lm ,e lllm
~rréntia particip;tret, vtpo~e quod a!tCUluS <:x~ften
fis é!fe~t particeps. ~:lnife~u eft, ~ on m~g111tudo
jgitllf illi,non parlutas)n.o ;:ql~~htas.:lCC1dIt:N on
profeél:o. $ed n~hilo m;1~I.s hmthtnd~, aut d1l1el'fi:
t:lS illi)vel:ld aha) vçl ad iclpfum adent._NcqH:lqu a
vidctur. N um & :llia vllo modo illi eIlç poterunt,
9.uUJ1~hil ~rorfus ip~ ~Il~ ql.le:lt? I-:Ia~ld ~i~et. ~a
'pr<;,pter a11:1- non finlll~atlh)non~I[slm~lIa~n~n ead'c m, nonaltçr.l [unt , Non C·me. An Vl:ro Ipfl.Jm
q110~ illius, vel ip[pm quod il,li, vel quid, vel hoc,
v~l huillS, vel alterius, ve1 a~~ç:p, aut q uondam, aut
;deinceps,aut nu nç,ièll [cjç:nti:l)fiuc opinio,fiue [en
fus)an [çrmO,:ll1 n0111(;)an aliuçl qUOdllis ex i js qu~
'funt)circa ip[uf!.1 quod minimè dl:, exiftet? Minimè .His igüur fatiosübus vnu fi non cft, vl)o pr orfilSmodo aut v'(quam [e[e h~b~t,N on fanè vfdctur
'vllo nl0~0,aut vf9,uqm[e[ç haberç:.
.' ,
STN E iterllmç!l[putandii ,v~umfinon eft,
~d:u~~tio
'qui9. al~js prxter vnii epenirc op.orte:l~ Di[pu
t:lndum.Primum igitur iftf\ ilha,:lliqllid eue opor~èt . l1ifi enim ali:l fiot)h ;md [1.nè de ipfis :i.lijs dif1ère
retur ,Sic eft. Et fi. de ali js [ÇrtJlO fit, alia profeéto <l1
tera [uht, an non idem ~u aliud & alterum voç.a~?
E'qU1dé . Alt~ru. n~n,neabalt~ro alteru111? & ahud
ab allo :lIi ud elIç dlqml1S~ V nq Ue, E l'go lpfis :lh JS
·fi modo 'a liafutl1p.[unt, àdedt aHqll1d:l quo alia
~r~mt, Ntceffe, ~fdnam id P?ti0ill~1l1n. erit~ Ab
'vno 'q uidem :llil n o~ eruflt? Cllm l11~ld m,1IUlne fit:.
Non cenè.lnuiccm ltlq; :llIa [unt ,Id çl11m f?l l1 m
reftat):llioquin à nullo ali~ futura[l1n~. R .eÇte.I~
drcoTecundum ml11tiwdll1es fingula1l1lU ce f!.1 al~a
[unt. E t~nim [ecllnJ1l111 vnum neql1çlH1~, non eXlfie,lie vno. Verll J11 quilibet 1 vt ~i~erur :lcenlUS i!~
lorum multitudinc infinitllS eXlftJt. Et fi quod P'1 l
pim(i~ apparet,qllj[piifump[erit, veh1t in [o~no
repènte pro ço q nop v'nlll~l Vl[U.~1,fu:rat , tn~lÇ1tLI
'po occunit: & pro co quod nl~n~tnU 'appf l ~erat,
.qu,~m maxirpu1ll iam fi ;td illft dl~e?ta co~fel.lls!np
par~t. ReéHr~i!nè. Talibps! jnqu~ , acerl1~s d,1t1erf.t
~nU1cèm alta Pfxtq vnum crunt,h non eX;Ificn'tc v~
1l0)àlil fpn~ . ~àn~ m:l~imç.An pon plUfCSacer~J
t"
f:run~)ql1orl1111 qullibet Vlll1S prif!ln. fronte vide~l~
n,r ,nullus ~amen vnus eri~)cu'11 ip[l1IT} vnu rn ~nIn~
we 1i~?Çertè, Numerus item i110~11111 :liiq~lis çlI~ vi
pebi~ui' ; fi qpidc:m t?c Vhum quodlibet)cpm tamen
pll1l~a [unt. V:llde quidem.P:lria pr~tcrca &impa...
r!<1. fais?> y~~çbll~qlr l ypo frorf~s :lbfe~l~C? fjllsO
E
~od in[uperexiguu inilHs primo vid ebitur,vt
diéhi eft,è veftigio ql1:lm maxima, & quàm plurima çuo ad fingllia p:ll'ua,q ue; ctia. multa [llnt)[e 110
bjs oft~tat . ~id ,pbj~ e t? ~j ,neti~ <lccruus quifq;
xquahs mulm partllsqi aCertl1SeIle videbitur. N â
haud liquido cx maiori in minus trafiIlè viderctur
hifi prius in mediu ycrucni{[e virus eIlèt , hoc :luté
pharttaüna quodd:l >equalit:ltis erie. Verifimile dl.
N bnne ad alium acerullm tel'minu h:lbens, ip[um
ad fcip[um ncqi principillm)neq; medium, neq; hnem h~bet.?~a d~c~~Lt?~ia ièmpel'cu quis horum ahqUld lntclhgetla contuetnr, ante principiu
[cmper aliu,? ~ccurrit princjpium : & poft hué alter [~m pel' hms [u b[eq l1itur:nécnon in medio , :llia
[emper j~rerior~,qll:\m mediii, [cmperqi minora,
ob Id qu~a ~C~l1lt vnu.m,ahql:id in his accipi, cum
v~llm m1l111n,e fit. V. cnfslma loqlleris. Difcerpi de~Iq; ~ec~c1!'ano, :lrb~tror, v~ .di[per[l1m, quodcunq;
l11telltgeua ql11Sa({umpfent)femper eoim :lceruus
vni 9 expers accipitur. Proculdllbio. N bnne hoc ta
le eminllS~ obture pro[picicnti vnii apparet? Necdle.Con11nus autem & acute intelligenti vnl1tnquodqi multitudine inhnitu?fiquidem abvno non
exifl:éte deferitur. Pra:: cxteris neceff.·u'ium hoc eft.
ln hunc itaqi modii infînit<t, & hnem h:lbentia,&
vnum,& llllllta qua:1ibet alia apparere oportet, fi
non vnum ) [cd :llia pr:cter vnum [unt. Oponce vti
que. An no fimilia quoq; & di[simi1ia videbutllr?
At quomodo? N:lm cu velm adumbrata emirntfii
pro[picienti vnum,app:lreant omnia,in eodern ali
quo commllnicare,fimililq; effe videbutur. Pror~l1S . At.vero pr~pril:s accedéti,multa ~ all:era,atq;
~p[o d1llerfitaus ph:lt:lfil1ate altera fiblJpfis & di[!imilia.Sic açcidit,Similes ité atq; difsimiles ip[os
acei-ll'OS,tu fibimet, tu inuicc apparere neceIlè cft.
Et ma}Ç:imè qUide. N onne'etianl eofdem & :llteros
inuicé,& cotiguos fibi,& [cor[um à [eipfis, omni'busq; motibus agitatos,&vndiq; permanentes)oriçntes ~ occidentcs)ac neutra, omniaq; hl1it~[mo
di)ql1œ guidem percllrrerc f.1cile nobis effet, fi vno
pon exijtente mult:lfuerint?Verifsim:l narras.
E-D EV N TES ium iteru ad principiu, deCI
cbremus) vnu fi non cft, quidna:lIi js prxter N0fina Il
~
~
~ fi D 1
1)"
po ua.
V~ll Cl~eturu lr. ec arcmus : nnclpio igitur vnu
ah~ no e~unt . ~omodo e~lIn? N eqi tamé multa.
ln IJS enun qua:: mulq ihnt,lneft & vnum. Etenim
,fi l1~l1 um illorum eft vnum,cunéta nihil [unt,qu:lpropter neq; ll1ulta. V cra loqueris. Cum Ît:lq' vnu
h~ud Ï1~,fit ~lijs,nec mult:l,n:c vnum [une. N o'n pla
ne,N eqi euam apparent vnujant m111t:l. C urnam?
~olliam :lli.a cum i js,quœ non [u~t, l1l:l1u 111 pror
iu~ c~Ht~m~rC1Um ~ab~nt,l1~que qUlcqua ex ijs quç
mlnunC [Ul1t,:ld ahqUld allOntm attinet: ni nulla
pil rs ijs qll~ npn fUl1t,adett. V crum. N eque igitl1r
o,p~'nio de co quod minimè cft)nec phantafma ce;t~
rIS l11eft,neque vllo modo id quod non eft ab alj's
, ,
.,
N
'
J
opln~one conC~p~tlll': ?n ccrtè. ~ilproptèr fi vn1l111 non cft) 111 III 1a!Iorll opinione concipitur; aut
Vnll,m,:ll~t m~ltaeIl~,~ a 111 ab[ql~e :no,I}1U!t:lopi_
n:lp penlt~ls Imp?[slblle.lmpofslbdc ?l?1ill. Ergo
fi V~lI!p no cft, :lita neq; funt, .neq; OplOlone cti:ltTl
cogltltur v,n,um,aut l~:l1t.:l ~/Ic: ~ on vidétl1r. y n"
de neqi fjmtll:l,neq; ~tq ?l~lmlha. Non. NetH etia
cadem,aut altera,neqi coelgua, neqi fciunéta 11 •
rçl~quaq~lOtcunque l? [llpcriorib~ls ta'nqu;~ ;~~
ad IpL1 alIa [p<:4are vId erentur, en:lrrallimus rte:
que [lIn~ <lJia~nçç çffç alii\ vidcntur) vn~lm ft n6 efi~
r
R
,
V~
�·Philebus,Vel,de fun1mô bono.
Vera. N 6nne,vt {umm;ttimloquar, fi dixerimus,
vnum fi non eft,nihil cft, reaè dicemus? Et ll)axi~
,mè quidem.Hoc iç!lql diétum à nobis fitlatq; Wud
prreterea,quod vt videtur, vll~m fiue fit ,fiue non
iit,tI.lm ip(uql1t\lm etiam aliil adJe{e, atqi, inuicem
omnia omnino {unt atq; non {unt,app;trétqj,in{u_
per,& nOn ilpparçnç. V çri{sima qUid"em hrec C\ltlt.
P fI
1
L E B V S PLA ..
TON 1 $,
V E L,
, MO BON
Co;
D E
$
V .M~ '
Q.
MAJl.SI1.IJ 'ICIN~
A R G v M Il N T.
•
.*
H
Sumtn
V' 1 V S lib ri propofitu eft,de fummo anima: bo~o dit
bo u um
' ferere,quodquidem[ummumbonum,èumcodition~
Um. quadâ dicitur,cum ipfum rerum omnium prillcipium fumm,um bonum abfolutè dicatur.De hoc igitur, quad cu coo~itiooe bonum,hQc in ~ibro:de eo quod abfolutu~ ! ~n ~~r'
menide dlfputatur. Ab abColuto autem hoc manat,quemadmodu lumen quoddam ab ipfo luminis tatius fonte'dependet.Quamobrem in pha:done & Thea:teto diLtum cft aPI~
'tone Cummum anima: bonum Dei limilitudincm cffe.Niltil
vero CoIls fit timilcl~i~ quadi 1~~Î1~is ipl~u~ infulione. :Vnde
,
& a'nimx bonum em mtegra dlUlnl lumlnts conCecutlo. Hl
Ambrofia. lumen Ül men té primo, in voluntatem deinde deCceodit.ln
Nea:ar. mente ycritas,in volun~ate gaudium : in me~te ambrQfia,i~
Summü bo- YQluntat~ nea;ar. , .À.PJa~~ne hic &.in pha:dro cognominan~ij in Capien mi.Itaque fummum hominis qOllum in Capientia: voluptatla:: & volu- tisque mixtione 10cauit.Sed ante in Cola vel Cap'létix,vel voP,tatis mix- luptatis ratione beatituqinem con{iftere pofle negauié, ex
tlone•
,eo quod triplex boniCummi conditio in neu~ro reperiatu~.
'rrcs condi_ Ea eft, vt [umlJlopere PerfeetuJll fit,lk fufficiens, & expetentl~IlCS [um-' dum. Perteetum ,quia ni~illi,bi ~e~ft. Suffici.el~s ,.qui~ nih!l
&n, boni. 1 deeft illi q,uod ipCum capn. Expetendum, qUia 10 lUO Ik ex Il
10 eft, qUlcquid appeti p{)teft. Vnde quia 1'erfeLtum, fuffici~~s: qui'a r~fficiel)s 1 expetendum: Sanè quia tibi fat eq.
alteri [ufficit: qui.a Cufficit alteri, delideratur ab alferQ.Ha:c
-neque Coli [apientia: , neque vol!lptati, (ec! mixto cuidam cx
vtraque competere demonftrantur. vbi de voluptatis & [01pientia: genere,~rigin,e. atque natura permult~ di~unt~r,~e
SUtnltl- • _infinito & terJlllnO, de ~omp'ofito & c~mpofit1ollls pnnc~
llatu \I,l !n pio.-Ac demum condudltur {l,ImmuJll lU patura bonuJll, &
llUtnr~
iib[o!utûm,elfe meoCurâ vniuerCorum, hoc eft rotlus natu~a:
fOlu
a c- principium. Summum vero bonum mentis & anima: elfe ilfe rntum{i' e: Iius primi po(fe[sionem, qua: mixtioni ex upientia Ik volu-~
& pli 1chrltu
' d'Illem
"lIin en~ ura.
- ptate per veritatem.commcluratlOnem,
crlOru.
,
'
'
b
d
Bon
conuemt· Quapropter ln prll71Q onoruJll ~ra u rerum,oOrum mnium ,melw,
~"
r '
d,?,ve,nta~,
' èpm':len
' fi~~a_8radus.
lra pOllltU~ : InleClm
tio ,pulchritudo: ln tertio mens f.1pletlaque:1ll qUOltro fCleh,tia,ars,& 0rinio: in quiuto temperata voluptas· 13eatus que
vir dicitur ,qui & Caplentiam dil\inorum adeptus efi, & IW'"
'1l1anorum pcritiam (ciF.ti~ quadam & arte & 0pinjc)Ile con;
ftallçem,gaudio contép'JadoniS tOtl!$ ttl'.ultat, vQluptafÎ [en.
fuum eatenU$ fe committit, qUltenus Capientia fcienriaque
& gaJélium impcdJ1nGtnnrinde rrullum accipiunt. lntroduéhoaddialogum eiufJlll>di cft. Cll/Umu1ta de Cumijlo po ..
no vitro citro~uc Socrate$ ~luleblls3I1ecopçuliiIènt, arque
effet philebus um dirputando dcfefiu$, Protarcho nuper ad:"
uenienti gqtulacus e!l-,annuitquc,vt prouinciiin diCputan~
~o Cuam !U{èipcret. Protarchus vtpote adolefcens fubiro cft
;l{fenCus. Ad quem conueriu! Soc,rates, Çonfider~, inquir,
R~am tutelam fu[ç~piiu)ne~; ~efl}~fe ftd ~iC1'4~atjonem 1' r.o7
peres.lmo aU~1 vtr1u[que Centehuam pflUS, & èalu qba: tlbl
'relh ratione exanlinanti probabilior apparer,ac:cipedefeh.1
.dendam.Sed iam ad dialogum,vcniam!1~'
l ' 'J
Sb-
1
•
SOC RAT E $,
'~
P.R OT A R G;H;Y~,
PHI LE B V S.
' 1
~
i
.
iiii!3iiiii:m: 1DE, Ô Prot:\rche,quem nüc à PhiIebo {ermoné accepturus lis,& contra qué no{lni potius, ficubi parum
tibi :lrrideat,pugnatur So • V fsne vtraque [ententiam in {ummamreùiga:mus RO. voloequidcm._socRA.Philebus!1uiaem inqujt,animantibus omnibus bonllm eae lre-
'57
,
,
titiâm , voluptatem,delcébtionem, cçteraqj' huiu9
generis omnia. N oftra aU.t é adu~rftls ilIum di[œ...
ptatio efi,vt nô ifin quid~m,[cd fil perl! , jntelligcrc1
,meminiiTe,& qUa! hi{ce cognat4, opinio rcéèa, vcriqs rationiS di{cur{us,tneliora & poliora fior,quu
voluptas omnibus quœcunq; horum capadafuhr,
eorumqt adeptio tnaximè omniü vtilig fit, ~ pr~
fentibus,& fllwris.An non hœc vtriu{q; [entemia
Philebe fuit? PHI L. Et maximè quidem ôSocra_
tes. soc R t>- T t An {u{cipis,ô Protarche, eamqllx
tibi nunc oblata eft di{put;ltion~m?l' R 0 T,.Nece{Cf eft me illam fi.l{cipere, quandoquidem,Philebu1S!
pulcher iUe dçfclfus cft. soc RAT. Oportet equidem quid in ijs ver[uql fit, omni fiudio definirç.
PRO T. Oport-et (.1.nç. s 0 (, R A.Age igirur, .r.rrete.r
hrec id in{uper aiTeueremlls. PRO T. O!!!dna?s () e.
~od vterq; nofirûm habitul1l quelldam & aff'eébonem animi,qux cuoAis horpinibus vitam eX'r
hibere beatam po[sit,demon(hare conetur, N on '~
ne?p R 0 T.Cerrè.s oc R A.Et vos,quidemhabiulID:
affeétionemqi la:tadi,nos autem f.lpiendi. l"R o:r~
Sic efi.s 0 c.Si quis vero habitus prœfiatior vtroq;
horum videanlr,idemqivoluptati cognatior fit,ac
!bbilimétu vitç prctfiet,nonne vtriqjfupcrabimur
nos,voluptas auté fapicnlia {uperabit? PRO. Pro:feéto. ,s 0 C. Sinautem f.lpientia! fit is propinq uior~
vincet vtiqi [.lpientia voh1ptatem, voluptascotri
{uccubet. Num ifta conceditis ,a m quomodo~
PR.O T A R. Mihi quidem conccdcl'!da videntur.
,5 (Je. Phileboautemqufdnii videtur?quid.çlicisf
PHIl.., Mihi [.'111t voluptas prx{tare videtur Jem..:
perql videbitur. Ip{e autem vidcris, Ô Protarche. _
Il ROT. Cum iarn nobis Philehe concefferis di[pu
tationis officium, haudampliu~ tibi affentiendi
Socrati, vd diffentiédi potefias erit.p H J L. Vera.9i
cis. E go vero rs=cu[o,deam nunc tefij6cor:' PR o.
Et nos quoq;,tefies erimus,te ifia. q\Jç dicis diJQJfe,;
Verum nos deinceps,ô $ocrates , ve1 vQléte P hjJ~
bo, vel quomodocllnque vis, ab[oluere conemlU'
rem. s oc RAT. Conemur ab ip[.ldeaexordien.tcsl
qulm hic Vcnerem nuncupari quidem, {ed verifsi::
mum ci nomen erre veklptatis,inql1it.p'R 0 T. RCh
étè [.tnè. soc RAT. Reucrentia veto mihi {emper
erga deorum numina eft,no humana qlla:dam ,{et, ~ '
maximum quemque timorem exuperans. Et nUA}
quidem Venerem,quéadmodumipfi gratum e~
eam appelIo: voluptatem vel'otero e1fe varia [dQt
Sed ab ea,vt di xi ,principium f:lcientes, quàm ha...
beat !)aturam;inuefiigare debeml1s.Rem vnii quidem :ll1djmus : formas tamen varias admodum, &j ,
inuicé quodammodo di[similes habet. ~ide enim
delettari didmus intemperantem homInem. [ed
& temperantia temperantem: de1eébri infipiétem t>lures moinfipientibus opinionibus,ac v~na[pe plenufll;{ed dl delcél:an.
& (apientia f.1pientem. quas qUldem voluptates li dl.o
quis fimiles inimicè elfe dicat) infipiens merito vi:deatllr. PRO T AR.Hre quidem,ô Socrates,ex COR.!
trarijs rebus proueniunt,oon [unt tamen ip{~ con..
trari&.Qu,i.enjm volllptaS volllptati reru omnium
maximè 6milis non fit , cmn ht eadem ipfa fibi?
' 0 CJl. A r. Enimuerà,ô beate, neque color à,ro..."
lore,ex.cro Wcolar vnufql1i{q ue. el} ,differt, Olt vero
nigrltnt albo prreter 'luam q nod dl !ferr, etiam.ma-ximè t:ontranum elfe nouim.\ls omn<:s.~netinm
figurafigurœ cadem geriere ipfo, in vniued'ilm ea;
p"rres autcrn generi eills,aut in imméftlm inter [c
differunt)llut cutrarix (untetiam,€œteraq; huJuf.,.
modi
q;
�58
o.
'II
,1."
l
..Liber decimtis. '
mo,Ü muita rcperiemus~ Q!!am ob rem pplj. 'huic
ratioPf, q ure maximè çontrarja O11lpia. vpum effi,il:,credere. Vereol." eniJ:n,ne fortè volupr:u:es quafd,tQJ. inter [e contrarias reperiamus. p R 9 T. Fortè,feçl quid hoc rationem Jlo(ham l~det?,s 0 ç RA.
Jd certè l;edet,quOd tu hreç difsimilia cum fint,alio
(uc diçam 9) npl1l.ine voç<ls;ais enim fuaui:l omni<l
bona e[fe;fuauia verp,qujn fu;mi.a fint, nl.llla prOhjbe~ ratio. Cum a.u~em q: j j$ mulr.a malfl. fint,m ui
~<l etiam, vt nos quidem diçjnJ.Us bona,tu tamw, 0mnj~ bop;t vOc;tS,etiam difsjmjlja jnuiçem confef.,.
fur us , fi quis çoëgerit. Q$d crg~ jn,çun~is v_<:>It;l'
l'tatibus,t;tm màlis,qui bppjs idemne ~Uldda ço~
muniter jnuenitur , çuius gratja ho~as omn~~ v.~..
C~S?P .R 0 T,~id ais,ô SOcrates? An put'.as quepla,
.:U pofueriç volupçaçé bonu elIc, inde tihiçôçe!fu:;
rl,lll}:lç tolerarurii te,diceoté quafçll bonas,quafda.
,mal~s'çlfe? soc R. Y.eruntamé difsimi!es elfe mul..
~as)pl,erafque etj<l-m jnter fe çontrarias çôfitebei"is.
P R (j r, Hausi f:lnè in quantum voluptates funt.
.. ~ 0 ç R A, Rurf\.l$ inisiemrelabimur,ô·Prot.m:he,
picemusq; vOl~lpt;1iem. .v Qluptate nihil di~errc,fed
orrmvs cpnGmil~s eifc:& exempla)n 11ledJum p;lU~
1<1 antç inçlua=a njhil mouebut.ac infiar eprum ql17,
jn~p~i & ruçles difpl~ça~iopum funt~coP.tende~u~.
p ~ Q T, ~î jll~ ~içjs? S p ç R, ~a fi Ip~e te l.m~~
tans"'ego,r\!pell\!nsq; dicere non verear''lupd dii"sJ" .
miliUj.um omnium di[sünilimo {jmi\jmu11l fit, ea..
deuhqUa: & ~u,d~cer~ PQ.t ero.ltaq; ru~i.ores,qujm
padit,apparebini?E t'ùrationobis e"dderit, per..
.a~aé:t; iam fit:rur(um igitur eam exord.jamu~for..
t;t(fe ~nim altius progr~f~j in c;tndem (ententi", çon
~edçmus, VRp 'T, -Djcqtt~modo? soc R. Poncme
vici[sim interrôg4Wtn '.lbs te. Protarçhe. l' R 0 'T.
~i4qam? soc oR A, Sapieptia, fcieiltia, mens, &
qUltcullq; ego ~ principio rog:ltus quid ipfum bonum 4t1Pona vpcabam, nonne idem quod & ferplO tU1Js,patientur?J.i ROT A R.~aratione?s 0 c:
Cunétre nanque fcielltia:' multre videbuntur, eaJ'umq; nonnulla: difsimilcs inllice1ll, <}uoçl fi qua:
$!tiam contrari, fintlnupqujd prç[en~i difpp.tatio."
nt djgpus fuc;r~,u hoc ipfum veriçus, null;UI}.fçiçn
~iam fçieqtire di[~itl1ilem dixer.im~ Sic çandem feT~
mo nolter t~nqu;\m fap~laeuqnefceret,nos aIHe11l
ruqit.lte q uilda~ d~tjnçrçm ur. A ~ fic fj.eri plÎnime
decçrl'quin potiUS JiluÇfs rati? habçnda çf\: Mihi
igi~ur ~ in tua?8ç in me~ oraqon~ ç:lÇ .re'llJO i4 ~la
cetlvt ml1l~~ videlicet volup'~ilt~.S~ a~ dl[s.lm~lç~ t~nt,
JIlUJt~ prreterea differen çes~; rCle~lre, Dltfe:çn~am
jtaqp.c mei ac ~ui b9,l1Ï /> P~otarche! mlOlmç ~b ..
fcondentes,fed in lucçm pçm!ls çduçeç~s·~, fer~mus~
fi qui exam10antes inquirant~ VQhlp~ate1!}!Jl~ ~n f.'l-.
fientiam,aut ~ettium prœter 1i~a qUJdd~m PQJl U11l
'. VQca;re fas fi~, N lInc enjm nçquilq\lam iftud CO?",
. tendere d~bemus, vt qua: jpfç p'0llo?aut qll:ç t~ vtq
cantled ci quod yeriisÎmulll çft, faue~u~, PRO!
Sic oponet. S QC R.J:Ioc itep1lT).uIçO ~a~1~1llutu~
çonfefsione fiabiliamJl~.p R 0 'l' ,QEj41l~rn, SOC,
~od omnibl1S' hOl~~n·ibJ.Js Jl}oleflJ.lm.
8çvo.,
ll!ndbus & inuitis etia ii)terdlllT} 'luibufdl,.l' ~ 0,
D~c pIani us, s Cl C RA. ~érmonetp q ui p1o~ ~p~ldeç
inquam, naturil m;qbilem. M.ulf~ ynu1l} ç[Jç, ~
ynllm ll}ultalmirabjle piau, In qug f~cjl~ ' d1 y~ra-:
p~n~; p!1ftÇll} dcfep~as1lt~n} mou~~ç, l' ~ q T A R!
1'1 unqui~ JlOcejs, Ç,tj quifpia,lT).c verbi ç~uf;l. Pro..,
,arch)Jm ynii pa!ura gcnitu af(erit, e»nq.elT). rurfu~
~llJ~QS pjcfl~~rurfus 'luj me ~ inçer [e çontrarjos,
\!f!,
gxaué,leué,~lgnu~,p.aruum ponln~, ijdém eUll_
dem Vnllmqi hominem ponant, & multa huius
ge'nerJ-s? soc JI.. A. Tu quidem, ô pr.orarche',circa
vnum ac multl,qu~ mira vjderi defierunt,indncis,
& qUJe, vt ita d.ic.am ,omnes t:onfentium: minimè
rentandaeife, çuro pueriliafint quredam, & faei:. .
lia' çpgnjtu, aç maximè fermonibus obfuturil, ft
quis .admittat;nec rnirabilia cé{end.a, fi quis mem~ra aU:u;us part:s q;ratione diujdés vniuerC'ls cas,
,tlt1d vnuffi,effe cofe.lfum,mox rcfellat, derideiltq"
q uau mon{ha faten coaÇtllm, VPum muIt;l [cilicet:
infinitaq; elIè, mu Ira veràvnum . PRO T. Tu vc.
ro qua:na~ aHa dicis, ô Socrates, qua: nondum
~onceŒ'l Clrca fermol~e~ eun?e m diul1lgata tint?
S? ~ R.;\, .~;1ndo 'J,u)fp)am, .0 puer, ipfum vnum
nlhJ~ ex l~~ qure .0~lUntur, & oçcidunt, ponit, vt
paulo ante nps dlXlmus,tunç tale vnulU haudql1a_
quam refelli debere conceifum efi.At quum vnum
hominet:? affirmare~onatur, bouem vnum, pul~hrum ~?um~ vn~lmq; bonllm , nunç [.'lnè in ijS~_
,"u[mod19i Vnttaubus,anxium fiudium, aç eti:i dilli~oamb~guafit.PRoT.~opaél:o?s oc R-A T.
P~l:n0 qUldem ~trum ~d~ittendumfit,eiltfcelnd_
dl qua~dam vnttates _vere elfe ~ Deinde quom.odo
quamlibet earulll; vna femper eademqi elfe putan- ., .
dUIl),ne~ g~ner~tlOnem, nec interitum fu[cjpien_
tem,fua'l' 10 vmtate firmifsimam ; Pofiremo llun- '
qujd inrebll~ genitis, & in~nitis qua;que po,nen- ' ' ..
da fit , fiUé dlfper[a, mllitaq; ex vna iam f.1.él:a fiue - ,
totaipC'l;lb feipfà feorfim,quàd maximè oml~ium
;mpofsibile videarur, vnum id~mq; fimlll in vno L
JIlultisq; fieri',N on illa igirur,ô Protarche, fed jfia - .
funt qu:e circa vnum &. multa, & male çonceif.'l 0'mnis difficultatis defeé!:usq; {iJnt caufa, bene auté
eJÇ~min~ta,façjlitatis. PRO. Oportet nos,ô Soçr<rtes,hoc primumin prrefentiadifcutere .. s 0 C R.Sie
ego quidem iudicarim.F ROT. Hosigituromnes
concedere hxc tibi exiftima. fonè verà nunc prrefiat l)hH!=~u)<!ij~G Jllillii <vt diçitur) ql10d bene ia- M.alu~t!~
e~ç ~ fogando no~ Plopere. s C,l c.Efto,At v~lde po_ ~~ ~%c.
tlfsJIIl\.l1ll CJÇOrdlemUr ~ cum rouIra & vana in his
~ubiç~tionjbps pugna~nfit?hlnçnefp R.o T. V ndé-'
pam? s p ç. y num ilc plulta ra~ionibps idçm faéra,
pmnetp ~J>i'l~le 0filçiopePl ~ qtioP~~1l1 ~. nun.c
pçruasa~l,qupçl n nunq~lflm futunun non eft) ita
~~tnc: pp~um hit~d çœpn,fed eft , vç mini' q\.lidqn
y~9~tUT? 1~ hoç shrPlltaf.~onum genere Protitrche,
~m~ona~ls qu~pam (3ç nunquam fenefcens infi~a
nobls ratIO. ,E:.m curo primum adolefcens aliquis
guftauit, ~cu ipfe congratulatur, quau qllendam
,thefauruJll fapiçntire nilél:}l,s , & voluPtflt~ p!Çp~ls
~xultat)aç fuerit? Orn!1~!l1q; difputaÜonç.Q.l II bçpJ:.er. tentaçituIIl quiçleql in alter:ul1 partë reReél:ens~
IX ~n vpulT). C~01~i(cens?tu~n ver,à ~~plic;tns it~l'Li~
~ l~ tpulta çll~n buens : vb~ cene in dub~tatiQnet1l
dl~Hcultate~q;Jeipfum prim à aç pra;cipuè deijçjt
!ie1Ode pro.JÇl1l1u qU~quç fiue iunior) flue. fenior ~
rau~:eCJ. uaIts fihnÇÇ patri,nec p1atri, nec fludiétium
CUlq ua 11l parcens l fermè etiam nçc alijs anim;fnti_
J:>l1s~nedum hOJlljnibus)quandoquideIll & barbaforum nemini parpt)modo in~erpretem alicunde
nancifcatur.,p R o.Anno yid~s~ô Socrateslqui aft.i
~us,om.nes 1Uuene~ nos eIre? t.4 no? me~uisne ·vp.~
eum Phdebo,fi nos çontumelJa alIereris in te im..,
peçii1faciall}9?vçriitamë, (intelljgim~s ctit quod di
cis,)fisP JllO~9 eft~ fi q~o~ machinamêtii q~JQ p~r:,
~urbatlo h:ec benJgne e dlfputatione reijçj} ac yi!J.
1
"quxda~
�Philebus,Vel,de fummo bono.
quçdam ad fcrmonem comodior reperiri pofsit,&
ip[e meditare,& nos pro vJribus te [eétemur: Neq ne eni m parua di[putatio prx[ens efi, ô Socrates.
soc. Non certè,ô pueri,ficenim Philebus vos ap.
, pdlallit.N ulla tamé efi via pulchrior. neq; dlè po~
tefi, quàmilla quam femper ego dilexi. At illa me
fxpe fugiens,defertum inopemq; defiituit.p ROT.
~xnam ifia?dic modo. soc; R. ~m ofiendere
haud ita diff"icileefi,perfeSl verodifficilimii.~a:~
clique enim per artem adinuéta [unt, h;lC inlucem
hominiblls prodieruntvia. Animaduerte qua:[o,
quam dico. PR.O T. Die modo. soc R.. Donu pro..
Pt't '
feéto deoru ad homines , vt mihi videtur, per Probi;;:~no- methellm quédam vnà eum quodam lucidifsimo
tiores &~ij~ igne de[cendit. E tenim pri(ci nobis prœftantiores,
propinquio dijsq; .d'pinquiores,hxè nobis oracula tradiderut
r~sii
quod Cllm ex vno,& multis confient vniuerfa quç
qUis oCnl~ffiO femp<,: r elIè dicuntur,terminumq; & infinitum in' pO!lh,cüp~ natu habeant,oportet nos his ita ordinatis, vnam
~aturrcien _ [emper ide,un in vno quolibet generati~ p<;>nentes
tu~~~ll'e v!r inquirerc,& cam infitam inuenturos elle: quam fi
tUtc~"& V1r comprxhédamus,pofi vnam duas,fi fint, per1crutnme
,
'
'
1'
'IIOCtitate tardi mInUS ld pateat,tres,aut a lum,numeru qU<t~,~i,ëtia
rere, & quodlibet eOl'Um qua: funt vnum, rurfus
~~~ ln qua- eodem paéto d1Uidere, quou[que ip[um principio
~tita~~~I~ vnum,non modo quod vnum multaé);, & infinita
ln , terrni~ii fit, verum etiam quod fit, aliquis no[cat: infiniti
~ Infinitii. autem ideam no prius ad multitudinem adhibere;
q ulm quis numerum omnem inter infinitum , &
vnu medium cadentem percepit,tum demum vnu
quodlibet omnium abeutium jn infinitum dimittere. Di j ergo, vt diximus,fic nobis inuefiigare, difcerc,& mutuum doceredederunt. ~i vero nunc
ex tant ex , ho~inibus fapientes, vnum quidcm ae
multa vtcl1nque contingit, velocius atque tardius,
quàm decet,inducunt, & pofi vnum infinita eotinuo,media vero iIlos effugiunt. ~ibus di[putâdi
mutlla inter nos ratio,tum dialeébca, tum etii liti
gio[;\di[creta eft.p R o.~~ m,o do dixifi~,ô Soc~a
tes,partirr~ intelligcre mihi ~id:or, parum e~:ü'lU$
alldire dehdero .S 0 c. Per[plcue hoc confiat ln hte
ris,ô Protarche,quod dil(imus.Itaqj in his quas di
dicHH,id accipe. PRo. Q!!onam patto? soc. Vox,
inqu:l.,ex ort! nobis erupens ,vna dl,& infinita: rurfus voces numero,& cunttoru pariter, & cuiu[q;.
PRO T. ~fdni? soc. N eutro tamen horum doth efficimur,nee quod ei ro infinitu,nec iterü, quod
cius vnum cogno[cimus,[ed quia & quot, & quales [unt,tenemus.hoc enim vnumquemq; nofirum
1-t acr ,
gramn1.lticul11 reddit. PRO T. Verifsimaloqueris.
I\tilt~:CIOI
ne
SOC
R A. ldem quoque muficl1m
hominem fadt.
VQ
es
'
te~es in de_ PR 0 T.~aratjone?so CR A. Vnaquodammodo
tQë~.i~ellera & in hac artc vox cfi. PRO. ~,(dni? s 0 e l,\. A. Duo
\t.
item ponéda funt,graue & acutum, & tcrtium to.
nus medius:n6nne ita? PRO. Ita. soc R. A. Veruntamen nond1lm doétus muficen eris,fi h~e [O,la cognoueris,& ifiaignorans,vt ita loqllar)null~us eris
in mufica pretij. PR o. Nullius, soc R A. Sed pofiqulm,ô arnicç,accepe~js quot interllalla yocis nul1lero [unt circa graue atq; acutum,&; qualia, née..
•
n\Jn interuallorum termini,& qpotcüq; ex his ç6pofitiones proueni~nt.Q!!,.x maiores nofiri eofpiciétes nobis coru feéJatoribus, vt hllill[modi qua:.
dam harmonias appellaremus,trapidarunt.ln 010tibus prœterea gefiibusq; corporis alia qu:rdam ta
Ha indre monHrarunt,qua! numeris demenC1,rhythmos atq;'méfuras vÇ>carj illlfcr~:eopita~e p~,œtc~
,J,
û:,
1
,
'
59
rea ~ eadem r~tione de vnoqlloqj qll0d vnum, &
multa d't,conhderare debemus. N am quando ifia
fic accipis,f.1pien$ tunc euadis. Cum vero & aliud Circa finit:t
quicquam ita comprxhendis,f.'piés turfus circa il ~d c~' !l1cdla
cr' " ' 1 fi '
ell.
l u d enlClCrlS.
n nlta autcm fiIOgu 1oru- & in filngu. Japlt:ua
Circa iofio '
lis multitudo,vagum te incertumqr, & rationis ae ta non efi
numerircdditexpertem, vtpote in nllllum Cl1ill[q; rio.
terminulU refpi~ientem., p R (1 T. Pra:clarè hxc, ô
l)hilebe,Socrates Jtlihi dixilIë videtur.p H l L. Mihi
quoq;,[ed quid ad rem hic fermo?quidue fibi vult?
soc. Reétc id,ô Protarche,Philebus ifie quxfiuit.
PRO. Pror[us. Re[ponde igitllr. s OCR A. Faciam
quod vultis, vbi de his ij[dé pall!i[per etiam dj[putauero.Vt ~ nimfi quis vnutrt aliquod accipit, is vt
diximus,haud moxin infiniti nauuam', fed aliqué
tlumerum de[cendere debet:ita vicifsim, fi quis inbnitum primo [umere eogitur,nequaquam ln vnü
c:ontinuo,[ed in numerum quendam qui multitudinem aliquam habeat , debct intendere , ex omnibusq; tandem in vnulU definere. ~od vero nunc
diximus,rurfus in literis conieétari licet. PRO T. '
~omodo? soc. Pofiquàm infinitam vocem cogitauit,fiue Deusaliquis,fiue homo diuinus, qualis apud Aegyptios Theuth quidifuilfe fertllr,qui Tlteutb.
p rimas in ipta yods infinjtate voC'ales literas cofiderauit,qux no vna,[ed plures funt ,rur[usq; alias
qua: no vocis, [ed [om participes elfent, atq; hani
nllmeru ccrtu fimiliter defilliuit: tertia deinde [pedé literaru difijnxit, earu qllas nunc mutas voca.
mus,pofiremo [oni expertes mutasq; di[creuttv[q;
fingula qua:di, vocalesq; & medias eodé modo,do
nec earu numero in fingulis fpeciebus,& in .vniuer
fis reperto,eleméta vocauit. Cumq; videret neminem nofirum, horum qniequi feorfim percepturum,nifi vniuerfa percepjJfet~hoc velut vinculum,
vnum quiddam cxi11:ens, & in vnnm di[perfa redigens mcditatus,q ulm vni in his elfe artem gramaticen anir~1adl1e~tit, èo n?mine,ap~ella~it. ~ H 1 L:
Ha!c plamus,quam [upenora vldelicet lp[a lOuice
comparata,ô Protarche,eoprxhédi. Idem t amé &
nuc,& [uee,rius in hac di[putatione defidero.s 0 c.
N um,ô Ph'ilebe,requiris,quid videlicet ad [ermo.
nem~nofil'Um ifi,a côfcrant? PHI L. Id [ci!icet quod
dudu e~o & vna 'protarchus requirebamus. soc.
N unquld hoc allecuti,requiritis ramé iampridcm .
vtinquis? PHIL. ~On.lm paaO? SOC. An non
de fapiétia & voluptate nobis ab ipfo principio di
[ceptatiofuit,vtrüexijs eligendum? PRO T. Imo.
soc. Etenim vnulll elfe vt~unq; horum diximus.
P R ~.Diximus profeéto. SOC R. Hoc ip[um prior
[ermo rcquirit,quomodo vnum,& mu1ta vtrunql
horum fit,qu6ue paéto non infinita contj?uo~[cd
certum vtrunquc horurn numerum acceplt pnus,
qu:\m in infinicnm porrigatur.p ROT. J-li1u~ fanç
in 1euem n05 qUa!fiionem, ne[cjo quo modo $0..
erates, ô PhiJebc, drcunduxit. Q!!are ilg e ~ confi,.
dera vter nofirum ad rrz[ente~ il1terroga~iont:m
~e[pondeat. Forte: tamé ridjcu14 efi~p1e ~i[putatio.,.
nis totius [uccèlforcll}, eJ!: eo quod rçfpodere at! id
modo nequei, rur[us ~oc ipfi.~rp tjbi imperare. At
ridiculu m mul~o llUgls ~lfet, neutrurn nofirûm id
polfe: M~~it;1re i~aq~ç quid agamus. fpecies enirn
volPP:;1US 1 no~lS eXlg~rc Socrates velfè videtur,
fint,I1Cclle,quo~q; prœterea~qué\lésue fint, & de fil:pjenti~ c~dem hmiliter percontari.s 0 C R. A. Vera
10quens,o,Ca,l1ix fi Ii. ~ifi enim id cirea qllodljbet
r;
YJ?uIll~fitlllle.ldçqt)~ cQtrar~utl'J, qUP'~:pdtllodll"l
-
c:>ratio
�-6 0
Liber decimus.
SOC. N eq ne in volu putis vha Ùpiellti.\ infit, n~
lus vnquam no!hûm V11.i~IS crit ad aliqujd pretij.
'Ille in [.'p!étix vita"volllptas.Oportet enim fiquidern his prius borw fIl ef!:,nullills ampli us indigere:
J' ROT. Sic ferme, Ô Socrates "Iç res haber\! videfi v~ro alrcrutrius indignum app;\rer,halld vlteriùs
tur. Ac prxc1ara ~Iidem res pntdenti viro omnia
llolIç.$ecunda verp nauigatio, proximaq; vidéwr
reuera nobis dl bonU. P R o,N 0 cerrè.s 0 c. N li vO
lumus jn tdp[o pçricullim f,1cere? PRO T. Prorfus
~b eo , fei pfu m mini me latere. q uorfum autem if!:a
nuncclixerim, dec1;lrabo.~p[e nobis,ô Socrates ,di
SOC R . R.efponqeigitur. PRO T. Die. s 0 CR A T.
0pJ:al"çsne,ô Pr?taJ'che, plenam {llmmis voll1ptafputa~iQnjs h!lius au~or e~titHh,teq; ipfum ad in.
J:jb~15 omnem vitam 'agere? PRO T,~idni optem?
uef!:jgandum quid e)!: h~lnlanis rebus optimum fit,
prxbuiUi.N am cum l}hjlebus voluptaterp,dcleçça
SOC, Nunquid alio '1 uopiam il1digere te vltrà puponé,lxtiti;un, & reliqua hllius generis, hominirares,quado perfeél:a hanlln pof1è[sioné fruereris?
bus optima dlê; af1èreret) tu JIIi f!:atim cPPtrad ix.i ~ ROT: N eq,uaqllam. SOC. Aduene itaque,nllJn
Ip[1 J:lplentl:ll11dlgereS,& intelligenti;!, &: conue- ,
(h,eife )1on ea, (ed ilhl potius qux fxpenuwerp JO
memoriam nobis fpote reducjmus, reétè agent es ,
nienti Ptioçjnari~ne, & ahjs quxcuq; horllm cog~ata,{ed ne~lle Vlfi.l? PRO T .Et qujd~omnia porvt in memoriam reduéta vtraque difcutiatur. Di ...
ro h,lberem,h voluptate f1'l1erer.s 0 c. Etita vJUës,
f;is autem,vt videtur,( quod adijciend':lm puto reétè) prxf!:antills voluptate bonllm elle, mentem,
per omnem vitam prxcipuis volllptatibl1s ;lbudares? PRO T. Profeéto. SO CR. Si mente, memoria,
fciétiam,intelligentii,arté,& reliqua huiufcemofcientia,opinjone vera penitus çareas, primo quidi,& ~ hxc capefcere potius qU:lm ilIa debeamus. '
dem hoc ip[llm,s.audéasne,an 1:0 galldeas,te Ign~
~~ vtrac:!; cum in d1Jbju. voçata fint omnÏ:l hxc,
9. u~i~ ioç? 111inati fUll} U$ , nô pr; us te d(;)Il'~u. d imi[.. rare necefIe Çfi,Cll fis omm {apietia'Vacuus.l' ROT.
{uro~ qu~ h~lic conrrollerfia; ~doneu~ fims }mpoN e~e{fe . s o~. Et cum m:01ori~fis priuatus, haud
f.1ne te alJquado deleétatu ful1Ie record;lberis, nec
~leretllr. T II vero coçefsHh q uidë , t:e~, i p(U!"J? »~ id
cxçqu~dii e~pofuj!ti . Nos itaq; dicimus quod pnçvlla voillptatis repente incidetis rcftabit memona?
,i folent,qux ~eétè ,d ata funt ) erip~ noli,cçt~ Omi~
& opinione vera carens,du.lxtaberis , IXt;lri tc mi-4
te igjtur ,HU. di[putandj Il}odü nunc qUldpI) , s Q c.
niOle opinabere.Ratione quogllc captus, quotl in
~qn dicjs~ l' 1\ 0 T. ~o ~ubl~atio'nUIll {CfUpUpoUerum volliptatë aliqllam ad eptlll'us tis, ratio}os ini jds?eaq; interrog~s 7 qu!bps 4e rerpô~ere ~i
cinarj non poteds. Duces at1té non homil1ls vki,
bi nUrlc nemo pofhum Idonee f.1ltem poteft. Neq~
{ed pl~umonj~ cuiu[d;î,i~ çf!:,fpongix mannx, aut
,enim 'b~lle finita efI~ ~i[putatio putada et1 7 U,l p~i:
eor!! ;l11}m.1hu,m a nnoru, qux conchas habêt. Suc
ple~os 0I?n~s nos reddidifb. A~qj fi minu~ 1~ nos
hœc vçra?an,;lhter de bi~ fentin~ Hcet? PRO. Et quo
vale17?us/tjbi ;1gen~Pl11 ef!::pollicirus enim es. Hoc
pacto ahterrs 0 c. An vna nobls hUlU1Ïnodi expeté
jgitur tu c6[ulP? vtru voltJpqltis & [.1pientire [peda? p R. o. ~ utu me,ô Socrates, prxfens fermo reddidJt. soc R. Ne !ief.ltigemur hic obfecro, fed iam
des dHbnguend<e, an pO~i,u.s dimittend~? an ,a lio
alteram ilbm, mentis fcilicet vit.lm in medium :ldquoqllam modo que:ls vellsue,qux 11\10C inter !los
dllcen~es, vlterills conG.dcj:'emlls. PRO T . ~alem
controuerG.a [unt,aperire soc R. N ihil igirur '?Jemendum dl: mihi quidem amplius, poflquàm ,h;ec
jnq,uis?s 0: . Vtrü aliquis poi1ru vhlere Gc e11geret,
tllitadixi!h.Nam vbi fi yetis ~:licitur,o~nis qualivt lapJenti~,mentem,fcientiam, mcmod:i. omnem
bet jn re formido fllpatur; aççedit:, quod debrum
omriluJI? po[sidcret, vo!uptate vero nul\a pcnitus
'Neq..u evol u ;tliquis memoriam nobis aliqu:lm [uppcditaif~ vj- [rueretur ,nec rurfus ;lfftccrctur mole{lia,fed fine vI
pta~e , .~eq; dctur. PRO T '~0{ftaaO,& quorum memoriam?
10 tah ilHèétu Vllleret? l' ROT ~ N eurra çx I)S, Ô Sofaplentlôl ef1
1
-,
, ,
crates, vita,aut 1nihi,aut altcri, vt arbitror. eltgëoa
(e [ummum soc R..~os ,0 Hn 1ue lom111ans,fiuc vlgllans ferbonum , [cd ,m ones aUdll11,nUnC de yoluptate & f.1p~efia cogividç~ur . SOC R. ~d autep1, Ô PFotarche, Vlt:l ex
tertium. . to, ncutram harum cfTe bonum, (cd tertium ili-,
ilmbobus in ynum congredi~t1bl1s mlxta, & (0111'q uid, quod alllldd1ab vtraq~le,& a~nbabus ~n
munis effeéta? PRO T.Ex voluptate ais r"[11'c- t'1"q',
,
, , 1"
""
'c'
inchus!ldq; fi nunc nobis !iquidopateat, voillptas
& mente~ SOC R,.. . Hanc ipf.tm dico . p ~~ o. V nui:" Triurn 1';
'r
r
.
'
l
'r
'
\
m
qua:
viél.ona procul aberi~ : bon~lm quippe i~ë quo,d
qllhque ~ane lanc Ipla~ potlus,qllam ex ftlpcrio- ru
' p'1u
ma.
rI'bus a1tcrutr cl.- el'1get:neq ue y nu, optablt
lIidem
?Ila n~qué\ql1am ent. $JCne? an ~hter? PRO T. SIC
alius minime,fedldé omnes p:lrIter expctcnt. soc:
vtique: SOC. SpCClcbus lté\q u~ volUpt a t 15, ad d1l11~
fionem baud am phu s,vt mea fen OP)11l0, l11dlgebl
Videmusnc igitur qllid ex prxfenti Pl~Jllt:ltione
fe(,l~ta~~r? PRO. Prorfus quidé quod trcs vira: promus,ql1od;n ièqu<:tibllS cljlrius innpt~rcet. P ~\ o.
poht~ illnt,:ex duabus ne,utrft,fuffJclens,~ll~ op~:ida
Prxclar~ 10qUCr,lS, pe~'ge he obfccro. soc. 1, a~~
vel homwJbus, ve1 cçtens al111uantiOus.s P C R. An
cula l),llx.da m pl"~u: a[I~~erqnu~. J.' ~ 0 T r ~x pû
r
$ 0 c. Iphus bOlll Çodlpol1e n Yldehcet, f'qh::~un~
non, ~irc~ ha;ciam ifl côi1at,~ neutra iprlllJl b~11!i
pofSldet. e tel11m pcrfeCt-a & l11ffJclens c!{et & vni~l1è,an impcrfeétllm.nece[fc fit. P R Q T. OmnlJ,Jn,l,
uerfis plantis,& ~njmant1b~s exOp!anda,~lI;e~~I)_
o Socrates, perfcG!:JiSllllllm. soc R /'1. ~l~ v~~o)
ql,le fi~ femper V1Uere po!~ét. ~i quis vero ex nobis
fufficiénsne bonum lp{um e4? PRO ~. ~ldnl . ~
alla ehgat, prxter natur:-\ dus quod Feuera affc?t"i_
,
in hoc Ip[ll 111 ab o1ll11lbus q llX ft\11t,d1ffçrrc neçe~ç
~umc~t,~hge_t, neq; id fpollte,{cd ex ignoqnrla, vcl
,.
cf!:, cUllél:isq; prxfiare. soc R. Hoc quoque deJ1Condltlo
&
l
'
b
'
n'
{it
Il'
,
.
uo
'
d
quada neeefsitate. l' R O. Hxc iti'l [~habere
lOfehcJ
,. b ' , 0 maXl\lle,vt ar nror,necenanu e a erc;:re,q
,
lors Olll Cft
'
"
,
'
,
videntur.
soc. ~d ergo PI1l1ebi dea haud ideln
l'Lex.
omnc cogno{cens idi pfum v~n~tur, & appe~lt a~q
llod
ipfum
bonu. e'xif!:imare oport~at) fatls-ia diprxhcndcre çuplel1s,at(LliC Jpfum Hl [e, ~ alla cndü e!fe vide~l1r . .p H Ii Sed n~q; ~tii tua més ip~u11l
ca ipfu In po[siderc,cxterorurr~ q; I11hll cur~t, prxbonllm e~, 0 Sç,ratcs. J;fd~,enll11 repr~hë~~ol1~~US
terqll.'tm ql1~ vn~ ~l1m bOl1~s perficj~ntl1r. PRO,
dt obnoxll. soc. Forfiçan,o Phllebe mea.non taHis repugnar,i non po~cfl. S Ç> CR . Corfideremus
mé veram diuina~q; mentem fic arbitroi· , fcd ahigltLlr di)udicemusqi voluptatis & [apjétix vitam
~er fefç}1abere .Equidé 'll1()d primas!n~1taèomuni
icor[Ull~ ipfpjci~ntCs.l' ~ 0 T. ~o paéto inquis?
oratio pr«çedens ofiédit,obferuare qucamu$,nuI-
•
1 .
s
i
vitA
�Philebus; Vel, de fUlnmo bano.
vita mens obtinelt, non contendo ego quidem.De
tecllndis vero videndum efi,quid faciemus.fortè e.,
nim communis vitet caUL1111 alter nofirûm métem,
alter voluptatem afferat, atqi ita bonLi ipfum nClltmm erit ifiomm: fortè vero alterutru horum cau
L1m eaè quj[piam cen[ebit. QQ..o rnagis ergo cé>tr<l
Philebum decertarim,quod hac in promi[cua viq
quicquid illud denit}i fit quod à vita fufceptu expetédam ipf.1m bonamq; reddit,ei mes ipfa,quàm
voluptas cognatior efi,& fimilior. Atq; ex hac ra. '.
.. tione volllptas nec primas,nec fecundas etia partes
reuera tenebit,longius auté aberit à tenia forte, fiqua mere menti hdes nunc efi à nobis' adhibenda.
P R. o.A tqui,ô Socrates, voluptas iam profirata videtllr t}uafi rationiblls tuis perculf.1: ni & de vitto
ril decertis, iacet. De mente vero vt videtur dicendllm,quod non f.1pienter fibi vittorii vcndicaret.
E adé qui ppe pateretur. volu ptas au te fecunda forte priuata,omnino iam ab eis amatoribus contene
tur:neq; enim ~que pulchra vlterius apparebit.s o.
Qllid igitnr? nonne dimittere ilIi prrefiat, nec ex..
quiLitaexaminatione,redargutioneq;dolore a,ffice
re?p R o.Nihil ais ô Socrates.s 0 c.An quiaimpof-.
fibile quiddi protuli, do\ore afficivo]uptaté?p R o.
N on ob hoc tantu, veru etii quod ignoras nofiru
Jlullum prius abire te dimillllnl, quàm ad honi fiHem ratione deueneris. soc. 0 longui Protarcbe
oratione fllturam,imo vero faci\em propemodum
llUc.Videtllr enim alijs quibufd:i infirumétis,qua1 fi talis prreter rationes filperiores opus e[fe, fi quis
palmi meti fecundi com paraturus accedat. fonaf
fe vero & hrec habemus. Igitur oportet? PRO T A.
~fdni?s 0 c. Principiu itaq; huius ponentes eautè & difiinétè occupemus. P R. o. ~ale principiû
dicis?s 0 c.Omniaqux nuncin vniuerfo ftll1t, bità
rii difiinguamus.lmo fi vis trifariam. PRO. ~6~
nam paéto? soc. Accipiamus nonnullaex ijs qUa!
nunc à nobis [unt diéta.p R. O. ~xn:i?s 0 c. Deum
dicebamus ex ijs qux [unt,alterum quidé irifinitu,
alterum vero terminu ofiédHfe.p R o.Omnipo qui
.dem.s 0 c.Has itaque fpecies duo illa ponamus:ter
tium vero,vnum ex vtrifq; commixtum. Ridiculus tamen video!" admodum,dum per fpecies dillidere,atqi dinumerare ifia contendo. PR.O T. ~id
ais ô bone vir?s 0 c. ~arto adhuc genere opus effe confiat. P R. o. ~onam? soc. Caufam mlltux
commixtionis ifioru confidera. eamq; prxter tria
. illa qllartu pOllito.p R. o. N llnquid & quinto infuper indigebis aliqllo difcernente? soc. Fortè:non
t.unen in pra:[elltia, vt arbitror. Sinalltem opus fue
. dt,ignofces mlhi q~lÎntam vitam fettanti. PRO T.
~id obfiat? soc. Principio igitur, quatuor homm tria illa diuidétes, atq ue vtrunq ue duorum in
multa diffHlum dillulfumq; vidétes,OlOX in vnum
rur[us vtmnq; eoniungentes,perfplCere conemur,
quatcnllS vtrllnque horun!.,velvnum,~el multafit.
PRO T .Hxc mi hi fi planius dixeris,alIequar fortè.
()"
soc. Duo profecro qua: propofita {unt dico, hniti\r~d ifini. tum dico,& infinitu.quod autem inhnitum multa
IllU!ta. quod,unmodo fit,conabor oficndere:finitumvero
in pofierumditferatur.I' R o.Ditferarur. soc. Attende igitur:arduum nanq; atq ue maximè contro
uediun efi,quod c6fiderare te lLlbeo .Attamen ani~ag'
. maducrte. Primllm auté circa ealidJus frigidillsq;
~\t~ti~~C~l confidera, vtrnm tcrminum aliquem in eis inuett Ullt ,& ~~Il nias::ln potius magis ae minus dl1m i is generibus
tuo t •
a in[unt, finem reijc1itnt,'fine nanque ~dhlbi[O, iP[.l
etiam finirentur. PRO. Verifsima loqueris. s 0 c. At
vero (empc~ in [cipfo ca1idiori & frigidiori magis
ae minus eae fatemur.p R o.Maximè.s 0 c.Semper
ergo no bis hrec ratio monfirat ab ijs fi'ncm abelIè:
eumque fine fine fint,omnino infinita [unto. P R. o.
Prorfus ô Socrates. s o. Euge amiee Protarche,intellexfii,:ltque adl1ertifii nunc quod hoc ipftUll veheméter abs te modo pr011lu~ti:ltLi,& ip[um quoq;
ql10d remi[sè dicitur,eandé vim habent quiipftll1l
magis ipfUmue mInUs. Vbicunq; enim ad[llnt,non
.J
fi nunc elle quantu vnum quodq;, [cd [emper vehe
mentius remi[siore, & vicifsim vehementiore remifsius omnibus aéhonibns inferentia, plus ac m~
nus efficiunt: quantum vero femper delent. ~od
enim nuc diéèum efi, non delcns q llantum, [ed rclinquens ipftlm & men[ura in fede ipfius magis,&
minus, & vchcmenrer, & remiisè innafci: parent
hxc ex [ua regione,in qua incrant.Neqi enim cali~
dius & frigidius iam amplil1s fit ,fi recipit quantÛ.
Diffugietcnim,neevltrà e6fifiet calidius iefum,&
frigidills:quantu vero,fiat,progrediq; celIat.~~
obré hac ratione calidius, & frigidius infinita iaI11
efi"e confiat.p R o.Sic apparet ô Socrates: verunta~
m~n vt i pre dlxifii,haud facIle ifia perci pi poŒunt.
Fortè vero deinceps iterl1m repctira, intcrrogant~
pariter & refpolldenté confentire inuicexp declar<l;
bunt. s 0 c.nene dicis, atq; ita pro viribus agédum
cfi.fed intuere primü, ntun id iignum ponamus 1Jl s~gnum inli
finitx naturx,ne fingula tran[currentes orationem Olta! naturç.
inlongul11 nimillm protrahamus. PRO. ~odni
dicis? soc. ~recunq; magis ae minus, vehemen..
ter atque remi[sè,nimisq; & huiu{inodi quxdam
admittllnt,cllntta in vnum infiniti genus reducen Qua: in g~:
da [unt,quemadl11odum filprà dixlmus, alferelltes nere lIlfinm
omnia qux diuiduadl[pedàq; [unt, in vnllm opor
tere colhgi,fecundumq; Vlm vn:lm, velur vna quad~m naturam fignari.Mcminifiinc,~p R. o.Memini.
.
.
' 1'
d
..
r. d h orum Qpa!filn..
ge.
5 0 c .•n
~x vero ta la qua: am mlnlme, le
"
.
.
'
. nere 11ItI.
comranaacclplllnt omma, pnmo qllldem xqll;:tlc
ip[um atq; xqualitaté, pofixquale & dllplum, &
fingu1as inde proportiones quafcunq; ad numeru
numerus,& ad menfuram menfura habet, hxc inq uam omnia in gcnus finiti referétes, retténe faee~
remus.~id ais ad ha:c?p R o. Prxc1are Ô Socrates;
S 0 c.Age. Tertium autem ex vtri[que eommixtu,
quam ideam habere dlcemus? PRO. Id mihi tu diccs, v~ arbitror.s 0 ç R. AT .lmo Deus, fi modo ql1i~
Deus meas preces propitius eX:llldiat.p R o. Precare igitt1r) & contemp\are. soc. Contemplor f:1nè.
Ac mibi videtur deorum aliquis nobis amice nllnç
a[piraae.p R. o. ~o patto id ais?& qua coniettu_
ra vteris? soc. Dicam planè,ru vero attentis auribus adfia.p R o. Dic modo. s o. Calidiusne aliquid
nune,& frigidius dicebamus?p R o.Certè.~ 0 c.Ad
de prxterea fiecius & humidill:s,p1us ae m~nlls, velocillS atq; tardius,maius & mll1Us:ac del1lqi quot
cunq; in [upc~ioribus ad naturam vnam magis mi
nusue [u[cipiente redeg~mus:p R. o. An infin_iti nat~lram inqllis? soc. f:t1am.~n~am autem ~omi[ce
pofihac progeniem illa tcrmlnl.p R. O.~am?s 0 C:
Eam quamcum~ecere~ 111 vntun colligcre, qucmadmodum illam lI1fil1ltl co1legcramus, nondü collegim.us:at fort~ nunc ~de~ agcs:his quippe vtrifq;
coaéhs,llla tertla cont111uo patcfict . .p ROT .~al11
dicis,& quomodo?s 0 c.Aequalis, & dupli progeniem,& 'l.uxcunq;.diucrf.1 qua: fUllt,contrarü infe
flaque cfie non firlit,fed eommcnfurata, & c6(ona
f
redd'ens,
Il
�62
Liber decimus.
reddens,numerum efficit. 1"~. 0 T. Intelligo.dicere
nanque mihi videris, fi ifia mifcentur, generatio":
ncs quafdam ex eorum fingulis euenturas.s 0 c.Et
tteaa horu rcae videor.p R O.DIC igitur.s 0 c.N6nnein mor
c:omunio,i~ bis reaa horum communio fanitatis naturam gecft a:quahs
. >
O
'
1.
. &
veldupli.vc1 nll1t.P R o. mnlOo.s 0 c. n acuto autem ettam
ca!cerorum . graui,veloci & tardo,cum infinitafint,hxc & ter!'10rbus •eft minum peperit, & pcrfc6honé totius muficx prreln exc~ece. fiitit.p R o.Prxclare.s 0 c. ~netiam rigori & xvel
ceHante
d · ·d
d l
& tn
. fi10lwm
·
d"lCltur,
calido.
fri i ft·
lU tra It a ,1 quo mu tum,
do, humi10 abfiulit, menfuratum autem & commenfurOltum
A: ti"Q.
efficit. PRO. ~idni? soc. Ex ijs temperies anni,
& qurecunque pulchrafunt, cunéta manarunt,infinitis inuicé finitis<!i coëuntibus. P R o.Certè. s o.
A tq; alia in!ilper innumerabilia prxtermitto, velu
ti cum f.1nitate pulchritudinem atq; robur. In ani:
mis quoq; alia permulta atq; prxclara: petulantia
qUlppe, & vniuerfam improbitatem deahxcanimaduertens ô bone Philebe, omni termino volupt.numcx rletionis~; ~arere,legem & ordiné qui~
bus ter.minus inefi, iJs ilppofuit, eamq; tu fic inhcl
ac perdi,ego contrà feruaridicotibi vero Protarche,quidnâ vi~etur? P R. o. Hœc pror~us (ecu?dum
meam fententia funt afIerta. soc. Nonne tna hxc
iam protuli,O\odo intelligas?p ROT. At intelligere
arbitror. Vnum quidé infinitum a(ferere mihi videris.Secundü vero eorum qure funt terminum.At
tertiü illud quid dicere velis,haud fatis teneo.S 0 c.
Multitudo, ô mirifice vir, generationis eius tertiu
'luod efi,te O:upefecit:quanquam & infinitu muita
genera contineba~, qua! tamen genera ipfius magis
minusuefignata,vnum apparuerunt. PRO T. Vera
narras.s 0 c. Veruntamen ncq; terminus muita cotincbat~l)eç jndignabamur,quafi non eiIèt vnu na~ura.p II.. o.~o enim modo? s o.N ullo modo. Sed
,ertJllm [ci~o medicere vnum hoc quodcllnquc ex
j j s nafcitur, generationem videlicet in eiIèntiJ., ex
,lllcnfuris V1)a. cum termino confiitutis.p R o.Intellexit.s 0 c.C"terum quid prreter ha;c tria,quartum
genus ftt,difcutiendum reftat.Communjs auté ifta
dl[ceptatio efLVide eniman non'neceiIariu tibjvj~
detur, quodcunque gignitur, per al.iquam cau[am
gignl? PRO. Mihi plane:. ~omodo enim abfq; ea
fieret: soc. Et efficientis natura nomine duntaxat
il calliàdiffert, efficiensq; & c:mf.1. vnllm reétè vocabllntur.p ROT .Reaè.s 0 c. ~inetiam acgenitum f010 nomine difcrcpabunt.p R 0 T.Certe.s 0 c.
Pr~cedit qmdem atque ducit natur:l. fcm p~r qu?d
cfficiés ell:quod ver à faaum cfi ab e~ pe~l.tu~q~,
ipfum fequJtur.l' R o.Pror[us. soc. ~on clgO Ide,
(ed aliud eft caufa,& quod ad generattonem cau.fa:
{erult. l' R o. ~d prohibet? soc: An. non genlta
ipfa,&.ex qUlbus gignunwr 0~111a, [l'la nO?lS ge~
nera pra;buerunt~ P R Q.Maxime.s ~ c.OmOlum il,U
tem Ittoru opificem quar~um ponullus, caufclm<t;
vocamus vtpote aliud quiçidam quàm lllaad fufflclen'u~m ~emonftratum. PRO T. PonimllS abfque
àubi~:s ·o~. Verum i~lll decet cum quatuor di[cre
ta 1int,qllo melius fingulorum me~1l1erimus~ fi~~
gulaum illadinumerare. PRO T. Vuque.s 0 ~.Pn-:
mum igitllr ,infinitum dico:fecundun1,termlllum:
tertium} mixtam ex ij s genitam ~ u~ ciIèn tiam : po~
themu mixtionis generauonis~ue cau[.l111, fi quar
tum vocCll),nunquld erraremt'l' ROT A...N ullo pa.
éto.s 0 C R.Agedu~ y~ro qure nabis deinde oratio
t;:fi ? & quid potifsimum inquirentes, huc digrefsi
f.ijm~s;np.llne i~erat?q,g.~rep,all}!ls nempe viri [e",
cundz tribuerentur, voluptatîne, an f.'lpietltiz potius.An nonita? PRO T.kt certè. soc. Poftqllàm
ifta in hunc rood~m difiinximus, n6nne melius iu
dicabirnus cui prima, cuiue fecunda viétorix palmadanrta fit, ex ijs qUa! fuprà in certamen vene.~
\
A
.
r. \
r.' Gemtu tl ... ~
runt.~ PRO T. F orte.
SOC R. V'
. l~"r1c:em
~ane POIUl- eil mixtU~
mus ,vitam exvolu ptate & f.1pienti~ mixtam. PRO. duo bus qui.
lmo. soc R. ~alis fit, & cuius generis hxç vita, buCuis, fed
quodammodo cernirnus. PRO T. Cernimus.$ 0 C. ex iDfiD,lt~
o
".
. ex d uo b U$ &d ternu
}J an nempe teru)
genens. N eque emm
bl!' ,Qo
quibufdam mixtllm llIudefi,fed ex inhnitis omni. tb~.
bus termino deuinéHs. ~apropter meritoviétrix
hxc vita ilUus pars erit. PRO. Et reaè ad modum.
soc. Eja Philebe, dulcis ill.a tua ac fimplex vita, ad
quod prrediétorü genlls pertinere iure putabitur?
Sic autem mihi pnus ql1àmea de re ftatuas, re[pon
.
de. PHI L.Dic modo.s o.Voluptas acdolortermi,. Q..u.èdvol~·
num.hab.en,t,an I?oti.l1~ e~ eorum genere funt, qua: ~r~s &~~~~~
magis mmusueiufclplUnt?p H I.ltaexijs qux ma.. ~tfilO.g rUpI
. AS '
1
b
ln \11tO
gl~ O· ?crates:nequeeOlm vo uptas omne onum Neq; valU'
efIet,nJfi fuapœ natura,& fecundum multitudiné, peas olnne
& iècundulll id quod magis inf1nitaexifteret.s 0 c. bonum, P~
At neql1c.ctiam .dolor ô Philebe,omne rnalu'quàrn
quedolal~~
.
mllClllôl
o brem alllld qUJddam nunc confiderare debemus,
quàm infiniti naturam,quodvoluptatibus partern
boni aHquam prrebeat.E nimuero ex ijs inderermi
natis vit~ iIla tua fit.Sapientiâ autem,[cientiamq;,
& mente,:tdvtrurrt eorü qux diximus potius,ô ,Pro
tarche atq; Philebe, referemtls,ne in pietatem à no
bis peccetur? haud em mediocre pericuIü eft,reétè
[ccusue~uod modo quxfitu efi,explicuilfe.p H 1 L.
Deum,ô Socrates,tuü extollis.s 0 c. Et tu ô amice,
deam tllam.VerlÎ ad id quod ql1"fitum eft,redeun_
dum.p Ro.Probe Ioquitur Socrates ô Philebe. Eique eft parendum.p HI L.An non ô Protarche,pro
me diéturum te p,romiflfii?p ROT. Maximè.N une
autem propemodii hxfito, teq; vt eiIè nobis ô Socrates propheta velis obfecro,neql1id nos tibi circa
certatorem aberrantes,prctter melodiam canaml1s.
l' l! 1 L: Parendum Protarche,nihil enim difficile iu
bes.s 0 c.Equidé Deum reuera, vt Philebus inquit,
extollens iocando te turbaui,interrogans cui usna
generis mens & [cientia elfcnt. PRO. Maxime quidem ô S~crate~. soc. Facile tamen: omnes fiqui~
dem faplentes ua extollentes fe[e confentiunt iptelleallm e.iIè cadi terrre~ue no bis regem, ac fortè IntetleO:U~
re4e lo').uut!u.quod fi vls,hoc genus diffufius exa e!fe co: h,
minemus.p ROT .Die Flrbitratu tuo,ô Socrates ni- tcrra:rcg"
hi! prolixitatem vçritus,neque eOlm molefius :ris.
soc. Prxclare Ioq ueris : hinc igi~ur interrogantes,
exordiamur. PROTo Vnde?soCR. Vtrum ô Protarche., diccndurn efi v~iu,er!ilm hoc agi ab irratlOnaIt quadam temeranaque, & fortuita potefia..
te? An contrà,quemadmodum maior~s noihi fen ...
ferun.t, ordinç quodam mentis, & fapientix mirabJlls gubernnp~ PRO TA. N ihil ifiorum, ô ad ...
mirande S~cr.at~s. Nam q uod modà dicebas,pro...
phanllm n11h1 vldetur: fateri autem mente omnia
hxc exornari~ fçntentia quxdam fpecie mundi fo ...
Hsque, ~ lunx cxterorumque fiderum, & omnis
derliquç c~Içfl~s çircuit.us · digna çft, nec ego vn..
quam de 1)5 nltter 10qUl, aut fentire aufi1ll. S 0 ....
CR A T ~ s. Visnc.igimr quodà pnfcis aaèrtum
eil:, nos Item conIiteamur? ha!c videlicet ita [e[e:
haberes. ' nec modà putem.us alia fine periculo
profern non po(fe, verumetlam vnà cum illis viturel'a~opis rer~c;ulum [ubcam\ls , fiquan~o vit
aliqui$
MI
�Philebus, VeJ,de fummo bono.
aliquis dUfUS acvel1emens,ifia non fic,fed fine ordi
nç ferri contenderit~p R o. ~idni velim?s 0 c.Age
jgirur,eam qua: nobis nunc hac de rc fequirur, difpmationem contemplare. PRO. Dic modo. soc.
r~lemenro- ~x circ a çorpora viu~ntillm funt, ignem, aquii,
m apud F. • •
.
fi '
. rr
r. .
'nos vtilita~. <lplfltUm,atqi terra111111 copo ltlOne Inellc COl1lpltimus,fed fi II étuantill 111, vt aiunt,infiar.p ROT.E t
maximè quidé:in ijs enim fermonibus reuera propter ambiguitatem tlllÇtuamus. soc. Ergo dç \1no
EIl1oql1C eorum qua: circ~ nos fllnt,id !lccipe.p R O.
~fdnam. SOC. ~od vnllmquodqi horuPl apud
Ïlos exiguum ac vHe, nec vllo ~odo fyncerutn, &
integrum,n~c vün naturafuadignam fçrens:quod
qllidem in vno animadnertés,de reliqUls omnibus
idem exifiimato. Velut ignis,efi quidem apud nos,
efi etiam in vniuerfo. r R o. EH. S 0 c.N onne ignis
hic nofierexiguus,imbecilllls,& vilis,fed qui in vniuerfo inefi, quantitate mirandlls lX plllchritupinc,~,comni q Uet ad ignem pereinet, potefiate? PRO:
V cra nimillm loqueris. S 0 c.An vero nt,aliter,outitttr ab igni nofiro ml1ndi totillS ignis, v~l contd;
& meus & tllUS,1Sç animatium reliquo!,lltn omnis
ab illo?p R o.Ha:c refponfione digna pOil fupt, So~
Rettè.Eadem quoql1e de animalium ac mundi ter
ra opinor, diceres, ~ de alijs oql11ibus qua: paulo
fuprà qua:fiuimus,fimiliter refpondes? l' R O. O!!!s
nam refpondens aliter,fanx ql~ntis a:fiiP,letur? s o.
Nemo forfitan) [ed iam ad reliqua. Omnia quippe
nunc diéh in vnum compofitacontuçntes,corpus
appellamus. PRO T. ~dni? soc, Jdem quoque
dehoc,quem mUn9~Hl1 dicimus,acdpç. Eadem fiquidem rationç corpus efi, e~ eifdetù compofitu.
P R. o.Reétifsimè loqlleris.s 0 c. Ytrum ex hoc corpore noftrûm corpus omnino, vel cou'à ex nofiro
ipfum nutritur, & ql1xcunque p~l1lo ;ln~è memorauimus,Cufcepit & habet?l' R o.N ~ql1e hpc etiam
alterum,ô Socrates refponfione ~jgnUlll efi. soc:
Sed alterum~eftnqhgnum,an non?p ROT A:Djc,
quod? soc RA, Nofirurn corpus animam habere
fatebimur? P R o.Copfiat. soc. V ndénam,ô ami~
. ce Protarche, fll[ecpiç, niG yniuerfi corpus, quod
eadcm qux & nofir li 111 :lC etiarn pra:fiiiti~Ia eontillet,animam habeat? PRO T. Confiat: Almnde nequaquam.s 0 c.Neq~lç çnitn exi~iJ!}andnm ô ~r,:
tarche,quawor illa, teqninum, lnnn1tlun, ~l}çtu,
& caufx genus in ijs quartum cunéÇ~s exifiés,q llod
ijs quidem qua; apu~ nos funt,animam corpusque
prxbet,dum imprimit vmbram, Jabefaébt6qlle
corpore,remepia parat,& in alijs ;1liil cofiituit a~
que refiituit, atque omnem omnis pcncris !;1pientiam vocitari:cü eadem ha:c vniue~fo cœlo ei u~
que partibus am~lioribus infint,q~ pUf~ores pr:e
ftantiorésq ne e)ÇIfiunt,in eis tamen pnee~arifsimo
rum pretiofifsirnornmque ,natu~am mi.nimè reperiri? P R. O. N ullam profetto ratlonçm Id haberet.
soc. ~amobremrationemillaf!1 vlterius profeql1étes meHus di cere mus, vt fxpenp~nero diximus,
infinimm prorfus in hoc vniuerfo cop1ifiere,fufficicntemque ter~inl1m cauf.·u~q; illis hi\Ud,ignobi
lem Cemper ad~{le ornantem dl[ponentemquc horas & menfes (3c ilnnps, mentem ~ f.1picntiall1 merito nuncllpatam.p R o.Merita. soc. Sapjentja v~
atq~ mens,abfqi i\pjma nunquii funt.p R o.N un
quam~ertè,s 0 c. Ergo in louis ipftus naturf1.regii
animam,re.gii\mque menté inelfe proptervjm caufx eonfiteberj 5,~ in ali js item ali q Plllchra, vt il\olum cuiq; ~ici rlace~.F R. ~. Maxirtiè. SOC, Prxce-
'Ii
ro
dentem Ô Prot:lrche (ermonem liequnquam teme.".
re induél:um putçs:eoru enitn qui olim m~ntetn 0..,
mni modo pra:fi~ere ofienderunt '- fcntentiâ adill"
uat.p R 0 T.Sanè. s 0 c.Me;t: vero petitioni refpon~
fum porrigit,quà~ mens dt progenies qua:dam eius caufa:,qlla: cauf.1 diçi~ur omnium, q uxq; cfi ex
ql1atuor his quCE funt relata,vnpm quiddam:habes
iaJll igitur nofiram expofitionem.p R o. Habco,~
fufficienterquid~m.quanquam eum antea idem ft:
fponderis,non intellexi. S 0 c.Remifsio quetda fiu. . locus fa'pe.
dij Ô Protarche,fa:p!!nllmerO iocus efi. PRO. Pr;t;..., nu.merq re.,
ditrè loqueris.s 0 c.Nunç igitllr Ô amice,ip quo ge ~Ifsft0 fiunere fit,qu:ln'lue habeat vifll,f.-ttis prop!!modü mpr 1c ,
firatum efi.p R o.Omnino.s 0 c,Qillnetiam fimili.
ter voluptatis gemts iampridé patllit. PR o. N imirum.s 0 c.Reminifcamur iilm &horu circft vtraq;,
quod més quidem caufa! çognita, eiufpemq; cum
illa generis ferme erat:voluptas aut infinita, eillsqi
generis quod nec principium1nec meç:lium,neq; fi.,.
netn in fpipfo fllapÇe natura cotinet,aut aliquando
cotinebit.PR o.~ldni reminifcamur?s 0 c.Opo~
tet itaq; pofihac in quo horu vtrumq; confi{tit, ~
proprer q uam pafsionem fi t q \lot:ies fi t, ad llerter~ .
Vtqlle voluptatis primo genlls ipfum inuefiigaui~
mus,fie <k ifia circa
primo nuc inquiremus.Seorfum tamen ~ polore voluptaté fuffidenter examin are non poifllmus. PRO. Si hàc gradiendu efi,
Mc vtiq; gradiatnllr.s o.N um igitur idé tibi quod
wihi de hOfu gnatione videtur? l' R o. OEid ifiu~?
s q CR. Communi eodemque in genere fecundun10
naturam dolor ~ yoll1ptas elfe videntur. l' ROT.
Hoc commune genus'~amice Socrates,reducit no ....
bis in memoriam,qul~na~ exjjs qUet fÜprà difiintSèa funt, intelligi veHs, soc R A. Pro viribus ô mi-"
rince vir,id agam.p R o.Bene inqui~,s 0 c. Corn une
jgitur intelligamus,quod ex quatuor tertiü numerauimus.F R o.An quod poft innnitu finitûq; loca
{tj,in quo f.1nitatem ~ harmonia, vt arbitro, <;0110
c~fii?s 0 c.Reétè dicis,fed nunc maximè menté adhibe.p R o.Die igitur.s o.Harmonia foluta in animantibus, vnà naturx [olutioné generation~mq;
dolofu eo in tépore fieri dico. PRO. Confenqneü~
s 0 ~.R ur[us harmonia contempera~a,& in fui nat.ur;1 protinus refiituta, volu ptaté fieri diçendu e~,
f~ modo res maxima: ver bis paucis côcl!1c!édç fitnt.
p R o.Reor equidé te reaè ôSocrates clicere:clariùs
tamen exprimere eadem ,1dnitenduIp.s 0 c.An no!,!
vulgilria,~ notifsirnfl çpgnitu facilia funt?p R PT.
Q!!.xnam Hb? soc. Filmes ql1idé foluti~ efi,açql1e
1110lefiia.F R o.Efi.s o.Cotndhp vero repletio arqj
yoluptas.p R o.I~a soc. Sitis iterû corrupt~o folu_
tioqi & dolor. Vis aût hllmore quod arefattum eft
refidens~vo)uptas efi.pi(cretio infitper, & di[foll
tio pra:ter naturam a:au quodam cffeéta molefiia.
At [ecundu~ naturam renit~tio r!!frigeril~ioq;, vo
luptas.F R o. Prorfus.s 0 ~.C.ocretio quoqi hUl1lOris pra:ter animalis natura ~rJgore fa?l;a,dolo r. C(>td hllillido Iiquefcente,& 111 fuam redeunte natuTaPl,redirus ifie voluptas. Ac fummati~ confidera,~llm roleranda tfbi hxc oratio videaq.1f. ~oties çorrpmp~tur anip1élt~ [pecies ex infinito::x. tef
nlÎno fecundu natura, vt mfuperioriblls diximus,
gepi~a, cjpf~odi corrllptio dolor efi:. Cll!1l verQ
pœ e 111 efIr;:npam fuam refiuunt,regr!:fi urp hl1nç di
cimus volup~atem.p ROT .Efio. y'idetl1f enim hoc
~ihi ad~odum verifsimile.s 0 c.Hac vnam itaque
voluptatls) & doloris fpeciem in ijs pafsionibus
f)j
vtrifqlle
illa
�Liber decimus.
tumult usexH Ht, quam t'lune obliuio nt'Voc arevl.
'Vtrif'lue l'0naml1s.p llo.Pon atur.5 0 c.P,o ne dejnderis~jnfenfibilit.até, ve1 vaeuita tem fenfus, po tius
ceps expeét ationem harum in anima pafsjon uJll,
n,o mln;\to .'p R 0, Teneo . 5 ,0 CR,' Motum autem in
Expeét:atio.nem inquam qu't volupt ariaan tec,e dit,
çomm uni e,o rporis /3c anjmœ pafsion e faét:um fi
fperal1tem,gludenrem,<ltq; feeuram equz vero mo
(enfun) voeauc ris, haud ab r.e nomin abjs. l' ROT.
lefta,fo rmidol ofam ae mœfta m. P R Q T. Eft igitur
Vera 10quçri~. s Ge. An npn p.cr.cipirnu$ iam quid
hrec valu ptatis &dolo ris fpecies alia,feo rfum:\ cor
fen(uQ'lv.oca,:i v,climus?p R o.. Percjp jmus.s 0 c,Sen
pore) ex [oHus animz expeCtatione profeét a.s 0 c,
fus prœtere a conferllilrion,e m ,:e?t.è quis me1poriii Memorja.
Re&è accepi fti.Inij s vtiqul! vt mea fert opini~, v..,
mea (en,t entia nuncup abit,p ROT. RcÇèè nimium ,
trifque fyncreris exiften tibus, nec milctis, volup.ta..:.
S0 ç . El: ~\ memor ia rem~njfcen~jam di(crep.are fat<:
te videlicet atq; dolore , liquido dj[cernem~s num
mur,ng en,ei' P R o,fortè , soc, Annon inhoc prz~
volupt atis vniuer fum genus amand um fit, an hoc
.
çjpuè; P R o .. Qlli>nam;s 0 ~ .. Q!!.oti.cs q!lre cam çor
-~: C::lIl, potins alteri euiqua m ~x antè dUèis attribl,1éduml
pO,re J:1.~{{.a cft lliquand~ aJl.ima,e~dem fine corpo::
,& frigido ,
.J.) .. volupt ati \Vero atque dol.ori ,eeu calido
re ln [~1pfa refuWf;:ns ,anul}adu!!rtlt, tun~ tl}eminjrcœteris que talibus ,compe tat vt Înterdu m am and a
ree~ma~erimus,annon?pl'. o . V<\ld e qUiélem. S 0,
finr, aliàs non amapd a: vtpote quœ boua zpinimc:
~n~~l.am quand o memQrl~ Piltra i~étur~u~, de.
fint,fed quand oque certum aliquid fufèipi enti.a,n a
e vel (enÛt, ys:l difciplj~l;t wonen te ~alJl iterum,.
lnd,
turarn boni fequan tur. PR 0 T, R.çé):è ais oporte re
reu~~at.in feipf.l,reminifei p~ltatur. Atq~le hrec Q.
fic inc.;edere qui talia pe)."[crutat!lr.s 0 C R, prjm,u m
mma memor ias remini fcentia sqi vocall}.us. p' R o.
igitur id in[pkia mustfi verum dl: q!Jo~ diceba tur,
Probè loqu.eris. soc. Cuius .amem gratj,;J h~~ ,d iperemp tis illis dolere m, faluis volupt atem {cqui;
[unt Qmnia~hoç eft. P R G. ~idnam? soc. N .e ' P,aCsÎP e~
Çèa
euni neque intereu nt,neq ueetiam confcr utantu r,
m~xinl,l corporis, n~
atem ab[qite .cPTp,GT(! luàm
animœ YoJup~
. . , . ~ a ucelP ,uy'
'
,
r..
quam poti[si mùm habitu dinem tune finguli s ania,tque perlpu:u.e .caplam.us, ~tq~e vn çoncupj{c~Q. dim• .
malibu s tribuer e debeam us. Intentu s itaq; animo
tlam.p er hœc emm v~raque l{la d!!çlara~avidentur.
mihj refpôd e ,num tibi necdfa rüi videatu r qUbdp R o.Perg amus iamfld n~liq~a,Soq:;ltes. S o,Mul..
libct animal co ipfo in [empo re nu110 modo v!!ll~
ta, vt videtu r, confide rarc·de cet, volupta~is origi;'
tari vel angi.I! R o . N ecelrar iumcer tè. 5 '0 c,Efte r...
n(lm,omll~mq; formam eius it}~eft~g:ites, ,Et punç
go ftatus hic tertius przter mœren tis ~ gau.dentis
quidem .primo vidend um quid eft,.~ vbj nafciUl!;
affettu m.p Il.. 0 T. Eft profeét:o. soc. Agedu m hu€Oncllpjfccntia.p Il.. o. Videam us iam ohf\!çro. N ijus memin ilfe conare .ad iudican dum fiquide m vo
hil eni1]1 amitte mus. soc R.lmo ô Protar~hç
h~ptatem,remi~ifd, vel n?n pern~ultum r~fert,bre~
modo quçreb amusji nu.ene rimus amittem u$
quad
ulbus tamen ahqUld de lpfa fi VIS perfinn gamus .
aliquid cirea ifta, videli~èt de hifac fcbùs cl ubitati o
PRO. Dicas ergo,q uidifiu d?s 0 c .Eum quiconté~
aem.p ROT. ~àm belle retorfif ti. at jam qure feplation is vitam digit, nihil ita viuere prohib et.
quutul 'cxped iamus, s o. N bnne famem a~qj fitim,
p R o.Seor fiml à la:titia, & molefi iadids? s 0 c.Di.,
& hlliu.fm odimod i muIta, çoncupjfeen~ia$ quaf.:
éturp eni~ in cuiu{q ue vitre comparé}tione virum
dam etIedi:lürpuS?PR o.Max imè, soc. Ad q~liçlni
contem plation i deditu m nihil v lIa ex parteve l gau
ide re[pidente~ res adeo diucr{~s vnQ nomin e npn.,..
dere ve1 angi.p R. o.Omn ino fic diét:um. 5 0 <;: .N 6n
eupam us?p R o,Per Iouem haud facilè diétu,ô So...
Jle fic illi conuen it?Ac (orte ni! mirum e!fet, fi vita
erates. dicend um tamcn. s o.Ab eifdem rurfus çXQr
Vita cotern. hœc cœtera rum omniu m diuinif sima fit. PRO . An
c:liamur.p R o . ~ibus?s 0 c Il.. ,A T, Dicirp 4snl! fiti., Sifire no,ot
platiua diui abfurd um efi de es gauder e v~l CO!1tr:\ trifti1rH ~ 0,
le aliquem ? l'Il.. o. Dicim us. soc R. Hoc ~utem dt poris, fe~6'
A b[urdu m omnin o.lnde ecns enimv trüq ue cfi. At
nifsima.
vacuum e{fer P R o .Q!!.fdni? soc R. Et fitis çQncu". H&IJPl ~ e,
Dcps nec ~e hoc deincep s inuefti gemus , fiq uid adclhanc' di[pu.
i
f
' d fc
C
pjfcentiaeft~ Il R o.Efi.s 0 c R A.Potio nlsne? P R q.
~n-,
tan
tattone m conrer at: ac menu a eeun as Vl~~onz
ft . nec'
dePllls,
l'
d· ·
potion is.s 0 C R. An non repleti onis po~us ? l' R 0,
fi'
,1rJ.
partç:s~ 1 mlOus a pqmas a:et accom mo
Huius certè.s 0 c . Vacuus igitur, & exhauf tlls conP R () T A.Reét è loquer is.s 0 c R. A tqui alia fpecies
trari;l eorum qUa! patitur ,appeti t. Nam CUqI v~volupt atum;q uafl1 anitp.œ propri i afsigna uimjls)
c;uus fit, impler i cupit. PRO. Manife ftum en. soc
~mnis memoi ia conllat .p ROT. ~o paéto?s 0 c.
~~d ergo? qui primo vacuus eA, nUm poteft vei
Primu m quid. ~em~ria fit ac~ipiendum l,'idet~r:
vel memo na quadam eius repleti onem attin
fen!u
quinet ii fbrtafI e qUld mCf?:lonœ fenfus,fi ~lam~s
nec prre!ènti nec vnqua m prœter ito
quod
gere,
hœc elucida ri velimu s. PRO T. QE..o patto 1nqUlS~
s eft? P R o.N u110 m090.S 0 ç R,Se4,
e,paffu
tempor
s o. Pone ~x omnib us corpor is pafsion ibus quaf-,
liquidc upere confite mur. p R Q T.
cupit,a
qui
eum
d~mincorpore priusex tinétas ., q~làm in an.ilnam
Haud ergo quod patitur appetit~
R.
c,
0
s.
~(dn~?
tratlsflu~nt~pilfsione vacuam dlmlttc ntes :ahas ~er
vacuitllS cft, is autem repleautem
,tls
S.mt eOlm.fi
vtrunq ue diffu[.,\s & quanda m quafi con~llfslO",
Ita. soc RA, J\liqui d igiT.
0
Il..
Il
t.
affeél:a
tlon~m
nem,tà m propri am,qu: \m commu nem vtnque pa
onem attinge~, PRO.
expleti
;lppe~it
quod
elUS
tur
Titer inferentes.p R 0 T.pona ntur.s 0 CR A.Et paf-,
nequit:IléllllCX,.
ql1idem
Corpus
SOCR.
e
Neee{f
T
fi~ne~ per vtrunq ue J}1'i nimè propag atas fi lat~re
ReAilt vtani_
R~.
soc
,Certè.
T
pao
dl:.
m
haufip
dlXerJ~ll~ animam , & per vtrunq uc manan tes l~..,
ma expleti oné per memor iam /:onfc::quilt!JT! PRO.
notefee rc ;ll1imro, an recce dicemu s? P. II.. 0 T. Cerçe,
Patet. s 0 cR,Na m quo aliocQPf~querç~ur? PR o.
s 0 ~ ~ AT. Ipfum ergo latere nullo modo vt d,ic~
Nullof ermè. S OCR A. An~d!J~rtimus 9Jli~ nobi~
oblllllo nis genel'ationç1l1 eaè cxiftimes, Eft emm
ex his ratipni bus. effici~t~r? Il R 0 -x: A, ~d i~ud~
Qbliuio metnqd ro cx~tus . Ea vero in ijs quz Olodo
50 CR A. Corpor JS ~upIsiltilt~m eH~ra~io h~c non
dicebantur,nondu,nerat.J:.iu~ autem quod nece~
~ RO.Q!!O paa:Q?S oCR,Q!!Q~i;un'~nomn~
di~at.I
nec fuit,iat èuram fi~r~ aliql1am abfurd um.l' ROT,
, conatu m amman tlS pafsjpn ibus çontra~
ammah
Ab{ur dum.s oc. Nomina~go duntax atperm U-I
as oftend it.l' R o.Peni tus. soc R. lm ..
cupidit
rium
ta.PRO T.~omodo? 50 c.Pro eoquo d laterea ni
rC~U$ autem ipçpnt raria ql1àm pafsionçs t~ahen~
P.1a~ diJCilllUS, q,uaI;ldo abf<!ue p~sion~ corror ei
Jl)emOf
çum
1
iq
�Philebus, Vel, de fummo bano.
memoriam cOlltrariam pafsionibus innuit. PRO.
Omnino.s 0 C R.Ratio itaq; oil:endens memoriam
ad conclIpita rapientem animœ omnem impetum,
& cupidinem, principatumq; omnis viuentis tribuit. PRO T. Reétè nimium. soc. Sitire igitur ve1
cfilrire corpus noil:r'hm,aut aliquid eiu{modi pati,
nequaqu élm ratio hxc admittit. PRO. Vera loqueris. soc. Hoc prxterea circa i.il:a confiderabimus,
quod bœcratio quandam vitx fpeciem inijs demô
il:rare velle videtur.p R o. In quibus? & de qua vita
loq ueris? soc. In replendo inquam,& euacuando,
& omnibus q ux ad L"llutem fiue perniciem animaHum attinent. Et fi quis noil:rum in alterutro confiitlltus dolore afficitur, tunc fecundum mutationes lxtatur. PRO T. Sic eil:. soc. ~id, quoties in
horum medio permanet? PRO. ~omodo in medio?s 0 c.Ob pafsionem quippe triil:atur,fed volu
ptatum interim prœteritarum meminit: ceŒ"lt qui
dem triil:itia, nondum tamen impletur: quid tune
dicendum? nonne in ~nedio pafsionum eilè? P R S'.
Dicendum. soc. V trum dolentem omnino vel cotrà gaudentem? PRO T , A. N on g~u~~ntem per 10uem,{cd dupla potius affeétllm tnfilt1a, [ecundum
corpus in pafsione,{eculldum animam in expeéta[ionis ardore. soc R. ~onam modo Protarche
dolorem dllplum aiebas?N bnne vaCUl1S ql1ifpiam
certam aliquando repletionem fperat, aliql1ando
contràdefperat?p ROT A.Maximè.s 0 C R A.Num,
dum alfeq l1i fferat, ipfa recordatione gal1dere·videtur? fimulque vacuus eo in tempore crnciari?
PRO. N ecelfe.s 0 c R. Tunc igitur & homo & animalia reliqua,lœtantur fimul ac mœrent. PRO T R.
A pparet. soc R. At cu~ ;acuus aliqllis.expletio\lem omnino defperat, nonne tune pafslO duplex
drca dolores exoritur,quam ipfe paulo antè intuitus,fimpliciterduplam opinaharis? PRO T A. Vera hxc fitnt. soc R. Hac talium pafsionum confiderationead id vtamur.p R o. Ad quid ais? soc R.
Vtrum voluptates has atqi molefiias veras, an falf.1s,an alias veras,alias faK"ls dicere debeamus?p R 0
T A R. C2!!9 paéto, ô Socrates, volu peates aut ~o
leil:ix hllfx eIre polfunt? soc R. ~omodo etJ~m
Ô Protarche timores veri vel blh? aut expeétatlOnes verx,feu minimè verx? aut opiniones verx vel
ùl{x? PRO T. Opiniones eqllidem confiterer: fcd
hxc reliqlla minimè.s 0 c R A. Q0d ais? difpmationem tamen haud breuem incœptare videmur.
PRO T. Vera narras. soc RA. A t fi prreeedentibus
fit conucniclls, ô viri iIlius fili, eonfideralldum eil:.
PRO. Iflud fortè.s 0 c.Omne igitur fuperuacuLJm,
& q llicquid.prxter decorum didmr, omittend u m
efi.p ROT .Reétè.s 0 c. Dic itaque. continua nempc me admiratio tenet {emper circa eas quas nunc
induximus quxfiiones.p ROT .~o palto inquis?
soc. An non [unt ex voluptatum numero ralfx alix,alix verx? PRO. ~idni?s 0 c. N eqlle reueraigitur, neque blso, vellxtari, eU11111011 lretetur, ve1
triil:ari,cum non trinetur, aut furentu fi, aU~ jn[.1J10rum dicetur qui[quam? PRO T. Hxc omniafic.
fe habere ô Socrates omnes filfpicaplllr.s 0 c,N um
reétè? anfortè confiderandum cft, reéténç vel non
jil:a dicantur? PRO. ConfiderandulU quidem mea
[entcntia. soc R. Diil:inguamlls igitur ellidentius,
quod modo de voluptate ~tqlle opinione diétum
eH. Efine aliqllid aplId hoplines,opjnari?p R o.Efi.
S 0 c.Et lxt,1ri? P R o.Et Ixtari.s 0 c.~in & qllod
opinamur aliquid dt~ P R o.Cur non? soc. Et hoc
quo gaudemus?p R o. Er hoc. soc. QE.i opinatur,
fiue reétè {eu nonreéte opinetur,ipfilm ramé quod
reuera eil: opinari,non perdit.F R o. ~o enim mo
do?s 0 c. Gaudens etG,fiue relte gaudeat, fiue non, .
ipfiun ramen quod reuera gaudere eil:, haud amittit.P R o.lmo & hxc ita{e habent.s 0 c .~o igitur
paéto opinio vera, & (.1)[.-\ fit, volllptas [olummodo vera,cum ramen opinari vere atque lxtari vtraque fimiliter acceperint? PRO T. Confiderandum
hoc eil:.s o. Nunquid exeo qllod opinioni verum,
& f al{um indita {u nt? nec fülum 0 b hxc 0 pi n io faéta eil:,fed qualis quxdam opinio vtraque? Hocne
confiderandum inquis?p R o.Ita.s 0 c. Prxterea·inueil:igandum eil:,an volupras,& dolor ea ipG1 duntaxar qux {unt permaneant,l1unquam vero qualia
qllxdam efficiitur.p R o.Patet.s 0 c . Verum haudquaquam difficile eil:, quod qualia qnxdamfianr,
infpicere. hmpridem conce{simus voluptates arque moleil:ias, magnas, & paru as, vehementes, remiŒ1Sque fieri. P R o.Concefsimlls. soc. Q!!od fi
"Cui ex his prauitas adijciatur, vt prauam opinionem,ita & prauam volllptatem effici côfitebimur.
PRO. ~id prohibet? soc. ~id li reltitudo vel
contrarium reè1:itudini horum cuiquam admouea
tur,num reétam opinionem qu x reétitlldinë fllb4
ijt,ac volupt:uem fimiliter appeIJabimlls ? PRO T.
Neceff.1rio fequitur.s 0 c.E tfi qllod opinione com
pr"henditur fit fallax,nonne opinionem fal[am po
tius quàm reétam vocabimus? PRO. Imo. s 0 c.1rem fi volllptatem vel dolorem circa id quo gaude
mus vel angimur,aberrare cernamllS, num reétam
aut bonam voluptatem dicimus, aut aliquo prœclaro nomine honorabimus? PRO. At id fieri nequit, fiquidem voluptas ip[a delinquat. soc. Veruntamen [xpenllmero nobis volllpras non ex vcra,[ed ex f.11f.1 cxoritur.p R o.:iroculdtibio. Attamé
opinionem ô S ocrates eiu[cemodi falf.1m dicimus,
voluptatem vero ip[am nemo vtique f.1lfam d~nominaret.s 0 c:Prompte nimium, ô Protarche, voluptatis rationem in prœfentia tueris. PRO. Minime,verum qux audio,loqUor.s 0 c .N ihflne,ôami
ce,apud nos difftrt voluptas ab opinione reéta [cié
tüq ue profici[cens, ab ea q ux f.11fam opinionem,
& ignorantiam feqnitur? PRO. Confentaneum eft
haud breui qllodam interuallo dHbre. soc R.Verum ad hanc ipfam diil:antiam perfcrutandam deueniamus.p R o.Duc age quà lubet.s 0 c . Ecce hàc
te duco. P R o.QE.anam? soc. Opinio, inquimus,
ql1redam vera eil:,quxdam falL1. PRO. Efio. soc R.
Has fxpenumero (quod nunc dicebamus) voluptas dolorq ue fequimr veram,inquam, f.1IG"lmque
opinionem.p R o.Sequitur.s oc R. Annon ex {en[u;tc memoria in nobis opinio nafcirur, & ipfum
opinari poCIè? PRO. Prxcipuè. s 0 G RA. Nonne fic
circa hxc nos habere putandum? PRO T. ~omodo? soc. V t fateare hominem nonnunquam procul aliqua confusè cernentem, cup~re clarius q\IX
cernit, difcernere? P R o.Fateor eqUldem. soc R A.
Is igitur ftc à fejp[~ qu~dammodo fc}fcitabitur.
PRO T. Cl!!.,o paéèo lllq ms ? soc T. ~ldnam illtld h fenru lie
cil: quod jUICta f.1xum ftlb arbore procul apparet? ~em~n~ fit
c.
r.
. f-- hic OplOlO.
An ha:c 1·11 e proJerre
Jecum
Cl·b··
1 VI d ctur, dum elU
modi~~lxpalU afpiçjr, çuiuftllodi fibi quandoql1e
app.aruerun~? PRO. ~fdni ?soc RA. Deinde veluti fipij pfi r~f~onden~, homo eil:, illquit, fibi jpfi,
tanquam rem lam aCIeclltu.s. PRO T A. Nimirum,
S 0 c.RllrfllS fortè progreCIi.ls, fimulacrllm quodf jij
damà
�66
'.
Liber decin1u$.
d,am l p'lfioribus fabricltumeffe alferit.p R o.Ma~
ne~ fueruht,nec rl.1p~?nec vnqu:tm futura ffint,opinari; r RO~ Licebat. soc R. Atque hrecerant qua:
~imè. soc. H~c fi quis a~fit,e;tdelp qua: animo [etune
0r~ni()nem falf.'lIp,~ opinari f:11so etficiebiit.
~um ipfè vollltaba~' if! voçem fundens, rurfuspra:An
non?
PRO. Frant. s.o f, Nbnne in illfs-reddenfenti diçereç, ac fermo tune fiere~, 9,uo~ ilntè'opi- '
dus eft h,a bitus a,liqui~ voll1p,~.aûbus molefHjsque
nionem vocabamus.l' R o·: Manifdhim. S -0 c.At fi
f~lu~ fit~ho~ ld~n1 re~\l~ ipfe repu~ans:& diti q~la~ contrà refppn4ési P R OrQ;:o!-Ro,d.o?s 0 c.Q!.6d li-·
"ea~ illicuî re).1era lretari, ql.1oquo m()~O vel temere'
doque in feipfo ff:rlti\As ' proçedlt r P R q T: Prorft~s,
etia~ g.e~~ ~ nti,l1on ta~nen v~t.<:a qure propter la!ta. r S 0 ç~Q;!.jd çrgo? idémpe ~u hic, qllod ego~ fenus?
t~lr!:el, hot.) vçl fuerjn~ alie. U:'lpo:p1erl!nq; eriam l~
br~n:::b~~ P. R p, ~id iftud? s 0 ç. Videt~r rilihi çùnç homi",?
o
~an ln I)S qUa! 11tl1:qua euepient. P R o.Ha!ç ~uoq;,
J'!1 r;lf~ flmi nj~ f!,ni~a libr cuid;tm perfimilis. TI R o~ %'l t~..
o ~ocrates,necel1aria fup~!s 0 c. Et eadelIl ratio de
h$,
tiope? s o .c, Me~ofja in idem cum fenfi~us lnCl~
tiplOriblls& cupidipttibus, ca!teri~'q; hUiufmodi,
dens,& iIlil q!l~ circa iftas pafsioes f!lnt)vçr~il,q~~
orpr. i p~lS fxpe fci li cet i~la ffllf,l exi11.e e. PRO. Ead~ ,
~aJl1 jn il,O,ima quodammodo infcribere nuhl Vlprof'etèù. s Q c. N!lm opiniop~s ob ali ud bonas v~l
dèQçur: cumque verâ co~fcribl1nt, p~fsionem hu~
prauas, quàm qU9çi Vei, vel ealfa! fint,appellamllS?
jl1fmodi ver am 0rinione~n dicimus " & oratipnes
PI} o. Ob hoc ipfll~n. s o,, Neç vol~lptates ~a)as ob
~n nobis v~ra! ilbppc ipfo profici[çunfut. A,t cuIl1
ahud pmam\ls,quam qUla faI(Ie? PRO. Omni~lO,ô
fcriba hic nqfier fa14\ [cri Dit, con~raria VqlS eue.."
So"ra~és~contrafillm protulifti. N am ~ volllptanlunt.l' R a.Omnino ita~ihi viç!çtur,& ea,qure di t
tes & mold~ia~ r~opter folllIl1 falfulll malas e[fç:
él:afu!1~"hbenter accipto. soc R. Aççipe ali~lq eo- '
haudql1aqu<"llll a{ferere d~cet~ qUit in ma}Çi!l1<ls ae
rum qUa! ç\lpç &unt in animis noftns oplfl ce 11l'
. ll1uJ~iplices in(uper pra\litat~s frequéter ipin311n~.
p ~ o. ~m? soc, Pi40rem, qui poft ipftlm fcris {) c. Malas voluptates qUa! propter prauit;'ltem ta
p~orem,âiaonlp~ jmagjn~s in anima pingit,p R o. ,
~omo~o hunc~ ~ qtianço içl agçr~ dicendum?
Il~s,f~lPt~palll,o }?9n,fi r1acuerit,rçferenllts:falf.'ls au
s 6 c. ' C2.llitndq ab afpeÇ):u fiue alio -fenfu diSta,~
te lOfu per a110 modo, mm.fçpe, tllm multas in no..
bis& eire,8ç fini,dicendii efi.:hoc enim ad iudicanop~nion'e percept a quis edueçns, di~~q~ull1
op'"
9um fonallè 110 bis confert~ 1> ROT. ~dni? modo
nione per'ceptorum i1D~gin~s i~ fei~r~ 9.uQdam"
plO~O çontuctur.an hoç in nob~s çttlCltllr? pR o.
fl.p~.s 0 c. Atqui ô Protarche, meafententia, [unt.
Vehementer ~ soc R. N çnn~ vepnun opinionurn
Ho,C fllltem dogmaquandi~l illaapu~nosJl1anet,
fennonumq!le imagin~s vçra!,falfa! vero falfor\lm?
à redargu~ione tlltum elle, impofsibile eft. PRO T.
P'R 0 T. OmnillO. s '0 CRt S.i 1pO~o ~~étè ha!ç di~i"1'
P ~obe ;·s 0 c, A ggrediam lIr iterU!I1 ath letarum m 0,"
mus? hOI! in ijs pra!~erea cogite~us. Pp.. P. T ; ~d ' Te hfll1C ~j{pptàpooem.p R 0 T.Aggrediarnllr_ 50.
110d soc. Vtrum Clrca pra!fentla atque prretenq
In fllp.eriorjbll~ pj~imus, fi quidem ll1eminimus,
hoc pobis accidere !lçc~ilè fit, circa futura ht;:qlla~
~ppidi~at~s ( qUa! fiç vpcantur)quantifpçr feorfim
ppbis in~a~nt,qlnç c~rpus pafsioniblls ab~Cl,\ anf~
quain?p R o~Eildç'P ratipne drc;l' ~çll'!rQra Ç>mnia~
~~li~rat,a~~ s 5> c. N bn,ne,v9Iupt~ç~s, at~ue moleib~ fius ari", mit ?afs~onj:: oc~u pan.!> R o~ R e,cordamur, dléta9,;
ha!c procu1 ~ll bw run~,s 0 c. Nonne cupieoat aOlpropna anl- ma! propnre 10 (urer~opbus dlél:re fupç volu'ptatcs
ma:elt,volu & dolores çorpor~s ~ntçcçderç? proptereaque & ' ma contrarimp. corporjs habitulIl?Receptaclllum
rateS & do prxgauçlere, & pn,dolere nos obfl1t\lra çontll1git?
a4tep} do~oris ~ vQluptatis qu~ pafsione fit, erat
?res cor~~- pR o. Vera narras. SOC. Vtrt/m litera! atoue pilhleorpll~?p R o.Erflt.s c.Collïge qÎlod ex bis fequi_
rl~ ff;yçe)lF ...
' no b"1S Jmpnml
" fi ngeuamlls,
i!
'., ad
r<r quas pau l
0 ante
.
tur.1> R o.Dic,s 0 c. ~oties ~fta eoneurrunt, conpra!fens prc;teritlp1}ue re[piciunt,ad p<;>t1eruPl migr~djunt\lr q 1l0qUf! vôluta;~s ~tq; dolores,eqrum.
pimè? l' R p : A~ oplpi~.s Ç) c,N um i9cir~0 ijs alfep
que fenflls!qua! çomr~ria funt: quod profeççà P~c
tiri~J<l~àd 11C;C oll~niaJres '}.uredam ~dfutllrum té.,.
p.atl1i~. P B. OT~ Apparet~ soc. Hpc <]uoq!lenbnpç
pus ei(1fi.un~~n9s'.l.ue per omnepl vJtam perpetua
if.lt~r nos conuenit & pro cofef!.û ~ 110 bis 'fll prà po.,.
!pe nutrimur? l' R o. Pfqrfus.s 0 c.Ase ad 'h<;>e pre;:..,
fitllmeft!'p ~ ~I ~9nam? soc. Vtrunqlle !llâgis
ter i!l~ refpon~el r JI. P, ~d ropas? s.o c. V il' ~ù.,.
117- 1•n 6s11e {UrC1pere ,~ Yol~~tatem , pari ter atque do ..
!OI em,& ad genllS Ipfll11t1 refern ~ PRO. Conuenit
fius & pius?& probll~, npnne ~eo amlC~lS dt? p,!\'
Q!idni? S 0 d, ~: l~lUitllS &; l1I~prob\l~ contl'a ~e
çertè. 5,0 CR A. ~a!d~J~l efi. igiç~r yi;t horun~ re~
hab et? l' R o. Contra. soc. P1un1Jla tamen, vt dléte ll1dlCando~llm. PRO T A. Vbinam, ~ q!lomo~
d?? SOC p.. ,N o~ne propofitllm in hoc iudicio no~ebamus, vnllfqllÜqllç fpç duçituf' P R P?: Sanè,
soc. Sermones funtln Yl1oquoqu~ ~ofirup1, qlla~
bIS eCl: pafSHl1 dlgnofçere, qua:nflll1 çx his maior ~
fp'es n01l}in!luimus.p R o.!nlunt. soc. QQinetiatn
~ua! 1plnor,qu,~ magis,~uo intenfior vo1uptas fci.
Itc~~ ad mo1dhap:t, & ad 1110ldha01 moldha,ac vo
phanta1mat~ riél:a.nam el1iqll~ ljcet fingere fe c~
lllulu1l1 alln 'TIalf'1num pofslderç, ~bleéhJnentl~
111?ra~ i~er~u').l;td vo~upta~e!l1? PRO r A. Hxc quique varij~ apundantem omni fuaplt~te perfllndl.,
dem tlha[unt~ & ifiud iudici j no!tri propohtum,
SOC l\-1~ ~id vero? in ;tfpeétu, eminus aut comiPRO. N Il prohibe~.s 0 c. N um dw;n?um lOterna
llUS ma$~lt~lgines jnfpicere, veritatem dc1e t,fal sihxc [tripta b<?njs virjs? quia D~o aml~l funt, ve~<l:
<lue o~lI11a~l compellg: in doloribus ~llItem & vo~
frere euaderl!~1l1alis frepel}llm~rO ~~ntd? r R 0: DlluptaubllS Idelp i1.1*Qime fit? PRO T A. Multo macençum cene. soc R. Et malts VlflS oble{btlOnes
~is Ô Socr;nes. s 9 Cl Id vtique illi quod paulo an~ihil01l1iI}uS ad[unt fçpe c~nfi<lÇ.,ac déniq~e falfç.
tè na~r~tum fuit,contrarium eft. PR q T ~ ~d ais?
'.
l' R o.Q0dni adGnt? soc. fa)fislgitur voJuptatisoc R. T~nc enil1? opiniones ,ha!)f.'llf:e yçraique ef~
b,us praui vt plurirpùrp g~ftjllnt! Dorli homines ve
feél:~ p;tfslOne [ua qolores vna & voluptates'prorCoc!udltur rIS alllntur, 1> R O. N eq:Harium dicis. soc. Infunt
fus llnrlç~ap~. PRO T A. Vera nilnas. SOC RAT.
~l1ef0'elr veras ergo fecu~dull1 hanc ~~tionem falfa!' a~~dam ani& a las YlJ,
'
"
'
+. ,
Nunc autpn pa! ex, eo q uod pafsim ~ranfml1tare e~
Juptate s & lllH bo.m lllum voluptates, Imltant~s tamen vera s,
minuscominus videantur, & ,ld feinuicem corn.
4pJore~.
fed 1'ldlCUle,ac do1ores eodem paéto. PRO. In[unt
pflrentur1 voluptates q uideln ad dolores ,mai ores
y tique. soc. An liçebat fic opinallti omnino, ~u;
.
vehem
*'
ir
°
w
•
�Philebus,Vel, de fummo Bono.
vehementioresqi vidéttÎr, & dolores rur[us ld votur.s 0 c, Q!!odhorum neutrum ell:,potéfi~e 1I:l{~
luptates côtrà.p R 0 T.Talia qll~dam neeelf~ eft ob
rlj.m ex ijs peri, vcl argentum, vel am;um? PRO-r-:,
N eqllit, soc, Vita igitur media fiquando [uani .
cas cauf.1sfieri. s 0 c.~od Û'qqiito vtraqi ~aiora
vel minora qllàm reuera fint,apparent)tantupdem
vet l"pœ4 a dicitur?aut exifiimatur,nequaquafD rcél:e vel ~~ifiimap.lr vel dicitur. PRO T. C~rtè . s 0 c~
âmputaris, nbnpe i4- ql10d Cllm apparet ql1idem
Attamé.ô atpice,aliquos hrec loqui & opinari [en..,.
vtrunque,non tamé fit,neql1e reae apparere dices;
timus. PRO T. Maxiinè. soc R. An igitur gaudere
neque vnquam eiu{rpodi voluptatis vel molefiiœ
tunc qoadb nQ moer~nt,exilhmant?p ROT. Aiunt:
portionesrqQ:as autvera~ ~udebis afferen:?p.R (') T~
quideII].,' SOC. N ç,nne tunc gaudeve pntant? non
Sic efi .s 0 c. Pofi hrec igitu\, i~fpiciamus"num hac
e'nim jd diceren~.p ROT A. Fortalfe. soc. FaIsà de
ratione occurramus, voluptates fçilicet atq; inoleopinanmr, fiq~Jidem ab vtriU[qi g:mdij [ei.
lœtïtia
iHas fàlf:1s mllltà magis quàm ~fire ~nt qure ve\ ap-:
Hcet & natura diuer6 efi . PRO T. DiuerL1 profe~
parent in viuentibus vel exifiunt!. PRO T. ~~lçs
ao. soc. ~çi igitur percontabitpur inter nos,
dicis,& q uomodo? soc. Diétum efi [;epenume(o~
vtrum h~c vel vt:trja tlnt,vel vt duo [o!um,ac num
quàd quorulibet natur:t cger~tionibus vd diferedolor ho~inibus malum,dolqrum autem vitatio,
tionib~ls,- repletio_nibus vel euacuationibus)ine~e
~?C ip'fo nomi?e bona, dulce ~ominetur. PRO T.
mentis vel decrçmétis corrupta)dolor~s, molefiiœ~
~omodo id, 0 Socrates fiat, a nobifirfis qureraèl;llciatus, cxteraque ifbu[modi no\bus appellata
mus, non enim intelligo. soc . Q!!ia aduedàrios
ex<?rit1tur,p ROT. Sœpe iam diél:u.s 0 c. A;t C~lql in
huius, ô Protarche, Philebi reuera non intelhgis.
n~tur1 fuam refiituutur ~reihtutioné tiJ.lem volup":
PRO T. ~bfnaminquis?s 0 c.Eos ql1irerl1mna~
taré circa nos po[uimus. P R (') T. Probè.soc. ~id
auté cum cirça nofint corpus horü nihil accidit?
turam p.rxcipue eallere feruntur, qui volu ptateS
~lfe negant. i.> ROT A. Q!!id ergo? soc. Dolorum Vol~ptates
PRO T. At qllando id contingjt~ô Socrates? soc!
etfugia eas omnes vocant, quas Philebi [eél:at'ores e1lfugla dqNihil ad rem,ô Pl;otarche,ifi<\ qlaquœfiio.p ROT.
• vo 1uptates. PRO T.. H'lsne vtcre cl ap1US, orum.
Curna? soc. Q!!ia nihil impedies me~ quin quod
nuncupat
.
antè rogaued, rurf\ls te rogé. PRO T. ~id il1ud?
Ô ~ocrates, côfl1!is? SOC. Nequaquflm, fed ranqui
soc. N Hi fieri,ô Protarehe, talç quid dicam, quid
vatibus qpibufdam vpmur, non arte, [ed quadam
hecelfe eft ex hoc nobi~ copringere? PRO .T. An id
non ingenerofx naturx'morofitate à voluptate nidieis, videlicet eorpQre in vtrariq\le partem agitamïs abhorrétibus,nihilqi in ea fani elfe exiftiman~
to?s 0 c.ldip[um.p R. 0 T .Conftat~ô Socrates ~neq;
tibus adeà vt ilIas ipf.'ls quoqi' eius ilIeeebras malevoluptaté neqi doloré eoipfo in teII\pore percipi.
ficam quandam ilIaqueationé potins quàm VOlllsoc. Reae nimium refpondifii. Veru vt arbitror
ptatem vocent. His ergol ld hrec vtere,confiqerans
id fentis,qllod necelIè fit ex ijs v,nu aliquiçi femper
prre~~rea 8ç alias ipforum moroIirate9. Poft hxc
nobis aecidere,quemadmodum L1pientes tradunt,
aptem l$c qqas ego veras exilhmem voluprates, accunél:a quippe furfum deorsumué [emper Rllunt
çipito,vt ex ytriu{qi {ermonibus vim dus confidel' ROT. AiuIit [anè.nec male 10qui videntur.s 0 c,
ranres1ad iuçlicandl1m deniq; apponamus:p ROT.
~omodo enim malè? eum mali mipime fuerinç,
Reél:é in'luis,s 0 c. Hos igitur tanqua propugn:t~
Verum impendentem [ermonem euitare volo, hàc
tores [ecundu morofitatis & afperitltis eoru vdHauté fugere cogito,tuqi vnl mecum fugito. PROT,
giun: profequ~mu~. I~e~r e'l,u:dem. t~le quiddam QEç'fpeéhlDie quà?s 0 c.Ifia fane fic [e habcre ijs côcedamus.
eos dl~~ro~ e.ll<:?pnnclp:,o ahcudc 10glUs repetito: d~ cu fp.eci~
Tu verorefponde:vnllm quicquid vnquam patifi fpeclel CUlU~uqi natura cogno[cere velimus, ve- dlgnofcl 0tur animal,idem & fentiat patiendo,neqi dum cre
lut duri natura, vtrum ad duri[sim:t refpiciétes, fic portea~~
[cimlls,id nos lat et, neqi dum aliquid aliud hl1iu[maxime cogno[eeremus,an ad minime dura. OpOI;'
modi nobis accidit?an eôtrà omnino? ferme e'nim
tet te, ô Prorarehe, iftis morofitatibus qlléadmo~
talil quredam vniuerf.t nos fugiunt. ~ ROT. Condum & mihi refpondere. PRO T. Oponet L1nè iltri omnino. soc. Hnud i~itur reÇl:è diÇèum eft ~
Hsqi refpondeo, a~ primas magnitudines [u[picinobis qllod modo dbçi~l1US '. mutati(Jnes furf1l111
enduIl1' soc. ~i voluptatis gemls quam naturam
deorsumlleJa~as, volllptatçs ~ ~olorçs inferre!
J1abeat l l?-ofiè velüpus;nô in paruasvoluptates lonPRO T. ~id igitur?s 0 c. Sic aute~ re6.hus ae tllgeq; à fuprema remotas, v(::rum in eas quœ fllpretius dieere Hcet.PR 0 T. Q;!omodo?s 0 c,!v1utatio
ql~ v~h.el11entifsimreqt1e dicuntur, afpiciendum.
nes quidem magnre vpluptines doloresq; affcrunt;
P R 9 T r ~ilibet nunc ifia tibi concederet. soc .
medioeres a~lçem f>{: exigux, mini.Jl1è. PRO T. Re!:'Jum qUiJ!ln promptu prre creteris pofitœ,:le max~
él:ius ifio modo quàm illo,ô Soerate~?diçitur.soc,
mre VOlllpt!1t~S fLInt, vt fxpe diximus, ipfx fcilicet
cjrca corp~s qifilll1t? PRO T. ~.fdni?s 0 c. V tru Vcrum VO~1l
Enilllqer?> fi ifia fic fe habét,mo}Ç vitain fllperiorivehemétiores in re~rotantibus,qlJ(\m benevalenti_ p-pr.es ;?a.IÇl
bus n;urata redibit.p ROT .~çn am?s 0 c . ~1!ll
.
'
bi'
~es 10 !:lOlS.
ab[que mœrore & lretitia ponebamus.p ROT. Vebus reperipnWT? ~\.leamus 0 ecro',ne temere re-, ~n in ~gris.
rifsima loqueris. soc. Ex ijs ~riplieé vit~Ip. poni\fpondentes offendamJls. PRO T. ~onam paél:o?
SOC R. Fortè enim in ~ene valentlbus fateremur,
mus,flllué,trifié,nellq:l.An tu aliuq fenf~s? PROT!
vi- Haud alitei' quàm ira? triplicem vjdelicet viti elfe . . l' R. 0 T ~ V~Tiql1)ile efi.s 0 c.~n non voluptltes iUx
soc. Nonigitur idemedt non dolere quod & lreqeedU!1t magnopere, q.uaru maximre cupiditate~
adfunt?PRoT. Yerumlçleft.soc. Nbnne febritari. l' ROT. Nequaquam. s 0 cr Q!!oties ergo allb'ns ~'hlliu{inodi morb~s affeéh homines & fitiiiç
dies oqu1Ïllm dulcifslmu ~.llè yni\lerf.1m vitam fil1e
vehemencer & alg~nt, 8ç ql~odc~nq; pari corpon:
m~r.ore tranfigere 1 <luid ~llnc fibi velle id dicét~~
e~lfillna~?p ROT. Dulçe effe 1 fignificare iIle ITlihj
cô(ueuerunt, n:ag ls ~d~odl1 qua ca!teri patiûrur?
vldetur Idlp[Ul11 quod dicitur non dolere. soc R.
'luo fit vt ~agls lOdlgeat~ indigentiamqi replétes,
Ponç tria quxdam, yt lubet, & vt plllchriorib~ls
v~hement1us deleél:en~ur.An verum hoc e.(1~ !1 eg avtamur nominibus, alteru aurum,argentllm !ll~e
blml~?? l' R O? O~ll1no, vt diél:um efl~ apparet.
r~ql>neutrum reliq!.lu nominato. PRO T, pon;lnsoc ft. ~ld vero ,.num reétè fentirc videbi mur
.
f iii j
a.llèren
�Liber decimus.
68
'Volupta~ibusdolores admoueii~,r l\ 0 T.Vera nar;llferentes,t'i quis111,aximas volupt ates 'Vldere veHt,
ras,s ~ C.' N pnn~ itj::!l.1~ cùm volupt as Flmplior fenon ad [anit,ate,[ed ad mo):bii n:fpidçn.du? Et yjde
cundlJ h:re onJOla çomlfe etur, tune ponio doloris
ne me hoc cogitan te roga):e pu~es, plurib usn~ obj~1mixta .t!til1:lt, tx leue 9u;lnd~ indign ;uioné paleçbtiol1ibusxgrofat~s qua bene v.alétes delipia nrlt. Atque ~~eru volu pratJs vbenor pars infu,C1 protur,[ed magni tudo tx Yf:h~métia volupt aris yb.fpi
uocat, IX interdü pro!ilirc compd lit, IX omnifo rplurim ùm !it,in~er.rog~re putato ;fcrura ndü quip~cs ~plores, omnige nas figur;ls, omnim odos fpipe q U;l natura ca{l:er, prxpix imlls, qpa~ue dicant,
.nUlS qlm omni .ineitaJuéto,&c)Çclamationcs ç:um
a{feuerarü~ .p ROT, Teneo
qui null0 modo elfe
,in(anja pari~?l' R 0 T.Sum moper e.soc. Cogit prçpenç 'luod inquis. soc.Fo rtafsis ~tia,ô Proprc he,
terç;l,ô .a~)içj::.,de fe,tum ~pftlm, vd mm aliü excla_
non minus demon fi.r abis.R e[pôde modo. ln l,a(ci)narc,q nod hlS YOl~lptatlbus perfu(us propem odii
uiâne & pe~ulati.a pp pJu~es dieo,fe d vehemétjo,res
.m onn1r; eoqi magis j::hlfccmodi voluptFltes feéb& vi majo,rc:s Yoluptat~s,qui in ~emp~rat~ vira yi ...
tur quif'li,qu~ intemp cratior quis & imprll détior
des?Djc ;J.JP.abo,an;rnU.i1duertés, p R ~o, perq:p i ~d
e~ . Atque h.as In~~p~: fll~~,as oblj::ébtiones pra:velis, ~ l!~eeif.l)m I=erno qu1111plJ.lrimuJ1l, Tl!mpe dIC:l.t,& eum ql11 mlJs dehc1Js vel maxim è tota viratos n~mp~ prouerbiu111 nihil nimis p.ra:cipiens,
lam ilgit , beatifs imum m~lnerat. l' ROT. Omnia
[el'pper contin et,& huic illi obteperan~. Intemp equa:: ap~ld m~dtos in e.x iJlimat ionem vf;:niüt,ô $0ran~es auté .l}x. petulan tes homine s volupt atis fercrates, colkgi tli. soc. De volupt atibus, ô Protar llor ~d furo,r em yfque ocçupans,immoç!çr~tis çlacl:e,quct i~ eo~mu~ibus ~orporjs pafsionib~ls exmoribu s exul~~re capelli tur... soc, Reae l0'lueri s,
~nn,{eç~ls mt,r,lI1{ee IlS~le m~fcentur, dl: diaJi. Deijs
Et fi verum ho~ cfi, piltet jn qUfldam pepr,auflçjonç
,
vero qux m!~centur ln amma , ç~ntraria quxda m Mixtio~e'
tu~ anj1l);t,tum corpor is, pot jus q pàm in virtute
fcilicet cum do- voluprar~s
.ad corpus COI)Clllntllr, volupt ate
& dolons
vehemé~es volppt ates, veh en1entesqi cruciat us ,0'
1ore, & cl.0lorcm cun~ volupt.ate,J11 vnam mixtio né animçin ar
lifier!!. PRO Tt Patet certe, soc R, An no aliquas ç
coneune~re. Et,hxc !n hlpeno nbm percur rimus, nim3.
multis ~1icere d,e'q:t,~ jnuefii gare qua ratione 1naAdc,
0
eft,s
eeeQ'~
N
quod <Jllado ~41l1~l11tur~replçtionem cupit, & fpexima: yoeari debe5.ç~p ROT.
r~:
;:S,qU;t
.lpt;l~f
ra,ns ga~det',.1~al11s angHur. lfia tune qUjdem telIerte itil<}u e ia}j~m p1ofbonl,IJ1vplJ
lU
Deform
soc,
um~
{bmO lll)S l1mllme confirm auimu s, nunc vero di,~a11
rione fe hilb,eant.PRoT
dm,us quod.a njma:\ eorpor e difcrep antein ijsoY01Llp,tat~s''luas HU qU?S pitficjles & roo~ofos vouam?
I1q
1
.
Q!y\l~s
~l:l1~bus, ,qu,oru haud f.1tis multitu do comprç hen_
PT,
R
P
~auilJl!.l.s, p~nj~us ho.r.rer·
v?lllp~atis emergi t.
Qltm, m~xtlO, v~a ~olOris
sp c ;R. y dut in [cabiei medela qua: fricand o fit,
. soc R. V na
y.Ideris
10qUl
1
indiaco
I11m1U11
Reae
pharm
T.
alio
PRO
haud
10di,
ca:terisque huill(11
prxtere a dol?ris volupt atisque congrefsio refiat.
gentib us. hoc enim 111alü pro dij immor tales? voPRO T. ~xnam? soc. ~am fa::pe ipfam in fel'uptat~mne) :ln dolore m poçiu~ nllnçup abimus ?
elfe
hoc
u
:mima m .accipere diximus] PRO T. ~a ratio_ Volupt~telJ
s,miJÇt
jpf.1
.PRO T. Ma)ll~ qpidçl5, ô Socrate
io '
lls? soc. Tram, timore ; defiderium anima:
,
ne hoc alferim
,
yidetur , s 5' c,. H~lld çquidé , vel Philçb i gratia, hoc
.Iamen tluone m, amorem , a:mula tioné , inuidia m Dlma.
e~cemp)J.l.tp. produ?,Hfelll:[ed nHi hç', ô P,rpprc he vo
).1~tn
,
& huiu[m odi reHqua, an pon hœc ol11nia dolore ;
luptat~s,~ qua: ha[ct! (equütur,in[pjcif,lntuT
yale..
are
quofd: iipfius anima: ponis? p ROT. Equidé . soc.
qui ferme qllod quxfit! Ï nllnç ett, dijudic
efi.
~t1m
pergen
N anne dolores huiufm odi plenos miris qllibuf di
mus.!' R o.Ergo ad ifianl çognap .s
icômun
atibus inuenir e licet? An fortè jn memor ia
tionç
volupt
Immi,ç
soc. N ~m eas,inq uis, qux
nes
redueere oportc t, ~x feçit excande_
mixtio
illud
igitur
nobis
Mixtion es ~ant?p ROT. Bas ipfas.s 0 c.$unt
;tniin
virum pruden rifsimu m fxuire: Et
;ra
imct
&
ib!ls,an
,fcentia
corpor
in
volupta tis çorpori~ q li idé iplius
mixmultô dulcio r melle effufo. & volupt ates in lamé_
& doloris i~ p1a.E t dol ores aix ~ eorpor~s voll1p~atibl1s
tationi bus a~que deliderijs trifiiti x mixtas . PROT.
,t os reperie mus,ea mqi vtrorü q; ~omiJS.tio!1é inrer~orpore.
N cquaqu :lm, verUl11 lichxc , nec aliter accidul1t.
dum volu p~,atem, jn~~rdum yero dolore m cogno :
soc RAT. ~netiam memin ifii cos qui tragici s
minatarp..p ROT ,O:!,on:ll~ paél;o?s 0 c, Vt ecce cu
fpcébcu1is adfiant~d~m deleél:antur, fxpe lugcre.
'q uis in ,relliçutione, yel eorn~ptjone {imlll ~on~ra
PRO T AR c.Mem1l11. soc RAT. Etin comœ dïs
ria patitur,llge~s (xpe c;l~e[Clt,, & ç~len~ ah'lu ado
animi nofiri affeél:um ad oblcél:atione111 fimul aL
rcfrige fcit,q ll:tre s, vç arbltro r )ld ;la ~qlIl, ,) lIud a bque mœror em declinare fenfifii,p ROT AR. Haud
i jecie/aç quo~ pic~tlIr,a/11~ro d~lç~ permlxt~lm~&
f.1tis adllerti. soc RAT. Non enim facile efi,ô
,eum diffièlllta~~ re;eébol1JS adfifies molefiJa, pofi
Protarc hc, affeél:ul11 huiu[m odi vbjque eompr x_
ferun~ c9irçfI~lm fa~jt.I' ROT. Efi.l11~xime verll~1
hendere. PRO T ARC. Non c~rtè, v~ J1lihi yidetur .
quo,cl djcjs, 5 P c. Nonne hanU!11111XUOnUm qua::soc RAT. Ipfum,igitur, t!llltO m~gis accipia mus,
dam e" xquali vtrinq; &voill ptate & dol ore, qu~
1.N
ROT
tur?p
efi ,O~[~U~lOr, vt ln c:rteris facjlius quis voconAan
nte
quant?
exeede
dam ex alerutr o
lupQt1s tn{h~l~q,ue concur [llm perejpere valeat'.
hjl prohib et. soc R. Die jgitpr ~x e,aru,I11, numer o
P R R T !' R c~ p~c 1am. soc RAT . Inuidi x n0111en Inuic!ia: nO'
ql~a::doloris plus 'luàm deJc~at~o.l11s ~oupenF, eas
~aul,o antè indllél:llm , vtrum dolore m quenda m uum fuitfc
efIe qua:: [equpn tur [c;lbie!ll & tJtlqaq ones,q p,an1tglllficare ccnfes, nécne? PRO T ARC. Cep{eo. nomell.
do <luodintus efi, feruet a~q; gl!fcit,neqi huc p~r
s JxS 0 ,C R A. ~nui~us tamen proxim orllm aduerfi
fric;lll?p au~ e:a~itido quis ;tttingi~:~cd ~u~~ C1[R.
soc
enter.
tan deprœhenditur. PRO T ~ Vehem
ca cute efi [olu ~ dt!fund it, Tum fane Ilia 111 Jgnem
loquinUnc
vt
Malu111 qu~~e~ ignora ntia efi, &
ferçntes?~ nunF huc~nllne mue eon!ili j inopia repaates
volupt
mur',fio,hd1t.as. quxda ,cn. P R pT. ~ldni: soc R.
rI?cro
lIolutj, in:efiim ,abiles fxpcnu
'~
Ex hlS vld~ ndleU~lJ11l jJJu~ qllam natur~lln habet.
riunt;a liq llando contd i Iltcrioribus ad exterio ru
,~
P.R 0 T~ ~JC l~odo! soc RAT: Efi ~tique (umma - Ignor~I1
molcfiias voltlPFa~ibus 111ixtis, in vtram parté dellll
yioper
a
depr,~llat~~ qua:da,m h,abltu~ allCl,lius cogno - cogno
camixt
[lm
dinati o fiat,exh~Lé[, ex eo quod
na.
:: gemls
lentii diffund ant) vel difper ü confun dant)ii mulq; mento dlél:a, Improblt:ttls vero vniuerfa
qllod
illa
&.
,
.,
."
�Philebus,Vel,de Summo bono.
ql1od-d~m efl:,cotr;l:pror[us habens,quàm Delphi.ça prrecepta docet.p ROT .Prreceptum hoc inquis,
Ô Socra~es, N ofee teipfum?s 0 c. Aio. Oppoftmm
huic eilet, fi fortè prlEciperetur, Nullo modo teipfum nofce? l'ROT .Elfet.s 0 c. 0 Protarch~,cona
re nunc id trifariam difiribuere,PRoT. Die tu, ega
.enim nequeo.s 0 c. Ais ergQ me nue iftud diuidef,e
.oportere?p R 0 T. Et obfecro quidem, quod maius
.efl:,$ 0 c. N b.nne q~lÏfq; ex jjs qui [dpfos ignorant,
{ecllndii tdi! id neeeLlàrio patitur?~l ROT. ~omo
.do?s 0 c, Prim,Q.eniin feeiidii pec~lnias,opulentio•ré quippe qui fit,aLqii feipfum e.xiftimat.p. ROT .
iMlJltiq~lÏdé itadedpiuntur.s 0 c. PI ures etii qui
-maiores formofioresqs .fe putit,& qQlEcunque ad
~corpus attinenr,ruprà,!l,ui Tellera hlot.PROT-. Plu,.
.res profeGèo.soc.Longt; vt;roplurimi,quod açl ~er1'
tia fpede attinet,qJ.lf animi dotê§ maiQ~es qua habeant,habere [e putant ..p ROT 1 Et maxime ql1idé.
soc. ~antu vero ad vÎnutes animr,ptinet, nbnne
vulgus [apientiam pr,o rfus fibi vcndic;ln~, pknum
.eft cotentionibus,faltiq; f.1piétire ipfius opinione,?
. F.!R 0 T. ~id ni?s 0 c. Si quis ergoafRiél:iolli illii
omne malum quiddam vocarit, reéle nimiru appellabit.p R 0 T.Maxime.s 0 c. Hoc-igitur·iterum,
ô Protarche, bi(ariam partiédum, fi ridiculam inuidiam cogno[Gen.tes, miram voh~ptatis ~ modefrire mixtionem nolfe velimus. PRO T. ~omodo
.bif.1riam partiendum?s 0 c R.lta.quïcunque hanc
falfam de fe opinionenl frul~è pr~fumut,ijs quem:·admodllm & omnibu.s ç~teris mortalibus acaidat
·neceLfe efi, vt qUidam,eorum robur ~c potétiam in
ijs qux profitentur habeant, quidam .veJ;:o nequa' quam.PRoT.Necelfariueft.socR. Hitc ergo ra.tiorre diftingue quicunqi ex ijs imbe.cille~Junt, &
àerifi,vI5ifci injurias non polIQne, mérito ridicuH
1
nuncupamr:qui vero polfunt,terriblles & robulH
~ g~()rantia & hoftiles iure vocatur" Ignorantiaenim potentu
te~~tUril te- robuftorumq; hominum hoftilis atque teterrima
ll1a res ••res eft.h~c enim & qurecunqi eius fimilia proximis
omnibus noxia. finauté imbecillis ignorantia fit,
ridiculorumnaturamfubit. PRO T. Reétè.loqueris. Attamen voluptatis,dolo'risq; concur[us non,.
tilloris vis. dbm in ijs nobis patuit. soc. Liuoris primo vim
<lccipe. PRO T. Dic. SOC. An non triftitia qUlEdi,
lretitiaq; iniufta eft? PRO T. N eceIrarium hoc cft.
soc . Adllerfarioru malis lœt;tri nec iniuftum, nec
inuidum eft.p ROT. Non. soc. Malis autem ami..
corum lxtari potins quàm triftari, n6nne iniuftus
eft? PRO T. Eft. soc. Ignorantiamomnibus ma..
lam elfe diximus, PRO T. Et reétè quidem. soc R.
Amicoru igitur arrogantiam fapientilE atque pulw
-chritudinis,& quodcunq; paulo antè diximlls tri~
bus in fpeciebus fieri, ridicula quidem eum imbecillia, odiof.1 vero eum valida, hunc inquam, amicorum babitum nonnef:uemurquumquis innoxium alijs habe.t,ridjculum elfe? PRO T. Fatemllr
f.-tnè.s 0 c. Huncquoq;.cumignoran.çiafit;malum
elfe? PROTo Certe. soc. Lretamurne,antriftamur,
àum hrec irridemllS? PRO T .LlEt:lmur planè.s 0 c.
Voluptatem vero in amicorum malis, n6nne à li,.
uore proficifci prlEdiximus? P R O,T. Certe.S.0 C R,
Nos igitur in amÏcorllm rebus ridiculis fub1'iden~
tes mifcere !'Ioluptaœm dolori, dum inuidire lxtitiam addimus, ratio ifta cocludit.liuorem quippe
triftitiam quandianim.re iamdudum elfe eoftitit,
dcriiioné vero lœtitiam,fimulqi hze in co tempoJe congredi patuit.p ROT. Ver;lloqueris.soc. Ra..
tio igitur nobis hrec diébt, nos no modà in lamé~
t;1tionibus & in tragœdijs, neque in f.1bulis ta.neu
[ed in totius vir;c ~r;lgœdia atql comœdia. çlolore$
voluptatipus jrnmifceri 8ç in alijs [exeétis. PRO T,
InJpofsibile eil ill:a tibi,ô S.ocfates:non concedere,
ttiilm fi qujs alteri parti potifsimii adftipularetur,
soc, Iram, defiderium, lam~ntationé, metü,amo,
rfo, lEf!llllationé, inuidiam, propo[uimus,creteraq;
huiufn}odi in quibus diximus nos repertul'Qs e~ _qpre iam frepe repetimus,e6mi.xta,an non?1>,ROT.
I~a,. s 0 c,l'J \Iffi videmus quo4 ~e lament~tione,ira
atc(; jl1~1idia omnia.iam [unt_nobis c6fcéta?p ROT •
Q.!!idni videamUs? soc R. Mllita igitur reft~nt~
.p R·oT.5anèquàm multa.soc: Ob qui vero potik
~!nu cauf.1m mixtuJn comœdijs a,ffeétum declal;alIè me tibi exifiima~? nbnlle fidei gra.t iaf quia in
amoribus timoribusq; & ahjs huiufmodi mixtio
ipfa fadlius ofiendi poteft, QEre cu ex te .iefo in~!!l ...
ligas, me dimitte, nec.me cogas ad illa fing\llatiIll
ordine dercend~nt~,in 10.t;lgu gifput7tioné pro~u
(!~re : veru fimpliciter id ilecipi!=:o, 13(. aniqla abfqu~
corpore,& ab~9.; anima corpus,& mutuu éJ \,ltro.rumqi eongreRum,in omnibus perturbatio.!1ibus
habere voluptatis & doloris concurfum.,Dic ergo
.nunc, ytni me dimiqes , an ad muId. noéliem deti,
m;~~s . Reor eni~ te G_p_a..pca qureda dhçero,mç djmilIllrum.nam de his orpnjbus cras me tiQi-diéturum pol1iè~Qr:in pf~f(!ntia.\:ero ad i udici,l lm quo4
·Philebus inftituit,pergere cupio.p ROT. Prreclarq
inquis, ô Socrates)& idcirco qure refiant, vtcunq~
tibi p!acuerit;enarrato. soc. Secundum naturaIll
.
quidem-poft mjxtas vgJ.liIptates necefsitate quadi Dle pu.n $ vo
b
'
"
apuras
Immlxtasq;
quo dammo d0 d
euememus
• uptau us.
d
PRO T. Rectè nimium.s 0 c. Conaborequidé, [cd
variando eas nominare. Nam his qui dicunt voluptates omnes dolorum [edatioes elfe,haud pror[us
alfentior.Cçterum, vt dixi,jjS quafi tefiibus vtens,
oftendendo plerafque videri quum non fint, volu~
peates, item alias quafdii. magnas multasq; videri,
[ed m~xtas elfe triftitiœ,& feda~ioll.ibus ingcntium
dolorum , & circa corporjs & cil'ca aniq1œ defe..
ltllm. PRO T. ~as denique Noluptates veras, Ô QUie verz
Socrates,merito cenfere quis debet?s 0 c. Eas v.tiq; vpluP~iltC$.
qure circa decoros colores figurasq; & (l)çlor.es pIe,...
rofq; & fonos cofiftunt,prçterea quç circa ea funt,
in quibus defeétus qUidemeft,fed qui nec {entitur,
nec Iœdit.Implecio vero,qux & [llallis eft, & [entitur,& triftitia vacat.p R OT .Q!!a ratione,ô 50cra_
tes,hœc fic dicimus?s 0 c. Sut que: Ioquor haud fta~
tim per[picu.1,veruntamé explicare con_andü,~gu_
rar'u m enim pulchritudiné, non vt plenqi forÜtan
intelligcrent, vtputa animaliii vel piétu:aru~ q.u:t-t
rundam punc propofl1i dicere: fed reétu q uldda,&
circularc,& ab ijs ca qUlE tornlS fiu~t,plana,vel [o~
lida,& qUlE canonibus,id eft,reguhs atque angulis
eonfiruuntur fi modo hzc tenes.hœc fiq uidem nc-.
quaqua ad aliquid alitul refpicientia,quemadmo_
du cretera pulchra dico,fe~ pukhra [emper fuapte
natura, voluptate: pr~prJas nullo modo motuum
deleétationibus coucnJentes habentia: eadé ra.done colores item pulchros atq~ gratos elfe di.co. Scd
nunquid intelligimus, aut quiddt~ PRO T. Annitor equidé,ô Socrares, verum ipfe quoq\lt lueidiu$
explicarc njtere. soc. Dico prretereà & voces pcrCpicu.as & fuaues,vnamq; aliquam pur:\m penitus
concmnentes melodiam, ad nihil aliud compara~asJ[ed natura [ua pukh~as eir~, ~ innatam afferr:
volup
1
�Liber deçhnus.
volup~atem. P RD T. Ho~ quoqueV~J."ume{ts cid
Genusvolu- Genus autem voluptatum quod o,d ores 1èquitur~
pta~um ~~~ minus d.i ui.nüdl:;quod auté ipfis nec.elf.1rij dolores
res feauetllt
- . r ..
.
,j'
rr.
.
. ' d' . nequaqua ml1ceatur,6ç ln quo J.U lneHe contlngar,
ffllUlJS
JIJ~ -
.
"
"
.
,eum llhs prmpmls ,\::adem predits ratlOne habtr~
dico, I.a rnqi dllas voluptatü fpecies,fi luodo int~l
Hgis,collegimus. PRO T, Int!i!l1igo. SOC, Hic item
Di(l'iplina- difciplin.a rum voluptat,es addamus, fi. ~ jfi.x famé
J'q dol~.pta .. difc~ndi neq uaquam cq.tinere 'lIidentur ineq~ pro!..
m .. ur lCÇ~. pw' clifcip lin.i1rum apÏ4itaté principio Ila.t im do ...
lores inferre, PRO T.>M;hj fic videt~lr, s 0 c~ Q~}4
vero,fi qujs doÇtrinis im bl1tus,.e,aru pofieà per ob"
Jiuioné iattud faciat~npnne trifii~ifln: .q u,a ndl [eqUlv1deS?P ROT, Non hatura quidé, fed quad.am.
rafsionis çogit~tione, cu qpis ·!l~'b.atus pr'o~erüi
iiigentiam tfjfiatul'. soc, C~terùm,ô beate,nos ià
El:::efent:ià non opinionis,fed natl).r~ pafsiones tra.,.
Çtn-ml,l-5. P R 9 T, Veru~ efi igitur quod alferis, do;
Ç):tinœ obliuioné plurimü abfque rrifiitia 'euenin:,
50C. Voillpt.at~s igit~lr difciplinaru.doloris ex.per.!.
t~-; nec tni.t40rJ.lm h.Ominu, feçi pàu,çoru' admodii.
S!if~Eltëndum .p ~ 0 T,Fatendu proenldubio.·s 0 c,
P~fifu:~fu igitur voluptates pur as ab b'js q uç reéte
pr6pl!ri?odtim fic dicutur ,impuris f(:çréuimus, ad(:iend.a efi iam v(:hemçntjbus voluptatjb!-ls in~~o",
,Ieratio, remifsioribus lllodera~jo, Easq~ eti~ qUa!
intenfius,remifsius,magnl1lp,paruu, raro,crehro,
fufcipiut, ad infiniti gellus,ôî peranimi corpusq;
fecund~lm lFagis mfnusue d1[cur!Ît, referrç ds:cet:
qu~ w~ro ifi~ 119 ~,~pj.unt" ad commenfurati Benus
rotju~ referelldre.)} RP T, R .e 4Hsimè inquis,ô 50~plJ:e~,s Q C~ Po1l: hre.c idib[ul? Qir~f.l.yoluptates ih.'
J1:ip-1-~nd~.p ~ 0 T.~idifiud?s 0 c. YUum purtim
ip(um at<J~ [fnc;ru dicendü fi~ çoferre ad veritaté,
potius & vépcmens, multurp m,agnurnqi & ,fuffi.,. .
fjens?p ROT. ~id ,tibi vis, dlUll ifi.a J'ogas, ô So';'
f.:rates?soc . Nihil ô Protarche,jn jp[f.\ di(ceptatio-,
pc voluptatis 8ç fciell~i:u prxtermittere vellern. fi ..
quider!?- vtJ:'jufquç illorurn portio qua::dam pura,
~u~dar!?- iIP, pl11'a çfi, vt ytrunque purum in iudiciu
yentcns, & ml hi & tibi,& iihs 9-.enique eunais ;lei.
~udicandii f~ tlp.e rtü .expeditumq; prxbeat. P.R 0 T,
.,
~citç.sqc.Age igit!-lr de omnibus qUet g~l1er<l pur~
yocamus, in hunc mofiu çogitemus, vnu tlJiquo4
~x ilIis prirjtüjn l1J.ediu1').1 ind Llcét.es. PRO T, ~id
potifsi~ulP. çl~ciemu~? s 0 Cr i}lbum fi vis, primo
gentlS c(,)l1Gder~q1US. P R q 1'. 010 e9.uiden~:s 0 c.
,Q,~.Q moda it~ al bi, & SI u~ puq~as ent? V tru q u?d
JUaximu~ quidpam çfi ac plumnllJ1l.? an quod I~~
(ynceru, vt njlül in eo çoloris alterius lllfi~i"p R Q T,
Conftat planè, quod pr~ciplle [yncerum {dl. s 0 ç~
probè. nonne hqç yeri{s~mu, ô Prot;lrch~, 8? pul~herrimu alboru omnium affirnpbilnus, nop autCIl} quod pl11rü~u 'a ut ~axil.1}um,? )} R 1', Re.aè~
s Q c.~j ergo quod panlU purumq1 al~\.l cfi,ml~to
111U1toq.a.e ill bo albi~s 4P1Ul ~ plllchpus ~ venus
~lfe dicaml1~,r~éte p~nitus aaetpl}~~? ~ R O? Re~
?te proc1114ubjo:s Q c .Nunqllid exephs h1l1llfmo~i pluribus a4 iudicandi voluPFaté egebimus ? an
potius hi?ç nofIè [utficiet,qu~çi vnjper!à voh~pta~
pama qu;).~ magna,paucfl qua !l}ulta, mo.~o a ~o:
lore rcmota fiç,4ljlulOr cft & verior? ac dClllq; puIV.oluptatis chrior?p ROT . Maximè fanè, & e4 emplii ho~ ~~o
g:nerat~o- neü e~ . s 0 c~ ~id vero hoe?quo4 ~uMuimus vol'li;: r~I?~' e.r; l.llpt.1tis q l1idem generationé lèmpcr, e{fentla vero
verQ
"'fi
El
.
' d~"
b'
.(entl:!
' nllnqua
punqua; eXl·
. eX1 ere._eganœs
. , ~lllm ~Ul a vIn no le:'1'
4efe.
·
h~c ~radc!e çon~tur ~ClS <J; gra~;a c t hrpépa. PRgT,
'" .
.,
pum.
V.
c:
~
~d tu? SOC. V!silc jd inrerrogido Ô amice Pro-
rar,che, per,c urra; PRO l' . Dk,& interroga modo.
/) 0 c:S~1l1t igitur Liuo quC;da, Vl1um quidé fc:çundû
{,eipfum,altetu feIP.i? aliud app~~és. PROT. QE.a ratione?~ qu~ ifia.effe4icis;soc.Hoc [uapte na~lIra
n1,mmopere vel1erandp,m~14 'Vcro deficiens. PROT.
Exprime clarius,s G c, y jdifPUS f~penumero pueros puLç-hros fimul ~ probos,~viros eorum amaJ:eres: p ~ eT .. V idimus. s 0 c . J1l:isergo duobus e"itlentlbus, duo qu~an:t alia coofitnilia quxre per
omhÏa quœcllnqi dic~mus alteri t~rtiu elfe. PRO T.
Profer obfecro SOÇJ:'a~.es, clarius adhuç quod fentts, soc. N ihil,e1l: h~ç4iuerfl1m, ô Protarche, [cd
jocamttr.. Dicjmus allt(:m q!l9À e~ ijs qux ftlPt, aliquid femper efi altcrius gratia, .aliquid Vl!rD cuius
·prati.a (e~ per id ~uod alt~rills gqtia fit, efficitur.
PRO T. V ~x ~al)de pb crebram r~p.etitioné percepi,
s 13 c .. For~e ô puer procedente difputatione clarius
fPpr~hend<emus. PRO T, ~fdl11? soc. Duo hrec ·
·.é\lter~ jtÇ,ru adf~mamus. PRO T. ~xna?s 0 c. Altç.r~ qpid~Ql omnium generationc, e{fentia ;jltcru.
PRO 1' . Equifié.PllO nxc abs te accipio, e{fenfiam
&. generationé.s 0 c. Rel..'l:e:vtrum auté honi altc- .
1-'~us gr~ti~ dttimus? g~p~rationémne ~{fenti~ grapa; v~l efTentiam Cf\llfa generationisr PRO T, Hoc
quod appellattir E{feniia an generationis c>lu(am
dical1HlS?hoccin~e{}:,l.luod /lune perconraris? soc.
Yideor~ PRO T, ~ed ~er ~~,o.s quid me illterrogas?
S () c. Elufeemodi qmdda,o Pro~arche, interrogo,
num fabdcati.O nauium nauigij gratia fit? An contd nauigiu fabricationis nauiü? Et de olbus qurecunqi taha (ünr,idé dico,ô P-rotarchc, PRO T. Cur
no ipfe,ô S9cratç~, tibi ipfi refpondes? soc. Nihil
prohibet.Attamç ~Uq~lOqj fimulloBPcre. PR 0 T.
lm?>.soc. GeneratiOi)js gratiainquâ,pharmaca &
org~n.a omnia, 0:n,nemq; ~aterjii OlJll1i~us adhi, Idpen,fingllias ante g.en~ratlOnes fingularu ç{fentla- GEocl ,/0 jÎl
rum, vniuerfam d'epique vnjue).'fx e{fcntix Ftratia. Pbtas ~:I
· 'd
N onne
'R.
PROT. Per fiplcue
a mo d, ).l,soc.
""'," vo uptas) onu...
fi quidem generatio ~fi,aliçuius eJfentix gratia nc~~fI~'\rip fiet?PROT. ~içini?s 0 c. ~od tale.efi,vt
tjus gra~ja fia~, q/lod [cmper al~~rills sratia fit, in Id cujus g~
àonifor~e locatur:quod vero ~Iq:riusgratia,in alia tia nt bojl~' .
{orttm,ô vir opdme,reduçcndum videtur. P ROT.
N ecel1àrium id omnino.s 0 c. ~amobrem fi voluptas gçneratio ttl:, ad ali~ quà,n bopi forte: meritorefèrcnws. PR 0 T. Meri~?> cer~~.s 0 c. Nonne
v~ in p.rinc~pio pifputarionjs hpius pra;dj,çi,dicéti
'VOlllptiltis q~Ijdem g~llerationem, el1èn~iam vero
nullam çxifiere ~ habcnçla gratiil ell? Confiat enim
cos .qui volup~a~é bon~lm pr~dicanç ~b hoc deri- .
den. PRO T,Magnoperc.s 0 c, ~inetiamhjddé
~os ql,li ~~nerationi impenfius ftudenç , ridebit.
PRO T. ~0,pa4~ ~ c,luales ais? soc. t,0$ qui dii
fam,em fitJ~q; refilnguunt, v~l aliq~1Ïd aliuçl ex ijs
qU<t ~cp~raHo cur!lç ~c fedat,genera,tione l't~~Jltur,
quaü J~fa fit,ai~lntq; vitam fe ni)lil moPtpros,nifi
fi~i:al1t & efuriant,atqi alijs qu<,; hxc feq~J.lntur,af_
f}clantur.p R 0 T, Videntur [.1n~.s 0 c, };,jus aut!i!Jll
quod 6.eri çpntrariurp.,defirui ipfllffi cpnél:ifa~emll~. p R 0,ïr ~ç.cefTà.rio . .s 0 c. Corniptioné ge-
,
en.
ner~~l?nem~.; ~llgl~!l!-ll[qll1S hxcexp~tü:non .nué
!eftl3 Ilbm vlta,qua & lxtitia & ~rifl:j~ia vacua111
jn~clli~étjx ver~ quoad fieri potefi, pUrifsime'co~
potÇF1l propoflll~pSrP ROT. A_r;l~iope pro~~l ,.Ô
Socrates, cnt qu~cuqi voluptatc nobis bQnu al1c:ijeBP~t! s ~ C, Pfoc\ll fl~modum~ Q.p.'lui~é ~ hxc
prxtcr
�Philebus,Vel, de Summo Bono.
pr:rterea ratione ofiédere lieet.p ROT. QE.a? SOC.
eur enim non abfurdum fit,cii nihil bonum decorumue fit,fiue in corporibus,fille in alijs vllis przterqu~ in anim:1,inea tamé foliimodo voluptatem
bonii vocare? fortitudiné vero, téperantH, inte11igenti~, ac reliq ua qurecunq; bona fortitus efi ani_
mus,mi ni me? Ac prçterea hominê voluptatis experté,Qolore vero affeéèum, malii tune dum doler,
affe~ere, lieet omniû optimus {it:~ el1Q1 cotrol qui
S'.,
voluptatibus delinitur, quo magis gefiit,eo virtuCleh~rum
Il'
d'lcere? PRO T. H a!c,o Soerates,
~Ilritas.
te prrenantlOrem
omniafl1pràqu~ dici pofsit,abfurdafunt.s 0 c.Ne
tamen difputationem omnem in volllptate confumamus,mentem vero & [cientia prretermittere videamur, age iamfi qllid (ordidii etiam his adiaeet,
exeutiamus,donee ad puri[simâ eorum natura ta~
dem penetr~tes,& ipf.'lm in[piciétes, ad iudicandü
tum haru, tum voluptatis partibus verifsimis vti
pofsimus. PR.O T. Scire. soc. Nonne alilld nobis
fcientiam cireadoél:rinas,alilld cire;l educ;ltionem
vel nutritioné exhibet?1.' R. 0 T .Sic dt s'o c. In manuarijs primllm artibüs videamlls num artiu alia
fdentia magis,alia minus fit,oporteatqi aliam purifsim;ltn, alia impuri[simam arbitrari.p ROT .De
11 •
cet profeéto.s 0 c.Prrecipuas vtiq;;\ fingulis difcer
.'OtlfsÎtn •
lrtib
am nendum. PR 0 T. Ql!.ales,& quo paéto? S 0 CR. Vt
Us.
ecce fi'quis ab omnibus artibus [egre$aret numera
di dimetiendiqi & ponder~dl peritia,vile quiddi,
drec,ql1od vniufcuiu[q; refiaret. PR.O T . Vile profeao. soc. Refiduum quippe imaginatione quadam ae (en(uum experiéda & exercitatione, coie.
éèurisq; cOfequi Iiceret,quas plerique actes vocat,
M li
cura & labore vim [uam omnem adeptas. PRO T.
h~~ c~ ~ru. N ecefIària pror(us dicis. soc R T. An non mufiea
. lIlenrura.lOe ijs ple{la efi?primo cocentum cotemperat no mt:n{ura,{cd dIligétiœ potius conieéèura, tum vniuer{a
eÏus pulf.lndi f.lcultas mé(ura chorde; cuiu{q; côieéèura motc; perquirit.ltaq; vt ob{curitaté plurimi
mixta habet,ita lhbilicaté minjm~.I.'RoT. Verifsiln l)~~i1itas me.soc. ~inetii medicini,agriculturi,guberna
~~t·cl~na:. toria, militaré fi militer infiitutas elfe reperiemus.
t
lItas ar
~.
l' . 0 . . .
,
CQiteQura:. PRO T. ~a maxlme.S 0 c. Arc llteL.lUra vero men
furx,& infiruméta iam plu rima quibus vtitur iIIa
, crebro, vt perfpicacé mlxime,ita fllpra cre~eras artificioJ:lm maxime reddunc.p ROT .~ona p;léèo?
sp c. In iP(.l profeéèo nauillm & domoru cofiruéèione,multisq; alijs id genus materix elaborandi
ql1od~modo pertinétiblls vtitur amu[si regulaq;,
torno,circino,filo,perpédiculo,infiruméto quoqi
~
;ld dirigendalignaidoneo.p ROT. Rec2cadmodu,
~ùt~i in du- Ô Socrates, inquis. soc. Ponamus igitur eas qux
c1ordine. dicllntur artes,in ordine duplù;i, alias qure mufici
quidem in operibus [eéèantur,per[picaci't minoris
participes,afias architeéturx pedifIèql1lS aliquato
maioris.p ROT. Ponamus.s 6 c. Harum oPlnium
perfpicacifsimas, quas paulo antè primas vocallimus.p ROT. N umer~di peritiii, ~ quas cU iIlil nlpd. iunxifii,innllere nunc rn.ihi vlderis.s 0 c.Prorfus, (cd num,ô Protarche, has iteru duplices atfir~t' h
mare,an aliter debemus?p R 0 T.~as inquis?soc.
c.d~p~eti. Arithmeticam primo, n6nne alla vuigariii, aliam
ex. philo{ophantiu?p ROT. ~ani ratione quj~ partiens aliam atq; aliam arithmeticam aireret? s' 0 c.
Haud exigua di[crepantia, ô Protarche.I1Ii porro
vnitates inrequales eoru qUa! (ecundum numcrum
(unt,dinl1merat, velue dqos exercinrs,boues duos,
quo qu~ n)inima~ duo ~t,j5 qJ..la: omniu m~xima:qi
A
vero nùnql1~ eos fequcrentllr, nifi quis partiü vnitaté ali~.ab a!ia vnitate nihil difcrep;l.nté poftlcrit.
l' ROT .~lm oprime loqueris, dum mult;i infers
diuerfitaté eoru qui circn nl1mcl'll ver[antllr, adeo
vt decens fit, in duo qllxdam diuidere. soc. Q!!id
vero côputandi &dimctiendi ilb (ccllndü arcbiteéturi mefeaturamUe f;tcultas, iternq; iIIa fecud um
philo[ophiam geometria ratiocinatioqi .diligens, Geometria
vcru vnaquxdi, an dux potius artes funt? PRO 'F. duplex,
Priorem ego re[ponfioné fecutlls, mea quidé (en:tentia,duas elfe ponerem.s 0 c. Probè [cd num intelligis cuius gracia in medium !lxc jnduximus?
PRO T. Forfitan,attamé qnod nunc quxfitum eft.
explanare te velim. soc R. Di[put.uio nofira qux
iamdiu proportioné quandi requa diuifionis con.
uerfione voluptatiblls refpondentem qU'trit, vide.
tur mihi nûc non minus qu1m ab initio alfequma
fuilfe qllodquxrit,dum ind;lgat nu fit (ciétia quç. .
dam alia (ciencia purior, quemadmodii voluprate
voluptas. PRO T. Confiat horu gratia ifia traéèa- A
J',r
'
'11'.
'd
, . t:
.
b
rees: 'linerta fiUlue.
soc. ()
~l autem,nonne ln lupenori us re.
.
aliam artem in alia elfe repermm efi,clariorem
.lliam,& ob(curioré aliam?p ROT. Maximè. SOC.
In ijs auté an non artem quanda ratio velue xqui'uocam proferés,& quafi vna innuens,rur[us quati
dux fint, inquirit num per[picuitas puritasq; illarum penes philo[ophantes, aut non philo(ophites
exifiaf?p R 0 T.Et maxime guidé id inquirere mihi
videwr.soc. ~11e hicre[pOfum,ô Protarche,rcd
demus? PRO T.O Socrates, ad miram [cientiarum
differenti~ declarandâ de[cendimlls.s 0 c. An non
re(ponfio facilis?p ROT .~idl1ni\lferamus itaqua
has artes longo interuallo à cxteris di[crepare. Ab
ijs prreterea eoru qui re vera philo(ophi {unt, fiudium minI in mod um {ynceritate & veritate drca
men{uras numerosque djfft:rre. soc. SUl1to igitur
i11a ex tua fententia,nosq; tibi credentes audaéter
importunis di{putatoriblls re(pondeamus. l'ROT.
~idnam? soc R. Duas arithmeticas elIè ac duas
n:etiendi ar~es,~liasq; facultates haru comites plu
nmas, gemmauonem habentes hUiu[modi, & in
nomine vno communicantes. PR 0 T. Demus (eciida fortuna his quos importunos vocafii, r~[pofioné hanc,ô Socrates.s 0 c. Hasne [cientias qdm
maximè [ynceras , atque ftlpremas alfeueramus?
PRO T .Omnino.s 0 c. Veruntamen, ô Protarche, Logic~ :lrt~
nos dilferendi facultas ipf.. facere non Ptltiatur,fi- bus omnib.
quam aliam ipfi pra:feremus. PRO T! ~am rur~ pn:fertur.
(us hanc di cere decet? soc. fam qux omnem modo induchm peritiam no[cit. hanc enim cum cir.
ca id q uod efi, & vere ea, & (cm per eodem modo
[e habet, ver(ctur, arbitror Op1nes quibus modo
aliquid f.lnre mentis adfit, long~ omnium verifsi_
mam cognitioncm efIè protinns concelfuros. Tu
vero) ô Protarche, quid (entis? l' ROT. Gorgiam Gorgias prç
frepe ;ludiui, cum diceret pcr[uadendi 6cultatem rulit ~I't~ d~';'
artibus cunéhs prxcellere:quippe qure co{tat non een.d ! Clla~
r.
r. b t: b· · ·
l'
.
aru b U$.
vi, fced lponte
11 j lU IJCl;tt~ ongcgue omnmm artium optima fit, N unc :v~r~ ~ec, t~bi,nec iIli aduerJ:'lri vel}m.s e c, Arma m!lll vldens dicere voluiilè,
veru!U pudOJ'e ~dduétus prxt~rmifilfe. l' R. 0 T.
Sunto hxc!vdubet. soc. Egone in cauf.. fum vt
minus bene acçeperis?p R o. ~id?s 0 c.N on ego,
Ô amicc Prot:tn;he,qllct ars am [ciétia omnibus eo
ante~e1llt,qllod maxima potifiimaq; & vtilifsima
ommum fi~, e.x te quxfiui:fed qux per(picuii, (ync~rum) ven[slmum eontemp1etuf,quamuis parua
fit ae
11
que
�Liber decitnus.
fit ac minimè vtilis : hoc profeéto dl: quod modo
I?eterm~na
t~O duaru a;
tlUm, guaru
'
a l terutra Vldetur alijs
pra:cellere.
quxrimus. At vidc:nihil enim GorgG offendes, fi
dus :uti vtilitatis laudé pra:fiantiamq; cocedas:ei
'r.
' C'
' ,
vero, quam •lple
mo d· 0' narraUl)
racu l taU' ventatts
prxcellentil tribuas : qucmadmodu [llprà de albo
dixera)quod Iicet paruu,fi tame purum e{fct, multo impuroqi [ecundu veritatis exceaùm prxfiaret.
Et nunc qoidé a.dhibita vehcméti meditatione)&
Catis comoda di[plltatione cofeéta, ne re[piciamus
in vlla di[ciplinaru vel commédationcs vel comoda: [ed fi 'l,ua ex natura [llauis animi veritatis cfi
amas,eiusqi gratia cunéta peragit,hac dicamus pu
ritate métis & [apiétix per[crutati, confidcranda à
dHferendine {cientia maxime,an ab alia potius hac
-pra!fiantiore acquiri videatur. PRO T. Confidero
equidé,concedoq; difficile inueniri po[[e aliamveI
arté ve1 [cienti.i qUa! fibi magis vindicct veritaté.
S 0 c.N unquid tale quidda cogitis, hxc modo dixifii?Çl1 videlicet artes multx)& qUa!cuq; circa.hrec
verf.1ntur) primo quidem opinionibus vtnntur) &
qUa! circa opiniones cofii1unt)cx infiituto yerquirunt:fiue etLi qu't ad natura fpeét.it,indagada quis
putet) puta. qcirca mundu funt) quo;no videli~et
6étus fit) quomodo patiatur, quomo agat)l? oem
viti fcrutatur,fatemur bxc)an non?p ROT. Vtiq;.
S 0 c.N ec circa ea qUa! fcml? exifiut, fcd qua: funt,
eruntg; &fuerut)bicverfatur.p ~ OT. Vera loqueris.s 0 c. N um exijs qux nunqua aut in prc;terito,
autfuturo)a.ut prx[enti eodé modo fe habét) ali Çld
exaétifsi ma veritate pcr[picuu e[fe dicem US?PRO T.
Nonlicet. soc R. Etcnim in ijs qux nulla pror[us
(tabilitaté habét, quo paéto nos fiabile quicquam
~[[çqueremur?p R o.N ulla vt arbitror ratioe. soc.
N eq; mens igitu r, neq; [ciétia v lla circa ifia efi, veritaté [uprema habens.p ROT .Confcntaneu.s 0 c.
Te igitur & me, & Gorgii,atq; Philebii valere finamus: hoc auté ratione nunc a.[[eramus. PRO T.
~id ifiud?soc. ~od ilIa nobis f.1Cultas firmitatem,puritaté, verita.te,Cyncel'itaté côtinet,qurt circa ca qu't femper eodé modo &fimplicifsima fi.lOt,
fiuder,aut quod [ecüdo 10co qu~ maximè illisproximu.Reliqua omnia fccüda & pofieriora dicéda.
l' RO T. Veranimiu.s 0 cR.Atqui illa nominaqure
circ a talia qureda pulcherrima omniu funt, an non
rebus quoqi pulchel'rimis afsignanda? PRO T. Par
dt. soc . Mens & f.1piétia nomina funt omnium
pret~ofifsima. PRO T .Sunt.s 0 c:~xc igit~r intclligentijs eius quod ~cre,efi exa.étl[Sl1na rattone l?fe
éta a~q; tributa l'CaC V~lq) ~c~on:o,~antllr; ,P ROT.
Prol'fus. soc. Atql1x 1picJll!ud1C1U fupra prod~l
xi,no alia [unt quàm hxc no:a. l' ROT ',Halld a~la.
soc. Cxteru fi quis mÎxtione vol_ueta~ls & üp1en
tire no bis velm opificibus pl'0.r.0iltu d1ca~, v.t,~ ll,ÇrlmllS ex quibus & in quib. cO,R<:,tur,reéte C01)C,let
arbül'or,PRoT.Et maxime q111de.s 0 c.Itaq; deI~
ceps mi[cel'e con:ll1du. PRO T. Conançlun:~plane.
soc. Nonne hçc priùs diccrc,& in memona l'euocarc prçfiabit? PRO T. ~x? soc R. ~a: & a,ntea
Vrpuerbiû. mcmorallimlls:prxclaru nempc prouerblllm t11ud
llllO dicitur,q PlIlchra funt, & bis & ter l'epete~nda
dTe. PRO T .~ldnj?s 0 c. iEge igitur per loue.fie
enim eXlfiimo iùperiora diéta fllifIè. PRO T. ~o
modo? soc. Philcbus voluptaté inquit fine reaii
cüLbs anilllalibus caè,oiaq; ad intédere oportere, atqi id bonli ip[um vniuerfis cxifiere: pra:terea
duo hçe noia bonii & iucudu eidé naturre c6gruere.Socrates auté primii id minime elIe inquit:vtq;
ea
duo nomina funt,bonu atq; iuCtl nl!u,Juas etiidiFferetes dI~ nan,l ras. ~i~eti5 f.1p!enti:'i magis qui
voluptate bOl1l p:lrticipe dIe. Nonne hxc, ô Protarche,funt que,: dicebitur?p ROT. Maxime. soc.
Hoc quoq; & tunc & in prxfentia nonne côfitendum erit? PRO T. ~ale? s oc . Ipiius boni natura
.
h0c prxcipue ah ali js difcrepare. PRO T. ~oni? Qpo bonI
soc. Cuicunqi hoc adefi ex viucntibus femper & ~atur3/b~
,
Q
cl ' 'd 11 l' , d'
- lI) s dll,re
OmI11?0(.,,,,.V~ lq;)l , l~l1 Oa1Oll1 Iget,perfeé1:aq; pet.
fi.lfflclentJ:t cotInet.Itane? P R OT. Ita prorfils.s 0 c.
An l1onrationeipf.1conatifllmusalteru abaltero
[epar:'ites, voll1ptat~ à fapiétia,üpientii à voluptaJ~,fiç vt a,lter~ altenll,s ne minimum quidem particIpet,Gc 111 VIt:'llll Clllllfqi refpicere? PRO T. Certe.
s b c. V i5 6mne tunc alterutru ex hi s fufficiens ellè?
l'ROT .Et cui videatur?s 0 c.~od fi quis forre tue
prxterneél:us efi,nunc refi.\lnés reaius a[feneret:&
c~m me~orii,fcienti~n_1, f.1pientia, vera opiniané
e1l1,fdem ldex po~at, cohderet vtrum abfq; his a.liqUlS, vel [e.' vel al1l1m :mt e[[e quicquam, aut quicq,ua~ fien exoptct',n e~um vt voluptatem feu plll~
nmafeu vehement1fSlmam fineijs eligere debeat.
Siq ~Jidem his priu~tl1~ ?eq; reuera g:mdere fe opinabltur,neq; qua codlt1one affec:l:us fit, vllo modo
nofcet, neq; a~eallS ipfius memoria pertepus aliqnod ref~nl~~:)Jt. Eade quo,que de f.1pientia dicas.
N um ql11fpla. proCld ab omni etii minima voluptatefapientia adipifci, qua ~ü voluptatibus quibu~da~ mah:,~ut volu"ptates oes fi ne f.1piétia potius
q ua cu [apICtIa quada?p ROT . N ullus, ô Socrates.
Veruntamcn nihil opus cfi ba:c fxpius percontari,
soc. ~apropter hornm neutrum perfec:l:um,&
omnibus expetcndii,ac penitus bonu. p R 01'. N eu
trum., soc . Am igitnr bonii ipfum perfpicue, aut
figura eius aliquam fumcre decet, vt quemadmodum diximus,cui potifsimii fecudx partes tribuen
dx fint,videamus, PRO T. Scitè admodum loqlle~
ris.s 0 c. An non femitam ad bonum ipfi.,m quandam ingrefsi fi.lmus? PRO T. ~am? soc. Si quis
hominem aliqué qllxrens, domü quam inhabitat,
primu cognorit,adminiculü [anè ad emn inuenié_
dumingenshabebit.l'RoT. ~idni?sac. Ita&
110S pr~fens atq; fuperior ratio monuit nc in fimpli
ci vita,fed mixta,bonu ipfum indagaremus.PRoT.
O~n!l1o. ~ o~. At fpes certior, in eo q uod plllchré
mixtu, quamIn oppofito nos quod quxrimus reperturos. l' ROT. Ccrtior f.1nè. soc. Mifceamus
igitur ,ô Prot:trche,dijs antè vouétes, fiue Diony_ DionyGo ~
fius,fille VulcantlS1fiue alillS quifpiam deorllm for Vulcano e"
titus efi mixtionis officiu.p ROT. Itaprorfi.ls age- dc?ita j111
' tanquam Vlnum
,
dum.s 0 c. A tqUl' no blS
mi[centi_ Xtlo.
bus q u,ibllfdam, f~ntes adfial?t. Et melli quidé volt,lptaUs fontcm ,coparar~ ~ll1S potc:,fi:verü üpientlx,fontem[~bnum &Vl~l experte aqllx cuipiam
acr!,atque ctJa~ r:1I,lIber~Jmx. Hos ergo liquores
quam pulchernmc 111 vnu confllndere fiudeamlls.
l' ROT .~tudend~ certe.s 0 c.Dic age primnm:fi 0mnem valu ptate cum omni C1pientia mifceal11us
"
,
num pu1c hrc lllnxerimllS?p ROT. Forfitan. s 0 C·R.
V cru minime tutll. ~a tamen paéto.fecurius mifceamus)me nunc dc!=laraturii confido. PRO T.D ie
quomodo. sac R. Patultne in [uperiorihus aliam
voluptatem alia,rurfusq; fcientiam aliam alia fynceriorem e[[e? l' R. 0 T. Patuit plane.s 0 c R. Scien~j,a qu~que à {ci~ntia differens, & altera quidem
CIrC a IlIa qux onunt,ur & occ1dul1t, altera circa ea
qua: neqi fiunr, neq,; 1ntereUnt, femperqi fectidt"n
eadèm
r
�Philebus,VeI,de Summo beno.
eadem eodé modo [e habent. Atq; hanc ad vetitatem ipC'lm refpicientes,illa vedorem elfe putamus.
P-RO T.Reéèè admodli.s 0 c. Si vtriufqi pôrtiones
verifsimas inuicé primu commifceamus, nunguid
ifta~ü mixtio fufficiens erit ad vita nobis optabiliffima exhibendi?aut alio prreterea quodii & no talib us egebimus? PRO T. Mihi quidem videtur fic
agendiï. s 0 C R. Efio igitur hobis vir quidi f.1piens qui norit quid ipfa iufiitia fit, rationeméllle intelligétix comité habeat, nec no reliqua cuntt:a quxcllnqi funt fimiliter calleat. PRO T .Efto C'lnè.s 0 c.
N li hic fufficienti fcü~tia prçdims erit, fi circuli &
fphxrx ipfius diui nx rationé teneat, humana vero
hanc fphrera & hos circulos prorfus ignoret, du in
architeéèl ra fimilibusq; operibus canonib. id efi,
regulis circulisql vtetur?p R o. Ridicula erit,ô Socrates,cognitio nofira,ii in diuinis duntaxatverfetur.p R 0 T.Q..'!id ais?numfalG canonis atq; CÏrculi
impuram & inftabilem artem in commune in{erere & immifcere debem"us?·p ROT, Necelfariu hoc
eft, fi modo quis noftrûm "Vel viam qux ducat domum reperturus Gt.s 0 c.An vero & ml1Gc:l,ql1am
. ~aulo antè diximl1s coieéèuris imitationeq; plena,
:r puritate .d'cul abeLIe?PRoT .Necelfariu id quoq;,
fi quidé vita nofira,aliquando vita fmura fit. soc.
Vis ergo tanquam ianitor tl1rba pulfus atq; coaétl1s,ego nunc fores panda,fcientiasq; omnes con~
flll'ere iam & confundi finam,cum pura pafsim de-·
t ~o ~~di- terioré. PRO T. Haud fcio ô Socrates num quis à
t~e~,fCl(:tiis fcientijs alijs lxdatur,qlli primas habet. soc . Perlletp~~Jate- mitto iam cunébs in Homericre mixtionis velm
$. com~allem quandam, eamq; valde poëticam COI1Suere. PRO T. Fluant. S 0 ('. R urfus ad voluptatii
fontem prohcifcendum videtur:quado enim ip{as
mj[cere cogitauimus,& inter eas nbnne verx gua:dam enata: nobis {unt? fcd propter {cientix totius
amon: in idem eoncurrere [cientias vnillerC.s permiiimus,prius quàm voluptates. PRO T. VeraloquerÎs.s 0 c. E fi igitur tempus,vt de voluptaubus
t:tÏiconfultemus, vtrl1m & ip[x contentx omnes,
an primxduntaxat,acvera:fintadmittédre. PROTo
Permultu ad fecuritaté interefi primas verasq; admittere. soc. Harti ergo eomercium admittatur.
At qllid deinceps?G qux necefIàrix ftwt)ntim quéadmodum & iftic, hx ql1oq; in mixtioné [unt ac~
cipicl1dx?p ROT. ~d prohibet? N ecef[1rias autcmvnde?socR. Siautem quemadmodum artes
omnes nofIè innOCllum & vtile in vita elfe conftit~t,ita nunc de voluptatibus cofiet, videlicet quàd
omnibus frui innoxium & vtile fit, fortè erunt 0mnes omnibus immifcendx, quid ad ha:c? PRO T.
~a ratio ne de his Joquemur? & quomodo agemus? soc. N on à nobis Protarche talc aliq uid,fed
;tb ipfis volllptatibllS & fciétijs quxrendu. PRO T.
~id ifiud? soc. 0 amicx (fiue voluptates , fiue
aHo quodam no mine appellare vos dece.lt) vtrum
eligitis cllm omni [.'lpientia congredi, an elfe feorfum à C'lpientia? Reor equidem hoc j1Jas necelIàrio
re{ponfuras. PRO T. O!!id? SOC . ~ôd qllemadmodum in fuperioribus pW:um eft, nec pofsibile,
neq; vtile eft genus aliquod p~1rI:i, feo~[um [olitariu eLIè.Omniii vero gç:neru pptimü,G vnum vni
céparetur, nobis fore putamus g~n~s ipfum, quo
wm cœtera omnia, tum etiam fing!1lx nofirre vires
perfeéè~ no[cutur.p ROT. Etreéèèquidé refpodiffe iIlas merito cohtebimur.s 0 c.Refiat vt mcntem
& [.lpientii rogemus'cu ipf.1 mixti'one quodamo-
'I;
73
do volupt.,'ltibus egere dieamus,qualiblls prçcipuè
voillptatibllsegeane.p ROT. Merito.s 0 c . Nofira
vero pofthaC'Ïntcrrogatio tabs crit, vttU prxtcr ill::s vera,s vol~rtates vobi: 0P,us e{t ,~~hemé~ifsima-:
ru maxlmaruq; voluptatu Comcro1O: forte Gc i1l+,
re[pondebut:Et quo paéto,ô Socrates?Ha::c nanq;
impediméta nobis innllmerabi1ia prrebét. Animas
fiqllidé quas incolimus;.voluptates fudo{a: l!tur-.
bant,nec adolefcere nos permittut"nofirasq; progenies vt plurimü per riegligenti:i. obJinione illata
omnino corrupunt.Alias auté voluptat~s ver as. ae;
puras quas ipfe n:urafii,fer.me·nobis domefi!~'ls ar,
bitr.ue:ac prœter iftas,illas infll per,q ua: cu [anitatCr
& téperantia cxterisq; virtutibus capjuntur. Has
enim qu~ virtutis canqua clere cuiu{dam pedifequ<;
fimt,libenter admittimus. O!!X vero cu dementiJ, ~œ . volu.
& aliaimprobitate cogrediutur,eas menti mi[cere p,rares fa~fé\
I: d ~ ft ft
'f<
1 h . ~ 'Il
' rIa: propnx
a blur ue ',1 qU,l 9ua~pu c errlm,::l .am cernes finr,quçalie
concordemq; mlxtlOne atq; temperle, 111 ea perdi- na:,
'
[cere quid &in ho mine & in vniuerfo [llapte nattIra bonli fit, quç ve ipfius ideaexjfiat,çliuinarevelit.
An non [apienter, & tanquam [lli compoté menté
hxc, & de feipt:'l) & de mcmoria reéèaq; opinione.
re[pondere dicemus?p ROT. Omnino quic\é.s 0 c"
A'tgui & hoc necelfarillm efi)nec vnqui aliter fieri
polfet.p ROT .QEid iftud?s.o c .Cui veritatem non
mifcemus, nunqllam id verum :lut heret aut faéèû.
elfet.p ROT. O!!oenim modo?s 0 c.NuUo.veru hquid huic mixtioni vlcerius deeft, dicite tu & Philebus. Mihi enim tan qua. mundlls quidam incor-'
poreus anjnlato corpori pulchrè dominaturtls [ermo hic peraéèus fuiil~ videtur.1' ROT. Mihi q llogi
ô Soq:ates idem videri fcito,s 0 CR. N bnne fi Doni
ipfius ac ~aHs quidé vethblliu ~dium nos nuper il1greffos elIè dicflP1US, forGtan rcÇte quodam modo
profitebimur?p R o.M;hi f..'l11è videtur.s 0 c. ~Id
igitur in hllill[modi mixtionc pretioGfsjrnu. Plaximeq; cur cofiitlltio hxe omnibus gratifsim~fit,
nobis in cauf.'l elfe videtllr? Si enim id nouerimlls,
mox perpendemus voll1ptatine an méti cognatum
magis propi (1Sq; in vniuerfo confiftat. PRO T .Scitt.Id enim ad difceptationé nofiram maxime conferet.s 0 c.Atql1i nequaqllam inuentu difficile elt,
qua: cauC'l fit, ob quam mixtio quxqi vel pll1rimi
vel minimi faci éda fit. l' ROT. ~o pJQ:o inqlli s ~
soc. N ulllls hoc hominu ignorat.PRoT .~id hoc
tandé?s 0 c .~od q\.H;cüque & quali[cuq; mixtio
exp ers vel méfurx eft, vel natura: comen{urati, necelI:1rio omnia quç mixta funt, fed & feipC.m primo perdit. N eq; enim téperies bxc efi,{ed q ua:dam
in.téperata,congeitiwerè t;llis ht pleruque jjs qui re
vera ca po[sidePt~calamita). PRO? v :r~ l~ql1eris,
soc. Nunc quidc nos ipG Ils bOnl potetla ln naturam pulchri fe tra.!ferens clàm fugit.Me~fitra enim Pulchritucomenfuratibq; plllchritudo, pla~~e ac ~lrtUS vbiq; do.
fit.p ROT .Pror[us,s 0 C. QE.t n ct1a yent;uem diximus ipGs in ea tép~rie comifcer~.p ROT: O~nino.
soc. ~odii bonu ip[um vna l~ea c?[equ} non lieet,C.lté v.na cum tribus,pul~hrJtudJne) comen{uratione, veritate c6prxhelldentFsldica~us id vniuer{lIm velue vnllm,c:111~'lm eQfll qure in mixtione
funt etfc, & propter hoc, vtpma quod bon'um Gt,
mixtioné fieri talé.p R OT rR eétè nimiu.soc. V llllfqui[ql iam ô ,P~~tar~he facile àrb!tror de' fapj~ntia
&volu ptate lUdlcant~ vtra earü opti!"o ifi! cognatior ~ ~rCîfians magis & apud holes {3c apud Deo~
elfe ,otlngat.PROT .Confiat quidé,attamé r.atione
g
id quo
�74
~
. Liber decimus.
id quoqi âicendo peullrrere pr~f;labit. soc. Secudu quodhbet 19itur honi tril! lU,devoluptate & Ûl-·
pientia iudicemus. Videndii enim vtri vnuquodq;
tr;umcognatiusaŒèramus.PRaT. Nüde pulchritudine, veritate~menfud.que loqu@r.is?s a c. Certè.
primü igit~r veritaté fume Protarçh'e "cllmqi fum
pferis;ad tria iam refpice, mentem, veritaté,& val11pt;ai:em:& pafiquam diu rnaturè confideraueris,
tibi Ipfi refpOfldeivtrUm voillptas an mens veritati
propinquior. l' R'e T .~ddlUturna me~itatione
opus eft.?permllltllm vt arbitrar interoft. ValllptaS
cniro maxime omnlli temerariaJertur enim de vcnérds voillptatibus; quadngentifsimx oium :dhInantur,S!' peier:ltibus illis; dij prorfus. ignofcunt,
.
. quafi pueri qUidain vohiptates fint,nullius intelli~és a~I lè~ genbx cépotes.Mchs auté autOidé efi quod vedtas,
ipfa yer.r~~sl: nue omniü certe fimilima atq; veri[sima. s €) c. An
aut fimll~.
. ~.
d'
,~ i!d ~
~ .. 'p. , t pofihac menfl1m 1llam mo eratJOnemq; COll ua ....
m•
..:.., du rdbt, voll1pd.snean fapientia dus fitcapacior?
p R O·T. Id quoqi quod nûé infers,exploratll perfacile efi. Reor cquidem nihil voluptate,eiusq; exul...
tatione immoderatius il111eniti polfe:nihil contr~,
mente & fo±étiamoderatius. soc. Prxclare,veru ...
tamé tertium quoqi refponde. Ménsne Plllchritu...
dinis magis e(t l'articeps,an ipfa voillpr~s? quidue
pùlchrius? an mens voluptate, an contra? PRa T.
Men!:é quidé & L'1pientii ô Socrates oemo voqui
:mt reuera aut falso deformem vel vidit; vel aliqua
paéto cogitauit,aut fllilfe unqua,aut eaè, aut dein
de flltura.s 0 c.Rette.l' ROT. Si quem vero volu..
p1:atibus pr~[ertim maximis fruétem aduertimus,
vel t1~Odddiculx,velquod obfcœnx fint,ipfi quidem erubefcimus,atq; celamus, noéhs tenebris ta~
Jj~' céminentes, quafi fint diurni Illminis indigna
<on[pe&u.s 0 c.Cunétis igitur ô Protarche, & per
l1uncios & voce prxfenti dec1arato,quod volupta..
Bonorü di~ tis po!Ièfsio neqi primllm eft, neqi fecudum bom}.
fliného.
Sed primum circa menfuram & moderatu, lX op ..
p0rtul1um ~& q~xcugl1e talia fem·piternam quan_
dam n:\tura fort1~aeiIe putare decet.l' ROT. A ppa
ret vtiq; ex ijs qua: ~odo funtdiéta. soc. Secundli
deinde circa cémenfuratu & pulchrû perfeétu atq;
fufficiens,& quotcunqi huillS generis funt.p R aT.
Videtur. sac. Tertillm vtipfe vaticinor, fi menté
faplétiamq; pofueris,balld procul à veritate di[cedes. l' RaT. Fortè.s 0 C. ~arta vero funt ipfius
anim~ pro pria pO[llimlls, fcientix
artes opinio_
l1esq; reûx.qux ideo tribus iIIis fiatlmfuccedllnt,
quia bono [unt ql1àm voluptas cognatlora. PROTo
ForGtan. soc. ~into loco pone voluptates eas,
quas expertes mole~ia: defin.im~s, quas puras ~o
minabamus animx lpfius fClentlaS, fenfus aUfe fequentes. PRO T. forrafsis.s. 0 C. In fext~t vc~o progenie,inquit Orpheus,cantllenç ~rnatl~ ~111.te.N a
fira quoque oratio in fexto iudiclO finm vlde.tu~.
yncle nihil dcinceps nobis alilld rdlat, nlfi vt dlét!S
tanqu:l cap lit adhibeamus,PRoT. Dccet profeéto.
soc. T'ert)o iartl orntioné eandem conferuatorem
deli corltcÜatl breuitcr percurramus. PROT. ~a..,
lem in').uis?s 0 c.Philebus quidé jnql~it, omne penicus valuptaté nobis ipfum banü eile.PRoT. Ter..
tio ô Sacrates <).uem:\dmodü videtur:dicebas p:lll~
10 :lntè repetenCla orationé elfe. s oc. Hoc ipfum.
qllod aütfe9.~1tllr,audjamus. Equidé quod modo
dixi,oratlOne Phjlebi :\liorumq; innumerabilium
céfiderans gra~titerq\ ferens,mcnrem longe rnclio;fem p9tioremque hominum vitx quàm VOIUptM
&:
q
temcontendietre.p Ro't.Diéb hredilnt.s 0 c.SI1-.
fpicatu.s tJlTle~elfe & al! a multaintuli, quodfi apparuerl!: ahqU1d iuqbQous · hlfce prxfiantius, pra
mt:~te ipfa adllerf~s volupt~t:é~: fecüda forte pU.~narem, voluptasque feaudls ep;! honaribus fpoharetur. PRO T .H.rec t}uoqi dixifii. soc. Prxterea
cumdixjlfelll bonum ipfllm eilè omnium [ufficien
tifsimu,neutrum ex i js tamé fufficiens eiIè confiitir. P Ra T. Vepnarras.s e c. E!:cnm jne:l·oratione nec mens nec volL~ptas fibi jp(i fufficienté perfeébmque vim h:tbere vi cj..eq; nt ur, nelltram eŒè bo...
lltul'l ipfum ;tPPilruit:p R a T,.Reéçè adplOdli.s a c.
~netiam CU~l teniu~nquiddam vtraque melillS
eile c?nfi~ret, m~ns.v~lq~ longo quodà inrerualla
prOplnqulOr pouon fllpe,rill1.tigue idere qll~m vo ...
lllpt.as elllXlt. PRO T, ~ldnH soc R.Ergo llpnnç
qLU.r:tu1ll gf~dllm ç~ea~el1ten_ti~ ql1:1m prxfens iu..
<\JClU protuln, volu ptatls potetiaIortiretlll'? PROT,
Vide. s 0 ç R. Primum tame~ volupta~i locllm a ..
rp~es boues ~a~ent,&equi,& ferz denique omnes;
qu:b us plUfl!11 1 fldem, hqj.ld. fj:clls qlllm augures
"~l?US, habe~tç:s, volupqtes acj.. benç viuendli po ...
t,fsimas .0!lllllUm ilrb~tr~ntu~lferartu~qj aqlO~:es,
IocllpletlOres telles a!Ierut,qu:l111 tat refpOn4'1 phi ..
Ipfophorum. PRO T ARC. Verifsima, ô Socrates,
~e nar~a[fe ~~néti fatemur,s 0 c R. N 6nne ergo me
lam dl1nlttlt!s? PRa T A RI Exigullm adhuc qlliddam reflaç, 0 So,rat~s: neque enim prior tll qu.j.~
dem dlfced(:s:egQ vero 'll!x reftc\nt, in me rI10rlflmr
tioi reducam.
PLATONIS
P J. A S
MAlO R, V
CHRO.
H 1 p~
E 1.,
pEP V L
*
ltAIlSlr.11
flCINI
AI\. G V M li li T V M.
D
*
E pulchro,in Phœdro,SYIDPolio,& Hippia di(putatur.
ln Hippia, quia Socrates agit adllerCus Hipplam Co-
ph~fiam,qui c~n~ ignoraret,fe ~cire puta~a.t,<!4x ig~oranti~
:lmmum reddlt lIldocllem,qUld puJchru llt non fatls docet,
[ed quid nô fit ofiendit,& oplniones falfas redarguit. Sophiflolm voca~ eum qui fe f~p}entcl1~ vidcri magi~ qll~m .elJe ftuqet,pecumarum hOllonsq~ gratll. Talerp vero HlpplalJl eiTe
in l'roœrp~Q dec1ara~;u.~ 11~ fine proa;mij. Sump~a occalione ab ?ratlQne <!u~da Hlppl~ ~ux de pulchris otbcijs di{re~
rebat,1nt~rrogat Soc.rates qUldlpfum per fe pulchru quo reli
qua omnla p~lchra ~unt,<?porte~ ellim parti cula ria ;jd vl~i
qerfale quod .ln p.lrtlculanbus '.& vniuer(alequod in p;trt~
culapb~s ad ~rCum.quod (upra üngula eftvniuerlale rc!ferre.
Nam finguh hom1l1es pulchri, per forl1lam qunndam {ingulis communem pulchri redduntur:forma vero communi~
pluri~us à diuin;l rpecÎ~ velut à ligillo charaéter imprimitur:
quomam omn!s mult~tqdo ad vnum quod in multitudine,
& vnuql quod 111 mulutudlDe ad vnum quod fupra multitu.
dinem efi,reducit~r. ~are cum multa fillt pulchr3,oporter
fingula per pu~chntudll1em communem omnibus,& Qmnibus !Illitam elle pul~hra.i& pulchritudinem qua: in omnibus
ejl,hcut ,n alto eft, no~ l.n feip.Ca,lic ab alio,non ~ feipfa pen4ere. Vnum<J.uod<J.ue e hns.ults pulchris, pulchrum IlOC Pla~o vocat:for/nan: 111 omnibus, pulchritudinem : fpeciem 8:
Ideam (upraomma,lpCum pulchrum. l'rimul1l fen[us attin..
gît opinioque. Secllnd!lm ratio cogîtat. TertÎum mens ill"
tuetur. In~crrog~tus Hip~ias , ~cr Cecunqull1 Çenfum opimo.
l1~m d.efil1l~. Q.tllbus contutat~s, Socrates ter qUQque defimt. BIS qUldem fecundum ratlonem! poftrel1l0 fecundum
mentem: Sophift.a enim Cenfu opinioneque incedit. philofophus ra~IQ~e pOt~us, atque mente. In prÏJl1is Hippias pul.
chram V1rglllcm,lpfum yulchrum elfe re(p.ondet. Quod elfe
fOl!fum ex eo conftat,quoJ nO.ll om~lÎOl 'lux puichra [une, per
vi rgillem pu lchra.fiul1 t. Et Vl.rgo, Il cum bnltis comparerur.
~ulCh~a : il c~m dIJS, deformu apparet, Q.!!.are I}OI1 magi,
.
pulçhra
.,
�Hippias maior,Vel, de pulchro.
putchra quàm turpis eJre Videtur:Tum Hippias aliud quidd.1
fimiliter èftnguli s pulchns,non commune rcfpondet, Auru
'1uippe ipfum pulchrum. quo omnia pulchra fiunt. ~od ea
ratione rc(puit Socrates,quoniâaurum quibufcunq; conuehit'f'ulchra iIIa facit:alia vera deformat.Ergo no fimpliciter
, pulchrafacit,fcd cum decet,QE.ocirca nQn fui ma gis 'luil alt~rius r.1tione res ornat.nec aurum'-tolum cil quo cun8:a orn antur,fe d argcntü 'luoq; & ebu'r,c;eteraqi huiufm<,>di. Tertio )oco aliud quiddam infert,quod etiam proprium ell poüus quàm commune:Pulchrum,inquie,corpore bene valere,
diuitem elfe & honorarum,fenem mori,{epeliri à filij s,fepeJ!!fe parcntes.Falfum hoc elfe ratet, quia n6 res omnes przter hominem hoc ipfo pulchrz reddiitur. prl!terea hoc inter
homincs forte pulchrum:inter deos deorumq; fiJios turpe,
vbi puentes nô moriuntur. His redargutis quxcirca ftnguJ.a corpore.t per fenrum & opinioné Hippias adducebat, Socrates iam ad altiora tendens,non quod fenfus opinioni, fc:d
<Juod opinioni ratio porrigit infert, Primo enim decorii pulchrum dicit.QEod quidé incorporeum eft magis,pluribusq;
commune. Id ramen hac diuiftone refellit. Decorum aut vicleri {olum pulchro,aut tam videri quàm elfe przllat. Si prtmum,deceptio qua:dam circa pulchrum,potius quàm ipfum
pulchrii, decorii exillit. Vera enim pulchritudo pulchra elfe
fàcit:quemadmodum vera magnitudo,magna, eriam fi non
videanrur.Sifecundii dixeris,falfodixeris. Nam fi ipfum pul
cllrum quoties elfe dat pulchra, videri quoq; pari ter )argirerur,q!:lxcunq; pulchra funt,vt funr,ita omnibus apparerent.
Id elfe faJfum,contentÎones de rebus puJchris & concrouerfil! nobis oftendunt,secundo aliud quiddam etiam,quod rario opinioni o/fert,adducit. Vtile J'orro pulchrii vocar. Vti.
litas incorporeii quiddam multisq; commune. Nec mirum
eft,cogitationem circa decés & vtile decipi. IlIud quippe ordinem partis ad partem,partiumq; ad totum, hoc auté ordiné totius cuiufdi ad totii aliud habet, ordovero pulchritudinem repra:fentare videtur. Quapropter decens vel vtile,fa~
cilequis-pro pulchro accipit. ~od decens pulchrum no Î1r,
conftitit: quod nec vtile, fic oftendir. Vtile ell,quod potenriam ad aliquid faciendum haber.Potentia igitur & vtilitas
idè'{~Eicquid agi mus porentia quadam agimus,fed mala vt
plurimùm facimus, potétia itaq; & vtilitasmalum vt plurimum inferunt,pulchrum auténunqui mali caufa. Ergo non
fimpliciter quzcunq; vtilitas pulchru. At faltem qux ad bonum confert,reCponâebit quifpiam:aduerfus quem ficargumentatur:Q!!od ad bonum tendit. coducibile. Conducibile
bonii efficit:qnod aliquid efficit,alrud ell quàm id quod efficitur:quapropter aliud conducibiJe,aliud bonum. Conducibile,& pulchrum,idcm. Ergo pulchrum & bonu aliud. Neq;
pulchrum igitur bonnm,neq; bonum pulchrum,quod pror_
fus abfurdum. Tandem fenfus opinionis,cogitatiooisq; couitl:is erroribus mens ratiooi di8:at, pulchrum elfe gratiam
quandam,q uç animam, per mcntem, vifum,& auditii mouet
& allicit. Qsod fanè partim,ex hui us; dillogi calce, parrim
ex Plla:dro & Sympo~o Platonis elici.tur, ~ua ratione gra·
ria ha:c inÎlt,& quo nOle nuneupanda,mqulflt SQcrates, nec
rame: ambitiofo fophifta: declaut,qua: pbzdro reuehmir, &
J\gathoni,qui quamuisignorarenr,fuam tamen ignorantii
~gnofccntes, dociles crant. Gr;uia profeao pulchritudo eft,
no ratione fcnfus,quia menti non coueniret, & cxteris fenfibus xque vt auditui vifuiq; competeret.Non ratione men·,
tis,quia oeulos auresque effugeret. Non voluptatis ctia rarione, quia hz c non in auditu & vifu duntax3t,fed in omnibus fenfibus reperitur. Non ratione auditus folii:noll enim
menti vifuiq; congrueret. Non ratione vifus. Auditui nanque menriq; deelfet,Non rationeauditus vifusq; ftmu),quia
in vifu audituq ; vnà coniun8:is pulchritudo indfet: In vnoquoque vero illorum feorCum ab altero agente, pulchritudo
nulla. Volumus autem gratiam illam tribus animi viribus
communiter percipi, tribus quoque obie8:isearum ine{{'e
communiter. ~apropter addir voluptates mentis, vifus,
3udirusque,ex eo pulchras elfe, quod maxime omnium voluptatum innoxia: fum & oprimz. Si optimas idé quod conducibiles intellexeris, redibit fupcrior ambiguitas. Conducibile bonii facit,ergo boni caufa.Caufa & clFeaii aliud, Ergo aliud coducibile,aliud bonii. Quo feÇItur, Aliud pulchrii,
ali~d bOllume!fe. Ideo.nequepukhrum bonum, neque bonum pulchrum. Sin autcm optimas, id eft,innoxias, faciles,
ffiritaJes,lucentes, virales que, vt ita dixerim,expofueris, vert compos cfficiêris. Nam pulchritudo nihil aliud eft quàm
fummi. b?ni fplendor,fulgeos in ijsqua: oeulis,auribus,men
tc perclplUntllr, perquc ina ad ipfum bonum , vifum ,auditUf1), ~ente~q~e cOIl~erte,ns. quo fit v~ pulchritudo circu.
lus q,!ld.aPl dlUlIla: IuclS eXlftat, àb.ono manilns, in bOllo refiden5, per bonnm & ad bOllllm fempiternè re/1cxll s. Hoc
So,r.:ues myfterium quod à Diotima fibylJa didicilfe alfe-
1.
SOC RAT ES.
Hl P PIA S.
1.
~
SO,. P 1 ~ N S &llPu 1ch re Hippi,a"quàm Occalio dia
0 At h enas ·venJfh~H J P J ' ,
"
ogl cu proon datur, 0 Socrates, otmm. Nam uocatione&
1!è!~!!:l~~ ,Elienfes ciues quoties cû ciuitate qua- rétation~ e..r
pl a ~n ahqllidefi traétandum, mihi prx cxteris Je- ga fophlft.i.
gatlones committunt,idoneû me iudicem ac nuncium e~ifiimantes eo.rum qux apud finguJas ciuitate~ dlcU,ntur. ~amobré fxpe & ad alias vrbes,
fXplUS etlam & de maximis rehus Lacedxmonem
lcgatus accefsi.~o fit \Tt hçc loca,quod ipfe quç_
rehas,minus frequentem. soc. ,Hoc certe,ô Hip_
pia,f.1pj~ntis perfeébq; viri proprium efi . Tu qui_
dem cum priuatim,multa ab adoJefcentibus accepta pecunia,plus etiam côferre illis quAm qux accepcris, vales:tum publicè patrix tux prodeffe, vc
decet eum,qui non contemnendus vulgo,fed film...l
mo in pretio fit habendus. Cxterum, qua:nam ô
Hippia caufa, qllod prifci ~lIi qui fapientu mag~ü
.~
•
cognomen adepti fimt, PJttacus atq; Bias & qUI' ~ap,e~e~JPbr!
,
, ,
'
lCOS CIUI 1
Thaletis ~iJefi), te~pore CJ,ullle delnceps vfqlle ad a8:ionib'ab
A naxagora,f:tplenuç fiudIO floruerunt, vel omnes Ilinuitre.
ve,l plurimi ci.ulHbus rebus abfi~nuere?HJPP.~id
a l,md lutas, 0 ~ocrates, quàm Imhecillitaté ingeDl), cu non ro.i lent vtraC}i priUilta & puhhca prudente~r admln1firilre~s 0 c. An vero putas quemad_
modll cœter~ artes ,l ncrcmentû tempore fufcepcrunt ;ad:o vt nofin temporis artifices filperibri _
bus longe prœcellant:ita & f.lclllt:ne vefiram,fiu-
I
N ngo l11terua•
g ii
1
75
ruit, ~OIl fophiftis, (ed di{cipulis r~ uc!auit. Quid ipCum bonum,'pfum v?um rerum omnium principium, aaus purus,
a~us fequenc~a ~unaa viuificans. ~d ipfum pulchrfi, ViUJfic~s ~aus ~ pnmo fonte b<;>norun; ef/1uen s, Menrem pdmo dlUlIlam Ide arum ordlne mfinite decoraos, N umina de-,
inde feqllentia ~c~tesque rati<?num feriecomplens,Animas
t~rt1o l1ume,rolts,dlfcurfibus,ornans, N aturas quarto femiIlIbus, forom qUlOto matenam. Sol profeao corpora vif!biJia & oeulos videntes procreat. Oenlis, vt videam, lucidii.
infundit fpiritum. C~rpora v~ videantur, cO,l,orIbus pingit.
Ne<}ue lamen propnus ocults radlus,propruue corporious
colores, ad vilionem perfici~ndam fu/ficiun t, nifi lumen
ipfum vnum fupra multa aquo multa & propria lun1Îlia ocu
lis & corporibus di!l:ribut:l-[unr, adueni:tt,iJ/ulhet, extitet,
atq~é roboret. ~odem modo pri~us ipfe OlaUS, id eft, Deu~, .
fpeclem altumque rebus finguhs producendo Jargitijs eft.
~i[all è aaus cum in fubietlo patientc fufccptusfuerit,debiJis cft, & ad operis exeeurionem impotens. Scd diuÎn'i fo':"
lis perpetua & inuifibiJis lux, vna femper omnibus adllat"
fouet, viuificat,excitat,coplet,& roborat.De quo diuine Orpheus,Cunaa fouens atque ipfe ferens fuper omnia feCe. Vt
eft OlaUS omnium roboratque, bonum dicitur. Vt viuificat,
lenit,mu1cet,& excitat,pulchrii. Vt in obieais quz nofcen-'
da funt , tres illas cognofcentis anima: vires allicit J pulchrit~do. Vt in cognofccme potentia,eam applicat coglliro/ ve.
Tltas. Vt bonum ell,proereat,reglt, & complet. Vt pulchrii.
i1Iuminat,gratiarnque infundit. Prxparataautem eIte oportet on;nia ad gratia?I diuini flllg~ris excipiendam. Corpora ql11dem proportlone , quz ord1l1e, modo & fpecie eOIl-ftat. Voces harmonia, quz numeds interuallisque coficitur.·
~ffic,a"m~rum re8:itudine ad finem bonii. Difciplinas ordln,e ad ?b,ell:um verum. Animaro puritate per auerfionem
~b ,10 fens, & conuerfionem ad fupcrl',Mentem,perzteroum
ln Ipfum bonum,intllitum.Per Ilx c omnia gradatim diuin~
pulchritudinis radius pcnetr,H. Circa corpus ina:<J,ualitate
Ilumerofa refulget, loco mo~uique f1,lbie8:a. Circa voces,in
harmonia,extra certum locum, fed motu difpcrf.'\. Circa offi~ia ~ifciplinas que,& animam,in n'lotu quidem,fecl raçione
vItali confiftens.Clfca mentem fupra motum, in a:tern<\id.
earum ferie micans.Circa ipfum booum,altus purus, vitam
& gratiam omnibus inferens , H a:c precor Petre Medices vit
omnium prxclarifsime. Colita diligentia legas , Nam & tua:
men~is miram pulchritudinem' pror[us agnofces, & qllàm
pr<;>xlme ad ipfum pulchrum,de quo hic dilputatur, accedas.
aOlmaduertes.
dillm
�r l-
,Liber vndecimus.
dhùli videticet {ophffiarum',creuiife, ac:; vetel'es fll-p.ien~i~ ftu<;!io[qs fi vobife~m eo~pareot1lr, vil~~
admoduPleJÇtit~ffe?HIPP. ReÇl:e omnino Ipquerjs,
soc. Ergo fi. ho<lie Bias reuiuifcat, à nobis iure irrideretur,quemlldtllodii ipfum Dre<ialum fculptores aiunt,fi rçuiuifces tali~ fabricaret, quali;t q~on
dam e~ quibus fibi gloriam comparallit, ridieu",
lum fqre. li 1 P P. Sic fe res hapet v~ ais ,ô Socratçs!
l'ri~cQ5 pr:e- V çruptllqlen pri[cos homin~s prreferfe fc;mpe~ re~
fcredos [e~ centior~bus çopfueui, vt & viuenti!.1{ll üllli~ia, ~
er recenuo
defi.n.
. cl 19natlOnem
"
"
PiPllS
'
UOc.LorUm ln
vltarem, s P C, P
. ro..
~,
he~p Hippial & [ent~re ~ loqui mihi videris. Ego
q~lOq,t1e tèfiari poffutn te ver;lloqui. Nam reuera
. ve.n.rf\fllcul~a~ ;tdauÇèa ~{l:, qu~ eum priuatis obire
GorgIas. ~tiam publiç;t poq~fi. Çorgias fi8.~idçm hiç Leont~nus fophi{l:a huç piltrire [ure legatus venit, vtpote
qlii elfe~ ~<J traéb,ndtlifiél puplica munera ~eoptj
norulll omniuPl Er'iftanfifsimus:is~ ad pop~t1Up1
concionari prreclarè iudicatus efi, i$C p~iu"ti1ll M•.
fpll~ando,& eum iuue:nibllS couerfando,Plagnum
qùre{hl feç~t, cœpitqùé ex hac vrbe. QE.inetiam fi
ProdiçllS. audire vis,amiclls pofier Prodicus & frepe aliàs pu
. blicis muneribus funétus eft, &. nuper ex Ceo infula publiee veniens,cum jn eonçilio dixiffet:,fl,lplrpopere prob~tus e:~:~ priuatjm ,fui. fpçcimé pl'~."
bens,iuuenesque e:rudlens,pec:umas ~nnumeras
lucratus. E prifcis autem illis nullus vnqu:tm voluit argen~i mc;rcedem fequi,aut propriani. fapientiam in çœtu diuer[orum hominu ofientare : adeo
inepti & imperiti erant; e:osque quanti argen~um
fic,latebat. Sed vterque illorum qUQS modo retuli,
plus argéti f.1.pientia [ua quàm afjus quiuis artifeJÇ
Protagoras ex qualibet arte çumulauit. Idem~ue Protagoras
anteG~rgia ~nte mos effecit. li 1 P p.rNihil,Ô Soçr~ç~s,egregiii
&. Prodl,ij. hac in re nofii. Nam fi videres quatum ege argenri lucratus [um,mirareris. Mit~o alia. Verum in Sicilii quandoq; profet,1us,vbi tune Protagoras habjtabat, fummoque in'honore habebatur, me fe.,
nior,ego multo qulm me iunior breui plus qu:\m
centu & quinquagiQt3 minas collegi,&ex regiopt:
quadam an~ufia,lnyea norpi~e, plus quàrn m~pas
vigintj;çumq; domum redijaem, patri dedi:qlJo~
q llidem tam i11e quàm reliqui ciues veheméter ad.,.
mirati [unt. Enimuero me plurcs ferme pecunias
qua du?s a~io.s fimul quo[cunq; vis fophifias c.o~
gregaiIe eXlfilmo.s 0 ç. 0 rem prreclaram. POtlfSlmum Hippiilid prg~pn~p~l1IP. efi ~ q~anto & tu. &
al~j !lUi~s. (eçuIi veter~s dlos (uperatls, N~[p f.l~~ta
Anaxago- çorum,qui ~n~e Apa~ag~rre remporafueru.ntl, lP~
ras ~1P,8~U!U felti~ vider} potdt? Cum.!:Je,~Qntrlac. v.obls eondl~Slp~~ltpa tigit amplum p;mimonlU q.lln aCf~pJ1J~~, negle~nmoOlum
"
'
. J.
d ).. Il. l ' t.1 {j h
vt philo[o~ xi([edifsifilaeque41c.atur,a ey~~u ~Sppl Q ~P,~:"
rhm~ur~ tus e.fi;~equ~ ça:tep~ 111oru~ ~cfJ1por!lfJl41.plenp~
bus alia qJ.Jredam hlllu[mo~~ tradunt.~/lprQP~er
optim.a,m hane attulille çonJç411ram VIQlif lS,q.~Qq
[apientes nofiri [uperi9rjb~s prre~~n~, JTl~llpql:le
~n hoc confentiuQt,f.'wientefl? in pnt:Ii\S fipIJ pfi f~'7
pere: oportere. h4hl~ autem precefi .~um~i\Jxtrr
gentufn pll1ril1}II a5=quira~ur r Et de lJS fam.hpç illl
~em mihi d1QSl ~Ui-U mu.~tas vrbcs adieris, vbfnam
poti[sjmurn lucfaf,us e~r Num Lace<iremone, qU?
frequen,til,ls es profe4us? HI P. N Qll ,per I~uem,o
Socrates. soc, ~id}i~?nunqui4 mini1t1-u; H 1 P.
lmo nihilpçpitus vnqui.s 0 S. Mpnfiru ~a l3;. mi~
rabile q.u od dicjs,ô Hi ppia,ae l1}ihi dic, 'Y trull} r~
pientia tua j})o~ qui tecu ver~ant~lr difeun~q;, me~jores <\d yi,rtu~.e .c:fflcere pofs!t)necne;H 1 P. ~.t 'Pa:
en
;xime qui.dem, soc. NUl1qùid Jnyciorum ciuiuht
ftlios ~'neHo~~~ re?d~rc P9iuifh? fiiips autem SparA
t;tnOrt1i-U mlP1plC?H 1 P. A.b!it,s 0 c.Anfortè $icueuli mdi,ores fieri fiudent,Lacçd~mones negligu t ?
HI p·lmo & Lflced.rmones idem atfeÇèant. soc R.
N um pecuniarum defeÇèu tua cofuetudine came!"'.
runt?H 1 p P. Nc:qPilquflm, [atis eoim dillites funt.
s p c,Cùm igitur [apientia affeéèarent, & fuppcte~
ren~ .facult/ltes,tuque iIIis magnas vtilitates alferr~
eO~f~? cur npp inde locupleti[simus redijfii? An
torte Ipfi ~aceçl~tnones meHus quàm Hl Blios [\105
c;ruqiunt? Vis ita dicamus? ae tu confentis? HI P P.
Nqllo modo. soc. Vtrum iuuenibus Lacedremo.
ne pèrfp;l!1c;re pon potuill:i, vt tibi adhrerentes magis profiçerent açl virq.ltern, qll:\m fi cnm fuis vj.
xerint?an parentes jnducere n6 potuifii, vt übi fi.
lios potins quàm diligentire fure committerent fi
1!loçlè filiorum euram haberent? Neque en;m ad~o
ipujdep~nt filijs, vt optimos eua~ere nollent.H 1 P.
Eqllidqn~nuldilfe non arbitror.s 0 C R.N unquid
Lacedremon bonis legibus inll:itutll eft? HI P. Bo~1Ïs pro~eét?soc ! J'l ciuitatibusverQ bonis legib u $
Ipfbçl1tl~ Vlr~us Pla}Çime omnium honoratur. ~IP.
MaJÇime quidem, soc. Tu aute ha ne alijs tradere,
prre c~teris homi.nibu~ op~ime nofii.HJP.Prorfus,
Ô Soçrates, s Q c~ ~i façultfltem equefirem egre..
gie doçere potçfi, nçmne in Thelfalia magis q I,làm
inr.eliqua Grrecia coleretur ,lucrareturque pluri~
~um, fimili~er~; §C alibi vbi~unq\ hrec ars in pre-Çlo efi? HI p, C9n[eptapeum14quig.pn.s 0 c. QEi
çrgo pPti~ dt pr~çlarifsimis virtutis prreceptis iuuenq infiituere, cur non Laced3!mone futllmope_
le h~poret~1r~ ib*que innumeras affatim pecunias
cumulet, aç fimiHter in quacuq; ciuitate Gr~eorii
virtus maximi rell:imatur? At fortè in ~idlia ma":'
gis & Inyca, putas ill:a credere debemus Hippia. Si'
tu iufferis,credendulU efi .HIP, N op efi,ô Socrates,
mos p;nrius Lacedremonijs mutar~ leges, aut prxt~r fèlitaf1,ljos erudire.s 0 c.~idais?LacedzqlO ...
nibu~ h;1Ud patrium efi ,reae agere, fed aberrare~
HI P P.. Id ha~d ego a{feruerim. soc R. Reél:e vero
agerent, fi rpeHus, nQl1 4 ~eterius iuuenes erudit~flt? J-J 1 l'. ReÇl::è, verufll pC!regrinas difciplinas le"
i~lo~u~n n0;t~dmi~tjç.Alioquinfi quisvnquam a..
hus lbl docecll ~ratla lucratlls ~([et, fcito me pluri..
ll~lIm fui{fe luc~aturu, ~ret.i1n~ur erg9 ÇUJl1 JUe ~ll
dmn.t, laudantq ue:[ed v~ "hcebam, lex iIIorurn pl!..
r:g~ln~ vetat. SOC R. Legem, Ô Hippia, pernicicm
pllltatlS,an [alutem voeas?H 1 P. ConfiituÏtur me,\,
qJlidé fentétia, vti1itatis gratia lex,nonnunqui ta..
~ell_obefi,fi lllalè fit cofiituta.s 0 c. N onpe vt ·JIla..
Xlmu quoddam c:iuitati bonum legem cOllfiituut
l~tores l~pup1,le~e~u~ [ub!ata, lcgitimè in ciuitate
VlUere.J.1p? po([umus?lj 1 P, Veraloqueris, S 0 CR,
~oues 19ltur.à.bopo ab,err~p~hj qui leges ferre
mrur;tcur? à legltlmo legeque di[ce~unt. ~id ad
~a;cfH 1 PP. Exaé~a quidem ra~ion~?fic fe fe~ h,a bet,
o So~r~~es.non t~rtten fic homin~s nomina~e cop-:ruell.eru~; s Q c. V tru!l?-,ô Hippialcientes an igl1o-:,
rantes?H J D 11. Ylllgus, SOC R. ~ verum cogno_
fellnt,vul~us runt? ~ J P P. Nequa,quam.s 0 CR.At
v.eroeogn!{centes?~j q~od vtilius çfi magis legitj~
to Ul}}, q u,arp qu od ~~~t11e , reueré\ o~nibus homin~b~s .e!le ccnfent. ~onne fateri~? H J P P 1. Fateor
eqUl.de ItareneraefIe~s 0 c. An non itaefi,vt [cienles exifiimant? ~ 1 1.>: Prorfus. soc 1\. Prrefiat au~çD}vt t~ a~s?J..a~e.dçrrtoniQs d~fcipli~a ~Ufllicct pc.
regolla
�Hi ppias maior,Vel,de'Pùlchro.
r'egrina quàmyatria imbui.H 1 p p.Et vera loquor.
soc. ~ineti:t q uçcunq; vtiliora funt, O1agis legitima funt .Hoccinedicis ô Hippia?HIP.Dixi equidem .s 0 c.Ergo [ecundii rationem tui magis è lege
eH, vt Lacedœmoniorii filij ab Hippia,quàm à pa. tentibus doeeantur, quandoqu;dé tu magis quàm
_ i11i reucra prodelfes.H 1 P. Prodelfcm proculdubio
,
Socrates.s 0 c.Contra legem igitur agunt Lacedçmonij, cum tibi filios fuos erudiendos auri oblata
mercede non tradant'. H 1 P. Afièntiorequidem:vi-'
deris enim pro me dicere: quamobrem repugnare
tibi non decet.s 0 c. Bonanllegum ô amice expertes Laconas elfe inuenimus, & in rebus quidé maximis; eum tamen optimis legibus vti videantur.
T-e vero qu:mdo poti[simum laudant Hippia, &
quibus rebus audiendis prœcipuè deleébntur? An
videlicet cu illa narras,quœ ipfe egregiè nofH, afira
cœleftesq; progrelfuS?HIP . N ullo modo hxc fufiinent. soc. N uni geometriœ fermo illos c;>bleltat?
H r P. Minimè omnium:nam multi admodii ex ilIis,
vt itadiea,ne nurtlerare quidem fciunt. S 0 c. Longe igitur abeft vt ratiocinationes libenter audiant.
HI p.Longè pedol1em.s 0 c . N unquid illa.quœ tu
acutifsime omnium hominu intelligis, literarum
fyllab:1tllmque difiinétiones,rythmorum harmo.
niarumque naturas? HI l' P. ~as,ô bone vir,harmonias ac literas? soc. Atqure tandé ifiafum,quœ
audientes illi lret~ntur, teq; laudant? Tu faltem referas, pofiqu:\m ego inuenire non polfum. H 1 PP.
:r. Srirpem heroum atque bominii, & habitationes,
vt vrbes quondam extruétx fint, ac hlmmatim 0mné antiquitatis hiftoriam attente audiunt. ~o
circa illorum cau[aedi[cere, meditariq; buius generis omnia eoaéhlS fum.s 0 c. ~àmbene teeum
aétll~ eft, Ô HippÜl; quod Laeedxmonij molefie
ferant, fi quis noi~ros principes incipiens à Solone recenfeat. Alioquin 60rl1m nominibus edifcentlis,fatigari te oportuiJfe~ . H 1 P. ,~id f.'lti,gari $0crates? [emel audiens qUlnquagmta nomma ,me.
moriter repetam. ~ 0 CR. Ain'vero?fed ego te memoria pollere no~ aduertera~ . ~apropter Lace.
drefnonios te mento deleétan tanquammultarum
rerum perito iam !ntelligo, ~~que pe,rinde vti, ae
aniclllis pueri,ad cofabulandtll1cundttatem. HI P.
l)er Jiouem, ô Socrates, nuper ibidem de plllchris
fiudijs; qllibus lncutnbere iuuené decet, dilferens
admirationi fui. E~t:\t enHn de ijs à me c~mpofita
lllClllenta quœdam -O'raüo" quœ prredpllél verbotllm;elegantia pollet' ,. forma vero &. principium
oratiois ciufmodi cft, Capta,inquit ora,tio, Troia,
Ne0l'tolemvs N cfiorcffi'interrogauit, ql~a: pulthertima cfièflt,quibus incumbens iuuenis, vir illuftris euadat . Cui .rcfpondens Neftor, mulra &
pulchra p~xce.p~a recen[et. ~ane equidé, o~atio~é
ibi ofiendt, & fucquoq; tertIo ab hme die.Jn Pht.
oofirati ludo,~tq~ infuper alia multa audiçu d~gna
often[urus hlflh.E lldices cnim Apemanti filius mé
rogâllit:~areda operamvttu quoque :adfis,'&
alios ttcum dl1eas,q uicunq; id gemIs diéba iudicare fciai1t . S 0 c.lta fiet fi Deus voluerit, Hippia.ln
ptxf~htia autem breue quiddi de hoc ipfo re[ponde,nam oppormnè' me.admonuifii. N upet enim,ô
vir optim~, eum in (ermone quodam, ali<rvt pulchr:\ budarcm, ali:t vituperarem vt turpiit, banc
liic \>' d quifpiam in medium dubitatioJlé induxit,me valtQ ,~tt€1 t:~: de contumeli?sè fic interrogans. V nde tu Socrate~
~tltl~lIl. pulchra turpiaue cognofcis?porésne 'luid ,pulcbr.u
.
77
fit dcfinire? ego autemob 'ignaùiam meam ha:fitaui, neque quod acommodate re[ponderem habui,
:1tque ex eœtu hominum abil:ns, mihi ip[e iratus
fum,ruditatemq; mei vehementer aecuüui:ac minatus fum, eum mihi primum quempiam vefirûm
qui fapiétiam profitemini, obuium haberé, conaturum me idalldire ac di[eere, & diligétcr prxmeditatu,ad eum qui rogauerat reuerti, vt rurhls eadem de re depllgné. ~apropter nunc tu, vt dicC4
bi, peropportunè'venifti. Doce, obfecro,me quid
ipfum pulchru efi:c onare, inquam, diligentifsime
omnem refpôdendo rem aperire, ne iterum redar.
glltus irridcar. N ofii enim perfpicllè, idq; exiguû
quiddâ cft è multis dj[ciplinis quas tu ealles. H J P.
Exiguu per Iouem Soerates, & nullius, vt ita dici,
pretij. soc. Facilè itaq; di[cam,ncq; vlllls vlterius
me refellet.H 1 P. N ullus certe. Vile nanque & rude
fiudüi mellm elfet.s 0 c. Per Iunonë bene Ioqueris
Hippia,fi viru illu capiamus. Veru. ~ibiimpediméto fum,imitaws illu fi tibi refpondeti me opp.onâ,
vt me magis exerceas. Ferme eniIn obijciendi formas quoquo modo teneo. Si ergo nihil molcftum
efi,oppona ego me tibi, vt vehcmétius firmiusque
petdi[cam.H 1 P. Obijcevt lllbet:nam vt modQ dicebam, non ardl1a quxfrio dt, fed ad difficiliora t~
refpondere doceré,vt nemo terefellere pofsit.s oc"
o quàm bene 10ql1eris. At pofiquam tu iuqe,s,eiu$
ipfe per[oni indutus, te interrogare aggrediol'. Sj
illi fermonem mu de pulchris di[putantem officijs ,
ofie.ndiife$, quum primu finem dicendi ft:<;i!fes,de
nu110 a!io p~i116 quàm de pulchro qurefiffet. Mos E_xtorûo. v~
enim hic fuus, & in hunc modum interrogalfet. 0 cofireatur Je
,Elienfis hofpes, nonne iuftitiaiufii funt qllitunq; ~ife.
iufii?Refponde,qua:fo Hippia,tanqui petcotante
illO. H J :P P. Iuftitia profeéto.s 0 c. An non aliquid
hxc! ipfa iulhtia Cfi?H I.l'.Prorfus.soc.Et fapientitt
f.'lpietites flInt quicunq; f.1piunt,& bono fimiliter
bon~omniaqllre bonafunt?H 1 P. ~id prohibet?
S O ,CR. Sapientia vero & bonum [ecuncll1mfe elfe Cocdforem
bpo~tet. N!\~ fi ipf.t nO elfent,alia per ilIa nunql1i elfe, qua:ritalia fiercl1t? HI P. Sic dl. SOC. Nonne & pulchra tur qUI<! Gt,
oi'arip{o pu.lchro funt Plllchra?H 1 P. Pulchro certe.
S 0 c.Eftneigitur ipfl1m pulchru.?HIP .. Efi procuIdubio [edquorfum?s 0 c.Hidllefiatim qret:J)ic
hofpes,quid hoc ipfum pulchru eft?HIP. N um qui
bxc inter.rogat, au dire jliud qllâ:rit quàm quid fit
pulchrü? soc. Non mihiyidetur,fed aliud qlliddi
efbpfum'pulchru.H 1 p ...~id hoc ab i~lo differet?
s'O c. Nihilne tib; videtur? H1 PP. NlhIl certe,non
cnim differt. SOC. Confiat autem te melius noire
Côfidera tamé:nô q~ç tes plllchta eft,ille Pl!tit, [~q
qllid ipfum pulchtu eft.H J p.lntelligo iam,ô bon~
vir,& quod ipfum pulchrum eft,rc[~ondebo adeQ ,
vt nunquàm redarguat. Si vcrllm d,Jeere opottet; P~I~" defifcito, S~erates virginem pulcbram lphIOl pulchrii nltl° ~alfa
h
' ' &d
efiè. s:r;.c:,Prrecbrc p~r canem,o H Ippla,
ecore pille n.
admodii refppndi1Çj. N p.ng uid erSo fi hoc refpon_
dero,ndjnterrogata refpofllm ertt & rettc,ncq; re~
fellar? H 1.P P. QEa te ille ration~ ~orripiet) 1j quod
omn.ihus yjdctur,& de quo audletes finguH pro te
rdbbuntur, refponderis? soc R A. Efio f.'me. Sed,
mecum ip[e, ô Hjppia, quod dicis, repmo. Ille fiquif1~m ita percon~abitllr. Age,re[ponde mi hi , Ô Confut:nio
Socrates,h;u: omnt~ quç pulchra dicllntllr,fi quid definitiéi,.
ipf~m pulchrl1~ e~, pe~ ipfu~ [un~ pulchra? ego
alIte ro[pondcbo. Si pulchiJ. virgo, ipfÏ.lm pulchru
cft propterquod hxc:pulchafiunt.H 1 P P. Pud,sne
g iij
ilium
,
A
�· Liber Vndecimus'illum te reprzhend.cre vttérius aufurum,quafi non
puJchrum fit quoddicis? Velfi fortè aufus fucric,
~on ab om.nibusirrifum iri? s 0 cR.~odquidem
audebit,ô vir mirifice,certo fcjo:vtrum vero auats
ridiculus euafurus Gt,res ipC. often~et, Q!!z tlmé
ille infèret,tibi dicere cupio. H 1 P. Dic i~m, soc R.
~àm lepiduses,ô Socrates,dicet.pulçhr,a eqlla,
J'l.onne pulcbpl?quam in oraculo Deus ipfs: lau?auit.~d ad h:uc,o Iiippia?pulchram equam nonne pulchram e(f(l fateoimur? nam quo patto qllod
pulchn!m eft, elfe pUlc?rum negemus? !J.I~. Vera
narraS,0 Socrates,reac quipp.e Deus cej!~nlt, puJ.~
èherrimre enim equ~ apud nos n~fcutur.s 0 c! Addet ille poft ha:e,Lyra pulchra nonne pul.çhrll?H.IP,
Ita.s 0 e, (~<ireùterum.( certus fum enJ1u:ex etus
moribu, (oieçtur~ faeJens) 0 v1r aptime. pukbr a
o11a,an nQ pulchrü?HJF.ô Socrates.quis Ildeorll~~S
~ft, vtin re feria tam vilia noia mifceat~ s 0 Ct T;tIJS
il1e eft,ô Hippiainp coim comptus ~rba,:usq;/ed
fordiçi~s,nihllq; aliud pl'çter veritate curas. Atta~
men tefpondendü illi eit ,lX ego pra:fabor. fi olla à
bono figulo fi6l;a fit Jzuis & rotüda, fatisqs co~1:a,
'lual~s funt oll:E qu"P~ vtrinq; ;turitx atq; pc:pul.,.
~hrz, quœ, fex pa~ina.s cilpiutit : fi ~e t;t.h inqua alla
lnterf{)get,rt![i>on4~ ndUf):l pulcl~ra ~xlfiere. ~?T
modo cni~ quod puJchrii cft, no dIe pulchrll ;tlle",
.
"
..emUS?H 1 F.N ulla patto,ô Socrates.s () c. A~ non
& o11a rogabit,illa rulchra pulc hrum? Rcfponde,
Ji J p~' Sic are a.rbitr01w~lchrum quoq;v as , ho~ dl
'luum ex arte (lft fi?htm, fed tocu hoc!i ç~lm l'qua
IX virgine, alijsq) fpeciofis omnibus çomparetur,
t:lIi cognomento indignu cft. soc. E n Hippia,iam
~ntelligo ql!id interr9ganti ilh qni petit, obij~ienl'"
dum ~t.O yir ~gnQras quàm {citu1l1 G~'ilI11d Hera..
~liti, Specdofifsima fimiaru deformis:ft cmm <\liQ
genereànimahii eomparata:necno ollarû pl1!çhçr...
ri~a turpi~ eft,fi ,cum virginu genere côfcratur, vt
L'piés Hippias iudicauil.N onnc fi, Hip.pia? ~ 1 P~
, ~ettè [anè Ô Socriltes refp'o ndifti.s 0 cR,A.udi.;(k.1
. ineep$ enJ~ fcio fic infçrret,Q.!!,id fi quis gem~s Vif
ginum,ô ~o~rates, eum deonim genere conferat"
nbnne-i~em patietur qùod6ç pUa çollatacum VÜ:7
ginet An no for~ofi[si11}a virginu m deformis e!Iè
\'idebitur~ ngnne Heraditus quem tuio çen~lJlo".
nium addu~Hh,hoe iâem tr.ada, hominçrn fsiUcet
Ûpie::ntiiSlmum ad 1?eum fimiam arpare[~ qUQ a.d
f.'pientiam & formam.& alla ,0~~la1 CQnfit~b~:
Plur Hippill, fpecioGfsJmam vll'gtnemcum.deo~u
~enere êOl11P;lraü elfe peft1rmem?H'.I P; ~lS. ?UJC
Socr;l.tc:s CO'ntradixeriE; S O 'GR Ar $1 hxc adnuna.,
mus, ridebit jhco, lx 'in hune 1110dum l1l e iteru CQ'?
pellahit; Reçord;l.ris Soc~a~.~s quid ix~terroga~u~
fueris( Atego, record or e'lmdem ~e ln,t err?gf\tu
fuilfe q uid i'pfu l1l pulçhl'ü il~. Tum dIe dlcet:1nt~r.,.
rogatus ql1Jd pll1chl'Ü Gtlreq).on.~s .qll~d non I?aSis pulchrp!ll quàm tut:pç çtfc c?nt!nglC, v.t FU Jpf~
fjltcqs.Î.Ç<l.videri I-itcam? Die qUldua ru amlee JTIlhl
refpondendum conflllis. H 1 P. H,o~ ipfu11l. S o·ç R~
~inetiam quod ~\d deos genus ?9rninii pulçhpJ
ml11ime fit, eoccdet. Sinauté ab initio t~, dl~Ç~ lIh~,
rogatfem q~ld pu1chru~ i:urpe4~e dl, & tu J~ihi
eade::m,q,~~.l~ pr~[en~ia refpondlTIl!s!n!Jm reÇ},e rçfpond1ile~ ? p~~terça nUfll nbj jpfum pujchn.\ quo
decoran~ur omnia~pulcqraq; ~pparé~, quotjes flhl
(pecies adeft , virg?'videtur e(f~, v/=) fqua, vellYfa~
u 1 p.~i id We quçh~erit Socrates,facilime refIjQnè-çbitur ~uidip[um pulchrii fit? <;lùo c~tera om~j~
&c~rantlJr J cuiustl.e prœ(èntia putcl1ra. videntur.
· In.cptifsi~us '.1CI~p.e h~1~0 ,~ !t, nihilque pra:clarz
rel JlulIlCJ~. 51 emm tu Jlh refp9nderis, pulchrum
ipfum quo.d quxrit, nihil ali1l4~tfe quàm aurum,
hadita~it profeétà,neq; ~~.c~fu,tare lentabit.Con- se~~nda~
fiatent~ apud omnes, CUlCUq; hoc ad!!A, licct tur- fiOlUO&
pe iIl11d aMe.\ yi[um fuerit, pulchrum vi~çri auro
perorn~wrn. so c. N efeis Hjppia, quàm nwlcijus Confllcati~
\Vir ille ht.q uâmu!! difficile j:\icçntibus ~flèntiatl1r.
Hl P. ~id tlItn?quod reé'te ~icitPr,çoçed,lt necefTe
cftJu>c enim fi refpuerit,ludibrio omnib.erit.soc.
Atqui r~fponG0nem h~nc n~n modo n9 accipjet,
[ed aenter me mordcblt. O ,mflatevir dicet Phi.
diam nidem :lrtificcl put.as? Et ego illi, v'~ ~rbitror,
l1u11o mod? putare me ?jçi.H J P. Et re~è quidem.
S 0 .c,Reae p.r~culdll?lO, poAqpàm vero peritum
Ilruficem PllldJam elle conc;etf~ro,ha:ç jnfuper ad..
det. Exjftimas id quod pulchrum vocas, Phidiam
ignoratfe? Ar. ego, q.llid luaxime?dicam. Tum ille '
qlloniam Minerux oeulos no aureos feeit,neq; re~
ltquum yultu,ne95 pedçs~neq; manlls,quandoqui ..
dem fi aU'l'ea, flliflent , pukherrü;na extitiflènt , [ed.
cbllr~ea :cldidit;in quo cer,te prQPter infcitiia~ ...
trraua,c~lgnoraretàll.ru ~ife,çui~ts prxfcntia pu 1...
c~r~ ~mm~ fiun:t qUI ?ufcuq,; as:lhçr~~.qpid illi hxc
dlceu refp.odebll~l1s 0 Hjppi;t?!J 1 P, Njhil.arduû.
Reac e!llm [eeifle f.·lt.ebüiwr.Nâ.eblJ!:ne.y qpoqlle
pul~hru eft.s 0 c,~.cd dle)C~r pô pupill~s e~ii 9ÇUlor~ cbur.ne~s ~e~lt, ~cd lapldeas, inuenieps qp o a4
.fienyol~l~lapld~s ~u e~oArc: fi~H~tudin'~? 1.\1 ü pul- Tertja d,,·
chl'u lapIde, pukhru l'ae,o Hlppp,rçfpodebimus~ nitjl) b~'
HI P.LnO cene quum decens ea,~ Q c, Cy verç, non
decens,turpe fatendu, nécne? Ji J P. façenp~n~ filnà
~Ü minimedèeet.soc.His fldiJci<!~jlle,O vir fapiés
ebur &aurü nonne curn dccéf,pllI~hra pia r eçl d4t
cBtrl ~.erà ~~~ ded.ecét~ ~~g<lbix~ usn~, an fSltebj.
mur ~u rea~ dJccrc? H 1 P l'. Fa~ebJP1ur pl;ln~ quic.
'luid aliquiddeq:t,pul.chru illud etfkere.s 0 c. Hiç
illc-i nferet. V trum peçe~ p ulchra: ol1x de qua fu pd
diximus) vbi quis eam igni- adn'JOueri~, pl~n~ bo_
ll.Onim leguminum auream tudecul~ ;lddere {ln fi...,
,",ulneam? HI P P. Pro Hercule ', ql)f\lem hom~Aem
narras? Non vis ei us nomé profèrre; s 0 ç R. Iiaud.
agn.ofceres hominem, Heet nomen audin:s, lJ;l P P
Yerl1ntam.en in pr.xfçntia indottum ilIum r.:Aè
gn.ofco. s ~ c. ~unofLJS njmium eft,ô Hippia;;Cx[erllm qmddleemus? Vtr;l~n potius è duabqstu
deeulis legumini & oll~ .congru~re? fln hcuh}eam:
fualliorem qui~p.e fabarü odaré prxtl~t t neq;.col~
Jldens.frangensq ue olI,01m djffundet l!:gptpjn;l, nec
aqua 19nem exttnguet, neq; ~olljuas pretio[o priua bit P?[onio. Corrà vero aurea tudÇC~li~, ~~~i~
h~c faclCt.~amobremvid~tur mihi {ic~Jvea ma,,:
g'~ ~.ecere quam au~ea, n!fi tu qqjppii ~bu!i ~ixe~
rJ~,!J J n. ,Deccl C~nl! ~agJs, qualllui~ çgo CUJ}1 ho,.
n;ln ç ~al.Ja l~crql11,re1lt~ min~~e d.i[pu~an:m., soc,
l .r obe nlmJ~Um,o ~mlC.e. Tlbl eOlm t~hbiJs qPP1,i 'T
m1ms r~~J~rJ non cOueni~ l çUm ~am fpeciofo'é\mi_
él:u~;ll.Ç.mque ornatu~ fis, ~ infer pmnes Grxcos
fapi.Cnt:~ polleas: me au.te~l1 nihH, prohtbet, q~o
mJn~s çu dlo verfer. me 19ltllr antt; cru~li~s : lllciq;
gpm a refp'o~dere djgnet'is. Ille na.nque {iç ~ein,,!
d.~· p.t:rg~~, Sl ..fic~lne;l deçet magis, q4 àm aurea,
npnn~ pukhnor. H J n~. Q!!.~ndo quislem qu04
ds:.cet o. Saç,ates pulchrm~ quall1 ql!Qçi~eçlecet) e~
confeJIus. S 0 CR A TES. ~ unqllj4 Hippia, confi'l" , ,'.
s,epdup.1flcu~m:aIp pulchq~remesrc quàijl ~reir. · ,"
4
f
ço:
»r P,
�I-lippias ' maiQr,Vel,de~pulchro.
79
Vis tibi dicam Socrates, quomodo puIchrum qu~d pulchrum .l-I I,v.Otpnino. s o.c.N 61\chrum dcfiniens , prolixis eu m {ennonihus Illienane ~ erat, lOtcrrogahit? H IP: Et erat so c. A<l.hx F
bls?s 0 C R. A T E s.~idni velim?modotamé prüls
jIIe,& nunquid Elienfis hofpes,inquit, AchjlJj plTf,mihl dixeris vtram t duabus illis ~l1decûlis deçenchrum eJTe,poH: genicort;S {tIO fepultum elf~ & a~ o
tiorem pulchriol'emq; c;xi!tere refponde~dum fi~.
ilIius Ac:a.co, alijsque quicunq~e ex di j ~ nati.ii.tni,
Ji l P. Atqui fi vis,illam qll~ ex fieu dr,pulchriorem
~ ipGs denique djjS?H r P~In malam rein) quidhoc
elfe re{ponde. sor. R. N une iam dicas quod paulo
hominis?prophanç enim funt,ô Socrates,huiu.Gnp
amè ineœptabas.Hae enim re{pofionc, qua ipfilm
di ql1xfHones.s 0 c R. ~id v ero~pefçont;tnte alip
hxc alferere non va.lde prophanum~ H 1 P. Forfit~,
Plllchrum allrllm elfe aio,nihilopulchrius, vt arhitror,aurllm , quàm lignum fieulneum apparebit.
$ 0 c. Fortè igitur tu. is es, i1Ie dicet, qui cuilib ç ~ aç
-N une denuo quid ipfilm pulchrii al1èris? H I p.Di- femper pulchrllm dIe dicis à filijs funere honorar#,
c:i equidé: requirerc nanq; mihi videris tale quidparentibus parenure. An non ex: omnibus vnus
dam pulchrum re{podere,quod nunquâ alicui tllrHercules,erat, alijquc quos antea memorauimus?
~~rt~ Ide. pe videri queat.s 0 c.Omnil1o,ô Hippia, reétè nüc HI P. At vero non dij s clicebam.s 0 CR. N cc heroî",
llO,af... acclpls.au
"
d'1 mo cl 0, & VI'de f1 qUIS
i ' contra huc 0 b"IJbusetiam,vç vieleris.H 1 p.Non certè quicllnq; d~9
rum filij fucrunç, s 0 a:·lUis verÇ> qui non deol'Um!
cere po[sit,dicereq; nihil me laudare poIre. Die per
H! P. His ipf~s. s 0 CR, Ergo{ecundum {çrmçmem
Deos citO.H I F.Aio equidé {cmper,apud quélibet,
nl1,lln ex heroum nUJIlero Tantalo quidem & Dar&vbicunq\ pulcherrimum elfe, v~ [.'lOllS aliquis fit,
dano ~çque Z~to gralle~ prophanii & mrpe efi~Pç~
diues & honorams inter Gr:?cos V(qi ad {eneÇtuté:
lopiverèhalijsque fimiliter genitis pulchrllqFH I l'.
& fieut p;lrentes {uos def\tnétos egregio funere deJta mihi yidemr. s oc. Ad hiPcille, Tibi erge videcorauit,fic à fih js {uis'p~xclarè, ;1tq; magnificè {epe
~ur,quod ,in {up!=rioribu$ non dkebas~ {epelire pa;,liamr.s 0 c.H ~1i,hlli,ô Hippia qulm mirifiee ~ ex
cellenter, & vt te decet, dixifH. per Iunoné valde te
rentes,à filij s fepcliri, quando9? ~ ,quibllfda turp~
amo,ql1la mihi videds {llmma cum heneuÇllentia
contingere,imo inlP0fsibile,efie" hoc omnibus dte
pro viribus auxiliari.Vjrllm tamen mum t:lond.um
pl\lchrum.. ,~amobré fifJ1ilitcr hoc atq; {nperiortt
coprxhédimus, fed nunc effufius nOS1 mihi c::recle,
mal fcilicet vi~go ~ ol1a, hal:?,et;atq; etiam ridicule
rldebit.H l' p.Improbli,ô Socrates ri{um.quli enim
Jnilgjs,;tlijs_pulchru eft,alij s ,!!linimè. Qgs>circ~ fiç
nihil ad uer{lls ifta proferre valeat,rideat amem, feme ilIe corr,ipict.N ondum hodie potes,ô Socrate§,
ip(um ridebit, ,pra![entibllsque oib,us ~I.?{e ludibrio
ql1id ipf,um"de quod ql1 x ritur 'Plllchrü fit,exprim{!
crit.s 0 c.Forte fic {e rès habct:forte cua ex hac refre? Et merito We ~tf\ iurgabit, dii fibi talia re{pond~
ponfione,vt ego vaticinor ,non {olli iIludere me au
bo. Ta!i~~{t. ô Hippia, pl\lfiQlû difpQPÇlO noftr~.
debit.H 1 p.Sedquidn4?s 0 c.Si fortè baculii haque
~andoq; .ve.ro tanquam ill!peritiam meam &.in,rit,neq; ego fugiens eum dfugero,prxçlarè me cofcitiam mi{e.ri\tus,ip{e .Illih~ çe.cllr~it,inter~<?gfi§~y;
fequi conabitur.H 1 P. ~idais? An mus ille domitrum tale quiddâ pulchrum ipfum el\è mibi vide~
nus efi? fi hoc feccrit, no il vocabitur in crimé,ac da
tur,veI dequouis alio difpuremr & dequ9 ntentio
fuerit.H 1 P. Q!!omod,o id ais, ôSocrates, s 0 c·. -D~
bit pœnas?~n iniufia vefirf\ ciuiras?cxde~eq;.fc mu
tuociues perrnittit?s 0 c ,Nullo modo.H 1 p.Noncam. 0 be~te Socrates, inq uit, jta re{pondere tali~
neigitur punietur,fi te inillfie perculferü?s 0 c.N ô
define.inept;l quippe {unt,& facjle refelluntu ... S~~
iniufte quidem,ô tIippia, fi talia re{ponde~etn, (cd
flduerte,num tale quiddi ip{um pplchru appare~~,
illremihi videUlr.H l'P. Mihiquoq;, qllandoÇIuid,é
quod nç)S (llpr:\ fuQ.gimus,cum allrum diceremus
& tu ha:c put\\S,S 0 c.Vis tibi dica~,qua~ ob callQ\lib\ls çlecens efi,elIè p\llchr~m:cotrà,qllÎblls' rùi:
f.'lm me talia re[pondentem verbenbus dlgnllOl pu
niPlè:atq; aH...t omnia, qui~us jp{u~ dccens eiusq;
té?ao tu me incognita ca\lf.'l verb~:~b!s ? yel rationatura côpetit, pnlchra lieri. ~ide igitur num hoc
nem admittes? H 1 P. Graue hoc efiet, 0 Soqi\~es, fi
ip{um pulc.hrum fit, cgo '1l1~pj i!1a pa{sim conccnon admitteré, {ed qua ratione id ais? soc. Dicam
.
dere con{ueui. Nam qllid obijciam, non inuenio.
·codem modo quo & paulo antè, imitatus illum n: ,Tibi vero decorttm, ip[um plllchnim elfe viderur? fiQ~I~to1 de:' .s 9 cI!-. C aueamus nç ln
. chri.
nJtlO DI,\I, ~oram te verba qu;bus iIIe mecum vtitur, profera
HI P. O mnino,o• Socrates.
~ ',
"ma nimium & ab{urda.N am fic me proc~lldllbio aliquo decipiamllr. ).J l P. Cauenqllm cercè. SOC R COUflUalib
;tl1oquetur. Dj~ agç, ô Socrate!, iniufie qrdj ilium
VJde itaque, decorum id vocamus) quod adueniéi
.cen[cs,qui DithYl'funbum çatü inconcinne proniivi~eri pulchra fingulaf..'lcit quibus ade~,.vcl ~uo~
cfieefficit,vel exijs neLItrum? HI P P. Mlhl q~llde~
cias,tam procul ~ propofita qllxftjone ~berrarit?
videtur. soc RAT. Vtrumquod apparere pulchr~
At ego, quonâ paéto?intcrrogabo~ ~~lITl jUe quia
non potes llleminjlfe, quxfiwm fui{{e ip{IlPl .puJ,.
façit, periode ae fi quis deformis, amiéè~ calceisq;
~hrum,quod omnia ql1ibu{cunq; ineft,pulchraefdeaoris PFOJ{llS, pulchrior ap~areat ? onne fi de~
ficit,lapidcm,1ign~m,hom,iné,Dellm,aébonem de
,orum ea q uib~lS iijell.,~u~,hnora qU:lm fi,nt, vIde'";
ri faciat,dcce.ptio qJ.l~~a pr,~ p~Jlchrum decoruIll
nique & di{ciplini PJlln~m, hoc ip{um, ô vir,puldret?neq; cl1et hoc qllo,:J ql1œri~mu~l H;ppia? Illl.!4
chrum quid efi, pet,q nirp. tq vero non magis ,mdiqpjppe quxfil1imll~ quo ~~$ Oes pulc;hrg:).pu1shra;
COli rUt • fii mc,qulJn fi lapis cori ;lllçdjJfeJ;, & molaris qui ..
~~rta: d~fi~ dam ,nec aures,nçq~ ~çr~bJtlm h;tbens.~o~ fi ego fUJ)f 1qllemadmodu .omnJ<l magna, ex~~IIJl magna,
fUJ)ç.hg:ç enim omn1~ magna {unt:atq; etii fi no]!
tlllilis.
perterdtlls,ad hœc ~t,a re(pod.eanhn~l!p gr aUIter feex~edant t~men, magna elfe l1e.celf.e ~fi
videantJ.l.r,
tes,Hippja?H' y. ~6n~f!1 nl<?po?s q ç,~ic in qua.
Si~
~
pl1l<:hru
<illxfilllJ1lU~, .quo pu1chra filnt ofa,
Hoc:t<Ul)cn Hippi~}s pulchrl11')1 elfe d,i~j~~ quamuis
fil1~
appa'rc~nt,hlJe
~on,quid elIèt? Decorum qui.
ego . illli,vt.tlJ,tp~ nt.1"c,i,ntq-r.o.galfellJ.,Qp09 omnid~m n~n ~ft, : pulchno~a on~ro quàm fint, vider~ fabus pulchrul17-,{erpperq; cxifii~.~i~ ~is? An mo.
Cl t , V~ Ipfe Jlebas:quaIJi1 ver.o funt, vidcri non finit.
lefiè feres,fi hœç .difC.e,rO,? H 1 P. Certo fC,i o, ô Soer:lles,quod dixi omnibu~ cffç pulchrum, & ira vide~oi1,é\u~em pulchra elJë f;lcit,q l1cmad modii P~UT
bitur.s 0 C R,~n IX.. eJi~?diçç.t 1.1le.fèmfier e,njJJ.1 pul.
19 ~PJÇAl.~b!1~, fi~e app..~r~ant,. fiue non~.quid ~ft
j; iiij
diccn
11 t n t A.
!'1
�80
t· •
Liber'Vndecimus.
-ôiçéd\lm :hoc nempe qu:rritur,fl modQ pulcbnim
qu;erit\lr. JI 1 P, A t (l \l~ ~eç orum, Ô Socrat~s, lk elfe:
& apparere pulçhra q~lJ.1 ln addt,eff,cir.s 0 c.Igitur
impofsibtle dt,qux reUera pulchra fllnr,non videri pulchra,dum adefi <l\lI.')dvideri fi\çit.H 1 p.lmp~f
fibj}c,:,s pc,Confitebim~lJ' hoc ô H;ppia? omnia revera pulchrè lOfiltllta & .filldiaeXitli~;\ri etia puIchra~b bominibus ? veJ çontd, ignprari,adç:o vt
de his ho~ipes priu,atim & publice acerrime p\.lgnent? ~ J P, ~gnorari pOFius, ô Socrates, arbitr~r.
S 0 c.Npn tamen jgnora!~tur?fi vt p!llchra !j.lPh ita
'pulChra etiam app,areren~:flpp,are~~nt au~etll,6 qecoru~ p~,Il,çhrum ~{fet,n~que ~fiè folp~, (ep vj~eri
ëtia~ pulchra cogeret. ~a1l}obr("m Çtpec?ru eft
:quod p~~lch!a facit eae, ~fi vtique qtiod quxrimus
pulthruI!1,non tamen id quod yideri.cogit: 1inall~em v;~eripunta~at, decorum effic;t, n~gu;tquam
pulçbrut1f jpflJpl çft,guod pe~iq1Us.e{fe 11;t~<:lue.il
lud Gompelhr.Applrere autemfimul & eae, neque
pulchpl.?n~~ue ,alll1d qnicqu:l effiççr~ id~mp~~~~.
"Eligam~s jam, vtrü deconl ç{fc putemus, BJ1~~ VJ."deri ppl~hr.a~yel quod eŒe façit.t{ l P',~Oj:l v~derI,
Ô So~.ratçs?<\rbitror. SOC:R. Papç,quam longe n?s,
Hjpp~a, ipuus pulchri cognitio fugit, poftquam
,:}eèorum aliud quiddam prreter ipfum pulchrum
e{I~ apparuit.H 1 p.Per IOJ..i.~m, Ô Socrates,mihi qui
.dem abfurde nimium.s 9 c I C~terurn,'ô a'mic~?non
~um dirqitt~mus:ne'll;l~ eriim ompen) ~bieci fpem,
-qüld fi~ p~11c4rumjr!l~nien9i.1f 1 p p,'Op)nip9 {per41l,dut1l ô Socra~es, pçque enim jnueptu dIfficile;
-miN qllippe con[cïûs mm, quod Gpâtilifper féce-denS' :tpud ne corifrderarcm, accuratius ql1am ipf.'l
accuratio eft, tibi id explic'arem. s 6. Heu' ne alta id
?Oèe dicas, ô Hippia, ne,indignetur, Jongl1sqi nos
elfügiat.non vides' ~uantllm nos haélenus fltlgaue
rit?Ve;jlm njhjl d;ct):Tu'énim cum foJas efis,tàci'le vt ~u~o ,inueni~s,Sed age per deps,me prxfente in
'!ie'nJas : & fi vis, vt h~Çtenl1S, ita dçjpçep~ vnl me'eum p rquire. Si ,inu~nicrnus, bene eridin minus,
ego quidem meaforfç j:ontentus ero:tu vero pofiquàm~b~eri~? f.'lcile inl1enies. fi tamen nuncJnuemamus?hf\u~ ampli us tibi molefius eto, quid tecu
spie e~c.ognatien:;, percontans. In prxfcl'ltta verq
confidç.ri11nllm Ubl id pulchrum dIè vidt:a~llr ; At, ~en~ç obfecro dHigenter ,ne delirem. Ho~ vtiq; p~l
j'oniturVfi- 'ch,r llm efto, quod :tilc ~H. C~iu$ qUid,em re~ h'inc
Je, vt lllJJ:, ~naxime conjec.tura faclo: qllla p~lJchn o~ph [unt,
racu):.fic l\~ rio'n ;'ui impotes vjd endi, fcd qui ;lpti l/>C vtiles'ad
'
-1
\
'E
'
r.
Puldin.
v-ldendum.H 1 P p.Certe.s 0 C R. t Vnluer~um COrpus ita'pulchru~l dièimu~, aliud, ~d curfum, aliud
adh1étam.ltemqi anJllJa!Jaomnla,vt pulchr~lmc~
éJ.ullm,gallup?q;;~ cotl~rnjcem,& vaf:1 omnta; atque veh~cuJa, tU~} terrefiria, tum mandl~;t, naues
atque trip:mes,infiru~enta quoq~Je.o,m~la tam a~
m uficam,q ulm ad artes alias pcrt,ncua, ~tcm fi ~lS
~u~iaatque leges, fiJlgulahœce"de~ fcrmera~l~
f1ep'ulchra vocamus,refpicicn tes [c1l1cet qua COdItiç't:e vnumquodqi n;t~um, vel f.,bricatu m, :e11~ca
tutn vt:le cft, & qu~ ratiqnc vole, & ad qUl~ vtJl~,
~ cI u:l.Odo v~.lelP!llcbrum dlè dicentes:quod v~~()
fecpndum hçe ipu~ile,turpe. An non idem tlbi sut> '
qu e videtur,ô Hippia? H J p.Mihi vero.s' 0 C'R~pro
be iglCllf nunc dic~'mus,prx creterü omniq!-Js:quod
vtil~ eH jp[~l?,pul~hrum elfe.H I,P p.~)ropc adhlOputn', Ô Socr~tes. ~ 0 C·R. Nonne quoc:J etficere'aliqUld -poreft, ad Id vt.le ~ft, qupd hoo dfici poteft:
quod (1on potefi,inutile? li 1 PP. Pror{us .. s 0 C R A!
j)otent;a'ergo pulchrum,impotentia turpe.fI r p P.
M'aXlm ~,n ;un lkaha nobis oronia fic dfe teftantur,
& cil,liljapr~,c jp !.lè.~ollj 'I m in clUitate fua,atque
repllb1ic;t po~entem dre, Ol11mum eft pulcherriJnUm,inlpotentel11 vero Hupifslmllm.s 0 c.Prxcla
rè'Joqllçrjs,.Sçd nunquid ob hanc ;p[am rationem,
[apjçntia pulchermnum omnium, jn[cltia contrà
turpj[sim~m?H l P. Tu vero quid putas 0 Socrates?
s o.~ie[çe parumper, ôdulcis ami ce. Nam deeo
quod dicimus/ufpkor atq; &meo.H 1 P. ~d metuis Soçrates~n6rine [cite diéta hxc [unt? soc. V chm eguiçkm,f~d mep.lm hoç animaduerte, vtrum
quis vnqlJam qlJod neque fdt,neqi poteft efficiat.
.H 1 P. N equaqpa,m .quo enim paélo, qllod ncquit
."
~geret? soc, ~i ddinqullnt, & mala agllnt, efficiu.nt4~e impr~l!1en~~s,~ h~c non potui~rent,nlln. qUl~ egllfe~t?H 1 p.M)n)me. s 0 c.At vero potentia
pO{lJlll~,qJllçlJnq; poŒuPt; nOI1 enim impotentia.
Ji l p,N 011 cert~.s 0 c. Polfupt ;\Utem omnes f.'lcere
qu~ f;lciunt?Ji J P~ Proculdubio.s o.Mala vero mui
to pJura quàm bona,omn~s homincs ttatlm ab ine~n~e a:t;lte oPlnem vit;1m agunt?neq~le fponte dehnqllun~. HI P. V tr~ Ipqueris.s 0 C R. Q!!:.Id porro?
hanç P?ren~ia~,;\t9.ue hxc vtilia qux ad malorum
execut}one~ coducunt,ntlm pulchr a vocabimus,
an multlil1) abefi;H 1 p.Multlim, vt mjhi videtur,ô
Socrates. S0 ç. Non ergo poten$ nobis & vtile, v.t
"idetur,ipfutll puIcl:uum t~ifht .H 1 p.lmo fi modo
hona po$s,i t,ad f;tq ue çO,nferat. ~ 1;) CR. Illud igitur
reprobatllm dl, quôd porens & vtile, fimphciter
pulchrum fit. Sed nunquid hoc, erat, Ô Hippia', ad
quod animus nofier re[piciebat?ipfum fcilicet potens & vtile ad bonnm conficiendum, pulchrum
elfe. Hl p.Mihi quidem videtur.s 0 c R A.Hoc eon,ducjp~k' ~fi>an non rH 1 P. Valde. soc R. Sic vtique
pulcrr~ ç9rppra,pulchra inftituta legum,&fapiétia~& alia q~~ p,auJp ilntè retulimus,omnia ex co
pulchra fitnt,quo con~hlcibjlja funt.H 1 p.Conftat.
,
so c. Conducib,le itaque ipfum nobis puh:hru~ Cooducibl '
,efiè videtur.H 1 F.Maxlmè omnium. soc R. ·Atqùi .. Ie. an geo Uf
~odllcibile eft 1quo!i bopum etHcit. H 1 P. Idipfilm. pulchrl'
soc R. E fficjcns autem nihil aliud eH q ulm ClU1:1
nonne?H 1 p P. $ic eft.s 0 c: R. Ergo boni caufa pul~hrum eft.R 1 l' l'.Eft i rofeaô,s 0 C R A.Alilld vero
eftd:dà, aJ~ud id cujus ça\1[.l cfi.N eque enim cau(a JphU~ CilUfx, cauf,'l e!fe potcft. ~od hinc maxime copleétare hcet. N onnc cau[am efflcientem effe conftitit? Ji l P. Planè. SOC R . Ab efficiente vero
effeaum fit,non efficiens.H 1 P. V c:rum eft.s 0 CR A.
Ahudefficlens,alilld dfeétnm.H'I P P. Aliud certè.
50 CR A! Non ergo caufa ipGus caufaeft,fed eius
qllod ab ipf.'l efficitllr.H 1 P P~ S~c eft. soc R. Itaque
fi pulchrum boni caura~, ~ pulchro fit bonum.
~t ob han~ ~~u[arq vt 'yjdet!lr?pr~~I=PtiaJll aliaque
pulchra o,~OJa ~~op~amus~ qu~a opus qu on ex his
glgtll~~r,I9 e~ bonpm) exoptandum eft. V nde per
ea,ql\~ Ipu~,Illmus,pulchrum ad bonu/11 jdeam patm cUlllfdam haberc videtur.H 1 l' p.Ol11/lino quidemrP~xclar~enimloql\eris .s 0 c R A~Nl1m & hoc
p~~cJ~re, quod neqlle pater fihus ell~ n~que filius
vlcJi;~m? H 1 P P. Et hoc. soc RAT. Enimuero nec
caLi.C'l efFeétum cft, nec effeéèum C~U[~.H '1 P P. Vera lo~ueris. s 0 CR A. Per IOU~lp~ ô yiroptime, ne.
que ~l.JI,~hru~ bonun~ eft? n~q\lç bon~ll1 pulchrii.
An tlb~ ex hl,S ~U~dl?~afun~,fieri poifè 'videturl
H r p.Num ~U1hl~no~ per Iouem.s 0 c.Placet '1 0bis
iltuçl, & alIererc volumus) quôd nequc pulchrulll
, bonun1
�Hippias mai Of, Vel, de pulchro~
bnl1um,neque bonûni puichrqm.H'I p.Non per Io
l1em~nbn' mihi placet.s 0 c. Per Iouam mihi quoq;
(y Hippia,nihil minus ex,his qua: diéta [\lnt placet.
Ji~ p,Ita ünè videmr.s o.Ha~ld amplius igitu~ fermoille vt .cuprà, egr~gil1s dIe videtur, quo id pulchrum 'afierebatur, quod coducibjJe vtiléq; & po·tens 'ad bonum aliqùtid efficiendum.imo fi pofsibite èfi~abfurdior iudicandus quàm fuperiores illi,
'l\~ibl}S, vir3iné, & Gngula qua: fuprà n:mauimus,
pl~l"hrum ipfum, n~lncupabamus. II 1 p; A pparet.
sb b R.Equidem,ô Hippia,quo me vertam nefdo,
hmftto eniro & ambigo.tu ver6 num forte quidha
bè ~H>fp P. In prrefentia minime,fed vt :tli~s dixi,fi
rn~c~ln :tnimact,uert,~ro, inue,nt,uru ~e aliq~lid certo fCIO. soc R. At vld'eor mllu ob dl{cendl ardentem 'a uiditatem moram tU:lm nequaquam toleral)eleltâs an tUtus. Sed ecce nunc aliud quiddam mi hi in men~h~1U pu!. tem venit.Attende obfecro. Vtrum quod nos deleIl.
état: (non de q~lalibet voluptate loquor, fed de illa
gureper vifum atque auditum) tale quiddam pulchrum Gt vocandum-: Nam quo paéi-à repugnare
poffumus, cum pulchri hornines ornamentaque
omnia,piél:urre & figmenta pulchra, intuentes nos
deleétent? Cantus quoque pulchl'i & voces, vniuer
{ilquemufic~,{ermones & confablliationes fimiliter ~os afficia,nt?Q!!.apropter fi audaci iIli peninadque ho mini réfronderemus,pulchrum dTe quod
per vifum auditumque de1e6tat, nbnne audaCiam
èil.!s·reprimeremus?quid putas?H 1 P. Nunc mihi,ô
Socrates,quid ip{um pulchrllm Gt, fcite diétum vi
de~ur s 0 c.Q!!.id vero, ftudia pulchl'a ac leges''pto
pter'ea pulchra diCèmus,quod per vifum auditumque iucunda firit;àn :tUa' quadam fpecie contineri?
HI p.Hrec itafortè,ô Socrates, etfi hominem latét.
soc R. Per canem, ô Hippia, non illum quem ego
maxime omnium vererer,quoties dclirarem,aut aliquid dicere profiterer, cLÎm nihil dicerem. HI PP.
, ~em dicis?s 0 C R.SOC.,atem Sophr~ni~ci filium,
qui nihilo mi\gis concederet vt hrec lnd1fçuff:, facîle illdicarem,quàm vt fcire purarem qure ne{do.
Ji 1 P P.Atqlli mihi qlloque pofiquà~ll ipfe dix:!fii,
aliud quiddam ~d quod ad leges at:lll~t, e~e vlde~ur.s OCR. Q!!.ie{ce aliquantul~lln ~ H1pp~a.~~m
10 eadem circa pulchrum amblgllltatem lllcldllfe
videmur,inquam paulo antè,dum putamlls quiddam certi nos habere.H 1 P. Q!:.o paéto i~ ais,Socra
tes? soc R. Dicam equidem quod mihi vid~tllr, fi
quid tamen dico. Hrec enim qure ad ftudia legésq;
pertinent,fortafiè non extra {en{um videndi audié
di1ue funt. Prreterea hunc {er~onem, qui aJIèric
qllod his fenfibus gratllm efi elIe pulchrum, feramus,nec Icges in medium producamus. At Gquis
nos interroget, fiue is quem dico, fiue quiuis alius
in hunc modllm: Q!!.id, ô Hippia,atque Socrates,
id duntaxat illcundu~ quod fenfibus duobus percipitur, pu1chrum elle cenfetis? qure vero creteros
fenfus {uauitate perfundunt, cibus, potus, veneris
aéhtsjaliaqi huiu{modi omnia, Plllchra elle non di
chis? ~n fOrEè neq\ dulciahx~,neq; in [cn~bus ~r:c
terqua in audiendo videndoq;, vbl\Jpt~te pOllltlS
vllam?~id inqui,ô Hippia,refpodcbi!Olts? H 1 P.
Magnas guoqi ô~ocrat'es,i,ne!fé~JjjsfenGbusvolu
ptates aUcntiem.ur.s 0.6ed ille, qua de cau[a,dicet,
eum non minus hre,quàm illre~ voluptates fint,pulchri eas cognométo priua,tis? ~onia, refpo~ebimus,nemo efi,qui nos n0cideat,ii dicamus no du!
œ comejl:ioné eife,fed pulchrii : odQr~ item {u~,ué,
~I
nonfuaueelfe,fed pukhrutn.Veneris quoqj mot1Jg
dulci{simum quiddam dlè vnufquiq; xque ac nOl1
contédet,{ed eofipfos cum exércet quifpia)itaexer
ceat oportet, vt cofpeéi-ui hominu veluti turpifsimam rem nlbducat. Cum hXG dixerimus Hippia,
ille f0rfitan refpondebit =intelligo equidé Î:updu,
durn quod vos pudor impedit, quominus volupt~
tes huiu{modi pu1chras nominetis, quia homini ..
bus non videantur. Ego vero non qurerebi, quod
vulgo pu1chrum videtur, fed quod pulchrü ip[U1ll
efi.Dicemus enim,puto,quid pukhrum effe po{ue
rimus,parté fcilicet eam iuclidi,qnç per oculos au~
resq; delinit. Tu vero Hippia,potésne hac eilM vd
dirl?ut~tione,an.aliud quipp~a dicemus? H 1 P, N Q
aha prreter hrec,o Socrates,dlcemus.s 0 c. Prrecl;m;
didds,jnfCret iIle.Si ergo {olü quod per viftlm,au--:
ditllmque gratü aduenit,pulchru efi,quod pel' aliu
fenfum de1eétat,minimèpulchrii. C6fitebim urne?
HI p.Confit'ebimur.s 0 C R.II1evero fic iterum. An
quod 'per vifum iucundu, per vifum & auditü iu.,
cundum efi?Et quod per auditü iucundü,per audi~
tum &:vifum etia? Ad hrec nos, nullo modo quod
per alterum efi,pervtrunque elfe hoc enim quçrere
nobis videtis:N osvero diximus qnoduis è duo bus
his incundis ipfilm per {e pulchrum effe,& fi VtnlU
que Gniul.n6nne tic re{pondendum? H 1 P. Sic pror
{us.s 0 c. N unquid igitur,inquiet ille,à iucundo iu
cundllm,eo ipfo quod iucundum efi, differt? h;l~ld
qurero vtrum maior min6rue fit.aut magis minus.,
ue voluptate voluptas,fed vtrum ex pluribus volu.,.
ptatibus vna quredi hoc ipfo ab alia differat, quod
hrec,quidem voluptas fit, illa minimè. N obis qUidem non videri dicemus.H Il' P. ,Non videri planè.
soc R. Sic ille inferet. N 6nne propter aHud quid..,
dam qulm propterea quodvolllptates fint,has poti[simum volllptates è numero omnium elegiftiso,
tale quiddam in vtri[que in[picientes,quod videlicet riatur~\m quand am habent ab alijs differentem,.
ad qui profeéto refpicientes, pulchras effe iIIas af....
feueratis ~ neque (mim virus voillpt'as idcircQ p\ll...
chraefi,quia per vi[.llm fit.N am fi îllius pulchritu-,.
dinis hœc ~lfet cauCl,nullo modo qUit per auditum
fi" pulchra effet, cum penifum nequaquam etfi"7
damr .Nos alltem vera ilium di cere confitebimur?
HI p.Confitebimurünè.s oc. Neque rurfus auditus voluptas ex co pulchra, quia per auditum ~at?
alioquin qUa! per vi[um percipitur, pulchra no e~.,
fet,quippe cum non eadé fit cum iIIa qua: per alldltum efficirur. Eum viru qui ita dicit, ô Hippia, vcra loqui fatebimur?H 1 P. Vera nimirum. soc. y~runtamé vtrxque,inquiet,plllchrre funt, vt dlC~t1~.
Dicimusne?H 1 p.Dicimus certè.s 0 c. Habent 19ltur comune quiddam atqi idef11,q~od ~as pulchr~s
efficit,qu6due ambabus cornmuOltCl' mefi,&vOl'"
cuiqi proprie. Alioqui haud ~~bœ pulchrct effc!l~
& vtraqi.Ag e mihi tanquam tlll refron,de.H 1 l'.lta
mihi vt:'ais, videri refpondeo.s 0 C.Sl emm volupta
tes hre aliquid ambre fu[~ir~en~, ql1?d n~n carum
vtraq; p:lteretur,nunq~~a U1~iinodl pa{slO~e p~lchrre exifierent. H 1 P. S1C efi"o Socrates. ~l emm
fieri potclt, vt quod neut~a,l1~arum patitur, :tmbre
perpeti,antur.s 0 c.Non tlblVldetl~r.H 1 p.~tq~i &
rerum lltaru~l & locutlonum hUIUfmodJ penltus
impcrituS elIem:s 0 c.!ucunda: quidem, ô Hippia,
c:ete~u~ fort~{SlS per,lculum cft, ne mil~i videar al1qUld tntlierJ, quod lta {e habeat, quahter habere
illJpO[5ibil~ ,t ibiyidetuf. V id,c o autem llihil. H 1 P. ~
Non
�Liber Vndecimus.
Non ell: periculum ô Socrates, fcd omnino plan iffimè pedpicis. soc R . Enimuero pcrmulta generis
huius mi hi animo obuerfantur, quibus fidem nOn
pr~fio,pofiquàm non probantur tjbi, qui argenti
plus ftudio fapienti~,quàm cxteri noftri tempori~
mortales cumulafti. Ego auté,ô amice, vtpote 'lU!
nihil vnqu:un lucratus Ulm, cogito ne me forta{fe
ludas,ex induftriaq; fallas,adeo mihi multa videniur.H l p.Nemo meHus qu~m tu intelliget, Socrates,ludam nécne,fi hxc 'lua: tibi occnrrunt p~_ofer
re cœperis:nihil enim di cere videberis,quoma nun
qua reperies,quod cum nec cgo patiar,nec tu, ambo perpetiamur. soc. ~omodo inquis Hippia?
fortè tu aliquid dicis,quod ego minus in~e1ligo. Ve
ru aufculta me,quod fentio planiùs explicabo.Mihi quidé videtur,quod neque contigit me elfe, neque fum,neq; tu fi militer, hoc ambos pati nos pof
fe.Item alia qua: ambo patimur, neutrum nofirum
exiftere. H l P. Monttrarurfusafferre videris Ô 50cr~ltes,& magis certè q uàm paulo antea refponderis.Attende modo,Si ambo iufii elfemus,nonne &
"'terq;?Vel fijniu{l:us vterq;, none & ambo? Aut fi
f.-tni ambo,an non vterq;?Et fivterqi nofiru!nlabo
rat in a1i'luo, vel vulncratus eft, vcl perculIlls,fiue
aliud quiâuis pa{fus fuerit,nonne idem âmbo perpetjmur?~r~terea fi aurei, ve1 argentei, ve1 eburnei,
ac etiam fi vis generofi,aut fapientes,aut honorati,
vel [enes, vel iuuenes,aut aliud q ufduis humanllm,
Olmbo elfemlls:nonne omnino neceif..riii eiTet hoc
vtrunqi noftrûm effe?s 0 c.Omnino quidem H1 P .
Ca:tentm ipfe ô Socrates res ipfas totas non confideras,neqi iIli quib Mcum di[putarees folitus:plall
ditis :mtem dico, quia pulchrum depra:llendillis,
& vnumquodq; diITèrendo auellitis:atque i.dcirco
ita vos magna latent corpora, continuam eilèntiâ
ex natura fortita. E t nunc adeo circa ha:c te veritas
fugit,vt putes elfe pafsioné flliqua vel elIèntia, qu~
circa ambo ql1~dam verfetur,circa vero vtrunque
, minimè:atque vifcifsim qua: circa vrrunque qUidé
fi~cirea arobo vero nequaquam: adeo abfurdi, temerarij,inepti, fatuidhs. soc, Tatia quidé nqftra
funt,Hippia,non qua lia quis 0etaret, vt trito proProllerbiij, uerbio fertur,fed 'lualia elfe polfunt. Sed ipfc [emper admoncndo nos ~lluas.E[enim prius quàm nos
in his admoneres,quàm ftolide aftèéh eLfem us., adhijc tibi çlarius aperiam:fi qu~ de his fentimus retulero,Did,mne?H 1 p.Sçienti Socrates,referas;noui enim omnem eorum quHndifpu.tando ver.G.ntur condiboné. Veruntamenfi cupis, enarra. soc.
Cupio equidé.Enimuer~ vi~ optime,ita rudes eramus anteq ui tu ha:c noblS dlceres, vt de me ac te 0pinaremur,quèd vterque no~rum vnu_s fit, neqi ta
m~n ambo id fimus quod qU1fqi noftru. non eOlm
vnus,fed duo[umus.Adeof..wieramus. Nuc vero
abs te didiômus, quodii du~ ambo (umus, ~uo fimilitervtrunque noftrum elle necelIee~: & Ü, vnus
vt~rq;, vnum pariter amb?s. ,Impo,fslb,lc eOlm cft
vOluer[ali & continua efTentla! ratlone [ecundum
Hippil,alitcr [e habere.Sed quod ambo era~, idem
Ç3ç yrerqj:&côtrà quoçi vterqi>p;lrjter ambo.N ~nc
igitllr ~ te pcr{ua[us hîc fedeo: prius tamen ô HIPpla id mihi memora, vtrum vnus ergo tuq; !jmus,
vel tuduo & ego dUO.H 1 P, ~idais Socratçs? s o.
Hxc ipf.1.qu~ dico. Vereor enim aperte cora. te 10qui:nam mihi fllcccnfes,tllrbas ue,q uando dicere
aliquid tibij pfi_vidêris.Sim~11 a~lté_mihi dicas, non
ne vterqi noftru vnus)& vnu elI~ cotingit vtrunq;?
q
p,Omnino:s 0 c. ~ù,d fi vnus, impar quoquc,
an non.vnum~mJarexlihmaS?H 1 P. Equidé. soc;.
N um & ambo cu fiOlUS duo, impares iiunus? HI P:
Neqllaquii Ô Socrates.s o.Sed paresambo nonpe?
li IJ> . ~ares.s 0 c. N ~qujdc~ ~09.11?dambo pares,
pat:etta vterqi noftrU?H 1 p. M1nlme. soc. Nonergo neeeffe eft omnino, vt modo dicebas, qurecunqj
ambo vtroq;,lk qua:cunqi vtriqi ambos elfe. HI P.
Nonin,rebus huiu[modi, fed in his qua: ipfefuprà
narpl1l.s o . Sat habeo Hippia Nam ma fufficiüt,
poftq ulm alia fic,alia aliter [e haberevidcntur.Dixi e'lüidem;fi recordaris vnde fermo hic cft oreus
volupla~es per vi[um & per auditllm, non hoc pui
chras cae quo,d vtraque earum habet, amba: nequa
quam, vel quod amb~, fed vtraq;,minimè, iW9 CQ
qllod &all1b~ habent & vtraq;: & iddrcoambas
lk vtranque pule,hras e,lfe, & tu. concefsifti, & ego
hac de cau[.. per 111am Ipfam cilentiam qure ambas
[eçttur,ambas cile pulebras,fi modo pulchr~ funt
cenfui : per eam vero qux alteram deferit,minimè:
~t n,lln~ quo~; idem exiftimo. Verum mi hi tanquâ.
a pnnclplO dIcas, fi voluptates qu~ per viUlm &
qu:t per auditli fiunt,ambç & vtraqi puIchr~ funt,
quo~ jpfas'pulchras efficit,nonne ambas & vtraqi
feqll1tur?H 1 p.Prorfus .s 0 c. An ex eo quod vtraqi
atq; ambre funt vo111ptates pulchr~ fUllt?Vel hac ra
tio~e ali,x quoque vo1uptates non minus puIchrx?
mhJ1 eOlm mlOUS voluptates illas elfe conftitit. me
min,iftin~.H l p'!"1i~ini.s 0 c.Sedql1ia per viulm~
;\Uditllm fiunt,ldcJrco puIcqras eJfe illas eft diéhi.
- p R o.Itadiaü.s o.Vide num veraloquar.Sicenim
vt memjni diximus, pulchrurn elfe quod iucu~Jü
non quidem per [en[us quoflibet, [ed quod pervi.
[um duntaxat atque auditu. H 1 P .Sic prorfus. s o.
Nonne pafsio hrec ambas fequitur, vtranque mini
me? Non enim vtraque illarum quemadmodum
fupd dixiJIlus, per am bas funt, fed ambx ql1idem
per ambas,vtraque minimè.Eft ~ta? H 1 p.Eft.s 0 c.
Non ergo hoc vtraque pulchr~ ulOt,quod non feqllitur vtrafque: ambo enim non fequitur vtrun.
que. ~amobrem ambo illa vocare pulchra fecundum [uppofitionem Heet, vtraque vero nequ:t_
quam.an ahter dicimus ? Nonne hoc necelIàrium
cft? HI P. Videtur. SOC. Dicend umne ambo quidé
plllc~rae;re,vtraque ver~ l:equ~qllam?H 1 P.~id
prohlbet, soc R. Hoc mlhi am1C(~ obftare videtur
quod qua:dam fic adelfe alijs illdicata[unt,vt fi a~
bobus ad [unt, àdfint & vtrique: & conu'à fi vtrique~& ambobus.H~cdne omniafllnt,qlla: tu nar
ra~l:H 1 p',Erant certè.s 0 c.Q.E.ç autem ego retulj,
mIlllme: e quorum numero erat quod ambo dicitur,& quod vtrunque.Efi ne ita? H 1 P. Eft. soc R.
V~r~m tibi videtllr,ô Hippia, ex his qua: ip[eexpo
fUlftl pulc~rllm elfe? Vt fi ego robllfius & tu, am.
bo robuftt.Item fi ego iuftus & tu, ambo : & con.
t~;\,fi amb?,~ vterqueN cl nihil prohibet ita con_
tlngere, ~t 1111pfis par,ibus & imparibus accidit:vbi
ambo altqu~ndo p,ma funt,impariavtraque,& a1quand~ p~na:necnon vtraq; interd\lm talia funt.
vt e~pnml ~~qlleanr,ambo 'lueant,&interdum ne
queant. AJ~~que hUiusgenerisplurjmaquxmihi
OCCllrrere dlxeram,quorum in nUJl1ero pulch
" tl b'd
, ~ num na
ponlS.
1 e hoc vt mihi apparet? rum
' .
, br. d
lI'
. lllrnlS
COlma ,lur ume emihivi?etur,vtambopulchri
fimus,non v~erqi . Vel COntra, vterquç pulcher,non
ambo,aut a~1Ud qu?4hbet talium. Itane ip[e e1igis
vt ego? An 1110 PQUUS modo? li 1 P P. Sic equidcm.
soc.
HI
�Hippias maior,Vel,de pulchro"
r " :
"
. w ..
-
c. R eét:hgis Hippia, vddongiore inquifitione
nos liberemus.Si enÏÎn ex hiS efi pulchni,haud amplins quod per' vifl1m ~ & auditu deleét:at, pulchru
.cr~t. Ambo nanque Plllchra facit, vtfaqi minimè.
Hoc autem i/llpofsibile, vt inter nos couenit.H 1 l'.
COl1ucnit certè. S 0 c.-Impofsibile igitur guod per
",jfllm,& alldimm iucu ndu m, ptilchrum dlè : nam
.fi,id Plllchrii effet, impofsibile aliquid feqlleretllr.
HI P. Vera hroc (unt.s oc R.Hic contehtiofus ille di
<et, exponite iterum à principio, pofiquàm ifiud
.vos.Jefellit,quid eIfe pu lchrii hoc dicitis,qùod amb;:tbus voluptatibus inefi, propter qllO-d ifias prx
c~teris honorantes pulchras vocafiis. N eceffarium
mihi videtur,ô Hippia, vt refpondeamus,quàd inT
.noxire funt .pr.œ .cœteris voluptatibus, atq; optimx
PLATONIS
SIS, V E L, D e
s ''()
befiniti
:tam am_b~?qu~m vtraq;.An tl~ a!iquid aliu~ habes~
liafalr oa - Q.uo ab ahJs dlfferant?H 1 P. Nlhll,reuera emm orU
la pu lIf'
(hti.
mre funt.s 0 C R.Tum·il1e,hoc igitur pulchrum ene
dicitis condncibilem'Voluptatem?Videi'i eqllidem
r_efpondebo.tu verà?H T p.Et ego. s oc. Ille vero ad
COnfutatio hrec. N bnne çondudbile efi quod bonum effidt?
Efficiens autem &-effeéèum aliud eife nunc confii
tit.vnde eôdem relabimur.Neq; eoim bont~m pul~
,chrum e./Tet,neq; pulchrllm bonllm, fi guidé aliud
Al'
. .vnumq uodq; illorum e./Tet. !ta eIfe nos illi, ô Hiptiol~ ~efinl_ .pia,fi fapiemus,:i1liéo refpondebimus. Nefas cnim
a
thri. fa pul efi,rcGl:è loquéti non affcntiri.H l p.~id tu alil1d,
Socrates,cunGl:a hrec eIfe ducis, qU:1m contrat1io,neS quafdam,concifionesqi fermonum, vt antè dixi;in minima refolutasHlllld vero pulchrü & mul,ti faciénd nUl dt, vt quis valeat, prœc1ara oratione
.11abita in iudicio, vel concilio,vel ad aliam quandi
'potefiatem ad qui verbafÎt1nt, allditoribus perfua
fis, non minima quœdam, fcd maxima prœmia rcportare,fui jpfius,rerllm fuarllm, amicorl1mque f.1
lutem.Hxc ünè omifsis mioutis his ql1refiillnCulis
compIcéli decet,ne clemens efiè videaris,dllm delirilmcnta,& nllgas, vt modà pertraéèas. S 0 c.a ami
ce Hippia, tll'quidem beatus es, qui nofiriquibus
fiudere hominé decet,& j pfe abuode, vt afieris,1tudl1ifij. Me vero mira q ured5. fortuna detinet : quippe aberro femper,atqi egco .QE,oties autem inopii
meam 6pientibus vobis ofiédo, verbis rurflls;\ vo
bis obiurgoI". Obijcitis enim continuo, qure & tu
nunc obiccifii,me fcilicet fiolida, exilia, & nihilif.'l
cicnda trachre.Dcmum eum pcrfllafus àvobis,cadem qux & vos profero, longè optimum effe poi:.
fe o'rationcm cleganter & ornatè compofitam pcrot;lre in iudicio, & alio quouis cœtu, rurflls nonnulli è nofhis, & ille vir qui Il'le femper redarguÎt,
g.rauitcr increpat. Proxim 9 ille vir mihi gen.cre efi,
& vn;l meclLm habitat. Ergo cum primu domum
ingrdlils [um, & ille me taliadiéétem audit, iotcrrogat quid non erubefcam de pulchris vittt infiitutis difpmare,cllffi adc'o manifcfiè circa pu1chrü rCdargutus fim,quàdipfum pulchrü quid fit ignoré.
Inquit enim,quil ratione intelliges,<].u:eoratio pui
cluc compofita ftt, qux non, aut alia guamlibet a~
éèioncm pulchrii elfc, vel tureel11~ dum pulchruffi
ipfum quid fit ignoras?Et quado Ita affcdus fis,vi.
u~rc tc)qlllm mori p~ctfiare putas~Cotigit, itaqi mi
hl quod modo diceba,vt & :1 VOblS & ab 1110 male
verbis acci piat,maléqi audi5.. Sedfortè operttpretiu
cfi b:}!c oml1ia tolerare: neqi em id abfurdü, modo
~
quippii \j.lcratus fim. Tantü enimHippia cQ[uetur()U~tbiu. dinevtrorüq; profcci, vt proucrbiii ill11d,qllOd pui
cJ1l'U diffi!;ili:l elfèdicit,intelligcre mibj jamvidear.
.L
83
.
MIe l T 1 A,
• l"
('
,
~"'p'SILII
PlelNI
,. R. G V M li N T~
~
Socrates cum fophifiis eorumq; feébroribus djfpuV
tat,opinioL1es falfas redarguit, veras lignificae
quàm doce.1t. Nam acuta ingenia redargutis falfis,exiguo de
B'l
potiu~,
inde venigio vera venantur.Q.!!odin Euehydemo. Protago..ra,Menone,Hippia,Euehyphrooe,& Lyfide patet, Vbi'verà
cum difcipulis & nudiofis Cui Ccrmonem hahct,ont:dir ac docer,quod quidé ex muids dia logis imelligitur.ln Lyiide igi
tur cum de amicitia inter fophinarli difcipulos difputetur,c6
.futandis fal{is porius,qu~m monfirandis veris, Socrates fiu •
.aee. QJIa: vero lie de amicitia,& amore Platonisfeneentia,ex
IlOC li bro eonijeere,fed ex libris de legiblls alijsq; muids coprçhendere po{fumus. Amicitiam elfe-vult houefra perpecul:
,volUnt3ris comunion:m. Huills flnem e!fe,vitl vnam. Prin~
'cipium eius,cognationem.Medium autem amoré. Vt hone!l'am dicit,excludit improborum hominli col1tubernia, lafci
uorumq; congrelfus. Vt perpetua: leucs adolefcenruloru henellolentiasrctiamfi honena: fint, nondli amicitias appellan
clas monet. Ve volum3eis,fignificat nOll fimilitudinE opiniQ
nis cuiuCdam vel artis ad amiciriam perficiendii futtlcere. Vt
comunionem.beneuoléria: vicifSitudinem indicatl Huius fi.nis en, vt è duoblls animis vnus voluntate fiac,ex vna voluntate vita vna,ac demii ex. vna vita,numinis vnius eiufdemq;
jdea: fruitio. Principium quo comunionis huius deIiderium
excitatur.cognatio efr.Cognaeio couenientii in idea, fidere.
genio,& quada anima: corporisq; affeétione fignificat. Nam
quiex vno pendét.in vJll,;m.per vnll, atq;:td vnum reuerti ni
tunmr.Medium & quafi quidii ad amicieia trames,amor exifrit. Corn autéamor plllchri defideriu fit,& amicitia ab amore,& ducatur pari ter & dicatur,necelfe efi eos qui amici futll
ri Cunt, Plllchros elfe, Pllichros inqui. quo.ru anirni pulçhri •
Homo enim animus efi: Corpus hominis infirumencum:&
qUiCqllis pulchrli amat corpus, non hominé. Ced ea qua: fune
hominis amat. Quamouré ql10eies cognatio illa adell,& .. ni
morum pulchritudo coneurrit.perfeél:a nafcitl1r amicitia. Si
corporis forma huican.imorum pulchrirudini adiunét:l eil:
cirius amare incipillnr.& brelli amicitia: habieu~n alfequun.,.
rur. Q.?od in plaronis Dioni~q; murua beneuoJéeia côtigie,
Sin aueé forma corporis cum animi deformieate côiunl;;irur,
non hOllellç commulliollis,fed mrpi s congrelfus cupido ex~
oritur. Vnde no amicitia,imo petlliatia prim\t, deinde diCcor
dia proficirci,tur.Quare fi c?gnacio ~eell:.aI?ici nunqua!l1. Si
adelt cogQatlo, deefi omnls pnlchmudo, Interdit heneuoli
potius,quàm am'lci.Sin auti! cognationi pulchritudo corporis non animi cfi adiiiéta,pro amicitiç deliderio ohCcœni cogreflùs ardor cxoritur. eum vnus animo pulcber, turpis al.
ter,admonitiunis & increpationis frudili cognatio illa parie.
Quod fi pulcher vnius animus, altcriu~ nec pulcher efi, nee
turpis,docendi Jifcédiq; inuie!! voluntas ex cognatione pro_
uenit.Tand)i ex iocrepatione illa,& bac doétrina amicieia na
fcitur. Q.i1od quidéin pha:drum & A lcibiadé SocracÎs am or
oll:édit. At vero cognatio pulchritudiné vtrinque naéta, cieo ,
indi!lolubilé procreat amicicia.Idq; in Haton,is Afierisq;. ~e
neuolentia cofiitit.Acq; h,.c,vt ~ multis colltgnur, de amlCItia Platonis no~ri fentétia efi.I n, I~oc ,\ut ?ialog? pr,i~o,eos
qui amore abururur,& Cub amlcltlx fpecte .tu,rpt hbldlnt Cer
uiul1t,increpat.Deinde cos qui ex (oJ~ ,?rpoTlS~orma, :1Inari fe dignos exifiimit,admo~ee. Terno Illos, qUI mInus ~ere
de amicitia Centicbant.refelltt. Poilremo calle."l qucnda facacibus animis ad vccandâ amicitiamindicat: Singllia mégra fuis illloci~ legen.tihus patée.Nam dumB:Jppoehalcfll &
Ctefippum ironia iocisq; dcrider ~,?c~:ttes.quod_ turpl amore
capti elfent Jignificat. Et dum cora Illts adoJe~ete8 ad mOres
in nruit.amatores admonet quo p~ao a~andu, & quomodo
vnà viuendu fit.Cumq; am2rore S tnillt~tlfet,fecllndam diaIogi parté ad amatos iJlllieuédos:l~gr~dttur, Vbi loga induétiOlll5 Cerie docet. n~n v~bratlh_h,lllUS ~orpuCcuh forma,
Ced vera animi pu1chutudlO,e, Captet~a fctltcet & prudétia arnicos aucupari decere:r:-ert1 ? loc~ cofut~t,& primo Solonis
fententiaJ11,qui amato,s In~Ult al111COS cfle. ~i tamen fxpc
amantes odel'une.Addtt etlam Il cc am.itcs duncaxat, amicos
erfe,quia fa:~eodio ~labentu: ~t~iamant. vbt cOllcJudie reciproqm bentllolenuam, amtcltlam cffe vocanJam. Deindc
Elnpedoclem, r:~:a:hédit,qui qllamlibet fimpliciter fimilitu
dinem ad al111C~t~a fufflcere vOlllit .~lod f.,lfum elfe ar.tiu 1l1
plultarum finllhtudodeclar.u, quo inllidié & odiu.lJl i;epilli
qnàm
�Liber duodçcim·us ...
84
quàm amiciti~ gignit. Attedit pol\mQdum I-feûodi Heracli.
tiq; opinio,quod aifsimilia finç ~mica.ldq; falfum ç{fe ex eo
confiat,quod odium & amorC;Um difsimilia Gnt, amica non
{lot,nec iufl:us vir& iniutlus.& de alijs eQdem paéto.QHod fi
quid aliquâdo difsimile fui appetcre videamr, vt aridii quod
efl:,hnmorem, calorémue quod frigidum, djçel1dllm efl: non
amare contrarium,fed fuijpfius rçfhtlltionéex cotrario ~ua:
rer~,QlIod enim calore nimio prçtcr natura Cuam vtiçuT,r er
frigus ad remperiem naturaleI):l reducjrur. ~arenQ frigus,
fecftemperiem per frigus amat . Idem efl: de cçteris cootrarijs
iudicandum.His cMutatis opinionem 'luanda vt fUiln,t q?a.li
vaticjnan$ SQcrates infert. ybi trifari~ affeaiones ;tnlfOl dJuidjr,bpnufO animii, malllJll, neutrnm. Malii ppno propter
diuçrlitatem amicuru elfe nqnqu~. Mahun malo propter iIll,llfl:itiam Ia:di. E rgo nec hos inuicem olmicos elfe, Nç~trum
quoq; amare malum,impofsibile,malii cnim c~~ ?bht?fuapte natum odio femper habetur. Refl:at vt amlcJtu fiç IMef
bonii ac malum,& neutrfiatq; bonulU. Et iIIa quidé in ga.u:
<lio,in de1idcrio ha:c confifiit. Ex quibus dua: ~ua:dam :jIJl!Cl
lia: fpçeies ona: funt. Sed infurgllnt obieétipnes qua:da,qua:
id turbare videntur, quas Socrates pal:im infett. Colutione$
vero eUm innuit. Prima,quia bonus bono fi'l1i./is.fimi lia veronon effe amica contra Empedoclem diél:u~fuit.Vbi intel
Jigçdum,no') diétii elfe ijmilia nullo modo ainica tieri,'irno
negatum quod Gmpliciter quçlibet limili~udo ad alJlicitiam
procreandam [uffaciat.ltem cum fecundo obiicitur:bonus Ce
,pro fufficit ergo non deiiderat alterum. vode non amat,qull
re oec boni al}1icus eft: Expon~ndum efl: quod ha:c abfurditas ~~n ~.~ ~I~toni~ mente [eCjuj~ur,fe~ ex ~lPpe~Q.c~is &:. H.e
ratliu dlébs,lO qUlbus amons defidenum ab amlcma no dlfiinguul1t.quare Vlll cum amicitia cupiditas perpetua fit ne~ef1e efl:.Plato vero amiçir~am habi~ulJI <}uéJaJ1l e!I~ yule ex;
amoredjururno c9ntraél:ii. Quo fit vtampr fit exoriés amicitia.Amjcitia vero inueterarus ;tmor,in 'luo multo pl~s voluptatis,quàm defiderij refia.t'.E:x quo ~equitur. vequi cu pierat.iam deleétetur. leaqi amlclpa: habltU5 nÇ>n necç!fano de
ftderio prrefentis ardorem,{ed ~eleétlltionçll1 exigit. Ergo fi
bonus bonUIJl mjnus de!ider;lt, Ilon tamel1 minus,bonus bo
no gaudet, quod;ld feruandam amici~ia: rationem plurimû
valet. A~~ue p;çc v~a eft am~çitia: ~pecie~, io.ter bonu~ videlicet,atqlle bonum ln gaudlo pou us quam ID delideno confiitutO!-. ~ft & al~era,quç defiderij plus .quàm voluptatis indu
~it,inrer neutr~m bon.umq; exoriens ..~a: quidem.'lua Tatione /iat,& CUIUS graua,& propter qu,d.JO ~extu farlS p:ttet,
Defç:ribit il1am primo vt opinio porrigit, deillde paulatim
emenda.c .Nam cum dixilT"ec,neurrum propter I)lalum inimicum ~mare bonum amicû boni amiciq; gratia. fiacim diétis
obijciédo corrigit. vbi primum docet,amicieias omnes qure
ad homincs diriguntur,imperfcétase!fe,& itnagincs amicitia: qua: ad ipfum primum bonum rerumq; omnium refpicit
aueorem''luod primo amatur,& caufa cft vc amencur ha:c 0mnia. Et quifquis aliquid amae. ipfum primum eanquam /ioem amoris habet.Naml primo bono boniiomnibus inefl::
à prJm~ fulchro, .gracia fingulis adefi: bo~ieols .vero trahie
nos.alhclc pulchntudo. Nqn ergo 1 fia nos lOfenpra mouée,
fed primum ill~ld.il1 illis. trahiç & allicit. lIIud icaqu~ in iais
limul at'lue ex J!hs,non,l!l:a an~a:nus,.I~l quo Platollis nofiri
fietas in deum,Cummaquç rehglO mmfice fulgec. Ofl:endit
pra:cerea non [emper nos a~terill~ gratia ~micos elfe. Ncque
cnim pri01um bonum,bolll sltenus graua exoptam us. Icem
non proprer malum,ponum cuperes. Quia etiam omni ma10 è rerum oatura fublato reftaret bonum fuapte naeura gra·
~um, 8,( ~ppetitus in eo quod luinu.s bonum, ad bOllurp maius confequendû traheret. Non .eOlm m~lulll efi,.quod Cummi i:?oniexcitat appeeitum, fed Ipfius mJOus ~OI1l cgeftas ad
fui repletionem in fummum bonum conuerm;qu;;: qUlde~
non malum, quia nunqua~ n1alu~ ad. bonulll. & contran.1I
ad contrarium, fed inchoauo bom pOClUS nunc?pan~a. H~s
ad emcndationem illatis principiu";1 qu~d~am lp.d~CJt amlci~ia: perfeétms ioue!liganda:.lnqulc enuTl cogna~l~ne~ &
natura: conueniéti;lm amicitiam parere,de sua [am ln pfln~ipio diximus.Pofl:remo iuuenes illos adolcCcentesquc . ~.o:
det,quod ignorenc quid merito arpandum fit: qux amael,ua
vera,quo patto honefl:e,ftabiliter~ue conAetur,~ ~1l.[eq~;I.I:n
hxc dtfcant,ecmere.procaci~er,& petulancer amlcltla~ IO~
re contendane.Sed ne Hlos infefros fibi redderet,cJlm lfia figOlfica!l"it,&.feipfum vnà cu~ illis repra:hendit. Hxc de argumento [atlS.
.Ad Lyhdem VClliamu$.
S OCRA TE $:
fIIPPOTH AL E $.
C l' E S 1 P P V S.
N V $.
L
r
MEN E X E.
S 1
$0
.
~ A. M e~ Academb in Lyceum re.aà pel' ülhu.rhiü iuxta mœnia, & cu
Occa6~
dlalo~l.
ad porta v hi fons cfi Panopis, venif. :J '
[em,Hippothalem HieronYl11ifiliu,
.
&Ctefippu Pxanxum,aliosque vnà
çu his adole[cçntes m~lltos otfendi.Cumq; me: Hip
potbales venienté videret,ô $ocrates,inquit, qu6n:i & vnde? At ego,ex Academia profici[cor in Ly~
çeum reét:\. Tum ille,Adésdu; retH ad nos, inquit,
non ;lcçedis? dç:cet enim. Ad hxc equidé, decet inquam;[ed vhin:i,& apud quos vefirumelfe me vul
tis? l11e vero AdéfdiJ, jnquit è regione mœniorum
gymnafium quoddam ofiendens muro circunda~
~um, & ianuam apertam, hic ait, ipfi & alij quàm
lTIulti,& quidé hondli nos exercemus. ~a potiflimun1 in re efi ~xc vcfira exereit'atio? In palrefira
qu~ nuper efi cofiruéta,ac vt plllrimum in fermopihus, quos tecum Iihenter comunical'emus. Reétè agitis.S~d quis ihi prxceptor? Sociu~ & laud:- . $ ~O'
tOrttlllS MICCUS. Per Jouem non malus Ille qUide, Mlc~ur.OcitJI
r. .
r. h·1l. Y'
. , fieqllJ,
. vt cratlSl
fied latls
magnus 10p
Ina. lsne me mtto
eos q \.l i ibi [nnt, videas? Id in primis lihentel' audi_
ré,ad quid ingrediar,& quis pulcher iIle. Alius alij
no.ll:nîm vid~tur,ô $ocrates. Tihi vero,quis,ô Hip
potha1es? DIe ob[eero. At ille interrogatus eruhuit. Tum ego,ô Hieronymi fili Hippothales, vtru
~mes q uempi anécne,nihil opus eft vt aperias. N oui enim guod non [olùm amas, [ed quôdin amore
progre([lls fis tam procul. Etenim extcris in rehus
hehes & inutilis fum: id auté vnl1m mini munus à
Deo datum, vt primo afpeQ:u & atnantes & amatos cognofcam quod cùm ilIe audil1èt, multo etii
rnagis erllbuit. Y trum Ctefippus quàm vrhanus
es,inquit, Hippothales) qui amati tui nomen $0crati referre detreétas.~od li paulifper ille hic mo
retur,neeahitur afsiduè ex te audiédo.N ohis enim
dudum ô $ocrates~aures eompleuit,fl11'dasg; reddi
dit nomine Lyfidis. Yhi verô fuhhibit,facifè fit, vt
vel à [omno excitatj, Lxfidis nomen audire videamur.N ecadmodu mole.ll:ü eifet,fit mole.ll:il licct,fo
luta oratione de illo loquenté audil'e,ni carmina&
. comentationes nofil'as exbaurire coneWr,& quod
P1ole.ll:i[simum e.ll:, amol'es fuos voce miranda canat,ql1am perrerre neceiIè hahemus:nul1c vero abs
te rogatus el'uhe[cit.Iuuenis,inquam,Lyfis hic ef[e vldcrul':comïclo auté,nam alldiens eius nomen
haud agnolli. Tu ille, raro nomé eius enunciat fed
çx patris nomine cu fit vil' admodu nobilis adhuc
iuuenis ~pfe cogn.ominatur: id enim mihi ~er[ua
deo,ficn no~ polle, ~t pueri formam ignores: adeo
nanqi egregla prxdItus e!t, vt vel ea [ola noms 0 ~
mnjhus elle pofsit. Cuius inquam filius e.ll:: dicite
qurefo.Democratis,inquit, Aexonei maximusnatu filius.At ~go,Efio ô Bippothalçs, vt genero[um
confiantemque a.morem naétus fis, Age vero mihi
quoque qUa! & lus ofiende) yt videa vtrt! fcias qtlX
de amato amanté vel ad [eip{ilm ve1 ~d alios dicere
op~rtet!An tu h~rum qui<;qu:i~ô Socrates,quç ilIe
d~Clt,.P?nderandu cenfes?"!"~ verô amal'e te iIliJ qué
hIC dlJpt"neges? N equaqua,mquit; [cd nihil coponer~. aut [cqbere de al~o~ibus aio! A~hxc Ctdipp~IS : h~ud fanx m.entts I11C eft, fcd ~elirat atqi in1JnIt. li e_go~ 0 ~~Jppothales, nec carmina, nec ctii
cantllena,~ qua 111 adolefccntulü copo[ui1li,audire admod~ cll~o/ed qua mente fis in pueros amato
ri~s,lntelli~cre ~upio. !~1~1 il)~'Çtç!ippus i.ll:e tlbi
referet,noLut cm memlnnq;. fi~dé,vt ipfe ait,quo
tidie
)
!
�Ly {is,Ve],de am-Ïcitia.
tidie alldiens à me ohtllnditnr. Maximè per deos,
inquit CtefippS.. Valde n:iq; ridiculli dl: vt qué hic
prx cltteris amet,deeills ingenio, quod ne puer qui
dé dicat,afferre nihil pofsit.~ct enim ciuitas vniuerfa de Democrate & L yfide huius auo, deq; omnibus illoru maiorib 9 prxdicat,e.ldé & ipfe circufert,diuitias,equoru copia, viétorias in pytho,Ifth
mo,& N emea,quadrigis & equis, necnoniftis antiquiora.Ac nuper Herculé hofpitio exceptum no
bis in conuiuio quod:i retulit, Wpropter Herculis
cognationé pl'oauus eoru ho[pitio Herc·ulé exeeperat,qtiippe quum ilIe quoque ex loue & filia eu,iufda prineipis populi n.ltus elIèt,quç quidé & ani
cuIre eantant.Cctteraq; huiufmodi permult.l,ô Socrates.Hree funt, qua: hic narrado canendoq; audi
re nos cogit.~ç cu éludiffem,dixi,O ridicule Hip
pothales,anteqlli vieeris,encomiu in teipfum coponis cantasqi.N 0 in me,inquit, ô Socrates, hrec
vel paro, vel cato. N on putas,inqui.~ ifthuc dicis?inquit ille.M.lximè omniu in te vnu oda: hç redund.lnt. Nam fi amicu talé appra:henderis , ornamenta tibi erut laudes eiufmodi, tanqua triliphatori euidâ,cu amicu huiufmodi naétus fis. Sin autem fefellerit,quo maiores illi laudes tribuifti, quo
~r
•• maioru expers es bonoru,t.lnto magis etii ridicuto:cept~ ~n lus iudicaberis. ~icuq; igirur in coparandis amiparada
. fcorulInit.is.
cis fapit no pnus quenqua eoru 1au d~t,qua- lp
9
familiaritaté fuerit affecut , fmura naqi formidat:
pleriq; enim cum laudari fe,& extolli fentiut, faftu
& infolentia tut:nefcut,an no idé tibi videtur? Mihi
vero. N one quo fuperbiores funt,eo difficilius capiuntur?Verifimile eft . Q.!ylis tibi venator me videretllr effe,fi quis ira feras expelleret, vt &tutiores
fierc~t,& capi difficilins in poHeru poffent?lners vi
delicet.Atqui fermonibus ciitibusq; no demuIcere
fed exacerbare potins homines, nonne ho minis dl:
imperiti? Videtur. ':~de ~&itur,ô Hi~~othal~~, ne
his omnibus obnoxlU reuqi te ob poeh~ ftUdlU red
das.Arbitror fanè nuJlu te honu poëta eXlftimaturum,qui feipfum p.oë~ate la:fer~t. N ullUI~ per 10uem,quœ enim ?~c eflet ahfurd~t:s?O? ~ac pr~fe
ao caufc'un tecu,o Socrates, mete mea comunleo:
& fi quid habes aliud,cOfule,quaratioe quis élut di
cendo,aut agédo condliare fibi q uos amet, pofsit.
Non facile,inqua ego,diétu eft . Verum fi hûc mecu colloquio illngeres,tibi fortè oHenderé,qllœ illi
dieenda fin t,pro his qua: lo<}ui te, & canere ifti nar
ranlOt. N ihil impediméto fuerit. Si enim vnà eum
Ctefippo ingrediaris,& ibi fedés difputes, [ua fpote, vt arbitror,:lderit. N audiendi apprüne auidus
cft.Ac ibi etia Mercurialia celebrantes, tu iuuenes
tu pueri in vnu eoucniüt.Ad te igitur aduétabit,&
nifi id fecerit, Ctefi ppi familiaris eft propter Mene
xenu huius confobrinü,cuius ille foci$> eft charifsimus . Accerfat itaq; hic iIlil, fi minus ipfe.I? fe acee[
feric.Sic agen~u eft,!nqllam, & fimul appra:henfo
Ctefippo,in palreftra profequutlls fum, & alij nos
à tcrgo {equuri funt.lngrcfsi autem iuu~nes f.lcrifi
cantes inuenimus,& faeraferme peraéta,illos auré
'~omptos,ealclllis t:tlisqi -ludétcs, partim in ipfo ve
ihhulo foris, panim in gymnafi j angulo ,pari impari ludeb.it,ealculos è calathis q\.1\Qu{d;tm deligétes.Hos [peétantes alij eircuftahit, èqu~bus Lyfis
erat,qui aftabatinter hlUcnes & pueros COFonatus
& omnibus fpecie prœftans,nec p!ll~her t~l11tU 1 fcd
& honefl.uS,& honus exifiimandus . Nos 3lït è cofpeétu,vbi quiçti locus erat, confedimus inuieem
J
.
-
a
-
85
differentes.Conuerfus L yfis,frequétcr in nos oculos eoijciebat, vtpote S. propius aceedere cuperet,
fedfoilis accedere verehatur . Interim Menexenus
inter ludendü è veftibulo ingrelflls eft,meqi & Cte
fippil confpieatus,eonfellum venir. ~é L yfis inmitus,fecutus eft,& illxtaeu affedit. Aduent:trunt
infllper ali j. Hi ppothalcs aut poftq u:i multas conuel1lffe perfpexit,latere cupiés,eà [e recipit,quà videri no polfe à Lyfide arbitntbatur,ne fortè ilIi mo
leftus foret,& fic aftans audillit. E go vero M enexe
nu infpiciens,O fili Demophontis inqua, vter veftru natu maior? Ambigimlfs, r'efponditille. N unquid etia vter generofior fit ambigitis, inqui ego.
})roruls inquit.An etja vter pulchrior fit.Subriferunt ambo. V~er veftr~ diçior fit, haud quaquiinterrogabO.Amici n~q; efiis.none?Et maximè quidem,r~[p6derunt.Amicorû vero comun~a effe dicuwr,q l1apropter hoc nihil ditfertis , fiq uidé id ve
rè de amicitia d!citis.COfenferunt. S~d c~ percotari vellé vter iuftior & fapi~tior effet,interrnpit nos
quidi,qui Mene~enü acçed~uit,dieés
à gymna
fi j magiftro voçari. Vj[us enim mihi eft faeroru an
tiftes. A,bijt igitur , & ego L yfidé interrogaui. Die .Colloquu.
age,ô L yfts) veheméter te pater ac mater amit? Val- 10 beneuo;
' .r; .
-f,
. - '()11:..1 . V'd
a,vt puen
d e. A n nO b eatllslmu
ore te cu pl utr~(fn1? l e- animus ad
tur tibi beatus ille ÇI. fernii,& cui nihH eon~ q uç co l0'lu.endu ~
cupifcit,agere Heet? N on per loué, inquü. Ergo fi ~lhC1atur.
te pater &'matcr amit,beatüq; fieri volut, id omni
opera diligentiaqi curab~nt, vt beate viuas . QEid
prohibet? P~rmittenç itaq; qu(>dcunq; l~pet cfficere, nec tuis cllpiditatib1,ls aduerClbunçur.Per 10ué,ô Socrates1 mjhi in pludmis ob!l:it. ~î ifihuc
ais?Dl1m te beatil eJÇoptat) te impedjuç quominus
id quod vis facias?Refpopde ~g hrec.Si çuperes aliquo patds tui eurru peruehi , capiens habçnas , q il
pugnat,nunquid permitteret?N ihn minus.~m
ergo permitteret? Efi auriga ~di à patreme(> ~ercede coduétus. Q!!id ;pS? Mercenario parétes çui
cedunt potius,q ua tihi libera eq Horu adminifirationé?& argentu prreterea huius operis' cauf.1 erogahunt. Sed quidna? Mulos vero iugatos ducere,
lorisq; credere tibi cocedét? Cur mihi cocelferint?
N ulHne verherare bos licet?E t valde quidé,mulioni videlicet.Seruo, an libero? Serno. Seruu itaq; vt
viderur,pluris faciut, qua te filiu, [uaq; potius iJli
permittunt,quii tibi:eiq; quodlibet f.lcere permittut té vero prohibét. ~inetji, ad hœc mihi refpode. Téne tibijpfi dominari permittut, an no? Neq;
-id vllo paéto. Q!!is tihi dominatur ? Pœdagogus ~
N unquid fernus? Seruus nofier. Graue vero liberil
[eruo fubijci .Sed quid agendo,pxdagogl!S hic t.ibi
imperat?Du ad magiftros me ducit. Et hl quo que
prreceptores tibi imferiit. Omnino. Multos igitur
dominos principesqi tihi pater [ponte .prre~o[uit.
Sed cu domu ad matré redieris,téne finIt qUlequid
plaeeat agere, vt heatus fis, ~el cjrcal~nifi;ium, ve1
circa tela,qil texi/t? An gl~dl,um forclrçsqj,radium
ac peéten,ca:tcraq; lanil1cl) ~n.ftru~e?ta attreétare
finet?Tli jlJe ridens,per Iouc,mqult,o Soçrates,no
vetaret folu,fed & cœderet,fi çangere aud~rem.Pro
Deus,iniuriâmne ~atri, vel matri aliqua 'jntlllifii?
N uU,a pror[u~.QE.a ob callC1m te beatu fore,~ arhitratu tUO d1fponere fingula nolunt, /}( quotidie
te fic educant , vt rem PÇ! alicui (eruias , & vt breui
comple~~r ' . n~hil pro ~u~ voluntate agas? ~o ,
fit, vt ~lh~l tl?l prodciIe ta amplx diuitia: videantur:quadoqUlde qlliuis magis)quâ tu has adminih
ftrat:
mil
1
J
co
�86
Liber duodecimus.
ftr.\t:& quod mains efi,nec etii çorpus ta generofum,qllippe cu aW hoc abt &colat:tu aut nullü ha
bes imperiu,ô LyGs,nec vlli 9 voti cap os efficeris.
N odü per xt:ttem lieer, ô Socr:nes . V ide ne minus
idfit,quod ubi impedimeto efi, ô Demoeratis fiH ·
Ni h<Ec, vt arbitror,& pater ,& mater tibi caccdüt,
nec <Etaté proueéhoré expeétant, quoties 1egi fcribiuefibi aliquid optant. Tibi enim, vt arbitror,
prx cœteris d~mefl:icis ifb ca~itt~l1lt.M~x~mè. In
his tibi licet ta fq:ibendo , qua lçgedo q ~leU1S ordJné literarû [cruare. Et q 115.do lyra [umis, nihil prohibét, vt opinor,parétes mi,quo minus ir:tendas,)
vel remittas choniarum qualibet, & piàllas,& pui
[es pleétro. Non certè. ~id in caufa efi, ô ~ yi!s,
quod in ij~ permittut, in [u peri oribus prohlbeat?
~oniam ifia q uidem fcio,ilb contdignoro.. En
optimè Lyfis, non xtatem expeaat pater ad heentiam tibi exhibédam ,[ed cùm primü te fenferit teipfo prudétiorem effeaum, ilico & t~a om.n ia , &
te liber~ tibi committet. Spero equide. ~Id porl'Ô vicipi,n6nne eadë rarione fe qua & parentes erga te gerent?V icinum cenfes tibi fux domus commifIllrum gubernatiol1cm,fi te intelle~erit in re familiari peritiorem efIè,an ipfum per [e minifhatu.
;rum? Mihi commifIurum puro . Atheniéfes quoq;
dubitas, quin républieam übi çamendent, qllum
veheméter te ['lpere perceperint<:'N 0 dubito. ~id
rcx magnl1s?vtrum eius filiü natu maiorem, cuius
Afix regnu fllturu efi,permittere in elixaru cal niu
ius guicq uid velit inijcere,potius qua nos;fi ad illu
profeéb,planu ci ~acere~l~Us nos appa~andi op.fonij
peritiores efI'e,q uam ,~hu: N os vI~ehcet . _E t Il~um
nihil prorfus,nos aute eu am fi h111s multu capIentes,immitterc: vellem 9 ,certê permittcret. ~idni?
Et fi filius dus oculis regroraret,llunq lIid permit te
ret eum fibi oculos attreél:are, an prohiberCft, cum
medicu illu non exifiimaret? Prohiberct fanè. N os
amem fi modo putaTet medicos eIre, nihil impediret,etiam fi velle mus patefa[hs pal pebris, & cinere
fu perinfuh'l curare? Vera loq ucris. ~netiam cxtera omnia nobis cômitteret, potius quàm vel fibijpfi,vel filio,in quibus Ùpicntiores nos efIè pu.
fi t.iret.NecefI'e efi,ô Socrates. Sic fe res habet, amice
~d~da~û~ - Lyfis,fingula in qllibus ptudétes fumus,cunéb no
el Igmta- ,
.
.
,
...
à
tisq; atferat 61S coneedent,&GrxC1,8Çlhrb:lrl,tam Vlfl,qu m
rru4epti~, mulieres,& in ijs arbitr'atti no[h~ age mus, ne~ vJ~
lus fponte nobis o.b~abft, quo m1l1us ~ nos 1Iben
fimûs,&~ljorumduces. Et qllumnQblS hxc cÇ)r~
ferant,noiha crunt. QE,x vero ignoramus, nc~?
pos vt luber,agere pèrmfhet, fed on~nçs pro \Imbus repllgnabullt,110n extranei ta~rum., ver~n~ pa
rentes ctlam, & quod n,?b~s ~ropl1~ql11t1S .dt ,nos
qUQque ipfi non nobis,icJ ahJ~ In1~1l1lrant:I~us:.&
h<EC éUITl. Hullo nobis emolumeto 1mt,:\ nobIs ~lbe-'
na cxifient. Confentis? Confentio . e~uidcl11 .. Al!~
cuine h01l1inu amici erimus, amabltqi nos all'lUl~
in his rcbus,in Cjuibus inutiles fuinus? NtJl1qua.~·
'E.rgo nec tc pater, nec vllus alium .quenqll~~ dtlI~
glt,quatelJus cft il1l1tiljs. N on vt vldet~r. ~1.lta.que
i~iens eua[eri~, omnes arnici tibi, & tjlmIhare~ erut. Vëi1is enim & bO/1~s cris. Sin minus, n~c ah us
quifquam tibi,nec parentq, neq; propinquiamici
erunt. Potéfine aliquis tn his [uperbè fapere ' atgue
l~ his qUit fa glori;lri,in qUibll~ 11.ondum qU~~ql1al"n iàpitr~!
l'tOlUS. glo- iilhuc lied potÇfi(SI tu pr~ceptor'e indiges,nondù
namur
r . N on cl un1 certc.
' N on ergo lUper
r.
b'e lapIS,
r . 11
h
. . . ' &(U ~.tplS?
J>f:f v 1111 us.
l
h'
'd
1111 ['lpis. N on per oucm l vt ml I VI epr. ~a: cll
J
J
al1diaèm,in Hippotbalem conuerri ocul09 1 atque
parum abfuit quin offenderim:venit enim mihi in
menté dieere, 0 Hippothales,hoc paéto cum adôle[centibus di[pl1tandum, corripiendo illos arque
dei jeiendo,non blandiédo, vt i pre agis,& corrumpendo?Sed cùm vidHlèm illum maximum, turbatumq; ex antediétis, recordatus film quod dudum
prx[ens Lyfidem latere volebat . Reecpi ergo meip[um,1inguamq; cohibl1i.Interea reuerflls Menexenus,iuxta L yfidem, vnde [urrexerat, a(fedit. Tu
Lyfis blande admodü & amice, c1i Menexeno mihi fllfurrauit
in aures:O Soerares, qux mihi dicis )
cade ob[ecro Menexeno q uoque edilleras. lpfe,inquam,L yfi s illi refers. Nam attente nos au[eultafii. Attente ünè,refpondit ilIe. Da igitur operi, vt
cliligéter ~eminif~aris, quo illi fingula perfpielle re
feras.~od fi qUld forfitan fubterfugerit, rur[us à
me requires,cû me primu coueneris. N auabo operam,& hoc certo fcito ô Socrates,ilIe re[padit.Sed
noui h'lltem aliquid illi dicas, vt ego audiam, donec redeundi domum fit hora.A t ego, agédum dt,
prxÛ:rtim cum ip[e iubeas, fed cogita qua rarione
mihi opituleris,{i me refellcre M enexenus hic eontendent. An ignoras conrentio[um eIre illU . Prorfus,& idcirco ~e .cum iIlo di[putantem audire percuplO.An vt ndicuills habear? Abfit, imo vtillllm
cafiiges atque coérceas. Haud (lcile efi;vehemens
enim &. ~acûdus efi,.Ctifippi di[eipuIJus. Adefi prx .
terel q,ullletlam Cufippus Ip[e, .an no vides,? ~ ihil
cures,o Socrates,age ob[ecro dl{[eras. DifIeredum
vidctur. Verumifia nobis feor[uln abalijs collo.:
quétiblls.Cur,inquit Ctifippus, [oH hrec inter vos
agitatis? ~in.alijs etia..vefirahxc impertire. Impertiendllm elle l'efpondi . Hic porro 110nnihil ex
ljs quœ conferimlls,minlls percipit ,putaque Menexenum intelligel'e: quocirca percontari ab ille
me iubet.~id non interrogas? lnterrogabo. Die
amabo, ô Menexel1(!, qllod abs te quxram innara.
mihi dt ab ineuntextate pofIèfsionis vnius cllpidi
tas qllxdam,quemadmodum &il1 alijs. Vt ecce
guida. cquos deiîderat, aliquis canes, alius aurum,
honores alius, bxc equidem parui facio,nec m ultu
ifia me mouent, Acq uirédorum autem a mjcorum
defiderio flagro . ~are amicllm bonu habere màlim,.quâm rreti?fifsimam eo~urnicem, aut galluIU
& pero loue pO~1l1S qUlm equu atq! cané, quinetia,
vt oplllor,potlUs,per Canem, qua Darij :luru adi.
pjfcl,yel ip[um Dariü capere, oprimu amicu elige_
ré. Videtis quiim fim amicitix allidlls.~ando igi
tUt te & LyGdem Jnimaduerto, fiupeo profetto,
vdsqi felices exifiimo, quod in tam tencra <trate cô
fiirui,tanwm mUllUS brcui & facile cofeq ullti fue..:
ritis;&.tu hunc tibi ta facile tata beneuoléria conciliaü~ris;& hic te mutuo fit amorè coplexus: t:\ntum vero à me nmnlls id abe!l:, vt nec e1:i:\ quo paéto alter alteri a'miclls fiat, intelligii. Cxterùm hxc
:lb~ te,tanqui pe_rito qt1~rere cupid,quarc mihi rcfpode;l~)oro,q uaclo quis aliq ué dilIgit , vter verius
amicus efficitur?am'ansne :lmati,,\n amatus amantis?an nihil intereft?N ih{l,inquit, ihtérefI'e mihi vi
clec. Q!!id :tis?{jlqui afllbo inuicc amici fiunt, fi 'al~
ter ta~tun1 alt'erû ;,u~a~?Mihi quidé vjdetur. QQ!d
por.ro.an non ~e.pe.nr~ pote~ .a~nans quidam, cui
amleus ?aud VIc.lfsHn ln ~llll1eItla refpodet? P otef!:.
Nunqutd & ·odlOhabenami.cum fœpecontin~it?
~od nonnunquam amatonbus erga amatos acoi
di~.Am5tesenim quàm ardéti[sime I1pnunq ua 1!l,
minime
�Lylis,Vel,de ami citia.
minimè red:\mâtur,imo & odio quandoq; haben.
tur. An non vera tibi cl jeere videor? Verifsim:\.
Nonne in his hic ql1idem amat, illeautem amatur?
Certè. Vtel' ergo verius eft amicus? amansne <1mati,fiue redametur,fiue odio habeatul'? An amatus
amantis? an neuter neutrius ttic eft amicus , quum
non vtriqi vicifsim amit?Sic fe res habere videtur.
Aliter itaq; nunc quàm fuprà cen[emus.tunc enim
vifum eft,fi alter folum diligat,ambos amicos elfe:
ntlc cotrà, nifi vtriqi inter fe diligit ,!neutni amicli
~i
eJlè dicen~u\m. App~r~t.~ ihil igitur illi ~m~cli eft,
• fi Yterq; qui amatld a quo ml11lme redamatur.N 0 vlde.tur.
t~:~.u:us.
neu- Ergo nec amici equorum funt,quos equi non mu,
~
. .
.
tua amat,nec anuel coturl11cUm,neqi canum, nec
vini,nec exercitationis amici,nec f:1.pientire,nifi fapientia illos vicifsim amet:amat nempe hree finguli,non tamen arnica h~e lunt. ~amobrem mentitur Poëta ille,qui dicit.
Felix cui dulces pueri,cui copia. equorum.
Et cui turba canucuiql1e hofpes fit peregrinus.
N equaqua mihi videtur. Verû die cre tibi videtur?
V erum. A matli igitur amati amicu eft, vt apparet,
Ô Menexene,fiue amauerit,fiue oderit:quemadmo
du tent'riores pueri partim nonclum amat, partim
oderunt, quando à parentibus verberantur , tune
fanè du vehementer odio habeat, genitoribus funt
omnili charifsimi.Opinor equidé. Non ergo amis
amicus fecundu hanc rationé , fed amatus erit. Videtur. E t odio eft.inlmicus, non qui odit. Apparet.
Ita multi ab inimicis amatur ,& odio ab amici5 ha
bentur,& inimicis amici funt,amicis contr:\ inimi
ei,fi amatum potius quàm amans, amicu eft . ~re
autem effet hrec abfl1rdita'S,ô dl1lcis amice?Imo im
po[sibile id q uidem,amico inimieu , inimico :\mieum e1fe. Vera loqui videris, ô Socrates. Et fi hoc
lieri nullo modo poteft , ref!:at vt amans amati fit
amicum. A pparet. Similiter quod odio habet, inimicum eius quod odio habetur.Nece{fe ef!:. Eadé
nobis nunc erunt qure & in [uperioribus cocedenda,quod plerunque amicum fit ~liquid non an;ici,
plerunque etiam inimici, quoues non ;H~a?tc. val
faftidientem quis amat. N onnunquam 101mlCUS
erit non inimici, vel & amici,quido non faftidientem quis odit, vel fa1l:idit amantem • !ta videtur.
~id ergo dicemus,fi neqi amates amici erut, neque amati,nec amantes amatiq;?nu alios quo[da~
prxter iftos amieos inuicé elfe dic~mus: .per l.oue!
ô Soerates, quid refpondeam non llluel110. V1de,o
Menexene, ne fortè minus reétè in fuperioribus
<J.u~fiuerimus. Tum Lyfis,ld,inquit,mihi videtur,
o Socrates,& fic f.1.tus erubuit. V jfum nanqi mihi
inuitum illu effugiJlè quod dieeba~ur) ex eo qllod
attentius ani01aduerteba~.Confiabat aüt) cu ahoqui au[ellitaret,no ita [e[e habcre. Ego itaq; volés
Menexenu quie[cere, & illius philo[oph;a nimiü
deleétatlls, lie Lyfidem alloquums fllfU, 0 Lyfis,
vera mibi loqui vidcris,quia fi reç;èè copfideraui{fe
mlls,baud ~ta nue aberraremus. ~rç ne vlteriùs
hac via pergamus. Etenim ardua Jnih~ ~uafi vi:l.
q uœdam a[pera çonfideratio Hia videtur , Sed iter
.quod nunc ingre[si fumus, poëtarum adminieulis
"mi
peragendu.Hl nanq; nobis tanqua patres atqi duQlId~~fi d~. ces f:1.pienti~ [unt.Dieut prufeçço JlÇ). rn!lle? çlü qui
IId~OIllC~~~ iuniei ~nt,adTTlo~ét,hon~jnes prxte~eà çonçi~iato
Ifs.,
ris Del dUéÇll ;aTueos fier! volunt. SIe çnJm fllUne.
Deu~ fimilem [eJUper ducie ad fimilem, & 110tU facit. Ap nonin hxc aliquado carmina inddi!h~ In-
cidi. FortafIe & in f.1piétifsimoru [eripu, in ql1ibl!
.
eadé hxc a~jrmant, fi mile fimili neceJlàrio [em per Simil.e ûmi.
amicum eJle. A tq; hrec eft eoru [ententia,qui de na- 11 amlcum.
tura & vnillerfo traétarut.Vera dicis . Nüquid bene dieune?Fortè.Et hoc forte ex parte verû ef!:,fortè etiam ex toto:fed nos nondum intelligimus. Videl enim nobis prauus prauo,qllo proprius adhœret,& frequentills cum eo verütur ,eo magis inimi
eus fieri. N am iniuriam infert:fieri vero nequit , vt
qui infert,& qui aeeipit iniuria, amici fi nt , nonne
ita?Sic pror[us.Hac ratione media pars illius [enté
tire fal[a erit,fi ql1idem praui fimiles funt.Certè. Ve
ni mihi videntur bonos dicere fimiles elIè inuieé,
& amieos:improbos autem, vt [~pe de illis dicitur,
nunqui vel1îbijpfis, vei inuicé fimiles elfe, [ed fiolidos penitns & infiabiles. ~i vero [ecnm i pfe di[..
fentit,nullo modo cu aho con[entiet, nec vlli amieus e{fe poterie. N 6nne tn idé exiftimas? Profeao.
Id ergo,vt meafert opinio,fignificiit, ô :tmiee) qui
fimile fimili amicum eJlè dicunt,q i10d [olus bonus
[oH bono amicus,malus autem nec bono nec malo
fi ..
Vn%Ia reuera amicus efficif.Confentis? Affentior.
.
.
fi
.
.
N
.
d
'
f.l.
Ded- nmo
a
emus
lam
qU1
mt
am1Cl.
a
rat10
lç,at
eos
.
H
.
Il
_
qua: a ami··
qui boni funt,amlcos exincre.Confiat.Ide ego ar- corum. .
bitror. Sedeftquodmeperturbat. Et vide qux[o
quid fufpieer .Similis fimili qua l'atioe fimilis, ami
eus, & talis tali vtilis cft. Imo fic etia cofideremus. COfutatio.
Simile quodcunqi cuiuis fimili quod emoillmentü
~ut detrimentu inferre potefi, quod no ip[ummet
fibijpfi inferat? Aut quid pati ex Wo, quod non ex
[eip[o fimiliter p:tti queat? Hree itaq; cu talia tînt,
vt nibil [e inuieem iuuét, quo paéto ab fe inuieem
expetuntur?N ullo modo. ~od non expetit,quo
modo amicii? N ullo. An forfita fimilis fimili q u~tum fimilis,non amicus?bonus autem bono, quitum bonus, no quantlï fimilis,amicus exif!:it? Fortè.~id vero,nonne bonus ql1atenl,1s bon? eft, ea_
tenus fibij p~ üI~iciens? lta ..Sibi) pi~ [ufncié~ 1 in eo
quod [ufficlt fibl nullo pemtus ~nd1ge~. ~d .d'hi
bet?~i nullo eget,nihil (:xpetit. N ihil fanè! Si no
expetit,nee amat. Non. QE.i non ilmat~non ç{t ami
cus.N 0 videtur. ~omodo igitur boni b9Pis ami
ci erue,S! nec ab[en~es mutuo defiderat [efe, vç qui
[eorGm vterq; fufficiat fibi,nec prrefentes alter alte
rius opera qlljÇqUa. çget~ Tales vhi qn~nam ratione fe inlljeem magni (acere poffil11t? N ulla· A. mici
nunquam erunt,qui fe inuicem non multi f.1ciunt.
N unquai C6fidera iam,ô L yfis, quo delapft fimus,
& nuquid omnino decepti fllerin:us, ~o ~a~o?
Audilliiam olim ab aliquo,(eqUldem rn em11l1 adhuc) quod fimili fimile aduedi.lm,&boni bonis ini
mici!Simi fint. ~i & Heftodi tçfiimonio vtebac, Sen~é[i: He .
dicentis figulum inllidere l1g1l10, çan~Olem quoqi fJ~d." no ~
.
d ' - -d'
E ' 1" ft '1'
mllta Ced (h[
cantor~, & men lÇU me '. ~e~. t 10 ~ l)S. l~l1ter ne fimilia vidç
ce{fariu ~ll: putabat~fi!1lllJa JI1~e~ ~e 1I1u~dl~, ~~~Ia ri.
tione, eotetione abudare, amlcltla vero dlislmlha.
Inopem porro çlilliei ami.cu nect:~sitate fi.e~i,& i111beeillu i\u}(ili j gratia fortJ,~medl~o fiml1~ter ~gro
tançé?oJ11né'q uoq ue ignar(l, pç.nçu defide.rare atq;
diligçre.Ad~ebat r~xtere~ ~alOra <Jllreda)~a!1tu111
abellè fll11icLl vt fimlle fim1h fIt, vt eotra, contr:trili
maximè, ma}(illl è eotrado fit :tmiei[simu. V num.
q~odq; e'nim app.et:re ~~ fi~ile/ed eo:rariu:v} ari
du appe!ere hllmldu,fnglduvero ealidu~arnjlru dul
ce,:tcutu 9bturum,V;leJ,lu reple~ioné, plenu vacuitatem,cxteraqi fimiliter. Conçrari u enim cotrado
alimentu prçbere;fimile autem fimili minimè frui.
h ij
Enimuer9
�88
Liber duodeclmus.
Enimuero,ô fodalis, qui ta1i:1 docuit, facl1ndus &
Baux funt, ceruh1 fucauerit, vtrum albre fiant? <ln
e1egans qUld:i. vir ellè virus efLBene enim dixit.N 0
potius videantur?Videbuntur. Veruntamen albcbis autè qUld videE? Probe, inquit Menexenus, vt
do illis aderit.Adcrit. N 1h110 magis ramé alba: adprhna fronte apparet.Dicimus H:1q; cotrario conhuc erunt,& pra:[ente candore n<:q; candida: erüt,
tranu amiciÜimu elfe? Vtiq;·.Sit ira, ô Menexene.
l1eque nigrre. Veraloq llcris.Sed quando ô a lUlce,lè
Scd q uxfo ,nonne allcnu hoc & extr:1neû ? Confene[tute canefcunt,tul1c, tales nUnt, quale id quod
fiim ln nos vhro inrurgcnt Üpiétes ifH,ql1i refeHen
aduel1lt, cani cololÎs pra:[entia can:r. ~idni?
difJ.cundia pollét,&;\ nobis qua:rent, an non fint
Hoc llllld eil quod quxfiueram, nunquid omne
maximè contraria, odium & amicitia. ~d ifiis
CUI tale alIq 111d adefi:, confdhm tale & 1pfum euarefpodcbimus? Nonne refpondere cogem~r eo~ ve
d~lt: an pOUllS fi ceno modo adeft, tale nat, aliter
!:1 dicere?Cogemur. N ûquid dicét inimicl: amlCO
minimè. Hoc modo potius. Eadem ratione quod
amicu?V çl amicu inimico amicum? N eutru.N um
nec bonum eft,nec maltllll, q uandoq; prxfente ma
& iuftum iniufto, "el tem per:1tum intéper:1to? :1U5
10, nondum eft malum.eft autem, q uum iam tale
mato bonum?N on mihi videtur. Atqui fi fecundu
euaht.Omnirio. ~ando nondllm malum cft pra:contrarictatem amic u dt alicui aliquld,amica hxe
[ente m~lo, p~xfcntla hxc bonum .lppetere cogH:
elfe oportet.Oportet fanè .QQ.are nee fimili fimile,
pra:~ent1a vero. qua: 1:la11l111 reddit, & appetitum
neq; contrario cotrarillm eft :1micum? N on ~idc
bOl11,& arrucltlam rel)C1t, neq Ue enim vltenus neu
tur .A ge & hoc adllertamus, ne nos magis e~i~ hoc
tmm eft,[ed malum: Amicum vero m.1lum bono,
fallat,q uoq. amicu renera nihil ex his qua: dlxlm us
& bonum malo clle non potcit. Non certè. Ob
fit,ièd ~uod neqi bonum,neq; malu , amic~ q~an
h.al1c vtique cauh1m l~i s qll1 iam fclpientes lùnt, tudoque boni dEclatllr.Q;:.id <lis? Ignoro & Ipfe per
tlUS ~alld an~plllls elle ph11.?fophand ü,iiue dl),tiue
Iouern, Vacillo enim ob fermoni s :1mbiguitatem.
hO~l11es hl lw.t ,ncc eos etla Sl adeo corrl! pCl ignoProu:rbi~ Et videtur, vt vetllS habet prouerbium, pulchrum
rantll funt, vt l~'probl fin,t dfeéb , nelUlm q lH ppe
pulchrt arn1 ipfumamicû e{fe. Apparei: enim molle quiddam,
malo ,& pel1lt~s IgnoranCl philofophandum. i ecuprnropne
e ~'t a- kne,ac pingue, ideoq;_in nos facile forte illabitLIr ~
Hant Ipl~llr lIb q Ulbus malllm id,ignorâtia [cil!cet
m fulçhri. ferpit & penetrat quah lubrjcum quiddall1 atq; lçade,ft,nec ta men rudes penitus 19norantesq; [unt,
ne.Dico cnim ipfll111 bonu pulchrùm elfe. N uquid
Im.o lX fu:,,:) 19norantlam a~l1ofcunt, ob qu:\m
{$(. tu?Et ego .Equidemdiuini1.s tibiid profero,boal1lmad~cr1lOncm p~Ilofoph~tlIr , id eH [aplen.lm
ni & pulchri amicum eilè,quod neq; bonu dl neq;
anllnt,nol1dum bonI aue malI. Mali enim neq lUTria g;ne- maluin . ~orfum hxç vatlcinor,audi. Vidétur mi
quam plulofophantur, nec boni etiam. Tam nec
r~,bonu,~1a hi tria q l1'Ldam genera elfe. V num bonum,alterum
c~ntraril1m contrario,neq; fimili fimile ftll rà nolul,·lanedu~u..
malum:poftremum,quod neq; bonllm dt,neq\ ma
bIs
amlcum appanut.Recordamini?Recordamllr
lrnnl1.
_
-tio arnico- lum,tibl autem~Mihi q~lOq;.Nec oonu bono, nec
tanè.Omnino,ô Lyfi ',atque Mcnexene, quid ami_
cum.
malum mal0, nec bonum ma10 amicu eilè, qllemCllm fit,{$(. quid non, Inuenimlls . Id el1Jfl1 tam ciradmodu ratio fl1penor perhibet.Reftat iî quid alicaanimam,qu.l111 cjrca corpus fuprà conclufimus:
cui eft amicum, vt quod nec bonum neque ma!um
quod nec bonu eft,nec malul11, propter ip(lm maeft,amicu fit a'.lt bono, aut tah alicui qllale ip[um
II prxfenüam,boni amicum n en.Ha:c 0l11111a COI1eft. N ihil enim malo alTlicum cft. Certè. Nec camé
ce1i erunt. Et ego valde lxracus [um, tanquam vefimile fimili, vt paulo antè lTlonftrauilTlus . Profe~
n,uor, sui Id quod venando inueftigabam ex [cnao.Non igitur erit illi quod nec bonu eft, neq; ma
t entütuerim confcquutus . Deinde ne[cio quomo
IUl11,amicü id quod Id ip[um tale eft. N on videtllr.
do e4 tralle4 quxdam & abfurdafllfpicio mlhi fubSolum itaq; quod nec bonum, neq; malu, [oli boor ta eU,q uaii minus vera eIlènt,qll~ [llprà coceaè_
no amicu m neri poteft. N ecca:lrio [equi videtllr.
ramus.Atq; ilico tllrb,~çu s inqu al:;', Papx , ô L yfis
N ullquid reéèè à nobis, ô pueri id modo expofiatq; Menexene) [omnlllm 'luodd.1 n aétl vldcmur.
tum ei ? Si ergo iàl111m corpus confideremus, me~orfum ha;c?refpôdJt Menc:lÇenus . Vereor ne in
dicl1lx artc non indIgec, nec auxilio pror[us vll~.
hos de amico fermon(::s ~alf~ , tan~lll:i in homines
[u tficicnt~r cnim fe hab çt. V nde [.1nus nemo per 1fuperbos atq; vanos lJ1cldel"l111us.~ar;lti6e?Hac
p[am [micaté medlco cft amic~s. N e~o: ~ed \grop1.mè. Vtru enim amicus aUcui 9 amicus eft an no)
[lnS vt pura per Ip1i.l~ morb~ . ~~ln1. ~ orbus
N ec.efIl~ià.ytnlnulliLLs graria & proprer ~lh~J,al;
qLlldem malllJl1 J1ledlCInX vero pent;.Jl bonu q uod grlt1a ahcll~US, & propter :lhqllid? Ccrtè alicllius
dam & vtlle. Sic cfl:, Corpus Cx eo ~.uod corpus,
c:luf.1,& propter aIH-lliid. N unquid anllca eil l'es il
nec bonum eft nec malulU . Verû. Cogltur alltem
la,culUs gratla amic lls,alicu ius cfl: amicus? An forcorpus propre: morbumquxrere & aml~e meditè n~c_ amlca,l1ec cui injmica? Ha.ud faris intelli~o.
clnam. A pparet.Sequit~r, qllodnec ~onu dl: ,neVen!lI~lle eft, verllrn hr; & tu & Ipfe , vt arbitror,
que maltun, boni ;l1I1lCU propter m~h pr~fent1lm
m:h~.s ~ntcl!Jgemus. Aegrotantcm. medici amicu
h en. VId ctllr. Conftat aHtel1l ~d tien, prms q u;\m
elIc dlxll~usr D~ximlls. N 6nne proprer morbuI11
1
~llud ob mali prxicntiam mal~lm efficiacur.N cquc
& f.101tam gratla l11edici eft amlcLls ? Ita . Morbus
enim tU. hlln ctFcétum cft loco bOnI quod ~I'pet1t)
malum? ~idni? Sanitas bonum, an rnalul11 an
cuiuSllc amlCLlm dl.lmpo[sibile nanq; e.ile oilen~eutrü? Bonu. Pra::dixim LIS çorpus, cu nec bOP~l1n
dil1lu ;, vt m,11ul11 bono .unicü fit.lmpofslblle proÜt,nec nl~l~m prop~er morbü Ideoq; propte. macu1dllblO.Al1im~duerpt!'! Cj.ux[o quod dico. N ?~
hJlTl medlcm~ :lmlCU elfe,bol1uffi vero mçdlcinam.
l1ulla qUlppe afierouha 11eri1qualcld quod 1111s , çauh, vero f.1nitatis' amicitiam mcdicina nanclfciad H:nonn ulJa mirpmç: pçrin!i~ JC fi qUIS vellet co
tU,r, fa~itas aut~m bonu: Prorflls, AIUICUl1111C,an Ncurrll~
10 re quo~am lhquid intInge~e ) adellçt CJ..llodam
no a~l11cum f.1111tas? Amlcum~ Morbus Inimicu111? quod e{t;~é
modo ll1teaio colorlto.AdeiIet. N 6nne tue quoPenlCUS. ~od ergo nec b0114 eft nec malum pro- peer ma .,~
.,
'b '
,
lum a!Jll
tIlle talc color:1tu eH,quale ipflun elle folet ? Haud
pter ma1um, 111lmlcllmq;, Om amicum cft bpni
' lit,grl
1)
E
)
bono
lMcJ!J p O.SlÇ fort~ intelliges)fi'llllS comas tuas '1. U:l;
amlclq ne gratl:l. :1tCt. rgo Jmjd caufa amlcum ria boni,
A
•
1
•
propte1"
�Lylis,Vel,de amicitia.
,proprer' inimicumefi arnicii. Opinor. Agite pue.
pliùs nobis effet amicum.N on, vt mihi prçrens rari,pofiquàm hue di[purando deuenimus,attenda.
tio per[uadet . Si malû extirparetur , vtru per loué
mus ob[ecro diligenrer,nefortè decipiamur.Prin~
fames nulla,fidsue reftaret, aut hlJillfmodi ÇJ.cqua?
cipioquodarnicum;uhici amicum faéhtmefi,fi_
an fortè fames aliqua rehnqueretur, cllm hOl11ines
mile videlicet fimilis,quod irnpo[sibile effe in fiIpC ,ea:teraq; animalia eflj:nt,neq; noxia t:lmen? & fitis
rioribus eonfijtit,equidem prxtermitto.Sed iftud'
appetituque reliqui,nec mali tamen,malo penitus
tamen confideremus,ne nos prx[ens opinio fa!1at.
extirpatio? An ridicuh\forfitan qu~ftio efi, quid
Medicinam [anitatis gratia arnicumclfe diximus.
tum euenturum fit?aut non?~js enim nOllit?Sed
A ffirmaui,mus.Sanitas igitur amicum? Valde. 5itamen hoc nouimus, qllod nunc quidem accidit
amicum,alicuius gratia efi arnicum.Eft.Amici fci
cfurientem Ia:di, accidit & iUllari. V tique. Nonne
licet,fi [upd eoncclfa permanét. E t amici.N uquid
1itientem quoque,& alia huius generis qualüclln& ilIud iterum amici cauCa arnicu erit? Certè. N eque éupientem,quandoqlle vtiliter,quandoq; nocefJàrium eft, vt hoc progrelfu ad principiü quodxlè,quandoq; neutro modo appetere accidit? Valde.Si mala perdantur,qux mala non funt, cum ildam perueniamus,quod no vltrl in amicum aliud
refcrawr, [ed in id q uod primum arnicum eft ,culis vnàinterimentur?N equaqua. Erune igitur appetitus ncc boni nec mali, etiam fi mala fuerint ini ltsque gratia ea:tera omnia qllX fic dicuntur, fint
terem pta. V erifi mile. Fierine poteft , vt q ui'd efideamica.Neceflarium.Hoceft quod modo dlcebam
~at aliquid,atque ardet, id ipfilm nonarnet? Non,
conllderandum, ne reliqua ornnia qux arnica gravt mihi videtur .Hac de cauLl etiam deftruétis malia illius prœdiximus,tanquam fimulacra quxdam
lis, vt videtur,~mica nonnulla refiabunt.Ira.Sinau
eius nos decipiant, i1lud autem primum reliera fit
tem malum caufaeffet vt alterum alterim effet ami
amicum. Confideremus igitur hoc paCto. ~od
cum,fublato malo nihil amicu el1èt: Nam [ublata
qm[que multi f..cit,vtputa paterfilium,rebus alijs
caufa,id cuius cau fa erat,remanere non pot. Probe
omntbus anteponit;taHsque vir ex eo quodfilium
multi facit, alia quoquc nonnulla ob ilium mulloq ueris. Nonne fuprà inter nos couenit, amicum
tifadt. Exem pli caufa, fi ilIum dcuti ebibiffe fenamare aliquid, & propter aliquid? ac propter maferit, vinurn plurimi faciet,fiquïdem hoc vçnena [e
lum,id quod nec malumeft,nec bonum, ipfum bo
curaturu [peret. Et maximè quidem. N unquid &
num amare?Conuenit.ln pr<tfentia au t, v~videtur,
amphoram in qua vinurn?Valde. N um pluris çftialia quxda cauCl vicifsim amâdi apparet. Videtur.
mat tunc calicé fiéhlé,aut tres vini cyathos qua fiN unquid, vt mOdo dicebamus, defiderium amidlium? an contrà potius fe res habet? Vt omne 'hoc
tix cauf..eft?& id quod defiderat,defiderati eft ami
ftudium non ifta refpiciat, q ux alterius gratia pacum tunc quâdo defiderat?~ôd vero fupd dixi- ~n dtli~e:
'fc
r.
.. num amlCl
rantur:fed in illud tendat , cui us caufa cxtera quxmus,amlCllm el e, nugœ qu~dam llmt, velut poc- ti~ cau{a lit.
runtur. N eq; verumeft quod fxpe dicimus, quod
ma longum cornpofitu?Fortaffe. Enimuero quoçl
argentum & aurum multif..cimus. Omnis quippe . appetit,iIIud quo indiget, appetit. Idipiilm. lndignum itaq;, amicum eft illius quo indiget. Sic opi
intétlO :l!fiimatioq; eius foHus eft,ad quod db panor. Eget quodlibct co quo efi priuaru . ~id prorantur.Anficdicemus~ Max!mè. ~a~é quo 'lue de
amico ratio efi.~xcuq; eOlm amlCI cU1U[da grahibet~ ,Eius igitur quod proprium & cognatum
tia amica nobis eiIè diximus,improprio vocabulo
~ft, vt vldetur,amor,amicitia,appetitioque exjfiit,
no~ünauirnus? Amicu auté relIera illud elfe appao Menexene atque Lyfis. Concedimus. ~are &
ret,in quod ha: omnes qux vocantur ami~iriç,[envos fi. ami~i e~is inuice~, ~atllra quodammodo
....
dunt.Sic videtur.Qllilpropter reuera amlCum,nul
p~Opl1lqUl eftls .,Et ~axlme quidem. Et quifquis
ntlcum
- V - H
"
,
altus defiderat ahum,o pueri,aut amat, ob id defi~,Ultiu;
! hus amlci gr atia eft amicu. eru. oc IgltUr reletl!>
amI
,"
'rJ
r. Ir.
.
t>,tatia cft ttum cft non amlCu amlCl cUllllUam cama eHe amt
~erat, & diligit atque ;unat, quàd propinquus il~lItiCIUr.. eum. Scd nonne bonum amicum eft? Sic opinor.
11 eft vel fecundum animam, vel anima! con[uetuN um propter malum bonum amatur? & ita fe res
d~~em,aut mores,aut fpeciern:alioqulO nunquam
, babet? Si ex tribus qux diximus , bonum , malum,
dll~geret. COfenfit planè Menexenus. L yfis ver0 ta
cUlt.Sed ego,quod inquam , natura proprium eft,
neutrum,duo accipJ:Ïtur,maJum vero ~beat,& nineceffarium cft vt amemus. V idetur. E rgo neceff..hil attingat,nec corpus nec animam nec aliudquic
rium eft vt legitimus,& minimè timulans amator,
quam ex hls qUa! dixlmus (eellndum feip{a neebo.
vicjfsim ab amatis ametur.His L yfis atque Menc_
na dfe,nec mala , nU'lllid inutile penitus tue nobis
xenus vix tandem .lnnuerunt. Hippothales autem
bonu elfet?Si 'e nim Olhi! nos vlterius la:deret,nullo
la:titia gçftiens, vultu & colore vario fuit. Ca:te_
boni fauore indigercmus. A tque ita iam mamfdhi
rùm volens diligentius fermonem di[cutere, hxc
fieret, quod propter malum, bonum qu:diueriadieci. Si proprillm, & fimite differunt , diximm
mus,ama~lerimusque;quafi bonum tit mali remeiam,ô Lyfis atque Mene;ccné,quid ~fi flmieumjfin_
dium,malum vero morbus:& cum nullus fit morautem idem dl {imile atque proprlllJ'!l,haud facile
bus,nulla medelaindigeamus. An fic natura inftieft fermonem f~tp~riorem rejjeerç~ quod non ~rni
tutUll). eft ipfum bo~um, vt pr~pter mal,~ ametur
1 nobis, qui ~nter bonllm m;llumq; mcdlJ ~tmus? Je fimili fecundpm fimilitudincm inutile; jnutile
autem, ;l~jcum nullo pa~o. V,ultis igitur poftipfum verO fUjlpte natu~a 1111 çopferat?Ita vldetur.
quàm dil1erçndo vçluç ~b~lJ faéb fumus, fatça1J1ur
Amicum itilque jllud, ~n.qijo~ gefi~eba~t c:rtera
aliud ~uiddôllll ~lfe proppurn, aliud firnile? y pluomnia qua: al~çrius ,aU}lq grapa a~llCa dJéb funt,
muS ptofI,JJduPlO. Ytntm ponlJm cuiq; proprium
longè a1i~CJ; qulm illil fe }1abet.llla enim ;\mjçj gra
ponç~9s,~malHm all~em aJ~enum ?An PlJll1m 111atia ;\mica voc.ata f\Jn~: irft1Jl\ a~tem. qijoç! reuera
10 propp
bono b9nuPl , neUfrUlll dcnjque
amlCUm cft, contrà aJllicum çiIe inhnici Ç;tU{.l noneutrum? SJngula hore fingulis propria ~opjs eflè
bis apparuit.quod fi inimicum abellèt, haud amh ji)
yiden
un:: '
�videntur.Rl1r[us, ô pued, in cos quos à principio
de amicitia redarguinllls, fermones nunc incidi.,.
mus. N am iniufl:us iniufl:o, ma10 malus pô fIlinùs
.amicus crit qu1m bonus bono . Jta videtur. ~id
porro fi. bonum, & proplium idem efl~ dixerimus,n6nne bonus bono duntaxat amicus?Omni~
no. At ifl:ud quoque confutatum à nobis iamdu...
dum exifl:imauimus.Recordamini? Optimè. ~o
Igltur {ermone deinceps vtamur?ad nihi1vid~lic:et.
Operxpretium itaque cfl: infl:ar [apienrum ln ~u...
dicijs qu:e diél:a [unt, enurnerando re[umere. SI e~
nim nec amantes, neque amati, nec fi.miles,ncque
di[similes,nec boni,nec proprij ,nçc aJja quo,tÇL1~~
que dinumerauimus, quorum propter mult1tudl~
liem haud memini,fi. inquam nihi! ex ifl:js' amicum
cfl:, nihil equidem quod afferam, amp!iùs ha~eo:
eum ifl:a dixilTem,animaduerti quendam è malOrl
bus natu mouere , [cd ilico tanquam dzmones
quid'a m pzdagogi [am Lytîdis quà~ Me~ex~ni,
vnà cUQl fratribus illorum', d omür:ij. eos r~d~re lUffen~I}~ . He[perus eniai veperat " Primum itaque
nos, & ah) ~ircunfl:antes p:edago~os rc?uliniUs.
Sed cum 11lhll nos curare nt , & barbar~ qu:edam
ingerétes grauiter ferr~?t~nib~lo~in~s pué~os v~
carent, illorL1m procaCltate vl<~h,<zœtum dl~olU1mus. Videbitur enif!1 nobis, quia feQ,o [UCCUbltiffent,nihil habere,ql;lod in medium afferr~nt; Pofl:ea iam abeuntibus illis,ad Mene~enum M yfi.démque conuer[u~)hrec breuüer intuli. In p~œfentia ri~
diculi inepti<li euafi{fé videmut, tam ip[e grandis
natu, quàm vos pueri. ~iquidem ifl:i abeunt~s n05
~arpent, quod amifos inuicem nos elTe putemus,
ego enim me vobis annumero, eum non4 um q ui 4
~micu~ fi.t)inu~nire pOtu~irp~5~
,•
JlLA TONIS
· Ta .~~
A ETE TV $, V EL, DE
s ç 1 EN T 1 A.
~PITOME
,
SILII
PE
MA'l1:-,·
FleINI
Tll EAE T
v n L,
'.,
I~
II
) .'.
VM,
• ., .•
5 CIE N T 1 4r
*
IA LOG V S dercientia Petre MeJices infurgit altius, & dignas miro ingellij t~i a~umine quxftion~s
mpuet, quarum capita , f<?lllt~on~squ~ 111 hoc eonlpend~?
fu~matim anil}la d lfcrtes. Vbl qUld fClelltla ,nop ~!t 1 qUI~
6t, & vnde., & lluom6do, difputatum repene~ . Socr:nes
qUlaem quid fciclltia !lt, jnterrogat. Theretet~s auteip refpo?det. rc.ientiam cOè: g,epOlcr riam , arith~~pcam, ~~te
casque hUlUS generis d,fciplinas, & ;ures j1l1gul~s. ~anç
Socrates refp~nfionell~ t:tl}qu,al}1 interrogati~01 ~.1l1U~ con
Definitio gruam refpulr. ~ia cum il1tcrrogaretur qQJ4 fClentJ~ Î1t,
per enume- n.on quid, fed q~Ot Cci~l)ti~ fun~, Cllumerat, ~,cuius fc~en.
rariones vi- t,a: funt. expolllt. QUI COlm apthmeucam d~Clc,nOIl f~len~
tiofa,
tiam jpfam, fed numerandj fcjentiam: & qui geomernam,
metiendi fcientiam dicit. Deinde ridicul~ refpônf)q eft,
cil per ig?ota reddatur.Nemo enim potefi quid hredèierit,a
numerorum vd figuram fi~) notre , .nHi qui4' dt fdentia,
l'/oueri~ . Prretefca luperRua refponGo eft. Nam cum potTèt
raucls complcéti ipfius [cientia: rationctn ' din"llle~apdi~
D
ÛJlgulis ,i~finitum i~er i?greJitur. Mferc poil: !I.ec Protago
f_a: a,eJ}.,QltlOnem , fClen tlam Cenfurn elfe dlcen tis, H ominent
<j.uippé ' P,rp~!lg?ras rerum omnium rtten[urarn efre cenfet, . 'a aD
eXiftepttUm 9,ulpepl vt [llnr , non exiftentium autem, nod SCient!
{unt, & qu~Jibet cuiqlle talia effe, qualia cuillllC vident ur. {enfus•
Quales enl1~ res quœ 'clJ.l1t, tales [entiri, Q..!!ales fentiunt~r, tales phantaG~,id el} ,Cell,Cui interiori videri, 0 uo effici
vplt, v~renfus rcicntia flt ,In hoc fanè Thales Milellùs Hornerus, Ericharrnlls, En?ped?c1es, Heraclitus, Proragatas
cO~lfe~~er,unt .. Nam cllmlnqUlt Thales,aquam omniumeiTa
pnnClp'lum, & H.omcrus pat rem pmnium Oceallum, ma.
tre~ ~e,thrdem eiTe, ~mnja oftendunt in flllXU verfari.Hos
reh~ul quos m~moral11mus,imitati, nihil e!fe vnquam, fed
fieu femper vnumquodque dl;<:crunt. Vnde nihil in Ce abColute ~ale 'poc,ius elf~' ql1à~ tale, Ced per motum, mixtionem,
feJa,tl0IJ~!Dque, VP!l1S ad aliud,huic quidem tale, illi f<llc, &
fien,& V!d~~l.~pd omni~ in mo~~ Lint, el' co conftare putant. qu~d ~ mOFu Omll!:I hant:'luod 3utem:l mocu omni~,
ex eo cOOlJclUnt , 9uàd' a quo ql1ldque fic, per illud & con'"
feru~tur.Sed tam illa qu~ a~ animam , quàm qua: ad corpus
pertlnent,motu & ~x~rcltat10n~ feru~ntur,otio torporeqll~
pereunt . A motu Igltur omllla. Prxterça quandiu cœlorum f~ha:ra: mouenrur, mifçentur quatuoreJementa,Qua_
tenus Ifta r,ni!centur,eatenu,s inferiora gignulltur;qua:: poftquàm gel11ta funt,exercaanone ferualltur.hçc igitur omnia
motus efficit ' Addunt quod ex cal ore generatlo, calor ex:
~o~u folis vel colliGone corporu.m pr<:uenit. Q,yic! aucem
Iphtl feçundum felp~um vnllm a1tquld ht,Gc exemplo inducunt; albedp, & qUlfque color, nec oculorum afpeél:us cft,
ne~ue corporum t,U0tus ,fed ex aCpeél:u motuque medium
qUlddam refuhat,ld e~ talis ci~~a oculos pafsio.Et cx diue~fa afpl~~ent1s ?~fFo~Uone vanoquc intuendi modo, color,es v\UU, & ,~has ~lt, vldeutllr , & fiunt. Prreterea radio.'
rutp motus v~rius cpr.pora 'pulfans ~ oculosque feriCIl~, dluerfas & omlllforme~ lmagln~s (j~ert. QEiuetiam !~pe diuedis hOmll11bus alllmahbusque CHç:a idem. diucrfus color
apparet &. dl:: .crepe qu~que eidcll}, & cirça idem, qnanquam npn ~.ode,\.ll, fea ~ho telppore, ob ~aturil! iplius mutacionem.Opinantur igitur quicquid eCl:, elfe morum. Mo:'
tus f\lutem Cpecies duas, vnam in agendo,in paticndo alteraijl. horum motuum cOIJ)mlxtion~) omni.a , vt ip.lj al llnr,
çonficiuntur.Eucmus rpec~e gemfni, pumero infi niti funt,
fC:n{lbile videlicet, atque [enJus, qui cum Cenlibili fit fempeI a:qu,e ~?n,greditur. O.Eo~ies enim fentiendi vis aliquJ,'
& altquld t1ll'cQuCollum vna cohà!rent , eorum concur[~
duo quxdam prpuepiunt: circa id quod ol?ic8:um eft, {p~.,.
'iies fentienda,color,fapor,odqr~ca:teraque huiufil}odi; çlrca v~m an~mre·;renfus . ~ibus diuunCl:is, ifta non fiu nr:
~o fit}ex ijs qua:: quinque Cenfiblls offeruntur, nihfJ 'tl
le'1ùapte natura vel taldit, Ccd euro feoCu congradiens a l J~s
~liud fia~. Nihil enir:n agen~ vel patiens fÇCUlldw1~ feipffl.m
~!l. red I~ alterno congrefll,1 nrun~ue. ~are nihil lClpfo
vnu01 aJ~quid eft, ,ced acla1tud & alicui fcmper IÎt,oeàrr VI; :
~
quam ,'v,e rum fit,Buitque fCI})per. Ha:c autem ex co leGar- Socraris co
,gu~t 'So~rates, qu~d ebrij, & hi qui phreneGm potÎUJ)tl " fuca'popr%'
& lD~anl & dprmlentes .cum fumnial1t, uécnon qUI (e IJ- d,Ç1"orulll '
fus,ah? quodam mQdq \cqrrupt~ hab~n~,' vfra Cctiti,rc J:e,
~ cO~ltare affirmant. cun) 0~1l1a tal1lenl!lorum viCa f.llfa ,
e.ff~ dlc,a mus • Q.!!o efficitur. vr non pmnia qUa! videnrur,
~.~r~ fint.In e~,I~dem ~ubi~a,tionem cadllnt. qllxcul1que v~r,
gtialltcs fobr!Jq; fenme dlclmur. Na!)l ;l:quüfcrme t~mpus
f9mQq.~ v~gilja: vicifsim damus.ldcirço dllbi \l m eft, vlrum
l}3:c an illa r<?tÎus fomniafalîa~; Gnt,!Qui vers) apparétia 0 - R (fpoo60
m~la ve.ra elle ?pinanti volu,ne, fic vriq,ue refpondcrunc, Proragor~
~uod vana: ag~nt~l1ll) patient,i umue affcél:lOnes d/Q:rC1 plO- ad sp,r al"
.UCU~t; & .~bleél:a, qua:: .fentlun,tur.' ~gunt fecundl!m P:Jt,ent~~ fen/us aff;eq:lOnem. Hrec ln vigilante. & dormiente,
a:g{?.ta~te, & ~ene valel\tc ~IÎ,aeft,Q.!!apropter &. alia iudicla ~U~t, ?,'?D1a ta men vera: <J.~ia omniacuiqllc talia fllot"
quaft~t.~dlc~ntur. Meminiffe enim oportet q~od Cuprà di~
éturn, ml fu~ natura abColut,· VI)um ~liquid eile. Ced ad .llter~m'I~ altcn • & alt~rius elfe 1 qU1cquid,i/liquid eft, ' lmo fie.
fi ,!luI:q~ld fit aliquid,e!Jè vero nihiI . Ha:c !taque fibi inuicem colonant: fecundu~} ~omerùm & Hj:rachtllm, omnia
fluerc: fe~ulldum Prot:tgoralll, rerum omnium menfuram
elfe homlne~;fe.cundum Thea;tetum, fciennacq,è (enfum.
I}duerfus eos I,tà So~rate~ arguplentatur. Si fenfus rci~ntia Altera SO'
e,ft, bruta quop mol}?;lS quam fiomo fènfibus valent, (cientia raris collfa
rreftabUnt. Jtem il vera funt quxcunque vidcntur cu "UJ1'l' _ C ,
"
, .
,
'
tatlD.
,e} ~om~fils cog~tatlone~ a:quê r~8:x funt , nec vllus alio f~ple.t~Qr)~t~ hpm1l1~ DelJs.Acçe,~lt:1d ha:~ ~uo4111anis efIèc
docendl,dlfputandl,redarguendl facultas, 'cum nihil difcere 0f0rtet COS, 'lui vcrè de fingulis iudiç~nt, ne,!ufl inqui6
j
'
~
.
renda
�The~tetus,VeJ,de fcientia.
renda flnt qux quirque po[sidet, neque redarguendum aligula vidllnrur,talia funt.Etenim li quœcunque.videlltur, taquid lit; 'luandoquidem cogitationcs qua:libet vera: [unt.
lia elfenr,quoties quis futura pra:dicerct, verè nimirum pra:]lrxterea hidemell: fentireac [cire , vt videreatque audire,
fagiret.quod quidem fal[um cil: Rar" cnim futura talia ve,ùm primum literas infpiciunt pueri nondum eruditi , villiunt,qualia çogitantur.Et Ct 'luis de fururis iudi,at,nll qui.
dent cas, [clune igirur:aut fi ne[cire dicantur,dicaneur etiam
uis id agit , fed artifexde !lis qua: ad eius arrem rpe~ant, Vc
110n videre.Et cum primum barbaros [ua pronullciantes aufuturam febr.em medicus potius quàm mulicu" futuram c~
dimus,nondum illius lingua:periti, Licut audire, lic & fcirC!
fonanriam muficus mehus quam medicus pra:uidet. His de.
nique côfutatis occalionem fumens Soc rates lliberute vct
Protagora: qua: proferunt atfirmabimus:quod li 'luis incelligere neget,
feruitute loquendi,de libertate philo[ophatium.& [eruitute
aIrera refpo oeget limiliter & audire.Refpondebit ad vltimum hoc Protagoras, quod viciemus audiuimusue,fcire: qud ignoramus,
ciuilium ac rhetorüdifput.lt,qualis lit vtrorumq; vira: quad
fio.
nec femire quidem. Yt inliteris figuram,litus partium,& co
philofophi finis eH,ab hum:tnis malis ad fuperna bona COI1lorem pueri vident, & videntes [clUnt . Voces barbaras au~
fcendere: de pra:mijs eorum qui cœleftia petunt , pœnis eo\
dicntes , mox acutum , & graue vt audiunt ita [ciunt:literarum qui terrenis inhiant, ~a digrefsione peratta ad propo
~
rum vero vocumque fignificata cum non [entiant, prorCus
1itam qua:ihonem reuertÎtur. Eju~ fundamétum etat HeraCO tra Pro- ignoraut concra ilIum hc infertur. Ex hoc. 1:> Protagora, [ecliti [ententia,quôd omnia moueantur. Cujus côtrariû P~r-,
quitur, vt cum fignificata fciunt, alio quo dam quàm fCAfu
men ides , & Melilfus , & Eleates Zeno fcnferunt. Omne et,lgoram.
fciant.Scientia itaque aliud quiddam eilquàm [en fus . Item
nim vnum & im.mobi~e pofu.ere: ~oru dogma rJatoin Ji- Plato appr"
1i videre fcire ell:, non videre nefcireerit. Quod autem quis
bro, De vno reru omOlum pnnclplO,quem traduximu~, ex- bat Parmevidit didicitque & meminit , Ccit.Sxpe verà id non videt,erponit & approbat. Cotra vero Heraclitum & Protagoram ~ nidé diçenté
motusdiuiiione dilferere incipit. Motu~duo [Ullt gencra. omnia elfe
go ~ nefcit, quaprofter idem fimul & [cit & ne[cit. Pra:terVnus fecundû locum motus,[ecudum rei naturam alter. La- vnum & im
ea li vno oculo aliquld videas ,alio claufo nihil cernas, illud
t~o illa,~lteratio ha:c dicitur.Latio\Jis [pecies dux,tralitus & mobile.
vides pariter & non vides . Quare Iitigio[us qui[piam dixe.
rit:Si videre [cireell:, & non videre ndeire, idem feis Limul
cHculano. Q!:ua vcl de Joco ad locum fit rranÎtms > vel circa Dill:inétio
"
& nefeis . AJde quOd cum quid eminus & confusè profpilocum vnum eundemq circuirus.Motus vero in ipea rei mo- motionum.
ta: \Jacura, aut [ecundum fubll:antiam , aut circa <)uantitaté.
' lt
cis, vide5 quidem,ne[cis tamen,cum dubites.Non igitur [civel qua!iratcm efflcitur. Si fecundum [ubllanriam ad ip[um
l' erpon{io entia fenfUs eft. Refponderet fortè Protagor.1s • primo quirOtagora:. dem de memori.1 & fcienr ia dill:inguendo. Nam cum prielfe quid mouetur, generatio: li ad non elfe, corruptio.Secundum quanriratem ad maius,incrementum:ad rninus,demum [entiendo quis patitur, memoriter tenere incipit, de·
inde etiam non patiendo memillit. cum iterum idem fentir
cremétum dicitur.Motus qui de qualitate in qualitatem, affeél:io nominarllf. Sonieur deinde varl,l ex varijs <}ualitatipaticurque,reminifcitur, in primo quidemfcit aél:u,non habitu : in (ecundo, habitu,non aél:u:in tertio,& aétufimul &
bus nomina .N am qui ad calorem,calefaél:io : ad frigus, frigefaél:io : ad colorem,coloratio,limi!irerque de ca:teris. Dihabieu, quarcioterdum & {cit & nefcir. Neque ramen ba:c
contraria. Nam non eodem modo quo [cit,ignorat. Ergo
lhnétione prxmilfa qua:rit Socrates , li mouentur omnia, veum non videt,meminit tamen, Ccit habitu,aétunefcit.Ha:c
trum duobus iIlis mot" generibus /ingula , aut vno quodam.
vero contraria non funt. Et cum àSocrate dicitur alius alio
multa,duobus alia moueantur. Si vno quodam multa, [efapientior, refpondet Protagoras non ex'eo [apientes quo(quitur no magisilla moue ri quàm fiare. Nam li modo quodam,intipienres alios elfe vocandos, quOd alij vera, alij faldam mouencur,quodammodo & quiefcunt. Opinio vero illorum nô id vult,fed omnia omnillo fine vllb ilatu moueri.
fa opinentur.Nam opinari vnumquenque iIIaqua: quiCque
patitur,pati e:a à quibus mouetur,moueri ab his 'lux aguut,
quo fir vt omnibus IIJ-0tibus agitentur. Ergo dum res è Joagere iIla qua: [unt, qua: [unt vera eife. Ex quo omnes opico ad locum,feruntur, ex affeél:ione incerim in alfeél:ionem
iugiter trar{Ceunt, vt ex cal ore in frigus , albedine in ninari vera concludit, non tamen omnes bona .1tque decora.
gredinem, ~ contel. QEa:rirur, vrrum fub vna quadam
Sapientes aererit cos, qui bene .1lfeél:i quxcunque offeruncur
liarum forma' aJiquantululll maneallt, nécne ·. Si mallent,
Vt bona furcipiunc,bona~; libi putant, & vt putat,[unt. Inafequitur vt non omnis il:atlls fic expulfu3 . Si non permapientes illos,qui male .1lfeél:i,mala iudicant, & mala libi Lint
nene, dum quid calidum .lut album ~ronunci,ullr, delinic
'lux iudicaot.Concra id quod dicitur , omlles vera opina ri,
calidum elfe vel album. Imo prius quam pronunciatio inhc Socrates. Accidit in omni vita & fingu lis faeultatibus , vr
exiilimemus in quibufdâ: nofmetipfos verè iudicare, in non·
c~pta delj n~t , definit elfe .f~rma . V nde n.ihil ,,:,"quam venullis alios.quiCque enim facultatem aliquam profitetur, &
re ?ronuncla~ur aut pefCIpltU,r: nec magls cahdum illud,
quam non c~hdum , albu~ quam non album eil pra:dican1Iiteri in al iena acte cocedit. Aut exiHimatio hçc vera,aut fal
dum, cum ln nullo conhll:at, & fit & non fit pariter dum
fol efi.Ytrinque fequit~r ~ non omnes ~omine~ v~r: 'putare.
Nam fi vera exiflimatlo Illa,verum ent quod qUlda m mulprofercur. Qua~ ob caufam rerü forma: nobis ignota: funt.
Idem de [cnCu dlcendum . Nam nec vifus in vifione, nec
tis vere iudicat ,in qui bus nos falsà opinamur. Non omnes
in audiendo auditus mQmentum permanet. QEocirca non
i~icur vera opinantur.Si~l fal~a ~ ergo in ho~ [al~em fa!pe d:ma gis videre, .lut audire, quàm nOIl vjdere, & non audifl'
clpimur,quare non omOls 01'1010 vera. ~neua~ Ca:pe co:
tingit, vt qua: vnus,vt vera cogltat,ab omOlum ahorum Opl
contingit, edam dum videre & audire nos profitemur. Ex
quo [equitur, vt [ublatis [enfibus fublata lit & fenfuum venione abhorreant.i1Ia igieur lUi vera,falfa alijs videbuntur.
ritas:qua fublata,nullo modo dicendum [enfUuJll lcientiam
Eruncigitur falfa , ta men plus quàm vera, quo plures [unt
elfe. AJdit & aliam rationem, ad cuius intelligentiam ad.
quibus raI fa quàm quibus vera putamur. Non ergo men Cuuert~ndum ell:, quod plato nuUam corpori cognitiQnem
ra rerum ille, fcd alij. QEare non omnes mcnfUra rerum
tribuit, quemadmodum nullam vitam. ~od viuit. id{eQomn.ium [unt.Item Protagorx fententia, quàdomnis opitit: viuit'anima, & anima fentit. In corpore.lutem nec v,ira
lIio vera tit, Paradoxon cil:, & praner omnium ferme fellnec fenfus , Ced vita: fenfus~ue opera decla~antur. Ideo qUQS
tentiam,ex <J.uo omne penè genu.5 hominum falfam cius opi
(enCus quinque alij vocant, Ipfe organa '1 Ul.nque [enfl/s apnionem cenlet:quod fi vera eil: omuis opinio, verum & hoc
pellari vult , nihilque his inll:rumentis. [en,t~r~, Ced per hos.
vniuerfale iudicium ,crgo Vt falfa putatur,it.1 & cil PrQragoquafi meatus ab vna quadam anima: VI fentlfJ li.ngula l'utat,
ra: ipfins poiitio,qua dicitur omnem opiniollem elfe veram.
~uem [enfum comroul)em vqcat, in q.uero . ~~~Ique è hnguNam feipfam,ita dleendo, fal[am elfe concedit. Et li di7;erit
lis corl'Qris qrganis • vt ad centrum cucul! ,e .clrcunfer,e mia
falsà putare illos,qui ab eius diél:is abhorrent, binc quoquc
linea:, y~ria: pafsiones inll.uunc . .Cplores qUlde;n per ocuidem fequitllr,non omnem[cilicet opinionem elfe vera. Pra:
los, per aures fonj, l'cr nares od,9 res , faporesque per lm.
terea qUI ignorat,méfllra eiu~ quod ig,llorat elfe nequit..Q!!i
guam , denique per totum corpl1$ .calor , frigus, humidum,
dubitat,ignorat:omnes hommes dubltant,multa ergo Igno
ilccum , graue, )eue~ molle,durulU, lene ,a{per.um '. rarum.
unt.Non orones itaqueomn,um menfura funt. Cumque di
denlum,acutum limlhter,& obtu[um.~od aOlma Ill:a non
eit,qualia Cllique fingul,a v~d~nl:ur,ta~ia [unt, aberra.t; OE~
multis, fcd vna vi [entiat, parer 1 quia Cel~t~endo colorem.
nanque mediélox a(tis Ignans Calubru corpon nOllaue VIdlCiml1s non eere vocem:& fapor.e~ fentiendq,nqn elfe odo
dcntur,non femrer ulia funt.[;epe illos opinio fallir: & qua:
rem proniÏcialP.us.No~ poteil aliud ab alio difiinguere, qui
vtilia vel noxia ln reipub.Jica: adminiilr;u.ioneciues de1ipe.
non vtrunque cogno~clt. N ullum organü cadem qux & arando decernunt. non[empcr reipublica: taua Gmt. ObCullt
liuc! organum jXlrr~glt:& li .e~dem,non eodem modo. ldcirenim'multa , qua: profutur.:1 Cperabant:& qu~ nocitura,proco eorum 'lux, [en,t1untur d.I~lnél:i~,nô in organis ell:, fed in
{unt.Qu.àJ fi ipfum Cal1J.h.r.e , & vtile non {ota opinione hovna q~ad~m VI aOlma: perclplem~ hngula,& lingula limull
rnÏl1umque con[uetudlne~onfrant,[ed aliquamfuapre na~u~
finguhs dlll:l.nguenc~.~x cum Ipfa hxc omnia [ola pofm ,
ra [ubll:Jntiam habent,multO magis honeJlUfU ip[um atque
bonu\11 , ql1ippe vtilium principiulll cil:, & hnis. Quapro~ . quod nec ~t1am Penpatetici neganc, quid multis [enlibus
oplls ,e lllHlc fenCus qlfcm communem vocant,omnibus al}ip;ter l'lee il~ hi$ q,ua: ad corpor~s c~ram.nec in illis.qua: ad ~1l1
malibus fiatim !)atis inefi.Prxter quem ell: & alia vis, qu~m
main & celPubhca: guberuauonc [pettant ,quaha CUl.q; 11llh ~iij
phanta
�Liber .XXXIII.
horii vn.~m aliud elfe.N.tm aut ooCcit vtraque, aut alterum
folum'~J vrr~que,nunquan~ vtiquc eOlllllluruec.li alterum,
neque ~Iee~i;jm quod enim CQgllpfcic, llltnqua pro illo quod
pOndllnl in cogipltioncl11 V~llÜ aceiperet , quo tit vt nodum
jnU~MuI.n clfe vide~çur . ~ LlOmodo fil lfa oplOio nobis int~ t.
Vmur hic Plato,& III Philebu.Sophiil:a,;Jtque MenOl}e, Cex
npmjniblls ad candé vim a nirnx pertinen ti hus, ad fex ilIius
officia figllificanda. Nam eum poil: fenfum epmlllllnem ani
~erita 8ç futura di prxCenu bl1s eompar~r~.l~~~uehac VI ,eC:
ma cadem qu;:c & communis CcnCus app~xhendit! opinantc
feotiam, vnitatem, n UIl1cru,ldem,a 1çeru ,111111h rudlne!ll ,~I Cs~
l'0centla perClplt,pmna lp[a perçeptio ,1maglllatlo cheHur.
mlhtudiocm,pulchrii turpe,bol1ü,malum,vtile, inut~le lU.dJ
Vt appri+henr.l çOllferuac.memori;\, Yc iterii 'lux feruauit,in
camus.Q.uod equidem iudicium çQm non, il:aum natJs a dht ,
feipfa refumit.reminif!::clltla. Et eUl11 rcCumcndo de alio in
Ced 10llgo l'ofi fe'!lpore, neçornnl,bQs ammahl>us, Ced ?c U1 aliu,d ~ua1i qU;ldJ ratioc~nacio difcurrit, cogitatio. poil:qua
bufdam,patet quodaha <!uildam VI l'r~tcr communem ,e~
vero dlFeurfu peratto athrmatur :1hquidvel negatur,opinio;
Cum h~c percil'lmus.Hanc phal1faLiam perfeél:am, & opJnlo
At vero eum opllllone perecpCa per fcnfum atquc memoria
Jlem nuni:upa~ , Qux tamen ipfa n6 CuffiClt. Nam hçc Olnm3
anima eogitatlone retingés ira iD hxc refpicit velut in ilb à
proprio quodam,A: parricul;Hi modo, cerro Cul> tC1l1 pore )Q1 quib~ls ifia manarunt,& 'lux ima&ines funt res veras elfe p~
,oque, & eOl1di~lOl1e i~dicat . Scimu~ autem 110S de '.Jfde!?
fat,p IÇtura111 quandal11.& phant:Jham plata nominJt. Ec cu
;n generc. & vmuerC~h modo epam I~d!care, non qUld nue
ceream inducit etfigiem,cercbri n,1 turam ncquaquam inte1homo hic, vel vbi hoc vtile, verull1 <!uld 1pfa Cempe r hum,,li~it.Non enim dixlt in corpore, [cd in animo ceream etfinitas,<j,uid p'lfsim nilitas ipfa 1it.ld~oq alia v,i opus eft, qUa!
glem dlè. Cùm vero in incorpor~o l1ihi~ tit corporale, per
voiuerCales ratiol1es rerum generatlm perolplens de vna ihfna3,s lauonem quandam op~rumque (imJlltudmem porI us, Formr quI
cuma il1 aliam, difcurrendoque argqmentetur, Q!!od qU1qu~ Ir;J Vt verba f?~ant,hitc IOtellts.end~ funt. Neque in cor runt in ani'
dem in npbis 6eri dum Cyllogifinos nettlmuS, nemo dubl uore, ti~1, vult
extcrnis a
ob. , 1JOlI e'
t.tt.Banc rationem vel coaitilrionem dleJIDUS vm.uerf~le~;
~
, reru unagll1cs • neq; 111 al1lmo
, ab
m
leéhs.e Illgl,[ed vel,ex nat,ura Cua hab~r~ Illas anin~um, vel Cunt ci [IIQI
,ii opinioné ipfam , l'artitulilré rarioné eogic;nionemq; IlUoççallO~e ~b el'tCrn,IS mOClbus e,orp0f}sque pa~siombus Cum extra.
~l'emus.Ad hanc deniq; mens i1cçcdit,qux pmnes rauones
pta lU 1t;:lplum [ua vlformas Iatlonesque COl1elpCre, ~i de
reru nop. diG:urfu.fcd fimplici Sl:abi1ilj; iMu;tU. rerccplt.nam
his du.bitar, Pla,to,nis ,fummi interpreüs cométaria leg,l[.His
fupra morum aqempus.nil-rus & jl:tcrnitas ellè debet. Moexpohus ad Opll\'OU15 faUx modos redeundum eil:. lnducit
t~S quidem & !emp,us in rati~ne;in mente il:~tus elt, & ~terplurimQs ,Sacrates, & multos reCpuit, & vt fophifiarum fa111tas,I\lon emrn ahu.d poil: ahud dlfm, red hmul om,llIa tenum reprJmar,r.-cpe qUit concelfa ab iUis Cunr,irerum atque
net.supra mentem ipCa animx vniras efr fumml,boDI char"
;'terum confutat.Tanrlem ex Platonis mente colli"endii dl:
tter,qua npn rcrum Tationibu$ ideisque, Ccd pnmo rerul1l
quod qu~ndo f~ntjbilequoddâ prin;o nobis occurrit, ciusq;
pmmum prinçirio, quo~ ipfum ~l1IlJn eft , lUllgmu . Cum
occur[u !ellfus 1I1nobl~ etf!Cltur,& a [ellfu memoria,acdcinomnes anirl1;l: VITes, qux 111 cognition!! v~rrantur enu,merade rurCus idem nobis obijcitur ,1l1emoriam pra:eedérem cum
ta: uOt,& Ceientia in cognitione eo!ifta t , ln qua potlfS1~um
fequC!lltc feofu componimus,& in his iam dieimus Sucrates,
vi fcieptla fit, videndum . Sen fui quidem 110n eOI1l~el11t, vt
equus,igois, ci+teraque huiu~l11odi. Arque hxc opinio qua:multis iam rationibus conltirit,& hac pr;rcipux"qUJ3 fenfus
dam nuncupatur,col11ponentlbus nobls pra:cedelltë mel11o;,Ile communes elfelltias rertll10 iudicat , fed l'a[slOlles quafr
J'iam cum recente [eufu.Et qlloties ha:c qua:colligâtul",inui_
âam cOrpOTUJl1 fplummodo l'ercipit: Q!.!ifquis igno,rat, ef~
2
cem eonConant,opinio vera exifiit: 1i diilonant, OpilllO fal- Qux vcr :
fen~i~,ignorat & veqtatem. ~I ventaus ~fte,xpers',a fc~ell
.fa. Nam 1iquis dum Socratis fpeciemin memoria feruat, Pla q~~ falf~ o
~ia nimium aHenus. Non ergo 10 fenr~ fClenna, Vbl all~n~a
tonem ipfum otfendat, putecque fe ob quandâ fimilitlldiné plnlO. 'eS
nQn per fe, fed per çorpus l'erçipit, "u'lue ideo ~xpe dC~lplSocrati rurCus occurrere,pofimodum Platoois fenfum velut D~a:,~ecfal
~ur. Sçdjn phantafiafoditan. & op1l11One ~ol1h{h~, V~I e~
à Socrate hauriens , memoria: Socraris ipfllm accommoder, Opl1110 lS
rent.ia~ iam peJeipimus,& anima per feipCa fine corpons m1opinio falCa refultat.Atq; hoc patto opinio falf.l fit cx colla- fa:.
pi/}erio iudifat. At'}~e h:r:c fen~enpa Cecundo loço The~~e
tione CeoCus ad cogitatiouë.Fir & alio modo, collatione côfO plac.ct''luod Ccieutla ii~ 0PI1110, non quxhbet ram~n, ted
mutatiooeque cogitationis vnius ad alterius cuiuCdam cogi
opinip vera:falCa autem opinio,igoo~antla . Cum vero The;l:tetus opinionem il} duo dlSl:inxiIfet, veralTI,& f~lfjlm,qua:
tationem.porefi enim quis numerorum quorudam Cpecies,
qux in memoria latent,etiam abCq; prx[cnte Cenfu,cogirantiuit ilico Spc,rates''l1i0mod9 falfa opinio elfc pofsit. Vnitmdo inuiet! permutare,ira vt Xl I.pro X 1. & contra X 1. pro
que fupponi~',<JuP~ quifquis opin,atur, aut ea qua: no~jt ~ au~
qua:ngl1 110U)[ pplllj1rur. Vode1l1hunc modum ratlOCll1aXl J.eapiat.verùm dubitario qua:dam Cuboritur.Nam qui.
~ur, Q!!i opinatur falfa,ounquam ex co falCa opillOlrur, quod
euoque rpecies feruat,fcir ea quorum fpecies haber.hos ergo
putet aliqua qux nouir • ~lia qua:d~m elfe qUa! etia~ ,nouie.
Ccit Qumeros. Sin commutat, ignorar. Qjlare /imlll eadcm
Nam qui vtraq; n,ofcl~,ahud pro aho nU.?'lua~l1 acclplt. Ne& Ccit,& ignoraç, R.eCpol1dendul11, non elle abfurdii vt js qui
que 9,ux nOIl uoult,aha qua:damqua: no nc:'UIt: Nlhll ell1m
vnp mpdo [çit, ignoret alio.Nam is habitu quiJem fcir, ade illis quis iudicat, qua: nUl1quam 111 cogltatl~nCm venca~ ignora; . Qupcirca his nihil impedienubus, du a: falfa:
runt,Ne'lue quoJ l1ouit, Id quod nUl1qua~11nou l t: all~ conpptnlPnis [pecies inuent~ fun;,& paulo 'lntè expo!ira:. Oritd quod no nouit,id quod 110Ult elf~. ~JS e,nnnpro I~np
~ur lX alia dubira~io, Quia li quis dultl Cçienfia~ duorii <iuotO oo~um v~J pro pOCO ignotum accaplar 1 H~s Igl~ur mOdls
J'Qndam hab~t , commutaodo falso opinerur, & aJterum
o inari faiC4,nullus poflè videtur. Fortè verp allo qllo<!alll
rro ~lterp cariat, viùet~r rem ip~am,c~ius hallet f~ientiam,
p~él:o f4 1Ca homines opinautur, cum ca 'l1~5 npn [~n~ ,O~I
~~npriHe; & quo~ derer~us eil:,rclenua Ipfa,& non Ignora nnantur.~)C <j,up falCa opinio erit,ea 'lux nO fupt opll1a~I.:i~d
pa J~norare.cum ~pfa fC1ellti~ 70mmurafipnis caufa jÎr.i gn o
Jleque id fieri poteit.@ifquiseni m videt, vnum.;lh~ul~ Y1ranua: com~u,tauo. ~od l,ll~a ell, cuf!1 Cc!cnria ignor;u o
dec:qui vnllm aliquid vide~,exlltens 'luodiIa~ v~det,qll1 v~nos faclar , Illhll prohlbet qulO Ignoranpa fClre etf'icl,lt. Re'~
' det neçvnQm~liquld.~JPon vnumahfponder ad ha:c Thea:cetus , pon~ndjlm in animo infcitix /iJ' ~don,eh~II,<e,:sv~I ' I" rl' der nec; vider auidem. Ergoautnon
eut & ~çjenti~ Cpeciem~& qUI a.lteru~ pro altera capit, falli,
qUI ,111 1 :qUI DI 11 v . ,
.~ d'
' li
videt, aut quod eil: viclcf. Similiter de aU Hij ac ,~a:tens en ·
atq,ue lta rer 19ooranuam .l'prJus quam per fcientiam ignoflbus affhmare l'0lfu/llu$. Q1tamob r em ,CUl~ Opl~lO Cen.fu~
Tan. Refp?nho hxc m!l1Imè fufflcit, quin eodem modo
Cequatur,quicunque opina,tur, vJlum. ahq~ld oplOil tur , UI . quo & fupra,qua:retur. il çommutat eas inuicem frecies. vvnum, ali'}uid opinat ur .exIJl:ens ait qU,Id oplOa,ur.ers~ 'I ~d
trum co~notcat vt,ranque, aur ignoret, auç alreram norir,
alt~ra,m Ignorauem, Vnde fupcrior contrO\lerGa pmnis
eitoploatur.qui vero nOI1 e~dlens,~t1~m oe~ vnUJll ilhqul~.
Si npn V~UI11 ali~uid.nibil jgit~r.Sl m}ul pplna~ur,ncc: Opl~edl~lc.I,t\!m fi pOllenda Cpecies qua fciel1fia npfcjtur, & qua
JnCclta. lterum CreCl,es alia: quib,us fp,ecies hx noCçunrur,
narur 'luldcln.1taque aut nô op1l1anlr pml1Jno ' ,aut, quo~ eft
p'o~enda: funt, ~ alla: rurCus <Julbus Jlh~ . at~uC! ~fa in inopioatur.~aprf.lprcr nC<j,ue hoc IIlPdo fa,lfa ah'lU1S ,op1llahlllrum progr~diemur. Q1toclrca Ilon ira , fe4 illitcr rcbitur ,quod 'Ilia: 11011 funt opinerur .Açeedn modus ahJls quo
fpondendu~. Nam dicendul11. erat f Vt ~Oçtjltcs Cupra tef;omp1ucatÏo {jr,ira vrilljud pro alio accipiaruus; vt rr~ l'ulugent , quod non rerum pouones perlllucationis c.lufa:
c:hro ~urre,& pro nili inutile.~uod quidçm ~oçrate,S Ha lefellit.Opi Darj,(ecum irfo IP<JU1 cft, dÇt npbifcllm t>: ,n~erro
lùnc , ~e~ c0l1f\l60 nptio~u~ • pe~ligl(:l1çia d~uturJ1~,e~terna fimlhtudp ha~d ejl~Çtc dlCcu,n'l, ~ on, ergo fcieJ1~ia 1 imo
gamus.refron~emuslatflqnamus arque ne~a~II~·Nçç cft 10
çucio pa:c ~ntnnreç.1 el'trJnfecp fef/npne detcnpr. Jp ClCm neonfufiol1(:,oçghgçopa, decep~,o~c~~e ~gnofare videm~r.
feçq vero fermpoe nlJllu s vnquiJm diçit 'luod turpeeil: 1 elfe
quaoquil~ hr.c haud ~brpllJtc ludlcan prjus polfunc , quanl
quid efifclcnna, fuept deçlariltum. Nam per 1l1cem rene~
pulchruHl: & quod homo, bou!=1l1 e1Te iqupd p~r, impaf.' aut
pras, rer [onum lilencium,r er bOllum malum, l'cr vcrupl
hYÎijfmodi ah~ujd, Q,!!arç multq nuo us çpl?l~~ndo afierçt,
phanrallam,opinionem, cogitati~nemquc nOw.hl;lt. ÇU~q$
ph" /i
otflCium efi,de hJs, qua: comlTlunlS fçnfus l'cr organa qUJI1, ~ta la,:- que fentit,iudiça re non quale fplqm,[ed <J.uid fQn~. qupd epPIO,IO, ç!l J fum vnumquodsue iJeul efl Cecum,~b alio aliud, vnulTl ~e,pr
f~UO~;l let~ fum,iuéta vero limu) duo vel ~ria , limilia item & diCsimlha,
VJ$ CJ< v r..
' vU' l la,npxJa,
'
'!l, b
np jn ilfenrum
corn bona. ve1ma Ja,pu 1chril,rurpla,\
yo.. a ,v
muni! apuc! liud rarioânâdo percurrerc,aliud appllçarc cum alto, &yr~
platonem.
"
J
o
J
falCu~
�Thextetus,Vel,de (cientia.
falfatn clignofcimu~.Antè igit\lr quid fcÎenti.l ell:, definiendum videtuf", -quàm falCa opinio declaranda,ti perfe{te illam
comprehendere eupimus. Hinc Thea:tetus, fcientiam elfe
veram opinionem alferit.Qgod quidem ex eo eonfutat. Socrares,quôd oratoria facultas perfuadet, non docet : qui perfuadet,opinioneminducit, & opinionem veram .cum vera
referr, neque ta~nen Ccienriam. Nam de hÎs qua: in motu
funt Cemper,& .lliàs fe aliter habellt, cerra nunquam fcientia ell:. Talia vero Cunt humana negotia, de qui bus oratores
agum, pra:Certim c.l1l1l fa:pe ad ea credenda anditores inducant,de quibus ipli dubita t, & quibllS nunqlli interfuerunt.
Addit poil: ha:c Thea:tetus Leucippi, & Cytena:i Theodori
definitionem Scientiaeft opinio vera cum ratione. & idcirco qua: rationem habent, fciri polfu11t: qua: ratione carent,
minimè. E t Prod icus Chius Leucippum imitatus, elementa
rerum ,ql11a timplicia fUllt,propterd.que fine ratione,ignota eIIè afferuit : eompoiita vero eum rationem habere poCfillt. nota. Rationem quidem definitionem , & orationem
<juandam declarantem rei fubftatiam proprieratemque intelligunt. Qua: quia pIura includit , Cubieaum& pra:dicatum , interdum eriam copulam, id eft verbum, & 110mina,
compo!itum quoddam fignificar.Elememum vero fimplex,
ideoque rationis expers, & ignotum relinquÎrur. Duo qua:
di6b Cunt, Socrates confutat, prius quidem pofierius hoc,
quo dicitur,Elementa,quia fimplicia,ignota: qux ex his effetl:a Cunt, quia eompotita, nota. Deinde prius illud, quod
fcienria fit cum ratione opinio vera. Et exempli caufa pro
e1ementis literas accipit,pro compofito [yllabam. Veru qua:
de his rradit,de rebus omnibus intelligi vult . Prima contra
illos ratio efi. Qyia quemadmodum compouta ab elementis dependem, ita compo!itorum cognitio ab elementorum
cognttione perficirur.Neq; enim tine cauCa,quç à cau(, funt
cogno[ci polfunt.Qyaproprer impofsibile eil,ignorati s elementis fcire compotita .Item fume compotitum quoddam,
vt ecce So,primam nominis Socratici fyllabam. \'trum Cr 1laba hxc vtraque' elementa ell ? An vna quxdam Cpecies ex
e1ementis congredientibus nata? Si vrraque, ergo quifquis
fyllabam hanc,Co, nouit, nraque elementa noult .Interrogatusque quidcil [0,[,& 0, reCpondebit. Etfi [, & o,ignorabit,ro.nun<Juam cognofcet.Nam qui vtrunque nefcit,ne[cit
& ambo,ImpoCslbileigirur eft ignoratis eJementis cempofita nolfe.Sed dicer forrè aliquis ,Cyllabam, & vnajl1quanq;
fpe,c iem,non elementa,Ced vl1um quiddam pra:ter iIJa exifie
re.Qyem Socrates fic interrogat:Vtrum Cp.:cies ha:c, & [yIlaba panes llabear nécne.Si habet,rotum quoddam efi,& 0mne. Totum vero, & omne, nihil aliud eft quàm parres 0mnes,quod ,illnumeris patet. E~enim t?rus numeru~ ,mhil
~liud eIl quam omnes qua,s contlnet vllltare,s ,atque Ita fpecie, ha:c collil:abit ex parubus, & parres eo Ipro quod erunt,
totius erunt. Sicut ergo nota frecies,ita & ele~ent~ eognita. Nam fi [pecie1l1 nofcit,totum & omne Holelt. 51 torum
& omne,nullam ipli ex partibus eius deeff'e cogoolcit. Ergo
fingulas Ccitpartes habere, lingulas itaq; nofClt:quas fi igno
rarit vtrU1l1 omnes aulim, nécne, fcire non poterit. Impoffibile igirur ignoratis elementis fpeciem nolcere. At 1i quis
dixerit fpeciem ipfam vna1l1 parres nul las habereex eo quod
e1ementa qui bu! con fiat , partes eius non funt: fequÎtur vt
fimplex,& imparribilis lit , ~are ficut elementum 9uia fim
J'le x ,ignotum diaum fuit, ita & fpecies ipfa quia ftmplex,
19nota e{re dicetur.ldeoé,ue nullo modo fie ri pote il: , vt igno
ratis eJememis fpecies , qua: ex hls fiunt, nofcantur. Q.!!od
ex co qlloque perCpiclle patet, quod in tingulis artibus fundamentum cuiufque artis inrclligenda: eIl, eJementa rerum
ip(arum de quiblls ars ipfa agit, compra:hendere. Alioquin
}abor omnis eft irritus . Hoc denique confutaro, Socrates
iam principalel)l propolitionis partern refellere incipit, vb!
dicebatur, Scientlam elfe opinionem veram cum ratione.
Tria enim ratiois 110mine tignificari polfunt,aut..oratio, aut
J,er elementa rei diCcurfus,aut ddinitio. Si primum, omnis
opinio fcientia erÎt.Siueenim vera feu falfa opinemllr,qu.od
(entimus fermone proferre valemlls: ergo ratione opillabitur.etiam qui ·fal(a opin.1bitur . Si fecllndum, quoties ~uis
per clementa difeurrct,lèirc dicetur ,Id vero idclrco falluO}
cil:, ~uia clemcnta diCcurrendo tranCponere potell:, ordincmque peruertere, & elemelHum vnills rei in aliam quandam referre,& vni elementurn alterius accommodare. OEi
vero ill:a confllndit , [cire non eft dieenuus. Si tertium, ie!
~Il: definitiOl~em, intelligit , & Ccienriam vocat opinion~ veram cum definmone, fic COllrra ilium argumentatur. Definitio interpretatio ditferentÏx cil:: ideo quicunque definir.
prxtcr rel commu~ia dilferenriam propriam .llsignar. Sed
quil socrat~m vere, & T~ea:tetllm opl~3rur, vrrum ddf~~
Jentias oplllando Socratls, & Thea:tett perclplt.llécne? S~
np,1l pC1ci,l'it, nec verè 0l'inatur. nunquam cilim altcrulu
93
ab altero verèdifiillgllerem, nili dilferentias vtriurque dignoCcerem . Ergo eo ip[o quo vere opinatur, ditferentias
c.1I1et. ~are lllhil opus efi pr;;:ter opinionem veram . addere rationem, id eIl ditferclltix notionem. Verum dicet
fortè quifpiam,in iplà opinione CenCum quendam imaaÎnatiOllemque ditferentia: illcludi , potius quàm certam ~iffe
renrja: naturalis intelligé~ial11, ideoque addendfi in [cientiç
definitione,differenrix in telli gentia. Côtra hunc ira Socrates argumétarur,Ablurda profi::tl:o definitio efi, 9..ua idë pet
idem âefcribirllr.Cum ... ero dicimus [cicnriam ene opinio~elll v,er:tm cum ration~, id eft cu~ differenti~ il1te,llige~ua, (èlenclam per fClentlam defil1lmus . N3m Intel!t gentla
c1ifferentix, dilfereluia! Ccientia eIl, vnde Ccientia erit opi-,
nio ver.1 eum fcientia dilferenrix, quod ditl:u ridiculum efi.
Ex his om~1Îbus iam t'alfx fop,hifi~rum d~fi!lÎtiones redargu
ta: funt.Pnma.qux dlcebat fClentlam elle lLngulas • qua: ài~
[cuntltr,faculrates: (ecunda,qua: Ccientiam elfe CeoCum: terti.1, fcienri am elfe opinionem veram. quarta, Ccielltiam elfe
opinionem veram cum Cermonis prolatione: quinta , opi~
nlOnelll veram cum diCcurCu per e1ementll :Cexca,opinionem
veram cum ditferentia: i1l1aglllatione: feptima, opinionem
veram cum Ccielltia ditferentix . His dellique redargutis videndueIl quid Plato doceat, quippe in Cexco libro de Republica Brolltinum.8( Archytam Pytagoricos imitatus, duo
rerum genera ponit, intelligibile [cihcet, & Centibile. IIJud
{labile & incorporeum: hoc mobile corporeumque. Viam
ad illlld no["elldllm rationem vocat, viam ad hoc [en[um.
notionem comkuunem illius intelligelltiam: huius,opinionem· Sed vtrunque genus bifariam diuidit . Vult enim eCfe Întelligiblleprimum,& Cecundum:il\eo ideas, id ell: diuina! mentis (pecies notionesque, & mentes alia~, & animas
continer;': in hoc lll!rneros. & figuras. Numeri 'juippe &
figura: quamuis incorporalia tint,tamen quia diuilLOnem.1liquam [ufcipiun,t, non pari digllitate ~ua impartibiles Cubfianria: cenfenda Cunt .Ulorum cognitionem proprio nomine intelleétum ,horum cogitarionem inrelleÇtll,dcm vocat .5en!ibile quoq ue p:w diuitione parti~ur ,in primum fcilicf't,& Cecundum. J n primo locat corpora omnia corporea~
~ue.Jn Cecundo vmbras,& imagines corporum,tiue in aqua,
llue in fpeculis appaream. Et eas ira fe habere ad corpora, vt
mathematica ,'lei diuina exill:illlat. Perceptionem corporum,
credulitatem proprie nominat: vmbrarii imaginationem.
Deinde circa vmbras corporum,vel corpora,vel mathematica,[cientiam elfe negat , [ed in [010 intelleél:u diuinorum
eam 10,cat.quod ~ in ~.?~ dialog? fignificauit in principio.
cum CClentla & (aplentla Idem eile proponer~c. Nam Capien
tii elfe diuinoru contemplationé vbiq; rcftatur . Quo vero
differ.1t imelletl:usipfe,id eil: fciétia ab opinione,inlibro Pe
natura his verbis o~endit : Si intelleaus veraq; opinio dua:
res Cunt,necelfe ,eil,ldeas per Cemet Il1telleau pOClUS quâ fen
fu ~ompra!hendl ' ~111 vero , qUlbuCdam videtur, vera opinio
ab Il1telleél:u ntl dlffert,omnia qUa! corporea [entimus,cerra
habenda funt.Sed 0.l'ino~ dll~ eilè dicenda , propterea quOd
vtraque magna dlfterenua dtllant: quippe quorum alterum
doanna llobis inlinuat,alterum perCuahollls aIIÎ1mptio. Al
terum quidem Cempercu ratione vera: porro tille vila ratione aherum. Alterum eorum nulla ratione rraducibile, alterum nutans illCertiique.Qyid,quèd retl:a: opinionis omnis
homo particeps ? [ntel/etl:us aurem dei propnus, & paucorum ad1l1odum eletl:orum hominu1U ? Eadem ferme in Me·
none Phileboquc teil:atur. Quid ergo Ccientia efi? Diuinarum rerum ce rra fatÏone comprxhenlio ,Ha:c inrelle&u, pri
mo .le [emper. In ratione [ecundo, nec femper. Nam ratiQ
cum inter llltelletl:um opinionemllue media fit, quoties ad
illferiora porrigimr. 0plni onis replet ur error~bus, & diuina cogitare d.elLllit . C um vero ad men,tem (Ul ducem , con_
uertirur,dillinorum cognitionem haunt.qEam proprio no
mine in mente fapientiam, in ra,ti,one remlnlfcentlam Pla.
to llUnCUp:lt. Et ideo de obfietnCla f~cultate per quam rcminiCcimllr, hoc in Jialogo dlfputault, vt non ,m odo quicf
fcientia fit, veruIl)etiarn quolllo do J~qulratur l1HelJigere_
mus,Imo & vnde lit 8{. perqllem,exphcult: dUU1 diccret SQ.
cratem>Dei ju,frll obiJetricio munere fungi . EIl: ergo
feientia, dlUlllorulll. certa ~atlolle compra:hen_
jio • in mente rehdell,! ~ 10 r .mO!1em pro- '
lluens, Deomentl l11ferra, adiale_
tl:ico prçceptore in rauonem deo
;JCpirante redutl:a, rationc1V10 mentem dirigens,
mClltem cum di,...
uinitate co 11JlJugenJ.
*
Septem defi
nitionesfcii:
ria! reddita:
2 f0l'hifiis,
�Liber decimustertius.
94Eve L IDE
$, TER PSI 0,
C RAT E S,
THE 0 0 () R V S,
-; H Il Ai T Ji T
v
S o-
5.
*
o DON E, ÔTerpfio, an ia pridé
rure vèniil:i?T E R.Pridem [,'ltis,ac te
in foro quxfiui,& mirat? [um quod
reperire nequiucrim. EV. No eram
in vrbe. T ER. At vbi? E V. Cum in
portu de[cédifIèm,offendi Theretetu, SI: Corintho
è ca!l:ris Athenasferebatur. TER. Viuusneanmor
tuns? E v.SemiuiulIs, vulncribus enim qllibu[dam
affliétus e!l:,&quod deterius,morbo ctia dillwrno
in Çlftris eft confèétlls. TER. N um dy{enttria? EV.
Hac ipfa. TER.O qUf\le virum rcfers in difcrimine
pofitum.E v. PrxcIarllm admodü atq; optimllm,ô
Terpfio;na paulo ant~ nonullos audilli, qui eu circa ré milipré miris lalldibus extollebat. TE Rf Nec
miru id yideri debet,imo longè magis mirandu e~
fet,fi cotrà fe haberet. Sed çur
diuertit Megar:i?
E v,Properabfl t domu.Egoenim & ço[uluj & obfecraui,fed ill!: noluit. ~ineti~ comitatus ipfllm,
cu eo difcederé recordaws [um Soqatis, atq; ad mi
ratus q\1:tll} di\line & fxpe aUls, & de hoc maximè
vaticinatus fLJcrit.
paucjs diebus anteql1J. è vita deccderet,obpü faét 9 Th~œteto adhuc adoJefcé
~ulo,cu co dia~ruit,eius Indolem {X proballit,&
,admjrat~ t:fi.Deinde mihl Athcnas profdco rationes difputation;s ilIius apditu maxlmè dignas 411glllas ~narrauit,<).tq; infllper addidit, prœ!l:atem,o,m nino viril fu~urû, fi adoJeuerit . Ac vera nimium
prœdixiffe videtur. TER. Certè,fed q 1I1nam [ermones? nu referre potes? EV. Non verb,is pel' IOllem,
fed literis. E tenim reuerfus dom il fiatim comeptarij s cos perftrinxl:del11de pel' otium re/l1inifç~ndo
latius fcripfi! & quotiçs AthcnFl~ proficjfcerer, fiquid cxcidHlet,Socraté jntçrrogabam, atq; huc re'
diés em édabi. ~o bétu e!l:, vt vniuerf..'l penè difputatio illa çon[cripta fit. TER. Vera loqueris. Au
diui en,i m hxc à te pridé,& i!l:a noffe cupies,tc qax
fi tu rus buç fCipe acce1si. ~id ergo nuc ob!l:at,qllo
minus percurramus? Enim.uero quiete mi hi opus
cft, Ni ex agro veniés)defcfIus fum.E v .E go quoq;
9
Erineu yfq; Thextetu comitat [um, quiobré libé
ter admodii requicfceré. Eamus e:-go. N obis enim
quie!èétib 9 puer aliquis per1~.get. TER. Probe, EV.
HIC,Ô TcrpEo! I~ber dl: non Ita cotn,p ofiws, qlla~
Socrates' mihi rererat, vt rcuera retuhr, fcd quafi cu
Cu~ in di3 ' illis prxfens di[putct,quibl.lfcu difputal~e mihi nar
logiS perro- rluit,Hos autem geometram Theodoru & Thc~
pa-: loquen·
~
rr.
b lt. N elgl/nficflptura~o
' 'C fc '
1~ft-u~[.
l~s ;~çrodu- ter\lfuilledice
aUlt
ç~ntUf.
fet,fi inq~a,& inqllit,cOOlen 1t,~ neg
~ la:~ll~S
!lue locum interponeref, his vitatis So~r~çe Ipf~lm vna cu tlhs
J~ltatus ~fr difpu~anté induxi. TER. SClte Euchdes. EV . H eus
~;e;~~e~~~ tll)accipe libru ac lege. SOC R. 5j Cyrenci,ô Thco~c.
dore,prx cxtens mihi cura:: e{fent, qux ad eos fpeétantabs te potifsimùm exquirçrêi,fiqui jlJie iuuenes geometrix, aut alteri phi)ofophi;e ftudio ardé[cr incumbercnt. N ÛC autem magis J1oftros.,quàm
illos amo,potius9; intelligere cupio qUlnam è no{!:ris iUllenjbus in viros probos ell~furi merito vidcatur,Hxc ~pfe pro v~qbus femperçxploro,& ab
ali js ad quos lllu~nes ~ofluerc video,fçpc perçp~or.
Te aüt non paucl fc Çl:atur,& mçrjto.N an) ~ ;lHorum gratil 1& g~ometrix maxime) cocurfu dignps
~aè vidcris. Si 9,llcm igitur na~us es memoraçu di-
no
Na
q;
gnum, Hbenter aucliré. THE o. Atqui , Ô Socrates,
& l~e referre &t: au[cultare decet qllalé è ve!l:ris ci
mb adolefcente jnuenerim.~ fi formoius effet
laudare illu vererer, ne cui foditanillius amore ca~
ptus Yideri pol1è:m.N unc auté ne mihi [lIccen[eas Facies fI/IIi:u
non enim dl: pulcher. Similis tibi ell: , fi mo na[o'& lis Socra
'
t'b
- , ml11us
" 1II e quàm tu refectur.
prom
, ,men
1 us OCU l'IS, quauls
ln ~ls,modum excedat,libere tecu loquor, iCito in
pnm!s me ~ul1um adhuc adolefcétulü repcriffe, li,
cet cu mult1s ver[atus fuerim,tam mirabiJi naWrx
felicitate donatu.Difficile admod u dl rcperire ho H "'0;
, - cl '1
fi
"
omlne 1
mme OCI em 1~~U! & prx c~teris mafuctllm atq; gellio(u~81
e~m ommbl~s v,mle. E~U1dc nec [lliffe vnqua exi- man[~e,[u~
!l:lmo,nec eae vIdeo, SI: l ta natura hnt infiituti.Cre- que V,IflJ;/.
, h' r
'
repenre,(I.II'
terull/. acu~1 v:, lc,lag~c~sq;,& mem~riofi,& doci ficilc.
les,vt plunmu 111 ~pcudlam lI~petusq; prxcipites
[lInt;proruunt enun atq; raptatllr, quéadmodu m
fin,e ,retinaculis naue:, & fur~ofi pOt1US qua fortes
eXl!l:unt. Graues ;une [xpe cu ad difciplinas fe côfe
r,unt,feg?es,torpentes,obliuiofi hInt. Hic verà iu
ImIter, hbere,fualliter,cxpedite,maxima cu mifue
tudi?e addi~dpli?as quxt1ionesq; graditur, vt nec
Illbncus qUlerusq; oki fluxl1s mollior & fuaUlOr
~ideatur, & vt miru fit tantu ingeniu tam mature
,1!l:a peragere.s 0 c. Optima nuncias, [ed cuius no~rorumei~lÏum filius e~? THE o.N omen quidem
elUS audl Ul,fed memor)a excidit , E!l: aut medius ille corum qui huc accedunt paulo antè extra fiadiu
vngebantur?at nunc vnéb.Is & (oei j [ui quid:i hue
aduentare vldentur.Aduerte vtru agnofcas, nécne.
s ~ CR A. Ag?o[c? çquidem.Sunienfis Euphronij
fil~~s eft, vu ,0 amlce, proculdu bio talis,q ualem tu
filll1 ~1arralb , proba~lfsimi ante omnes,qui patri.n:0~11l11n amplum rehqui,t.fed nome puen nOI1 audml. T ~ E o. The<ttetus,o Socrates,nomen eft,patnm011l1lm autem eius tutores difsipafIè vldentur.
Veruntamen liberalitate mirifice pollet. soc R A.
Genero[um hominem narras.iube hue ,lIum accedere & nobifcum federe. TH.E o. Flat. 0 Thextete,
;lccede huç ad $ocr;:ttem. .s 0 C RAT. Veni obfecro The~tete,vt meipfum cotempler, qualem vulJ;l1ln 'pra:feram. Inql~lt enim Theodorus, vllltu me
Ubl filTIllem effe,quod fi vtriufque noftru m lyram
fimiliter temperatam afièreret, vtrllm confdtim Id
erederemus? an mllficusne dlèt prius inquireremus? TH,E AE. Inquireremus. SOC RAT. Et fi talem repenremus,crederem\ls vtique : finautem mu
ficx expenem,minimè? THE. Ita e!l:. soc RAT.
N~I~C ergo ~ ~urx nobi~ eft no!l:rûm vultllum filTIlhtudo, ~lde,dum vtrllm piétor fit qui dIeu nécne. THE. SIC vldetur. soc RAT. Nunquid pH~cor
Theodor~IS? THE. Non, qllod [ciam. soc RAT.
G.eometnclls autem~T H E.Maximè quidem, Ô 50clates. soc ~ A. An & aftronomus? dialeéticus,
m~fi~l1S1,& rehquarum difcipltnaru peritllSl' T HE.
,.' J
Mlhl qUlde~ Yldetur soc R A.Dum ergo in ali- NerCjctlu~~j
qua corpons parte confimiles effe nos prxdicat Jaudaraca 0
1 d
d
cl
' pe • pO
au ~n~ qu~ ammo 0, vel vituperans ,non mul- :~ adhib e~Um Ilhfidel ad,hibendum. THE. Non yt apparet. daiide s,
5,? CRA. 51 qUlden; vero ab animi vinute iàpienpaque }~udaret) nonne conuen~ret p:ec audlcnei,
)audatu Ipfum confiderare,laudabo ;lute fefe ofien
dere?T H E. Omnino, ô Socrates. SOC /l.. A T. Vide
igitur ,ô amice !he~tete,tua jntereft ollederc,me~
eonfiderare.SClto cu Theodo}:us multos Inihi [am
perçgdnos,q~làm ciuçs ,laudarjt ? nullum maiOflbus aç te laudl bus extuhffe. T »E. Bene eft,ô Socra
, tes
�Thea!tetus, V el,de rci~ntia.
No
tes,fed vide ne iocans dixerit. soc.
eil: mos hic
Theodori veru ne renuas qure coneeffa funt, obi j~iens quod hic ioeis agat, ne te!bri eogaf. N on facile efi eius tefiimoniu refutare,{ed audaéèer in epcefsis pedifie. TH E.Agendu efi,fi tibi videt.s 0 CR.
Dic age, di[cis aliqua à Theodoro geometrica?
TH E.Equidé. soc. G..!::a: vero ad aftronomG harmoniamq;,& dia1ecbca fpeéèant,difcis? 7 H E. Annitor equidem.s 0 c.Ego quoq;,ô puer, & ab hoc,
& ab alijs, quos aliquid horu intelligere arbitror,
& quo adaliain his moderate mehabeo, exiguum
vero quiddam dubito,quod tecum, & cu iil:is inue
il:igandum. G..!::arc mihi refpondeas oro . An non
di[eere eft,C1pientiorem in eo fieri q uod qui[q ue di
~noide~ fic [eît? THE. Idip[um. soc. S:lpientia vero .f.1pientes
f~lcntJa & flint quili~et [apiétes? THE. Certè. soc. N uquid
nua.
hocin ~aliqllo à [cientia differt? THE. Q!!fdnam?
S 0 c.Sapientia vide1icet. In qui bus [cientes, in i jfdem & .f.1pientes? THE. ~id prohibet? soc. Idé
igitur Clpiétia & [cientia eil:? T H E.Idem. soc RA .
Hoc illud cft quod dubito, neq; concludere meeii
ip[e va1eo quid [cientiafit, habemus quid adifiadi
camus?~d effe alferitis? quis nofirûm prior ofié
det?~[quis vero aberrauerit [emperq; hallucine
tl1r,afinus,quemadmodû pila Iudétes pueri dicût,
fedeat.Sed qui vineet, nihilque aberrarit, Rex erit
nobis , & iubebit quiequid refponderi voluerit.
~id filetis?N bnne pr~ defiderio dimittendi inci-'
do in ruCHcitate?eupiens vos in di[putationem inducere,amicosq; & [amilial'es inuieem heri. THE.
Minimè hoe,ô Socrates,rufticu fit . Sed ex his pueris aliqué loe[pondere tibi iubeas. N i h~c dlfput:m_
di ratio in[ueta mihi eft,& aifue[eere nuc xtas prohibct,hos autem magis hxe decent,& longè magis
profieiét.Reuera enim iuuentus in omnibus proficit,& vt cœpifii,ne dimittas Theçtetum,[ed eum
interroga.s 0 c . A udis hoc, ô Theretcte, qure dicit
Theodorus?cui tu, vt opinor,libéter 0 bedies. N eq;
cnim [as cfl, vt huiufmodi in rebus .f.1pienti viro i u
uenis min 9 pareat.Ingenue ergo re[pode, quiâ-èiIè
fcienti5. opineris. THE. Parendum cil:, ô Socrates,
hillladiffi_ quando quidé vosimperatis,fi qua enim in re ab Gr
~ti()fCiëti~. r:wero, corrigetis. soc. Faciemus proculdubio,fi
quo modo poterimus. THE. Videntur mihi felentix elfe, q llX quis à Theodoro difeere poteil:, geometria,& reliqlla,qll~ in fuperioriblls enumeraih:
prxterea cerdonllm aliorumqi opifieu artes, & 0mnes, & fingulx nihil altud, quàm [cientix [unt.
S 0 c.Generosè ae magnihcè,ô amice,de vnoroga[Us, mu1ta ae varia pro fim pli ci dedi!h. T H ~. ~a
ratioe id ais,ô Socrates? S o. Fortè nihil dico, quod
tamen pute indicabo, ~oties artem cerdoUlca di
cis,nihil aliud ais, quàm conficiendoru ealceoruffi
fciétiam~T H n. N 1hil aliud.s 0 c R.~d potro, eu
teétonic a,id dl: fabrilem artem?nUl11 aliud qulm li
.gneomm operu [cientiam ?T H E.N il certè. SOC R.
ln vtri[qi igié i~ dedaras-, euius vtra'!; fcientiac1t?
TH E.Profeéto. 50 c. Qi;,xftio vero noftranô hœ~
crar,quoru [cientix,& quot fint, non cnim nume; ldi grat;a qllxrebamus, [cd no[cédi quid jp(a [cié
tia fit.Ap nihi1 dico?l1 H'E;Imo reélè.s 0 c. Aduerte & hoc: fi qulS nos de aliquo horu vilium vu1g._
riumq; percontetllr, veluri de1uto,quid dt, ei~; re
fpondcamus,lutum \.:oru qui ol1as, 1utllm çoru qui
puppas,IuWl11 corum qui lateres fingunt,n6nnl! ri
.di cu li vldeamur?T H E..Fortè. soc. Primo quiden}
quo~ putemus ellm qui interrogat,intclligere e~ il
95
10 noUro re[pon[o poffe, fi dicarnus Jutum, & vel I~oll~~o1im:
puppariorum,veI aliorum quorllmeuq; artificum po lcllg~~ra
t antlJm add Imus: aut putas nomen qUI°fipla rel ell~ •oropnu.
iu[qu5. inte1ligit,qui nô nouit! quid fit ip.f.1? T oH E.
Nullo paCco.s 0 GR. Ergo neqi ièientiam caleeont
intelligit,qui feienŒ\ minimè nOllit. THE . Nocer
tè.s 0 c .Cerdonieam quoq; no intelligit, qui[quis
ignorat lèientiam,& aliam vllam artem. THE. Siç
eft.s 0 c. Ridicu1:dtaq; re[pontio eft, fi quis interrogatus quid [eiétia fi~,artis alicuius nomen re[po
deat.Aliellius enim elle [clentiam, cu non hoc ro., .
getur,ille re[pondet. THE. V idetur.s 0 c R.Prxterea,cu lieeat fimplicîter ac breuiter re[pondere, per,
imméfllm circuuagatur. ~éadmodu in qurefiione de 111to,leue quiddam , & tîmp1ex referri potefi~
quod terra hllmorf commixta,lutum eft. Cuius au
tem fitlutum, prretermittcndu. THE . Facile nunc~
ô Socrates, ita videtur. Videris enim petere quod.
nu per mihi , & $ocrati InlÎe tibi in nomine fimili,:.
dilputantiblls in mentem venit.s 0 c. ~id i{lud,ô)
Theretete? THE. Theodor 9 hic de poteftatiblls [cri
pfit magnitudinis tripedalis, & quinquepedaUs,.
quod longitudine nô tint pedaH magnitudini co- :--_ __
men[uratre.Eodemq; modo di[eurrens, & e1iciens
fingula v[quead magnitudinem [eptem & decem
15
pedu,in ea tandé conllitit . N obis igi! tale qlliddâ
ln menté venieb:lt, ÇI.a infinitre numero potefiates
emerferunt,eonandllm eil: qui in vnu eompn;hen- Lacera hudantur,quo omnes exprimamus. soc R. N nm igi- ius cetrago:..·
tur inuétum tale quiddam eft? THE. Mihi quidem; n~ [~nt m~
videtur,confidera tu quoq;.s 0 c R.Dic. TH E.Nu-' dia lt~r tria
oc
d O °fi
V
r & qUlnque,
merum omnem b lrana lUI ImUs. num qUI.POl- &Clt ei5 [UIlC
fit requalis requa1iter heri, quero in figura tetrago- longirudine
no comparauimus, qUJdrangularem & xquiJate- i~coômé[ura
rum appellantes.s 0 c.Probe. TH. Et ql1iinter hue ~llta, p,ote_n
Il.
r.
ua-liverobO
coo eH,
me dolUS
ClI1U fimo dOllunt
tna, & qll1nque, & 0- me
ura 1IO
la
m ·111S numerus qUl neqll1t requahs xqualiter ficri, produétum
[ed ve1 maior Tari us, ve1 minor frepius fumptus fit; enim illoru
maiusq; & minus ip[um latus femper cotinet, figll eIl: çquale te
rre a1tera parte logiori comparauimlls & l'lUme(q tragono, v~
I? .. ~et.
a1oter!\- pan; 1onglOrem voeauimns.s 0 c R A.Egre
gl~,quld tu pOfiea?T H E. Orones lineas, qux requi-o
latetu~,& elanum numerum quadrant,longitud.i.:
nem elIe dehniuimus:qux alltem a1ter;J. parte Ion
giorem,poteftates,vtputa qux Jongitudme illis,ne
quaquam commen[urabiles fint,planis aurem quç
poffilnt ellent commen[urabl1es : & circa [olida aJllId quiddam huiu[modi. soc R. Optimè omnit!>
ô pueri.~are Theodorus haudquaquâfalfi teftimoni j reus fore videtur. THE. Elllmuero,ô $ocrates,quod de [cientia (lllxris ,non ita vt de I?ngitu-,
dine & potétia refpondere vaico l qU;Hlqua bUillf"",
modi qlliddam perquirere mihi videris.~o fit vt;
[alfus Theodorus viel[sim appareat;s Q c. ~d ve
rorCi te à currendi velocitate laudalfet,addens nullu cx pueris promptiorem cur[u vidHlè:ddnde cur
rendo lX ab adu1to,& celerri~o q llod~m vincaris 1
vnu putare's minus e~rp ~e' vere l~udaae?T HE. N e~
quaqllam. 0 CR.Scle~1tlam vcro,vt paulo antè di~
ceba~,le~lO g,ll~ddam lI1uentu, an pr~lle potins [u..,
premllnrq; dlels? THE. Per Iouem lupremum aH..,
quid arbitror.s 0 ~ R.Confide vinbus wis, tcftifl\Q
niumq; Theodon ne panlipendas. Annitcreomni
ftu~io ~c ahj~,tü etlam de ipf.l [ciétia, rationem
"
qUld fit,co[eqlll. TH E.Annitëdi caula, ô Soçr.nes, "
hx,c agemus.s 0 c. Age iam bano anï'mo cfto, egre",
~IÇ nanqi modo ex~)o[uHl:j . Cpn;lrç irpiç5.s re!pô..
ftoncm
0
0
-
0
"
0
L
0
0-
0
0
0
0
0
0
'
0
0
..
cu
0
1
•
�Liber decimustertius·.
'
p hftetnces.
. '
Diana freri-
les obfte~ri .
~es fierÎ yç~uit.
n,
b.
.........uare 0
~etrices nI?·
'int elfe pro
nuba:.
Ars obfrmi
Cil Socratis.
,
.
fionem illam de potefiatibllS, qlle01jldmod~lm eas
muitas vna fpecie compr~hendebas, ira & fciétias
multas vna ratione compleéb. TH E.$ejto,ô Socra
tes,me id fxpenumero çonatum fuilfe, du b~s tuas
quxfiiones circuferri audirem. Ver\lm neque mihi
ipfe perfuadere poi1um idoneum ad bxc me elfe, fa
tisue habere,neq; aliu au dire, vt tu prxcipis djfputantem, fed neque ab inquifitione tamen defifiere.
soc, DoIes 1ô ilmice Tbextete, exeo quod non vaqlU$l~4 grauidus es~ THE . Ignoro,ô Socrates,fed
qujd mibi acciderit piço. s o. 0 ridicule~no audilH
ei1~ mefilium obfi~tricis geflerorX adlllOdii & feue
p~ . pp,!!naretx?T H!!.Aupiui equi~em, soc, Num
quod & jn eadem arte verfor audifii?1' l! E.N equaquam. S 0 c,Scito ita eLfe, nec me tamé eoram ~lj js
prodas,Latuit eoim haétenus omnçs~qu?>d h~c ~r
te pr~ditus fim?& hi vtputa ignorantes, hoc qpidemde ~e non prxdjcan~,fe4 quod abfurdifsün~ls
fu~,& hamines in ambigui~a~em induco/hoc ;tUdifii~ THE. Id prorfus ~ soc R . y 1S tib~ caufam hu.ius afs;gnem? T ~ E. ~ldni yelirn?s 0 C R: ~les
. . ac~aC
('·1
dl·
.filOt 0 bll.·
. ~~etnces, coglta,
J e quo yoo pçrcl-:
pies . S~is enim quod nulla ex Hlis quadiu eoncjpit
paritq; p~r~uriétibus opitulatur ,fed cu iam ad f<J!tum ihep~x (unt ipfx . T H J'. Prorfus. soc R . Çau[am buius Diana ferunt, <jux cy fi.erilis fit, Pqrt~lu
tuteli fufcepit,fieriles obft.e~riçes fiçri vetui~, quopia~ humapa natura imb ecjl1ior efi ad ;utç~ earu
rerum,quas nu~qui experta efi, his ~uté gua: propter a:ta~em ,:oncipçr_e jam non poLfunt~ jd i~1 pe~a
uit fimilitudinem fua honorans, THE, Yenfimlle
id9..ujdçm.s 0 c .Annonidquoq; probab!le,ac ~e
celIariu eft,quft prçg~antes.~nt,~ qux no~acutlUs
ab obfietricibus, ~ua ~b ah)s aOl.mad~ert1? T ~ E.
Omnino.s 0 c . ~lllet1am medehs, & llleantatIonibus obfietrices excitare , ~olliréue part us vexationes vél,lent,& xgre parurientibus opitulari, fœ~
tusq; educere,& fi intempefiiuufore videJtur, ob.
~un8ere atqi retrudere. THE. Vera narras. soc 1:\ "'.
N.unquid & hocdeillis :mdifii, quod tanqu1 pro.,.
nubx in coficiédis coniugijs aptifsim:e funt?q uippe que; ~ptime callent'<iuàm cui iugare ad generofx prplis p~oçre;l.,tip~lé <:>porteat. T .H ~ . Haud.[atis
id noui. so c.Imo [Clas 1I1~lOC plonan pon ~lnUS,
qui in vmbilici ipfius pra:cifione.~i~ enim,~lte
riusne,an eillfdé artis eLfe putas, curarç!çolligereq;
terra: fruétus?& rurfus digno[cere,qlJOd ~n fol~lm)
quim planta~,qu6du~~emen iae:rep~eeM?T ~ E.
Eiufd~m.s 0 c.In f<J!m1l11S flutem,o arl1lee, flltenus
facultâtis hoc,altcrius i1h,.l4 exifiimas?1' H E, Haud
fanè conJ.1eniés ~fi.s 0 c.Haud c~rtè? fed .prop~er i~
~ufia apfurdamq; ma:is!X ~<J!~~n~ ~on~unéb.?ne,
cui lenocinium po me efi,coclhadl matnmoJUJ off1.cillm fugil\~t obfietriees cafix, vercnmrq; ~e pro
•
fi ·d 1 . .
la~dabili Hudio lcno~inij notet.ut) lq~l em eglt1:
mlS obfictridbus foIts conuen1t rcçre marcs fœm!
n~sq; iugare.'T H n.Cofiat. soc. Itaq;,id-!!~ obfie9
tricum officiii,opera mea q uo~~m9~0 leU1 • N e~;
9
enim açcidit mulierib , vt aJjqu:l~o fimulac~a, a~l
quando res veras pariat. Hoc ver~ haud facJle dJ[~
cernerc efi,quod tî c6tin~eret, maximu pra:çlarjfs~
mumqi oLitetricû munllS effet, veru à f.'\l[o dj[cernendi.Tu vero quid fentis? T H E.Idem PFofeao.
S 0 c.Arti v~r.o ~n~x adefiquicqui.? fldillfln.lm ob{lctric~am dlhge~Jam aUlnet. Veru ln hge prxfiat,
ÇlJ mari bus non fœminis parturiétibus fllCCurrit,
~ ~ an!p1arum fœtus non corporum fpeculatur.
Poti(simùrn auté arti meç hoc inefi,poffe videlicet
djlig~nterexaminal"e,fimulacr{Hnne & fal[um, ail
nati~u a.~ verum qllidda iuuenis cogitatio pariat.
Q.!!Jncua quod obfietricibus, idé & mihi accidir.
fierilis fum,& [.1pientia vacllUS; & quod mihi obie Cu r Socra·
q:runt multi,quodinterrogé finglllos, refipondea tes inter ro '
·
. III·h·lh
b •
.get fempcr,
nu 11 l~propterea
qUIa
1 a ea, quod f.1pleter refi ndeat
r.
.
,
.
..
b
é1..
1
re
po
fiP?n d. ere pO~sl1n,vere l11mlu 0 ie~at 1l1illS profe- nunqualll.
éto h:rc dt caufa: partllrientjbus ulccurrere Deus
me.c~git,gençrare Ji'hibuit.~ocirea no fum ipfe
qUlde, vlla.l~ re pro~fus hlpiens,neq; extat aliquod
mex menus llluentu ex me natl1m. ~i vero mecu
ve:fantll:,prindpio quid~ f 11des apparent,fed me.\
~elllde çoflletudl~e hl qUlb 9 peus ipfe fallet , miru
111 modum p~OfiCluot~Vt & ilbijpfis,& alijs videntur,ho.c t~~e .c?nft~r,quod nihil vnquam à me di~cllm,~~o 1pil III (~lpfis ~gregia muita pofsidentcs,
llluemur· Obftetncl fane muneris Deus & eoo cau
{<l,quod hine maximè çonie;tare licet. N an~mlliti
quon~iii h?c_ignorates,feg; ipros eaufam exifiima~es,~~ qUld~ {prellerunt,forte ~b alijs perfuali:vnpe CJtlUS qua decebat,à me di[ceLferunt. Hi abeun~es,ob prauum congreJJ~~ c~ter;t aborfi [unt:atq;
Inulper qux ego obfietncJa ope ex anim:r illorlllU
v~fçÇTibus ja~ eruerii,malè nutriétes, penims perd~~~runtlquIppe cum falf.1 atqj fimulacra veris nimlu ~nteponerent.Po!hemu & iibi & alijs indoéti
funt ~ifi. ~orum.è ~umero vn 9 Lyfimachi filius
ext1tJÇ Anfhdes, ahJgi permulti. Cùm vero ad me
.rellertuntur,congre!Iu meo itenl indigentes euq'
,uirifice atfeétantes, nonnullis fiarim dxmo~illl~
~:u~ ço~gredi ,prohibet, qui.btlfda~ contrà per,u lnn,q1l1 denuo valde proncmnt.N a & hoc cum
parturientibus eomune f.'\miliares mei patiuntllr.
Vex~ntur\eni.m, & diffkultate diu noétuq; mu1ro
Plagls quam Illx replentur.OE,ë quidé dolol'(: tam
~xci~a~e,qu~~ fedare artificillm meum vaIet.Atq;
~ta qUldem lfil habent. ~andoq ue vero, ô Thex~ete,Ç!f~c~n~i mihi.no videtur,aduertés Ç!.a opera
mea no llldlget,eos hbenter cum alijs in matrimonÏl~m çorul.o,~ vt cum 1?eo d~cam,ac~te prç[agio
qUlbus p)oufs.lmum c.Ol.uun~b pro~cia.~.~orlJm
mult~s .1 ~O~lCO tr~d!çh, mulros etla ahJs [.1pie.ntib~IS dlU101S~i hO~!n1bus, ~ftC, 0 optime, omnia
pac o~ ç:au[~n: alpu~ repeU).l\.pgienim te coceptu
q~odagrqU1du~ufp1Cé\ba~,quod &ipfe putas.Comlçte ~rgo te 011h1 tanqua obfictricis filio , & ob(letr.tCJ~ faelll~a~js longe perito, & q ux perq uiro
an~1te~e rr?_v~n~u~ re[ponder::& fi cx ijs,qux di;xens d!fcutletl mlhl, fimulacru potius qua verUm
appares refutauero atq; abiecero? ne fucçéfeas oro,
<],~ema~m?~um primo paf tu puerperx rolét. Mul
U lal11,O mmfice ~ldolefççns,aduerfus me fic affeéti
~unt:vt ve~ 1110~fibllS jnuadere vellent, fi quiido de~Jr~mel1~UI11 ilhquod illis ;lbigerem, non putantes
Id a me peneuolétiafieri,cum cos lateret quod nul
lus. Deus mal:u?lus efi hominibus, nçc ego tale ali
qUld ma~cuolçtJafacio. 1'4ihi planç nef.'\s eLfe videtur adm.1tt:r~ fa][um,ac verum refell,::re. R urfils igi '
tur à pnnclplO Thex~çte, quid fciétia fit, vt potes)
e~po~ere.ten~a;qu~d vero ~on ~ofsjs, pequaql1am
dlxem. S~ emmpe, vofuent,a.dillperitq;, poteds.
THE.
Cum
ttirpe. ei1èt ,,,
fi
. r.
ftu
i1ta,o
· Socrat~s,lUbeas
,~
da de6'
ql1lS !LIam en{enpam non proferret. Videtur mihi s~c.u (cie~'
quod qui[pia (cit,id [çntirç quod (cit: & v·t nuc ap 1I:l!l~ke {,~'
l'aret,nihil aliud {cientÎ:l efi,qu;llll (en[us.s·o c R Â. ~~~'.
~a genero(c rc(podifii,ô puer) fic enim IOqlli eu .
qui
�The~tetus, Vel, de Scientia.
97.
qui quicquam definire velit, oportet. Sed id comatq; perdunt,alia vero conferuant,itaq; Colophomuniter confideremus, vtrum fœtus hic falidus,
né nunciü denique adigam.ipf.'lm fci!icet carena au
réam Infllpcr adigens.qlla quidem nihil aliud prrean vanus exifiat.Senfum ais fcicntiam dfe. THE A .
Aia.,s 0 C R. Vidcris vtique definitioncm fcientiœ
ter'folem Homerus intelligit: quia quoufql1e folis Catena au~
circuitus perfeuerat,omnia ti deorü, quàm homi_ r~a Homen
haud abieélam intuliffc,fcd q uam Protagoras mor.
fieruan t ur. 11
r: 11 aute- h oc qua fi1 l'19na- 1hoad.'
do tamen alio,indudt. Inquit enim,rerum omnili
num lunt"atq;
menfuram hominem elfe, exifientium quidem vt
tum ftaret,confefiim omniadifioluerentur, eueni(nnt,non exifientium vero, vt non funt.legifii vnretq; quod dicitur, furfttm deorfum omnia. THE.
Mihi quoq;,ô Socrates, eadem qua: dicis fentire vi
quam?T H E.Legi equidem frepenumero.s 0 c.N On
ne fic ait:quaHa fingula mi hi vidétur,talia mi,hi efdetur.s o.Cogita igitur fic, ô optirne,circa oculos:
fe~qualia vero tibi,tibi quoque talia: homines auté
primum quidé coloré quem dicimus album, no.o
l'trique fumus . TH E.Sic cèrrè ait.s 0 c. Atqui proelIè ipfllm aliud quicq uam extra tuos ocutos,neq;
in oallljs, neque ilIi tu locii certum attribuas. Iam
babile efi fapientem .virum nequaqua de1irare ~ feqllamllr igitur.An non frepe Rantevéto codé, aBus , enim elfet in ordine maneretq;, nec in generatione
vlterius ·eiIèt.T H E.At quomodo? soc. Seqllamur
nolhûm riget, alius minirhè? & hic quidé Ieuiter,
fcrmonem fuperioré,nihil fecundii feiplùm vnum
iIle vehementer?:r H E.Procuidubio. soc. Vtn1 di..:
cemus tunc ventum ipfum in fcipfo frigidum, aut
quictda pônétes,atq; ha nobis niger albusq; & qui
non frigidii,vel Protagorre credemus, quodrigéti
uis alius color ex incurftl oculorü motuque debito
fit frigidus,non rigenti minimè?T H E. Videtur.s o.
genitus âpparet.Etvnumquodq; quod coloris nomine ap'pellamus,neque imprimens oculos,neque
N unquid ita vtriC).uenppciret?T H E.lta.s 0 c. Appa
rere autem [entire efi?1Il H E.Eft.s 0 c. Phantafia ita
imprc1lus erit,(~dmedius qllidâ cuiq; proprius.u_
que & [enfus idem in calidis ereterisq; huiufmodi.
feétus. An tu aiIereres,qualis tibi vnufquifq; colot
~alia nanq; [entit qllifque,t:tIia cui que videntur
apparet,talem canibus etiâ,& fingulis animalibus
effe.T H E.Vidétur.s 0 c.Senfus igitur exiftentis rei
;lpparere? TH E.N on per Iouem.s 0 c. ~d autem
fem per eft,& fal[us nunqua,q uippe eum fciétia fit.
altcri homini,& tibi?num fimiliter vnuf<j.uifq; apTHE. A pparet.s 0 c. N bnne per Gratiarü numina
parere videtur? An potius nec tibijpfi ide,eo ~uàd
egregia f.'lpiens Protagoras er:\t? & hoc nobis honunquâ tibi ipfe fimilis?T H E.Hoc potius quam il
munçulis de plebe obfcurè fignificluit, difcipulis
Iud opinor. soc. Si igitur id quo menfuramus, vel
autéln arcano veritaté expltcuit. THE. ~o patto
quod attingimus magnü, vel album, vel calidii eficl,ô Socrates,inquis?s 0 c.Dicam,nec concénendit
fet,nun9..ui in aliud quodcunq;'incurrens,aliud faqllidé,qllOd nihil in feipfo vnum certum efi,neque
étum eilet ipfum quidé, vtputa nihil mutatum.fin
reétè ipfllm ex fe hoc quidda, aut quale quid denoautem men!uratü quod attingimus, vel ;llbvm, v(:l
minare potefi.Etenim fi magnum appellas, rurfus
calidii effet, etia fi nihil accidat aliud, pati~t\lrue,.
paruum etiam apparet:& fi graue,leue'iterum:caipfulll quoque nihil patiens mutabitur.N i in prçdemq; de creteris ratio,quafi nihii fit vnum,aut alifentiaamice,mira quçdi,& deridendafacilè dicere
cogimur, vt ipfe quoque Protagoras, & quifquis
qUid,am quale.S~d ex latione motuq; &alterna co
mixtione fiunt omnia qUa! eiIè dicimus, non reétè
alius dufdem fententiç eftlcontiteretl,lf, T H ~,Q!:!...o
paéto?& qualiadicis? s 0 c.;Brel1t;eJCe~plum a~ct..
,~rnnes fa- denominantes. N ihil eOlm eft vnqua, femper auté
~:ttes. cxcc- fit.Et in hoc omnes per ordinem fapicntes excepto
pe,intelligesqi quodvolo. Talos fex fi quatuor ap' V
.0 P~rme 'cl
r-fc
•
P
'
H
l't
E
ponas,plllres eile,quàm quatuor dicimus ac dimi.
nlde dixere ParmeOl e COle ..eru:". rotagoras, .. crac 1 us, , ~
dio f~perare, vn.de fefql1ialtera proportio nominaQ~nia fem- pedocles, & poetaru 111 vtroque poemate fm.ml,ll!
r.tranCmu comœdiil E picharmus,Homerus 111 tragœdla. N a
tur.S,lI: duodcclm,pauciores dimidiumq;.nec aliri.
eum Oceanum diceret deorum generarioné,& ma
ter dlCI poteft.An tu aliter?T H E A.Equidem nullo
trem Tethyn,omniaexRuxu motuq;genitaprre~
modo. s 0 c.~id ergo? Si te Protagoras, an abus
dicauit.An non id proferfe videtur?T 11 E. Mihi ve
quiuis interrogaret, potéfl:ne aliquid, ô Theretete,
ro.s 0 c.~is ergo aduerflls tantu exercitus,eiusq;
maius aut plus aliter fieri, quàm adallétum? quid
refponderes? T H E.Si quod mihi videmr, ô Socraducem Homerllm pugnare alldeat, quin ridiculus
tes ,ad hanc quxftionem protulero, non poife aifehabeatur?T H E. Arduu efi,ô Socrates. s 0 c.Ardllii
uerabo. Sin auté ~d fuperiorem p~fit~om:m refpe~
abfq; dllbio Thextete,prxfertim cum hrec huic fer
xero,ne mihi forte repugnem,pofie dlcam.s 0 c,lle
moni argumento efft: pofsint,quod vt effe,aut fieri
ne atque diuine per lunoné,ô amice. Ergo vt videquicqua videatt1r,motus f.'lcit,non elfe autem & in
tur,fi refp6deris ita efiè,E urypidi s il~udeuenie t, V t
tcrire,quies.ignis enim calor~ue qui alia gignit,&
linguairred:trguta maneat,mens aute redarguatur.
regit,ipfe ex !atione friéboneq; etficitur:hic alltem
TH li.Sic certè. soc. Si igiturcgo ac tuf.:1cundi la1&11'
motuS cft an non ha!c ignis ongO?T H E.Hçc certè.
Il Ynde. soc R. ~inetiam animalium genus ex eifdem na
pientesq; elIèmus, pofiqui ornnes me~~is apg4los
excuf ificm lIs,moJC vehtt ex abllndanu ft,lils quifq;
fcitur. T H E.Q~}dni? soc R. ~d corporum habi
vires periclitantes,& in h~c hare_na. fophifiarü ~otus?an non orio & torpore corrumpitur,exercita_
re congredientes,oratiOmbus,coRIÇtarcmur. N iiç
tione autem motuqi plurimum cô1èruatur? T H p..
autem vtpote rudes, vo~um~s ha:c primum fecun}lercitiaco I~a. s ,0 c. Animre q.u oqi habitus di~ciplina & medum feipfa contemplarJ~cu1Ufmodl fin~ qua: cogiperreadcor_ dltatlOne,qua! motlones funt,doétnnas confequi~ ~ ani- tur leruatttr ,arque perficitur: Orio autem,id dl. no tamus,&vtrum conuel1lat nobis inter nos an non.
T H E.Maximèql~idé id velim. s o. Nec mi~ùs ego:
11).
gligent.ia,& pigritia, nihil penitus difcit, & ti quid
fe~ Cl!~ ita affcétl fimus,tranql~ille prorflls, vtpote
didicerit,oblilllfcitur. THE A.Et maximè quidem.
otlOh Herum fpeculemur, 01h11 fuccedelltes inuiS 0 c.Bonum itaque tam in anima,quàm in corpocem,{ed reuera nos ipfos excutiétes,q ualia fint ha:c
re motuS eft,quics vero contrarium. THE A. Videtur.s 0 c. Prc:terea in ijs que.: ferenitates traqllillitain nob~s v~fa phantafmataqlle. ~ibus primü con Phatafmata
fideratls dl,emus, vt arbitror, nihil vnquam maius
tesq; vodtur,hoc ailcro,quod quietes putrcf.lcÎut
i
minus
t
�Liberdecimustertius.; ~
min usue fieri, ve1 mole, vel numero, quandiu a!qU3
le f bijpf: pcrm anct,no nne lta ~T H li. A. Ita p: 01Jus:
S 0 c; Deinde CU I nec additur, neque [ubtrahttur:th
• qUid,hoc I1cque ere[cer! vnquam, neq; decre[c~r~,
l~
fémper autemrequ alecofifiere. THE. Valde qUlde.
soc. T ertIo ver p dleemus, quod al1~é non.erat, &;
pofrea~fi,nifi fiat,& faâ D. fit, elfe non polfe. THE.
Sic'profeéto vldctur. soc. H œe vtiq; triaeoncelI:'\
pugnant i nter fi: nob~s in animo, quâçlo ~e t~lib~s
illis loquimur,vcl q uodo btemur me [ene,dum
tus maneo, nulla in parte auétus minut usuc, code:
in anno te iuuene maioré nune elfe, pofiea vero mi
nor'é, eum mole:; quidë mea ablata non fit, {cd tua
du nta}Çat ~dall.éh.Sl1qln ~1nq; pofrea q uod ~l1tè nô
~ram)nib!1 tamé faàus abfql1c cnim heri faétü elfe
impo(sibtle.nilul au.të molis amittcns,:nunqui mi
nus e.fi t'étllS iÎ.lm;;·Eta lia huil1s gçneris infinitil ip
multis aecidür,u hltc admiferimus.Die flge,ô ThcC2
tete, Videris cnim milll haril rerllm non i ~ peritus,
'C H E. Per deos,ô Soerates magnoperequid ifiafint
admiror,interdumq; ipfa maximè in[plciens tenebds offundo r.s 0 c. T heodorus,ô amiçe, non malè
de tua w gelllo coniet"tail'e videtur. MaxiIPè enim
l'hi! Cophiç philofophis hoa vfu venit, vt admirelltur. N eqi e..
F.in~ir~urn. nim aliud pr~ter hoc cil philofophia! principULm.
Et qui lrim Th;mm:1ntis,.id efi admiratiolllahlii
éilè tradtdit, non abfurde originem dus explicuit.
Sed vtrl1m percipis, quam ob caufam talia funt ex
Clujb us Protagoram Ioq ui alfeuerauiml~s; an non?
TH E.N ondum mi hi vldeor. soc. GratiJ,1taq; mihi habebis,fi tibi viri,imo virorü eeleberdmorum
inrelligentix veritatcm abditam re[erauero? T li E,
~fdruhal?eam? & lllgentemequidem. soc. Co ..
templare l~m,& fimu l diligenter caue {le quis pro,..
phallUS ha:e audiat. Prophani vero funt, qui ~ihil
âliud ellè putit,qulm quod pugno tenere poilunt.
Aél:lOnes vero gcnerationesq;& quicquid inulfibi
C?pl~i~ dic~ le efi,1O coru qUa! funt num ro nequaquam habét.
~I~ ~ Ibl.l ca c TH li. D\lros nimium & protcruos homines ô 50• ijuIÎlbtl~,
, .
'. ,
Sl "
d' ,
"
cra[(s,memoras.s 0 c . unt 11 qUI e,o pucr, a mu ..
fi!) ad modü alieni . .Nce defunt alij qUldam elegan..
tiore ,quorü tibi my!l:ena narraturus fum.Prinei ..
pium aUte ~ pcineep St!~i.tex qu.o ca 9,ux modo di..
. . d' - ximus manat, qllod [clheet VPll1erhlm hoc motus
O plOt!> ,ce
d
. 'h 1 M
'r.
.
,iuln v ~ù uer eft,& ahu rrre~eT mot.u n~ l,
otus vc~o lpecIe~
[um aile mo du:r:& mulmudllle qUld.e m vtraqi l~fin~~a, potcn
J \lm ,& pra:- tlam autem a!tcrl. agendl, aIrera patlendl habet.eJ(i
Jel Jllotum h
Hu cOI>ulfuq'
. mutuo cffeétlls eueniul:
ni l;i1,
arum cog~.e .
. ) . .
b' .
. .
1'l11~ero inh nltl, [peele geml,?l, ~cnfi. ll~ ~ldeltee1!
ge fen[us,qui [empe! ç um [ç: nh.blh çOJnçl.dlt,afqu.e
congredit\.lr.~cn(uu hœe n?mlll~ [un~, vl[us~aud~..
tus,olfaéçus,gufil1S,taaus q;frigldoru,~e~ltdoru,
QE.os fc: quutur v?!~ptates,d.olores, ç~pl~ltates,at
(lue timorcs ah)' sq' affeétl1s mnumcuqmdem fine
,.
l'G
'fc
1lOmll1C,nomlOtltl quoq; p e rm~ Cl. C?US ~ut~ en
flblle iènful cu~hbct cfi cognl.tu.Oml1lgcfl1~ vIClo:::
Jllbu s,çolore~ oml1Jgeriii~uriblls jtidem vo~es,ere.,
t cnsqi i(: nGbLl~ ~lia {cnfibl1jl çogn:lta finl1lt:er a~
fUnt.~ld IgltUr,Ô Thca!tetc1{çrmo hiG a9. f l1 ~ eno
ra? ld ucrdsriei'T Il E.I ;.ud c U1~le m mu tL~m,o SQ.,
crates, s o c, Vld e igitLlr,l1um hoc paéto ad eX.JtUl~
pel' ucatur,Illud çnim il lH vUlt:0Ii1111.1 hxc v1delt~
at vr diXUTIUSapita. 1 ,?OrUm~, motlb us vcl oclt;ttell) t .t dltalcm u:;: lOcHe. l.U:!ftenu ;giw r tard lcas
~~r::'fr , in code:: & ,ld proxIma, motil obrmet~ atq; Ira
g\! nCl ;t[. '-2l!.x vero 11e gig nütur, veloeiora lunt. Fe.,.
r untur CllÎuh &. 10 Jatione iIlorü motus cft. Cü lqi.,.
.,
P:
>
..
Ut! 0cühh,auf aHq uid eorum gu:t ac~e(sit,
atbedipem/enfi.lmqlleC?gnatil gignit,qua! nunquâ nata
fulllen~ dum lll.oru altcrurrum ad aliud quiddâ aduent;lllet,tu~c C'wè interimdum fertur vHio qllidé
ab ocuhs, albcdo ;luté ab co quod coloré tllm ex fe
çdi~,oculjs viti. one repletur) videtq;,& faétus cfi n~
Vi U0,fcs! vid~ns oculus. QEod vero coloré tûm ex
fe erlit,albe.dinl! repletum efi,faétum q; non efi albe~Q.,[ed album ~ue Iignum fcu lapis, fiue quiduis 01h.yd quod fort~ fit cploJ;c huil1[modi eoloratu:eogem~; pa~o ~e alij~, vt de c;llido & dl1ro,cœterisq,
Ol!)010US Hldicandu. N ihilex his ipfum feeundum
fé '1lJ.icq,uFl~ elfe,quod.& in fuperioribus difputa':
bamlls,fe.d .1Jl routuo eogrclfu omniahed & omqi
gen~,prôpJ~r m?tu?1.~onjam tam agens, quàm
pauens.vllum ahqUld dfe per Ce haud.firmiter,vt a. .
ju?t,eog!tare lic:t .. N ~q.; cn~m agens quicquam cft
pn~s,quam pauetl eo~red~atl1r: neq; patié,s prius,
quam agentl . ~od cnuu cogreditur ahcUl,& vim
e~den?j h~bet,vbi in ~~jud in~iderjt,ibi tum pritnu!flauens apparet.Ex lJS omm bus {equitur,quod
al> initio q~lOque diximus,nihil eLIè vnum feeundii
frip{um,fed alieui [emper fied, ip[um au té eilè vndique excipiendü.licet nos in fuperioribus eon{uetudine quadi atq; infci~ia, illo {,ilieet ip{o eLIè vti
frepiuS"coa:é l:ifuenmus. Veruntamé, vt {apiéntu {er
m?'d~~at,n111~0 modo prœ~iciidum e~ ali.q uid .vel
ahct11 ,vel mel,~ut ho.c;Jut IlJ ud,aut alJquod ahud
pOrnen quod exlllentlam fignificet:fed [eeundu na
tùr~m enu~ciare oportet,quod aganrur,quod fiit,
quod corrupantur,quod mutentur:nam fiquis ali..
qUId [ermone eonfi[tere alfeuernuerit, facile redar_
gui poterit.Oportet auté & figillatim fic 10qui,Jt_
que de cunéhs invnu eollethsdn qua eollatione ho
mïné poniit,& lapidé, & v~iiquodq; animal ae [pe
dem.Ha!cn.e,ô Theret.ete iueunda tibi elfe vid'étl1r~
eaq.; ranqua Ubl plaçe.i.t degufiabis?TH E.Ignoro,ô
Soerares,& de te etia ambigo, vtrum ifia tanquam
tUa! m.cnti corona referas,an me potius tétes. soc •
Non r.eeordaris,amicc,me nihil ho{ü fcire, nihilq;
ralium vt meum mlhi vendicar.e ? [um cnim ifiorii
Jlerilis.le aut obfictricis ritu agita atq; e~erceo)at
q~e. huius gratia t~ jncanto,& qu~ qu~{q; {apientii
glxlt,gu{t;lnd~ prrebco donee [ententia tuam in lucern educa~ . Cùm demum eduçh fuerit, tune pri1l1um.examlnabo,fi~n~ vana fierilJsq;, an fu:cunda
IX. ~o hda.Al.ld.a aer 19ltUr IX connaurer bene atque
vlrlhter OplnlOnem tu am in his, qUa! te rogauero
.i am pro me. T 1'1 E.R oga igitur. soc. Die num tibj
plaecat, ~ihil elfe, [cd fieri femper bonum ae pul,hrum, & quotcunq; paulo ante dinumerauimus.
THE. Dum re audio djlferenté, mirum in modl1m
probabilia,& admittenda vldétur.s 0 c.N.e prçternurtamus ergo qUa! refiant. Reliquum efi cnim vt
",
r
.
1..: ' ,
"
r.
'
neCoJtlIlI!
delOmm)SmOrulsq;
eum al l)S,tum
iOlaniamaxib's,6
'd ~
&mo r 1
me l.'a,& de co quod peruerfevidetur, vel auditur, rra l' ro~~~o
vel all~er quomodoeunq u.e [entitur.N ofii enim in ram.
hjs omnibus {ermone <J.ué [uprà retulimus finevlla
con.tr~uerfia eonfllt~n,Cllrn fenfus in ipfis prortus
de.cJplar~r. Tantumqi,abefi,vt omnia qure apparét
cUlq;,e;l1mt, vt e?~tra mhll e~rum qP~ apparent
cXlfbt.1:' HE.Venfslma narras,o Soer tes,s 0 CR A.
~o deinceps,ô puer ,iIle côfugiet,qui [en[um {dé
tiamaiflrmau.lt,qllrellc euique apparent, eidem Be
talil dle,qualta vlr.~ft~nt? :: H E. Pudet me10qui vlteriU ~ocrates. N Ihtl elllm ~labeo quodin mediii
;ltf.er;l111. ~od naP<ij po[uerl, deterfendo penitus
fubuertilH.
�The~tetus, VeJ,de Scientia.
[ubuertiCl:i.Reuera negare nunquam poLfem qllàd
furétes fomniantesq; falC. nimiu opinétur,eum i!]orl1m nonulll deos ellè fe putent, alij auium inCl:ar
voJare fe eredant.s 0 c. N unquid igitur non & hac
de iCl:is eotrouerfia cogitas,de [omnio pr~fertim &
arnbiguiras re?T H E.~amnam?s 0 c R.Eam quam fzpe te au~rcaromnia diLfe exiCl:imo,quoties ql1:eritur qua potifsimu co:"
rcs veras . ieétura oCl:endi po[Slt, vtru dormiamus omnes mlc
&qu~ eogitamlls finguJafomniem 9 ,an vigiJemus,
& rel1era inllicem dillèramus. THE . Profeao dubillm eCl:,ô Socrates,quia id conieétura quis difcer
nere vaJeat.Adeo qllidq; ad vnumquodq; velm reciprocllm cofequitur. N am qua: modo dillerebamus,nihiJ prohibet,vt fomniantes co1l0qui videamur.Et qllandO-in fomno[omniareferre nos arbitramur,miru in modum h:ec ilIis fimilia {unt.s 0 ë.
Vides iam quàm facile in controuerfiam veniatur:
quandoquidé vtrû infomnia an vera: res fint, qua:
videntur ,etiam am bigi poteCl:. pr:eterea cum:eq uû
rempus fit quod fomno datur, & qllod vigilix, in
vtroq; con tendit noCl:er animns przfentes opiniones,vt veras alferere. ~mobrem pari tempore &
hxc veradicemus, pari & illa, & in vtrlfque obtinebimus.T H E.Omnino. soc R A. Eadem qlloqlle
de morbis furoribusq; ratio eft, nifi quod tempus
impar.T H E.Reé1:è admodum.s 0 c.Nunquid Jogi
tudine brel1itatéue tem poris verum determinatur?
THE. At ifiud plurimum ridicuJum ellèt. soc. An
alio arguméto otlendere potes qu:e ex iCl:is opinionibus ver:r fllnt?T H E.Non,vt mihi videor.s 0 c R.
A me igirur audi qu:e forfiti refponderét hi qui ap
parentia femper ci cui apparét vera elfe volunt. Sic
enim te, vt opinor,interrogarent. 0 The:etete nun
quid quod alterllm omnino eCl:,eandem ali'l.uando
potentiam cum altero habebit ? nec idem partim,
partim alterum, {ed penitus alterum inte1bgamus.
THE. Impofsibile efi igitur, hoc huillS idem quiequi, ve! potentia~veJ quocun~i modo h.abere,qllan
do omnino alteru eCl:.s 0 c. Nonne difsimlle quoqi
nece1T.1rlO eilè fateamllr?T H E. Mihi quidcm videtur.s 0 c.Siquid ergoaliclli fimile,vel difsimile fit,
aut fibijpfi,aut alteri,quatenus {imile fit, idem:qu:l
tenus difsimile,alterum etfiei confitebimur. THil.
NeceiIàrio fequitur.s 0 c.An non [uprà concefsimus mult.1, atque innllmeraagentia elIè, fimiliter
& patientia?T H E.Cécefsimus.s 0 c.Q0n &qllod
aJjlld efi ab alio,eum alio & alio mixtum non eadé
[ed a!tera generabit. TH E.Sic pror[us.s 0 c R. Dica
mus ytiqlle me ae te & aliafecundum eandemratio
l1em,Socratem [ci!icct bene valentem,& Socr:ttem
a:grotantel11, vtrum fimile hoc ilIi, an di[simile elfe
diccmusrT H n.N unquid xgrotantem Socraté tontm hoc inquis illi toti,Socratl [cilicet bene valéti?
S 0 c.Reétè nimillm accepifii,hoc ipfllm dicebam.
TH E.Difsimlle planè& alteru.s 0 c. N unquid fic,
vt di[simile? THE. N ecefIè dl. soc. Dorrnientem
qUOqllC & vigilantem & quxcunqlle fupr;\. narrauimu s,fimiliter alIères?T H E. Equidé.s 0 c .~odli
bet eorllm qua: naturaetficere quicquam pollt,nt,
<}llando accipiet fanum Socratem, vt altero me vte
tur ,qllando debilCl11, vt altero?T H E. ~idlli?s 0 c.
Et altera!n vtroq; gignemlls, ego quidem patiens,
ilIud aute efficiés? T H Il .Nil prohlbet.s o. ~oties
vinu f.1nu I?ibo,{uauc ae du\ce mihi vidcwr. THIl.
Certè. soc. Ex his porr qux coneella funt, agens
& paticns,dulcedinem fenlilmq; progenucrllnt,.&
vtraque mota:& {enfus quidem :t patiente exifies,
99
[entire Iingl1am etfech: dlllcedo :n"it l vino circa illud mota, dlllce vnU111 C'lI1:e Iingux tam elTè,q UJ111
apparere fccit. THE. Sic prorftls ftlperiora cocellà
funt.s 0 c.Cllm vero me :egrotantem aecipit, principio qllidé non ellndé reliera aprehendit,difsimi!i
nanq; adllenit. TH E.lta efi.s 0 c.Deinde alia qllXdam Socrates fic atfeéhls & vini potio gigntir: circa Iinguam,[oporis amari fcnfu m:circa villlun, faétam & mota amarirudiné:& hoc qllidé non amar~tudiné~fed amarum,me v~ro non iènfum, fed po_
tlUS fentlentem. TH E.Ommno.s 0 c R.Et ego nihil
vnq LIam alilld fiat fic fentiés. alterius enim alter dl:
~enfus, & alienun~ ~iudql~e [entientem etficit:neq;
lIllld me talc111 etflelens,ahql1ando congrediens alteri,idem generans, tale ql1iequam exifict. Ab alio
emm aliud generans,alienllm a!terl1mqi fiet. THE.
Vera h:ec [unt. soc. Nec ego mihijpfi talis,nec ilIud fibijpfi tale etficietur. T H E.N on certè.s o.Necelfarium auté alicllius me fieri ql1ado fentiens fio.
fentiens enim nihinentire impofsibiIe eft.& illud
quoq; neee{fe,aliclli fieri q li oties d lllce aut amarû,
aut ahq,!id huiufinodi redditur. dulce namq; nulli
dulce elIe non potefi. THE. Sic eCl: omnino.s o .Relinquitur igitur, vt opinor ,fiue fimus,non inuicem
elfe :iiue.fiamlls~inllicem fieri:quandoquidem nofiram ellentiam necefsitas ipfa coneébt. Conneétit
autem aliorû nuIli,nec nobis ipfis:inllicé ergo vinciri feqllitur.Q.!:!..a propter fiue quis ellè aIiquid dixer it,fille fieri,ita acci piendû efi, alieui elfe fieriue,
vel alicui.us, veI ad aliquid,ipfum aut in feipfo quic
quam efle veI fieri,neq; ip[e quifquam profiteri de-'
bet,nec a!teri alfeuerati concedere, quemadmodii
ratio {iJperior admonet. TH E.Sic efi pror{ils,ô Socrates.s 0 c.N onne qllandoquidé me efficiens mihi efi non ah j,ego qlloqlle ipfum fentio, non a!jus?
T H E.~idnjt soc. Verus itaq; mihi fenfus meus:
mex nanqi eflentiz femper exifiit, & ego fecûdum
Protagora,iudex tam eorû qu:e [unt, vt mihi [unt
\
~
quam eorum quœ non lunt, vt non [unt. TH E:lta
vi~ etur.s 0 c R.~id ~atn obfiat,ql1o minusfciens
cXl~a~,qllemadmodu & fentien s?quippe eUm nec
declpIar,nec aberrem cogitatione circa ea, qu:r vel
flln~,vel fi.l1nt?T H E.N il prorfus.s 0 c.Egregie igitur Ip[e dlcebas,fcIétiam nihil aliud elfe, quàm fen .
fllm.!n idem C.nè hxe concurrllnt,fecundLi Home
rum quidem & Herac1itu, & omne id genlls, vniuerC. decurrerc,RuIl}inis infiar : fecll nd li verà Prota~oram C'pientifsiml1m hominé, rerum omnium
cHe men[url, & pofiremo fecundLi The:etetu concefsis fl1perioriblls, fcientilelfe fenfum. nllnquid,
Ô Thextete,opinioné hile dicemlls elfe quafi W:lln
proIem nllper abs te quidcm geniti,l me autem in.
lllcem obfietricia quad:i operaiam eduéta? ~id Vide Suid.
ais?T H E.lta neceflè eCl:,ô Socrates.s 0 c.Hiic, vt vi- in di~. "IA~I
derur,ql1alifcllnque fit, vix tandem g.enuiml1s,pofi tltiDf'I""
partuvero, vt mos eCl:,ql1inta d~c a~ elllS natali folé ..
nia celebrates circlllli dj{putatlOnu dlfeurramus vi
deasq; ne nos f.,IIat, ft forrè educatione digna n~n
ftt,[ed inanis & faIC,:aut nu m ccn[es tu natû tllllm
omnino alendu,ncc vIlo modo abijciendû? An fortè fi rcprobatu vjderis primogenicu tuu,non molefie fcres è medio tolli? T H E.Thextetlls,ô Socrates,
xqlloanimo feret.neque enim morofus cft. verum
d.je p'crdeos, a~ non itaft res habet? soc. Di[putatlOnlS valde aUldus es,atq; vir bonus, ô Thcodore
.
.
i me 1utc
-d
n' ~
, Ql11d (e (CIqu
) _s arcaftm qu~ am eue lermonll m, vnde rc Socr;ues,
mox proma mon remq ue hxc non ita [e[e habere: proflteatur.
i ij
non
,
�,
JOO
Liber Oecimustertills.
non lduertis qUi,d {if,~U9d nullu~ fcilicet ynquam.
fermo J. me manat,teçtab eo femper qui mecum di(puta;. fq ujdé fcjo njhil prc;ter e4 igu,u q uidda,hoc
S!ft cum fapü:ntj! aliquo ratio né inire,.& eam pro y!
Fili percip ~r~.Et punc quidé id ex hoc ço,nabor,no
~x meipfodjc,er,e. T l"J E,Re~ius ip(S!,ô Soçr,1tes,loqris.~are fic etficias,or,o.s 0 c~Scis,ô Th,Çodor e,
quod Clf diç,tis amici tui prOtlgorm in prünis admi
ror?T H E,~î.dnam?s P c.~.eteraquidemf.1~is mi
hi placuerl1nt, dum probat q~od cuiq; yidefltur id
illi e~iftere: principiulI). vero q1ir~t!ls {uep. optionis,cllr de Neri~ate [criperç flggre{fus non fuem diét, vel Cyno,cephalurp rerum omnillm menfuram
t,flè, v~l .aliud q!-li~q ua mirabile e~ his q /let (entiunt,
quo mag.ni~ce fatis & pr,Ol/us Fon~emptil11 exor...
~us e{fe~,onendens quod nos ~!lP1 tlnqua!t! numen
prop~er fapiétii mi~em~r, çùm nihi~p plus (àpiat,
quàm ran~ Gyr~l'!il) nedutn q,ü.rp. hO.(Di~um quifquam.alitern~.diçÇ!m.us Th,Ç!odore? 51 e111m cUlql1e
v,e rum eft qu,o d quj[qu~ p~r [enftJJ1?, opinatur, neq;
flterill~ affeQ:ul1} al~er rnelius iuclic~~,neq; opiniQnell). ;tlt~ri!ls djfcern~rç alius fllio magis quid fit p.o
t ,eft, veran,e fit flP falfa,fe,d vt f.ep,e iam repetiuimus,
<i uifq; fU,a [olùJl] opip~~ur,,~ ea quiM re,Çtfl ,ornnj;l.
iltque V~~fl funt? c!-lr,ô an~ice Pro~ftgoras, ~pfe adep
{apiens e~tjtit, yt alioruPl pr.e~eptof mncegr:.e~ia
:a,mpla.ex~ib~tfl,dignus apfUo4um fi& I:Flbitps, nos
f ,ut r~d~otçs?,Çius q~ ~lifdp~li iudiç~ndj? qun tarné
quifq; [.'lpiétif prppti:.ç Q.1enf~r~ fit~ au~ quo,modo
non di camps lU h~s Protlgorarn n,o n nugan? S~u
~ium qU~li; ~eü obfte,trici~ fa~ultatis ~t ml11fea,
quan~p :l[llm ,exh~be~lmlls!'lFl1P, v~ ~pl11~r,& ,<:rone slj{I.eren~1 OfflQU. Nam cpnatus Ille dIfçutJeP"i refellédi<!i vic~fsirn pha.tafias §C opiniopes,cum
!.t'éèa: fint cuip[qlle p~ne~, nihjl erlln~ ;tljup,q uàm
magna ~ lopga 9~lirafUem.a,{i yer,a Protagor<J;l Vf':-rjtas ill<J~qJ.ltl.m foç,af,~ft i1rqui non iocatur illa, [ed
V~llll;~?, a~yt91~Pti eft Io~ut<} . T l-l E. 0 Socrates,afi.1iCllS FUll} fim, quemadmodurn ipfe moçlo pice1:>as,nunq}Jalll paterer concedente me Protagoram
~,onfutflr~? nequ~ t~bi r~~fus prœter l11eam f~nten
tjam repugpa~~ vellem. Age igitur ornniaiterull1
cum Th,ex.te.to. Etenin: apte nimium, diligentérque obfe,clltus tibi fuiiIe haétenus virus eft. soc R.
~i Laced.empneI?1 prpfeétus Theodore ad pal.elb'as, a1io ~ q~p(da!1l inertes nu~ato ~orpore exerc'eri vidnes an non oper~preuumduc~res fpeçieln
tiü midis' ~embris palàm,~u!D ilIis cQferre; T fi E.
~id y~rp ? fi rpe p ~)."mitte+ét quelp.apmo~um vos
in prœ(e ntj~ per!11iffuros [pero, yt ego, qUldem fohl m [pea~ m,neqJ.le in gYPlnaGj.lm ,rap~ar, vu dura
iam cute illi autern IibcntiuS çum lllnlOfl molho~r?~~,rbjii, dq' p'e 14dten~~r? soc, !Ùq!Ji fi tibi id, ô Theodore
2)1 nbllucun ,
Il.
l Il.
'do') ml
' 1:
- lllcundw"
eft' "neque ml h"1 etlam
vt
11 00
, "f
" ell mo CllUll1,
"
p'lol~frù,m. trito prouerbio fertllr. Aggredlamur It~qpc rurf~s
,
üplcnFel~ Th~xtetu~11. Dic obfec~o Théx~ete pp!TIUlT), qua; mo9.q p~ rcurrimus: nonp~ tu quoque
mIraqeris,ii [ubito pibilominus apparefls 41piens,
qUll1f qpiljbe~ horpinum,ve! deoplm? aut nVqp.id
l)rotagorcafll illam menfura,a~ ~~ os minus,quàm
a~ homincs pcrtil;t rc plltas? THE . N 011 p ~r loué,
ad eoqi quod rogas magnope~e miror: ? ~lm enirp
[uprà ~xpo~eb~ml1s, quaptionç quod cui que vi~etllr ,Id ctqq ue vt:rllm eJ'!:, fcite a~moçl um dici viflebatur, nunc a~ltcm çontraria confeftim opinio
fubit.s 0 c .Iuuenis adhuc es,ô amice pller,& idcirf Oconcione f.1cilç per[uaderjs. A~ h~c cnim P~Q-:-
",
tagoras,& quiuis alius eius [eéhtor dicet.O generofi pueri,at<;l; vi ri concioni aninui adhibete confi
dentes, deosq; in medillPl indllcite, de quibus ego
vtrumfint,an non iint,neqi loquendllm, neqi [cribendU cen[eo:& qua:: multi audientes admitterent,
h.ec dicite,( quod gr;tue elfet,nifi quilibet vir cuilibet bruto fapientia longe pr.efiaret) Demôfirationem vero necefsitatemq; ne ~ lii afferltis,fed vel'lfi~ili tantum rarione vtimini .~a fi vellet Theodo
rus, aut q uiuis alius geometra in difplltationibu$
geometricis vti,nullius pr.orflls refiimaretllr. Cafiderate igitur tu iimui atqi Theodorus, vtrü fermoDes tamis de rehus ratione probabili tantu confir.,
matos l'ecipere yelitis,'T HE. Iniufte & tu, ô Socra.,.
tes,& nosreciperemus .s o. Sed iam alia r.es,quem.,.
admodum inteue & Theodoru conueniebat con,..
Dderilda. TH E.Alia c,e rtè. s ,o . Sic 'Vtiq; cogitemus,
fit ne idé fciétia & fenfus,ln aliud. Ad hoc enim 0mnis fup,e rior fermo ycrgebat,& huius gratia permulta,atq; miranda retigimus,nonne. THE, Sic eft
ol1'\nino.s 0 c.Confitebirnur q.llœcunqj vidédo,'Vel
audiédo fentimus"cadem omnia fimul etiam fcire?
vtputa barbaroru vocé ant,e q uàrp. didjcerirnus,.di.,.
cemus non alldire quado Ioquuntllr?an audire fcir,e q ue fimul ?~ literarum prorfus ignari cum ilIaru
contextllm afpicimus, nlun videre nos eas neglbi.,.
1l1us?an & fcire fi m,o do viderim 9 ,a{[eremus?T HE.
ldipfum,ô Socl'ates,quo,d ~n his cernimus Sc ;wdimus,fcire affirmabimus;horum quidé figuram co,.
loremq; infpicere & [cirt fimiliter, illorum autem
acutam vocem & grauem audin~ pariter atq; fcire.
~ .ver o grammatici & interpretes de his trad lit,
neque fencire .viden,do & a!ldienpo, neq; ~tii [cire.
soc. Optimè, ô The.e,tcte, neque in his repllgnandum tibi, vt magis inde proficias, verum lfpice &
aliud q!-lod ad h.ec accedit, & confidera qua ratio::,, '
ne repelli vitarique pofsit. T l-J E.Qg!d ifthuC? S 0 ç.
Hoc fanè:fi quis percôtnur,fiçdne po[sÎt, vt quod
quis quandoque fciuit, & adhuc memoria tenet fixumque conferuat,;dipfllm tamen nefciat. III Ion,.
gurn profeél:à fermonem traho,quçrere cupiens ytl'nm aliquis quod didicit me~oria retinens haud
nofcat.T H E.~î hoc fieri p,o fIet,ô Socrates?Mon
{hum qllod diçis ,elfet. s 0 • N Hm Igltur deliro, ad ...
nerte ob[eFro. Yjdere,npnne fentin:: dicis,yifioném
que fen[um?T H E.Aio.s o.~i aliquid vide t, nonne idem fcit quod & vipe~,vt pr~fens [ermo propo
nit?T H E.CeFtè.6 o,MeQ.1orii aliquid vocas? THE.
Voco equidern.s 0 c. Ah,c ui usne,an nulhus? THE,
AHcuius çen~. s 0 c.An non earum rerum (luas didjcit fenfitquefT l-J E.HanUll prQfe,cSÇo .s 0 c.~oc:l
quis vidit, qua.ndoque meminit?T H E T .Meminiç,
S ,0 c. N llnquid etiam C!lm c1atJdit oculos? a.n cum
h.oc facjt,protinu~ obliuifcitPr? THE. Ab[urdum ,
h,oc ~j,a~l,ô ~ocrates,efIèt.s pc. Cogitur tamen id
fitterl qLll[q~llS fermon~m fuperiorem feruarevelit,
alim' aut~m mjnimè. T l-J E O. Ego quoque per 10U,eQ.1 fufplcor, neque dUfll [.1tis intelligo. Die oro,
quo paéto?s o. Hoc [.1n~.qlli videt, idem Ü:it quod
~ videt, vç 'i'Qnfc[si [UlllUS: nam vifionem,fenfum
fçientiamque id~m eife cOl1uenimJ.ls, T fi EI COJ1Ue~
nimus;s 0 c.~i vero vidit,atque ideo fçjt , meminit quod vidi~, v~l ~la~fis oculis, neq; tunc aliquid
vid/=t. TH n.SlC accldlt. soc. N pn videre auté,ne[çire eft, Gquidem videre fcire ~r~t. l' H ll. Yenlrn,
s p c. Contingit itaque quo d,quis quidoq; feiuit,
eFil~ pum memipit,id ne[cire,fi nop yidçt .~od
'
~ujdc~
1
�TheGetetus, Vel, de Scientia.
quidem fi fierct,m '"'Il'lfirum quoddam fore prxdixi
mus. THE. Ver.aloqueds. S oCR.Nonnihil igitur
impofsibile videtur accidere,fequis fciétiam ae fen
fum idem elfe pofuerit. TIl li.Sic apparet. SOC RA.
Aliud ergo vtrunque f.1.tendum. THE. Videtur.s o.
~amo brem q uid feientia fi d principio iterum
pcrquirendum.cxterum qufdnam agimuslô Thex
tete?T H E .~de re pereontaris?s 0 c. Videmurvtique mihi ignaui galli infiar, ante~uàm vieerimus
ad cantandum ftatim profilientes a difputatione.
THE. ~i ifihuc.s 0 c.Contradiétoriè videmur ad
uerhls nominum eoncefsiones eonfefsi,& circa tale quiddam verfati verba rimari,in ipfisq; confifie1'e:eum 'I; no rabulas,fed philofophos nos elfe profiteamur,nihil aliud tamé,quàm acres illi viri clàm
f.1.cimus interim. THE. N ondum quid velis intelligo.s 0 c .Equidem quod in his fentio,explanare co
nabor.quxfiuimus nuquid qui aliquid dicit ac me
minit,ne[ciat: ofiendentcsq; eum qui vidit,c1aufis
etiam oculis recordari,nec viderc tamé,ncfcium fimul & memorem demonfirauimus,quod nimium
impofsibilc. A tqi ita Ptotagdrea fabula prorfus euanuit,ac tua fimul, qux fenfum feienriam'Iue idé
eUè canebat.T H E.Confiat.s 0 c. Nequaquiita, vt
arbitror,ô amice,G pater altcrius fabul~.fuperelfet,
fcd vehementifsimè propugnaret. Nunc alltem orphanam ipf.1.m in[equimur expoliamu usq;: neque
tutores quos reliquÏt Protagoras,è quorü numero
vnus eft Theodorus hic,[uccurrere volunt. Verum
nos iufiitix gratia iIli fuffragari aggrediemur. T H.
N on ego qUidem,ô Socrates, imo Callias Hipponid filius rerum Protagorx tntor. Nos profeéto à
nudis fermonibus ad geometriam repente deReximus. Gratia tibi tamen habebimus,G iIIi opem tule
rls.s 0 c.Scite loqueris,ô Theodore.Aducrte igitur
qua viafuccurram.fiquis minus vim verborü anjmaduerterit,qua plerunq; affirmare quicquam, &
negare folemus,abfurdiora etiam [u peri oribus
fiteri cogetur.Dicam tibi qllemadmodû,an ThextetO?T HE. Vrrifq; communiter. Refpondeatauté
iunior.N am fi bbatur ,minll5 peccabit. soc. Difhcilimam alltem quxltionem dicoea vero eft huillfmodi:nû lieri potefi, vt qui aliquid nouit, quod
)
nofeit ignoret? THE. ~id refpondebimus Tbea:tOl1erbiii. tete? TH E.lmpo[sibile ego qllidcm puto.s 0 c.N 0
vtique,G vidcre,fcire eilè po[ueris.quid enim refpo
deas inexplicabili qllxfiioni, puteo quod dicitur
inclufus,fi quis tevir intrepidus interrogouerit ma
nu altcrllm tibi tegens ocu.111m, vtrum teéto oculo
veltem videas? THE O. N on hoc dicam,[ed altero.
soc Il. . An non idem Ctmul & vides, & non vides?
THE. Ita q llodammodo. SOC. Haud eq uidem, dicet iIIe iubeo, vc1 qux{iui quo paéto, fcdvtrû qllod
feis idem & ne[cias.ln prxfenüa vero quod non vioes, videre vi.deris:& fuprà confeUùs efi, videre qui
dem [circ eUe,non vincre alité ne[cire.Collige quid
ex his aduerftls te conc\u~atur.T H E.Contraria pIa
nè corum qUa! propo[lIer:lm. soc. PIura fortitan,
ô mirifice puer ,tibi talia coügiffent,fiquis à te qux
{j ffe t, vtrum [cire liceat & :lcute,&obtu[c,& comillUS tlllaJldoq ue fcjre, c,minus vero ncqu:lqllam,&
vehemellter idem atque remilfe,cxter;lqu~ permul
ta. ~x q lIidcm infidiando vir dype;lçus, & ad dicendll~ mcrccde conduétus qU:l!g:ns, qu:ido idem
fcienri:1. [cnfumqi pOneb;l$, te in apditufIl, olfaétû~
KC cliteros [enhls ordine inieciUèt, ftlldio[eqi & fedulo nimirum redargllifièt.atq; te comprxhendés
co-
101
non prius te dimififi'et,quàm tu dus exquifit<lm (.,
pienti:lm admiratus:lb eo viné1:us eilès : vbi capnls
atq; ligaws tant.:I te ip[e pecunia redemiUès, q uiea
tu & ille fiatui/lc(js.~am igitur rationé, jnqllies
for(.,n, pro tut;lndis ,opinioniblls ftIis Protagops Pro Protaafsignabit? N unquid aliud tenrand~ eft? THE., Et gora.
maximè quidé.s 0 c.Et hçc vtiqi amni:l qUç & nos.
opé ilH fcrentes dicimus,& contr:\, vt :lrbitror ,pro
grediemr ,defpiciés nos pellttlls, atqi ita obicé1:ans:
Bonus ifie Socrates eum puer ab ip[ointcrrogatlls,
extimuit, vtni quis pofsit quod meminit,idé lim\ll
& ignorare,& ille pertcrrit 9 negalliffet,ex eo quod
rem ipfam proli)icere non potuerat,ridiculû me in
difputatione mofirauit.res auté,ô ignauifsime Socrates,it:l fe habét. ~oties ex meis aliquid q urerédo co~~deras,fi interrogatus rerpondeat eadé qux
ego CUl r~fp~nderen~,re~ell~turq; me qllOqi redar':
gutum eXlfilmato.SlO aha,lpfuITI folummodo qui
refpondit. Prineipio, pm:l.sne aliqué eonceilùrtll1l
tibi,memoria adeffe cuipiam, quado non am plillS
patitur,e:lrum renl quas paffus fllcrit, & ipfa~ talem p.1fsioné eIIè qualis fuerat dum patcretur? permultllm abefi. An formidaturum cenfes admiùere
quod po[sit aliquis idem noilè fimùl & ignorar~?
Q!!...od fi forGea minus audeat,daturuIU [per~s eundern elfe difsimilem faau alicui priu[g,ua hat ~jf
fimilis exifienti? magis autem hunc eae aliquem,
fcd non hos,& eos qllidem infinitos effeétos,iÏqui~
dem difsimilitudo fiat,fi modo aueupia verborll~
vitare inuicem oportuerit?Cxterum,ô bcatc, gçnç
rofius ea qux dico,aggredere, meque fi potes refelle,quod non proprij cuique noltrum [en[us fiant:
vel etii fi proprij fi~t, nihilo magis quod :lpparet,
illi foli fiat: ve1 Ct eUe oporteat,nominare liceat;cui
app:lret. Sues autem & cynocephalos dum narras,
non ipfe folû befiiam imitaris,led eos qui audiunt,
vt idem quoqi in mea fcripta fibi permittaut, perfuades. Neque reét:è facis. equidem veritatem haberc fe alfero, quemadmopum fcripfi. menfuram
enim vnumquenque nofirum eorUHl quœ fUllt, &
qUa! non funt, elfe : [cd magnopçre hoc ip[o aliud
ab alio difcrepare, quod & hllic ;tliÇl funr,:tpparént
que,& iIIi alia. Sapientiam vero & f.1.piéçem vi~'um
' nullo modo exifiere nego.lmo hunc ipfum f.1pientem voco,qui i!lius conditionem cui m:llavidétur,
[untque, permmans, bona apparcre & elfe fibi f.1.eit. 'Sermonem amem meum, ne verbis duntaxat
per[cquere, verllm fic planllls iterllm quod dico,
perdilce,& in memoriam diétum [llperius reuoca,
quod xgrot:iti amara videntur qux gufia~,& funt:
bene volenti contraria fllnt,atqlle vldentur,Sapié_
tiorem vtique horum neutrum ex hoc 0p'0rtet af[erere,neque enim id fieri potefi,neque aller~ndum
::egrotantem infipientem eUè,quia hxc putet~ f.1.nÛ
contret f.1pientem,quifl djperf.1.. ~ermut,andpm vêro in alterum habjtllm.Alter er~J~ h;tbltus~elior.
Similiter in difciplin:t ab alter~ habitu in melioré
permm:idum. Sed med~cus qUldem m,edelis tranfmutat,[ophifia ferJnon~bll~.N ~mo. entll1 efficit, vt
qui faiso opinatur, vere ~eln~e eXJfiim~t: qui ppe
cum ea 1qux non funt,oplnan nemo valeat)nec alia
prxter ilJaql1x ~atjr~lr.hxc au~ë {emp~r VCpftlllt.
facer~ tamen qUl,S po.tc!l, vç q!ll deprauati animi ha
bitu çogpata~lb~ oplOatur )611a dcinde méte diucr
fa qllred:l m eXlfilmet, qua: plcriquc ob imperitiam
pl~~nt~[m~ta vcr~ nominant. Ego autcm meliora
ahJs ahadlco,venora nequaquam. Sapienres prxi jjj
terea,
�J02
Liber decimustertius.
cerea,ô amice SOCl'ates, nullo paéto r:was nûcupo;
lmo [ecllndu corpora,mediços:[ecundum plantas,
agricolas. Aio eglljdé 110s viros plantis fuis pro cleprauaqs tènfibus quotiés tale ahqllid ~g,..otat, bonos intcgrosq uc, t;x. veros [w[us inferre : f.1picn~es
qu~q; & bonos rhetores cillitatibus bon a pro fnalis videri iulh c{ficerc:quoniam qu~cllnq; ciuitati
cllilibet ;ufta honeft5.qi vidcntur ,hxç [unt {X illi ta
ha qUSll1diu fic pmat: ièd f<lpiens pro malis his fin.
guhs,bpna lX iudlcari & eiIeefficit.Eadcm ratione
iophifb cos qui erudillntur, fic erudirelotens, [1pie11s dl, di~nllsq; amp1a mercede apll all~itores
habetur.Atquc ita alij ['lpientorcs ahjs fllnt,neque
"Uns tamen falù putat:& tibi hoc ipfLJrp, veiis,nolis,cllm rerù mt:nÜlra fis,admittendu. hic enim {er,.
in his {eruatur.ClIi ~~ quo modo::\ principio ite
rumy~pllgnare potes, repusna ora~ione coprdfus.
~od fi interrogat:dovlS,lnterrog,ado pcr~pe .!'1~.
'lue enim hoc fllglc:duOl, [cd omnmm maX1lne lus
q ni [anx mentis funt, per[equend U.Sic tamen id efnce,ne interrog:ido fis iniurius. A b[urdum cft pro
fcéto euP1 virùm, qui virpnç meditari lè prxcipll~
ptofi~etur,in [ermoniblls [erppcr ini,uriü ,e ife.MHcere amem iniuria ~n his cft, quum quis non [eofftm q uidcm eertando I:=xereetur/cprhrn vero diifc:rendo:& in illo q uidem [eilicct certami ne iocatur,
fallitqi pro viribus,in hoc aut,di[ru9rion~ videh~et,f~rio agit & corrigit dirputantem, eos illi dunté1>fat erFor,es indica~s, quibus ipfe & cx ip[o & ex
prxteritis di[pm ..ltionibus a~dLiè1.us dl.. Si ira fecei'is,[cip[os qUl tecnm vcrftb~tur,non te,pertllrba~
tionis defeétusqi fui cau[.1. dIe confitebun~ur, tdl?
protinus [eétabuntur & diligér, feipfos corra odio
habebul1t,& à feipfis ad philofophiam'confugiét,
"t alij quodammodo efteéti, h:lbirum prifiinum
àeponant:finautem contraria fcceris,quemadmodum âHj quoq uc permulti,contraria eciii tibi contingent,& familiares pro philofophis,ih1dij huius
~niJFicos? cum ado~euerjnt1 reddès . Si ipirur ~ihj
parueris? quàd & ru prà dW:um eft, haud hoftilJtçr
~onteJ1tiofequc,fcd placido mitiquc animo aifen,..
~i.ens) conlidcr,lbis quomodo moueri dicamus 0111 111 a, & quomodo quod cuiqi videtllr1110C & pri~latim,& publice fit,& ex his lJ1quires vtrum idem
,a n aliud fcientia fitl~ [~nrlls:neq llevt modo C~pi7
fii ex verborum nominumque éon[uetudine dllIè
re:, qux multi q~?~unqtlclibet, trahente~, varios
àubitationll III inl)ClLJnF [crnpLllo~. Hxc? 0 Theoàore,in defeniÏollem amici tui tenta~ti pro virjbus,
paru,l qui~erp ::\ ,raruis,Si cnim ip{evillerct?~ohi!l~
m.lgnlhcentlU$qi pr? fe~pfo pllgnaret. TH E.!OCaris,ô Socr.ltes nan1 tortlter pro 1110 certaft1. soc.
Reél:è lOl'lIl!ri~ Ô amicc ..scd mibl 9icas . AdllcmfH
~ quod l:'U~l pr~dé Protagoras nOS i~crepet, quod
eum puer o dl[pu~ante3 l}l~tl1,p~cnh adllerfus elll~
(cripta depugriClllUS?Cll fI]~i IFl: g~nps hoc vfb~n~
tat1S l'ci }œrct) mçdlOCrlt.ltc VC:"O,lI? 0~1l11?US mire
tolleret ,[erio in citis diétis verlan
,
, noS wfslt? THE.
~idt11, Ô ~oCr;ltesl'anim;td~lertcrjrp? s 0 c~ ~id
ergO?illbes nos 11ii parcre?;'ll n.$utn.ll1opere.s .Oc~
CerJ~is bos oés,elCccpto te, pueras e? ~ar~ ft ,t1~l
credlI11ll ',me Gmul ac te oportet intcrroga4o ylClf
üm,& reCpondenJo fèdo !ermonem ellls' ~xatnina
re, ne iterU111 nos inellfet, qllod llldentcs eum pueris,[crmoné [ullm exagitemus . THE . ~d prohibet q uin Thextetu~ mclius,lluàm mult~ ~arbari vi
ri [crutançem te aiIequatur? soc. Non tamen tc,ô
mo
'
en
Theodore, melius . Ne igitur cén{eas oportere me
amico tue defunéto omtlé opé afferre, te vero nul.
lam:verum agefis vil' optime,feqllere me pau!ifperj
quoad hoc duntaxat inlleniamus, vtrum te deceat
ln nguris geometricis dlè mé[ura,aut omnes ~qlle
ac tu in aHronomia cxterisqs 1~'lCliitatibus, in quibus tll merito prxftare videris, pcriti iint. THE . Dif
ficHe cft,ô S0crates, vt qui tibi a[sidet,roganti non
re[ponde;tt.Delirab:i p,r ofeéto paulo antè, cum dicerem te cpcdfurllOl mihi,ne ad pllgn:i accingerer,
& lacc.dxmonioru more ne compcllerer.N llnc ad
SCIrone pOUllS declinare vidcris . nam lacedxmonij exui ,vel abil'e iubét. Tu autem Ant:eum imitar~ viçler1s . Cong~edientem nanqs non priusdimittls,q1l1m nudatu tecllm certare coëgeris.s 0 c .Cogru,am, ô Th,codore,. m~rbi mei fimilitlldiné rcpe ..
n{h.R obu{hor tame 1I11s ego [llm. Inl111meri enim
iam Hercules & The[ei fortes in dicendo vi ri mecu
congrè[si, defatigati [unt, ego tamen nibilo magis
defiHo,adeo me exercitatiôis huins vehemés amor
inua!it. N e9.ue tu igitur mihi inuideas,quo minus
mecu exercaatus,te fimul ac me iuues. THE. Halld
v ltr:\ repugm),ducns qullll bet. Pror[us banc quau
fatalem nece[sitatem qllam tu confiitllis,conlliéto
f~r~nda cft . N eqi ~amë vtra ea,qll:1! propo[uifb,me
tlbl exlubere pol1um. 5 o. Sat ifiud erit,{ed id mihi
diligenter obièrua, ne c1àm in puerilé lo q llendi ritllm labamur, & ob cam clluf..'lm, 1105 aliquis iteru
cJ.rpat. THE. Conabor f.1nè pro viribus.s 0 c . Hoc
igitur in primis,quod [llprà tctigimus,re[umamus
ae videamus, vtrum reétè,nécne [ermoné illillS im~robauerin:us,qllo jlJe vnumquenq; ad ['lpientem
h13itnet [llfHcere dicit. N obis porro conce[sit Protagoras,in eo quod melius, vel deterills inter fe plero[qi differre,~ eos [1pientes eire .an non? THE o.
Conc~[sit . s 0 c .Si enitn ip[e [ua hxc prœfc:ns cof\:[{us eilet, non alltem nos in eius fauorem cOl1ceüi[..
fcmus,nihtl opus fic rcpetend0 eadem confirmare.
N une auté cum videri fonailè po[sir,non f.'ltis ido
neos dognutu illius ailèrtores nos eiI"e,prçft:.t peripieue, vt [e res habet concedere. Nam non pantin
~nterreft,fic an alitcr h,lbeat. T Ji. E o. Veraloqueris.
s 0 c .Igiwr non e~ fllienis,[ed ex ipfius d utaxàt [cr~one, <'l~àm brwi[sime confen[llm accipiamus.
T Il E.~? soc. 51<.:. ~d Cll1qi videtttr,ld ilIi CUl
videtl1r elfe di~jt. TH E. l)ixit eertè.s 0 c.N unquid
19Uur & nos, 0 Protagoras, horrünis irno ho mi nu
omniü opin~ones ~ic_imus,~iferi~1l1sque ncminem
prorfus parnm ql1lde [e,quam allOs f.'lpientioré pu
tar~, partim vero alios f.1piétlores,q uàm fe, An non
enim ~n maximi~ periculis, quoties in cafiris, aut
morbls, all~ man fluétu:tm, quafi deos habcl1t cos
qui fiJ1~lIlis in rebus p,r~fta~t,fcr~Iatorcséli [uos p~
tant,nulb a,ha re c~terJS,q uam [clentia pr;eccIlétës~
~ per 0!~111a h~lm,ani1 qu;rrentibus pr;rceptorcs ae
du~es. [UIJP[Ol'U a Il,0 l'U lil q\ anim~tiü atqi operum,
qll~ comunlt~r :8ft~ma11tur tam ad docendii, quàm
ad Imperandu [ufflcere? In his omnibus quid aliud
~icerrills',9.u1~ qllod homincs inter [e [1pientia &
19norantla eife putét?T HE. N ihil aliud.s 0 c. N bn
rie f.'lpientiapl ver:i cogicationem cife ducunt i~no
ra!luam vcr~,fal~'lm opinionçm~ THE o. o.lf3~i~
SOC. ~or[ul1l,o Protagori\s, [ermoné vertemus~
Vtrlunhomincs vera fempçr opinaridicemlls? An
aliquando vera, fal[a nonnunquam? V trinqi enim
feq~~ltur, ~t non femper ver~,fCd vtraqi opinentur.
Actede empl Thcodore,vchtllc Protagoras am tu
for[an
�TIle~tetus,Vel, de Scientia.'
rdtt'lfl ip{c contendere,quod nemo ~uifqu:i fit,qui
,C(iienqll:l,vel imperitu efTe, vel falfa opinari putet.
't Ir. E o.Incredibile hoc,ô Socrates. soc. Atqui in
hanc necefsitaté fermo ille delabitur, qui menfud
omnium hominem prxdicat. THE o . ~o patto?
soc. Cum tu aliquid aplld teihtùis, <leinde mihi
opinionë tu am decbras,tibi quidem fecundum illius fermoné verLIm efio~nos autem,n6nne fcntentia:~i:Ul! iudices fieri po{!ùmus, an opinar-i feml? te
vera iudicamus? Q!!in potius innumeri homines
recu quotidie pugnant contd quàm ru opinantes 1
put:ltesq; te perped iudicare atq; opinari. THE o.
Per Iouem, 0 '$ocrates, quàm plnrimi funt, vt inquit Homerus,qui mihi ex hOlninibus negotia f.:.cefT'ant. s 0 c.~id ergo? Vis dicamus,tunc te qlliâem tibi j pfi vera opinari? permultis alijs ~iit falfa?
THE. Ex his qua: diétaJupt, neceilàrio feq\li vide..,
tur.s 0 C R . ~idipfi Protagora:? An non nec~ifa
rium?Si enim nec {pfe putal1è ho miné I;{fè menfuram,neque etiam multi ifii, vt neque pU,tant:, nulH
hanc vedtatë eGè oponeret, qU:l ip[e [cripfit. Sin.,.
:mtem ipfe quidcm ccnfl1it)n~l,.lltitùdo auté nô côfcntit,fcito in primis (Ill 0 plures funt hi qllibus n.ô
viderur) qu.lm quiblls videtur, eo magis non elIe,
quâ e!fe. THE o.N ecelIè efi.fiquidem fecllndu opiniones finglllas,& erit,& nô erit.s 0 c: Deinde hoç
habet fe plllcherrime. Ille cnim circa [uam opinionem diilentientiu fentétiam,qua ilIum mét,iii cre",
dunt,qllodammodo veram elI~ confentit,dum vera opinari cu naos fate~ur. THE o . Abfque dl1bio.
S 0 'c . An non fui efT'e f.llfam admittit, fi iudicillm
illorum ,qui faH:. ilIii opinari volunt, veru eflè f~lte
turf THE o.N cc;eilariu1l1.s 0 C R. Alij auté fibijp{j~
mentiri neqnaquam cocedunt. TH B o .N on certè.
soc. Hic verQ l/K. hanc vera opinionem ex. his"qu,r:
fcripflt,fatcrur. TH 1> 0 .• Patet. soc R. Ex emnibllS
19irur, qux Protagoras cdidit, ambigctur, imo ab
illo ipfo qtax.imè côcedetur .nam fi ellm,qui côn"adicit, vera op~nari eocedat,tunc fanè ~ i~fe Pro~a:
gora,côfitehil!ur,n,eq; C;lOem, neq; quel11s homme
eŒe menfura, aut o m'ni li m, aut vnius etia"! quodcunqi non didicerit. An non ira? THE: 0. ha ~el;"t~.
soc . Cllm ergo ab omnibus duhitetur,nulH p~o
tagora: veritas vera erit, nec alijs, neq; etia ftbiJpfi:
THE o. N imis in amicu meu,ô SOCl"ates, inuehimur. so c. At vero, ô ami ce obfcllrii en an, & reali
pr~terue hamur. V criiîmile en enhn,cil fenior fue..,
nt,f.'pientioré nobis quoqi fuilIè. Q!!i fi ~"epéte hu
meris tenus bic cmicans n"os inuaderet, in multi~
ram me deHranté, ~t probabile en,quàm, t~ côfentienté rcfdJeret,deinde .d'tinus euailefc~ret. Vel'ut :unë vti nobis ipfis tahbus oporcet,q ualcfciiq; fumus, & qua:: videlltUl' c;adé fcmper fateri. Et n~tn~
quidé quemlibet conceatuu dlcamus, hoc ipf\un
videlicet aliqllid aliud efTè, propterea ~ alius alio
f.1pi ëtior infc;ü6rue exiibt. THE o . Mihi quidenl;
videtur.s 0 c. N uquid in hoc maximè infinere fermoné dicemu s,quod ipfi quoqj cocefsimus, adfiipuJantcs Protagorx:mult-[t ql11dé qux videntllr,e.l
cllilibct elIè,calida,ficca,dulcia" cxtcraq; hllil1fi:no
,tH? ~od fi in quibllfdii. diffenc al~ii ab alio confitebiwr ,circa f..lubria,& noxia, aŒcret vtique non
quamlibet muliercllli,puellamq\,& brutum ad feipfllm curandu per f..lubriii cognitioné fuftlcere :
fcd in hoc, fi v(qui ~libi, maximè dilferre. THE o .
Idem mibiquoq; vid~tqr~s 0 c, Prxterca,n6nne in
duilibus etiam, honefia & mrpia)iuna & iniufin,
1
1°3
fJnêèaq; & impiu,quxcunqJ cÏllitas vnaqilxq; exiftimans ponit fibi legitima,eadem re vera vnicuiq;
eiI'e diçet? Atq;, in his nihilo fapienriorë eiI'e priun:'"
ro priuatu, ciüitareL]j çiuit:atë? A t vero jn eo quod
·vtili.l <X inutilia fibi refpub .ftatullt, hic,G vfqual11
alibi,côhtebitur confultorë çonfultore,rempubli_
c;am republiq in veritate iuueniéda differre. N eqi
alldeblt vnqu"i hac admittere, vt qua:cunqj cÏuit;'ts
aliqua vtilia übi purans innituil', e,ldem femper illi
coriduClnt. Sed tibi qllidem dico,in ipfis iufiis iniufiisqj, Ünébs item & prophanis pra:Gdiu cau fa:
ponut, nihil fcilicet eorii ftlapte n:\tura fllbftalltii
aliqua haberc,fed quod cômuniter videtllr, id Hlm
cum videtur, verü elIè, & ql1adiu videtllr. Et quiçu~qj n~n 0lDnin0 fenrenti;Î Protagora: referunt,
~ç q~o~li~odo philofophatur.N os' verç"ô Theo:..
~o~e,difput~tio è difpmationè maior fu binde è mi
nore emergens,occllpat. THE o.Haud igitur orio1.
{ifUl,nus,ô'$oqates. soc R . Haud videmllr. Et fa....
pe aliàs,,~ beal:e vir, hOf ~~i91adu'etti, & nunc ma'*.imè,quàd non ab re quicunq; diuùus in philofophia ver[<\ntur, v~i ad fo~" ü (efe contlllerut, ridiculi
~hetores prorfus ;1PP;Wepi\ THE' (') D. ~a ratione
hoc ais~ s 0 c. Vide'otur hi, qui in iudicijs, &: foro
ab inçun'tc œtate üaanr? ad cos qui in philo(ophi~
& huiufmodi fiudijs ailuefaai funt coHati, vt feruis inter liberos educatis eilè fimiles . THE ..~o pa-:- De p!lilo~Cl.
éto?s 0 c.Ex.eo quàd lüs: qu~dë,y~ tu dicebas,fem~ phoru Otl,o
,
cle"ft ,otlOg,;,tranql11
< '
,
'II ocon f.a bu1antur; &fpuça,nçli.
mo~e ch·
perouu{I1:l;
quema~m09.~m,& nos ~~l prctfentia tertio iamfer'
mon~m inftauramus. Sic &. i~li,fiq~1Îq vitra propo
fitam ~uœfiionem, quod magis eos font! delc~~et,
in~iderit, quemadmodum in pnfentia nobis C011tingit"nihil çur:lt, p~oljxi~sné 4n bl,"cuius lequantllr~modo vcritatîs'com pates .Hant.I1H autem tem~
poris ,a ngufiijs in loqucndo folicitantllr. Vrget
cnim aqua deRuens, neqj licet de bis, quœ cupiunt Nunquâ li.
verba facere:fcd necefsitatem aduerf..rius affert, Ii- bere dicer~
belli formulam adducens, extra ql1:lm nihil dicen- oratorî: P?r.
'
~
' cauendx vocant fe,redvellU.
d um, quo d lUramentu
calumma:
~
. d'Ice~ fiempec,
S,çr~ont;s, allt~ [el1)per de confçruo COl'l:a eU1ljl do- me[uédu~ ,
.t;Ü~\lm. qui in iudicio fedet, & manu 'fe~téntia te- eIre.
.. '
net.Certamina quoq; nllnquam frufira,fcd ad rem
feml?,fxpe etii de nece & vita agiE.Itaq; his omnibus de caufis 'i ntëti acresq; flunt, [cientes dno tam
ver bis adulari,qui operibus obfequi pufillanimès,
& non reais animis prxditi bomines. Nam animi
magnitudil1é, re0:irudiné & libertatem feruitus à
puçritia f~lfilllit,cogens obliqua peruerf.lqi,patrafe facin0ra;d um di[crimina magna formidinesquc
P1011ibus'adbllc incuteret animis,qua: omnia,clIln
non pofslnç,c~lm illfiitia & veritate p,erfer!e, côH:ftim in mëdacia mutLI as q; ini urias cO~lerh, Reltiitqr vn~iqj atque confrjnguntur,ade~, ,v t ni~ül am_
plius f~n;i; métis habent~s e; ~d~lefcetJb.us lnviros
euaclant,facudos üpientesqj,vttp~ pllt~t. Atq; hi
ql~idé tales funt,ô Theodo~e,~o~n :111,tC',chori hornines vis referamus? An dtmlttetes potllls ad fer~oné prorofitü ~e~e~tamur??e, vt,paul,o antè di~
ceqamus,ier~onls hbertate dlg.refslOneql1e nimiu
abulamur?T H E . N ullo modo,o Socra~es,fed rcferamllS, prob~ nanq; dicehas quod in philofophorum choro no nos fermoniblls,[ed nobis [ermones
feruiant, ~ vnu~qllifq; morli perfici à nobis fuftinet tum, cu nobls videtur. Nçc cnim, vel iudex, vd
fp~él:ator ,qlle~11admod il po.ëtis illis, cen[or, & do-:mInus nofier flltlll"Us,nobis prxfiqet. s o.Dicamn$
i iiiJ
igitu~
i
�104
Liber Decimustertius.
igitur poftqU:L tibi vide!, de his qui prinçipes funt.
.~id enim de his qui philofophi:E {t\ldio abutun:
turf llli igitur ab ineun~e xtate pdmü qllidem vja
in forum ignorant,neqi iudiciun1,aut çopfiliu,allt
,c o ncili li ciuit~tis aliuçl vbi fit, norunt, Ieges ,wt~m
decretaqi, vel promulgata, ve1 fcri pta~n<:çviçlé~~nec
audiunt.F aChones auté fodalitatum,quç aq m;lgi,firatus çreandos fpeétant,& cogrelfus,& cœnfls,et
lafciuioraçonuiuia neqi fomniantquidé, lam be~
nene an male vrbs iamolim ha\:>uerjt, aut quoçl CUI
tnalum,turpisue nota à maiorjbus fuis~ fe.u fœ~i~
prouerbiU. pjs,feu viris fit,rpagis eos latet,qu:un m,ans, vt d~.Cl
folçt,aren:E.,Atqi h~c omniania!1l nefcJre fe nefClt.
neqi enim vulgaris gloriç gratia lb hjs ab~inet,fed
relJera corpus dun~aJÇat illius ~n vrbe ~~b~,tat, a~q;
verféltur:mens autem h~c omma paruI,lmo nullllls
xihmans,pafsim volat, vt ajt Pindarus, & qu~ fub
terra funt, & qU:E fupra dimetiens, (k arte çœll1m
tranfçendens, omnem perfcruta ta naturam rerl1m
omnjü q U:E ad vniuer[um pertinent, his au té q ux
propè funt folis, nullo modo appbcans fe, T H ~ o~
.
Q!:.o paél;o id ais,ô Socrates?s o~, ~emadm,odu
7u~~let1s ca- 'rhaJe~é, d \lm c~~um fufpicere~ mtentu~ fiden~us
infoueam cadente Thraçen!i.s ql1c;d atl1 elUS ~lOçlll;\
concinna& lepidaarguHI'edidtur, Çl' qU;l! jn cœ10 fun~,p~~ui~ere çotenderet:qu~ vero pr?xima
,ad pedes,non videret.ldem ~~~IJter om11lbus, qlll
in philo(0I:hia yerfantur,O?IJcI po~~fi. Latct,e11lm
phi1ofopp~ non modo qllld agat ClUS proxlmus,
fed ferè ho~6ne fit, an brutu. ~id tlu~ hOlllo i pfe
fit,& qJ.üd ipfius natura: ma~iqiç conüeniat a~e.re
aut pati,~:lf~rjt1& lilbo,nore pcrfcrll~i1t, In~elhgls,
ô Th~oqorç?an pon?'!' H E o. Intelligo equidem, &
quod diçis,approbo~soc.Eni11luero,ô ami ce, vt in
fuperioribus diximus, fiquado vir calis, vel prillatim cum aliquo, vel publicè in iudicio, fiue alibi de
his,q Uct ,aq pedes,& in confpeau funt)dilf~r~n~ cogitur,ri(uPl mouçt,non Thracçnftbns COhl, verum
ctia cretçris gentibus~quippç cum in fOllefls ambigUita~çsq; muitas propte~ harum re~um jmpc~itia
incidat, Vbi ab[urda quredam ineptituçlo ignauix
notam inl1rit. Nam curp. ,fortç vitupcranqus aliquis efi, nihil habe~ quod in opprobriuin ;lfferat,
vtpote vitiorurp jgnaJ:LJs, qu~ndoqu~llem fingula
finguloTli. malq n~lOqualll al1jrp.adu~rtit. ergo tal1Ad difputa- quam n!!fcius irridet~r. In l;\l.ld~ndls quoq~ e~tol
lion~s fore'1 kn~~~q; hOJl1inibus, quu~ 01h11 fi~lllet dl{slm.uCes lneptus létue fed apcrte ridcat,delJrus elfe vldetur. E tenlln
philofo1'49 ~ quU!~ tyrannum, aut regem budari fentit) V,llum
ql1endamfubulcl1m, aut pa~orcm OUÏ!.lIn,vel b~
pulcum extolli exifiimat,quod f\bpnde mul~,eat.ld
tamé interelfe cenfe~1 ql10d regcs & tyran~l 1Ofen,fius ~ infidiofil}S animal curent & mul~eat.Ag~c
fies ve.ro & nldes non minus propter otJUm,qu.1m
pal1on: s , Ùlos elfe nccelfe eit ~ fic mœniblls in vrb;
cirç:unda~os, vr paftor caula 10 monte. C~lm vero
agrorum dccem millia iugera,:lllt pIura et1am frttdicari audit,quafi magnum ql1ippii lb illo qUI habet, pofsideatur, exigua quxoam audire [e put.1~,
quippe qui vniuerfum terra: orbé [peébre fi~ [011tus. ~otics pra:terea ~s generis nobiliçaté refert,
quod fepté allOS dillitcs omnes en~p1crare valcat,
hcbt:tis nihilq; lpagnllm proprer ignorantiam cogi~antis anjm i lal1çles huiufmodi cëfet,quafi ad tOçius mudi IUtllra refpicere neqllcat,& videre quod
jnnumeri ynumqu!,!nque noftrum aui atq; proaui
tlnteccaèrunt, ~uoru in numel'O diuites & inopes,
&:
reges & fenli, Barbarique & Gr:tci innumerabiles
pr:Ecelfere.~netiam quanJo quis fiirpem quin 4
que & viginti maiorum dinumerat, & in Amphi4
tryonidein Herculem originé refert, indigna memoratures iIli videtur.~odenimille iam inde ab
Hercule quintus & vigefimus talis en, cu talé forruna fecerjt, etiamG quinquagefimlls ab Hercule
fit~ridet, ~anq\li eos, ~ reputare, & abigerc in{anx
mentis vanit,nem nô po{sint.in bis omnibus philofophus vir vulgo ridiculus habetur, partim quia
fllperbus cO,nre~ptorq; apparet, partim quia qux
palàm fUl1t,lgnor;lt & ambigit. THE. Rein ipfam,
Ô $ocPtes, vt accidit,enarrafii.s 0 c. At cum is ali..
que~n,ô amice,.1d fupera trahit,& iIla paratus hine
dccedere, mifsjs litibus in quibus quxritur in quo
ego te, aut tu me lxferis, ad ipfius iufiiti:t iniufii4
ti.rll~ (pÇCuliltio~l~m ;l{cen~Ht,q uid vtraq; ~n~q uo
;lb ahJ~ PIll?I~llS mter (e dlfçrepent, vel etia cotr0 4
uerfia IlIa d~ml.a:1 qua qua:ritur, vtrum rex beatus
fit,qui multu aurj pofsidet,ad cotcmplationem re4
gni jpfius.beatjtudinisquc human:E atque miferiç,
quaI la cUlq; fint,& quo paéto humanx naturx coueniilt h.oc adi ~ifçi,iIIud fu~ere:quado inqui,opor
~et de h~s omn.lbt~s rarione rcddere pufillanimem
~lIum, & acernm u caufidicum, tunc fanè vicifsim
pœnas philofopho pend et. Vertiginem enim p.1titur ab excelh: fpec~la. cali~atiblls oculis, vtpotè ~
Juperne jp{pl~ere ht ,nfohtus. Mœret quoq;,titul>at,& barbanca prpfert.~oçirca rifum no Thra'
c~bus,ne~; ~lldi c~tipiam ~otlct,ncq; enim perfenUllnt,.{~d ~1I1S pOtIU~ ommblls ~lli libere,& procul
à ferUIh vlta educ:m funt. Hçc,o Theodore, vtriufque conditio, Altera q uidem hominis iIlius,qui li.
bertate ~ otio efi eduçatus, qué philofophum vocas. QEi Cllm rellera vituperari non debeat,t:unen
fatuns & ineptns apparet, quotiefcüq; feruilia ag 4
greçli~ur Jllinifieria,qllum neqi firamentorum far4
cinas çolligare,neq; obfonioru conqimenta confi.
cere, neql1e adulatoria blandimenta verboru con4
fingere poJfet. Altcraefi hominis illius conditio,
qui h~: ~xpedi.te cele.ri~erq; ~ub~init1r~rc .potefi,
[ed dçccp hbel'l homl111s Vefiltll comode vU nefcir.
Sermonis infu per harmonia conuenienti dcorum,
& h?minum beatoru~l vita~ veran: canere pror. .e
Ct~s .lg?or at. THE O. SI cxtens homlnibus ea qux Jmporslbl~.
dlCJS,O $ocrates,:Eq ue ac mihi pfuaderes pax am. e~ mal a P.l f •
, & ma1a pau ClOra
" lOter h omwes
. 'nafceren- meus
p llOr,
' e)t
tur. soc RA. At impofsibile efi,ô Theodore,mala ~:;~ in jO'
pe~itus extirpari. Nam bono. op~fitum aliquid feriorib uSo
eae femper necefl'"e ~fi.N eque dIa tamen apud deos
10cum habere pofTunt. Naturam vero mortalem
regionemque inferiorem nccelfario circumcllnt:
Q.!!.are co~andum cft, vt hinc iIIuc quà,m ce1erri.me
fllgla~l~s. fuga autem e~, vt Deo fimlles pro vlri~l1S ~~lCJamur. Deo ~mdes cffidt,cum prudentia,
lUfilt1a~m~1 & r.1nébças. Ca:terum, ô vir optime,
h.aud ~aclle Id pcr[uaderi potefi,quod no ilIius grat~a cmus y~tg~us e:lÇiftimat, feqllenda virtus ,& vi.
uum fpglçndu;hoc efi, ne mal~ls yidearis, vtq; bon~s ilpareas. hre nanq; anicl1larum l1ug:E mihi elfe
vldePt~.tr. 5cd quod vernm fit, iça djçamus. Deus
nllfqua ~ nullo modo iniunus, (ed quàm iuftifsimus, t,o~a~n ~i~elicct .i~fiitia; ,f0!DpICXllS potefiatem,mhl1q; dllllS fimJllUs, qua ju{lifsimus homo.
Circa hoc vera in~uO:ria lk fortitudo viri necnon
jllerti~ i~becillit~sq;ye~{àtur.Ho!,~ f.1nè ~ognitio
vera vntus & faplCnUa:IgnoratiQ contd, infcitia
&
�Thextetus,Vel,de Scientia~
& improbitas m:lnifefia. Alire vero,qux facultates
fapientireq; vidéwr, in ciuilibus quidé m<lgifiratibus molefic; [unt,in artibus auté creteris illiberales.
IIIi igirur qui aliquid inique patr:mit, & prophana vc1 dicit, vel facit , ci multa tuti[simu eft,fi nihil
vafricie po[sit, nec artibus malis vtatur, Exultant
cnim opprobrio huius generis homines, [eq; mini
me abieéèos,& inanes homunculos videri,nec terrx, vt dicitur ,pondus iners:[ed viros tales qui tlItO
in republica verfari valeant. Ideoq; veritas exprimenda efi ~ eo magis tales [unt, quaies nô purant,
quo minus putant:iniufiitire quippe muléti ignorant,qui ignorat minimèdecet. N eq; enim efi,qua
forfitan opinantur, ver bera atq; cxdes,q ux [xpe hi
patiuntur ,qui iniufiü nihi1egerunt,& ini ufii fxpe
deuitat,fed ea potius qux vitarino potefi. THE o .
QE;am dicis? soc . Cum in rerum ordine.ô ami ce,
c"emp1ariadllo fint,diuinllm qllidem beati[simu,
quod vero Deiexpers mi[errimum,non vidétes ita
rem [e habere,fillititia extremaq; demétia occupati,latenter hllic quidé fimiles ob aétiones iniqllas
reddutur)ilIi contr;\ difsimiles .Cuius profeéto deliéti pœnas pendent,dum vitam i11i conuenientem
cui fimiles effeéti funt,ducunt. Enimuero fi dixerimus,quod hos quiderri, nifi;\ neq uitia ce{f.luerint,
vit a funétos locus ille malorum exp ers non capiet,
ifiic autem proprix vitre fimilitudiné gerent femper vnà cu malis mali ver[antes:re[pondebut afiuti
malitiofiq; homines deliramenta qllxdam [efe audire. T H Eo.Et maximè qUidem,ô Socrates. soc.
N oui eq uidem,o amice. V num hoc ulrem illis accidit,quod fiquando priuatim reddere vicifsim~&
afferre in medium rationes eorum,qux vituperant
necdfe fit, velintq; viriliter difpuradi moram perpeti,neqi ignaue fugere:tunc de mu, quod ô be'a~c,
a bfurdü efi,fua ctiam i pforu m diéta im pro bab ut,
corum 'Ii r hetorica pcnitus euane[cit, vt nihilo differre i pueris videitur. Veru his iam ~né cum prxter propofitum fint, imponamlls . Aho<;"Uln ~at~
rics vndique plurima conBuens [ef1n~neà pnn.cIpio infiitutu obruet. Reuertam~r ~gltL~r ad pno;
ra,fi übi q uoqi videtur. T H F. . ~Ihi <].u.Idem Ifia,o
Socrates, nihilo molefiiora auditu cotlngunt. Fa-;cile nanql1e qua xtate [um hoc afIèq uor. Veruntamen fi tibi placet, redeamus illuc vnde digre[si {umus. s 0 c.Eo profeçto di[purando deuenimus, vii
diceremus eos qui efIèntiam omnem in agitatione
ponebanE,quodue cuiq; videtur ,llOC eidem exifiere,in exte~is quidem rebus vehementius hoc alfcI'tl1ros,in iufl:is amem nô minimum:qllod omnino
quxcuq; ciuitas, vt illfia fibi apparétia fiatuit, 11xC
catenus illi iufia [unt, q uatenllS fiatllta permanét.
At vero neminé fortem adeofururum,qui idem in
boni vtilibllsq; contendere :tudeat,quod videlicet
qll~cllnq; vtilii fibi appareti:t infiituit cÎuitas,hxc
catenus illi conferentia [unt,qllatcnus talia fiatllt:t
fuerint,nifi forrè quis nome dixerit:hoc auté adid
quod voillmus [commae~eç PO,tÏlIs .n6nne? T H~ .
l)roculdllbio. soc. Nome ne dlcat:[ed rcnl noml~
l1at:l. [peélet.& quod tale ciuitas n I11cuparit, ad id
côdelidis Icgibus re[picit, ac leges fingubs q uoad
putat ~ POtCfi''lliii m aximè fibi vtilq cô~it. N um
aliud in legibus ferendis intédit?T H E. N ihil clliud.
soc. N Llnq lIid voti compos [em}? efficitur?an [x~
pe eam [aUit opinio? THE. Sxpenllmero bllit a~
bitror. soc. Hac prx~erca ratio ne qui[qllc magls
lute cadcm eonfitebitqr,fi quis de omni lpccie pcr-
105
contetlIr in qua vtile "ôfifiit. Efi autem quodam~
modo & circa futurum tempus. Nam quoties le~
ges condimus, vt in pofieru profuturas condil11us~
quod quidem füturum reaius vocaremus. THEO.
Maximè. soc R.Agedum ita,vcl Protagoram,vel
q llem llis aliu [eébtoré ei us ,in terrogemlls. 0 m ni li
rerum hominem, ô Protagora, men[uram afIeritis,alborum,grauinm,leuiu,& vnill[cuill[q; taliu !
Nam cum iudiciariam ilIorum vim in [eip[o CO.I1tineat, &; qualia patitur, talia iudicet, vera fibi, &
qux [unt,iudicat. An non ira? THE 0 D. Ita planè.
soc. Nllnquid & futurornm, Ô Protagora, dicemus, habet in [e ipfo vim iudiciaria? & qllalia putat fibi hxc fore,talia ~bi exifiimanti contingunt.
cum medicinx qui[pia imperirus in febrim [c[e incur[umm purat, atq ue ita [e[e calefaétu iri : medicus autem repugnat, contraria opinatus:vtrius illorum veram opinionem futuram ducimus? num
vtriu[q ne? ~ medico qllidem neque calidlllll, neque febricitantem futurum, [ed fibijpfi vtrunque?
THE o. Ridiculum quidem id ellèt. soc R. ~in
etiilm de vino quod ~ulce vel aufieru flltUrllm fit,
agricolre, non citharifire opinio prxl1alet. THE o.
QE.idni? SOC. N eq ue de con[onante,dilfonantéue
futuro, gymnafiicus melius quàm muficus opinatur,quodddnde ipii gymnafiico cô[onans elle videbitllr.THEO . Nullomodo . SOCRA. ~ando
vero parata men[a offerendx [unt epulx, ac de futura il1ar.u~ [llau~tate aI~qllid prredicendllm, nonne coqui opinio pot~Ol'\ q~1àm alterius cuiuslibet
popinarix imperiti? De eo qu.od ve1 efi ve1 fuit [u~~
ue cuique, non pugnamus, [ed de illo potius quod
in poil:enuu ellè cllique & videridebet:vtrum fibi
'111i[que idoneus illdex, an tu potius Protagora
quod circ a fermoncs pro habile finguljs in iudicio
futurum cfi,reétills qu:\m quillis rudium prçuidcres? T ~ E 0 D O. In hoc ip[o in primis, ô Socrates)
prxcel!ere cunais Protagoras efi profelfus. soc.
o mi[eJ.:.nemo per Iouem ilium oblata pecunia [ettarus fuilfet, nifi familiaribu5 per[uafilfet , quod
probabile in pofierum erit, videbiturq;,neque valem neque aliu1U quemuis melius quim [e vnicum
prx!:lgire. THE. Veri[simaloqueris.s 0 c. An nOI1
legum quoq; latiolles vtilitasqi ad futurû [pcét5t?
& quilibet ab[q; cqtrouerfia faterep.1r confiitutionem reipubli. ab co quo~ vtile eft, fa:pius abcrral.'e? THE' o . Valde. soc R. Satis ia 1 adu r[us prxceptoré tuum è!itt\Jm fit, quod fateri cogiwf.,aliû
alio C,pientiorem exifiere,e~lmq; talem men[llram
elfe. Me autem cum exp ers fcient~xfim,nihil men[llram fieri, cogit, quemadmo~um, [ermo nuper
ilIius vrgebat, quod vide1icet [eu vehm fille noillu
talis ellem. THE 0 D. Ex i1l0, ô Socrates, maxime
conuinci iIlius [ermo videtllr, & ex hoc nonnihll)
quod aliorum opiniones validas efficir:~1~~erô [ermones illius pa1àm reprobant! fa1[os CXlfl:lmantes.
soc RAT. In mulris inftlper~ 0 Tl~eodore, depra:hendi hoc Hcet) non omncm o~l11um opinionem
veram exifiere.Scd circ a pl-a:[entem cuique pa[sionem, ex qua ~C~~lIS, & [ecundUl? (en[us opiniones
na[cunt, difbclltUS deprœhendItllr [en[us opi nio~esqi veras non~e~e. ~ortè vero nihil dico. Nam {j
aifecutx [~lIlt',coU1ncl r:on I:0lfunt:& qui illas certas atqi [clentlas elfe afIereret,forfitan non aberrarent.Et idci~co ~h,extetus hic haud ab re inquit
{en[u~ & [cienua Idem elfe. ~amobre propius
flccededllm efi, quen~admodû Procagoreus fi I"mo
rrxcç
�106
Liber Decimustertius.
prrecepit, & hanc agitatam dfentia pulfalldo eXlminandum, integ rumne ln collifum fonureddat:
pugna vtiqi de illa non l11ediocris,nec inter paucos
exutit. THE o . Permllltu C1nè abefi, vt vi lis cotentio fit,qux p~r Ioniam pafsim propagata efi:fiquidem Heracliti fiudioG huic fermoni ftllnmopere
fuifragitur. soc. Propterea, 0 amice Theodore,à
primordijs hœc infpicienda funt, vtilIi opponunt.
M~s ~er:t- THE o . Omnino.etenim, ô Socrates,de Heraclitic1mcoru
1
. H omenCls,aceUalnt1q11l0n
. .
· · · · ·b us
'li
dln·
cIS,ve,vçtuaIS,
d1 puran Pr .i l '
d
E
h
r.
r.... .
lIlIS apu
p e110S,eOS prœlertlm qm pentlOres VI.
cleri volunt, non magis, quàm apud œfiro cocitos
loqui hcet. Planè enim fCd,Pta illoru i1TI petu Feru ntur.Moraauté expeétatioqi in fermone,~ quçfiio
nibus,& quies interre[pondend.u interrog:wdüqi,
minus iIlis adefi, qulm quod nihil. lmo edam mi,nus,qua nihH:adeo paru viris illis requietis in flniInO e!1:fed fiqué illoru aliql1a de re interroges,tanquam ex phareq:a obfcura yerbull deprométes ügatant. Et fi huiusr.1tioné perquiras,altera quadi
[ed nomine Il!utato feriut:nun<).ua vero curp.illorii
aliquo ql1icqua perficies, neqi Ipfi inuicem . Idque
vnû ob[eruatifsime curat, vt nihi! fiabile,aut in fer
mone,aut in animis fuis e!fe permittat, putates (vt
mihi videtur) idi pfum fiabile eflc,J.tqi id totjs viripus infeébnmr,& vndiql1evebementer expelll1nt.
soc. Forfitan,ô Theodore,hos viros in pugna vi9ifii,in pace vero nequaqua. Neqi enim ;tmjci tibi
{unt. Vàùm talia quxdam djfcipuJis fuis, vt arbi~ror, in otio dicut, quos fimiles {ibi reddere volüt.
THE o . QE.ibus difdpulis, ô beate? N eqi enim in~er ifios .llter alterins fit di[cipulus, fed [ponte na{cutur? vpdecuqi cotingit ecru quenqi furore corri pi.A ~qi alter alterum [circ nihil exifii mat.A b his
üaqi ratio né, vt modo diceb:un, nulli vnqui accipies, nec volentibus, nec inuitis. Nos auté oportet
tanquâm propofÏtione accepta côfiderare .• s 0 CR.
Scite loq ueris.fententiam fiquidem aliam quandâ
accepimus à prifcis poëmate VUlgllS hominllm celantibus, quod origo aliol"um omnium Occa nus
{ct\icet atqi Tethys fit, quodq; Huxus Lint omnia,
nihilqi côfifiat. A recentioribus auté atq; ijs [1piétionbus rem adeo clare demofirantibus, vt vcl cerdones eoru f.1pientilm :mdiendo perciperent,definercntq; fiultè putare cofifiC):c p~rtjm res, partim
contrà moueri, ab i js inquam accepimus 1110ueri
om l~ ia,q ~os autores illi vener:1wr. Propemod ü au
~em ô Theodore,obliw s eral11 quôd ali j his cotraria monfirarüt:vniucrfi videlicet congrllu nomell
eflè hoc exifiens immobile, & ali:l quxcllnqi MeIifTèi Parmenid ciqi adll erf.1ntes his omnibus a (feperat, qllod omnia vnû [unt,idqi vnu ip[~m in. [cipfo confifiit,locü in quo mOllcatur nllllu penItlls
habés .Q0d de bis omnibns,o amicc,dicendü?[enfim nanq; proorefsi vtroruq; rnedij cl:\m euaGmlls.
quod fi nullo paéèo propugnates abeamus imbelles, pœnas dabim USlJ1ftlr I!orü qui in p al~firis ad
line:i. 11ldllnt,qll.lOdo ab vtrili [qi apprrehenfi in cotraria dt!hahütur. De his itaqi prius agendu \'idetur,q uos primo Ruen~es fcilicet aggrefsi fumus . Eç
fi (lllld prob.lbilc diccrc videbutur,cu iIIis Vl1:!, nos
ipfos trah e l1111~~alios cffugere co·n~tes . Sinauté qui
v nill er[um fialJ1[e ponunt, veriora promlerint,refllgiemu s ad eos ab il li ,qui ctia immobilia mOllér.
At fi nellt:i .v eripmilc altqllid adducere nobis ap ..
p are ant, ndlculJ euademus, putantes nos viles ho..,
mUl1culos magnum aliquid f.lpere) cum llihil nUi
prifcis lllis ac C1piétibus viris derogaueriml1s.Vide
igitur,ô Thcodore, vtru prxfiet nécne tantu fubire
periculum. THE O. N ullo modo comittendumefi,
ô Socrates,quin vtroruqi fenC1. quid veri,quid falft
habeant,di[cutiamus.s 0 c. Difcutiendum efi iam,
pofiquàm & tu idv[qlle eo expetis. Videtur vtique
mibi di[putationis huius principiu à motu ftlmédlln;, ~uo fcilicet mom mOlleri oia dicant. ~od
aute: dICO huiufmodi efi, vtrù [pecié vnam motus
inclucant, an quemadmodllm mihividetllr fpecies
duas .Neqi id tamen mihi[oli videri cllpio,fed tibi
qllOqi, vt p~riter ambo quicÇfd oportuerit patia~ur' .I?lc 19nur. N unqui~ moueri dicis,qllido 10cu q Uld ex loco mutat, velm eodé vertitur? THE o.
Equidem .s 0 c. Ergo v.na hxc fpecies efio.At cum
eodem in loco qui~ permanens fene[cit, vel nigrû
ex albo, veI ex molh durum e!ficitl1r, aut alia quadam alteratlOne mutatur, nonne aItera hanc motus fpeciem merito nllncllpabimus? THE o . Merito. soc. Ex his nece{f:1riü efi geminas fpecies m otus exifrerc,alterationé fcilicet,motumqi localem.
THE o. Probè. SOC R. Hac djfi;néhone prxmiJT:1,
ad eos. qui mOlleri omnia vol ut, iam pergamus, &
hunc 1.11 .moduminterrogemlls. Vtrum quodlibet
fatemllll vtroqi. m~do moueri,alteratu pari ter atqi
delatum? autoahquld vtr09! modo, aliqllid vnico?
THEO. EqUlde m quodafIcramnon habeo,arbj_
tror tamen illos vtroque modo diQ;uros. soc R.
A Iioqllin, ô amice, agitat fimlll & confifientia fibijpfis vid~b~tur~ nec magis moueri omnia, qllàm
frare om 111 a hceblt afferere. TH f. O. Vera loq ueris.
soc R. Pofiquam mOlleri ipfa oporter, abfentiam
vero motu: illi copetere,omni~ vti<:J; femper omni
motll mouetl1r. THE o. NecefIario fequitur. SOC.
Hoc.age ex eorum diébs confidera.caloris [cilicet,
vel albedinis, vel cuiuslibct generationc. N ône di-.
ximus cos pmare vnuquodq ue hOl'u Ferri fim ul,cû.
fenfll inter ages,& patiens?& patiés quidé fenfibile
effe, nô fenfum,agens auté efEciens dfe aliqllid,no
tamen qualitaté effc? Fortè qualitas extraneu tibi
nomen videtur, neqi fic in gcnere diétum percipis,
in partibus igitllJ' audio Agens enim neqi cal or, ncque ~Ibedo,{ed calidll~ potius albumqi, ca:teraq; . '
e
eode paéto . R ecordam na nos [li pd dixiffe nil1i1 Nlhl! per (1
fecunau fcipfl1~ vnum aliqllid e[[è neque i~[llper iprun~vn~
.
r. d
'fc
?.
ahquldclI'
agens, aut eatlCnS,le c:, vtn que Vl~l[~im congred.lel1ubus fenü:s & [enftbllJ~ emanatia partim fien quaha qlla:dl, partlm vero [entire? THE o. Memini,ac cur non ita dici~? s o~ . 5=xtera i~itl1r prettermlttamus, ficne,an alner dlcat. Id vero vnu cuius gratia dl[putatl1r,diligentius exquiramus.Mo_
llellt~r,vt dicitis, BUlln~qi 0~~1ia.N onne?T H E o.
Ccrte.s 0 c.!An non vtn[qi 1111S quos difiinximus
motlbus, delata fimul~& :llterat~? THE. ~idni,fi
modo perfeéèe mOllen IlJa necefIe fit?soc.,si io itur
ferré~l1~ roll., neqi tamé alterarétur, pofIèmusodice
re qualia qllœdii Bl1Ut,qllX feruntur,:lut quomodo
dicemlls?T H E O. Hoc paéto.s 0 C. ~oniam vero
neqi id l?manec, vt album fcilicct, quod Huit Buat
fed permmatur ira vt huius ipfius fit RuxlIs albedi~
nis,& in aliu co~lorem t~'anfit~us,l1e vllo modo permanere deprre~edl p~fs~t, v~u poffum,us aliquido
colorem alIque pronuclare Ita, vt rcéèe dcnominemus? THE O. Atqui quo paçèo,ô Socrares, aut in
hoc, aut in al~o.vlJo id fieri potcfi, fi quidé dii pronunci.~mlls cOtl~UO ftlb,terfugit, vtpote qllod [eITlper Bult?s (i) . ~ld pono de quouis [e11ft, diçendu,
vt
�Theœtetus,Vel, de Scien tia.'
"tviJet'ldi velaudi~di? nunquidin vifione,am au..
ditu aliquado permanere?T HE o. Minimè omniu,
fiqUldem cunéèa mouentur.s 0 c.Neque igitu1' vi, -i,'
dere quicqua potius,qll~m no videredicendü,neq;
• oIlL
,- calio vllo fenul vti magjs quàm non vti,cum omnia
penitus tr:lOfmutentur.. THE O. Non certè.s 0 CJ1,..
.veruntamé [enfus ipfe fcientia eft, vt ego Theretetllsq; di xi mus. THE o.Diéèum qui~em.5 0 c. Non
igitur fcientiam"'magis,quàm non fcientia refpondeh~mus quid fcientia fit interrogati. T Jo{ E 0 • Sic
eertè videmini. 5 0 c. Opportune itaqi 1'efponfionem illa emendare.mlls, fi demonftrare cotenderemus quod omnia 'moue'atur, vt reéta illa refponfio
videatunhoc amem, vt videtur, apl?aruit, q40d fi
omnia mOllèntUr, refponfio qUa)!toct, de qqocuq;
'q uis refpodeat, requè reéèa. eft, qu'} idJfiC! [e habere,
'& no fic habere {erefpondetur. ~od fi magis fieri
tiieendu,ne ipfos {ermane fiftamus: T,H ~ o. R eéèè
loqueris. S o 'C R:Pr~terquam in hoe,ô iTheodore,
quod ita & no i.tadiceb.i.oporret auté neq\ hoc i~a
dicere. Neque onim amplius itamow:retur,neque
Tur[us no ira. No enim motus hoc;fed nomé aliud
imponendü ab iJs qui.taliadiifet:llnt:qllonia nunc
.:. ~ . • ad eorum {uppofitioné verba non habe.nt, nifi fo1': tè diéhoné hanc, {cilicet non quomodo!:unq; ha, ,, ' , bere videantur, qua: quidem poti[simu jpfis, con..
",
gruit intlnite prolata;T H E O. Valde coueniens ilIie
.. -, Ila:c diébo eft. S O.CR. lam, ô Theodore, quod ad
amicu tuum 'attinet,expediuimus:necdii .conee{si.
mus illi quéli~ethominé rerumomniii. ellè ment
iura, nifi fapiens quis exiftat. Scjentia infuper effe
fenfum minime côcedemus fecundli 1'ationé illam
., - ; . ~ qua: moueri omnia prctdicat, oifi fort~ Thea:tetlls
ihic alio quodamodo djeat ..T H Ii. Optime dixifti,ô
Socrates. His cnim peraéèis me quoque ab his ex~
peditu eUè decet, vt inter nos conuenerat. Pofiqui
vero difputatio aduer[us Protagoram tiné accepit,
ne defiftite qure{o Theodo1'e, antequ:un tu & 50 ...
crates percllrratis cos infupe1' qui ftare omnja vo.,Juerunt)quemadmodl~mlaulo antè pr~po[u,it~is.
"1' H E o. Cum fis iuuems,o Thea:tcte,femores InJUria facere doces, dum paaa traofgn:di exhortaris.
{ed accingere tu, vt reliq uorum Soqati, fi veJit ra,..
lionem reddas. THE. AE.libçntifsimè ramen ea dç
quibllsloquoralldir<:.TH EO. Equit~s 'incampull}
prolloeas,cu Socrate! ild di(putandum aecerfis. Interroga igitur, atq; audies. soc. Videor eqtiidem,
Ô Thcodore,in his qu\ Thelttetus ilibeç,ipli min)...
lne pariturus. T li li o. ~id obftat q llO minus ob.,.
fcquaris~ soc. J:.di. Melillulll atqi alios quj vnulll
confiftensvniuer[ulll dicut, ver~or ne fort~ oneroli
videamur mos exagiçates, minu~ tamé, qulm vni~
eum Parmenidévereor.Parmenidçs auçé, yt Ho~
mericis ver bis vtar, verendus mihi acérq; videCl~1',
~I~~ in I.o co COllOClltuS [um olim CU illo fene admodum ildhuc;
I~tc~ VI~C:. adolefcens,mihiq; virus e(~ profunda generol:lmq;
ar omnino f..'lpienti~/ll po[sidcre. formido itaque ne
t~eQi;:fiJ
Ile 'en·
'
.
diétaeius vpcesq; nç:quaquam intçJhgamus:quod
alIté verbis fubintelligjt,multo magis nos lateat:eç
quod maxi~ü eft,cuiusgratjadi[pll~(l~i~iote'C nos
cœpit, quid fdétia fit inquirés, indifcunum relin ..
quatur, propteT di(putatjones temere irrllentes,li
quis e;s obÇÇq~I;\tur;prçfertim Cu amplifsllpaqllœftio iIl.a qpa modo induxjmus, fi prtrter propofitQ
& quafi digredjédo trfl(Jetur, indigna nimiu paf..
[ura fit:& fi latius exaéHusq; pcrficiatur, fdentia:
ipfius inucltj~atjopé jmpedjtur.a. N cutru vçro dç..
1°7
,cet,(ed magis Thexteti fœtum circa (cientii obfl:etrida f.·u::ultate in lucé eduçere,llc dihgcten~'\'flP1inare. 'I HE. Siita videtur,ita agédü dl.so.Hoc jgi,.
tur The:etete circa fu prà di4!l infu!? qj(jdera. [en..
[um dlè fcientia refpôdifti,an nO?T H E.Certè.soc,
$i quis interrogaret, qu6nam alba ~ nigra homp
t'{id.eat, quoue acuta & gr.auia,audiat:oçplis vt ar.,.
·bitr.on,& auribus r,e[pond~reS', T H E,Equidé. S 0 Ct
.Y.ti nominibus verb'
c.omunioribus, n~q; ~xa;"
r8:èe,u rioièqi difquir,erç,fœpenumero generofi ani~
...
mi ea, confr;uiu autem· iIIibe1'alis:/lon n ùnqua ta..
JllCln neeeffarium efi,q'lemadmodum jn prœfenti~
examinarç eogiI:nur, qua ex patte refpofio tua mi"
<bits reéb.fit.at:tendl! qua: refponfio relhor, vtrum
qure dicit quo vjdemlJ-~~ id oç!llo.s elfe:an qP~ didt,
,per quod vlderpps. 'lt~ quo aud!mus aures, an p~r
'Guod audimus.T H E. Potiusmihi pe1'qu~ fingul",
.
fentimus,qu:tm quibus (entim,us refporldendu vi...
dcw1",ô Socrates. s o,c. AbulI'dum quidé id effet, AI!udlt .:J4
r. r.
'
. equu
cO• puer, fi1 mu l'
U no b'15 leOllls
quema d mo d u~ l19nel~
num.TroH"
"
.equisinfiderent,~ o!p'pia hmjj in vnam Gue ideam)
..
..fiue anirpam,feu qllO!11odocunq; vocari decet,mi.t
niOle tenderent, q~la per ifta tanquam· per' QrgMla
<jurecunÇ}i fenfib~s.. f,d,)iact:-nt [entiamus. THE;Mihi
.quidem hoc poti\lsjqu~l1J.jllo modo videtur.s 0 <!
~Ideirco Hh tecmn diligel1ter perquiro, vt videa~
.mus, vtrum vno qnod~m eodem quod infit nobis,
<per ocl!19s quidem alba & nigra peroipiamus, per
-alia vero organa alia qu-xdam : pofsisq; interroga·tlls,in corpus fingllla hçc referre. Pra:ftat forfitan
t~ adiingula refpédere,quàm.me tui vicé gCl'endo
defatigari. Dicitaque, ea per qua: fentis ealida'&
ficca, leuia atqi dulda, nonne corporis organafin.gulil po~is?an alte1'ius cuiufpium?T H E.Nullius al.rerius. soc. N unquid fateberis qua:. per aliam po...
-tentiamfentis , per aliam [en tire non pollè? veluti
qua:. per audituOl, eadem per vifum:& contrà q1l2
pervjulm,eadem per auditum? THE. ~idni fa ..
'tear? soc. Si quid ergo d.e vtri[q; cogitils, non vti..
,que per aliud organum, neque erüm per alilld de
ambobus idfentis:T H E. Non eertè.s 0 c.De voce
-atqu~ çolore vtri[que fimul, pr'imu quidem id cogitas, quod vtraque funt. THE. Cogito. soc RA.
Item quod alterutrii aL alU:tmfO diuerfum dt, &
fibimet idem. THE.. EH ifthuc. soc. QEodue am'"';
bo,duo fuot, vtrunque vero vnum. THE. Id quo'q ue. soc. Po~et1 infuper vtrum finülia inter {e,vel
difsimilt;t fint,-iudicare. TH n. fortè. soc R. Hrec
-vtiqueomnia per quod potHsjmum d~ ip1is ex~ftimas; Nil per alldit~, non per vifulll, eomune el.r ea
.ma quicqui accipi potc11. Hinc frx~ere~!l' .dlci..
mus,coietbre lieet.Si enün dcvtnfq; mdlcan poffeç,fals5.ne fint,an non,poffes A'c_uldu~i? decl~a_
.re quo iudi~ares;id~; hovifum,no aud~tu,fed a~l~d
q,:idam elle confrat~1'l1 E: Cuplon,hngua! ~lS Id
efticiat?s 0 ('. Scite loqucns. 1.11a ver? potçntla rer
~uod tibi oftédit qllod fi.ngllltS eft çomune,quod_
ue fuper fingula, quoelIe ~ non effc denominas,
qua:. palljp ;lntç de ~is per.cotabamur? qllalia or~'na his omOlbus afslgnabls, per q~ux !~ quod feotit
innobis fingula ~e~t1at?THE. Eilent!;). ais & ipuun
.no.n e(Iè, fi milit~lldtnem & difsimilitudiné) necnon idé /)ç alteru, vnum quoq;,et aliurn circa ilJum
numerum vn.u~q~enqi. patet enim quod qllXriS,
,pe~ quoÀ pot~[simu ex corporeis infirurnentis ip{:}
:lD1ma par & Impar,& qllÇ fequutur,percip'iamll~,
. soc R. Egregie admodum 1 ô Tht:xtete ;lmgueri$
atque
sq;
q;
�. Liber Decimustertius.
atq; h:rc ipfa funt,qux interrogo. THE. Per loué,
tia effe.idq; à me nuc' refpô{um puta; quod fi aliret
Ô $ocratcs qllid diçâ ignoro, nifi ~ mihi' ab initiO
difpmado deinceps vidcbitllr,aUquid alilld afferre
videhatur, nullu huiu!inodi proprium orga~û his
..
cOl1abimur,s 0 c. Euge Thextete.fic prompto alo
vt mis accommod,lri,fed ip(aJU potius peI felpf.1m
di[plltare decet,neqi vt cœperas tergiller[,ri.Si em Seciida (CIC'
itafecçrimus, alteru è duoblls continget:aut quod t!a: dcnlll·
anim:i.,cOmm\lniol1em in omnibus illdicare . .s.0 c.
.Cl.
'
.
d 19noramus
.
tlO.
l)nlcher es, ô Thextete, nec Vt aiebat Theodorus, -ft ffie\..[amus
lnllenlemlls,allt
cene'quo
minus nos [cire pmabimtls:neq; mediocre lu crum
deformis.N~ qui pukhre loquitur,pulçher efràt9~
bonlls.Açcedit ad h~ç ').lIod jngens mihi benefiCltl
id er~t.& nuc quidé quid ais? An cùm dux fint opinionis fpeci.es, vera vna,& altera falf..1, opinionem
cotlllHli,Na prolixa gr<\ui difput;nione me IiberaAnima quç, fti, poftqu~ tibi videWf anima quxda per.[eip[am
vera fcientiâ definis?T H E. Definio.hoc enim mihi
dam per Ce, animaduçnere,nonnulla pel' çorporis vires apprctin pr~[entia'Vid~tur .soc.An de opinione deinceps
quçdam per h d
N- h
r.
_. ,
- . b'
ab initio p~~tl'aaan~U11l?T H E.,~idnii dicis?soc.
çorpuscom. en. ere, . l rec mea lentetrjl c~a~, ttu~ tl 1 quoq;
Tu~bat ~e nunc & ixpe a1iàs,adeo vt in ambiguipra:heqdit, cuplebam perfllldere. THE. M.l hJççrre.perfua[lI.m
tate plunma qu~ ad me ipÜtm &quo .ad alios vcrcft. s 0 ç R, ~orum jn I1Umerq etfenuam pOPlS{
[er,e~pl1care ' non v.alens qux nam1rt h:Ecin nobis
l-I:ec [anè maximè ad ornnia{cquitur, T H ri •.Eorii
affeéHo,quoue paéto adueniat. T H l'.~xnii hxc?
'lux ip[~ per [e anima atfeétat inq; afIèquituT. soo.
N UQqujd'~ firnilç di[simileque, & idem' & 4lterûl
s ~_c R. F~l[o·['CÏlicet.'l.liqu~m. opiÎ1a.ri.dc quonu,ne
-T HE. Et hxc, s 0 Ct ~id pulchrllm & ttrrpe, boetla ~m~lg~, vtrnm Id omlttam~s, ~u: aliter q uam
{upra cOll11ileremlls. THE. ~ldm, 0 Socrates, li
numq; & malum~ TH!,. Horum quoq; mihi vidé~
quo modo delZere cen[es?pr~dare enim tu & Theo
tur m~JÇimè omniu e({entiam ' inuièem cofiderare,
dorus in fuperiot'ibus de otio dicebatis, ~ nihil in
r~p/upns atq; coparans in [CipC1 pntteri.ta prx[en~
tl~q; adfucup. soc. 'Aduerre & hoc, rel dura! :du~
talibus vrgeat,s 0 c . Opportune admonlliftifonè
ritiem per taétum [entiet , & mollis fimili rattone
cnim haud ab r.e crit tanquam veftigiu iterato perIlloUicicm. T JI n. lta. SOC, Effcntia v\!rQI & quod
Il.
p2~
çurrcre:p r ct ftat 'na11lq; parum bene,quàm mllltùm
r. ft" .
cl
Pr~\{3C
funt, mntuamq; cOl1crarietatcm,ip!ius<li ·, 6trariç..
non ~u lCleoter eterrninare. THE'. Prreftat f.10è: bene, qua~
0
tatis dlèntiâ i pi~ animil rel' [e volntans,& inui~e~
:;'0 c R. ~omodojgitur, & quiddicil11u&?falf.-:lm mulCulll 0
r
cOl1fenms,di[çernere nitJ[ur,THE. OmmnQ qUlde.
plenmque opiriionem eiIè dicitnus, & aliqué 11Q- futBcic~te~
1oa
soc. An pon fiatim n<ltis ho minibus atq\1e bruti-s
~rum falfa opinari,aliu.n~ vera,q uafi hçc ex natura ;:.cerIll
paturalis 'lu~dam facult<ls ad~ft,qua pafsjoncs pet'
)ta [e habeant? T H E,D1Cll1}US ab[q; dubio.s 0 CR .
corp!lS manantes jn anün~ [entitJnt~ Ratlodnatio
N o?ne ~lOC no~is.ta c!rca om~a, q4â circ~1 fingu- Noffe Be!;
vero copflratioq; iftorum il<! elfentii vtilitatemq;)
la copeen? noiIe vldehcet) vellgnorare? na difccre g110ur~,Cl
vix tande poft longa curricula temporis, frequen~i
& ooliui[Ci, vtpote iftonÎ media,im prre[entiarum C30J110I a,6C
fiudio 8ç'di[ciplina aduenit qllibu[cuq; competjt~
tran[eo,cu nihil ad propofitu nobis conferat. THE. fingul a.
Nihil pror[us, Ô Socrates; aliud pr~ter noiIè, vcl
T H ~.Ita pror[us. ~ 0 c.N llm .verita~é ~ o perciper~
poQumus) quo ellentiam ·non perclpi1nus~ THE.
ignorare circa vnuquodq; relinquitur.s o ,c .NénMinimè.s 0 c.Cuius alltem 'luis veriUte caret,hu:.
ne igiwr necelfarium eft opinanté opinari 111a de
ius [cientG vllam habet?T 11 G' At quo PélÇtO jd fie~
quibus nouit aliquid, vel nOn nouit?T H E. Neccfri poiIèt?s 0 c. In pafsionibllS igitur [ciétia nequa..
farium. S 0 CR. ~inetiam nofcentem ignorare
qll:lm inefi,in ratiocinatione tamen qu~ circaillas
idem, vel ignorantem 110iIè impofsibile dl?
.~.
verfatur, ineiIè videtur. eJfentii quippe veritatéq;
* ~a: \louit,ea purare qua: llouit.
'* Mar.fl
110n
nouic,ea
purare
qua:
non
oouit.
QEa:
hoc 'attingere po{fum lls,illiç vero neq uaq ui. T'H E.
DI .
Q.!!a: nouit,ea putare qua: non nouit.
Conftat. soc. N um 1dem iIIud & hoc vocas, cum
Q.!!.a: non nouir,ea putarequa: nouir.
tanta inter fe diffcrcntia difcrepent?TJIE .Haud [aTHE.. Q!;idni? soc. N um qui falf.1 opinatur qua:
.Deelt iq nè deceret.s 0 c.~od illi nomen attribllis? ei [ci..
nou~t,ea putat non e~e{fe, [ed alia quxdi qllx ctii
Gr;cco. licet q~ eH v~~cre,audire,o~orari, *g~ftare, ~al~ . nouJt:~ vtraq; n?[c.cs, vtraq~ rur[us igoorat? THE .
fieri,fngefienqi? N um .[ent1re?T~: . ldlp{iltn . qUld
Atfienh~c neqllJt, 0 ~ocrate~.s ~ c. Anfonè 'lUX
enim ahud ~ soc R. V nJUer[um Jgnur hoc fen[um
nonnoult,ea ~uta: alla q lIxd:l elfe qux non nouit?
VOqSrT H E.N eceflè.s 0 c R. Huicveritatis perce& Sl neq} Thextetu, neqi Socraté agnouit,cogita_
S(:n liU$ non
- fi' .
perc!pit cf, ptioné couenire negauimus,cu e ~nt1~~ n.on,pe;re vnqua poteft Socratë Thcœtetü, vel cotri TheefenuaIll.
cipiat. THE. Sic ~ft. soc. N ~q; [cl~ntJre.Jgltur cotet~ Socr.até eiIè?TH~.Nu~~.s 0 c.Neqi ramé ql;Ç
pos crit. TH E.No.s 0 c .Ex lus [eq~ltur,o Thereteqtl1S noult, c~ qua: no noul~, elfe putat:neq; rlll'Jlls
te [cientiam & [eo[um nllnq llam Idem forc. T li E.
qu.x non noult,ea qUa! nOUlt. THE. Monfiru eoim
unqui penitus. soc. ~n h~s perfpicUG pa~uit,a
.. 01 0
e{{ep 0 c.~o patto igitur falf..l quis opinabltllf?
liud [cn[um aliud [cjentj:l eae. Veru non hUllIs gra
Prxter hçc qllidé opinari 110nlicct,quido quidem sccuJ~~Ji.
.
1 r. ' .
duspu
tia di{fcrere'cœpimus, yt quid [cicntia. non ~t,imo
omnla ve nOrclmlls) vellgnoramlls:in h1S :tlltcm
quid tlt,inucniremus. Eatcnus vero dJ[putado "pnullo moqo falf.1 opinari quis poiTè videtur. TH E. "
cefsimus, vt [cieotiam in feofu nullo modo qlla!Vera logueris.s 0 c . An fortè, non ita cOlllic crall_
rendâ illdicallerimus , [ed in eo noie potius 1 quod
dum quod quxrimus, fecùdum noiTè & nOn noiIè:
tU~C [onitllr anitnus, cii i pre [ecllfld.;i feip[~m dr;
procedendo,fed [ecuodum nolIè & 11011 clIc? T II n.
C:l 11Ia 'lux flll1t,ver[.ltllr 8ç agit. T ~ E.Arqtl1 hoc,Q
~i ifthuc ais? ~oc.N efimplex fit.quonii qui qllÇ
Socra~cs,vt ip[c arbitror, opin;ui vocatur. S Q CR.
nut'luam fu':t, 10 'lua~un9.; tandem re opinatllr,lS
Rçétè arbitraris amice, Et nllc ab iniçion1r!üs adnon potefi no falL1 opman, q 1I0modocunq; tandé
\.lçrte~de lcti s ex .110 cüÇtisfurerioribus,04'iuid ma
cogitet. THE. Deçens id quoqlle,ô Socratcs. soc.
QuandQ
iu~ pç:[P!ci~SIP.Oftqll.i hucll[q; çu~~us ~s.(~.1due
~oIl1?do igitur, quidue re[podebimus Thca:tc1
cpil1io.
[clentlJ ht,ueru e~pl!ca. T.H E,OplnlOnC quaHbe~
te,h qUIS nos JOterroget(pofsibile eft autc vnicuiqi
Ui(qll~
1 .
An q i
· ) () .. '{j
Ô Socrates,(dentia dicerc Impofsibile cft,cu & f.11~
~uo d d. lCO ~J n:lm ~omm1l111 ipfum quod nOll ppillctUrq
L1 iu~d.1 opinio fit .Apparct autc opinio vera [ciécfi opmc:mrUllle de ahq uo eorum q ure iilnç, fiuc (1\)11 cft·
jp[UIl1
N
cn
�The~tetus,Vel,de Scientia.
ipfutn fecudu fdpfum? Ad h<i c vtiqi refp6debimus:
qllado fcilicet qlli[pii opin:ido verano opinatur.
aut quid dicemUS?T H E.Sie certè. s o. c.Nti & alibi
tale quid aceidit?T Î-I E. ~id Hlhuc?s 0 c. Vt aliçp
videat quidem aliquid, videat autem nihil? THE o.
Et quoni paéto? soc. At vero fi vnumquiddi videt, exifientillm quiddi videt.an ipfe putas vnum
in his qure non funt,elle?T H E.M inime. soc . ~i
ergo vnu aliquid videt,exifiens aliquid videt. THE.
Apparet.s 0 c . Et qui aliquid audit, vnum aliquid
audit,& exifiens audit. THE. Profeaà.soc.Ité qui
aliquid tangit, vnu aliql1id tangit, & exifiens infuper,fi quidé vnu. TH E.Et ifiud .soc. ~i auté opinatur,nonne vnu aliquid opinatur?THE. Necellàl'ÎlIm eft.soc.Et qui vnu aliquid,nonne exiftés aliql1id?T H E. A ([entior.s 0 c . ~i ergo no exifiés 0pinatur,nihi~ opinatur. TH E.No videtur.s 0 c. At
qui vt videtur,nihil opinatur,omnino non opinatur. TH E.C6tl:at.s 0 c.lmpofsibile igitur eft,quod
non eft opinari, fiue de aliq uo eorù qure funt, fiue
ipftlm {ecundü [e ip[um. THE o. Impo[sibile vide'r .
tur.soc. ,Alilld itaq; eft opinari f.1IÜ,qua ea qllli no
dett1USmo_ {unt opinari. TH n. Aliud apparer .soc.Neq; igirur
Ils.
fic,neq; vt paulo antè côfiderallimlls, opinio falfc-l
nobis inefi. TH E.N oncertè.s 0 c. At inhunc mo~
du hoc forfitan appellamllS?T H E. ~é?s 0 c. Alienam quandi opinioné, fa1f.,m opjnioné elle di cimlls,qllado quis aliquid eoru qUft {unt,aliud quid~
di eoru qure & ip{a[unt, .d'ut animi cogitado mutarit,effe dicit.fic enim exifiés aliquid femper, {ed
pro alio aliud opinabitur:cuqi ab eo quod cogitauit aberret,iure falL' op,inari dicetur. TIf E. Reéhffimè mihi nùc dixiiIè videris.nam qllOties aliquis
pro pulchro turpe, vel cotd .d' turpi pulçhru opinatur,toties falfa opinari nô ab re illdicetur. soc.
Conremnis me aperte,ô Thererete, neque vereris?
T H E.~orfum hrec?soc.Halld enim putO, videor _
tibi quod reuera falfum cil: ap~rrehédiflè, in~enogatus vtrum po[sit vclox tardl,aut l:ue grau.,ls, vel
aliud quiddicontrariu ~on fecun~~ n;~tura .pro'-;prii, veru [ecllndu natura contranJ hblJpfi cotr~riu fieri.N e iqitur id frufira aut ten~ere ~ud~as, ~1mitto,placetqll.e.tibi,vt ais,fa1f.1 opwan,eiI~ Ide $l'
& aliena opinari.T HE. Mihi 'lllidé.s 0 c. Llcet ergo, vtipfe putas, alteru qllidda vr alteru, & non vt
ilIud cogitatione ponere. THE o. Licet vtiqi' s.o c.
~ido id igitur fac~cogitario, an non neceile c~
ipf.1m,aut vrr.lq;,aut alteru cogitare?THE.N eceile
olno .s 0 c. Aut fimlll,allt [cor[um? THE. Et ifiud.
CO.gitare S 0 c.lpfllm aut cogitare,nnm idé qllod & cgo,vo~\lld .
cas?T H E. (~jd tn vocas? soc. Sermoné qué ip[a
anima apud Jè voluit circailla qua: confiderat.rem
tibi, eamq; vt minime pcritus, declaro. Hoc eOlm
mihividerur,cogitationé {cilicet animi nihil aliud
agere,qui fe cum ipf.1.m diirerere,inrerrogando rcfpondendo,affirmado, atqi negido. Poftqua vero
dchnir,idem.q ne fiue tardius,fcn v~locilis all.in~ad:
Cl'.
Ucrrcns alfent, neqi v~gat~r,h.a nc 1~f.1m OplntO~e
Pln~rl ~d. ponimlls. ~amobre opwan loq lU appello, 0~1nionemqi {ermoné, non ad alium, neq ne voce, led
filenrio,& ad [eipfum. Tu vero quid [entis?T H li o.
Idem. soc R A. ~ando igitur aliquis altcnl,opinatur alt<;rum, tunç vt viçletur ad feipfum dlcit,altcrumelle alterum. THE 0, ~idni? soc. Rccordare ob[ccr~, fi quando reCl'tn ip[e dixer~s, pul~hrl1m ~ml1lno tur.pe, vcl ininftum elfe mftum:
11110, yt 111 fumma dlcam, llunquid perfuadere ubl
vnquam conatlls lis,quod maximè omnium a!terti
fit alteru, an pror[us eontd:nec in [omnijs vnqui
all[us fueris tecum dicere, <p paria pror[us imparia
.fint, vel ahud quiddam huill{inodi. THE 0 D . N lInquam certe.s 0 c, N unquid alillm qllempiam fi LIe
prudentem,liuein[4nurn, au[urum exifii mas (ecu
loquendo ex indufiria fibi per(uadere boué nçcçfL1rio equum,vel duo vnum elle?T HE . Minime per
Iouem.s 0 c.Si fecum loqui opinari efi,nemo du m
vtraq; dicit, opinatur, ~ttingi~qi animo,proferrct
vnqui opinareturqi alteru eilè alteru. Mittaml1s, fi
placet, verbli hoc alterum, hoc alité eft quod volo,
neminem opinari turpe elle pulchrum, aut illiud
quicqua eiu[dem generis. THE. Mitto equidç:m1ô
Socrates,mihiqi quod ais, :ldmodum plaçet,s 0 c.
~are hed nequit, vt qui opin;uur ambo, alterum
elfe alteru opinetur. THE .Patet.s 0 c: At neqi j~ qui
alterum opinatur tantu,alterum minime, vnquam
alrerum elfe alreru opinabitur. THE. Vera narras:
nam cogererur etiam quod non opinatur attingere.s 0 c.Neq; igitur qui ambo,neq; qui alteru opinatur,aliena opinari poreil: . ~aproprer SI f.1lf.1m
opinioné aliena opinari definir,nihil efficit. Vnde
neq; hoc modo, neqi [ecundu [llperiora opinioné
61[am nobis inefI'e cofiat.T H E. N 6 vtvidet. soc.
Veruntamen,ô Thextere,fi hoc non efI'e apparue_
rit,mlllta & ab{urda cofiteri cogemur. THE. ~~_
uam?s 0 c. Non prius dica tibi,qtùm omnino cofiderare contendero:pllderet enim me nofiri in ijs
qure dubitamus, fi conhreri qux dico, cogeremur:
{ed fi inllencrimlls, Iiberiqi eua[erimus, tlIm demii
de alijs loquemur,quibps ~alia vfu veniunt,vtpore
ipfi ab,huiufmodi riçliçule errore penitus alieni.lin
aut§ omnino deficiemlls, hllmiles f.,ét:i, vcluri flu~
étuates & naufei patienres,oratiori nos permittemus, vt vel côculcet nos, vel :tgat quo velit.Iraq; fiquem exitû inueniam qllxfilonis hllillS, iam audio
TH E.Dic ~odo~soc ..Haud f.1rebor rea è nos confenfilfe,gyado cocefslmlls,quç quis nouit,opinari
110n p.oileeaqux nonnquit,.atq; métiri. Imofieri
qllodarno.d 0 potefi. TH E.N uquid aü,quod & ego
tunc fufplÇatll s [~lm, q ll;lnçlo id tale elle dixim us,
q~lOd ~onm~nqlla ego Socraté n01èens, eminllsq;
a~lUn~ 19noru .mihi profpiciens. Socraté mihi notu eile putaritn?continglt enim in hoc quod dids.
soc. N ?nne ab co i;lm depulil [umus,qllod efficiebat, v.t q no[cimus,cogrlOfcenrcs nllnimè no[cercmUS?T Hn. Pror{us.s 0 c.Ne igitur fic amplius 1 fed
jfio modo ponamus.ac forrè qui[pii nopis aa~ntietur, fortè etiam ~duerL1birur. venl ad.id attendamus in quo neceilarium dl [ermonemll111m qui
omniainuertit, ex:uninare. Vide itaq; an aliÇIddicam, potéfine qui antè ali$l.d ignorauit, pofiea di[cere?THE.Potefi certe.soc. N 6nne aliuddeinceps
arq; aliud?T HE ~id obitat?s 0 c. Pone exempli
cau{a, ceream vnam in animis nofiris effigiem, in
hoc ~l~io~é,minor,em i? il1~, i~ hoc. pl1ri~ris cerx,
f?r~ldlOns dll.nor~~uc ln aho,tn qlllbu[da mol1jons,lO nonnulhs etl~ te~peratx. THE. Pono. s p c.
Donü igitlJ1' hoc ea~ dlc~mus ~ufaru matris Mc- Mater Mura
moria:, & in hoc ql11cql1ld eoru qure aut vidtmllS, r~m, Memo
aut alld~mus, aut ip~ excogitamus, meminiilè cu- na.
pimu~, 1nfi~luantcs Ip[pm fcnfibus intelli éti jsqj,
vc1utl all~hs fig~al~tcs cxprimimus,quodqi fignatum fllept,memlntll111s nos,& [cimn quoad figura p.er.m~net:at Cllm aJ:wletur, vel in[cnbi nequir.
obhUlfclmur atq; nefcimlls. Til E. Sic efio.s 0 CR.
9
.
k
~i
r
�Liber Decimustertius.
no
Q.!!i ergo (dt quidem i11a,confiderat autem qukquam eorum qua:: videt vel audit, vide vtrum hoc
. modo falfa opinetur. THE o. ~é>nam? soc R A.
Q!!œ nouit elfe putans, nUnc quidem qua:: nouit,
nunc vero qua:: non nouit. Ha:c vtiqlle fuprà nOR
reétè confefsi fumus , impofsibilia çonhtentes,
THE9D,Nunc autem
Hzc Marc.
In notitia fine [enCu.
FicioijS,
NoCfe,quod nouit, .
N9iTe,qupd non noulc. .
l'ton nQ[e,quoq non nOHI~.
Non notfe'lJuod nouit.
ln fcnfu folo,
Sentire,quod Centi;,
~entire'9upd POil fel?rit,
Non f~p~ire'IJuod OQO (ent it•
NOQ Cep~ire,quod fentit.
In 'vtrifqi iunélis.
Notfe fentireqi,quod oouit & fentit. .
l'loiTe ac fentire,quod nouiç & pon Cent~ç.
NoiTe ac fentire,quod fepti~ & 00P n~ul~.
•
Non ooiTe & no fen~ire, quod no oouit & n6 [eottt •.
Non nom~& non feodre, quod nonnou~t& fent~t.
NQn noIre & noo fentire, quod non [eQUt &. noulc:
SUllt IX 3liz coniugationes,qu;l: quia ex his facile fie",
ppiTunt,omitfa: [unt·
quomodo dicis?soc . In hue mo~um de illis à p!-'i?","
cipiodHhnguendo dicamus:~ Iftbuc quod qUlfpiam nouit, eiusque in animo monumentum fel'uat,non fentit auté, exiiHmare nequit aliud quiddam elfe eorum quod etiam nouit, imaginemqi illius feruat,no fentit auté, cotraq; q llod nouit, putare elfe quod non nouit, cuiusue nullam feruat
imaginé:& quod non nouit, id infuper quod non
nouit:& quod non nouit,id quod noui~:aut quod
fentit,aliquid aliude0ru qua:: fentit:fiue quo~ fçntit,aliquid quod minimè fentit:aut quod nofentit~
corum aliquid qu:e non fèntit: fiue quod no fentit
quicqua. exhis qua:: fentit. Multoq;minus putare
potefi quod nouit,fentitqi,& feruat illius imaginé
feeundii fenfum, elfe aliud q uiddam q uod etia nouit,& fentit,& feruat eodé modo:aut quod nouit,
& lèntit, & retinet, reÇèe qllod nouit, putare: Siue
quod nouit ~ fentit, & fimiliter ret!net, id elfe Çl>
fentit:feu q uod ncq; nouit,neq; fentit,id e[lè qllod
pcc nouit,etiam neqlle fentit:~ôdue neq; nouit,
neque fentit,id quod minime nouit: ~ôdue neq;
nouit,neque fentit,id qJ..lOd rpinimefentit. Hrec 0mnia talia funt, vr nemo ~n eis falfa vila ratione opi
nari valeat. Ref1at ergo v~ in q uibu[dam hui ufmodi fi modo alicubi tale quid accidat. 'l1 H H • •In quib usna.?Videamus, ob[ecro,an magis ex ipfis intelligam. nam in prœ[entia haud al!"eq uor, vt in q uibus nouit aliquis,ea putet elfe al~a quet.d am qua:: &
nouit & Centit, yel qua:: non nOUlt~fent1t ta.men, vd
qua:: nouit fentitqj,ea q~x ~ nOUlt & ~ent1t. ~a
re nunc longe magis quam fuprà deficlO. soc R A.
Age, fic iteru audio Equidem agnofceni Tbeodo~
rurp',eiusque fimulacr~ me.mori~ tenen.s, T~ea:te~
tumq; Ctmiliter,interdu qUldem Ipfos ~ldeo~l~ter
dum non video.& tango quandoq;, ahàs mJnlme,
eodemqi paèto & audio,& alijs fenfibus appl:œhen
do:[a::pe etii ftn[u vos nullo percipio, fed intta me .
(cio nihilonlÏnus atque meJ"!lini. THE 0 D.Prorfus •.
S 0 c.Hoc itaq, primii ex bis qUa! eXPQlimrus fum,
~nimaduert~,quod potell: quidem aliquis qUa:: no~
uit,non fenpre, poteCl I!tiilm fentire. TH B. Sic cft.
soc. N bnne & qua:: nOn nouit, fa::pe etiam neque
Ct:ntit,& fzpe folummodo fentit? THE. Veru hoc
Fj.llo~uer s 0 f R: Vide an magis in prxfentia td iam
alfequa.ris.Socrates~d~m Theodorii Thextetüqlle
agnofclt,fed neutru vldet, neq; alio fenfu ilIos perdpit,nunquam feCllIl1 ipfe Thea::tetum elfe Theodorii opina.tur. ~id ad ha::c?T H E. Vera funt.soc.
Hoc finè primum erat ex bis qua:: dicebam. THE.
Erat. soc. Alteru erat hoc,quod dum vnum è vo~
bis agnofco, ignoro alterum,& ièntio neutru,nun
quam eum qllem cognofco, illllmelfe quem ignoro,exifb.mo: THE. Probe. soc. Tertiii vero iftud :
dum neutru cogno[co, neutrumq; fentio, nunqui
~um quem ign~ro, alium qllendam quem rurfus
19noro,e[[e arbItror .atq; ita dei n.ce ps oia fupraqilhrepetita fi militer puta:in quibus ego nunquam
de te ~c Theodoro falfa opinabor ,neqi cognofcens
?eq; Ignorans~tro[qi,",eqi vnum quidem no[cens,
19norans alteru.eademq; de fenfibus ratio,fi modo
percipis.T H E.Percipioequidem.s 0 c. Rell:atitaque vt falfa in hoc opinemur, quando te Theodorumq; cogno[cens,(eruansque in ca::tera illa effigie
vtriufq) figl~ras longo ~x tempor~, tanquâ anulorum vefiror~Jign~culi1,neq; acnte cernensvtrofq;,
te?to _prop.nll vtr;u{q; fignum propriç vifioni attnbuedo elUS accomodare vefiigio vt agnitio fiat:
fed aberre, & infiar eorii qui commutaris caleds
:rrant,commuto, ~ vtriu[qi vifionem ad alienum
f1mulacru~ çransfero,& fimilia quçdam patior ijs
qua:: in [pe~ulis tranfuer[o re[ultant, cum afpeétus
dexrera in finifirfl çpmutat. Atqi ira decipior, rulfciturque alienaopinio,§c idefi quod faifa opinari
vocfltur ..T H E.Omnino,ô Socrates,opinionis paffio talis efi,qualem mirifice figuralH.s 0 c.Prçter.
ca quii vtrofq; cogno{cens, vnu infuper fentio, al.
terum minime, cognitionem vero alterius non fe,undü fen{un1 habcw:quod fupà iea dixi, nec tu me
intellexifii;T H E.Noncertè.5 0 c.Hoctamendicebarn, quod qui agno{cit alterum atq; fentit, & cognitionem feciidum fenfum ipfius habet , nunqui
putabit ipfum elfe alium quendam,quem agnofcit
quoque & fentit,cuiusue cognitioné fecudum fen
{um habet. Eratna hOc?T H E.lmO.soc. Prc:termiffum quodammodo fuit quod modo dicitur, cu in
fu perioriblU alfererem us falfam opinioné contin~
gere, quoties quifpiam vtraq; nofcens & vidés,aut
alio quodam {enfu perci_p~ens,&vtrorumq; figna,..
cula tencns, non fecundu Ipfius proprium (enfum
vrrunqi habét, verum infiar imperiti C1gitrarij à figno procul aberrat, quod quidem mendaciu nun.cupatu ell:. TH E.N ec iniuria. soc. Et quando vni
qu idem fiIgnaCl11orum adefi fen{us, alteri minime
quo~ vero abfe!l.tis Çenfu~. cft, prxfenti adfcribir:
ommno ha::c cogltatlO falhtur:&vt fummatim dicam,circailla ~ua:: quis ,n unquâ aut nouit,aut [enfit, falli mentinue, & falfam opinioné habere non
potefi, fi quid ~odo .verl nos ~unc quidem loqui_
mur .Ca::terum 10 q Ulbus nofClmus,& fenti mus in
ijs i plis opinio vera vc1 fal{a verfatur:q ux cu è c~n[peau ~ireétbq ue nixu propria fimulacra colligi.t,
hguratq;, vera çfi. Cum vero tranfuerfo atq ue obliquo falfa. THE. N bnne prxclare ha::c, ô Socrates,
diéta funt?soc. Cum hxc audieris, idem vehemen!"
t~us a[[eres. Vera porro opinari pulchFu efi,menti.
r1 turpe. THE. ~ldni?s 0 c. H~c vtiq ue hinc ma.
ximè fieri tradut. eum alicuius in animo cercaeffigies illa profunda & mulra, lenisq; & probe fubaétaeft, qua:: per fen{ui inRullnt in hoc in{culpta,
quod Homerus anima: cor vocauit)cera:: hic limilitudinem [ubinte1Hgens, vtpote pura fignacnla &
.
funw
1 .
r
QujbU$~oll
e
ft
l'iP1o
0 '" jll
~a~[~~. elf'
"idet"'·.
Anim Z ~r.
�The~tetus,.Vel,
funclitus llliidéti.l dJuturna fi hnt. Ac priino quicl5
Q.ui nlerno homiôes fic in!lituti, dociles funt & .lcuti, deinde
rcs & acuti. eti.ln~ 'm emorcs, poftremo fenfullm fimulacra non
CQmmllt:mt, vnde ver:). nimirum opinanu ..l1am ,li
fint c:ap'erlucida & ~m pla in ragione, velociter di::;
ftribuunt,dilliduntq; in pr.opriam efflgiem fingub,qua::quidé exiftentia ver.lq; voc::mtur, viriq; ta~
h:~üpientes elfe dicllntur .:in non ide tibi videtllr?
Qui irnme- TH E.Mirum in modum.soc. ~ando igitur denIllores.
{um,a1i2tiius eft cor, q nod fapictifsimu5 Poëta bu
dauir,vel aum 1lit ulcmtllm, nec ex tlefecau cera, vd
molle nimis, vel durum, no reétè omnino fchabet:
Q..ui vclb- W_\;l.ffi n.1Ollis nimium cera cderes quidem ad pcrd~
~~Sl &d <J ta:- pieodurndficit,fed èofdem obliuio[os. DUta v.erèj
la perCl- . " \ d'
r. d .
cl
d
Pieudum. contrà', lU memores, le mcptos tar osq;>a percipjendum:& qui denfam & a[peram lapideamqr
va térrbm vel fecnlèntam habent,ob{cura.fimul~
CDJ '€ontinent.ob{cura quoq; qui dura: pr~fundj.:.
tas quippe no adeft. Ob{cura pra:terea qui moUio-.
rem,nn ex cofufione facile euane{cut: quodJI pr~
ter .nxc., inuicem quoqi c9gefta fint, ob fedis ipfius
angü!li.tm, fi quid-é exiguJ. fit animula, obfcu,ri&:
ra quoq; illis finnr1acraflent':Homines er~o huiu{-:
~i proni modi omnes,quales defcripfimus,ad opinioI1d fàl;d opinioné ùm proni reddutur. Nam quu quid vidét"al1t au~I.ra~. . diut,aut cogitat, quia fingllla finglllis mox redde'<..!11 Ignan.
. r.
.
.
re nequcunt,tardllUnt, pr:Eu:lncallturq;:nan1 peruer[c vident plutima, altdiuntqi, & aliud {xpe pro
~lio cogitiido decepti coci piu nt:atq; hi falfi, men...
tientes,ignari vocantur. THE. Reéti{sime omniu
ô Socrates, loqueris.s 0 c. Fatendum igitur f.llC1S,
hominibus opiniones inelfe THE. Valde.s 0 C .' Et;
veras in{u.R,. THE. Et v.e ras.soc.lam vtiq; f:ltis co!tare putandum duas opiniones efIè. TH.E. Magnoperc.s 0 c.lmportunus reuera molefiusqlle admodü.ô Thextcte,vir g~lrrulus eae vider. THE. Q!:or
fum hxcdicis?s 0 c R.R uditatem meam,ac vt vere
dicam,garrulitatem meam molefte ferens.ni qllod
aliud qui[quam nomen imponat ei,qui ob ingenij
tarditaté [crmones {ur{llm deorfum vertit, qU~lm
per{uaderi nequeat,& tanquam bebes expeclire ~i
fplltationem omnino nullam valeat, & du bltaUones euadere?T H E.Tu vero quid molcfie fcrs?s 0 c.
Non tantum xgrè patior, veru & dubitaui quidnam re[ponde.lln, fi quis ita qu~fierit, ô Socrates,
reperifh i:l.1n opinionem falf:lm non inter {e [enfibus,non cogüationibus,{ed in [en{us &cogitationis congreri'u cô{ifiere? At ego fatebor, vtputo,glo
riabundus, quafi egregium quiddâ inucnerimlls.
THE. Mihi quidem vidcwr, ô Socrates, haudquaquâ turpe eile quod nUllC ofien{um eft.s 0 c.N unquid igitur, inquiet ille, hominem qué cogitamus
duntax;u, vide mus verè neq uaquam, equü dIè nuquam opinabimur, quem in pra:{entia nec videmus, nec tangimlls, vcru folummodo cogitamus,
nihilq; aHud circa ilium {entimus? Hxc eqllidé, vt
arbitror,alIèrere mefatebor. TH n.Et merlto. soc.
Tum i11e. V ndecim quç quis folum cogirat,[ecllncl um hanc rationé,nunq ua putabit elfe cl uodecim,
quç etiâ {olulllmodo cogitat. ~id ad hxc rcipon
des?T 11 E . Refp6dcbo:W viden~ aliquis aut ~angé~.
forhtan vndecim,dllodecim elle putaret:quç tamc
in cogitationc habet, nunquii fimiliter iudicaret.
soc. ~id porrè,inquit, cenres aliqucm aplld {de
cogit.1tur~m quinquc & [eptem, non homines. inquam,qll1nq; & [eptem, nec alilld ql1icquam el~'[~
modi, [ed ipf.l quinque & fCJ.?tem qux diximus,lbl'
1
1
1
de Soientia.
IIJ
in effigie mOnllmenta elfe, & falf.1 in illis opinari
poflè neminem? Ha:c inquam, fi quiita eofiderent
[eeum, ipfi pcrquirentes qUot {lInt,nonne iIIorum
aliqui vndecim, àliqlli dllodecim indicabut? NlIm'"
011111es duodeeim cilè ilIa dicent, atque putabunt?
THEO. Non per 101lem,verum plcdque.vndecil11:
& fi quis m:1iori dt: numero ql1xrat,magis f.'11Iitllr ..
Arbitror enim te magis de o0111i numero dicprc.
. soc R. Reéte{entis. Anim,lduerre igitur, num &
hoc aecidat, hoc eft,~vt ipf:\ duodecim qua: in çfFigie funt,vndecim eHe quis putet. T loI ET . Vide.tur.
S 0 CR h. Nonne hoc ad [uperiora reuoll1it~lr} qui
enim,id ·pattittu'.qllod nouit, aliud qlliddam quod
fitnilitrer nDllit;çlfe cen[et,quod tanquam impo{sibile fupà'rCfpuimus.E t e~ hoc ip{o cofiteri queml,i.bet eogimu.s,fal,fam opinionem non elfe, ne vnus
~tq;;jde.m eadein {cire fimul.atq 1I<: ne{cir~ cogatur.
THE. Vera loqlleris. soc. Ex h,is jam co.n!lat,opinionem falf:1m aliter elfe deflniendfJP,quàm ço~i
tationis adfonfllm permutationé nam fi ita, e~t,
.
nllnquam in,ipfis cogit~1ti9p·ibu.~ f<ùleremlu:; N üe.
autem vel nulla eft opit1io f.1J(.1:yel fi qua eft,.qu:ç;
quis nouit, vt ignoret fi mul, fieri poteft. Vtru.potiuseligis?T H E T. Ambiguam,ô Socrates,eJeéti9:nem propo{uifii. S Q c R. Arnt;o ql\idem admltt.e..:
re,ratio vetan:.. videtur. Vernntamen audepdul11
omnia . . ~i~ fi pudorem deponefe audeam,us?
TH ET. ~o p;této.s 0 CR. AQfi quid ip{lIm [cire
fit proJlUl}ciare ..T H E. CUl; hQc iI1lpudens? S 0 G~ .
Haud {aUs aducrtiife videris,Allod omnis nqbj~ à,
prinaipio {ermo, inuefiigatio {cientia: fuit,tanql~.i
quid ipf:l fit ignoramus. THE T. Tenco. S O.CR IA.
Nonne Impudentis animi eft, vt {cientiam jg.po~
rantes,qllid {cire fit,ofl:endant? Verum,ô T.he~~~-.
te, iampridem à puritate dj[putandi Jong~ vagamllr.millies cnim diximlls ha:e,e?g.no[eimus,l].ç n
cognofcimus,{cimus,nefdmlls,quafi aliq uid inuicem inte11igamlls, cuius interim igooremus [dentiam. Ergo & nunc quoq;,fi placet, vocabulis i!lis
vtamur, ignorare {cilicet, & in~eBigere, vt illis vti
conuenit,fi quidem fcientire expertes Gmns. THE. '
At quo paéto his fublatis,ô Socrates,di{pmare valeres?s 0 c. N ullo,dum qualis fum, maneo:polfenr
tamen quoquo modo,fi cotentio[lls elIèm. Et nuc
fi quis talis adelfet, abftinere ab h15 vocabulis profiteretur, & nos ab his qua: ipfc l1.\rro, vehementer
deterreret. Po!lquam verè fim plices &. ignaui fllmus, vlsne proferre audeam ,,rcire ipfum quale fit?
Mihi enirnoperxpretillm"elle videtllr. THE. Aude
per louem. Nam his tibi vtenti ven~am dabünus.
soc. Audiflfn'quid hoc tempore fcue ~lcant elfe?
THE. Fortè,non tamen in p.rxlèntia memini.s 0 c.
Scienti:i. habere, hoc elIè dicut. THE. Sic eft. soc.
Nos autem paulum permutantes, {cientiam po{sidere dicamus. ~a:res fortè, qllona~ hoc ab illo
dlfferat.nihilo forfitan.quod ;umm vldcatur mihi,
id po!lquam audiueris, mecum e~amin~to. T li E. Aliud eft rci
Modo pofsim. soc R. Ha\Jd fane po[sJdere idem entiii . habe:
fi qUJS empta vefie, iIlam re, :JIlUd Vtl
q uod habere .vidctllr;cCll
b'
r.
~
feruans,& vU:lr HratU IUO potcs,
non fierat, 11abe- &po[sldere.
re qllidem illa111 minime. confiteremur, pof idere
vero. T JI E T. Et recte qUldem.s 0 c. Vide prxterca
vtrllm ~crj porsit, ~t qui [ci entiam fimiliter pofsideat,no h:lbeat:pertndc ilC fi quis [yludhes aucs,fiue colubas, fiue qua[uis alias ycnarus, alllario domi con!lruéto nutriat, quodammodo habcre [cmPC1- i.Bas dicetllt,q uia po[sidct. T JI E. S:tl1è. soc R.
k Jj
~o
.
�nZ
Liber Decimustertius.
Qgoc1ammodo vero no hahere, fed potefia~é 'lui,..
demeaè, cumque in collihario eas incluferit,polfe
quo~ies velit caperc, & habere qualibet ad votü ~c
iurfus dirni~tere:& hoc illi licere facere,quotiefcu~
que ~ibuerit.T H E.I~aefi:.s 0 c.Rurfus quéadmodu
fu pd in animis nefcio q \lod figmentu ccreu mach~
natifumus,ip. nucinqualibet animaauia~i~~
quoddi omnis generis auiü fabriccmustq;taru al~tt
feodi~ ab 11Hjs difcretis gregihus peruagetl~r, alt}~
nUqléro p<!u(;x,l1onnullre [olre pa[sim quoc,uq; co.
tigerit, volitent. THE. Fiat,quid tu.m poftea? soc.
Hanc caucf\min pueris vacuam eile dlcamus; lcco
vero :mium feient~as intelligamus:& qui(quis fci ..
cntiii na&us? ho~ €0ëreuit aJllbitu, hùne, inueniLfe
didicHfeq; rem ipfam euius faiétia·elh,~oe ip[~m
elfe fcir~, TH E.Efto.soC',Deinde rurfus quamcuq;
velit [ciçntii :lUcupariCâptamq; habere, iter'umq;
dimitterç: hœc inqua, omnia quibus cxp.rimenda
nominibLJs fin~,cQnfidera.nunquid eifdem quibus
;intea, eùm a~uifi~a duntaxat ~ofside~antur ~ i~
ali js~Hine-fôrtè clariu~ me in~elltges, Anthme~lca
;lrtem v0cas?THE. Voco.soc.Hanc 1l1ppOne [clen..
J1aru omnis pi1ris ~ irnparis aucnpiü d~I:; T H ~ o.
Suppono.s 0 c. Hac artç ,nithmetlcus Ipfe ~clen
~ias 'i mmerorü <Jp~fi tn:\ncipia <].u:J!dam fub~eéb~
habet,& abJstradlt.nlE.Prorfus,600, t,umq; qUI
~radlt) dççer~ çlicirpus:qui vero a"dpit, difcirei&
cu qui habet exep <J.110Q. in ip[a cauea pofsidet, [ci1~, THE. Maxime. soc. ~ct Ceq uutur "diligéter animaduerte. ~i perfettus arithrnetlcus cft, n6nn~
cmnes fdt numeros? omniu quippe numerorû jn
dus animo [cdentia: )nfunt. THE. Nil obfhit. , (J c.
N 5ri~e hic in't~~du~ vel fecum ipfe intellna, vel ex~erna quxdani qure namero connant, ditmmerat?
THE T;QE..fdnii's 0 c.Nllmerare~utem nihil aliud
porFe pone~l1s, q~llm con4d~rare quantus quifq;
fitnumerl1s.l' H ri. Nilaliud certè.soc. ~od ergo
{cit, q~qllam nefCi us cOhfiderare videtur,is quem
fcire omnem numçbl ~onfefsi fumus.;mdis arnbi.,
guitates huiuCmodi?T H E.. Equidt.soc.Cum colû>7
barü polfeCsioni ~ aucupio comparauerimus, duplex aucupium eae dicernus:vnü ante acquifitioné
pofsidendigratia:alterü poftquàm acquifiuit poffedit~;, gr:uia capie,r~i ma~U~lle tc:.n.epdi i~la_ip~a
qU<t quis ~iu po{[ecü~.At~i Jtaguorulampnd~ [C1~nti j s qi(q:nç!o prçditus eil:, <:l uX,ue ;mtca nou~~, ca
~teru ~ifcere poteil:, re[umens cL~lufque fdent1a~ ~
tencns: cogiratio!1e [c~licet, qua pofsldebat qUIde
;lntea,in man u auté nq habcbat. THE.V êra natras.
~oc. Proptcre,a p:\llio ante! qU~,rçb.i,quomodo no.,.
minibus efi: vtendum 1cum de JJS loqullnur, ",tlima
qu:ido arithmcticlls numeraturus eft, velleauru~
grimaticu ~ . Tunc cnim fciel1s, iteru fecu ipfe qua:
jeit,difccl'c ~entat. 'r H E. At ahfurdû eft hoc, ô So1=rates~s 0 c.AIl fonè dieendû qure nc[cit,ca vcl nu.,.
~ller :lre, vdlegerc, cu ipfi i;un literaru omniu!ll ve1
J1umeror)i intelligentii tradidcrimus?T H ET .HpS;
quoqi ab[urdli,~oc, Vis erge dicamus nihil curare
~10S quoR}qdoçunq~ qominiblls [ciédi difcendién
~U~[qi_vt:\f? ~oft~ui v~]16,determinauimus ,aliud
qUldda elfe [clentlam pofsldere,aliud hahcre,quod
quis pof$idet,ne rOfSfdc:l~, ~eri no po(fe dicimus.
~apro~~cr nun~ua acc~dit, vt aliquis quod [dt,
idé & ndc~at.Falfa!l') t.ame opinionè çi~ca idip[um
:'lccipi pofIe.N a II?- accl~ere poteft vt fcientii vnius
pro alterius fdenti.,. capiaQlus,quando aliquis 110llFum vn~m quandi ex in ternis [çientijs ~!Jçufis,
pro ill? aliam prœ~ol;\nté det:!eptus :tpprzhendit:
Velut!, cum vndecll11 duodecim elfe putat, ipfoni
v ndeclm '[dcntiam loco fdétiœ ·ipforu duodecim7
tum vtr~q; intl1s mal1~a[,Capiefls quafi prox:olliba
pal~lmbe.T H E. VerHimile idql1idé. soc. Cu vero
q~a affeétat,apprcthendit) tunc experté elfe méda.
CIJ'~ c~quœfunt opinari dicendum.Ethoc modo
vera & falfarn opinione.exiftere, nihilq; exijs qu:ç
nos fuprà turbabant,impediméto nobisfore. For..
~èmihi alfe~t~~ris,a~ quïd ages~ THE T • Alfcntiar.
S o,~.Iam ~1fcnmen IlI?d cuafimus,que nefcire ali_
qUI qua: fClUnt,cogebatur. Nam q ure pofsidcmus,
ne pof~ld~arnus no a~cidit:neqj fi fallamllr, neque
fi ,vere l,u~lc:mus. Verunta~é a!iud quiddam-'gta~
UlUS l111lp vldetur.T H E.~lpna hoc?s 0 c. Siièié~iaru~ com~ u~at~ol~lfa fiat ~p~nio. THE • ~i
Ifthuc. Soc. pnmu qUldern.N on ne valde abfurdti·
~lt, vt qui ~e~ cuiufda~ fc::i~n:iam habet,eam ipf.'lm
19noret,no 19norantlaqUIde,fed ipfis eiufi:lern fcientia? Deinde rem hanc aliam quandi,& cOnt'tà il~
lam h,qnç e[fe exiftimet? quàrn prreter l'atio~ë hoc
~ft,qU?d. p~a!~ent.e ~ciétia ~nimus cogno[cat nihil,
19noret ofUma?EOlmuero [ecundli harrc:rationenr
nihil prohi~et,qu~n ig,no~atia prçfens, nolfe quic..
quam eiflClilt,ca:Cltasq; vldere,fi fcientia ignorare
quenqua effecep~. TH E.Haud reé.tè forfitan,ô So~
c;l':lteS,alles indu~im~s,cum folas in animo fciétias
p~nçr~,~us!oportebf!.~qi infcitias quoq; vnà cum
frlentlJs ln anHno conuolantes, inducere, & aucu~
l?~n,tem ~om~nern no~n~nqui fdent,iam, [;rpe in
1J!mam Clrca ldem ~s::çlplcntçm:cumq; in fciétiarn
incurrit, vera·opinantep1:cum ignorantiam, f.'ltf.'l.
S.() c. DUfjcile cft te no laudare Theretete, quod tamen dixifti, iterum animaduerte. Efto cnim vt ais.
Q!!i in 'gnoranri~ incidet,falfa,vi: é).is,opinabitur:
n6nnC,?THE.Certe.s 0 c', N on ramé t:'ll(a fe opinari
putab:t. T ~ E. Non cette. soc. Sed vertl potius, &
l;lnqua [ciens afficietur ad illa in ~bus errat. THE.
Çur npn?s 0 c, Et idcirco fcientiam na.é.t~lm fe venando,non infdtii arbirrabïtur.T H E.Patet.s 0 c.
Iam 10ngo q uodam drcuitu;n prirnam rur[us du
bit3tiotiem relapfi Cumus.quippe contentiofus re-.
dargutor ille fubri.del1s,dicet, Ytrum,ô boni viti
vtra?ql ~o(çens aliquis (cjentii,~ infciti;lm 9.ua~
1}Ou1t,aham quandarn quam et1am nouit eile cen'?
r.)
[C '
,
let. aut neutra,m no cens, .q uam non nouit, aljam
quam ~e~ llOUJt?autvnam cogno[cens quidé,:dte_
r~m m10lme ~9.uam nouit eam elfe quam non nou~t:vel contra qll~~ n,on nouit,eam elfe quam noUlt? Vel rurfus mlhl d1cetis , fcienti'aru lX in[citiarum [~i~tias, efIè,q ~as qui pO~idet,in ali js quibu[dam ndlcuhs cau.elS fiue cerelS fig mentis includés
fluatenus p,ofsidet,fc~t" ~ti~m fi ~n _prompt li no ha:
beat. Atq; Ita cogem1Ol 10 10firlltu circa idé rl;uol.,.
ui, nihil proficientes. ~id ad hrec ô Thextete refpodebimustT H E. Per louem,ô S~crates,quidre.
fpondcndum fit. nefcio. s 0 c.N 6nnç ratio nos ô
puer,rc;.t tè & increpat,& admonet,no reçle fal{a~
.opin,ioné prius q~llrt fcientia inuelHgalfe,& indi..
~cuilam fcien~ii re!iquilfe? impofsibtle autem eft
Jil:~ cogno[cerç,~n,~'lui [ufficiéter rçié~ia definita
~t. THE. N eceilapu,~ Socrates,~uo~ ais in pr<t fcn
tl~~ :\,ffir~r~.s 0 c. QU.1d erpo ~ pnnclpio rur{us de
[c1ct1a pl!Jer emus ?Nondu COlm diçédo defefsj [u.,.
mus. THE.Ni> ce~tc,fiqllidé ipfe np renuis,soc.Die
agc,q l~O pado ca definiétes,nobiftpfis minime aducrf.1bm~ur~1' li E, ~e~admpdJJm fuprà cQntcn ..
djq1US,
4
_.::n
�The~tetus,Vel;de. Sèientia.
dimus.nihil cnim. aljudhabco.s 0 c R. ~omodo
fuprà?THE. Veram opinionem feientiam e{fe volebam.nam vere opinari proeui efi ab errore:& 'lux
à vera opinione proficifeuntur , deeora omnia bonaq; funt.soc. ~i ,ô Th~retete,in tr~rifeun,do Rumine prxit feq üetibus,eum Interrogant q uam alta
fit aqua,ipfa ofiédet,inquit. ~od fi & nos ingreffi perquiramus, fortè impedimentum ip{ilm quod
quxritur, dcmonfirabit, manentibus nobis nihil
patcbit. THE.Probè loqucris.eamus iam quxfituri.
soc R. An non breuis inudhgationis hoc cfi? Ars
ctcnim vniuerfa arguméto nobis efi fcientii id mi~
nime eae. THE. ~a ratione?qux ue hxc faeultas(
s 0 c:Eoru qui prx cxteris fapiétes funt, quos oratores & eaufidicos voeat.hi iiquidem arte fua perfuadét,non doeét.inducut enim auditores, vt 'lux
ipfi.cupiunt,.opinentur. An tu aliquos adeo in docendo vehementes exifiimas, vt eum latrocinijs alijsque iniurijs nulli tefies interfuerint,tamé com-:miaorum fceleru veritatem ad aql1am ,pauci doceant?THE.N ullo modo do cere illos'fed perfuadere puto. soc . Perfuadere autem, nonne idem a{feris quod & opinionem ineueere?T H E.ldeQl prorfus .s 0 c. Nonne quando iudices iufie perfuaden,tur in his 'lux folus ille qui vi dit ,eognofdt, aliàs
autem nequaquam,tune ipf.t ex audituiudicantes,
veramq; opinioné naéb abfcli fdentia, reéèè iudicant ca in quibus perfuafi funt, fi modo bene i~di
cant?T H E.Omnino. soc R. Si tamen idem elfet,ô
amice, opinio vera iudid~mq; & fcientiii,nunqui
iudex ille fummus abfq; fcientia reéèe opinaretur.
Nunc autem vtrunqu,e diuel'fum quiddi e{fe vide~ur. THE. ~od ab aliquJo, ô S.ocrate, de fcientia
q uondi audiui,oblitus er:l,fed iam reminifcor .lnquit auté opinioné veram cum ratione (ci~ntiam
~lTe,tine ratione expçrtem fcientix:& 'lux rat~o.ne
carent,fciri no polIe:qure yero ratio né habent,{cirLs 0 c. ~àm prxclare I0'lueris.Sed hxe iPLt 'lux
fciri po{[unt,& 'lux non,dic quomo~~ difiinguebat, vt videamus vtrum. tu & ego fimdlter acccpe~irpus . THE. Inuenturusne fim ignoro, fortè vero
çxponente alio quodâ. a{fequerer.s 0 c.Audi igitur
pro fomnio fomnium.ego <.lu?que aceepilfe à quibu(dam mihi viùeor prima ipfa velut clementa ex
quibus homines & alia componuntur? rationem
non admittere.Na vnu q~odque illoru fec~ndu fe-:ipfum nominare Hcet, appellare ver?> aliquid aliud
~inime,neq; quod efi,neq; quod nô en. bm enim
ciIèntiâ. ipfi vel non e{[en~iam adhiberi côtingeret.
Op onet aut nihil apponere, fi quis illud, j pfum [0lu dicat. Eteliim.neq; ipfllm,neq; il1ud7~eque vn~
quodq;,neq; folum,neq; ifiud,neq; ~~FJ1\r t;lli,~ad
hiberi volunt. Hree enim cireuncurritia
on;lnihus
,
• ..J
adhiberi,& alia quxdam elfe aiunt pr~ter illud cui
fu~t adieéèa. Oportere autem fiq~l? modo pollet
ip{it111 dici, rationéq; propni admiuerç~, fç;o.r(um
ab alijs omnibus ip!um dici. Nunc autcm nullum
ex~rimis oratione pc:>{fe pr~~erri. ni!lil eoim aliud
iph quàm nomen adef!'c,(oluq; nonw habere.~a:
veroex ilIis c0111Bpfita,fll;nt)quemadmoqu, ipfa co\)
plllantur, fic ,& ,illorum nomina eopulata oratio~
~t~t~oisrub ne111 fier~. Nomin~tm quippe eopu14~ipnem ora~ntl~.
tionis elle {ubfiantiâ..~oc1rca e1e~enta fine oratione rationéue, & incognita elle, fenÎlbus tamen
percipienda: [y~labas auté & cognofd & di[ci pofre, & ver,a op,11110nc comprxhendi. ~;tndo ergo
ab[q; ratio ne opinionem de aliquo veram aliquis
II3
adipi(citur, vera quidem de illo dus fentire animii
ferunt,nolIè vero nequaquam. N am eum qui acci:
pere & reddere ratione nequit, in{eium elle. Cum
vero rationem eonfequitur, bree omnia cogno{cere polle, perfeéèam que [cientiam adipifci. Sic & tu
in fomnium an aliter audiuifii?T HE. Sic omnino.
s 0 c .Num tibi id placet? & hoc )?aéèo opinionem
vera vnà eum ratione fcientiâ. alle ' ?T H E. Et maxime q'uidem. soc. Siccine Thextéte nos hodie id
comprrehendimus,quod olim f.'lpientes quàmplu-;
rimi inuefiigantes, antequàm inuenirent côfenuerunt?T HE. Mihi quidem,? Socrates, qllod modo
diétum cfi,bene diéèum elle vide~ur.s 0 c.Et merito,nam 'lux fciétia abfq; oratione ~eéèaq; opinio.,
ne vnquam cHe poterit? Vnum tamé ex diéèis mihi
di[plicet. THE. ~od i11ud? soc. ~od [anè ma.
gnificetius dici videbatur ,eleméta ignota e{[e, {y 1labarum autem genus notum. THE. Nonne reéèè?
soc. Aduertédum profeéèo. Nam velut vades fermonis exemplaipf.'l habemus,quibus ilIe vfus, hxc
omnia dixit. THE. ~xnam? soc. Literarum ele- De Iiteraru
menta & [y Habas an putas alio intuentem, hxe di- eleme~tis &
cere iIlum qui dicit 'lux ipfi narramus? l H E. Non fyllablS.
ad alia certe,fed ad iHa dllntaxat.s 0 c. Ea igitur re.
cenfentes examinemus. imo vero fic nofmetipfos,
nonne literas itadidicimus? Refponde ad hoc primum, an nô fy llabre rationem definitionémue ha.
l;:>ent,elementa vero minimé?T H E.Fortè.soc.Mihi
quoque omnino videtur. Si quis ergo ita de prima
Socratis fyll;lba percontetllr,ô Thextete,dic quid
cfi?~id poti[simum refpondebis?T HE.Q..!;!od S7
& O.s 0 c.Habesergo hanc fyllaba: rationé. THE.
Eqllidem.s 0 c. Age,dic prxtereaipfillS S,rationé.
THE. At quo paéèo quiselementielementa referre
po1fct? E tenim ip{llm S,ô Socrates mlltaru literarû
[onus quidam efi {olu,1inguaveluti fibiJante:ipfius
autem B,neq; vox, neq; [onus, neJl~ plurimoru elementorum.~ocirca reélè admodum abfq; ratione e{fe dieutur. è quibus [eptem illa notifsima vocern habent,rationem vero neqllaquam.soc. Hoc
itaq;,ô amic.e,circafcientii reQ:è a[feruimlls. THE.
Videx:?ur.s o~. ~id vero cu diximus ignotii elementu,[yllaba elle notam, nuquid reaè confiitui.
mUS?T H E. Probabile eft.s 0 c. Syllaba vero vtrum
eler.,néta vtraq ue elfe dicimus?vel etia fi pIura infint
qua duo,omniae{fe? An potius idcii vnam ex ipfis
compofitis genira?T H E.Cunéèa dicere mihi videmur.s 0 c.Afpice igitur circa duo,$,& 0, fi vtraq;
primamei nominis fyllaba funt, Çl.fquis ipüm nouit, vtraq; nofdt. THE. Q..!;!.fdni?soc. Ergo 5,& 0,
cognofeit.THE.P]anè.s 0 c.(~.id porro,fi vtrunq;
ignoret,& neutru nofcés ambo cognofeer?THE.Et
abfurdu,& 'prçter rationé hoc. e{fe~.s 0 c. ye;unta_
mé fi neceiIariu efi vtraq; nolle,quadoq Ul~e am bo
quis nouerit'fequi! vt nece1fe fit ell~ elemeta prxnolIè,qui fyllaba quandoq; fi~ ~Og111tnruS, atq; ita
nol;>is pulcher ille [ermo eff~lglcs ela~e!. THE.E t repente nimiii.s 0 c. N eq; enl~ bene ll1u~ cufiodimus. Oportebat fortè çy ~laba n,o.l1 elemeta ponere,
Ced Vl1am quandam ex Jlhs fpeclern confiitura,qux
ideflm vna fuijpfius habe~t,& ab clemétis diffcrat.
THE. Sic pror1üs,aefonehoc modo potius quàm
lllo {e habet. soc. ~amobrcm confiderandu cfi
diligenter, neq; ira ignaue fermoné tam magnum
tarnq; prxc,la~um prodidecet.THE,Non profeéèo.
soc. Efio 19ltllr fyllaba, vt modo diceba11111s,idea
vna cxfingulis congruentibus e1ementis,tam in lik iij
teris
�r
114
Liber Dechnt1stertius~
teris qui in cœteris oi'bus [aéta. TH E.Pror[us.soc.
N unquid partes illius ellè non oportet?THE. C ur:
nam?s 0 c. QE.oniam cuiu[cunq; partes ibnt, totu
necelle cft partes omnes exiilere. an totum vnam
quandam fpeciem ex parti~us faaam vocas,ab omnibus partibus differentem?T H E. Equidé. soc.
, 'An omne & Omne verô & totum idémne, an differens vtrunqi
totum idÇ. vocaS?T H E. ~anquam nihil habeo certi,tamen
quia promptè re[pondere iubes,periculum faciens
:lio differre.s 0 c.Promptitudo,ô Thea::tete, reéta.
Veru verô & re[pouo reéta,couderandu. THE. Pro'An omnia feéto.s 0 c. Nonne [ecundu hunc [ermoné totum
& omne, i. & omne differunt?T H E. Certè.s 0 c. ~id porrô?
dem.
om'nia,& omne,num aliquo differut?Veluti cu d~
CÎmus, vnum,duo,tria,q uatuor,quinqi,{ex, vel bIS
tria, vel ter duo,aut quatuor ac duo,aut tria duoq;
& vnu, vtru in his omnibus idé an aliud dkimus?
TH E.ldem penitus.s 0 c.Aliudnequàm {eX?T H E.
Nihil aliud.soc.Nonne in vno quoqi loquédi mo
do omnia {exinuenimus?T H E.lta.s 0 c.Rur{us au
tem non vnu aliquiddicimus, du dicimus omnia?
'l' H E.Neceife eft.s 0 c.N ualiud qua feX?T H E. N ihil :lliud.soc. Ergo in his qua: numero cofiant,idé
, e{fe omne & ora dicimus. THE. Sic apparet. soc!
Sic vtiq; de ipfis dicamus;iugeri numerus, & iugerum idem,nonne?T H E.ldem.soc.Etfiadij numerus fiadiûq; fimiliter?T H E.E t hoc.s 0 c.Exercitus
quoqi ipfius numerus & exercitus ip[e, ca::teraque
hui u{modi eodé paéto? Numerus enim omnis exifiens omne vnumquodqi illorum dl:. THE. Sanè.
soc R.Singulorum autem numerus, nUfll aliud dl:
quàm partes?T HE. N equaqua.soc .~a::cuq; igitur partes habent,ex partibus coltant. THE. Apparet.s 0 c. Omnes autem partes totii effe concel1um
efi,fi quidé omnis numerus omne eil~ THE. Ita eil.
soc. Totum icaqi non conilat ex partibus; omlie
enim effet, quantloquidé otpnes ellèt partes. TH È.
Non videtur. soc. Pars id quod eil, an eil al~erius
qua totiUS?T H E. Ipubs vtiqs omnis.s 0 c. Strenue
Thextete pugnas, ipfum omne nontie'ex eo efromne q, nihildeefi?T H E.Necdre.s 0 c.Totuquoq;
nonne eadé ratione totû,quia nihjl abefi?Cui vero
nihil deeil, neq; tamen totû efi, neq ue omlle i pfum
eilex (eip[o.THE. Videtur mihi nunc totû & omne
nihil ditlèrre. soc R. N onnediximus cuius partes
fint totum,& omae partes omnes effe?THE.Planè.
soc. Rur[us quod paulô ante tentaUlmu~) nonnè
fi [yllaba,e1eméça 116 cil, necclfe eil eam no tanqua
partes ruas eleméta habere? aut fi eadem cil cum il1 lis,œque:tc ma cogno{cj poife?T H E',Ita certe:soc.
Ne hoc accideret aliud ip[.lm qulm I11a pO[UllTIUS.
'l'HE.Aliud . soc.~id verôfielementa{yllab~ partes no [unt,num alia quçdi referrc potes, quœ ~ar
tes quidelll {yllabç,neq; tamen illius clemcnta h~lt?
'l' H E. N unq uam ego pa~tes voca~e~ qua: ~l~me~a
non fUnt. Ridiculum 'lUlppe oml[sls ~elem,etlS ~ha
quere:e;s 0 c. Omnino ig1t~I~ {ccun~u ~l~n~ rat1o~
nem,o rheamte Vila qUa:dl l1TIparublhs Idea [yllabae{fc videtur.T HE. Vidctllr [anè. soc. Num re~
co~daris amicc,nos in fuperiorib. admifille ~ qu?d
pr~morum ex ql1ibus alia componuntur ratIo nOh
effet, ex co ~11~~ ipfU1~l [ecundum rejp[~Im v~lt,m_
quodqi?m p,hc1t~r eXIilcret,oeql ipfum effe de 1110
congrue dlCI po{let,ncq; hoc,neql ita quafi hçc ex_
trancl aHenalli fint, & hanc ip[am caufam aoftare
diximus quo mirius dcfcribi cogno[cique pofsit?
7JiE.Memini.soc.Efine alia c",ura prreter hâç,'lu~
,
, .
1
viüforme, & imparti bile aliquid. ipfum fadât? Ni.
~go nullam aliam video. THE. Non videtur. soc.
N ~nnein idem cumillo [yllaba qùoq; concurrit,
quadoquidem fpecies eil,nec habet partes,[ed idea
vna efi?T HE. Maximè. soc R. Si igitur multa elementa [yllaba efi,& totu quiddam,eiusque partes,
ifia fimi~iter fyllaba: & eleméta cognofci defcribique pol1 unt:'luippe cùm partes omnes idem quod
& totum elle confiiterit. THE, Pra:cipuè.soc. Sinautem vn llm quiddam, &fimplex, a::que [yllaba
atque elementum definitionis cognitionisque efi
expers. Eadem enim caufa talia ha:c efficiet. THE.
Aliter a{ferere n~ql1eo.,s 0 c. Eius ergo çer~,oné ne
adnllttamus,qUl dIXen.t {yllabam qlllde dIC! & cogl1o~ci po~e, e1~me~ta v~rô neql1aqua. THE. Non
certe,u hl11c rat10111 credlmus.s 0 c R. ~id fi quis
contré~ria 'dixerit, an non potius ilIa concederes,
ex his quorum tibi ipfi in primis literarum rudimentis con[cius extitifii?T H E. ~a:nam ifia?soc.
~ôd nihil aliud di[cere ill!duifii, quàm dementa
oculis auribusque di{cernere,& fingula [ecundum
{ei pÜ notare , ne illorum pofitio vel cu m picerentur, vel euro fcriberenf,te turbaret. THE. Véra narras.s 0 Cl\. A. Citharifia: vero artem didicilfe, quid
aliud efi qlùm vnumquenqlle tonu cniufque ch or
da: digno[cere? Hxc enim elementa mnGca: quili- Genuselebet appellaret.T H E .N~hil aliud.s 0 CR. Cùm ergo ~len:o,rû'\~
1. Il b
' . fiuenmus
'
, J'flore "q~
wte , 1
e1ementorum, & Iy'
a arumpenti
veh1gentl a
musque ex h1S ad alla comeauram facere, a{fere- fyllabâCOll'
mus 'profeéto gentiS elementorum c1ariorem prin- tinere.,
cipalioremque intel~ig~n~iam cotine~e quàm[yllabahl, ad ungulas dI[clphnas abrolute percipiçn_
das. Et fi quis notam {yllabam" elementllm natura
ignotum dixerit, vItro illum vel ihuitu llldere putabimus. TH' ET . Et maxime qu'idem. soc R. Ca:terum 'alia: quoqi eiu[dé rei demonilrationes fint,
vt mihi videFur:propofiti'verô ne propter hxc obliùi[camur, quid {cilicet de hoc iudicandu fit qllod
dicitur , rationem Uèum opinione vera coêat pel'':'
fea:l1u' [cientiamellè. T'H E . Inquirendum omni. ' If
no.s 0 CR AT. Dic age,qllid À6r<§r nobis hic figni~ Gr~clsJ;>'I~,
fieet. E tribus 'enim vnum quiddi fignificare mihi rat~on:,
de'
'd
E
'b
'"
,
P
.
rauOU e , r.
Vi eWr.THE.
qUl US?SOCRA T. rUTIum elle finitioné,Jl'
M?it~or cogit~tioJle~ r~l'~m voce per verba )10- gnifi~at.;~:
lnlOaq ue expnmere, oplnJonem propriam in vo,.: de fu!t G ,~
ce pérïnde ac in [peculo &:aqua Înonfira'l1të. N 6n- ca h~u;
,,'dd am o ratlOtluleJle
"1:' i r . · d '
neta l egul
,VI etUrfTHE.Mihi veell
vero.'s ·o t RA. E ll,m qui hoc agit, loqlli dicimus.
N onne h6~ quifque faceret potefi? ofiendere fcilicet bcyus au,t tardius, quid fibi de fitlgulis videa_
~ur? l1i~Joitè ~1lltus v~l î~i-dus. ~atllra (tt. A tque
!ta qUlClltlque 't.eçte altqUld oplnantur, ~~Tk ÀorolJ
opi~lari.~id~l!~ur.A c Ql1nqua reétl opinio une fcie~t,lacnt.TH'J1: V:eraha:,~ ru~t. s~ OCR. Neigitur
f.1cile<:ohdemnemus eum,qUl [cietiam qllod nunc
aiximlls affirmallit, quafi nihil dica~. Fortè enim
non id volebat,[ed interrogams quid vnum quodque, re[pon~ere per dcmenta interroganti po[sit.
TUE. Q;!.ale id inquis) ô $ocrates? soc R. ~em
lldmodllm Heuodus de curfll dicit:Centum ligna
cllrr~s, qua: qUidem ego dicere haud pollèm, neq;
tu et~am ~t opinor. [ed f.1tis :nobis erit, ft interro_
gant!. qUld eft curru,s" refp?~dere poterimus, ro ..
ta::,axls, pbula;, femlclrcult, lUgum. THE. Omnino 'quid em • soc R. 111c aütemfortè nos exiilima..
ret tan,quam interrog:lt,Os dç tuo r:omine, re{pondentes'li pel' ryllabam ndendos cRe, reaè quidem
opinan
1
•
' .
'
. h
�11)
-ôpinantes dicel1~esqi quod dicimus, putantes fl.1,lté
,g ramm,lticos eile, & grammaticè habere aç diçer~
Thexteti nominis rationem:hoc amem non elfe [e
eund um fcient,i am loq ui,antC'l.ui per e1eméra eum
·opix;ione vera vnuquod·ql quis ckterm.inet, quem.admodum fuprad itlum çft. THE. Diaum proculdubio.s 0 c.Sic vtique & de curru nos reaam opi. nionem habere.Eum vero qui centuilla percurreré
potell,ipfius currus ea~I?-tii accipiésl.l;~tiQnë quoque vnà cum vera opinion~ c6p~~hé~iilè:loco opi
.nantis,artihciofum Çll fcientix compoté circa curfUS effèntiam euafi{fe~per elementa totu,m determi
nante. T}{ E. Nonne bene tipi videçur, ô Soqaçes?
. S oc.Sitibi,ôarpice,vid<;tupc. llpprobas huncpe,r
clementa circa vnunq uodq ue difcurfum rationem
cffe,aut eum qui per fyllabas aut mains quiddi ht,
elfe rationis çx;pertem, volo mihi diças,q uo d'iligetius confideremus. TH E.A pprobo, & maxime qui
dem. soc. Numita, vtexiihmes quemlibet cl,lÎufuis [cientem eilè, quido vnum idemq; nunc vnius
: eiufdemq;,nuc alterius elfe, ei v~deatlirr Vel quldo
vnius & ell,.lfdé mII}C hoç,nunç illud eile opinatur?
TH E.N on per Iouem.s o.N lll'p memoria eXcidit,
indifcendis IiteJ;is quod ~lbi ~ alijs acciderilt hxc
{xpe? THE . Solitosne diçis ~iufdem fyllab~ n\ll1~
. hanc,nunc illilm literam opinari? Eandçmqe litera
aliâs in fyllaba propriam, aliâs in alienam referre?
soc R.H~cinquam.TH E.Pçr Iouem,Nec oblirus
{um,t;ec eos qui fic affeai [unt/cire arbitror,s 0 c.
..~id vero?Si quis eo in tewpore Thç:x~etum {cribens T H.& E,fcribendum putet,fcribé!tqi : & rUT{us Theodorum fcribere. v'olens . T H, ~ E, {cri bendum putet &. [cribilt, ppnquid (ctre i11~1n: dic~rptis
prirnam ve{hi nominis fyllabam ~T tI E.Paulo ant,è
inter nos conuenit, ellm qui fic infhtutus eft,non. d.um 'f~ir:. soc. ~d prohibet hoçjdem, ali~uem
èl1:c~f~cudam,tertlamq;,& quartam fy1,labarJ? pad? r H E.Nihil omnino.s o . Nunquid tune djfeur{um per elementum habens Thextetum rcÇta cum
' op~}lione [cribet,quand? ordine {uo {éi-ibet?T li l!.
'Abfql1e dubio.·s 0 c . Nonne adhuc in[çius,[ed re'Q;è opinatus,vt diximus?T li E.Certè.s 0 c.Et ratio
nem habés cumopinione reaa?I1Jm difourfllm per
·elementum habcns1fcripfit, quam ratio~é elfe con
~~ quçdam ,fenfiinus. TH 1:: . Ve,rum.w
s o.EH ignur,ô amic,e, qu~
~?11110 reéb ,dam cum ratione opinio reaa, quam {cientiam IIp
~ tatlo ne > pelbre nondum decet. THE. A pparet. soc. Som.,.
~i~~on eft nium quodda, vt vldetllr,naéH {umus,dum verjfsila.
mam fcictix rationem h~bc;~e cPllQc;lereml.l$, T H ~'.
A ut nôdllm Yi,t uperare debelIlus, fortè enil'U q1,li{1'
piam non ira Ào,.o~ dct1ni;lt: {ed reliquatn è tribus
ipeciern ~lig~t~è q,tlibus vnam q~andàm çl'eéhirum
.dixit11llS ill l1fl.l~9.11i fcie~~jaw eHe opiniQl1e.\ll reÇèl
çum r;ltioQe a{feuerabat,s 0 c. Opponunè ad.\ll07
nuifti. AdhllC enitn {pecics vna refiat : prima qui..
-dem erat tanquam idolum çogitationis irivocc,fehtnda V<!rll in tpçum per elemçpta, proçeilus . ~ HF'
'l'r~s fpecies Tcniam.autclTl quiçl dicis? soc R. ~od ex:. ph1ri...
tahonis.
mifaterentur, poilè videliçet quandam vchui no'"
tam affer,re,qua ab ali'js ompibllS id de qu~ agitur~
ditferar. THE. ~a~ .tllihi~C ' li~ls~lediftinitionem
talem atsignare potell? S Q C. Vt ecçe d~ (ole,fi Vclis,
apprOQablS arbItror ,quod luçe prçcellit omnibus,
~lla; ~jrca ter~am in cœ10 voilluntur. THE. On~ni ...
~Ç~~m de ~o.s 0 C.ACClpe çpius gracia hoc eft diaum:eit ;lUnltloue. t'lm guod rpodo referebam liS. Si differenuam cu~
iU[qi'<lccipias qua <lb alij~ cft diftinÇtum) dçfinit io"
1
'nelll vt 'luida tradunt,içèepe'riS : qu~ndiu viro co. mune aliquod attigeris, illorllm dèhnitionem quo
rum 'côl11unitas eft, h'lbebis. THE. ~ntelligo,ac' rca~ huiufmodi quiddam rationemvocari exiftimo.
'S'O c . ~i autem cUPl reéh opiuione differenriam
qua qù6dqj a 'luocllnq; f6ugitur accipit, idipfum
deinçle fciet,q 110d prius opina~atur. TH E.Confen
taneum eft .s 0 CR. N llncdemum,ô Thextete,cum
primum ad hanc quafi quand am adllmbl:ationem
propius accelferim, nih!l omnino nie in hi5 intelligere fluimaduerto. ~oufq; vero emiri 9 profpicie
bam,dici mihi aliquid vidt;datuf. THE. ~amobrem?s 0 c.Dicam fi potero. Reét:a,m equidem de te Dilferétiain
opinionem habens,'fi tuam prxterea dehnitionem tercog~ofc~
accipio,te cognofco:alioqui dutaxat opinor. TH E. rç & 9fl\l~n
ha eft.s 0 c . Definitio amèm differentix tux interpretaçio ~~at. T ~ E.Erat certè. 5 o . ~ando igitur
opinab;lr fulum, nihil eorum quibus es difiinallS
'ab alijs,cogitatione percipiebam. TH E.N ihil '\Xt vi
detur.s deR A . CommuniJ ergo quxdam attendebam,è quibus nihi1 tu mngis quàtn alius quiuis ha
çes. 'l' H E.N ece{f.1.rio feql:Ütur.s 0 c. Dic age per ~o
ue.q11 ql}O NéÇo t!,lnc potius te q~làI1;l alium q\lemlibet opinabar?Pone vtiqi ita me cogitanté. Thextetum e{fe illum,ql1i & homo eft, & nares, & 05,&
oculos habtd;fimiliterg,reliqua m\;tnbra.N llm co
gitatio ifta efficit, vt Thextetù POtiU5 quàm, Theo
çio~~:".qil11aduertam, vel(quod dici (olet) M yforû V'd 1: (1
•
.'
,
,
1 e j-' rap
.v1timlup?::r; ~ Ji.~lnar;n? 5 p c. Si vero 110n folum wiiin add&•
habentem nares, & oculos cogitem, [ed & fimllm ' ,
nafllm, ()ç prominentes <>culo5, nihilo magis iterü
tç qllàm mçipf~lP1'~,flliB5"qu~ttl~~ue t~les (unt,op hll\.!;> PX. T li li· Ar:qll (; fane,s 0 c.Aç vero non prius
Thextetum) vt arbitror,opinabor, q\là m tigUf~m
hanc limam,ab alijs quafcunque vidi Gmis figuris,
per <J.liq,tiod monumentum iI1it~s proprium impre[
[,11» mihidiftinguam,aliaql1dimi!iter,è quibus tu
confiftis.qux q\lidem mç cr;\s e,çiatu fi in te incidero) admone~jt~ ~ reÇ'l:è ,de M op~nari faciet. T l'I E.
V~ra loqueris. s p c. l=.rgo circa differ~ntiaq1 propnam, reQ:a de vnoqlloq~le verfatur opin ' 9., l' H E.
A pparet. soc . ~id dcinde igitur cri t, fi vnà cum
rcÇta opiniopç defini~ionem quoqi alfllmamus?Ri
dic\llum coim pr~ççpturn dt,fi.qua ab alijs differat
q\licquam,opinarj Îllbet. THE.. ~orppdo ? soc,
~ibps de qllatenUs ab alijs differanç,reéte opinamur 1de ijfdem quatenus ab alijs diff~rat,reae opi·nionem a{fumere illbet.A tq; iça oratio rua erit aut
fcuticx aut piftilli,a\l~ çpiufttis circunuolllti011l fimilis,ad hoc autem pr<tceptum nihil ,p rorfus dicit.
C.xci nanqqç prœccptum ~eéHù,s ;otenlr, ~oplam illben: vç qu~ habemus acclplamlls,ad ell qu~
opinamur, difcenda, cro.d homi~is mandatum elfe
videtlll'. 'l' HE Dic age quid modo quxreb~s? soc..
'Si dUq! rat~onem, ô puer', accipere rra::ceplt, noile
prxc~p~t; n'? 11 autem diffçr~ntïam. oplnari,' dulcis
f.1nè res eG et ratio, l$C omnlUrn. ~ ux aq fpential11
pertinen~ rulche.frlt~a. ,noiIè enim accipere fdentiam, cft. l' H E.Efi rrofcd:~ . s 0 c. 111tcrrogatus itaque qll~d fciençl~ üç~ refr:o,det e~01 elfe opinionem
reébi. Cllrp [,ientla dlfferctlx.Rflt~onis enim ailum,
ptio fecundllm ilhun h,oc e!Ièç.,T li E . Videtur.s 0 c,
Omnipo~f:1tUl~rn ~filclent1am nobis quxren~~bus)
ppinione reeta 'Il [cientia d~cere,fiue diffcrétiç, fi.
lie cuiufcuqi ~ltcriu5 fciétia {lt. Neqi [en{us igitur 1
Ô Th:çtetc,neqi opinio vep, neqi cu opinioneve~
j:qafIumrta ratio Ièiétiaefi.T H E. N on,vt vid!;çur.
k iùj
s pc,
�-n6
, Liber qecim:ust.ertlUS.
soc. N unquid fœtus in nobis alius circa [ciétiam,
,ô amice,reitat?an omnia iam peperim US?T H E.Per
IQuem pIura quàm in me haberem,educente te, p~o
tuli.s 0 c.N onne cunétanobis ha:c ars obfietncla,
,vana,educatio~eq,ue indigna nata fuiffe ofiendit?
TH E.Omnino q uidem.s 0 c.Si igitur aliorum dein ceps plenum fœcundumg,ue te fieri con~endes,
pra:gnansque euades, ~elioribus plenus e,ns pro pter prx[entem di[cu[slOnem.quod fi forte v~~u~s
fterilisque manes, minus certè molefius famlharl, bus eris & moderatior & mitior, nequaq~am qua:
ne[cis [cire te putans.Tantum quidem ars mea,ne;~
alilld prxterea qll~cqU3. potefi:~ec ea ~o,u~ qua: ah)
IDll1ti,quicunq; magni atque mlrandl V1r1,& [unt,
& fuerunt.Hanc vero obfietriciam facultatem eg~
. ac mater mea adéè [ortiti [umus, ~lla q uidem circa
fœminas,ego autem circaadole[centes i,n~t:n~os at
que honefios. Sed nunc iam ~u~du~, ~Il1hl ~fi ln r,egis'porticum : n~m Melitus ln .1UdlpU me :ocaul~.
cras [ummo mane,ô Theodore hu.c redlblmus. .
10
PLA TON 1 S, V E L,
DE F V R O' R E POE TIC o.
•
l4AR.SILII
l'IC I N '
A R. G V M li N T.
L A Ta noner, optimc L.aure~ti, f~ro~em in Pha:dro,
. mentis alienationem de~mt , Ah~nat10n1S a~tem duo ge
11cra tradit. Vllam ab humams morbls.Alteram.a deo:prouenicntem, lnfaniam ilIam,hanc diuinUID; ~~rorem nuncllp,at.
Infania.infra hominis fpeciem homo deIJclwr,/!l ex homl~e
brutum quodamm9do ~edditur.Di~in~ furore.r~pra hom~-.
11is n.ltur.lmerigitur?& 111 Deum trànfit,Efi alltem f~ror dl~
uinus,illull:ratio rationalis animç,perquam Deus aOl~am a.
fuperis delap(am ad infer.1, ab ioferi,s ad CUfera~etrahlt. Lapfus anima: ab ip(o vno rer~m omOlum punclpl';> ad corp~
ra,per quatuor gradus etficltur, pe~ mellCe~, rauone~I,opl
nionem,atq; naturam. Nllmcùm lh 0',llU1 rerum ord~lle fe~
gradus exiff:it.quorum [ummum tenet Ipf~~ Vllum : 1l1nmu
corpus:media vero tint quat\l<;>r ,qua: pr.a:~lxlmus, nece~e ell:
quicquid l primo ad vltimum labitur,quaruor per medIa ~a
dere. Ipfum vnum rcrum omnium terminus, & méCura, m.
nnitatis & multitudinis expers. Més multirud~ quidé,fed fia
bilis & a:terna.Ratio,multitudo mobilis, Ced finita. Qpinio,
multitudo mobilis infinita,fed fubfiâtia puntl:isq; vnita,Na
tllra fimiliter:nifi quod per eorporis pun~a ditfUDditu'~. Co'r
l'us auté infinita mulitudo fublcéh mo~u~, & ~ubfia~t1a pun
fris momentisq; diuifa.Hçe omllla refpl,clf an~ma nofira,per
ha:c deCcendit,per ha:c & afeend~t. Vt cI:un aj) IpCO VIlO quod
.
vnltatem
forommum
pn'ncl' pl' Uill efi'producltur,
."
,n.' quandam
,
'
'
Il.
mnem eJrentiam CIUS, vues, aUlOnesque Vlllt:
tlta CH, qua: 0
,
'
r.
fi h b
J:
,
& a d quanl ,1't-ca:teraqua:lnalllmo1lunt.
a ent,u·
aqua,
..
"ed
'
l
& a d ce~trum circuli linea:.Vmt
vero 110n
Cllt a centro,
,r.d
' mo 0
,
" cern , & ~d.tO.tam anunam,le alllm3m
aOlma:
partes mw
, to· r.
m reru omnium cau[am.Vr autem a me~tam a d Iplum vnu ,
"d
c mentem aél:u
te diuina dependet, rerum omll1um ~ ,cas P, r
,
fiabili contemplatur. V t Ceipfam refplclt, ratlone,s reru~ VI1t
rI es COgtr3t,
'
& a' pn" nc'I'pI'j' sadcôclufionesratIOnedICcur"
r
ucr,a
, ü
fi
"
artlculares rerom nwbdlum
nt,vteorpuSrepICIt,~
"
, Iormas
,
, ,
, ,
percurrit. Vt mateIla attlpglt.rraru
oplO1on ~ COnClplt,eaS ;,
. areria mouet.& forra velut lOfl:rumento vtltur,quo vnlt m
,
,
mat:vnde generationes,augmenta,eorumque contrana?co
fiCl fculltur. Cernis igitur quod ab ~no quod ful'~r a:t~rlllta
tem.in œternam multitudlllem labltur,ab a:ternltatc ln tcm
pus,l rempore in lodi arque materiam.Q,Eare {teut per qua.
tUOI deCcelldlt ~radus, per quatuor aCeendat ?ec:e~e e,fi. Furor auten~ d~u,inus eft qui ad fupern~ con,u~rt,lt, vt 1l~ el~~ de~
ni t ione colhm. QEatuor ergo fpecles dlUllll furons, cxIfl:Ci~.
primu s quidcm poëticus furor:alter myneriali s: te.rt~us Va~l
cimum : quartllS amatoriu\ a(f~étus. El!: auté pochs a M~hs,
myfl:crium:l Dionytio, v:ticinium ab Arrol,li,nc, ~ ~or a Ve
nere.Redire :Illlppe ad VIlU ammus neqult, ml! vt Ipfc vnum
clfieiacur. Mul~a Y~ro dfettus! ell: brfus ~n corpus,in opera·
rioncs varl3S dlfinbutLIs,refplclensq; adungula. Ex'quopar
tes eius fuperio res penè obdormiunt,infcriores alijs domina
P
tur:ilIa: torpor~,hç pertubatione afficiuntur:totus vero animus diCeordia & ineolleiullitate repletur. Poëtieo ergo furo
re in primis opus efr,qui per mu/icos tonos qua: torpent Curci
tet,per harmoniacam Cuauitatem quç turbiitur ,mulceat:per
diuerCorum deni
- nantiam diClonal1tem pellilldifeot
lam,variasq; partes auimi temperet.neq; Catis hoec .MillitUdO enim adhue in animo fiat . Aeeedit ergo :myftcrium
quod expiationibus faerisque,& omni deoru cultu omnium
partium intcutionem, in mcntem, qua deus colitur, dirigit.
nde cum fingula: animi pares ad vnam menté redaétç hm.
iam totum quoddam vnll ex pluribus fattus efi animus. Tertio vcro adlluc opus cfl: furore,qui menté ad vnitatem ipfam
anima: caput rcdueat.Hoe Apollo pe!yaticiniu e~. Nam
cum anima Cupra mentêlnvllitaté furgit,futura pre!à.git.De
mum euanilUa vnu fattaefi, vnuinqua quod in ipCa e1rentia
anima: inefi, refiat vt ilieo iu vnum quod efi Cuper efIèntia,
con uertatur .Hoe ca:lefiis ipfa Venus per amoré, h6e efi,diuiua: pulchritudinis dc;uderium,boniq; ardorem explet.Primus icaque furor ineoncinna,& dilfonantia temperat.Ceeulldus temperata, vnum [Otum ex partibus efficit,tertius vuum
' totum fupra partes,quartus in vllum quod fuper elfentiamBe
totum efi,didt. Primus bonum equum, id eft ratiollem opinionemq à mala equo,id dl: à phantafia coufufa & natura,di
fiinguit. Secundus malum equum bono, bOIl auriga:. id eft
menti fubijcit.Tertius aurigam ill caput fuii.idefrin vnitatc:
mentis apieé dirigic. Pofiremus caput auriga:, in capuc reru
omnium venit, vbi auriga beatus efi,& ad pra:Cepe,id eft diuinam pulchritudinem llfiés equos, obijcit illis ambrofiam.
& Cuper ipfam nettar pota ndum, id eft vifionem pulchritudi
nis,& ex vi/ione la:titiam.Ha:c, quatuor futorum opera lùn.t.
de quibus generatirt;l in l' ha:dro ~Iato difputat,propriè vero
de furore pofiremo,ld eft amore,ln Sympofio:de pnma. hoc
eft furore poëtieo,in pra:Centi dialogo 'i 10 in feribitur : qué
in p ha:dro Ita definit : Poëtieus furor eft oeeupatio q ua:dam à.
Mufis, qua: fortita lenem & inCuparabilem animâ, ::xufcitac
cam atq; exagitat per cantilenas aliamquepoé'lim,ad genus
hominum innruendum.Oeellpatio lignificat raptum animç
& côuerfionem in MuCarum numina, Lenem dicit quafi agilem à Mufis.que formabilem.nifi enim pra:parat~t,noll oc
c~~. fnfuperabilem,quia poftquàm rapta efi. ul'erat 0lTInia,& à nulla rcrum inferiorum inquin:tri, vcl fuperari po
reft:Exufeitat è [omno corpora ad vigiliam mentis, ex igno
l'antiç tenebrii ad lucem,ex morte ad vitam, ex obli uionl: le:
tha:a ad diuinorum remioiCcentiam reuoe3t,exagit3t, fiimu
lat,& ~nflammat ad ca qua: con~él'latu~ & pra:fagir carmin!:'
bus cxprim~gd~: ~oft dennitionem ~d~ir,e~m S~i fine furoie M u[:mîm poeucas ad fores accedlt.lnane elfe lpfum arque
-cius poëfim,quafi tanti fit poéfi~, Vt abCque fum~o Dei fauore comparari nequeat. Eadem 10 lone hoc tradlt, &, vnde fit
hic furor,& per quot deCcendatgradusedocet.Inqult _'.ltem
ln libro quarto de legibus Plato,Deum,f~.r~uMm,~,.utem,
humana omnia gubernare,QEo fit yt pOdlS ve1 Del dOllum
fit, vel fortunç fors, vel artis opus,QEidiftorum potifsimùm
verum tir,Socrares cum Ione rhapfodo perquirit.Rhapfodus
•
,
aute~n h,oc in libr,o fignifieat recitatorem interpretcmquç, QUid rbJ
& eantorem carmmum. Interpretabatur 10 Homeri carmi- p[odu,'
11a,& coram populo ad lyram c~nebat,.ltq; iu ctat afFet.lus,
Vt alium poëtam nullum l'rxter Homerum exponeret, ctia
ji eadem qua Homerus faeilit.1te Teferret. Homeri autcm 0Jllnia celeriter explieabat. Vnde fic argumentatus cfi.Aut ca.
fu profert 10 qua: fcribit Homerus, aut arte,aut afflatu diuino.~ ~n c~fu,quia ~o,n o,mnia,fed pauca qua:dam, & abfque
contmuauone ordlOcq; IOterpreta retur.Non arte,qu~uUif
qni~ artem ~~row;ùia~; ~uid eidem arti fuhie m
e ~diQL 1 em vero fiudio poëtico fuOiëC\:a, rUnt He{jodi
a liorumque poëmata,cui Homeri,pra:(ertim qua: de eifdem
traébnt, qua: umen 10, non,pe~cipit,cum Homerum perfeél:è exponat. Ergo non arre ludlCat. R«;ftat vt infpiratione
diuioa. ,Ex quo pat et quàd interpres poëta: 10, & alij multi
qui umiliter affeél:i Cunt, diuino infiinttu aliena poc;fim in.
terpretantur.~?d li ad percipiéndam poë~m iam ~raditam
humanum IIlgelllum non fuffic\t,multo minus ad Inuentio
n'cm fuffrciet. Q.uare nec Homerus, nec alius quiuis reuera
poëta abfque ca:lefii afflatu poëfim eonfecuti funr, Q.!1od Be
alijs modis Socrates hic ofiendit. Primo fic. Omnes artes l5ç
[cientias poeta: tradunt. fed omnes didicilfe humano fiudio
impofsibile efi, cum vnÎcam ex parte perclpere fit difficili~
m\lm.Non igitur artchumana,fcd diuina quada\1l infuuone
proferunt. Cuiu, rei arf;umencum eft, quod plerique vates
po~~u~m fU,r aris rcmiqus cft impetus,qua: Ccripferunt. ~on
fiatlln IllteJJI~Unt,c~m ~amel~ ~eél:e de ungulis anibus in fu
r~re traél:auennt.quod ,l tllgllh 111atum opl~ces Jegendo diju
dle~nt',Pra:t~rea fa:pe ~ldefllUs ruda~ h?flllllem,& irieptum
fublto 10 poctam bon" euadere,& ahquld magnificum dilli.
~
num~uc
�Jo, VeJ, de fu.t ore po ët,ic'o.·
.\Umquet~tltare. Magna vero in momento:tlfcquijl1on humani jpgenij eft, fed diuinitus infpirati. Qua in te pefpicue
deus oil:en dit, nutu fuo intelligentlam hauc infundi. Vtque
Ira elfé demonfher,Cxpe inepr'os quorqu:lm potius qulm vi..
b:lOos,infanos potius ql1:1:n prudentes rapir, ne fi Ilcutis pruàè~1 tibl1 ~ g; virü; ~d~lXC ~teret~r,hum .. na rub!il~tate & indufln a fien h~ccx l {hmar e tur. c. ul11 ergo non ht afortuna,nec
ab aree po~fis,à Deo,& àMulis tribuitur. euro Deum dicit,
Appollinem iignific.1t:cum Mufas fph.çratnm mGdianima$(
Ju piter guidé mens dei eil: ab hac Apollo.més animç mund!,
& anima totius muodi.oét:oque fpha: ra ru cœlf!fiium anima:.
quç noué anim~ noué Mnfa: voc~tur, q uia dum c<rlos h~rm.o
Di~e mouent,mu\icii pariunt melodiam:quç in nouem dl~n
buta Conos ,oét:o fcilicet fph a: rarum COtl OS,& vnum omntum
eoncentum, noucm Sirenes Deo canences producit. Quam·obrem ab loue, Appollo.& M ufa: ab Appolline.id eil:, mente anima: mundi,chorus MuCarum ducitur.quia mens illa fteut ab loue illuffr;uur ,lic & anim.ls '!lundi [pha:rarum{lue
iIluil:rat. Gradus aÎlrçm quibus furor ille deCcendit, hi fl1nt~
Jupiter rapit Apolliné.Apolio illuminaéMufasl Mufa: fufcitant & exagirât lenes & infuperabiles ,v,atum anjmas. VateS
infpirati interpretes fuos inrpirât.lnt~~Pfere~ audirores mouent ab aHis vero Mufis alia: anima:: r;tpiuntur, quia & alijs
fpha:ris fideribusq; ~lia:: attribura:: funt animz, vt in Tima:o
traditur. Calliope Mufa vox eft ex omnibus refulrans fphçra
rum vocibus. Vrania, cœli fielliferi,per dignitaçem fic diéla.
.Polymnia Saturni. propter memoriam. rerum antiquarum
quam Saturnus exhibet, & ficcam frigidamque complexio~
nem. Terpfichore luppirer, falutifer euim choro hominum.
Clio Mareis,propter gloria: cupiditatem. Melpomene folis,
quia totius mundi temperatio eft. Erato Veneris, proprer anlOrem,Euterpe Mercurij,propter hone~am in,grauibus rebus deleét:ationem.Thalia luoa:.propter viriditarem cius hu
Inorerebus exhibitam.Apol1oit~oJis ef!: anlll1a,lyra eius
folis corpus: nerui quatuor, motus eius quatuor, annuug,
menil:ruus.,diurnus, obliquus: quatuor voces, neates, hypa.tes,doriones, gentini ; ~uatuor funt iignorum t!iplicitates,
cxquibus quatuorqujllftestemporum prod~cuntur. OrO.
pheum .quidem af~aU!.t ~L~Jiope,~ufçum VraDia, H~
r~m.Ç.li02.PolymO!a Pmlfll1'um. Erat~ .~lïoiî,"Melpome
ne,Thamyram, Terpfichore Heftodum, Thàlla Maronem,
Naronem Euterpe. Linum rapuit idem qui &tciamnuncf
exagitat phœbus oprime Laurenti, Phœbus in9u~m <!ui~.
uo tliO Cofmo vaticinium dedit,parc'uti autem Petro arCUIn
at'lue medelas,tibi denique Iyram & carmiDa.
SOC RAT E S~
1 O.
Il
,'-~
'.jJ
~
\!
0 N E M ü[uere iubeo. V nde nunc
ad nos aduenifti? N llnquid ex E phe~
fo patria venis? 10. N ullo Piléèo ô
. (!
Socrates, fed ex E pidauro ab Afcle.
pijs.s OCR. Nunquid&rhapfodorum, id efi,eorllm, qui poëtarum carmina recitât,
certamen E pidaur.i j Deo inftituerunt? 10. Non in
his folum,fedin alio qlleque genere muficz. soc.
~jd igitttr)non tu nobis ilHc decertafti ? quomo
ào,certafifne? 1 o. Prima) ô Socrates) certaminum
prxmia remlimus. SOC RA. Probe inquis. Age vt
in Palladis celebratione viéèoriam confequamur.
10. Fient hxc quidem fi deus voluerit. soc R. Etenim,ô Io,arté veftram femper plurimi [eci) quo4
& arti veftrx conueniat vt ornetis corpus,& quàm
pulchcrrimi fernper app:\reatis, tum quod oportè:H in plurimis arque bonis poëti,in Homcro prm
cipuc poetarum omnium optimo dlUlnifsimogue
afsiduc verfari)ncque carmina ilhus folum, verum.
eriam [enÙ perdjfceTc. N unqll~m enim aliquis in
rhapfodum euaderct,nifi ca qUa! à poëta ditta funt
intellcxerit. Nam poetx mcntem interprxtari rh a ...
pfodl1m apud auditorcs oportee: quod quidem re...
tl:è f1eri nequi.t,fi quis poëtx fcmenciam ignoTarir.
Hxc vero omnjadigna ql1~ a!lllllJemur.l o. Veradi
ds, ô Socrates : atque ego quidcm in hoc pluriQ;lum e1aboraui. prxcl.arilsima [anc; pr~ c.z tcris de
117
HOl11ero.m~ e}Çp1:icaturl1m profiteor, vt neque Iv1e-'
p;QdoPu ~Lamp[1cenUS,nc.qlle SteGmbrotus Tha!jlls,n~q~l.e ~lacon,n~que aliql1isvnquam vetcru~
Wt,tQln~u~ prreclaràHQmeri (enf.1 qllOt ego, exp<?
Jler~q\.lqt.. ~ 0 c~. Rç?tè,ô 10.. Conitat enim q'=!04
nlll1.œ ~nlt;idia p1;'ohj9.~bit , qllin hx,c mihi aperjas.
1.0. Et auditu f~nè digll.ull} eQ,o Socrates,qttàm v~
l]çmçnter Homcf!-fID çxofnarim. V nde a:quum, effe Cf;'lnfeo vt ab iIlis qui-Homcri ftudiofi .(4,nt, corC)
Jla,aJ.lrea cOr.oner. s 0 c.-Otjum profeél:o t~ ~jldien:
di.ql,landoque nan~ifca!:nunc autem ad hoc,vnun}
milù refponde, vtrpm circa Homerum folu~, alJ.
eüam ëirp Hefi9~um & Archilochum.id pofsis.
l o~ Ncqtlaquam)fed,Circa Homerum folum.f<1tis
enim mihi elfe vin,e tur.5 o's:. S untnç altq lr~.<!e q~!j~
bus Homerus & Hefiodus eadcm referanp r o. Ac
~ulta quidem eife. arb~troJ;.s 0 c. Vtr.40l rn~l.iil'~ ~~
q.ux dicit HomenÎs,an qux dicit Hefiodus ex.plica
l'cs?r o.Aequè de vtri(quc;) ô Socrates, in i11is rebus
in-quibus eadem referunt·. soc. QEid autem inhis
de quibus non eadem dicunt? vtputa d~ vatiç(l}i,g
Homerus atque Hefiodl,lS v{;rbafaciun~.I 0 1 EJ l!l.iJ
ximè qUidem. soc R. Et in quo poêta: #b confcntiunt) difcrepant) quandô de vaticini9Joq~unç~r,
ytruq:l 'ipfe me Hus quàm perit'us vates aliquis.e~p)j
-cares? r o. Vates melius.s 0 c R.Si autem vates elles,
·non ilIa tantum jn quibûs .conueniunt, v~:um e~
tjam· in qui bus di1Ièntiunt, exponere polIes? t (J.
Patet. soc R. QE.id ~ofro ? num circa Homerum
vehemens f:'\cundusque es? circ a Hefiodum alios .. n.
fi
. ., , A H
d ,..
b ,,-<-UZ I"tex
qu.e poc~as ~1~lmè! n .. o~erus e a 1)5 re 1 US plicata in 0agit, quam de I)S qux & ait) poetx traétant? N on- mni Homçne multa qux ad bellum,t& qUfE ad confuetudin~$ Û r0i:ii . _
bonorurn inuicem; malorumque~ priuatOrull} a~..,
que opificum attlnènt,cnatrauit? Er de di js quem..:
admodLJm [ecllm inuice111)& cum homînibus v~rfantur, dequc affeébonibus cœlclbbus? item & de
his qux apud inferos funt,tum deorum & heroum
generationes cecinit? Nonne circa hxc omnis Homeri p~ëfis verfatur ? r o. Vera) ô Socrltes, loqueris. soc R. Nonne eadem cxteri poëtre decantant?
l? Eadem certè, fed non ita cxteri vt Homerus.
soc RA. An fort è dcterius? 1 o. Multo deterius.
S ,0 C R A. Melius ergo Homcrlls ? J o. Melius certe. soc RA'!'. 010) lepidufIl. qput, cum multi de
numero yerbafaeun t )& eorum aliquis reç.:tè dicit,
nonne poteil quifpiam ca in re bene dicentem noffe? 1 a. Poteft. soc R A.N unquid iIIe ipLè)qui male dicentem nofcir, an alius ? 1 o. Jpfe ideJl'l. soc R.
An nOn hic cft qui arithmetica arte e~ ~rxditus?
10. Profeéèo,. so C R A. Curt} muiu de ClblS, quales
falubrcs fint)Ioquunmr)& aliq;li$ reéèe ca de rc 10qllitur, ytrl)m alius quidam bene diccn~cm quo~
r~éèe ,alills male dicentem q~lPd. male Qiçat) an1maduerter? an vnus,& idem?, JO. Idem proculdu_
bio.s 0 c R A, ~is hic? qJJod iJli ~om~n. ? 1 o. Me(licus. soc R A, Nonne [ummaom dlcunus, cum
pluTes cadem de re 10qt1Unt~lr , .quod v~us atque
idem tam ilIum qui male, quam tHum qUI bene 10quitur internofcct:& nifi eum qui in eadem re abcrrat, cognouerit, nunqllam cum qui reéèè {entit agno[ce~? J o. Pr?fcéèo. soc RA. An non ipfe
idem in. vtrJfque pentus eft? 10. Prorfus.s 0 c RA.
Homcrllm atque alios poëtas) è quomm nllmero
eft HeGodl1s, & Archilochus, eadem referre a/fcris? nOh tamen eodem modo) fed melius Homeru}U,01Hos autem deterius ? 1 e. Et vera loquor.
SOC,
�Lib'er ge'cimusquartus ...
0 , Si illii qui bene dicit 1cognofcis, eos qui m'alè dl
non fo III ID fcrreos'anllios trahit,fed vim etia anlllis
cu nt, quàd errent intelligis. J o. Conuenit. soc~.
ipfis infl~r.clit,qua hoc iclé.,efficere pofsint, ac pérSiergo dibmns·, ô vir optime, lonem èirca Hoinde vtJapl~,alios anulos trahere. VÏ1de longua pIe
runq; concatt:natÎo ferri,&anulorum inllicé pen ..
~nerum aliosque poëtas fimiliterpedtum elfe at.!.
que vehementem, nequaquam errabil11us :.quani.
,d et,& omnibus his ex illo lapide.v.is attrahitur. Ira
doquidemipfe indic.em eUl1dem idoneijn1 e'lf~ cir.L
iPf.1 MU'f.1 poëtas diuino in{bnchl concitat,poëtx
d omnes mos qui eadel1l'i n re ver[antur, contetur.,
~onciti alios f~lr<?.re.corriplllnr. ~are ex bis omni
bus ferie!t .ipf.'\ contexitur. Qmnes itaq; epici poë;- Videtu rh:'
poëtas vero penè omnes eadé effing~re.J o. Q!!amtx bonisnori arte,fed clmino afflatu capti omniai- 3ge~. ,V~e'
bb'ré igîttir, ô Socrat~s, cum de alio poëta ql1ifpH
fia prœClara D~ëmata & melici bOlli fimiliter di- ~e; ~tBo'
dillèr~t)nèq; menté adhibeo,neq; quicquâ,CJ;ifiimll.
' \ 'b"antes non Jana
r:
- la
r: l tant, Ha
' .me lp
U
e
bone dign U: dicere po!hl'm,fed ofcito prorihus' atq;
cUnt: xt ·c 'ory
mete
meru,eX3~J
lici poErœ, egregi j non f.1na mente ho~ cantus cffm [criphffe,f~,
torpèo:pofiql1a vero Homeri quis mentioné feccgunt; [ed vbi in )larmoniam, & rythmllm infilr- dl.uUla q~J'
rit',éopfefiim excitor ~tql menté adhibeo,fuccedit
du- bacc 1lan da
que quicquidinfiitllO.s ·o. Nequaqua arduum cft,
ranCI, Luacc 11antllr, quemadmo
' firInge
etUllI'
g unt,&
1:
.. . ,
1
Jll
~es rœm)nre,me~te non L,na, me! & lac ex llllmini':
a'mice,huius cau[an; caieéè;\re.Côfiat enirrt quàd
bus haur.Ïuntjfana autem mente haUl;ire nèqueunt,
nequ~ arte'neqi fcientia de HOl11ero [cite Ioqlli po~
tes. Na G arte,de alijs, omnibus poëtis fimil~ter lo!.
!~'.I; tu~, 'effic~t mBlic~ru~ anim~s,~uod ipfi narrant.All~n ertlm nobls poet~,quod e fonubus qui
quf valeres;poéiis enim totu efi.nonne?J o.Efi cer.!
bus mil rC~\ld~~1aurienteS,& à Mu[arllm viridatè,s 0 c,N 6nne po!hfUàl11 aliquis alji qllam.uis ,ar:rijs collibus decerpétes carmina ad 110S afferant,
te~ j'ritegr;tm c9parttit,requê de omnibus ql1re [ub
'q uemadmodü niel ex floiibus apes, & infiar apum
~rtëf5üi:r·it1~~cat? Eadem quippe de omnib~ls ;ar~i~
bu~ confi~erandl ratio efi. V is t~bi referam ql1a'ra.L , volare [e·ai:ctir.~ain reuera 10quuntür:Res enÎln
tloné id dicam?r b.Opto per loué,ô Socrntes.~a1h
,leuis, v.9Iatj~is,. fq;[.1Cra poêia eft,neq;bnere prius
qliotiés vo~ f.'1picntes i116s à:udiui, miro quoda gau
.potefi quàm rleo,plenus,& extra [e pofitus,& à m~
dio fiatim afflclOr. SOC: Vefim, ô 10, vera diceres.
tealienams Gt.N am quandiu mente quis valet, neVerum [a pi~rttes vos r hapfodi &hifiriones tfij.6S&
que fing~rc .carmina;neque cl ire ~racula qui[quam
illi q UOl"llm vos poëmata decantatis.ego ,;t~m~tn nipotefi.No'p arte igitur aliqua hœc prredara canut,
hi! f>r~ter verjtatem lo.quor,ql1e1haçlmo um decet
qux tu de Hoçncro refers, fed forte diuina id quif-.
idiotam hominé. Nam id de quo paulo antè petque reéèç: efficere p~tefi, ad quod MUf.1 qllt!lI1 piam
contabar, int!l(!re quàm leuefit, & facile cognitu:
incit;tuit: Hic Dithyr:lmbo's, ille laudes alicuius
adeo v~ quiuis qUQd narrabam, percipere'P0fsir,
lIic HyporcNmata choreas'{ilté'; alius c:lrmina a~
cadem per creteraeffe confiderationem, fi quis arté
'l ius iten: jam,bos ,çanit. Ad ~t~~,~ verO llIoru q u'iffibi iptegram comparallit. Exépli cau[a, nunquid
que rudls,& meptus efi. Non emm 'a rte, [ed dlUina
pingendl ars totu qUlddâ Cfi?-I o.Ell.s o.N ne pivi ha:c dicunt.N~p1 fi de vno qû6quarti horum per
c5èores multi, partim boni,partim mali, ~ (unt,8ç
artem r~~e log.u i [cirent,de creteris quoque omni~
fuerullt?r o.Certè.s 0 c. Yidifilne ;lliqué qui &"<1a,
pus idem pp.ilenr. Ob hanc vero cauC1m Deus illis
qure reéèe,8ç quç non reétè Polygnotlls Aglaopho
mentem furripiens, ipGs tanqu:lm minifiris vritur
lis filius pjnxtt,{iJfficienter ofiçdere potuit;qua: ve
or:lCJ.I!orum '.I\.lé nunèl j s, & dillinis V'ati bus, vr nos
ro piÇtores alij,non potlli~; & fi quis aliorü pic5èoqui audimus, percipÏ:lmus non eos elfe qui tam di;-um opus ofienderit, opdormia.t, ncqi facultas illi
gn:l referUl1t,cll m ii.lÇ mentis copotes mi nimè finr,
ad dicendu III ~liquid ~ôi jcjendllm [u ppetat:cll m
[ltd hœc deu loqui,& per hos'nobis hxc inclamare.
vero dç Polygnoto,vd de vno quouis piéèore tit iu
Huic autem rei euidenti[simo argumento elfe podi,candum,expergifcatur,& menté adh~bt;at, & f.'1tefi Tynichus Chalcidenfis,qui antea poèma nullii
c1l1tatem dicendl babeat?l o.N on per Iouem,s 0 c.
mell}Oria dignum copo[uerat: hymnum autem in
~jd in f.'1bris fia~ua~ijs? vidHh, quenquam, qui ea
A pollinem q uem omnes cantant,omniii ferme can
quç .Dredalus Metlon~lIs,allt Epms Ponopel filius,
tilenarum pulcherrimum, Mufarum in{piratione ./
aut Theo~orus Samills, vçl alius qui{piam fiatu:linueniffe [e dicit.ln hoc maximedeus ofiendilfc vi
J;1ll11 faber?bene efi machinatuS',exponere valcat,jn
de~~lr nobjs. d~ bitandii n~n elIè,q uin r,rreclara h~c
aliorum vero fculptoru openbus torpcat atq; ob.poe mata, dlUlna deorumq; potius quam human:l
mutefcat? 10. Pel' louem nunqu~ viwm talem rehominUl1l '.Ii fint opera. Poëte; auté nihi1 aliud fint poétlt~ d~
\ cl coru- l11te~prete~,
'
.
cl Ul11,lunt
1.
fi~rore correpti,' rUlU s'In t'
peri.s 0 c. A tg lIi nec in ri b,iarum Hatll "..t fl!bitror,
q llam
nec in PUlUl clth,uç:nec in 1110 ad c~çhara ca~u,ncq;
àq~ocllnq; tande nu/ulDe qUIS cornpiatur. ~od prete
in rbap{odJa virum intuitus cs, qUI ?lympl o,p era,
qU,Jd~l11_dcu~ ~Hendere v?lc:ls,de ind ufiria per inevel hamyrœ, vd Orphci,:wt Ithacefls Il hCl'J.1J) rh~
ptlfslmu pocta,pulchernm.l cecinit me10diam.An
pfodi cxprimerc pofsit, 111 opclfbus ~erù I~nis E.J
non ver;qibi ~cf~rre video:? J o. Mihi certè per 10phdij deficiat,neq; perdpere coferreq,i P,Ofsl~, q 1I~
uen1, Atq; anuuu meum 111s {ermonibus Socrarcs
benç,& qua: côtrctmoclu1<}wr.I o. ~ldlJ1 hoc ubl
de'~lll~es, & affids. At diuina quadam forte ,\ dijs
contradlcam non habeo, fcd ta.men mJhi ipfi conpoetx l11fignes hxc 110bis intcrpretari vidétur. s o.
[cius [um,me prx creteris ho I?in~b~ls plllcl~c:rri~a
~ onn~ vos rh.1p[odi poëtarü [cripta interpretami
d~ HOIn:ro rcfcrre,l1cqi decne mlhl dJ~el1dl çopJa;
IU?I o',Vera narras. S o. An n~n interprctii imcrprc
alIOS vero omnes hac in re me lalldlre,ll1 cxtens ve
tes efils?I ,o',Sum:ls.s ~ c.Anllu~ducrte quid veJim,
ro nçq~aqu~Il1.Tll vero qUJd~â hoc fic vidc. soc.
& hoc ~ll~l re[pode, o,Io;neq; Id de quo te interro
VJdeo,o )0,& quod mihi id caè viderur, tlbi aperi
gabo,mtlu occultauens,Cum apte carmina refers,
re incipjam. Vt bene de Homero loquaris ars ubi
~ ll~Pl~re per,cufill~os reddis [petl.ites, fiue du Vlyf- oyfsjd.~
non prxllaç, vt modo dlccba"fcd diuina vis eft qua;
lem ln llUemJ !l1 lefl~em cantas,& procis paUm [e
J:C mouet,ficut in lapide quem Magneté Euripldes
ofienden,cem ,~tqi C1gltt~S 'a nte pedes effundentem,
nominauü,nonnulli Hcraclium vocanc. ~i lapis
flue AcIll1cm Jlllpetum ln Hcétora f.1cientem, [cu Iliad"t·
'dummi
S
o
q;
--..-
on
q;
�Jo, Vel,de furore poëtico,
dum miferabile quidda,&querulu circ a Androma
tib!> explicat. V dut de lurigaria difcipJina. fi memi
chen , vel Hecubam, vd Priamu profers, vtru tune
nero,illills carmina tibi recitabo. 10. A t ego refera:
metis es copos? A n l mente alienatus? & rebus gememini enim. soc . Die mihi qUa! mancht N eftor
fiis quas refers affbtus animus iotereLIè iUis fe cogi
Antilocho fi li 0, cu illu monetvt in equefiri curfu, I1iad.~.
tat, fiue in Ithaca, fiue apud Troiam fint geila, feu
gratia P atrocli infiituto, came Reétat eq uos. 10.
q uocunq; alio te carmina rapiant? 1o . Perfpicuam
Declina ad lœuam paulum, dextrumq; illgalem.
mihi coieéturi,ô Socr~tes,attu1ifb , neq; id occulta
Vrge plagis minirans, manib.quoq; lora remitre.
,eum q; med attigeris, fIeétatur la:UllS in ~rcum)
turus tibi recenfebo,~oties enim mifèrabile quic
quam dico,lacrymis impletur oculi. Cum aliquid
Donec ad extremum circli peruenerit axis
terribile,ant vehemens,arreétç propter terroré coVltimus,ac medium vita,nec tangito ftxum.
mœ eriguntur,cor Ctlit.s 0 c. N unquid mentis coSOc RSufficiunt hrec,ô 10. Reéténe an cotrà in his
poté eum virü tunc elfe alferimlls, quiin facrificijs
carminibus Homerus loquatur, vtru meliù s merucus,an auriga perciperet?1 o.Auriga proculdubio.
& celebrationiblls Plllchra veile allreisq~ coronis
orna tus ploret,cum nihil horu amiferit? aut nimis , soc. Vtrum arte hoc iudiciu fiat,an alio quopiam?
.1 0. N on alio certè quàm arte.s 0 c . None clliq; artrepidet is,qui inter viginti milia hominu fibi ami
ti (tcultas à deo tribuitur .certi cuiufdi operis iudi
coru fit coftitutus,ne~ine eum vd exuéte, vel inïuria lffidéte.1o.Non perIoué,ô Socrates, fi vera fa
candi? neqJ em ea qUa! gubernatoria arte cognofd
mus,medicinaquoq; percipiemus. 10. Non certè.
teri velimus. soc. Nonne fpeétlntiu mllititudiné
S 0 c.Neq; etia qUa! medicina perfpicimus, archite
ijfdem his rebus afficitis? 1o.Sane plurimum : atq;
aura animaduertemUS.I o.N on htne.s 0 c.An non
afpicio femper fuperne ab ip(o (lIggeilo, & fIentes,
fimiliter in omnibus artibns que; vnit q uadâ arte co
-&toruu tuentes,atc.l. ; his quç narriitur,ftupefaétos.
Et oportet mevalde men té ijs adhibere.Nii fi lacry
prœhédimus,alia minime coprxhédemus?Sed hoc
mas excutia,ipfe :ugétu (llfcipiens.ridebo.finauté
prius mihi refponde. A lia & aliam arté elfe a{feris?
tifum HIis mOlleam,ipfe argentum amittens,fIebo.
1 o.Alfero.s 0 c. Nunquideadé tu qua ego coieltu
soc. V idésne fpeétatoré efIè anulorum extremum,
rel artes difcernis? Nam ipfe quidé cum hœc aliaru,
illorum inquâ quos [ub magnete lapide vim inui.
ilIa aliaru rerum fdentia eft, hanc alii , iIlam aliarn
cern fllfcipere referebâ ? Medius aut cs tu recitator,
arté voco. Tu vero?1 o.Et ego.s 0 c.Si cnim ei{dem
de rebus fcientia e{fet,cur hanc alii, & iIlam alia vo
& mimus:primus auté eft ipfe poëta:dcus vero per
·omnes iilos hominu animu qllocunq; vult, trahit,
caremus?quidoquidé eadé ab vtrifq; cognofcerédum inllicé vim [ufpendit,& traijcit: ex quo velut
tur. ~emadmodum à me percipitur quinque elfe
ex Illo lapide feries long a depédet, qua è latere grahos digüos , & tu ficuti ego hoc idé aniwaduertis.
datim neétllntllr hi qui in choro faltiit,& prçcepto
V ndefi te rogaré, vtru eadé arte arithmetica,an alia
res & [ubprœceptores ,hui usue catenœ à M ufa anu
hœc eadem cogno[camus, refpoderes vtiq; 51' eadé.
li fufpenduntur'R?ëtaru au té hic ex alia, ilIe rurfu,s 1 o.Certè. s o. Dic quod paulo antè interrogaueri,
vtru fecundü omnes artes videatur tibi dicendü,~
ex alia mUht fll(penâitur. Vocamus auté id noS mé.
eadé arte,eadé cognofd neceŒuiü fit,ali:1vero arte
te capi;quod quidé ilIi proximü efi .N am ab his vti
non eadë,[ed alia quœdi ql,landoquidé ars alia ipf.1.
que primis anulis qui poëtç (unt:alij rurfus ab ah js
eft.I o.lta mihi videtur,ô Socrates.s 0 c.Si quis arcorripiuntur,diuiniq; fiunt:nonnulli ab<?rpheo,à
tem aliquam alfequlltus non fuerit, diéb vel [aéta
Mufço alij : nec pauci ab Homero OCcupltUr,atq;
huius artis bene difcernere nequaqui poterit. 10.
tenétur,quoru ô 10, vnus es qui ab Homero furore
Vera narras.s ~ c. Ea carmina qua: tu retuliili, fiue
correptus es. Et fi quis fcripta alterius poëtœ cecibene fiue male abH omero canantur, vtrum tu menerit,obdormifcis, atq; tibi dicédi deefi facuIras fi
quis vero hui" poëtç decatauerit melodi~,cofeftim
lius,an auriga perciperet?1 o. A uriga.s 0 c R.Reciexcitaris, anim ll f~\llit,& dicédi facllitas fllfficit.no
tator cnim eS,non auriga.1 o. N épe.s 0 c. Recitato
ria V\!l'O façultas ab aurigaria alia eft.I o. Videlicet.
enim artc neq; fciétia, fed de diujna q llad:i forte, &
mentis occllpatione,ea que;. de Homero dicis,recc:s 0 c.~od fi alia ars efi,aliarum quoqi reru [cientia eft.1 o. Aliaru profeéfo.s 0. ~id vero c\lm Ho
[es. Et quemadmodli Corybames ilIil. duntaxat me
merus illud affert,quod Hecamede N eftoris pellex Iliad. A.
Iodia acute fentiunt,qure Hlius dei eft?t quo rapiun
faucio Machaoni medelœ potioné porrigit,cui vi'
tur, ad elllnq; cocentu decentibus verbis & figuris
num Pramniu infundit:~infuper atterit cafeum caabundat,alios vero cotemnut:ita & tu, Ô 10, fi·quis
prinum œneo quodi inilrqmento, farinam quoq;
Homeri mentioné fecerit, es in dicédo facudus,in
cafeo mifcet,& ad hroc cepe ob[onij loco apponir?
alijs vero tibi copia deeft . Eius itaq; quod quœreReéténe an contrà hœc ab Homero diG~~t':lr'. vtru
bas quamobré circ a Homeni copiofus es, circaamedicinœ af{is:ln recitatoriœ iudicium eft? 1 o. Me
lios deficis,hœc efi callfa,quonii non arte,fed diuididnœ.s oCR . ~idcllmHomerus ~ic~t,
na forte grauis esHomeri lalldator.1o .Reétè dicis,
ln mare [e merfir reris Th:mmanuas lnftar,
ô Socrates;admirftret: t<\Plell fi tam acute differeres,
~od trahit ad fundii plu~ ~i fubtexta grauedo
vt rriihi prorfus perfuaderes me cum lymphatlls at
Muniti çornu [ortem das plfclbus ltram.
que Fures fum,Homeru laudibus celebrare, neq; ehœc quid fibi velint!&vt~u reél:,e an cotr;\ dicantur,
nim furens vt arbitror tibi videre, fi me de Homenonne ars pi(ciltOru melms q Ham l'ecitatorum ani
ro ;verba facienté audires. soc. Atqui auqire volo,
maduertetlT o. Confiat 'l' ar~ pifcatorü id illdiclt.
•
neq, tamçn prius quàm mihi refpondcris ~x ijs qui
t~()!lt Vide.' busde JHolPerus ~içjt,q UŒ poti[simu bept; *djcat, soc . Si pr ~tcrea ,fI1,e ita ~ogi\res,poft Çlj,Ô Socrates,
in H~mcrJ carml~~~us ln~enlftl quç cuiq; iftarnm
\ftleg~ndG. non cm de omnibus.1 o. Optime noili, Ô Socrates,
qu't,dIa',; funt,aryu mdlcada funt,age ia111 mihi rete ~1u~ql,uâ quod de omnibus.s 0 c.N on tamé Cl benç traétas,
~
ln lUS
·d '
L
b
penas qu;enam a vate vaticinioq; iudicari conuer
~l"'ldiel(-_ ql1rewqUl elgnor;\s,~Iomerusaute111fcri .it.lo .
nlat,reétene an contd ab Homero fint diéta:aduc+
~i)'t, ~çnlm ifta fUnt,qllÇ HOPlerus quidé narrat,ego
e'lIlt.
auté nefciofs 0 c. Nonne fœpentllnero multa de ar
te quàmf~cile ae vere tibi re[pondeam.S~pçflllme~
J
•:r ha
TOln
�120
Liber d,ecimusqua.rtus,
an rec~t;ltorifl Ht;t çalks?I o. Nihil mjhi referrevide
ro in Odyifea [cribit,prx[ertim ea qux MeJampotLu·.s p ,c . ,Q!:~pmodo nibil refcrre djçis~ lrnperatodorum vatesTheochmenus aduerfus pro~os .far ur ,
!'iafP,~ reçjra~oriâ. :<nç:m) vnaf.Une,;ln duas ponis?
lliad.p. 0 mi[eri,quid n!lnc heu v.obisimf.Uinç:tatri,
10, Yna plihi videtur.s 0 c . ~qlnq; ignur ponus
DlIm 1ll011em noÇl:u capitis per merp.bra fopore.
çO: rç:cit;ttor)etiap1 ponus imper,a tor (::ritrl o .Et ma
Çun.4 a fremut 11l~t:ulrefonat plango~'jbus x~p~r:
xim~ qujdé)ô Socrates.s 0 c. N u,m ~ qui ~?CefcitU5
Scii1~q; trifie madent lacrY1p.is manan~ibp~ p,r a.
imperjltor eft optiJnus,idé reciptor eil: ponps? 1 o .
Vefiibulum plenu efi ij1lfulacris)ornnis & aula.
,
N ~n ar~itror . s o. plud ~amé ,a dmittis, q U9d 'luifSub te ne bris erebps riget) e:lFtin~h)q; pel' orbem
qUIS reclta~Or bonus ~fi, pon1lS çfi if.Uperatof, 1 0.
Lumine yelatur trifii caligine cœ1llm.
Val?e,s
0 c. N pnnçGni:çoru optif.Uus eS reciq,tpr?
Jliad.f.' ~a:penJ.lf.Uero e.tiâJin I1i,~d:, v: i~ mu~o:u expugn~1 o.!,ljl~è)Ô S,ocrates.s 0 c. ~~n'luid Gr;EcOr~ ppti
~ione,qux ad vate pertll1et)taglt.lbl em fic wqUlt?
p1US es unperator?r o.Cer!c,o Soçrates. Hxc cnlm
~enab,ant D>ln,a ïTrojre perrumpere muros,
jnHom~ri [criptis ~idici . s 0 c.Cur igitur per peos,
Altiuolans louis pendep,a t defuper ales.
~ùmfis op,!:imus Çrœcorpm omniu duxexercitus,
V nglljpps incuruis rubF~lm complqa.drj!.çone~
optirpusque recitator, pa[sim cf\rmina P'loqularis,
Pellebatque acies in lxu.a !n,tum terus Ille.
étans
j'lute J1l,l[quii i' nunquid tibi videtur recitap1ilitas
RefpirFlns,& adhuc transp~o peÇl:ore 14
,
For aurea corona ds;coratlls plurimu Vflli eiTe GrxOr~ petens aquilarp. pe,d hinxit vuln~re gutmr.
cis,iIpperator aut nlllJp patto?r o. N ofira,ô Socra
Jlladolens angllep1dimifit in agmina lapfum,
~es,cip,
it,as) vefi,rœ [llbefi) à vob~sq; gubernatur,&
Sallci~que jn yentos pennis fubl.a~a re~~gi~.
_
,idciJco jrpp~ra~orç pon indiget. V çfira au té & La.Hrec çq uidë dki.,& alia hlliufmodl à vate cofi?er:\
,c edxIl)onioru refpJ.lb. me nUP9.ua in .qercjtus du.da,iud~çandaq; el1è.1 o. E Fvera quideJ1l diçç:s)o S0
cern e!igeret. Jdoneos enim duces vos ciTe putatis.
~rates.s o. E t m,ô 10, vera narras,. Age 'l.~l~npdl?o
du ego tibi e~ OdyiTea,& Ilia?e ~xce~pi~ qux ad v.a s 0 c.O pptip1e ~o, A P9110dorii Cyzicenu P01-1 cotem,qux ad medicü~quœ ad pifcatore per~inere Vlgnofc;s ?1 o. ~em A poHodorumçs 0 c.Illum fciJ.icet,quem ftipe Athe~ienfes)qualnllis hofpes eiTet,
démr 1fic ~ ~11 qui ~1'?-aiorë in I:"I0p1er.ifcriptis periImperatorern delegerut) ~ P 11,anp{tené Ândrium,
Fiall?- h~bes7eli~~s,.& adducas ln .!I}e~hu, qux ~llnt r~
pcHeracl~~lem Clazolllenium . ~ip~lS hc;c cillitas,
cit~toris prornalqu~ prreter altos h~lll!neS Ipfi co
fiderare iudic.are,!; cç>llenit.I o.Om01a,o Socrates,
licet peregrinis,quia viri pra:fiantes habentur imai1~ro.s 0 c.No omniam fupràdicebas,ô 10.N um
peria,ali~[que po~efiates mandat. loué vero E pheita obliuiofus es? Atqui non decet reci~atoFé homi
fill m Imperatorem non decernet,neq; honore affinem obliuiofllm e!Tè.1 o.~ldnam obliuifcor?s 0,
,ciet,ij virm~e pr~fi,are vifus fuerit? ~id vero,n6nNon memoria tenes arté recitâdi aliâ ab illlrigaria
pe yosE ph~fij prifça origine Atheniéfes efiis,E phc
[usq; nijlla ciuita~e efi inf~rio)."?Sed Çll)~Io,ti quidé
pixiiTe '? l Q. T ~neo:s o.N 6nne cum alia fit,alia co::,
ver~ pr~dicasl & fcient;a ;lrte~; potes ,Homerü lau
gnitura. ~s çonfe!f~s?r o,Profdèo.s.? CI N on igit~r
,d are,iniuria me afficisiquippe qui profeffus multa
:o mnia percipiet fecundum fermope tuuln ars ec1& pulchra lio!11eri fcire)teq; ofien{uru mihi polli-.
~andi , neq; ipfc etiii recitator.I o.1mo omnia pr~te1-'
citus,m,enuncdecipis,ac permlll~üabd1, yt ofien~aHa quredi.s 0 c . Cum prxter talia quxdam dicis?
,das.fiquide}11 nec qux fiM ifia, quorum pçritus es,
prreter ea qu~ aliarum artiu funtferme fignificas •
nec qua fis facultate infiruttus, flperire vjs, me diu
.Sed qlp:nâ cognofcet,pofiquàtn no omnia 110fcit?
jam obfecrante; cxterùm Janq~lam Proteus varills
1 o . ~re decens efi vt vir l0'luatur?qu~ muHer) [er-;
~us, liber, fllbieétus, princeps, hrec omnianofcçt.
varie murarjs/urfumldeorfum)in of.Unia te vertés,
s o.~od pecés cfivt princeps in npri naui tépefi q
adeovt pofiremo me fubterfugjçns,lmperatoreua
,te iaétata atferat,recitatorne ~nagis quàm gubçrna
feris,ne plihj ofiçndas,qllantafc1cltltate in Homeri
~or cognofcet~I o,N on fed gubernator ~nelius hoc
i:'\pientia pro1TIulgan~a fis prxditus. Si eni~ artc
percipfet.s 0 c:Sedp que.: decens ~fi) V[ princeps ill
tibi ho!= ip~al quemadmodum nunc dixi, poUidmorbo loquatur, redrator mcHus, quàm mcdicllS
~usqlle exponere,decipis, certè iniurills cs. Sin auil1telliget?r o.N ~q; hxc: S 0 .c :Sed ea qua: feruo co~em cares .1rte,& forte quadam diuinaab Homero
ueniunt dicis.I 0, Certe. SClhçet q u~ çlecens efi, vt
ra~ms,cum nih,ll.intclligas,mlllta & pulchracirca
dicat {e~~us bubulcllS, dum de furentibus & effera
p oeta 11'l: hunc dlClS, vt ego de te iudicabam non fatis bobl1s confabulatur, recitator ipfe, non bubul,,:
ds inillriam.Elige vtnqn mauis)inillftus h~mo an
cus co"nQfcet? 1 o.Neqllaquam.s 0 c.N unquidea
,dillinlls à nobis exifijmari.I o.Longe differt, ô
quœ Sle~és efi, v t m lIlicr de lanificio tc.x tori refera~~
crates, & multo pll1chriu$ eft illçlicari diuinum.
10. N on.s 0 c.Ea qux decens cfi) vt vu dux exerCl-:
soc ,, Ho~ lt;lqlle ~uod pulchrius efi, tibi à nobi5
tus dicat,d um milites ho,rtatur ,cognofcet?I o. T .a t~lbl.utur ,0 l.o,t~ fCllicet diuinllm potius quàm .11'pficlOfum ,H omcri lalldato1'em eHè.
lia profeéto funt,q ure recitator agno{cit.s,o c:N ~n
qUld ars recitoda cadcm cfi, qure ~ impçr,açO!lS?
J>RIEFATIO PROCLI IN
1 0: Inte1ligerem equidem,fi opus e!Tet,qua: Impera
PLA TON 1 S S
PHI S T A M,
toré lOqlll dec..:t. so c. Forte cnim & im perator es
~ Marfilio Fiçillo translata.
~on;Na fi eqlldl:ri, & citharœdicafim!ll.difciplina
o PHI ST A M Plato vpcat non hOj11Ïnern qllcpdalll fo Proprier~'
pollcres,tllos qui bene,& qui male equitat, COpIlO.lum,Ccd ~.ti~m ~~o.rç, pluto.llcrn~ Ipue~l& ilrtt: Co hifl:i- tCS fublu~a'
tccres. Et fi te ~nter~ogarë, Ô10, vtru aree equcfin~
~.:Im pr~el:J:J[suna dlpt.Ex q~lbu~ IntClligimus <iu?iJnobi- ris OpiU"S.
an arte ~it.harœ_di lllos qui bene equitlt,cognofc!s,
~JlIS,C~bleali <Ju~m appa:~~lt lue dJalogus rcfpjçit. Efienim
'luid llltlu refpod eres?, 0, Aneeqllefiri. s o. Q.!!9d
lllUetJO [eeundu~ mag~u Iamblicl.lum dc CuhluP:lri opinee
t~aaar.c r-r-:am cfl: ,doloru ti~or)purtfieat~r anirnilrii,;l cotra
fi eos qui bene pulCu1t cithara,cogno[cere's,cûtiteflJS rapoOlbus f~mpcrrçparas,tran(mutator,&' iUllcllum direri~ iIlos no ~qllefirj,fcd citharœdica difciplina co
~itu~ 111erçcna~1~s v~nat~r.D um animas'iil(çipit plcnas ragno[cere? I. o.Pro~l1!dubi,o.s 0 c.Cum vero que.; ad
tJo.nlb~s à fUPC~l.S ~cnfcJltcs,mçrc~dcm ;lb illis accipit,ipfam
!mperatore fpeétat 1I1telllgas, vtrum imperatoria,
aounal! um fabnca,quç fit fecund~ mortaliii wionc. Hic ci
. quodnon
J
.~
J
r
So-
°
S
�Sophifta,Vel,dé enJe.
CJuod no en incubit,quia quç runt in materia gignit.Et quod
reuera falfum eft,diligit.id eft materii. Simu! aut in id quod
verum reuera eft,refpicit. Eft & multiceps, quonii (ibi e(rentias vitasq; multas vendicauit.per quas varietatc:: generatioA~
nis ipfe difponit.ltem q uoq; magus eft generatione,dum a~ or mage nimas naturalib 9 rationib 9 mulcet,& anicit~adeo vt a:greà
p~n'"ltama geller~rione am?uea~ur.Quinetiii &.amor maglls,& natura
Q'
l11ag:!"a nonnulhs d1cltur,prOpter rec1procos attraélus atque
iIlecebras,qua: fecundum naturam procedunt. Nunc igltur
omnifariam fophini declarare vult. Etenim philofophus fophifta eft,quippe cunl ca:lefiem opificem,& generaeionis 0pificem imitetur.Et difiinéliua facultas progrelfum reru ab
vno imitatur,& generationis opifex cœlefté oplficem • qua·re fophifia eft. AtÇI & ipfe homo fophifia, quia magna imita
tur,Sophifia dicitllr. Et idcirco fophifii multiplicem appellauit.Eleates hofpes repra:f"ntat p<ttrem opificii,fuper cœlefiem & abfolutum.Audito:es autem opificis intelligétias.Il
le qUidem louis, hic naturx allgelicx taquam interpretator
ac geometricus. Et quoniam opificum ab imperfeélo incipien. in perfeélum definit. hofpes ille primum cum Theodo
lo,deinde per eonueruonem eum proprio Socrate verûtur.
.p LA TON-IS SOPHIS T A, .. V E L,
DE E 0
Q.,YOD EST, .VEL,
. D Ji
Ji N TI.
'*
MARSI1II
'lelNI
A R. G V M Il N T.
o ST
P
*
Thea:tet~:n. de fcien~ia,l:gendus eft ~ophifia de
ipSo ente,quod fCletlx efi oble~u. D um vero hiC d~ enh te-dilIèriturcirca quod verfatur phtlo~ophus, traélatur lOte:
tOtàlY\ a rim de non ente,ad quod foplufta dechnat.Aplid Pythagora
t~bè fo ~~- & platoné fophus,id e~ fapie~s, [olus ~~ Deus. Phllofop~us
tUtol9
Sauté verus imitator del.Sophlfi.a amblt1of~s & rana~ phIlo:
%tsplùl s. fophi çmulator. Sex plata Sophlll:~definlt1oes addnclt. Quo
rQi~~i 0- nia vero definitio haberi ~b~q; diulfione n6 porefi per qu~m
,
ab ipf,t redefioieoda qux Iphus non funt fepareotur, gellusque ipiius per differentias diuida~ur • ex qUlb~s taode.m fimul & generecomponaotur fpeeles atq; defiUlantur, Idclrco PJat~ Soplull:am defiDitur~s,exaaifsl~as primu part~tio
nes excogitat,admonens nemlDem om111no latclltem rel Cil
iufq; naturâdi~eern~:epo1fe ,.11ifieam penit~s al> al~ena qua
)itate feereuent. prOinde eotis aeq; non eom. defcnptlo.ues
pro viribus dfert,atq,; ens,quemadmodum & 10 ~;n:llcUlde,
iubijeit vni:Entis qumq; numerat genera,e{fe?t~a, 1de".l'&
alterum,fiacumq; & mot~m. ?oee.t ve~am qUl~e elT"eotlam
rebus incorporels eoouemre, ImaglOanam vero corporelS.
Eos prxterea qui incorp?rea Reg~nt, admodum detefiatur:
eos in[uper qUI vel omUla mouen folum, vel folum manere
putant.ltem de felc:tia atq; de opioione & oratio~le. v~ra vd
falfa,de verbo BI nomine difput.lt,quaten 9 ad eous IpftUS dlfputationem pertinere vi?etur.I?ell~u~n pollquam de f~phi~lln '
{ta umul ae philo~opl~o d1fpu.tault,dlullla quadam l~bru co~
~u atUta_ cludit fententla, vldehcet res naturales,opera elfe dei. SlQUlpee. dei dem omoia natura: opera àdiuina quadam fapientia mundo
infuC., probauerat profic!fc.i Res ~uta vmbrat~les.& fall~ces.
.ait dxmollicaseffe.prxfhglas.lbldem & fophlll~m nobls oc
cul~um cife inquit taquarp 000 enti~)id eft f~lt~ teneb~is. ~n
uolutü:& philofophü pancerocçultu elTe.quauls alta r:moe.
qui vid~lic:t clltis ipliu~ ~ ~d e~ ~iui~a! v:ritaus fpleodore
vodiq; clIcufufus vulganU1Dtul~uj1l1lmOru rrors9Clupe~et.
~pud
Jeu
THEODOR VS, SOCRA TES, HO.
s P E SEL E A TES, QS 1
forcè Meliifus eft.
THE A ETE TV S.
~
fii:i$7~~i1 ENI M V 5, Ô Socrates,& jpfi pul~~ Go dia
chre,q ~léad rpodüheri in~er no~ coue
'f
nit,& hofp~té ,h~c noJ:>~[c~ ducimus.
Elpté quidçm nationç~H)gè vero al~~~~fiJ terum a~ difsimi1em à r<lrmcn~de &
~dyri
Zel\One fUIS a:').nahbus,philo[oppu ;lUté excellen~ltl h~ tel11,S 0 c. Forte,ô Theodore, du viril hp[plté tecu
~,Iprl!u~~: ducere crçdis,deû qucnp~ ~ucis. Inqult enim Ho~b~dl!etra_ merus,cu ~ços alios,tu maxlmè hofIlitalé deu, ineUIll.
ter homincs Çl i.l lfifpudoris participes 4\nt, vcrfari
.
&. !1ominu, cotlltneHas injurias
121
q;
in[picere. Te for
~ta & h~ç e fup~rts vp.us hllç feq.ltns dt, VI;: qos ql)j
a dlfpl1 qdI ratlon~bus aberramlls, anÏJnadllertat
atqi cornpi at : ipfe redflrgutiôis quidé deus. THE,
Haud mas hic,ô Socrates 1 hui 9 hofpitis. Sed mode
(hor eft,qui ~i qui eOntentionib~s ftudat. Mihiqi
VIder Dcus,cu homo fir,nequaqua c;lfefeçl diujnu ~ .
Omnes equidé philofophos, diuinos appello. s a.
Et reétè q uidé ami ce. Genus auté philotoppOrlun
haud multo faciliùs, vt ita dixerifl1,qui deorü difcernitur. Omnes enim quicunq~ nçll1 fiétè,fed verè
philofophiitur, ./ppter alioru infciçia oqlnWorme~
apparét,du vrbes ClreUmtUnt, è$l. vèlut de[\lper illfenorû viti prorpeétant. A ~qi hi ~ q uibufdi nl;llli 9
refiimitur,1 .n onullis fumm<;>p<:re honoratltur ~ Et
interdii qUldé çiuiles appa~ent, aliàs fophiftre, nonunqui aliquofll opimone.in[10i prorfus hab~n~
tur. ~apropterpercontari hune hofpité cupio,
fi modo gratum Illi fUlurufit,_qlti~ de his rebus familiares dus . Eleates fenciant~quidue elIè dic~t, &
q~l~mo~o ~o~ine(. T H E.~~n:i ifta~s 0 c,Sophi
~a ~nq.~la,~1l1~le,p~llofophu. TH!. ~id verÇ> potlfslmu,& quale CUC:l hax dllbitati ~ibi fcifcitari li
betfs 0 c.Hoc, vrrii vnu ha:c omnÏl,an duo elfe vehnt. An quemadmodii nomina tria, tri~ quoqi genera difilnguëtes,Gùgula npmioa gel~eribus Itogu
lis adicripferint. THE. At no gral;liltè aut quomodo dlclmlls,ô hofpes ? Hos fic Ô Theodore no grauabor eOlm vt arbitror ,ha:e nobis exponet, neque
dIétU dIfficile efi,quàd tria elIè putauerint. Singulatim vero dlfbnguere,& quid vnuquodq; fit definjre,~1eq; paruu opus eft, neq; facile. THE. In ~andé fortè q uxftioné,ô Socrates) inci~ifii, in qni &
nos huc incerrogates,antequi huc accederem?, hic
auté qux tlbi nune,eadé tûc nobis refpodit, audiffe fe qUldc,& recordari.s 0 c.,tn eo igltur quod pd
mum rogauimus,gratlficari nobis debes,ô hofpes.
Veru nobis Id ln pnmis dec1ara. Vtru.l? te ipf~ perpet~la ora~lO.~e quod doeere velles, exponere co[ue
uerIS,~n'p0t1us ~nterrogando quéadmodii fole~at
P~rmeOld~s:qlle eg.o ad?l~[cens audiui quondi it:l P~rmenide~,
dlfputant.e admodu fen~, rationesq' i pulehe,q:lmas dlfput:bat ~
cr "
S
. ,
. • terrogado.
a~~rete.H? S, . 1 ~mlce quh & placidè refpodeat,f.1. . .
CdIUS eft cu aho lOterrogando dilferere:Gn contra,
perfe.i'p fum qUl[qi faclhus difpmat.s 0 c.Licetigir
qU,cc,u.n qi vi~,ex hlS e1igere. Omnes cnim hbentJfsi
me Qbfequen .Ego vero tibi eôflllo,vtiuuené qué
piam eligas, vel hiie Thextetum, vel ahum quicuq;
tibi apuor Vldcatur. HO s. Puderet me Ô Socrates,
quu nue pnmu vobifcu loquar,non vicifslm verb~
verbo reddere) fed prolixum fermoné incœptare,
fiue folus ip[e per me,fiuc eum aho refpôdenre,demoftrationis gratia di[putaro. ~od e!lIm modo
qua:litü cft ~ nemo leuiter explicari polIe confidat.
Longa n;mqi di[putatione indiget.Contrà vero, fi
t~bi ~ i~is, prx{ertirp quum ~a.m ~odeftc ro~auenS,1l:0 ob~elJl perem,agrcfi.c c;I lud 4a ., ~ ab ~o[pitis
n~iln[uetud~ne ~lienu~nY')lhl fore ~vlde~ur •. Qillppe
cu dIfpJ.1~aUOO1s comIte T~~a!tnp .hune ex his qu~
& ego diccbam,& tu mo~o ~ufslftl~Gm habiturus.
T H ~.~t:1 ccr~e,à h~r'pes,qu~madmodu inquit .. ~.o
cqtes,cunébs gratlficabcns. H 0 s. N ihil adueruls
hxc vl~crjus .~J.lç<itetç?,~i.Ctdu v~deC. T.e~~ p~i~ceps
age~dfl nuhl:W fi forçe {\!rmOms prohx.lt:1s tibl fafiJdlOC1eontJnge~,8ç labÇ>l'e gra.Uilb~ris,no me Ol>-
(ecro,fed hofce tups f.1111Ih.ues, ÇI in caufa [unt,ae~uf.ltO. THE. Nlhil molefiumfore arbnror;nam fi
1
fortè-
�]22
Liber décimusquintus.
fonè me defatig.,tri contigei-it, bunc Sa~iatem '"clhibebimus,Socrati quid~ nomine fimilé, mini cxercitationis [ociul11,& œqualé,eui medi laborio[a
multa peragcn; non cft jnfuctü. Il a s.Probè loqucris,& de his'quidé proeedéte fermane tecu ip~e deliberaberis. Coniuniter vero meeu tibi nuc éanfidcridu,incipiel;duq;, ~t mihi Videf primu;tb ipfo
S0l'hifta,qtia:réçi Çkexpliciti oratiane mea, 'lufçl03. fi~.In prœfentia porro tu filUul ae ego huius cômUfle [olu nomé habemus: ré vero ipiam 'lux nomine defiQnatur ,ali~'er fortè vterq; noftru eagitat.
C?g_niti~né Pr'œftat aut in fi ng ulis ré ipC1m cu rationib'us qua
rel cu rat~O' nomé folti abfq; ratione pe'rfpicere . ~od ,d'feéto
J1Jbusquam
' .111qummlls
..
' Sop
' h'fi
h dL '1 d fi
nominis [0- 'nunc
l a: gentlS, au raCl e e Iii prœcelle- niri pôt quid fit [ophifti. Vetus eft omniüqi cômu
re,v.e tus.fen nis (entétja,fiquis ea qure magna funt, reéèè tranfiten~a cma g~reveljt,in paruïs~bufdi prius ilIa facilioribllsq;
co-~
. - cl
db
E ' ·d· S h '
gmaona
no Cce n 4a. qua in maxim1s co l entre . e ere. qUl e op 1fta: genüs arbit~atus'diffiCik poire coprxhédi, nobis ô Theœtete,ço'n[ulo, vt antè in alia 'l uoda faciliori progrefIum'ilJi9 pra:meditemllf ,N ili tu forte
çommodloré viam oftédas. THE. N uUi habeo Co~rinatio fa mod~o;Mé. HO S. V ls.ne exiguu quidda & vile in me~
c~enda ad fa diu adducamus,1l1aioris i pGus exéplu?T HE. Volo.
CJllOlira,vt co »0 s.An non proponendü notii quiddi atqi exile,
~~~dc~~~ri M
quoêl nihilomÎrius ae! majorü intelligéria côferat?
tur,
q~ali.s homo pifcator dt. Nonne omnibus notu,
-minimeqi magno ftudio & meditatione dignum?
. T:H E',c'ertè.}I 0 s. Vj~ t:lmé & rationé ildjd de quo
-:~iml1s,apra habàç vider. TH li. Optimè ita Tes [e
1iab~ret . }I 0 s. Age hine exordiamllr. Dic vtru i psu
.t~oqui;trtificiofttm,an artis experté,alterius vero
potétix clliU[di par;tieipé ponere debeam 9? r li E.
.A.r!ium.om Nullo'modoarùs'cxperté. }lOS. ArtilifcrmeomP1J.1 dlUifio. piu [pé,cies du~ [unt. THE. ~re?}I 0 s. Agricultl1ra,& ctliuflibet mortaIis corporis cura,& facultls
'omniu qua: Clrca CÔpohtû quodlibet fiétumue ver
f.1r,qox comuniter fupelleétilia dicuntùr, & quœ:
pa:dm'itatur, vniuet[a in'} ua facultas huidfmodi
vno 'lllodi cômuni 11 0 rr\Îne nflçupari debet:T HE:
~6na'paaO:&q~1O n;>mi~e?r. 0 s.~~t~c~ quod
antea,no erat,111 e{Jcntla qUlS dCInde ~dl!Çlt, quod
agitl<tc'erc: quod agiE, heri dicimus. THE, Rçççè.
JI 0 s:Cliêb quti paulo ~ntè rewlimus, .td hoi; v'im
habcnt. T H Ë. Habçnt c'e'rtè . J( 0 s. SUll'tma'dhYitaq;
illà dfeççnçé faCl1ltat~ denominemus. THE. Efio.
11'' 5'. Di[ciplina: vero, Be ~~gnjtion~,s ~peci.e~ ,yniuc~f.'l,& qllçftus cert~l~lO~S'li le v.el)~dl p.cr.l~JJ,arS
:a~9?!~~ndl f\lrnma~lm v..~eal1da vlde~ :,q_~~lPfe C:II11
'n'i'hfl'cX his quicqu? f.1bncct:qu;e ver? Iu.nt,~ h\crllnt,cô~aret,par~lm f<:rmonlbus a,h?n/b~sq; ta-:pt èns, parti m eaplen tl bus.eonced.ens.l' .J I!. ~çcet.
11 0 s.Cu omnes arcc ,:lllt 111 acq U1r en do,Jut lfl etf1
ciepdô' ve;[en( , quo !.i,i ·g~r'li.::h ptritiâ' p~~c~j?d~pohern~s'? T II Il. 1ft eo vldclleét qllod acgutriç. HO s,
N 01111C cius q110~t1Çqi.W:it;l1ux [LInt [~~êlè~ ~ 'V ha
inter vblentc.:s côftlll~ntio dono,cmptlqne, meree:"
de: Ar;ç.b 11I:tncip.:1t}0 v~, ~~)e:c vet ièrm, o~e' ~Î~~:
T J~ E,:. Ex 111~ q'u~ ~léh Ipnt? tl~ ç{fe eonfi~~: ", ~.s.
Ma Cœ;1t 10 Vt;r~. !)l~1.tià i'lar,t kd ,l r ~I E. @~ rat!6
~é? HO S. V11;1 quidé pa~eds,q~la: ccrudp C~~lt • 1'1tera TatCl1S,qUlt vçnalldo. T Ji E.1ta cft. ~ 0 ~ if çnlto
ri,:1111 q' tloqi bifàrïâ' dipjdere ôc~et. T \. Ii., (')'L,UIO'ma;'1,.
•
.
' ~ "'111'
Vjet:tur pr~ dq Oiraria(n 0 Sr Auç çJ?HP.rep1 ex perte ahl11p,' ~~I.Ç
~41.f mal, ~,a:! aI1HI1:rç~ venal. THE. Q,0~ni? Siquidé ;upbo hxc
W/~ . legedu r
S
C é'l. . E
.
'. "
lU exemplol- lunt,ll ~ S, . unt JPr,~ . ~o: ~oportc;t quo~ ~d}~~!llri GrrecQ,
.mum pcrt1uet)n9m~ne e.arens?dlm~qerclet1a-qu ilfM
.
dam patatariœ facultatis' p'artcs, & a.lia hOiuun:Cjdi
exigll;l pnetermittere. Animatorum vero captura,
animaliu venatiané voeare. T Il E.Sie efto. Il a s, Ve
nationis huiu[modi me.rito dua: numerenc [peeies • .
V na quidé grefsibtliu api1na!iu venatio, varijs f!?S;, J
cieblls nominibllsq; diainéb.Al~era vero agilllifn
qua: fluentiü venatia nominantur. Til E.Omnino.
Il 0 s.Agiliu vero q\.l~di rennis per aéiré,quçdi per
aqua vaganc. Til E.Certe. J-I a s. V o la nt iLi venatio,
auel,1piiJ nominaf. T Il E.Proellldubio. Il 0 s. Aqua
tiliii vero,ferè fummatim pifeatio. T Il E. Omnino.
}I 0 s. Pifcatjoné auté nonne in duo maxima mem..
bra ditiidimus?T H E. ~çni jfta?H 0 s.Am eIiim re ,
r..
r.
tinacu l'1S,lUt perculSlone
phcarnur.
T li E. ~oni
paéèo vtrunqi diftinguis? H 0 s. ~icquid coërcé-..
di g~atia colubet,ahq uid côprxhendendo, retinaculii nomin. aé. ~ H E.Pro,rfus ..H0 s.Nalf.1m, retia,la
queos~VClflCll 1u,c:tteraq; 1HUU limo d i,nunqu~q a1iM
ter qllà ret:1nacula vocab1s?T }I E.Haud aliter.H 0 s.
Hic igir; & abus fimilis velJandi modus qui cohibendo perfidf, pifcationis fpeçjçs qureda eft. THE.
I;fi. H 0 s. Extat fpecies altera qua: hamis & fu[cinis captat.Hac percutienté pi[cationé eômuniter
appe1bre decet, nifi tu fortè quid pùlchri 9 atferas.
Til E.N e fit nobis cllrx nomen:hoc porro [liffieit.
II 0 ~:4\ lij quidem noéte hoc Gfficiut ad ignis Illmé.
quapx:opw; ignjfera pi[c;:ttio nucupat. Til E. Pror[us. Il 0 s.Alij die in extremo vjrg~ cuiufdam feren
tes vncllm tridemibus vfi. V nde contorta, & vnca
omnis hree pi[cario nominatur. T H E.Côftat. Il 0 s.
~i pifcando percntit retorto quodam infirumen
to,~ fufdnam:\ [uperiari partl; ad infc:riorem demittit,tridentea & fu[cinali pifeatione vti dkHur.
.' .
Til E. Ferut. Hos.Rç!iquaeftdutaxatvnafpecies.
THE. ~~na? Il 0 s. Pereufsio qU:l;di hamo faaa,
cotr:t ac iuperior,ncq; in q ualipt:t pl[ClU parte, [ed
in capite & ore duntaxat,ab inferiori parte ad (upc
rioré virgis & calamis retrahés,hllius quod pot1il
fimû,ô Theœtetc,nomen elfe dice1l1us~ T II E . Vide:
mur quod fuprà propofuimus l;~quirendu, nuc ii
perfeeilfe. » 0 s. Nunc igitur pifcationis nô modo
nome11; ego le tu communi [entençia infiituirnlls~
verumetiam iationem ipfius operis [ufficiéter accepimus. V niuerf.-e porro artls dimidium in diui...
fionc fuit,quft in acquuédo verfatllr,ac huius dl mi
d!um qu~ capit, & I~uius rur[~s dim,idiii ~Ual man
Ç1p,atiliuIU~ vcnatona:venatowe ammahu prxda:
hllius agilis animalis captura, agilis ,vniuçrfallter
pifc~~oria:pi~c:~oria:, percuti~ns atq~ tuncleus pifça~!o:percutg:tlS,quœ vnco pl[catio ht: huills dc~
niq; perc~l(sio qua: [ur[u111y~r[us ab inferiod par~
te conficltur, rctrahendo,& lOde nomë fortita, re-.
trahens & l)amatoria pi[eatio dicitur.T H Xl .Abun
de,hoc o Ife n[U111 eft.1I 0 s.Atqui [ceundü hoc eX<:lll
plulU,qUid eft fophifta,inuenire ftatuimus. T Il Xl.
Prorfus. H 0 s.Il1ud9,; in primis qua:fitum dt, vtr.l
i.l?[Ulll '.lui hamo pHcatur,!lldçm penitus, an artis
ali,cuJus Rar~i~ire.\ll'pone~c d'cbea111~s.T Hdta eff.
1\ ,0 ~ •.i!.t.hUne, ~ lIld.c fopluftam, rudemne an callj..., .'
â,urn appe1b,l:)lmus~T li Il.Nullo modo rlldem. 1n- '
telligo equ~cielJl ~on op<mere ilium q lIi ita voca- ,
tUl'"UlCrtem em, leq arte ,qllad~m inftruéhi, }I 0 s.
(')
Lia jgiturahe~T
Il JlJ')uanaln tandem? li 0 s Pro
•i
~r
•
")
1
~
.
•
deqs, 19nore~,~snc altènus ~G .Irerv cognâtiol1~~
THE: () uor u., ~~ () s.~ Iam:1tons :\tq;fophlHœ:l' JI .8 .
(')
I l - ~d
cl -?'
V
'<..!:fl? mJo li 1\ 0 s; _çnatores quida cHè mihi ambo v1dçnr/ r 11 Il. (~'J. prœçlam hic alter iu[cqlfitur?
çlç alt~
�.SC?phi~a,Vel,dé enteA
de altero nanq; djxjml1s. 11 0 s.Prxdam vniuerüm
bif.'uiam partiti fumus:in natatllé, atqi grefsibilé.
T li E. Profeao. }\ 0 s. Et vcnationcm qua: nat:Ïtia
aquatiliaq; perfequitur,profecuti [umus:eam vero
qux grefslbilia,prœtcrmifimus,& qtlod multiplex
eil~t,adiunximlls.T HE.Proculdllbio. HO s. Haéte
nus hamator & [ophifia ab arte venatoria xquè
profic1[cllnc.T HE. Vident fanè.H 0 s. Ab animalili
venationc,quidam in ware de[cendit,Ruminaqi &
lacus,& in his animalia ip(. venat. T IrE. ~idni?
){ 0 s, ~id~m auté in terras & fluuios velut in pra
taquxdam,illucntute & diuitijs ablidantia, in his
animalia captaturus. T H E .~O paéto':'H 0 s. Vena
tionis qux terra fit,dux maximè parti':s [unt. THE.
~a1is vtr,lqi? H 0 s.V na circuium agrefiium al te
ra. T H E.An efi vlla cicl1rium venatio? H0 s. Pone
q ux dicam, vt lubet ,aut enim cfi homo domefiicü
30imal,aut nullum animal efi domefiicu: vel aliud
quoddam manfuetum, homo autem animal ferû:
fiue man[uctus homo quidem, [ed hominis venatio nulla.Ex his quod magis tibi con[onat, in prx{,èntia determina. THE. Arbitror cql1idcm ho[pes,
& nOS man[uctum eiTe animal,& hominum elfe ve
nationem. H 0 s. Duplicem igitur & domefiiconi
"enationem fiatuimus. THE. ~a ratiol1c? H 0 s.
Prxdatoriam,& qux redigit in [eruitutem,tyran_
n.idem in[uper,& militarem captiuitatem, cunéh
hxc violentam cômllniter venationem aiT'erimus.
THE. Optimè. H 0 S. ~x vero iudicando fit, vel
concionando, vel conciliando, [ummatim pedila.,.
fionis arti_ficium nuncllpamlls. T H E~ Reae. HO S.
Huius duo[untgenera. T H E.~xna?Ho s.Pllblicum & priuatum.7 H E.Extat[pecies vtraqi.H 0 s.
!)nuatx rur[us per[uafionis venatio, aut mercede
fit,am munerib 9 • TH E.Haudintelligo. H 0 s. Ama
[Ortlm yenatlonem nllnquam eonfideraiT'e videris.
T H E.~ainre?H 0 s.~od i11i qUo.s cœperût,mu
nerain[uper exhibent. TH: E.Vera ~arraS.H 0 s.Hçc
itaq; artls amatorix [pecies efio. THE. Efi~. H 0 s.
Sed ca q ux mercede ht,aut ver(.tur ad grauam, vo
luptatisq; illecebras parat, vt inde aliméta pro mer
cede dütaxat accipiat, qu?un adulationé vocamus,
~rtem voluptatü machinatricé. TH E.Certè. H 0 S •
Am virtutis oficndendx gratia conuer6ri [e profi
tetur,& pro mercede pecunias exigit,idqi genus alio no mine nuncupandum vi~etur. T H E.~id ni?
Pli.
HO s. ~6nam?cxprimere tenta. THE. Côfiat pla~iti~~ dh~- nè. Sophifbm nanque iam reperiffe videmur, &
~. op 1- hoc nomen huic maximè côgruere arbitror. H0 S.
y tex hac dilputatione colligttur,confiat,ô Thextete,[opJufiieam facultatem appellandi elfc artem
qux in conciliando comparidoq; ver(.tur, anima
humq; grc[c;ibili1lm & terrenorum domefiicoruq;
vcnatlo cfi,hominum videlicet priuata captura ob
nummorum mercedem, & iu uenum diuitum atq;
nobiliu m opinione virtutis di[ciplinxqi irretitio.
TH E.Prorflls itadicendu.H 0 s. Prxterea. hoc modo eonfideremlls, non cnim yjJis cuiufdam artis,
quod nunc quxntuf,fcd pulchrct admodum particeps efi. Etenim cxijs qux {upràdiximus, per imaginem quandam conicétare !icet., non huius generis,quod diximus,fc cl altcrius dIe. THE. Cuius igitur?H 0 s. Anis profeéto qUa! in acquirendo ver[.1tur, clux [pecies relatx [unt, venatio & commerciulll. TH E.Certè. H 0 s. Commercij vero dux [unt
fpecics, vna in largitione, altera in emptione vendi
rionéque confi~it. T HE.Sic efi,profeéto.H 0 s.Eam
/123
rur[us qux ad elllendü vendendumq"i pertinct,bifa,
ria diuidimus. THE. ~o paéto? H0 s. ~i opera.
[ua. venalia facit propriorü venditur nominatur:Ç}
alena vendit,cômutator. THE. Omnino.H 0 s. Çôm utatio vero aut inter eiufdévr bis ciues <;ôfic{tl1r,
qU:lm cau ponariam vocamus. THE. Sic efi. HO S.
Aut inter ciues & peregrinos emendo & vendendo
res ex vrbe alia in aliam permutawr, quàm merca_
turi dicimus. THE. ~fdni? HO s. Mercatura. prx
terea duplex,alteraad viétllm corporis [peaat , al~ Difciplina tera ad animi di[ciplinlm, commutatqlle nllmmis rum mercad cl
dlC1S(
" " H 0 s. ClIra:.
"
cru dIt10nem.
THE. 1)".
~ema mo um
~od ad a.nimum attinet,foriitan igrlOramus. Na
quod ad corpus,agno[cimus. THE. Nempe.H 0 s.'
Eum profeéèo qui mufic:lm alibi quidem dHcédo
emit,alibi docédo vendit, literaturamq; fimiiiter,
& pra:fiigiatricé, cxter[ls'li anitni di[ciplinas tam
[erias qui ioco[..s, mercatoré nihilo minus qllam
corporis alimenta. vendentem dicimus. THE. Vera
narras.H 0 s.N 6nne iIlum fi militer appellabis, qui
difciplinas mimis empturus eômlltatllrusq; vrbes
varias circllit?T H E.Similiter certè.H 0 s.HlIiu[mo
di mercatura: pars' quxdi 'demôfiratiua meriti[simo voea!,pars alter a ridicllla,nihilominus quu fit
di[ciplinarum venditio,cofimjli quodam véditioois cognomento vocada.T H E.Prorfus. H 0 s. Alio
vero nomine nucup~dus qui f.'lCultates alias védit,
alio qui pra:eepta virtutu m. THE. N ihd prohibet.
HO s. Eum (1nè qui alias facnltates venundat, artium venditorem nominare decet:fed eil hominem
qui mores mercede tradit, cogita quo nomine nucupabis?T HE. N unquid aliter quis reCtè cognomi
nare hue potefi,qui quod nunc qua:riml\S ~ [ophi- Secüda deli{tam? H 0 s. Haud aliter profeét6. Iam igitur eon- nitio fOfhi.
c1udamus hune in modum eolligentes, quod feeli- fiz.
da inquifitione [ophifia nobis ;lpparuit acqllifiror
hllill[modi,fcilicet commutator, emptor & véç,litor,mercator videlicet qui animi di[cipHnas venudat~d ramones infiitutaque vinurum prxcipua,
pert111entes. THE. Valde.H 0 s. Tertio rur[us te tlmi
liter ~ophiHam vocaturum hpne arbitror, quiea..
dem 111 vrbe permanens, partim emit, partim ip[e
excogitat di[ciplinas , comparandi viétus gratia
vendltllrus. THE. N ihil obfiat. HO s. Sophifiam , T . d fi
' ,
II b "
.,
' d
r.
ertla e l~Jtllr appe a lS eum qUlln acquuen 0 venawr, nitio fophi.
comutat [ciltçet & emit, vcnditq; cauponando? fi,:, fia:.
ue [ua inuenta,fiue aliena cüca virtutis fiudia ven...
dat. THE. N eceiT'e efi,rationi fiq uidem aiT'entiri de~
cet.H 0 s. Videamusiterum,vtrumqllodinprx't~
[entia quxrim 9 genus,cuiu[da talis fimile fit. THE,
Cuiu[nam? H 0 s. Eius artis qua: ad acquirendum
pertinet,pars quxdam certandi facultas erat.. THE.
Erat Certè.H 0 s. Haud igitur ab re erit, b1farii illi
diujdere. THE. ~.s in partes dillides? f.i 0 s. V na
qllidé pugnat,repugnat altera. T li E. Ver~lm._H 0 s.
Pugna vtlqi corporis ad corpus, vlOlenqa cogrue
nuncupatur. T H E.Congr~è',H 0 s. ~x alltem ver
bis aduer[us verbaeommlttltllr, contenuo. THE.
Ccrtè.H.o s.Ambiguitatis dux [unt [peci~s. THE.
~X?H 0 s.~1ndo oratione perpetua publiçe de
iufiis inilliHsue certatur, iudiciahs c6~roller/i;t no
minatur. TH R.lta efi.Ho s. Cum VÇl 0 priuatim mi
nutis 911ibufda~ argumentaçiuneuhs interrogan ..
do rt:[pondcndoql1e conten~Jtl1r, cotradiétlonem
a~p~l1are fO,lemus: T J::I E. Sic vtique. HO s. Contrad~tbo porro q uç ln commercijs vtcunq lie contiogu:) & ab[g, ue ilr~c fit, ~t fpecics ql1xd.am [cor[~Hu
1 ij
ponen
�Liberdecimusq uintus'.
poncndadi:: fic cnim ratio ab 'alijs illitm dii"cernif,
propriuIP vero cognométllm, nec ab antiquis acçepir,neq; nuc à nobis ,j ccipier) n,e quc enim de~e~.
., H 2. Proculdubio.H 0 s. In varia nanq; & mInIma fcindltur:quœ autem arte prucedit, {X de illfii5
iniufiisuc, ~ dealijs generatlm ambigic, lirigillin
Olppellari [olet. T JI Il. Planè,H 0 s.Litigillm duple~,
~lterum patrimonium difsipat,aJ~eru pecuni~s cu~
mulat. T " E. Omnino,H 0 s.~d itaque vtqq; tn
buendum fit cognomentum, inuenire COA!!mur.
T " Il .Oportet. H 0 s.~icl1nq; contérionis huillfmodi fiudto delcétatus,res fuas negligir, verba autem allpienp pus jucunda co~ponit,& qu~fiiûcu
li!s 4:mpfr aucupatur,no aJjter, vt rr.ea fert opinJO,
(luàm nugator {X garrulus dl vocan~u~ . T ~ E. S,ie
vtiq;.H 0 S. A~ v~ro qui ex priuatis litigijs p~cunlJs
cllmuJand,is inclllJlbit, quomodo vocandu~ f1~,~1l
nuc vicetuafretus enarra. T "E.~ifquis abfqi c~
rore refpondere voJueriç ~ fophifiam hunc mirab~.,.
lem quem ql1œrimus, appellabit, quarto fe n~bls
iam offeren!em.li 0 s.Ra~io itaq; nunc ofiendu [0
~arta de,fi phifianl nihil elfe aliud quàm gehus iIlud quxfiuapmo (ophl-.
. r:e l'lugan
. ' d o,ad uer [;an d, o,pugnil~do f
fiz.
~
llum,artl'fi c1Ol.
.
luébndo acqUlrere [ohtum. T " E. SIC eO: 011lmno~
HO S. Cernis 'v erum elfe quod dicitur, varium hoç
l?rQue~b.iii. ani nal dlè,vtiq; prouerbio fertur. N onaltera m~
nu duntaxat ~pp~œhendendut11.T H li. An igitur vtraque vti oportet?!i 0 s. Opus efi, & pro viribus
fic agendqm, eiu{inodi veroïpfius vdtigium iam
percnrrimus.Dic age, habem usne vIla quœ vocamus {eruilia nomina? THE . Multa. Sed qurenam è
..hl~eriiad co multis interrogas?H 0 s. Talia quœdam vt CU1l1 d~ci
~uinarii al· mus exeolare, difiribuere, excoquere, {ecernç~e.
(erum
. H 0 s. C armlnap
"
. .'fi· ,~ ad la~ T HE~ Q.!!l'dnI?
pranerea, deduceni .C IU, vtru
.J'
1
h'
fi d' .
b
que difc're- re,peéterê~a iaque p~rmu ta Ulll mo 1 ln artl US
tiqlJé qu~n:, reperimus,an non? T " ~. ~id ab his potifsiml~m
dam qgn1ij~ 0{ten{urus,exempla ha:c inducis, & per OInnia ici~a~.
fCltaris?H 0 s:Ad diicernendum quodammodo per
tinent qu;cunque retul~mlls,T ~ Il . Profeéto.H os.
Mea qmdem [eiltentia,eu drea hœc vna ars ln cunétis verferur, vno quoque nomine nuncupabimus.
'f H E. ~onam?H 0 s.Di[cretiuam dieamus. THil.
Efio.H 0 s. Vide rurfus,num [pecies hUlUS geminas
inllcnire po{simlls. TH lô. ,5ubit~, vt mihi videtur,
confider<tuonem imponis . H 0 s. E nillluero in h,s
ql1~ diétœ [u n~ difcretioni.bl1~, J?arti~ detenus à
rnehori [ecernebamus,parttm a h~lh hmlle. SIC enim ferme dlétU1l1 wnc ~Jlè yidetur, huips quidem
proprium nO/I1C11 no h;theo: illil~S alliel~l qua: 111eHus quqd ~fi,relfnqult!<]~QP vero d.e tenus ~blJC/t!
habeo. r H E:~ Jltud rdcras?H ~ s. Omms hUlUimodl dlf.creuo,vt ipfe COJ1jjcio,cOn~lln~ter pllrg~
tlo nommantur.T H E.Confiat.H 0 s.N onne gemlna1ll purgat1o~is [p~cié elIè qui[que djgnofcer~t~
T H E.ltatort~,fi qlll~ aliquandlu cagJ:et,eg~ çOlm
in prx[cntia ignorp.H a s. VerumtamC Ipeçtes mu~
tas corpofahu!n pllrgatiomi n011lm~ vnq çqpleétl
decet. THil. ~as mqllls,qllolle nomine'~ 0 s.Pur
gatio anllnaq corpons intrinfec~lS 9per~ns per gy
innafiicam)~ rpedlcmam, & qua: çxtrin[ecus balne~s quod diQ:u vde cfi,lll u ndat,j tenl q~X inanima
ta corpora fulJonum mmifieno abfiergenda colorat,&; omnia (lu<1f on~andi corpor,~s curam gerüt,
figiljatil1~ vana vlli;l.que nomina [ortiuntur. TH 6.
Profeéto.H 0 s.Cmnino quidem, Ô Theœtete. Ratioeinandi vero progrclfus nihil magis alcerum al~era 11linùsuc curat, fi purgatio fpongijs fornçn-
tationib usque adhibita minus rnundat, pharma:"
cum vero /llagis puri.ncat atque inuat. Nam vtàrtium omnium il1teJ1igentiam confeqllatur, quodcnnque c09,flacum cft, vel non cognatum inuefiigando œq~è iingulas artes honorat, aliaque alijs fe
cundum itm!1itudinem nihilo magis ridicula cenfet. ~inetia nihilo honefiius purat, il militari d~,
fciplina, quàm ii alia quallis vilifsima opera venatonllm opus exerceatur.Et nunc quidem vt quœre
bas,q llonam ~omine cunébs facultates q uxcunq;
€orpus a~t anlmatu0l 1aut inanimatu pnrgare filldent,pen~tl1s com~r:l!hendemus.N ihil vtique quo
ad prx[enre~ ~erpnet di[pur,1tioné,refert, qllodcunque nome Jnuentum decentius videatur,dllm':
modo l purgatic:mibus anima: fit diftinétum,qllre_
eunqu~ purgant co~pus,in~ludens . Mentis porro
purgauonem ab altJs omntbus fecernerc nunc intédit,fi quorfum vergit,infpicimus.T "E. Animad
neni equidem , & admitto duas Ipecics purgation}s elIè 1animçq; purgationem à purgatione corpo
~lS e{fe dlu~rfam. H 0 s.Egregie loqueris, & in hoc
l~fupcr mihi op[equere: quodue dléèur 9 sü,rllrflls
bifaiia~ ~i.u~d~re tenta. T " Il . Vtcunq; duxeris, te'::
eum part~n çonabor'/"I 0 s. Prauitatem in anima aliud quidd~ qui 'Itrtutc! dicim"? THE. Aliud certè.
" 0 s.'E nimuêro purgationem nihil al1l1d e11è dlXimus, qui quod promu c;fi,eijcere, reliquu vero [cruar~',T ~ E .~lxlmus p~oe~ldubio. H0 S. 51 qua Jgi
tur C.lr,ca ~111m~m praultat1~ ablationé reperiemus,
mente purg:l.t!onet11 :lppellare debebl\Uus. T Il E.
Malfimè.lJ ci s, Prauitatis in anima [pçcies dux ponUntllr.T >t E.~œnam?H OlS. Vna morbl corpora
lis infiar ,turpnudinis altera. 'F H E. Haud lntelltgo.
If 0 s·Morbum forfican, & [editioné non Jdem vo
caS.TH 6. Etiamquid a4 h'mc refp0ndeam, ne[c1O.
H 0 s. N um. aliud 'feditionem plltaS , qua. naturalis
cognatioq.is çorruptelam!difeo.dia ql1adâ prouenicntem?T H f .. N Ihil aliud. tI 0 s. TurpltudlOem ve
r.o num aliud quàm defarmitatem ex dllI~nantia
eon~m quœ naùua cognata [unt,re.fuitatelll? THil.
lfihuc lpfum. H0 s.~id porro,n6nne videmlls in
eis quorum depralla~us cfi animus,oplO1ones:\ Cllpidinibus,i.ram à voluptat~~llS,' l'a~iol1~m 1dolori
bus dl{fenta"e?T HE.Et maXIme qlJJd~m. HO S. Vetu ntamé cuéèa hxc necelIàrio cognata funt. THE.
P~\tet.H 0 s.Se4itioné igitur ae morbli animœ prallltatemvocar!!decet.T ·HIl,R~él;~.H 0 s.Siquavider~mus,~ll:ç certo q~odam fi?e propofito , d li III
ad Jllu~ perucmre Oltllntur, hngulis in motlhus
prxllançentur,atqu~ aberrent, vtru11l co{on:lntl:l
qu,l~am mutua eonuenientiâque com.l1uni, an cç)
tr.lrt JS caufis errare dicemus? THil. Confiat q 1l0q
dllfo~nantta atque intemperie. H 0 S. A ~qUl fcunlls
n~lllll ammut11 [ponte aliq nid Ignorare. T " E. Pla.nc: HO s.lgnorahtia ,!uidem cfi clemcntia qllxdarri
~111111X,qUX dum ad veritatcm nitiwr , intellJgéua
Ip[;~ prxuaricatur. T H E.O~mno. Il 0 s. Anima igl
tur 19norançe1l1, inconcinnam atq; dcformcm va.
caredecet.T HE. Videutr, 11 0 s. Sunt ergo dllo hœe
malorum in a):lima gcnera. V num comml101ter lm
probJ~as nominatur~qui anima: proculdllbio mor
busell:.T H lô .lt~efi .ll ~s.Alte1'Urh ignoratia111qlli
dem nuncupant, pramtatem vero anima; hanc elIë
confiteri nolllnt. T H E.Omnino oon~ede'ndum eH.
de quo mododicentc teambigebam,dlloinanima
~ener:l pral1i~~tis exifie~e : & ~imiditate~ q uidem
~ntem pcrantlamquç,& lR1lll\~tiam)ca:teraq ':le hl1~
iu{inod~
,
ciIgnora!!
QQld.
QE,~!is (Ici'
gllar:J apJ'
llla.
�'SophiIta,Vèl,d'e ente.
12)
iu[modi cunth morbum exiftimare èebemus:pl u~
thinas conferre animx cen~e llt, qua redargutlls is
rimam ver à & variam ignorantiam , turpitudi~
gui errat,erube{cat,rep111Gsq; dothinx impedimé
flem. HO s.N onne circa corpus, his duobus malis,
tiS,f:l1fiS videlicet opinionibus,pl1rus elladat,nec adure'qunq,artes funt repertx?T li E. Q!!..xna? H0 s.
lia prrercr illa qua: nofcit,no1fe fe putet. THE. Opti
AJl1erfus d'e formiraté gymnaftica, adll~r{l1S 1ll0l"ma modefti[simaq; omnium f.lcllltas hrec eft . HO S. .
bum medicin:cperitil.T HE.Apparet. HO s: NonHis de caufis, à Thea:tete,dicédum,fummii ptoccine &aduerfcis pemlanriam,iniuftitiam" timiditapuaq; purgation~ elI<: redarglItioné:eumue Ç}. hon
'n T rem~~x omni'genereartium coueniens maximè caredargutus eft,eru fi rex magnus fi t,qlliidoq tildem
fl:igatio& animaHuerfio eft iudicialis cé[llra?T HP. .
in maximis e/1 impl1rus, rudem tutpémqlle elfe fe
Hoc vtiq; q l1 aritum hominum opinio fert côfenta
cu~dum illa quibl1s pllri[simus pulcherimusqll~
neum .H 0 So' Sed aduer{us ignorantiam vniuer{am,
cae debet,quifql1is eft felix reuera futur 9 • TH E.Sic;
"
quod aliud prxter doéhinam remediu' inuenitur?
e/1 omnino. ~ 0 s . ~6snii homines arte hac vti diTH E.N 1111um, li 0 s.Doétrinam verà vtrum vnam
cemus?Vereor cnim f6phi/1as clicere. TH E.Q.!.!.amduraxat ac fimplicem,an pIura generaillius e1fe diobrem? H 0 s. Ne iIlos plus qulm deceat, honore..:
cendum?Imà duo genera eiu {umma elfe animadmus. THE . Veruntamen qua: modo diéèa hwt,tali
uerte. THE . Animaduerto equidem . HO s. Hac vil
cnidam fin~ili~e{fè videntur. HO s. Atqui etii caoi
lupus maXIme ferus manfuctifsimo.Ellm verà qui
quiprimu id inuenturi mihi vident ur. T H É . ~a?
11 0 s.Si ignorantiam geminam e1fe confideremus.
à deceptione tutus videre debct,à fimilitudine film
mopere cauere oportet, lubricum porrà maximè Similitudo
ca fiquidem duplexduplicem docédi rationem exi
hoc genus. Sed efio, neque enim de exiguis termi- çauenda.
git, vt harum fingulx finglllis iIlârum reddantur.
nis difceptatur , quando diligenter hoc vitare ftuTHE. N unquid iam tibi conftat quod nuc ql1xri" .
'1
dent?T
HE.Confentaneu. H'O s. Efto ioif
difcretiue~
tur? HO s. Magl1am quandam & onerofam igno1":
b
rantia: panem video,cuéHs alijs clUS p:trti~us prçartis'lpecies purgatoria,pl1rgatorix au té pars 'lux
ponderantem.T H E.~m? HO s. Hanc, cum quis
mundat Jnimam,Celigatur:huius docendi facultas:
illa qua: nefcit,[cire fe putat, ab hac' nimiru omnes
doétrinc:,difciplina edL1cati6que:difciplin~ e~uca
quxcunque nos fallunt opiniones,profid{c~ntur.
tion.isq; redargutio illa qua: ver{ac circa temeraria
TH E.Itaeft. HO s. Atq; huic Coli ignoratix.part~in
Üpientia: opinionem, vt prxfens orario monftrat,
fcitix nomen conuenireexifHmo. T li If. Pror1i1,s.
nihil ~liud qu:l.m nobilis genere fophifiarum facut,
".
II 0 s.Doéhinç itaq; parté qua ab hac ignorantia li
tas eae dieatur. TH E.Dicatur planè.Ambigo tamé
beramur,ql1omodo appelEidam cé{es? T H E ••Reor
quid 'potifsi~ùm è multis qux [efe no bis offerunr,
cquidé ô hofpes parté alii doétrinas a,r tiu nomina
fophlftam eae reuera affirmare conlleniat. Ho·s.Et
ri,hanc verà di[eiplinam. H 0 , s. Sic fermè inter 0meri.t:à ipfe dubitas , quandoq uidem ipfum quoq;
mnes Grxcos vocatur. N obis autem hoc pra:terea
fophiftam ambigere verifimile cft omnino quani
confideradum, vtrum indiuiduum fit Comm hoc,
via raciones noftras effl1giat. Scitè nansue prouer Prouerb ' ~
bio dicitur, omnes effugere diffjcile&c. N tic igif
lU.
an diltifionem nliquam habeat cognomine digna.
inibidu illi maximè. THE. Pra:cJare loqlleris. H0 s.
T H'E.Confider;mdu .sPfeao ..r 0 s. Vjdet'itaq; mihi
Primum quidem hunc ve!uti'cur{um fifientes palf
& hoc diuifioné ftl~ciyere. THE. ~'l ratiôe~ H 0 s.:
Eius vtiq; fac~ltat1,s q fert.n0,ne docet, p.ars 'l.u~da. . Iulum refpiremus,& inter nos ratiocinemur fimul
interquiefcent~s.~ge re[umamus qulm varias pre; .
afperior,qu~da lentor? dIe vlde~ur. T.H E.~le vfeformas
fophiftalam
tulerit.
~
tra..nqi dicimuS?H o~. Vna~ q~l~e~ vetere aep~
, .
. , Primailluefiigatio_ Sex Iormr,
&
definitione
apparUlt
1l\uenum
ac
dlUltum
mcrcenarius
elfe
tria,qua aduel'fus fihos max:me tue vte~anl,~n ue
v~nator: T ," p.. Ita. u 0 s. Secunda mercator quid~ nesfophifiç.
~tiam pleriq; vtuntl1r,quotlefcunq; delmquut,par
clrcaamOlldoétrinas.T H E.Omnino.H 0 s.Tertia
tim grauiter obiurgantes,partim mitius admonen
tes. V niuerfum hoc admonitioné polfumus nuncirca ha:c eadem caupo. T li E. Et hoc. ~arta circa
doéèrinas fuorum venditor in\tenrorum. H0 S. 0cupare. TH E.Ita eft. \{ 0 s. Id profed:?> nonulli {ecu
ptimè in memoriii reuocafii. Qillntii verà ego ipfe
l"lu[us ratiocinando fibijpfis conceaerut, omnem
comemorare conabor.Certator ql1idi circa [ermo
in(citiam inuohintariam elfe putadam, nuUum~;
nes,& artificiofus nimiu lirigator. THE. Sic vtiq;
difcere ilIa,qua: fcire credit,affeétaturum,multoq!
confiitit.lI os.Formafextaambigllaqllidé, ponen
labbre'admonitoria difciplina vix quics,uam pron
da tamen,& in prxfentiaql1odammodo conceden
cert: po!Ièt. TH J!(Reétè potant.H 0 s.O!!!neti.i. alia
d.'l: pUrgator quidi animoc vifus eft opiniones ex...
quadam via ad opinionem huiuCmodi eruendam
tirpansomnes qua: doéhiois impedimento (um;
pOIgunt. TH ti.QtLanam?H 0 s. ExquiLunt, (cifoitiTil p..Sic cft prorfus. HO s. Nunquid aduertis quorurq; in his rcbus,q ux q.s bptimè intelligere,& exties aliquis multorum pcritus vidctur,. vni,us vero
• priwcre: arbitratur, cu nibil veri diéat •.Deinde erwiu{dam artis nomine nuncupawr, hac vlfionerrt
rantium opiniQnes faciledi{cutiunt ~'\Sq, rationjnon eflè fanam? Imà con fiat cum qui circa artem
bUs colligentes,ill,vnum inuicé condùcunt: · tq; ilaliquam fic afficitur, 11011 polfc il,Iud ipfum itlfpice
las o/1enduntfibijpfis deijfdem,& ad.eadem, & kre, ~d quod do~rina: omnes hl~l~fmodi tendunt.
cl1ndum eadent e!Il! contrarias. Il li vero hoc in {pi..
~ocirca m111tJs pro vno nonuI11bus eum qui vacientes fecum ipfi1indignantur, & erg:1 alios oùtes
rijs fC'icntijs vidd ~mb,l1tus,;\ppel1a~. T H E.lta quo
eU;Jdüt : atqi hçc p:réto magnas duras opiniones
datnntodo n:ttur~~ 1~ftltl1t111l1 id elle apraret. H0 s.
dcponunt.QJ!.:u quidem liberatio nuditu hberntip
Ne igitur & n?~lS ldem ptoptcr focord iam in hac
nt trt omnium i~lCundifsima eft, & reu rafirrhifsi..
indagatione cotlngat) rCpet:tlllllS in primis vnllOl
ma E nimuero,ô dileFto puer, qui hos purgare agaliquid eorUm qua:de fophilh funt diéta. V num
srediuntUr,haud [ecus qui medici eorpora ûuran~
quippè c~ il,lis przcipue fophiftx nomcn fignifidos exi/1im.\nt.Medici nanque tradl1nt [alubribus
caae n ihl,vldetllr. THE. ~id illud?'n 0 s.ContraepttliS nô priu~ nl1triri corpus ql1lm impedimendlétO efil1lll1me{fcdiximtls. 'l'H E. Diximlls c'cr'l !pa\lantùr. Similitcr j1l:i nOJl prius egregia, do.. 1;) ,
1 iij
te •
.
q;1
�Lib€r decimusquintus.
te.H 0 s.N one & alios vt idé effidit,edocere? THE.
Hoc quOqj.H 0 s.Videamus nunc circaquidmaxi
In quib 9 co- mè contradiétores efficere alios fophifix te prxditradicere do cant.C6fideratio vero noQra hinc fLlmat exordiu.
fieanc fophi.. N um in rebus diuinis quxcunque vulgus lat~nt
z.
contradicendifaculratem prœfiat?'r H E. Certè hoc
de illis dicitur.H 0 s. ~id-(\J.l(èm de his qua: oculis
conCpiciuntur,cœl0 aCierra,& hiCce rebus ']u~ hlS
continentur?T H E. ~id maxirnè?H 0 s. E tenim in
priuatis colloquijs quoties de.generat-ioe eJ1èntia,:que generati'm aliqll~d diCitut, videmu~, jllo~ âd co
tl adicend um vehemetes e{fe,&'alios CUl fimJlc:s.red
dc:re .polfe. THE. Omnina qllidé. H 0 s ..~id verQ
cirea leges ac rempn bliei; nonne in his q uoqi eontentioCas homine.s Ce efficere profitentur?T H E. N e
mo, vt iu dixerim,cllm illis djflererer,nifi hoc polliceren!.H 0 s .~ç vero adllcrCus 1ingul~rum ar~iû
profefIores cotëti6is fiudio afferri debear·" pafslm
~
fèripta circunterllnt fi ÇI.s volet cog~o[cer.e. niE.:
Ars contra- ~:t Protagoras de palœHra cxtensqi :u.tJbu~ (cr!
dicendiom- piit,dicel'e mibi vidêris . HO s.Et de mulw qUldem
nia in cocro aH js,ô beare. V cni ars ipe. cotradicédi, n.o ne {um.,
uerfiam -de- rnatJm
. ,aeu
c.
1tas etl ,qux omnla
.,ln cotrouer
fila d ecl u
ducere poco
çere pot':'T li E.NlhiJ ferme prxtermmere vldetur.
HO s. T u vero ~ deos,ô puer ,fieri h'o~ po~~ ~ntas?
Fortè enim vos inuenes aeutius hoc ln[Pl'Cltls. Seo!
fies v.e ro flOS obtufi9. T H E.~d ifiud & quor[urn
hoc maximè dicis?Neqi enim quod nuc quçris,jn~
Nullii om- telJigo. HO s. ~xrebi vtru hominü qui[pla[cire
nia [cire pof omnja porsit. THE. Beatu profeéto hoCpeS' noftru
Cc.
genus elIèt. HO S. Q!!..onam paéto ignoris qui[pii
aduer{us intelHgenté eôtradicédo, validu quicqui
inferre poterit?T li E.N ullo.H 0 s.Q!:!id erga in il~
la fophiftaru facultate m~rabile videret?r H E.Cir<:a quid ma,omè?J{o s. Q!:!bni tandé pacfto iuuenibus po[sint: per(\ladere., fè vnos omniui in ra b\.J s'
iinguhs efIè [apiel1tif~ünos?(jonftat enim.quod ni~
fi reétè contradicer.ent ,aut nUi illis reétè contradicere viderentur,ac raIes eum videntur,nHi aduer
. fan do cx;ifiimarentur elfe Capientiores, vàcui oaéu...
patiombus cfIènt,& ~emo quod tu dicebas,o~Jata
pecunia ap Hhs erudiri ~upetet . T " f .• N emo peni.
tus. HO S. N une vero cupillnt. TH 1!.Ac vcncmétcr.
il 0 s. Vidétur arbit{or illa in quibus aduerfantuI,
optimèfcire. T ~ E. ~fdni?'H 0 s.Repu~nant'3uté
inommbus.N onneh: H E.f\bf'luc.dUbJo. " ,os. In.
ornnibus itaque fapient~s diftlÏp~lis eiTe vidcntur.
T Ji 1!.Curnon?Hos.NeqtJeram~n[unt., Impo[sj,.
bile quippe id efIè, cbn~ü)r.~ H d11lP?~sibj~e{a.nè:.
" 0 S. Opinatrlcem IgHuf clre.a o,mm~ pOtlU6 q~ll,
v~ram Cdentiam hllb'a~ Sophifia nobls .appanut.'
T'If ... Pror[us. Ae qua; mQQodixilli,reaèadmodü
diéta videntur.1I 0 s. ponamu s crg o exempll.lm aliquodifiol'um magi~ pcr{pjellu.T li B. ~aJ~~ K 0 s.
Hoc, fed attende dtltgenter, ~tque aptç ret~Qnde~
T" lIll,Q~:ple inquâ. Il os. Pcpn~e eft nç fi qUJ3,a{fc"
rel'et,ncc dicercjntç côtr':ldjq:rf! [c,fed'prç{br~ atq;
:çfficel'c,vtartc vn<\ clIl1éb [ciaMur. T ',Ù. ~OJAA
do ennétadlCebll.s?1I ().s. -Pl'indpimn[ermpnj~ hl1..
ill~ ft~tjl.l) ~gnOr:ls. ~id c.nim h~ç 'diaio, ç\ln~:t,
ügnjfiçet(vt vidêris)non ~ntlc1ligis. THil. Non ccr.,
tè. Ii 0 s,Dico igitur JI1 n~HllçrQ , omnium ~lfc meaC
.f· .
.
.
te,&a)jjlqUQqueilllimalia~rbQfè~quet1' 1111, ~o
Inoqo inqUlsi'l1 0 slSiquis me:tc te ç~te,~quj! vjU(
ti.l omnia [e faétururp. promittat. T H 1!. ~rn faciendi modum dicis,? No enim dicis agricultorem
'1uenqu~;na1l1 aniJ'lla!iu f;l~orë aicbas . .11 p 5, Ajo,
&'terrre prreterea,& maris,cœliqhac aeoru aliol'Uque omniu:& cu Jingula breuifinxel'it,vnuquo:dq;
exiguQ pretip védct.T H 1!.locü quëdi narras. H10 s.
~~d .vel'of.?onnc .& illc i.~carl dicenqus efi,~ui!o ...
mma {e nofIe pl'xcllcar, ah U11lqi docerc omma cxigua quadarn mercede breu.fque tempore profitcl
tur?T H E.Pror[us. li 0 s. locandi var&lpeciem~habes v\lam iuagis anificio[am iucund~mq~le q~11m Imitato rij
imitationem?'T JI.Ii.N ullam·;unplam.fanè [peci~m omnia fa cl!
d.ixi.fii, in vno omnia comprœhendens atque mul:
nphcem.H; 0 s.AnnonintclligilniJseuquiartev.
na eunéta [c facere pofI.è profiref,pingendi arte fin-- In fe~o~~
. Cl
. .
b us elle a .
ge,nr~ eJUlItl.em, noml~ls rer-um fimulacra, demen~ fimilclll pl'
tes euam pueros poile ùeciperc,dum piéta cmini.1s tl:oribu$.
[peétanda. prQPonit,q l1afi q l10dcunq lie vdir,e'ffice
re pofsitLT H E.. ~id prohibet? H 0 s. N oüne & a~
liam eirca [ermpn~s talem artem e{fe ,putam 9, qua
feduétotesquaG prxftigijs quibuCdalJ1 vtences, a~
dole[cenndos procul à veritare rerum adhuc exi{tentes, .decipere valeant, imagines quaCdam ved::
fimiles 1000 verarum
l'erum auribus inculcando ,'
1
adeo vt vera eloqui,omni umque hqminum e{fedn
o~nibu.: Capicnt~fsimi videanrur?T li E.Nihil prohlbet alta qll:lnda eiuûnodi e{fe arté. Il 0 S. N ecclft;
cft multos,ô Thextctc,eorü çt bxc audiueruD, cum
~dol~ueril1t,ac res ip[as cominus cofiderauerint &
v~ris ii a~i~is res ~anifefiè at~reét~l'c coaaos; p~'i
fill1as ,oPJ..nlOn c: s.ablJcerC,atqpta comutal'e, v't eX1gua ,vidc:antur qux magna, difficilia qux facilia, "
& fingula pafsim Cermon'ibus concepta phitafina':
ta,aéhonum progrefsibus in evll~l'aria verti cogi ~
tur. T:H jJd[a mihi videtur, proUt mere hui us retaris
iudici~lro dl:. Arbitror enim me adhuc <;x eorU11l
numero elfe qui ~ vero proculabfuQt. H o.s. At venos ,prre[ente~ tibi opéferree<?nahimur,. Ettnu.c
quideP,1 conemur quàm prô~mè ab[que docftl'inis
. de
inteWg.entiam ~dhibere. D~.[Dpliifia.in primi~mi- ~e~t~lllt phi
hi dicas~ .V trum i~ter '11QS i:<?nfut prrefiigiat:Qreni fr~.tlO 0
quendam.hunc dIe, verar"umq; i:erum}mitatarem:
an"éldhuc lu[picamllr ne forto 'Ver;\tJl jllal'um ,rcrum.fcÏ.entiam hàbeat, de.qlliOiJS-4Dtradiçere alijs
poilè 'v ider. TH 'E. ~is v Itcr,ius,filfpicçttlr hofpes?
iam ex bis qux diéb ftu~t, pater.eurrl ex illoruIThnu
mero cfIè, qui "na quadam ·di[ciplina poIlét. H 0 s.
Prritigiator itaque & ihlirator Iq lIidam eft dicendus.IT,a >1 !.Proculdubio.H 0 s.Deinceps cauendum
eft,ne prœdam. han~ di11littarilUs,fcrme nanque [bphlfiam velut! veruculo quodam irretitulu ratio..
cinan~o .compt'xhend~t11us .. ~apropter hoc 1:11-'
tem ~1nJmè fubterfuglet T li I!.~id Hl:ud? M o. Sol
~~d vid~li~~t.'~n~s quidam eft eXlhis.ql1i itl'tpofi~lr~s &prxfilglJS fallu nt. TH E; idem quoque,mihl Vl~etuX:Hb.~. ,Vi[umeftigitllr quàimprimu1p a,r. •
tom lmaginana, fimulaerol!ulU videlicct dfeltricé,'Cli.uidef,e op ortore~cumq;jlJ.a in grefs~ fu erim us,
fi q?,itL:mQdhlHt'llOS [ophüb cxpoétet, c;tpero iIlii
fiaut'Iegio efr1krmone mani:latiJnt, &: ilhtradèndd
pr3ldim oft.endere. Sinamem ,[ubintrans artis.imi...
t.~ndi pnl'iiCl.JJas detitefoat~i.nlb<}lJidum clfe,& partem qua ~c[ç o~culit, diui,dençla"1 apet;lcndalllqu
quoll~q; oml1lnocomptœhltn~at,ur. :~am nccjl~ç,;
nec ahud,vllum genus eum fuglet'lUJ per omniati"!
gillatim m~thodo difquirero pM. l' HE. RcttèJl)Q",
.Iles., :l~~eltn .a~e~dum. H 0 s. Scdundl.llu {ilpebo~
l'~m dluldendl.r~t1?Jlem.dll~ nu~e imitationis {po
. :J
cles ~ernere.IDlhl ~ldeor.!de~ v.ero qui qureridl Uf
vtra tn (peclc pona nondu mlhl hUfle' videor 'po/ri:
ro
,ogno[cer~.
�Sophifl:a;Vel,de Ente~'
cogl1bfcer~. Tu vcro?T H E. H afce pri~ [pccics dllas ,
diftinguc,atqi declara. H 0 S. V ni qllidé afsimilidl
arté in ca vidco,cuius opus eft,{ecUlH.lu exempbris.
comerlftlrationes quo ad longitudiné, latitudin~~
profllnqitaté,conueniétesq; colores annula jm.4gi.
né f.1b~ic.1re.T H l!.~id veio,non oés qui aliqqid.
iÎiiitatur ,id pro viribus agunt?H 0 s. N equaqua,hi
prx[ertim qui magnu a)jquod opus aut hngut, aüt
pingunt .. Si enim vera pulchrorü cémen[ura.t~oné[
fimulacris'prœberent, 1uinora qui decet fuperiora
tnéora,maiora vero q,u~ ii1frà [unt,apparerét,p.ro:".
pterea ~ illa emin~s,ba:c comin 9 à nobis.céfpiciatur .• R Il.OmiÜno.H 0 s.Ergoartihces,veritatedi
milfa,no eas qua: 'reuera [unt, [ed qua: videnr .pul-.
,
chra: .€omen[urationes,fimulacris ipfis accommo:'Ide Vitru- dant. T H'E. Prorfus.l-I·0 s. Alteram igitllr [pedcm,.
li~~~~:
ra- nbnne'çqu li eft,cü imago fit,imaginévocare'T H E.
o
lillll. una- Maximè. HO s.N bnneigitur frecies altera afsimilatrixvocaridebet?T'N ~.Certe. HOS. Partéigitu(
inuitatricis alter:i,a[similatricé , vt [upràdiximus,
appellabimus.T H Il.Sic pror[us. nOS . ~id porro
quodapparet quidé pulchro fimile, cii non fi" p'u l
chrü,&fi quis penitus in[picere queat, nec fimil~,
<luifimile vider, quo illud nomine nucupabimus?
,
anné quia apparet quidé,neqi tamé cft fimife>pha.
rbde.~in. tafmadicendü?T H Il. Profeéto.H 0 s.An non pl11ri'XIJ.ta.x. ma & \in piéturis pars hax,& in vniucrfo imitatiol1is genere eft?T H ~.N empe. Ii 0 s. Arté vero illam
qua phantafmahngitur non imago, phantafticam
merito'Jlominiida putam~s. TH F.. C6fentaneû eft.
MiO slHas-equidem duas imaginaria: facultatis.(pe"
des [uprà ponebatn. V nam qua: fimilitudines dH
cit.Alreram qua: phanta[mata. THE. Reétè. HO-S.
Atque id quodambigebam,vtra in [pecie fit [ophi
fia ponendus,nequédum'[atis video.Reuera fÎliraJi
dus vir ifie,cognituq; diff"iCi.1is: quando.quidem&
nue quàm fcite tergiuer[atus, in ob[cur~ Cpeciei la
tebras.[eee[sit.T HE. Videtur. Hos. N uqujdigituf
hoé ilitelligés,mihi nue alfentiris? an j~ petus qui.
dampropter hue fermoné ita te con[uetli ililduxit,
vt repente conhtereris?'T H Il.~or[llm ha:c?~ 0 s~
aroüi profeéto ô be~lte confiderationem incidi.'
mus. Semper enim tam in prœterito quàm in pra:.
{cnti te.mpore maxirhè dubium eft 9.uod dicitur:
:Appar:ete quidem hoc atq; videri,eJfe vero nequaquamt& aliq uem loqui qu~dam, llon ltamen vera.
Sic efiim dicenté opoiiter mC1\tiri ,.aut arbitrari ita
ntfera elfe: & qvi hoc dlxuit) eu fibi j pfi 1llanifefto
i1on-repurgare, plnn"è,ô Tohea3tete diff1cile cft T 1-1 E.
Cur?" 0 s.~atalis locutio,id ql10d né oft,effe ad
Sèlètia 1>
mittit. Fal[um niq; haud aliter quod efrdieret. tA a...
Illellidis ~; gnus aüt ·P armenides,ô plIer, du pueri adhuc efiè~uod nô mus;tbtim ab initioafsiducqi id deteftatus eft.Sic
•
cnim carminibus paCsim iocatur.N unquâ;inquit;
& nullo modo [uotilla qu~ no [unt. Sed.tu hoc tra
mite qurerés mété cohibe. Ab illo itaqi teftimonit1
perhibef,fermoqi huiulmodi fi mediocritel' di[cu."
tiàf,ré patefaciet. Age hbc in primis) fi tibi,placet,
in[pieiatl'us.'1' Hl!.Mea quidt nihilinterefi)ip[e vioeris, & quà pra:ft:u<! putas,eà & tu pergas, & me
Ol.lCas.H 0 s.Ita ptorrus.agendli., & mjhi , ~e[ponde,
num pronutiara quminullo modo efi:;;wd.camus.
'J"~' I!,~idni?lc () s.Si quid~ r\ullius cotérionist\ut
iodgratÏ3 qu:trem-d.vm dé hi~.v.d refpodendum fit,
tmo audi.ontium quempii'oporteat ferio'nabis no
m 'ri hoc,noD ens, dcclar~requo rt:fcrenclll fic, co"
gniturii euIp putamus:q,uo fe vercat,qufdlle &'luo
ln
:n
:IU.I
)1, (
127
mo.d o ihtetro~a.nti deméftret? rH E. Rem arduam
fçifcitaris, vniqi.mjhi, vt ita dicam, pror[us ignora.
~ 0 s.H ocfaltem conftat, quod id nomen non cns,
nulli epru qua: [unr,attribuendum. THil. ~omo-.
do enimid heret?H 0 s.Cùmvcroadens,vtitadi;,çerim,refel'ri no~ pofsit, neqi etiam ad aliquid referédum.T Il E.~6nam patto?H 0 s.Id quoqi nobi~ p.a,t et,.q uod ,d iétio hçc aliquid circ a ens aliquod
vbiq~e pronuneiatur, atque impo[sibile eft ip[um 1
:\hqu,i d,f,oly.IJ1 ~ ;quafi nudatu ab omnibus bis qu~ ''1 1~1
[unt feor:su enuçiare. T HE.'Impofsibile certè. HO S.
N um jta,confiderâs confiteris, necellàriu elfe eum
quialiqui~diçit, vnum aliquid dicere? T H F..Ita:
H 0 s. .Y nius porro fignum, ipftlm aliquid ellè di- Aliq~id . cft
ces, d~or!1m & plurium ~liflua? THE. Dicam pla- fignu vmus.
l)è. H~ s:.fum vero qui né aiiquid dicit,neceLIe eft
neqi vnumquid,idennihildicere?T H E. Necellàrium eft omnino. K 0 s. N eqi id concedendu,homi
nem tjll~m, dicere quidem a~iquid, [e non vnum,
quid,i4 ef;l nihil dicere . Atqui neqi loqui dicédlols
eft i1le qu~ conatur non cns proferre. THE. Sermp,
igitur hné dubitandi haberet. HO S. N ondum ma-.
gnu hoc dicas. Extat enim adhuc ô beate circa ha:c' D b' .
· . -.
.
.
fi
u Jtatlo
d Ub1tatlonu
maXIma atq, pnma, qua: cltCaip.1Us maxima &
principiu. ~ccidit. T K Il. QI!0 paao id dicas, ôec1.a - prima de n6
ra~neqi te pige~t.H 0 s.Ei [anè qu<;>d eft, aliquid .11- ente.
terum eorum qua: [unt ,contingere poteft. THE.
Nibil.prohibet.H 0 s. Ei vero quod no eft,aliqufd-.
nee~Qisqu~[unt,adelfevnquam pollè diel!mus~
T il E~Nequaquam.H 0 s. V niuer[um numeroru,m
genus inordine cprum qux [unt, ponimus? T M'Il.
Cer~,fi modo aliud q~lÎeqtI~ in eo ponendu. HO s.
~are nec hHmerorum multitudinem,oeqi \'num.
nOJ:l ~nti adhibeamus. TH F.. HaudTeéèè adhibere-.
mus,vç ratiÇ) nobis ofiendit. H0 s. ~o paéto 19i.
tur 'lel.ore proferret qu#[qua., vel cogitatione co~
prœhendcret ca qu~ non [unt, vel nô f!ns [eor[u1l1 à.
num<;ro? T: H~. Pic qua?" 0 s. Q..!!,pties non entia.
dicimus,nbilllç .n~meri m.ultitudiné tentam!ls a·p .
poner;e?T l-I~o; ;Yt1que. H,0 s. ~oties autem pon
e~s,vnll,11ll T, ~. Ji. •. Manifeftumid quidem. HO S. Fl11~uerq neqi ~u~um,neq; reaum elfe diximus ,yt
.
qUIS l1qn ent~ ~ns fldiungere ;mdeat. THE. Vera 10, NO~l.enb~Jm.
A ' d
.
. cogl.a 1 e
quens.,H 0 s, . nlma uertis igitul' ~ neqi proferri, tk ineJfabilC!
neq~ re~ç RicI,neq, cogitari non ens [eeupdii [cip(um ,P0tefi,fed.inçogit4bjle,incffabile impronutia
bileq; aç jrrationale exiflit? T H li. Penicus. li 0 s.,
N uIJquid pauloantè métitus [um,cu dixi maximi
circa i1l~d.dubjtiltionë me illaturu? TH F.. Aliâ igif
ift;) maioré adducere polfUmUS?H 0 s. ~id vero ~
Plirifice adol.e[cens?an no çx his quœ diéta [unt, vj-,
Q.es,~ né ens tantis eu qui ip[um redar.guit, o.ffun-,
di~ I:enebris, ~t eum primum t:edargutlonem aggre;
ditur,fibimct aduerfari ~qgiltLtr?T Ji B. Dic clariùs.
i' 0 ~; Baud OpllS c:fif~arjus aliquid me~ q\1iqé [en
tCAtia céfideri\re. Equid.Ç €Ufllppo(~li{{em no e.ns,.
neç vnius neç , p;lUlto~~IIl\ :Jfe partlceps, ~am~&
pauloantè &OUo C eU;1~J1U}prlll~ ~rptuh ) du nè)ct
ipfllm )101). eos p..fPp~nÇ1are.>pçrçlpl~~C?'f \Ill. ~.er:".
Gipi.o .1i 0 s. Qwl~etla~ pa~\9 [uprl 1nex pliçapile.
ip[um ~ rineff~ql~e ~ ma~w.nflle.eifç qixi tcpes?
T #'F.)T.en~oJquldru? li O l ~' ~q Qon~~111 iprqtn
elfe . ei3,pphca~c; conarer ) 1 c,0,Jltraria [upc~ioribus
proftr~p~.? T ~ E. Videris. 1i os!'. N bn~~
cum I,l;Ç)(; llli aqnblli, quafi de vno loçutus [um?
T l-J" li. Abrque dubio. H 0 s l', lmo & irratiQnale dUffi ' dicerem ) inexpliç~bilcq ue . ~ .i neff:l.
1 iHj
bile
�bile fingubdcer pronu~i:lrem, perinde ae fi vnum
effet', verba de hoc f;:tciebam. THE . ~fdni? HO s.
Diximus [anè,ii modo quis reél:èloqui voluerit,ne
que vt vnum,neq; vc multa decerminare ipfum de-k Grrec~fic. bere,neq; omnihO ipfum vocan;:.
Nam quadii in
ynumeni~n [pecie, appeliatione hl1il1fmodi poneretur. THE.
lJa;nh& [e~u. Prorfus . H 0 s. De me jgitur quid deinde djcat aliaU
anc tp. E
' & fi
&
h
'
d
[am appella <J. UlS ? te1l1m
~pra,
~uc me in :IC pugna a .!
tiontlm 110- uerfus non ens fuccuPlI HIe coperiet:itaq; ex me de
Plin"r~rnr, no ente loquc:te, quéaèmodu dixi no eft cur firmu
reél:umq; ahquid expeétes. Sed dete iam ,'fi plflcet,
videamus.T if E.~id :\ÏS?H 0 s. Age, cop:tre ,bene
& generosè, (es enim il1uenis) & omni rriét'is cona
~ù re~LÏ aliquid de no cnte proferre,ilIi neé e~entii
nec vnü,neq; nUmeri multitudiné fldhib~nt; THE,
" ~5. temerarill~ effèm,G. çande qua'tullIccubuifti,
pugn~ ilggrederer.H o'S . E rgo fi vis,te 'ac mè prreter
miçt'amus,& dotee in aliqné qui hoç pr~{bre poffit,iQçid:J.luus,interim diçamus fophiftam prre'cretehs verfutè ad 1110dÜ obfcuris [efe inlacebds ocçu
llliffe. T ~ E.Eç rpaximè,quidé, ~ 0 s. Veruntamé fi
phitaftica quadii artc:; pollere foph!fii aff~ruerim 9;
~ 'J r. fadleex if\:o vfu dicendi adllerfus nos oçcafionem
... naél:us,in contrariü fçrmones vertet. N ii du ipfum
. , . fimlliacrorurn. alltorem vocabjmus, qllid maJÇimè
fimulacrum ,d icamus, interrogabit, Çogïçandu/ll
Thextete,qllid ita percontati fophifi<t,retpo~dea
mus . T Il E.Dicem 9 videlicedimuJacra effe HIa qure
in aquis ~ fpçqllis offerüçur, pi~b quoiÜ.& typis
~Xen~[El1~ h uius generis alü.Il 0 S, V ideris, Theœcetc,fophifiam c'onfpexiffe nunquam. T It ' E . Cur?
fi 0 s. Yidebitl/rtibi hallucinari 1 aut oçulis carere
prorftls,T H E.~arationç?H 0 s, Ridebitte'q. pet'
tiguras fpecula9; refpoderis,peringe aéfi ~u vid~ns
cü vidente loqlJaris:(1mubbjt9; nec'ilquas, t;ec fpe
eula,nec eorUln qui'cq Ualll q u~ videntur ,.réd 'peè vi
fum ipfum fe noJIe,atq ue dç hoc tanntm fcifcitabi
~~r;T li !l.De CJ.l,6nami'Ji 9 ' s, De eo jnquarrt, quoq
hls omnibus 'lux dixifti,comqne cft, & qllOd qua-'
fi vnum in m\.lltis {h, vno nomine iimulaçru appe1bfti. Strcnuè it:}q; éerta,neq; ignaue cedas viro,fed
generosè req~ol1c;ie . T II E. ~id aliud,ô hofpes,li',; , • mllbcrum elfe dicamus,qtii\rp quod ad verHimili,'.1.
tudineaccedit quodamodo,cumfitirfllm · ;\1iud~
HO s.Cum aliuçl,rale dici.s , ytruin verum, an aliud
quid~am intdligi vis? T ~ E. Verum 11,ullo mo!;lo,
[cd Limile. H 0 s. N unqUld verpm vere çhs voc;ts~
., H E,Idip[um. II 0 s. N?n verum a~~~m v~r~ co~
trarili?T If E. ~id prol:lbet? HO S. $1 ergo Id 110d
finl1le vocas, vcrul11 ene negas , ens quoq;. eXl~e':.e
negas,eft tan1E. T li. E . ~o paéto?H os:EtI ~q llldc,
[cd non vçrèefii: fateris. THE . Certè np verum cns,
fed imagincm veram.}{ 0 s. Ergo no yerè eWe?s id
quod vere; elle îmaginem dicimus, & 'non v.c~c Cns
éfi verè. TIf E. V idetvr noh ens e\lm ente hllr1~ mo
dis implicitu.ij <;> s,Cur no luirü yideatj!(erni~ qlli
atg\lte multiceps ifte fophifia püc rurftls terSJUcr.:
b<nd,o nos inuitos pOIl ens quodamrn090 (!ile fatel'i coégcrith' H'E. Video,& m:lximè, H () S.~l igitut rationc eius ~rtem th:fiJ1jeml\s,~ta vt nobis con
fieI1llls~ THE. ~id maximè veritus ira loqlleris?
Il b!i, ~ia in fophtfta circa phant:ifn1ltl deceptorem quendi alferimus,eamq; lrté dedpIcndj ;lfiuclam n0111inamlls, vrrUnlne anÏtlla 110ftri fnlf.'\ opi
nad c.lptiunclllis ci~s .irretita~lan. aliu~ quiddam
dicernus?T H1;.l-Ioc Ipfllm qU1<~ C1l1m aliuçl diçereJ.
'j tlS?H 0 s.Falra opll1io eft, eorum qux fUHt'Opina-
*
J
9
ri contraria:? THE. Contrarb. H 0 s, Ais igitl1r f.l1L'lm opinionem,qu:D non funt,opinari?T H E. Aio.
HO s. Vtrum non eCfe qu:e non funt,putat? an quodamn;odo effe,qua: nullo modo [u nt?r H E.Si quis
vnqua qllOquO modo opinando mentitur, -neceffe
eft, vt q ure non tunt,effe quodamodo iudicct.H 0 S.
Nonne eçiam qure omnino funt, nullo modo effe
plltabit?T H E.ld quoqèle.H 0 s. Et hocfalfumfimi
liter?'!' H E . Ethoc.Hos.~inetiamfermomendax;
eadem ratione cc~(eb,itllr, qui videHcet qure non
fil1lt,efIe,& contra,qure funr,non effe pronuntiat?
TH E.I:Iaud aliter me!ldax effici poten.H 0 s.Ferme;
no.n altter.N 0!1.tam ç hrec fophiftaf:ltebitur. ~o
enttp. p~éèo IUctlSJCOlJlpOs~d.mifcrit, qua: fuperius
concdE'l funç, qll;l.do nyc dlCI ,'nec proferri, neqlle
defcribi,neque cogitari poffe conceffum fit? Intelligimus qllid dicas ThereteterT H E.~fdni intelli:..
gamlls?obijciet enirn nobis fermonem noftrLÏ fibimet repugnare, cùm aufi {imus falso dicere no l ns
in opinione & loclltiolle verf.'lri. V nde fxpe cogi
nos dicêt non enti ens ~dmonere,quod tamen fieri
nullo planè modo pofIe fuprà conuenimus. H 0 s~
Reéte in memoriam reuoeafii. Sed eon{ultanduin
jam 9-uid de fophifia agere 'n os oporteat . N am fi
eum l1l :u:te prxftigiaçon~m l~.endacillm9.; ponen.,.
~es,defintre conemnr, obteéètoes permultre,dubia<J.uena(cantur.THE.Hos,Exiguamhaaenusmo_
):Tl!l) partie vIam cu innnmerre, vt ita dixel'im, Lint,
pro(ecuti fumus. THE. Si hrecrita fe habét,'i mpofsi
fihile dl fop.hifian~ co~pr<ihçndere.H 0 s, ~id erg.o?PUPl ;tb'lQ.ueftlgatlOne proprer molljtierh defi-:llemus?T/H E.N ullo modo ddiftendum arbjtror,fi
quaeJÇ par.:to hune virum capere v;lleamus.H ,()'s . Ve
ttiam iraque dabis,&, vt modo dicebas,bdni confu
les ,fi vd leui~er in qureftjone tam ardua profecerimus. T.ij E. Dilbo, & 'l ibçnter qUidem. H 0 s. Hdc
abs te potifsimum peto. T If E. ~idnam? }{ 0 s.
N eme qMa{i patricida quend5 fieri cenfeas. THE.
~orfu!l} hxc?1t 0 S. Nam necefIè erit pat ris P:lrmcniqisfermonem propu!faritiblls examinare,co_
gereq; no cns elfe 9~lodimo~?, & ens rur[us quoquo nt~do non elle, T li P.. Vlâetur hoc fanè in his
fe,rmomb,lls ç~ntendend~lm . }{ 0 s. ~î enim non
vI~ea~, altoqlli emm(qllod dici Colet) creclltiomj[i
emnnfia redarguapf coocedat urue, nemo po~erit
d",falfis ~ertl:1~n,bus 10qUl, vc~ opinione, vel {imllla
C~ls,;allt lm ag101?US 1 ~utimit:ltjonibus pbiitafm;\!.
tlb .(lsue,a1.~t de ~~s ,:trttbus que: cirCl hçc verf.'\ntur,
qUJ~ riftul'J audleubus mOllcat, dum fibimet con_
t~~~rt<" pvt>ferre cogetur. Ta E. YeraloqU(j is.H 0 s.
l ropter hatc aduerfus paternum [ermoneminfiare
a~ldepdl\in, vcl dimittendul11 omnjno,Li qua pigriUa feu verecl.lndj~ deti~emur.T H E. At nihil'prohi
beblt.qll?ml~1l\S Id f.lclamus.H 0 s. Terrium prçter
ca qUld~'a,~ Ipfum exiguLÏ quidem, abste poftulo,
~!l E. DJC so~es.H 0 s. Dixi pilulo antè me circa talIu r~d:lr&U~lOn~m cum fetnpet, tum in prxfentia
11lmlS defatlgan. T If E, Dixifti fanè. H 0 s. Vereo~ Ile prQpçer iIla qure à me diél:a [unt, furiofi./ s ti
bl'Vlde..l~, fiatfm me furftlm deon;lunuc permutas.
Nam tUI gratta confutatjonem illius fermonis aggredjcmu~, fI f?rcc~ confutamus. "F H E. H ac e(g~ dç
Ç:1~f.1 for~l a.m mo ~d 'p.ugryarn .accingere. 'Neque
e?lm me ludJcc, dell'}UJfiè d~eèr.is, ~ eum fllfcepe~
ns ~on~utandl~m.~ o.~ . V ndenam comodius di(pU
[anone hunc dlfcnm,.nc:.plenam exordiemur? Hoc
vriq; calle, ô puer, eundéD] ne.ce1Iàrio puto. :r )1 I!.
, Q!!onam
,
.-"
.
.
(' ' /1: \ '
.'
"
, l
�Sophifta,Y-el,de Ente.
~6n:lm?1t 0 s.Vt qu~ faciliora videntur, primu
nos in hoc dcf~cimus, vos r.'\ltC: nohis"rem aliquan:.
di[cmÏiltnus,ne reru difficultate deterriti, ab iocœ
do declarare,quid hoc nomine ens fignificare vul~
ptis protinns defiftamus,fed vt facile comuni contis,cllm id pronunciatis : conCl:at enim vos iamditl
[enfu differendo pergamus,quafi leuiter ac bene de
rem nouilIe,nos autcm haaenus fcire plltauimus
. his iudic:\re pofsimus. T H l!. Planius quod femis
nunc hxfitamlls,quamobré hoc n~s in primis do~
exprime. H0 s. Facili difpmatione viddUf hçc Par~
cerc,ne du qua: traditis,di[cere opinamur, nos opi
menides profecutus, & quifquis alius vnqui quot
n'~o fallat. Si ha:c exigamus,tam ab i js, qua ab ali js
..
& qua];a fint entia, determinare eH a\lfus. T H f,
qui plu[qui vnum ipfum omne ponunt, nunquid
bh~_In~Ones Q.!!o pa<2o? H0 s. Fabulam nobis tanquam pueris errabi~us? THE . Minimè on1nium. !'lOS, Quid
c- etlu nu'
rr.
'd
)"
~ cut'- vnufqUlfque narrane videtur. Vnus qUI em,quud
ad eos qui omne vnum eJIè tra~unt,nonne qllxrèn
lU. tria funt qua: exiftunt, qpodue iIIorum quedam
dum pro viribus qlli~ ens ~pfum dicant?r lIl!. CUI'
inuicé ql1andoqi pugnant,interdu vero conciliata
non?" 0 s.Ad hrec ergo rcfpôdeant, vnu dicitis elfe
in vnu matrimoniu cotrahut,pariutq;,& progenifolu?dicim\lsrefpondebüc,an non?T H l!.Ita.H os,
tis porrigunt aliméta. Alter vero duo pofl1it,humi
~ns aliquid vo_cabs? ~ HE. Certè. H 0 s. N unquid
dum & ficcu,vel calidu & frigidum,eaq; coniugaldçrn quod vnu, nommlblls ad idem duobus vtenuit inuicem,atqi expediuit.Eleatica vero apud rios
tes?~n ;tliud? T li p.. Qg,id ad hrec hofpes ij rc[ponde
c!oéhina à Xenophane, imo ~ ab an~iquioribus
b~nt?~ 0 s:Patet,'ô The,ret~çe, ilium qui hoc {ilPPO
originé ducens,omniaqux elfedicuntur, vt vnu~
fiut,no facIle ad lias,ahasq; obieéhones huiufmo
ponit,f.'lbulofeqi di!f~rit . lade~ au té ~ Siculx mudi re[pon[uni. T }t E.Q.!!i\ra'tione? Il 0 s. Duo quidé
fa: quxdam his pofteriores,ambo hçc inu~cem imnomina confiteri 1 cum vnl1m dUntalCat ponatur~
plicare tetius cenfue1'lit, ita vt ens & multa & Vllu
abfurdup1eft, T}{~ . ~idni?" 0 s. ~inetiamift_
ftt,difcordia vero & cocorçlia teneatur. Difsidens
huc omnino recipere abfurdum eft, fi quis nomen
cnim femper congreditur, vt muf."I: vehementiores
eile diç;lt , cuius nulla fit ratio. T li E. ~o paéto?
canunt .Remifsiores vero muf~ (emper hxc ita fol
HO s. Q.!!i ponit nomen à fe di\ler[um, duo quredi
alUnt fufpendutqi . Et vniuerfttn~ hoc vicifsim tum
inducit. T " E. Patet. HO s, Prxt:erefl fi idem cum re
vnllm & amicum fibi propter Venerem efIè, tum
nomé elfe (!oçedit, cogetur vel nullius cife nomen:
multa & fibijpfi di[sidens per di[cordiam. Durllm
vel fi eH alicuius,nominis nomé elle fatt~ri, alterillS
cft a~tem aduer[us tam inclytos antiqllos~i vjros
vero neq\laqul. ~ "E.Si~ eft. HO s. Et ~num vnius
me, vera fiue fal[',\ dixerint,fërre fententiilW. Tantu
eos foHi;~ hpç pomipis ipfllm vnum ens. THE. N é
hoc fine inuidia afIèrere polfumus. THE. ~id?
ce!fe cft. HO s. QE.iq pOTro?totu ab ente vno diuerHO s. ~od nos multos nimium contemp[~run~.
fum,an idé dicent?1' H E.Cur no dixerint?dicent eNi fuu quifqi opus exequif, nullfl noftri çura ;ldhi nim,ac dicut. HO s.Si ergo totu eft,quéadmodu in~
bita, vtru eos diIrerentes alfequamur,nécne. T H 1.
quit Parmenides,requalis vndiq; [phçrç moli perfi
mile à medio ad circufe:entii penitus xquè diftis7
Q!!.o paét::o inquis?H 0 s. ~oties ilIorum aliquis
ait,quod eCl:, vel fdt, vel fit,multa aut vnülaut due~
co na~9; neq; ma~us, quicqua n~9;, potétius dt, ne:
& calidum frigido mixtum, difcretiones quafdam . ceffanu eCl: ob tale cJrcunferent1:i Ipfum ens mediu
concretionesq; inducens, quid pçrdeos The~tet~
extremaue ~abere,& idcirco partibus quoq; cofta
ex his fignificari conijdsi' Ego qüidem dllm!fam
~e . T H ~. ~IC o~ortet. ,If 0 s. Atqui nihil prohibee
tpfum d1Ulfum 10 partIbus omnibus pa[sionem vjunior, fi quando id ipfllm non ~ns d~ quo nuc am
riius admitterc,atquc hoc modo & omne ens & to
bigimus,proferretu~,exaét::e me l~t~lhgcre co~fide
tum vnuexifie~e.T H E.Ni~il penitus. HO s. Q.!!od
bam.N unc vides q\lO de hoc dubltatc~ red,aéh ~u
autem hrec patltur, an non lm pofsibile eft idip[um
mUS .T H E.Video equidem. H0 s. For~c vero I$c Clr~
ca ens idé nihilominus nofter aniqlUs patitur.H oc
vnum elfe? THE. ~are? HO s. ~a quod {ecun..
cnim intelligere nos ql10ties profertur, affirmabadum veram rationem impar~ibile eft, id omnino
JDus,iIlud vero minimè , CÙrn fimiliter , yt puto, vreucra vnum eft ~onendum. T !l E. Oponet fanè.
H 0 s. Q.!!od vero t;tle eft, vt ex pluribus partibus
trunqi intelligamus .T HE. Fortè. "0 s. Idem quoconftruatur,cu vniuerfa ratione minirpè con[onaque de cxteris qux fuprà narranimus, ç!iêtum fit·
bit. TH E.lntelligo. H0 s. Vtrum totu ~p[um vnius
THE . Nempe." 0 s. ,Demultisqu~demr~ftea,~
l'tctriés pa(sionem,ita!& vnu 8ç totum erit? ,vd 0"idebitur ,confiderabllnus : de mflXlmp verç) pra:Cl
mOIno non dicirpus ip[um vnum totum eXlftere?
pl1oq; & primo nunc iam cogiradum. TH E.Q.!!.od
'1' H E.Optionem ;1qlbiguam propo[uifti.H 0 s. Ve, ais?an de ente primurn qU;Erendu cen[es.quid mara narras,cumqi ens vnum ellè admittat ,~ur n~ln
ximè fignificare velint qui iIlud enuncian~i' li 0 s.
en~ & vnum idçm appiuet, & plur~ omnI:1 quam
Planè intellexifti The;rtete. Aio equidem itanos
vnuJll erunt?T H E.Certè.H0 s. ~odfiens fit non
difputare debere,ac fi adelfent iIli, atq; ita interrototu~J., ex eo quod illius {il[c~perit ~:USionem, fit
gare.O vos ql1icunq; calidpm (X frigidum, aut ali~
autem jp{~lm totuJll, indignu cns [Ul lpfius efficif.'
qua duo talia cuét::a elfe a!feueratis, quid hoa in am
THE. Ma}j:imè. H 0 s, Enimuero [ecllodum hune
l)obus exiftere vultis,quc;>ties ~I1lbo a~,q~e vt~~?q;
fermonem eum feip(o priuetur, non ens erit ens
cŒe dicitis?hoc ipfum ellc,qP1li à nobls mtçJltgl dC
ip[um. T K E.SequitU r . H0 s.Acq; ita rurfus omnia
bet, eum vos profertis? Verum tçrtium quiddam
pIura qUlm vnum exiCl:ent,cum tam ens qUlm tol'ra:te.duo?~od fi ita eft, tria genera iam ft:tum'propriam nat~ram feorfum ab aItero fit forti
cundum V()S, non duo t .\Otum ponènda videneur,
mm. T li E.Profcét::o.H 0 s. Et fi omniao non fic to~
Sin,lllté alttrum è duobus ipfum cns vOciltis,haud
tum ~ ea~em hxc enti pr~ue~iut:ac prxter id qllod
fimiliter vtraq; elfe dicctis. Vtrunq; cnim VllÜ !!lre~
cO,nt.JOgu non elfe, contlnglt etiam neque faétum
nonduo.T H e.Vcr;t1oqueris.lI 0 s. Nunquid am~
fLuJIe ens vnquam. THE. ~id? HO s. ~jçquid ~
ho ens vocare Vuh:1~? f H E. Forfitan. H 0 s. At, Ô
faét::um etl,femper faétllm eft totum.Q.!!.amobrem Sfcp:r A.upd
:1mici,dicemus,hoc quoque modo duo h:rc vnum
• • 11·
,
,
_
aétu efi. tOI
.lifirmarctis. T H E.Re4~ ~nfers.H 0 s. Poftqua igié
n~q) ellenqam)neqi generauonem t:\nqua ~*ificn- tü f#tii cff.
ma
l~map
�1"'0
.)
"
lem appel1are debet,qui vnum.ve1 torum inordine
eorurn qux funt,non ponit. T Il E. Omnino fic dfe
"jd(:rur. li 0 s.Prxterea quod ~oturn non,eft,. q~an
~ii elfe nullo modo poteft: Na. quatenus quatu cft,
eatenus elfe & totii necelle eft. T li E.Prorfus. Il 0 s.
Innumerx quoque prxter hasdubitadones aduer.!üs eum io[urgllnt,quifquis cos ~ aut vnum folum,
-al\~ duo quxdi ponit. Til E.Tefbtur h~ç,qu~ modb moftrauimus. Nam aduerfus hxc dléta aha [\!m
'p er e~ aliagr~uiorçli dubitatio exoritur. li 0 s.SerrnOnes quidé illorli qui de ente & nonenr;e ,e,xaa:~
,di1l~runt,nodum retulimus.Veruntamen f.îtiS hçc
fint,~os flUtem qui [CCIlS dicunt,rur[us ~n mediu~
addllcarnus, vt ex omnibus plane intelhgalJl,u~ 111hilo f.1cjliUS ens,q uàm l'}pn ens quid fit definmyof
fe. T li E. Certè & hi adeundi videntur. HO S. Yldet~r v~iq; i~ter eos quafi giganturn pug~aquxdam
elfe, proprer eam controuediam ~ua H1UICe?1 de
Hfentia çcrtant. T 11 E. ~o pa40r 1-1 0 s. ~dam
illorliùe cçelo & inuHi.bili regione omnia ipfis cer
tè manibus jn terri tralwnt,faxa & quercus appne
lloûtio eoru hendé~es. Nam
taliahxc omnia tangan!:, foillm
qU,i id, [olli idelIè,affirmant quod quo quo modo perciDitur,
dfe' ddlcunt'atq'
,
"
& rr'
tP°d
unt.
quo rangl,tangitur
.
"ldemq' corpu,s ,ellentlam
,_ rr
•
~ur.
~icquid ver?> abfq; corpore dlClt clle,~onte?unt
nihil aliud audire vplçntes., T li E. N 0111 equldem
quos viros dixeris.Taks enirn mllitos reperi. HO s.
l'pûtioeoru Horum au~em aduerfarij cauçe adrnodum atque
tc Ui diciit id pie filp erne ex inuifibili fede pro inujfibili elIèntia
in~~~ Pllg?ât,atC).! int~!ligibi1es qua[da m & i~çorporeas
ligitur.
fpecles cogut et~J. ve.ra~ e~lfrer~ . IIl o r u ,ver~ ~or,
pora,eamue qu~:n nOrn lnat ventate~, 10 ml:l1~a
iationib~s partlutur,generauonemq; pro e!Ientla
fluétem denominant. V nde ingens & inextricabilis pugna inter vtrofq; de ~is fe~per extitit .• T ~ E.
VerJ. narras. HO s. AI;> vtnfque ltaq; rauone elIçntire quàm ponunt,Ggillatim ia~exig~~ns, T, H E.
~omodo çJÇige.mus?» 0 s.Ab IJS qUlln fpeClebus
eflèntia.locan~,fl\ci1il1s,mitjores enirn [unt, ab illis
autem qui ap corpora vi fingula trahiit,dllrius, for
tè vero & im porsl bHe. Verum fic de ilIis agendum
videtur. THE. ~o paéto?n 0 s.P,rre(hret dlos reipel meljores,fi ficri polfet,efficere. Sinauté id fieri
nequit,danda opera cft v,~ fcrmone f~lçé :.fficiamus
fupponentes cos mode~lUs a,tqi, reéÇll1s ÇJ, n~nc re[pon[uros~ Q!:!od enim ~pot1onb~s con~ed~tur,fir
mius atqi potJus çft., qlla~ quod a detenon,b~ls eft
coce1l'um. Nos aute non Id curanws,[ed q lhçpmus
veritatem.T H E. Probe. H~O s. Iube eos me1jores faCtos ubi protinus refrondère,-~ quodaiunt inter~
pr,etare. T li E. Fict. ~1 0 s. ytr.l~m quod mortal~ an~
mal pominant,elfe ah(lUld a{lerUllt?T ~ Il. ~Jdn~
alferant?H 0 s.N onne hoc anirnatum corpus appel
lant?T li E . Valde, H 0 s. Dum hoc ferunt, anim;un
e1l'e aliquid volunt?T Il Il.Ita.11 o~. A~ln:arn v!larn
iufta1l1,iniuftam alçera, yl1;lm [..,\plentc, ~n{j plctcm
alteram arbitratur?T ,H E. Vtiq;. Il 9 s. An noniuüi
't ix flliorum~i talium habitu p~xfen,tiaq; talcm ani
npm fieri,cotrariorum vero cotranam?r H E .~XC
quoq; ~atcnc.H 0 s.~od aliçuiadelle abefIe'p~
tcft,dle aliquid dabllnt?T H E,D,wt C(;rtc, li 0 S, Cu
orgo fit aliquid ill(l:jçia,& [.1pien(Ïa,!5ç virtus quxli
bct~nccnoq virtutis cuiuf<!llC cOlltrarilÎ, & aÎ1~l1Ia
~rœterca cui hxc accjdut, vtr,ul11 videri t5giq; pofIè j{lorll Ln fingula,an non opll1anmr? T Il E. Ferme
nllllum ex his ,viderL 11 0 s. N lInqujd horum aH"
~uod habere corpus oxHHmant?T li il.H'lU~1i~pli
çu
;J;;
&:
citer, ~d hxc refpondent,fed animi quidem corpu~
aliqu_od habere,C1pientii vero & ca:terade quibu~
percotabans,aut nib il eife,allt corpus allererc,noàl1m .audent.H 0 5, Proculd ubio The~tete meliores
viri i,am,euaferunt, nan: quicu~Clj ilIorum Spartx,
<ttq,' wdlgenx funt,horu Heu tru a1l'erere vererétur)
imo quod p~lgno premi nequit, omnino nihil elI~
contçn,derent. T Il E. Ferme (luod fentiut enarrafti.
9
li 0, s.A~ illis iteru pquiram • Na fi ÇI.d veI exiguu
~ Uldern ln~orporeu elfe eoncedllnt,[utfici t. ~od
111~orpor~ls fimulatque corp,oreis rebus eft infitu,
CU!US ra~lOne eŒe vtraqlle dicunt,hoc ab iIlis ~xpri
ml ,qu~n~us. T li, il .Deelfet ~ortè Hiis refponfio"fiqUld ,e.15 tale c~nt111geret. li 0 s.yide vtrum propo,:,
~ent,bus nobls,ens
tale qUidda,exiftere
admi{llll'i
l
'
,
fiInt. T H E .~.1dn,am?d<:c1ara. Fortè enim intellioe
mus. Jt 0 s.Dico guidé q~icqu~d p~tentia qua~u~;
que ~aaum eft,~e! a~ ~l1Ud age~d~, vel patiendull}
,a b allo, qua~~ls mlnlmllm ql11d a vilifsimo quo.,.
dam,&fi folu ierne!, quodIibet tale reueraelTè. Et
hac ~ns de~nitione ddCri~o, nihil ~lilld quàm po .. p~i~a ~~:"
en
~en~.1am elle: T H~. ,At vero poftquam in prxlën'~ia nmo
~pfi hoc mehus n1?1l habent,?oc,& ~cdpiiit. li 0 SI
Probe forfitan dewceps nobls al~quado & illis aliter d~cendum vid,ebitur. A tque id nllncerga ilIo ~
adml1l'um ratumqi maneat. TH E.Manet.H os.Ad
fpecierum amicos iam defcendamus, tu autem nobis iIloru~ fenfum interpretare. T li E. Fiet. Il 0 s.
Aliud e{lentiam , aliud generationem didtis, aItel'll!ll ab altero fecernentes?T li E. Ab[que controuerha ..~ 0 s. E~ corp?re quidem 1!0s pel' fenfu,ni cu
generauone. COmUnlC;lre, anima vero per ratio né
cum verae!Ientia:qultn femper [ecundum eadé &
eodé modo fefe habere : generationé vero aliàs
~er apparere alfeueratis? THE. A{feueramus. H0 s.
~ornunjonem ~an~l? :ir i omnium optimi, q lli4
111 am bobus elle dlCltlS? num id quod nos paulo
antè inducebamus? T li E. Qg! iftud? H 0 s. Pafsio_
nem velaéèionem ex potentia quadam, ab ijs qu~
.inuicem congrcdiuI1tur prouenienté.Foditan ilIo
rum ad hxc refponfionem, ô Tbcxtete , haud huis
pcrcjpis,ac me diuturna C4 illis cofuetudo ad percipiendu iuuat: T li E.Q!!.id,ergo refpondcnt?H 0 s.
Non dant nobls quod [upra adllerfus homines ter
ra genitos )d~ .elIèn~ia ~~éèum. T 11 E. ~id illud?
H,O s.. SUfflC.1et~m ~nt1,u definitionem hanc pouli.
vldehcet q u~ndo ahcUl agendi vel patiendi vis ali-
;\i.,.
quav~Imln1!~aadefi. T~E.Hancipf.;m.Hos.Ad All jI113r!1~.
~xc a~unt,qu~d generauo potentix agendi vel pa- gllo{,erc~~:
tlendl eft pamceps, eŒentix vero nlllla h Uilllin d ' feHn anl
"
0 1
(Cl
p~çç~uaconuemt. T li E. An non id qlloddicunt, gno .
ahqll1d eft:\t, 0 s. A,d hoc ~ no bis obijciendu, quod
cl;mus ab lIlts alJdlre cu pWlUS, vtrum alIèntian tur
ani~i cognofcere,elfentiam verô cogno[ci. THE.
A~1l'n:ant profeéè~. HO s. Cognofcere vel cognofCI a~lOnem, v?cat~s,vel pafsionem,vel vtrunque?
aut ah.u~ qUl.d,e pau) aIiud auté agerc, vel omnino
~eutru lftorul~altero participare vultis? Patet ~
1~ altero.nell~ru.Ali,oqu~ cotraria iIIorli q Ure [llprà
co~c,!,erat,nuc admttteret. T li E. InteIligo. HO s. Si
qUl~e cognofcere~agere aliçtd dlèt, cogno[d vero
pat~,quo c~gn~fclf pateref.E t idciçco efIcnti5 hac
rauone
pau ex lpfa cognitione côtingcret , d·li co-\
r. '
gnolcl(:~ quatenus cognofeit,eatenus pati:& qua
tenus pau(,eatcnus & moueri. n uod circa ré ftabi
' GlO'
rr d' ,
~,
OmOl a
1e• fi,e p' ~on pOile.
lClmllS. T HE.R eéèè.1I 0 s. ~id ueri.
vero?cllC per lou,e,reuera motu111, viti,animalT',f.1picntiam
�Sophifta,Ve1:deEnte.
'& manifefium habeat?:i ;, t:·Jgnoro. 1f 0 s. Ha.tJ,d
-ficile vfql,lam arbitror,~i quid enim no mouehi;"
vita & ani- neq; fapere,neque veneran :!.lanl,..Lélm '1; mente ha
~ur non fi;lt Caltem?vel q l' od non fi~tlqlr n~>n mollla8c mot". bere,Ced immobile confiftere?T HE . Abfurdum niue~~ur?,~ ns.vero nobi~ ~xtra h.~~ v~rilq; e{f~,aPPft,mis i~ hofpes,fi çoncedatur. HO s. N llnquld menté
rLlJt.,fjçnp.e Id potefi?-T \Ill. Ivhnlmç: çmnl\1' HO ~.
quiaé habere~vita. vero minimè?T H E . ~î jfih.uç?
'R,of' vtique recorJar.i {n pr~fentia dçbemus: T H~ .
~ale.f~?H 0 s;~9dde non entis nomineinÇ~rr?
. ~ q s:Anh~c vtraqueineaè illidicemus,nofamen
r
'ab c'o in anima contineri? TH 1:. At quona'm modo
gati cumam covçnirçt., deçl"rare nequi.uimÜs. Re• , 1. :1110 contineret? Hos. Vtrummentem,vitam, ani_I;:prdadsne? Til E . Q!;iqnirçcorder~" os. Nuquù;l
.,'
manihabere dicendum:iinmobile tamen cu omnicirc~ e~s llJod;~ minore.in dubitatione ver[amllI;?
.
no fit animatuh!,confifiere? THil. H~c omnia miT.1l Il . M~ht,quidé hofp~s fi ~odo diçi potefi,~~g\s
hi ratione caI:ere videntur. HO s. ~omo.tum 19itur
deficere nuc vldemuf. 1;1 0 s. Hoc ergo hic Fonatl\r
& motionem tanquam èxifientia ade1Ie fatédum . · a~n~iiLW'l?ofiq!.li vero t~. ens qua non ens e~ ç~up
_.T H E.OE.id'obi~at?l(.o· s.Ex hoe,ô Theçtete,féq ui~~~is ?pfc~Jrum eft vi(q~n,fpe::~ refi\lt deinceps,fi al
tur, mentem riulli rerum immobilillm, vfq'uam,
teru clarius velobfcnriqs videbitur, <X alterum fi, - nl!,lloq; modo, adeaè. THE. Seqllitur planè. H 0 s.
mili,t,er vifum iri; & fi alterum ignotum peilitlls, ,
• ' Vetùntamen fi fieri agitariq; cunGta cofentiemlls,
alt.~r~Hl qqpHue fiIl).~lit!!r fore ',Sermonem igirur
, :~' :, -hQc fermone ipfum idem ex genere rerum exifiel1- q~l::\p~1ll poifumus dece~~ifsim,e circa v\rlll1q; p:!'' tiûmauferemus.T H E . ~aratione? H0 s. Videtur
ri ter perfequamur.T.H E,.Scltê. HO s. Dicamlls pr~~ . . -tibi abfq; fiatue1Iè vnqllam p<?1Iè quo~, dicitur,fenè quo pa~o multis n:>n~inibus i?em hoc appelfa,
cundum eadem,eodem !.llodo,& circa ~dem? THE.
mus. T H E.E)Çemplum,ad h,qc iJ'lduc.1S. HO s. Homi
. Nequaquam. îl'o s. Cernis v[quam fine his mel1nem vnllrrïvocan~es),çO~qolllçntis multi~ qenom:Ï
lem, vel fuifiè, vel e1I'e? f HE. M inJmè. H0 s. Adllernamus,dlLcolQl,'es ~Upigllr~~;m"gniÇl,ldines at.tr~fLis eum omni r"tionum conatu pugnandum, qui
~Ui~1~Sl virtuççsq; ~ viti~,' in quibllS oml;li,Ql,.ls élfcimtia,prudétia,menteq; fublatis ~ ~uicquâ alllld
lijs9,; .permuhis non hominem tantum eO:~ ip,fu~
a~ueret. TH d;,t vehémëter quidem . HO S. N ecefd~sj,l)1tis,fed~ &. banu &: ali~ m.ulta,atque in.alij s fife efi eum qui philoCophatur,atq; ifia in primis ho
m~nter agimus.~odlibét enin{vnu pOnéçç5,.mul
nora~, propterea neq ue fermonem .i1l0~· ~1 m ad mi~t.a, deip,de multisq; notp.i,ni~u,~ a-pp~ll~m~\s: J,}t H.
' ter~ ~uicunqt:'tC..vnam fpeciem rerum vel plures in- . V ~ra narra5 .H0 s. Vnçle iu~ètj~bu~" vt arbfts?r,
aucentes,totum1tare folum ferunt, neque illos ;l\.'tar~o inge!lio fenibus adLÎé,rfand~ q,ccafiope ~~k
:dire,q ui ens mo.u eri duntaxat affirmant,: verum femus.. N a catin uo q l)ifqi 0 ~i içeJ;~ pot'(ill. q U,Od i~t
cundrnn- puerorum opinionem eamprre,henfi s 0pofsibile fit rilulta, vnQ~~ vnQ l11\l1~a eff'ç. QJ:apro
,
n'lnibus quotcuque vel fiant, vel mo~'én~ur, am~o
p~er exulçat dij hominerp bOnll diçj nO. 4tlunt" [ed
~~~d3 de-' fimul ens & omne vocare. THE. Vera loquens. boiuj qûidé2bonu;hoQ1iriern vero, hom~nr:m vO/il
IlltlQ entis HO s. An no vt decet ens [el'mone iam comprxhenri. nofüt.~nci,difii fxpentimeÎ'o~ vt arbitrar, The~t~
diire videmur?T '", E. Pror[lls. HO s. Papx, ô Thexte,in homines,c;! <\rgllt:ijs eiufcemodi ftudent, pletete;quanta nue in ambig~jtate verf..'1mur_~ nihil e~
ruql etii feniores, ~ $Ppter inopiâ fapientj~ hçc ad
nim aliud nunc prxter difficultatem conüd~r~!ldJ
mirant, & ~aquam magnifiçu 9,uiddi inuenerint,
noff'e mihi videmur.T HE . ~or[llmhxc?H 0 s. Vl.fe te~ere i~0:ant. T li E,Et maximè qUidem. H os.
:désne,ô beaU:lquàd4um iIlud penitus jgn~:>ramus,
Vt igitur cunétos qui,c qnquede eŒentia vnqua~
dicere tn de illo'nos aliquid arbitramur? THE. Et
aliqllid locuti funt,Cermo comprxheridat, qux de~
. ego_arbitror, [ea vbifefellerimu~ nos, haud planè
inf~p~ i~ter,rogado fub~jciemus, ta aduerfus hos?
q\lam aduerCus alios, quos fu pra retulimus, diél;a
·lnteJJigo. HO s.'AnilÙadllerte obfe.cr.o diligentius,
llum in prx[entia nos his çocefsis merito quis périntelligantur. THE. ~~nam ifia? H 0 S. V truin
inde ihterr.ogar~ pofIèt, vt & ipfi fuprà interrog~!l~,q~e ~!fentiam eum fIlC?tu fi~fulle iungemus, 'n~':
ui~tis eos qui Oluré cali du & f,dgid~ e1Iè volebat.
quealiud quicqu:lm eum ario quoquaD:l ,,[ed quafi.
\ H E~ Q.E.emadrnqdum? ,m~m?ra m.i~i. ~, ~laeet.
Ïi}uieé res, ~ornunicare nequei~ nqfiris fer:mo?lbs.
Hos': P!acet ve~~ i~'1i efficere conab?r,eodem moea.s 'p~;Oitll~ Se~ernemns ? An j~ jd~,? O1,n01a ~og:~·o ap.s te nuc qi.~~!:e.ré~!.qll.o ab i1lis~~taJi~~~4 rro~ mus,ta~qua,l?~feeri n~gula pofsi.n~?,An p~rt1l~\h-:
ficiamus.T H f.Optl~e. HO s. Motu ~ ~él;tu np~ne
cebi,t qUide,m ,partim mini,m,ç? ~ld (X 1115 pOt1~~
inuicé contrar'ia m~ximç nuncu pa~?~ , li Il .çur no?
mum T~ex~ete,eleauro[s illos. putamus?T H,Il J~ e..:
JI 0 ,s.f. ~ljmuero eaè illa 4~niliter_ajs~~ ~~q? p;ari(cio quid p.ra iIlis refpon~ç~~n, GUr)19~ figIHa,tl~,
tér, & vtrunq;.T Ill!. Ai.o cquide.}I, ?s.~'1do. d're
rçfpq~deqdo,quid ex vnoquoque (eqUltu,r ~xqu~vi:iuriqüe' & :iinbo àinëedis,tuc mOl'eri~r~diCaS?
liUt(t~?H 0 S. R eél(è a4l(lones. ponamus ergo. fi'VI!
T li Il.N ullo pa~o. 'H '0 s: 'f \n naref.ç>n~ 'g,riificas,
di~l=re ill<?s n,Hül euiqua vllo ~aao po1I'e 'lu:c,:ql1a.,
~ertia d fi eu.meŒe VtrllPque dicis & ~mbo? ,T H Il. <:4; hoc~ ~0,mm4picfI:e.N onne !p0tuS ~~ltur & .~\\~~S n~I,119;
~Itiocnt~s. - Ht? ~:~rgo tcrtili quid<ü ipfilm ens,cog,itas:~.tàn- mo~o ç1I'r,q.t,ia paJ;ticipa,b upt? T 1;1, E. N \tUa modo,
<}uàm fubillo motuS & fiatus conuneantur, comcért'e: 'H o '~. 1;'1 U,Ql erit illor.um al~<.l~10d cu~ neup'~l1~ndis vtraqlle ;.{tq·ue'eo~um in CilentÎa CO'111- t;u~l fit ~ ;.lf.çryçi(t p.articf;PS? ~ ~ f., Non erit. HO s.
m,~.?!onem refpici~ps (te , e!le a~bo dcr~011l1i1s.
$t:'\tim haç ~Qnft:llhonç.Qrpp~:).lvt videtur, penler-,
T li E.Videmur reuera tçrp um qUHidam IP,~ll;ll~ cn,s
f.·du.n.t~wm illo r.um dogm~~~ 9,ui moueri Oltl11i,a,
ya~icinari,quâdo fl19Jli 8é ftatü e1Ie d'icimpsr l,lOS. t4~il ~lIorl~l~ qUI fiare ,yt V~\ll'1 volunç:, ilC ~i\\Tn,
J:-If\~ de capjàjl~fi..Im çn~' ainbo i.fia motlts'~ {!a'tps i)1orumqlll fecundum,fp,e9çs ea qUa! funç "eo~cm .
•;
' a f ) nÔe'firedpr<ttcr~l~Ç(\liud.T li I!.Apparet .•ios.Ens
modo~&~CClln~lI~eadeq).~~èfeplper e~HliITJan~.
1\;' .1 iCaque ~U:lP.tc nat,lI\'a pcque fiat penitll~ , neqi mO- q~n~.r~ C.1!IP.'l/tn. e ad~llng lm ~.part~111 vere n:o\}en,
'.\ uetur. TH Il.Sic ferme dJcendllm. H() S~~9nam co
Ptrçlt~ y;~l'Qi~:tre dleent<;s\ THil.. S,IC efi 01JlDl11Q ••
~~t~tio conuertéda vt anim us de cntè ratü aliq uid HO S • Qiiinèti <'1 uicunq uëinÎ:cr~ \i çompB'fùlIlt
.. '1' •
omnia
AbfO quod pientiam,nnnquid ab eo quod omnino ae vere eft
;~~e~b~Œe abdlè prorfus eXifiimandlld~~e~le vi,uere ipf~m,
I/f
am
!'
•
�Liber.deci~usquintus.
13 2
omnia,interdum djuiJunt, fiue in vnum & ex vno
il1 infinit:l,fiue in ternünata'e!ementa diuidant, &
ex' his componunt : umi1~ter quidem U interdum
~d fieù ronant, fimiliter Ufemper :jn his inq~am
. omnibus nihil veri <;licunt,qu:tndoquidem l'cru ~ft
nulla èommixtio. THE. R 'eélè. H 0 s. Pra:terea '&
ipfi quà'm abfurdjfsimè [ermonem trafigererilUs fi
. nihil pertnitteremus a1terius rafsiôis cô~~nione,
a1teru appellari . THE . Qgomodo? H 0 S. Ipfo effe
drcafingu1a quodamodo vti coguntur,& ipfo feOJfum;& a1tero;& fecüiid u feip{um ,&'lnnumeris
hlijs': quiblls cum abftinere nequeantqu~n fe~m~
niblls fitis interferat, nullis aliorum rédargutL011l1~~s.i?digent,(cd, vt fertur , do mi hoft.em & a~~erfarium habentintu,s fttbmurmurante, tanquaabE.nrye1~~, Jhrdu illu Euryclem circuthentes femper in~~d~t.
" , V cru• CH
11.
,", fi1011'1 e.H 0' S. n,'
,'d ve
Prouerbll'" THE.
quo'd d"1C1S.!lC
~~ , l'O,U Olunia <;,im'mutua: comunionis habere dicamus? hoc pr'ofeéèo & 'lp[e'refellere p~lIi.lnt . 'T ~ E.
'~l btione? H 0 S" Q.!;onî~ & motus ip!è o~n~n?
quïefceret,& ftatus,'agitar,etur, fi inuicem comlfc~
'rétür.Hoc auté fumma quada necefsitàte inip6fsl
bile eft,motu ftare,fi~t6mue moueri. T 'H E. Cui' nô
HO s.Tertili itaque '[01u'P~fkftat . T H E:~a~è. tf ~ s.
EteniiI). vnum aliquod iftorum nece!Lmutrt eft,
'vel omnia , ve1 nulla, "el ali'a. commifceri, alia minimè: THE. N ecefIàrium prorfus . H 0 s. Duo qUi'dem 'rep'e'riri non'pbJ1U:nt. TH E.Non certè. ri 0 s.
.~equ!tur vt quicnnqt;ereaè .refpondere vult,' r~
li,qtl~ è tribus P?~e~'e debeat. THE. ~;l.X1~~.
~:~~. 9Ë-ançl0'liüHé~ a:i~'c,ôïre volu?t, ~ha ml~l
-m'e (eHue idem rehus a1ijs quod de lItens euemt.
fim quxdam ex1iteris inuicem coput:i,:~ur,qure
,clam minimè. THE. Patet. H 0 5. Vo.cà1iurh quip'pe liter,arum feri~s pe~ aliàs omnes tan~ tiam, ~,i~
~ulurn quoddarn protenditur,une qu~ nu Il a: l11Ul.cern li~erx vinciri }'off~nt. THE. Et m;rximè,quidem . H 0 s, An intelligit vnufquifque quxhrerx
<;lUi~U:5 congruant?ve1'arre opus dt, vt refrè id fbt?
T fi È:Atte. H 0 s. ~'l? T'HE. Gtammatlca. HO S.
N 6nne idem .circa grallillm & acut~rl1tn fOtlOS?
~ en.i m voces inuicern cofonas , diff'dnasue arte
ûigno[cit, n'mucus : qùi vero ignorat, mufica: exp·e~s ..'ï.H E. Itaefi.J-! ,<?~. E. t in ~lijs artibus,artiumq;
clefeéHbus ciu{ccmodi alia reperiemus. THE. Manifeftum id quide~ . H 0 s. Curn vero ~ ge~era rerum côdem pa~o ~u tL~~m, comm~nIonem habere dixerimus nonne [Clentlaquada fermones peragere debet, ~l1i(qui~ n:é!=è gual~age,l:~iaq~ah,b'us
c~ngruant,aut dil!Or1~rtt',ut ofteft,ml~, qU1nCtlam
per olhnia cogJ11~utlls fi lila , C~l1Ue?lat1t âde'o vt
commi[èeri pdf< int, & in dlluGombus ru!:f~:,
per omllia aIrera di'tiiGonis eft caufa? T H,E . SCle,tla
prorfus opus cft, acfall1C omnium ma,pma. H O,S.
~â ~gitur hlc aprcl1abjrnl1sJ."~ea:ret~?~ u~qu~~
per loué imprudetes in Hberahu hOmlmJ rcre~.tla
~ncï'di~;tS? Cumq; ~ua:rcrcm..us ror~ijfta~'; JUS
l11Uefll(~e vidcmUr pf))lb[0fnhu, THE. ~1 ~!fhu~~
H 0 , ~ ',Per gepera diuidet~ ; '& neq'ue çandé.m ~pe ~~
alrcram purare 1 11cq Ut alteram rur{us eandem efIe,
nbrl11c dialc':bcç ofHcium cff'e diccmllS;T »"E.Dice
mus profelto. H 0 s, ~icunquc hoc ttgere potcit,
vnam j~!!am pcrm..ulta, ,:,l'l09.~oqucrcor~lm p'ofito,}'af,m,n porre~l acut~ pedentit, & m~lr.ts qua:
cliucdx ~nter fl1ll~ !!){trlll~cus {ub vna çoprxhell
f..'l~,& lInam rurflJs pertora)lla,qux muhafunt, in
'VIlO copulatii,& roultas feor[um vndi<!; diftjnél:as:
:N
fi
pr
re
•
Hoc auté efi {cire,per genus di[cernere qul fingu- , ~ I;', '
la cOI~lUni~arevicifsim poIIi.l11t,& q uà nô po{[unt.
, ,1 . '
THE, Omnino. H 0 s. At vero dialeébcum opus
haud alter,i dabis, vt arbitr<?r, qua pure 1egitimeq; ,: '
phllofophanti. T H E.~O l'aao alteri dari po!fçt? ,'U"
H 0 s. Philo[ophum quidc tâli q uodam in 10co &
nunc; &Jn p~fterum,' fi quâ:rcmus, inueniemu's,
quanqua & liic non facile confpici poteft. Sed alia
raiione fophifta, alia philofôphus intuitu refugit OEOlTlo:,~
oculorttm. TÎŒ . ~a? HO s. $o'p'hïfiam pono,quia latea'h1cP
,
'b
fi
'
)o(op us
l~ non entis, t~n~ ras au ugit,& dfumrna cofuèttt- fophilta.
dme tcnebrIs 1111s offundltur ,idcirco ftlmma ditficu1t:te d,if~ernitl~r. TH E.Sic efi.~ 0 s . Philof~phus
aute entl~ l~Gl1~ l~e,a: ra~io~~na~i<~~e fempe: inhxrens, ob regl,ol1lS Ilhus fp1ç:ndon;m halld facile cernitur. Nàm vulgariumanimarum oculi dittinita_
' tis'radios fufl.inere non po!fUIH~ .T H E. Confeni:a- Oculi vulg.
neum eft ifta Gc n011 mimis quàm iIla [e[e habéie. riii allimar,~
HO s. De hoc alias c1arius,G pro voluntate licelJit r~djo~ d~U~j
él b'
S h1'ft a v;ro' ~~n pn~ls
"
Il.'
"
IlHaUS U r
tdra a 1~uis.
eH dlmitccI?-- nere JlO f/l6
us, quam lIrnClenter a nop.LSht çognitus. THE. [unc.
Egregie. HO ,s. Poftqul ~~go iryrér' nos couehit ex
generibus qua:di vicifsinl congreâi~quçdii penitus
difsiderc,& alia quidécu paüéis, alia clùn 'mùli'is,
nonl1u11a q uoq; per omnia omnibus coha:rere fequamur d'eü1ceps rationé.fermonis huillS i~ h'unc
m~dû c6fi~e~ate~ . N ~~ de oni,n.i,bus ~peciebusin9:ua ,ne mul~ltua1l1e confl1n~~:nur, venl q'tùfd:i'ex
IJS qux maXlm~ app~l1anr el!g~tes, primü quidem
quales qU-tq; fint,de1nde qua Vlm mutu't cômunfo
nis hab~iit, vt en~ atq; nô e~~,G nô poifumus perfÉi
cua pen~t~s ~o~lOn~ cor:n~rxhe~dere, f.'llté ~6grua
de lm dlfpuradl ratlOne n9 C:lrelmUS, quoad inueftigationi,s ~lliu~ cô~itio 'p atinir. ~od fi no~ eqs
velut imaginado efIe,~eucranôens dicemus,ïnfon
tes forGt:l11 euademus. TH E.Decet f..'mè .H 0 s. Ma- ,'.
xim:a verO omniii generaqux modo refcrebamus
ens ipillm & ftatus,&mot 9 .T H E.Valde.H o,s.Duo
ha:cinuicem mifceri non pofIè, eft diQ:um. THE.
Càtè. HO s. Ens vero vtriufq; miiceri:amboenim
quodamo~o funt. TH E.N il obftat.H 0 s.,Sequitur
vt i:riaunt bœc. THE. Scquirur. H os. An nô honi
quodlîbed duob 9 re1i!}uis a1téiü efi,Gbi idé?T H 2.
Eit.H 0 s. ~d ita nucidé & alierü dixllnus? N t'i9l~id ~t duo ~u~,da genera al~a qu'a tria {i.u periora,
ilh~ aut ne,ce ,arIo ~empc: adnexa?atq; ita q'U1tlque gen~rIbus cogltandu? An idé h'oc & altcrû 1110
rum ~uiddii enunciallimus,quod tamé nos, latuit?
THE. ForGran . lJ 0 s. At vero' mo.t us ftatus 0' neq'.
~
ft
'd
f)
)
a1tenl el~',~,cqj,J em. THE. ~~ pp cauümr II 0 s.
Q.!!9 d comunJter motum fiatumue vocamlis hoc
neuirüi11~ril efIèpote~:T ~ E, CU~?H 0 Sf. ~ja&
motlt,s fiaJ r~t,~ ftatus lude mouererur, Grca enim
~mho alteru ytrumuis jporu effééèü,cogerét alteru
I~ naturœ,fux tr~nfire cotrari il, vtpore çotrarij par
9
~lce:li'~' -: ~ E.Prors .H 0 s.Ambo ramé codé altcr6u~ PrartJclpant~: THE. Ne!1~pe. HO S. 1'01' e ergo dica~
mus,;~t mot,lI effe !~em veI alteru,aut !t;ttü fiinili- . [.. '
ter: THE. 1'01' ol1,cer~c. H ~ S; Sed pun9uid ens & ide:
quafi vnum qludda nobl~ c0I?itandu? THE . Fortè.
~ 0 5., At Gens & i~cm pibjlo in~~r fe diffcrilt,quo":
[les mottim & fiatu ambo e[[e dlcemus ambo Gmi
~iter ift~ ~~~m ficut Clltü ,~~nom'!,~;tbim'l1s, hoc aut
ImpofslDJJe.T fI E,AthoClmpofslbile.H 0 s.N 6 0
,
~
Il. , . ' ( "d ~ &'
~ a' , ,
,p ("\uod en s
teu 1g1 ) e ~ t:ns 1~u ~ ~ e. THE. Sic fermè dicédd. ;di nOJl Jill'
H 0 s.~r~~ t:rg o ~pcC1e prxter tres !i.lpcriorC$ ip': vnUffl.
furoidé ponamUS.T H E.Ponàmus·.Hos,N~nql1id
ipfum
1
1
J.P,
de
�Sophift~,VeI de ente.
jp(um alterum quinto 10eo ponendllm?vel hoc &
cns nominaduo vnum quiddam fignificare puran
dum? THE. Fortè.H 0 s. Arbitrortamenconeellurum te,quod eorum quœ [lInt,quœdam ip[a [ecundum [eip[a [unt,quœdam ad alia referuntur. THil.
~ldni? H 0 s.Alterum autem [emper adalterum.
nonne?T H E. Semper.H 0 s. Non tamen ita,nifi al te
rum,& ens inter [e longè differrent. Scd fi alterum
fpeciebus vtrifque participaret, vt ens, elfet vtique
aliquid eorum,qu<; altera fi.1l1t,alterum vtique non
ad alterum:nunc auté q uicq uid reuera alterum eft,
ex nece[sitate [eq uitllr, vt feeundum id q uod eft,al
terum fit. THE . Sic efi,vt dicis. HOS. ~intiergo
alterius ipfillS natura in fpeciebus, qllibus adiunxi
mus, ponere decet. TH E. Profeéto. H 0 s. Dicendû
quoqlle per omnia hrec illi difcurrere.efiè enim ex:
~
r. .. fi
~
,' vnumquo d qi a1teru,non
a llJS
per lUI)P
lUS natura,
fcd quia alrerius idere fit particeps. TH 2. Reuera.
HO s. Sic autem de quinq; figillatim repetendo dicam us. TH li. QE.î?H 0 s. P rinci pio, qtI od motus 0mnino alterum quiddam efi,quàm ftatus .ltane,an
aliteralferendum?THIi.lta prorfus.H 0 s.Non ergo
{tattls efi.T H E.N ullo paéto.H 0 s. Eft autem,exeo
quodentis efi partieeps:T H E.Efi.HO S.Rurfi.ls'mo
tus alterum cfi, quàm ipfum idem. THE. Ferme.
HO s. N on ergo ipfum idé efi. THE. N il certè. HO s.
Attamen idem quodammodo eft propter participationé.Omniaenim ipfo eodé participant. THE.
Summopere.H 0 s.Concedendûigiturfine controuerfia motum,& idem elfc pariter & non idé. neq;
enim cùm dicimus ipfam idé effc non idé fimili ratione pronunciamuded idem,quia ipfius eiufdem
particeps,fi himet idé eH.N on idé vero,qllia ipfuQ'\
quoq; alteru l'ecipit, quo ab ipfo eodé feiungitur,
neq, iIIud eft,fed aliud quiddam. ~amobré reél:è
non idem dicitur.T HE.Reétè nimiru. H 0 s.~inetiam fi quo modo fiatu ipfe mot~s a~mitteretlP10
tum ftabilem nominan: neqlla~ua ellet ablitrdum.
THE. Reê1:è, fiquidem conceiIerimlls è generibus
ql1xdi inui~em comllni~are vell;,quxdi ~ini~é.
HO s.At vero ad huius prms demofl:l'anone, quam
prxfentium refellendo peruenimus,quod videlicet
fic natura [e res habeat. TH p..Cur non? H 0 s. Dicamus iterum motum alterum elfc,quàm ip[um alterum, q uemadmodum aliud, q ulm idem, & ftatus
crat. TH E.N ccelfe eft.H 0 s.Eftergo &: alterum hac
ratio ne quodammodo & non alterum. TH n.Veru.
HO s. ~id vero deinceps? N um alterum ipfum,
quàm tria dicemus,non tamen à quano diuerfllm,
eum quinqj illa elfe confefsi fuerimus, è quibus vnum confiderandum prQPo:!i.timus? T H E.At quomodo?H 0 s.Nequecnim minorem iIIorum nU1l1C
rum,quàm fupdconftjterit, concedcre poffumlls.
~,Olltns in lraque nihil veriti ~ugnemus motum aliud effe~
~~lbll'1it. quàm cnS. TH F. . AUellcremus protinus.H 0 S. ~'\
re motus reuera non ens exiftit,& ens,quandQqutdem entis eft particeps. THE. Manife!hl1n id qui:dem. JI 0 s. Seqllitur itaque non eus in 1ll0tll, & in
alijs generibus omnibus elfe. N am in finglllis altenu s ipfius natura,dum alteru vnumpnodq;, quàm
ipfl1m ens cfficit,nol1 cns efficit fingula:atquc ldço
cunltafimiliter non cnti:1. hac de cauf..'\ prredicabimus,& quia ente parti ci pit, eLfe iteru dicemus,entjaép~c v~c~bimus. TH E:FortalIè.H 0 s.Ergo circa
fpecie quahbet ens ~Lljdc multiplex eft non eos autem multitudine inhnitu. TH E.Videtur. HO s. An
nonipfumquoque eus aliud) quàm vnurnquodq;
J33
aliorumeft dicendllm?T H E.Necefreefl:. Ii 0 s. Ens
itaq; quor numero alia fi.tnt, totidé non eft ip[um:
nam eùmillaip[umn~mfit,vnum quidé ipfirm eft:
alia vero qux infinita [unt l1umero, non eft. THE. .,
Ita penè dicédum.H 0 s. Haud [1.nè turbari nos his
decet. fiquidem naturagenerum mutuam commu
nionem habet.S,iquis aute minus ha::c accipit,fcien
dum pofitis fuperioribus,cocedi hxc infuper opor
tere. T H E.Atqi dicis.H 0 s. Videamus &hoc. THE.
~fdnam? HO S. ~otjes non ens dicimus, vt vide
mur ,nequaquam entis contrarium dicimlls,fed alterum q llidda folum. THE. ~omodo? H 0 s. Ceu
cumaliquid nonmagnumdicimus,oon magis par
uu,quàm a::quale eo vocabulo fignificamlls . THE.
Siceft.H 0 s. Nonergo contrarilltl1, qllando nega- Q!J~o_ ne..
tio dicitur ,fignificari fatebimllr:tantum vero dun ~atJo (otrarr'.
b'Imus, quo'd non, & neque, a l'lqUl'd gnificat.
numnonfi.
taxat, allellera
ex ahorum numero fignificant, quando nomina Non.
antecedunt, ÏlllÔ quoties antecedunt 1"(;5 ipfas, circa q uas nomina negationes fèqu(!ntia pronuocian
tur. THE. Sic eft omnino. HO S. Hoç prreterea fi tihi videtur .tneditemur. THE. ~iddtud? HOS p.I- . Meditati 0
pfius alterius na~ur~ eodem modo,quo ~ [cientia, l~fius alteconci[,\ videtur. THE. ~o pacèo~.I-\ 0 s. Vnaqui- nus.
dem eil & illa,pars autem illius in nliquo l·e{idens,
tlgillatimqi, detqminata, cognoméq.l~ proprium
(:ft fortita ;quocir<;a nmlta: artes fciellti;tque eUè
dicuntur, TH E.Prorfus.H 0 s. Nonne ôç p;t~tes l1atura: ipfius alterius,qua:: vna eftli~em quod ~ par~
tes [cicntia: patiutur~ T H E.Forfitan. Ver~ qu~ ra.
tione,dicamus.H os.Efi pulchro pars aliqua ipfius
altefil1s oppofita~T li E.Efi~H 0 s. tIâncne omni co
gno~éço carere diceqlUs~an rotius cognotninari?
T li E.Cognominari. ~odelljm non pulchrü vbi
que prollunciamlls, hoc non ab aBo quoqui ~l~~l'um cfi~quàmà pulçhri natura. H 0 s. Age itaq; ad
hoc refpôde. T ~ ' E . Ad qui~ re[pondea? H 0 s. C\lHl
aliquid in parte quadi entiu determinatil fit, furfusq; al~c~i ~ntiü oppol1atur~contingatnç ita, non
pulchru dlC1?T H,E.15 a . H ~ s. Re\leraf~quitur non
pulchrllm elfe ahq,-ud, quado quidem eft illl1d cui
opponitur. TH E.Reaè admodil.H 0 s. N uquid ex
hoc fermone pulchru magis in numero entiû, non
pl1lchrum minus ponendUm?T H E. Nihilo magis.
H 0 s. Similiter ergo tam non magnu,quàm magnû
cffc dicendü.T H E.Similiter.H 0 s.~inetia non iu
ftum feeundu hrec ac il1ftum ponemus: vt alrerum
altero nihil magis fit. TH E.Abfqj dubio.H 0 s. Ea- Probatur
demq; crit de creteris ratio, pofiq ua alterius ipfius quod non
natura,è genere entiu effe apparuit. Ea vero exifié_ ens Û,.
te~ necellè eft, & partes eius nihilominus exifiere.
'1' H E,~id probet?H o s.Oppofitioipfaql1œ eft in
ter parté naturre ipfius alterills,partému<: enti~, nihilomïnns fidiétl1 fas cft, quàm ~ns ~pf~m eiIentia
c:ft:ncqi cotrariu illius, fe,d alteru qUlJd,d~ du~ta~aç
flgpificat. TH E.P<;rfpicue. H 0 s: ~a,lg1tll~ Ip[am
flppellabimus?T H f!.Copfi~tvtJq; quod non ens id
quod nobis fophifire gr~t~a qu~fitum ~dç ip[um
Çfi.H 0 s.An yt dicçbas 111h1lomplUs,quam ca:tefo
TUtTI q\.licquam ç1f~ntiam habçt?of9rtetqll~ audaÇtcr iam dicere,quod non ens firmlter natl~ra fuafll Quàd n~n
habet,qllemadmodum m:1.gllum crat l1'p gnu, pul- ens firmitcr
ehrumq; çrat pulçhrum,.1C ctiam non magnum,& habet n;ltu11
>E d
'.n.
•
rOlm fUOlm.
non pu c 1flUll· 0 emqj pal.LO non ens, fecudum
idem erat,& eft non cns ipecics vna mllitis alijs entibus ad nl1mer:ua. N uquidvltcri 9 circa hoc Th e~tete dHfidimus? 1; H E T. Neql1aquam. HO s p.Ad,
m
uenisnc
a
J
�Liber décimusquintus.
134
uerdsne quàm longd. Parmenidis mente diu~rti
den.nire. quod fi penitus è medio tolleretur ;nùIIà
mllS?T li E . C t'lrnam? Il 0 s .Illius limites tran[grefsi
de reloqui polfemus. Tolleretur autem fi conce[.
{umus, dum vlterius quàm ftatuerit confideralli~
[um elfet ntlllam eHè rerum commixtionem. THE.
Reac?:idquidem. Verum quade cau[a,nuncoratio
Carmina mns & oftendimus. T Ii E . ~O paao? Il 0 S. ~o
P.umenidis niam,inquit ilIe,l1unquam, & nullo modo funt
den.nienda fit,non intdligo. HO s.At fonè hoc mo
,
entia.Sed tu qurerens ab hoc progrelfu cohibe m~.,
do percipies .T H E.O!:!..O?H 0 s. Non ens conftitic v.
'" ln GTrzhco tem. Hrec ille. Nos autem noo [olum, non cnua
num
quoddam reliq uorum generum eXiftens', per
}O<;Itur
e. rr ft
r: d
fi
'r.
' d
omniaqua:funt,diffufum.T HE.Conftitit. JI 0 S P.
reCpondet eue 0 endimus,le qUct 1t ooncntIs ~peçl,es ,enlOHoC. quod, ftrauimus.Cum eoim oftenderemus alterlUs lpfius
Confiderandu/11 ergo deinçeps, vtrum opinioni at
quia no pla- naturam e[[e, perq\ omnia entia diuiG'l111 a5q ~e cliCqu.e orationiimmifceatur. T Ii l'. Cur fHO s.~~
ceba~{i' pez- perfam inuicé, tunc partem eius oppofit:l e~uod
nia fi nullo modo his immifcetur, vera elfe omnil
rerrol •
ft rr' r:
'
neceiTe dt.fin<\utem mifcetur,fal[a opinio, orati6.
Ficinum Ce- Guiufqueense ,ellçJplUmreveranon ensa erUlClltus.
mus, Til E. Vera prorfus,ô Hofpes,düd[[e P1ihi viquefalC'l exoriuntur. Diçereenün &opinadnon A neore
entia,hoc ipfum fal[um eft,orationi & cogitationi fal;t~S,3fll
demur. Il os. N emo itaque dicat, quod poftqu~m
contingens.T HE.Siç ~ft.li 0 s . Cu~vero fit falfitas, lime deçC'
non ens entis contrarium oftendimus, aife ipfum
deccptio requitur. THE,StaÜm.HO$.Ortil deçeptio~ prio lk"
. di cere audeamus .!N os 'eniin ii'diu vale ci diximus
ne,neçeiIe eft fimulacris & imaginibus phantafif1.:"
qui roget, quod c'ontrarium eft alicuius r~uerafit
que cunéb repleri. TH E.N ihil rep~lg~lat . Il 0 S. So. nécne,& ratione quadam fubfiftat, aut raUone ca·
phiftam vero djcebamus hunc in locum confugif""
~i poûtlO reat.~od autem nunc diximus elfe non ens, vel r;
n~ non crbe- probare debet,qui minus credit, vel fi reprobare no
fe,dll mf~l!ilm nullo mo~o e[[e diceret,quia no ens
dH, repro a
r d'
nemo cogiret, vel pronuçiet, eum non cns nulla ex:
rc;debet:qui valet, eoufquecredere, quoulq~e contra lcere I?eparte fit eIfentia: partiçeps. T Ii E :r ..Sic dt diétum.
r~robare , quit : quod videlicet genera i11l.~Jeem fi nt, comr~l1x.,.
no valet, crc ta,ensque & alterum per [e inulçem perque ahaoIi ~ s. Nunc autem hoç enuslarticeps nobis 'appa.
de.e debe~. mnia penetrando, fC!fe mutuo capi~t,' du~ alterum
ruIt: quapropter haud vItra hac quidem parte pugn;lbit. Fortè vero diçet,qua[da~ è [peçiebus,çum
ente participat. E~ en~m o~ partlclpatlOne,~ hu . .
iu[mbdi,non tame eft lliud Ipfum 'luo partlCll?at,
non ente participare, quafd;tm minime, orationé,
(ed aliud g,uiddam .Cumvero aliudfit,q~àm;iplum
~ ?pjniQn~m ~x iIIorum numero ellè,qu~ non par
eos, neceiIario feg uitur, vt non ens elfe dlcatur. E ns
t1qpent:&ldçlrco Facultatemillam phantafticam . h rI'
quoque ex eo quod eft ~pfius alt,erius par~iceps, al.
fin}ulacrOfl1m. magifiram,in qua illum.locauimus ~,lS pr.~ull
rr
' Hlca 11 ... •
tcrum quiddam ab aliJs ge~enbu~eft dlçendum.
pu[quarn clle çpntendet,poftquàm opinio orati6.. croruJll~'
Cumq; alterum fit,quàm rehq~a c~a,a, neç :num
quç cum no? ente nullo modo participant:falfum., giftra.
nliquidexillis, neq,ue cunétaaha e)Çlftlt, fcd Ipfum
que nihjl elle diçet,çum nullfl communio talis repe
quoddt duntaxat, quapropte~ ens abfq; dU~i~ in
riatlll'. ~mobrem, quid O!-"fltio fit opinioque &:
phantafia,pdmo inueftiganduHl, vt his dedaratis,
plurimis pl11rim~ non eiLE t aha q~oq,ue fiml~Iter,
tam vniuerfa, quam fingula mUltlf.'lWlm qUldem
eOTllm. eum non ente cOJllunionem çonfpiciamus:
funt,& multifariam non [unt. THE T, VCftl narras.
qua infpeéta,f,'llfum eir~ aliqui!1 Qftendflm~ls:cum"'l
H,O S. S iq uis contrarijs hi[ce conue~fionibl~S n.dem
que hoc oftenderimus, in eo Sophiftam, fi quidem
non prreftat, cogitare,debet, vt mehora, quam hxc
reus eft, v.inciamus,Flut etiam ilium abfoluétes, alio
inducat.aut fiquis quafi arduum quiddam inuenequodam in genere deinde qureramus. T ~ E. VerUllJ.
rit,galldet nunc huc, nunc illllC fermones trahens 1
omnino videtur hofpes, quod <lhini~io de Sophi_
is fciat haud G'lnè multo fiudio digna [e cxcogitafra pr;e~iximus,quod videlicet prrehéfu difficile gl!
uilfc, quemadmodum [ermones hi teftantur. Hoç
nus hoc prorfus fit. Multis enim obijcibus circuncnim neque egregiutTI aliquid, ncq; inuentu diffifeptus videtur, neq; ad'eum peruenire quis poteft,
.cile eft,fed iIlud ardnum atque prxclarum. T Il ET.
nj{i prius obftaculum quod obiççjt iIIç, fubmouç~idnam? II 0 s. Q!lod ~ fuprà diaum eft, vt his
rir.Et nUnc quidemvix t:J,ndePl obieçbonem iIIam
tanq uam If!ujbus omifsis,ea qux ~adem plFln~ funt
euaftmus, q ua non cns nullo modo eUè intuleraç.
redal'guerc vnaquaque i,n re pO[SlS: fiue quo,d alte:
Continuo tiquidé aliud ohieétum. V nde oporter,
J'um eft idem fiue quod Idem,alterum, atq; IdeadQ
~ oratiOl1cm,& opinionc falf.'ls elfe poiIè ottendevtrunq~ ratio~e eiIè conuincens. Nam quod idem re,aç forfitan poft hoç aliud,aliudq; poft illud,nul..
efi,alte;um,aut quod alterum, idem ctii quoquolus9; terminus inuenietllr. Ii 0 s.Forti animo pçrfe
modo elfe, ~ quod magnum eft, paruu~n, & ,q uod
qlll, Thea:rete debe~,quifqllis progredi, vc1 aliqu~
fimile di[simile etiam fit oftendere:&cotrana hOG
~O, lOCo qu~d e~pH, potç/t. ~omodocm quiin
paéto ~onneéterc, haud ~eraredargutiO cft, fcd vix:
iihs hçfitet,ln ahJS audea~vnql1a? N am qui Hiis ;lUÇ
L'~l
'1 ') tE' ,
, ProuervJ
leuiter rem atûnIYens rudisq'i & nuper nata. T Il E.
l)~ 11 e lCH,aut retro ,n:pell~tur, flupqua, vt pro~cr
b
,
b
'1i
Omnino ~uidem.1I 0 s. Nam omne a , omnl ecer~
blO Kr~tlr ,cxp~lgnabl~ vrbc. N une vero poilq lla11l
llercl, ô ado)e[cens optimc & inçoncmnum efr, ~
q uod d~cebas tr:J,n[a~u nobis cft, & ingens prOpuhominis muficç philo[ophixqul: pror[us expert~s.
gnaculu çap~Um,rehquFl poithac minora, leuiopi..
T u E.~amobrem rH 0 S P. Omnis pcnims oratlo
<;],uefupe~[\lnt, THE. Prœclan! 10queris.H 0 s, Oradelctur, fi vnllmquodque ab omnibus fegregatu.r.
tlo~em Itaq; prim.o, fiçu~i diaü cil, opinionémuç
çaplanJUS, vt daril1s oftendamus, vtrum non cns
Nam proptcr mUClIam fJ?çcierum copulam orauo
co{lim ,T H Il,Sic dt H 0 s. Aduerte obfccro,qulm
hxc at~ingar, an vero omnino finç ambo,falfumq;
•
oppprtunè nUnc :tducr{us ifios pllgnantes coëgi.
Jleutr~m. T H~, Optime. HO S P. Age quemadmocos, vt altçrum alteri comi[ceri pcrmitterent. T li E.
dum clrCafpeçles,& Jitçras diximus, fimiliter circ'l
Ad quid maximè? 1\ 0 s. Ad hoc yt oratio vnum,ali
nomina l' u7fllS ,exeo~iteml1s. Vide~ur en; 111 quod
q li id è generibus fit, hoc enim fi priuaremur, phinunç qpxntll,r l,ta fcic,h~bcre. T Ii E. ~id potifsi
i
)o[ophJa vt plurimum carcremus.Oporcct prxtcrmu11'l de nom111lbus vISlntelligi? Ii 0 S Il . Vtrum 0~;l in pra.:[enti;l çommuni con['Cn[u <! uid oratio lit,
.tpnj;1 i11"içqn çonsrnant,;lut nullum,aut qUCi.qa.m
(;on[onent,
no
*
1
�S op'hifta,VéJ,de ente.
èon(onent,alil dHfonent. THE. Patet quod quxdi
congntllnt, quxda mÎnimè. It 0 s. Forte: tale quiddam :lis, q uod q lIX confequenter ditta ~liq uid exprimunt,!n uieem eongruunt: quç vero continuafi~:C voces ta nihil fignifieant,non conu'e niunt. THE. ~omo
t~~tciigru~- do?qufdue dicebas?fI 0 s. ~od inte1ligere te,& (.1,qU<too.,
' ten putaUl., D UO nanque fiunt genera deel aratlonu
earum,qux eirca dlèntii voce fiunt. T H E.Q~.o pa
litO?1t 0 s. V num quidem nominum genm, verboru
Verbum. 'alterum. TH E.Die vtrunqi' HO s.Dec1arationé qua ,
a~Hones fignifieantur, verhum dieimus. THE. Sa- ,
Nomen. nè; HO s.Signum autem vocis agentibus ipfis impo
fitum,nomen. THE. Prorfus. fi 0 s.Ex folis nomini
·bus ordine prolatis oratio nunquam efficitur ,neqi
rurfus ex ver bis abfque nominibus pronunciatis.
TH E.Hxe non didid. It 0 s. Côftat vtiq; quod alio
intendens animu paulo antè aifentiebare.nam hoc
ip[um eft,quod di cere volebam', quod ifta fi folum
ita continuata pronuneiantur, orationem non f..tdunt. T H E.~omodo? H0 s. Vt vadit,currit,dormit,& alia verba qua:cunque aétiones fignificant:
qua: fiquis fubiungat omnia, nihilo magis arationem facit. TH E.Sic dl:. H 0 s. R urfusque cum dicitur,Jeo,ceruus,cquus, cxteraqi nomina, qux ipfos
agentes fignificant,nondum hac contimiatione 0ratio vila conficitur. Nam qux proferuntllr, haud
ante lttionem, ve1 attionis impedimentum,lut e((entiam,fiue exiftentis rei,feu non exiftentis often'dunr,quàm verbl nominibus mi[cea tur. Tune vero primum conueniunt, ftatimqi fit arado, & pri.
ma horum complexio,prima oratio eft, etiam Ii, fit
lll a Ora- breui[sima. TH EIQ!!! ifthuc inquis?H 0 s..Q.!ynd 0
lIi~s~C brc- quis dicit, homo di[cit, orationé hanc eilè ais prillIa,ho_ mam atqi b
' r · ' H E. E'd
- 0 s. T unc 1ar.
lllodir.·
reUl1S1ma?T
qUl C.H
Clt.
nè dec1arat aliquid de his,qux (unt vel fiut,aut fueTunt iam,:lUt erunt.N eqi nominat tantu, fed & definit aliquid, verba nominibus copulas. Ideoq; nô
modo nnminare, verum etia loqui ipfum dicimus,
taliq; contextui nominu orationis nomen indidimus. TH E.Reaè.H 0 s. Enimuero quemadmodum
res aliqua: cô(onant inuicem, v-t [upr:\ diximus,aliqux diHonant,ita & fign~ vocum,qu~dam ~equa
quam eonueniunt,quxda congrue~tJa oratlOnem
conficiunt. TH E.Prorfus.H 0 s. AecIpe & hoc br.eue. TH E. ~ale iftud? H 0 s. Orationem neceife eft
quoties fir,alicuius eflè elfe orationé: nullius cnim
dlè orationé impo[siblle eo.. TH E.Ita videtur.Hos.
Nonne & qualé quand:i el1è ip(am oportet? THE.
Oportet (anè. H 0 s. Animaduertamus obfecro di li
genter.T H E.Decet.H 0 s. Affera orationé tibi, rem
eum attione per nomen'verbumq; coniungés ; cuius auté or:\tlO fit tu dieas. THE. Efficia, vt pot.ero.
H o "S .Thea:tctus ièdet,nu aratio ifta prolixa? THE.
N on,fcd mediocris.H 0 s. Tuum eft nunç dicere,de
quo& cuius arat~o eft. THE. De me videlicet,atque
mea.HO s.Hxeetlam?T H l!.~a:nam?H o.s::rbca:te tus hic quicum ego nuc di[puto, vollt. THE. N emo de bac quoquealiter dic~ret, ni Ii. qu?cl dç me
mcaq; Cft.H 0 s.Dixlmus quale qua~da dIe orarionem quamlibct oportere.; H.E.l?lxlmus.H 0 s.Ha;rum autqualem vtranquc cHe dlccmus. TH E.Vl1;\
verâ,alteri f:1Ifam.H 0 s. Vera oratio ca qUit [unt, vt
[unr,de te prxdicat. TH E.Certè .H 0 s.fllf.1 aût,alia
quàm qua: funt. THE. PrOfcttO.H 0 s. ~a: nô funt
ergo,quaft fint al1èrit. TH E.Sic ferme.H 0 s.Et quç
reuera funt,alia de ~e dicit. M41~a 6guidé t:ntia elfca vnumquodq; eile pr'idiximus,multa quoq; non
llt
. 135
entia. THE. Omnino. H 0 s. Primii quidem neceffe
eft orationem i11am, quam fccundo loeo de te protuli,fecundli orationis deflnirioné, vnam quandam
ex breuifsimis elfe. TH E.Sic cnim inter nos eonucnit.H 0 s. Deinde exprime,nu alieuiils fit: THE. AIiCUiUS.H 0 s P. Si tua non cft, alterius multominus.
TH E.Patet.H 0 s. Si nullius eft, neque aratio pror{ilS eft. N am oftenfum cft,fieri non polfc, vt qll~ 0ratio cft,nullius orario {it. THE. S.citè.H 0 s p.E l'go
quoties de te altera ira pra:dieanmr, ac fi eadcm ef(ent,& qux non funt, perinde ac fi fint,.huiu[modi
qua:dam ex verbis ae nominibus compofirio proculdubio fit orario falf.1 . THE. Vera ;dmodum 10queris. H 0 s. ~id autem de cogitatione, opinione,& phanrafia dicemus? nonne iam conftat quod
h,:e omnia genera,tllm verl,tum falfa in animis no
ftris efficiuntur?T H E .~arltione?H 0 s.Sicintelliges facile, fi prius quid vnumquodq; .iftorum fit,
quove inter fe fingub diff"erant,acceperis. THE. Ex Qpid cogihibe modo.H 0 s.N onnecogitatio & orario idem? tatio, nacanifi quod eogitatio dicitur ilb ipfa fine ftrepitu vo dcm or~tlo.
cis interiar colloemio,qua fefe anilbus nofter a11oquitur. TH E.Penitus.H 0 s.Sed per os effluxus pro- 0 .
hdonis ab illa orario nuncupatur. THE. Verum. rauo.
HO s.Q.!;!jnetiam in orltionehoc animlduertimus.
T H E .~d ?fI 0 s.Aff'irmationeminquam,& négationem. THE. N empe. H 0 s. ~ando.igitllr hoc in
anima per cqgirltionem filentio fit, potéftne abo, Opinio.
q uàm opinionis nomine nuncup:ui? THE. N equa
quam.H,o s.~d vero?cum non per ipf.1m, (ed per
fen(um rur(us tabs pafsio accidir, potéftne aliter,
qU:lm phantafia eognominari? THE. Non aliter. rhantafia.
li 0 s. Poftquàm aratio partim vera,paJ.:tim f.1ICùffe app:uuit, cogitatio vero interiè"r ipfius anima:
colloclltio,opiniovero eogitatiois côc1ufio,in qua
opinionis [eniilsq; comixtio reperÏtur, necefTariü
elfe videtur, vt c ogitationes opinionesqi partim ve
rx, partim falfa: fint : qlüppe cum fiht drationi cognatx. T H E.Nihil repugnat.li 0 s'. Adlierdsne nos
f,\Cilit~s,qu:lI? p~tabamus?orationé & cogitationé
falf.1s lnterdu e{le in\lenHle? Mctuebamus f.1nè ne
opus ir~ituIl} & inexplicablle ifta quxrentcs aggre
der~mllr. TH E. hdllcrto.H O'S. Ergo ne in reliqllis
animu deijciamus: veru poftquàm patefaéèa[unt
ifia,fuperiores ill~~ (ecundum [pccies diuifiones in
memorii reuoccmus. THE. ~ales?H 0 s. Imagina
r-iam artem in duas diuifimus, a[similatrieem [ciliC:,et & phanrafticam. TH E.Sicegimus. lI 0 s. Vtra ve
ro ir arte foehiftam collocnremus, ambigebamus.
TitE. Profe?èo.1t 0 s. poJthanc ambiguitatem repente profundior c:merfit clligo, çum fermo iIIe
cllnfus dllbius inferetur, quod neqlleimago, neq;
fimulacrum, neq; phanta[ml omnino vfquam co.,
quia nullo modo, vfquam, vnquam fal[llm ~xtet.
TitE. Vera narras.1t 0 s.N unc .autem r~ftquam lp
plruit q lidc:m aratio, appanut & Op'OlO fali;1,pof
tibile dl fimulacra quxdam rerllm verarum a:mllla elfe, & ab hac difpofitio ne artcm ~eci piendi manare. T JI E. Pofsjbile eertè. fi 0, s. ~i~etiam quod
in his Sophifta verC1tur ,eftnc a nob15 111 [uperioribus coneeililpl? TIl E. Eft. It 0 5 P. AdnitamuJ" itcrum bifada m gentlS propofitum partientes [f!mper:ld dexteram progi-edi diuifi partem, & ql.lx cu
Sop)ülb qu0'lu~ ITI?do communicant, circun[pi
ce~c,yt çommuOloOlbus omnibus amputatis proprIam elus [edcm l~que effigiem & nos ,i rltueamur,
& his qui ad hlliufmodi dHdplina: progrcl1i.lm na
m
ij
ttlra
�Liber decim.us-qui~tus.
tura acceôunt, quàm proxime oih:nôamus. T H~,
Probe.H 0 s. Nonne ab initio artem efficiendi vna,
acquirendialteram partientesindllximus? THE A.
Certè.H.o s.Diuifa pofimodum acquirédi arte fub
ca Sophifiam imagin;tti [umus in ven;njone,c~rta
mine,mercatura,& huiufcemodi fpecjeblls, THE,
.Sic prodils eft aÇl:um. HO S. N llnç vero ppftquàm
imirandi quoqi ars Sophiihm c6plex ae'fi, c.onfial:
in primis anem hjlnc dfidcndi arté eiTè bif~ri5. di".
uidendam. Imitatio quippe, etfettio qP:f9a efi, fi ..
mulacrorurn fciliq:t non veranJ rerum, quePl;tdmodu fuprà dixiJnlls. N pnne?T H E. P~ocudubio,
HO s, Etfettricis igitur faqIltatis ~u~ primum fin!:
partes. T H E.~re?H 0 s, Diuina & human.a, THE.
Nondumintelligo,H 0 s.Si mo!io qu;r initio cjiçb
{lInt, recordamur, etfettricem facultatem dicim llS
vim qu;mdi, qure cauf..ç:fi, yt fipt po!l:ea, qll~ .ant è
!lonfuerant.T H E.Rç:.cordamur.H 0 SP, Apjlna lia
çunéb mortaHa, planrasq;, quxcunqi terra~}Ç femi
lli.bus radicib ~suç nafcuntur, & q llrecunqi inanimata in terra çonfifillnt,fiue liq ll~fiefj pofsint,fiue
110n pofsint,nunquid alio quoqa opifice fill>ric;tt~,
quim Deo,fatta elIè, cum prius non fllilfent, dic~
pms?an mlllton~m doétrinilm fç:rrnonesqi fl=Çtabllpur?T H E,Q.!:!.orum?H 0 s. Dicentium, ift~ natuq
~pfa gigni à "auf.1. quadam formita, fille mente hreç
pgente : vel cum ratione potius [cjen~iaq ue diuina,
. qua': ab ipfo Deo fit orp. THE. Ego fort~ prOpteT
~taté pleranq;,tnm hoc,tum aliud opinor. In prre{entia v~rp a,d. tl! re[piciens,put;lsque ex#Hmare te,
per D!=um hrec omniJ gigni,idem ipfe quoqi~xifii
m,O.H 0 s.Rettè admodum Theçte~e.l\.ç fi ~e put~
remus in pofierul11 aliter opinatllrum, nunc raçlO~e fimlJl ~um n~elfélria q uadam perfuafionç, vt no
bis cred!=res effic!!remus. QE.oniam v~ro çjus ingepij elfe te IJ9ui, VJ; etiam fine noftra demonftratione vitro ad ilb fis profçé~urus,ad q ux nunc trahi te
qicis, ~imiçtam. Nam fuperuacua difputatio talis
dfet. Ponam vero illa, qure natura gigni dicuntur,
arte diuina fieri:qux auté ex his ab horninibu~ cqponuntur,humana:atque hac ratione <;luo dfe?l:rids facultatis genera, hum<lnllnJ. vidclicet, tx diuinum. THE. Prreclare. H 0 s. Cum verodux fintartes, vtranqi bif'lria diuide. T H E.~î?H 0 s. ~em
admoçlum ars etfe4rilj: vpiqer[a per latitupiné eft
diujC1,ita nunc per longitudin~m diuiçlatur, açque
ita quatuor illius partes efficiutu~,~ure quo ad 110S
humanre,dllre iteru quo il~ de os ~hUln,~! T l-J ~ . p~o~
feé'to.H 0 s p.Ex his quidem rurfus ahter 119,nc dl~l
fis, vtriufque p.iutjtjo~JS pars ~na eft effettnx, reIJqux autel11 iOlflgio:mx nomWil11tur. vnde,r4r~lls
efficiendi facuItas induo diuiditur. TH E.Dlca§ lte
r,um quemadmodum vrraquc.H 0 s. N,OS vtiqu~ ~
a~imalia cxtcra, caue ex qui bus ifia glgnuntur l~
gnis & aqlla,horumque germana,àDço omnJ:l
procreata fcimus Gl1gula illa effett:y arque opera
annon?1' H E. Nempç,H 0 s. pofi ha:c hor~mfimp~
]acrafequlll1tur, cliujna quadam ipdufina propulta. T H Il.~ali?H p s.Phantaff!lflta enim qua: dormien~ibus occurrunt, quxquc in die per {ç ~b~q).l~
arte vldentur,vmbra q uidem çum tenebr:u Iglll un
fcentur: duplex autem, qU;l11PO hun çn propri!-Pll
& extraneum circl pcrfpicua leuiaq uei 11 vn Il coocurrens,{çnfumque contrariUfIl foli;a: viGonis pr~
bens,(peciel? efficit. TH E.Duo ergo [un~ iH:a dillipa: effettionis opera,res videlicet fingulç,fingultlS"'1
que (es fequen~ill fimulaçra~ li 0 s. i}rs ilu~é l}uPl<\-
na,nonne per architettlld clomum rabricat,per pl
tturam vero domus imaginé,veluti quoddam humanllm infomnium vigilantibus f.:.aU?T H E. N ulli dubiu.H 0 s. In ali js quoq; fi militer per duo partiendo,gemin:} op,era dfetèricis nofirre aébonis in
u.enieJ11Lls. Ipf.1.m quippe rem principali facultate,
imaginé vero xmulatrice iIIa facientes. THE. Nue
l11e1ius jn~eIligo,ac duas bifariam po no effettricis
r~ecies f..'lC!Jlta~is, Primo fiquidem in diuinam partlor, & humanam fecundum alteram diuiGonem:
iècundum.vero altera in rerum ip[arum & in imaginum effettricem. H 0 s. Reminifcamur obfecro
duo diJÇU[c nos imaginarix facultatis genera elfe
oportere,afsimilatorillm [cilicet & phantafiicum,
fi modo aliquid reueraf.1If1ll11,& falf1ll11 vnum ali...
quid.eorum,qux funt,fit futurum. THE T. DiLl:l1m
cenè:;r .o s, N bnne c~nfiitit? ideoq; nunc ipfi duas
fine çotrouerGa fpeCles adnllmerabimus? TH E.Sanè. HO s.Phantafiicum itaque rurfus in duo iècandum. THE. Qfu>modo? HO S. V num per infirumé_
ta fattllm, alterum iIIiüs, qui fefe infirumentllm
phanta{ma efficientis exhibet. THE T. ~i ifih c
ais? fJ 0 5,~oties aliquis figuram tuam v[urpans,
corpod fuo aut vocem vod confimilem viçleri facit,itnitatio ifta phit~fiic:J! nuncupatur. THE. Vtique, H 0 s p.lmitatorium hoc appellantes itadifiri
b~amus, ~ reliqllu omne quafi i~m quietis cnpidl prretermJttamlls,concedamusque alteri, vt in v...
num colligat,& c~nuenie11s i~fi tribuat cognométum. T}i E. Dtltnbuatur vt VIS, & hoc dimittatur.
fJ 0 s P. Hoc pra:tereaduplum, ô Thextete, exifiimandu,na. ~am vero ob caufam, animaduerte.
T}i E,Dic. HO S p.Eorum qui imitantur,aliqui cogno!.cl!ntes quod jmitan~ur, hoc agunt, aliqui autem ignorantes. An maiorem aliquam di(çrepan_
tiam diuifionemq;,qlllrn ignoranrix cognitionisque ponemus?T H E. Nullam.H 0 s. Nonne ea quo
modo dicebamlls,cognofcentium imitatio erat?figupm quippe tllam iJl1itatur ille,qui tccogno[dt.
']' HE. I1Ie ip[e. HO s P. ~id autem de iu~itix virtutisque vniuerfro figuradicendum? annon multi
dum ignorant, nolfe :mterp hanc opinantur, quod
illis videtur id ipfum imitantes, tam verbis,q uà l1l
operib!ls annituntur, vt in elfe ipfis appareat?T HE.
Arque admodum multi. H 0 S P, N unquid ita ilIos
fpes fallit, vt ficut iufii non funt, ita nec e~iam vi...
deantur?an conrd? THE. Contd. H 0 s. Imitatorci
hU11c diuerfum ab iIIo [uperiori dicemus,ignoran_
tem à ~o~!1ofcente? THE. Dicemus plane. H 0 s l',
Vnde 19l1ur n01l1en vtnu(que proprium deducetur? an, v~deli~et difficile ~fi . quia cau[a quxdam
vetus .dl,U1fi0 lllS ge?erum ln fpecies) fuperioribus
no~n,s 19n,ota fuen~,adeo vt nemo partiri conten<kr,l t,ldeoq ue nomlnum inopcs eae neceflè dl:? E ~
f!. .dICtu ;mdacius vidcri potefi,declarationis tamen
d~fcreti~nisque gratia,imitationem illam opinio.,.
lUS comHel11 opiQabilem imitationem ; illam vero
qu~ fcientix,hiftoricam quandam fcjentemq; imi
tattonem voceml1S, THE. Efio. H 0 s. Harum qui~
dem appellationum altem dl1ntaxat vtédurn. Nam
[ophifiam, & fi in genere imitantium, non tarnet}
jn gell.ere fcientium pofl1imus, T 11 E. Sic efi. H 0 s.
Huna itaq~le opinio[llm i~it;ltQreQl tanquamfernlm eX~111l1lemus,fit~e ~o1tdus, fimpIexqi,an çontra geml1lum,dl1 plexq; ln fe quidam habens. THE.
Examinem.us. H ~ S P. Certè admodum multiplex.
N!lm foplufta alll~s fatuus & ineptus cft, qua: opi.,
natur
�SophHl:a,Vel de ente.
natur {cire (e put<\l1!. Alterius vero forma, propter
variam in [ermonibus reuolntioné, eertè [u[pici04
nem plurimam metum que habet, ne fortè ignoret
illa,qll:E coram alijs [cire fe fimu lat.T H E. Omnino
ex vtri[que generibus eft, vt narrafti. H 0 Nonne
igitur vnum qùidem fimplicem,alterum ironicum
imitatorem ponemus? THE . Con[entaneum eft.
HO s. Huius iterum genus vnum an duo dicimus?
THE O . Tu videris.H 0 s. Cogito equidem,aeduo
cogitanti mihi [e offerllnt. V nus quidem publiee
prolixa oratiolle apud populum ironia vtens: alter priuatim minutis quibuidam captiunculis cogens eum,qlli cum ipfodifputat,fibimet in fermon ibus contradicere. TH E.Reétè admodllm loqueris. H 0 S P . ~omodo fuperiorem iIlum denominabimus ? ciuilémne) an popularem? THE. Popularem . H 0 S P. Alternm vero Sophon,id eft fapiente m,an 50phifticU111? THE . Sapientem quide111 vo
care ilIum non licet, qualldoquidem ignorantem
ipfum po[uimus : ~oniam vero [epientem imita\'
tur, cognomentllm qlloddam illius fimile [ortie$:de.diaus tur.Acdemum intelIigo,hllnc ip[um pror[us,& re
phlfi~. uera Sophiftam appellari decere.H 0 S P. A n non vt
[u prà,ita nunc nomen eius colligabimus àfine iterum ad principium omniacomplexi?T H E.Omni .
nO.H os P . 1s demllm Sophillam vere definiet, qui
VIt'
generationem dus, & ftirpem dlè ifiam afièucra~~fi:~~t bit.50phifiainquam cfi,qui in fermonibus difpul\itio.
tantem cogit contradicere fibijpfi, qui & ironici
pars efi,ab imitatore opiniofo vcnicns, phantaftici
item generis, ab imaginaria facultate profl uens,no
diuinz, fed human:E effetbonis determinata progenies,ex eorumque numero qui verbis,quafi quibufdam prxftigijs,mirum in modumdecipiiit auditores. TH E.lta prorfus dicendum.
s:
MAR 5 1 L l l
-
FIC 1 NIA POL 0-
G V SIN
LIB R V M PLA TON 1 S,
De regno, ad Federicum Vrbini du.
,em femper inuiaum.
Jt
I
v l' 1 TER optimus maximus, cum optaret tale in terris
quandoq; regnum profpicere, qll~le in ~œ!o femper a.pud
Ce confpicit, iamdiu per ipfam diUl1ll reglS Ideam , reglUm
quendam diuinumque animum demifit in terras. C~nuoca
tisque cœlicolis imperauit,vt omnes futuro huic regl fuffragarenrur,quem fuperi quidem, & à fid~ regia Fidereg um , &
4b orbis imperio Orbin.mtem Ducem lam nominarent,homines vero mutatis Iiteris Federicum Vrbinatem Duce: efCent appellaturi.A!fenfere o.m~ia ~.o.ui pra:t~r Iuno~em numina. Sola enim Iuno craCslOTIS aem ambmofa reglUa ccele
fle terris regnum ~aél:eDus inui~et. Verum Pallas Mercuriùi
'lue fauentibus ahIS,&. teft~ Ventat.e,coron.am fc.eptru.m~ue
regium iampridem \' Iro eldcm, CUI & Iuplter, hbeoufsllnc
contulerunt.Cum vero academia pa{sim l>alladc;m, MercuriullHluecolat atque feél:etur ,ipfa quoque regnum orbisque
totius monarchiam,qualem diuinus Plato defcribit, Federico Vrbinati duci, tum ex louis Cententia,tum ex tellimonio
Veritatis optime merito feJicifsime tribuit.
PLATONIS CIVIL 1 5, V E L, DER E G N O.
MAltSILll
PICINI
A li.. G V M JI N T.
'If
V M deus atq; natura hominem agendo producat,eum
certe producunt, vt agat, agat inquam gratia diuinoru.
Q!lemadmodum vero alius finis eft cui us gratia na tura efficit pollicem,alius cuius gr;ltia manu fiue pedem,aliusq; rurfum ad quem totum ~lficit horniné:fic alius fini~ eft ad .q uem
hominem dirigit fingu laré, alius quoq; ad quem famlh.am.
it,e mque nlius ad quemciuitatematque regnum. Ac de\1Jque
C
137
finis ilIe exillim:mdus eft optimu$, cuius gratia Deus totum
genus humanum procreauit. Nemo vero exillimet,cum pro
prij cuiuCque cœtus cenus fit finis, Ilullum elfe totius:eumq;
humana! vita: p~rtibus infit.ordo,in vniuerfo tam~n vita: ge
nere elfe confuhonem : demque cum partes ob filllS vnius in
tentionem inter fe habeant vnionem, cocum ip[um clfe difperCum. Quamobrem neceffe ell certum elfe humani generis finem,eumque in aaione qua dam circa perfeél:iora co nli.
flere,per quam & fllperiora pro viribus imitetur, & dilige1l4
ter inferiora gubernet: fciemia quidem nacuralia perfcrute
tur, prudencia vero difponat huma na , pietate autem diuina
colat atque veneretur. Eiufmodi ergo finis vitam exigit ge.
mioam, & in aaione & in contemplatione limiliter cou1l:itutam,eo tamen paéto, vt aaio contemplationis tanq,uam di
uinioris gratia fit inllituta. C a:terùm abfoluta vtriulque vita: perfeél:io,tot tantisque & tam varijs adminiculis indige~,
vt neque à paucis <},uibufdam, neque etiam à multis hominibus,fed ab vniuerfo fimul hominum genere duntaxat poffit expleri . Fieri vero non potell, vt tam diuerfa: qentes per
media tam diuerf.1 ad vnum omnium communemque fioem
perducantur, nifi ab vno per vnam quandam legem cunéto~
in vnum pari ter conducente. ~emadmodum neque fabri
minifirique genere fimul atque ingenio longè inter fe difcrcpantes, materias admodum varias ad formam vnarn a:dificij conferentes,in vnum vnquam eommodè congregabune
& conllruée opportune,nifi ab vna qua dam architeai vnius
lege regantur. Q..uapropter non imuria Plato cum,.egem
qua:reret mund! monarcham,principio architeaum produ:xte iu medium, fcientiamque in tria t.1ndem difiinxit genera.Quorum primum in cognofcendo,fecundumin agendo.
certium in faciendo verfacur.In primo anthmetrdm geome
cramque,in fecundo architeél:um,in tertio fabrii minifirumque collocauit,prob.1ns architeél:i facultatem inter fpeculationem folam folumque minillerium mediam effe ponendam, magis tamen fpeculationis qqàm minillerij e{fe participem, neque indic;ue folum geometrarum more. verum etiam facieoribus imperare,opiticioque [emper adeffe. ~a
lem ferme vult regem e{fe debere, qui videlicet & contcmplantium morevera dijudicet,& iura non aliena quidem,Ced
Cua mandet agenda. Proinde plato exaétifsima vfus diui1ione,qua: defiuitioni fcientia!q; admodum nece{faria cfi, Regem Homerico more nominat generis humani pafiorem at
que curatorem. Quem totius numani generis vnius quafi
ouilis vnum erre pafiorem dehere delignat, vhi Deum inquit quodam humani generis fuHTe pafiorem,fub quo & regnum illud Saturni aureum exriti{fe. Gubernatûrem quoque regem humana: vira: quafi nauis iudicat appellandum.
Significat autem in vnum elfe imperium omnium conferen
dum, Vf humana gubern~tio ~iuina: quàm fi mi lia fit.iiquid~m & Deus vn~s mun~1 COUliS ef\: reétor. Quod quidem
hls quoqu~ breulter .rauombus confirmatur. Principio il
cres mundl partes,Aham,Africam,Europam, regibus dlfiributasttibus Cubegeris, facile admodum continget vt vel vnus duobus,vel duo vni quandoque inferanr bellum,aut falcern de finibus, aut alia quapiam dere difceptare cogantur.
Itaque vel inter eos ad vnum triU!t1 crit litis iudicium defe.
renaum, vel ad quartum quendam pra,:ter tres iudicem conllicutl,lm.Quacunque tandem id ratione fiat. nece!fe erit iudieem,fi modo fentenria:!it illius .1cquiefc~ndum.•imperium
in eos inter quos iudicatur,habere. alioquln null~us ~omen
ci erit iudicium, frullraque iudicabitur, qu~d vtd~n pofm
regibus. vel magis, vel raltem a:que pote~nbu~ dl.l foluendum. Ynum igituroponetelfe regem omn1u~ .udlcem, omnibus proculdubio venerandum. pra::erea Vl~tUtUn1 c~en~
plarCubieél:is oponet eLfe regem. MaXime ver~ tah~ . e~lt,h
vnus fuerit ante omnes , in quem ocnlos cuné,b COnljClant.
~i fi orbem [otum po{federit, ne~ ~cgnum. vltcrius .aff~
frabit,nec alijs inuidebit.Qya: duç fe!lleet cupldltas & l11Utdia,folenr rapinas & bella p':ltifsi~lùm procrean:. Et eum fua
cuique charifsima fin~, maXll~lC dllJgct.pmncs taqu~!n fuos,
pariterque omnes dihget n~tlon:s'f~nterque curablt.Opta
bit pacem fummopere~ cUf.let rraqullht~tcm, bonorumque
omllium copiam, quahs vU9ue monarc~la: v~bra qua:dam
apparuit imperant~ oél:aulano. Subdlt1 vero & iulhfsimè
Vluent, cùm iniufilS ~\1~ll1s ~f~uam pareat fuga: aditus fuh"
monarcha: & quam~IS \0 rmnllna peccandi liçentia, tamen
in fumma Jiherta~e Vluent.' nOI.l ty.rannis, paucisue potelltibU$,vel infa~llent1s popuh fuble4 1 furon\>us, fed à fapielltc
& iuf\:o plOq~e regcfie.a~ co.m mune bonum perduétl, tanquam \l~uta: a prU~ent1aluf\:1 gubernatoris ad furtllm .Q..ua
quidem \0 re .& qUi regunt~r obtemperando regi libijpfi c6ful~nt,& rex IpCe n.o n t'lm hbimet quàm cunais qui fua: cura: a Deo c~mml f~ 1 (unt, viuet, Reéb enim gubernatio quE.
admodum 10 hbru De republica difputatllr, gubernatorem
m Îlj
quidem
J
�1.18 ,
Liber décimusfèxtus.
quidern eorulU?<J.ui gub.em~tur grat'ia,non gubernatps gr~- :
fub regnq ~,~tllrtü: dicllntu~ viuere, qltatenus 'illtelligenti~
J:i3 gubernatons mihtult. Comparat pr.rtelea regem medlV.l UUnt . Drolllde ln ea vna Ideo fpQllte dlCUntur f(;gene~ari •
co,monens vt medlcorum more & opportune,& 1) opus fue. q~ia eleÇt,ionf,rrotiri\l Î1: mel_i~s rc\o:~ant~r.~urfüs in dies
rit importune>& volentibus, & <j.uandoque n.lentibus imrelUuenelçe e, Id eH lU dies, ft modo Ibl dies dlOumeranrur,
ponat lcges,remedi&ue alferat f;dut.lria . .Eiufmodi .ve~à gumagis magisq;;A0rc[ccl'e.Hoc illud apbfroli Pauli,Homo ill
bernatpren1 3t<j.ue curatore~11 f.rpius ciuile~,vo.cat vuu~,
tcrjouenDu~tur in dies, l)enifJ.;.i,llis,a!im§ta fponte alfatim.
quim regem,fignificans ,ldep humanum ae il fien. eofSlt ml{~b re~p:.tuo y~re [uPI:~dit.ari~qll,ia IW!:l?/:n~us o~erofamg;
l'em e{fe debere, vt inter ciues vide;trur elfe conCluls,prudendl[pphna,fed per lume lIltlmu,[umm\lqi Cll VltÇ tra'luillita te
~ia,iufiitia, cura porilJs, quàm alio quouisexce{fu f~perior.
~tq; volup~ate miris veritati's ipfius 'Cpea'aculis perfruunrur.
Q!tod fiquis Ipngifsimo quodam interuallo pr~dentJa & 1l~'
,
fiitia manifelle cunfros exupcret, hupc etJam 11 pnuatus VJ~
, $' 0 CR A TES. THE 0 D 0 R VS.
;xerit,efiè regeln omnium à Deo creatum abfque con trOUerli 9 S P E S. SOC R 4 , 1'· f'. s
[ta iudicat.SIO autem inter aliquos,quantum ad h.rc fpefrat,
M l ,N O . /}.
parum ;j.dmodum ill~er{it, illis qnodammoJo redaébs ad vl1um auroritatem regiam tribuendam : multis v~rp ne~ua~
1
quam, QUlppe cum'multi nequeant tanta autonrata dlg.nl·
.
~
f.::.::::=:i"'7!l
N
GENTE
M
profeaà
tjbi,
Ô
Theo
~licubi reperiri . Tradi ver.à autoritatem regiam, vt ex al.l )5
dore,gratüm debco, quod Tbexte~ius Iibris conie4are Iicet, vult à fenioribus ilt<j.ue prpbauf,fimis,quorum [enatus,deinde iit çollcp rcgisquali <j.u.rd:lm
. ,_. ~
tum & ~10~p!.~cm hune Eleatem norepubhca 0ptiputl!m . Rex autem vna cum fenatu.leges con
,~
tos
~l1Jllfec.en~.T H E . TripJamfo:t~
dat:quas non Iiceat, vel c1Jiquam priuato tranfgradl, vel vul.
..
~111l debebls , 0 Soerates, pofiqua Cl
go mutare : Iice~t pmen regi fe'oatuique lim',!l IHP tempotulem tlbl hominem & pluJofophum eonfeeerint.
rum opponunitate quatenus expcdit, dlhgenn CUI1} .rqultate & rebus Iplis açcommodare arque temporibus, & fi opor~
SOC . E~o. Sed itAn~ i1Jud,.ô chare Theodore 'ex te
tuerit permutare. ~egej11 iprum in epillolis facru~ haben
:lU.di~if{e d'~een~us homine & ratiocinandi &'geo-'
,enfet, faeerdottmque Aegyptorum morecon{htul, [acro·
metnx pen tlfslln o . THE . Q!:!..id HUmc, Ô Socrates~
ruIU myfieriorumq; antilbrem 1 & vtp.o te [acrulU, ne<j.uanS 0 c.~~d videlie~~ horum virorum vnumquendo conramine~ur,non permiqit iudici)s, vl>i de .ca:de,.ex!llo,
carcere agitur, interelre. Pr6ind:e in hocipfo hbroelUfmodue e~ll~de .elfe pret~J poflleri~us, 'j.lli tamen hono
di regiam dignitatem gubern:monum omllJul1l. opumam
r~
10nglUs lnler ~e dlftant,quam vt explicari illa arçfiè probat 1 vt diximus: pefsil11am vero tyrallJ~ldcl11, qua:
us
v~ftrœ analogla pofslt. THE. Bene,ô Socrates,at
pcque I!!ge, ne~ue m~nte legitlm:;t imperat, Ced Impetu. P,o ~ius arque libidll1c, Secundp loco landat optlmatcs, pamerque mfte per Deu:n nofirum Ammoné loqueris,ac
que vitupera~ pptentiam p.aucorum. Tertio loco multorum
pr.o~lp~e ad~o~u. errorem in computando meum
Jaudat guberna tionem ,.lclltcet popularem, fi lege gubermlhl
n?c obü~cIlb, ac ego te'pro his rurfus aecedo.
pent : hmiliterque vituperat ,li non lege. Poll ha:c autem
ve~o,
n Ullc H~fpe~, ne pig~at nobis gratificari,
'Te
quid regium lit officiulU ~iCeutat, vi.deJicet vt ~u?tc~nqua
)1ominum aeneri nece{f;lfla hm prou~deat, pra:fertrmque ad
fed detnœps feu cH.ule homine prius, fiue philofo_
ben~ b~a~e~ue viuendum. Iudicetque prudenter <j.UOt ;lfte~
phum malUS, defcnbe.H 0 s. Sj~ agendum vt iubes?
& quales ad hoc ipfum conferant, ûu~ ln pace, fi~ell1 bell?,
Theodor,e, pofiqlla:ll femel aggre{si fumus,neque
feu in dicendo,feu agendo, vel publIce, val pnu,ltIJ1J,habeat
prills,quam ad cake peruenerimus;defifiendu. VCoqu~ vn~ cum [enatù [~nllpum in .o mnes imperiulU. ~ra:ci
rum
de Theœteto hoc qt1id f..'lcère decet?T H E.~a
pue vero animos omn1ll1U d~Cel1t1CSlma quadam ~or~ltudl
ilis temperantixque miltione componat, muficos Imita tus,
de re?H 0 s. N Hnql11d requiefcereillii inm finemus?
qui acuta grauib.us rite mi~.:ente~, cOllcentu~ fuaulfslmos
eiusq,; l?ç,? ~ocrarem i~ii e.xercitarionu,& ftudiotnodubntur. Demôllrat emm, & Id qUldem dlUIllC, non eCrum
fociu ac€ipiémus?~id ~Oriflllis?T HE.Yt dife tumm animos, vel forritudincj11 verlus, quaii in acutum
xifti
hue
al,fume. N ii cùm hlllcnesvrriq; fint:omné
fupra modum intendere, vel temperantiam verfus, quali in
graue niuüs remitrer.e. 1I1illc enim elferatOs , hinc dfœmilaboré faeilius p~r inrepnifsionemferent.s 0 c.At_
pa~ostalldem euadcre. Et illi quidem ciues, & patriam velut
quivtriq; Ho{pes mihi cognati quodammodo elfe
hollcs inu..ldunt: hi vero ncque Ce, ncque parriam tcnentur
vjde~tur,
Theœtctuffi quidé vos figuffl vldtus mihi
ab holllbus . ~lamobrem optimum cenferex concinna vircon{unilem iudicatis. Soerari q 1l0q; huiç cum idé
[titis vtriufque copula, ingeniorul1l confonantiam vbique
conflari. Sed haél:enus de Ilbri ordll1e ratis litdlétulU . Qua:
& mihi 110mcn fir,cognationé quandam nabis m~
ve:o de Cphxlarum mot.u, rrpuigentiaque, & fato dirputat,
t~JaIll appelJatio prxpn:Decct autem vt qui cogna
in Thcoloj:;ia llollra Camexpo[ulmus. In tllS cel;c nos alletl
(llmus) rem cam alacrltCr orationc teftemur. C
gonce docet, nonllabere. nos verum legltlmul11que rCj;cm,
llÎli, Vel)1I ipro .c œlo, vel 111 terriS cum qucIU velut pafiOrel!1
Thea:~~tQ qllidé heri di{I:utando conu~ni,& hodi~
cœh,rex tlOÙIS IpCe prxfecell ,paftorem II1qUdl11 non no~~
hoqJJtJ hUlc refpondentc audiui. CumSocrateve_
Ile 10 lum, lèd VIlX lillulitudlllc Ipfum cœh regem pro VIf!·
nc~trum adhll.c ~4\ul11 ,cft.OpOTtet auté & hune
bus rcferr::lHem. COl11memorat & duo reg~a, 101l1s fcil!c~t
~xamln.:1re.
MJlu ~apc alias, tibi nunc re{pondcat.
& Saturni, regnUl11 tlue Saturui regno 1o lll.S , t ,1111uam rel!HO
s,
ASlcdagemus,o
S<;>cratcs, Audis Socraté. soc.
dus antepol11t. SiquHlem [ub loue afrlC vlt~que human~,
rub S.1tUIIlO autem contemplatlo dlll III 0 rum l1gllJ fic:ltur. Sa
MIN. 11 J01HQs.AiTcntirisilli)socn Ail- t'
. .
.
.".
en Jor.
turnus enim Grçco nomine Crollos, vt plaro in Craty 10 do·
~ Q s. ~:1ntu:n ,lgltur aç! te flttinct, nihil prohibet
cet, pUTltatem illtegntatemque mCJltis inuiolabilem comquo mInus edla~ran1Us.M ultoq' uc minus i"., d'prxhendit. ~lOd a'utem ait, S:lturno regnante beatos ho:
d'fi
'. h
.,.pe 1
meJ1~o
l putatJ?l1l uic cile me decet. ~i~jmo
mine) viucrc, otteudlt Jiuiu.l quadam virl mente regnance,
qua: aétlO~les gl atia cOlltemplatÎonis IIlfiltuaf ,hlllllanUnl
poft 1pfum (oplullam ncceilàriü cilè videtllr t ._
'J
.
.
fl. '
,v Cl
genus fore beatum, Ego JlItem fillcm inOX arg1l1l1ellLO fa1I1 cm.YJrum 1nllCHJgellllls.Re{ponde itaq;) vtrum
Elam, li breuel11 priu$ ~JlegoriJm lllyltCfJ) lllliuç adduxcro
hune 111 corllm qui fèien~es d~cllnfur, pum, ll1re
eru
Ait el11m pr;rfentem mundl circuitum ab oncutc ad occideJ1
fi~rrc . ~ 0 c. M J N, Dccet, 1-~ P s., Ergo fcicnrias parti_
tem cITc Ioulum ;uquc fat.dem: velum fore qUJlldoquc al.
tcrum huic oppoiituill fub Saturno:lb occideute VICtlWl1 ad
n deb~mus, ~uel11admodumjn Sophit1aq u œrcn_
orielltelT} .. II~ quo fponte lIa fcClltU!' homillc'; JtqU!! à {1:1~io
flo fCCJ1.nllS;S C. ~ J N, Fortè.H0 s. Non tamcn eaprocedent IIllu~lentUten),alimelllj1ql1e ilb s vltlO x tcrno {lib
dem 11l1hl,O Socrares, Yidetlll' partiédi ratio. MIN.
vere ad vOtllm luppedltJbullwr. Iou em vt arbitror ,1I11mam
~ ~ ç.~ on, 11 o.S : .S cd.alia. M l N.S 0 ç R..Alia.H 0 S.
111 un dl vocat,cuius Icgc t:ltali ma nÎtcllus hic l1l.ln1 fclti .nundi ordo dliponitur. l'rxterea ~1tam, ~nimorlll1l in corpuri.
VIam lt.lqU~ clUJllS {cJcntix vblnam repcriemlls?
bus clemclltahbus, 10UlOim dlc vult Lcn/ibus :1 cbuilu,!uc deInucnlr~ q Ulppe opo.r tet, l$c ab a1ijs omnIbus (egre
ditam.Satufllum vero fupremul11 inter :l1lgçlos II1[CIJCél:UI11,
gar~,ld( al .Cl vnam lmp~Jmerc)& CCiteras itcm dcCUIUS radl) s illulhenrur vltra allgelo ~ alllma; accend.lI1ellr1l.e~10I1cs),III:t q uadam l~ecic vn:t Inflgnire:~ {dcn
que: & ad IntelIeEtualem vi~am COll tin U!! pru vlflbus cflgan
f ur; ~ua: ~uoties ad Vltilll1 c!Ulino~l COll Ul.:rt lllltUf, C,ltCnu5
nas OIl1n~s cl u~bus (peCJebus COntentas dIe nobi.$
J
ra
p
,
.
per[uad
l
'
�Ciuilis,Vel,de Regna.
perCtM,dere debemus. MIN. SOC. Tua iam interefi
Bofpes ita agere:mea vero neqllaq~la. Il os P. lIno
etiam wa,quando dcclaratum id fuerit .M1 N.S 0 c.
fMathema- SCHe loqueri s. nOS. Anthmetica porro,& aUx n.ô~~tt~:~io Hullx huius perfimlles ab aétioe Iiber~ funt,'Cognig.nit\on~ r~~ tioné vero tantu cxhibét.M 1 N.S 0 c. !ta certè clicél~habentes. dllm. H 0 s.~a: vero ad an:hiteétura,& manuum
miniaeriu peninent, fcientiam innatâ aébonibus
pofsidét:corporaq ue:lb illis effeéta, q lIX antç noll'
s'.
~rant,perficiunt.M 1 N.SO c .Patct.H 0 s. ha cunétas
Ci~edntla:rpe [ciétüs diuide.Agenté vnam,:lltera cognofcentem
S Ua:
r 1lImmo d 0 nomwa.M
'
S'
r .
,
.
JO
1 N.S 0 c . Jnt ergo JOJentlX
Idem) ciui . fpecics duœ,cu vna fit fcientia çota.Hos. Vtrum GÎllsrex,domi uilem,regem, dominu, patremfamiliàs, eundé eilé
~usl~ patcrfa volumus? An totidé artes in his quot & nOla poni1 la~.
r.
mus? lmu). h:te Jequere
me. MIN. soc. ' n
'<...!:!a? H 0 s.
HlC inqua Si quis priuatus pu bUco meçlico fufficienter cofulere potea,n6nne necefIè
eiufdé artis hllnc no mine nuncupari,quo & iIle c~ti cofulit?
MIN. soc.Certè.H 0 s . ~id porro?Si quis prillatus
regem ciuit:ltis admonere & infiruere potefi,n6nne fcicntiii II1:1m habere dicetur,qua po\1cre qui re,lI,otllo re- boit , debebat?MIN.SOC. Dicetur.H 0 s. Atqui veri re&IUS.
gis fciétia,regia difciplina efi. M1 N.S 0 c. E fi.H 0 s.
QE.ifqUlS ea prxditus efi,feu publico fungatur mu
nere,Guc priuatlls viuat,omnino fecundü hanc peritia regius merito nuncupabif.MIN. soc. Merito.
HO s. Enimuero paterfamilils,& dn s..idé.MINSOC.
Idem h1nè.Hos. N unquid refert amplane,anangufia fit vrbs ad imperiü?M 1 N. soc . N ihiJ.H 0 s. Igi.,
tur vna, quod paulo antè inquirebamus, horu 0mniu fciétia I!fi:hanc feu regiâ q nis, fiue ciuilé, feu
familiaré nomi net difci plini, nihil intereaè putelUlIS . S·O c . Nihil.H 0 S. Hoc vtiq; nemini dubium,
quin OIS rex p,lrü quid manibus:tc reliquis mébris
"cl regni f.'llute polsit, intelligcntia vero" & animi
robore plurimllm.soc. Con!tat.H 0 s. Vis ergo regé dicamus fpecu~:ltric~ fci~ti~ propinqllioré,qu§
aétiux,allt manuu lUJllJlteno? soc. Volo eqUlde.
HO s.Cillilem ergo fcientia,& ciuilé hominem,regiam atq; regiü,vt vnurn idemq; fingllh componemus.s 0 c. Planè .H 0 s. Atqui ordlne ad feqllentia perge111us,maximè fi fpecubtricem fcientiâ difhnguel11us . soc. Prorfus,H 0 s. Attende obfccro,
num refugillm aliqllod in bac profpiciamlls. soc.
Dic:ls,qualc?H 0 s. Tale inqua. Extat aliqua copurandi facultas.s 0 c. Extat. H Q s. Ea, vt arbitror, ex
illarum numero efi, qux in fpeculando verfantur.
S 0 c .Ex iIIaru numero certC:.H 0 s.Cognofcet profeéto computandi facultas differentiam numerorum. N um alillcl huic opu attribll imus, qUlm difcerncre mdlcareq; cognita?s 0 c. ~id?H 0 S. E tcnim :lrchite[tlls llUllllS manuu mJl11lterio vtitur,
frd vtentlbus prxfidet.s 0 c R. Ita
Il 0 S P. DlIm
illdlclLlm ldlubct,non minifierium .socR.ld quo-:
que verü.11 0 s. Iure igitllr fpeculandi fcientiç part:Jceps
dicendus. soc. Et maximè qllidé. Il 0 s.
Hoc, vt arbitror ,:ld indicem pertinet, no ad hnem
vcnirc,& mox dlfceclerc,quéadmod1ll11 coputator
ille,{cd i nC1ll11bere,Operll'ij s(lll e Gngllli s opera ac..
commodam mandare, quoulqi quo dt imperatli,
abfolllcrint. soc R. Probe. Il 0 s. No nne fpecularrices om ncs ha: flint, & quotcllnqi fcicntla C0111putandi [eq lIuntllr? iudicio autCJl1 & imperio gencr:l hxc inter fc dllo differllnt? soc R. Apparent.
fi 0 S P. QEocirca fi vninerf.'\l11 contcmplationem
in duo dlltribuamus, partcm vnam i.udicio, im11 \
ea
ca.
ca
'I;
139
perio alterâ afsignerpus, reél:c: forfitan difiribuj{fe
plltabim us. soc R. R eétè nünirli, vt Ibea Fert opj~
l'lio. Il 0 s . .~i coomniter traétant :lliquid, f.'\tif-.
faéhlm fibi inuicem arbitrantur, fi quando cofen[erint ..s 0 c . ~ldni? Il os. ~oufq; igitur in hoc
concordes fiQ1us, alioru opinioncs pra:termittell dx. s 0 C R. Panirus. Il 0 s . .Dic age qu:t in arte hf\rum, regillm hpminem ponere decet. N lInq uid in
iudiciaria,tanquam fpeétatorem quendaln? An in
impçratoria potius, dominum? soc ~ A, In hac
ip[;\ potius.lI o ·s. Videndum pra:terea fiqnam im peratoria diltin{lioné admittit. Mihiq; ita vidçf.
~o differr caupo ab illo qui propr~Ul~ opus vendit,eo rex à prxçone. s 0 c. ~o paélo? Il 0 s. Callpones aliorum opera prius vendit:l fufcipiéres ipfi
rurfus venclÜt.s 0 c . V erit. HO s.Haud fecus pr~co
nicu genlls [ententiam alterius mand:ltâ Gbi, ali js
mandat.50 c. Sic dt. Il 05'. An mifcebimus f:1clll. taté regiaQ1 interprctatori<~,pr"ceptori~, vaticioio
atq; pr;ecO.nioalijsq; permultis eiufdé generis artibus, qux omnes imperitant? An vis poti fecudllm fuperiorem coparationem nomen quoq; pel'
coparationem aliqua machinetpur, q~landoqllidé
genus eoru qui fU:l ipft p~:~c ipiunt, ferme nomlne.
caret:atque ita hxç; partiamur, vt rcgium gemls in.
eorum'nUmcro, q\.lÏ fua ~1lnd:1nt,ponamus,omif-.
fis alijs omnibus,quiblls aBus q~Iiuis nomen vt lubet,impon:lt? Principis quippe grat~a non fubditi
fermo dohis.efi infiitut1l5. soc R. Nempe. Il 0 S P~
Pofiqua igitur f.1tis hoc ab illis cfi di,fiinéhi, & ab.
alteno ad propriu redaau,rurfus efi diuidendü, fiquam,modo partitioné qUa! nos adO.1ittet, in ipfo.
coperimus. soc. Valde. HO s. Atqui inueniri polk
videtur. Me igitur fequere -diuidendo. soc . ~o ,
fequ:lr? H 0 s. ~ieunq; pra:fidentimperando, idcireo vt aliquid fiat,imperant.s 0 c. Procllldllbio.
HO s. Etenim genita omnia bifariam partiri, haud
Inllltllm difficile. soc. ~amtione? H 0 s. Panim
animata fi1l1t, partim inanimata. soc R. connat.
HO s. Si in membra hxc fccare fpeculatricis facultJ
t.is partem imperatoria volumus,fecemus . soc. In
q UX?H 0 s. Pars eius in generatione ioanirpatorum
por:atur , pars in gelleratione animatoru. Atq; ita
totu 111 duo fecabitur. soc. Reuera. H 0 s. Partem
vna mittamlls,alteram refumentes, eamq; vniuerL'lm in duo iteru diuidamus . soc. Vtram iJlarum
re[l1mendam cenfes?H 0 s. Eam qU:l: circa animalia
imperat.Neq; enim regia maiefias no animatis in{br architecturx prxGdet,fcd generofills animantibus~eillSq; potefias circ:l~ifia v:r~atur. s?c. ~pti
me. Hos.Circagenerationc nutntlOnemq; al1Jm:llium cllta duplex inucnitur. Animalis cuillfdarn.
vnius hxc.Gregis totius illa.s 0 c . Rcétè.M 0 s. Ciuilis alité non priuatip1 vniciq; cu~i gerit"quéad_
lTIodum qui bouem agitat, vcl mWlfier,qul fiernit
eql1u,fed illil1s vicé gcrit,qui cquos, aut boucs pa[dt. soc. V cru elfe vJderur, quod nunc efi diêttlm.
HO s. Vtrü ex :lnimaliu nt,J[rJti~ne ilI~,ql1X gregatim ea nutrit, grcgis nutntlO~c, an comunem nlltritioné vocamlls? s ~ c. Vtruq; v[u:pari 10qllédo
cotingit.H~s.E~r~glc,Socr.ltes,refrodlltl:ac fi ver
boru el1rÎOht.lte vl~abJs,euades ln ieneét\lte admo Euitâda l'fi.
dum f.1picntior. Itaqi in prx[entÎ:1, vtil1bes,.'gcn- curio/itas '
dum.S:,d Jlll~ q~l1dvldes_ quo.paéto qllis gregis nll- velborum.
tritione gClnln:l oltendcs, cfbcüt vt quod in vtraque adid quod nunc propofitü efi,inucfiig:lhitL1r,
in alfera dCinde penFl1ratl1r~ soc R '" T. Annitar
!TI
iiij
equi
us
�IfO
Liber Decimusrextus.
cquidem, &. iam mihj vidç~ur, v':i\m çommlln!!fll
hominum,al~eram brutorum eae cuO:odjam,Hos~
Prompte omnino ac fortiter çlifcreuHH. Cauçn~hi
pro viqpus tamé,ne poO:nac nobis iç! accidat. soc.
Q!!içl ç;lU!!ndum mones~ Ji 0 s. Ne vnam e"iguam
par~icula i\duerfus amplas plurimasq; fecern;ul'ps,
neq; ilJam flbfq; fpecie cappm us,fed pars illi\ fimul
fpçci~m hfl.b~a~. PulcherriJll~ nanq; dt, quPP qu~
ritur ab alij~ l1atim difc(!rnçreffi modo reÇtè id fiat,
quemadmodum ipfe paulo antè de dilljdé~o illdiçans, diuidere properaft;, fermonem vipens altero
membro ad homines ded~nantem. C;rterum haud
fatisamiq: ~pçumefiadextremu nimjsq; ~enuiter
omn~a profequi. Prxftat tlu~em pçr TJlç~lta progre~i pi\rtiendo. fic enim facili/.ls meh~ls~; ide~s ipue:
llimus. Hoc autem ad illal qux perqUJ,untur,totu
refeft. soc. ~a r:ltione ip ais Ho[pes? HO S. .Conandu ob ingeni j tui Leneuo1entiam, vt clarius expliç~tur~ Jn prxfentja ql1idem hoc qtiod propofi~Utll en,decl;lrare ita, vç nihil defit, impofsibile eft.
fed fepetend u altius paulo .}?fpicuitatis gratia fuerit. soc. ~id igitur;n hac noftra parti~ione qllpas?Hos. Talequiddam:G quis humanllm genus
in ~uo fecare c6tendeflS, pe.rinde p.ar~ia~ur ,ac ,roulti noftru paftiuntur .hj f1nè Gr~corum gemls tanquam vn!lp). àcxteris pmnibus rep<.lrant. Cu~étos
eni1!l alios J19P1Ïn~s ~nnumerabIles, & n~llIa lI1ter
fe vitx ferl1}onj~~; ~6mun~on~ deuinÇtos,b~.rb;tri
co nOIJ.line (ignaFI& ob hanc vnam appdlaponçm
genus quoque yn.u m yniuerfulll hoc f\r,uit.rantur.
Si mile el1èt p'r~te.rea, fi quis r umeqi in puo ~iui
dere volensl âçcem millia(eorfu!ll.ab illijs ~aperet,
vt fpecjem vnamjrçli!lll~s jn[lIperyno quoqa impoiito jllis nomine, vt vmi genus poneret. R~ébus
autem ~ per fpecies magis ac per duo membra di1Jifio ficret, fi quis numerum quidé per p~r, ~ impar,hominumuegenus permaré fœminjlm~; piuideret: ~ y~os atuem & Phrygas, a\.lt;tlios quofdam,tunc 'à cunétis illijs fegregaret,cum & rp~s, ~
faculta~ (tbi .dee,fJet gençris ~nueniédi /imul fic partis, vtrunq; eorul11,qux fint difIè~b.s 0 c. Scitç 10q ueris H oipes. At illuçl qua rati one pbniùs intelligi po!fet~o1tende)nô idem, fcd aliud dfe parté atq;
genus. H 0 S P.O yiroruIT;l optime Socrates, haud
lelle qUld ponulas. Longius modo, quàm de cet ab
infiituto digrefsi fumus. Til vero vlterills etia per~
uagari iubes. N lInc porr~~ vt de cens cft, illuc ~nde
dllèefsit reReéèatur oratlo. Ad h~c ahàs Otlu naéèi,qu~r/p~r quxd:un vefiig,ia ?i~erteml1s. Yerun.
.
tamen di[lgenter hoc callebJs, 0 S?~r~tes, ne pure~
, • certum qui dda de hoc ex me audlUIHe. soc. ~Q
~a:
dl{fer~
de> HO S" In't~r fe partem
iipeciemq'; differre.
s 0. Cf
pa ~nter pa~ , ·
•
.
.
[.
té & fpecié.. .c(nnam?H 0 s.~icqU1d eft alJc~llls fpe,cIes, elll .clcm pars q!-lOq; fît J1e~elfe e~, CUlllS fpe~l~s elfe dlcitur. Pariem vero ca e fpecIcm, vcl fpa~lel par:~m1
nOn eft ncceiIarium.hoc modo me pOtlUs 1 qua IlJO
dicer~ {em per ,ô Socrates,aaère. SOC,R. f iet yt ~ ll~
bes:f!. 0 s. Pofthxc aurem mIhi dicas. soc. ~Id?
H 0 ~~ Hoc inqllam, vnde huc digrefsi fumus.Reor
e,(~uidé ea ob caufam hucufq; noS aberralf~, .quo,d
tu interrogatus 1 qux in mébr~ gregis nutptlO dlU1deret~lr "ldmod4 prompte refpondHli, duo quçdam elle an~m~ntium genera, alterum qllidem hominum, alterum vero brutorum fimul omnium
ynum. soc. YerÎlIh ~ft. HO s. 'Tunc f.'wè mihivi{us es parte quadam ablata, reGduum oJTlne genus
-ynuII? animalium ob id putauiiIè poneqdu, quod
vno quodflm communi nomine appellare poteras
omnia,dum brura vocabas.s 0 c .Sk cft aéèû . HO S.
Hoc,ô omnjü fortifsime $ocr;Hes,pednde videtur
eiI~,aç fiql1~d a1iud animal vt grus, ;lUt aliud tale, .
prppétix particeps,eodé quo ru paÇèo grues ration,1)~s vocçt, Gbi eX!!O pbçés ,;ttq; hoc quide genus
vnû Fllijs animitibus oppo6tu ponFlt, cx~era vero
cuéh fimlll cu hojbllS c6pleétés, genlls alterü brllla vocet. Conen}Ur itaq; nos ab omnibus huiu[ce~nodierroribusdeclinare.s 0 c.~a yia?Hos,Non
anil11;llju genllsvn~uerfum diuidëres,quo minus in
pis delinquamus.s 0 c . Neque enim oportet.}} 0 S.
Atquiitafupr:\çldi~mus.s 0 C.~î?Hos.Parté illam c6~epl pl;ltricis .ièiétjx, qll!]:: ad im perandu fpeaat,eius ,generis elIe c6fijtit,quoçl FlnimaHa curat,
animalia viddicn gregabJlia. N pnn~?soc . Ira certè. H 0 s. ~are tunc qlloq; Oplne animaliu gentlS
inferii,& manÜle~ü eft dHbnétu. ~x cnim fic na~ura jnfl.i~ut~ funt, v~ milnftlefcere'p9fsint, cicuria
;\ppellata {unt,c<!!~era vero fylllefiria.s pc R. Egreglè. H 0 s.Sciçnua vero ma ~uam qUtrrimllS,ip domefticis ei!:, & erat, & circa gentls ;lnimaliu fociapile qu;rrenda vi~etur.s 0 c~San~.H 0 s. Ergo ne ad
~llnéta GplUl r~~pi.c!éçlo, vti tune, diuidamus, neq!
lI1par~~ep_çlo l1lmJu properemns, vt repente cillile
fcmlPa ~opr~henda/Jlus.Nam nj!l1ia feftinatio fe.c~t, vt illud 'J.llPd p~ou.erbio fç:nur,nune nobis
Prouerb1u,
ungeret.s 0 c, ~Idna? HO S. V t cu nimis in dilli,fione propçrallerilnus, tardius ~bfol\.lamus. soc.
~ t m~rito qllid~ H~f~ç~ Id :gipI.O s, D~ his quidé
!ta. R u,rflls ;lU~e ab JnltlO cpmune putrj~iopé animaliu diujdere eone~nllr. fortè ,n anq; quod tu vehemé~er affeçbs,(ermo ipfe gradatim adfiné fuum
,deduérus,çlarills pem6ftrabi~. R,nde ad hoç.s 0 C.
Ad q uid refpopdça?Hos. Hoc forfitan è multis au,1
difii,neq; el1lm arbmoJ jnterflljife te his, qui circa Circ.1 nJI~
N ilum pifces Ip[OS planfuefacjut, am circa regios pifces ~ao
)acns. Sed quod circafomes fit, fonafsis ipfe yjdi- fuefien.
fii.s 0 CR. Et hxc ipfe vIdi,& jlIae;x: mliltis audiui.
HO s. ~inetii quod qllidi greges a?{eru, & grllû
pafcant,e~fi I1lll1quam ~n agns ThefIalicis es ver.G1_
tus~:\~ldIftl tamen,& credis. SOC R. Proculdubio.
HO S. Hxc abs te ideo fcifcltatus fnm, quia anima~illm ilIa qll~ gregatim fit cllftodia,partim aqllatiCOr1l11l,parUIl1 tcrrenorum elfe videtur.s 0 CR.Eft
p~Of~étO.H. 0 S. Confc~tls gregis cuHodiam fic elfe
,blfana~ dlit~nguen.da, vt partim humida, partim
ficca al1lmaha n~t~lat? soc. Cpnfentio eqUidem.
H,OS. Vtram vefo ~ftarum regia refpiciat diligenpa,nullus qux.rct,nam nenul1l dl1blllm r soc. N eplini .. ~ o~. V. n~,fquifq; enim pra:cipue aridorum
,n utrmon.e dl{hng~l~t, .s, 0 C. ~x!n mébra? H 0 s.
,In volanullm gradIent! ~mue cllfiodi,1m.s 0 c . Sic
vedtas ha.bet.J-!. 0 s~~o~ ciujHs t:1Cl;lqs circa illa,
qua: gr4pH)n~llr ,dutaxatverretur, vel fi olidifsi mus
q~ifq;, vt ita dixerim,an~l~;\,dperteret~ soc. Abfq;
Fotr~lI~rfia. ~ ~ S. GrefsIbll~s prxterça pelleris ailmOlUam,pans lI1fiar numeri jn duo <).lla:dam partiri debemus~ soc R. Patet. H 0 s~ lllue porro quo
fe.rmo n04er tendi~, ~emin~ cales ~uçere l10S polfe
vIde?tur. ~Ite~ qUlde brelll quo~a rril!11ite, dii angufta pamcula ;lb amplafecernit. Alter vero 10ngiori ambjtll,duffi prxcep~u illud feruat antea diétum, vt pel' media djllifio fiat, liec~ ytru vo1umlls
ingredi;s 0 c. A.l1 p~r, vtrunq; proqçifci non licet?
,lios. No fimul,o l11lrlfice adolefc~psrfed feorfim li~ct. soc. Vtrllnq; ergo feorfim CUpia.H 0 S. Facjlc.
id qui
co-
�Ciùilis,Vel,de Regne.
id quidem, cum exignum fit quod refiat. Sanè in
Gen
•
pro e~atlo
rnlfcua
\!cftrnplex.
prindpio medioue itinc:.re durii ~~c n~bjs prxceptum fui!Iet. N une aute pofiqua Ha vldetur, longiorem prim viam ingrediamur. Nam cùm no ita
pridé aggrefsi rem fimus,iter.longii leuius perageT
mus.Difiinéboné itaq; hanc vide. soc,Dic modo.
fi 0 s. ~à gradientillm,manfuetorumque & gregatilium genus in p:lrtes dua.sJeeundum naturam
dil1i[um dl. s 0 c.~are?H 0 s.Cornibus munitu,
& cornibl1s carens. soc R. A pparet. H 0 s. Curam
gradientium diuidens, vtriu[q> partis coditionem
famone de[cribe. Nam fi nominare ipfa volueris,
rem nimis circumplicabis. soc. ~ewaÇlmodum
ergo dicédllm ccn[es?H 0 s. lta. Cvm gradientium
eura bifariam difiinéh fit, hoc in cornifera gregis
parte efi, illud in no eornifera.s 0 c,~ic ifia fint diél:a,na f.·u is ofien[a [unt.H 0 s.Confiat itaq; regem,
gregis cu;ufdamcorniblls earentis pafiorem e!Iè.
soc. Confiat [anè. H 0 s. Hanc itaq; difcerpentes,
qllod ab ip[o agitur, exhibcre conemur. soc. 0mnino. HO S. V trum placet ipfam folidipedü differétia fifsiliumq; dillidere?an potius generatione
propria hac,iIla commllni?Intelligis enil,n.s Ç> CR .
~id? HO s. ~od equorum , & afinofum genus
inter fe promifcue generat. soc R~ N cmpe. HO s.
Reliqua vero domefiica,& fodahs generis animalia,fine aliena commixtio~e) propria çantu e:lÇ .fp~
cie procreant. soc . PerfplCUUQ1 cUlqi.f-\ 0 S, Cllq1is ita9.; d'r'
l'
'd
'f<
.
ll~lp 1I1a nu~qlll pro011 cux gen~ratlonis ammaha, an fimphcls curat? SOC . Immlxtx ae
fimplids proculdllb.io.H 0 s, H:lnc vtiq; ;UÜn;lantu
natura quemadmodii in fuperioribus hueufq; feruauimus,gemina per mébra feeare debemus. soc.
Decét. H 0 s. Enimuero totum hoc animalis genus
èomefiici grcgalisq;, quod dcur vocat, generibus
èuobus exceptis,iam difcreuimus.Genus porro ca
num inter gregabilia pecora nllmerarc non decet.
50 C. No certè.fed quo paaohxcdllodillidemus?
J-I 0 S. Hoc inquam,quo te ac Thextetu difiribuere
èecet, quâdoquidé. in gea,metria v~rf.'\ti efiis : DiametTo !èilicet)& dlametrl rur[us dlarnetro.s. 0 c R·
QEî ifihuc ais?H 0 s. ~ uquid alit~r g~neris huma.:
ni codieio ad progrefIum natura mitJeuca efi, qua
èiameerus potentia bipes?s 0 c. Haud aliee~. H o~.
Reliqui f.1nè coditia generis rurfus [ecundu poeetüm noflrx potéti~ efi diametrus,quippe cum his
duobllS fit pedibus confiituea.s 0 c a. Nihil obfiat
quo minus fit h~tiufinodi.Ac penè iam quod oflen
dere yis,intclligo.H 0 s. Cernimus quidinfllpcr rifu dignum,ôSocrates)nobis in fuperiob diuHione
contigerit? 5 0 Ct ~ldnam ? H a s, Gcpus hominu
commixtü, vnaq; c'li genere generofifsi1110 omniu
atq; facilimo currcns. soc. Cerno, & quidé clare,
quàm tic abfurdu. H 0 s.An non çQueniens Cfi,qllX
tardifsima[unt,n.ouifsima peruenire?~ 0 o.CÔÜ:ntanellm.H o s. Ifilldallté nequaquam aduertimus,
quod magis ridiculus rex apparet, vn~çü grege ho
minû difcurrens,cur fumq; cu iIIo pcragens, optime omniu ad virx facilüatem exerçiti\\o? soc. 0mnino quidé,Ho s.N un: jJlu~ li~~idD p~te~,ô So- '
crates,quàd in [c:>phifix mqll1fitloe eH çhÇ.tu. s, a c.
~i.d iH:lId?H 0 s. ~od in huillfmodi difpllPOPl
ratio ne meehodica nô magis vcnufiii, l}uàm inuenufium cur at,nec pll1rJs breuiorem,quàm longiorem viam facie. [olùm aucem quod dt verifsimum
t-r:lI1Ggit.s 0 c. Videtur. HO s. Pofi hoc ne me prxl1cnias, de via ad regis Qç~nitlonCp1 ,ôfiitucndam
breuiori percontans, vitro ingredior. soc. Omnino. H0 S P. Dico igitur oportllilfe fnprà, grefsibile
animal in bipes,& qU.1dru pes difiribllefe:Cl1m q lie .
homo tunc folo cum volatili filpereifet, rurflls genus ipftlm bipes in nudii implumeq;, & penniger'u diuidere:hac difiinéHone peraçra) artr:q; h0l11i4
num nutrice,& cOferuatrice monllrata) çjuile iam
& regium viru ipG inflar aurigx prxfic~ re, eiqi ci~
uieatis haben;ls gllbernaculaq; eribllere,quafi {Ç!e1
tia hxc illins fit propria.s 0 c. Optime tu quidem,
&eallquam debitum mihi hanc orationem perfoluifii,d igrefsiôe ipf.1 fœnoris Jpco adieçl:a, iI<; pçnitus adimpleta.H 0 s.Age itaq; à princip~o a~ finem
fermoné de ciuilis :lrtis namine coJ]i~amus. soc.
Prorfils.H0 s. Scielltix igiellr illius q lIX in côtemplando verf.1.t,p:m vna imperandi periti.a efi, h~i<;
fubieél:a efi facllltas illa, qux per fe iuaq; fpot~ im-=perat:hpic mem brum haud L1l1è ex~guum anin;la...,
hum nutricaeio: huic item, gregis a1imonia l h\1iç
animalium, deniqi gradientiii alimoniJ:huic rUh
fus fpecies illa,qu<t animalia cornibus careneia pa(dt. Eius parte, vt minimii triplicem côpleél:i ne.,
ceife dt, fi quis vno no mine comprxdende~e veli~,
immixti generis pafcendi fcientiam vocans. Cuius;
portio ex bipedii grege homines duntaxat pafcens 1
illa ipf.1 quam qUà!rimus) imperatoria facultas efi 1
quam regiam, & duilé pariter nominamus. soc.
Pror[us.H 0 s. Probe igitur putas,ô Socrates)à nobis,q~emadmodu iam dixifH,aéhu» efi?soc . QEa
de re?H 0 s. QEod propofuimus, (uff~ciç~,tçf~e a~
folutu fit? An in quczfiione hoc maxim~ prççermiffilm quod defcripfimus quodamodo, nOl1dii tamé
penitus definiuimus?s 0 c R. ~o~odo ifiud ais?,
HOS. Conabor quod fentio, pla,n~us, c;xplicare.soc:
Dic iam .H0 s. Cum muleas pafiorü (açultates eiTe.
confiieerit, vna qU<tda il1arü vnius,q; cufiodia gre,
gis,cillilis ipf.1. difciplina vira efi. s,o c R . Profeéto
HO s.Hanc neq; cqlloru, neq; alioru etiam brutorum,fed hominu tantu in comn:lUne elfe nutritionem ofiendimlls.s 0 c.ld qlloqi.~o.S. P~florü it;1q;
omniu, &. regum differentiâ propriam videa~l1s.
soc , QEa?H 0 s. Si quis fonè alterius areis nomen
habens, gregis hllmani in comune nutritioné fibi
vendicct,quid dieendii? soc. ~a ratione inquis?
HO s. Si mercatores inqll~) agricultores) & coqui,
gymnaflici infuper aç l11ed~çi ), il~\lqfus pafiorcs
quC?~ politicos appellal1imus,/llrge\'é~, a.(lererétq;
fe effe pafiores illas hOll1inü:quippç qu~ vi~ç~ 1)011
plebi folu,yerul11eeia regibus, wagilhatibusqi fuppeditent.s'o c An non veradiceréç?Jt 0 s. ~ortè.&
ho'c vtiq; c6.fideremus.fdmus enim 'q uod ~um bubulço de his ne.mo certat : i pfe enim fine cotrouerfia aqnenti paflor efi,~ boues cU,r at, ipfe ~edicl1s~
ipfe JPnllp,us,& folus. peritus artls ~btlctncIX qua;
ad n:ucentiü partus fœtllsq; pcrtin:t. Prxterea nemo melius. lOcis & mufica armentu, quantum narura horum çap~x efi,oblcét~t, n,ahit & !llUlcet,fi_
ne orga?is,fillCore fol~ gregJ.s f~1l mufi~a tra~ans
Eademque efi de çxtens pafionb~s .ratlO.N on ne?
soc. Maximè. H 0 S. ~o paél:o 19ltUr fermo ille
de regc rec1:us ,integer.q; vide~ur,qu,ando pafiorqn
illum, & nutr1t~~em hllmal1l gregls ponlmus, 10lum ip{um ab ahJS fecernentes) çü al~j {Tlulti ç!e hoc
ip[o çontendant? soc. N ullp modo.H 0 s. An non
merüo paulo antè dubitauimus, q'.lando fll[picat~
fumus,ne figuram quan~am regls cluntaxat Ind~l
eçrenws) nondum tamen ciuilem ipfum perfçÇl:è
dl'fini
�Liber Decimus{extus.
re po~efiate façb,retrogradu multa reuolutionum
definirenms,nHi prius mos, qui eum!!o fefe implimHUa peragere,quia & maximus cft, & yndiq; pecant,& paftores elle no minu~,qllàm jlJe ~rofiten
nitus xqnilibris,& minimo qlloda cardine reuolu
tlU, çompr:ehendaoms!& ab llhs regem iecer!len~
.
tus.
s.o c. VeriGmilia valde ifta omnia qux eometes,purum Hlum fc;"orfim oftendamus. soc . Re~e
1TIorafti
vidcnt.H 0 s. E~ his ql1~ di~b[lInr, malum
nimirum.H 0 s. Hoc igitur nobis,ô S.ocrates,agejam illud conijcientes confideremus,5l' omniu cile
dum eft,nifi vehml1s in fine fermonis lOfamlam rediximus mirabiliù eall[am. Eft ;\lltem hlliu[modi
portàre.s 0 c; Atqlli i{tud nequaquii~expe~it.li 0 s.
R urfus ah alio principio, alta quada. VIa lOceden- quoddii, S 0 c.Q.!!.clle?Hos. Q!!od rotius mudi motus i~a vt nunc, [um contrJ,reuoluitur. soc. ~o
dLÏm. Soc. ~:ü HO s. loeum quenda inter[erere
paao?
1-10 s. Mutationem hanc exifiimare op onet
his' oponet, magnaqi parte prolixa: fabul~ vti, &
omnium co::lj!ftillm alternationum maximam exq uod refiat, vt fu prà fecimu~,e"eq ui, parte [empe r
tremamqie{fe. soc. Videtur. H os. ~amobrem
partis filbd1uidendo, atqi ita ad [ummum quod çft
eon[entanCtl dl: tupc maximas circa nos intra muqua:fitum,deductre.nonne oportet? soc. Oponee
dum habitantes, m\.ltationes fieri. soc. Verifimif.tnè. HOS. Sed iam fabella,q uod pueri folent?àccipe
le Içl q~oqi·H 0 s.Neque vero nos laret,quàm regre,
arreéhs allriblls1neqi enim à puerilibus anms proIX dithc.jle toleret animantiü narura magnas,Oll1lcul abis.soc.Dic,amabo.Hos . f rat igiqu,&adhu e
tas, & omnigenas mutationes. soc R A. Confiat.
erit multa vetufif\ru reni p,emoria, & jnter efl!~e~fl
HO S. Ergo 311imalia multa neccifariü tuc intercüt,
me"rporabile .tPdigiu, qllod çir'P A~r~i Thyefi~s<J;
pominesq; [upcr[unt perpallci,hi vero multis no ..
contentionc: refertur. Aud~fii nanque Olt ~emln~
uiS~i, & mirabilibus pa[sionibus .tunc aff"iciutur.
fii quod tIlnc aC:idiffç trad,un t . soc . N ?nqu~~ auJd illlté contingit o1nni~ maximiJ,fequittll'qi COllrea: agnx oftentu, dicis~H 0 S. N equaq~a,red p.e prtus (olis OCCi\[usqi, 8ç aliaru,m fieparu ,m_u~ap~ne. . ~inuo reuolurioné jlIam)'lua ccelum contrà quim
nunc,rdleçbtur.s 0 c.~idna?H 0 s. Principio in
V nde eoim nunc exodunf,"ttlnc occld~bat,& ççmquacunque xtatc ql-lOduis animal efi confiitutu,in
, . td !!)Ço!-'ieb;tnçur. Tunc vero Deus tdhmoniu ?r~
eaçlé progredi çea:"l~,neq; fit [enhls ~ortaliu quicbens A treo?in hanç cœlum 6guram /.11utauH·S 0 c.
Fertu r ~ hOç.l-l 0 S. ~lnet1<Ùn è multis d!! Saturqua~,re? il) figura ~r;\nl~t cotraria~ i~lnioremq; &
ni regno ;l.udiuin1l1s.s 0 CR. Ex multis certè. HO s,
~olhore hab}ttun .Jndll1t,fel11orllm9.i eani cap il~id vero? nonne & pn[cos illos çterra procre;t~l ntgrefcunt;IX 'l.UJ~l,IS g~na: barb.atre prius cran t,
~am ba~ba depohtam pnore [peclcm reftituütur.
Fabula de ri,hflud vero e~ (e imucem? SoC R.Hoc qlloque in
pube{eeptillm quoqi co}:pora' pilis pofitis moJJehon:ini~us. -antiquis rebus commemoratur. Ho~. Cpnét;t hxc
[cunt, [enfimqi fingulis~iebus, & noÇl:ibus deeref;erngems ab eodem malo proficl[cuntur, & ;:t!ia rrx~er h~c
feentia in plle1Ji nantr a1TI redellnt,atque in his ram
peqn ulta his lopge m!rab~ho.ra;veru ~agn1tp~1ne
animre,quàni corpora habitum [ubeunt pueroru;
~époris partim pefierut, parum ab[q; ordJne [pardemu çabe[centia deficiunt, in~ere\lnt. Cadaue_
fim' feruntur;malii vero illud q uod hopi o JnnHl m
ra pne~erea iIloru, qui eœldHs mllt~tione, vertigi_
pufaeft~nemp vtig; di,çit.N \lne ;mt~m ç!iq:ndllm
nis [ubitoçorruerpnt,idem patiuntur ,& fimih raefi,nam ad regem oltendendû conferet. soc. Prretiope cl~m ac p'reui putre[cunt.s 0 c.~x tucerat
clare loqris. Referas ergo,neqi aliquid pr.~termit
ho[pe.s ~l1im<\li u gençp~ip? quoue modo ex fr intas. HO s. Audi iam. Vmuedum hoc allas Deus
pieem generabantur? HO. s. Confiat, ô Socrates,
ip[e regit,agitat atq; rotat:aliàs vero dimjnit~eum
quod jflis ~emporiblls nihll genus h.oc ex {ère promundi cirqlitus copetentil !ibj CUrriq.lla tempo.)?agabat. ~çl iluté çticitur,ql1andoq; genus onu
ris expleUefl.lM. Mundus vero vitro ac libçro tlun
~x terra fui{{ç , hoc ea tépeftate fuit ex terra rurflls
plotu contr~ tefleétitur. N am & 'Villit,~ f.1pienti~
Cur circui; ab j!o,qui ab jniti? conftruxlt jlIù,dl: fortitus .Cü~on~ler[um. Tr~diq~run~ b~c nobis )?r!mi il11 protus ccelo. . cuitllS ;luté necciIarjo jpfi hanc op eauü1TI jnnaws
gel1ltores poan,. 'llll !taClm poft pnma rellol~ltio~
c.o dmo dl dt s 0 ç. Q.!!am ob cau[flm inquisfH 0 s. Idem dIè
nem orti [unt. hl fane horum tefies [ermonû pra>
UlOorum, [emper
leqmdllm ~a~em,& ~oùem fe"1~10do /1.a(:ones~ue fu.erul1r''J,uibus mini;nè vulgo,l1unc hapere, [~lts 0lIlniUI~ d1Ulhlf~I,m.lS conuen1t:cor~o~
b.e~ur ~des.~c~m t31TIen Oldmodu çOnlleniat habere.,
ris aute ratura hl\1us Ordl11lS non çft c~mpos. éa:~od vero hine [equimr 1 allim"d~lertédllm arbi~ror .l-j.uic enim ~l1od dicil',[enes in llaturi rt'7redi
. tert'tm id omne quod edum mundumqi voçan1US~
Corpor15
~
\
.
r. fi
puero.r_u~~ h?e.c.6[0~llmefi1 <).uodcx mortll~,[ed
pmi cer~ [10 multa q uidem , & tchcl~ m lIne ra a ?eplto~C!L1 cc~er~;1 eod1tls,tlh 1teru tu~ re~.ituti, reuillifcétc,sq;.
cft mutatlo- pit,corpor is t,a,men p~rtlee?s, expl.J S om/11no muq llldam fequul1tllr rotatlOJ)e ~llam eœH {iU!! [ecuUlSexpers. J:atioms clliusljbet-ç{fc pon potç!t:atta1TI en quoad
li,generationc in ~o~trar~LI relloluta, a~ ~errjgenas
poteit/in codem,& [ee\lpclum çadem,& vno 1TIO~~l
hac rauone necdlano çdltos~fic /lomine & [erm04
mOlletur: qllapropter drcuitllm efi adcptu~ ~ 111
9,U? minima agitaçioiüs [ux fi~ p,erm~t~rlO. Se- pe vocarj, gllotcllnqlle Deus ip[orû in aliam [or~cm n?n tranfi\l~it.exoTna~itque.s 0 c R.Hoc pro~
lpJUln alltcm couerterc femper, terme /11hl1 porefi?
feétoe
[l1p~rlOnbus [eq~u.tur. ~eru~~ita,q~a?l
pra:lcr id quod curfllJl1 agH<lUS omn!bn p~ref at·
[ub Saturnl resno ç{fe d1C1S, vtru fub lilts cœl! co.
MOliere auté Id ahls altte.:r ,rur[us '1; contraqo n1 0ue~fiOn1.bIlS, an {ub his extiUt? M utationé qllippe
dO,net~1s cH.cx l11s omn/bp ' diecridü cft,mpl1dulI~
fohs rehquarUmqi fiellartÏ in ,vtri[que yolurioni..
ncquc felp1ulll conucrterc lqnpcr, neqi toui [embus eo~tlngere eermm efi. H0 s. Optime [ermoper gemmo ~otr;lrJOqi CJl'CUl~U ap ip[O. I?c~ reftefu
ncm
~iIequut~s es. ~?d autem guxrebas [ponte
éb,neqi r~lrius duos cleo cotr.lrijs icntt:[1JS Jp l11
om11ll
homuublls nafcI,prre[enti cOl1uerfioni mivenere, .solu,m vero quod nuper dixl/TIUS, rcfiat 1
rü:oe eo~pe~it, ~ed [l~perior~ potius competebat.
aliàs ab alia quadam dlUinil VI duei, vitamq; rur[~s
~xninÛ:clls venientcm,& immort.llltatem ab Opl1 ~c fan~ ~o~~~s Clre~ltllS pnn.cçps curatorqi prifice lito prreparatam [lIfcipere:alta~ J.utem quando
~u l?ç~s eXClut, v~ ~~.ç p!=~ va.nas mu~i plagasJinpul} Jphus pilrtes,a dIp pnneJp~p9 difiriburç fUllt-"~
dlmllflls recurrit,per [eipfum cllHcre:quo wnpoAnima
rx
,ex.
�.-Ciuilis,Vel-,élé Regno~
•.
/ ,Anitn>tHli quoque genera gregatim diftina;a, dre-
T~~1mü
~i- mones q uida tanq uam diuini pafiores fortiti Ji.Int,
u
.no. • sa(iu r <J.uorum quifq; ad munns fuum obeundum fuffi• .. .. ..;, .: .ciens cu ciTèdinguli fingulis,fic vt ille voluit, pra:,fi.ziebantur, quibus pra:erat ipfe. ~amobré nihil
·erat: agrefie, omnisque rapacitas,& vorago pro cul
abcrat,aberat bellum penitus atque feditio:ct:tera
• in[uper, qua: cOllditionem illorum temporum feq'Ltcban'f,innllmerabi Jia funt . ~od vero de viétus
facilitate,& libertate vitre fertur, ob id efi diétum,
quod Deus eos pafcebat,ip[e iIIorum paftor cufios:quemadmodu homilles nunc,quorum natura
·diuinior ,brlltorum paftores [unt.Deo itaql cllftO1)
• ,diente politia: nulla: erant, neq; marium fœminatnü~ful~~~~ rll~que ad filios ,p~0creando5 eoniugia. ?mnes
niltratio, ~ntm ex terra reUlUl[eebant, rerum prretentarum
·jmmemores . Aberant autem eiu[cell1odi omnia.
Fruétlls vero illis,& poma,& frllges,abunde arborcs,& fertile folum fponte fua abfque agriculturre
opera fuggerebant. N udi quinetiâ,& expediti,fub
,dio,vt plllrimum pa[cebantur. Nam temperies illis innoxia, mollia quo que p~fsim parata cubilia,
ql1àmplurimis ex terra herbis repl1llantibus. V ita,
;ô Socrates, hominu fub Saturno viuentium audis:
·bane vero,qlla louis elfe tradunt, prre[ens ip[e [ellfifii:vtra vero fit felicior, illdicaréne vis, ac potes?
soc R. Minimè omnium . H 0 S. V Isne igitur ego
quodammodo tibi dijudieem? soc R . Et maximè
(luidem.H 0 s. Si Saturni quondam aJumni in tanto otio, & libertate vitre potentiaque, non [oJl,lm
inter [e,fed etii cu befiijs colloque,ndi,hi[ee omni...
bus ad philo[ophiam vtebatur,inter Ce, & cum befiijs villétes,[cifcitantesq; ab omni natura,qurecu-q ue pro priam fentielldi vim aliquam differentem
ab alijs habet,ad prudentia ac~uirédam, facile iudicari potefi iIIos longo quoda interuallo, n0S ad
beatè viuendil exuper:tiTe. Sinallté eplilis affatim,
_& poculis [-\turati inter fe, & cu bettijs tales fabu'Jas conferebant, quales de HUs nunc referutur, hoc
quoq; ita, vt mea fert opinio, facile a~m~du iudicaretur. Sed hrec omittamus,donec ahqUls horum
idoneus appareat nllncius, q.ui nob~s r~ferat, vtr~
homines illi [cientijs, & confabulatlOnlbus opera
dederint: cuius auté gratia fabulam hanc ingrefsi
Ji.lmlls,id iam dicendum, vt fequentia cum antecedentibus e6iungamus. Cum omnium iIlorli tempus ellet expletü,mlltationemq; circuitusfore ilm
oporteret,terreno genere omni c6[l1mptOlquippe
eum qurelibet anima gencratiolles omnes implef,
fet,quotq; mandatacrant cuiq;,totidemvnaquçq;
in terrâ femina proiecifIèt:tullc vniucdi gllbernator Deus,qllafi gllbernaculoru dimifsis habenis in
fuijpfius rcdijt fpeculnm. M llndum vero deinccps
fatum reuolllit iterllm,&cupiditas innuta.Omnes
quinetii dij [ummi da:monis collegre fingulis prm.
pofiti regionibus,qllod eôtigerat lducrtétes, mun
di partes defiituerut.Mundus deinde côtraria prin
ci pi j fi nis [efe 19i.tationc reRcétés,terralmotu i nge.nti interiora cocu tiens, animllia rurfus cuillfq;
generis, vt plurimùm perdidit. At vero certis temporu exaébs curriou\is,côcll[sio .}?turb:ltioq; Gclfa
uit,& mudus:t tur,bulento fragore detiftens, [olita
f\lÎJpfius progrc[sioe çu.currit, & in ordine debito
c6~itutus alltorit;ttc adminifirationornq;l & [uiipfius,& eoru, qUa! in.(c [unt, [u[cepit, alltorjs Pltrisq; fui gllbernationem pro viriblls memor imi~atm. Principio igitur .pfeaills.executus cll;fcd~b
ex
,
q;
143'
,ea demum imitatione longius degeherauit. Cujus
qllidem .defeétus cauf.1 eft natura corporea prifcz
natllrx fomes. Nam qllondam valde deforme erat,
& ordinis expers,antequàm prœfenti ornatLl decorarerur. Ab eo fanè,qui i pfu m confiruxit, bona o~
mnia pofsidet::t prioriauté deformitate incômo~
da,& iniuih omnia,qua! intra cœhl nàfclllltUr, &
mundus ipfe [l/fiinet, & animatiblls in[erit. Dllm
igimr animaliafua, vnA Cllm gllbernatore nutrit,
mala q uidem parua,bona vero ingentia parit:c.lI m
-au té [eiungitllr, in proximo difcefIus tépore perpulchre omnia ducit:verum procedente teIPpore
·obliuione iam occupatllr:quapropter prioris deformitatis vitilltn vehementius dominatur.Demû
longo exaéto tempore defIore[cit, ae bona"exigua
procreans, malorllm vero naturi his pludinâ mifcens, periculum fubit, ne & ip[e, & qux in [e [unf:
omnia,dilfoluanrur. ~amobré Deusille quondam huius'ordinis amor, cerneus mnndli t'anto in
difcrÏmine pofitu,miferec.ac ne mmliltu acleo tutbuléto fIuétuet di{{olliaturq;, & inlocutn difsimilitudinis infinitum mergatut,iteru adfiat,& prçfidet,n:fum~tisq; protinus gubernaculis, regrotitia
omnia dilloimaq; antiqua fUl agitatione couertit;
ornat & corrigit,mortisq; efficit illu,& feneétlltis
experté. Hic ergo cunétorutn dW:us eft finis. Suf- Poft Saturficit autem hoc ad regis ip{~llS pfie~Lioné, fi mO~Q {lum.
fupd diéta teneanNlr. Conuerfo ~nim ire ru mUl1..,
do ad prrefentis genitnrœ progrelfllm, alloas rur[us
vl~rà ~fogredi dcftitit, & noua his contraria, qUa!
er:\t tuc,reddidit. Animalia porro morti ob ip[.1m
tenuitatem proxima :méèn [unt ~qure vero nuper
ex terra cana furrqerant,iternm in terram morien
tia reciderut. Cre~era item omnia trafmutata funt,
mundi totius [equent:ia pafsjonem. Generationis
quippe, & conceptionis, & alimenti imitatio vniuerfu,m ipfum necefTài'io fc:;ql1cbatllr. Neque enim
dabatur ampli us in terra,per cau[.1s mutuo opitulantes, animal fied. Nam que?ladmodum inftitutum fuit, vt mundus motionis [ux dominus cfIet,
ita fi~ili quodam duau faétum, vt partes mundi
per felpfas,qllo~d fieri poteft,generét, & nafcatur,
& nU,trÏ;U1t. lam vero ad id peruenitnus, ad quod
O~~lS noftra refpexit oratio.De reliq lIis enim animatlbus multa lX. magna referri poiTènt,ex quibus
qllreq;,& ql1as ob cauf.1s tran[mutatafllerut. ~re
vero circa homines eontigerunt, breuiora [llnt,&
magis ad rem attinét. Clltn homines pafioris prœfidisq; i p[oru dxmonis eiTèht prouidentia deftituti,& animalia multa, qux fuapte natura immania
fuera1!,efferata iterum eiT"ent" inermes i pfi imbecil_
Iesq ue,~ cuftodia derelW:i,ab illis pafsi m dilaniabant'. Aecedebat inertii\,& imperitia fuperioru téporum.laborum enim curarumq; nefci~ vixerant.
Tellus haud vItra viChull [ponte [uppe~ltabat, parandi vero ind!lftria nondû inuenta,qma nulla necc[sita~ iIlos antè coegerat.His de caufis in [ummü
difcrimen atque pcntJl~iam illoru ~c<,\aa~ res [unt.
~apropter tnllneraJl1a,qua! ?h,m ~dlJS tributa
hominibl1~ memorantur\necefIana qlladam difci- Necersit;l~
plina eruditioneq; tribm<~ fllerunr. A Promctheo fee,i: i\ld~
qllidcm ignü:artes autcma V lIlcano ilbllsque co- ft,fI.!, aran (ort~:[~n~ina quoq;, & 'plant,x ~b aH js:omnia [um- dl;lpr~%o
maum Vltx hom1l1um admlnJcuJa, tune deorul1l theo ipois
opera ~l1nt compa.rata, cnm homines deonl lU prQ- d.ltlls,a Vul
l11den~la ~cferLll~ et) oporteretquc ip[os iam pro- eano artcs.
pag{\t10DlS, & aJunonire filX cnram haberc, mun_
â
dito
�144
Liber Decimusrextus.
di totius in{br, quem imitantes omne per tempus
fequentesq;,:\1iter aliterq; na[cimur atq; degimus.
Sed fabula iam finé habeat. Ea vero coducet nobis
ad digno[cendu,quantu [uprà in regis ciuilis'I; definitione errauerimus.s 0 c.~ain re,& quantum
erralfe nos dicis? Hos.Partim minus,partim generofius, magisq;, & plus quàm tune erratum. soc.
~o paéto?H 0 s. ~od enim du quxreretul' rex,
ciuilisq; vir ex prx[enti cireuitu generationeq;, pa
florem ex contraria couerfione adduximl1s, & pro
mortali gregis humani pafiore Deum comemorauimus,longius tranfgrefsi fumus:quod vero ciuitatis vniuer[x principé ilium ofiendimus, quo autem modo princeps elfet, non declarauimus, ven!
quidem diximus, non tamen ad integrum perfpi::
cueq; defcripfimus. ~ocircaminus in hoc, q~a
jnillo deliquilfe videmur. soc RA. Veraloquens.
H 0 s. Exifiimare ergo debemus, tunc demum nos
duilem viru f.'ltis expofuilfe, cum gubernandœ ciuitatls modu ad fufficientiam difcreueriml1s.s 0 c.
Prxclare. li 0 s. Ob hanc vtiql1e caufam eam fabulam incœptauimus, vt non fohl ofienderétur ql1ieunq; aduerftls regem gregis humaniillam i~ com
mune nutritionem fibi vendieant, verum, vt lllum
darius intueremur, ql1é folum fic appellare decet,
eum fieut pafior boum ouium 'I;' humani generis
pafcendi cura gerat.s 0 c. Reétè. HO s. Reer equidem,ô Socrates,pafioris illius diuini figuram maiorem elfe, quàm vt regi competat. Ciuiles autem
hos viros fubieétis fimiles elfe magis, fiue natura,
fiue educationem,fiuc difciplinas intueamur. soc.
Omnino qllidem. HO s. Neque vero perfcrutandum eft, vtrum magis min usue fuerint , vel vtrum
jea fi nt, an aliter nati. SOC R. ~fdni enim? li 0 s.
Sic porro iter~ refumamus.Artem fuopte Imperio
prxcipientem,~ cirça anim<}lja non priuatim, fed
publicè prouidétem,fpprà fiatinJ gregis nutritioné voealli~lls,Recprdaris? soc. Recordor, li 0 s.
In hoc vero efi erratum. Nam cjuilem virum neq;
çôprxhendimus adhuc, neqi denominauimus, fed
çjus nos adhnc nomen fugit. soc R A. ~o patto?
HO S. Greges fin~ulos pafq:re alijs omnibus pafionbus côuenit. Ciuili auté viro cop1petens nomen
non dedimus,cu deceret commune cunçhs illiquid
adhiberi. soc. Vera narras,fi modo licçhat. li 0 s.
lmo vero Iicebat curationé communiter attribuere,ab[qi nutritiois,aut alterius negotij difiinétione:& aliam quanda appellationé infe~re ~omm~
nem,Gue gregis duébonem,~\le fJ.1,r~t1o?e,fi\le ~~
ligentiam appellantes, atqi lP ClUllc ,vna eum ahJs
côpleéb,poHqua fic o~ort~re ratio dl~a~lerat. s o~
ptime. Verum quo na p~éto pofteJ d~~l0 guend,u
erat? HO s. ~ellladmodu gregis nut~l~lOnem ~:
pj111nus [ecundü grefsiQihü, & vof~~d,IPJll fp~<;leJ
immixtOrtlfll'Ii,& corribus cjlr~~t~u,lta gregls ,&
duétioné fecundlî eade illa part~n llcebat, at.q; lta
& Saturni regnu a<; pr<;fens fuifiet fermone eo~rç
he niiun.s 0 c R . VId~tllr.Scd quid ~Um?H 0 S',Sl ira
jrnpofitü faclIltati ilIj nOll1enfuifiet, vt gregls PU.,.
pioni: yocaui{[ernu~ ci <J ui gregis nutritioné vof~ll~mus, côfia~ q uOd nemo a~ucrfum nos cotendlf1ct,quaG curatio omn!no no e[fçt;quçma~hno,.
pum ~ hoc non abfllrde çontend;ttur, quèd ars in
no bIs Ilulla ~t n,utritiua appell,at~Qnè digna: & fi
<Jua fit, m.u1 tlS alJ)S pnlls m:lgis<JlIe, qu.\m regia: i9
nomcn copctere.s 0 c. Rcéte. H0 s. N ulla vero ars
alia de hoc cocendit,qu afi Lit totius humanœ co;n"
o
munionis curatio maior mitiorqj,quâm regia.s o.
Reétè loqueris. H 0 s. Pofi h:ec nunquid aduerti- ~ecc~tG.~
mus Socrates, quàm grauiter circa finem deliqui- tmge~elqp:'
' , 0 s. l n h
mus.~ soc. Vb'.1 del'é1.lm d lC1S?H
oc'lOquam, defiOlt
diwti"gJIIIquod & Gartc quampiam bipedis gregis nurricem
efiè purallimus, non tamé ilico regia illi atq; ciuilem tanquam abfolma appellare debuimus. soc.
Cur nOrH 0 s. Primo 9.uidé oportebat quod dicebamur ,nomen ad cura magis, quàm ad nutritioni
accomodare:pofiea cura diuidere.N am diuiGones
infuper non panlas [u[cipit. S Q c. ~as? HO s. In
diuinum pafit>rem 1 & humanum curatoré. soc R.
Scitè.H 0 s. Cllrationemitem humanainduo partiri necelfe efi.s 0 C.~1X?HOS. 1neam qux inuitis,
& ea qUa! volétibus imperat.s ç c. ~id ergO?Hos.
ln hoc fanè peccantes ineptius, ql1àm decebat regé
t~r~nn,u,m'Ii in idem codu~n:us,cu & ipfi inter fe
dlfslm1l1ml fint, & gubernadl modus longe diuerftlS.S 0 c. Vera refers.H 0 s.Nunc igitur iterii emendantes, vt fuprà dicebam, humani curationé bif.lri am partiamur,in violenta,& voluntariam. soc.
A bfq; dubio. H 0 s. Violentam quidem tYl'annicii.,
volu?tariam, a~~em volentiumq; bipedum gregis
duétlOnem cHule artem denominemus:atq; eii,qui
faCllltate hac efi prxditus, virum reuera ciuilem re~emq; dic;lmus:s 0 c R. Videntur iam hofpes ciui~
hum demofiratlones nobis ita demû penirus abfo]UtX.H 0 s. Bene nobi[cum elfet 1 0 Socrates,aétllm.
Oportet ~lltem ~on tibi [olum id, fed mihi quoq;
tecum vna vlden.Et nunc quidem rex mihi nondli
perfeéta videmr habere formam:fed quemadmodum fiatllari j interdii non fatis tépeftiuè fefiinantes,q uum pIura & maiora, quàm oporteat emblemata adhibent, ferius perficiunt opus:fic & 1}os, vt
quàmprimü atqi infuper magnifice prioris exp licationis circa regé errata oftéderemus, putates ma
gna iIIius exempla ponenda,ingentem fabula! molem exaggerauimus,maioriq;, quim oportebat illius parte vti coaéh fumus. quapropter prolixioré
demonfirationé induximlls, & fabulxfinem haud
penitlls impofuimus. Ac fermo nobis reuera tanqua animal exterioré quidem circunferentialll abfoluta habere videtur, fed pigmentoru colorumq;
mixtione per[picua nondum decora. Decet autem
v~rbfs orati<;>neq;.magis, quàm piétura, aut opifiç~o manuano vnuquodq; animal defcribere exhibereq; his, qui afièqui ratione pofsint:ca:teri; cxlo
& penicillo exhibeantur.s 0 c. De hoc quidemfa_
tis. ~am vero ob caufam nondum fufFiciéter di- ,
étum elfe ais,ofiende.s 0 CR. Ardllum efi, 0 beate,
,
abfq; exemplis res magnas lucidè ofienderc. V ide- Vis etenlplt
tut enim vnufq uifque nofiru ranqua per fomnium ad docédliJll
l10lfe pJl1nÎ:l,l'euera autem rurfus omnia ignorare. quanta.
soc R. ~o paéto?H 0 s. Ab[urdum admodum,ô
Socrates, affedum anima: circa fcientia. nunc mo"
~im~s',Népe in m~gnisarduisq; incœpimus,quod
lU mJmmls, & faclhbus erat "ordiné inchoandu·
,
.j;
•
'61'
s 0 c .~o~[u~ h~c?H os. Exemplo rnrfusexem_ Ddinj~~é'
plum,o teltx, Indlget. soc R . QE.a ratione? Dicas ar~ pC! 01'
pi,hil ~ci eauf.l vcrirus',H 0 s.Di~endu poftqua ipfe r~ai~u;:yd!
es audue paratlls.NOlumus qUld agant pueri CUUl Il: &via lJ,
prifI}um literas difcllnt? soc R. ~idnam. ~ 0 s.
ab Ml~
~od ynamquarpqi literaru in breuifsimis facili- fiorclc·
~~sq; fyll~bis [ufficienter pc~fenti[cunt, ver~q; de
llhs eJolllll poifun~. soc. ~ldni? H 0 s. Eadé hxa
in alijs)ambigente s opini9ne ,fcl'moneq; fallunt~rf
soc. l l'orfus, H Q ~. 4n non uaq uc facilime ~tque
1
da:a
optiinc
�.aptime ad ignota' .t?dllci.pofsût?s o ,c, Qgo patto?
-HOS'. Rcclucel:eillos primû ad ea oporte~,in,qujblls
.hœc eadem reéèe opinati fuerant, eisqyoff~rJ:ç qua:
noildum nof~unt,~ ea inuicé compar.at:ld.o ,oft!:n.d are eandem fimiliiudinem atq; naturamânrvfi,tifqi
è6plexionibus e.lfe,do1'lec cu ignotis omnibllSj qll~
vem opinione oô cep ta funt, côparata mOnfinltur:
ùcmonftrata verà, 8ç)llqrllm exempla faéèademû
efficiant, vt ex omnibus clliuslibet fyIlabç e!cmelltis,id quo.d diuerfum eft, ab alijs diller[Ulll l1uncup·ent:qllod .v erà idem eft, idem femper fecundû eadem eum feipfo .s_oc.,Sic omninO.H 0 SI N 6une L'l<"'
Ceneratio ris hciccôprxhenditnus? quàd videlicet tunc exem
txempli• -pli 'generatlo
. eH,
11.
11.'
r. .
cu~ qUOI. cl c~ eu
ln a 1terutrO : le~untèo;rc.éta opinione conceptu, & vtriq; accômodatdm;rv-n:l.m ambor4 communiter opinionc parit~
sb c. Vïdetur.'fl o.s.~id miru,fi idem nattna pat;.cns anima noftra circa:rerum omnium .elementa,
'nurlc veritate ipfa cir,ca vnumquodqi in quibufdii
conftituitur, nunc autécirca omnia rurfus in aIijs
flu6l:uat:cumqi in ,quil:iufdii 'copulatiénibus reétç
quod:\m~do opinatur, tran31ata in_I?agnasA1c difficiles reru fyllabas'.ha::c eade rurfus Ignorat. soc,
N ihi! vtiq; mir4m vidcridebet.Hos . Nam qua ra·· .
.tione quis, ô amice, po!Iet ab opinione falfa -it1dpiens, ad aliq ua veritatis ~el minima: parté perueniédo fapientû adipi[ci?s 0 c.N ulla ferme.H 0 s.Si
MC ita natura fe habent,ncquaquam ego ac tu ah'...,
err:uemus,fi primà totius exempli nàturam intro{pieGre conemur in paruo quodam alio feorfim exemplo:demde maximum illud.aggrefsiTegis exemplllm,illlld ipfum :Üicûdc à minoribus traducétes)
per exéplu.rur[us conareulULrerûûuiliû.. curationé arte dignofcere,& ipf.1m .Ji> fomnio vcritaté co ...
fequi.soc.~eéèè ad.modu.HoS. ~ urf~s iuperio: 0:
ratio repctcda,qua mferebac,.poftql13.. permultt cu
regio genere de ciuitatis gubernatione..côtendunt.
fibi qi illam vfu:pal'l1jop?rtere eos omncs ahillo fe
iungere,ipfumq; foIn reltnquere.atqi ad hoc exem
plo ql10dam opus e!f= ~iximu~. s ~ c. al~e. H 0 S.
~ 6dnam potifsimu excmplu eXl~l1U qUldem, ~
eandem ciuilem continens facultatc, adducens ah.:.
quis fufficiéter quod inueftig<ltur,inueniet? Vlsne
per louem, ô Socrates, nifi quid aliud in promptu
habcmus,texcndi attem eligamus? non vniuerfam
quidcm,fufficict enimivt arbitror,lanificiû. Fortè
nanq; pars hœc c1(!éb quod cup.imus indicabit.s?,
~îdni?Hos . Cur non,vt filpenus vnllmqllodqi m
P':\rtiu partes diuidcbamus,ita modo circa ~exen
di artem fecimus, & qulm brcuifsime licet omnia
tran!igentes,quod ad propofitu111 conduçit, elcgi-.
mllHs 0 c . ~omodoinquis? H os. Ipfamenarrationc: rcfponfi loco dabo. soc. Prœc1arè loqueris.
~~3gnadi_ li 0 s.Eoru qfacimus,quxq; po[sidemlls, alia grjltu~ltas Co- tia aliq uid agédi,alia,l1c qüid incomodi patiamur,
tilllll;~:tfa- Vclllt propugnacula parant. Propugnaculoru autc: alia remedia fUl1t,t:un diuilla quàm humana:alîa
verà obftacllla.Obftaculoru alia militaris :umntllra,alia circuuallatio: Circutl.111atjonu verà alia ve..
lamirin,aliaaduerfus :ld'tû frigusq; munlti6c:s.Munitionu aiia tcgménb & retillaCllla, aHa dpèriméta. 0perimentoru '1l1œdii [u ffulciu n\', ql'l:t'di atnidnn~. Eorü qux amiciunt alia fimpliéia, alia ver à
~uplicb atgi copofita. Copofitorli alia' perforata,
aliaiinc perforatione conexa. Horü verà quxdam
n:crue.l funt ex his qux terra na[cutur, qllxdii pilea.
Pilca vero partim Aqlla & terra conglutinatâj par
y
t~m fibünet.ihuicé funt conexa.His ipfeéto propu.gnacul1s fulcimétisq, quxex eifdé colligatis côfc., ua f~lnt,n-?men veftes impofuimus.Arté verà qua::
.maXlme' CltCa veftes verf.'l.t, ab ipfa veftiü effcébone vcftifici appellemus, quéadmodü difciplin:\ ciuitatisA'curatric~ ab ipü ciuitate ciuilé denomina
uimus;dicamusq; textorii facultaté, quatenus In.l
J'ime ex parteveHes contexit) nulla alia rellifi nofc
diff..erre ab ifta quam vcftifica nominallimlls, q1l6admodii fuprà regiam diximus à ciuili.s 0 c.Rcél:è
admodLi.Ho s.Poft hxcita cogitemus, SI' vtiq; veHin textricé arté forfitan fufficienter ditEi aliqlli~
cxiftimet:animaduertere verà non pofsit,quôd ct}
ab his q uxpropills cooperant, nondu diftinéèa ef.fet,i mtùtis.ali js fibi cognatis difereta fl.lit . soc R.
~ibus. cognatis? H 0 S. V id cris non a.lfecutus .filpra diéèa. ~are itr;ru, vt viJetur.à fine adprineipium rcdeundÛ. Si eoim propinquitaté intelligis,
hanc. vtiq; ab ipf.. difcreuimus,dil ftragulorü COlll.pofitioné a.b amiéèll & fufflllcjméto fcpararernus.
S '? c.lntelhgo.H 0 s. ~inctiam artificium omne
quod lino & chordisvirgultisq; vtitur,aé f,ummatim his q ux terra nafcuttlr, quœ paulo antè nerU'ea
vocauirrius,iap} fciunximus. lmo & pilcorû cOp(j...
utionem,d.mue qu~ perforando & fuendo operatl!r,qua: Vt plurünu~ ad coriariam pertinctfacultatem.S 0 c.Omnino quidé~H 0 s.Seiunximus pr~
~erca operimentoru fimpliçiü opificiu,quod pel1ibus vtimr .Item tegmcntorû retinaculorumq; maçhinamenta qootcunquc in xdlficando fiunt:~ ~n
alijs artibus <;lllibufcunq; ad aquarul11 retentioné
repulfiooe~q;,qua:cunq; circa plicationes & violentas aÇl:iones opera, Çlbus, aliq uid cohibctllr,efficiunt,fepesq; 8ç p1acc:rÎlm opponunt, & cumulas
quofdam obiJciut,qllÇq; operillnt aliqllid.lté valuarum cancellorumq; affixiones, qux ad c1auorü
artificium attinent. ~ineti:i armatllra fegrcgauimlls, qua:: portio eft am pla:: f~cult~tis illius, qUa!
pro~ugnacula & .obftacula obijcit. Pra:terea c0Çj.nana,qu~ r.e~edla pra::bere fe v·itx hominu .profi-tetur, ab m:tlO feparauimus. Rcliquimus auté ar~em ql~and:l, qux vira cft illa e.lfc quam qua::rimlls,
çffeéèncem fCI!tcet flllcimentoru aduer{us frigora
lancorum,textoriamq; cognominata. soc . V ldetu~. H 0 s. Ca;tcru nondum, ô puer, perfeéèe his diéèlS rcrt1 expediuimus.N am is qui primus veilium
artificlu traétat, cotd quàm textor,agere videtur.
soc. ~amobrem?H 0 s. Textor nâq; quod:imodo complicat & conneéèit.s 0 c.Certe.Hos.Ille verà quç fimul inferta & implicitl funt,di!Iûluit.so.
~id ifiud?HOS.OpUS eius qui carmi'nat & difcernit. N unquid cnim carminatoriam & difcrctorii
opera eandem cum tex:toria voccmus?carminato'remq; & difcretoré eundem eum tcxtor~ ~iee~us~
S 0 c.N4110 modo.H 0 s.Siquis autem dllJgentla~
qua:: ftamina & (ubtegmin<l prx.parat,tcxtori~ voce~,pr~cul & ab opinione hom1l1u~, &:t ventate
ifta appellationc diFeedet . ~ 0 ('.Plan~.H. os. Fullonu
prœterca futorumq~ opera vt~'\1m nlhd cO'nducc-;
rc ad veftimentorUm c0.t:JfeéèlOnem dicimlls? A n
has omne~ tCxtorias appellan~lIs?s 0 c R. N eutrUI1l
dicendum videtllr.~ os. V Crllrtamcn omnes hx de
veftilll11 curatione cum. tCx.toris arte cotendent:ac
plllrimulll gu~d~m illi buius opcris dabunt, mul~
tlIl11 quoq; Übl elll[clcm opcris vcndic.lbunt . soc.
Sic cft oJunino.Hos. Prxter has cxiftimare in.filper
oportet attcs infirumentorum quibus textor vtin
tur,
�Liber... Decimus·îextus .
'
," ~
tur,effc6hices,partem fibi in efficiéda tel~ vfurp~
turas.s 0 C'. Probe.H 0 s. Vtrum textorixfacultatlS
ratio, qui vt pané elegimus, lüfflcienter dlftintta
ent,fi i pfam aliarü omniü facultatum q ux drca laneam vefiem ver[.lnwr, maxima. pulcherrimarnq;
dixerimus? Aut it:ltVerü quidé dicetur,perfettè autem & manifefte nequaquam, priufqui jlb ift~ ~e
liquas fecreuerimus?s 0 c.ltacerte.H 0 s. An no tt,a
delnceps agendum eft, vt c6fequenti ordine nob~s
{ermo procedat?s 0 c . Nihil prohibet.H 0 s .~n pr;mis igitur artes geminas circ a omnia qua: fiut, co:fiderernus.s 0 c.~as?H 0 s. V ni quidé ~eneratio
nis,caufam adiuuantem,alterivero caulam ipfam.
soc. ~omodo?H 0 s. Q..iEecunq; rem ipfam n~l1
fabricant, fed fabricantibus organa [ubmi~iftrat,
qlliblls ab[entibus inftitutu opus neq\laqll3, perficcretur ,eas call[.ls adiuuantes,nominamus:eas autern iP[.lS qux principaliter fadunt, cau[as appellamus.s 0 c.Con[entaneu id quidé. H 0 s. pon hxc
artes qua: colum, fuftlmq;) radiu,pe6Hnem 'Ii efficiunt,& aliacirca vefbü opera inftrumét~ pra:Pa:
rant,oés caU[.ls adiuuantes nu~cupemlls:tllas :\ut,e
quç veftiméta curit & efficiut,callfas.s 0 c.R ette.
ROS. Ex caufis vero part~ eamqu'i bu~t, atq; qua:
medetur,& alias huius generis,qu'E cura adhlben:,
curn multa ornadl dihgctia fit, generatim colligere decet,& füllonü artem cognomlOarc.s 0 c. Probe.Hos. Eam auté partem qUa! carminat,di[cernit,
& filat, & omnes circa veftium effettioné, ars vna
côpr"hendit,llux comuniter lanifidli nominatur.
soc.~ldnj?Hos.Lanificii porro partitiones duç,
& vtrxq; duarum artium limul partes [unt. soc.
~o paao?Hos.Facultasillaquç carminat,& quç
pe6hne quodam vtitur, ac omnino qUXCUl1q; funt
coiuntta,diGungit, hoc omne, vt vno vcrbo com~
plettar, pars lanifici j dlcitur. cuius maxima: partes
dux [unt, di[cretoria vna, altera concretoria. soc.
SIC cft omnino.» 0 s.In ea qua: difcernit, carmin:1..toria,& alicc qU:lS modo dix1I1lUs,façubues infunt.
Nà qua: lanas & ftamina diuidit, vel peéèinc quodam vcl manihus, aliter atq; aliter nomina cunGl:a
qua: modo diximus, eil: [onita.s 0 c R.lta prorfus.
HO S. R urfus concretoria: partem fimul & lanificij
in iP[.l contenti fumamus : qua:cunqi auté ibidem
diicretonx Incrant,tranream~ls,bnitidu OlUne bi~
fart:l partJctes, & concretoria partc~n 8ç diFcreto ..
rÏam.s 0 c.P artialUur.11 0 s. P<lrtem H;lq; cocre~o
;ria timul & Iani1iciü, ô Socratçs,dillidere decct, fi
modo propolitam nobis texendi artem [utfi,cicter
cO'Jl.prxhendere yolumus.s 0, c.Oportct [anç~ HOS.
Oportet abf lu edublO. ldeoqi dlcamus p:lr~c CIlIS
vnam ln \loillcndo flettcndoq,,:-tlteram in compli..
c,mdo vcrfari.s 0 C R, N unqllid hq:ç rcneo ?Vidcds
Cnlm mlhj {bnunis operam in torqJ.lcndo pon~rc,
HO s.• on hUlUS talltU,fèd & fubtegminis. An fJn~
rc~ortionc generatlOné hUlllS ahqu:\ repcriemus~
soc. Ne lu.!quam.H 0 s. Dç[cnbc horum ytr~1I1qi;
forte nant1; dc[crIppO cahs opportuna videbitllr r
s 0 c..~ahs?H 0 s.E cce opus carminatori s cum in
longum I.ltUmqi protr,lhICUr, deduétioncm VPC;\mus.s 0 c. Certe:. I~ 0 s. Cum hoc fa,~èis penljs fufo
retortü d},[o!1liumq; dfcéÇum fi)um)nam~ appel ..
)ant:artcm autçm ip!.lm qllX boc dJrjgj~ & protrar
hlt,1hmjna~lam.s 0 c.ReÇtè.HQs . ~xcllnq; vero
contol Clone mollcm accipillnt, & ftaminis lIT)plicat one ad rcflcxionÎ5 aur,létUI11 moderatam mollHiem nancl1clitur,ea vci'li filo deduéta iubtegmi-
na,artem autem ipfam Ü!btegminariam.soc. Probe.H 0 So' Atqui pars illa textori:E quam propofui:.
mus,iam cuiuis pater. N am pars côc,retoria: facuItatis in hlnificio,quando'retta protraé1:ione [ubteg~il1i,s attl; Haminis implicationem contextumq;
dhcit;totum quidem ipfum implicicum & co~ex.
tum veltem laneam, ;;trtem vero huiuftnodi·textorüm nuncupamus.s (j c.ReC:} admodum.H 0 s.At
cur'non ftatJ'm re[p0l)dimllS tcxtoriam artem elfe,
qua: fubtegmcn & ftamen·implic3t, [ed per longas
ambagés fruftra V'agati [umus?s 0 CR A. N ihll mfhi
quidem;ô ho[pes,eorum qua: di6b [unt fruftra di.étum videtur.H 0 s. N ihil mirü.fed forGranvidebitur,ô beate; fi frequenter in hunc mOl"bu in pofte,.
rumincidas.Nam quid mini? Audifermon'em qui
de hUiu[cemodi omnibus [emper eft in mediü afferendus.s 0 c.Die modo.Hos.Excdfus in primis dcfeétusque natura infpiciamus, vt [ecundum rationem rn~deI4ta laudemus, vituperem usque itifingulis , qua:cunque modum fermonis non [eruant,
dum in taliblls quibufdi difputationibus aut.prolixius,qu;lm decet, aut breuius loquimur. soc R.
Oportet f.1nè. Ii 0 s. De his vtique iure habenda ratio eft. soc. De quibus?H 0 s. De prolixitate inqua
& breuitate,dcque omniexceilu atq; defeau.nam
dimetiendi facultas ad ha:c ornnia pertinet. soc R.
Profetto.H 0 s. Eam itaq; bifariam diftinguamus.
Conducit enim ad id quod intendimlts. soc . Dicas quo modo diftingllendum. H0 s. Sie. Pars vna
fecundum mlltuam magnitudinis par~itatisque
çommunion~m, alter:t fecundum necdlariam gellerationis elIènriam.s 0 c R. ~î i11huc ais? H 0 s.
An non [ecüdum nat~ram ~ibi ~idetur, q~o~ maius eft, nullo alto qU3,m m1l10rl m:1.l11S elle dlcend ue mInUS,
'
r. 1
""'
'
d umrquo
10 0 malon mInusr soc RA.
Mihi vero.H 0 s.~d vero? ~od excedit mediocritatem, & quod exccditur [CU dicendo fiue agen.do,nonne elfe dicemus id quo boni homines à malis ditferunt? soc RA. Apparet. H 0 s. Ergo e{fen[ias gerninas iudieiaqi magni & parui ponere decet: nec vt paulo antè dicebamus, inuiccm foluIn
ifta rdèrri debent, imo vt nunc diéhuu cft, potius
inuicem partim , parrim ad mediocritatem com_
paranda videntllr. Huius autem rationem nuquid
intelligere volumus? soc RAT. ~idni ve1imus?
HO s P. Si q~Jis enim maioris natllram ad minus
d~lntaxat rder~t, ad mcdiocrc non referctur?quld
;us? s,a C R. Id Ipfl~m. H 0 S • ,An non artes ip(lS earumqi opera omnla hac ratlOne fecernimus? eam_
uc quam qua:rimus ciuilem, & textoriam faculta_
tem è medio tollcmlls? hx fiqui9.em omnes quod
medioc~i m,aius cft, am minus, non quafi non {it,
~cd vt d~tflcl,le qUlddam in aébonibus vidt, atque
Ha me~l~cntatem [eruantes bona omnia pulchd~lIe etflclllnt. ,s ~ C R. Abfquc dubio. H 0 s. Nonne
11 cllulem pCfluarn [lIfiu1erimus, manca nobis, &;
dubia crit regix fcientix vcfiigatio? soc R A. Val..
de. K 0 s: Vtrum qllemadmodum in di[putationo
de foplufia, non ens e{fccuicimus poftqllam in co
nos defi~tut:bat oratio;ita nunc plus ipfllm, & rni.
nllS cuincere debcmus comen{Ltrabilia eilç non inlIicem folum,fed ad mediocris qlloqi gCl}era~ioné~
Ncqlle cnim ciuilis di~cipl~n.* quifpiam, ncq; altcdus hllmanx façultatlS, 111ft hoc admittit, poteit
elfc peritus. soc. Ho~ igit llr furnmopere nlll1c dl:
agendum? H 0 •S P. MalUS
hoc opus ' ô Socrat\!s , eft
1
qll~rij ilI11d,ctiJ qu;ull pro!iX\IQ1 m~d quoq; fuerit,
rccorda
1
. dupli
~alUd5 je ut,
l' ,
citer
re!i eétuttll'
no~iS /!I. rC'
[peét~
W
!1
diocnb'onii
~i~s diJlè'
ra nt.
�t
Ciuilis,Vel,de Regno~
recordamur. venl tale qU,i ddi meriro de ipfis fupponendllm.s 0 c. ~ale? HO s. ~od eo quod nunc
cfi diétu 'o pus fit, fi quidem docere veliIpus abfolutum & fyncerum naturaquid fit:quod alltem ad
prx[entia pertinere,egregie flltficiete,r qi monfirauerimus,c6ferre mihi videtur fermo hic magnopere,quod videlicet exifiimandum efi, omnes fimili- _
ter an es fecud um maius fil11UI & minus commcnfurari non inuicem tllOtu, fed ctiam ad mediocris
ipfius generationem .cum enim hocefi, illafunt:&
eum funt illa,hczc funt,alterutroqi horum iilbbto,
vtriiqi tollitur.s 0 c. Hoc quide reéte.verum qllid
deinceps? Ji 0 s. Difiingllere decet arte dimetiendi
bifariam,quemadmodllm fllprà di:lçimlls, vnamqi
ilUus panem ponere ;utes omnes qllc;cunqi numerum,longitudinem,latitudinem , profundit;tte, &
velocitatem ad contrarium metillntur:alteramvero art es mas qure ad mediocre moderatumq; refpieiunt, decensqi & opportunu atqi debitu,& fum9.!!
matim ad omnia,qure, vitatis extremis,in medium
6c~oi arti- eonfllgerut.s 0 c.Amp1a quidcm vtraqi portio efi,
id~:~eft, &alteralongèabalteradifèrepat.,Mos. ~od fxPattic~~r;e penumero ferut,ô Socrates,ornati viri ilIi,qui magou aliquid ac f.1piens.loquiJe putant,du11l prredi~oUCq; di- cant dimetiendi facultaté, circa omnia qure hunr,
ldendum. verf.~ri,nunc diétum efi. ~icquid enim anihciofum efi,men,furre quodam modo particeps elfe apparuit.quoniam vero quidam confiderare nequaqua per fingula genera diuifione eundo folent,h't c
lam longè int.er fe differenria, fiarim conferunt in
vnum,Ümilia iudicanres. Sed & conrrarium huillS
f.lciut, qux diuerf.l funt, per partes m~nime difiinguunt:cum oporreat, vbi quis primo multoru percipit comunionem, non prius defifiere qua differentias omnes inea qux fpeciebus clauduntur, infpexerit:atqi iteru qlloties, difsimilitudines p1urimas:in mllititudine [entit,& xgre [entit,non prius
ab hac afpeaus molefiia defifiere polfe,qllàm ,cllnéta qux co,g nata funt,intra ~ognatio~evnam, proprictatemq; concludens VI1lUS genens effenua vefbat. De his igitur, deq; excefsiblls atq; defeétibus
hxc diéta fufficianr:id aute d iitaxat [eruandu, duo
hic videlicet méftlrx genera adinuéra fuilfe,& qu't
eafint,mente tenendii.s 0 c.Tenebimus.H 0 s.Pofi
hunc fermone,alium alfumamlls,de bIs qu't modo
quxrebantur, deque omni huil1[ccmodi [ermonu
traétatione.s 0 c. ~id ifiud?J!os. Si quis fortè nos
perconrerur de puerorü di[centlù circa literas exercitatione,quando intenog5.tur quibus ex literis
nomen aliquod confier, vtru pmemus tunc eos interrogari vnills duntaxat nomipis ilIills declarandi
gratia,an potius vt in omni grammatica eruditiores euadant,quid refpondebimusrsoc. Vt in omni
grammatica.H 0 s .~id porro?duilis viri in dagatio ipfi llsne gr:nia magis propofita nobis efi, qui
vt in o 111 ni di[putatione acutiores efficiamur?soc.
Patet id qlloqi, quod On1nium gratia.H 0 s. Nemo
vtiq; mentis compos texrorix facultaris rationem
j pfi us cl u ntaxat gratia venari contenderet,. Verum
pl llI:im os latet, vt arbjtr01~, rerum q\la(lll1dam cognitu facilium fenfibdes nonnulbs jm;;\gines, elfe,
li'
) qllas declarare ncqllaqu.am ardlll~m eft , quoties
~c~c_ n?n cft ipforu aliquis vult alicui rationc:rn de aliquo per~iht l~ud, qllirenti, non CUI11 ipfis rcbus, fed abfq~le r.\Cione
ln
C'le ln cxpc dlte
' demonllrare.
11
'
tclletl:
Rerum autem m;Dpmarum
Qdr
II •
fi
.
'11
.fi Il
G , prillSllo pretio dSJmarumqi nu a ea imago 'lux man! elle
tll'lfcllCU. "cl homin~ [enfum captuque effiéta ftt:qua ofien{a
147
qui anim u fcifcit5.tis explere veHt ,fenfui cuidi accommodans penitus exp1eat. ~apropter cogit5.dum efi,vt rei cuiuLIibet ra.,tione reddere & recipere valeal1111s.Incorporea naqi Cllm maxima & pllIcherrima fin t,ratio ne [ola, alio vero nullo .}?fpicue
declarantur. Honu?1 pono gratia modo nobis diéta [unt omnia. ClliuLIibet amem rçi confideratio
in minoribus f.1cilior qua in maioribus extat.soc.
Prxclare 10queris.H 0 s. ~orü deniq; cauf.. diéb
de his omnia funt,recordel11l1r.s 0 c.~oru? HO s.
Eius prxc ipue molefiix cauh1, qua circa textorix
Ç;lculratis prolixam orationé affeéb fumns ,necno
circa rotius mundi reuolurioné:atqi fophiihe fermoncm de non enris elfentia putauimus f..nè prolixiore fuiLIè,quàm deceret difputationé. Atque in
his omnibus nofrnetipfos deterrllimus, metuetes
ne fortè in fllperuacuis diutiùs ver[aremur. Ergo
ne deinceps iterü tale nobis aliquid accidat, horu
gratia hrec omnia à nobis diéta puta.s 0 c. Fier, dic
tantu,qure refiat.H 0 s.Dico igitur oportere,& me
& te eoru qure ruximus [emper memores dlè,quorie[cunqi vel breuitas vel prolixitas [ermonis vituperatur, ita vt no ipfas inter fe prolixitates coferam~s,~e~ ad facultatis ~imetie~di partem,q\:am fupra dIxImus,ad decon norma elfe referenda. soc.
Scite.Hos. Sed nec ad ha ne omnia referenda vrdentur.neqi enim prolixirate qu~ lllllli c6gruit,ad vo1uptaté egebimus,nifi obiter. Nec quod quxrir, vt Quis profacjlime celerrimeque inueniamus,primo,fed 10(,0 &re{fus mer
d0 coten
- dere decet:maXIme
' vero, ommu,pn, ~, hor.
lecun
mumqi illum honorare progreLIlun,quo fecudum
fpecies dii1:inguere valeamus, difputationéqi 10ngam haud molefie ferre,fed affeétare potius, fi quo
modo ad inuenrioné no bis cofert, fimi!iter & breuem. D~cet i,tem,eu ~ qui longi?res. ferm o~es :ri tu- Q.uod Jonpe~a~, C1rCUl~usqi ~l[putatlOn~ hUlU[modl no ~d- ~a diCputa_
mIttlt,halld Ita 1elllter temereqi damnare prohxi- ua non leui
tate, fed ofiendere prius di[putatione breuiore, & ter eft dapromptiores ad diilèrendum, & ad inueniendu f.'l- mnanda.
eaciores non fi fequamur reddit:aliàs autem & alio
tendetes inc,repationes,' laudésue) nec curare penitus,?e~ audlre. Ac ~e,hls fatis,fi tibi quoq; videtur:
ad c1UIlem facultate lterum redeamus, textoris exemplum quod fuprà pofuimlls conferentes. soc.
Egregiè locurus es, atque ira vt iubes,efficiamus.
HO s.N onne iam rcx à multis paHoru offjçjjs, imo
ab omnibus armcntorü cufiodibus cfi difiinétus?
Refiat vrbanx facultatcs c.lll[.lru adiuuantiu pariter& caufaru,quas primu à [einuicé feparare debe~
mus.s 0 c:Refiè.HOS. Has partiri bifarjam difficile
efi.Cuius difficultatis cauià [eq ueti [ermone patebit.s 0 C. Sic pror[us agendufll.H 0 s. Pet mçm!>ra
itaqi ip.G1S inttar viétimx difcerpamus~ p~fi<iua in
proxi- 0
rg eminafecareno valemus., Oportetenlmln
b
portet temum[emper nllmerumdlfin lIcre.s 0 c.~o pa- perin proxi
éto nunc id faceremus? H 0 s. ~emadmodll1n[u_ mu numeperioribus pmnes qpx inj1rumcn~a texturx para- rum difiri.
bant,veluti çau[.ls adiuuates pofulmus.soc. N em- buere.
pe.H 0 s. Idçm quoqi in prxfen~a,.& multo magis
agendu.qll;Ecull~; ~n!m magnll ,:hquod , aut paruum in vrbe f.1bncat Illfirumentu,~anqui adiuuates caufa; ponendre funt.nam fine lus ciuitas c6fiare non potdl:,neq; ciuilis dt!èiplina c6lifiere, N li 11uIll t:uncn horum regix ,\rtis opus eJlè pOnell1llS.
soc. N ullu~n prorflJS, H 0 S. Atqllj diffIcile quidda~ aggred~~ur,gen\ls hoc ab aUjs difiinguenrcs.
~I em.nHhclt vnms C\lillfd:lm coru, qux [unt 111n ij
arum
�Liber DecimusCextus.
12l-8
...
/ '
firumentum eCfe, vt verifimile .qu~ddâ loq,u i vid,e",
tur:ita alteni tamen eorum qux pofsidentur i~ ciuitate,hoc efi dicendu.s 0 c. Q!;~dni? ~.o s. ~ocJ
hanc vil'p no habf!,t .neq; eniro caJlfx!je ç,p,glutipa~ur generationi vt infirllm~ ntum,red ad eillS q,uocJ
~onfeéèu efifalut~rn.s ,o c.~ale ifiud?J1.os. ~ocJ
ficcis, & humidis, igne ca1efaçhs, ,& frigidi~ varjij
genus etfe.élum, quo.d vna,lpp_ella,t j,oOf VqS Tl,o qlÏ,n amus,qu.arnllis fpecies pl!J,rima fit. ho.c a,uté [ci en
Jix jll~us quarn perquirimus nO!len opus. soc R,
N011 çert~.H 0 s. Tertia p,ofl~[sionu,m ('p~cies u1tiformis ;tppare~ t,err,e ltrjs atqi -aquatjc.a, ,tpultllla.,.
ga &
,e rras, pretiofa,~ viJis,yno fignipcara n,omine;q.uiaynjuer[urn ho,c (e/llpe,r aJ~cui red~s effi~itur,[e[sionis gr,atia,soc.Q0çi ,ho.c?IfOS. Yehic~
lum nunc,Up,a rnus, haup(anè m~lltü pelitire 5=iuili s
opus,irno .a,rch~e?turx figulaJi~que, f;,ç ~rarire (a~ultatis magip 0 c.~ntelligo equidem.Hos,N !1 n <J.uid quanu pr~~er ift.a~jçend~, ip q/l;O plu~im,aq
ijs qux fuprà reçulirnus, con.tm,e.~tur? Ve,~IIT~epta
omnia,arrna mu1q, mU,r i, terreMq; ~ laplde~ i}/llbitus,'lhaq) perl)1.Ulta.Çumql href ?m.ni,a ,q luniédj
Q~ijcié.djq; grati,a.fia,nt, reéèè ~uOlOJeta ~ba.ac~
~aque cOP,1uniçer appellari poil).1nt,P1Ultoq; l1)agls
~rchit.eéèorllm textorurpq; qll:tm ciuilis (dnt opera.SOC. Sic t:lt omnino.Hos. N!lm q!J,intp loco .ornandi,pingendi, qlnen.di artes 10fabimus,? {3? qu,x ~unqi hjs v.tuntll,r ,&;lp his pun,t irpit,afiof?es au~
~am obleéta~ionis gré,l,ti,aduçaxa~ excogi~aF;, qU,re
.merito vno qlJ.odam ,nomine compr~he!1flun~ur.
soc R. Q!;O?H 0 S. V niuer(u.~ hoc ioçoftlm q,uiddam denominatur.s 0 c.Abfqi dtfbio.ij 0 s: V num
hoc noroen on:tnibu~ 4i~ t=o.uen~et, neqi enim ilIorum quicqua,m ~.udij,[ed ioci gratia [emper efficitur. s 0 ,c. li oc q.u oq; ferm e inteIli go .HOS. F ac~J~a
tem v,e ro illan:t qure his omnibus pr~paJ.at COFPQn,ex quibus ~ jn qu.ibus ,c o!l!jcHmtur artiu,quas
modo narrauimus, opera, n6nne [extam pon~mus
fpeciem variam, & ex: multis artibus dependet~l11?
s 0 c.~am dicis?H 0 s.Eam qure àurum è$ç argentum c~teraq; rnetalla terr~ eruta vi[ceri,b,us prçparat. Item qux [yluas incid~t ,qux tOl1det,qu~ ex his
confiruit aliqu~d,qu:J! pliq~ a,t q; contexit,{eu qux
cor.cic.es arboru,fiue qux aniOJa1iü p!=)les cirq.lOfidit,& polit,& qU<tçu~; a~'tes cir ca hJJiufmo~j quçver[anr:rur(us Wx ~ q u~bl;ls fuJ:>,e r, lipFr, cO~j:x,
vinculaq; par~n.tur,:t fia~~ çopofi t~ [p.ecies ex generibu~ non cop.ofius: vmu~rru~ ?OC :ppeIIaml~s
primogenitJlJl hPtnillibll~ pofIefslOne, & fimpltcem,quodregi::e arûs neqpaquam eil: opus. ~ 0 t: R:
Optime.H 0 s. Septimum tenet locum ~utrllp.,~rt1
po{[c[sio, & <lllXFUQq; cÔ01ixta corpon, parqpus
fuis partes corp.oris alerc pofsin~ atqi e!lr,a re:quod
totum alim,entum dici debet, mfi quoq.fone pulchrius reperiamlls.agricultll,r~ a~çe~,' vcnatjoni,
gymnalticx,medicinx,eoA,Ulllan<; ymuer~u!l h~c
reéèius qUlm cillili trip!J~~llr.s 0 C R r Re4IUs f1nc.
HO s. Fcrme omni,\ qu;,e po(sidcntur prxter d~Jl1e
fiicorum anim(lliurn fpecjes,in bis (eptcmla~~Itror
{unt llUll1erata. Sü: allté eogip. Par çr~t , pr~~pge
nitJlT) jlIam quam vocal1}us fpeciem pptp4 Indl~
cere, inil:r!101cnUlm deinde, vas, vchiculu01, mUl1lmentum, Qble~amentu1l}, nurrimentupI : prxtermittimus autem,fi quip nQll [Jlagnufl} Iaruit,quoq
,alicui jil:oru a,c commodari po[sit, qualis cfi nU1l}'t
1ll0ru01 forma,figillorum q;,& ornnis charaéteris:
G.CPl}S entm h~c in iIlis pQn ,aQ~od li Il} cog~at!lIl'!
n:
no
da
habent,(ed p~rtim in 0rn~tii,p,artim.in inftrumen_
ra, violentius fodàn, attarn~n penit us traéta quo~arnl:nopo c,Q ngruunt. polI,e[sio11em ve,p anima~iu,qt dor:n~fhcoru, (eruis exceptfs, gregis nmritio
pnmo dJlhn,é èa,comprrehendiile vi,d etur. soc. Et
rna 4 ime <luidem.H 0 s, Re!l:at [er,uoru1l:1 .minjfhor,umq; omnium genus,vbi pr~.fentio eos pal~1]l recbma~uros effe,q uj de .hac p,a rte fic cum reg,e ç.oo~enduntl qu~m<ldrnodu cllm ,t extore qui carminât
iJ,lantque, qnique al,i ade ~uib,us diximus, faciunt.
Cxteri vero omnes ~,anq.ua adiuuantes cau[a diéèi
yn~ c~ nu?c me:m oratis operibus à r5!gia ~juiliqu;
a<llOnefel!J,n?;b [l1n,t ,~tqj .djrq:~,tj.s 0 ç. Appa.rJ.Ij,t.
H 0 ~,Cofi~~.l emus r.eltqups q ua proxjm~ açç~en ...
tes, v~ certius ipfos,cogoofcamus,s 0 CR. Oportet
o~nn~no.H~s:MaxlrnOS p~rro rninifir,o s quantum
hlOc 1ntlle~~ IJ,~et):on~r~na :efus qU,a m fu[picati (u.,.
~us exerptaqone pa[s~oneq; hab,ere reperiernus.
s 0 c.~os?~, 0 s.~mpt,amancipj,a& fimili quoP~
J!lodo l,n (erugute çoa~os homin~s.~os fine cô~:~~~rc,,~ [eruos, cogn~min~re P01HH!lllS, 10ngifsi_
l1)e a r.e gla d,lgn}ta.t e ,dJfian~es.. s 0 c, ~i.dni? H 0 s,
~id dice~~s pe,1ib~ri~q,ujc~q; fponte qu, [u prà
dl~lmus .mlOlfiena obe,ut, agnculqme, {X. aliarum
a].'till.m ,op,~ra tr.an[portant, tl},UWisq; commutant
~OmmeFclJs, fiue ~~ foro in for li in vFbç ç.a,pem,[eu
de vrbe terra ,~apqY traQsftrentes in v].'pé ~ par~im
q.l,~ r~b,us alm pum.mos, pltrtim c,,1Uile quid4i fi ..
.mlh ço~m.ut~ntes , q uos nummularios, !l1~rca~ores, naUlcuI,aqos,caupones d.epomin.auim,us? N un
quid ifii ciuilem fibi p.eritiam vendicabUpt? s ~ c,
Fortè mercatorum ar~em,. " 0 s P. Non tamen
quos vtpote mercenarios .cernjmus pafsim omni.,.
~1I~ a~ (eruiend,um expofitos, res.Ïam v(urpare digOl~a,te!l1,repF~len~ur.s (') c:.Eil: vt dicis.H 0 s.~id
vero de h~s q~l! ,tah~ qU!E~a nobis Ybi<J~ p'1Ïnifirat~
soc. 9.3P~ ,dlClS,,~ qua,r urp rer).llp rpinifir.O.$?HOS,
Genu~ pr;ecpn,um inquam,~ eor.um qui f.'lpienter
cjrca publjca$literas f.ub!pinjfl:rât, nonnullosq,uç
alios [olertes rerllm ad prinçipum minilt~riü perfine,n tium e1abor,atores. ~ifl <lehis di~t:ndü So ...
fratesf ~ 0 ,c. ~o~ ~ ip[e diçebas, min;fir.o.$ eIre,
~çn pnn~,~peç cJUlta~um.HP~, 1'-!.on vanum eil: igilur, vF arl:>lt,o r ,quo~ 10 (upeqopb)ls di~i,inueptll_
ros npn hac r;ttione plero(q; de ciuili cur;Hionev,::_
hem.e nter ,c oncertapt.es,fl,u,a muis adrnodu ab[urdu
rljclli vider~ po[sit,eos in mjpinrorü numero q.u~rere.s 0 ~ . Yalde q1fid~m,H 0 s.A ccedalJ1~ls prxterp pro plUS ad ~o.$ qUI non.dll1l} examjnati [unt:hi
~tro ~u~t qui cir~a va~icjni,u hab ét (cien~i::e aliCl1~
lUS lT)lOlfir::e partIcuI,am.lnterpre~es enim dlUi~o
ru a~ hor;rünes hi cen(entur.soc,Certè.Hos.~i~:
ftiam f.'leerdotuIlJ ge,~l1S) vtlege ~abetur, int~IJjgi~
quo paéèo ~op;lJ:n ~lJS cx!j~ Vl~lrnis fcitè fin~ pife
repda.r. ]telP, qua rat1on~ vo.u~npu lIt, qll!pue bopi
ft~ ~ dlH p~Fendll~n, H,!!c a~ltt a/llbo minifir'l~pria:
ilr,CJ~ part~s (unt.s o~, YidFtur.H 0 s.lam igi~ur vefbg~um quoddap1 ems quop ipquirimus at~inge_
f,e v~dçn:pr., n'lm ,ilI.l f.1cer??t~m IX vatum ratio,
/llagn~Olrl1ltate, InFeIbp~npaq; IX claritate abun~flt, proprer ~orum q.ux tr~a:Eln~ magnjficelltiam.
~aprOrt~,r apuq AegyptlOS no I!cçt regem ab[qi Q!!od regef
f.1c~r~OtlO ~tpper~rc. ~jnilpmo fi el' alio genere dec7~[ (~:~
qUl[p}arp yl regnu v[urpet, cogj~llr pofi re ni af- d~[JUfll , ,
fumptioné (ac~is initi,ad:,vt rexpeniq; fit, Jfaccr- ~pn~f
Prxrerca lll ,p lunmls Grxcorum ciuitatibu.'\
vos pr::e[crtun, repcries pr:tcipua (acra à ma~
mi
pos.
,wu9
gifi ra
�· CiuiJis,Vel,de.Regno.
gi(lra~ibu~ fummh iAftitui.na & apuq vos fertur"
C,çC;l.t o regi patria &'folénia maxima, & purifsima
alioru omnium~fiè tributa. SOC,, Etrnaxiqte quid.em .Hos. Hqs .\taq;fç>rt.è c~eatos rege~,r.'\cc;rdotés
que-, & ~oni Q1inifhps, n~cnonaliarn Q4a,Pam &çql\cnterp turbarp .corifid,erare debemus)qux paulo
ant~ fe!nQtis [upe1:iorib.us in lucé vc;nit.s.oç. ~os
inq,l1·j ?« 0 s.Mjros quofdam inquam .s 0 c.~am
o.bgUl i'Hos ..lam e!üm.c,o.g~tanti mihi m,-,ltiforme
l{Qfll,ge.nus appa~e! ! Ml~lti nanque viroru Je.qnu fi..,
1Jlil~-s, fiut~ centaurorüq;, aliorüq; huiufn;lOdi,p.lur-jmi eti~ fatyro,r~", ilT!becilliumq;, & multiformili
Q~fiiMP.) citoq; ~ranfmut,ant altern,antq; inuicePl'
fp.{IJ!.as ~ vim. Enimuero nuc px:imü eiufmodi vi-.
rps,@.SE><::1:ates, animadu,ertiffe mihi vi,d eqr. s o. C. Di.q 'qp.feqo.vi~eris enim mirum q\lidq~ nU,n.c Vi:";.
den .,H E> s. Profetto. Nam vt mini fell1per aljquid
l1obi~ <;çntingat, ignE>r~ti~ effidt. Af. mihi II)Qdq
ipeW c.Qntigit.Re.pentc; n.aoqi vt ambigeré acci~~t,
ct4/\l choJ;'u negotioru ciu.Hiu intuqer.s 0 c ..~é? ,
HO .Maximü fophifiarum omni u pra:ftiga~Qrem~
'~lÜ9$qi artis pra: ca:teris peritifsimu qué di.(sern~~
re d~~t à viris ~eUer,a regi j$ at.qi ciuilibus,qu<l-mlJi~
;u-duum jd fit ifi II)Qdo quoq qua:riUlus pe{fpiçue
cog90[cere ~0IüJl1~s.S9Ç. N ullo mO~9 hoc tntt:f-'
mittendii.H
0 s~Nori.. certe vt arbitror. Ac mih~ cU ..
.
~'\s;s 0 c . ~id~Ho$ . An'nô monarchia, id efi prin-,
cipat\ls vnju~, ~na quçda efi.gubernatjpnu <;juiliü?
s.o c.Efi.H 0 s: PQft qane paucpru potétiam pqne-,
re pq{fumus.s q c .$qnè.H 0 s.Tertiam vero , ~~l~i
tudio~s gUQerna~ioné q!1a popularé vpcaqt. soc.
J?rpJJus.Ji 0 s. N onl]ç !res ha: quodamoclo qpjnq; .
fjunt,çu dUQ .~lia ~qmi~a ex fe inful? padan, ?soc.
~reJlâfH 0 s. Ql!iconfiderat & inuitis & voJ.é ti,~us,ité ~ leg~ & arbit~io,imperari po[{è,~û &-pa~.
peres eiIè pqff~ qui p!,"çfuot, vel dillitijs ad impçrili
euehi,duas in fpecies ta,m vnills qll~ pallcorii diui_
dunt principat~. Et vnius quidé principatu ftc appellant,quafi ~u~s ~ontinc~5é fpecies',duobus npmin~bus:Tyran1de & Regla.s 0 c . Vuqi· HQS,. Gubetnationé vero qure p~fles paueos efi, in. pal~coru
potentia, & potentiam optimatu. soc. cmnino.
}I 0 S P . Populal;'is vero gUbernationis nomé nullu~
'Vtiq; mutare aliquando cofuelllt,fiue (poo~e,fc:uvi,
populus diuitibus quibufclam pr;didçat, fiqe lege,
feu arbitriq regat.s 0 c. Vera narr;U.J-I o~. N uquid
exifiiman\us aliq4i haru gubernationü ciuiliü reaam elfe finibus his difiinttioJlibusqi detepnil)a...
tam ?videlicetvno, paucis,multi~, p,m pett:ue,di uiçijs,v~olentja,volun~ate, legibu~ & ~~~jtrio. soc.
~id prohibet?Hos.Côfidera diligétius,& h~c mc '
fequerc.s 0 C.~à?H 0 s . Stabim4~neineQquod in
principio dittii?an nonrs 0 c.1nqlJQn.irH 0 s. Re- ,
gi;\\ll dignitaté vnam quand~ fcientiarü elfe dijei.,.
J)1us.S 0 c;Diximus.H 0 s. ~ eq; in q~JoUis (cicotia:
genere il1a Jocauimus. E ml,Jltis quippe aHjs fac~ll
taté iIlam qure iudicat fimul pn~cipitq;)fclegjmus.
soc. 5anè.H 0 S.El1l1 doinde q4re prrecipi~,p;lrtim
l'cbus inanimatis, partim :llJimatis & codé ordinc
diuidentes, huc fumus progrefsi, vt fcicntix nom~
feruarem us:q 11:E vero potifsÏlTl u fden tia fi t, no nd u
dccJ.'lrare potuimus.s 0 C 1I..Reéle loque ris. H 0 S P.
N llllquid igitur videmus defc.r iptionë ('on) ncque
fccundum vioJenti3m &. voluntilté, 1}cqi fccüdum
pa\lCOS ae multos,oeq; per jnopiam & 0pl1lentiaJll
lied oportere,fed per fc.itln~iarn qu andâ,fi fuperjo ..
ra feqlJarnur? ~ 0 c. NccdI~ cil vt jQ fiat.!' P s. 1'Je~
\
~
149
ceCI:1,fiQ igituJ !:to,' nunc ita C!OIJÛderare dehemus, '
c111n~m. horG, \llaxi,Q1~) imper~toriœ facllJtatis fçi- .
entia in,{j,t qua: fe~me paratlJ.waxima o PJ l)i,um atque difficilima efi. Infpicerc nanq;
OpoftÇh,Vt.
'lideamus quinam ~ f.1pie·J~W rege [egregand~ 4t\h.
qui fibi cilliJem peritiam vendiçant, idC]; rll1\'!qli~.
perfu;lqçnt,cu ab jp(a procul admodû ab!\nl\~~ c.
Sic.pror[us,agendü,v,t ratio fuperior mon~l~ç. H~~.
N,qnqtüd igitur m~lhitlldQ. til;li in eiuitatç h~!ju.~
[cj~ti~ ,C-E>m,pos vidftur-?~ p c. (~6I;Ja p;tao? H Q !
An in ·mi.IJc.llOm,inu cjuitqte Jiex:i potça, vt c~~iiJ J
ve1.q\linq~lnginta vü-i fllfficienter adipi[c<lPt.ur?'
~ Q C R. :F:}çilim;l omnium.<lrtiu.m ha:c Ça' t,fdru'u,~
enim,iq mille homil1ü numero totiqqn viros q~i
~aloru~ 111~~ creteros Gr~eos exupex:ent, neql:l~~
quam x:epelitrJ,nedum reges. Atqui viru iJlqm q~~.
<;'UPqi regia pçritia infiruétllS efi,regé vocare~ tiu~
4omine~ur ,fiue pri,uatus ç\egat,iuxta rationé iJlilm
fuperiôrem 0portet.H 0 s. Pulchrè monui(H.arbi..
tt,o r autem iU'f:ta hunc fcrmopé reaam g\lbern~
,
tioncm,flguado reét~ fit,circa vQl1m, vel ~uo~, vel qrca- ~~o(:
pauços efie ql1xrenda.s 0 c. ~içlnj? HO S. Exjfh~ flt.rea~ ~~.
mare vero cos ciuiles ac regios horninc~ 0pofcq, peroauo,
q pt :\rt<: q~lj\d~ im perat, volentibus,;\O nolét,ibIlS,
fecunqu[çripta anabfqi fcriptis infiitutisq; a;.l~
gibus,pauperes ~n djuites i pfi ;m peritét, ~l refç;tr. '
Nam 8ç rneçljcos nihilo minus fic appe1l1mlls, fiue.
l.nuitis,{iue volétibus feçldo,aut vrendo, ve1alium
doloré afferédo, feriptis allt ex vfu curét, pappere~
ip.fi <lut <i-illites meqet\l1tur, m,P9P arte qllada C!-Ir~
dQnlii corponi, vel p~rgandol vel extenPilnpol ve~
~epl.endo ;U1gendo~; vqntur .j\cquèçnim rnediçoi,
nomi!1~mùs, dtJmmpdo €lui GUrant ad bonu cor.-:
poris refpiçiétes,ex deteriori habitpçl~pe ~n lJleliorem refiltuant atq; [cruent.hoc modo dU\1taxat vt
arbitror rctt:ï elfe dicemus medicinx, yçl clli\.lfui,
altedus principatus definitioné, ;llio vero neS!1a.
q113.S 0 c.lta prorfus e~ifiimandu.Hos. N eçefl~ eft.
igitur cam maxime,ac folam reaa exifii01are rempublici,in qua qui magifiratibus fungutllr , reuex: a gubernare fciul1t,& nô vidcntur tlntùm:fiue legibus,feu abfq; legibus dominétur,fiue volétibus
fi~le inuitih vei ccii fi pau peres fint, vel diuites. Ni~
h.il e~im ~x his quicqua ad reaam gubernandi rauQne refert.s 0 c.Prxclare.Hos. Neclue in[uper rer
fert, fi lie capitaliblls pœni~ & exilijs quibufdâ cô·
muni$ boni grJtij\ ciuitatem purgent, feu coJonias
tanqua "pum exami\1:l emittant,populurnq; comminuant, fiue aliiidc homines futuros dues aduocen~,cillitilfemqi amphficent. Q!!atenus enim fci.
entia (X iufiitia freti ex deteriori 1Jlelioré pro vi riQUs ciuiqt~ effiçiunç, atque !ènt:ll1 t , eatçnus retti
a ppellari rem publica volumu~d~ld.n e~ j o ~untaxilt ~cfioitiOl1cm rettx gl,Jbc,n~ponl~ cofit1ere.
C:Eteras vçro omnes ncquc legitimè, n~€l; vcrè dici
pu~andü.Sed eas qure hanc i01itantur,hbel,l rer laud<ltn1,ls, 'Velm reél:è ad meliora tendentes:al~as çétrà
vituperamus tanqua imitatiQne ~~loru ad cleterjQr4l,prOClilles.s 0 C R.C:c tera qU,J~C h,ofpcs probe
di~a vicjentur:ifihuc ve~o quoq lOqms, guberna.,.
tioneIll G"c Icgibus reéb efiè po{fc, haud facile admirçj pordt. H~S~ Pal!1111~ me interrogando,ô 50craul~,rr~lIenJfil. ~ra cmm, perC~ontaturus, vtru m
hœ~.admma~ Qijln)a, an qmequaeorllIll qure di~b
funt ti!;>i molçfiü cfi,nlJpe autem çqnfi:lt nos velle
de ijs qui rçétè fine lcgibus prœfunt,differere.s 0 c.
»rpculd\lbip. M 0 s. Patet autem qllodammodo,
n iij
legum
illa
ca
Fr
�fulbefD~èimu5~~fus,
1._-
l.egü Iatio- legu'mtulOocm ad digmtaté rcgtam pertihe'rc':8etl:
nem. ad regc: eilè'optin\um non ' legés qilidem valerc~ fe?iwmi-pemnere. ~e~rrud~n~em regiumq;. ~ un'}uid hui~s ratio-'
ne~' lfltelhgls?s 0 o,E>eèlara1 H 0 sI ~on1:l. le:JC ne-'
quit qu?d-optimu omnibus cft ~ iuftifsimû fyncere compl:.~hendédo;fempe-r ita, vt oper<ef>r~tJUm
dl: pr;ecipere. goa'd o hominllm aÇ;tionumq\.difs.i-;
m,ili~~ldo i?ftabilis~ue r~ru~ hl1~anarû. cO'n~it1~
faëit vt ~lf'S l1ulla fim plex q~ucquam , ~ 111 vnt~té~. ")
f~!'n de orilnîbus,pe.rqi omflc Jfempus vâ~(ns co{t~,;'
çüer:e pofsit.C~neédimtfs~ i~a ~s 0 c, Plane'Mos,l~\o
gém Vér()cernitnusad-l'iodpfum nid, quafi ' bq1Ul
peIl\ qtb1da pc~tin':icé & ~impèbu, q\li pihjl ,<!uàm'
<i od'it>fe côftiruifIè!r;fiëri permittat,fed iH:d()g~- \
rilet[.'ùrl, fi<!uiq'noui'prœu-r illius ordilie'rn''!)tjtiusj
rrfèHtj's'qti~alielli vidéawr;s d (.:.~; Veta logQei'Ï"9: 1~~~
enith vt d'ie~ba$lex homincs COgit.HOS.,Aç lien nOpot~it, vt tertus 'luidattl & vnius modi ' fimpléx~il
otd6 valeilt in his q e -vàr·ia [(!m-l? funtivrtins médr
, -verô nutH.10i.s 0 c , Aliharet.R D s. In'uènieriila j'Si
Qpye cooL '
, '-'
rr
c
il' fi lê-<l'!
ffaul:j~~~?p"4; tm' ca\.te" dt, .qu~ proprer 1.e~.eS' ~er~e net~.ue·é ~ ....:
llë'~~~e~z'-,,: ipfa lice~ t>pumu ntq; reéhiSlmu }1ofit,. ~oc .Cm du·
bitTIH0 s~ Nône & apud 005'& apud ahos '(j,'t'loftu>
môibiles funt-quredi fimul omniü e~~rt ·itatiotl'èSI
céhil:tnès~flUe curfu,fiuc alio ql1Ôeu'qi g~nel'è'déCelY
tare ""élis? S 0 è; Petmulta:.1-l b s. Age l:ÜC rèferamu~
mc'fu,dr'ra'prc:éëprn i1lor~ gui arte quad~m ~p~ml:a~
itjs pi:cfunt.s 0 c. ~~nam'?H' o s: Ar~ltr~ntu,r ~i~l'
ti~ïcfé ~ ri non poflê,vt quod figdlatlm & VnlCU;"
quëfe6rfuin ëO-11liën1t,pf~~ir'iatur.Itaq\ qu'bd ~o
futinifrféfi,q\.tôd(Ü '~ plunm'l$ & plunmu,? COI1J.
du cere pUt,a nt',inft-ituendû ccnfent .Ii 0 ç. 'Pr<eclare.'
J-t <5 s. ~amobré dum a:quis laboribus hodie cunétos alhingiit; parbbl1sq~ exetcitationiblls agitat,
fitvt vel'nimis in'c itent, vd èneruehf, ~înept:a 'ad
curfum palœftraq; & alia certamina èôrpora redd.at ..s 0 c.Sic acddit.H b s:Legü qUoq~ 'tondlt'6'renf.
putemus fuis gregibus pr<efidenté, de~\' it1fiis ~p'é':"
ribus mutllfsue comerci js iura danté,HOl1 peflè ,d.Ut
cunétis in vnû con[ulit, accuratè ad ftng'ttloru t6~
moqitaté i usue pro{picere.s 0 c. COJ1[cntancu cfi:
HoS,Gctteru, vtarbitror,quod & plurimis & 'plurimu côdubt,comùniter infHtlJet, ae htiil1fmodi le...
ges & fcriptls'&,n6 [crîptis, fçd pat1'9s mÇl~ib') i'n~
d1lèèt.sdc.Reéte.Hos.Reél:cuûmodu.E"téllrm qu ql
prt'êto <luis pofsi,t per ~mhé v~ti ad lingu10s:c!r:.èû~
fpicèret,fedulusqi afslâerc. ell1q;~ culuÇq; c:omo ....
ditati cOfulcre?Nam {j'qUlS dilelphna reg!a pr~di ....
t6s;hoc efficere pol1èt, vix v
im pcdiluéta iftà
qux leges appellanrllr,fibfp['œ[cl:iberec',s 0 c ,R.lt{\·
prorfus cx his quor diéb [ùnt vicletur. H'd s P',llliO,
magjg,ô optime,cx his qu<; diccntllr.soc.~lblln
tlo s, Hifce inqlla.fi medleus quidi ;lut gynlnnfi~
eus imminente longa F,crCgririatione,pIO'cul ab iJs'
quos curat ;\bfutllru dlu fç'putct,putet'I\ aut ÇJ: ex.l
cr'e enr;:lut qui œsrotitfuas prœc5ptioncs.n,o ~cc~J.!
da~t1ros,hll~ ag~ndoru montlmcta quœda 1111,S cofCl'lbd-e-eogltablt, n6cne? 6 0 C. Cogwlblt Vt1que.
HOS . ~id il prœter opinionc ocyus qui put:}uel'al!
reucrtatur, verebiturne alla illis prxëipere prœtel'
ca gllX quondi fcripfept.ft ql1a potiora :cgrotctntibus.a~J,.beri polsillt, ob ventos, a~t quiq uliud
prxtet tpeh~ De! vollitatc çontingere tblu4?perfe...
~ler~bft~le i nqt,Ja in priori prop~lito~ ncqr prü,n as
:l11 ftltU t'1O 11 es Cl an[gredl quonquJ. patJctur','rtec Ipfc
nl.al1dare alia, nec ab xgtocantc alia pr:ttcr folita
<obferu;\ri, quafi ea & medicinœ artis propria ·{jn~
&:
nqua
& e'\llilierniria:.4ua: ~ero alitcl' fiant; p-rxter aftéitt
fint, &)1'Oxia? An pùtillS'quicqtlid eillfinodi drU'
fcientia 'àrtern 'I; vèr:i acei~it) pel' bmï1ia_rifum 'plurimt'lm ':ttltorîbtls imùoc-it:ib1t~s b <:: :- Et maxime
qlliderh.H~ s.'Ei veto qui iÎ.lftà'&hnïufia, hOl'lefi{!'
& ~llrpja;bo,r!';i'& mal~,fiue-:fei-iptiS}eg.ibus fil~e n?~
fcnpus mt)rJbu~horil1hU(gregIbus qll1cunq; 11YC 1.!
lfitilt Adlégutt1'1triptal'tun.nOrihàm ',:iuunt, ~à.liti
iflduxÎéljilè;h()!\'l icebit a~:qÎ:~aaffirprœt-ër ca guç:
fcripta,'fùH~ ft'gere,neqvft ipfèl JàéqUl antè'coiifcï-i 1
p1h,tèg'd'it, r\'éi:t; '[l.ql1-ifa\ius-diiHiriiHis veniat? an!
potius dül}~b\i-ib t>llis n6n-mihUs,:q1l~ 1l1alfl1perior1
reuera iiëliç'tilâ vlaerénsJQ 'é-~ N ihil p.rdhibet.H1ds!
N ofWergo qû'pd haç dc re-vtllg<ftÜcatur?s 0 é~ hl')
pr~[cni1iahùn ~'ëmini.i-toS::At<iùi Pul'c-h ra -dicunf{l
.~ll~t' ~h~~ ~_qU:isr]eg.es. q û;ÜUa~,rri{)'rlliûs niêh6~
*s'1I1tie.nrrît,~ é·as e,ll1lDU9 per[ua·{èHt,eul11 o~"tl )
tét .iègë~ ferrc:fi nô pcrrll~fëdt rQ.()ri'oporte é.S<; c:l
N.unqà'iJ r·e.Çl-~?H()S.' F0rfita~;-Sin!lutem quifpiàrh l
non pérflftlfione,féd vi qUoà rè6l!i'(f efi, ü}chjxeljt~·..
quoÇi eJ-!t p6hfS'ih1111:n èlvioten'fi~Cliômé? rèfpofi.!t
d ~:illîè>: 'n~rliili ~d ifth, fèl\ad ftiperTdra priU~: S~ëtf
~~.!~'~llÏ.S? k '~s:Si ~ÜiS '<tit~ iTîedi~a.y€;~ riœd~,
tus nQn' perflÜl.d'eat ~fed ~6g<fthlÎn ' ué' tubu:rpiIé' .
rum,' 2r vitàm "el muherefu' pi'a!tërffèripta, 'qlfif<
rrielilW':.\gé're, 'qu6diiah'l ~'erit') ei vbléntire ~1l(5'{néh'?t
N pnpe aliud'-ql1odUis p~t}U~ qi:fàhl :Uris tra1'gref':"
fib~llid: éfi i~I~~jo. l~orb-1,? '&'.<i,tJi~~!~' aliud potilW
coaéto h,01l11rf~,qUÙ~ tran[grersione~rtis nc lnorbum'c08t:igifIè dieenduIn~s o·CR' A!Ver!L loqu!!ris.l
HO S p. 'Qui&al1tem 'co~ttirciuilep'l rartcm crat deI.'
liétuiri? Nonne ~uod turpe dicfmr ] ,quo~ malun'l'~
& quod jnjuftùrh?s 0 C R: !{fh'l'f~ ipfllm.H'b s.' Age
cum' aHqUi,coglintur prx~ê,f. Pâtriis léges m0rcs'q,
fttcere-tjlix iulbo'ra, t}lelîor'a;hb.6e-fl:~?raque funt;
n6m;ïe Tiçliç~lefifsimus 6tnh.iu'~ efü qui[q ui~ vim,
eam "'jtu perabit, dicétq l1cHlb~ fi ·c_ll'nl.torjl:lu~l1 ((~
coëgërt;nt;.tlfrpiit, ma). , J.1'Ii UfiaTfdi-{fe pëiP~~'S?
S' 0 e oR: Je, Vera peni~us loqüe'tis: H 6's. 'N tlllqi.1itl ft;
diue'sêfl"qtiï CO~it,1Ufi:t ço;tétidnés' fU1'lt:frpallpaf..
:1utem',iiüu{tœ? A n po çitfsrfiue perfuaferit,fiue non'
perfuaferit, fiue paùper~t; féll ditles; & fecundum
fetiprà, vel pnèter fc'ripta,m,odo vtilia inducat)di '
centlurri eft hatH: véram e1fe rett-xgubcl'natiorlis
ciuihs- d ntlÏtionem? Q!:!JtY.âtî~ne vir f.1piem bo ReguP' olli
nnsq; gubernabit [cmpér tt·a ad fubditorum f.11u C~UIll.
re.~ ,~eli>idcns, vt ,ad nabt;ü'u t111'1a,u is'Ii falutem refplclt gu bcrnator. N am vt" ilta non fcriptis, (ed Mte'
qua6 lege qu:tilam nautas fett.1at)it:\ & vir iIIe Vére
ci(lilis, & 'ar~l~ cos qlli j!a_déminari po{funt,reéh
eft r~rl~m C1ll1l~utn admmIfiratio, vim artis l~gibLl$
pOt1br~~ ad.h~bens, At [umm.:\tim'qui~quid p'tu-!
dentes pnn<!lpes agant,nunql1a dclinquunt,quandiu ~nLl1n hoc lJotifsim Ull1,feruat, vt mente & urte
quod.lllUifsimptn·e~ ciuibosïndnCèntes,tuen cos
valeant, tneIiQre~qt1c ex 'd éteriodbus quoad fierj
l,
potefi, dficere. $ 0 C 'R . His' qll~ modo dUb fUl1t)! <:t,l!-od ~~o
repllghare non Iicer,H 0 s. Neque illis in{itpcr.soc; m~dOg~r~'
n~t
.. :b us d'lce b as? H 0 s. ~od
' 1l'ln
1 fi vnquam mll1..J te"re
titudo potell ea di[aiplina l'ra!ccllcre, qua fÇCllh~
dllm 111entcm cjuitas regatur. Scd vnailla reéta ci.,:
df
uitatis ndminjfiratjo veJ apud vnli, vel aplld pau ... p~rf~:r::iO
eifçill16s certe cfi quxrenda.Cxter~ varà tanqu<lm
ynuoJ
.'
i 111Jtat10n~s
qUa! d am ponen li x videnttlt, vt pau.: ap
vcl pa uÇo s·.
10 fuprà dltlllll\ eft ~ hunc m~né 'lllidem in mcllo";.
rcm partem, nunc 111 detenorcm imitantc$. s oCR A. Q.!!om odo ifiud diccb:lS? ncque enimqt'.od
ddm
ml:l
"
�eiltlh~)Vel, de regno.
-i1è1ilnitarido p~(ji6r M1IŒa'ixifii, fatis"Hjfnt~tené3Ci.
Il! o·s.H alld m:tlè reeerit/fi qùi, hoe iIlàtI:H\;r.in'bne,
-oefiltet pritrs,quàtn errorem ~ qui cifè'anùc nude eft
, ·ôntmilfus,ofiébderîi. S oc: ~etn cttbré mql~ds~
~~ û s~·1ïale quidrfii~n quxrer.e necelIè'Cfi,qlidd 'q,ùan
'~l1a'fn' rleq; c'on{llctü;fî-eq~; C'sghitll hlblc cfi, il)flitn
ta~~l eomprxhendére ,mniùmllr. Ciim rolà11:r'C
:<jtHan 'memor!1uïiiltis, r~éqll ciuilis' gulf rnatlolfrt1
'nonil'eexteras h(dus ii1fi1iiuris vtéres;feiùàhiiêàfrféd\,aiÏ.lm agllrit q,ila'd nlodd Jaudabattù1s;lqi);rujs
·fe'éH!Silti u'id florilit?s'd è,~id' iII11d?IA () s'.Q.!iùd
nen~dqiücql6:prœrèr1~g(~J/coÏnmitèér~ 'AUqeà' /&,
"q'uifqüis au:d,et;morte iriÜJètcrur,extr.emis'I;'dmnj
lbu; {ùpp!icijs affligahi .id~atlté cft Cee înifSi13?&Pe
-lhfSinnÎm liiq; nbryenifsinùlhi,primo )lHtirU#lh (b
.'
-~b-~~~ ll 1 q~~h~~~è}ft~diéhj~:,~O.~~l~~~.~, .,' '. (l'?, -do'euen~at, qllçd,fMidq1'ec'mndl1P1 elIe dlxrmus,tle
J
rl \' m "-' otT"
.~ ;;, '" ,tE m' a-"Xlme ~u
r id
" , 1.,
.), -C-1.
re; i.1S . v lsnc.';>O'c·
e:'H 0 ". J .IVt:, ; ':1111 ~1a'mlls1Î'tér\.'url ~UrhllagHl s',' quiblfs rcg'ios prihd:r' • :b :penèrrtper cô'patl,:ré ne'~effe eIl:.'s olé. QEa's {rha~iè..
" " ' · lij~.).. r1\éS111qüî~t-i 6.s;'Gè'rié'i(J(t1Jtl inqll;'rrf nNtli'~ ~ôBerII. l
. ïfià't0t~I'h;-tffi.;ltisSWvt-iile dicèbat,ah'j 1êqllipâ~pii
gbeJs Im-mediélrn\')é6!1d~re~ iis'laro', imagin'e m eilts 't çrili" , 0 "c,,~a
1-'"' ,, lem?H
' o~ fi. T
·. ''a lcm 'A'
111-,
rtnd~.1 esfe 'büam',fi:ngenr~.s
'1l1anrdam,vt fi omnès grouii-hos-qti'xd:i' h'1:>ÎIlis-p;td no,bis' perfl1adé'am\.is-:'vtp{jt~ q li qud? M{l;tùw'fèrua'rê vrriq~ velirit~ren.ltnt:q116s eôtrÀ ~ç'rClére~ptrdit,
dùm [ecâtivruti& ex hoc: infiitutd lUo'quaG'quod
.cam tfiOlltutrl merèèdeth r'éfcr:üt:ctuh\~; H-Illlta èo'gant éxpen8é è' œg;ètarft:é" ipfi p~d i~rbtinté
ponllnt hilm;rel!quis aut:'crHtébus ~ ip{il~ifforü
lf.1miliares Vtl1nh)r:!' dëmt)nl a:cceptis ~ett1Hijs)v'c1:\
·cognatîs, te! ab ihiiniéis regrotantis,mori ellP1 C<Ygunt. ~tibematores ~UO(f; alia <J.u~ain.! bl,iilis gçne
ris pérmultil p:1tfate:dicu~ï:u,r, v.tptlt~..,.~u'~~~mi,~.~s
f:vpe ex 'compofito 10 l'ecefslbm [olos )de:ffi~ant',
'qultm quippia'm in pel:\go labef.'lttaiHr~in~i1\"eïl
~ac lege & 110s eijciha~r,inqh;' ~tl,lt1fis ~liJ'S l;~ant.~;rl{ûa~eamu~
~Qprçrens & ,itaq; no l.s,n~s l~ caU .IS. aé~lsltos C(h~ er~jqu~1'a
npofierum '8:0 autontate artlbuS'1lfrS' auferamus, nêhlkrevl':~~rSt~mll:s teriùs,. lit (eruis aut Hb~ris hom~niblJs ~ÔlDlihetur~
queac 4& ob hot cœtu fuétô nos c:ocurrerc) & vel omncm
populum, vel dil1ites tuntum cOnUbeart, vbl e~ta'm
~l\dillm homiril1ql, & alio~um artjficu de naui~io
.mdrhis'I; cO~lmillm{tlldiatllr : qu6narrrpaéto'niè-<\cliS'infii-umentisqi {uis tnedicos a~lJd X$rôros ;r~i
.
' &' e:lrum l' fi nqncç;s
'" . naUl.
<>poncat:ltem
naUl b liS,
.I1t h
,
'gnndo,periculaqi procellantm,& n IctuUm cuitan
<10,& piratarumïrifidias elr~dendd,ac etiam fi ma'1 1lpngis nanibüs aducrflls fimiles fit pl1gMndutn,
qlta rat?ione vri his de,eeat. fjfl~amus inqu~m"ql1re
hi{é~~de lleb.lIsvcl medicorum gl!b5\~lato~I1n}~;,.vel
rl1dl LI hOOllnUn'l mrba: cohlultatl v~dclTtut, ln f~blicis quibnfdii tabt.rlis columhisq; ihferibi;~ mQ
'tes qudfdarh rithsq; nort {èriptoS, {éd J;>at-rios hi{ce
de l'cbus confiitui,fic vt rcliquum tcmpus o{l1ne ad
hon\m normal1l hal1j~andllm fit atq;tnedèn~um.
); 0 c . V chcmeliteI' f\b1tlr~a finxifb. H 0 s.'Prxrerea
& 'pllrr{a e6{lletudô doçeal, am nalles gllberoàl~q'rin~;aÛt.re~r()~ cllr~lIerin't:{kqlli ,alir~ feciLIè:t(lpA~
-hendêtm:,bta fent'cd:l', yel!fdpphc..io! vel alr0,quoda
l,incÔBlédo'à illdicibus ~ffkiaI1J'\W:s o. N 6nne qui·cttn'tl; tnagi~ttttuir1ttlr Ih'lillfn}t1di horilillesf,rotltt:
fllfcjpir,mcri~o quodlCiS' fllpplkiu dnrl1h {cmoep(t..
tiètur?H b 's':Pti'fl: 'irlfllper leg~ oporrebir:fi qtris p~
~terf~f-rjptas"'cèflfiitutio!I1t'$ .halj!~adi l';\t~oiloatiq~ii.
~n(ju~tn'ü\f~rat,a(Jt1hh1eat'lstuçhd{t'yeraIn!rlli'flfi &
)I:giblls rroêlitam farior:cm;ad' ventOsl&'C'a,J~l'~$;&
.fngoi-a tÎ'"à~sferens p,cr{crùtOtl!i',& dl'ca h.tcex illIge'nid [ub pliilo[opl1ctllri.d'o aat''I; : prima q uiijlem
-tlij-c: n~q;~gtli)'(!rn'ateré dle,,:e'~; mediGu nominarr..
rd\Jlrt,(e~ffr , Hbfuîn 'qlfen'dâdelJr 111lq~{ophHti. d4
.jnde-;lqu@!i'betin,iu'àiotÇ1.trjhi 'p b1ksvtpmalquiiu
. fèS " Ho ~ ... ~
.. r. ~d- t:;lt:q;.~t
I .!
b
. &
, ' RJOR
",e:>tupa'lll1d
' gu ernarorla
.m~éd'.iéi~'ia é.o~l·:1legü infijrtlt:l prùluo clliufq; arbi;-,
,tr~ttA:ra,€tt1rellUr,eod6 patto natifS morbiq; curdll ',')1'
tl1r:a'~fi prœtcr leges & [cripta iUl.Tèni~us, "al1t! fenil, ' "
blis <pàür..'ldere quieqll:l' tcpet:ü!tor; exrrçrn!~'fllp,
lpHéi'js.Jaffid.1ncq! enil11' oportei q6icq lliilegibl1s là
.'
IlL
' ql1~nqua. aut me didnre 10\.r'
plenUUs.ç
. l:,~eqj. l'mm
'iiitQ~Hql nat'ura;allt gub"er.nan·d i l1auigandiq; optlj
mful't:ri:ibné jgnorarc,ft'~ipt.a'.ltldresq, patrios pet
difcere vo1e~1tE: Si h:ec it:à\Wntingant'cirt'l fc~tia7
'quas 'narr~vimu'sjahas'I; petnm1t:is;vt fecÜ''dü pra:.1èrjpia pôtius qU~n1 {ecllndU'ar'tem agatur,qnid d,i
'eçm\.ls ô ~oçtnte~?Vtpl1ta fi idé circa rem mititatf!,
orndém''I; ~ena~ioné,Circa pîttura qLJoque,&~ni:tférttri'l iinitationé,circa'archiécétura, & omné lnft~unient<?r~m {llpellcéëilil1 m 'Il effe~l:ion~,tjrcl
.agdélllturam. & ômné pt:int!lndic:ura,cqllonrmq;
&-:'ü'méntorii omni li m~llfiocliil,QÜ'cavatjcjni unl'' tluè;~'V::yi~rri minifito~um·!l.bfè<1oillm, circa talo
'l'um'ludiith,:al'tt,h!l1c~}ci nlldanl, v~! cam qUa! circa
-plâ'bü'ril,,am' pFofundü,:1ut vdociraté tar~jtarémq;
e1l:;éqnffisuai:ur. s 0 c.Certu"è'ft, fi ita {e l'es habcit,
·;lrt~5 Qmnes. fllndftlls {ubllerti, neque ~eirfCCps vn
-qlm~h rçl1 a(Ci ob hanc ipf:u'n tegém 'lux rer\1m t10u'ai'Ul,n indag{l,tioné ,:e,tat.V nde vita q\lX nunc.dif,
fi ci lis dl,tutH:: pror(\)s etE il1toleranda fieret. HI) S.
~Ô' àd hÇ>c?Si [eclll1'd uprœ[cri pus lcgcs fieri fi ri- Si quirquam
gltTa éogétemus,Jegibllsque i pfis pndicc;remus vi!. illers pra:po
rllm 'qllendarn,ve!con{enll1 populi defignar1l111, vel Ileretu~ lcgi
11
~ ' . r.
. l Cgl'b lIs,aut 1nen caUl",
r~ aut J'
bus,qUld
ma
lorte
creatu,quuplretls
fi
h
1 eqretllr,
proprift Iib~dinis gratia; alja gtlœdam prxtcr rec
qu~'f~n(. i.l1(l.it11ta ~ inipcrituS rcrum agerc tcntèt;
n'Ô'nne hoc'priori m~lo dct~~ius?: 0 e R: Maxi.mè-.
H 0 s~Etenim quiftllllS el1fl\lmpCTltll~ Gt,pra:tcr le~
~es ilIas, qure ex,longo renltp,yiu a? !lis quigritio':
sè popul(fcon{ult-:lntes vr cas ~"cJpcret, pcr[ua[c. .
runt,J'ata; {d\lr1committeré audèt,fee!ùs cOI ni1nitrit
fllter~Orj ?eeç'a~o Jon~c . det,edils: ae .{l1~ ta magis
qu-:\m. (cri~tç lege~,ofhcla vJtç confl1ndlt atq; pctt.iértit.s o,e. Magnopere.H b s.QE.:tpropter leglbus
eonfiituris; aIrera jam ( qucmadrnodum didtllr)
.quom~nisl)op\11i pIind~e:cor1fijtl'IÎ,1il~èddi,tti_
ilaui~atiQefi~ nemoquic"quam vnquam prxterill\i\>lI~,{jl1C éx omni popttIo lorte delcctos1Qui ibxta
J.ls'facere rerlni~q\tur" ii,lIe fingl~h, fiue pOpUJllS
f~riptas illàs il'lfiitlltibnçs & '~apes gùl:ierrlél1t, &
hdC éOhet'ur.,s 0 .c .Sdtc: ~ d 's. Nonndqlitalllenra Leges elfe
~gr-01:antibus medeinttlr. s' 0 c: H~c flrpcriobDlIs
qt~xdam. vent:lUS ~,4n.gll.11s l:xc er~lnt, qux ab in- ver,icatisil\V
tjubtït durjoh videntUr: Hb s. Vlde~ùn\[s prx'tcr 'a
telligenubus ,pro Vmh cOn!lltuta fuerunt? soc R. tauoncs.
qubd1\inc fequititr: Curh annlli magHlbtlls élliu[
Nihll o!Jttat . HO s P. Atqllt fi recordamur, cillilcm
, ciné'téplls cxa4ü fuedt,
crié iudicio, aut
reiJera homirlemrarq; perittrm 1ilpd dixÎlntts 'l1lLlI~dàéh!i dj~1itiblis.,aué ex vliiuer(o populo forte cota (xpa:- ex arte fuétllrlltl1 .prxter infiitllt:t tt1lX an~èuto;Hbc fif\cre virds iHbs magmbtib i funttos,
ua œr1~rat) quoties potIorn quxda01 ijs qure ab
, , 'f'
n iiij
{entibll
J
lll:t:
â})iï(~\ }-afi'bh~ te'pafc:ere:it:t"t litieat volenti CHili-
( lJe~~j~é eis irth~dere,qllàd aliter 'iullmlegcs iuhe.ii~,
çx,-
f
1
1
r1tcem
ex
�Liber QëGjmp~Cçttus.
,
/
" . fentibl1s reliq uit,inuenif(e putauem.s o. Dixirnns
. proculdu bio.H 0 S. N ône fi vel finguli, vel populus
jpfe,cui leges prxfcriptre funt,prreterqua qLlpd illis
legibus tradin. aliud quidd;)/ll r:aqq/..la m~lius ;1g~reditur,jdé pro viribus I1.Lloçl verus j]]~ ,cjuilis yir
; agi~? S 0 Ç,SU.nHnpp~re,H 0 ,s.Si qui igjturjmpl!r,i~i
id ;lger!!nt~imitarj quipem Y~(Um ipfum ~nnj~eré
tur, pe,rpersè tamé imit;1rentur. Siq l.t.i 5l!if~m p~rj
ti idem çoJ1tendiit,ha~ld ' ;ynpHus jij1it~tio i;1f1.1hoc,
[ed illl)d ipfum yerifsiijluJ;Il,eJ'it. soc R, OPlo)no.
}J p.s. EpjqlUerO id'jam Plotç jm:er pos ~6I,lenjt, flné
.rmllOlxnmu.his çpp~ter~,s Q c, ÇOflPCQiJ: hcnç, "'?.5.
Ergo û~rs qua:dam r~gi<lfacultas dl,turbad.il!itu,
IX. populus omnis (ciençiam hanc cj1l11em Pl1nqlJii
nancjfcjtur,.s 0 c,N nnqua.Ji 0 ~.Oportet jpq;jef-.
p~blic:ls çiùfcemoclifi qu;tndo vera illam gub~rna
tiQllem vpius vjri..arte j 'llper;tntis pro yiribl1s ,im.i:tatl.Jrre funt,nunquam quiçqu~m pJ:reter {q:ipt~ k
ge$ morésq; pat rios f.'lcere.s oc.Egregie loqnn~tls.
QEire;tG~ Ji 0 s.f,andé illam 'c um diujtesjmitantur, c'; lmrép.
J;uberll~~Q, .optim-atl1m gubern:ltionem :VOCilmu~iql\ao~O vr:.ro leges pro nibjlo hapept, p;mcoru pPte.ntiâ,$·Q,ç.
forta'llè.H Qs. ~netiamql1ot;çs ynusfecun<h1m
-leges dominatur,fcientem illum imiçatus,regé vpcamus, non dill:ipguençes nomipc mum,q ui {cientia folus irnperat,ab eo qui opjnionc fecunpum J!!g,es rolus etiam dominatur. $ 0 c. Ita ,vidç~ur. H 0 s,
N 6nne igitur fi vnus vera ill,l fcientla prredims im
perat,idem nomé,hoc eft rcgiu, hqbc~1 nec ~lio çpgnpmento ;lppel)amr? N fun ex q uinq1 nO!TÙlûhus
g\.lb(:ro>ltionum ciJ,lÎl,iu1Jl qU,lS nf'rr;lUiml}S, vn~Jo
lum ho,c enlt,S 0 c, yjd~tu.\,a 0 s. Quili B~r,rO~'l!19
ties ,l)~$~)Ç kge, .neq; I!X m.ore qlJirp~â ~9Q1i?JtlJr,
fimul;l~q; fcire {e,& pr~tç:r1çgçs reétlUs hoc lta peri opprtere, inefi. a\l~é_ libipo & jgnor~nti~ qllœ9a
qu~' imitationem eiufmodjjnducj~,a~ 11911 yjr_SaJi~
tyrannlls ~ft app.ellandus; S 0 Cr Eç rna,xime l}l1id,~,
s.fiac J:atione Ie.J!.: !=xtitit, vt dixinllJs, lX tyrf1nnus~paucoruPl potenda, op~if!l~FU1l1 g\.l9CfIJatjo,
necnon populads admininratio,cum a;greJerrenç
homines vniu~ impcriu111,diffiderentq; ~jr\lm talé
reperiri ahquaodo po[fe tantoimperio dignu, qui
& poIsit ~ vela vinute & fdentia imperas, r.'lOéèç
& iu!te [UU çuiq; ius tribuere, timerenrq, pJ:xtcreOl
neforté vir vn~lS licençja pa~ps, <lue~nlibet pro libidine lrederet,& ppprimercç açq; necarer, 'luQn ii
, fi caJis quidi qu.a1é nguraujmus, nobis occurreret,
amareçur profeéèo eius admi~i~ratio, qug: fola o~
mnium reéèlbimaefi, cpnduclt<}; ad bCl1e );,eateq;
viueng~. soc. S;mè, H 0 s, N unç Fllltefll po1l:qllàll~
non na(ciçur rex tabs in ciuitatib~s,qlla1is ,inte\ a~
p1ll11 examina ihtim à pX:iqcipjo ta ~9rpons, quaol
.mimi habim vnus creteros antecellcs,ne cc!lç çfi,v~
videt~r cq:tu con[ult;lOtiü facto i~{ht~lta co(cribç
re, yç/Hgiaqlle vçJ'ifsim;t reip~lb.~lJius percqrre~e!
S Q.SIC apparct.11 Q s.ft miramur 0 So"r~tq, qu.o~
in gubernationib45 huiufcçl110çli m. bqu;e ~çn VI
demlls,eueniqnt, vcntur~qi fint,co ia~o ÜI!1~an~é
to,q uod nOI1 fciç)1tia, fcd [cri ptis 'lui bu[da 1l1filtl~
ti,o niblls m~ribllsq; nititur tantum in rC,b~ls ,lgen..,
PIS,qUO fi alta qux,Jam gllbcrnatio veJ Ç1ulta~ yça..
., fi _ tur ,ce~tu~ cft omnia h)nditus euerfura. Auç illnd
~['CIlHI~~~~:q. fOl·t;lfiç u/lr,U~ magis yide~i ~ebet! q111m rooufi"
~obujh.
res natura clUltas fit:nam cu Clujtatçs n0!1n11!lx fic
ial11diu affeéèx, pCJ:m;wcnt l11hI)011~inll ',l1Çqi corrIIunt:rnultx camé o/llliij inlbr ülbmerfq: perie/."üt,
pcrcunt, atqi peribullt,ob gubernatoru nautar,uqi
Ji 0
.jmpr~biçatePJ:,q~i in ,~ebus maximis extrema qua-
d~~ 19nop.npa dctl1~etur.~q uonj.am CUlIJ. re~UIlf ci
U~l~l1~,pr~rfus ignar~ fint,in i js tamen plurimu fi.
.J:>1(~pfJ'e vldentur, s 0 , c. VeraJ0'L,!eris. H 0 s. Cum
19l}:9.f oml1~S non reéè'L refplib, J} nt ad ~onlliucnd u
qiffif iks" vjd~.?.dlJm q ure lelli{sima, 'l u;eue omniû
pn~Fo~[s~m.a ht : 'lux ,re~ etu' l11iml~ ad id, À-e ,q uo
nunc agl!l1US, pert1rere.'~ldet~lr:ql!11c jn v,ni.ucrfuIII
fO,~ta1fe omnes omniahuius gratiafaçimlls.~, 0 CR.
l.ta-p,r.orf~sag,,:nqllm .H 0 s. f:-tribus ynam atq; Céln
dr:m f;:tçllunafn fim ul,& diffiqTimam ferpnc.s (}-G.
.%}ifih.pc ~lj~?H 0 S. N ô aliter q~i~rÙrup,~à,tres,f~i
)i<;er elfe çjll,~les guber_~ati2nçs,yn~lIs;p;\Ucoru, a~
:,oqu.e ~~l~or~pnmum fer~one co,nfu{9..s q a.Ef~t
~Û~r..r~:~o,$.,S~n1?ulis ~,uté in P4as dillifi~, .(exeff~
q;1l~nu~,re4~P1'li Ipfap1 ye)llt.[ep~imam al;> .;\lijsfç..
q:rn~lltus,s 0 c, ~o pa6è~tH 0 s. V:niu~ pJ;incJp~- Septe~_gu'
tum JO regnum,& tyr,a nmdem di!trjbuimus. Db,- bern~lCI(jCS,
~inaCion\!m v~ro qu:r.nC)I1.:I?I-I!~js coinp~tit,in (pe :n~~:lIl~:
Clem v~am. <}~x laudada e1l:}~ptlmatum [ci!icet gu ch ra iot~r,(e
beT~,a~JOnem 'alteram 'lUil! Vltl!pfranda, pallcçru1Î:l .coœ9.ratll1
p~~etlam.At multOTlln).. aqll}injfirationé t.unc fim
pl~ceIp poru.j mus, popul.ar.~ gubeTllatiQné denp_ '
PllO~nFes;~ll.nc vero, ~ hancdupljcé elfe djça~u~. ~ -.'
s p f,~a 19ltur :at1!;me ,\Luidl!ffiUS;Hos. Non aJia
q!-J~m relIqpa, ~tla~ fi nomel} }:lujlls fit geminum.
y crum tarn hUlc q lIa11;lali js co.mune hoç .efi, vc Icgcs velfer!lent,;e1 ~ra,nfgredianmr. s p c. E!t vçiq;.
HO s. TIl!)c fane reaam gu bernationem ~urerentJ.,...
bus,partitio
hçc\ nih;! côd\,lceb,
a t vtfupra mo' fi' r:aJ Il
' . ,
,bamllS! ) , p.~q~a~ vero ~J1am ,fégregauimus, cxt~_
ras yerq necelIjlnas d,mpmu~} jn his j;1m legum,Y<ll
cufiodJjl yel ~ra[gr~(slO fin$lI~as bifariam partil!n~ur.s 0 c,Et' e~ <;l~l ~llnc t:1t d).él:us, (ermo.l1e ita.yi_
detur ,HC>.S. y mus 19nur domjnatio bonis cpiunai
.c~n{~jçu~ion~blls,qufls leges yoc;mirnus, fe~ mar~
.01~nlU~.op~lma efi;leguPl. ~xp'îrs dura eQ,& {ubje
itlS o~n~~ on~rou[sjma.sp c,Apparet.lt os. Gu .
bernat~oneyer9lJ1 qua non fl1ulrOmperitat,mediâ
cenfer~ deb~~us, quemadrnodu quod paucu eft,in
ter vnu roult:l-uC medium obtlnet:Cfrtcrum multo_
"
,rum admj,nilh:'lti o l1em per omni;1pebilem, vtpoce
qUa! ad allas coparata, nihjl magnificu, fiue bonu,
.fiue malum ~fficere pofsit, propterea. q uad rnagi{tratus ad eXlg~l~ ~edaéh funt, in mult6sque diuifi.
~ap~op~er l~g~t,ma~um omnium Rerumpu.hçc
~e~erf1ma efi,~n)q,uaru omnia optima. A c fi Ofl}nes
,l11temper;\tre hnt,l11 populari pr<tftct viuerc:u te mperatre omnes,minil11è ommllm in ifta yiuend um.
T ' ,
~n pnma vero vItam agerc potifsÎln.U efi at.
.
r.
'
.
< q,OptPlum,exceptalcptlma. Illan). fl;lnopeab om 'b
,\
b
" b
.~
111 us
,1 1IJS gu ern at lO111 us,non ;lliter quàiu ab h011ljnj
bus
Deum fccqnere decçt. soc. Vidcl1tll r h.
'
Co
"
rec Ita
~len atque cont1gere,~ vt inqllis aoend
'b
um. lt 0 s.
'
"
N on
ne 19ltUr OlOnes harum Rcrumpu e r. 1
.
r. " , '11 '
ft .
.0100qlll
laplCtlS ~ lUS e ,e~cepto, adminifiratorc$ .lègrega
r~ ~eceç, vtpotç~~ lU ~on Teucra duiles, fçd fcditiQ{j
ym fint,laruaruq; IngentiuP1 prrefipcs, irno larua:
lpfx 1 fi~1/x ma'$~mre, maximiq; p,a:tligiatores,fo.,.
p~l~aru'l; fophlftX?SO C.Cpgnométllm hoc ijs qui
clUllq dlCpntur ,cojnpctcrc iure vPctur H
1
\l.
Q s. alll
• b
' "
~an de ~ ,arçc Ç1~lh Cençaurorû ill~ Satyroru ll1' 1
çhprca ViX tande feparauimus qllam fiup à
~
,
."
.
r cernel;~
pos dlCeban)U~1 & à ciuili feparandam arbjtt~bl\'7
~ur~ s 0 ~ R. V)detur.~ ,o~. ?u~ius pra;tcrCi\·qu.id.,
da h!,s ~eHat, quod e? dlffl~lhu.s à ~çge dj(çernitOr,.
~uo 1111 efi natura cOlunéhus, IdeQquc idcl1l nobill.
qU,o d
�CiuiIis,Vel ~e' regno:
qllod aurum effqdientibus contigiife videtuf. S o.
~emadmod 1l.1l1?H 0 S. T qra & lapides,aWtq; permilita ab illo primum artif1ces !cparant: [uper[unt
autem poLl: ha:c cognatiora q llœdi ilUro pretiofio,-".lq; comm.i xta,igni (olo ab auto fecernçnd;t,xs,ar
gentum,quandoq; eçia adamas:qux vix; tandem fa
él:o ad ignem exaQline ex;plprantur,aurumq; pur~
putum videre nos finut.s 0 c.Ita de i js fertur. H 0 s.
Eadem ratione ~ nos vigemllr à ciuili nunc [ciétia
vehementer aliena&; longinqua admodii [eparillfe,
Oratori:efa proxima vero lX. honorando reliquiaç.~oru nll~~t4tis rua- mero <:fi, prœfeél;ura exerci tus, i ~lçlicialis prxtura;
as,
oratoria dignitas cum regia autoritate corn municans)d um quod iufiu efi, per[uadet, & cum ilIa publicas res gubernat:q uœ fi quis modo qupd.i facile
fegreget) nudum iarq ac[olum ilium quem qurerimus)CÎuilem nobis ofiendet. soc. Hauddubiü efi
hoc omni fiudio conandii.H Q s.Experienti't quidé
cau.G1 ipfius patdiet, per muficam vero p;nef:1eere
conandum.Ac dic mihi.s 0 c. ~id vis dici~ HO S.
Aneftdi[ciplina nobis aliquamuficœ &omnino
artium qux manUlln~ minifterio peragllfltur?s 0 c.
Eft.f;I 0 s. ~d igitur, num & hic [cientii elIè aliquam dicemus, quxdoce~t qux aniii di[cenda fit,
qux minus?s 0 c.Elfe planè dicemus.H 0 s. Nonne
hanc ab alijs elfe diuerf.t IIl fatebimur?s 0 c.Et hoc,
JI 0 s.Deindenullamne earu~n, au~altefi alted dominari, aut huic illas, aut illis hanc omnibus velllr
antifiité prxeife.dicemus?s 0 c. Eam qUa! de fingulis artibus quxnadifcc:ndœ [llnt,& qu'L minus,diju
dicat.H 0 s. Et docenti igitur, & di[centi imperare
illam alferis? soc. Prar(us. H 0 s.Et eam quœ iudi.,.
cat, perftladend umne fIt,an non)Hli q\.1X perfitadere potefi?s 0 c. ~idni? H 0 s~ Per(uafioné ilIi qux
ad turbam fit per çonf.lbulationem quanda exhortationemque potius quàm doéèrini,cui potifsimu
fcientiœ tribuemus?s 0 c.Conftlt oratoriç tri~ué
dam elfc.H 0 s, Cu~us arçis officium dicimus, iudi.,.
~are vtru vi an per[uafione vti, & in qUlbus, lX cotra quos vti deceat?s a c.Eius qure per[uadendi di-;cendiq; peritiredomin;ltUr.H 0 s. Ell: autem, vt arbi
tror ,ea nulla prœterqulQl ciuilis ho minis facultas.
~ornodo S 0 c.Prxclarè.H 0 s. Sic igitur protinus orato1'Îaà
~~ttor~a à ci ciuili f:1cultate difiinél:avidetur, vt [ptçies qV\dil m
tU~t d1ftin_ alia,ciuili ifii [ubieQ:a.s 0 c.Certè.H 0 s. ~idin[u
\
IIr.
per de hac f.1clilt:ate cogitandum? soc. ~a?H 0 s.
~a pugnamus aduerfu~ ços quibus bellü indiximus. N UlU arüficia[am hanc, an artis exper~é, elfe
dicemus? 9 o. ~is veto arec carere, diçat,ea omnia
qua: imperatoriœ,& qllX militaris difciplinœ funt?
HO s. Facultatem vera iIlam qux con[ult:lndo prudepter deliberare poteft quibus cum bellü gerendii
fit, vcl pax ineunda, nunq uid ab ea diuer[1rn,an ea-:
Scicnti
dcrn cum ilb pu~abimus? s 0 ç. Diuçrf.1m, fi quidé
~eb~ilit~:~ ftlpeJ;ioribus fiamus.H 0 s. N bnne fi fuperioru raf~cleét.a cf- tioncm fcquimur, h.1nc quœ de bello confvltat, iIli
11I11t.
qUa! bellii gerit,dominari dicemus? soc. Idip[um.
fi as, ~am vera fan,ltatem vere prxtcr regiam il
lam ciuilium rerum difclplin;un potenti[simx totius rei militaris al'ti prçelfe dice11lus?s 0 c.N ullam
pror[us aliarn. H 0 S P. Scientiam igirur eorum qui
cxercitus duçllnt, qui:t obe~ic & feruit a1teri,haud
qllaquam ipf.1m ciuilcm facultateQl ponemlls effc.
~ 0 c. Haud (anè deGct.H 0 s. Age iam ~pdicllm qui
iufie Gngula iudkit,mllnus cogitemus.s 0 c.Cogi
temUS.H 0 s. N üquid longills patet, quàm vt circa
contraéèus omnigenos qlliq iu!l:u, quid non,çon{j
.'153
deret)& ad normi l~gü quas rex ip[e condidit,re[p{
dés,de fingulis iudicet) propria virtu~e [emper ad-;hibip,perquam neq; muneriblls,nec mil1~s,nee mj
[ericordia,nec odio,nec amore legibus tra[grefsis,
rputuas açcuC1tione~ diGûluat? s 0, No aliud certç
quJ.m nunc abs tediétu,iudicis dl 0!1-iciu.H 0 s.Co q...u?d ÎudÎfiat itaq; vim iudicllm non elfe regla i1Jam maiefia CI.ana ef.
tem,[ed legii cllfiodem,regisq; minilki. soc .A p_ ~~sa.pe 1 (!'.
paret~lios.~i[quis artes quas memorallimus, Cu.,.
él:as confiderauerit,cogitare debet earu nullam elfe
ciuilem quam quœrimus di[ciplinam : quippe eum
regix maiefiatis officiii fit, non vt ip!a qllidé agat,
fed vt agere valentibus imperet,cogno[catq; impe.,.
rium & vim eorum quœ in ciuitate [unt maxima,
tum quid deGorum,quid opportunu fit, quid contrà:c~teras vero facultates i uflà ça pelfçre,§c madata tranfigere.s 0 c,Optimè. H 0 s. ~flmobre an es
quas modô narrauimus,cllm neq; fui j p[arum)
ncqi inllicé domina: fint, [ed fingnlœ proprijs quibufdam incumbant operibus, mq-ito munijs pro-:
prijs propria [ortitœ [unt nomina quoq;.s 0 c.A pparet.H 0 s.Eam vero quœ cunél:is his prœfidet, le-, Q!1;: ~h~~H~
gumq; &omniu qu<; in ciuitate [unt,curam habet, Ü:lenna.
omniaqi contexit, meritô c01llmuni appellationq
ipfius fa.cultaté comprœhendentes,ciuilé [dential11
nuncupamus.s o.Omnino .H 0 s.Nunqllid in prxfentia fecüdum textoria} facultatis exem plum percurrere hanc decet, poftqu:\m omni" quœ in CÎuita.
te [unt genera,patefecimus? soc. Maximè. HO S P.
Declarandii deinceps, vt videtur ,qnœ fit concinnatio regia,& qua ratione complicet texltq;,qualém 1"\. l' li
II.
R es qUl. xtura
'<.!la lSregis~
It tCl
que textura- no b'lS eff:"lC13t.S o. S'lC eu.H
0 s.
dem demafiratu difficilis:[ed quonia necelfaria vi[a efi, pro viribus declaranda vid~tur. soc. Omnino declarandum. H 0 s. ~9d enim virtu ris pars à
fpecie virtutis differat,facile potefi ad uer[us etiam
contentio[os homines multorii Qpinione probari.
li 0 c.Haud jn~elligo.H 0 s.Sic fortè intelliges.Fortit.udiné arbitrari te puto partem aliquam virtutis
eae.s 0 c.Penitus.H 0 s.Temperantii auté àfortitu
din~ elfe diuer[,1m, elfe tamé eiufdé parté cuius eft
fortltudo.s 0 c.lta. H a s. MinI quidda,n de his fiatllereaudendllm efi.soc.~idni?H 0 s. ~od duo
h.xc quodamodo multis in rebus libi inuicem plunmum aduer[,Întur~ ~ 0 c.~a ratione id ais?H 0 s.
Inauditum hoc,fiquidé partes virtutis omnes mlltuainuicem amicitia vinciri dicuntur.s 0 c. Vtiq;.
HO s.Confideremus itaq; diligenter, vtrum hodta
fimplexfit,an differentiam horllm ~aximam in co
gnatis quodammodo habeat. soc. Nempc.[ed dicas vbi Gonfiderandum.H 0 s.In omnibus quctcunque pulchra vocamus, & ad duas inter [e cotrarias
[pecies ea rcferimlls.s 0 c.Dic :tpertius. H 0 s. Velocitatem vel corporun" vel ~.?imorum, v:1 vocum,
fiue harum ip[orum,[eu etla fi~u!a~ro.ru qU'tcunque vel mufica vel piaura e}(pr~mlt ltl11 tan?o: horum tu quicquam vnqua m vellpÇe ~a~da{h,vellau
datcm alium audiui{b? s 0 c.~ldlg tur?H as.Re
cordaris quomod,o iIla in V~lOqU~q! ifioru b~ldantur? s 0 c.Minimc.H 0 s.ytJnam 19ttur polfem hçc
ita, vt mihi videtur, expllcare vcrbis. soc R. ~id
prohiber? H ~ S P . Fac~le hoc, vt video,tibi videtur.
quarc ip[um 10 genenbus [ub Contrari js conGderc
mus. Hxcfiunt, quotks miramur remm multal li
velocitatem, vehementii,acumcn fiue cogitation<
fiue cor~ore, fiue etii voce, VI~.a quadi fortitl1dini:
appellatlOnc [olemus vti laudado.s 0, ~Q PilCtQ?
HOS:
Ur
mal
�154 .
q...ux
mata
~mantur ex
Intemperan
lia.
Omuis (ciétia abijcic
mala. ytili:J
captat.
Liber decimusCextus.
HO s. Acutumdicimus & forte, velox &forte,vehemens & forte:hasque natl1ras communi fortitudinis nomine laudare {olemus. s o .Profetto. H 0 s.
N 6nne enim cum quid {enfim leuitenlue ht, eam
rem in muIds aétionibus frepe laudamus? soc.Val
de.H 0 s.N bnne eontrà hic, quàm illie lalldibus vtentes dicimus?s 0 c.~omodo?H 0 s . ~eta hœe,
[repe dicimus,& temperata,& hree circa cogitationem amamus, circaactiones tardà & mollia, circa
voces leuia atque grauia, & omnem rhythmicum
numero[umqi motum,omnemq; muf.'lm opportu
na tarditate vtentem:his.q ue omnibus moderationis nomen,nonfortitudinis adhibemus.s 0 c.Vera
10queris.H 0 s. At quoties opportunitatem ifia no
feruant, contrà mutatis nominibus vituperamus.
s 0 C.~?H 0 s.Cum acutiora hunt velocioraq;,&
afperioraiiue duriora quàm opportunitas exigit,
<licimus eontumeUo[.'l,petulantia,furio[a: cum ve
ro grauiora tardioraque, & molliora hunt,timida
ineptaquedicimus, & ignaua; ac 'propemodum &
hrec & temperantire fortitudinisqi l1aturam contrarias elfe, velut hofiiles formas,& inter {e [editionem agitantes inueniemus, nec vnquam in aétioni
bus q uas cirea hre verüntur, eommi[ceri, neqi e os
in{uper quorum in animis hrec in{unt,inter [e confentire,[ed di{crepare potius,fi rnodo diligenter iouefiigemus.s 0 c.Vbinainquis?H 0 s.In ijs inquam
omnibus qure retulimus,quin & in alijs confenta
neum efi permult.i s: nam cum vtrique pro naturx
[ure affinitate partim res vt proprias [llasqi laudét,
partim vt alienas & extraneas reprobcnt, in multis
eos fibi vehementer aduer[aricontingit. soc. Videntur.H 0 s,Altercatio hrec [pecierum talium quibu{dam ludus quidam efi,in maxirnis autem l'ebus
morbus fit omniu ciuitati graui[simus.s 0 c. ~'l
lib us in rebus inquis ? HO s. In omni, vt con{entaneum efi, coniHtutione viuendi. Nam qui cxteris
modefiia prrefiant, vitre tranq uillitati fiudent, {ua
femper priuatim agentcs,pacis auidi eoncordireqi
um erga exteros, q llàm erga conciues. A tque huius amoris exceJ1ù fit, vt dum fuis priuatim ineumb unt open'b llS,C l'am & Ip
. fi11m
' b eIl es eneruatlq;
., re d
dantur,& iuniorcs {uo exemplo emolliant & effœminent. V nde inuadentibus q llibllslibet expofiti
[unt,ac breui ipfi natique, & pau'ia omnis paulatim amiff.,t1ibe.rtateiilcCumbl.lnt.s 0 c. Durum val
de morbum grauemque narrafii. H0 ~.~ ver.o ad
fortitudinem magis deelinantes belhcoüm vItam
nimis affeétant,hi [xpe patriam [ua~ ad bellum i~
citant lX hortantur, vnde gcntes plunmas,& potc~
tes vrbi [ua: infen.G1s reddut. ~apropter vel fundl
tus ciuitates ruas euertut, vel imprlldéter in hofiiu
redigunt [eruitutem.s 0 c.Sic quoqi .~cci~i: . H 0 ~.
Ergo quis neget in his hçc vtra~; fiblll1UlCC plunmUI11 adl1er{ad? 0 c c.N cmo vuql1e. H 0 s.Annon
quod ah initio quœrebamus,nuc inuenimllS?quod
videlicet partes virtutis q uœdam non parux natura,& ip{ç {ecum pugnant,& qui habem:,dj[crepare
jnter le plurimu faciunt?s 0 c. A pparet. ~I 0 S. Hoc
itidé videamus.s 0 . ~ldnam? JI 0 s. N um [cientia aliql1J fit ex his quarum aého in componendo
v.er[awr,quç opus ~Ijquod [uurn vc1 vilj[simum (::tlam,fpom:e cx mails !imul & bonis confiruat? All
potius omnis {cientia pral1a (cmper pro virjbus vi' 1'
- partll1)
. ftIm1.
tat,apta vero & vt l'I'la captat~ex
llC aut
]ibus,partim di[si111ilibus omnibus in vnu collatis,
vni quand5 vim idearnq; côflat?s 0 c.l~uçl p.otius,
}l 0 s. N unquam igitur vera feciidum naturam ciuilium reru m peritia ex malis bonisue hominibus
ciuitatem vllam fponte confhtuet:fed di{ciplina&
periclitatione aliq ua vnum<'1 uenqi explora bit, faétoq; examine,idemillud po{lea munus his qui &
docere alios,& ipfiob{equi poifunt,comittet:quibus ip[a fic fedulo pr;efidebit midabitq;, vt textoria ars carminatoribus creterisq; lanihcij prrepara
toribus prrefidct,talia prrecipiés fingulis, qualia ad
texturam {uam codl1cere arbitratur.s 0 c.Ita pror[us, H0 s. E adcrri ratione regia maiefias mihi vide- officia qu:
tur omnibus iuxtalcguminfiituta creteras imbu'en dam ;~~:.
' prxu
l'-d ens,l'd duntaxat vt exer male
Il'b us ed ucantl'b lIsqi
ceant doceantqi permittere,qLÏod adipfius rationé
attinens mores decoros inducat:eos autem qui for
titudinis,tem perantireue, aut creterarum virtutum
vim alfeq ui no polfunt,{ed prauitate naturre ad im
pietatem,petulantia,iniufiitiamqi trahuntur,è cœ
tu .ciuium eijcit,exilioq;,Q1~rte & extremo oppro
bno damnat.s 0 c.Itaquodamodo traditur. HO s.
Ignaros autem pufillanimésqi homunculos {ernili
minifierio fubiugat. S 0 c.Scite admodu. HO s.Cxteros autem quorum ingenia ad genero[um habitu
per di{dplinam euehi poifunt,artéqi inter [e conté
perari patiuntur,{eruatatq; tuetur.Exhisvero qu~
ad fortitl1dinem magis vergunt,fiaminis vice propter [olidos mores e[re cen[et:qurt autem ad modefHam,molli te.ne.rreqi m~terire fimiles, imaginé habere {u~tegm1111s croc~l coloris. Eadeniqi qure in
contranum dmerfumqi natnra tendut, hoc modo
vindre inuicem,& contexere nittitur. soc. ~o?
HO s. Primo quidem iuxta cognationis rationem
. partem anim<; [empiternam diuino vinculo neéht:
pofi diuina autem, illam qure animalis naturre efi,
humanis.s o.~omodoifiud?HOs.QE,otiesin ani
misverafiabilisq; de pulchro,iufiÇ),bono,horumue cotrarijs rebus opinio fit,diuinam ilIam ingene
xe dxmonico,id efi,fdto feliciq; heri alfe vero . s o.
Decet {anè.H 0 s. Sim usne oportere ciuilcm virum
:lC bonum latoré legum, [olu regia muf.'l polfe hoc
j)lis in{crerc, qui reétx di{ciplinre vt decet participes {unt,qu6sue modo commemorauimus? soc.
.con[entaneum id quoqi' H 0 S. ~ verà id fa cere
ô Socrates nequit, nominibus qure iam qua:rebamus appellari nondebet.s 0 c. Non certè.H 0 s.An
non fortis animus fi veritatis huiu{modi fis particeps man[ue{cit,atqi ita maxime iufie inter alios vi
uere & agcre cupit?finautem omnino fit expers, ad
ferinam naturam delabitur? soc R. Proculdubio.
H 0 s:~t9-ui & modefius naH1l'a animus opinionibus Ilhs J~blltl~S,reu~~a temperans modcratûsqi,
adeo vt rCl Pllblrcœ vuhs fit, efficitur. V açUllS auté
turpem fi~liditatis ignallix.qi optimo iure rcportat lnfamlam.s 0 c. Valde.H 0 s. N cnne diecndu cfi
~om~licationem vinculumq; hlliu{modi, & malis
Ip~S Inter {e,~ b~nis erga malos, fiabile 11 li nqll am
eITe?neque {clentlam vllam hoc ad eiu{modi homines vinciedos de indu{lria vti? soc. Pror{llS. H 0 s.
I1lis auté quos gencrofis moribus natura donallit,
& ad natl1r<t normam educauit eon[uetudo {olis id
vinculllm per leges inditur:efiqi in his ars iÙa ciuilis ;el.u~ remedilln~,& hac rationc ilIa i p[.'l,quam fil
pra dJXlmUS, partllll11 virtutis natura côtrarjal'um
pl1gnilntiumque conciliatio diuina ql1œda1)1 ,6t.
soc R. Vera hree [unt. H 0 s. Vbi dillinum hoc vinculum ~onfiat.f:1cile eIl: & inucnirc, &.inuenta per
fieere vl11cula humana. S Q c. ~arationc? f>c qua::
potif
�15>
·potifsimllffi?H 0 s.Affinjt~tllm liberorumq; necef1itudines illas, quxqueinelocationibqs nuptijsq;
fint:plunmi enim clrca hxc non reae ad procrean
dum liberos coplllantur.s 0 c.~amobrem? H 0 s.
~iuiti:ls eni~ pot,entiamqi in his reb,us quâm cupIde per[equ:\ tlI,r ,quid attinet diligentius or.ltione
perccn{ere? soc. N ihll.H 0 s.De illis autem qui bus
gentlS GUrre dt, loqlli prxiLlt, fi quid forté prxter
'Inodum agar:i:.s 0 c . ~eqllum efi. H 0 s. Agunt atltem nulla cluidem ratione recra, prrefenté voluptatem fecllti,& ex eo qllàd fimilibus tantum delettâtur, difsimilibus vero minime, difficultatis plurimum excitant: soc. ~o paCl:o? H 0 s. Modefii fiquidem homines limiles fui mores querut,& quoad pOirllnt ex huillfmodi & ipfi ducunt, & e~ocant
fllas talibus . Eodem patto forte illlld gcnus,f1miles
' fibi adfcifcit,cum oporteret cotd. omnino ab vtro
que genere fi~ri.~ 0 c . ~omodo?& ql1allt'ob cau~Ortisnatu_ Üm? H 0 s. QQ9niamfortis naturx hrec efi côditio,
l~tonditio. ' vt fi per mulras fllcce[siones expers téperantiç per. maneat,prin,cipio,fiat robufiior,tandem vero in fu
rorem verf.l deticiat. S 0 c.Conuenit. H 0 s. R ur{ils
anima pudo,~'e abundans,audacia vero Fortitudinis
vndlq; carens, fi per mu\tas fimiliter generationes
tr~n[cat,fegt:}or fit q uâm decet,acdemllm extremo
"quodam torpo~e tperg'itur.s p c. Id qllOq; ita contmgere con{t,at .H 0 s. His vt diximus ligamétis vin
cire vtrall; honlÎnum generafacile pofiiunus,G, vt
diximus,opinionem de bonis & pulchris vtraq; ha
.beant eandé: Hoé autem vnum & intégrum i'egire
texturre opus eft, vt nllnqua moderat,os mores fèor
.fim Hortibus eac p'ermittat, ièd vtra'l.ue ÎJlgenia
-inllicem per op'inionis ciufdem con[enhonem, per
honores vituperaiione'$q;,per alterna coiugia con
texens , telam ex. his lencm opt.imeq; cohxrcntc1l1
dficiat,hisq; communiter [enper ciuiJes magifiratus muneraqllc committat.s 0 c.Q!:!..Q pado? H 0 s.
Vbi vnius [ufficiet gubernatio, hominem prxditü
monbus vtrifq; prreficiet. Vbi pluriblis 'opus cric,
vtri llfq; generis partes aliquas corn mi~ccblt. T emperaioru enim principum mores cautl admodum
& iufti,& làlt.ltates;acri promptitudine & vehemé
tia quadam ad agendllm idoneaindigent. s 0 c.lra
de his quoq; vidctur. H 0 s. Fonitudo autem in cau
tione,& ill1htia)11lts cedit : in rcbus aurem agendis
plurimum antecellit. N cq; vero po/I'unt in Cillit~tc
omnia bene agi priuatim & pllblicè,nHi ambo h~c
adlint.s 0 c.N on certè. H 0 s J'I. Fincl11 igitur cillilis
attlOnis reCta publicationc contextul11 tune ex tare
dicamus,qllando fonium, & temperantiun,1 ingenIa concordia :lmicirjaq; concllians, conlmUI1Cl11
illoru 111 dficit vitam:clul [anè conteXtllS prxclanffimus om ntllll1 cft & optimlls, aliosq; in!iIpcr oés
in ciuitatc tam [cruas quâm Ilberm protcgcns l &
('om pleaens,bac textura fericq; comprçhenJit:.\tque )ta dominatur,& prxGdet ciuitati, vt Illhil pra:
tCl'mittat eorUl11, qua:, qlload ficri potcft, bcaram
cfflcillnt Cillitltem.s 0 c.Prbfeéto 110blS ho[pes l'Cgium ip[um ciuilcmq; virUl11 egrcgie definHti.
PLATONIS
T A GOR A $,
V E L,
PROS 0-
PHI S T A E.
~~AII.SILII
flelNI
A II. G V M B N T.
xeae apud Gr~cos verir~imllm de Platione ditHi, pha::bum videlicer duo~ prxcipue filios gcnuilfc, Aercula
piulO,& ,PJaconem. AefcuJpiu qll1dem qlu corporibus, l'Ia~o
E
nem' vero qui animis melJeretur. ~oer.ltë quoq; Socratici oés
purgOlhdorum graria anj'moru ~deo mJlf'unl fÙlllè reltaurur.
Morbus autem animi in bllis opinionibus malisq; moribus
"videtur côlifiere. TalHü'vero m.llum ingenuis anuuis haud
- tâ facile ab alijs.ql1àm à fophifiis ~oler inferri. Profeétç phiJorophi runt qUI vent:ltem fiudlOse qua:rull t veritatis duntaX3t iplius amore.Sophifia: vero,opÎnionem atfèétant. iimili, ter opinionis amore,Hi enim qua Ji d,lèil'linarum mercatores & caupones,vndique'ol'iniones ahrque deleétu varias cogreg.lI1e.tum ad excogirandum,cum ad dicendum vrcunq4 e
libuerit pertinentes ,tIlIas deinde quaii venales diuitibus vén
- dam ~dolercentibus,diuitiarum & Înanis gloria: gratia.IraiJ.lle I~jhîl ' vnquam habent penfi,vtrum vera,vel bona an cotd, aut il'li di(cant,:lut abos doceanr : red & confundunt. &
parsim errores effundunt quoridie plurimos, nulla prorflls
reéta: elarionis habita ratlOne, modo & diuitias cumulent
& vulgarem gloriam confequanel1r. Q..uamobrem neceff~
efi adulercentes atque vitos,ql1i fo~hilhs .ob fapiencia: opiIllonem, & eloquentla: fucum plunml faclUlle, quotidie .lb
illis falfarum opinionum pefsimon~mql1e morum venella
c?mbibere, Siquidem mali m~lTes.' ~ fal(;ls feql1UDtur opi11I0nes,& faCile ab auans ambltlohsql1e pra:ceproribus, qui
nihilominus plurimi exifiimâtur,in dircipulos transfundJ.mtllr,Pl~ro igÎtl!~ animoru.mmifercus tam prone, ram grauifter p~nchtant1u,freql1entlfsl1Uè fub Socraeis fui perron a ma
Jefi~o~, veneficosque fOp~lilla~ p.ro viribus detefiarur,quo videltcet honllnes dlfcendl cupldl caure fallaces deuirent Sireuum canrus,& noxia pocula Circes. Neque ramen ioueéti.
uis eos manifelhs eftulminat, ne ve) iple perrubarione vlla
<odibq; in iIJos videatur adduétus, vél ipLi ipCorumque feétatores, venebofa in eum impudentirsima: lingua: tela rerorqueant. Ergo parcim ironia, parcim rifu,[;epe Joco, & Judo,
fxpins honelta quadam redargurione immerieam fophillis
'auroriratem conarur adirnere.ld quidem io Soplufta acutif.
fimè perficit.1 dem in Gorgia eJegancirsime. Faceee admudii
& vrbane in Hippia. Sciee & arguee in Euehydemo. Arrifi- 1
·ciore etiam in Proragora\fœpéqlle fimiliter. Vbique vero 50phifi~sümnia profitelltes illducit iaétabundos, & gloriofos,
temerarios iIlCuper,& auaros. In principio quidem dirputatiouis Catis aptas,paul.1Cim vero ineptiores,poftremo omniu
ineptifsimos, qui 11uIla de de te pra:cipue gralliori, vel qUld
fit,veJ quanta, vel qualis, ineelligane; cumque profireaurur
omnia,nihileos omnino rcire.coDuillcir.Haéteous in omnes
Platonis dialogos in qui bus Sophlftarum commemoratio
fit, pra:fatos ellè futflciar. pergamus iam ad PrQçagoram. Su
crares à Diorima fariùlca arrem arnaroria didicic. per quam
'fciebar per corporum puJchrirudinem quali per vefii<1ia qUa!
dam fagacirer venari,mm ;Ioimi,tum mentIs angeh~a:, deÎque pulchmudinem,candémque artem vbique docebae. De
'hac eius arec Plata, &. fa:pe alIbi, & in Sympoiio ae pha:dro
prxcipue pemaétaulC. ~alldem in pTi?cipio huiùs Iibri fi~lli
ficaUlt.ldcltco Cublunx!t euro non mlDUS amare virü \],uaIU
a.dolelcenrem.~ c p~ulè polHeniores quoq ue ama,re ardelltlllS, rnodo faplentlores appareant. Paft ha:c Socrates duIU
Hippo~rarom adolelcentem dIi~ipJin.1fum auidifsimum artifil:lohfsime monee ne eemere cUlUshbee fe difciplina: commict3l, non Colum illum,[ed & nos commonefaclt,vt curam
:l1limi longe magis quàm corporis habeamus, cauealllusqlle
dIligenter ne difclp!Jllis ipCulll noxiJs imbuamus. Easeuun
magis obe!fe animo, quam corpori nofiro venenum· Mo:c.
qu.l1i piétor Sophiltarlllll fallum, vanit.atémquc 3ncc: ocu)os
ponir. Demonftrat quoqlle quantum llIuelltuS .creduJaeorum tum poml'am admirecu~,tum lel?Oçllll)S caplatur. Deill
de ad ca defccndir quœ maXlml .a d vItam 1ll0m<!llti (nllt, &
quibus tophifta: plurimum glonancu~, quœrclls de VHturo
qUldem omlli, prxcipuc veiO de l'ra:clpua, Id efi CIUIlI, per
quam & propfla cuiufqLH:, & fa1l1lha ns : & pubhca res Jel
[ummum bonum reéta rauoue dlfp.,o llleur. quam vçlu[( Pl'le
cxecris necefiàriam Placo in omnibus p~lle qlla;rit dialog\~;
1nrereaque ollendit han,c nulJo modo a Sophllbs eÙe ~etell
dam.red qllodammodo a phllofophlS: qUI cum Vc{um ultdligant col.1ntquc boollm, n 11111 rum {eào ad Ipfulll tramire
cleo duce perducere ~ottùnt. Sed. rede\l~us nunc ad S9p.hifiam,qllem non l'oHe VHtutem (lJufmod~, vel e~~mplo tradere, vel difpur3uone docerc, cx hoc plane perfplClCl.r. quocl
& ip[e virruçis cfi ellpers , ~ reétum dlrpueandi orùJllem
nOI1 obrcl'uae. ~unl ellUU ulter~Qgetl1r Protagoraç hic à
Socrate verum .nrcus docen po[sJ[ néclle, vtpcHe qUI vcr;e
diflèrendi arrls ht IgI1JrUS, renple tl:anm fe oncnfUlllz;1\ vi,.
tlltcm ~o{fe doccn, anfcquam quid ip[.11ie quotue III partes ~IUldatl1r, apenae Socrat<:~ alltçm t.entandi Sophdla:
gratla argumenr,arur e~m dOCCfl 11011 l'oHe, lus pçne: verbis.
Q.!.Ia~do p~bhce de ahC{uo CIUS artls upiJiciq conCl!lcat\lr,
qu<c a ,eFtJS pra;cc:ptoubijs uoceri poten ,llulIllS ~dlllÎtti\
tllrad
�Liber deci.musfep·ç imus.
, ·t.ur ad cGn.filiul11 , pra!ter illOh <{uj. artem eiuCmodi ab.ipfis
prxcepcoribus didicerunt,ipfique exercuerunt. QHando vçrD dè publiclS rebus qux.ad vi~tlltem ciuilem fpeél:ant delîbedltur,omnes ferme limiliccr admittuntur, neque ab .vIl<>
quxritur vtrum, & àquo,& quando peritiam cillilem acceperit, quafi omnes illcclligant eam cereis in fcholis difci nOn
po!1e.Prxtcrea li ab altero alteri traderetur,pr~cipue viriin
ea clarifsima rcm hanc tam pretiofam fa:pe fuis h~redita
rio quodam iure relinqllcrent, Ad ha:c Protagoras. lqngis
probat ambagiblls doceri poite virtutem, In quibus notap,da qll x dam prifcorum referc mylleria. Dec.e t en.im q"al}.
uis Sophifla fit, n6nulla etiam legilfe bona: <$.: cum prolixe loquatur apud Platollem , vtilia qua:dam addu~ere. Tr.a dunt theologi'veteres, fub terra quondam anima.~ia lat.uif[e, id ell,in prima mUlldi materia (erum femnia pra:fulffe.
Pra:terea louem,id eft deum mUlldi opificé per .fequentes
deos, hoc eft per fl:ellas, animalia ex elemencis cOIJ1pofu_iC.
[e. Deos autem minillerio da:monum animalja iJl!lrumelllis adminiculisquead vitam .necdTarijs armauiffe, !;a yidelicet ratione,vt Prometheus, qui da!monum Cubli millm ordioem lignificat ,amaret ho mines :. Epime~heus au:em qUI
inferiorum'dxmonum refert exercltum. bruta fulcuet, neque id quidem iniuria : liquidem altiores da:mones, ha~u·
rx in corporea: atque-rationaE,humiliores aut«~ cQrpor~lt
irrationalIque potius fauent.QJ1ancum verO Epullet~e.usm
feriorque naturain his Cju:e ad corpJls pertinent fault brutis,tantum Prometheus prollidentiaque fuperior in ijs quOI:
:ad animum fpeél:ant hominibus confuluifIè videtur. Cum
cnim anis tribuit rationem , arcificiofum omlllulT\ qUa! llatura befl:ijs dederat, exhibuit fabrum . Accepit alttem arcem
ipfam vnl cum igne ab officina Mineru:e.atq; V ulcalli'!"linerua quidem in ane ingenium. VlIlc:lllUS autem efficaclam
continet,ignis denique in~rume.ntum . ~emi~a ,~er.o hœ~ nll
mi.na,Minerua Vulcanusqu~, pnmo q~ldem II~ 1y1tsa.rtlut;n
jdeis excogitantur. Dell1de Hl MercunJ Marusque VlftUtlbus-Pollremo in da:monibus gubernatoribus artlum.Aç: his
igitllr ~mnibus _Pr?met.he.us rati~nalis anima! gllbernat~r
in hommem craleclt ams mdufl:n·a m. ~onlam vero dlUlnum id extitÎt donum, fl:atim ob ipfam cum fuperioris cognationem homo venerarus efl: deum antequam vel Joquerctur,vel artes aliquas'exerceret: quippe cum diuinum munus ob mirificam eius potétiam prius erigat in diuil?:l qu,àm
porrigat per humana Prometheum vero ob idmun\ls:~\>lo.
re afféél:um, fignificat da:~onicum ipf~m .cura~Qreql nofl:rull1, in qllo & affeél:us eae poffunr, mlfencordla quadam
erga nos affici,confiderantem nO.ç ob ipfum rationh munus
;lb co vel datum, vel potius excitatum,ranto miferabiliorem
vitam in terris qulm befliam agere,quanto n,agis folicitam
atque inexplicabilem. Quod quidem Pythagoras animad·
uerrens, Epimetheum quantum:ld hoc ipfllll1 fpeél:at. Prometheo anrepofuit. Id autem illi quodammodo fimile vi~
decur elfe, Pœllltet me fecilfe hominem. Proinde memen ..
to hominem hic quemadmodum & apud MoyCen ex terra,
& pollremo creatum. Item more quan Mofalco mllndum
initium habuilfe.Sed de his aliàs, Per eundem Prometheum
in philebo dicitur dacum eire nobis à dijs dilferendi artem
vllà cum igne.Ars elllll1 differendi. vbi vl!iu~rfalia in parcicuJaria diuldit, proce{[u m rerllm :1 fupenonbus repra:fen_
tat : vbi particulariam vi~ifsin! ill vniuerCalia rit_e refol.~ir.
conuerlionem rerum ad fupenora defignar : vb1 defilllt &
vbi demonfl:rat, exiflentiam rerum ofl:eodit, vbi ~uidem in
Ceipfis, hic autem ab alijs depcnde~l[.ium.lde? dill.erell~i facuItas diuinum efl: donum, oum d1U1I1u~n .vOl~e~ü or.dlllel1l
rderat. Cum igneverodatadicitur, qUia Igl1lsil~ll1ht~r dluidit,refoluit,definit atque demonflrat. Item qUia rat~ona
lis f.leultas ignis infl:ar lliuminat intelleél:lIm, accendlt voIllnt3tCm, & vrrunque eleuat ad fublimia. ~od.autem tr~.
ditur Prometheum cillilem virtlltem f.liutihomllHIIll pellltus ncccifariam largiri Ilon pocuiffe, proptcre.t qllod vireus
eiufmodi pelles JOllem lit, quo Prometheo Ilon .lIcet ~fce{l
den:, ca Hltione imelligendumefl:,quia ciuilis VHtUtl.s offi..,.
cium cil non folam rebus hllmanis, lèJ etiam artiblls Jmpe.
rare,fingulasque cum fingulis ordinare, cunttas delliq~e in
con~mul~em omuium fQtlnam dirigere.ldcm vero officllIm
louIS Iphus cft in vniuelfo,qllod in hominllm gencre apparet fcielltia: ciuilis otlicium.Q..uamobrem nonllliuria ad 10·
ipfum lp~él:a t hane nobis ex alto largiri. VniucrCalis cllilll
Vlftl~S ad vllluerfalem louis perrinet prouidentiam. proui.
?elltl~ vero da:moll~lIn raruclllaris cfl:, & augulla , ide~que
ln JO~lS arcem ncq.ul~ a{cender~: cum 3nguJtior llUllliliorq;
prouldent'~' am~llf~ lmam CI1l1nentifsillümqueçquare 11011
valeat. Iuplter. l~ltur per Mcrc~r~~m, id cil per 311gclum diuina: voluntam lIlte rpretem,Clluhs fcientia: legcs,id cft vo.
lunra~is fua: dc,rct~ ad humana! focieratis generisqlle f~lu~
p0
·tem îpeél:~nt4mentibus no/his inîcribidnîcr ibit inquaIij,
& ab initio,quod Timxus apene docet,& 'quotidie per an&c
los diuina'm nobis 'volltntarem inf"trpretares. V nde inti mus
in nobis' prxfidet. iudex inextinguibile rationis lumen, re"
ttum veri faBique & poni maliqueexamen,ineuitabilis cou
fcientia: Ilimulus. Pçr hanc de,l,ls infuL"llll omnibus Icgem 0mnes ita fermead communedirigit boÎlUm, vr olllnes 'Rammas lcuitare 'etigit ad îuperna. A'b hac vâqlleingenitalege
le~ deinde îcripta ducit origillem. QEot! quidem in ipfolibu legum exordio Plàto aperuit dic~lls', non ab h.omine, feu
ab ipf6 deo Icgcs ini,tium habuilfe.Sed vt ad prxfentem di;!·,
log,um redean.l us, {ùbiungit louein f~r Mercurium condidille legem , qua iubeamur omn'es cillihtaris effe participes:
qltippe cum hx"c .fola llt villcul~m ciuiratis:ipfamque ciuitatem iufl:itia & pudore confl:antem ait ad'omnes cœheus de.
~llififIè,~o videlicet patto, vt quicunque p~fl: hac virtut,is. IW.
l~S on}.n,lI~o e~J>ers. ùeprçhe.n~us fu erit,tanquam ciuita.tis peihs vlumo athcJ.atur [Uppll~IO .. ~em ve~o primo appellâUlt pudorem:dbnde temper:wUa11l11 dm!n:1uit.Efl:cnim pudor i~.g~.llüus tempe~antiç.fundame1ltu·m. Temperantia qui
dem I.apulbt,t.s .propnos cUlllfqll1'! mode~atur atfeél:us, gelhls
que componit .. Iullitia vero OlaUS cuiufque conducemes id
al,ios d~r!&it ...~~menio vero cilÙiitatem· in perfona priu:It'a
lus fere (fuohus elfe COl1tentam, fed in pùblica ex PJatonis
mente his adhibendam effe prudemiarn. Atque id quidem
penè (ati~ in pac~.fuerit: in bello a,ut!!JIl fQr.titudinern adhi.
beco 1at9,ue ~ta c~uilitatis erit ab[olHça deCcriptio. Poil ha!c
autem connrmat Protagoras à communi ho'minum[enten_ \
iia vi'rtulis huins participes omnes effe debere , propterea
quèd {~quis init.,tfl:itiam fu~m palàm ,façe.ltur, vulgo infanus
habebltur::qu,!-h omnes çXllllment tam ne"elfari.lm COp,lmll
nem ciuit.a~i iu(H,iam, vt edam fi quis non habeat,faltè~l1 ha
bere eam 'debëat llmulare.Culu vero ofl:en'd erit hattehàs' CÎuilem virtutein ëlfe omnibus maxime omnium neceffarii
e.i{lsque a.tfeél:umq~endam fiue fomitem feménque ab ini:
uo d~umltus n.oQls lI1fufum, deIT\oll~are deinceps aggreditur VHtutem CI ul)em ,lmo & ait as (omnes enim ilJa comp~eél:itur) ~~q~e natura neq~ecaf~ abfolutum lirmumq; ha
bltum forttrl poffe, fed doéfuua dUlltaXat & confuetüdine
eius habiturn tomparari. Ad icLvero primorationem affert
ofl:endentem hOIl\ines non [olere aliq uem qb ea 'lux vel I~a:
tura, vel cafu fiunç pcob:lre vnquam, vel improbare: attici.
nes. autem vi.r~û!is aut vïtij .Ja:~da're fenlP.er aut vituperare.
Dell1de puentla! aJolefcentlxque educatlonem fub domè-fiicis,gramn~atici~,m ulicis gymnaflicis,legibus, ordille quo
dam longo dlfpomt, ollendens totam vÎta! infiitutionelJl ad
id obni xe contendere. vt declinentur xitia, vinutes pofSideantur:quali neque vitia neqLie virtutes, vel foTtuna, vel fato, fed arbltrlb,& exercieatÏone proueniant. Inrerea prifcd.
mm perfl:ringit fententiam de vitiJs puniendis coiideratio_
ne dignan,l) videlicet neminem quia delifluerit, fed ne val
ipfe vlterius, vel alius eius exemplo delillqât,puniendum effe: refpondétquead illa qua: obiecerat $ocrates. Nos autem
ex omnibus 'lux haél:enus difpllt3ta fum, abream illam prifcorum {elltentiam tenebimlls aira IllCI1[C repofl:am. Primo
quidem deum ipfum vitx fallltÎllue nofl:ra: omnibus vndique modis prouidere atque confulere. Deinde ciuilem virt~t~m' donu.m effe dillinum, .n~ quis fOrt~ confidat fe abCqllb
?lUllla .gratIa re~np.reél:e fehcttérq; gubernaturum . Id enirtl.
1~ Leglbus.& alIbI P!~co con firmans ait:quemadmodum be
fl:IX mult.x ab vn3 nl1l f~b humano pafiore reél:è duci non
polfull.t , !ta neqlle ~QmlneS muId Feliciter ab vno quoJam
rege,n!fi & VIlU~ reçarur il deo .. I.deoqueregendi facuhatem
non allunde 'lu am a deo haben 111 Theage & Menone ro.
bat.Pr~~agoras vel:o C~p~ifl:.a quid velit, ipCe viderit. D~lli
q~e quam n~celrana l.lt lIlulolata iul\itia mifIà cœlitus mellJ1nenmus ft aures afsldue nollras prilcorum voces iUx cir.
cUll~onent. : Mortales quondam miferi :l1lte(lulm ciuilitas
cœlt.tlls ml~terCtllr, ,neq~e fegregati viuere poterant, quitl
fafs! m .lan1arenrur afens, neque HerUIn cOllgregati, quill
~fe l!lUICemlaccrarentur. Itaque fallltem nobis quam cun~x !lmul ~rtes pra:fl:are non pOtÎlCrunt, fola tande'll illfl:i~
Ua pra:Sbtlt: . Poil hxc Socrates Ile Sophifl:.t propter nonllul13 qu~ ab a!IJs a.ccepta narrauerat bona: admir3tioni lit 31.1.
dlelltJ~us, .Honlca qlladam, & vrballa, & artificiof" redarguendl ratl~ne reddit iilum prxfentibus deridendum . ln,
terrog~t e~l1m poftq~àm de virtute tam magniflce fucrae
elocutus,Vlrum vila lit tantum virtllS, an plures. Prxterca fi
pl~res, v~rumJi?~ p~rtes vnius,nécne. Rur[us li partes, nUIl.
qUld linules hbllnUlcem atque toti, an vtrinquedifsimiJes.
Ad hxc Prot~g.or~s neque rette kit refl'ondere, neque deh.
nire at.,tt partlrl V1~t~~e~, neqllc difl:ingucre qua ratione li~li~s !Jnt, & qua JlfSlmli.cs, neq ue quod in ddpu~ando rllCf l[S1mum cfl: C1utare, ~Ulll ad Id facile deduc'lt4 r , vt fa:pç
libijpli
"1'
�.' Pro.tagoras,Vel,(ophjft~.
fi,bijpû repugnet, Tandem vero cum ob ignorantiam re[pon
den di inciferct Protagoras tergiuerfari,ldeoq; Socrates,abi
turum fe ümularet,ah auditorinus Sophilla ad dilferendum
ell reuocôltus.ln qua quidem'altercatione Prodici primü So,
phill:r CuperllitioCa circa vocabula curio/itas demonfhatur.
4~in&e Hippia! q uoquc Sophifia! ollétario in concionâdo ti
rnidior, poHremo Protagoras reuocatus ad difputandum,im
poTtun'è nimiu, & inepte in carmina podimque digredirur,
interrogans Socratem de quadam SimoDidis'poëra! fCDtentia,quàm & ipfe minimè inrelligere à Socrate mox conuinci'
~r.métem Simonidis exponente,quafi dixerit, virum bonu
fieri quidem el{e difficile. perCeuèrare auté im poCsi hile. Hic
audies priCcoru Capientiii verbis quàm paucifsimisfuiffe con
telltii:arquepolfe breuib 9 multa compleél:i, viri ahColuèèdo
él:i.opus elfe. Ité nemlnem mala turpiaqlle Cpontecommitte
1'.C}Ced igooratia.Deoique vbi dialeaico more dHferirur,poë
t,i<=;a refpuéda.His aais iterum Sophi/la tergiuerfatur, atque
vix .l. pra!Centibus reuocatur.TUllC Socrates ad prioré de virtute difputationé regreditur , vtru multa! fint virtutis vnius
partes,& qua inuicem ratio ne fe habeant.Protagoras aut ite
rum labitur, atfirmans aliàs inter Ce virtutes elfe fimilimas,
!iuod in Cuperioribus no admiCerar:irem fortitudinem ab a.
l!js' I?~g~Csin:è Ce~a~iis,confentiésque homin~s abfq; ,pr~d~
n:r ca!tenq;' VlftUUDUS fortes elfe po!fe. QEa 1n re fiblmer re
pugnare deinde compellitur,confiteriq; no Colùm fortitudinem,Ced neq; eciii virtutes vll.1S abfq; prudentia pO,lfe contiflere.T'um vero de hono,& malo multa tralHrur. Siquidem.
prudétia ell fcientia eligendi boni,maliq; vitandi. Ambigi.
tur"autem vtru bonum malumq; idéfit penitus 'quod & voluptas atq. dolor.Neq; affirmat"-r id quidé omnino,neq; ma
nife/lèom'nino nega~u,r.De hocenim in Gorgia, Phileboq;,
& alibi,omnino vero probatur prudétiam ipCam in qua & fi
nis vita! cognitio,& vlarum ad hune eonferentium eonfi/lit
e1e6tio,moralium virtutum elfe principem atq; ducem:idq;'
vfqueadeo aiI'erirur, vt virtutes quafi Ccic:tia!, id ell prudéria!
qua:dam videantur eiI'e,vitia vero inCcitia:,ccilicet impruden
t;re qUa!dâ,Additur deinde peccata omnia ab ignorantia pro
ficiCci.neque vllü aliquando eleaurum mal a , nifi deceptum
imagine boni:ueque fugiturü bona, !lifi imagine quadii ma'
li perterritum. Siquis vero di xe rit hominem bOlla difceruen
tem atq; mala,ab illis ramen diuerti,ad ha!c contrl conuert~
proprerea quod à voluptate vel atfeél:u CenCuû alio fuperetùr
Socrates id negabir,a!ferc:s idipfum quod ab effeau fuperari
<licitur,nihil elfe aliud quàm infcitiam,rciétiâ vero omnium
qUa! in nobis,& circa nos funt, potériCsimii eiI'e,neq; ab vlla
re vnq~am Cu:re~ari poiI'e.D~niq;, côcJ~dit fcientiâ ,plur~mii,
imo rotum a vlTtutem beautud1llemq; conferre, Ignorantiam vero p'ariter ad cotr~ria . Iterûq~ Protagoram corripie,
quod & ibimet co?tradi,xerit,~ ordllle v,fus pra:p,o~ero fue
rit.Siquidé antequam qUld fit Vl~ruS defill1~t, partm, ea~ ag
greditur & vtru doceri valeat dlCputat . Simulat qUlllemm
Socrates'fe quoq~ in repugnallt1a~ e{fe dedu~~m,ex eo d~
taxat qu'od Sophlllàlti (ccÙtUS fuent aberran,te, ad~onetq;
vt Promethei prouidentiam potius quàm Ef'lmethel prope.;.
ranciam in omni vita pro viribus imitemur.
,
~bGbcbeba~ F A ~U LIA R l Sl S Q C RAT E S, H l P P 0fon~U; per-
CR A TES, PRO T AG 0 R A S, ALe 1~a n~r%~f~
BI ADE S, C A ~ LIA S, CR 1-
t~~ cOnllare
1.
Tl A S, PRO DIe V S,
HI pp lA S.
"'*
NDEN AM,ôSocrates,.d'dis?An
, "'"
." videlieet l venatioe ilIa redis ad q uâ
!,
-~,'
Alcibiadis pulchritudo prouoeare
, '
l,
te [olet? Nam nuper contemplanti
_ .'
mihj vj[us dl: pulcher vir, iam ,vir in
q lli,q \li porsie [ciliect jlltcr nos ipfos ecnferi, vtpn
tacuipergenls plurimalal1ugoiam ferpit. soc.
Eo..o,qujd tum?Annon p,obas HO:ffiCJP,qui,gratifsim.à efi,inquit,prjmœ lanpginjs a!tasr:Eam vero
llUn,c Alc~biades :tgit. F A M. At in pr:j![~ntia nunqUid,ab il\o prodis;13? qupmo,d o erga te p~lpÇ affcaus efi ,adolcCc,ens? soc RA. Bene quiliem 1 hodie
prz[ertim ~ihj viru~ dl:~n~m p1ihi {œpe hodjç in ~i
cendo [uceurrit,& ap illQ pune venjo. ,Ac mhabile tibj quiddam refcr,am', pr~[enré jl1u,minjmè intuebar,& ,alio intendens~ad c~ ,vix a~uertebâ. FA M.
Il
157"
QHfdn~ dti fuit, vt tè ab illo diuerteret?neqi enj~l
formofior vllus è nofiris ciuib 9 adeLJè poter.lt. So.
1n:10 ~derat quidam admodllm,pulchrior. JI A M.
~id ais?ciulsne?an peregrinus? soc. Peregrinus.
F A ~ . Clliâs? soc. Abderires.F A M.N unquid adco
i,n1Îgni forma prœditus tibi vi{ils efi peregrinus ille, vt CHnix filio formofior tibi ViftlS fit? soc RA.
~id A?h~bet,9 beate,quo minus <)uod fapie~Ùu~
efi,tir & pllkbrius?F A M.An fortè a f.1pientis cuiuf
~am colloquio venis? soc. Sapientifsimi profecto,
omniü noUrx xcatis hominum,fi modo [apientiffimus tibi aHorum omniu Protagoras effe vjdetur.
FA M.En ~d ais? nuquid hue aecefsit. Protagoras? ,
soc. N udiuUertius. F AM. An modo cu illo fuifii?
soc. Modo,& multa loeutus fum, audiui ctia ~ul
t~: F.AM. No tu illa nobis refers? nifi quid JPhib~t.
Sederc hic heet.Tibi quidé puer ifie cedet.s o.c.Re
fera eq llidé,& gratiam in[uper fi alldieris, habebo.
F,AM.Et nos tibi,fi picas.s 0 c. Duplexigif erit gra-.
ria. Audite igif. Superiori noél:c ante lucis exortu
Hippocrates A pollodori fi li us frater Phafonis 0fiiü meu baeulo veheméter pulfauit:& Cu ofiiü ali- Oc~a/io dia
quis aperui{[et,repente ingrelIùs efi .d'peras & ma logl.
gna voce c1amitas,Dormis, ô Socrates, an vigil as?
Ego aut eius voee,Hippocrates hic dt, inquam. 0
Hippocrates nuqllid noui? N ihil,inquit,nifi gratu
nuciatur 9 aduenio.Optimè,inqlla. Sed quid ifiud?
qux te huc eaufa appulit?Protagoras venit, & pro.
pe m,e dillertit. Tu ego.me iampridé venit, tu vero,
modo audifii?Vefperi .d'feao,inquit ille:[eabellüque iQ tenebris manu côtreél:is ad pedes meos [u b
fedit,adieeitq; , hefierno ve[peri fero admod
ex
Oenoë reuer[us, puer enim me Satyr? fllgerat:cuq;,
perfeq. me mu fignifieare tibi vellé, alio quodâ in.::
terueniéte oblitus fil m. A t veni{[em, eœn<1tÏq;
e{[emus,& [omno nos dare veUemus, tune pr,imLÎ
nucjat frater venj1fe Protagora.,Ilico ad te .d'perare tenulli,fed intempefia nox dl!tinujt.Sommo au
tem c:xperreél:us laboreq; lellatus)mox a~ te huç ;d'
uc~taui. Eg~ vero,viri magI)a?~mitaté fiupor~q;
:ln~~ad,uertes. ~~~ hoc ad ~e,lnqllam? N li aliqua
te. . 111lUoa
Protagoras afficit?Tum
ille [ubridésJ f.l-..
"
,
nClnqlllt,prOpterea quod folus fit lapicns,me yçro
non dficiat f.lpientem.s 0 c.Imo eertè & te fapiété.
reddet,fi mereede illi oblata pcr[ua[eris.H 1 P.O Iup
piter arq; cxteri dij, neqi meis neqi amieorü rebu~
parcerem,modo id me con[ecllturum confide,r~m:
atqi idcireo te nueadeo,vt aplld cum pro me intercedas.Ego enim & iunior [um, & Protagori nunquàm nec vidi nec audini, puer enim tune eram e4
hue primum aecefsit. Virum quidem hune omnes,
. Ô Soerates laudant , & in dicendo f.lpientifsimum
ferunt .Sed eur non properamus ad eum, vt domi il
lu coueniamus?Dillertit [anè, vt audiui, ap~d Calliam Hippocini filium.Eamus iam.s 0 c. N onduIll
ô bonevir,inqllam,i1111e c:udum.N am adhuc fum _
mum mane eft. Sed eamus ad aubm, vbi ~eambula
bimlls quoad aurora l.llce(eat,p,o~e~ ;prorag'oram
ipîum adibimus: et~mm vel p},urJ:n u Pro~àgo~'as,
do mi ver[.1tur.~ap~,?p~er, cofide, ?omi nary,qi ilIum eompcrie~usfH1S !hébs~furre~imus,& in aulam profe4i (~I~lJ~:ac volen~ ~,p~e fidllci~ dus peri
cul~J~ facere)ln~u!tus fum .ch IJ gc ter ,atqi ita jnrerrog~ui: Di~ age, 0 f1ippoçrates, ad PrO~;tgoram
nunc V1S ~dlre,mer,çedc p~o te illi da~Urlls? ad qualem hommem Va?ls? & ~p[eqllalis exeo vir cllafllrus?~emadmodumfiad Hippocratem tjb~coo
·g no
um
cu
�]58
f "
.
'1 •
Liber·deèimus{eptimus.
gnominé C(')umïl1um Aefculapij fiirpe natu ptohcifci velles,pro te mereedé erogaturUs, l$t aHquis
quçreret,Dic miH,ô Hippocrates,mereedem Hip
pocrati dabis? ~aHni ho~ini, & cuius rationc?
ctuid refponderes1H J P. Vt medieos.s 0 e.~alis &
'pfe futur 9,id efi'cuius gratia?H [ P. Vt medicus eua ,
furus.s 0 e R.Sinautem aut Polycl~tum A~giuum,
flut Phidii Athenienfem adires ine'ree~e pro te ilIis
oblata,& aliquis percontaret:l!r qUalibus ~omini
bus,& qua ratione Polydeto,& 'Phidiç argentum
offers?quid ad h~C?H 11'. Taql1a-fculptoribt,lS'.s o'e.
TU'vero quatis homo futurus?H J p.Seulptoi vide..
Hect.s 0 C R. Attende 0 bfecro : ad Protagofam nue
ego ae tu proncifcimur,& argémm tui grar!a ùare
libi p. \rati fumufi,fi modo pçeunix nofi~ç'rufficiét
& fi impetrate licet:fin mirltls, amieoru~ infüper '
pecunias erogabimus. Si quis ergo no~ a4 'hXè adcà properantes interroget,Dicite mihi quctfo,ô $0
crates,& Hippocr:ms,qual1na ho mini , & quà ra-'
tione Protagorx peeunias tribuere cogit:liis:quid
illi refponderemus? ~bdnam potifsimum Pro ta
gor~ cognomémm audiuimns? Phidi:lm quidem
feulptoré nominkHomeru vero poëci.Protagoram aut quémn.un? H l P . SOphifiii., Ô Socrates, virum hune appelbnt.s 0 c.Ergo tanquàm ad fophifiani mercede condueendum pergimus? HI P. Ma;ximè.s 0 c.Si quifpiam te interroget qua mente,&
qualis euafurlls ipfe Protagoram adeas;quid ad ilh~~?fjic Hippocr:ltes el'ubuit,ia enim aurora pau
lifper ilIuxerat,quo vù1tus eius patere poterat, refpondit deinde: V t fu pradiéta concludut; profeéto
tanquam fophilh& ipfe futurus. soc R. Te vero'
p~r 4eos non pudet inter Grzcos Sophmam przbere?H 1 p:Vehementer, Ô Socrates) fi ql10d (entio
proferendu efi.s 0 c:.Sed enim vide,ô Hi ppocrates,
ne forte alio tédat tuum hoc Protagoricx itttis fiu
dium, quam vt fophHb efflciaris. ~emadmbdu
$ramrnatici luclllm citharœdiq; atque gymnalHci
non artis ipfillS exereendro gratia freq u'entafii , fed
quadam potius .luiditate <hfcédi, vt priuatum ac li
eer~m hominem decet. H r P . Talis omnino ftudij
mel apud Protagoram ratio futura videwr. s () c .
Sdsne quid nüc.faétur,us fis?an te fugit? HI P. ~a
de re?s 0 ~ R;.Al11ml t.Ul cUl~am viro,vt ais;Cophifix
e~ commllIurus. ~ld aute fO.phifia fit fi fcias,Cum
mopere admirabor. ~od fi ignoras, nefçis quale
fit ifiud,bonumne an malum,eui operam impédefe filldes.H 1 p.Scire equidem arbitror.s 0 c.Dic ergo, quid {ophilbm elfe cenfes?H 1 p.A~?i,tror eife
hunc vt nomen fignificat,qui res ad r.-lplè~lam pertinentes intelligit. s 0 c.Idem qu~q; de p,1(~èorlbl1s
ac fqbris licet dlCl:re,eOs elfe viddlce~ ql\1 rçs ~d f.'lpienti:lm pertinentes intçll~guflt. Verum ~ qU,is de
piétoribus peteret, ad q uarllm rcrum faplentlallh
refponderemus vtiqi ad elficiendarum imaginum
fapientiam,tlmilitei'lli de Cleteris. Et fi eo~em m.~..
do de fophifia interrogf\remur, qualem ClUS {aple..
tiam e(lè refponderemllS?ouius artis przceprorem?
li l P. Pra:ceptorem,ô Socrates,cdoqu~ntia:, f.lculta
tis(li dicendi.s 0 c. Vere Gç forfitan diccremus, nô
tamen (uff'icientcr. Refponfio enim iIla intel'roga~
ti0t: em aham cxigit, qllib usnam de rebus diccndi
perit@s [ophifia homines 'reddilt.Citlrarifia nempc
ijfd~m dicendis :lptos faei~, in qui bus & eruditos,
in pulfanda v~dclic\!t- cithari\, nbnne? HI P, Certè.
~ 0 c. At vero {ophifia qu:\m dicendi facultaté prçAat~'1u~bus qe n:bJ,ls?p:}tçt quod de his 'lu~ intelli.
git.H 1 P. V erifimile id quidé.s 0 'c. ~d ergo ifittd
efi,quod & ipfe Sopbifiaintelligit, & alios doeet?
H ~ p,,~g,nol:o Hercle.s 0 c.An n,ofl vides quâto dic.:
Crllmm aminl1m tuum fub,das? nunquid fi corpus
~U~ ~idem ~~[erimini fuppofiturus elfes, qu,o ve~
1~ ~lel1US veru, vel in deterJus poiftt,non prius ari}
cui t,al)tu de periculul1l faéèuro comitteres, quàm
diligenter confideraifes, committendumne fit an,
non:amicos quinetiam , & propinquos diu de hoc
ipfÇ> ~on[ullli{[es? Cu vero animii
pl uns fadas
quàm corpus,& ex eius vel morbo, vel integritate
tua omnia contingat yvel malè, vcl bene habere, comlnend~$ fit;ln non huic hofpiti animus, nec patre?l,.ne ç fratrem, neqi q~e.nqlli nofirûm ,qÙitibî'
élmlel;lç f:;lll.liliarcs (llmus,cOfuluifii . Sed eum heaerno ve[peri adllentü illius alldiueris, ad eu fummo mane properas,nllllo de hoc côfilio habito,cre
der~ t'çlp[l.lll)~lli debeas nécn~, lmà & tuas oron es;
& al1lieor~ pecu~jas erogare paratus es, qtiaG iani~
cognouens ommno e(fc Protagorx adhxrendllm,
<ju~ ".eqi vi~j,lh.vnquii,~t ai,s, ~eqj es alloc~~u,s . S~
phlfia VO'.lS tJ,l u, & q~lld ,fophlfia fit aperte nefds"
cui teipiilln es dediturus.H l P. Vera loqui videris,ô
Soerates.s 0 ~.!'1 bnne iophifiaetl:, Ô Hippoerates
mercator qUlda) & c'aup'o viébla1iu quorud~ quipus anirpus alitllr?Hl P. Tahs mihi félnè viJef:verli
qUibus alitur animllS~S <> é.Difciplinis, {cd caue~-'
dum efi,ô amice, ne dum laudatfophifia qux vendit,!l0s decipiat, vt faci!lnt qui corporis epulas vé-'
Wu
J
9:11~t,mercatQres.quid~m, &; ,ca~pynes. L~lIçlac. illi
Sll1dem fua omnta, neq; lntell!g.ut~r vtru h'llllbria
{1I1~ ~n n~x:a corpo~i qua: ~~ndlllilt , iciq; i~nor.anr
~ 111t q lU emunt, I11fi forte' lllornm altqllls medi..;
9
ÇllS fi~)qut gymnafiic. .Haud feçqs illi qui dife~pli..::
pas vada.$ per vrbes venales cirC~lnferpnt; & cau-'
ponâtes eis ~ emere cupiüt, laudât omnia que; vé-;
düt. Ac fortafsis eoru nomllllll'ignorant fœpc guid
ytile anima fit,q\.1iduc 1~~t,i1è ex !1is quç vend~t;fi
militçr quoqi qui ab ilhs ,emüt:nifi ilIorum aliquis
fit animimedic ll • Siergo intelligis ipfe quid ex his
"pf11, qu!dqe obfit,tuto emere difciplinas &. à Pro
tagora ~ al> plio q uouis potes. Alioq uin cflue ) ô
beatc adole{cens,ne iniilmmum iaéturœ difcrimen
quç tibi chari{sima funt,deducas.N am,Jongè gra..
uills pericu14 efi in di{ciplinis quàm in ci bis emen. Etent. qui
' a\ caupolle,aut
'
cl IS.
nec mercatore efclIle,
&
1h'
Cc
ta emlt '. pocu ~t~,pot an~eqll:l lS ve ~al' ,in alijs
qu~bllfda va{cul,lS tllado~ u defe~re, ibiqs depofita
dlltgenter exam1nan:,& aduocato aliq uo ifiarü re~
ru perito,quid edendü bibend umlle fit, qllid 110n
<}l!iitumqi,& quando,>ddiberare~ quaobrem h:lud
graue efi in emendo periculu.Di{cipljn;ts auté non
Iicec at~o jn va~e tra!l~ferre,fed necelIè cfi, vt q. emit
eas :tl11mO,Capl~t, &,re!iél:o pte,tio habçat, intra fe
feren~, vel Jn51l1~atus ia', vel ad meHora proueéèus.
~:t~ Itaqi ~u (emorib\.1s vtroq; nofiru difçuriamlls
!~n~~res Il:\'1 i nos fuinus quàm exigat tantro rei iu..
d~Cl/U. In prxfentia tamë per~;lmus quo c;œpimus.
vlt4 m quehunc audiamus: quo audito'Cü fllijs co:'
munica~i~9. ~ eqj enim Prot:lgor:ls ibi [olus ad.
efi,fcd et~am Ehenhs Hippias,& Pl odicllS, vt arbi
tror,Chius,alijq; pcpnulti viTi,& admodûfapientes.Placuerunt hœc nobis ~ atq; pérreximus. Et in...
gre{s! ·vçfiibult~~ [~rmonem quendamin qttc: in..
~er eudum fort~ IncJderamu~)traébuimus. ~ he
lmperfe~us rehnqueretur, 111 vellibulo colloql1étes eo progrefsi{uOluS) dum di[putiido.nobjs con~
ncni
;
Longe gr:.
' s pe tl '
,
u1lu '1 di"
um II ' ....
plinis,qu:':"
çibis epl'P
1
�~rotagqras~Vel,{ophifr~.
\lcniret. Audiuitauté vtarbitror, ~os Eunuc;hus
quidi ianitor ,fed propte.r fophillarü ifiuc tre'qué~
tiam ~enientibus irafcebatur,p'u l [auimus,:tperuit~
cùm nos vidilfet, Sut,in qui,quidam: baud ocil:lm
iIli.fimtilq, vtrifque manibus nixus ofiium claufit.
Puli:1nimus iterum,[ed ilIe daufis foribus,non ~lh
ditis , inq uit , otium ilIi non elfe? 0 bone vir , Üh
quam, neq; ad Calliam venimus, neq; [ophifix [um us:fed confide, Protagora indigemus, videre ilIum cllpimus. Hoc nunciato vix tandem fores pa:;
tefecit.lngrefsi,Protagori offendimus in vefiibu-;10 porticus deambulantem.Sequebantur eummuJ
.ti,hinc quidem Callias Hipponici filius,& germa";
nus eius ex matre Paralus Peride natus,&Charmi
des Gbuconis: inde vero alter Peridis fiüus Xan~
thippus, & Philippides Philom~h, & Antimiru~
Médeus, Çl inter omnes Protagorx auditores infi ~
gnior habebatur, difcebatq; ea mente facultaté il~
Iam, vt & ipfe [ophifiafmurus eaden; quadoq; pro
fiteretur.A tergo pr~terea[equebiitur alij J.u[culti
tes Protagoram, quorum plnrimi peregrini e!f'e vi
debantur,quos ex fingulis vrbibus per quas circuuagatur ille congregat, mulcés eos voce tanquàm
Orpheus quidam, & alliciens. IlIi ve~o vocem pal;
fim deliniti fequuntur. Aderant & noftrates 'quid .. m in eo choro.Hunc ego chorum cum contem~
plarer,ordo me ilIius mirificè obleétabat.Diligen-:
ti fiquidem cautione fi ngu li ob[eruabant, ne pa!f'u
Protagoram J.hteirent. Sed CUm retro pedem verte
ret, pediffequi auditores apte nimiü, & in ~irculû
vtrinque diuifi,ita cedebant, vt pofieri fem,per dfent .Hunc pofi vidi:vt verbis ~oIl1eriloquar,Hip
pii Eliéfem in aduer[o POrtiCllS vefiibulo in throno fedentem.Circa quem, per [ubfellia nonnulli fe~
debant,Eryximachus Acume.ni filins, Phxdrus~i
M yrrhinufius,Andro Androtione genitus, alijq;
nonllulli partim ciues, partim etiam peregrini:qui
de rebus natur~ fublimibus,afirorumq; progrefsibus interrogare Hippiam videbatur, ille autem in
throno fedens dubitationes fingulis enodabat. Vidi prxterea tantalum. A~erat p0r:.ro & Prodicus
Chi us, qui in tabernaculu qllodda feceiferat, quo
pro penu ia antea Hipponicus vti confueuerat:fed
vt omnis confluentium hofpitum turha exciperetur, angulum ilIum quoq; extraétis obfonijs C~l~
lias hofpitibus habitandum dederat. Prodicus igitur villofis firamétis,& quidem multis,vt videbaf,.
inuolutus', ifiic adhuc recübcbat. Sediblls auté illi proximis confidebant,Paufanias Ce~amenfis, &
penes eum adolefcétulus quidam optimo, vt mihi
q uidë videf , ingenio & generofa indole prxditus,
nomine vt audiui Agath6, neq; mini videri dcbçt,
fi pauÜnix fit ab amoribus, erat ibidé & Adi~iit'
vterq;,tü Cepidis,tu Leucolophi filius, alij permulti.~~ inter fe dHçeptarét haud Cîtis perçjpere
foris potui, quanqlJ~ yehementer audire p~odi
cum affeétabam. Sapjenr:ifsimus enim ~i!linusque
vir mihi elfe videtur, fed fonitus qui~;tm ex vocis
ipfius gr:llliçate ft,l b fornice c6~i~~e I:eu~lutus, .ver.
bafinguIaçopfundcbilt. Eucfilgl~ poft IngreiIum
nofirü intr;tpit AlclPiadcs, vt ais ipfe, pulcher,& ego credo,& Çdtias Callxfcri filins . Nos auté cum
ingrcfsi de quib4fp~ vn:\. <üfferuitTemus, eaq; eaèmus fpeCtacula contéplati, accefsimus ael Protago
ram. D~inde, ô Protagora inquam certacle cauf~
ad te I!go & Hippocrates huc venimllS.P R 0 T.Nu
quid feorfum ab alijs mecum loqui vl~ltis? an co-
q;
ram.om~j9u.S?s 0 c. N obis quidem perincle eft, fed
c~m audJUens ~uam ~b cau[,m venîmus,ip[e vide
ns.~ R.O T.Qllid erg~ lfiudefi,cuius gratiahuc accefslfil?s 0 C RAT. Hlpp<;>crates, hic nofirâs efi Apollodod filins nob~1i atq; felici gencre onuS. 1pre
ve~~ cum xq~alibus f~i~.d~ virtute cotendjt,~mu_
latlOne concltus, CUplt<}; ln ~epllblica vir illultris
ç:na~ere , atq;. huius rei c~pt>té fore fe fper:\t cofiletudlOe tua. VIde vtrum de hoc folos tecu , an cora
alijs çonfllltare nos deceat. PRO T. Reétè mihi, Ô
Socrat~s,co~ulis •.prudenti nanq; cautione indiget
peregnnus lS 'lUl amplas vrbes perlufirans elaris
vbiq ue ùlUenious perfiiddet vt reliaà aliorqm om
niu~ t.am fuorum,q~làm atienigenarii, ta'~ [epum
quàm JUu~num e0!lfuetudine, fibi Coli adhxreant,
tanquam Ipiius confuerudine prxfiantiores alijs
~mnjb~.ls euafu~i, inuidiœ nanque aduerfi.lm eum
!~fi.lrgut ml..llt~q; m~leu~lenti~ & jnfidix. Ego ve
ro art~m [?phlfilCamantlquam dIe aio, pdfcos au I?efenû<:> ~r
tem VlrOun ea peritos inuidiii hanc offenfioncmq' Us fopillfhve~itos alia~um ~rtiu~ fpecie difsir,lulaLIe, pa~ti~ Cl:.
q Uldem poematls'[peelc, vt H omerus fecit & Hetiodus, & Simon ides ,partim vero [ub .cl~rorum
oracul~rüq.; appellatiolle, vt Orpheus, & Mu[xus,
eorumqi etlan: feaator~s. Audiui prxterea nOnnullos cam .~rte ap~e!la~e gymnafiicam, quod Iceus Tar~ntlOusfcc~iIe v~dctllr,& qui>dhuc füpercfi foplufia nullo Infenor Selybrianus Herodicus
qui prifca ?ri~~ne g~nus à Megaréfibus dUcit. Py_
thodes qUlOwa,ChlUs fophifia doébfsimus alij <l"
l'ermulti [ub muficx anis velamine fophdhca~
facultatc~ occ~l.uer~~t , Hi omnes ficur diétii efi, .App~rente..
& ob dCl1.ltanda lOuldlam vehementer nomen diC- r.nioner. .
fiz.nularunt,& [ub artium aliarum prxtextu [ophi;;,
iheam artem occuluerunt. Ego autem ab bis omni
bus in hoc dilfentio,llcq; conducere ver[utias iilas
exifiimo. N eque enim voti compotes eos fied ârbi
uor.Nam viri in çiuitate prxfiantes difsimulatio:."
nes eiufmodi omnes intelIigunt. Vulgus au~é quod~mmodo non ad~ert1.t,fed ea lauçlat qux ipfi prçdl~ant. Subterfuglendl vero fiudium iftud cii non
aaequitur qu~d molit~r, inertem indicat fugientem,& aduertetes homlncs r~ddit infenfiores, Exifii1l1:ant cnim prxter extera hunc verfutum fedué:tor~m~; effe; ego igitur cotrarfa1l1 quada1l1 viam
{um .lnWf:!f'us,Cofiteor me eaè fophiilam, alion];
do cere ~ lX hac ingenua confçfsione tutius qua di1:'
fimula~jone iIla yltari inuidiaPl cenfco. AIjjs prxtcrea rationibus mihi pro[pe~i, vt nihil mali adiu..
uan.te deo ob fophifiicx profefsioncm fim palTùs,
Hcet m ultos annos facultaté h:ie exercllerim . SUffi
equidem grandis nanl, & cuiufqlle vefirûmztate
pater effe polfem. ~amobrem gratifs~mllm mihi.
erit,fi dc ijs meCllm, audientibus omnibps qui in..:
tus funt, verba facere veIitis. Hic ~go .el~m fu[picatus olls:n~are & iaé:tarç fe aplld P~oçhcu & Flippiam velle ~ quoP !'!ius [apjcnfix .auiditate inij'lm-:
mati ad eqm audiendum profe~h effcmus,cur 1101)
inquam prodicum at<;lue ,Hippiam? & eos q~i pos
comitantur,hllc aduocam~ls~ v.t & Ipfi nps àu~ii~t? '
PRO T. Aduocemus. V lllns 19nur, Callias jnquit
fedes hic paremlls, vt dilferatis fedentes? C~n(enfi~
mus omnes. ~~ti ~utem nos omnes, qujppe viros
.c~pjente,s ~lIdltlln/c~l11na vnu(qllifque apprxhen
dl1nu$,9c ~uxt;\ f-lJpplalTI confefHm aDparauimus ..
Ibi enim plurima crant flibfelÜa.lbi èallias & AIcibiadcs vcnillnt, Prodicumqi & qll,i cllm eo ifiic
o ij
eralit
'.
�r
16 0
.
.
:
•
r:"
.~J' .1.L·i.ber'decjmus,feptilTIUS.
~rant.cectun 3cldu~el~te'S.PQ«quàtn igitur çé:>ofedi- . 1 pnt. Kt ctllnde publica ciuitads adminHtrari9ne
mus omnes,Repete,o 30cr'a tes,inq lut PrOti,goras . .confllha11du çfi,c01![ulit arch,i teéhls xque ae f.1ber
his prxfcnqbllS qua: nic-paUlo antè pro adoldcenxrariu's~xqlle'etiam cerclo;mercator, nauta, dll.tes;
te hO(: ob{ècrab<1S.E:oçldriigl.t4.r,'in'l~lam, e?,oTdi~ . paup~r,ignobilis,nobili~,ncql~e horum qllijquam
quo fupd vtamllr. Hippocpt~'s ,hi~ âdhx~cl:e
qU,e nqllam explodit, vt i.n fllpe~io,:ibllS, eon~ingevehemcnter exoptat:vCl'll,rh qllldnam fit ex hac co.,..
bat,<J. uafi quod hll{qllam d~(eatur, nlllloqu'e prxce
flletuclirïe tl!i1 rep0J."tafüiiif,'}ibenter audiret· H~~
ptore p~rcjpiatllr,confl!lta:,~ audeat. Coflai porro '
nofirà erat oratio.p R • • O~d6'lefcens,nur1qulm
qllod doC!eri pdlfe non l'utat. N eq; publiee foIum
acce~es ad me,quin abeàsldo~Hor) finguHs~; dieb P
hoc,fed ~ p1'Ïl1atim côfpicitur. E tenim ÇI. Cillili f..1amplius ampliusq; pl,ofibes.s 0 c.Haud mirü hoc,
picntia pollen t, vjrttitem hac'iÏl alium tr:1nSfllI'lBeÔ Piotagora:fic eninl conuhlit:quàndoquïdem &
, re ne'lueünç:Siquidern Perid~s horum ado ICfcen- .
ID tam grandis naw,t:J.in'q ;'fapiens,fi qÙIt nefeiS' ~b
t~~ pater,in bis rehus ~l1;t'ftlb magiih 0 difcütllr,
aliquù difceres,prxfiantiof;lbires. A~ vero ~on Jd
dlbgel~tef eos :1'udiuit: in hjs autem-in quïbus ipfè
dllntaxat exquirimus. Sed periode ae fi Hippoçr a~'lplt,neq; ipfe erudit,neq; a\teri cuiquam commit
' tes hicmu.tata [ententi;t 'v erfari cu adolefcéte hoc,
ta erudiédos,fed pafsim q~la{i pafcentes fine cufio
nuper huc "pfeéto Zeuxippo cuperet I:Ier;lcleti.n~
~è perei-'d nt, fi forrè ca[u quodam in hac virtutem
lio,eumq; eodem quo nunc te patto aggreIfus ,e~- , 1O,CI~a:nt.Id~m quoq; P~ricles Cllm elfet CHoix tudem C?, illo qu~ ex te audiret, videlicet plllchre ll- . ror?fratris Aleibja~is huius min oris natu , il!iquè
pud fe 'quoriâie prçfcéturlln1 effe:Zeuxipputn ro. ~nçtu~ret ab AlcIbIade, nefortè con[uetudinc eius
l
,
~et,qùà pot~[sin1urp in re profeéturus fit', refponl11'lLU~:lrerur,fegregauit eos; & Clinia'm apud Ari
de'at vtiq;,in arte pings:n~H:& Orthagoram Theba
phronem edllcauit,[ed nohdum fex inde menfibus
nURlh c'o nlleniat, audiat~; ex il~o eadem qu,x ~bs
exa~~bs et1111 ilIi reddidit,cum ql)id illc facerct,nefci
te 3udiuit , perconterur ex co ql.Jl in re prxfl.~nt10r :et.M t11t~s pr<;terea comn:~morare po{fem,qui cu
quotiche herel: cu 1110 COUerL'lÎls in tibiarum fono:
10 republtca excellentes viri e!fent, nullum t;l;nen
Orthagoras refpon4~at:eodem moçlo (X tu adQl~..:
,aut propi~qllorum,allt alienoruin vnquam docuè
fc~~ti huic mihiqur;: p'ro illo petenti refpo/1pe: Al~
,runt:EqUldçm1ô Protagora, dmu hxc animaducr
enim Hip'p'ocraten:t,1iquideh~ Protagor.:ç açlh;jère.tq, vJrttlté dQceri polfe diffi,do. Contrà vero dum
bit,irt die~ doé.Çiorem f9~çj~,a tandem in rc.?declà~
.te audio ?~C aaèrentem, fentéti~m n111t:ue cogor,
ra',Tutn Protagoras,$clte 111t.çrrogas t~ qUldem,Q
& qux dIClS halldqu.1quam arbmor contemnefl5,oçratc~:& eg~ ~iS,<J.ui rro~~ Ihterroçant, gaûd~<i
da,exifiilfl~ns ~c & ~urtar~ reni peritu elfe, & ple, r~[p~~d,er;. · HlpP?C~~:te.~ q~~deIP:4 me~pm V~~[è";l
ta~; tum ~Idlclffe,tu per te1?fll1~ ~epenlfe. Ergo fi
~~J'ro':lIt t,Ur',lO éllm etrôrcm ndn lh~~pet, ln que.th proculpote~ cla~n15 ofienderc nobrs,Sl' ~1rtlls doChina ali
pt :~!.ll1ila d.up~o:i,nc·~dtile~ t,ti/oEhlfiis alij~ corip':rf..ltus.Alij
qt.laçopar~r,ofie?de obfccro,nec in~lidea:,p ~.o T;
~Qç .
fiqutdem l~lUembus obJunt.lnultos nanq ué ad ca~
Ha\.ld IhUlçebo,o $ocrates. Sed. vau vobts tanqua
ar{e.s rei:r<J,hut ~uas ~ fugerant,;"\rithmeticeJl13firQ
fenior iunrotibtIs fabllIa'referamf':;tn profequar di~
nomi'ain,geomerriam,mu!idam docen~çs. E ~ HfE
ffut;trtdo?'func f.'lnè afsidehtium plurimi, vtcllhpi~m. fim.l!l afpiCiens 'a ddidit:' ~i[quis aur<;l11 :rd' que iQal1~t,diccre conceiTerunc.p ROT .Gratiorern ~~~ fabU~
me vçtierit,folum id di[cet Cll\US gratia venit:d:i[ci-'
vobis fore f;lHlllam arbitror. Olim quandoq ue di j mtl C deJfrt~
plina ~e~o huillr~odi efi prudens in re t:unIll;tri &
foU erant,nulla vero mortalium genera, fed cü tcm ~rarelo~,e~'
r~.p~~li~a çon~t115ati.o, qua quis ~ dotnul1~ r~aè' ~us ,generat}o~is fat~* veniffet,ipfa ~ij in ter~x vi.: cm
gu\)ernat, & CIUltatlS negoua optllnç & dlçcndo
fccrlbus e'f 19O1 tî=rra~ue finxerllnt, lI1terueOlcnti_
hanfigit,& age!l(lo .s 0 c 'R .lnçellipo quoçl vis J?~o '
bus iJs 'lux igni,t~rrxq; tpi[cenwr.Cùm verô cdu:'
taporas ~~U11em nanq.l~C ar,t~m dicere l~jhi vider!'s,
cere iIIa i.n Illcem 'vel~ét, l~r'ométheo ~pimcth.e6q;
~oJhcenq; q~omodo ~n VIl0S bo~os cmes ç~jdat.
npn~ar~t, Vt ~llas çUlq) vm:! ~rorn,at.u, prout dcce,
P'R. 6 T .J--l.oc Ipfum efi,ô Soctat~s,quod pa~srm
ret~dlfinbllere~:ProIJleth~llltaq; l'ogauit E pürtcdièa~.s 0 c . 0 quàm prxdar\.lm nachls çs artIficiu~ '
tJleus t vt difiribmionis illius mllnus libi côcédeàt
fi modo es n~çtlls. N ihil f.'l)1C aH~d erga te qu;\m ' di!lr buen~i [peébtÇ>ré fe prxberct. Cofenfit Pro':
quod fentio profe~end d~.Id e~llj.dcm, Ô protag o
ll1eth.cltsldifit!buit ~l1e 1qui,b~I[~a ~gj( robur abfq;.
•
• l'!t Qoctrl non l)ofle pm,1r:lJ11. TlOt camen :ltlwni1eclerltlte de~ht~ qll1bt1fd~m tmbecIJionbllS vc10ci
'l'ct:\do
one .
. •
fI'
n Il \
à b Utc
, ~rI "ui"
' . . II·
'b
• ,
ditur, ~uàc.J tl nQn p.r::e!l:arc hdem non po u~ . .~a,m v,Cf. 0 ,
~on..~,arn~ault nonu ,a?ll1erml us aut :llmd
virtus pofsie c:mITul1 oeqi doccri,l1cq; ab homuublls ll1l~lCç: tra-.
q~lOd~~~ a~ [.'llu,tcm maclunamcntll!U excogitj:'
di c:el1ièal11,xquu dt1arbitror, vt <.hcnnl.E ql~l~em
Ul,t.,~X en:~{l1 CXjg~o corpore èlaufer;u 1 partilll J?!
<.l t)Qd '& t~tcn Grxci t l,:l1:itPr).Athcnie~{es Vl:QS f;l,
~crè.m pcnm5 ;\~t~Jh, pilm l11 per. terrain fllbrepere
pientes appello. Video igiE ~tI:\do çonclO~lë cogre~
III [m. ~:tvÇ!P ln plolem al~p~am aUXer% ca ip&;tta ;\Ii,~\l dç. X~ifidd? .çlc,hbcr<\rcvplt Cllllt:lS,~dl
Ll mo~c ad fil1Utem (lla~11 mUn1ll1t. Similit~rqlle in
hcat(>(ù <.'onhllu de XdlhclJS cJÇpcp: 8ç cpm de Jli\cxtense~~~~~,ns part1~us efi li'ngula) adeo vt 11111~îu,m f.'lbl'ica,f.1bros n~l1ium acccrfiri,ltler~,~tl0'lr
Illm genll,s pÇl11tus obfcur;\r~tur.Pp~'luall~ jca ûi~
f~~IUnt in cxteri~ OJ1lnJptl~ qU::Clll1q; d?ce!'~ ~ d!-t firu:lr, ~t ne I~uttla P?ruJauo~ç per1rent, excogi~
iCI poffe exi.fhm:l~. ~od il 9.\.11S ahus oe arm IIJjllS,
tare l~m C~p1t ft~f!'ugla ~par~ppne qulm f..1cilim~,
op.ere con[ultarc perglt ! q,ucrn ~ius ar.ris ,expert~n~
fub .pl~O ~gere VIta poaen~.I~a'J? i~la v,cl pillis èoncHe 'putant,cl~r.if~jq1lls ahJ~ i,n rebus 11~ h~c.çqJ[J~Sl.
fer~1[~II111S .~tf~qué ve~ d~n[stnll~ p,e,~hbus vcfiill~t1
musq~ & n~b,lh[s1JnUSlnih~to tanlCllll1agls ~dml~- qUlbus facIle tu hy~~lS,) Ulm a:~Ur~ .~nteU1perié to-'
[lln~,led eXlbllant, cxplod untq;, quoild vcl lp[Ç tll
lera~e!:t,& llatur~ha Ilh~ ~rame~a. 1)fdem çx rcbù$
mu\tu dcterius' ;\ dkenc:\o defill,\t, vel i llbentibu~
cu bllJaque parault,pedlb usque foleas ,1ddidit, vn-'
magifirati!>us fpiculatorcs ipful11 au~ cxtrudat,pr~'
gul,as/cta~~c~l1ll~~pe1~es itidem quàm dprifsimas.
tinus,aut tr~nshgélnt:ld i~~q; in omnibus ~d perce
DClhde ahmet~ ~hJs aha,fuppedl!3ult 1quibllfdam'
çx terr.,\ herbas,nonnulhs arborufntél:us l r:tdiccs,
pçiopçm artlum pcmnentlbus obfer\larc coft:lcuc.!
,
ali j •.
U?l
P:"
�Protagoras,Vcl,fophifta;.
Ollijs. N cc dcfl1erunt quibus' daret è mutllo Ii\niatu
vittl1m. Ca:teru voracibus animalibus gcnus quodammodo ficrile:cxteris autem qux iUorum fero(,it:ui obnoxiafunt,fœcudl1m dedit, vt hoc modo
gel1l1S confcrllaretUr. Cùm vero no.eLÎèt admodum
f.-1piens E pimethèus, vires omnes infcius ctfudit in
li
bruta (neque adllcrtit I)ihil ex tant a fibi dargitiofil ~cf )ab ne fl1perfore, quo genus nofin:'tm deinde donaret)
tQ~ta. Gr:.e- Refiabat ergo hominum genus immune & vacuu:
itaque quo fe verteret dubitabat. Dubiranti Promctheus adilitit parçitionis ilJi9 fpeérator , viditq;
ca:tera animalia tuis quxque fulta muneribus bonisque referta,hominem autem nudllm, inermem,
~alceorum,ftramentorumque indigullm . lam vero imminebat hltalis i pre dies, q uiin luccm terra
exire cogebat. CumqucaJiamf.1lutis humanx .vii
con[ultans Promcthcus non inueniret, [urripuit
Vulcani Mineruxque artificioh1m pariter cü igne
[1pientiam. N cque eni,IP fieri poterat, vt eaf!l fine
igne nanci[ceretur quis, vel etiam vteretur. Eam
itaque fic hominum gencri Prometheus intulit, at
que ita f.-1pieniiam qua: viétum [uppeditat con[ecutifllmus.Deerat hominibus adhuc fapientia ciuilis. Erat illa quidem apud louem, cuius arcem a[cendere Prometheo nad um licebat, horribiles louis arcem circunfiantes cufiodes Prometheum de.
[errebant . Cxterum communem Vu1cani Mineruxq ue officinam, in qua artes excolebantur , clàm
ingrclIils fmams eft igneam Vulcani artcm,;lliam._
que Minerux,atque homini tradidit, qua viuendi
facultas obuenit. Prometheus autem, vt fertur ,pro
pter Epirnetheum furti pa:nas dedit. ~oniam ve
ro homo diuinx [onis particeps effeé:tus efi,princi .
pio folus ob hanc cognationem deos elfe putauit,
arasque ilIis ftatnasl.luc dicauit . Deinde vocem &
verba articulatim aree difiinxit, xdes confiruxit,
veil:es calceosquc confecit,firagulas elaborauit, ex
terra alimenta collegit. lta homines ab initio confiituti fparfim vagabitur habitab~ntq~e,nam.vr
bes nondum conihuxerant. Ergo a fens cum Imbecilliores efIènt,pa[sim laniabitur. Artium enim
facultas ad vittum comparandum fufficiens erat,
ad pugnam vero contra befiias truculentas minimé.Ciuilis nanque peritice, cuius pars qucedam eil:
res militlris,expcrtcs erant. Vt igiwr fe aduer{us ei
peftem munirent,fhnttis vrbibus cogregati funt.
Congregati autem inuicem ini.uriab~ntur;qllipp.e
qui ciuili arte carerent,qllare dl[perfi ltCrum à fem
lacerabantur. Verum lu piter humanx üluti conÇu
lens,Mercurium mifit pudorem & iuftjtiam homi
num ca:tibus ilIaturulU, vt duo ha:c ciuitates orna
rent deuinceréntquc, & mu tua beneuolcotia ciues
conciliarét.Interrogauit crgo Mcrcurius, qua co.
ditione pudorem & iuil:itia ho minibus traderet.
N um,inquit, vt art es difiributx funt, fit has difiribUlm?H1œ fiq trid.em ita difiributx {unt , vt vnus in
arte mcdicinx peritus pro rudibus multis fufficiat
ca:tcrxque fimiliter, nunquid i~a pU,dorcm & iufii
ti.lm horninibus dabo?an oml11bus 1I1[eram ? Omnibus,rcfpondit lupiter: omnes fiquidem horum
participes {unto:neque cnim ciui~ates vlia: conilarent,fi pauci ~uidam vt artiumaharum,fic horum
partici l'cs e{[ent. Legcm prçterea meo nomine con
cias , qllaqllifquis omnino vel iuftitix vel pudoris
efi expers,tanq lIam ciuitatis pcfii quttdam vltimo
(ul'plicio afficiatur.Hac de cauf.1, ô Socrates, tam
::j.lij omnes quàm Athenicn[es ql1otic[cunquc.de ar
16I
chitettura vel alio quodam opincio habendlls fermo efi,paucos ad confilium adhibent, cxteros autem imeeritos excludunt,vt & tu ais, & ego appro
bo . ~oties autemdc ciuili adminiil:ratione conci
Hum inimr,qux virtus temperantia & iufiitia con
~at,iure vnumquenque admittllnt,quippe eùm 0 portcat omnes huius virtutis ef1è participes, aut ci
uitates nullas exifiere.Ha:c,ô Socrates, cÏus de quo
dl1bitabatur cft cauf.1. Sed ne te decipi [ufpiccris,
hane infuper accipe conieé:tllram, quod feilicet 0m nes mortales,mortalem omnem virtutis huius ei
uilis pJrticipem ellè putent,temperantitt [cj1icet &
iuftitix.N am in cçteris faclllt.ltib\ vt tu ais,fi quis
fe iattet, puta quod tibicen optirnus fit,cum tamen
in eo ip[e fit rudis, audientes hune aut rident, :lUt
ei indignantur.Propinqui vero vt infanum admo1
nent,& increpant. Contrà vero in iufiitia & alla ci
uili virtute contingit,nam Hcet fciat aliql1i qllempiam inillftull1 e([e,tamen fi ille hoc coram nefc.ien
tibus fateatur ,inh1nire eum exiftirnant , ncq; patefaciendarn ccn[ent iniquitatem, imo [emper fiue ca
prxditus fit,fiue non, iufiitiam ollentandam: eum
vero qui non fimulat lufiitiam, delirare, tanqua m
oporteat vnumq llenque aut ciuilis virtutis partid
pem e([e,aut ex hominum cœtu vitaq; exterminad;Ex his fufficienter oftenfum puto, qnod merito
quemlibet de re ciuili con[ultorem admittut, quia
virtutis huius compotem quemlib'et elfe cenfent.
~od auté virtutem neque innafci, neq; forte (On
tingere pucét,feddottina & ftudio comparari, deinceps tibi conabor ofiendere. Nemo ob ea mata
qure vel natura vel cafu accidilIè putat clliqua [uccenfet.Sed nec obiurgat,nec edoeet, nec punit eos Arifioteles
qui hifce malis premuntur, ne tales fint:fed omnes in ~âc {en,.
potius mi[creamur,ccl1 deformes,patruos, v;,lletu- cebe."
dinarios homines.N 5. quis adeo demés, vt aliql1id
(oru f:lcere cQnef?Intelligunt [anè, vt arbitror) 0mnes hrec mala eoruq; catraria natura hominibus
fo~tu~:\q; proll~nire, ~o~trà vero cu mala qua:di
cUlq~a. ve! ftU~l? ve.l cofuetudine & dothina parta eXlft!mat,tuc ln~lg.na~()increpant, atq; puniut.
~~ru de .nu~ero.l~l~tlltas c:ft,&impietas,ac fum
mat1n~ qU1cql~lçl cl~tub virtu~i repugnat. ~tt idcir
c~ q~ll~q;/pafs~m. danat,.cor~ipitqj , ~ ex induftria,
dlfclphnaq;,t:\ prauitas.qU.l ciuilis ilIa virtllS proficifcatur. Si enim confi,derarc volueris Socrates,
inillnOS punirc quàm vim habcat ex eo quoqnc:
intelliges qubd homines. -xi,rtutem ftudio corn parad l'utant. N emo enim pra:tcriti grati.l punit, &
ea mente iniuftos affligit pa:nis,quia iniuriati flint
nifi quis tanquam brutum abÇque ra~io~le percutiat. Verul'p qui r.ltione pumre agg rc dlt\lr, non
prxteritifceleris cauC1 punit:neq; enim a([cqui po
tefi, vt quod cft faétum fit infc~um:fe~ .futuru~n re
fpicit,~e iterum autipfe, aut ~hus. qut11~et exeplQ
eius adduétus ~elinqllat. ~lfqll1s aute hoc propofito cenfuraque ciufm~d~ animaduertit in errata, doéhina virtutem eXlfilmat polfe cOmparari,
Nam abllerrcndi cauf.1 p1céht.Hac mente opinio_
néquc ad pleaendum :l~cedl1nt tam publlcè quàm
prillatim ,~q uicunq ue 111 .~eCCal1tes animad L1ertut,
Condemnaç alltem p U.11luntquc cum cxtcri omnes,eos quOS i~~dicant peCcltores, tllm l'Qaximè ciues cui A thel1le[çs, ~amobrcm A theniéfes qHoqu~ ex ha~ r~tionein eorum numero effe confiat;
qUl doccn vlrtluem putant.Ex his apcrte, vt :1rbitror,monnratum cn,ô Socrates, non iniuria cilles
o iij
tuo '
"
�Liber decimus{eptimus.
tuos in ciuili :.dminHlrationc confilium xrarij fa.:.
bd coriarijq; 110n re[puere, atque eos doéhina &
itudio per excrdtatiol1(::m acq uiri polfc virtutem,
exiftimare.Ref1::1t dubitatio illa qllàm de viris virtute claris mouebas, qua ob c:1l1fam filios illi fuos
in omnibus ql1re prxceptore côfequi licet,erudiut:
qllod VeTO ad paternam virtutem[peCtat,nihilo c't
teris mcliorcs reddunt. A d hoc rationem, ô Socrates, non fabulam affer:1m.Si enim cogita, vtrum eO:.
vnllm aliquid,aut no,cuius nccelfe fit ciues amnes
e!Iè partiçipes,fi modo conftare ciuitas debeat. Ita
~nim ha:c tuadllbitatio [oll1itur, aliter vero Iilinimè.Si vnum hoc extat,neque eft archite6torum,ne
que .œrariorum artificum, neql1e figuloru11i opifi
cium,[ed iuftitia,tem perantia,f.1néèitas,&, vt paucis comprxhenda, viti propria virtus:fi hoc eft inquam,cuius participes elfe oportet ornnes, & curn
hoc di{cere & agere quodcüquc placeat aliud·, abfque.hoç ncquaquam, expertern vero huius aoceri,
corripiqi & puerum,& virum,& mulierern, quoad correptioné melior efficiatur, fi quis au~é nô pa
ruerit punitus & doétus, eum tanqui in[anabilem
è cju~tatibus pelli vel interfici;fi.ita cft inqul, vt diximus 1viriq; prœftantcs in republica ciues,i? c~te
ris quidem erudiut filios, in hoc vero neqnaquam,
aduerte quàm mirabiliter in eo excellentes euadat.
quod enim doceri polfe tam priuatim quàm publi
eè opinamur ,ofiendimus. Cùm vero & doétfina
& cura acquiri hoc pofsiç,aiiafilios doœt, in q~Ii
bus nô eft aduer[us ne[cientes mortis pœ na prQPo
fita:in qoibus auté muléb cft mors ip[oru .libcris,
&exi!ia,qui neq; erùdiü [unt neqi ad·virt\:l té excul
ti [unt,& prreter morté bonoru publicationes, &
in [umma,familiani euerfiones ha:c no docent, neque omnem diligentia ftudi4q; adhibét.Exiftimare decet,ô Socrates,à teneris ~\nnis v[q; ad vita: 6né
erudirj cos atqi moneri.N'am cu primum puer quç
diclmtur intelligit,nutnx,matcr, pxdagogus, pater,ad hoc omni cura ftudioque contendunt, vr in
fingulis tltm verbis,tum operibus optimus puer ella~at . .Sigillatim cnim monftrant q~lid iuft\ltn,
qUld lOlU,num,quid honeitii,quid turpe,quid [."nç'tum''lulcluç prophanum fit,qux ag<;nda,qux nô.
~ibus fi obternperat pucr, bene [eclIm agi P4 tat :
fin renititur,rum veluti contortum obliquumquc
lignum minis plagfs~i dirigunt. Pofi?xc ludimagiftr is puera~ curandos trad~tn t, mor ~ tnq; bon~
nun diligentlam multo magls quàm bterarum Cl...
tharxqlle doéhinam à m.'lgiftris expo[cunt,prçce.,
ptores autem iu[ceptos c.ur~nt f!C ex~olunt!E ~ literas vbi didicerunt1ad [cnptaq; 1l1telbgend'l-GÇ>uer.,
tunt, poé: tarum in primis excellentill ~ opera. il.lis
legenda cdi[cendaque proponune, qtU?lIS mom,t'l
<}uamplurima in[unt,prifcorûmque VlrOrum vlr'ure prxftantium gelb lalld~ntur, vt ~uer a:.tn~la
tione acccn[us prxcbra ;nalOrum facmor;l 1nu tcturf Citharillxquoq; tumalijs qtllbu[d:un huiuflUodi,P11ll pr:t;[c~dm temperantia: ftl1dcnt eauént...
CJu~ 1l7quid perperam ;tdole[centes agant. At9ue
yb! pulf.-ue i:l.m citharam didicerunt,rur[us poctarum aljorum modulationc pr;cftanrium cJndlc11.15 docent? quas ad citharalI~ canant, rhr,thm6sque & harmOnias pl1crorum animis conqJji\~eco
n:ltur, vt mitiores mpdcftiorésq; & concinnjores
çff'cCti, & ad agendum vtiles fiot, & ad dicendum.
Omnis enim ho minis vita nllmerof.. quad~m incli
get con{onantia,l)ofi h~c ad symnafiorum nP9i.
ftros parentes .filios mittunt, vt firmum aptumqùe
adepti corporis habitum,optim~ menti [ugg ~rani:
minifierium, ne fragilitate corporum-im pediti,in
bel1is,a1ijsq; aétionibus reformidare cogatllr.H~c
nem'pe obCeruant maxlmè ij"qui ma.ximè polfllnt:
po!Iunt aut maximè opqlcntifsimi viri)eorliqifilij,
qui pdmi di[ciplinarum [ehobs ingre[si, lloui[simi exeunt, ScholiS autem egre[si, à magiftratibus
leges iuraqi di[ct're, eor umq ue exem plo viuere cognntur: n~quid ipfi proprio ingenio freti temere
agant:Ced q uemad modll m literarnm magiftri pueris adhuc [cribéndi ignaris,cabmo exemplar quod
dam prxfcribunt:& libellü tradunt, iubentq; literarum d1l4~m [cribendo imiiari': ira cil1itas leges
prCî[cribens pdfcorum hominum in legibus ferendis prudentifsimorum il1l1enta,ad eartim normam
i~perare cog~t qucl~~~t & p~rere. -Eos autem qui
mlgrant,puOlt:pUnItloqi hUlll[modi & apud vos,
& apud alios mllltos ,quafi iuftitia dirigat ', dire.:.
ctiones)id eft,fueUv~1 vocatur ,eulTI igitl1r talis tancaq·; fit virtutis tam priuatin1: q uàm pu blicè cura,
an dubitas adhuc, ô Socrates, rtlirarisqlle fi v'irflls
doceri q uçat? N eq; vero mir'ari hoc q tu [ql1am de~
bet, imo mlllto magis fi doteri non pofsit . ~àrri
igitur ob cau[am bonorllrn patrum filij mali reperillntur?Hoc difcito, neqi hoc mirum videri debet,G verafuntql1xdixi, videlicet virtlltis curam
non ad vnùm aliquem duntaxat,fed ad omnes [peé'tare. oportere, fi modo conClftere cillitas debeat.
Siautem ita eft, vt loq uor ,imo éertè CUm ita fit)elige atqi ·Gonfidera ql1amuis aliartim facultatuin. &
doéhinarum t vtputafi non po!Ièt confiftere cini. tas~nifi tibidnes omnes c{femus, quali[cunque èlfe
9,uilibeç pofIet,n6nne hoc quilibet priuatim & pu
1)licé vnumquenque doceret l huiû sque ignarum
fine in\lidire liuore corriperet:? quemadmodu nunc
qu~ iufia & legitima [unt,quilibet Gne inuidia pr~
dicat,neq; h~c vt alia celat, prodeft enim vobis,opi
110r,eommunis iufiitia virtusque. Atque idcirco
omnes omnibus qua: iufta & legitima[unt, libentifsimê monfirant.Si ergo in tibiarum flati bus cadem animi abcritate charitat6que inuicé nos erlJdiremus, num optimorum tibicinu111 filij l'nagis
qua111 deteriorumin his [onis periti cuaderent?ne~
quaqllam, vt arbitror, [ed quicunque namra ad tiDias inRandas ingenio[us el1èt, magis proficeret,
tardUs ';uitem minus: ae [a:penumero pcrirt tibici.:.
nis rudis euaderet filills: fxpe ctiam inepti filius,a_
ptus. Verllntameli omnes fuff'icientes dIènt tibici_
nes,fi eUm his eonferrenmr qlll rudes [unt, nihilq;
rerum earum intelligunt. Simili ter eUin exifii~a
Sool1ates,qui iniuftifsimus tibi videtur inter homi
nes [ub kgeviu,el~tes,iu~u,m fore, iudsque autoré
fi qua.nd.o ~um dlts homlOlbus confcratur, quiblls
nec ~Ifclph~a fi~,nec iudicia, llcqi leges, ne<'lue neccfsl.tas vll~tn vlta gux virtlltem colereiubeat, ef_
fcr~tfque hm, vt illi quos an no pra:tcrito in Lcnço
pOC!ta PheFecrat~s erlldiuittac fi fortè in cos hOllli_
nes incideres, qui ex eoru111 eœtll fint hominum
o[ores,benctcclIm agi putares, fi Eurybatii otfcndercs & Phrynôdam, deplorarésql fortuna tllam,
defidel'an~ noftrorum hominum pr~uiratem. N uc
autem dehc.a~ior vi~eris?ô Socrates,quum cnilll 0miles pr.o ~tr1?US VIrtUtlS prxceptores Jint , pullus
tamen Ubl talts appa~et, ~inetiâ Ji qua:rerês quis
prxceptor nos Grrecc loqu1 ~ocucrit, nulllls vtiq;
appareret. IÇC111 fi peccres qUlS 'docuerit mechani...
corum
·r
�Protago.ras,Vel,fo'phift~. ;
'corllm ~rtificum filios artem illam quit pitres eorum eonfortesq; alij eiufdem artis exercent, quodue fi li j i mitantur, haud fàcile,ô Soerates, pr~eeptOi"
1l1orulTl reperiretur : innumerabilium verà aliorii,
perfacile.lta de virtute dicendu, ae cxteris talibus.
Veru ['ltis nos hâbere putandum, fi quis palflo.cOmodius qu:\m èxteri iuu,enes ad virtlltem p'roiIehat.Ex quiblls vnum me effe profiteor,[ubtilillsq;
c:itel'Ïs homiilibtishrionem qua boni honefhque
,fiaht,eognofcere,atq; ira rem ipf:lm perficere, vt di
gnu éft ca mercede quàm exigo, imo etii ni'ercede
maiori,quod ipfi quoq; difeipllli illdiclt . ExaéHo
l,lis,amem mex bxc eft conditio: p'oftquam aliquis
à me didicit,fi vult iIle quidem,retribuit quantum
'exigo argétum.Sin minus,ingrelfus templum ~ iureiut~ndo prœftatio reftimat qllata mercede digna
'fibi méadocumenra videantur, ta~tamq; exponit.
QE.od igitur vi~t~s dos.~ri ~ifciq; pofsit, ô Sbcrates,hac fabula tlbl fit & ratIone probatum . O!!od
& Arhenienfes ipfi teftantur. Oftendimus item ni:'
hil mirum videri debere,fi bonorum patrum mali
:fintfilij,malorumue honi,quiidoquidem & Polydeti fiHj,Parali &Xantippi huius xquales, fi eum
patte comparétur,interuallo quodam ,longifsimo
filperantut ,fi militer etiam aliorum artificum filij.
N cquédum adolefcentes hi reprobandi funt,'fpem
quippe aliquam prxbent,iuuenes funt enim ; Cum
h~c & fimilia oftendiffet Protagoras, loquendi finem fecit. At ego diu poft, vtpoce fu periori or atione delinitus adhue ipfum contuebar fequentium
• verborum defiderio inflimatu's. Verum poftquam
deftitilfe prorfus animad~erti, vix tandem me ipfe
recepi, & ad H ippocratem conuerfus,: ô fili A pollodori inquam, qulm ingentes tibi debeo gratias,
quàd me huc hodie adduxifti. Nam plurimi facio
hœ, à Protagora audiuilfc '. A ntea enim, haud humanam euram e{ferebar ', quaql1i boni iunt, boni
cfficiuntur: nUnc autem eam elle perfuafus [um.
Sed [crupulus quidi reftat qui me male haber, qué
videlieet Protagoras facile eximet,pottquam mlllu hxc edocui,t. E tenim fi quis de ij [de~ rI/bus cum
aliq uo foréfium orato,rum a~at, forte tales fermortes audiet,quales Periclis elle [oIent, cxterorl1mq;
eloql1cntium hominl1m fi autem de aliquo redinterrogando inftet vf:;eat'q;,librorutn inftar, neque
quid refpondeartt,neque quid interrogenr,ipfi ha:bent.Si quis vero de aliquo, paucis obiter ab ipfis
diéto roget, velut xs perculfum alte l'efonant, longeque vociferantur,nifi eorum dith protinusexc~
pias:Atque ita rhetores breue quiddam interrogati, prolixam produ cunt oratiollem. Verum Pro ta'goras hic copiosè,& ornate loq ui poteft, q uod fuperior teftatur oratio , poteft etiam eum rogatur,
[ummatim ac breuiter rc(pondere : & interrogans
ip[e,confifiere & excipere refpofionem, quod qui..
dé de paucis di cere Iicet.I n prx[elltia igitur,ô Pro-.
tagoJ;':l, parum quiddamdefidcro,quod fi declara.ueris,putabo mi hi in omnibus [.'\tisfaéhlm. Virtutcm ' ais doétrinç ftudio coparabilem , & ego,ficui
~~.
vllquam,tibi maximè credo.~od vero te dicente
dl~~t qUç [um admiratus,aperias ob[ccro. Dicebas enim 10ti gora;:1 Pro uem iufiitiam & pudorem hominiblls infudilfe.
~llillca~i;~ Deindc procedente fermone, frepe iufiitia1l1 nomi1I1ll.
nafii,temperantiam,f..1nétitatem , perinde ac fi i!ta
omnia fubvna quad<\tn virtute eotineantur,vnuq;
alIq uid ipfa virtus exiftat.Hxc mihi liquido expIa,.
nari velim, vtrum fcilù;ct vnum quiddi fit virtus,
/
cuius partes fint iuftitia,tempèrantÏa,L1nétit::ts : an
hxe inquam,omnia quç nunc retuli nomina vnius
eiufdemque rei fint,hoc e1:t,in~ual11 ,quod infuper
teqUitb.p R 0'1'. At facilis cft 0 Socrates,ad ifta ref1>~nfio,quod \'irtmis ipfius quC( [lImmatim vnum
eft,pâttes ftint ql1X interrogas omnia.s 0 c. Vtrum
que'madmodum vultus vnius partes funt os,nares,
oClllf;aures?A n fieuri auri partes nihilo differunt ~
t'oto;pr7terquàm magnitlldinc!'qllada.m &'paruitate~ il R: 0 T. Ita fe habere mihi videnwr, ô Socra:'
tes, Virtllti;'p'artes ad toti, vt vultus partes omnes
'ad totutn', s oc RA. Vtrum alij hornines alîam vir~
tlltis partem 'accipiunt?an necelle cft, elJm qui vna
habet,omnes habere? l' ,R 0 T.N ullo modo;, quo ..
niam multifortes quidem funt,fèd iniuÜü& alij iu
ih quidem funt,C'lpienies minim~. soc RA, N lin...!
qui<i fapienria & fortitude partes vinntis funt?
PRO T. Omnino quidcm , & pr:efiantiüima pars
omnium eft fapientia, soc R A. Eftne hoc qllidem
aliud,illud vero aliud? PRO T. Eft,. S'Û C R A. N unquid &pot~tiam vtruhqi"px:opriam habet? qt}emadmodum e vultus partibus oculus non eft auri..,
bus'fimili~,neq; iIlorum potentia eadem , neq; alia
qUa!libet pars a1terius,aut potentia, aut alio quo ...
quam fimilis eft.ltane virtutis partes fe habent, vt
nèq; alia aliarum fit finlilis,nèqj eadem, nequ'e po,..
tenti~ C'âdem~ An forte ita elfe conftat?fiq uidem na,
turœ virtlltum eJ!:cplar quod induximus,congruit.
PRO T. Sic cert~, efr ô Socrates. soc R A. N onefi
igitur pars virtutis alia talis qualis fcicntia, ne'1uo
qualis iuftîtia, ve1 fortitudo, vel téperantia, vel fanaitaS.PR 0 T.Noneertè. s,o C RA. Ageincommu
ne eonfideremus.qualénam quiddam. tftorü quoduis exjfiit:primum quidem fi(j:luftitia J;~s quœdam
efi,an nulla? Mihi quidem res quxdii eHe videtur.
Tibiverà?p ROT. Etmihi.so C'R A. ~id verà?fi
quis à me & te [cifciterur , ô Protagora atque So.
erates,didte q ua!fo,num res ift;\. q uàm modo iufiitiam nominabatü,co ipfo quo eft illftitia,eft & illfta,all
iniufta?Ego qllidem illftam elfe dici , tu vc:..
,
ro m~c~ fen,tis?all nonfI' ROT \Tecum planè.s,o c.
Ego 19ltUr tnterroganti refponderem talcm elfe iu
fiitiam,qllale & iufiu,tu vero? l',R 0 T. Ego quoq;.
s ~ c. Si quxreret iterllm, nunq\lid & fanétJtate~
ahquam elr~dicamus,confentjie\l:lus vtiqi' vt opinor.PRoT.Con[entiremus.so C R A .Annon&
hanc rem aliq uam effe'dicitis,fi roge~ ille,nonne &
hoc alfentiremur?p. ROT. Et hoc. soc R. N um rei
iftius naturam talem putatis vt [a,~Çè~ Gt,an vt pro
phna?Intqrrogationt:m hic xgre (errefi\,ad e um(IUC eonuer[us dicerem, Bona ve,r ba qllœfo. N unqui porro [anétum aliqllid effet l. nifi ~ fanébip[1.
f..1Oébtas effet, quid & tu? an non fi~lhter r,ç [ponderes?!' R 0 T.Similiter.s 0 C R A. HIS fi adl)eeret)
an qux fuprà dixifiis, reétè ac,ccp~? Videbami~i e..
nim paulo antè a{fercre,ita fc lOu~ç,em pa~tes Vlrtu
tis habere, vt non fit aHa pars qua\ls cft alJa. Inferrem equidem ad hœe , quàd alia re~è acceperit:
quàd vero me in co con[enfiifc pur~n~, n~m reéèè.
N am Protagoras ifte hœc refpondit: ego autcm
quxfiui.Ergo fi dj~a~,ô P,rota~ora, verè Joquitur
Socrarcs,ip[e c~ q U1 al~ , Vlrtll us parte~l aliam nOn
elIè talem qualt~ eft a1ta:tUlls hic [erwo eft. ~id il
li tU refpondeblS?!' ROT .Ncce1Te cft ô Socratès id
fateri.s 0, c.His eon~efsis, quid illi p~ti.(simllm ;c.:
[pondeb~mus,fi vlt,ra fic obiecedt? Non ergo tatis
cft f..'loéhtas) vt res lufia fit: nçque illftitia taH~) \'t
o iiij
ün t'b:
~
�Liber' decimusfeptimus.
fanéb:[ccl i1bta1i~,vt non iufia,hxc vt non f.,néb,
ynum [olti elfe côtrariu. plura autc,!minimè. JI R o.
iniufb itaque iIla,hzc prophana.O!!id ad h;rc, inNépe.s 0 c.Ite guod contrario modo iit,:lcontraql1am? Equidem mea fentcntia illfiitii elfe fa,nétâ,
rijs effici.p R 0 T.Hoc quo,q;.s 0 c.Adrnifimus pr'i
& Ctnébtatem iufiam eiIè dicam. Arbitror enilP te
tcrea contrario lnodQ fieri g uod infane fit,& qUlJd
permilluni, vt pro te iIIu,cl ipiilm refpondeâ) quod
temperare. PRO T. Etia~n. s o .c R. RurfllS qt}od
videJicet aut idé fit iufiitia quod t:,nébtas , aut internperate agitur, à temperantia prouenire: quod
inC,nè,ab in(,nia. PRO T. Conucnit. soc RA. An
'uicem lluàm iimllima: vt maximè omnium ulis
iuftjtia qualis L1nétitls,& qualis G,nétitas,talis iu- . non,fi contr;lrio fit modo, fit à c~ntrario? PRO T.
~Vtique.s 0 c R.Fit aute~m hoc quid~m à temperanfiitiafit. Vide num me itarcfpodere prohibeas, an
tia, i!l.ud autem ab infania.l' ROT .Certè. soc R A.
cofcntias. PRO: Halld it:l4mplici~er ifiud mihi vi
Contrario modo?p ROT .Collt.ario.s 0 c R. N ondetur,ô Socrates, vt conccdi pofsit C,n~btatem : iu
ne igi~u~ à cO!ltrarijs?p ROT. f:t à ,contr;.rijs.s 0 c.
fiam, C,nétimue iufiitiam elfe. Verum differentia
InÜnJaltaquetemperantixcoti~rariaefi?p ROT.
qu:r:dam in e[{e apparet,fed quid t:wdé id refert? Si
A pparet. S o,c. Recordamur fuprà nos concefsilfe
vis efto nobis G,néhtas iufia,f.,nétaqi itdlitia.s 0 c.
c.pjentÏx inC,niam e[{è contrari~m? PRO Cer..
Mihi vero non. Nec opus habeo vtiftud;fisis,& fi
te. SOC RA. O!!in & vni v!lum fÇ)I,um eilè cpntratibi placet,redarglJ'.\t.!.lr .Scd vt me & te qiGaUlr.v Oio.Dico .Hltem & me &tc, exifiimastum dcmum
r~um? PRO T. ~t ~1.0~. SOC R A.Ytram igitur orareétè fermonem di[curi,fi tatum hoc. Si ~~ eo tolli
u.o?um harum r~J )ClemUS P,rotagoras?e1lmne qua
dlCttur vIlu.m V?l folum e{f~ conrrarium ? An qua:
tur.p ROT. Enimllem fimile quiddi h;lbct iufiitia
volebat faplenuam temperatia djfferre? Ctlm vtraC,n[l;itati.N am quodlibet cuilibet quidqam fimile
que pars virtutis elfet?ac etiam prxter id quod dihabet, prœtcr iIIa ('Lux omnino inter fe contraria
~ler[x hx vtrxque iimt,difsimiles ql10que elfe tam
funt, vt :llbumnigrll.n1,molle durum. Atqui & ilta
Ip[as qU:lm earum vim, fic.quew,admodum iIlas
qux fupd.diximus-aliam aliamqi inter [e ViOl habe
vu l~u partes ?, V tmm .i~orum refutabimlls?vtraq;
re,nec tale e{fcalteni q uate alterum eft, ceu vlIlu}s
fane ?and !-'~IS apte dlC1tllr,neque enim concinunt
ipfillS p:lrtes,quiddam fimile inter fe habent, efiq;
qllodammodo ,tale :llterllm quate alterllm. Atque
vcl c~g~u ut tnte~.!efe. Nam qua ratione côfonarét
fi qUlde necc{fanu fit vni vnl1m duntaxat cotrariü
h3.c ratione licet hxc rcfellas,fi placet, ql10d cunél:a
inuiccm fimilia fint:non tamen quxcunque fimiJe
e{fe~pluribus ~er~ nequaquam:infaniç auté quum
quiddam habent,fimilia vocandafunt, neq; etiam
vnum fit, faplentla & tempcrantia contrarix viquxcunq'.te difsimile quiddam, inuicem difsimilia
dealltur?Itane an aliter,ô Protagora? PRO T. Efio
fi exigllum quiddam {imile habent.s 0 CR A.T. Adtandcm,quid tum?s 0 c.An non hac ratione vnum
miror equidem Ô Protagora,fi ita iufiii fanétumq;
erit fapientia tempcranti:lque? & [uprà confticit
idem quodammodo eilè il1fiitiam & fanétitatem~
.illliicem funt, vt paru m q uiddam fimile inter fe ha
Age Protagora, ne pigeat, fed pergamus ad reli.
bcant. PRO T. Haudita,omnino, neque tamen .i ta
qua. Vidctur tibi vir inil1fius, iniufie agendo tem..
pror{us, vt ipfe arbitrari vjderis. soc R A~ Pofiqui
reranter c.pc.re? PRO T. Ego quidem cofiteri hoc,
hçc tibi molefiil funt,dimittamlls:aliucl vero quid
o ~ocrates,l1o auderem, plurimi autem hominum
dam ex his qllx dicebas,confideremus. InC,ni~ alia[{erunt. soc R. Vtrum ergo ad illos, an ad te verqllid vocas?eiusqi contrariam C'pientiam eiIe diba dirigam? PRO T. Si placet,ad hune primo vuIçis? PR.O T. Equidem. soc R. N lIm cumre·étè frugi fermonem ediiferas.s 0 c. N iI1il mea refert , mogalitérque homitles viu~llt,ita agentes, temperan,I~nterrog~- tcr agere putas,an cmn contr:\. agllnt?p ROT. Tcm
do ipfe rcfpondeas, hxc tibi videantur, an minus.
'd
'\ '
fi
1
N:lm ipfum [ermoné in primis ego difcl1tio . Ifiud
.tloes
cratapec& co·
co~ peranter agcre VI entur ml 11 , cum s;uga Iter reIU b
1
,
.
•
traria,vt.tP. étcqlleagunt. soc R A. N onneter.lperantla temautem q~o~ & m~ in~crrogante, & te refpodente
bec vnu voi peranter agunt?.p R 0 T.Necc{fe dl:. soc R.. Nonne
fit,fic accldlt forte. HIC Protagoras cfferebaf prieffe concra · quicll nqi non rcétè agllnt,in{an.\ agllnt~ & 'qui ita
~um fermonis ~i1fic,llltatc~ caufando, pofiea veflijm·
ilgunt,non tempcranter ag~lnt?p. R 0 T:Ita vidctur.
ro refpondere cocefsu.Age,lnquam, ab initio misoc. Ergo inC,ne agc rc ,colltrar1l1m elllS cfi, quod
hi rcfponde. Videntur aliqui tibi iniufie agendo,
[;lperetemperanter?p R 0 T.Efio.so CRA. Tcm_
t': perate agerc dicitur.P Il.. ~ T .E~ vt!qi. S0 c.N cnperan ter vero C,pcre,bene G,pere vocas.P ROT.,Vo
nI; igitur q lIX in{;\11è 1hunt,1 n(,nta ?ut?ql1X te~pc
co. SOC RA.
.
r .lte,te mper~ntja? ,P ROT. Profeéto. ~? ,c. N ol1,nc
. . Bene
, . autem C'pere confulere in co·,ln
quo creten 1nlUnam exercent? PRO T. Efio.s 0 c.
q llicql1id roborc tit,fit robufie?& deblhtat~ qtll~
Vtrum fi,bene [,dunt quod iniuriitur, an fi male~
qu id fit,debilitcr ?l' R o. A pparet.s 0 c. Et q.llIcqUld
PRO T.SJ ~ene. 50 CR A. Didsnebona quxd:i elfe?
velocitate,vclociter: quicquid autem ~ardltate,tar
dc?PRO T. Ethoc. 5 0 c. Et quodcodc modo firol~ R. 0 T.DJco:s ,0 CR A.N llm ca bonafunt,qUlt vti ..
Jnnino,ab eodem e{fjcitur:quod vero cotrario Dl.O
lu iilnt honl1D1bt~s? PRO T. Imo per Iouem, bona
do,cfEcitllr.\ cotrado. PRO T.A lfcntior.s 0 c.DJC
quxdam voco, ctlam fi hominibus vtilia non fint.
s O,C R ,A.Cum alltem videretur mihi Protagoras
obJecro,éftne pulchrl1111 aliquid:p R 0 ~. Eft profc
filbu,afcl , & ad refponfioncm inuims defcendcre,
êto. soc R. Huic contrariurnahud qUlcquam cft,
o.mn~ ego cau te pedetent.i mque rogaui. Nunql1id
quàrn tllrpc?l' 1\ 0 T. N ihil alilld. soc 1\. Efi & al,i:115 Prot:\S0ra, qux nulh hominum vtilia funt?an
quid bonum?l' R. 0 T. Et bonllrn. S 0 ç.Ei llunqUld
qux nullo modo vtili~~ Et talia qua:dam bona ap ... .
~llillJ contrarium nili 111altllu? PR.O T. Non aliud.
soc. Ennealiquid in voce aClltu?p R o.S:mc.s 0 c.
pell~? ,P R 6? ~ ~qu~qu~m. Sed ego muita noui .
olt (D'
hOInlntbus Inutlha,Clbos,& potiones & pharma
Nllmaliud illicontrariumqllàm grallc(p R' O T.
, '.
' ~
• - Vag~t ..
· ,
1 '. 1"\
l loc ip{llm. s ü c. An no vnicllique contrariorum
Cl,a1Jaq) pe~mll ta.~ J;1 vero vtiha. QQ..:rda :lUtem phi!la.
non lllulta,{cd vnum en contraril101( Il II. 0 T. V nu
qua: hOIn!llJbu:pennde funt, cquis afferut magnu
J li I1t .1:(.\t. soc R. R Crlln1.unus ial1l 'lUX haétcnnsl
momcntu: E t n,ontJll~ bob~s, tantu , non ulla canin()~ is co nçcfla Fucrunt. Conceüimus planè, vnibus;q llxda vero nuJhs horu, fcd arboribus potius.
E.t cor
1
.r.
in
�Protagot~~,Vè'f,f0;phifr'xj
Et eorum qux arboribus;q u,:dam .ira fe habent)-.:t
fxp~ radiciblis profint,geminiblls obfint. ~em,..
admod 11m ftcrq yiJjnium radiéihus vtile,ram ufcJlis ilh.culisg; dl: noxium admodllm.Oleu';ll quqqi
.:u,borib 9 omnlLus herbisq; tpàximè 'prodeft:pilis
"!1.mem animalium omnml11,humanis exceptis ,rio
cet plurimum. Nam & pilis hOl~inum & coti ~pr
pori confert. A tq; ita varia qured5 & mllltiforl11is
res bonum exiil:it. V nde & oleû externis noftri cor
poris partibus optimum, interioribus pefsimllm.
'~apropter medici omnes xgrotitibns olei vfum
vetallt,nec vti permittunt,nifi quàm parci[simè ad
obfoniorum quorundam malè oleptium offenfionem reijciendam.Cu ht;c dixilfet Protagor~s) pr~
fentes frequenti applaufu acclamant~s, ilIius diéèa
'c ornprobauerunt.Atego,ô Protagor~ inqua,fum
equidem nimis ?bliuiofus,ac fi quis ~rati'onem in
logii protrah:1t,de quo verba 4unt ;protinus obliùifcor.Sanè fi'fur-dafier fim, & mecum ferÎnonem
ihires, exiftimares 'al~ius mihi q Ulm creteris inclamâdum, fic in prrefcntia cum obliui?[um hominé
-alloquaris , concifioribus meCllm refponfionibus
agas,fi modo vis v't te cÔ[équar.p ROT. Qgrm e~i
gis breuitatem ? num breuioribus quàm 0f0rteat
verbis agi tecU'ln iubes? soc R. Minimè omnium.
'1' ROT . Anfortè quot opus eft verbis? soc R. Tot
'vtiq; .p R 0 T.Nunquid ego mec arbitraru orationi ll'odum imponam?an tu potius debitum terminum fiatues?s 0 c.Audiui equidem poife te copiofe,quoties lubitum eH:, loqui vt nûquam, hbi defit
oratio, necno res ea{dem paucioribuS"quàm,quifqllam mortaliii verbis perfrringere : ~ eam ipfani
-vim cxteros, vt audio, docerc potes . Si ergo,mecii
di[put;;ltu~us e~, b~eui j~la & collcifa rat.i0.ne dic~n
di vtere qure{o. PRO T.O Socrates, tlV,lltis cum ho
minibus olim dicédo certaui.~àd fi qllO~ tu mo
nes egilfem,G,inquam,ad llormam mihi ab atidi~o
re pr:Hcripta verba fecilfem, nihilo quoqua,~n melior efièm,nec Protagorre nomen tota Grœcla ,re[o
natét.Ego autem quum cognouilIèt;n fuperioté re
fpondédi modû Prot:1gorœ minimè pl<\cuiqè~euq;
fponte quidem deinceps ita millim~ r,efpofurum."
'haltdquaquam expedire mihi cenfui, ,I ~ i~)fs ~ifpu
tationib 9 interelfem,atq; idcirco ô Protag6rJ, in:
qu<\m, non pofrulo vt contra, quàm tibi COlUO~û
ftt, vna difpu~em't.is,fed,G ita dilIèr,ere vi~, vt ego af{equi pofsim,adfrabo e~qllidem:n:1\11 ,u qllidem, v~
de Ie fertur ,& ip[e prohreris , a:q ue e~dc!U potes ~
fllm~1atim perfrringcre, & amph~imè 7~i{f~!ere:
'es enlm f.1plens:eg 0 al~tem a,d prohxam ~tationem
ineptus [um:atqi vtina eius compos elfem, ven.Jm
tua intcrctat nobis aliquantulu il1dul~erc)qu1do
quidem xquè cs ad vtrun~l; paratùs, vt âl[putatio
'pera~atllr:poftqllàm vero no vis,& m~ vf<J.~~1ade~
l1egotia vrgent, vt nequeaI? tecdm ~lC diu c<?p'l,mo
l'ari,quamuis i~a Ii~elltçr audilferp, ~be,o i~rh'qllO,
res ipÜ me vocat.fIis diais,[urrexi l?rô~in~s a~itu.
rus.SedclllU furgcrem tallias dexrera'<lÜide~n mé
rrxl~endem,finifira ho,c p'alli~~, di~it, ~~ll~~,t~ d~
ri}incIUus Socrates:nam fi eXlcns nunc, VI~ ent deihceps vt ita colloquamur. Mane obfeçrd, l}ùllius
~~~ q~-f:io periode vt tu.:! iIIa cum Prota~oril o~le
aabit, ~arc & mibi & omnibus bis gra~ifk:}re':
At ego jal11 furr~xeram exiturus, &:1d CalU;1in inquam:O Hipponicifili ;tuain femper philofpphij,
âdinjratu~ fum~l1~c_1audo infupcr atq; ~nlO: QE.~
c!.~ca granficat'l tlbl vehcmenter optamn, 11 po{h:-
bilia pq'[c;s: Qllod vero nunc petis', pe'lod'c ~c 11
, oratores, vt Critoneril Iinerreû c~lF[orC: iütlCnc.mq; CriCo rm~ ::
reqù'is ;pafsi!ms fe'q u'erer , vel al~q lIel11 eDrtll11 q iü r~llS cur[or.
iongifsil11um interuallii excurrere lo1ent;aut dülP
n,l~~ cu rjll 111 per~gereiobijcerem enil11 mUltOlma ...
gis)ne ipfum opt:ue 1 qtrlm te, qUl ho{ce cur[ores
. C~ÙJ'lt 'll!9.liare queâtl1 1fed negueo. ~od-fi me ~
h~ncj?,a~ ,,;tl~efu Cri{b~tl11' fpe~l::U"e pa:itér c.on.!.
cürrenres VIs,lpfum ora, -rr xqll1S me palsibus comirétur.N am ego q~; idë celeriter C::llr'lei"~ Héqueo,
hiè-aurèm tarde poteff.'Ergdfi opeasalldi~e 'lrie &
l
' ...
Pr?tagoram
di[purat~s,cunî
0 bfec::ra, vt 'qu'Cl'l'fadnrodnm:\ principio fecir-,ira lûlnè
paueis ver bis &
,
' :rd propofitam quziHonem re[pondc-at .' Ali<><101ti
quis érÏt di[put~ndi 'n \odus'?-Putabam {nnè alitia
dTe.in~dcétn di11erédo colloqui, aliud ëdndotbii.
'Sed vide ;'ô S(')crates, inquit C~11ias, œqu:a;:pi tèie
~rQngoras videcur,du n'1 C~l1ret licere flbi fùo apb1
tratu diiferere,tibi item tuo.Hic Alcibiades ~lha, ici
reéfè loquéris, inquit, Ô Call1à. Socrate;enim hk
copio[e d~cend~ i~~,otellté [e elfe fatetu'r, '/3ç. in hoc
!)rocagorre ceda. Sl autem & in di[putaI?do ,accipiendisque & red4endis dtionib,-!s cedat aliclli,
_ fll~~'opere mÎl;~bor. Si ergo ProtagéibiS çonfitet~.lr Socrate fe ~lIe difputand'6 inferiorem,' fat iant
S-ocrates-habet;fi.mü.ttl!~ hoc quoque fibi v'édica~',
difpùtet,'tllmjnterrogando, t-ù refpondendo: n~c
i~ fingufis refpônfioiit~lls fermonëm in 10ngluJ1,
prodùdu,oratio,nerp intercipiens ; ne aliÛs loqua.
tll~',[ed' à'deo ver bofus ei! ,vi magna pars a\.lditorii
obTiulfcatur qua de-re' q uxfrio propofita fllerit,equi4erij i .S:ocrate fideiubeo,eti <J.ure drcentuf obU
uio~i niinimè mandéJ.turum,licct'iocetur Dohi(cii,
'6bliiÜ~[bm elfe fe dicens.Mjhi fallè videtl1;,Sùcra-'tes œ~uidraadnlOdum poftlllare.Decct eoim V"ü.!.
ql1énque [e":tentiam fuam expbmere. Poft Alei":'
,bia:det?1) vt arbitror,inqtiit Critias l 0 P~bdice atti;
'Hippi~)"Çal1ias 'iuidem Protagort; veheméter fut:'
fragari vjdetur . Alcibiades autem contétiofus nil
mis ea Sc pertinax, quoèunqi fe verterit'. Nos aü~
lem al~eri niagis qnàm alteri fauere non decet, vel
tSocrr~i, vel Protaçora:,fed communÙer vtrunqtl~
~ogare, n,e pofrquam cœpetint, media il) difpur-at~prte defiftant.Cùm hœc ille dixilIer,Probe,Prôdi
C.tfs inquit,loqlleris ô Critia:decet enim eos qui di.;
I1putationibus
hislnterfllnt, con,lllnes (Illid('m ~!,
,- "'J 1.
..
fe vtrorumqi audicores,equos autem mtnithè.Ne- Û ' tt' ~ • •
,
.
fr ". 1 d
, . r 1 rcretlall1
<1~~'yero Idem hoc e & ,1111 ,commul11t',er 9Ul p-, rercomulles
p~ a';l~ire vt~unque decet,no~ aute~ ~ql~': tr~bu~- &: :rquo's ~~
!~. $~~iét,ltiori ,quidem flus ~ impentlon vero m~- dnores,
hus. E'q llidem 0 Protagora <\tqu~ Socrates, arbltt r,vo~ inuicem nonl1jhil deberc' con,cedere, & de
~is 4u~ 'd icentur,lmbigerç quidem fimu!,conten cl~re vero neguaqua,m . A,mbigtlnt porro propte~
beneUolent-iam eum amicis amici,conttndunr au.,
t'en~ 'aal;letf;1rij & hoft,e s. At<l,uç ita q\l~m o~tin:q
di[pbt.a~iO nofrla p,r~cede~et., ~s fi~Ulden11t~ dl':
fp~tantes, maxime a n?~lS' llldlenubus prob,arc:nlÎ'ni ;non laudaremi 1111 ng,nam. ,Ptobant vuqllc ,
lupicoros mentis iudi~i'oabfql1e deceptione : lall- Int~r prol,>a
f '
, . b'
1
l' ls'
r
re & laudaQa~t'Vcr IS, P erunqu? ra 0 prxtet le~tentJam ce.
ali<luid extollentes,no~ltc~ J.,l1ditores ira maxii11(:
g'Judiol ~on ~olllptat,c afflCereml1r. Gaudio attl-, Inter gaude
citt~r i~{~)q~ti ~tfcend~ & conte~plando ipf.1 intd- re &volupra.
lige nua d~!~étltur : :voluptatt perflll1ditur l qui rCI\1 capcrc.
dU~ cOine,d it, ve1 allo ~uod~m obleébmenco potr '
tllr)l-prO [ehfu corporiS'déleébnir: Cl\m hxc dixiC.!
fct Pro
-~
y
�166
Liper decimusfeptimus.
[et Prodicus,pr.dcntium p!urimi cOfen[erunt.Dc7
inde Hippias ille ['lpiens fic Gxorills eft. Arbitror ô
viri prx[entes, vos omnes cognatos,propinquosq;
& condues inuicem eiIè natur~, non lege. Simile
nanq; fimili natura cognatum,' Lex Juté tyrannus
homînum multa prxter naturam cogito Turpe itaqu~ effet,fi nos qui rerum natvr~ callemus, f.'lpiJenti[slmiq; Grxcorum omnium [umus, poftq ua de
h"c ipfo d~fputaturi hanc in '{J:~em cOUClJÎtnlls co
tius Grxc~ [apientix arcem ~ hisq; in xdibus vrbi~
totius amplifsimis [umptu<;>Wsimisq; congregati
[llmus,nihil tanta h'lc am plit~dine dignu ofienderemlls,fed vilium h~n.ll1nculoru more alterc:tnteJ,
inuicem dilfentiremus. Vos equidé, ô Socratcs &
Protagora,horcor & obteftor, vt fubefIè nobis ve-:lut fub arbi~ris velitis , qui vos ad mediu funt per;
duéturi, N eq; tu exaébm dialogi formam, ô S~cra
tes, & illam t,uam breuem nimis breuiloquenpam
requi[es,4quidem eft Protagor;~ moldhun;[ed ~a
xa p;m!jfper obiecro fr~n:l,quo fermQnes magnIfi~
cétiores [plédidioresqi fint.Et te in[uper Protagora qux(o,ne tentis omnibus rl!dentibus, velisq; pIe
rus in ;tltu fermonum mare protinus delabare, vn":,
de nufquam teIlus con[piciatur , [ed a~nita~ini vt
mediocritaçé pro vin bus vterqi ieruetlS. Ignur facÏatis quod volo,obtépere~isq;: c~du~çatoré prxfe4:urriq; certamini & iudIcem.ehgeus quçl~dam,
qui verbis vtriu[qi ft,atuat modum. PbC;l~erut ~~~
prx[entibus,omnesqi laudaq.lJ1t. Me vero hoc Ide
hortatu~ eft Callias,rog~run~q; e1igere arbitru: A~
ego,nq ~ecet inquii,iudicé pLl:ie ~ifp~tatipni prxficere:.N~ fi 110~is imperitior erit iudex ~ iniL!JtuJU
erit vt ~eterior aliquis potioribus prxfit. Si 4~i1i~,rurfus haud reétè agetur . Similis ~nim nopis fi:'
ll}iljafaciet.~apropF~r fUptqlaeuus ~rit.Prctftan
tiÇ)ré vero no bIS q uenq~am eligere im pofsibile reuera~(t,vt arpitior, quippe I=un~ Protàgora hoc 4
pientio~ alius eligi p~queac, quod fi quë elegeriçis
nihilo ~o~joré,aaèretis tamë ,d~de~ori Protagora: hoc ~rit,quod ci tanqui in(elO & jgnob~1i iu~i
cem del~giftis. Me~ vero nihil interd!. Cxterum vt
quçmadmodum vultis,di[putare pergam p~~ ita mi
hi vidctur agendum.Si no1f. vult re[pondere Prot:.
goras~interioget [altem,cgo auté refpondebo, eiq;
conabor ofrendere quopaCto refpondc:re quis al~e
ri,meo quidem iudicio,deb~at . f\c vbi eg0..ad qu:ilibet ei us interrogatio nem el rcfponçle~o,Ille mihi
vici{sim oificium idem promittat , Et fi for tè par~
alacris elfc ad refpodçndll1n videatur) ego iimul t%
vos homi!l~m orenll~s?quçmadrnodu yos wc n~!1f
oratü,nç eœtum difloluil t,N eque ve):"o opus ~ft vt
vnur!} iudieem propon;uis , Vos enifTl vr~ ~1l1nçs
iudicabitls.C6(enfcrüt omnes fte clTc ape~dllr'pro
tagoras auté inuitus ad hxe dc{eendere vldeb,a tur.
T :tnde!"l1 eonq:derc coaél:us eft interrogaturu [c,&
poaq ul m f.'ltis i n~errogauerit, breui~e~ re[pa[uru.
it;tq; 111 hune modum interrogare eœpg. Arbitror
~ Socrates, prxeipuam d0ftnJ1~ pilQçm jn ,hoc ~a
hftcrc) vt earmina.quis quaplunma,h;lpe,at ln protu , Eft al\t~ hoe vt poétaru dféèa '~lt;I1l~cr~ p~f- ,
ht,qux reac [cilieet habçan~,qu'i m:n ;(patq; ~lJ:'
cernerc,& eum interrogewr,raFione d~re. E~ nue
quidcm interroget ahquis ~e eo jp{o quo~ vtrique
iam inuei1igam ll , virtute rejlicc~.Sed hoc intc~erjr,
9:' ad earml na difputatio eil traniIat~. Dicit enim
~Î1p'onidçs ad Se~Pf\m Crconris Theif.'llicHilium,
difficile elfe virum vcrè bonulU ficFi,manibus pcdi
r
busq; & méEe non ad amu[sim quadr:ltis. Tenésne
memoria ~ar oina, :ll1t vis vt vniUerh'l exponam~
soc. Nlhllopllseft.Teneo nanqi &diliacnsmihi
hOl'um carminum curafllit.s ROT. Bene~oqllcdS.
vtrum bene reCteq; dixiilè tibi vidf'tu( 5imonides,
an non?so c.lmO optimè. sR 0 T. Videturnereéèè
loqui Poëta,fi ip[c fibimct eatradixerit? soc. Minim~.p ROT. Attende itaq; diligentius.s 0 c.Satis
ô bone vir,att~dimus.p ROT . In ei[dé earminibus
}?oftea dicjt,Pittaei hlpientis Heet viri fententiâ ab
(onam fibi videri, qua inq llit, Difficile eft bomim
~a?ere. Cernis eundé Simonidé hxe & filpcriora
dlxl{fe?s 0 c'JE,qui~é.p Il. 0 T.N uquid cadë h~c & il
la ~llnt? Ea~e,lnCJ..lla, vt mihi,videttJr . Et fimul mcrues ne 'i ul.d vItra ad~Jce~et,lJ1terrogalli, an no ipfi
quoq; vlderetur.Rogas,lnqllit, vcru eonftare fibimetillum puc,é ,qui hxe vtraqi d;xit?& primo qui.dem propoflllt bonum virum fieri verè difficile e[fe,paulo autem pà~ tan9-~:i [uij pfillS oblitlls, Pittacum eadem cum 1I10 dlectem, difficile [eiliect ef[e ~irum bO~llm man~re,earpit,eius dICta refpués,
qUI eadem dlxerat?Emmuero cum opinionis eiufdem ae eux autorem P ittaeu aeeu[at) fei pfilm da~n,at. ~arr~pter am prius autpofterius no reae:
dlen.HIs dlalS aeclamarunt auditores plllrimi,&
Pr~t\agor~m eolIalldarunt. Ego autem primü tanqua a puglh robufto perclllfus 6eulis verrigine eahgantlbus vacillaui. Nam & eills vox,& ahoru da
mor me pror[us·obruerat.Déinde vero vt apud te
veru!u ing~nJuè fttcar,quo [patium ad l;oëtct mentem Inuelhgadam captarem, ad Prodicum eouerfus inqu~, Cpnçiuis tullS Ô Prodiee Simonides extitit . .f:rgo ~ua jnt~reft illi opem ferre. Videor equi,<lem fie aduoci1re ~e,quemadmodum apud HomerumS~amflnper, ab Achjlleob[efTils Simoënté ad- Iliad.f.
uoe~Ult, 0 dulclSfrater, "iri huius vnàambo viIU
~ôprimam9~Ha!ldfeçus ego tenue aceedo,ne Pro
t~gor!l~ ,~}moridë p~ftrûrn I!xpugnet.Equidem vt
$lgJonuh (~ec!lrrat~x1Ia çoncinnirate tua opus eft,
qua velle diftingui~!&,cup~rc, & qUjE multa atque
prxclara p:m!o ante dleelJas. Et nunc 'l~ljdem vide
nü ~jbi idem quod mihi videatur, ne'l; t:l11m repugnare fib~ in ~lcédo $imonidem puto . Sed tU;1m ô
Pr.o~~ç!!,[ençé~ii prior expone;idémne tibi ncri &
eae vld,!!tUr,~n al~u~? ~liud_per loué) inql1it Prodi
eus. N ~)11ne 111 pnml-s,lnqua,Simonides:iùii [entétia exponit,Ç!' viru verèfieri diffieile fit? Vera nar!.ls,inqll!t P;rodieus. Pittacu auté improba~ llOn
vt ~) ro~aÇor~s cenfet,id_é [ed diucr[um di een t~, Na
~11llJ1 dlX~~ Pmaeus difficile elfe viru neri bo num
y r $i~opi~es l [cd plan~re. Eft t\utem non idem !,
rro~agora,fiqlt exi!Hmat Prodicus ifi" clfe & fi _
!i,fi aùtem no idem eft eilè quod & fier/ halldqll~_
<-luam fibijpfi Sim,oni~e~ Contraria pO~it. Ae
~ere for~afsls Prodleo JUlle & llllllus al1J's iIl11d H,.
crCcuJ
'
ffi'leI'b onum ,d1'if
'" TnoP , .4
fi10dl'! l,eet,e
.. iede qUidemeilè,qui rituJuS 'V
ante ylftutem fud orcm à dl) s ?pfiflllU jnq lllt. Ve.. 1'/ Nt"i/ di'
rUI11 vbi ad iiunmulll vertj~el11 peruentum fitl'lc1-:
~e~ elfe, qux eompar;ttu ,3i!fiel1is fuit. Prodiells
~udilfet , me )al,lda,uit. Protagoras
19ltUr ç,lIm
aute~',l,q:a,? $ocrates,el1]cndauo lnqllit, plus habet V!tIJ quam quod e:ncd~s.MaIe i,gltur, inqll.'lI'l1
ego,o Protagpra,mccu aél:u cfi , vt vJdctur iillm '.
'd' 1
d"
,
q,
Tl leu Usme le~ls:qlllppequidlimeurarçfOntel1_
do,morbum exallgco. 1) ROT. Atql1i fic tamen
res habet. soc R A. ~a rationc? PRO T Nimis
cnim infcius ,Poëta ille fuifIèt) fi adeo virtlltcm
d':-
?xe
p:lrui
,
�'P'llhli fecirfet, vt faèilem 'elfe dus poLfefsioné exHli
fl'laffet,cû fit omnium difficillima, id quod omnihus viderur. soc R . Opportunè per louem' nofiris
lfkProdic 9 fetl110nibus interuenit . Viderur enim
ô P~otagora, \1iuinailla Prodici fapientia vetufia
~Lfe qu~dam i:t.,mdudum vel originem frahens l Si
.lmon~~e, vel etia antiquior:tu autem qüum mbltat'utll ~rt!m, aliaruIn'peritus fis, huius ramé impeti..
bis appares. Ego vero cam expert us fum, eum fu~
TilÏl'; Prodici huiqs difcipulus . Atqui in pralfentia
lYaudfntis animaditertere !nihi videris,ipfllm quod
diffidHe' dicitur,foruti(n Simonidem noh ita "filr..!
pallé':,'<].uemadnf6dum"'ibs te nunc v{itrpatur, ve--'
ti.lrf1 canquàm malum & graue quiddam intelligen
4urtl'eLfe erl!bro me Prodicus admonèt. Ni quoties.vel alium, vel teipfum laudans ita dico: Prota..goras {apiens vir efi, '& Ï:t1ilvdr,id eft , vehemcns grall~sq;:corripit me côtin~o; rogatq;
me pudeat,
~ui <,!uod bonutn efi,graue vocem: cum quod gra.:
tte·e/l,fit malû. Nemo eni,m ita,diuitias giaues, gra
uem pacem,fanitatèm giauem dicit:fed graué mor
~um,graue belltim', graucm paupertâté, quafi graùé;id'cft, onerofuin malum fit . Forrafsis igitur &
Chi1'& Simonid,es ipfe,cum difficile dicüt, v~~ malum infinuant, vel" aliud quiddatn quod abs te mi-eus intelligaf. Erg6 à Prodico {cifcitcmur . Decet
cnim de Simonidis fcdptis hüc maximè percç>ntaTi. ~ldni ô Prodice Simonides ipfo difficilis no:"
mine intelligi voluit?p R0 D . Malu profeétà. soc.
Ob hoe,vt arbitf6I',Ptodice, Pittaeu reprçhendit,
-dieentem , difficile elfe bonü manere : ac fi dixilfet,
ruâ1um dIe manere bonu . PRO D.Et quid aliud pu
·tasoSocrates, fibi voluiLfe Simonidem, quàm reprrehédere Pittacum,quod ~ominareétè àl{eerne~e n~fciret, vtpote qui Les bius erat,& inter Barba.:.
t"6S educatus?s 0 C R. Audis ô Protagora,qu~ ProditS> hic dicit?~id ad hrec?p ROT . Permultu abeft
IVt ita fit Prodice. Certè equidem fcio Simo"idem
~ifficilis nomine iâ quod & alij folent, voluiJfe,nô
.rn.ùum,fed quod non facile ,qûodqi multis eum la
hoiibus eomparetllr fignificare. soc. Ego ité hoc
-vo.Juj(I~ Sitrtonidê arbitror, ô Protagora, idetnq;
-Frodicum intelligere,fed ludere, tentareqi te veru
fermoni tuO valeas fuffragari, quod eniro Simoni..
des difficile non maillm i':ltclligi velit, argumento
(unt qua: {equl1ntur: fubiungit enim quod folus
Deus hoc ml1nere frui dignus fit. N eq; ver?> fi vel..
let,malü elfe bonum,paulo poft adiuogerct, {olum
Deum huius compotem elfe. Deoqi Coli munus id
-attribueret.Difiûlurû planè hominé, nec vllo mo-do Chium Prodicus diccret fuillè Simonidem. Cœ
terllm qllid tidem ft:nfiLfç in his carminibus Simo
nidem ducam,dicam, fiquidcm de me peri cu lu facere vis,qllemadmodum cirea poëtica habei. Sinautcm lubeat,te audiam. Protagoras eum ha:c au..
diffet, vt lubet,inquit,ô Socrates, verum Pl'odicus
, & Hippias.,:llijqi omnes agcre iu!lèrunt. Conabor
inquam,quid de his c.'\rminibtl$ fentiamrvobis er~
poncre. A ntiquifsima apud Grxeos, & plllrima
philofophia in ereta & Laeeda:mon~ extat, & {o ...
phi/lx pltlf(~s ibi quàm alibi vfquam reperillntur:
ôifsimubnt atltcm & imperitos fc cOu." fingunt, ne
cxteroS Grxcos fuperare Capientia dcprœhendant(lr~pror[us quemadmodum Protagoras de fophitlis fupd diccbat:fed vt videitur re militari pothJS
& fortitudinecçtoros anteire vcriti ne fi quod funt
r~tefiat,c~teri Qmnes idem fiudium. profequatur~
nu
ElrgO"dè'la,thi~tipiuntq; eos'qui ceteris in'vrbibus
mores L~cedœrtfonioruin imitatui.Sunt eoim qui'}t1od jures,pra:cid,a nt,& qùèd lori~ inuQlu,uPtuf,
q uOGcxeratatlonlbus gaudent; ql10d breUlbus vc,
ftHius..vtuntur;fimiles SJf31'tanis elfe videri volunt:
périnde ac fi huiufcemodiTebus i:"l\cedçmon;j c\tè
rOS"lGr:t"cos fuperct.l;a:cedœmonij vero qüoties Cil
fophHhs[uis liberius colloq ui vôluJlt, externos~...
gre;H:runt\& chlnculum congr.egati, e'lCclufis- pe.l'e...
gtÎlÜs ommbus,eum fophi/lis philofophatur Pro
hib'erfi quinetiam & ipfi '~ CretenfeS,ne adolefcen
tes,gëntis fuz vrbes alias adeant, ne qua: apud cps
docentur,alibi fortè dedifcant; R,cperiun( in his ci
uitatibus non vi ri tantum doéhina egregij , veruetiam mulieres.Q.!!odautem vcraJoquar, & Lace"!
dœmoni j optimè ad rhilofopliii; {ermonesq; fint:
cduClàti,hinc maxime animaduenere lieet. Si quis
cnim cum vilifsimo etiam Laced~moniorum,col10quâtUr,rudem plerüq; in verbis apparere primo
c~mperiet. Mox vbicunqi rei ipfius opportunit;ts
exigitjinftar vehementis iaculatoris verbum breue
contortumque,fed magni cuiufdi momenti ciacu
latur, vt qui cum eo loquitur,nihil à puero djfferre
exiftimetur. Q.!!.od autem Laeedzmoniorum virtus,in Capientiz magis quàm exercitationis ftudio
côfi/lat,intelligut nonnulli nofir~ xtatis ho.w ines,
& olim multi idem animaduerterunt,cum viderét
verba eiufmodi enunriare poire, vi ri elfe ab{oJut~
doéh.H oru è numcro fuit Thales Milcfius,&.MitylenC(us Pittacus,Bias Prieneus,nofier Solo,Çlco
bulus Lindius,Myfo Chen:rus,fept-imus horum di
étus eft Laced:rmonlus ChilÛ) hi·omnes ~m\lli ftu
diofi qi,Laced:rmoni~ fapientia: fuerut. E ain (alem Sapie.nre!
fuiLfe côperimus:verba breuia, memoratu vnieui- C;ra:~I~.
'
H'J t:rac,o
n.
r.
S:lpletla 'La
que d19n.l.
conc!'l'JO ex commUfiJ. ço~ CcCOlU,
ced
has Delphki A polHnis templo primitias {apientiç
çmoru".
dedicarut,quœ templo infcript:r,a.b omnibus celebrantur:Cognofee teipfum: Nihil ni mis. Hrec ob
cam caufam refero, vt pateat ea prifcx philofophiz
fuHfe figüram,Llconicam fcilicet quandam, vt ita
àixe~im,breuiloquent:iam • Atqui & Pittaci proprium hoc diétum circuferebatllr à f.'\pientibus ce
lebratum:Bonum manere,difficile elfe. Simonides
iraque eum (apientia: gloriam cuperet,<;ognouit fi
p~ollerbium hoctanqui infignem quédam athletam refellere côuineerétque, fore vt ipfe illuftris ab
omnibus haberetur.Q.!!amobrcm carmina illa côpo[uit,eius cuius glorix infidiatus cft verba, vt arbitror,lurbatur 9 • Sed difcutiamus hxc vnà omnes
& videamus vtrum vera loquar. Primum quidem.
carmina iIla priorainfanum hominem ,in~i.carét,fi
àicere volé~, virum efFici bonum,eLfe dlfflcllc:mo:(
hanc particuli quidem inieciLfet:ea enim n~ll!a ratione videtur inefra:nifi dicamlls adl1erfils Ptttaci
verba certantem Simonidem loqui : &, curo ille dixiLfet difficile el1è bonum manere, SW10nidem ~d
h:rc ~bijcere, Nonita e,ft,ô Pittacc"i:n 0 bonll~
quidem vir-um effici di~l~ile eft,\'C.l'e ~o reu.c ra ho
Non enim idcirco dlCl~ re~c:r-a, qlua fiot aliqui
verè boni, alij autem bom quidem, fed non nrè.
Abfonum n.lnque videretl1~ "neque Simonide dignum:fed in dia ione! v~rè ) ~u,perie~ionem elli: in'
carmine dicer~us,qua ~tttaçl yerbis. fubieci(: quafi Fe0namlls Plttacum Ipfurn fi, dicere 0 viri diffi
ci CI~ft 'bonu mane~e: Si~onides autem (ubijciat~
o PJttace, vera mlO1me loqueris. Non enirn cCfe,
fQd fiqi vilum. bonum) maniblls pedib usq\1C, &
mente
nu.
~
,
,
�i68
Lioe.r tdecjmusfeptimus~
1J1ch'te :1d:1fl1ufsttn:quwatl,lm,eJl: 4iffü;jle v~.è ~ jt.a
~ittetur
non ab[q-r,iiticmc: hrec particul~ q\li.dé jnie
ét:.a :& ipfum,lIe#"liatid'rb re'pojlremo 10j;att1,A~-.
qui & qP.~ feqpuTl~nr,on.-J,nia hui~ attefiâtur,quod
fit hunj; jp ino.d um diéèuTq : Mu1tiln[up~r.[unt'in
liis carrpin.ip9;quç quà,m pp1chre J"q'iptafint,ijgHhtirl1 oft~p!1~re ~ofI~~u~ . ~cite p;mq; ~ clccuraJ;è
compofita.fi,lPt-,.[ed prol1xlOr fàret pr~t",o. ~.are
[ummatirl1 poë~.re.huius for~i confiliup1qi exp.o nunt. Interi9Ït .ap,tçm.prorfus in op1nibps pis yerfib!ls PitpC! d.i~m.réfe1ler~. Nt epün paulo paft.
ferme in btic mofigm,quod etf~c; virum bonu-9 if-,
.ficilç vere: eft t~A).{j umpus qupdd,1P'. vbi,p,o[sibi..., .
]~ eft . Fa4um vero bP'ilUm ep in hflpin.l perfeuçra- .
re,e~ç(li bonu,v't)~u 'q nidem Pjttace cô,tendis, im..,
po[sibjl~ eft,r1equè HHma.nup1, [ed folus hoc p~us
munerefungitur7 h~'m}nelIl vero ita b<:num ~an~
re, n~ rt'l r[us hlbatm:,i~ pp(sj bile efi.,que [ors IPOP 1
na ab~ip~a~.~émn.am potifsimum inppinltus c~
lus in nallis gubernatione [t1bp1ergi~?nop rudé ho~inem:nam fen1per il1e.fuccu~bit i 8ç .queJl1~çlp1o
dllm ütcen~e~ npllps dC!jjcj~, [ed fiiltl~ePJ guapoq;
~~ijcit aliquis,i~,cere9; çogi~, ~ace':fé verp.)lç<):\1>lqua~ : i~a foJertet,n {3<: [a'gace.m botmne.m .n onnunquàm inop~natus caCus circuul:tlit. EniIl}uero qui
nihil penfi vnquàm,habet,minimè. E t gubena~ori
quandoqi ingens.témpefb.tis impetus improuiJu~
fuper~euit,& agricolre intemperies annî, & uledi ..
(:0 qu~q; fin}ilia,a~l!o vtqlDc improllidifui{[e vi . .
,d eâtur: P9~eft epirn pon 9'.a1jqJ,ljs mqlJJstü~ri; quod
alius '.luoquF p'o ëta teftatJJr~d~cens, Y;r- bOP!ls,nuc
prauus,nune bop!.ls efu Yt au~em p1aIJJstfficja~ur
') malus/fieri nô poteft:E-!fçç.n.illJ fe.m.per neeeffe cft.
, ~mobrem quptjes ça(us lOoplDa~us p):"opldum
hominem [apient~llJ~ue.~ bonu~l} ~p.padi~, ma!u~
I!fficit. Tu vero .dic~s 0 Djttace, dltflple ~ffe ponu
planere .Res autem ita fe habet, vt fied PPPUIP po[
fibile tit 9iffièi1e tap1ell:perdu~are ilut. e.1l1~.QP~,pe
nitus !mpo[sibile!~libe~ emm b~ne ages, bonus
male contrà,malus. ~xnaOl circa lj~er,.s 9011il reS
efi?quame aé}:io vitLTm in iIIis borum eff~cit? Confiat quOd e..arum pcrceptio. ~re jtem .a4io pon.a
bonum efhcit Jl}\:~!cum~Morbprum curandoru1n
periti~ vid.e1ice~, ~i b~ne c.u rat, bop!Js me~i~lIs:
•
.contra7ql~1 CJl;I~, mal~ls, qu~~rg? , ~alus me~lc!Js
nql)Unq ua ~fbeJtur? Illecefte,clll pr~rno ho.c me.it,
vt mediws Gt deinde yt bonus medlçus. H~c elUm
plalllS ~U:1nd6q; .medicus ~ffiÇi po~efi.:N os aut me
diein~ artis ignarj,ounqJJ:pn ma.le agenpo ,l~t 1l1~~
dici apt fabri effjceremllr aut aJllId mie. ~[qlllS
, 'r
1.
r.fia
;lUté non fit me~jcus,mJI~ officio ~lIo- un .. 1I.s, neque edam 111il~lIS ~fi ll}edicllS . Jç~ & bonps yu .fier!
potcfi aliq uando mal us, vel proprer ~e111 pus, v~lla.
porem ve~ Il)orbp 111, vcl ,al iu III ca{um. H~e qUlpp~
[ob pr~ll:l aéHo cft fcientilKl"iuari, MalL)s flurern
" " malus fieret, ç enim ~e~we~
r.
A c fi1
yir nunq~1àm
f
lUS
Jual~s fj.eri dcbet, oponet b~n!lm 6.1.1a~ pr ,Ad
hoc j~:}que carminaH1a.tenput 1vt afflr1l}et, ~mpof
fibjle ef{è viru.m bonu ferpper,perfeuerare: fie~i ~u..
~em bonum,çupçlemqi rurfus & ll1a\~~,po.lSlbl!~f
plen.l?qi vero o.p~imos efiè 1110S 'tuos d/l!gunt dl).
Hœe Itaq1 Q"1nJ'l aduer(us P~ttacu {unt ~léta,quod
~ rÇqllen~~a ~lariùs declarat. Hae pç cau{.1, in'luit,
nUJ?q!.1 àm ego q40~ ~eri heguit 1 fruftrà qu~rcns,
fJn~ repra:hëfione perpetua vjéèllru~ bonum, gui
çunque fr!-Jébbll~ terrre ve[cuntur, qu~O,qua~ fp~
~çm.Dçjn~~ VOblS qu~ comperta PUhl {uqt,pr~dl..
,
/:0:& C$t{'ra qua: fequunt,u r. Asi~g o/ehementc~' t9~
carO/jncrPina.ci di?l:lIm jnfeJ}a~ . y nuquéqu~
coq;
VOtO~.4UPO am6q;,fponte q~j turpe njl patrat.N cf
cefsit.ati y~tQ{lç~; dij .quisiç ipfi pu.gn.ant. Id~9té
efi!l9J hoc Id~m ~it.é);um. N eq;.enim v[que adçp re. rUlll~Jlrt.ius ~;\"a~.simo)1jdcs, vt illull1 1audare fe diceret,q).lj turpc nihil fponte ~ômit~it" qpafi flnt ali
quj qu.i. (ponte male .a ga,nt.Arqjtror equidéfapiçl1
J;em pplJ!.lm putare ',9 ue~q~).a.~p hominum efiè ql,l,i
vItro .abeJr~t;, t,nalaq; & ,turplaJ"ponte commit~atj,
$ciup.t ~tenitp, q!lad qll(ma1i\ .!u.t;piaqi commit~
tu nt, p~;tte~ ~o l untaté pecc.aJ1t . ,A~gui IX. Simonides p~quaqua lau~a.~e fe,~i:ciflil1Jlm, gui non [pon~e fCëJ.e~.a pa~rat ,lmo ~e felpfo ,Y0fem .iI1am fponté
J~telltgl·v.olç~at, pu~abat eqitn pJ'a:cla~ii PPJ\4m
:Vl~Ull! f;rpe fel pfu~ lm pul[urullJ;vt .amicus lal\da1'
tor~; aliq.lj\l~ ~.e~et,~marçtque ~ laudaret) vt.q ui;:
l)lJS'~o,roJi &.1D~qu~.fçJ>eparen~es contingant"alJJ
pa.~~la,au~ tale ahqU1d!1tl1pr~,bj hpmines fi [unt. vJ
cro [ponre51ue in p;lr~ntum p.atrire":!; ~rrata inuehj
fol~t,~. ~a pafsim otnnib!Js.diuj.lI,ga,re,ne .q uis eos
q uoP'p~renJe~§c. PflH'iall.l' peglig"tl~,carpere pofsit
q~~re , vituperant paren t~~ patt;i.nm que, lX prreter
necçfsitate1l1 odijs & inimicitij§-;yltrQ exagltanr.
Probj verç, qui funt viri, patria flagjtia ocçultant
~otit~s?~ ~d lauçl~~dum eos (efe cQguPt :.~ fi qui}.
In.re tnlUr~.a flffeallUre parentjb!Js & p.atria: jndi
gnan P?iIent,ço,n(ol.;lnçur feipfos, &.lè {u;s HODd)j~lnt,[eq; ad amorem Jaud~Olque , maiorum vel jPr
,uitos adigunt. ~a:pe e.tiam Sj~opidem ipfum; ~rbj
tror,non.ex amml [Ul [ententla, [ed inuitum ad.tyran~ptp 9.uen~a.m., aut al~um talem lapdan.dum ~
tolledurn,:jçcefslfie. Ha:c 19itur.aq Pittac!Jm dici~.
Ego qUidem,ô Pitta~e,nô ob id teredarguo ~)1a
tura/ie.traher.e g.a,udea)~ui fatjsfaci~ &ilJe q ui[qui~
mal no eft,mmlumue 19naulls. Sqens quidé iuua
pit duitaté ilJftii \(ir [anlls, N eqi ,~amen ipfe:det.tl~
ham:nçq; ~nitp detraébone ,gaJ.ldeo. Stultorü naq;
~ft jn~nita ge~s, vt fi 9,ujS'eos yjtupe:ar!! perg~~,"c
,( effano qefatlgemr ., Honefi.a porro [unt omnia,
quibus turpianon Û1l1t mifia,}Iaud hoc picit per9
ind~ ae G9iceret,ompia alba quib nigra nul1a Pli..
[c.entur:ridiculum nempe id fif:[ed quafi dicat,rpedlOcra fe tpleratufuOl, ncque ea VjtuperatJ.lrulu,
Non qurero,inquit, }lominem irrepra:hellfib;!em •
~otq uot lat" tclluris fruç;l:ü çlcçerp~mus.Dj!inde
v.objs <}.~lOd plihj comp<:J~u co.1 pucio, quo,d videhcet hUlUS caufa nemine JaudatufUs [li 111. Veru mi
hi~llff~cit quifquis m~~jum ~enet, neq; turpç quid
aga.Slc ego Omnes dlhgo,fic Iaudo~ Hic vtiq, Mi~ylenreoru~ l~ngua efi vfus ~anquam adllcrfus Pit,.
t~cum,fic ~lces?OmntS fic !a1ldo?fic dili$o lllbctls,
hIC ~ror.tç~ v.ocem. lub~ns,a {equentibus ~ifiiQglle
,e,eu. qUI,d~<':IÇ, q~lfqUlS turpe ni! patr.l~. Ni lune
q~os çgo pOl} ~ub~s lauqo & diligo: Q!!.ad fi tu mi
1) macc, vel mcçliocriter ~ôfenç<mca, ycr~q ue dixif,.
{cs,n.un~u~~ te r~prxh~pdj{[em. N !lnc yero cu Be
maX1~ç {X ln maxirpis falfa proferas, q ure vera
~ult1s ~pp;\rent,te reprxhçnf,icrç cogor .Hxe mihi
o Pro~lcc ;ttq; Prot~go~;\,jn ifiis Simonld~s carmj
l1lbllS.lp!i~S {~ntcnt1a f~u{fe yidctur. Tum Hippias
Be~e,tng uJt,o Socratcs)earmil1a hxé expofudlè
d~ns. Eff ~fUihi ,ratio jUis ~.ec6modata,quàm y~_
blS,fi vulus, ofie~d;lm. !mo vero; iQqlllt Alci.bia'T
des,fed po{tea:pnus aute pcragere.decet, q ux inter
Socra~em &. Protagor~m conuenerut. Et fi Pro~i\
~oras Jnterl'Ogarc vlcenus vUlt,refp6dere Socrat~s
..
debct
q.
vi
�Protagoras,Vel,îophifl:œ.
debet. Sinamé re(podere vult Protagoras, interrogare,Socrates. A tq ui concedo,inqllam, Protagorx
quocunq;horii ipfi gratius futuru efi.quodfi placet, ver[us prxtermittamus, ea vero qux.abs te pri.
mo quxreba Protagora,libenter tecu ab[olua. Vid~lrp~tat~~ detur enim mi hi di(putatio de rebus poêticis perfitic[seb po1e- milis efIè conuiuijs imperitorii plebeiorumq; hbfi
qua 1 S ,
n
r ' ,~
"
~
It,
m1flUm.~l cum PfoptennlCltlanequeant InUICe
pro pria vocf? (Uisqi fermonibus ipfi eolloqui,mercede exhibita,tibicinas introductit & aliena voee,
110e efi tibiarü flam,eonuiuium tranfigunt. VbI au
tem boni prœclariq; & eruditi eonUillet eonueniüt,
neque tibieinas ibi, neqi {altatriees, neqi eantatrices-vllas videas,fed voce propna remotis ijs nugis
iocisq; conuiuium eelebr:tre, & al ternis interroga
tionibus re{ponfionibusq; modefiè dillèrere, etia
fi vinum abunde bibant. Eodem modo id di[putariones huiu{cemodi fi viri conueniunt tales,quales
elfe (e pleriq; nofirii' prxdicant,halldquaqua aliena
voce poëtarumqi ver bis Op~lS cfi,quos percontari,
tie his qux {eribunt,non datur:& qui eoru tefiiino
nia in mediu afferunt,alij hoc,alij aliud poëtam dicunt [entire,neq; tamen couineere rem po[funt, de
qua d-ilferunt,aut expedire. Tales ergo eonfabulationes·viri G1pientes-mittunt,ipfique inter {eeoHo.
quutur,vicifsimq; ingeni j perieulü inter {e faeiut.
~Ulveri di- Di{putatores autem hUiu{modi, vt arbitror ,ego &
PUtatores. ni nunc hnitari debemus, & poëtis pofrhabitis nofhis rationibus ré ip{am di{cmere,faeerc(J; tam ingenij nofiri,quàm veritatis perieulum.~od fi de
inde interrog:tre lubet,re{pédere tibi paratus {um:
fin aliter vis, te mihi prœbe, & adiuua adea,qu't in
termifimus eonn.eienda.Cum hçc aliaqi huiu{modi intu!ilfem, Prota~oras,.quid poti(simùm agerer,
haud Catis declarabat.Hîc Alcibjades ad CaIlla couer[us, 0 CaIlia, inquit, videturne tibi nunc reCl:è
Protagoras facere.quum declarare nolit, vtrum re
{pondere velit,néene? Mlhi quidé non videtur. Sed
iam vel di{putet,veI di{pmare no11e le dicat, vt hxc
oe eo {ciamus.Socrares autem eum alio quouis di{{erat,vel alius quicunq; vult,eum alio quop!a. Hic
Prot:lgoras, vt virus efi mihi, verecu dia motus pro
pter Alcibiadis orationé,Calli:Eq;, & :lliorum pr:E
fcntium prcces, vix tandem ad difIèrendl1mddèédir,iu[sitq; Socratem ip[um interrogare, {e re[pon
oere po11ieitus.o Protagora,inquam,ne me tecllm
ob aliud difIèrere pures, quàm quia qux pa{sim du
bito,di{cufIà vdim.Arbitror enim haud ab re illud
lliad.". ab Homero diétum fuilfe. Siduo fimul eoëant,aliter altero magis wtellexerit. Expeditiores nanque
{umus cunCl:j:ld quodlibet opus, verbû, & {enlilm
inuefiigandllm.Solus autem fi quis quippiam eogi
tct, mox pa[sim circllniens qU:Erit qUlcum comunicet,&?t quo céfirmetur tanti{per dum inueniat.
~amobré ip{e nunc tccum libentius, quàm cum
alio q uouis di{puro,exifiimas te optime omnium
dijudicaturum, & de aUjs omnibus, qua: ad probi
vi ri iudicium fpeaant, & de hi5 maxJmè, qux ip[e
qU:Erebam, videlicct de virtutc. nam quem mcli us,
quàm te idf.1éturllm {perem?qui non modo ip{e te
pr o bl1l11 cxifiimas: vt nonnlllli alij probi ql1ldem
ipfi [unt,fed alios tales effü:cre nequcunt. Tu auté
non modo virtutc pr:Editus cs vcrllmetiam cxtcros homines cadcm tc ornaturllm polliceris. A tq;
adeo tuo ingenio confidis, vt q uam c:Eteri omnes
di[simulent artem,tu cam [ol~ls pron.reare,tcq; p.l:'
lam, per omnem Gra:ciam, quali publico quodam
11'
'
prœconio [ophifiam nominans, cl ec1;lres doétrinx .
virtlltisq~e magifirum,& primus mercedem arÏ:i-
ficij ifiius expo{cas. ~id igirur ohfiat, quin ip[e
prœ cxteris ad harum rerum di[putatlOnem fit~d.,.
hibendl1s interrogandusqlle,& quin fint tecun;t 9mnia communieanda?N ihil penitus obfiat.Atqui
& ip[e nunc i11a de qui bus primo interrogaui, Cllpio rurhls partlm abs te mihi in mentem reduci,
partim eommuni iudieio di{cuti.Erat autem talis,
vç arbitror,quxfiio:vtrum G1pientia,temperantia,
fortitudo,iufiiria~G1nétitas,q llinque nomina eiu{dem rei fint,an vnicllique horum nOO1inü pro pria
quœdam efIèntia {ubfit, & res qu:edam vim propriam habens,adeo vt non fit alterum qllale eH: alte
rllm.Dixifii tune nequaqllam vnius reieIre hxc no
mina, {ed fingula nomina rebus fingulis adhiberi.
~inetiam partes omnes has efIè virtutisrhaud[anè perinde, vt ami partes inter le totiusque co,f imi
les,{ed vt vultus partes inuicem totiusq; difsimiles
prapria di[creras vi.& hax fi nunc delluo ita,vt [upd. conf1rmas,dic.Sin aliter modo [entis,omnia lu
cidè difiingue. Equidem nihil implltabo, fi aliter
nunc dicas.N eque <;nim miror,fi i11a tunc Soeratis
tentandi gratia dixifii.p R o.Hœc omnia partes vir
tmis elfe dico,ex quibus q\latuor f.1tis inuieem eofimiles (unt.FortitudQ autem longè ab alijs differt:
~od autem vere loquar,hunc in mOQu111cogno[ees.Reperies nonu11os homines iniufhfsimos.pro
phani[simos, intemp<;l"lti{simos), imperi~i[simos,
qui tamen e:Eteris fortitudine prxfian'ç.s o. A tç~n
de, amabo, eonfiderandu{l1, efi quod dieis. Vtrum
fortes"audentesvoeas,a,n alios quofdaQ1~p R o.Imo
etiam, ~d ca prxci pites, à q uibllS, plurimi d~t;cHen
tur.s 0 c.Age itaqlle,virtutem honefillm quiddam
& pulchrum a{fcris, eamqlle vt Plllchrum al~~uid
doces? P R o.Pulche~rimllm equidem,nifi forte infanio.s 0 c. Vtrum hllius 9;uiddam turpe efi, qlljddam pulchrum~an pulchru totllm?l' ROT. Totum
quàm maximè elfe'; potefi pulchru m. soc R.Sdsne
qui audaéter in puteos [e I,llergal1t?p R o.Imô verô.
Vl"inatores enim.s 0 c.Vtrum ob id, quod{eiüt, an
ob aliud?p 0 R.~od (ciunt.s,O. ~inam ho~nilJü
ex equis forti{sime pllgnare illldent ~ eq uitésne, an
eq uefiris indufiriœ rudes?p ROT. Equltes. SOC R.
~inam peltis illldader pugnat? Peltadne,~n alij?
PRO T. lfii quidem, & in cxteris omnibus, fi ifiud
quxris, alldaeiores [unt, qui [ciunt) quam, qui nefeiunt:ijdemqi homines pofiq~tàm didicerunt,:ludent q lIieq; vehemétius,qu.lm eum ignorabat. s o.
VidiHlne vnguam aliqu.os horum 19naros omnili,
fed cos dTG ad hxc omnia tamen audentes? l' ROT.
Vidi equidem & audaces maxime:. SOC R A. N unquid audaces ifii fortes (unt? PRO T. Turpe, q~id_
dam elfet forritudo. quanquidem audaces l~I furioli [unt.s 0 CR.An non clicis fortes audaces Ip{OS
elfe? PRO T .Dixi equidem,&: dico.s ,0 ~ R; N 6nne
lih qui fic audent, fortes qtlldem mInImC, ~ed fllrentes apparent? Et [u pr:trur{us [.1pIentl[slmi illi
audcmiislmi nobis apparllcrunt,& quia alldenti{fimi ideo & fortifsiml,atque it.\ {ecundl1tn hanc ra.
tion~m [.1pientia i pf.1 fortitudo e{Ièt? Po R T.Haud
GltJS recordans,ô S ~erateslq ux dixi [u pri,tl bi q lie
re{pondl. E q Uldem Interrogatlls abs tc, nr\.l 111 fortes vin audentes fint,nécnc, con[cnfi. Vtrllm vçro
& audentes fom:s eflènt, non q uxlluifii. ~od fi
tune interrogafIes,rc{pondlfIèm, vriq; non omnes:
quod vero fortes alldétes non fint, à mc concefIi.pl1
p
nUl11.1uam
�1'7 0 :
Ljber.decimusfeprimus.
nunquam monftralfes,neque enim reétè concefsi[fem.Proinde [cientes hOf!1ines, ofiendis ignoranti
bus,& [eipfis,& cœteris audaciores elfe, & idcirco
ideme{fe [apienti1,& fortitudinem arbitrari. ~~
ratione progreaus, robur & f.'lpientiam idem ea e
arbitrari queas. Nam fi à me fimiliter in hunc modum quadilfes, vtrum robufii homines potentes,
fint,aiT"eruilfem vtiq;.Déinde vtrum palçfirç periti
ad'certandum potentiores fint, quàm imperiti, &
jpfi pofiquàm. didicerunt [e ipfis dum ign~ra.ba~t~
iterum admillem. Hœc me confitente hCUlflet tlbl
eodem paéto conijcere,per conce[sionem'meam [a
pientiam robur e!fe. Ego autem n.u[quâ in prœfentia potentes homines robllfios eae confiteor. Ro·
bufios umen potetes elIè autumo. Et idem elfe'ro~,
bur,& potentiam arbitro.N am & à [cientia, & ab
in[ania, & ab ira poteft potentia prouenire. robur
:lutem ~ natura dunta.xat,& debita corporum nU-r'
tritione venit., Similiter & in ilIis nequaquam idé
elIè cen[endum, fortitudinem & audaciam. ~a
propter contingit, fortes quidem audentes e!fe, at
vero non omnes audentes fortes [unt. Audaci3.e-,
bim ab artehominibus,ab ira,ab infania datur ,qué
admodum de potentia d,iximus:fort~tlld~ autem à
natura, debitaq; educatlOne prouemt anJ~orum.
$ 0 C R. Diclsne, ô Protagora, alios homines b'ene,
male alios viuere~p R o.Dico equidem.s 0 C~ N unquid bene viuere homo tibi videtur, fi cum mole~
fha doloréque viuat? PRO 'l'.Minimè. s 0 c.Sinautem v[que ad vitœ finem iucundè quis vixerit, behe vixiIfe dicendus? PRO T. Certè. soc. Ergo iu.,.
cunde viuere bonum, molefie malum. PRO T. Si
m'odo honefiis peleétetur. soc . N unquid ip[e Pro
tagora, quemadmodum alij multi, iucunda quœdam mala vocas, trifiia vero bona ? PRO T. •V0Fo.
li 0 c. Vtrum quatenus'iticunda hInt, eatenus non
funt bona,& non fi quid ~~ illis prouenit aliud,rur
fus que trifiia eodem modo? PRO T. Sic.s 0 c. N on
eJ!: eo quod trHHa mala? PRO T. Ignoro Socrate s,
vtrum ita fimpliciter, vt interrogas, refpondere me
deceat, iucunda omnia bona elfe, trifua mata. Sed
tutius tnihi fore videtur non [olum ad prœfentem
quœfiionem, verumetiam açl Olnnem vitre mare rationem, vt refpondeam elfe iucunda quredam non
bona, & trifija qua:dam non mala: efTc rur[us &
neutra,qua: neqi bon~ fint,neql1e, mala.~ ~ c: N lIm
iucuda vocas ea,quç ve! voluptam paruclplafunt,
vel effjciunt VOlupültem? P R o.pror(us ,s 0 c.~œ
ro igiwr hoc,vtrum ex co quod iucundfl {unt;non
bona fin~. Vtrum videlicet ipCt volllpt~s fit n?~ b?
num.p ROT. ~emadmodum ip[e vblque dlC1S, 0
Socrates, hoc inquam, conGderemlls ,: B; fi ad r~m
conducere ca confideratio videatur, Idemqllc lUcundllm,& bonun1 appareat,concedamlfS: lin minlls,tum ad di[ceptandllm pergam~ls. soc. Vtr~m
igitur ip[e difplltationis dux efTe VIS? an me prame
illbes~p R o.Aequu!TI eft te elfe ducem. Tunanque
cœpifti.s 0 c. Hoc modo forfitan qllod qllreri1Jl.US,
patefiet : qllem.ldmodum fi qJ.lis ad homlOis vel 6nitatem,vel alium corporis habirum,opuslle çontideranda, vultus eius, & manus cxtrcmas contemplatllS dicat,age iam,peétlls mihi dorfumq; nnda l
vt c1arius infpiciam.Sic ego nunc quidem,idemilIlld ad hanc di fpmationem reqlliro. N am cum tua
erga bonum voluptatemq; [cntétiam,è ver bis tuis
cognorim, tale aliquid mlhi cxpcdit dicere. Age
Protagoral & in hoc tuam ll)étem aperias, quid d~
[cientia {entis?nunquid idé tibi qu04 alijs,an aliud
placet? Nam de fcientia plurimi f.tnè fic illdicant,.
vt neq; robu1tum qlliddam Gt, nec ducat, necetiâ
dominetur. N eq; enim de ipf..'l velm de duce princi
péueJufpicantur.Sed cum per{repc non defit homi
ni fcientia,not'l ipfam tamen, fed aliud quiddam vt
vel iram, v,el voluptatem, vel dolorern, vel amorem,
ve\ formidinem domina!i putant. ,Atque de [cien-.
tiafic cogitant,ql1afi de mancipio quoda ab omnibus>llijs vndiJqü.C rraéto. N unqllid & tu idem [entis?-an poti~ls pra:clarum quiddam fcienriam, & in
1~6mi~e princi pé arbitraris, ita vt fi quis bona mala~e dl[cernat,nunquam ab aHa re induci queat, vt
ahud quàm quod fcientÎ;1 iulIèrit, fufcipiat agendum;,{e~ p,rudentiam vnam ütis eaè idoneam,quœ
homlO1 fit pl'œfio?p R o. Vi de tu r mihi quod dicis,ô
S~1:rate~: ~ am fi, cui9ua';l hominum tur..pe dl negaref:'lplcttam fClenWUllql omnium rerum bum~
narum elfe potentifsimum, mibi certè turpifsil11ü ••
so ,c. 'Pta:c~are nimium verequ.e loqueris.[ed enirn
nofti multos mihi,&tibi non credere? Aiunt porrô.
plerofqi boni con{cios,cùm bona agere liq:at; age-.
ré bona nolle,[ed alia .Et qJJo[cunq; rogaui quœni
huius rei cauf., Gt,re[pondent, vel voluptate, ve1 do
l.ore, vel aliqJJo ;t!io eorum,qux fuprà retulil11us,[u
p,eratos,b~c ag,ere. PRO. Ali~ qlJoq; mulrafunt, 'ô
Spcrates,Jn qtubus homines errant.s 0 c. Age itaq;
co~are meCllm hOll!inibus , perfuadere, doçerequc;
quodnilm .hoc maluGt, quo fe aiunt voluptaribus
fuperari,~ hic ob c;lufam,qua:, aognofcunt bona;
n6 [;lcere.Fo,rrafsis enim fi di"edmus,erratis,ô homines,falliminiq;,rogabut.Si qlJidern non,ô Pro..:
tagora, & Socrates, hpç voluptatis malum efi, cui
[uccumbitUl',qu6dnàeflaliud? qllod,dictis vos?ex
po.nïté. l' R 0, Q!!id 'vero nos ad rnultorllm opiniope.m attendere decer,qui s,rtclInq; cétingit, lpquun
tur.?s 0 !:.Conduéturum no bis hoc arbitror, ad jn~
ueniendû,quomodo ad cœteras virtptis partes fortitùdo [e habeat. quare fi fu per~ori paéto fiandllm
éen~s, vtvideliçet: ego pr<t!ea,quà maximè inneniri
polle quod quxrimus,arbitror,fcquere.Sin minus
ho~,& dimiti mâuis, mitro. PRO. Probè loque.ris:
perge igitur, vt cœpifii.s 0 c. Ego,fi rur[us à nobis
[~i[c~t~rentur, quid ifi~ld vos eIle dicitis, qupd nos
VIOCI a volup~;ltJbus dl,ebamus? fic equidé ilUs refpondeam. A uqite igirur, ego & Protagoras vobis
ifiud ~eclarare co nabimur. N unquid enim ô homi
nes ahll~ hic ~eri ~icetisJquàm quod [çpe cétingit,
vt homlnes clboru poculorumq;,& venereoru voluptate pelle~i 1{iétùl; ;lfci{ca t ea !ibi,etiam ti mal:l
cae cogno[cat? A!fcntirétur iIli.At nos ita iIIos interrogare.mus.Mala vero iI1a cur dicitis? Vtrü quia
~o~l~p;ate ha~ p,rœ[ente~ prxbcnt,& fuauitarc deltmut. An ql~la ln,polleru mprbos,inopjam,~ aliiJ.
~u~tage~erJS hUlL~s,adducunt?Anetiâ qllélnquam
ml11Lta1e ln pofieru Inferunt, tantu quia ddeébnt,
mal~ ful1t,qIJod homo gal1d~re di[cat? Plltam4snç
eos!o Protagor~, aliter refpon[llros, nem pe, q uàpt
quod non propter pra:[cnté voluptaté mala[unt,
[cd propter morbos,& alia quœ [equuntur?p ROT.
Sic vlllgus arbitror re[pôfurum.s 0 c. N bnllç dum
lnorbos addllcunt? d~lores infcrul1t ? dum cg~aa..
cern, dolorcm? AlIcpurentur, vt arbitror. PRO 1'.
]mo certè.s 0 c R. . H~c ergo,ô viri,non ob aliud, v~
ego, & ~rotagora~ arbitramur, mala vobis ,app~rent, quam quod 10 dolorcs dcfinunt cœterisqPÇ
roluft~tib~s priuanr~CQnfitçrcnt~r.l: ROT. Pro;culdubio.
!I
•
�Protagoras,Vel, fophifta!.
culdubio.s 0 c.Si eontràrur[us interrogaremus,ô
viri,trifiia elfe bona fatemini,n6nne eiu[modi q u~
dam dicitis?ceu exercÏtationes corporum,labores
militix,mediconi curationes,qux vel [eG;lndofiut,
vel vrendo, ',leI pharmaeis, vel inedia, bona dieitis,
quod hetc bona quidé [unt,[ed molefia?Co[entiret.
p R. o.E t hoc.s 0 c . Vtrum ha!c ex eo bon;t vocatis,
quod prxfentibus dolonbus cruciatib.1sq; conficillnt? An ob id potius,quàd in pofieru exhis fanit..1s,& bona corporis habitudo,patrict falus,potentix diuitja!q; [equuntur? Ob id ipfum dicerent, vt
exifiimo.p R o.Ego qlloqi id iudico.s 0 c.An ob .1liud hxc bona funt,quàm quàd in voluptates definllnt,& molefiias ptllunt? Ali umne finé afsignare
potefiis,ad qué refpiciétes hœe bona vocetis,quàm
voll1ptates atque dolores? Non poLfllmus, vt arbitror'~re[ponderent . p R. o.Sie eqllidé puto.s 0 ç. An
non voluptatem, vt bonu fequimini, doloré, vt ma
lum fllgitis?Coneederent .p R o.Profeéto.s 0 c. Ergo id malum exifiimatis,dolorem feihcet,oo"nu vo
luptatem, qllandoqllidé & ipfam obleétationem~ .
tune C'mè malamdieitis etfe,quando maioribus vo
luptatiblls priuat,qllàm atficiat:vel quando vehementi ores dolores infert ilIis:quas prrebet volupta
tibus:~onia fi ob aliud ipfam deleétationem nia
lam appellaretis, vtputa finé aliu refpicientes, polfe
tis nobis quoq; mofirare. Sed neqllaqu~ poteritis.
PRO. N cq; mi,hi poire vidétur.s 0 c.Similiter q uoque dolorem ip[lIm,tune duntaxat bonum dieitis,
quum maiores fugat dolores, qllàm infert,aut voluptates moleihjs vehementiores indueit.quandoquidé fi ad alium finem refpidéntes,dolorem bonu
iudicaretis,eum poLfetis vbique ofiendere,fed non
poteritis.p R o. Vera narras, Ô Socrates. soc. Si me
quoq; vici[sim rogetis,ô viri: quamobrem vbiql1e
multa de hoc loquar, ignofcite mihi , protinus refpondere.Primo nanq; haud facile dem6firari hoc
poteit, quid fit quod dicitis, à voluptate {uperari.
Déinde quia demonfirationes in hoc omnes funt.
Et nunc etiam fi quid vrget,quod exponere velitis,
Iicet fi quo modo habeth aliud q uod bo~~ di.cati~,
quim voluptatem, & quod marum,qua~~~lorc.
An fufficit vobis vitam lUeunde abfq; tnfilua ducere?O!:!.àd fi fufficit,neq; dicere potefiis aliud bo .
num, vel malum, quod non ad hxe tendat, audite
quod feq uitur. Aio cquidé his ita fe babenti bus,ridiculum elfe vefirum ilIum fermoné, quo dicitis,
quèd homo mala,mala elfe fciés,oihllominus agat
mala, eum pofsit noo agere, voluptaqbus fcïlicét
traétus, viétusq;.lté eum dicltis ho miné bom con
[dü agere bene nolle prx[enti voluptate deuinétu.
R idleula. inq ua hxc elIè patebit,01h multis vti nominibus volemus, iueundo, tnfil , bono ac malo.
pofiquàm enim duo hœc in vniuerfum etfl! cofiat,
duobus tantum nominibus vocemus.primü quidé
boni ae mali, pofiea iueundi ac tri!tis. His pofitis
itadieamlls,Efi homo qui malaeilc mala nOul.t ,illaqi facit nihilominus.Si quis autem quxrat quam
obrem,quia: victus efi,refpodemus.A quo?inquiet
ille.nobis autçm non liq:bit vltcrius à voluptatevi
é.tum dicere.Aliud enim nomé yoll-lptatis loco fu.
fcepit,bonpm.Illi ergo refpondeaIDus,ae dieamus,
quia viétus. Aquo? inquif!t. Pl!r Iouem à beno,refpondebimus.lbi fi iIle, qui nO$ jnterroI?at eontumeliofus forte: vir fit,ridebit certè,diçetque abliudum eLfc diétum. Si fac~t cnim quis mal;l, elfe mala
fciens,cum non oporteat facere, viétus bonis,bona
17 1
, h:r:c dignane funt, vt mab vineant,an indigna? Indi
. gna dicemus,neq; enim erra{fet ille,quem dicimus
voluptatibus fuperatum.Ad h~e ilIe,~amobrem
bona ca indigna [unt, vt maJa vincant, vel mala, Vt
bono? nunquid ob aliud, quàm quia hxc maiora
{unt,iIIa minora? vel pIura ha:c,illa pauriora? N Qn,
habebimus certè eau.l1m aliam.Addet ille,Confbt
igitur,q uod [u perari efi,Ioco minorum bonorum
maiora mala [ufcipere.Hçc ita{e habeit.Mutemu~
nomina,accipiamusqi in eadé re iucundum ae trifre.Hoc paao.Hominem agere prius diximus ma..,.
Ja,dieamus nue trifiia,cum {ciat elfe trifiiavolupta
tibus [uperatu,talibus fcilitct, vt viétoria fint indi-,
gna!. ~a! verà alia ~nefi ad dolorem indignitas vo
luptati,qllàm exceilus inter {e atque defeétus ? hoc.
eft,eum inter fe maiores minorésue fiunt, pl ures item,& paueiores, vehementiorésq;,& remi[siores.
Si quis autem dixerit :At multu differt,ô Socrates,.
voluptas pra![ens àfutura voluptate atq; molefiia:
dicam equidem,l1um alio quopia,quàm voluptate
atque molefiia?haud enim alio potcfr. Sed perinde
efi ae fi vir qui{piam ponderandi gnarus col1eétis
hine voluptarij s,ifl:hinc trifiibus, tam qua: propè,
quàm 'lux procui {unt trutina exquirat~ dicatque '
vtra pIura fint.Si enimvoluptana,eum voluptarijs
libres,maiora femper,& pIura funt eligtmda;finautem trifiibus trifiia c'omparcs,pauciora,miooraq;:
fin iucunda eum trifiibus, & trifiia quidem ~ volu
ptarijs fUp'erétur,fiue propinqua ù-remotis,fiue remota à propinquis,ratio illa efi eligéda in qua hxc
in[unt:quod fi iucunda à trifbbus lùperentur, minirne.anahter fe res habet, ô viri? fcio equidé nihiI
atferre eos aliud poLfe.p R o.ldé &ipfe arbitror.so.
Pofiqui vero ita {e id habet,illos hune in modu interràgabo.Apparent oculis veftrjs exdé moles çominus maiores,minore~ eminus? A tfirmabllnt p!lto. Et eralfa, & multa fimilitcr ?& xqllales voces
prope quidem maiores, longe vero minores?Con_
{entient.Si in hoc bene agere,& Felicitas nofira con
fifieret~ hoc efi in magOls molibus fabncandis,aeci
pie~d~sq;, ~aruis amet;n reijciédis, qUa!nam nobjs
poufSIma VItœ [al us cilet? num ars dimetiendi? aut
optice potius,quanta res appareat ofiendenstlmo
hxe nos deei peret,& errore eonfundens fçp~ çogeret eadem aliàs aliter iudicare, atq; adfdfcére, & in
magnorü paruorumq; electionjbus [çpil-lsconfiliu
mutare. Dirnetiendi vero facultas apparés lwc abrogaret refellerétq;, veritatem~l1e ~pçriens animo
qUletem daret veritate nixo,atq; itavIta~ feruaret.
Con{entiréntne homines ad ha:e,an non, menforia
fcilicet arte nos feruari?P R o.Hae ipf.1. soc. ~id
porro?fi in ipfa paris im parisue eleéti~ne ~1~US vit~
confiiterer,quando quod plus efr,reétc e~lgl oporteret,&q uando q uod minus,ir[um ad fel p{um, vel
aliud fortè ad :t:liud,!iue propè, (eu pro cul fit, q uid
potifsimùm nofiri vitam [eruar~t? n6nnç [cientia?
Et metiendi quidé, quum exeefI.us atqj defçÇèl}s ea
ars fit. Cum vero pilris,& i,? p~ps ~apeçla ra~io fic,
non alia, quàm numcrandJ {cJenua. Conçedçrent
nobis hrec l~om~nes?a~ ~on? PRO. Abf~uç ço~tr.o
uerfia.s 0 c.Aglte,o vlfl.Poftqpàrn verp falme VItre cereum eft i~ reÇt;l vol.uptat~s dolorisq; e1çétione eonfifiere, Id eft pluns &. paucioris, maioris &
minoris,propinquioris & remotjoris delcétll, n6n
ne dimeti~n~i facultas primo exceilus, defeétusq;,
xquahtatls Itemmutua! confideratrü, efi? P 1\ 0 T.
N eeeilè. SOC R. ~oniam vero metiendi facultas
.
p ij
eft,
�17 2
'Liber decimusfeprimus.
cfr,ncce!fe efi,vt lrs,& [dentia fit.Il li. O. Amittent.
soc R.~a; vero potifsimum ha>~ [eientia fit,aliàs
confiderabimus.Sufficit eni~ nunc fcientiam elfe,
quod adeam demoni1rationem fpeéhlt, quam ego
& Protagor.as vefir~ eramus qu~{tioni daturi.H~c
autem,fi recordamini,erat q uorfiio. Nos q uidé cofenfimus,nihil feientia potentius elfe: imo femper
vbicunq; adefi,voluptati,cunlbs~t1e ca;teris do?:i
nari.At vos obiecifiis voluptate~',forpe ~tiam fCle",
f;i dominari.~od Gum vobis nequaq ua daremus,
fiatim ~tà roga(hs : Si hoc, ô Prougora, ~ Socrates,non t;~ à 'vo1uptatibus fuperari, fed aliud ql1iddam,dec1arate q uid fit. Hic fi ilico refpondillemus
infcitiam elfe, protinus nos rifillètis. Nunc autem
fi nos deridetis,etjam vos ipfos deridebiti~, Jpu epim vos paulq ;lntè confefsi efiis, defeétu [cientia:
~berrare illos,~~Ji in voluptatem,& doloré eb5Honedelinquunt.ea vero bona[unt,& mala. Neq; pefeélu fciential tantum düdfiis, fed addidifiis etiam,
defe4u feili~et fdentia; rnetiendi. Aétio autem erram,§C quarn fciétia non regit, vt ~ vos non lat.et,.
ab infcitia pr.oucnit.quapropter quod dici folet, à
IL -v9illftat! VOlllptiltibps fuperarÏ"extrcma inÜ:itiaefi.Cuiusve
bus(up.er~n 1u~ !Xiorbi Prot~goras hic,& Prodicus~ & Hippias
extre,Ola Infc
fi
V
. l' d
'd
f'~t.i.l .dt.
medic~s e pro ~en~ur .. ~s aute~ qUIa a lU . qUI
dam elle hoc,quam Infclua pp-taus, ncqj vos Ipfos,
R~que filios ,::efiros h~fce f9p"hi~is rerum i!la:ü do
~oribus ,urados duus,quail Vlftus docen no poc..
fit : aE eum pecunijs inuigilc~is, nec his pr;rcçptoribus atfertis,p.riuatim publicéq; delinquitis. Horc
planè vulgo refpon~ill~mus. Nunc autemvos etiâ,
ô Prodice atque Hlppla, vnà eum Protagorahoc
percontor, communis enim hic fermo vobis dio,
verane vobi5 Ioqui videar,anfalfa?Yere admodum
diéta elfe,vifum efi omnibvs. Concçqitis igitllr,in..
qU'lm, quod iucundum efi, elfe bonum, quod triite, malum. Difiinébonem vero illam nominum,
quam Prodicus hic inijcere folet, reijcio, çiusquc;
reqUlro iudicium. Siue enim volu ptarium,fiue aeleébbile,fiue Ixtum, fiue quomodocllnque tiidem
nommes,optime Prodicelhoc fllipj punç quod vo
10 refpondcas. Subridens Prodicu$ alfenfus efi, lX
alij pariter confcnferullt. Tum ego, ~id ad hoç,
p viri.aétiones omnes, qua; ad iucundç: & fine mo ..
lefiia ,viuendllm pertinent, nonne hOllefia: & vtiles?honefiumque or~l~Jbonum & vtile?Annuerüt.
Si ergo iUcupqUq1, in'l;uam, ~onum e~, ntmo vel
fciens, vel e)Çifiimans aha mehoraelfe hlS qua: feçlt,
potéfi%deinde hxç a$it,cü mehora p~fSl.t. ~od
vero dicirur ab affct"bombus fuperan, mhtl efi a.~I'. •• liud auàm jnfçjtiil: Oc quod affecbbus dominari,
., ,~çJtu.
, ~
.b
() " 'd
'
nihil <;l uàm [.tpienti:l,Placuit om.nl..us. ~l vcr~
infcitlam,nonnc tale q uiddam d1çlt1S.l q lIad?~ qUIS
falfa opinionc decipitur circa rcs plunml faCIC;qas?
Hoc quoque dcderlJnt.Nçmov~rà.lubens ad mala
de[cendit, ve1 ad illaqu!ll mala eXlfilmat:N eq; hoc~
vt videtur natura! hominis il1dt, vt ad ca qua; ceno:
fet mala, bonorum loco declinare vclit. Et eum è
duo bus malis altcrum eligere cogitur, n~lll~ qu.o d
pelUs eligu, dum licet quod cfi mjn~s ~mal~m elJgt:
r e.Ha:e omnia cunétis nobis rat;t habcda vlfa funt,
~ld,inqu:lln, tim~rem ac terrorem vocatis?~ li.,
qUld quod ego erga te dico PrOdlCe? Expeétauonem porro quandam mali,fiue timorepl, tiue terro
rem i pfi vocatis,ego dico. Y ifum efi Protagora;, ar
que Hippia: timorem ac terrorem hoc cllè: Prodi...
·0 autem timorcm ~uid~m efIç hoc)terrorem ver~
minimè.Nibil id refert,înqui,b Prodice,(ed iftud,
num veu fint fuperiùs dil'b. ~isl1am igitur mol"
talium a4 illa pmhci[ci volet, qua; metuit, dum li.
cebit ad ~a qua: minime timet ? An fieri nequit, fecundum C!:t qua; iam concdsimus? nam q~ ~~lis
metuit, eonfiitit quod malaelfe putat, qucdque
nullus [ponte ad illa de[cendat, capi;ltue qua: mata
eredat.Hœc quoque omnibus pla<luerunt. His it:l
pofitis,ô Prodice, jnquam, & Hippia, qUa! pr~m.ti
re[pondit Protagoras iam nunc defcendat.imO ve:
non quœ primum omnino. Dixit enim, è quinque virtutis partibus nullam ea~ alteram al te ri fimilem, Ced yim vnamquanque priuatam habere.
~ eq; hoc vrgeo nunc,fed qllod fequitur. Sic cnim
ln [equentibus, inquit, quatuor virtutis partes fa.
tis inuicem propinquas ellè, vnam vero il1a~um,
fortitudiné fcilicet,â reliquis longè differre. Q!!od
inde conijci polfe dicebat, quod pIcrique inueni-.
rentur forti[simi viFi, qui tamen prophanifsimi,.
inillfiifsimi,intcm pcrcatifsimi,&infi pientifsimi cf.
fent,cx quo patere volebat fortitudinem ab omni.
bus alijs virtutis partibus plurimum djfferre. Cu~'
ius ego l'efpopfum fiatim vehementer fum ~dmi..
utus, multoque etiOlm magis pofiquàm vobifcum
ha;c traltaui. ~;lre ab illo fcifcltatus, vtrum for..
tes audaces voearet.Ille vero pr~cipites infuper addidit. Reeordaris, Protagora, ha;c te refpon<lilfe?
POli. 'F .Recordor.s 0 c.Dic obCecro,nobis ad quid
prxci piles homines fortes nuncu pas? A n ad ea,qu~
timidi aggredülntur? PRO T. Non. soc Rf Ergo
adalia iPR 0 T. Nempe. SOC R.Vtrum timidiaudenda aggtredJuntul"? metuenda fortes? PRO T ,Ita.
fertur,ô Socrates. SOC R.Vcranarras. Vetumpon
hoc requito, imo vero tu ad quid pnrcipites fortes
appell~s?nùm ad m41a,cum efIè 1l)ala fciant, perni",
ciofaquc, aq ad j!a potim qU,a: talia non [unt? Pli.. 0,
Impofsibile hoc dTe abs te fuperioribus ratioqi...
bus efi oficn[um.s 0 c R.Et in hoc quoque vere 10queris . ~amobrem fi hoc reétè eft demonfiratii,
ea qua; mafa perniciof.aque iudicat, aggredi~ur nemo, quandoquidem confiitit infcitiam ell~ quod
dicitut ab aff.eçHbus fupel·ari. PRO T . Plane:. SOC,
Enimuer-o ea vnufquifque aggrediuntur, quor au ...
dent, tam timidi, q uàm forte~. A tque hac ratione
c:adem & timidi,& fortes aggrediuntur. PO R.Imo
contraria omnino fupt, Ô Sacrates, ca ad qua; fortes & timidi contendunt. N am ad bcllum quidçm
ire pi volunt,ilIi vero nolunt. Ii 0 c.Ire honefi umne,an turpe? PRO T .Honeftum.s 0 c . Nonne fi ha
nefium,etiam bonum eaè fuprà confcnfimus? 0mnes ~njm aébones honçfias ~ pulchras,etiam bo
nas eae conuenit.p 11.. o. Vera loquctis,~ llllhi quidemfemper ira vidctur.s 0 c. Probè. Verumquos.,.
nam dicis in prrolium ire nolle, CUlU itcr id pulchrii
bon4 m quc fit? l' li. 0 'P. Timidos. soc R.N onne fi
pulchrlliu & bonllm,ctiam cfi iucundum? Il li. 0 T,
~onceaùm efi.s 0 CR,N unqllidfcientes,timidi ad
ld'94.od pulchrum, melius, & lUcundius dl, pro11ClfCl nOlllnt ? P 11.. 0 T t A~ vero fi hoc admittimus.
quod fupcriùs conucniebat, pcrucrtemus. soc R.
~id porto? Vir fortis, nonne ad id quod pulchrum,melius,iucundiusquc efi,tendit? PRO, NI!celfe efi confiteri. SOC. OlI~nino igitur fones vi ri,
neque turpiter metuunt,ijquando metuunt,ncquc
turpitcr apdenc.l) li. 0 T. !taefi. s 0 c.$i non turpiter,honefiè & pulchrè.p 11.. 0 T. Certè. S 0 c.Sin ho.
nefie, .ctiam b~J1e, PR~ T. Vtiql!c, s p ç R, Nonne:
C.çtimidf
ra
�,
Protagoras,Vel,fophiftx.
&timidi & feroees & furiofi cotrà,turpiter audét,
& metuunt turpiter?p ROT. EU iftud.s 0 c. Aliam
vero 0 b cau{ctm turpiter& male audét,nifi eb jgno
rantiam & in{citi:i?p R 0 T.Ob hanc ipram. soc R.
~id hoe,quo ipfi timidi {unt, timiditatémne~ an
f6rtitndinem voeas?p ROT . Timiditatem.s 0 c. Ti
midi autem nonne propter metuendorum in{citiâ
apparuerunt? PRO. Sanè. s 0 ('. Propter hancergo
in{citiam timidi {unt?p R o.Nempe.s 0 c. Illud au~em quo timidi {unt,timiditaté e{[e alferlllfti.,)."RO.
Alferui .s 0 c. Nonne igitur metuendorum & non
metuendorum in{citia,timiditas erit?p ROT .Erit.
s 0 c.Enimuero contr:lrÏa eft fortitudo timiditati.
P R b.Abfq; dubio.~ 0 c. An non f.'lpientia ,Îr;e~uen
dorum & non metuendorum eorundem infcitia:
contraria eft?p R' 0 T . Pror{us.s 0 c.Horum vero in'
feitia timiditas. P R o .Et maximè quidem. S0 c.S:lEienria igitur metuendorum & non metnédorum, ,
fortitudo eft;eorundem infcitia: contraria exiftés.
Haud vlteriùs annuit Protagoras, fed filuit . Tum
ego:~id taces Protagora?cur no aut annuis, aut
renuis? 1pre rem confiee~inquit . Co~cludam proti-,
nus,inq~a~n,fi vnu~ hoc duntaXa\l~terro~~ue.ro:
vtrum [lbl nunc etlam, Vt & fupra, Impentlfslml
quidi elfe videantur,qui tamé fortifsimi fint. Con
tendere peruicaciter,inquit, videris, ô Socrates, vt
ipfe refpodeam.ergo morem tibigeram. Impo{sibile dico videri,exhis qua:fupràfunt cocelfa. Non
ob aliam cau[am~inq na ,de his omnibus te percontor, quàm quàd noffe cupiam, qualia fint,qna: ad
virtutem pertinét,quldue ipfa fit virtus. Scio equi
dem hoc declarato ftatim notum fore & illud quo
de ego &tu totiam verba cofumpfimus :duinego:
quideI? virtutem doçeri pofIè neg<\ré, ~u vero.po~- ,
fe affeuerares.Atqui arbitrer noftra: ~~[put~t1011lS
exitum,fi hominis inftarvti voce polIet,den[urum
nos,& hoc paao repra:henfurum, ~~m inep~i ~:
fiis,ô Socrates,atq; Protagora. Tu q Uldem ab 1111tio dicebas,ô Socrates, doceri non polfe virtutem,
nunc repugnare t~bi ~ pfl con~e,ndis ? dum oftc~de
re vis omnia ha:c,lUfimam [clhcet, rem perantlam,
fortitudinem elfe fcientiam. ~a ratio ne maximè
virtutem doc~ri poffe conftat. Si enim aliud qu.iddam elIèt fcientia, quàm virtus, quod Pr?tagoras
primum affcrebat, plane deceri non po~e~. Nunc
aqtem fi fcicntiaeffe videatur, quod tu, 0 Socrates
inferre conaris, mirum fit, fi per doéhinam virtus
comparari non poHet. Prota~oras autem prim~
q uidem doceri virru.te~ vohllt:~llnc c~ntra ,adn~
ti videtllr, vt qUOÙlllS a11lld pOIlUS quam foenua
virtus appareat:quo patto minime omnium ~occ
retur. E q uidem,ô Protagora, vidés ha:.c omnJa [ur
fum deor [u m que grauiter pertur bari, vt in 1ucem
veniant, vehementer incumbo. Vellem autem his
inter noS decurfis, quïd virtus fit, oftenderemus,
itémql1c docer~ pofsit n,écne e-?nfi~erarc~us: nec
fxpitls noS E plmetheus Ille fic 111 dl[puuuonc falbr ql1emadmodum diftribuendo ncglcxit, vt tu
nar~abas. Promctheus enim in fabula mihi magis
quàm E pimetheus placet, cuius exc~plo vtens ~
vniuer{a: vita: mea: promethllmenus,ld dl, profpldens, hxc omnia traél:o. Ac fl tu velis, id. quod ab
initio dixi,libentifsimc de his l'ebus tecum deliberarem.Tum Protagoras, ftudiü hoc tuum,inquit,
Ô Socrates,fcrmonisqi curfum lalld<:.Ete~~m.cu~
cxrera,nHi mc fallit opinio,:\ me abhnt v1tla,~nUl
dia cerce omnium maxime abeft. Et de te qll1dem
173
apud multas rxpe iam dixi, quod omnium quoS'
conuenerim maxim~ te mirer,çqualium certè proi
{us. Addo quinetiam ni! mirl! III mihi fore, fi {apien
tixftudio clarus euadas. Ac de his aliAs qllandocnnque vo~es edilferemlls. Nunc iam hora eft, v~
me ad alia conferam.Ita,inquam, agendum eft,fi t1
hi videtur, quandoquidem & iam pridem, vt ~pxi,.
tempus erat vt abirem,vt dixi: veruntamen vt Cal, lia: honefto adole{centi morem gererem, perftiti.
His diébs atque auditis ab.iuimus.
PLA TON 1 S E VT H 1 D E M V S,
V E L,
LIT 1 G 1'0 'S V S.
./
UARSILII
~.'R G V
FlelNI
M li N T.
L A T 0 inlignis'charitate vir in Euthydemo,quéadmodum & fxpe alibi,fiudct animos ad (çria nates à vanis
P
phifrarum nugis auerçerc,oficudens eos vel vbi de rebus gra
[0
uiCsimis ag~tur,l~d~re, fpemqu.e ~udiençiu~ vbi<Jue deludere.Hos aute & ahbl ahter,& hlcHa defcriblt, curt9fos & vanos in verborû altercatione certatores,promptos ad quoduis
diétum,(eu verum,iiue falfum fit,refellendum. Primo quidem ofl:endit,quàm auarum lit ingenium fophifl:arum, cum
Euthydemus Dionyfodorusque frarer fophifix, artc;m mili,
tarem,qua 'g loriancur,parati lint mereede docere,quam nul- ,
lus vnqua vendidit.Deinde quàm ambiriofum. Quippe eum
iudicialem peritiam vnà cum militari, & vrranque vnà cum
fophifl:ica,qux léngifsime inter Ce difcrepant, iilllul profitea
tur.Tertio quàm vanuin.nempe iam fençs à re~us au verba,
à veritatis fiudio ad mend~cia feCeconferaDt. Q!larte quàm
eontemnendum. Breui enim & ad Cummam"biennio quiliber cauillatoriam han~ alfequitur faeultatem .Quimo quàm
perieulofum. Nam cui mi~um videri debet lim pliees adolefcéres fucatis fopilifiarum argutijs facile irretiri, fallisq; indeopinionib\ls fernicio1isque moribus imbui,quandoquidem &Socrates 'pfe Cenex [apiemifsimusque fiugitur eadem
cfea illaque;atus. admirabundusque ad Cophifiarum gymnalia proper;are? J\dde quod & SocratÏcus ille dçmon qui à null~ d~,cip'i p~ffe videtur,à fophifl:ieis horum nebuJonum prxfi,g'Js fingltur eere deceptus.I nterea Socrates etiam in Cenetl:ute Ccholas puerorum,& ludos mUllex, verborumque rudlm~n~a .f requentans, n?s admonet, primo quidem nequid
ad dlfelphnarum perfeétlonem vel minimum eotemnamus.
Deinde ne, vt fxpe accidir, fub rufiico quodam verecundix
rubore à difçiplinx fl:udi js ;trceamur. Tcnio vt Solonis more tamdiu diCcendum nobis eere cenfeamus,quamdiu viuendum. Proinde quod fophifl::ç Soeratjcam aduerCus eos ironiam nunquam animaduertunt, imo vero nihil tam magnifieum in eorum laudes adducitur, quin facilime eredant palimque recipiam,duo nobis declarat pra:c~pue;alterum quidem,nihil nauius his nebulonibus repenn ,poIre; alterû ve..
ro,cos ad alios fallendos impenlius ftudent, uimirum fua ipCorum fa li acia faeilime falli ..I'rxferea quèd prxfrigiatorc:s
eiufmodi vinutem quam polhcen~,:,r,neqlle frçfiant vnqua,
neque ad ipCam alicu,bi exhorta~tur.Ced a,d con{uetas ver~o_
rum cauillationes voique re.fuglU,nt, easque quall ~es fer" a~
fiudij s alijs''iuafi ludis proculdublo an,teponuh,t, rna pO~lfs~ '
mllm nobis ilgnifieat.I'rimum,eos qUI VJTtu~e lpll oman no
Cunt,eam nunquam vel ra:io,ne~ vçl exe~nplo poire docere.Se .
cundum homines verboru nlm1llm cunoCos, res bonas nunquam ve'l conCequi,~e1, atferre.~ertium,e~s_qui facilime p'l~l,
rimalollieenrur, IDUlIme OIDDlum prom,fIii feruare. Afcedit a ,ha:e quod Socr~[~s [ophifi~s au do~endam virtutcm
allieit difcipulorum dlultum plunm,o r,umq; turba tanquam
ambitiofos nimimm & auaros. Sed lbl fub perfona Criconii
admonemur, ne temere cuilibet curandum animum commitramll s .~od vero Socrates fophifl:as dum virtutem promitrunt,intenm quall deos obfeerat, aperte declarar ab ipfo
deo virrurem eIre petendam, hQminesque virtute prx<liros,
qllali diuinos habe~ldos err:e . ,I tem quàd iUos ob virrutis fiudlWD reg"bus be~t1ores ~xl!lJmat : plane fignific.lt virû virtllte prçdltum,pnmo qUldem Cuilpltus,deinde & regnum eCfe regem.Docct prxtcrea Socr~tCS in Clina curando, qU:lnta
p iij
cum
�l74
cum chuitate quantam (ur.and:c iuuentuti adhiber~ diligen
tiam debcamus. Mox vero fub infolenrifsil1lorul1l fophifta,
rum pollicit:lrionibus ~arturiul}t mortes. nafcetur rjclieulus
nlUS, Sed & notanda cft ibi hyperbolica quœdam ad vanos
homines deridendos Socratis iron'ia.D.einde incomparabilis
vaniras nebulonum pro rebus verba. & ill~ qui~em ineptif~
bllla vbique pra:ftantium. qUllmijuç exhort'ltione!ll ad fapien~iam promirl'rinr,ad pueriles ineptias relabétium. Tum
Socrates vni;rerCnm (ophiftarum gymnafium aic ludum e~e
verborum,eosque rerum naturam omuino Iate(e,atquearu1iciofas illorum telas,fola verborum expoljtione lignific:lti,o
nisque diltinél:.ione porre di{folui. Obfecrat dejnde fac.e~,fsl
ma quadam ironia fophiCtas, vt poit Iudos ad feri3 VCl1unrt
proponitque formulam quandam,ad cui us exemplar exhor..
tationemad philofophiam ab iIlis exoptet.In eiufmodi fo:mula . felicitatem primo ql,lide~l '(;Oml1luni noti'Onepl!fcnbit, bene viuere. Deinde'hoeipfum bene viuere vel in ipfa
rerum advoçul11 c6fecutione, vel in re8:o rerum ipfarum v,fu
pl'Obat conf1ftere . A~.q~ vtrinqul' per indu.él:iones concludlt.
fapientiam, cum fola & confequatur res ad votum. & vratur
reél:e,folam beatos efficere,Ibique talis in induél:ionibus ordo conCpicitur. vt fi per ungul,\s vira: partes fapjentia rum ad
votum conCequitur, euro rctte vtitur, conCequenrem in vniuerfa vita finem vitx communem fummùmque bonum (.1pienria cadem affcrat in confecutione profpera reél:6q ue vfu
confifrens. Inter argumenrandum vero pra:dara fulget fentenria fefra: Stoica: Tund.1menrum; exierna vide1i.cet & cor,.
porea elfe indifferenda potius & communia. quàm aut bo.
na,aut mala dicenda. Propriè vero bonam elfe fapientiam,.
malam vero infipienriam. Siquidem per iIlam bon a omnia"
per hanc omnia mala nobis euadunr .lde6que fapiclltiam fo,.
lam beatos faeere polfe. ~od vero in fcientia p'or.efias ad
felicitatcm cou confifrat, tria ipfa felicitatis Ilomina .t pri[cis Gra:corum autoribu$ inftituta dedarant, rcilicec Euda:monia, Eutychia, f:upragia . primum lignific:!t c.ognitioHem boni,[ecuodum conle.cutionem,tertiul1l vero vfum:qu<;'
oOlnia feienria nobis perficit, Quam boni fcienti;1111 Plato es.
hic & alibi dicit quodammodp omnem elfe virtutem,sapiéJiam quidem elfe abfoluti diuillique boni fcienriam, Pruden
Jiam vero,fcientiam bonOTum malorumque proprie ad h.ominem pertinelltium.lufiitiam quoque fcientÎanl b.onorum,
mahlrum<J,ue pro meritis diaribuendorum,Fortirudinem ail
t~m fcienuam circa bona & mala audl'ndi atque metuendi.
Temperantiam denique fcientiam cirea.bona malaqlJe Clmi...
liter aCcifcendi atque fugiendi. Memini!l'e pra: cittcris hic,
oportet, platonem & hic & Ca:pc ahbi illl1uere fapientiam
non tam humano fiudio compara ri, ql1àm purgatis menti.
hus diuinitus infundi folere. Q!Jippe cum aoimus llUic ÇOIliunél:us cor pori, ad Tes penitus:i corpore fepararas redJatur
i!1 l'ptu$,& quafi nofrua fub llimio diuinorum fplendore ca.
llgec. Quapropter S,Ocratica ad Capientiam adhortatio non
tam ad fpeculationcm pertinct,quàm ad mores.Q!übus tan,.
dem purgacus .11limus fapicnriam à Deo & fcienciam prudétiamque côfequicur. Per ha:c Socraces dum à Cophiftis exhor
ratiol1cm ad philoCophi:lm,qua: eft fapientia: ftudium ,expo~
fœrc limulat,ipfe inrerim aptif~ima CJuadam difsimulationc
.ad philofophandum mil'.1biliter adhortatu.r.VeruntamC: non
dum fophifta:exhortatio~em ,ve! pro ~eip1ts,ve\ pro alijs faltem acci pillllt, (ed per ~oltcas It~rUI~l ,Ineptl~s reu~luuntur.
Vbi apparet quam pertll1ax, vellll V1t1JS. velm nugls femper
fit ingenium, vel inique namm ve1 perperam ed,uc;1tum. I,':ter ha:cadu erte diligcnriCsimedlUinam platOlllS fcntentl~"
qua iubemur virtutis fapiellti x que conCcquelldx gra,tia perpcci non folum incommod.1 ~ iaél: u,ras ,L1~ores, & fe~ultucerp;
verumeciam ft [peTcmus ex Ipfa d~(f?luc!olle l,lOllCl meItQ~es .
denique euafuros,pcrmittere ~os l'Ir qUI h,oc Ip~UI~l l' co 1111 Ce
l'ir, excoriandos liquefaclendosqu.e .le P<lIlltUS dlllolucndos,
Vbi apparct quantum animi bonulll rebus pra:fict çorpo ..
reis/& quantum probal1di fint veteres i11i fortifsimi mal ty.
res Chriftianorum ,IIuie illud limilc;Q,!ti ~nimam amat {ua
in hoc mundo,perdet eam:,qui vero hic eam perdlderic, eandem in ztern~ vita recipiet.Proinde Soerates fophifiarulll ca
ptiuncubsconfutans. dcmonftrat control [ophi{las factlirnè
poire fopllifmata retorqueri,prxfcrtim quia cogit eQs & li~i
met repugnare.& abCurdifsima confiten. Hi$ "ais rllrfus fIwilcm fuperiori fprmulam limuHido.deciarat lIihiJ boni .14~'Itores à f.ophiilis accipere. [ophiftas~l; ipfQS veluri perditif.
lllnos ad bon~m frul:;em rcuocari non pofIè.Quoniam vero
tria ha:e nOmll1 .1 inter dirputandum, fapientiarn, fci entiam,
rrudentiaru, rx pe repetit, :lniIl13du.:r~endum eft. vbi obCeruantius loqultur fapielltiam definire diuinorum eognitio&lcm, fcientlam naturalium. prudcnriam humanorum. Vbi
vero minus obCeruantcr, f,ientia: nomine ad tria ha:e iignifi4~nd~ v~j foJcrc.Scq vbi libcrius,lingulis pari~cr l'rg 0lUI14
?US ni. ~r,.1!tere;l duo adducir artiUl\l gene(,1i e..rum fcilicor
qua: çffici~n~ PPÇril:& e.lrum qua: faél:is vtaJltur. Et quoni';{
ars qua: vtltur altenus artis opere, tum finem jlli fabrieandi
rr~[eribit,tu!n exemplar adhihet operis abfiJluelldi,non inluna vtel1tem artem faci,çn~i digJ1Îtate pr~p.onimus.Mtende
~Ie Pla,tonC'!,1 tam parui,fa~erc !ac~entem ~rtelJ1 •.tam magni
~açere vt~~fem, vt apertlCSIIpe velHo fi qUIs vel marerias oês
IJl a~rum p,ro .;trbimo poCsit conuertere,lmè,.& immortalica'
tem Ipfam Inter homines comparare,nihil libi val tanta aurt
mole~ vel imJnorulitatem ni,fi vti fciuerit profuturam. Ar.
tende },t,eful}1 con~munem h~j: oratori\: .lrtis abufum Cophifii
ca: fi,milem ,Prorfu,s, vituperari, t,.lnqua fa[ci~tionis malefic:r
fpeClem, vblque ad lllficlendos pertllbatlo11lbus anim.os ve.
He~~e conteôdcntem. Simili ~uadam ratiQue eommunem
poeil,s abu[~m ahbi det,ellatLl1:.~ed quia hicio .lrtlbus nume~
r,Il~I~ nom1l1;g dl(lleél:lç~o:s,nc ,l~Otulldfi mpre djxerim pia.
l,eél: I.cs:', IlJQ1dlaletbca mlhl L iltl 1,11 us [on.at,memini/1e <2Po..r tet 10.gIC.l~11 ay,ud i'latonem fignlficare artem regulas ti6minu~.orauollum,argumentationumque difponen't em : dia.l
kéhcam vero f:lgacem phil<.'foph;it~s illdaginem,regulisJhis,
",ten~em,ad r/Itlones retullllnueftig~das, diuinarum Jr~fèr~
t1,m ,a qUlb~s r~rulD q~Oqu~ fequenuum fuinmç rationes act-lplUntu,r: ldeogue. d l ~lrél:lcam plerunque apud Platonèni
theoIQ~I~m nob~s,hg1l1ficare. ~ominaeibidem artem regit
atque Clutlem, fClhce~ prudent~,am 4~ll)ani generis feliçitec
gubernandl.Q!lit qlll~e1U fiue In perfona pÜu;1ta liue pu plic~ fit, vçl vn;t,vell).1ult1s, a:~u~ a~ Ipfo cam éïuilis, qUànl ~e';
g,la nUllcupatur.H,ule profecto t~qua~ regina: orones fubij-'
~lt facultates,qua: ln a~:ndo facIen,doq~e verfanrur. quibui
!pfa ,da~ leg,es,ac tanqua lI~fl:nl111enpS vUtur ,& ancillis/Sup.ij
litt hmlhFer theologl~ fqent13s omnes,qua: verfapqlf in fpe
çul.lndpJad qu~m ha: Ha fe habeant, quem~dmodurri Friua- '
tx anes ad :e~laID . .~Iamobrem Socrates dum in ip/à formula r~penoH fo~m,ulç rur[us COntillUata facultatem quçrit
ad fl'lrma,t em PPtlfSlm~m cO~lduce11tem, merito d11llÎlsis~.
1.1)5 a~ rcg 13m theoIQglamqul'~onfugit.pra:Certim Ç.urll feli~ltas Hl opumo l'CTUm vfu conhft'at: lix vero reél:ifsÎmu 'tum'
l,pecu,landl,tum agel1di & fa~i~n~i vfum afferre omnib~s per
011111la ftudeane . Idem tradldlt ln Philebo. idem in vltim
Legum,idem illlipris de Republica. vbi "d generis human~ ,
fel~elçiltem, f~~u,rum guber~a~.orem in theolpgia primum.
delp,~e ln CIUIIr lnftcult d1rClphna, alferens diuinam ipCam'
bon~ ~deàm, VIX tal~dem a Colo le~itimo theoJogo percipi.'
ae mJt percepta f~em.'l~o~ polfe,q,ulcquam vel priuatim, veZ
~ubhce reél:l' agi felrc,'t~rql1e dlJpolli. QualDuis autem ira,
t,lt, S()~rates tamen hiC lIlter adplefcen~es atque fophifta$
myCtcna ha:e reueJanda non eenCet, Mos enim Soçraticus
àdolelèentes exhortatur folum,Cophift;1s folum confutat, vi.
ms dcniquc legitilllos docet. Hic ergo fub ironia atque dif-,
fimulatione eiu[qlOdi tangit lllyfteria, feque limulac ha:litare, ,& quafi i~ter fophiftas ver.cigillofos pati vertil7i)lem.
Fol'~c vero amblgere propterea {llnulat vtrum theologia ci.,.
uilis(}ue pradl:et IClicltatem, lluia lleque theoJogia: .neque
ci,uilis di~è:iplina: ~hfo~uca~ p~rfeél:iooem humana quadam
vla,fed dJUlIla pouus IllfpHatl9ne habari potre fa:pe cpnfirn.la~. Q..~apl:orter non IIIJuna ~~111anis diffifus viribus, felicl,rOjte/U,lO d!u1l1am re~e~t mUlUtiee.ntiam, inquam & theoJo
~Ia: farlenuam, & clulhs prudeouam proculdubio retulit.
1::0 de 111 que paél:o ha:c omnia nobis accipienda fUllt , vt hu ...
111"na qUldem oiftcla, m~~tes a~ ~()Ji,citaté pra:parent, pra:ci.
pue f\,l~ theo,loglCôl clulhque d~fcJphpa reaifSllne gllbema;
t~:.pel vero Irllus c1cmentifsima bonitas, fummum homi~
I1IS bonum per ha:c quali media ad ipfllm cOllueriis d~ ,
'
statuer.101 h'JClaus
r. . h
larglatur.
oncftum argumento ' ~Illque
'
.lmovl'' fi
ro cpmn.seDtap~ Inem lI~lpOnere, vçrum detinet me adhu~
necefriJfI~
quxCtl
frequens Soc ru't JS
'. lfO'
,
d fc9' ad qUld condllçat
'
ma. qua: ~UI em emf.er Socraus ùona dlfsimulat, fxpe vcro bona ftmulat fuperborum: & quantum femper Socrati da
r.oga~,t~nrum fa:pc ~upcrbls ~rrogat: ;ltque id quidem iocis
faC,etlJsq4 e fr:qllcntlbus e,JfiCIt,& lœpius vl;r" fiden}, 1,'[ in fe
qUldem de~nJl1endo .'1ud~cntes rçddat mQdeftiores : in ru.
l,crbu v~ro fupr~ fidel mqdulll extollendis • fuperbiam red.
dac oml~lbus den~endam. Profeél:o qui pr;eter modum Jaud~ntur a Socratc,ft nOIl omn~no perditi limt. Tubore confuli ,
[clpfos emendallt; !il~ v~rp,lam pel'dltifsimi. non iplj iam.
fed p~;rfent~s cprreptlonls CIUS exemplo tam ridiculam li _
p~rbl~ vanltatcm caurifsimè vitanr.Eft autem Socratiea i~
lIIa, res ,adn:'0dll~ arçificiofa, vrbana. faeeta: v~nllfia .Tu_
uus, vefltau .1dfi~p~l atur. odiumque dec1inat. dUIll & ro.
fC~lOnel1l ayre dllsJmulat , & prius libi decogar manif~fte,
q Ui1 IJ1 vçl c!am. ~~rogar~ alteri pra:heqdatur : & quod maXi111ul~l,Cft III Vltlp c~rng~ndis~ fugit l'J'laledici notam . Pcr
h~nc,vtlque ~rope h~IUS,alalogl ~neJ~ Cophiftica: cauillatio
&lU Yltupr rauoncm ln ma colhgtt C31'ttil ' l'rÎIllIlIJl quod prQ
batifSllni
�Euthy:d~mu'S,Vel,L,itjgio{ilS.
J7.5..
,w t,iC$inlifquiq; ,nug:15.eiu[modi afp~rnantUf' Secu~dii ~~od
~op~ifmata [elpîa confundunt. T.eruum 'l~od ve,l puen
iancjua I"euifsin'la biduo affequulltur. Mox a fophilla deCcen!
-dit ;la (,hetorem. Vterque énim Giuilcm vi,rÉutem falfo pro fi.
.tet4r,vt [cnbitudn Gorgia;~ faphill.a q~tgem p..h.ilofophi
[peculationem, rhetor autcm, moralem ,e!li!o[ophl difcipli, 'u4m fimulat procul.:l' v.e rq, Qfiendiç au;en.lrhetores aeque
x>ratores dum (e & philofoph9s & c1UIles umul profi~entur.
~lfe ,ad vtrunq; pror[us inuti16i. Concludit po/hemo dialoi}ùm gemina 'optin~... qi H;nteJl~ia. AI~era quidem,curan<lu~
~.lgis e{fe ve bene hnc &ll),quam ve ünc:aeque vç tllqs rellll<i}it ~ b ?~9S : potius qUJill illis relïnquas b?na , ,A It,êra vero;
'Ôltlnihb elfe phi'lo/hphandum: ~uand0'luldem phtlo[ophlJ
ipfa res'ell diuina: neque v'el ob fa![oselus proiet[ores, vel
,.Qb mendaces calumniatQres dimitteqd;uu effe poffe[sioJ;em adc;o p~eçio[am.
_ ,
. certe ap hinc tertio nondum c~rl!ebal1t. Vnum vero
110c tantun~ verçor,ne his ho(pitibus dcdecori, fim
,quéaçlmodu Conno Metiobij filio cithari1lœ1 q~~i
.ml:. e~iii nuc fidibu~ docet. Puer; igitur !=Ôd.ifc~plIÜ
,me <Juoridie ,riç:lent, & Cônü ipfilm fenu ,magifin;t
,f\Ulltl,lpa{lç. Ne ergo hoc idem aliqui.s ho[pitibus
11Î1i obi jci-a t,& illi ea x:e deteniti,.fl?e rei jcian t,alio~
, qJ1.()[d~ prreterea;ô,C rito,natu grandes, ~ç mecu il,.
J.uc di[çédi gratia p~9ficifç:ï,tur~ (urrre~bort;~~llS;~
,bic,ité qllofdi pe~[uadçt:~ çQnabo~.qllin' t~lquoq;
,adito vnà:imo etiii i1leceb{~ ipfi,s.duca!11Us tu os fi ..
,lios.etenim v&i îpe~abu~ Çtüqll .(ilioru tl19r~,COn 1
.curfum, his, qUlfi illecebrj"' ",lclduét~ Ii,bent~ns' no?
,erudiendos:accipjét. cu.N ihjl prohibçt So(a:at~~
.. -'1.'
P:
... ..
.
.
_ ' ~'R l T 0, SOC R,. A TE $, E V TH Yfi tibi videtur. Ve}'~ p.rim qUa! moni [.îpien~ia fit"
; , - DE M V S~ Dl q N YS 0 DO R VS,
.narra,y[ quid p,e rcepmri fimlts ~()gnofçii,soc'. Ft;~
'
Cl-lN:IA~, eTE,firà expettas,dum non po.lfe dici, ql;lafi no au[cu1..~
SIPPVS. '
.t<\rim fatis:imo & ~u[cllltaui diligéter & memini-,
.tibiép à principio cunéta rêferre conabor. ,E.q\,Jidé
" ..:
'd iuina q uadii forte in loco vbi lthler<E eXli!lIlf loLLI5
riii~E§:i'~
"-m' . VIS NAM ille erat ,.ô, s.ocrates,
, quicum heri in L ycreo ,difputabas?
.vbi-me~ vîdifi:i,f~deh:â,!~mq; inde difcedere cog.{ti-:
VOS' quidé turba frequens dn::un~
,bam,cu furgentl [OI1tl,llUud d~monis fignu fubito
obfi{Ht. ReIl:iti itaq\le,ac paulo poIl: ingrefsi funt,
~~~~IIl:abat. ~are hcet propius accede
EurhydenlUs Dionyfodomsq;, & cu his aIJj ,mul~;;!2~~~rem audiendi cupidus, nihil tamen
-aperte perclpe're potera.Cum rero in_pe~es erettus
ti,qui illoru mibi difcipuli vldeb~~ur. Ingrefsi au
in{piceré, mihi vi [us eft hofpes quida. eiIe,quicum, ,te,m in i pfo adoperto curfu deambulabiit. V j" ire~
'cliiIerebas. ~is iller soc. De vtro interrogas ,Cri..
,r um tertioq; fpatlii exegerant,cnm aduétauit CH~
to? Non enim vnus tantum,fed duo aderan.t. CRI.
nias ille,quë veheméter profecliIe dids, & vere 10 ..
·Tertius ad dexteram tuam fedebat is) quem dico~
queris.Eum fequebanl amici & alijprœtcrea tpllI~
·Medius autem adole[centulus ilIe' Axiochi filius,
ti,tum adolefcens quida Crefippus Pa:.aneus,inge ...
~ui mihi vifus cft f.'ltis admodu profeciiIe. Crito ..
nio bonus quiâem 8ç p\llcher, fcd iP[.î ll.lucma labuli quidem noftri ferme requalis eft. Verum
fciuior. Intuitus me ab ingre.lfll Clinias fedenl!é fouridiori q uodam corpods habitu, hIC natu granlUIn, obuiam venit, & ad dcxteri côfedit,vt & ip[a
dioris fpeciem prx fe ferre vid.etur,hQneftafanè ~n..
aiebls.Eum Diony[odorus Euthydemusq; c6fpicati,primum q uidemconfifientes inuiçem.di1Tercdole :ltque. egregia. soc. Euthydemus is.efi: quem
bant,hjncatqu~iIIinc in nos <'Jculis cOtl,!edis. Ego
q ureris,ô Crito. ~i vero :ld fini[tram mihi a1Side..
enimillos, diligen~ifsime ob[eruabii. Deinde probat,Dionyfodorus eius frater, qui ipfe quoql1e di..
pius accedentes cofederunt:Euthydemus,quidem
{putabat.c R I.~eutrü cogn~[co,ô Socrates. soc.
N oui [llnt,vt vldentur,[ophIft~.CR 1 T. ~œnam iuxta ipfum adolefcentem: Piony,[odorus autem
iuxta me ad finifiri,aHj vt cuiq; erat 10cus.H is iaihorum p:ltria ,e~? qure fapientia? soc,, ChijFunt,
tur coguwlatus fum, vtpote quos din nô vidifsé:
vt arbirror,patna:ad Thlln~s autem ml~r~rut. I.~..
linc autem fugiétes multos lam annos llÎls ln 10CIS
P,o~ hrec ad Clinia cO,nuerfus:lfti,i,nqua,ô. Clini:l,
'Ver[.întUr. De fapientia vero iIlorum quod tu ro...:
vm, Euthydemus DlOnyfodorusque non parllis
"as , ô Crito, planè [.îpienti[simi fimt.& hattenllsfunt l~ rebu_s,fed ~aximis f.1piétcs. Sciunt qllX ad
b
ignorabam equidem pcrfettos athleras elfe. Sunt
re~ mlhtare perunent, omnia q urecllnqi no11e fllcnim ad omne ccrtandi gemls inftruéti, nô q uemtu ra ftrenuum impcratorem decet, aciei ordinuq;,
ndmodum A carnani fratres athlet~ .IlH nanq; cor..
& exercitus inftruttiones. Tum etjam quo fe Plpore tantum valent, hi vero ore primum maxime
êto qllifpiam in illdlcio ab iniuria vendicet, docere poiItlnt. IlIi vero ita me 10Clltllm, contempfe_
valent,& eo genere puguœ, quo omnia fuperatur.
runt,feq;
inuicem infpicientcs vtcrqlle ri[erut. Ac
Armorum enim periti funt maxime, & armorum
E
uthydernus
quidem, haud lmplius hrec fcrio, it1 ~'
periros redder"e, Gquis mercedé det, etiam creteros
quit,
ô
Socr;ltcs,
trl~ilmlls, fed obiter. Ego verO.
}10lli.mr. Dein'de iudicialem puglla & Ipfi. tr:léhre
miratus,
prxclara,i
nq ua,fi udja veitra effe oponet;
expedireq;,& v numquenq; inftrllere poll unt,tlIm
fi
remifsiones
funt
tant~.Dicite
obrecro,lluod hoo
fcnbendis, wm perorandi caufis.Et haétenus qllivéHrum
tam
egregium
opus
eft?E
v T. Virturem,ô.
dem harumdunraxat peritierant,nunc alltem perSocrates,
nobls
per[uademus
f.1cllime
atq; optime
fette athl ctJcœfacu lt,\t1 finem impo[uerunt. ~.od
omnium
docert
à
nobis
pol!è.
soc
.
Proh
IUpiter,
chim deer.ar certiidl genus, nuper fic affecmi lu nt,
quàm
pret1o[îm
ré
pollicemini.
~a
forte
potifsi_
vr nemo illis v.îleat rcluttari, adeo çlicendo valent,
mum
lucrum
ifilld
ad
vos
peruefllt?
Equidem
ita
~romptique itl11t a'cl qUOclllis dW;um [eu verü [cu,
de
vobis,
vt
dixi,haétenus
c?g!tabam,
ncmpe
viris
taHùm, refellendum. ~apropter)ô Cnto, his me
in re militari prœ~;lntlbus), Idqi de vobis prxdica"iris tradere cogito. polltcétur enim quéllis alilun
b:uTI.
Meminl enlm CU 111 l~uc pl:~mum venifiis,hoG
~àd
breui [e eorllndell1 corn potem rcddituros. CRI .An,
folummodo
fuüfc profelIos:quod fi nuc reuer,l[ci~~àdior~~~ nO,n~e grandi or :ctas ahfterret,ô S?crates? soc R .
cnti:i
hanc
açlept~
etlis,efiotc propiti j,profeétovos
Q~beat ab. M.lnune Cnto.En enim quod me iolctur, ac dJfflperinde
~c
deos
talmo,
ob[ccrans vt qlIX ante: dixi
fCiptlletc ;l di dere non finat.N am & hi lam fenes, vt ita dixerim,
IlIa
J.,.
'
Î. c I '
a' .n.
'
jgno[c~t1S,
Verum
vldete,
è Euthydcllle, Diony,
nUIC le cacu t3tl qll.:UP ego nunc am:I.oLO, cotentlO~
fodo,reque,
vtrum
vera
loqll~mini.
N rque enim
fll: vidc1icet dcdiderunt. Anno ~flÎIn fuperiort, a4t
p iiij
mirum
nor"
~
*' '
4
me:
1
,
-,
'
..
~
�Liber Decimusoctauus.
miru videri debet,uquis rei iftius qui pollicemini
magnitudiné a:fhmans, difficile credat. EV T. Scitouc elle, ô Socrates, pror[us. soc. Beatiores igitur ob rei huiu$ pollè[sioné vos xfiimo,quàm obregnum [uum regem ilium magnum. Verum dicite qux[o, vtrum exhibere hanc [apientiam vdham
cogitetis,an aliter ;lpud vos fit decretum.E v ~,A~
hoé ip[um,ô Sécrates, veflÎltius d\!mon(haturl [Cl~
Hcet, atq; doéturi, fi qujs addifcere velit. soc. A~
qui quod velint omnes quicunq; care~t,ipfe V.ObIS
eeu (ponfor fidem obfiringo. Ego qmdem pn.mo,
deinde etia~ Clinias hic, prxterea Ctefippus lpfe~
ali j 'I; q nos hic v ides: CHnix amicos o~enden\s,q ~l
nos tum·circunfiabant. Ctefippus aute forte a Chnia "pcul fedebat:cum''I; E uthydemus inter difp~
tandu [efe inc1jnalfet, Clinia medio inter nos !ede.
re,et Ccefi ppum afp'e~u ~lini~ excluder~t, f~rre
xit Ctefi ppus, pl'imusq ue <: reglOn~ nofin fieta, v:
& videret ,lmicu & difputates audlret;mox cxten
hunc fecmi tam Clini~ amici,quàm Euthydemi &
Djpnyfodori comites,protinus nobis adfi~terunt.
Hos ego oés ofieodés, Ellthydemo pollicitus ~um
ipfius difcipulos fore. Ctefippus igitur v~hem~ter
cfi a{fenfus, necnon & alij,hortati eum comlUuter
omnes funt, vt f.'pieptix v{m oftendel'e vellent. Tii
cgo,a Euthydeme Dionyfodoreq;,his,inqua,modis omnibus erit gratificandii;& vel mei gratia demonfirandu!Ac plul'ima quidé funt, q ux ofiende.,.
re opus prolixu fit:id auté mihi dicite, vtrii hominem duntaxat iam perfuafum quod difcere à vobis'
oporteat, bonu efficere viru poteftis?an eum nondum etii perfuafum,& qui nullo paCto doceri virumm poIre, au~ vos eius rei magiftros elfe .puteti'
N unq uid artis eiufdé opus ell , homini fic afFeéto
perfuadere, quàd & doceri virtlls po[sit, & ~ ipfi
quihoc optime po[sint fitis:num, ~nquam, fic eft~
Eiu(dé,inquit Dionyfodorus,artis ~pus eil,o 50crates. Vos itaque prx cxteris .. inqua, omnibus ad
philofophii virtutis'Ii cura hortari homines qui
optirne poteftis? Sic arbitramur, in Çl.t, Ô Socrates.
Cxtera paft oftendetis, inquam:ifthuc vero nunc.
quxfo cnim huic adolefcentulo perfuadete, quod
philQfophiœ virtutisque ftudio totis fit viribus illcumbendu, mihiq; & his omnibus morem gerite.
Porro adolefcétuilis hic adeo mihi & his omnibus
Cllrx eft, vt eum qui optimu viret elladere fummo· & ml. pere omnes cupiamus. Eft .alltem
ex. Alci. Axioçhi
'
.
M alor
Dor Alcibia bi;tde maiore natifilius:mmons auçem Alclbladls
des.
. q ni nunc cft,patr~el.is,N ~men e~ Cljnias.il~lIeni$
çft.lIIi Itaq; tanqua muent metUlI?us, ne qUlS forte nos prxueniens alio eius animu defle~at. atq~e
inquinet. ~are vos perOppOl~tl!n~ venlfhs. Et
nHi llllÎçl refcrt de puero pericul u tacHe, _&.c~n: eo
nobis prxfentibus di{fente.hxc €enne cu ~lx,~e~,
Euthydçmus fortiter nimiu~ cofidenterqi, 1111111,
inql1it,ô Socrates refert,modo~eht adol~[~ens nobis refpondere. H :w? inf~eta, ll~qllam, ll.h rcs eft.
frequenter enim hi couenJen~es lfl~er fe dlfeutant,
interrogantq; multa.quocirca conf':.nta~eu efi.re:
fpondere polle. ~a: vero [e.quutur,o Cnto, v.U Il a
recen[cre pro dignitate polIem. Neq; ver~ eXI~ua
l'CS putanda efi, inxftjmabilcm illam [aplcnuam
en,luare po{fc.Q.~;trc mihi nunc, poëtarum more,
Muf.1s, Memoriamq; inuocandas efIè prius video.
E lIthydemus auté hunc,'vt arbitror ,in modum dl:
exorfus. Vtri flint, ô Clinia, homint'ç qui aliql11d
dl!Cunr? üpientésne,an ignorantes? Puer alité pro ...
,pter qllx{tionis illius pondus erubu'it, & hxfitans
oculos in me conuertit. Ego vero pertllrbationem
illius animaduertens, Bono animo efto, inquam,
Clinia,& qux tibi videntur,foniter refponde. ~r~
bitror enim commodum hinc ln\lximu allequere.
Hxc loquenti Diony[odorus in aurem jnfll[urras,
ac ridens: Pra:dico tibi Socrates,inquit, qllicq ui 4
puer refponderit,côfutatum iri.lnterim refponde.
rat C1ini~s:vnde mihi puerum admonere non liceb;tt,Refponderat autem,f.'pientes elle qui difcunt.
Ad qllem Euthydemus: Vocas prxceptores aliquos, an non? AHènfus eft. An nô prxceptores, di...
fcentium prxceptores funt? quemadmodii citharifh~ atqlle grammaticlls & tui & cxterorllm pueroru prxceptores fuere,vos autem difcipuli. ConfenUt. eum dyfe6atis, nondllm fciebatis hœc eadé
quxdtfcebaus? ~ondum. ~ unquidcratis Üpientes,quando hxc 19norabatls? Nequaquam . Si non
f.'pient~s, ig~oran~es igitur ..Omllin~ . Vos ergo
dum fClebam qux 19norabaus,ignorates difceba~
tis.Annuit adole{cens.Ex hoc fequitur,vt jgnorites di(cant,ô Clinia.'non fapicntes, vt ipfe putabas.
Cùm hxc ille dixilIet, quemadmodum chorus innllcnçe magiftro,fllmmo plaUfll conclamarût riferuncq; illi Euthydemi & Dionyfodori {eCtatores.
Ac prills qu~n: refpir.a ret puer,bene prxclareq; fer
mon~~ exclpiens Dl~nyfodorus, ~id porro, ô
~hn.l;l,lO,q ~lÇ? C~ m ah(l.u~ grammaticus pronuntlalUç qUln~'pue~l per~l1c~t~ f.1pientésne,an jgnoran~eS?Sapletes, lOqUlt ChOlas. Ergo [apientes Qi:{cunt,nô ignorites. ~are non reétè Euthydemo
paulo antè refpondifti.Hic altius exclamarut ri{eJ"untglle illorum amicï, Euthydemi Dionyfodo_
rique f.'pientiam admirati. Nos au té quafi ftupidi contlcuimus. Cum ergo ftupidos nos redditos
elfe videret E uthydemus,quo in maiorem infuper
fui admirationem traheremur ,nondû dimifit puerum, {ed vIterius}nterrogauÎt, atque illorllm more qui inchoro vehementer funt exercitati, duplicern mouit eadem in re qll~ftionem: Vtrum igitllr,
inql1iens, difcentes qux fciunt,dj[cunt:an qua: nefciunt?rTunc Dionyfodorus iterum mihi in allre$
fu{urrans, Tale, inquit,ô Socrates eft & hoc,quale
quod fupràfuit lllatu. Proh Jupiter, inqllam, prxclarum etiam fllperills nobis vi[lIm eft. Ita femper,
a~t,ine~i~~bilcs <luxftione.s p.roponimus. Ide6que
vldem~Ol,lnquam, apud dlfclpU)OS veftros autoritatem hab cre non mediocré. Interi m Clinias E uthydemo refpondit,eos qui difcunt, qtiœ Ignorant
ferdi.fcere.;ta~im I1!c vt [uprà interrogallir. Seisne
Ipfe Ilt('r~s.Sc.lO.N ~nne ~mnes?E~ omnes.~an_
do alJqUls reCJtat,nonne lIteras recltat? Concefsit.
Ergo illaqu't fci~ rem:1.t.quandoquidé ip[e omnes
fClS literas. Admlfit & hoc. N 6nne difcis qua: quis
re~e~nfet.? ~/renfus, eft . An vero ign?rans literas,difc~s. ~J~lm~.l~o fClens dl[CO. Nonne igitur qUa!
fcts, dl[qS? üqUldem omnes [cis literas. Annuit.
Non reétè itaq; refpondifti. Vix auté dixerat hxc
El1thydcmus, CUm Dionyfodorus or.ltioné velue
pibm excipje~s,fic. a~ole[~enté petcbat.Decipit te
E mhydemus,o ChOla. DIC mtlll, An non dircere
[cientia illius acci pere cft,q uod quis difcit? Admi~
fi,: ~linias:Scite auté niiquid alilld eft, quàm fcientl:1.1pf.1m lam habe.re?~once[sit, N e[cire igitllr,efi
nondum habere fClentlam? Dedit & hoc. Vùi rem
aliq~lam capiunt? qui habent, an sui non habent(
~1 non habent. An non confelIus es, nefcientes
homines
�Euthydemus,Vel,LitigioCus.-
177
hornint,s ex Hlorum nu mero elfe, qui non habent?
N bone? Maximè, inquit. An non & {anum elfe,
Annuit. Di[cétes igitur ex illoru numcro fttnt,qui
inquam, & pulchrum, ca:terisq; corporis dotibus
c'a piunt, non ex eoru qui habenr. Probauit. Ergo
pra:dituni?Certè,inquit. ~înetiam nobilitas,inqui'ne{ciunt.ôClinia,di[cunt,non qui [ciunt. Poft
qua,potentia,& in [ua cuiq; cillitate honores funt.
h~c vero,tertio i:lm velm luéti petés,E uthydemus
boni?Et ifia,inqllit.~œ prœterea b,ona,inqllam"
adole[centulu adoriebatur.Egovero fuccübentem
reftant? Si dixerimus temperatiam, iufiitiam, for,.
tni[eratus, vt paulü recrearem, ne fprtè expauefcetitudinem,elfe bona,nllnquid reétè dicemus? Duret nimis,hunc in modu con[olari crepi. Ne mirebiter enim fortè q uifpiam. Tu verà quid ais? Bon:!,
ris,ô Clinia,fi infueti fermanes ifii tibi [unt:ne[cis
profeéto,inqllit,dicenda. Sapientii vero, inqnam"
quoin genere locabimus? Bonarumne? an aliter?
cnim forta./fe hofp~tes ifii quid fibi velint.I~é profeCto f.'lciut,quod in myfierijs Corybantes folent,
In bonorum,inquit,genere, VidG,inquam,ne quid
cum qué initiaturi [unt,in folio coUocant,applaubonorum ratione aliqua dignu pra;~ermittamus.
<lunt,choreas iuxtà ducunt.lntelligere te arbitror, ' Mihi, inquit, nullum fanè prœtermifilIe videmur.
fi quidé initiatus cs. Ludunt fimiliter ifti nunç, &
Hic ego cogitans palllulum, videmur, inquam, ô ,
circa te choreas dueut ae faltant, quafi qué expiant
Clinia,bonorum omnium maximum pofipofui[nUt)c,mox facris fint initiaturi.It;tq; imprrefe,ntiafe.~id hoc?inqllit ille. Felicitaté,inquam, quam,
De~niti,Q
omnes ecia imperitifsimi homines fllmmum bopil q,ua:~a fe;,rum primas quafdâ facroru fophifiicoru ceremo ...
- V
I"
'E t ego
' rur fi\IS mntata Til}!.!"'.
CJtaus, -t.~
nias celebrari puta.Principio enim, quemadmodu
vocat.
era oquens,lOqUlt.
[entétia,ri{um ferme,inquam,ô Clinia,hofpitibu$
Prodicus iubet,propria tenere nominü fignifiçata
mouilfemus.~amobrem,inquit, ~oniam cum
deeet:quod & hofpîtes tihi ifii ofiendunt. N cque
cnim difcere [ciebas quomodo homines vocant:cu
felicitatem antea pofllerimlls, inquam,iterupl ia~
de his 10quutur.Di[cereenim vocant,Sç cum quis,
eadé de re 10quebamllr.~Î ifiud?inquir. Ridicuqua rem ante a non tenebat,a./fequitur iam:& cum
lllm porro quod antè pofitllm eft, ponere rurfus,
fcientii eius naéhls,eadem fcientia illam ipfam ré,
bisq; eadem recéfere. ~a ratione id ais? Sapiétia,
vel cü fit. vel cu dicitur eofiderat: quod l'eétil,1S i~h
inquam,ip[afelicitas efi,quod gUidé,vel puer quj..
telligere,quàm direere, voces, quanquam non l'ara
llis intdligat. ~odillc, wm ob puerilé rud~tat~
di[cere vocerur.id vero te lamit, quema~modu ifii
aclmiriltus effet, & ego admirationé anim:l.duerteofienderunt,idem videlicct nomé contrarijs rçbus
rem,hunc in mod,u intcrrogauit:N 6nne,ô Clinia,
ab hominibus attribui, fcienti quidé, & nefcienti.
nofti, quod periti tibicines optimè omnium quod,
Simile au té huius eft & illud quod in (çcunda quçtibiaru v[um ;minet, confequllnWr? AlIçnfus efi:
fiione ~ro~o[uerunt,interrogantes vtra difcat hoEt eruditi,inqua,gr;tmmatici q\lod Iitçras,tli fcrir
mines, an qua: [ciunt,:w qua: nefciunt.Hœe omnia
bendas, mm legédas aninet? Pwrflls jnqll~t. Q.Ejd
ludi quidam in difciplinis funt,ac ludere tecu iftos
auté de periculis qua: in mari contingut?Sapientes
aio.Ludum au té hac de caufa voco, quia & fi quis
quoq; gubernatores optatu nauigationis porcutn.
pra: ca:teris a./fequunt?It:t efi.Necnon belli duxfahuius generis multa,aut omnia etiam norit,rerum
piens,quod ad militia fpeétat,tutius expedit, & ,c~
tamen naturas nihilo magis intelliget, ludere tamé
il10 tutius,qu:l cum ignorate milita bis? A b[q; duex illa nominum diuerfitate homines poterit,quafi
bio,in~t.Et f.'lpiés medicus ad optatâ corporisva-.
appofita tibia fuppl~~tans ae; ~roilefnen,s, eorum
Jemdine, inqua, melius qllàm infipiés te perducet,
more qui [ede,fe voleub~ ~urtlm fu~[ell~a ~u~tra,.
hunt,& effufius rident,c~ Vlçlent,q lI1 eçqd1t, llce...
tuq\ tcipfuOl libentius illi comittes? Certè, inquit.
,re fupinû.H:rc igitur,& tl\ pro ludis acçipe. Dein~
An id~o quod pu~es feliciùs tibi cum fapientc,qua
ceps auté [eria tibi hi traa;abunt, ne ego q\l~ pr ocum fttdco fucceiIurli?Con[enfit. Saplentia igitll~ S,apientia fQ
omOlbl1~ humanis in rebus,inquâ, felices nos dB-, Itc~s nos efmiferunt ab iIlis expo[ca l nenlpe quo patta ad ra~
'b
f:ali'Itur lapletla,
r.' -,
fiCl~.,
CI't • Ne ~ çOlm
pientiiimpelli qui(pia porsit. N une auté mih'i vi~
Il ' errat vnqua,nec
dentur putaflè prius tecum elfe iocandli. Ergo hafe,d re~e opus peragit alfcquiturq;, alioquin ne fattenus,ô Euthydeme Diony[odoreqlle, vobis JupIe nUa quidé fit . ConuenÎmus tandem nefcio quo
fum fit.Et fort~lfc f.'ltis eft. Ofiçndi~e iam quod {emodo vt in {ilmmadiccremus l üpjenti;t pra:[~ntç:,
quitur. Refiat enim ad virtutis [apient~a:q; fiudul
felici.tatc nihil effe opus. His vero co~efs~~s rur[um
hune adolefcémlum qubnam paéto inducft~is. Et
p:rcotatus [um,quid de his,quz fup~a ço~eŒ'l fue_,
rat,fentiremlls. Cofe[si enim fumlls,lOqua,fi m~ll,dica principio quid mihi videatur,& quid ego pota nobis bona fint,bene beateqi nos viuere, Admitifsimu eupia alldire. ~od fi imperite,& rid~ç!,llc
fit. N li bea~e,jnqui, propter prçfe~tia bona yiq~
fecero, ne obfecro,rideatis. Facit vos audien~~,fa
mus,fi nihil PfOÎlnt, <ln fi .tPfilnt? SI pro~lInt, lO~tt
pientiœ vefira: cllpiditas, vt ineptias mells non duAn vero cOferunt quicqua, fi habemus Ilia duntabitem apud vos proferre, Cotinebitjs igi~ur ri[um
xat,no vtimur auté? VelutÎ fi epulas multas pocuvos & di{cipuli. Tu auté ~thi ,Axiochi pli refponde,vtru omnes bene agere, hoc dl, he ne viùere cuhq; habeamus,no vefeamur ~ut~, nunquid iuu:it?
piamus.An fortè quœfiio hçç, vç metuebam,ex eO"1
NI hil, inq uit. PrœteFea fi artlfiCIL~IS cxpofi ta fi~t
rum nQmcro eft, qua: ridicllla f~~nt~ DCl1lentis eil
prcrparat:lqi fingllla a~ opus perficle~~u, n~n vt:\tur ;üit,num propte~ Jp[,'lm [upel1eétllts,& lOfiruenim,arbitror,talia [cifcitari.~isem dl: Oq1niulllmenti copii bene agat? eeu fi fabro parata fint inqui bene vinere non cupiat? Nemo, jnqqitclj.,.
ftrumcnta omnia,materies item, nihil Fabrice! al\ ... .
nias. Age, inquam pofiqlli bene viuere volumus~
tell},nunquid, inqui,pofièfsione iuuabitur? N \.ll~
suo paéto alfequi lieet?N ûquid'fi bona multa nolp paéto,inquit. ~id vero? fi quis djuitias,~ bobis fint?an ineptus d'lI qui[çp hoc neget? Sic enim
na quç ~ixi~1l1~ oll}ni,a ~:taus,neq llaq uam vtatur,
cofbt elfe.Conaa~,jnq9it.Bona vero ex omni renl
nllnqllld ~l'~t, lO~uam, Ipf.'l bonorum rolfefsiol1t;
genere qua:nam {unl?inqUlp1. An fortè, neqi id ar?eatLJS?~lmme,o Socrates,inquit.Oportet itaqlle
duum eil inuentu,n,e~ elegapti homini dubitandu?
1lhIIP,qu~ beatus fl1tpru~ ~ft, inquam 1 non folumG.!!is eft enim q ni neget bOOlJlll clIë ,diuit:m effef
bona
�Liber Decimusoétauus.
bppa huill(mopi ppfsiçler~,[ed vü· N ihil epjm fol~
po
. {fefsio iUllé),Ç. R e~è;inq uit. Nil po[(e[sjp v{l1sq;
bpnorü,ô Chni,a , ipqllilm, ad b~ate viu~ppu (utfic:it~ Mihi quidepl viçlf;tlJr, inq!Ji~. Vtriiita ~jcis, fi
moçlo qllis reétè vtantr, ;m çtiam li po .rcÇl:U Si ~e.
çtè,jnq1Jjt. PTobe,ipqllaql. Plps en ,eOlJll PUÇO,lOqu~, cli. qlJ,is Te quapta al:H~tj~ur, qu:\rp. cu omnino
non ;1rtingjt. J1Ipçl fiqllidc Jllal~lrrt cfi , hoc peç bonum,nec malprn. N pnnç ita çliçcpdum? l'rop,mit.
Nunquid in effçébolJc, jnqllam, ~ v[u IigIJ..orum'
~li).l9 pr:rtçr fabrjlçm [çienua, y~ reÇl:è vti Gn,gulis
q ucil s,effiçit?1'Jpll alju~,inqui~. ~jnc~jam c:;irca
vafa çontiçjçn9a,reÇ}:llm vfum [ciétia pr~Ll:a~? A nnuiç. N Ç>nne, <:>c cirç;t yftll~ bonor~, qu;\: {ÏJpr~.r~
tuhmus,dtujtiar).lJ11,[apitaçjs,~ form;e jpf.'\ {qeua
~u~ erat,h~s n~4ç ni 90cés,opusq; dirigens? Pror(LJS,Îl1qUÎt. N op igitur fl1cce1Ii.I~ [olu, fcd &, opu~
bqnum,vt videtur, in omni po{lefsipnc aéhoneq;
hOmil}~bllS (cié~ié), pr:ebet. A lfen {ils e.fi, An vllad~
obfeçro,p9{lç[sionLlm oJ11n;um vtilis pr l1 deMi l m
(apientjamq; ciçra? Am vter horum rnaiorem vtj~
Jitaçé n;pprçat,quj ment~ c;tptp~ efi,cu repus ;lpu~et,c~ mllh:a ~acjatf A 11 qui p;tucp. f;tcit, pau c;\ pot:
ft~ef, [cd métis c01l1pos? Hoc ita cogita. Nilne qui
Piludoril ~gi~,rarills {!,rr;J.tr M~»us !'=Tfans,minus a..
git IIlalç? Minu~ TJl?le agés,mi~lls e~ mifer~OnlJli
no,jnquiç. QUÇ? autçm pilAo, IPqu;l, pauClOr a fa-=~ç ~Hquis ~ N'imqJ.lid fi pauper çfi, ap fi ~Hu~s~ Si
p~upçr~ inquit, VtrUm fi debihs, an fi fobu~us~ Sj
dçbiljs,inquit. Vtrum fi honoratus,an fi flbl~étUS~
~i abieéj:us, inquit. Vtrum fi fonis'& tempera ns ,
iln fi tinti~us? Si timidJ..1s, Nonne;X piger pli nus
.efficit, quàql prompt us ~d agendum? ,Ap91!4t . Et
tardlls,qlJ~m yçlox?hçbç$ v1f.ll ,a up it lJq;,9,ua vtrOque aql~lJs?Omni,~ h:rc inter PO$ çonuçnerqnt,Jbj
vero hune jn modlJIl~ çQn~lllfi . Videtur non pi{pu.,.
tatti fu~lfe pe ijs omQibus, qu:r pri l1 s bqnilelfç diximus,quq modo ipf.~ per lé patura bona .fi.nt, {eq.
vt videtur , fic [e res habet,4 ~l1is ~n[citi;t.pr:rfit, eQ
dçteriorl elfe, quàrp jllor~ ~optrari?-?quo yberius
jmproQo ~!lci ~~minicllla fçe1erij fuppepitilre po[fJ.lnt. Sin :luté prudentù & f."Ipientia his prrefi~ea~
tu~ dçniqi mdlOra. Ip(.'\ ver?> [Uilptc quidé natura
nlJ lla ,rieç bo~a quidé,nec 11l~la exifiünat!ope {unt
digna. Vi~ct!Jr,.inqu!t,iç~elIc,.y~dicis. ~i~ aliud
elÇ h~s fequiÇlfr ,!~qul,qlJal11- Olhll. ~x~eron~, ve~ pq
P U1Jl elfe, vçll11al~? E du~bps ;lJ.lt~ lfilS , G~prnpa~
quidem b~P~,ll1hpJenpa v.er9 .l1l~11lm çlIe, Pr~ba.
pit~Iam igitur q~104 en rehquu cofidçre~~ls,! pi~
ql1~t1} beau elfe affeÇ}::lluus ~mnes, bea,Cl ;lute dft~
.. fi mur, vt app,;nuit,ex eo q110? rebqs vtl"mllr, ~ r~.,.
" étè vtimur:reébtudlllem y~ro yfl1s,& co{eçuÇ1oflls.
profperit.lté [cien~i<l pra::bet,cxteris oflll1 ibus prc;t:ermi[sis ornni fiudlq niti' q ui[q; debet, vt q~lq. {apien'tifsimus fiat.nOnne? Certè"nquit.EXifiHuare
prretçre~ qui[q; d~bet à pa~entibu.s, ~ t.U~orib~lS, ~
a!l)!cis?ea::tçrisqi,i1Ii~ rnlXlmè qu~ all1lt,feu ~O{pl.,.
tes fint, [eu ciuq hoc ewetëdum pdtius~ qu a p:11n.,.
gs:ntes op~slexorandos~ue olpnç:s, vt r;lpï~n~i~ i~
p~rtian~~ N eq,ue turpe cfi, ncq; indigflum, .Chma,
(:1Pien~i:ç gutia cuiljbet fcrlJire, ôç h~pÇl1,s obfe:
q4ijs vnumqqenqi de!~crcri. IdéqlJle ~l} ren~~snd~
Oij1ninolin~tJ Pro~e ~ njrylloqui vjdfri s. S.i Olodo,
iqq l1<lm, ~o'~~ri. [,~pienr~:l poçeft, nec forçç & ca[u
hqJ11jnib~s ven!t. Hoc enim ~n[u per e~ velbgan4u lll: ne qi pum id inter nos confiat. Tum iJlç; Do.
ceti mihi quidem, Ô Socrates, r0!fe vidl!tur.• Hac
ego refponfione ddeél:atus, bene, inquam, optime
vlrorurn, lC maXlmo me bepeficio affecifii, longa.
difqui!itiope Iiberans,doçeri r.'\pjétia pofsit néCDC.
~ unç vero p'ofiq ui tibi doétrina corn parari poffe
v,df;:tur,fo!.aq; h~c ex omnibus beatllm, & felicem
h?minem reddit,quid aliud,qulm philofophandû
dlClS~ N\.J,n qujdhoc agcs? Maxjmè, inquir, ô Socrates, qu.a ntllm id fierj potcfi. Ha!c çum libenter
audiffem, exemplar, inquam, ô Djonyfodore, &
Euthydcme, exhonationis, quam volo,tale, l'udiIms,prolixisq; fortalIè ver bis vix tandem à me colleO;um h;tbetis. Vter autem vefiru vult, idem boa
~rtificjosè cotexens nob.is o!l:cndat.: aut fi hoç non
lubet, f.'\lt~ quod orationi me:r deeit, vos in ad~le
(centis g'ratiij perfequarnini. n~pe omnémneIcienJ:iam, an v.nam quanda potillS p;\rare necelIè fit ci,
qui vir dIe bonlls beatusq; veljt:tllm quç h<tc fciéua fit.naro, vt principio dixi, veheméter hunç adolefce.l)tul~lm fil picnté bonum qUc euadere defiJera~
J?us.Hçc v bi dixi.ô Crito,iam ad [equentia intenlUS s:ram, Ob[crllans qUille clicendi eX0rdjllm fJce.rent,quaue potifsimùm ratjone Cliniam ad f.1pien
tix,~ vj~tutjs Jhldjum exhoTtarentur.Hic qui natu gr~n~hor dl, Dionyfodorus, prior cœpit:ac nos
quidem omnes oculis;p eum conuj;:rfi eramu~,mi
ri~cam qu~nd:a orat~oné p.r otinus audituri: quod
t:t1am COntlnglt. Mlrum nanq; {ermonem,ô ÇriJ:o.,i.ncœpit, dignti qU.i abs !e audiatur, qu~m belle
[cl!t"et prouocet ad VlTtute.Dic mihi,ait,ô Socrales, vosq; alij, quicunq; adole[centé ifium fieri fapien~çm vpltis,vtru iocamini, an id fer1'D a~ï tis vere4; expt:this; Hic intelligens, quod putal1ènt lu~u~ ç{Je fibj,.il,lfsi~ cum ldo,lefcente difpurare, dtq;
Jdelrço lufiiIe, ôç lpfos haCtenus,neq; feria traéta,
llilTç;maximè, inqlJa,dçfideramus. Tune ira Dio':'
nyf090TJ..1S, Vide,ô Soçrates, nequ:r nüc afièns aliquandq neges.Sçio)inquam,haud me negaturum.
~id jgi~ur çlicitis? inqujt;i;'\pjentem fieri vultis~
Volumus,jnq u;lm.~fçlni?V trpm,i nq llit,f.'\piens
nunc çU qmi;ls,an nop?N ongum ait,lnq llam.Efi:
~nim minifP~ iaÇl:abllnçlus, V ps ilPte m , inquit,[.lpientem fieri vpltis 1 ignoraptem vero çlI~ nequaqUll11? AslmifiJ11Us. J:,rgo qllOçl non dtl i nquir,hoc
tieri qlpi~isiquo~ vero pücefi, haud aJuplillS elfe.
~og qll~ltn ;ludifièm? t!lrb~~us (q1J.1 ; ~ HIe me
t~rb~t/.lm ilpjma~pençns, ~oni~1J.1, jpquit) vulps quoçl nunc efj., non ampli us elIe:vultl~ yt yjde~ur/hllnç, j~qlljt,in~erire. BelJi vero ilmiçi ~lm iit o
resq; funt, qui illllatos o~ni c~ra it~sl.~~f pm:lçr e?
~:e~ audlçn,s Ctçfippu~, am~~1 grap;t Jrtlque ntlm
Jn,dlgn;ltus,q;, Hb(pes, 1Ilqlll~~ Thurie,lll ~1c.111 ru~l.c~m {j.t, 111 ?S ~1?1 d~co, qll~çl rnenpaClll'TI PII,h i
~lhsquc ~~fart.111111n~lgnumque imping~s, Çppere m!! fqltc~t J!lll~ Jn~erirc. Hic Euthydçmus Il d
C~e0pPtl~ ço~uçr{u~? Videtur, inqu~t1 pbi peri
polI~~ n 111~q~l1S rnen~lilçuT? ,per lOp~P.11inql!it,q~li
forte IpfiJ.ll1o: ~~ v,cra p'en~i~ur,iilqlli[,ré ipra~n
'!~.,. de f~~mQ eft ~~cH, an nOn,dlC1t? ~1cit,i!l~~l1t.
SI rc~ . ~p[am dl~l~ , h~u~, ahud qUlcqllilm ~icit
frret~r l~ ~uod dl.Cl~. ~onil/U p~?to, Ç~~tippus
lnqU1ç ,.lllge~ fien po~c~r N uJlq~lld vn~ ql1;id'am
res eft, J~ql1ltl qUil-m qlClt, ab ttltJs dillei·f.'l? Prorfus, inq ujç Ct~~i ppus. Nonne qui ilIam dicit, id
quo~ dt p~ofer~r I,~~' J:.nim,ucra quicù~ql1e q~lpq
eft., qu~ue {un~ dlQt,' ver~ ~icit. Q.!!i1~Opn~m
DlOny{o~orus , fi qUoE (unt dicit, vera pr:ç~jçat)'
ne que qUlcquaID aducrfus te ~entitur.lta) inq,llIt
.ctcfir
�Euthydemus,Vel,LitigiohlS.
Çtèiippus. Verüqui hxcloquitur,ô Euthydeme.
noneaqux [untdicit. Adqué Euthydemus:Non
exifientia non [unt? N on,ait. N ufquam vero,qux
non [unt,exifiétia [unt? N u[quam . Fierine poteft,
'Yt aliquis circa ea,qux non funt quicquam agat)vt
jlla faciat aliquis exifientia nufquam?Nequaquam
mihi videtur, Ctefippus ait. ~û rbetores ad populu~ concionantur, njhflne agnnt? Agunt aliquid. Si agnnt, ergo & facillnt. Sequitur, Ergo
ip[wn dicere,agere efi,& faœre.ConfenGt. Nu lIus
igitur non exifientia dieit. fa ceret nanque aliquid;
tu vcro,inquit,confei1l1s es impofsibile ei1è, vt ali8u1s. non ex,ifientia fadat. ~apropter fecundum
9rationem tuam falC'l nulllls loquitur. lmo vero fi
Joquitur Dionyfodorus, vera & exifientia loquitur~ Sic Euthydeme efi, Ctefippus inÇJ.t. Nam exi~
~entia q uidem dicit, non ta men ita vt fe habét,di ..
cit. ~i vero ifihuc ais C(efippe? Dionyfodorus
il1quit. S untne, qui res ipfas, vt habent fe dicant?
~.\lnt certè, refpond,it ilIe, viri boni prxclari atque
veridici! ~jd porro?inquit ille,bona nonne bene
fe h~bent? mala cotd,male? Probauit. Bonos auté
.& p~~claros viros,inqllit,f:'lteris res ipf.'ls fic, vt ha.b ent, e1oqui? Confiteor, inquit. Ergo boni viri,ô
Cte1ippe,oule malôil dicut.fiquidé, vt funt,enttciiit.
Maximè profeC:l:o, inq uit, & de malis hominibus
male. ~onl de numero ne Gs,cauendurn efi tibi,fi
.mihi credis, ne boni viri male de te loquantur. feis
enirp,w boni de malis male dicunt. Hic E uthyde-:
mus .NunÇJ.d,inquit,&,magnos magne, & calidos
~ali~e?Summopere,inÇJ.t Ctefippus . Etde frigidis
frigide loquunr,.üuntqi dilferere frigidé. lbi Dionyfodorus,couitiare Cteiippe,inquit, conllitiare.
Non per loué Dionyfodore,inqll1t:nam te diligo,
jmo & amice moneo,& l?fuadere côtendo,ne vn~
coram me ita rufiicè loquaris, vt me dicas cu pere
.cos perditos,quos habeo chari[simos. Ego vero, vt
accéfos intellexi,cu CteGppo iocatus:decet,inqua,
(;tefippe, vt mihi videtur, ab his ho[pitibus; qux
dant accipere,{i modo im pertire quicqui velin t,et
non de oo~inibus altercari. N:\ fi ita perdete fciut
homines, vt è malis, & imprudétibus probos pm..
dentesq; f.'lciant,feu ipfi perditionis eius inuétores
funt/eu ab alio didicerut, vt malu hominem extermin:Tntes,refiituere pofsint bonu. patet autçrn <:0$
fcire:dixerüt enim artem nuper fibi comparatam,
qua bonos ex malis homines fac~iit. Si hoc, inqu:\,
fciunt, permittamus vtique, vt hc adolefcentulum
perdit, modo Cîpienté efficiant, imo ecii nofi pfos
,il1is ira cnriidos tradamus. (~od fi vos iuuenes reformidatls,in me certè velut Care quodam) artell)
fuam periclitcnrur.qllippe ego,quido q'tlidé feoex
fum,paratlls [um periculu adire &me Dionyfodoro buic,qllaG Medex Colchidi, dedo, vt dii1olu:lt,
&. fi velit elixet, vel aliud quodcuqi exemplu in me
cdat,modo viru efficiat booum. Ctcfippus quoqi,
Ego item,ô Socrates,inquit, hofpitü volutati mejp[um cômÎtto:& f1 me magis etiam, excoriare ve!int,quàm nuç exçorient,modo pellis mlhi mea no
in wtrem, vt Marfyœ, ftd in virturem vertatur. Ac
DJOnyfodorus quidem hic ipfi me fuccéfere putat.
cgovero minime fuccéfco,fed oppugno,qll~ in me
dlxit,nô reélè. Tu vero Dionyfodore,quod rcchlmo,ne conuiçjj.lm putes.J\Uud dl: enim cotradicere,aliud c6uitiari. Hic Dionyfodorlls. ~xfo,in
q Ult,nllm ita de contra.diçcndo loqueris, vt cotradicere, omninp ;tliquid ffp putes? Max,imè q llidé~
179
inquit Ctefippus.An verO wi ô Dionyfodore non
putas? Atqui nunqua,inquit Dionyfodorus,oftel}
des, vbi alteru alteri audil1eris contradicenté. Vera
10queris,inquit.Sed nue audiaml1s ecquid Ctelip_
pum tibi 'Dionyfodoro contradieenté oilendam.
Hoc igitur,inql,lit,nobis promittis~ Pror[us,in ~t,
S llntne, inquit, vnaql1aque de re fennones ratJo~
nesq;?SlInt,inquit.Num vtç~ vnaqu<;ql res,an vt
non efi?Y t efi,inq uiç.Si recordaris,inq uit} Ctcli p.,
pe,paulo antè 1}10nftr~uif11us n~minem>. quo~ non
efi dicere,~od eni~ non Cftl nllllul11 poi1è dicefe
côftat, ~id ~UI11?il1qllit Ctelippus.An prohibet~
quo tninus ego &; tu contradicamus? Tpm ilk~
vtru,inquit,contradiceremus, fi eiufpem vtriqi rei
rationem cogitemu~? A!1110n idem poti~s loqueremur?Confenfit. An fi nçmer,inquit,quod r~sd~
dicat, contradjcimus? an potius rem omnino non
tenernus? Id quodqi admifit. Num, inquit, cû egq
quod res efi dico, tu vero aliud diçis, qtnC demum
contradicimus?an potius, cum ego quod res eft,tu
quod omnino res non eil, dicis? Eritq;, vt non dicens côtradicat dkenti? A~ \1reç Ctefippus obmu-,
tuit.Ego autem miratus)ql1~ dicçbaptl1r:~a,in
ql1am, ratione iltllq Dionyfoç!ore ais? Equidé~ cu.
ferrooné hlliufmodi f;Epenumero è multis al1diuedm, femper admirari foleo.hunç fiqllidem Protagorœ feél:atores,& his antiquiores,freq ucter vfurpare con[ueuerunt.Mihi vero femper mirabilis vifus efi, ta1isque, qui & alios, & feipfum peruertat,
R eor autem veritatem ipfius me nunc abs te potiffimum alldiwrum,num çni\11 i~ud V111~, vt fale, dicere impo[slbile fit,oporteatque il!û qtl~ IÇ>q~litur,
aut vera loqui, aut omnino non loqui? Afleruit.
VtrufaIC'l, inquam, loqul quidem impofsibile eft,
opinari vero falfa po[sioile? Ne opinari (1 uidé,inquit.Ergo nulla efi,inqua,falfa opinio.N ulla pror
fus. N eqi infcitia, inqu:i,neqi homines in[ci j:quid
enim non in!èitia lit,{j q~idem falli rebns pofsibilc
eft? Omnino,inquit. Ifiud <\\Jtc;m nop ~ft,inquam.
Non eertè, refpol1dit ille. Confabuliidine gratia,ô
Dionyfodore,hrec inducis, inqllam, vt mirum aliquid inferas? An reuera, nullus tibi hominum infcius dIè videtl1r?Tu vero,inquit,refelle. An refelli
quicquJm potefi, inqui, fi, vt tu dieis,mentiri nemO potefi~ N on poteil,inquit Eurbydemus:nec illlld Dionyfodorus iufsit,vt refelleres. quo enim p~
éto ÇJ.s quod nô ell,iubeat? Ego vero Euthydeme,
inquam,[cita hœc atqi pr<;c1ara haud admodû {.,nè
di[co,[ed obmr attingo . Erit igltur onerofum for
taflè quod rogabo,fcd ig~ofce obfecro. V ~de :~ma-_
bo, fi neqi rpétiri qujfqua p~tefi, neqi ~plllan falfa,neql infcjus elfe, pemo etlam dum aglt,aberrare
quicqui potefi. N cg; eni!D ~b eo q~lOd ~gat, aberret.Nu~quiq it.\ diciti~flta pl~ne,Ill.9U1t. Hxc eft,
inquii, grauis illi1 qll~(l:io. Si J;ni/Tl no erra~us vnquam,neqi agendo,neqi loqll~n40~ n~qi Ctla cogi_
tando,<.}uidnii vos huc doélun ~ç11lltl~(an non [upd prcrdicabatis, vos pr.cr c~terlS orn~lbps,opti~e
polfe virtuté çradere Vl1JC~llq; ~ole~tJ?V fqueadeo,
ô Socratcs,CronllS Ille es, 1ll'l1-lJ t DlOnyfodorus, vt
quœ :\ prin~jp~O diJS,j~us, .rcmi~i[ç;\ris nunc: & fi
quid fllpcnO~J :lnno ~I)çerulh nue quoqi fis record:lturus:bis aut, qux ~n prx(enria dl':b funt, q.d fis
refpo~lI~'lls~habe~ I11hl,1. ~ia pyfieilia [unt,inq uii,
h~lld In.lllna. Sunt emm à ~apjc:tibus Ji>feéb. Equide, & el quod pofiremo dIJçifii,refp6dcre difficilimu efi.Cü enim ~icis non hi}bere me quod rcf[1orydeam
�/
Liber Decimusoctauus.
dcam Diony[odorc, quid potifsimuinferre vis? an
vidclicet quàd non habea quo eam orationem couincam? Dic enim' quid aliud verbu iil:ud fibi vult,
,quod non habea,quod orationibus iil:is per.me refpondeatur. N um tu aliud dicis, inquit, ,qua di~i
cile dfe refpondere? Nempe rcfponde pnus, quam
tu refpodeas,inquam,Dionyfodore?~d,non refpondes?ait;A n par ~il:?i~q ua. Par ,inquit. ~a ra~
tione?inqua.an forte ql11aad nos facultate dlcendl
prxditus aduenis, noHiq; quando n:fpondendum
fit,quado non fit,ideoq; nunc refpodes nihil,quàd
refpondere non decet? Ad hxc ille, N ugaris ,inqUit,ô Socrates, atquerefpondere negligis . Sed,ô
bonevir , obfequere , & re[ponde eiqucm ipfefapientem elfe fateris . Parendu e~',inquam,Ji,c enim
decet, imperitantLInterroga 19ltur. Vtru,lOqll1t,
animam habent,q UctCunqi intelligut aliq uid?an & ,
anima carent? Habent,inqul .N oil:ine,inquit, veroum vllum aliquod animam habens?Nullumego
profeéto,inqui.Cur itaqi nuper ~nte~roga_bas? verbum qnid fibi vellet? Non ob ahud,l11qua, mfi ob
ignauiam mei,q ux errare coëgit. FortaiIê: vero no
crraui, fed reétè loquutus fum, eum verbis cogitationem tribuo. Tu vero vtru erra{fe me dicis, nécne? Si enim non erraui, neqi tu nunc redargues, fis
licetf.1.piens,nec_habe~ quod opponas .Sin a~~é erraui,ne fic quide reae tu loquere,quand,? dlClS errare po{fe neminem. Atqi hxc quidem no aducrflls
illa,qux anno fuperiori dicebas,nunc adduco. Sed
videtur mihi,ôDionyfodore Euthydemeq;,fermo
hic eôdem reuolui:& nunc etiam, vt & quondam
folebat fieri, cu deijciat, cadere. ~od quidé vt ne
i pfi accidat,ab iIla arte veftra,licet circa acrioré fer
monum diligentiam admirabili, nondum videtur
elfe prouifum . Hic Ctefippus,mir3. dicitis,inquit,
ô viri Thurij,fiue Chi j,feu quodcunqi aliud agnomen vendicare lubet: quibus de1irare périnde eft.
Ego autem véritus ne ad cotumelias ,d eueniretur,
Cteftppum rurfus fic mitigaui:Eadem tibi,inqui,
ô Ctefippe,nunc dico,qux Clinix quoqi dicebam.
Nefcis cnim, qui mirabilis fit horu hofpitum [.:1pientia. N olunt aut data opera no bis illi ofiendere
prorfus, [cd Protei Aegyptij illius fophifix more
prxfiigijs quibufdam fallüt'.Menelaü igitllr imitemur,neqi mittamus an:è quàm aperiant,quid an~
mi gerant. pulchernmu enJ1U qUlddam exhlbebut
puto, fi vere proferant. ~aproptcr ex~ortemur,
atqi voüs fupplices exoremus, vt exhl,be~t. Sed exponendu rudus videtur ,ql13.1~m ftll~lOru form:uu
ab illis requiram. Conabor hmc, vbdllpràdefilt:mus,cotinuare fermoné,fi quo paéto eos p~o~oce,
vt mei miferti,qui tam g:~~u~ter ~c~upor,r? d.ew,de
ferio traél:ent. Tu vero Cllllla mlhl dlC, v b1l1a 01 atione abruperil11l1s.nam, vt ego arbitror, hic hxfimus, vbi philofopbandiielf~ cofi~eb~mu~.n6nn~~
}Jrofeéto,inquit. Ph ilo[ophla ver~ fClenUx acq Ul:
fitio efi? iml ui .Certè,inquit. ~a itaqi Po.u[slmu
adipifci fcientiamdccet?1J1qu:1,nonne, vt lummatim dica,iI1am qllX nobis prodeft?Illam i pf..lm, i~
q nit. An ea fcientia maximè nobis proddret,fi [Clremus quibus in terris auru multu etfodinVtique,
inq llit. Atq ui duo li id confu tauimus,q nia etiarn fi
fine labore,& non effoŒ1 terra,omnia nobis elfent
aurea,atqi adeo lapides ipfos al1rCOS efficere pofièmLls,t.lm e vi lis e{là & nullius pretij Il,,c fdentia.fi
cnim vti aLlro ne[cimus , mdli ad rem efi vtile.non
recorJaris? Rccordor,insuit, ac maximè qllidem.
N eqi vlla vllius rei rcientia, fi ue nummularia, fiue
medicina, fiue quc;cuqi alia vtilis efi,inqui, fi facere tantu docet, vti auté non docet.;N one? Ita prorflls,'inq uit. Adeo,inqua, vt liq ua [cietia immortalés nos efficeret, vti vero immortalitate no doceat;
inutilis fit prorfus,fi qua fuperioribus fides efi. Ita
nobis hxc omnia videbitur .Hac igitur ,inqui,fcientia ingenue puer,opus efi, in qua operis , & effeétio,& v[us coueniant. A pparet,inq uit. Permultii
igitur inter lyraru fabros interefi, & fcienti:i pulfandx lyrx alfccutos . Aliaenim ars, ql1X facit,alia
qU:E vti~ur his rebus .Nam ars qux fabricat lyra,&
qux Iyra pulfclt, Iongè inter fe differut.an non? Sie
cfi,inquit. Neqi rurflls,inqua, tibiarnm effeétric'e
opus efi.Ea fiq uidé ab illa qux vtitur,differt.Sanè,
inq L1it. N um fortè,inq u:t, corn ponendx orationÏS
quçrenda facultas, vt bcatus euadas?,N 0 arbitror,
inqui,t. ~~nl te r~tio ~Oll:t? inqua . Nouiequidem,wqult,quofda oratlOnu alltorcs , qui oratiolllhllS hifce quas codiderunt, vti perinde {ciunt,:le
lyris félbri lyraru,qui in alioru vfum lyras confiruxerunt, ciuas & qui i1\is vtuntur, fa'cere nefciunt.
Confiat Ül11iliter, & drca orationes aliam elfe artem q ux codit,alii qux conditis vtitur.EuidentiCfimoargumeto oftendilfe videris, inqua, arté illorum,qlll componunt orationes ad beatitudine neq~aql~~ fuff!<:ere . ~uiquam fperaba hoc in g~ere
fClcntla,q ua lam dm q uçrimlls ,inuéturos. E teni m
ifii orationu autores Cli,~ia qU,oties appellalli, [upra mortales cxteros fapletes vldentur,ipf..lq; eora
ars diuina penitus atque,excelfa. N eque miru. Eil:
enim incantatorix il1ius pars qllxdi illa haud multà inferior. Incantandi porro facultas, vi perarum,
aranearu, fcorpionu, c:Eteraruqi feraru, atq; morboru mitigatio eil:. Oratoria vero iudicu, concionatoru,aliarumqi turbarum,obIeétamentu quoddam & delinitio. An vero tu aliter fentis? Non aliter,inquit:fed ita prorfus vt ais. ~o ergo nos vertemus?inqlli, & qual11 ad artem? Ambigo,inquit.
At ego inuenilfe arbitror ,inquam. ~am? lmperatoria ca potifsil11um videtur ,qux beatum adipi[centem facit.Mihi vero non videtur,inqnit.~ii
obrem?jnqlla~u . ~ia venatC'riaquxdam hominu
ars,i~quit,' dIe videtur. ~id tu!'inqua. ~ia nemo, 1I1qUlt, venator venationis opus viterius porri.git,quàm a~ ,:eftigandü capiendllmq;:pofiqllam
co~r'thenderllt 9,llod venabanr, _vti nequeut.fed &
q lll,cam bus ven3.tur,& qui pifcatur,prxda coquis
exlllben~.~eometr'i,item afironomi,logifiç, Venator~s qU,lda fUl1t.neq? enim, figllr~ defcriptioesq;
~l~ll~nt Ip{j,~ed C1ll11 i~nt,ad1l1~lenlut.Cllm itaq; vti
1111S Ipfi nefclant~ venetur aute folum, quicuq; illorum mente capu non funt, fua il111enta dialcéticis
p,rx,bent, v,t i,l1i l:is vtanc, Eia pulcherrime,& f..lpiéufslme Chl1la, 1l1quam, fic efi? Ita prorfus, inqllit.
Atquc eadem rauo~lc duces exercitus, pofiquàm
vcl vrbem, vcl e~ercltum occuparüt, viris ciuilibus
prxdalU,&!poI~a tradunt.N am ipfi his qu:t COlUpn~hender~t,\vtl ne~ciunt,qllemadmodü 3.ucupes,
qUI pofiqlla cœperut cothurniees,nutritorib lo tribuu.nt.Si itaqi ca arte indiges,qllx vel faciendo, vcl
venad,~ q u~{jtisvti [~iat,' ?eat.osq; effieit pofsidcnt~S, ~lta qllxre~c,qlla m~htare 0p0rtet.CRIT. ~id
als,o Soçrates? N ul1ql11d adolefcentuills ille talia
dixit?s 0 CR A. N?n putas Crito?c RIT. N 011 per
Ioue~.nam reor 1,l1um,~ ta~ia dixÏt,neque E uthydcml, neque altenus Clllllshbet hominis dj[ciplina
vlterius
�!
Euthydemus,Vel,Litigiorus.
vlreril1s irlC:ligere. soc. Fortè vero Crefippus .ha:c
dixit, ego vero non memini. CR J T. ~~is Ctefippus? soc. 5altem hoc memini,neq; Euthy~emllm
attuli{{è hxc,neq; Di"t:1y[odorü. Sed,ô bcate Crito, [u[picor prxfiantioréquempiam viru pr.r[entem hxc dixiiTe.N ;tm ,hrec me audiuilfe no du bito.
ç R J T. Per louem, ô Socrqte~"el:cellentio,r aliquis
ifta protulifle vi~etur. V çru pofi hftc qui. tandem
arte111 fcrutati efiis? Inu,eni,fiisne qpa quxr.ebatis?
an non? soc . V nd~, ô bç:~t,e "inuenilIèmus? Ridiculum quidd;lm accidit. Etenim puerorum mure,
qui g~leritas fiue alaudas i-nfequuntur, vehementi
quo~am affeéèu fingulas fcientias per[equebamur,
Olc femper quacunqi capere nos è veftigio putabaPlus,fallebat nos, rerenteq; fubterfugiebat. ~id
cnim tibi 111ultas enumeré? Regiam artem aggrc:;fsi
fumus, contemplati,ciTet nécne qua: beato~f.'tèiat.
Sed velnt in Labyri(lt}mm delapfi, dum prope fine!
ciTè i;lm fperabamus, retrogrefsi ad principiu rurfus rcuçrtebamur, eogcm modo affeéèi, quo principio difpmationis er;lInllS.C RIT . ~o paéèo hoc
accidit?s 0 CR.Dicam.Vira nobis regia facultas ,cft
eadem elfe cum citili.CR 1 T. Q!!lnam. soc. Cu 111
res militaris ac faqrltat6s omnes reliqux, operum
.. fuoru imperium ciuili arti fllbmittereviderenrur,
vtpote qua: fola vti [ciat,nihil n.obis impedimento
fore plltaui111,lls,quo minus ha:c elfet .q llam qll~re
bamus,callÜ reéèorempnblica adminiftr :ldi,&,fecundü illud Aefchyli,iambum,puppi fola ciuitatis
prxGdens, & gubernacub totius tenens, ommbus
dominans,omnia vtili:ueddés.c R J 1'. An no reétè
vifum vobis efi 50crates,?s 0 c. Ipfe illdicabis Cri(o,fi audias qux deinceps cotigerunt.Rurfus eoim
hunc .in modum qu~reb"lmlls . Age, ars ma rcgia
.omnibus prœfidens, opus aliquod efficit, an non?
Omnino aliquod,c6fenfimus omnes.N onne fni1l'l
& tu,h:J:c Crico concederes?c RIT . A b[quc dU,bio.
soc R. ~od ergo.illius opus elfe diceres? Vt fi te
rooem, Medicina dum dominatur om nibus q uoru~ domina eH , q uodnam opus exhibet? an non
fanitatem prorinus re[pondcres? CRI T. Vti9uc.
S 0 c.Agricultura item vefira, dum omnibl~s qu~
rum cft domina,dominatur, quod opus faclt? Ahmentum è terni porrigere inquies?c RIT. Equidé.
soc. R egia igitur facult:ls, cü omnibus quorü cfi
domina dominetur, quod opus explet? Fortè non
cH irLpromptu.cRnr. Non Hercle,ô Socrates.
soc. Ncqlle nobj~,ô Crito, [ed hoc [.11~cq1, nofil,fi
hxc ea cH ql1am exoptamus, vtilcm eUe oportere.
CR r T. Summopere.s 0 C. Nonne igitur boni aliquid affcrrc nobis cam neccfiè eft? CRlT . .Efi omnino. soc R A. Bonum alltcm nihil eflè aliud qu:\m
fcientiam qllandam, ego & Clinias confcnfimus.
CR J T.. lm certt: diccbas.s 0 CR. Opera vero cilli!is
qludem gllbernatianis,cHm multa alia hxc,dlè vel
maxIme vnufq uifq uc fateatu r ,diuites facerc ci lies,
libcros & concordes. Hzc auté omnia neq; bona,
neqlle mala apparllerunt. Oportet auté ealn vt co{btit, fapientcs cfflcere, [dentiamque tribue, fi
mod'o ca futura fit qux proiit, & beatos efficiat.
C.I\! 1 T. VerJ. narras. Sic enim tunc inter vos confiitlt,\/tlp[C rccen[umi.s 0 c. Nllnquid regiadifd.
plina f.1piétes homincs bonosq; fadt? CRIT . ~id
prohibet Socratcs? soc R. N Um ,& omnes, & in
omnibus b?nos, omncmq; [cientiam ipfa prxbet?
coriariam, fabnlem, & reHquas vnillcdàs? CR r T.
Baud equidé arbitror, ô Socratcs. soc. At qllam
fcienti5?& qua in re iuuabimur? Operum ql1idem
~JJorum 'lux ~cq; bona fun~ " n~<J; m~la, opificem
Ipfam eiTe hal1d,op~)ftet. Sc~entla v~ro aliaIll:przbere nllllam qllam Ip[am felpf.1m decer, DicamllS
igitur quxnam hxc fir,&quojllllemllr. Visne eam
dicamus,?> C~jto,qu.a bc:;>nos f.1cerc <;xtcIOS polfl1~
mu~? ç: R 1 ~. Volo equidem. soc . Boni qu.o con- ,
dllcent? quoue vtiles _eJunt?-an di~e!lWs qllàd altos
f.,\cient bonos?& i1li ipfi alios item? quo auté,boni
fi~t, nufqu;lm apparen,t,poftquam illaqux ciuilis
:mis opera.dicutur,.reiecimlJ.s:planeq;, ql10d pro~
uerbio djci~ur, IOllis,Corinthus a.ccidit,atq; v.,t [u- Prouerbiû.
pr~ dixeram, req~lO int~r~allo, i~o etiam longiori
~llam ;mtea ab ems artls lnUentlone difiamlls,qure
prxfiare nobis be;ltitlldinem valeat. CRIT. l;edo~
~lem,ô Socrates,.in ambiguitaté. plurimi' incidÙlè
:videmini. soc. Ego ql1idc!ll,Ô Crito,cum in ha;c
dubitationé mer[us dfem, quàm ait,a PQtuit voce
protinus exclamaui, ho[pites iIlos tanqui Cafioré
& Polluccm louis filios [Uppllciter obfecrans, vt
nos,meJcilicet & adolefcentlllu ipfilm è turbuléta
flllauatione fermonllm eripercnt,iocisq; omifsis 1
feria difput:lOdl rarione nobis ofienderët qua: potifsimum rcie~tia fit, qui adepti quod vita: [llpereft,fehciter tranfigamus.c RIT. N unquid moftrare vobis Eutpydemus voIui,t? soc ~.~fdnj?Mafinifice ~im1l1m,ô amicc,h6c in ~odllm affari cœpit. Vtrllm te, ÔSocrates, hanc qllàm iampridem
quxritis ~cientii, doceam,inqllit? an hahere ipf.1m
te ofienda? 0 beate vir,inquii,l1unq nid hoc potes?
.valde,inquit.Ofiende igirur,inquii,me habt:reJacilills enim mihi lfiud, qua den tl 0 hac in œtate difcere. Dic age,inquir,fdsne quicquam? Scio equi,.
d,cm multa,inquam,fcd parua. Sllfficit,inq uit,purasne -a.bqtud eorum qure(llnt, idipfum qllod eil,
non cfle( N ullo paao,in<] llam. An Ilon fcire te aliquid alfcris? inqllit. Profeéèo. Ail non es [cicns, fi
m~do fcis? S.um ~uidé, fed iIIil1~ ipfius quod [cio.
N Ihtl refert,mq lllt. Non nece{{e efi [cire te omnia
fi q;la cor~lf~ qll:l!,funt reis. ~ o,n per louem,inqua,
qlla~oqu~de ~ alta mult~ mlntmc fcio.Si quid ne[ClS.' mqlllt nonne es n~fcllIs? ,l Ihus ipfills, inql1i,ô
am,lce,quod ne[cl~: N IhllQmlnllS nefcius es, in~t.
qUI paulo ante [CIU te elfe pr.:rdicabas. A tq; ira fit,
vt die .ipfe fis qui & es, & rurfus non fis, limul &
[ecundum eadem. Efto,inqlli, Euthydeme. Nam
vt prouerbio fere, Belle omnia dicis.ql1a igitur ra- Prouerbiü.
ti,one,' fcientii lllam quam Sl~xrimus, h~beo? quia
vld:hcet Impo[sibtle efi,eiIe Idem atq; no eITe. V nde il vnum quiddam [cio, cüaafcio.neq; cnim elfe
polTnm fcms fimul & ne{cills. ql10d fi omnia fcio,
illam quoq; [cientiam habeo.An non italoqueris~
& hoc eft Illud f.1pies? Ip[e te redargllis, inquit Socrates. ~id vero Euthydeme tlbi,tnqllam,nonne
Idem cougit? nam mlhi quidem non multu mole_
fium efi,qllod & recii vnà & cû Diony[odoro hoc
lepido capite pat~ar. D~c. mlhi, nonne ~ vos qux_
dalY) fCHis, quxda nc[c~t1s? ~lnJm,e qUldem,o Socrates, Dionyfodo~lIs ~nqll1~ . ~d dicitis,inqua,
an 01h11 [C1tJ ~? In:~ fClmus,' Inqu~t. Omnia it<lql1e
fcitis,fi aliq~ld çqtlS.O~nJ~ cen~,& tu quoqi feis
omnia,fi vnu alIqllld fCls.Pro lupIter inql1i mir~
h b ,
,
bile diau, & lOgens oc onu. N um & cxtcri oés
[ciût omnia~vcl nihil? Non cnim dicendii vidctur
[cire eos ali ~l~Ja)nc[ci~c alia, atque ita fci étes elIè {j~
~1I1 ~ ncfCl~te,~. ~ld ,cr&0,inquâ,dlcemlls1 Oés,
lOqUlt,planc fC1re om11la,h quid vnu [ciüt.Dij boq
ni,
�:
..
• 1
J
ni,inqul,n'üc demü Diohyfodore ferio loquj tnihi
thydep'c videtur agendum; ita ag.\tur. Tu n1)'t1que
videmini,& vix tandem vt ferio ageretis, nùnc imme multo melius' difput:idi ratj~nem in~elligis,<::ii
art~m h;mct\!neas, ego vero fim rudis.ldeoque in~
petrau~ . Jpu r~!l~~~ fcitis ,omn~a~ tg. ~ilbrjle vjdel!c~t arte çx conaria?Omma prorfu~ , tnS},t, N uqUld
terroga i~5~rU1~ ab iriitio,.~~frondc rurflls,i,nqllit,
& nerllis [uere'fcitis? Certe, jnquit, {k calçcos qui..
\Vtrum fets ~hquo qua: fets , an l711llp? Anima inquam. Hic, ait'ilIe, plus qU:lti1fogatus Gt, nifpondem.An,inqui,& fiellarum numerü',?k ar~n~? ~~
jfia,inqujt.Putas nos iIl:a conce~kre, tnqllam? f"hç
det. N'ol'! interr<~~o quo f~ias, fcd vtrum [cia~ aliCteuppus iefp9den~,CQhie4uram,inquit,ô Dio".
quo,n~c-ne. ~go inq~à,.a~' hxc'plus qüap-l dëc"ebat
l1yfoqQJ'!':,nobis ali9,ui ~alem addllcire,qu;l vos vepropter imperitii meam }·éfpOdi. Sed ignofee mihi
obfecro.Refpondebo iam nunc fimplïciter, quod
ra loq4i cpnijcia~us. ~ale? inqu~~, Scis, in~uir,
[cio
aliquo fémper qua:cüq; [cio. V t!u,ait,hoc eo, quot défçs Euthyderpus habet?a~q? EuthY,dem~s
quot ~u pabeas eognofcit? Non [tht fat efi, tnqUlr,
Je,:) [em~er,al'l eum hoc, tum ali9~ Semper inqua,
quado fClO,hoc (cio. Hic ille .. N ondum prxter rem
<J.u~d .omni~~eimlls, aü~i~e? Mi~jrne, inquit, fe~
refpondel'e.definis? Ne forte, inqtiii, id quod fcmVn\.j. h,?ç tantu ~objs ofte?i~e, ~uod ve~a lo~ua~},
per diciwr,nos [allerer, ita refpondi . Non nos, in"':
ni. N afi 4ixeriqs qÜ0tdete~ habet vterq;, nobls~i
q~it;di<::as,[e~ ~e . Sed r~fronde, vtrl1m femper hoc
POft~9 numeranti ~>l~S, vera dixiffe d~pr;e~)f,:demt
ni,cxtera quoqi vo}Jis credemus: III! verp eu mor ..
fClil S; Semper 111quam, pofiquam jpfum ~ando
den; Çrçftppllm qifhmaret, refpondere aliud no",
eportet [ubtrahere. N Dnne fcml? hoc feis? femper
luenmt,nili quôd fcirent oml1h~de finglllis:\ Cce.,.
<l.lltem fciens vtru aliqu;l hoc fcias? quo fcis,aliqtla
alio, vel hoc ipfo omnia? Hoc inqua cunéh qua:ftppo interrogati . C~euppus ' fiquide~ aperte ~e
vnaquaqi re, vel minimis qllibufque etiam turpl~
cuq; fcio·Hic rurfus tranfgred.eris Socrates. Exciftmis fcifcitatus efi , num {cirent: Illi ;lutern fort~
pia~ur inqui quod diél:ü efi,quccuq, fcio. Vt excianimo p;lrite~ contrà refponderüt fe o !TI nia intelpias;inqtüt, nihil pofiulo, inlo ~efponde, pofséfne
ligere, in{br ap'rorum qùi contra iétum nituntur 1
omni'<J [cire,niG [èires omnia? Monfirl1m effet hOl!
~iobré ipfè quoqi,ô' CritO, cpaél:~s eum d!':niq\
in qua. Adijce nunc iam ait, quicquid lubet. Cun~
E u~hy4e1l1u interrog<J.re, al1'etii falrar~ pionyfc:", , ébù~an~\ fcire fa~eris: Sic vidcor inquii,pofiqllaffi ,
~orus [ciret. Ille verô cofenfit. N 0/1 pmen, inqua,
nulllUs' moment! efi Illud fcio .otllnia autcm fcio,
{uper çnfçs hurn~ indinato c.apite trafilire,& fuper
N bnne {k femper confeiIus es fcire hoc quo feis?
rod volu~,t~m granpis natu. Ebne G'lpiel1tiœ profiuç qlliln~o reis, f~u q~lOmodoeunq; placer. Sem~ouit? N ihil eft, inq uit, q uod nefcia~. TUIl) ego;
per enim fcire es cofefl'us, aç omnia fim uI. Confia~
N um omnia nuc duntaxa~ cognofcitis? ~n &. [e!l1ergo ql:l0d pll~r f~iebas, & quando ~e/1itus es, ~
per?Et [empe!-,.N~m l~e~~ra ~tate ~;ltim~ue na~i
qu~ndo natus,lmÇ> & antequ,lm nafcereris,& ante
~mnia coz"nopjtljs? Omni;}, l'efponderunt fimul
cœli tçrrxqlle ortum [dlH Olnnia, fi modo [emper
'Vterq;. N obis vtiq; res incredibilis viC.. dt. Tune
[cis.Ac pedouem fePlper feies, & omnia, fi volue ..
,E uthyq.emus, pon credis,ô Socrates? Excep,to hoc
l'o. At voles, inquam, honorande nimillm E mhyinqua, quOq veriGmiie ~ft vos C'lpient~s efie. Et fi
de~elfiqllid~m omnino vera dic1s. $ed polle te nÔ
mihi;vc*s refpopdere , inquit, ol~endam te quo q;
nlulwm confido, nifi idem tccum velit frater ifie
hœc mil'abiHa cottfitertté. Grati[simull1 fit,fi hlliu's
tuus Dionyfodorus. fic enim forte valebis. Dicite
me couin'cas:G enim cu e{[~m fariés, ncfciui hflctepor.ro,C;Et~r,a quomodo Jwlobis non çoncedam,nenus,tu~i ofiendes,& [cire me ofa,8ç [ciuiLIè [erp,r,
ièio,tam mirabili at<I? noua C'lpientia prxditi efiis,
quod motus in vira lucrü nanci[ci poiIèm?Refp6quo minus ego omnia [ciam, quandoquideh1 vos
de iam,inquit. T;lnquam refpon[uru,inqua,interalferitis. Talia qua:dam qUfl ratione fcire me did
,r oga. N üquid alicllius fcills,inquit,<,:s,ô Soçriltes,
f. uthydeme? quod vjdeHcet boni viri iniufti fint.
,a nnullius? Alieuius,inquâ. An~odë fcisquo[ciu.s " Dic~nim mihi,fcibne i!lud,an ne[cio? Scis vtiqlle,
CS,an alio quopia? ~o feius fum. Arbitror enim
inql1it.~i~inquam?~Od"iri boniiniufii non '
te anima dicere. HanCHe intelligis? Non tç puder,
[unt. Iamprjdem fciebam hoç,inquam. Verü non '
inquit, ô Socrates, dUt? ,interrog;ll'js ,~ici[s~n: inifiud quxro,[ed quàd injufii [unt viri boni, vbi di.
~errogare? A.t quid facÎl,J11q~am? Faela cqll1dc vt:
dici; NlIfqua~n Dionyfodo~us ait. Non ergo in~
<-lU:Ull, hoc [CIO. Tl,lnc Euthydemlls ad Dionyfo_
cunqi iuaèF~S,CÜ q~o~ quçris,ig~orem:I/llbes aute
vt rdpondea Cj.lIuh,no interroge. Coglt ;\S_n~ q 1I~
dorull1- conuerfus att? Sermoncm ddhuis, ilppare.
birqu e ifie fi nefciilt,fcicns fimul & ne[cicns. Dio- '
quomodo,inqlJit,~d quod qux~O ? EqU1~c,~nqu~.
ny[odorus quidem erubuit,fcd ego, Tu verq quid
Adi~lIdel'go refpode quodcogltas. ~d,~nqua,
;fi tU alia méte interroges, alia ego refpondea, CUIll
aIS Emhydeme? nOn vidatur tibi frater nlus véra
aüud qua tu cocepcrim, [a~1snc tibi fa4ü putabis,
loqui, quu~ n~uerir Oll1nÎa? Frater ego fum Eu-'
fi nihil ad re ipf.'lll} re[polldcl'o? Mihi qui?ë C'l~ erit,
thydcml,D1Ony[odorusair. Mitte ifihale ~nqûam
ioquit,tibj no, vt arbitror, Tum ego, per loue nOt~
ô ~o~c vir,dl1n:~c Emhydcmlls doceat,quôd
prius refpôdebo, q ulm audia. N on refpon~es, j n"
{Ct~ Vlr.oS, bo?os lnlllfios dle,neque hanc mihi do~
qUit,ad e,a .rc~per qux mente concipis:qllia nuga;~fli1:\m lnul~~as. Fugis,ô Socrates,:lÏt Diony[cr;
ris Socrares, & rudior es admodü qu2l.1l1 oporteat r
dorus,nequc VIS refpondcre.N on iniurialinquam,
Agnoui tuncPlum mihi iam [ubirâtu,qttod verba
J
fugio:ni}m cum altl!rutrovefirûm fim imbecil1ior~
quious me i).'Î'etire filldebat" difiingucrem. Venit
~ur nO~l ~110S [u~iatl)? Hercule quidem multo (unl J-Jcr~~leht'
wihi prxtereq in mente Conni,q~J11pfe qUQqi [xpc
Imbeellhor, qu~ pugnarc fimul non valuit aduer- ucr!i (oppl'
Jllihi indignatur ~ qlWties ei no'n cedo : dcinde lT!C
[us hydram fophifiicam,eui propter filpienria pto ~~a~8l ~~/
r.
"
<
"Ica, Pl'
(pernit vel,u t rudem. Pofiquii igiCùr co~itaui hdvno lerm~ntS capIte amputa~o) multa repullula- cru(ll (oP
rum doétnnx ~e trldere, arbitratus fUl?l obfequi
b:U1t,ac eua~ aduerfus Cancrum[oplüfiam qUCh- {bill.
oportere,ne qUIS eorum me vt incpeum & indoci~
dam ex m.ln a~~entantcm & tluper vt arbitror,
Jerp refpu:lt r Q.!:!.o ci rç,a & illi inquii, ~ tibi ira ~u...
adueallm na~u; a quo eum Hercules ad finifiram
Olngere
�•
Euthydemus,Vel,LirigiohIS.
183
angeretur, verbisqi acriter morderewr,nepotis fui
bonis multis indiget,ô Ctefippe,l1eq; tu.N eque tu
lolai auxiliu implorauit, qui fummopcre illi {ucctiam Euthydeme, neq} alius quifqui hominllm,
currit,meus auté Iolaus Patrocles fi venerit, longe
inquÎt.Dic etenim Ctdippe mihi, vtru bonllffi elfe.
aliter faciet. Refpode ergo,inquit Diollyfodorus,
cenfeas, vel a:gr.otanti pharmaclll11 bib~re quando
pofiquam ipfe ha:c pra:dicas, vtru Iohus Herculis
indiget,an non(vcl homini pllgnatnro bonllm elfe
magisfratris filius qui tuus fuerit. Operrepretium
vt armatus prodeat,an inermis? A l'bitror eguidem
fore arbitror, vt tibi refpolldei Dionyfodore. N eqj
inquit.nempe expeao aliqllid abs te egregiu. Ipfe
·enim defineres fcifcitari, & proptèr inuidia quanvidebis optime,inquit. Verum refpode, pofi:q uam
daln intcrturbare,ne Eu thydemus f.1piens ilI11d me
confelfus es bonum e.ilè, quado l'es pofiulat, phardoceat. Refponde igitur inquit. Refpodeo,inqua,
macum bibere, nunquid boc bonii qU:lm plurimu
Iolaum Hereulis fratris fiJiu fllilfe:meum auté, vt
oponet bibere?optimumq; erit fi quis terat, & invidetur,neqllaqua.N eq; enim pater ipfi P:modes
fundat poculo hellebori tantllm,quantu curru alifuit frater meus, fed aliquis nomine .sPximus Iphi.
quo vebitur? Prorfus ita,Cte1ippus ait, fi ramus lit
cles Herculis frater. Patrodes autem,inqllit, wu s?
qui bibiturlls efi,quanra efi"fiatua Delphica.N onN imirum inq u:1.m,fed ex m:ttre eadem , non patre.
ne limjliter & in beUo,inquit, fi bonu efi: armis inFrater ergo tibi efi,inquit, & no frqter. Non eodé
dlli,plurima arma h:tbenda funr,iaculoru q; & dyex patre inqua, vir optime.lllius coim pater Cha:peorum circunferend.a eft Car ci na ? quadoquidem
redemus; Sophrooifcus auté meus. Pater autem,
id ~on~l1n efi.Et maxime quidé, Ctefippus ait. Tu
vero no putas E uthydeme, feù vnllm duntaxat i.:lin~t,erat Sophronifcus atq; Cha:redemusiOmniculum elfe ferendl1m?Equidé inquit.lta Geryoné,
no, iIle meus, hic fuus. Nonne Cha:redemus alius
inqU1t,Briareumq; armares?egoalltem puraui r9quàm patererat? Alius fcilicet quàm pater meus.
N unql1id pater erat, cu alius quàm pater eilèt? An
b~fiiore~ te elfe, fociumq; fimi1it~r !finm, v.tpote
vu os armlger05. Euthydemus ql11de taeuit. Diotu idem es q uod lapis? Verebar inq uam,ne idem te
aaèrente viderer. Mihi vero no videor. Nonne iginyfodorus auté aduerfus ea qua: primu' Ctefippus
refponderar, intulit; Bonum tibi elfe videtur auru
turalius es quàmlapis? Aliuseer~è. ~àdfi alills
es quàm lapis,non es lapis.Et fi alius quàm aurum,
habere?Vaide quidem,refpondit Ctefippus.An no
non es auru. Sic efi inquam. An non c:1.dem ratio& habere pecunias [emper :ltq; v:biq; ~ Maxime inne Cha:redemus quum alius fit quàm pater, pater
quit. Nonne bonu eilè al1rum confireris? Confefsi
non erit? Videtur, inquam, noneife pater. Ad ha:c
iam [umu5. Seml? ipfllm habere, & vbiq; oportet,
Euthydemus adieeit:haud paterefi: Cha:redemus:
& in feipfo qU:tm maxime?Beatifsimus i5 e{fcç, qui
tria auri raléta in ventre habercr, talentum v nü Lub
rurfusq; & Sophronifeus cu alius fit quàm pater,
capitis oiIe?ftaçerem autem,ld cft nummum quennon efi pater. ~jpropter fine patre es, ô Socrates.Sermonéverà fufcipiens Ctefippus intulit,Padam,& pondus ;\uri it~ vtfoq; oçulo. Ferut, inqujt
Ctefippus,ô E uthyçlCll1e,ap!Id $cythas eos felici[ter auté vefier eum eadem fibi contigerit, alius efi
fimos optimosq; viros eilè, qui in fui capitis ofsiqui pater meus. Longe abefi, Euthydemus ait Nu
bus aurü multum (;onti ll et, quemadmodu tu pauidem?Idem L1nè.N on con[entirem. Sed vtru meus
lo antè cané dicebas patré. ~odq; magis efi: miEuthydeme pater efi,dunta:lÇat an & ca:teroru horum,fuis ex capitibus deaurat~s bibunt, & hœc inminum?Et ea:teroru infuper.Nunquid putas euntrofpicillnt, verticé frontemq; fuam manibus atdem hominé patrem exifiemem nô eile patré? Putollentes':AdhœcEuthydemus, Vtru Ctefippe vitara equidé Ctefippus inquit. An & aurum inquit
dent & Scytha:,,& cx.teri homines qua: P9ilunt vi~
allru exifiens , non elfe auru? & hominem exifiendere, vel qua: no ~ofI llnt?~a: pofslit plane. N onIOlierbiü. tem,hominé non eae? Tum Ctefippus, non vt ferne & tu?Et ego iuniliter. Vidén' nofiras vefies?Vitur ,E uthydeme,lino linum conneais. Rem graué
tl~o. P~lfunt igitur ha: videri. Mirifice, Crefi pp us
dicis,fi pater mus, pater efi omniu. Efi tamé,in~t.
alt.~d porrà?inquit. N ihiI.I pfe verà non putas
V trü hominu duntaxat,in Ç}.t Cteii ppus,:m eq uoru
has videre?vfqueadeà iucudus es vit? Videris mihi
ctia ca=tcrorumqi animalium omnium? Omnium
E uthydeme q uodammodo extra fomnum obdorpror[us.An & mater tua, mater omniü? Et mater.
mi{{e,
poJTeq; te puto dicçntçm nihil dicç~ç. Et ru
Ergo tua m:tter echinoru marinorum mater cfi:. Et
hoc
facere
videris,N uquid irnpofsibilc efi Dionx-:ma,inquit.Et tu rur[us frater es gobioru,caruloru
fodorns
ait,
tacentep-l dicere? Impo[sibile, Crefip_
& porcelloru. E t tu,inq uit. ~inctii tibi pater eft
pus
inquir.
Dicentem
vero tac<;:re~ Pofsibi!c multo
canis. Et tibiin[uper. Hic Dionyfodorus, Si mihi
minus.
~ando
igimr
L\pidem dicis,n6!l~e tacell_
rcfpondere Ctefippe vollleris,f.1cia vt ifia cocedas.
tem
dicis?
Et
qU:111
do
lignum
& ferrum Ümiliter?
Dic age, efi tibi canis? Et malus aclmodum canis,
Haud
filere
ubi
ferrea
conceda,
Ctefi ppus ;1Ît.nam
CtefippllSait.Habet catLtIos? Tales habet 111ultos.
fi
quis
pulfet,f~nan:
illa
quidem,&
reboare d~~lIn
An non iIlorli pater efi canis? Prorfus vidi nanque •
tur.
~are
quam
nihil
dlcas
proprer
f.1plenua,hic
illum clfn cane matre coëuntem. Nonne nms eft
non
[atis
animaduerufii.Sed
quod
refi:at,
ofiédite
Nonne igitur pater exifiens ,tnus efi?
canis?
pofsibile
videlicct
eilè,dicentem
tacere.Cene
mi hi
~are tUllS pater fit canis,tuq; catulOrllm frater.
vlfus
efi
tllnc
vehementer
Ctefippus
propter
amiSecl neq~lid Ctefi ppus prius obijceret, repente adcum
corendere.
~ido
files,inq
uit
l:.llthydemus
iecit Dionyfodorus. Paulum quid ultrà refponde.
n6nne OInnia files? ~qu~dem. N 6nne & ré quam~
Canem hune verberas? Arridés Ctefippus ait, verlib
et dicentem files?hql1ldem illa qua: diet-tt, in 11l1bero, te autem n~queo. An non igitllr. tuum patré
~ero
omniii co~n~utantllr. ~id vero?interrog:t_
verberas? Longe,rcfpondit, iufiius dlee vt patrem
tut
Ctefippus,no
blent OmOla? N on,ait Emhydevefi:ru111 verberarem , qui di[ciplinam quandam
mus.
An
Joquuntul'
omnia vir oprime? 11110 ceradeptùs,adeà L1pientes filios genuit. Secl nunqllid,
te, qllx loquun~ur. Non il1l1d qua:rebam, inqult,
Ô Euthydeme, multa bona ex vefira L1pientia vefcd vtrum omnJ:1. fileant ve1loql1ârur. Tunc [ubrifier & cawlorum p~ter efi con[cClltlls? N cClue jJle
q ii
pi cns
la.
�•
Liber 'Decirnuso&auus.
piens [ermonem Dionyfodorus ~it,Ne.utra ~vt~a
que. Cene enim [cio te quid huic refponGoOl OblJcias,ignor~turU1n.St~tim Ctefippus, vt folet,effufus in rifum cbm~uit . 0 Euthydeme, mus frater
iam 8c ~iaus dl. CH nias quo que admodum deleébtus ,a rrifit. ~ar,e Ctefippus gefi.iens ,~ng~u~
quàm in decupluID l:etiti~ cl'euit. yifus aute ml1ll
tfi Ctefippus vtpote v~tera~or hrec.ipfa i,Uis per a.,.
nutia,m 'extorfifTe. Neq; enim f.'\pientia ulis apud
alios e,fi nofiri tempotis homines . Pofi hœc ego,
~id, inqu~m, rides,ô Ciinia~inl"~bus.tam fcrij~?
tamq; puichris? Sed ad me conuer[us Dionyfodo- ·
rus, Tu ve,r o aliquando rem pulchram vidifi.i S~
;cr~t~s,? Multas equidem Dionyfodore. NUllqUl~
aliasquàmipfum pulchrum?an eafdem? Egov~ro
pa[siin hœfitalli,nec iniuria me id perpeffum fUlffe
fum ~rbitratus, quippe qui tacere diutius non potuerim. refpondit amen alias effe quàm ipfum pulchrum, pulchritudinem taI?en fingulis quand am
adeJfe.Si tibi adfit bos,in~t,nunqllidipfe bos eris?
& quia ego tibi nunc adli.lm, Dionyfodorus es?
Bona,inqlIam, verba q uœfo.Sed ille,~Ç) patto alterum ~deft alteri,cum alterum Gt,& ~ltenl? N unqU,i d tu,inquam, de hoc dubitas? Nempc::i,am illQrum imitari [apientiam cotendebam, vtpote cu pi,d itate illius accenfus . Cur non dubjtem, inqujt,&
ego, & cœteri om~es,àe eo quod nequaqui exifijH
~id ais Dionyfodore?n6nne pulchrum pulchru
efi,turpéue,turpe?Si mihi videatur inquit. Nonne
~idetllr? Pror[us inquit. Nonne & idem, idem ,e~
in qui, & alteru [l.JI!Pj..~eF al,~Fl1?1,( nontamé quod
elhlteru ilié? At ego nec pueru quidé fufpicari hoc
arbitrahar,quin quod alterum eft,fit alterum. Verum,ô Dionyfodore, fponte id omififti. Videmini
autem mihi tan qua artifices qllib,us conu5!nit pe!agere fingula,difputandi ra.t:ioné deco~e tranfigere
atq; tradere. N ofiin' ,inqui~,quid fingulis opificibus pe,ragere conue,niat? Pr~n~ipio quidé [eis qué
,deceâ.t :ere cudere?f ~brllm,inquam,œrarium . ~é
vero luta ~ngere? Figu!um, ~em rU,r[us illgulare
atq; exconare,& in fruftra incifas carne,s alfare, vel
elixare? Coquu. N 6nne <juifquis coueniétia faeit,
reétè faeit? Maxime inqua.Collenit auté, vt ais,co_
quum, inquit, coneiderc & excoriarc. Conce[sifti
hxc, nécne? Conccfsi, inquam, [ed ignofce precor.
Conftat igitur, in~uit, fiquis i~,gu),a!ls & inci~ens
coqullm elixet afsctlle,eonuementla faceIe . Q~.Ju_
et~m li quis f.'\brum œrarili a:re clldat, & figulum
fingat,decétia fimiliter operabitllr. 0 N ept,une in
ql1àm,iam fJpientiç iIli vefi~œ colophone~n unpo(uifti. N uquid ifia 'mihi quadoq; fic aJent vt propria fiat? Cogno[cerésne,inquit;i püm,ô SOCl'ates,
'propriam hm effeébm? Siip[e "elis, inqu~m, ego
qUida. ~id porro, Înquit,ma putas cognofGei:c~
Equidem, inquam, nifi'fortè tu aliud d}xcris. A bs
tc lllnq; oportet incipere, in hunc au~c Euthydedefi'nerc. An no tua illa e{fc puias, inqu!t, qllOru es dominus?tJbiq; vti arbitratu tuO liter, vt boucs & OllCS? ha:cl}c tua exifiimas, qua: vendl!rc potes atq; l;lrgiri,& Cllil1is deorum vouere? qux vero
non potes, noh tuat;' Ego vCJ;o arbitratus prœclara
aliquam inde qu:r:fiionelD exorÏrur:un, & audiendi al1~dJta~c protinlj.s inflammatlls, l'ror[us ita elt
inqua.tallanernpc quxdi meafunt.N unquid :luimalia,inquit, nominas ilIa qua: ~nimi habent? IlIa
;ipf.'\ inquam.F ateris igitur ex animalibus illa duntaxat elfe tua circa ,qua: potes hxc omllia facere,
n:ü
qux mododicebam? fateorinquam .f-liciHe Îronico admodum [eip[um continl1it, qllafi magnum
quiddam cotemplaturus,deinde .lit, Dic age mihi,
pSocrates.Efine tibi lupiter patrius? Atqui ego [Il
fpifatus.eo rediturum eae [ermonem quo deuenic,
&. per ambiguu quoddarn diuerticulum feced~ns,
rete quo velut im plicitus iam eram,C!!fugi,re[pon~
diq;,N on.aft,ô'DiGnyfodore. Mi[cr,inquit,homo
es,neq; A th~niéfis,~ui ~eque dij patrij [unt,neque
, f.'\cra,neq.; allUd qUlcqua prxclarllm atq; magnjfi.,.
cum.Mitte,inqllii,ifra Dionyfodore,ne male omineris,n.eq; acriter erudias. Sunt enim mihi & arx,
& L'lcra d~~efuca patriaq;, & ali-l qua;cû'l; id ge...
nus Athemefibus a.dfunt.Ca;tcris,.i nquit, Athenié..
fibllS eft patrius lupiter? Non eft,inqua, apud 10_
nastal~s cognatio, neque apu.de.os qui hac ,ex vrbe
manaru~t, ne':li apu.d nos"lè.d Apollo patrius propter 10ms gemturam.luptter a,utem nob~s patrius
non:vocatl.lr, proteétor vrhis tamen & curator tribus efi diétus, & tribus curatrix Millerua. Sac 'efi,
inqllit Diony[odor.us . Eft enim tibi, vt videtur,
Apollo Iupiter & Mnerua.Omnino.An no cui ifii
erlÏt di j ?prog.enitores viddic,et,atq; domini? N onnet,lÜ? An no tuos .efie confeffus.es?Confeffus fum,
inqua. quid tum? Nonne animaliaiftidij funt inqUit?Conc,efsifti PoqO ,qu~cunq.; animam habent,
animalia e{fe:iftLvero di j non habét animam? Habent vtiqi,inqlJam.SUnt igit.ur animaHa?Sunt cer...
te, E~ an~alibus alltem illa tua elfe dicebas, ,q uo ...
rum apud te effet potefias, Nt pr,o arbitrio véderes,
largireris,dijsq; dicares. R.ecufare EUthydeme no
polfum,q.uin itta conceiferim. $tatim ille fic intlllit:poftqua tuum eile loué, tuosq; elfe & alios fa.,.
teris d'eos, licétne tibi yendere illos atq; largiri, &
prolibidine t~a vt animalia ,c:etera tuaiitnt,tra_
étare? Ego igitur Crito tanquii [ermene percuJfus,
obmutui. Ctefippus autem [uccurrere mihi cona""
tus ait, Papa:,pro Hercllles,prœclarum fermonem,
Ad,q ué Djony[odorus. Vtrü Herwles papxus efi~
an pap,",us Hercules? Tune ,Ctcfippus ait, Pro Neptune,for.tes durosq; fermones.D.efifio iam. lnexpugnabiles vi ri [unt.Hic JPfeéte amice Crito,nul_
lus prœfentiu contin.ere vltrà [e potuit, quin ilIoru
orationem laudibus [umnus cxtolleret:& hofpîtes
illi Dionyfodorus Eu~hypemusq; rifu, plaufu,&
lxtitia exultantes gcfiient.esqi ferme refoluû funt.
In~uperioribus nanq; dum fingu)a profcrcbawr
foh corum [eaatores protinus applaudeb~nt. Hic
autem penèipfxquoq; Lycœicolumnx coclama...
re,plaudere, geftireq; videb:lM,u r. Ego quidem fic
affe~us.fui ~t alfcr~r~m) nullos vnquam homines
pan,L'\plentla~evJdJ{fe. Atqui ,& iIlorli f.'lpientix
pemtlls manclpaws lau~lare illos & ce1ebrare [ummopcre cœpi. 0 viri, inqll'lm, ob miras dotes natune ,beati:quippe q,ui rem tanta tam f.'lCile, ramq;
breul. temp~re abfoluifiis. Multa qllidelj & ali<\
[unt ~n vefins [er.mon~bus ~uthydeme D!onyfodorcq\prreclara, ln,qulhus Id pr:ceipue magnificu
~ft, qU,o d nulla vobls cura efi,aut vlllgi, flut etiam
lllufinlim hom,i~um, aut qui aliqu~ i~ pl:etio habent),n, fed filTIlhumdunta:lCat. EqUlde cerro [cio
pallco~ eJfe qui ~d gC?US [erm?nll~ diligant
cos qUldem VO,blS filP11çs:e>l!ten aut<: fic illos igno,..
rant fpernuntque, v~ erubçfcant vehementius fi
ca:teros iIlis conuincant, qu:\m fi ipfi ab aUjs co~
l1inc~ntllr. Hoc prxterea populare & manflletum
lIcfin [crI1lol1çs habenc ; qIJod qUUll1 dicitis rem
null a 111
q
,,&
�.
Eu t hydemus, VetLitigio fus.
.
l}ullam bonam effe vel malam,neque albam;n~.que
.aliud quiclll1:lm tali.u m, n~que omnino aliquld ab
'ali js alilld:reuera quemadmodu gloriamini,homimun ora planè obi1ruitis. ~ia vero non aliorum
tant LI ora, {ed vei1ra infuper, gratiofares dl:'?X {errno]lis'"bdium offenfionemq; audientüun deuitatis . .Maximum vero hoc eft, qllod hxc vfque.adeo
vobis artificio{e {unt adinuéta atq; inftituta, vt bre
~li cuilibet rrader~ valeatis. Cognoui equidem, &
.
J
Ctefip.p0 mente adhibeo, côfideroq; quam (ubito
imitari vos cœperit. Huius rei myfterium quàm
ocyfsime docere polfe prxclarum eft , neq; tamen
operxpretium fore viâetür, vt cora multis hominibus dilfer~tis : imo vero) fi mihi credideritis, cauebitis prorfus nein multorum cœtu loquamini:
ne fortè quamprimum ifta percipiëtes, gratias nequaquam habeant.Ifta igitur inter vos tantu inuicem communicate, neq; alius qutlquam ea nifi argento expofito audiat.ldem q uoq; fi h1pitis, veftris
difcipulis con{uletis, ne vnqua cum alijs quàm {eeum atq; vobi{cum de his loquant. ~od enim rarum Euthydeme, idhonorandu. Aquaenim vilif.fimo pretio emitur, cum res fit natura pretiofifsima,vt ait Pindal,""us.Sed agite,inquam,Clinia hunc
meque {ufcipite. Cum hxc, Ô Crito, & alia quxdii
breuia di!feruiaèmus, abiuimus. Delibera igitur
qui mecu vnà ad hos viros accedas. Nam pollicentur omnes fe doéturos, quicunq; argétum dare parati fint,neq; ingenium vHum vel xtatem exci piut.
~od vero tibi maxime audire expedit,aiunt nihil
cumulandx pecunix ftudiu prohibere quo minus
quiuis f.1pientiam il10rum facile percipere pofsit.
CRI T. Equidé,ô Socrates,audiendi cupidus fum,
& lib.entifsime difcerem. Videor tamen' & ipfe eorum vnus elfe qui Euthydemi fi miles non funt, {ed
moru potius quos tu paulo antè dicebas, ÇJ,. capti:
unculis huiu[cemodi redargui malLit ab alijs, qua
alios redarguere. E nimuero ridiculus eflèm, fi admv~ere telpergerem.N ihil tamen prohibet qux ex
ijs qui c...tu foluto à vobis difcefferut, audilli, tibi
nUnc referre. Ueambulanti mihi obuius faétus eorum quifpiam ql:..; in iudicialibus caufis excellere
plurimü xftimantur: CI Crito, inqllit, nihil ex ifiis
f.1piehtibus audiuifti? N~\ül pcr Iouem, inquam.
Audire enim me affeétanté"frcli'lcnS turLa wmultus que prohibuit .Res tamë, inqu'rt,audittl digna.
Cm, inquam? Vt :U1difiès eos homine~ di[plltltcS,
qui in hoc fermonum genere cxteris pr~ant. Ad
hunc ego. ~i-d tibi vi(um eft inqu:i? ~îd ":\Itud,
inquit ille,qllàm qux femper exijs hominibus~u
diuntur,dum nugatur, ac de rebus nullius mom<:ti indigno quodam ftudio inuicem altercltur? nominacim hac oratione efi v[us. Tunc ego. Verunramé gratiof.1 res cft philofophia. ~ii gratiofum,
inquit, ô beate, quod nullius eH pretij? Atqudi
paulo antè interfuHfes,erubuiacs, vt lrbitror,amici cui gratia:qui vfqueadeo ineptus erat, vt feipfum
tradere hominibl1s curertt, quibus nibil penfi eft
quid loquant,fed {ingula captant, obijciuntqi vocabula,cum tamë illi vt fuprà dicebii, cxteros tales
noftrx œtatis viros excellant. Profeéto,ô Crito,&
ftudium hoc vilifsimum efi,& qui in eo verf.1ntur,
ridiculi. Mihi quidem, ô Socrates, haudreétè rem
ipf.:"lm improbare virus efi iIIe, vel ÇJ.,[ql1lS ,llius improb et. ~od auté in ca:tLL multorû cum talibus
vi ris difputare quis fi udcat, 1l1critù vi tu reraire ille
mihi vidcf ..s 0 c. 0 Crito, admiratione digni [unt
~
J
1
\
hi viri: Verum nondum quod diéhlrus [um, nouL
~or.um ex mimera erat qvi tibi obuius philofophiam vituperabat?Vtrum Orator quifpiam ex his
qui in indiciali concertatiol1e valent? an ex ifs qui
tales edurlt c.ofcribum:q; orationcs, quibus orato~
r'es in iüdicio certant?c RIT. Minime quidem oritor, neq; 'a rbitror ilium in illdicio vnqnam oraife,
{ed rem ipfc1m iudicialem optime intelligere [erût,
& elegante~orationes coponere, soc. Teneo iam .
Atqui & ipfe idem modo diéÇurus·era. N empe hi
[unt, ô Crito,quos Prodicus inter philofophllm:
ciuilemq; virum cofines ftatuit. Purant hi quidem
fe e~e 'om~iû f.1pientifsimos, & videri prxterea tales lpud qu;\mpll1r~mos:folos aütem philofophos
impe~imëto fibi el1.e,quo m.ious ab omnibus œque
probet~r.Çenfent ltaq; fi cornunem aduerfus phi':'
lo{op~os opÏ1;i,onem ~~p_c diuulget, quod nullins
preuj fint, fine controuerfia faplentix gloriam {e
apud. orones {umma reportaturos. Elfc nanq; fe rè
vera h1piét.i.fsimos,fed in priuatis fermonibus, quu
Euthydcml{ettatores adller[anr, impediri. ~od
vero {apientes fint, ex eo con{entaneum videri vo:"
lune, quod f.1tis habeant philofophix, Catis etia ci.:
llilis peritix,& quantum 9portet fint vtriufq; p;!rticipes,& extra tnrbulento~ ciuilium negotiorum
tu multus pofiti f.:"lpientix frutbbus iucijde fruantl1r.CRIT . N unquid dicere aliquid,ô Socrates,tibi
viriifti videntur?s 0 c . N equaquii. CRI T. Veruntamen horum hominum fermo habet aliquid verifimile.soc. Habet, vt dicis,ô Crito, verifimilitudinem potius quàm veritaté. N eq; facile i1lis perfl:Jaderi poteft,quod & homines & cxter.l omniaq~'t
cllnq;.duorum quorunda media{unt,& vtrorunque particip~\11t, ita(c hflbeant, vtqux ex malo &
bono fint, hoc quidé mcliora, illo dcteriora fiant:
qua: vero ex duobus bonis pon ad idem COndl!c.en_
tibus, vtrifq; deteriora ad opus illud peragendllm,
ad quod [peétit vtraq; iIla S}.bus fit côpofitio. ~~
autem ex duobus malis fint.confiituta, no ad idem
tende.ntibp s1hxc fota meliora ftlnt vtrifqi iIIis,quo
rû participant. Si ergo philofophia bona efi,& ciuilis aétio bona,fed ad nlilld atq; aliud vtraq; coferens,& hi vtrorllnq; horu. participes; vtrorunqlle
in rnedio funt cofiituti,nihil cocllldunt.nam vtrifque deteriores fttnt. Sjnautem vnum quidem honi
bonum,malum vero alterum, hoc quidem meliores,illo deteriores. ~od fi vtruoq; malum,ita demum vera dicerët, aliter vero nçq uaq llam. N eq ue
.vero confelfuros iIlos arbitror mala eifcvrraq;,neque vnum quidem bonu~, mal.uI? vero ~lter~lm.
Sed proteéto vtrorunq; hl partlClpeS vtn[q; meptiores funt ad illud; ad quod philofoph~a & ciuilis aétio pertinet, & cu tertium locu ten~at, pr~mu
v[urpare non dubidt. 19nofccndum ql11dern 1110rum detiderio, neq; indignandl1m, tales tamen çlIè
cen[endi,quales& funt.N a~ ~numq~lenqi diligere debemus, qui modo prudctlx partlceps aliquid
dicit,&viriliter peragit'.c R 1 -:. Equidem,ô Socra'tes, vt [xpe rccu loquor? a~blgo qua ratione filios
meos edllcé. Minor qlllde natu tenerior cft adhuc
quàm exigat ~ifcip!in~: Crito~olus autcn~dultl1s
eft iam, & a~lquo md.lget , CUlUS opera proficiat.
~oties tccu loquor,lta prorfus afficior, vt e,xiftimem in.[.wia. elfe fili~rü ~!atia per cxtcra occupamm ea.c.' vt CJrca conll151u,nempe qui ex matre gencro~!SlI~a nafcantur, deindc vt :un plu illis patrimOniU rchnqueretllr,ilI0ntm alltem educationem
q iij
ncgli
�Liber Decimiisnonus~
-'
.negliger {!, Verum eum;\d eos rerpi~!o qui erudire
hornines prohte,nc, abtlerreor,mlhlq; con{idera~
ti VI1u[quifq, illorumlonge :lb eare quam prxdl:
cat,alic;:nus efIe yidetur. Et vt verum tibi fatear,no
h.abeo ql10 patio filium meltm ad philo[ophia exhortcr & prouoçern.s 0 c. 0 amice Crito)anigno~
ln quouis ras in cluouis .fiudi9 vHes &. nullins pretij homifiudio viles nc;:s permultos ~lfe?probos verô patteos, eosq; maperm u1r.os', xifl)o in pretio habendos efIc? N 6nnc tibi vidcrnr
pro b os vero
'dd
n'
fi'
l
r~UçQS elfe. pulchru qUl .. a~ elle gymna . l~a, merc.ltllra,rJlctoriea,res mdItans? CRI T .Mlhi ccrtc.s 0 c. N c;m<;
vides in vnaquaque hartuTI artium muI~os:ld opus
vnuIPquodqi ineptos & deridédps? ç R.I T,. Ira cft,
ac verÂ. nimium loqueris. S 0 c.l;.rgo. h;1C dc caLJ4'l
Jhldiane fugies ornI1ia,~ illafllio çlilIt~;tdcbis? CR I,
Haud decet,ô Socr;\~~s,S 0 C R. Ç fU1Ç ~rgQ ne quod
pcdeeet,agas,ô Çril:o, MÜtc CllrarJ1 hariç, vtnt bç,...
~li fint ho minç.c; p"hi1oroph!~ fill~~O!!., ~e! ~pli:rcp?
vero ipf.'\J119.iHge~cr cxan21~la . Sy 1)C).ug·CJJ.1'CS ~p11~ videbimr ,non fohlpl PlIOS? {çd omncs JlO1D1I1CS
~bficrreto. Sin,auté tîbi ralis, q llalis & mihi appareat, fe.q ucre eam yirilitcr .&ç q:el-'çc? atq ne ad idcllJ
fil;ldi~.I1) filio$ çohorprc.
J
li 1 P PIA. ~ !vi 1 N' 0 R;
V E L, DE ' 11 ~ N~
PA
CIO,
"'.J ,
M
~A~StL'J
*'
rJC1N~
.
A R. G V M r; N T V M.
IR l FIG ASpcrMis rl:)toniStl; llo/hi bonicas cu Ji-
ligencifsime mulcis. vbi~; lUodis'prol1~deac ne iLlll~n
tuS credula [ubdolis fùplullam aLlcllplJ~ caplacur, CapC;H]lle
J:etdâcur.no iniur!:J ! Itppi;tl11 ~lic.l1fcJl1. foph!fia) Li inI01~ri~
ilmum atqi fallaclfulUu dl:OPUS d~alog' ag~cJc, Îl1;\lor~ Vldelicec ar'l' Minorç.Ill maJOre qu,dem dCl1IoJl:r:lc I-iJpplam
tcrùm profefI'orcm ru\cherrimarum, omnino qlli~ j pia pulchritudo fir ignorare.ln mio?re vero e.ll~ldelll fc Jatbnce~
qllod ance aho~ ~cildacem ~ vera~ dllcernar, Oae~dlc ln
vcriufque :definmone prorrus errare:vt pareat l"l1ppl~ll1, vt
pmniûarrogantifsimus ell;ira & ignorantifsimum cflc,acq;
incptiCsimii apparere. Miteo nunc quod eum, vt mos cil ~o'
l'hifiarum, iaél:abundii & remerarium auarumq; dcpillgir:
lx.. cum promitcat omuia, iu omnibus dant~ vcrba,l)ihil ve,.,.0 pra:ftamc:cumq; maximis gLorie~ur, vel il} IJlillÎlllis daudicancerp.Sed vt au 111cndacis Yer3cisq; dc/inicionem redeap1us,méda~ .ric~ defcribç~dus eratJ'l~1 ~a~ime vclic~ nCUIlque porsic fClatqi,menUr1. Verax ~ute cocra''lui mUll1lC ve~
lit vtciiq; po[sit & [cla~, vera loqUl. ~ t HI)'plas lU~t1J simlls
~rcium maglfter ommum,co~tufi(slmusque.v~raclS menu ac:isque difcretor, ordine definlt oppofit?, dlC1CQi mcn~acem
'lui maxime pofsic fciatqi menciri quoue[cunq; v~luem:vc
ncem vero,qui qua~do~unq; ~ol~ct1t queat & fClat vcr~ lo~
qui. VIld~ cogic~r pnm~l f~tep mçdac~s elf~ pocences:fClcl~
feS,pt.lJd.e ces,Caplel1tes.Del~~e Ile bonos ~d Illa ad ~lIX poc\:tes,(int acque (apiences.Temo per ~rces {Illgu!as. deduc~l1do
compellitur in quahbec cam re qu:lm aree tat.er~ cun4\: c.if:
veracem acq; mendace~'n, quod Il~gauerat a.b 10ltlO. Slq.Ul~~
in 'lualibet illc qui pp~lme.ca\lec,ldem ~a,xlmc porelt & lClt
pro arbi~rip vera Loqui pancer a~'li mencl~l. ~af[o ad ÇO\lcedendum inducirur veracem m!1I10 Inehorem e{f~ mend:ce, qu~ndosuidéquàm ftlttlcWs I:lQnusqiJell: vcrax ad I.o~u:
dii vera, t.l ~ufficiés bonusg i appar~at ~1cd:x ad l1~elltlcmlu.
l'oll ha:c Soc rares [Qphlft:1 iP1l 1)lblgUltJtC a~dllc~r, vcer de·
,inqua.t gr,1UiUS,nll qui méricur Yolens,a~ q~l n()l:s·ld vçro
fophilh Ile((;~t roluere,ne~ue Socrates qUlde_folu~re ~!Ilc f~
plllfia:.Elt autem Ha foluendum.ln his quidc qua: aJd I~relh
genciam1>crtinét minu errare qui menciumur [pOCCU? hlS
aucé qua: ad mQr~~ Ipeéhnc,e~rare lTlagls, 1: ul11 vero q~l !lO~ens dlClC n~e~daclUm, COlltra fe /l<lbFre. Deinde alllblgicur
vrri magis crrent1nflqui dedita opera,an q~1Ï infirmirace vfl
ignoralltlJ peccanc. probarurqi long15 ind'uébonis amb.lg1pus.in his qua: ad nacur.i & artem, illarumq; infiruméca l'er
Jinc:~,graul~ls elfe vic.illm ve1 imro~~tia.vel Jgnoratlone coJU!ql1m,~lJJm mahua rcrretratu. Slquldem naturx ~~nu~
in ipCa potentia,bonum vero ~rti$ in he ipra,itq; -inruper in
c.ognhloneconfiftir. Malum igitur in oppolicis.li.x hi! auté
extra propofitum Socraces Hippiii ad mores cransfert, concluc:!cll~ idem in genere moru, qu.od & in natura artis.ql genere. ~od quidem etG intelligit $ocraces fieri non debere,
ftudec camé aedar3re fophifhm id nequaquam aniJllaquertere.Profeéto in his (lUa! .leI volullCatem mores4ue perrinée.
gr~uius delinquituT malitia, îliell quada voiumate peccanai, qu1mii vel per imporentia vel per ignorantiii delinqua ..
tur.Polhemo Socrares iufiiciii e(fe dicic ve1 porentia vel [cjé~
ti..1m vel vcriiq;. Addere fciebat fcd nolebat tenium, [cilicec
vel vuluntatem.lulliria enim .maxime in voluntare céfiftit.
Id verù dcdarare voluit la cere fophîfiii. Sec! iam argumen:'
ttuu .ClIpnioribus pr~cepcis his condudamus. Docendum
fincipuidia, AQfque rul>ore d~fcendum. Gr,1ti:l! feJUper ha.·
p,enda: do ce l? ti. Alicna jnuen~a iibi nqn vfu~pal1da. , ,
E VDICVS,
SOCRATE
fIl P PlA
.;<;
S,
s,
'r
1
.1:" .f!
-~~~~~-.~.Jfl ~.vero qlli~l1a~l1 t;t~cs S~Cr;1tes, cii
. ' ~~{ j
ta ml1]t;\ l hpplas hIC oficderit?,Cl1r
.' '~ /~~ nO;lut comprob>lS diétol'u ;diquid,
'~: .I~l at.lt redargllis fi quid minus reéèè dio:
~
""",:",,,,!,,=--,:'d éhll11 tibi videtur?prxfertim cu &
;ipG infcriorcs difecflerimm, qui nobis nOll1edioçre l'hiloiophix finditi. vcndÏ!:;unus?s 0 c. Sunt E II
• diec nonuulla q : hi qll<1= circ;l HOJnerum diccbat
Hippias,dc quibus percôtari .cupio. A udiui cqlli~lcl1l ex Ap~manto patre tuo,l1iadcm apnd Homcl'lun eo prreclarius poëma elfe OdyfIèa,qllO AchiJ~
lc~ Vl)'lf~ pr~ nantior. In Açhilleml1:\nql1c poëma.
vllu1I1,in Vlylfcm alçCrllJl1 aicbat elfe eompofitu.
D e hoc ergo fcifeitari ab Hippiri,fi modo ci placet,
affcao, v trUnl illoruJn h01l1illum prxftan~joré ;1ffnat, poftqu:i ali;l nmlta :le varia de H O1l1cro,extc~
risc.'li p02çis [llnt nobis oftcnü.E v D. N uUa prorfus
inuidia ,rPhibcbit quin Hi l'phs intcrrog:iti rcfi1odeat. Rdpodebis l1éene Hippi;l,fi ~ldSoerates quç
rat?HIP. Haud rectè agerem Eudice,fi lUlc Socratis
int:errogationé fugerem, qui (olitus fim [emper ex
Elide patriaad Olympicafcfia,quo Grxci :\,1,0111l1nem celebritaté vndique eonfluunt,fl''' c:.onferre, ipfumq; me ibi apud templu pr.crbe~e CUI9; der
çbran~é qnodcunque demon~r4(l qUIS enpIat, &
fld interrogationes fingulas ~lpondenterh. soc R •
quàm feH" tibi for~ cpdgit Hippja,fi adço con...
fi [Us animi [apient;'! qJlalibet Olympiade ad f.~crÇi
at111enta~. M ir.t rcr proff::éto fi quis cij.'Cfl corpori$
exercitatione athleta iIlue certaturm ilecederc:ni
çprporil'viribus qllàm tu mentis [ut1tiIÜ;1tc çonh ...
fll ~, H L P. Merito fic atfeaus fum Socratcs:na c}Ç ço
té]"-'r e quo çœpi in Olympicis excrceri, nemincm
rcperi adhuc me aliqua in re fuperiorç,soc. Pr:ecl:f.
wm h:rc.le ~u~d ais H}~pia, atq; h:ec g~oria tua 8ç
E]ço~u CllllJtatl & parwbllS crit quodda G1.pientix
~O?lmentu. Vcrum quidnam de Achille & Vlyfl~
lUql'f1S?V tl'um horum pr~fiantiorem,& qua in rç
pll~as?Porro dllm mulu intus efI'emus,tuq; difI'ere
res)qu~dam lpe verb:\ (hbterfugerunt;piguit tamé
pçrquirere,tum 5l' turba erat iritlls plurima,tu etiâ.
ne or~tioni tua: impedimçto fo!-"é, N üe vero pofl:quall} p:\uciores fumus,& Eudiçus hic qwt!-"erc iuoetlliqllidius nobis ofiende quod de his yiris dicebas~q u6ue paQo çlijl1dicabas. H 1 PI Vo10 equidcm
Soerates apertills quàrn tllnc in prxfcntJa rcferrc,
q~lx de his ~ de aHjs [cntio. Homcrû a(fcro 001 11i 4
qui ad Troiam per4en~runt, optimum virum finxi(fe ~chillc~, [ap~~ntifsimÇt N cfiorcm, apprime
yer[utu ~ultlforq:ae~; Vlyflem.s 0 ç.Papct 0 Hipia • An
o
r
�Hippias minor,Vel,de n1endacio.
:pja.Anmihiinhoc gratifieaberis ?nemevidelieet:
..rideas,fi ad percipiendum tardior fuero, ae f.1:pins
rcquifiucro? Dignare rnihi obfeero, libenter ae fa.dle rcfpondere. H 1 P. Turpe quidem effct Ô Soerates,etl m alios cadé doeeam,& pro i js peeunias cxi.gam,fi tibi quxrenti non indulgerem,nee l~to ani)l1o.refponderem.s p c. Prxebre admodum loquexis. Equidem eum optimum virum Achillem fiétû
f.llif(e dieebas,üpicntifsimum N cfiorem, virus miN film qllod dicerc5 intelligere.Cllm vero Vlylfem
.verfutum & multiformem, vt verum fatear, quid
..fignifieare velles, non intellexi. A tque mihi dieas: .
fOJ;\è enim hine magis percipiam: nunquid & Aehil~es ab Homero mu!tiformis ver[lIt~lsque induaus fl1çrit,néene.H r r.Minimè ô Soerates,[ed fim.ple!, omnino. ~oniam in fupplieationibus ipfis
eum eos difeeptantes inducit,ita aduer{üs Vlylfem
)oquentemf.,cit Achillem .
t~d.,. 0 mllltum generofe doli f.\hricator Vlylfcs,
. Conuenit intrepidc mcvefira refellere ditèa,
. Vt fieri deb erc puto,fallacibus ip!ilm
Ne me fedentes hi ne obtundatis & illinc.
Is magis cfi quoniam quem nigri ianua Ditis
Infenfils nobis,aliud qui peétore claudit,
• Inde palàm profe!t aliud quodcu~q ue videtur.
1 Afi ego nucdicam,eredo velut ellefuturum.
.
J;Iis in carminibus morévtrillfque declarat,Acl1l1lem elfe veracem atque fimplicem, Vlylfem ver[u~ . .. tllm atq; mendaeem. H~c fiq uidé apud eum Achilles aduer[us Vly{[em infert.s 0 R~Videor i:tm quod
ais,ô Hippia,intelligere. Ver[utum enim mendacé
vocas, vt apparet. H r P. Maxinlc quidem ô Socrates. Tal em nempeVly!1èllllxpe &in. Iliade,&in
OdylIcahnCTit Homrrlls.S0 CR. Ergo exifiimauit
Homerus aftu quidcm dl e veracé virnm,alium ve1'0 médaccm,ncq; vtrunqi eundem clIè. H 1 P. QE.id
prohibet Socr~tes?s 0 c'.An idé.& .ip[c ~cn[es Hippi;t? H J p.Maxlme omnltlln.N Jnus en1\11 .crrar~n~)
fi aliter ip[e [entirem.s 0 c'l-!0~ne~um qt~ldel11 Iptur mittamus, eum ab co [Cl[cltan non hccat, qua:
«:ius fuerit in condendis his earminibu s [cntcntia.
Jlofiqllàm vero tu e:l.U[~m ~lI~cipj s,tibiq; ca yiden-'
tm qux diecre Homeru aaens,pro Homero fil11ul
ac tcipla re[pode.H 1 P. Fiet.Interroga palleis quod.
Jubet. soc. Mcndacésne vocas iIlos qui f.,ccre aliquid nequcant, v~ inualidos def:(losue, :ln.eos qu~
facere altquiJ po[sint?H 1 P . Pot~~es ~ ma~H~e ql~l
dcm,cum in alijs multis, tum et1:lI11111 depp, end.l
hominibus.s 0 c. Potentes itaq; funt [eçundum kt:
moncm tuum,atqi ver[uti,nonne?H 1 l'.Ce.tè.s 0 c.
V crfuti vero [unt & fubdoli ttoliditate (lU:ldam &:
jmprudentia ? an afiutia potius atque prudentj:l~
HI P. Afiutia maxime omnium atq; prudéti;t. soc.
Prudentes ergo [lInt,vt vidctur.H 1 P . yalde per Iouem. soc R. Prudentes vero cum fint, ignorintne
quod facillnt,an fciant?H 1 p.Imo fcientçs m~ximè .
N a (Il ob hoc alios [edllcunt.s 0 c. Cum ergo fcien'tes fint harum rcrUl11 quas [ciunt, vtrum infipientes flint/an potius [apientes? HI 1'.Sapicntcs vjdelicet in his ipfis addecipiendum.s 0 c. Sifie obfecro,
repetam us dUla, vt q uid dicas,infpi ciafl1lls. Mend a
ces elfe ais,potcn~~s prudentésqlle, [cicJltes ite!Jl &
Japicntes circa iIladt! q~IibllS mepdaccs? H l l'. Aio.
soc. Alios alltem veracj!s dfe, alios COl1tr;l, menda.ce5,atq; h05 inter fe longe çontrarios? II 1 P. Aio &
ifi.l.S 0 c.Ex hoc crgo feqpi~ur,vt mendaccs ex potcntium f.'pientiumq; numero fint. H 1 r. Maxime.
soc. ~ttm ver 0 dicis patentes & h'pientes efIè médaces.lpfo: ad ea~em. vtrum dicis potentes elfe ad
~enue~du fi vdlnt, vel impotentes ad ea qua;: 111entlUn~ur,~ 1 P. Potentes equidem.s 0 c.Vt ergo 41111
m:lUm dICamus,mendaces [unt qui ad métiendulll
po:e~tes fapi.e~tésqu~ funt. HI p.Planè. soc. Erg o
qUl vJr mentm nequJt, neque fcit quicquanh non
nit mendax.H 1 P.Sicefi. soc. Potés~lItem efi qqi
f.,cit quod vult, & quando vu!t. haud mor.bo v~l
C.J.l1!bll[dam talibus impeditl1P1l~nqua)veru~ qlléaômodllm tu meum nomen1quot.iefcunqi vis,fcribere potes,ita nunc interrQgo. Al.1 non hominê fic
affetèum,potentem vocas~~ 1 1l.Sanè.s 0 c R.Die Ô
' Hippia,nonn~ es num~randi computandiéjue pel:i
tllS?H 1 p.Maxl1ne omnlllm,s o. Siquis ergo fe pdcont~tllr t~r [eptingenta qu;;u;tum eompleant nu;merum, nonne, modo velis, omnium qU:lm ocyi:'
fime atque maxime de hi5 refpondebis?H 1 P. Pror~
fus.s 0 c. N unquid ex eo qllod circajfia potenti{si.mus & F'pientifsimlls CS ? H 1 p.Nempe.s 0 c. Vtr~
["plentlfslmUS eS:le potentifsimlls duntaxat? al.1 ctia~ cirea eadem optim.lIs,eirca qu:r f.lpiétia & po
tent1:\ pr:rfias, hoc eft III numeris comput an dis ?
HI P. Et optimus in[uper Socrates. soc. Veraitaque de his pr~ c~teris maxime dicere polfes, an no,?
HI l'.Reor equidem.s 0 c. An & fal[" circa eadem.?
Age nunc Hippla,vt & fllpràgenero[e magnificéque refponde. Si quis ql1xrat tcr [eptingenta quot
[llnt,tltne magis de his mentiere,fempérque [eculldum eadem falL' dç his pronunciabis, menti ri) l!c
nunquamvera proferre volen s?an qui numerorum
j~narus dt, poterit magis mentiri quàm tu, etiam
11 mentirivoles?an contrà potius ignoras f<;pe dum
volet fc11.G, proferre, vera fortè .prxter [ententii pro
feret,quia rem ip.c'lm ignoret: tu vero qllum f.'lpiés
fis, femp er dum mentiri voles, fimi!iter ruentieris?
HI p.Efi vtdicis.s 0 c.Mendax itaq; vtrum circa alia mendax efi,non tamen circa~umeros, ne que de
l1umero métietur?H 1 p.lmà & cirea num eros. s o.
l~onamus igitu: hoc Hi~pia, circ.\ computation é
.1C numerum abquem eae mendacem. Il 1 P. Cen t:.
~ 0 c. ~s hic erit? nec.ciIè efi vt lllClltiri po[sit, vt
~p[e dlcebas,fi mendax fmurus efi. N empe abs te d.i
thun e~) recordaris, cun\ qui mentiri nequea~,
~on ~ae medacem.H J 1'.Reçordor equidem,atque
lta dlétum.s 0 c. Nonne p:llr10 .llltè confiitit te ellè
a~ ~entiendum in eomputandis numeris poten.,..
tl[slmUm? HI p.It:1. diétumfuit & ifiud.s 0 c.N U1U
& quàm maximè es ad vera proferenda de numeris ij dem potens ? II 1 P. Vé].lde. soc R. Idem ergo
potcft maxime in compt1t:lndo vera 10qlli, atque
mentiri : is ;mtem en qui bonus c;fi if! numer,is, videlicet cO!l1pl1taçor. H J P. Sic oJnninÇ). s p c~ ~is
jgitur alius Hippia in co rppllt.\Il d0 fit mendax,ni_
fi qui ag idem bonus? Hic enim porens, hic \!oC vel'ax. H 1 l' P. A pparet. soc R. Cernis el~n~em veracem elfe in his atque mendaee~~ .& mllllo meliorem mendjlce ipfo veracem e!1e.lJdem nanq; flInt,
neque valde coptradj '. vt ~u nuper exifiimabas.
HI P. Haud certe nunç ln hls app:uet. soc. Vis ne
in :1.lijs quoque confi~erem~S?H 1 P. Vt lubet. soc.
Nonne es & geometn~ pentuS?H 1 P.Sum.s 0 c.An
non ~dem in geo~etria con~ingit? idem falfa qll:\111
maxIme de.fi g urls pronunclare potefi, qui & vera.
EH autem 15 geometra. HI l' l'. Profeéèo. soc RA .
An alilJs 3d hœc prxter hunc bonus? Hl P P. Non
alius: soc R. Nonne bonus ac f.1piens geo{l1eçra
. vrraquc
q .iiij
r:
�i88
.
Liber decimusnonus.
,
vtraque potcft?Etfi quis alius in ~gu)."is rnendax,is
VlYa:e meliorem Achillem vera~étnque finxilfe:
maxime qui in ijfdem ef!: bonus: hic fiqpidé p.6tes1
Vlyl1em ver? fu bdolum, (3c il1 plur~bus mel1tienma~us autem admcntiendumimpotens, n~que vnt~m" atq~le i\çhille de~èriore,m.At fi tibi placet, V'i~
quam fit mendax qui ef!: impotens mentiendi~ vtef!:
clfsl!U rcfpopde,cumqi mea ora~jonçm ~uam corn
conçelIum. H 1 P. Sunt hœc: s 0 c~ Tertium infuper
para'quil oftendas alterllm meliorem ef(e:at'1ue ita
infpiciamus af!:ronomu!l1, q~am ipfe artemmagis
pr~fel1tes hi magis intelligent, vter noihûm rettÏus
- etÏlm ql1àm fuperiores,foles Hippia, profiteri, fi~
lo,quutllS ~uerit~ s 0 c.l-Iaud iHud dubito, vel con.
nC?I-!- 1 l'.Sic certe.s 0 c. An non eadem in Ajhonotendo Hippia, quo minus me fapientior yidearis.
mia conti~gunt? HI P, Cpnfen~aneu.m if!: Q Socra~ erum cànfuepi femper, eum aliqll;s dere aliqua
tes. s c. ~are & in af!:).'~)nomiaJiqu}s alius nl en .d lfpptat, diligenter attendere, pra!(ertim quando
~ax,is eri~ maxime, qui bonus af!:rpno!Uus.Is nanqui loquitur, f,1.piens elfe mil1J videtnr. Tune f.1.nè
qus: m~Mirl fummopere potef!: . neq; enim qpi im,i111idllS, intelligendi q~od dicit, pereontor e~pen
potis .ef!: is enim in{çiùs éft.H 1 l'.Sic app~ret. soc.
do,atque ref!:imo,vt c1arills diaa percipiam. Sinau
Ide?l ergo'& in af!:ronomia yerax erit IX mendax,
tem di~entem ipru fn p:lrlli fado, neque requiro ab
HI P. yld~tur. soc. Age H!ppia,pafsim ita per oés
co ~ll1çqua~l, neque quid dicat, ;ltten~o~ Atq.ue
fcient~as cogita,num ita fit,a,n flHter.nan:t _antealio~
hac Ip(a conJeéJ:ura cOPlprœhende,s, q~lOs adHmein
omn,es pl~lrjmisartibus es ornat~~: ~e!l1adx:n<?~,u
fapientes. Cernes enim m~ verha jJ!o).'um ;lccuraego tf qUfl~doq; iaçbnFem aU!llUl? ql10d f.1.plentl:\
ti~i~è a~~cult~ln~em ,' fci[èit~ntemql1è ab jlIis, vt
multa~~optandaq; prœ cœteris abundares, & in fQ
ahqUlsl dJfce~do ln vtt.a proficiam. Et nunc qui.
ro inter men[.1.s difputando deambulantem;quum
;den~ quum (h?b tuaammaduerterem,ql1ibps illo..
diceres te quondarri Olympiam adijJ1ç 7 & omni~
rum caqni,nupI tefiimonio Achillepl of!:endis ad'quœ habepas, corporis 0rnamenta proprijs maniue~fus Ylylfem, vt iactabundum dicere l mirum
Fadé Cice- bus ~o!lfçd[[e . Prirpo quidcm anulum quem habe
qll1d~am ll).ihi vifum ef!:,fryera·dixeris. Q!!oniam
lib. deo~ bas, (hipq:nim cœpif!:i,) tuiifuilfe Opl1s,quafi efVlyiTes ipfe verfutus,n:te;ndacij nullius red~rgui po
rar'3'
.
.
.
1":
fes fculpendi
perit)ls. qUlneuam
ugl'11 ~~~ 'luo dd":t
~eft : Achllles autem verfutus &'varius feeundum
tuum opus,& ftrigilem, ~ va.f~plu,rp vng~çntarju
fermp,nem tuum elfe vide~ur:mentitur enün.N am
fimÏliter opus ~uum, foccos qUlnetlam tlllS cop[u_
CUln ea pronuncialfeç carmina quœ tu nunc recenfuif!:i, .
.'
.
tas manib~s,pallium & interulam abs ~e contextâ.
~64queadmodum mirabile vifum ef!:, & finguIliad.I,
Is magis ef!: quoniam quàm nigri ianua Ditis
lar~s fapientiœ indicium, cingulum dicebas of!:enInfenflls,nobis,aliud ~uj peétore çlalldit,
dilfe te opus tuum Perficis pretiofisq ue fimile. Ité
Inde palam profert almd quodcunque videtur.
tua quœdam poëmata,epicos ver[us,tragœ~ias,di_
'paulo pàft addit, q 110d neque ab Vlyile, neque ab
thyrambos,& orationes plu,r imas, vaFiflsque I.i beAga.1}1ennone perfuadebitl1r) ne que ad Troiii ma.
neb~t;
"
rioribus n~meris çO?lpofitas : pr~terea te ~lJa qure
in rupçriorib~s c0f!lm~morabapl ante alios omnes
Sed cras ipfe Ioui reliquifque vbi C'lcra pararo
ten~r.e~ & ln rythmjs harrp.onijsque & retl:a ratioCœlicolis,curuo colleél:as Iittore naUes
ne liçer,aru11} ac in ~.<l!teris generis huillS permultis,
In mare dedu~am, prima quas luce videbis
fi reaè recordor,excellere. At vero prretermifera111N ar~ per Hel1~fpontiflcii mare pifcibus aptum.
tuœ" me'~noriœ artificîum, quo pollere Il).iF'i in !noIn quibu~ afpicies,cupias plodo yifere,fortes'
4un'l mihi videris.fortè vero & aHa mul~a fum obli
E~040sqlle viros re!l1is in Cllmbere.nam:fi
tus. Verum quod ~ixi,ôç in was ( quœ multœ nimis
N eprunus Ventis i mplebit vela fecundis,
funt) & in aliorum artes refpicicns,dic age, fi repe ..
Tertia frngiferis P hthiœ lux fif!:et in oris.
.
reris ynqllam ex his qure inter nos cacefia fuerunt 1
Item ~lprà aduerfus Agamemnonem iurgans ait,
à. m el1dace veracem elle diuerfum, nequc cundem
N aU1b~~s ecce ~omum nigris,quia pr~f!:at,abibo IljaJ.~~
cxif:tere.ln qU<llibe~ auté [;\pientia cal1idjtatéue, vel
In.p~t~l:l Pht~lam;neqj enirq mens optat vt hic te
q~~modocunq; appcl1ar~ iUllat,qurere~ Sed nüqua
Dlllltl)S repleam yalidis inglorius armis.
ô amice,inuenies:neqj emm ef!: yfqpam: quod fi eft !:-I rec f.1~us,tpm coram omni excrcitll, tum ad dus
alicubi,dicas. HI P. Baud in prre[entia inuenio Soamicos,nllfquam apparet, ve! fe ,ad opus accingere,
crates.s 0 c.Ne(lue ÎI}uenies pol'l:,ha~, vt a~bitror.Si
vel naues traherc, vt domum reuerfurns, imo paalltem vera loquor,recordare Hl ppla,qUld ex fupe
rum .admod~.1m ~ura~e,:~ rel1erafint qu~ loquitnr.
rioribus [equitur.H 1 P. N.o~ fatis adllc~to qllod l~
EqUldel11 Hlppla ab Il11tlO te rogaui, qllum ambiqU,cris Socrates. s o c. N lhl~ opus eft ln pr?=fentl:l
gerem ner horum apud Poëtam prrefiantior l1amcmorix artif1cio: patet euu!} quod non pUt:lS 0bcatuf, putaremq; vtrunqj virum optimum elfe
portcre, [ed cg,o tlbi in, mem?riam r~duc;u~. ~:
,& difficile c?gni~u .vt,er l:orutn excellat magis m/
cQrdaris dixiflc te Aclllllem vJrum fl1l{fe vendlcu,
~aclO,&ven~i\te,ahaq; vlrtute.Ambo enim in hoc
VlyiTèm vero médaccm atque verfutum.H 1 P. Vtiqllàm proximi [lInt.H 1 p.Haud reéte djfcernis ôSo
(lue. soc. Nunc autem fentis eunderp apparuilfe
cra~es. ~;lm q\l~ mentit\lr f\chilIes,non e)Ç'infi~H jSt
veraç~m eiTè :.tqûe mend~cem. Idc69.u~ fi f11end~x
fcd !nUltus propter exercjtl!s cafum mentiri videcraç YlyfIès, erat & verax. Item fi vencllclls Aclultu:,coaétus refiare 'atque 'fuccllrrère: VlyiTès autell1
les,erat & mcndax : nequc differentes hi viri inlli:~pot; ac ~ol.o's 0 c. Dedpis me charifsime Hippi:l,
cem ne que contrarij, imofimiles extitertl!l~. HI;.
Ipfeqlle ,lmltaris VlyJrem. HI P.Minime omhium
SÇ1~per tU quidcm Socrates captiunculas ta~es, co:
~?crat~s, ~u~d~a dicis?~ qll~,ratione? soc. ~o
tcx~s , & oC,ccupans quodin fermone molel'l:l[Slmu
nla~ A~htlle aIs non ex ~n{jd~Js mentiri,qui vfquecfr,aç! hoc l '?ft as,.& minil1?a qllXquCCO!ltreél:as,ne
adeo [:d~léèor erat, atq; Infidlator prreter ipf.1.m iaq li e aduer[us tota re~ ipf.'lII~ de qpa eft (crmo,conél:antia,ficu~ fingit Homerus, vt tanto effet Vlylfe
~endis. N anque fi vchs, nunc pluribus argumcntis
callidior, vt j pfi vanitatel11 abfçonderct fuam, cl um
fufficientique ratione of!:endam tibi Homerum,
cori co contraria fibij pfi Joql1i audcret, Vlylfemq;
. fallerct
9
'0
�Hippias mi1!or, Vel,de mendacio.·
falleret. ~ocirca ~cluerfus cu nihil inferre videtul.'
vt in prœfentia exifiill~em eos qui non fponte peç"
Vlyifes,vtpüte qui mendacium non aduertit.H 1 P.
cant,deterioreç elfe his qui [ponte. Ergo tu mihi i."
~œnam ifia dicis ô Socrates?s 0 CR.N efeis quàd . gnofces,nec vlla inuidia ~e detineat, quin animllm .
pofiea ad Vlyffem inquit prim,a luce fe difceffuru:
meum cures. Multo mi hi mai"s beneficium confe
res,fi'infcitialiberaueris animllm, quàm fi x';ritltad Aiacem vero non ita, fed ;uiter? H r P. Vbînam?
Iliad.,. S 0 c.His in carminiblls.
.
d~ne corpu!. ~i hoc velis mult.is ver bis cfficer~, prç~
dICO Ubl huc 111 modum te mInime curaturum.ne._
Diri nlllla prius belli me cura tenebit,
. qu·e enim alIèquar. Sinauté ita vt fupd,refpondere
Heétora ql1àm Priami natllm veniifc fub armis
yolueris, admodum mih~ proderis. fpero auté tihi
Myrinidol111m naues tentorialonga petentem
hoc haud noxium forc.Merito vero te l)UC inuocaAudiero,premat Argiuos qui Marte fubaétos.,
. bo A pemanti fili. Nam ipfe me induxifH, vt cum
~iélue rates ignem, pofihœc iaculetut in ipfas.
Heétora nanqi meas naues, aut cafirafurentcm
Hippia difputèlrem.~are fi nunc Hippias refpoll
de:e voluerir,pro me ipfe intercedito.E v.Nil opus
Haud rcor aulurum dubio contingcre bello.
:An céfes Hippia vfqueadeà ob1i~Iiofum fuiffe The .efI.l! I\.r bitror meis ad Hippiam precibus Socrates.
tidis filium à Chirone f..pientifsimo eruditum, vt
N ~ ue enim id propo[uit, vt coaétus videlicet rcIponderet:imà fe lib enter omnibus r.efponfuru cft
q u um paulo antea in vanos ifios iaébtores vehementifsima oratione inueé.tus elfet, ipfe confefiim
pollicitus. N 6nne hxc funt Hippia qux dicebas?
HI p.Dicebam equidem . V crum Socrates hic ô Eu
Vlyfsi quidé ql1au fui ipfius oblitus dixedt nauigaturum fe, Aiaci vero commoraçurum: potius
.dicc: [e~per dicen~es interturbat,& quafi prœlÎigia
t~r q~lldam elfe vldetur.s oc R.O vir optimc Hip-quàm infidiatus, cum Vlyilèm cognofccret [eniopla,halld fp~nte hœc [.do., e!fem vtique f.1.piens [ercm,commentitijsqi machinamcntis & dolis felo~
ge potentiorem ? H 1 p. Halld dolo dixiilç ifia mihi
cundllm fe!Jmonem mum atqi afilltus. Verum pr~
ter fcntentla ago,quamobrem igno[ce mihi. Aisè.videtur Achilles,imà ipf.1. fimplicitate aliter perfua
fus,aliter cum Aiace quam cum Vlyffe fuilfeloquu
nirn non [ponte peccanti ignofcendum elfe. Ev.
Haud aliter fadas Hippia,[cd noftri gratia,& protus. Vlyffes autem,[eu vera, fiue faIf..loq uatur ,rem
per infidias tendit.s 0 c.Melior erge., vt vid~~ur,eft
pter ea quœ ftlpd tibi diéta funt,re[podc ad ea quœ
Vlyffes. Achille..g l p.Minime ô Socrates,. SOC. An
lnterrogat Socratcs. H1 P. Refpôdebo equidé,cum
non fuprà viu [unt qui [ponte mendaciulTI dicunt,
tu toges. Pete ergo quod lubet.s 0 c. Vehernéter cu
meliores effe ql1àm ql1i non-[ponte?H 1 p.~6nam
pia Hippia,quod modo diétllm efi,cofiderare, vtr! veri melio.
meliores fint, :\n qui [ponte volentesq' uc peccant' res qui [pOil
paéto Socrates qui fcientes iniuriantur ,voientes in
.
.
.
' te volendo
. - 1 S
jîdiantur, & là:dut,meliores elfe pofIuntqu;\m qui
an qUI ,otr". pero alltem hune 10 modllm reéhf,.
rr
r.d
.
R
fi
.
,
:In
fiune pone co nu cran. e ponde lam. Vocasne cur peccanr,
hœc prœter [ententiam, faciul1t~ quiidoquidem mui
qui contra.
tlun ignofcitur ilIi qui per ignorantiam iniuriam
foremaliquem bonum?H 1 p.Eqllidem.s 0 c.Et ma
lum?H 1 p.Ita. SOC. N 6nne bonus qui bene currit
infert,mendacium 10quÎ'tur,vel aliud quicqua co'e?H
l
' 0 c. An non qui tarde'
n13 l us qlllma
1 p.Certe.s
mittit mali: legesque in eos feuerills animaduercurrit,male currit?qui autem v~lociter,bene?H 1 P.
tunt,quivolétes mal.1faciunt,mentiuntl1rq),quàm
Prowldubio.5 0 ~,ln ipfo itaq; ~llrfu celeritas qui
qui nolentes. s 0 CR. Vip~s f-~jppia ~e~a me1~,ql1j~
q uum dico accuratum ~fI~ me ad ~.plentuq1Vl~oru dem bonum,tardlti\s autem malu.H 1 ~.~id tum?
interrogationes:quumqi 10 cxtens valde defiClam,
S 0 c: ,Vter ergo cu.rfor efi melior? ytrum qui [pôte
hoc tantllm habeo boni. ~œ enim natura ipfà recurnt tarde,an qUI [ecus?H 1 p.~i vltro.s o.Nél1'"
rum fit,nefcio.quod hinc ma~imè conieétare licet,
ne currere eft aliqui~ faCere?H 1 p.Facerev~iqi.S 0 c.
Facere autem ahqUld operari?H 1 p. Profcc:l:o.s 0 c.
quia qlloties cum aliquo vefinÎm loquor, qui opinionc exce1litis r.'\piçntj~,tefiésqlle doétrinœ Gra:Erg,Q qui male currit, malull1 hoc, & turp~ operacos omncs habetis, fcire nihi! apparca. N unquam
tur 111 cnrfu.H 1 P. Maium. ~idni? s 0 c.Malt au~~Ull:len ~ enim idem mihi, vt ita dixerim, aG vobis videtttr.
tem currit,qui tarde currit. Il 1 p. Sanè. s o. N bnne
~ citia: e~i ~od aute~ çui~entius eft in[citi;t; ;trgumentum, igitur curfor bonus de indufiria malum hoc,& tur
pe operatur,malus prxter propofitllm? HI P . Videdi~r:~t.ibus qll;ln~ fi quis à Üpiqltibus viris diilçntiaç ~ M!ri&tur.S 0 C.I11"Cllrfu igitur detcrior efi qui prœter vob()ce2~e. eum tamen hoc habeo bonu,qllod me feruat, qllOqu
tlSat_ Olam
.
fime ru b ore verecun d'ue add llcen
'r d111Tl. me prç
Illntatem agit mala,quàm qui volens.1I 1 1'.In curr e dirc
cn
fu planè.s 0 c. ~id autem in palxfira? vter luébIlolt'tcia. paro. R 0po aute~ olc [cifci ter, gratiamq; ingétcm
tor eft mehor? 01H11 q\lÎ dedita opera c:l.dit? an qui
habeo reipç>n4enti,nec vlli vnqllam ingrat us cxtiinllitus?
fi 1 P. Q.!li dedita opep. soc. Ita videtur.
ti, neqlle':lplld J.lIditores vnq Ham vendicant mihi
Peius
autem
ac tLIrpius in pa1œfira ca~~re, ~n ~eij
aliorum inuenta,fed docétem lau4ibus femfer exçere?H
1
p.Cadere.s
0 c.Et in palçfira IgltUr qui fiu
tollo,il1iqi apud omn~s quÇ. fua fllnt,tribuo.Atqui
dio
mala
agit,
&
turpia,
melior luaator eft, quàm
& nunc 9,l1X dicis ip[e, nequaquam admitto, imo
qui imbecillit;tte atqueinertia. HI:. Videtur.s 0 c.
longe difIcntio,& hoc mca culpa contingere certè
~idnam in ompi l'c1iquo c~rporlSvfu?nbnne qui
fcio: quippe qui talem cfIè mefatear qualis fu~,ne
corpore
robll!tior arque apuor efi, facere pro arbi
me cxtollam. Mihi quid~m Hippia omnin~ contrio
vtraqi
porcfi, tam qtlx ro buih hominis funt,
td ac tibi videtur. Opinodi quidcm cos ql,li fpote
qll~m qux debilis, & p~lchra & tl1rpia? ~apro
'1xdunt homines, iniuriantur, mentiuntur, decipter qui hil bitu corpons pr~fta~, quotics male fcpiunt,dcli,n qullnt,meliores elfe hisqui non fponte.
çundum
corpuS faclt, volen efflcit, imbecillis allN onnunqpam vero cotd. iudico, & circa hœc ob-:
H 1 p. Vidctur q L1oq; idem circa robur
tem
inuirus.
erro, vtpoa: qpi rCm i pf.tm ignoré. Ecce nunc ani..,
ç?nt!ngcre:
soc.
~i~ vero de ipfius figurx con_
mi morbus. me quidam inuafit, videnturque mi~1i
Cl1111ltare
dlcendum?nonne
formofioris meliorisq'
qui propohto (!j~'caaliqllid peccant, meliorcs eHe,
i~penf.1.
opera
tl1rpcs figuras confin~
c;prporis
cft,
quàm qui prœter fcntcptlam crrant. Huius autem
e
gçr
contd?
quid tibi yjJctllr?
,defornllS
autcm
J,nali fupcriores [crmones '~U~trn duco, quibus fit,
HI P .
�Liber decimusnonus.
K 11'. ~od &
tihi. SOC. Figurx itaq; concinnitas
'Voluntaria. ad virtutem corporis attinet, contraria
vero ad vitium. H 1 l'. Apparet. soc. De voce vero
quidais? Vtram m!lior~Pl alferis? ex anim.fn~ voluntate dilfonam,an ex lnertla? li 1 P. Ex anltPl voluntate.s 0 c. Alteram·vero peiorem. H1 P. AbCqu e
dubio. s 0 CR. Vtrum bonaoptas habere anm~la?
li 1 p.Bona.s 0 C 1(, Vtrum eligeres pedes habere qui
ded~taoperaclaudicarét,an quiinuiti? li 1 P P. Eos
planè qui de inq,uftria, soc R. Claudicatio pedum
nonne vitium eft arque defonnitas? H 1 P. Eft.s 0 c.
Hebetudo auté nonne virium eft oeulo/."um? li 1 P .
Virium.s 0 e. Vtros igitur potius oeulos eliges,eos
Jlç quibus [ponte quis eonfufe videat vel peruerIç
.infpiciat)an contrà quibus no\ens male aliquis vi~eat? HI p.Eos 9.uib~lS volés.s 0 c. Ex his vero qua:
tuafunt, potiçHa cen[es illa qua: male agunt [ponte,quàm qua: inui~a?H 1 p~Eiù[modiqultdalU vide.
licet. soc. An non ~ reliqua omnia, aJJres, nares)
os,ornnésq; [enCus ratio vna. compra:h!!ndit, qua:
docet ,(enfus prit ter propofitu peccant~s, eligendos
elfe nunquam, vrpore qui praui fint:eos aut·em 9.ui
ex inftiruto,tanqui bonos,potius eligendos? H 1 P.
Mihi q uidem videtur. soc. ~orum vero inihurnentorulU melior vfus? Vtrum quibus volens aliquis errat, an lluibus nolens? Ceu gubernaculum,
ytrul11 melius l11ud quo de induftria quifpiam male gubernet,an quo inuituS?HIP. ~o de mduftria.
s 6 c.N onne arcus fimilirer,& lyra, & tibia:,ae ca:tera om.nia.H l P. Veraloqueris.s 0 c .Vtra equi anima ad pofsidend um mehor, eane qua fponte quis
male equitct,an quainuitus?H l p.~afponte , s o.
Eft it~q; melior.H l l'.Eft.s 0 c.Me1~ori igitur eqll~
anima: mal a huius anim~ opera volens quis f.1elet,
contraria vero eontrà.~ l p.Omnino~ s 0 c,N onne
eadem de anima capis ea:te~orumq; animalium ratiO?H 1 p,Eadem.s 0 c. Vtrius auté iagittatoris animam tanq uam mehorem e1igeres? llli usne qui v 0Jens aberrat à figno,an illius qui nolens?H r 1'. IIlius
qui vltro.s 0 c. An non hœe adfagittandi arté mehor?u 1 P. Melior. soc. ~are anima qux aberrat
infcia,deterior eil: ea qure Ü:icns aberrat.H 1 p.ln fagittandi vlde1icet facultate.s 0 ç. ~id vero in ftuAjo medidna:? nOnne qux medendo dedita opera
mala quœdam ~orporibus infert, quo ad medicina:
artem pertinet, peritior eft511àJl~ dia q u" peroigno_
rantiam peccat?H l l'. Plane. soc. Ergo hxc 10 me~icinx aree eft melior.H1 l'.Melior ,5 P ~ . Vtra vçro
ad citharam pulfanda1ll vel inflandas ti.bias, & ~lia
yniu[cumÛ!i artis, vel [détia: opera eft wftruébor,
nonne ad h;cc & me\ior? & fi quando pra;ter arte~
male quid facir, de induftria tadt : qua: vero deterior,pra:ter [ententiain?H 1 l'.Apparet.s 0 c ..~eru~
rum alltem animas eligcmus potius qua; fClctCS Clr
ça minifterium pecciit,·q uàm qua; ~gnorantes.,q\la
fi ad hxe opera melio~CS?H l l'.Sane.! 0 c. Anllnam
vero noftram nonne quàm optimam exoptamus
habere? HI P empc. soc R, An non mehor erit.,u
fponçe mala f.lcit atque dehnqlli~, qllàf!l fi ~e.fcl~!
Hl !>.Graue id eaet ô Socrates fi qui [ponte In~llrJa
tur .meliores cHent his qui PO:1 fponte.s 0 c. E JÇ hj~
t~men qlla: fupràdiéta iunt,[cqui vidctur: H.l p.N~
hl veronequaquam.s 0 c. 1'utaram Hipplépdcm Cl
bi qlloque videri.Refponde igiwr jrcrum. Iuftitia
nonne vel potentia qu"da. en, ve1 [détia, vel y trunque? An non neceLIè efi aliquidhorum cLIè iuftitia?
~ 1 p.Nece[fc.f 0 c. Si potcntia quxdam anima; iu-
N
{Htia eft,potentior anima,illfiior erit~ Meliorenim
Ô Vif optime ha:c,talis no bis apparuit.Ii 1 P. Appaluit. s,o c, ~id vero fi fcientiaiufiitia Gt ~ Nonne
q~a: [apientior anima,illa iu(hor?qua: infipientior
contra iniuftior?H 1 l'.Ica eft.s 0 c.~id fi vtrunq;~
An non qu:e ambo ha:c hab et, fcientiam fciliççt &
potentia[p,iuftor erit? q ux fciétiam non habet,in~
iuftior? N 6nne ita rem fc habere nece.a:1rium eft?
HI P.Appllret,s 0 c.~ct vero potentior,& [1pientior eft~ ea melior apparuit eiIè, & ad vtraque tam
pulchra quàm turpla circa quamlibet aéboné peragenda paratior? Hl p.çerce. soc. ~otics itaque
~urpia fadt, volens facit propter artem atqi potentiam.Hxc :llltem, vel ambo, vel alterum, ad iufiitiii
pertinent.H l P . Videtur.s 0 c. Enimuero iniuriari,
Jnala facere !!fi : non iniuriari , bona.H1 l' P. Sic eft.
SOC, N 6nne ergo potentior ae mchor anima,q uoties iniuUe ilgct,[ponte aget? Praua autem eontd?
HI P.;' pparet,s 0 c,N anne vir bonus,qui animam
habet bonam?Ma\us eOl1td qui malam?H 1 l'. Abfque dubio.s 0 c. QE.amobrem boni viri eft,fponte
iniuriari, mali autep1 non [ponte, fiquidem bonus
vir an~lJlam bonam habet. H l l' l' . Habet quidem.
soc. Si quis en igitur hominum qui fponte aber- '
rer,mfpiaque. & iniufta committat, haud alius eft
ô Hippia quàm vir bonus. HI l' . Concedere tibi iil:~ 11.0 n poi~um ô Socrates. soc R. N eque ego ipfe
ml~l Hl ppIa, veruntamen ex fu periori fermo11e ne
ceLIe cft in pra:[entia nO bis ita videri. At vero, vt fu
prà dicebam. circa ha:c [emper [urfum deorfUmue
deerro, ncc in e.,dem perfifio [ententia, neque mirum eft me, meique fimiles, rudésque homines ad
contraria circumuagari, fi & !àpientes vos oberreris.Id autem nobis graue malum) fi neque etiam ad
vos profeQ:i errare cdlemus.
CHA RMIDES, VEL,
;DE
T E M P E R A N T l A.
MARSIl.II
PICIN'
A R G V M Il N T.
.,.
TV D J V M Soeratis in hoc dialogoe~,omnes quidéad
remperanria cohoruri:Tres vero prçeipue,fciliccr adolefeE~es,~ nobile~,atq; pulchros.Adolerc.étes qu~dé .propterea,
quod cIta Illorbls acfh,benda ell mcdlcllla. I!rlOclpiJs oblla,
fero medicjna piuarur,Cv mala per IOllgas inualuëre mOrlls.
Nobiles 'luoq;,çum vt oMdat vera in vürure nobilitaré dlè
ponend5,tum quia nobiles plerunqueca:reris excplo flint, 8c
quoridi.c:.~d re~pu~lie~ admirrurur, gr.t~i[simo,{j mali fin t,
humant genen detnmcto.Formoros oemq; : na hi potifsimû
flagi.ti?foru cofuerudine deprau.tntllr:quo fit, ve magis egeat
medlClna. Pra:.rerea ~orm~!i. fiudere debét, Vt quemadmodii
naçura corpon breue trad~dlt pulcbritudiné, fic ipfi vicifsim
Deo naturœ auton, femyl5erna 3nimi reilituat pulchritudrnem,Neq; vero l'ernutccdu efi. vt eum cxteriora Ilollra mul.
~is rua pulcJuitudiue plaeeat, ïceriora illtcrim fua deformica
lC d!pliceat.~di om~1ia in hoc dialogo mirifica habeat aIlegorq,~mat<:na m~xlme, 110n aliter quàm carica Salomônis,
mutaul ra~c no.nOlI.lÎl~n~nnihil etia pra:cermili. Qux enim
con fonabat call1g.l tlfsI1111s a unbllS Articoru rudiorTbus for ~
cè al!ribu.s ~inimè eofon~rent.lde6q; Arifta'rehu$ quida HI>
mencus,un? vero Platomcu~,~ua: ml1lus.confonallt, dice:et
non Platon." e~c.~cd Chf~l11 . ~rfla vero 111 Ipfo exordio no~
canda fu.nt 111 pnn;l$.~uç a~lor~ ~~ ha.c f~rma corporis ad incorpo.rca transfen:c pulchntud\lle.~r~mu,quod jll~uit Socra
tes [e Inter pulchr\lnunc, & Plllehru lIlum.nihil d,fcernere
[cd pul~hros libi c;}iél:os.a!que pla~ereiqu~li d~ça~ on in vniu;
c?rporJ.$ forma fi~en~u ;tre pede,fed ad Ipfolm communé Cpe
CIel t?tlUS pulchmu~Jnc .a~cendelldum. Q..ua: eum vna lit III
mUIt1S.1dc~~ 1'4Ichr.Jtu~I~I1S vnam refcrc fuper multa. Quéadn:odum IgulIr ab l?dlUld.uo ad fpeciem, & à fpecie ad Ide:i
cogl tal1 do cranfc~ndlmus, Jta.& ab '1more forma! huius,ad
ilmorem ,ommijll1$ forma: pnmo, deindc ad forma: ideali9
S
amorem
�Charn1ides, Vel, de temperantia
nmorcm pcrgere admonemur. His addidit Soer.ues corpori! ,
pulchricudiné né proprerfeamada ,fed tiqua diuina: pulchri
tudinis imaginé nobis exifiimanda, Iubet pofircmo nudare
animu,corporisqi forma pofthabit.t,decoré animi,tum natu
ralé inCpicere,tum ftudio côparandü diligentius adhiberc.Er
interca corripit Chçrephété qui ncfcio quid de nudado quaH.
in pala:{ha corpore dixerat. Neqi iniuria exohortarioné ad,
.t.cmpcrançia à pulchritudine corporis exordirur. Ha:c enim
tempcrantia quçdae/tliQcarü,atqi coloru.Sed ab hac proxi~
me rranfir ad corporis fanit:tté,quç etia eft téperantia quçda-;'
humoru [dlicet ar<] i mébrorü. Tertio ab hac ad animi iplius
ornatu,qui & in affeéhl temperatia
ipCa motionü fcilicet
mo,deratio; & in eognirione qua:da limiliterefi téperantia • .
!Il quad~ intelligenrix eum rebus quç illtelliguoturcôdnna
congruitate colifiens, vt non immeriro Pythagoras répeuntiam virtuté omnium eere dixerit faluberrima, tam publicè
quàm priuatim human:e focieratÎs conferuatricé! pra:fertim
eum & iufiitia temperantia qua:dam lit, id cil: conueniens in
eommutando di(tnbuend6qi moder"rio· ProfeB:o quamuis
temperantia propriecirca cohibendas vehcmentes Iibidines
voluptarésqi verferur, tamen fimilitudine quada01 transfertur & ad cupiditates omnes amputandas, & ad aB:um quemliber moderand\1m, vt etiam offidum fortitudinis in audaci:e rimorisqi moderatiooc verCetur,limi liter iufiitiç in pra:~
miorum pœnarumqi modo, liberalitatis qUOqi in erogandi
modo,deniqi rorius vit a: fa lus,vt nequid Aimis.Hinc Pythagoricum illud,McnCura omnium optima. Sed meméta il los
in pha:done negari temperatos eff'e,qui corporea: voluptatis
grati •• à voluptaribus abftinent.Iubet enim aaiones mortafes ad pûrgandam mentem referri, conCequenda: fapientia:
diuina:q; hrnilitudinis gratia. Tanta vero eft exceIJentia réperantia:, vt & cam omnes in operibus Cuis ohferuent artifices elegantes, & ipfius virrute non folum corpus fub luna
quodlibe~,verumetlam cœlum ipfum vniuerCumqi feruetur.
Quod in Gorgia fapienrum tefiimonio confirmatur. Huic
'illud fimile.Difponit deus cunB:a Cuauitcr Item in numero,
pondere, menfura cunB:a difpooit. Ced i3m ad dialogum rellcrtamur.Socrates dum ex fentétia magoriiv~tar curari corpus anrequam curetur animus, mallifeÎte eos improbar, qui
minima curames,m.tXima negligunt, ve luti qui equis & canibus œgroranribus remedia quœritanr, in Cui vero corporis
& animi morbis medicos UlÎnimè conCulullt.Minima quœqi
fupelleél:ilia ri~e componunt,ipli interim & animo & corpore incompoliti. Intemperato allimo cithara tcmperat . G.!lqtidie aliena curiofe traB:ant, propria defentnt. Omoia vero
pra:rer animum ipCum nobis funt aljena. Ideo corporis me<licioam folium appellauihTenl Jeuem , fragiJeQ1, & omnino
murabil~m,ac penirus contemné~am . Significat eti~m muItanobis IOcommoda tu~ll corpons,tum fo~tuna: ob l.ntemfe
'rantiam Frequenter accldere,& atqi contra complunma bona ~er remperantiam prouenire, Itcm animo yerfe.B:e compohtQ,qua:cunqi accidunt,tam & prudenter dllpOOl,.& a:quc
tolerari, vt nihi! tandem euadat in malum. Iocôpoltto vero
-:lnimo,oihi l bene, vcl in corpore, vc1 extrà poffe coponi. EX
ponir auté in Craty 10 nomen temperanriç Gra:cum Sophro~
fyllen, quafi CaJutem quanda conferuationemqi prudentia:.
J>utat ellim ilnimo vçrçrum lumnia omnium iOlI~t:t fuifTe,
ide6que l! in feipCum pn~ rCus irfpicia.t, vera in omnia confpe
t1urum.At vero quo minus infpiciat, in cauCa cft iqlmoderafUS ad corpus corporetlqi affeétus:quo fit, Vt téperant!a opus
lit in primis:per qua cxpulCa perturbationum caligine mens
f~B:a Cerenior,dillioj Colis lumine abüdecircunfundatur.vnde Capientiam primo recuperer,deinde prudentiam adipifcatur. Q,!lOniam j"irur temperantia fapientia prudenti â'li' coJ1imtur,ideo fJato fa:pe alibi,& in hocdialogo {jlb iplo té~
perantia: nomine f:lpiemiam quoqi vlllr, & prudentiam con
tincri.Monet aurcm Socr:jtes Cllarmidcl111vt refpjciat in [e~
ipfum de remper,hia vcrba faaurus .narn hçcipfa in CCipCuHl
conuerlio,e/t huius vireutis officium: & quifquis in CeipCum
renirus con uer fus fuerÏt, tum per ip(am temperanria: ideam
1I1naram m enti,hull1:lnam inteJJigit temperantiamltum mo
dCl;ltionem ipCam agnoCcepslqua deus al1im~ part~S ab inftio i[luiceJll remperauit,c9gnq[cet qua rationç lit illfeél:us a~
nimïtempcr:lndus. Acccdié ad ha:c,q uPd in hoc prxcepto Ii~
gnifieat nemincm nili temperatu,? de rcmperamia lpqui ad
pcr[uadeJldlllU vel deberC! vel polle. Prxtcrt:a traditur i'n Tima:o, ex confonanti quadam auipla: tarp ~d fc;!p[am quàm
ad c,o rpus modulatiollc, nobis profpera cUllaa contingere.
~lIl1Ctlalll ~ythagorei,quos Romanu in hoc fequitut' Cen
fOflnus,fi alllmu s prudenter motiones fio"ulas,tum Cui.tum
.
d
1)
corpons 1~)Q erctur,perperuam vrriuCqucJanitatem, ~ diu, tur~lan~ vitam corpori l~o.lJiccn~llr. Q!!od qujd~m plerifq~o
t1p!Fntlbus f.1nB:lsq; VITIS prouenHrc cpmpertu & C~I~Con
nus,& nos habemus./\d candé tlUO~i caufam :lllt finllJc JIU~
ea,
4
tUFnas pri(corum viras npnnu!li refcrrC:t.Sed additur his ali ~
quid mirabiliuslMagos carminib 9 Cuis imnlortalitaté corpo
ribus polliceri . Magicé Zoroafiris Plata in Alcibiade, nihil
aliud qu;lm diuinu cultum cIlè dicit,hic infuper addidit,non
magicis tamu carminibus, ver.u metiam philoCophicis ratio.
nibus & tempera ri animü, & corpus vel femper, ve\ diu Calté
procul;\ moTte feruari. ProfeB:o or,aio illa qua: temreranti~
audic:tibus omnino lit perCu<t(ura ,arq; inCul'er affeçrura,dllo
poriCsimum exigir,& vim à deo infll[;lIl'l,& r<\tioncs à phllofophis compautas.Arqi orationé ~ duobus his compolitam
Pbta incanrationé nominat magicalTI.~a phœbus primo,
deinde Pythagorici morbos ab aoimo& corpore mirabiliter
ewellebar.Neqi vero falfurn purari dçber,corpus fub anima
penit 9 téperata îlTIortale eJtlci.pqfIè & fub inrép~fata in mor
bos,& mala labi. ld enittl MoCaicum de primi parentis ftaru
atqi JapCu'myfrerii'l continer.Atq; Allicenna Cequutus Pl.jta.
niçQ~ & Hippocr:né , }Hobar apimum ex ipCa Cui natura adeo
materi:i omoé exuperare,vt c;um primû in feipfum fuerit re.'
ffitutlis,pofsir eJemeura mundi mira quada vinutc mouere,
':Itqi haberein corpora qua:uis imperiü:quo fit, vt multO magis poCsit in proprium.~lod quidé & ab initio Adam poterat experiri,& quida putant Eùoch & Elia,& nonnulli [ufpi
canrureuangellHa adhuc ratione quadâ fimili viuere. Sed de
his omnibus in Theologia nofira latiCsimè diCputamus. D eIliq:, vt futnmatim dica,mira in hoc virrutis téperamiç decla
rantur,quod animü infeliciter in deteriora prolap(um, felici
..ter {ibijpfi re/htuit . Declaratur & mira poreft~s ~ni\ni,à quo
5'mnia tam bona,quàm mala iD corpu ~ detlu~t,& quo vO,lérç
corpus [eruari valeat incor;uprû. G.!lOd CJ.uidé M,ofaicis myfterijs Fere vndiqi con[onat . Pb.ft ha:c Ca:pius quid fit téperan~
tia qua:ritur,quod quidé neqi Charmides neque Critias vnquam abColuit. Ille:: çt:lim non temperantia proprie,fed qUa!
comitantur eam, a,dducit in mediii:hic auté qua: ad pruden.
tia magis pertinéç:& i,d quidE Cemper inepte, videljcet vr declaretur non elfe cuiuslibet de virturc tam prçcl:ua differerc.
Interea nota priCcos facerdotes cOfueui{fe in facris tertiâ liba
tionis patera loui fen\a,o,ri p.ra:Cip,ll~ ~oCecrare, vt declararc:c
principia, media., finçs omnium, vr il1 Legib.u,s Plata,refere,
[ub louis prouidétia difponi atqi Ceru.an . 'Sed ad Çri~ia: ine::'prias redeamus,diccmis elfe Ccien riam quand am qua: ram fc
quàm fcientias omnes fciat:res vero ipfus quarii Cunt fciécia::,
neCdat,Quod quidé ideo efi abCurdü, quia veritas ipCa ratioque fcientia: in Ipfo eorû qux [ciuntur qua1i quod:i conraél:q
congruenriâq; conlilHt. Pra:terea ncque perfeÇte (ciri potdl:
fcienria.nifi qua: fcientia lit difceroatur:Id vero nili rei cuiQS
fit habeatur, haberi 110n poteft. Itéconfiterur Critias poffe
a l iq~é quç nullo modo cogno,Ccit,iJ;lterim cognoCcere Ce nOn
nofIi:.ld allté Socrates idcirco f!on recipit,quoniâ qua: nullo
m~ao ~ciunç~r,nQn po.fTunt i.nte.r~ quodâmodo fciri.Quif. qUIs eOJ!l1 an~~a~ue~ttt Ce ahq~l1d Ignorar~ ,.eo.ipCo agnoCcit
&.Ce c~rere ..SI !ta JUdlc:t.'er~9 lam oouone Iphus quand5 in
felp[o defcrtpfit,per q~::JUdICet &fe ~arere, & quo pr;rcipua
~areat. Quo.fit, vt qUlcuqi rem abqua [e Ign~rare cognofèi~.
Interea re~l IpCam non protfus ignoret, imo generali quadii
adu~l1~rat1onedefcribat, generali inqua prop'terell, quèd in:
fpe~lah rerum diftinB:ione Ccientia perfefra cofifii~,q uam 0mmbus diCputationibus fuis pbto pcrquirit. Vb~ vero Socra
tem inducit agnoCcemem fe nihil fcire,JUJicat eum, et li non
fpecii1les,gener~les tal1len rcrum deCcripriones habere,alio:'
quin ign9rilnti~ CU31l1 non pollet agnofcere:ide6qi 4umfcie
bat nillil.Ccieb;lt quodammodo cunaa.Quonia vero Critias
fefll10né de tem perantia trildu~erar ad PPJdentia,& id qllidê
lic~nti~ quadaqt Platpnjca. Sp~rates prud;ptiâ afl~rir, .i d
boni Illaliqi f~iétia~, aut9rita~em fumflla ;)d ~eaptlldlOeI1l
ob~inere, tltrt'l quia & bonll ~n~1ll ~ & b911~ ;Id 'pfum media
ipCa demon/trat,tum quia omn~s ta res q4~rn arçes,quatenllS
ab ipfa ~eguntur ,nobis cOnd,IlCll,l~ ~b. h{)l1~h .cporra verè ne~uaquIi.Pofiremo doçet Spcrafe~ ndul dJ/hclIJus vel definiri
vel comparari quàm temperaptJ;H)J/~icuhas vero definitio_
nis ind~ procedit,quod VIX:i cx~ef\s VHtuttbus quarum ipfa
conCo~ahtia qu:x:d:i ell,difcern~ P?t~,fr. Add: quo.d tanro dlfjicilius ipç~lljgitUflltçrbisqi ç~pnmH.ur,quato dlfficilius intrin~e~us pofsid~t!lr·PrQ~elto cUfll ex ~p[o ,corpon,s comercio
'maxlme ad voJupr;1te!~1. 1l1temrer~n~l .amq ; prochues fimus,
" 11 d .qi ab iof'~nria ?u~namur, d~ffJCJIJ~e temperaria adipi~
fcimur. rr:cterea. pr~~ll !eoCu~ ~lleB:u vld,entllr nonnulli Intcrd~ ye! fd fpr.qrud~nc per Jra~ au~aciamqi ci)ferre~vcJ:I~
prudeptla l'~r tJt;n0re, veJ ad pat~ent1a per doloré, veJ y,d iufti
~iam hberaht.atemqi ~er an;orc: T.cmpcranrix ve ~o fèrnper
' l~petUS ~moJS op~olllr~r.;u elllm 111 lumma qua!1 â tr-lquil_
JJtate [olu col1oc~r! pofStt,a quo~ls a.,ffeél:u Vndr.:li impcdltur.
,Aug.et qu.o que dlthc~tl~atem,quod !tCUt III corpp're conCona~
rem ommoo I~umorum membrorumqi temperiem, fic in aninlS harqlOllIcam fuoruOl omnium tcmferalltiam reperire
omnium
en
'"
�Liber Vigefimus.
omnium dl: clifficilimum: Q!l:tnl0bretn nen iniuria Socrates ta in epilogo quàm in exordio,ad téperantiac~leO:i harmonia! pedimilé c6f~qué~i opus elfe ait .c~le{H v1rt~te atq;
diuina,tum alllmo:tll rauolllbus & verbls mfufa. Vblque ve
admonet côtédcndG elfe potiu!. vt [ub legitimis inO:itutÎs
téperati efflciamur.qulm Vt [ub dialeél:icis rationihus detéper;ÎtÎa difputemus : qua?doquid~ [umma ~u~da ddftcultate
cOf!:llofcitur,& cogniu flue vfuno modo 01h11 prodeO:,[ed&;
ob~fi quàm plurimii,atq; id quod maius eft, nift r~ ipfa pofSi
dC:ltur, perfeél:e cognoki non poteO:. Impuro emm rem o·
mnium purifsi mam non licet atungere.
ro
S Û C RAT E 5,
CHA E R E P H 0,
CRI Tl A S. CHA R MID E S.
rn;;;;;;a.;~~~;' R ID 1 E cû ve(peri Potidxa ab exer
(lD
"
!
1 ci ru
redij flem, protinus iolita exerci
~ tÏ:l..vtpnta quibus cliu ab~lli.ilem,maJ~
gna cum voluptate repetlUI, ac Tau.
rei palxfiram, qux ex oppoftto regij
tépli efi, (um ingreifus. Vbi multos eope!i p~rtim
ignot~~ mihi, partim notos, & eos qmde pnmos.
~i cum me ex in(perato ingrediété vidilfent pro
cul,fubitô cogratulati funt aliu~de alius occurren
tes. Chxrepho prxcipue, velm infanus eilèt, è medio fiatim proGliens aeeurrit,ae manu me prxhendens,ô Socrates,inquit,quo paéto prxlio fuperil:es
ell:difii? Nam pauloantè qlh1.m abin:mus,apud Po
tidczam pllgna cômia:"lefi,quJ. hi nuper iflie audierant.At illl ego re(pôdés,Itl,inqui, vt vides.N lIndatu dt, inquit, puSna accernmi fui{fe, ~tq; in ea
plurimos nobis notos bominesoecubuifle.Ver:lÏn
qui,voblS nuneiatafuerüt.An tu, inquit,prxhoin
terflllfh?Interfui.Sede hic, 110bisqj en:ura, nodum
cnim f.1tiS ommaintellexim 9. His diébs, [edere me
.prope Critii Callx[chn fihu iufsit.Sedés itaq; Cri.ria: & alijs cogratulatus fum primo, deinde qua: in
belli expeditlOne contlgerat,quod qui(qj requirebat (ali 9 enim aliud reqllireb.lt magis) recéflli. Vbl
.vero hi(ce de reh? ahûde 10Cllti eilèmus, rurÜls ego
ilIos intcrrogalll qllxni eflèt his téponbus philofo
phla:coditio,& qui adolefcétes, vel f.1.plétia, ve1 indole, vd vtri(q; dari. Tuc Critias ad fores refpicIés,
vldcnsq; adolc[ccntes quo(di ingrediétes & lnuicé
altercantes,~pofi cos turbi alia,quod de honefiis,
inquit,ô Soerates,percôtabaris, videre mox eogni
tUl'US. Nam qui nue ingredlutur, prxcllr[ores (unt
~matorésq; CUlll [da q\11 ol1lniü hlllUS téporis hone
il:i{simus & [pecio(i[slmus iudicatur. ac viderur &
ip[e i:llmi ingrdfurus. ~I[niî. ille?~ cl:i? filill~,in
qua? N ofii,rqulr,fortaf,is &tLI.Sed cu ~ln~C ablJHi,
nondû adoleuer.lt. Ch.mnidé noueras hlJU Glaueo
nis patrui nofiri,patrudé meü? N OUI equidé,~neq,;
puer tunc conténcndlls erat. Nunc vero ..adultu elle
ilIu ii arbitror .Statim intel!tges,ait, quatus & qua
li euarem. Dllm hxc ille diclt, Charlllides ingredi
tur. Ad me 9,uidé,ô amiee, quod auinet, nihil pcrpendo. hoh:Çèo \.!rll perinde [um erga honefia 1nJ'roucrbiu. dole claros, vt alba ;lInu{; is in albo lapide. Ferme cmm oés retatis cius homines lmhi pulchn vidétur.
Prxclpuè vero tune ille & eorporis proecritate &
egregl~ indole l11ir5dLl~ Jprarebat,~~te.ri a~té o~s
Pptl elUS amore viclcb:ltlIr, vfq; adeo l11Jl1s Illgref[u obflll pucrut turbatiq; [unt. Multi prxterea poil:
ilhi amatores (cqllebit ur . Et quod ad virol .1tt1l1et)
ml mjril;yc~u & pueros CCl al1im~dLlerti,quoru ne
mo 11(; mlllllJll1S quidé ;l1iu quéqui intu(;b. tur,frd
jllil ynu cu.néti tanq;lJ. imaginé qnandi contéplabanrur.Hlc ad me cOllerft, Chxrepho,qu:llis ubi,
q Spçp~es,adok{cés vidctun.\n nolpcclO{O vultu~
.e
:
a
Mirifice,inquam,At'lui, inquit,G nudare fe veltet,
vultü prx illa qux intus latet forma, deformé di ceres. Eadé hxc Chxrephoti cxteri etiâ confen(erut.
Infuperabilé hercle,inqu5, viru narratis,fi paululû
in(uper quiddi huic adelIèt.02:!.id ifllld?inquit Cri
tias. Si optimo, inqui,:animi habitll natura decorus eifet,q ualé elIc, ô Critia, confentaneu eil: vefira
è fiirpe prognatü.lmo certe quo ingenium fpeétatur,& pulcherrim 9 efi &.optimus. ~id igltur no
nudamlls,inqua,animu prius, interioremq; formi
potius contéplamur?N am cum titus iam Gt,diflèrere galldebit puto.Certe,i~quit Critias. Ni & (apiétix fiudio[us efi,& vt fibl cçterisq; videtur ,valde poëticlls.Longa,inqllJ., amice Cntia,(er:ie nobi
litaté hac Solonis ex genere trabitis. Veru CUr mihi
iam adole[centé non mofiras, huc aceerfens? N eq;
enim dedeeet etia ft eflèt minor naru, cu eo diifercre,te patruele dus ftmul & tutore prxfente. Probe,
inquit. VOCadllS eft iam. Atq; his (hébs ad eum qui
ponè fequebatur eouerflls, Voca,inquit, Charmidem. fedhellS, dices illi, me velle medico (e cllidam
comittere ob valetudinéqua de conquefius efi nuper.Ad me vero Critias, nuper,inqUlt. Charmides
cü mane [urgeret, caput dolere querebatur. ~id
prohibet igitur ftmlllare rem diu aliquod carra ca
pitis granedinë te habere? N thil .JPhil:let,inqui ma
do ventat.At verriet . ~od & faéhi efi:venit enim,
ri[umq; ingété omnibus cocitauit: vnufqll1[qi em
110firü vn:\ fedentiü,loeu cedere Charmldl valens
q~o federet,p~rox~mû .d edita op~ra impultt. ~o f.1
au efi vteoru qll1 vtnnqi [edebat nOlll(simi,alterû
furgere cogeremus,alteru humi pofiratum dCiJceremus.llle vero accedés, me inter Critiaq; colèdtt.
Tum ego,ô amlce,iam hxreba:ac me ea côl1dcntia
de[erUlt,q ua paulo antç habebi, fore vt eum eo faetlime ditputaré.At pofieaqlli Critias dixit, me eû
.eiIè,cui medicamentu noru clfet, afpexit mc oculis
tan qua prodigiii quoddii, & qua ft interrog,ltllrllS
ad nos accefsit.omnefq; qui r palçfiraeriit cotinu9
ad nos eofluxerût, ae cireuli infiar circllndederut.
T um vero,ô genero(e, vbi afpexi q ux [ub palho latebit,totlls exarft, neqi ampli us erii ;lpud me. Critiamqj in amonbus fapientifsimu iudlcaui,qui de
fonno(o puero loqués,fed fimihtudiné alterius rei
fubl)C1CS,monuit mc,"Ctii atqj etii viderc,ne hinnu
lus in leonis eorpeaü veniens frufiru carniû auferrem: mihi qllippe caprus certè cfca 111.\ fuiilè videbar .cùm alité iple percontatus effet vtru capitis me
delJ. (ciré, vix tandé me (cire re[pôdi. ~xni iil:a~
inq ui t. Foliü q li odd:i,inq ua. At in(u per addéd a cf!:
ineantatio qua:dâ,qui fi quis adhibeat, follOq; vta
tur ,f.lnitas reil:icuitur.Ablq; incantatlonc vero fohu nil ~of:rt.~d ~xe il1c:. Ex!cnhi equidé hae te di
çbnt~ l~le~tatJone. V,cru fi mihi pedllaferis inquii~
;ln èrla il no J.>er[uafens~ llle fubridés ait,ft"tibi per!lIa[ero Socrates.Hem, Inqui nomen quoq;, pl.tnè
tu mcum tenes, Teneo,tnquit, cqllldé 111ft t111urius
[um. Frcquens enim de teInter a:quales meos[erme:> habetur. Memini quinctiam cum puer adhuc
eLIem,te cum Critia hoc verf.1ri folirum. Reac tu
quidcm,inquam. Audétius C111m incantationls tir'
hi modum ofiend;Ï. Paulo vero ante: ne1èieb~ quo l'r:ece~,
.0.
.
11.
Vlm
IIl'lUS [J'b'1 monnrarem.
Eil: auté• t"lls o· JuxdarIl
" ...
Pal,..\.o
<
",
U;JIl ... •
Charm:d~s, vt c'\Pu~ folum curare ncqueat:qucma~mod~ !çpc ex pcntls n~edlcis alldiuifii,qut quo.
tICS aqllls dol ore oCijJoru affeétus cos cô(uJJt ailit
no polIè oculis medcli, nifi prius capici medc~tlIr,
ncque
�Charmides, V cl,de tetnperantia.
neq; c"put abfqi totius corporis mcdicina po1fe cu
rari .Hac de caufa regulis qUibufd;1m toti coferentibus vtutur,& à toto ad p;1rté tranfeüt refhtuédl,
'~n no audifii ita dicere illos, & ita elfe? Pror{us in9.uit.Reaéneloqui tibi videntur,inquâ?fermonéque hunc approbas?Maximè omniü, in~t.Enim
'Uero cum probari fibi hxc audiré, recepi hduciam,
ac mihi paulatim rurfus anim 9 excitat 9efi r:ecreatusqi fum, Talis efi,inquam,ô Charmides,incatationis quoqi hui 9 potétia. ~i didici ibidé in exercim à quodi medicoru Thracu Zamolxidis feétatoru,qui & immortalitaté afferre dicunt.Adieçit prxterea Thracius ille medicus,etii Grxcorum
medicos q ux filprà narrata funt prxdicare. Cxterü
Zamolxis ait,rex nofier ac de 9 tradit: quéadmodii
oculos fine capite curare no decet,neqi fine reliquo
corpore caput:ita neqi fine anima corp9. Eaqi cau
fa efi,cur medicos Grxcos morbi corporum multi
lateant,quia toWm ipfum ignorat,quod in primis
curare oportet:quo malè affeao rpofsibile efi partem atiqua bene valere.Omnia n.lnqi vel bom, vel
mala ab anima in corpus, & hominé totu manant,
indeq; fimiliter vt ex capite in oculos effluunt. IIla _
igitur primu,& maximè curari iubet, fi modo caput & vniuerfum corpus bene valere debeat .Animx vero,ô beate, mede1as effe docet incantationes
quafdam.Eas prxclaris rationibus contineri, quibus animx temperantia tribuatur:qua inferta atqi
prxséte,facile erre fanitaté capiti toti q; corpori tra
dere.Ille igitur cu medela incantationesq; doceret,
iufsit vt nullis precibus motus alicui cotra capitis
doloré remediu adhiberc, nifi prius anima incitationibus ipfis purgandi comififfet. Hunc [anè nofirorü temporu erroré dicebat eLfe,S' pleriq; abfq;
téperantiç C'lnitatisqi fiudio,medici elIè eotendût.
Me itaq;' minlln in modli prxmonuit,mandauitq;
cauerem ne quis vnquam diues feu nobilis,fiue pul
cher, mihi vt aliter f,\ciam,perfuadeat.I1li hoc ego
iureiuundo interpoflto me obfidnxi: quamobré
neceffe efi paream,& parebo quod ~ v~les fecüdu
hofpitis prxcepta,ani~a~n .tuam p~~us mcan~;1.uo
nibus omnibus Thracls lIhus fublJcere,capm admoucbo. Sin minus, non potero, ô amice Chartnidcs,tibi prodelIe.Cum igitur hxc audiflet. Critias,luero, in quit ,erit grauedo hxc capitis adolefcenti,fi cogatllr mente'quoqi & animo propter ca
Pllt,melior fieri. Affero autem tibi Charmidé hue
:tqualibus omnibus no fpecie tantü prxcellere, verumetia eo ipfo prxfiare c"teris,cuius ipfe incanta
tioné habere diceb;ls.Annon téperantix fllpràdixifii?HuillS ipfi9,il1qua. Scito igitur omnium fux
:ttatis adolefecntû hunc videri teperati{simü , & in
cxteris omnibus pro xtatis incremento,nullo infe
riorë eLfe.Confcntaneu efi, 0 Charmides,inqui,in
his quit dixit Critias,te cçtcros antecellere.N eq; el1im refcrre qllifqu:1. faôlè polIct,vt arbitror duaru
apud A thcniéCes familiaru COillgiü, quo verifimiHus fit pulchr:i honclhmq; prolem nafci, qua maiorü tuoru coniugio.N a paternu genus buius Critix Dropiùi,ab Anacreote Solonéq; aliisqi poëtis
perl11ultis cfi illufiratu,decorc, virtute, & aliafeliCit:lte prxee11ens. E adem q uoqi cfi materni generis
gloria. N cmo el1i111 Pyrili po au uClllo tuo aut pulchrior ,aut maior omnill m qui continentem habitant vifus efi vnquam,quoties ille vcl ad regem ma
gnum vcl ad alillm in continellti habitatili lcgatus
accederet. Ac fummatim vniuerf..'l hxc don1l1s nul-
lain re eft inferiOl' n1i ... quacunqi' ~re probabile
efi tetali ftirpe çrcamm primas partes in omnibus
obtjnere. ~a~u igi~ur ad eam fpecié qu~ cernimr
ocnlis, attinet,ô dulcis G lallconis nJj, videris mihi
nihil à fuperioribus tuis degenerafIe,S' fi ad teinpe
ranti:1.,& ad aHa, vt Critias hic tefiac, nf\tma es infiitutlls,beatu te,ô ehare Charmides, mater peperit. Ergo fic fe res habet.Si inefi tibi, Vt ait Critias,
téperantia,& fll{ficicter es téperas , neqi Zamolxidis, neqi Abaridis Hyperborei incatationibus il1diges,fed ici. tibi medcla eft eapitis admouéda. Sil1~
auté deefi téperantia tibi,incatatio mcdeli antecc~ere debet.Refpode itaqi ipfe mihl, vtru aLfentiaris
C~itix,& aLferas téperantix te f..'ltis habere, an deelIe aliq nid recognofcas. Tuc ergo i pfius Charmidis genx rubore fuffu~x gratioré fpecie ofiégerut.
Nam pudor eamxtate decet . Deinde admodu ae_ Pudor adole
ner~sè refpodit:Haudquaq~a facile efi qux i~ p~ç_ (cêtes decec.
[enua qllxfita {ltnt, vel admIttere, vel ren~ere . Si enim me téperanté elfe negauero, primo qllidé turpe videbitllr quod ipfe mjhj derogé: deinde Critix
huius ahoruqi multoru quibus téperas elfe yideor
tanqllifalfam fententii coargua. Sinauté affjrmauero,odioC'l videbif hxc de meipfo iaétantia.~a_
propter quorfum me vertam, nefcio. Probe 10'.1 ni
vid:,ris Charrpides,inquam:itaqi comuniter inue~,
fhgadllm puto,vtrum quod quxro pofsideas,nécne:ne vel tu aliter quàm velis loqui cogaris, vel ego
temere mederi fefiinem.Si ergo gratum tibi futllru
efi,cupio vnà tecu inuefiigare:fin minus, dimitted~m arbitror;.lmo cert~ gratifsimllm,inquit; om'ntllm.~amobrem vt Ipfe prxfiare putas, ita perquire.Hune in modu, inqua, eomodior indagatio
furura videtur. Confiat profcCto fi inefi téperatia
tibi,habere te aliq uid,quod de hac opineris. N <;cef
fe eft enim inhxrété ipfàm tibi fi modoinh:rret,ali
9. ué fuifenf~~ prxbere ~ ex quo aliqua circ~ jp.G'lm
mfu!'gat opl,mo,qlla qUld,& quale t~mpe,r<\ntia fit
eomeétes,nonne putas':'Puto equide . N onue hoc
ce~lfes?vid.e1ice~ pofiq~la~ ~ci~ loqui Grxce, diœrc'
vtIqj pOrsIt q llldnam Id [lbl vIdetur? Fortafsis inquit. Vt ergo conijciamus vtru tibi infit nécn~ tép.eranti.a,d~c ,age"qui.dnam ex fententia t'ua téperan
nam dIe dlC1S?Plglllt eum primo,neq; libens ad re
ffondendu m veni:,dem um i ta refpOdi t: T cm pera-;nam effe duo,deceter agere fingub,& quiete :le fedatè per via incidere,q niete 10quÎ,:lC qlliete omni:t
faccrc,& vt breui eomple.étar qllod quxrjs, quietu
do ac fedatio quxdi efIe .mihi vïdet. Reétè, inqlll.
Ferunt ùnè quietos placidosq; homilles téperatos
effe:fed videamus an vera loquant. Die igiC nuquid
pulchru aliquid téper:mtia fit.E{I:~inquit~ prol-[us.
Vtrum in illa gramatici facuhate pulchJ;Ïus·cfi eafdem literas cito [cribere,alllente?Cito. Legere ilUtem celeritérne an tarde?Celcriter . ~inetial11 pui
Cue' citharam velocitcr, & prompte certare plllchrius efi~inqua,quàm q4ietea~ çarJd,e? Efi,jnq~lit.
~id vero in pugnorum br~chloruq; ludls non_
ne cc1eritas IpC'l laudatur? Vuqi.Curr<;re autem arque C'llmre,& fxccri corpori~ aaus,none fi prope_
re & pro pte nunt,ad pu!chrll fpeétant?~ tarclè,difficllltcr,placide acfed~tçad turpe ? A prarct, inÇJ t.
Patet ergo quantum ad corpus ;tttlner, nQn qllod
tardum ac ledatum,fed quod celerrimllm:le vefox
n~axi~è,e~è plllcherritm~m. N onue, inquii? 0111nJno,!n'1111~. !e~pera~tIam v~ro pulchrum quid
elfe cofimt. Cofiltlt.N 0 ergo Clrca corpus q uietllr
d'o ,
�Liber Vlgefimus.
do,imo cc!eritas ad tempcrhiam pcrtinebit, fi mo
fti, vel alio quopi~ [lpicntum?Viaetur L1nè,Îrl,quit
do pulchrum quid. cil: rem peratia. Videwr, inquit.
Critias,ex alio,nam ex me nùquam audiuit. ~iJ
Docilitas vero nonne pulchrior quàm hebetudo?
ni refert,inql1it,ô Socratcs,ex quo audiueri1l1 ?N i:'
Pulchrior ccrtè.E ft auté dociiitas,inqu~,cito perhil,inql1am, profeét:o, ncq; enim id côfiderandum
Jifcerc,hebetlldo verO [ero atqi lente.Profeéèo,ineft,q uis dixerit:fed vtrn m ver?: dicatur ,nécne. Proquit.Docere aliü qllàm ocyfsime nonne pulchrills
be nunc 10queris,inql1it. Reél:è pet Iouem, inqllâ.
qui cunéhnter ,1C tarde? Proculdubio. Reminifci
Mirabor tamé,fi qllomodo hoc [e habeat,inueneri
ité '&'l11eminifiè [ero atq; lente, pulchri llsne an famus,nam eft xnigmatis cuiufdam perGmile. ~i
obrem,inquit?~ia non arbitror ita[enGGè illum
cile atq; propte?P1'opte,~nqllit ..solertia vcr~ non~
So~ertia ce- celerius quxdi anÎlni eft,inquam,potius qua tard!
vt vcrba [onant,inqu :u11, temperantiii. fcilicet eGe,
]entas ~ua:' ta.s~ E1l:, inquit. A tqui & intelligere qu" dicune in
vt fua ql1ilibet ag,lt.N ihilne puras grammaticu adilIP aOlffil.
' /1.
1u d-IS, & cxtens' or.1111,-b 9 nogramancl Clt llanHxq;
gere,quando [cnbit vcllcgit? PlitO equidé aliqllid
agère,inql1it. Vider llflle tlbi grammaticlls nOl11en
quàm tardifsime,fed quàm ocyfsimè, pùlcherünii
[uum rantu m [cribere ac legere? vel ctiam vos pueeft. E t hoc,in ~t .Q~}netia in ipJis indagationibus,
& co[ultationibus animi non qui quietc, ~ diffiros erudire?Ncq; enim minus inimicorum tuc nomina
quam veftraamicorul11q; fcribebatis. <:::crtè
cuiter cofiliiî dat,& excogitat eft laudandus, vt a1'non
minus,inquit.
An cu m ageretis hoc, inquam,
bitror,fed qui breei potius atq; facilimè. Vera hx:
curioGores
eratis
qU,lm
decet,& à temperantiœ lefunt,inquit. Ex his colligir,inqua, ô Charmides,t:l.
ge difcedebatis? Minil11è,inquit_ A t vero no veftra
inijsqure adcorpus,quâinijsqux adanünii[peagel:>at-is tantum,G fcriberc ac legere, agere aliquid
état,velocia prôptaq; tar~is & quietis plllçhrlora
eft.EH vtiqs,inq uit.Prsterea m'ederi,ô'amice,xdifi
videri.Sic apparet,inquit. No igif quietudo quredam,inqu:i.,temperantiaçrit,ne(l; vit a q uieta t'ëpe- , .care,texere, & cuiuDlbet artis opus exprere, agerc
râs,vt hac rationc conijcitUl', quadoquidem quod
aliquid eft,an nihil? AIiqUld prorfus,inquit. An vi
temperatll e{l.,& pulchrum eGe debet. E duoblls ederec,inquâ,tibi bene ilIa ciuitas infticuta, in qua
nim altCru eft,aut nunquam, aut faro admodii no~
leges iubcrét, vt veftem qllifq; [uam texat, Jauctq;;
bis in vita quietx ;léhones pulchriores quàm velocalceosq; côficür fuos,& firigilem & va[cnia olea
ces & vehemétes apparllerût,~ fi,ô amice,no pauria,vel vngllentaria, & [upelleét:ilia quxque? aUe...
ciores quieta;: aéHones quàm veloces & vehemétes
na quidcm attingat nïiquam,p~opria vero ipfemct
pulchri_tudine}r~ftare r~_peri1'étll~,neq; hac eti~ ra
pe:a..g::,t atq; ~ô~ciat. N equa'qll:i,inq uit. Verunta.;
tione coflcerec teperantla elfe qUlete agere potlUS
me 11 teperate dlfpoGta eft ciuitas , bene inftita eft,
qui vchementer atq; ~eler~tcr, neq;_in ipfo ~nceG~I,
inqua. ~idni, inquit? Ergo téperantia nô erit taneqi in fermone,neq; ln alto quopla:neq; vlta qUlC
lia'quxda agere,& hunc in modu agere [ua? Nô, vt
ta qui inquieta decentior eGèt & tépJerantior:quip
apparet,inquit. ~:\re per renigmata loquebatur,
Jnq ua, vt [llprà dixi,is qui prredicabat,agere [ua tépe in fi.lpe~iori [e~:none [uppoJi~l\ ~t p~dclll:ull1
elfe aliquid tcperanna, pulchra vero no mInus lp[a
peranti:tm elfc.Nequeenim v[ql1eadeo fàtuus fuif
[e putandus eft, vt id\!m eius fuerit Jen[m, ~ & vervelocia qua q uiera elfe coil:iterint.Reét:è,inquit,di
:<iGc mihi videris,ô Socrates. R ur[us igif, ô Char.!
borum fonus. N um farullS qllifpii, ô Charmides,
mides,inquii,attentius tcip[um conruere,& cogita
hoc tibi tradidit? Minimè,inqllit, omnüi. Imo qui
qualem te tempcrantia pr;c[ens efficiat,quallsue fit
dam meo iudicio f.1piétifsim y .Omnino igitûr [el1ipfa,dii talem effjcit, hrec amem animadl1ertens 0tentia fuam ob[curis ver bis inuoluit,inqua, vt armnia.,bcnc virilit6rq; refponde qllid elfc tlbi videcluù cognitu lit,çtd eft agcre [ua. Fortafsis , inqllit.
tur.IlIe protinus [cipfu m colligens) diligétillSq; co
Potésnc aperire nobis,agere fua quid fit, inqllam?
tem platlls. V idctur ,inquit,temperantia mihi vereIgnoro equidé, inqllit. Fortè etiam qui hxc dlXit,
cundum quendam ruborem indllcere, verecudull;
quid Gbi vellet,no Ütis intelligebat . Du ita loq llehominem faccrc, plldoremq; elfe temperantiii arretur ,fu briJit Charmides,Critiiq; afpexit. Critias
bitror.~id ai s,inq ual11?an nÔ ?lIlchrum aliq uid
alltcm licet antè ad dilferendu m adllerfus Cltarmi
p:\lllo antè rem peqntG ~Gè di~ebas,? Dicebi ,eq~lÎ:
dé aliosq; cupiditatc gloriœ inftigatus, fe ha6tenus
dem,inquit. N onfle bOnl hOmll1~S,l11quaI:n' lpl! te
contill11el'at,ièd vlterills ad hxc [c contin cre nô po
tuit:vi_fu~q; cft mihi veru efiè quod fuer:i [ulplca
perati fllnt ?Sul1t,inq lIir. An bon~ rtlta~, Inq_l1am~
tllS,ill:~ [clhcet de temperantiafuperiorem [entëtü
quod no bonos e~lclt?Neqllaqlla" ll1q~lIt. No fol,ll
111•
itaq'
plllchrlim
(cd
&
b0l111l11
cil:
1l1ql!.l.
M
lhl
<-1
:\ Critia Charmidem accepilfe. ~:\rc Charmides
QdiCs'f
, )
~
,
110lcns ipfe rc[pon[um tmari, & hüc in Criti:i labo
dem vü!ctur ,inqllit. N on crcdis? inq ua, rcac Homerum loqui,dlc~tc 1l1, pudorcm viro egeno b01ll1
rcm rei jècre cu piCnS,Clll11 q uafi rcdargutum oftennon eflè?Cr\.!do cq uidem,inquit. Eft ergo, vt appadit,q llod ille Ihinimè tolcrauit, imo aduerfu s cu rn
haud [ccus indignatus fltjfiè videtur, ac poëra adret,inquam,plldor nOI~ bOJ1~lm,aC bonum. A pp~~
rct,inquit.Tempc.:rantla vero bonum dllnraxat, hllcrfus hiftrionem inepte nia poëmam recé[cntem.
quidem bonos fJcit cos qlljbl~S 41d:ll ~ m~l~s ve~'o
Ide6q; illum inruitus:!t;\I1C pmas, inqllit, ô Charn cquaqlli. Tta mihi, vt 101l11crJS, _cGc vIder, ln9.11lt.
midcs,G tu neq u aq ui intdligis quis eius fllCrit [cn
Ergo tcmpcr.lOtia plldo1' non eT1t,quando(luHJc~l
fllS,qui agere [lia tempcrantiam ciIè aiIerllit, ncq;
tcmperantia bonum eft d\lntaxat,pudor all:cm ~1l:
ip ftl l11 ctiam intclligcre? 0 vir optin"\c, Critia, inbllo magis bonll m cft,q 1I;l111 mal1l111 . Reétc q~lde
q uam, nihil mirllm eft hunc adolc[cencuillm nOl1
mihi,inquit,dici hoc videtur,ô Socr:\tcs. Veru atintclligc.:re. Tc vero clecés cil: hçc cognofcerc,&pro
t ende obJi.:cl'o,q ualc tjbi viçlctur quod rur{ils addu
ptc~ retatem, & pl'?pter ftudium . Si Cl'go affirmas
ca 111. Modo cniI1l recordatlls fllm qu od mihi tr:\di
& Ipf\.! tcmperantlamclfe (luod hic dixit, fermowm eft.\ qllOÙ.lm dicente temperati.llll dIc, vt1lla némq.ue l~lInc ~u[cipis,libcnrius técum, vt1'u id vcq lIi[qllC agat, coGdcra an reé1:è loqui videatu1' tibi
mm Ji~,I~ccne, l1l~aga.bo: Affirmo equidé, inq uit,
C),ui h~ c dl Çit. 0 [celera~c, cx hoc Critia illud aueli& [U[ClplO. Reae f<lels, lnCJ.uam. Scd dic obfecro:
J
"
,
cu
ytrllll~
/
�Charmides,Vel,de temperantia.
Vtrum qu:r paulo antè quœrebam, admittis? artifices videlicet omnes aliçt.d facere. Equidé, inqu~t.
V identur ,inquam,tibi
tantum,an aliena in luper facere? Aliena quoq;, inquit. Temperater agut
itaq; qui non fua tantum faciut,inqua? Q!!id prohibet,inquit?QE.od ad me,inqua,Cpeéèat nihiI.Sed
vide ne quid apud eum prohibeat,qui cum fuppofuerit temperantiam elfe agere fu.a, dcinde tamé ait
nihiJ obftare quin & illi qui aliena agut, temper~ti
fint.Concefsi equidem,inquit, eos qui aliena agut,
~~peratos elfe fed num & eos qui f.1ciut,cocelfum?
Die mihi,inquam Critia,no idem voeas agere atq;
. 1
faeere? N on certè,inquit, neq; idé operari atq; face
~" Q ?~~e re. Nam id ab Hefiodo.d.idici,qui ait, Opqs nullii
Ir. A
Î.'
,-,. ."1. w~~_ t~lrpe el.le.
n eenles
lp fium, fiUa l'la quœ daql opera
nominaifet,operariq; & agere, qualia tu fuprl nar
rabas ,fuilfe diéèurum opus nullum cuiqua turpe,
feu coriaincidenti,Ceu cauponi condimenta obfo~iaq; vendéti,fiue in t.aberna fedenti? Haud itl.ce.n
frndum,ô Socrates.lmo vero iIle, mec quidem iudicio, effeéèioné aliud qu:\m albonem & operatio
nem exiftimauit,& effeéèionem quidem interdulJl
opprobrio dfe,quando quid prœter honeftum faei
mus', opus autem flullutn vnquam dedecori nobis
contingere.QE.œ enim honeil:e & ~tiliter fiunt,ope
ra nuncupauit,operationesq; & aétiones dfeétiones quafdâ huiufmodi.Exiftjmandum prxterea ilIum Cola hœc propria elfe céfere:noxia vero omnia,
penitus aliena.~amobré arbitrari ~portet & He
fiodum,& ilium vnumquenq; fanç mentis virum,
hominem ita[ua agentem,temperatum vocare.Cii
primum,ô Critia,loqui cœpifti, inquam, percepi
te propria & fua cuiufq; bona dicere, bonorum <1;
effeébones,aaiones denominare . E tenim perfxpe
Prodicum audiui hune in modum nomina diftin.
guentem. Conecdoequidem tibi pro arbitrio no.,.
minibus vti,modo id declares,ql1id nomine quoqi
fignificare velis . Nunc igitur iteru .:\ pri!1~ipio clarius definito, vtrulJl ~onorUlp. aéhonem, vel effeéèioné, ve1 quomodocunq; velis aliter nominare,
temperantia elIè dic~s.Hoc ip[u~,inquit. N ~n q
go tempera~ter agi.t,1O~u.am,qll1 ~lala/ed ~1I1 ~o
na potius agIt. Tl~l vcr?,o bonc v.lr,.non~eld vld:
tur,inquit? Mitre lftud 10 prxfenua,1Oqua: nondu
quod mihi vide!) ven"i ql10d ip[e nue dicis confideramus.Enimuero nunquam,inquit, temperatè il-:Jum agere dicerem qui no bona, [ed mala agat. Ni
aétionem ipfam bonorum,temperantia eJ1e mani.,
fefi~ definio.Fortè nihil prohibet,inqui., quin ve-.
re loquaris:hoc tamen admiror"fi hoinines t~m~e..
ratè agentes ignorare putas quod temperatc: agat •.
N equaqllam puto, inql,lit. An non paulo antè abs
te diétü eft,inquam, ql10d nihil ~rtifices pl-"ohibçt
alicna etiam facientes,temperanter viuere ~ j;liaum
profeao,inquit,fed quid tum poftea? N ~hjl aliud,
inquam. Verum dic vtrum medicus tibi aliquis videatur,dum fanum efficit aliqu~, vtilia fibi., lX illi
quem curat,efficere?Mihi qllidcm,inquit. Nonne
agit decentia,inquam,qui[quis hxc agit?Certè,in_.
quit.~i vero ;tgj~ decentia, inqui, nonne & tem-.
peratè?Et temperqfè,inq.uit. N unqui.d medicü necelTe eft intellfgere,quando curat vuhter, & quan-.
do non? & vnumqu~nque arti~cemquahdo conduéturu fibieft 0Fu~ ip[Ul11 quod efficit, & quado_
noncondua:urum ?~ortè non, inquit. ~andoq;"
igitur,inquamego,cum medicus vtiliter operltus
cft vel contr:\, fei pfilm non cognofcit vt .operatus
rua
eft,fi tamé vtiliter operatus eft, vt ip[e f.1tebaris, &
te~per~te. , an ?on ita dicebas? Equidem, inquit:. (
Nonne 19nur,mquam, vt apparet, interdum vtiliter ?peratl~s ~git qllide~ temperate,& tcmpe;atus
eft,lp[e vero 19norat quod temperare agat, iitq; tëperans? Fieri ~oc,inquit,no poteft,ô Socrates. Ver.u fiquid eft in [uperioribus diéèu vnde hoc neceff.1ri? [cqu~{,il1u~ lib~tius :etra~abo :.neq; me pud~blt f~ten ahq~l~ ahud no rcéte dixi.m;, poti \) qua
cofennre, vt qUI fCIpfl1m ignorat,fit teperatlls.F.:-r_
.Il1e nanq; hoc ipCum temperantiaeJ1è arbitror, [eipfum cognofcere., i.IJ~q; aiIè,ntior qui prxceptum
hoc tem plo ~p~lhnIs lpfius mfcripfit. Atqui videtur hxc .1nfcnp~1O ranqua~ Dei C1lutatio quredam
ad hommes.qUI templum mgrediuntur, eius 10co
qux gal~dere illbet : qu~fi non probe dic~tur, g:m-. ,
4.ç,ne~; lUbere hoc l~ulcem deceat, fed teperate po ~(Jt'i{Jp.
qus VlUere. Ita hommes templum jngrediétes fingula~i [ententia Deus alloquitur, altérque quàm
hommes nos üluat, vt fenfit ille, meo iudicio, ~ui
i~[crip"fit.Et ingrediéti nihil prxcipit alilld quam
vlUer.e tempe:ate. V c~um obFcuris hocprœceptum
v~rbls ta?qua vates mterfent.. ~ippe Cognofce
telp[um,ldem eft,~uod remperatevillc:;,vt literx tcfran.tur ,~g~q; interpretor . Fort~ vero ~liud elfe pu
tablt ~Ul[plam : q~od quid~m cotigïae illis qui Ce-.
quentla appo[llerut,exiftimo,hoc efi.N ihil nimis,
& Sponfionis comité elfe miferiam. N am.ilIiquidem Cognofce teipfum, confilium quoddam elfe
plltarunt, nOn Dei ipfius ad eàs qui ingrediuntur
admonitioné. Deinde & vt ipfi nihilo deterioraco
fi lia [uf.eéderét,reliqua inful? adiecerut ..Ergo hxc
omnia,Socrates, à me.diéèafunt,hoc eft quia fuperiora omnia abfq; cotrouerfia tibi concedii . Fortè
nanque rcaius de ilIis aliquid ip[e dixjfti, forfitat1
l3ç aliq uid ego nihil vero ex his q ux diximus y manifeftum,deinceps autem rationem huius tibi reddere volo,fi non conceJ1èris tempcrantiam elfe fej~
~fum cognoCcere.~ic meCllm agis, inquam) ô Cri.. ,
tl.l,quafi ego qua: Interrogo,nolfe affirmé; offérs ...
que mihi te,fi voluero,concelfurum, hoc alIté noa '
it.a. ~xro eniro.t:cu~ rem per de co q uod in. mé":
dJUm eft adduétu,ldclrco quia illud ignoro. Videbo porro, vtrum concedam,nécne. Copfifte modo
quoad ift;\ confidcrem. Confidera,inquit. Ecce c;o-'
.
fidero,inquam.Si temperantia cognofcere aliquid Confutadtlti°
Il
r .
.
'
' . eJI'e. quarta:
efi·,conuat
eam lClentlam
al lquam
& a l lCUlUS
nitiollis. e
N onne?Eft vtiq;,inquit,fui ipfius videlicet. None
& medicina eft [cietia fani?Prorfm,inquit.Si erg~
tu quxreres,medicina quu fit fani fciétia, quid nohis êonfert?q uidue etficit? refponderem vtiq; prodelfè quam maximè, C1nitaté porro pl11chrü opus
nobis pedicit.Accipis hoc? Accipio ,.inquit. Ac fi:
rogares iterü, architeétura Cu fit œdificandi fcientia,quodn:).mQpus moliatur,domos vtiq; refpon_
de.rem,~ caden} de cxteris artibus ratione rcfpon_
fum darerp.r.oftqua~ igitur. temperantiafl? fui ip....
fius rcien~iaO?- elfe dicls, tu~ Intereft refpondere, fi
qui.s hunc~n modu.m r~qulfa~:O, (:ritia) tell?perat~a qu~ fui ipii.u~ fc~ent~a:fr, qu.pdnam pulçhrum'
opus pobjs Cf!"~~lt,p~m~n.ç'lue ~bgnum?dicls,ama_
bo.N o~reéte, l~qU~t, Interrog~s Socrates.neql1e
enim aha~um fcle~t~ar~m ha:c e~ fi l11i lis , neque a- .
Jiarum ahx:tu v~.ro pennde JC fi fimiles dIène, in-.
terrogas.Nam~lc ob[ecro. Coputraticis geome- .
trica: fcientix quodnam tale opus cft qUlledoml1$
archlteaur~ ,.&. textori~ vefti~ QPus eJ:t, aliaq u<;
r .ij
perm
�'-'iber Vigefimus.
v,t:r.~ videat.lIf t,i bi \Tifus ll~lida1l1 effe,q ui nOn Gt c;tpermulta eil1fcemod},.' qua: ~:~l.tis' lrtjbu~ :q.u~fq.u~
tribuere po{[et? POF~sne rmbl tu harum ell1fmoru
rum rerum vHils,quarum cçter~ vifiones:fui ipfiuG
a~ltein & creterai'tim vifionlllll, & item non vifioaliquod opus ofi~n6êre? At non 'p~~e.ris.y era di~~s
inquam,hoc ta'Pen il1on~rare qbl po!l,un~, CU!US
ri-is fit'vffie:neq; eolo,retl1 videat vllum cu vifio fit,
feip!hili vero aun~axat & aljas vifiones infpiciat.
fdentia fit ha:~ti,m [cient!él.ru qu relib et ,q.uo,d almd
dt ql1àm [Cie.ntia' qu:çq; : ~emad11).odupt corn pl1- Videturnc'vj~o tibi vJl~ "taUs elfe? N ulla, inquir.
candi perltia p'arfs & imparis multi,t:ldinis fc~~n~i;l.
NUI? & viril; inq,llatp) aliqualll alldiendi reperire
pO~(! èohfidis,qllX vocem audiat nullam, feipf.1ffi
eft,q~.io patta ad fe,~ inuicem h~beat)a~' n,?;> Prpfetèo,in'q.l11t. N one'aliud ~fi,jQqufl'm) pi\r & impa f
verô & auaitus i11os,& no auditlls percipiat? Neque ifiud!>o[sibile,inquit.ln (ummafen[us omnes
qu:\m ~p[a. çQn}pu~:id'i fcieritia?Efi,' ihquit: ~ln
petcutere,confideraq; ;"tru fenfus inueniri aliqui$
etia~ poderidi f;lcultas grauior'is lel1iaris~; p~n
deris libiatiQ çfi. Gra:ùe autem ipfum '&, leue i\lwd
po{~it;~ fe!pfu~;cxt~ro"s~; fenfus percipiat, nihil
qùiddafu êfi,qu~1l1 ~rs il'{a lipradi;A{[ent,/ris {~~
ta~et}t!on!- renp~t qll~ fenrus alij fentillnt.lmpoC.
frnti,o r ,inquii.Diç itaq;~temperailt1a cUÏlis POUfSl
fi~ite &ho~ eKjfti~o)inquit. An fortè cllpiditaté
ahq~am elI~!'fenfils,quÇ vol~lptatem atfeaet num,:
m,u mfcientïa èfi,quàd!ft ~IiUd :q~I~P1 temperantïa
fuiipfius
autem'& rdiquarum libidinu fit cupidi*pf.'l?Hoc p~9~eqo~inqi.i~t!qu~d ~Od~,9.l~a!ris, ' illud ipfum dl, qùo tempetantl~ aq a1ns omnIbus
tas? N ~q uaquam,in'!.iIi~.N~q,\ voluntaté,inquam,
v~ arbItror,qure bonu nlllIum exoptet, fei pf.1m vefcientijs differt. Tu vero fimilitudine~ ai!qui ~~~
r~ & <::~teras.vol~ntate,s expetat: .•Minimè, inquit.
iiis ad alias éxigis . Sed aliter fe res habet. Ntp'~ f~
terre omnes cilteri\.ls·Cl1j ufdam fdéti~ îllP.t, fui ipfa ' Amorem ql\ll1et1am ahquem raIe elfe dices, vt pulchri nullili-s fit amor, imo fui ipfius, ereterOl'uqi arum minirné .~ola hxc & alial'um fcienEÎarum, &
fudprtus 'fciéntia' efi .P~rnfultu 'aheft vi hxc'ign0:"
~o~um fit :\ra,or'VN on equidem. Timorémne alires:verum arbitror ~e :quod paulH antè negabas ef<ilt~m' ~~c'6gitafiï vnquam, qui feipfum & metus' ,
àlios expauèfcat;i:e~i-i9ilevero &periculofum nihif.
ncere: nam me refellere tentas, & illdd de qUQ fer. mo efi)prretermittis . ~id ag~s)iiHlua'm,:? An pl~tJS
éxhorrcat. ~ unqùa~n prorflls,inquit.Opinionem ,
flte redarguero, alterius gratia Il1C içi fa'éhirü',iqul
prxterea talèm vt'<)pini6ill~rt} aliarum & fui ipfius
èr,uius grat:ia meipfum examinarem, fi quid dièain,
opinïb ftt,niliil aùtetù e<,>ru qure opiniones alire fu~etués n~ 'd u fcire p~to quod nefcio,mea me ignofp~ca~~ur;op~hetLir,ipf.1?N ullo modo. Veruntamé
rantia ~lW: ? Et' huè'quidem id fummopere me fafClent,t~ qua,ndal~ el~fmodi è~e diximus, qllxdo-. .
cere alt-ero,perpédere videli~et & examinare f~qno
gmatls null1Us [clentla ~fi, [uJ IpfillS autem & alial'lem mei ipfius gratia pdnlum ,'fortè:è~i~rùn~orû
ru~'fc~en~~a'~~în ~c~ë~i.i.?i~~înus certè~inquit. A n '
fuiniliarium caufa. An non comrq.ù'ne bonurri elfe
non mIrurtlltnqllal~,qU1ddam,fi eft? nodum (lI1im
é9~hidanlùs nôlelfe, [ed vtru fit' éonfÏderemus. Sci
hoc omnibus homiiùblis 'arbitraris,'vi: ~~j cuiufq;
èonditio omnibus innoteféar? MaXimè qÙidem,ô
!C l'~~fler~'s~inq'u~t'; D~c ~a?1~Efi~e'(ct'étia hetc alicu ,
lUS tCIentta?habefq; VIm qu:\dam humunodi, qua
SoCrates. Audaa~r it~q;,ô ~e~t~)'vt t'itl fen 'o'pinio
alicuius fit? Proffus,lnqllit:Item ~aiûsnc dicimus '
ad iNen:-Qgata.rè[podetù,ne' ctires Cdtiasne fit) an
cam vitu'hàbere,qua aliquo malUS fit? Habet nimi
Socrates q'ùi redargüitllr, fed adipfuin fermonem
rum,inqui't: N bnrie 'll'linori aliq~o maius, fi maius
attéde,qllonam redargutlls euadat.Sic faciJm, inqUit',na probe loqui videris. De temperantiaquod , erit?N eceilarium efi;inquit~ Si ~aius ql!ippiamre ,
periemus, quod maioribus âlijs \lé:f(!ïpfo maius exi
dicis,age ,inquam,repete. A io equidem , inq uit,ex
fteret,neq; t:\mé maius efièt a!iqùo edru ql1ibus ca::
omni~us alijs fcieptijs hac f~lat1f ~ f~ij ~fi~IS l?c rctera fun~ maiora,omnino fibi hoc coüeniret, VI: fihquaru~ fClen~i:tr~~ effe ftientiain. Nonne & jnfcitire,i~'qu:i,[cienti<\ éfi?fiquidé & fdétire . Omni<lut rnai4s dl fcipfo,ita fit & minus?Prorfus N ece[
no. Sdlus itaqi téperis,inqui,feipfum no[cet, exanll'iu' efijô Socrates. ~inetia fi duplü fit,inqu:i,ali
mii'làreq; poterit q uid norit,quid ignoret:iudicaquid ad aliadupla~& adfeipfum) certè ad feipfum
!'
' re in{uper ex alijs hominib' ,quod qqifqi nÇ)llit, &
~imidiuQ1 ~rit quplü,& :}4 alia dimidia duplu.N é_, n~{[e putadi qlli~é ~lO~lit, qufd~le /~~'~r~~ ip[e ~
pe q u.icqui~ duplu efi)no àIterius ~fi quAm dimidif
nolfe putat:alioru J~lt li~l~llS h~ç fo~e~lt~At(p.hoc
duplu. Veru efi, inquit. Pr:çt~~e'~ quod [eipfo plus
efi elfe tempera~~~r:'~&,~~n1perapt1a~ (elptu~q; co-. efi,n6nne & paucius? & quod grah~ps) ité lellius?
q,uodue fel1ills etiam iunius?& in calterls omnibus
.~ gnofcere,intelltge~c fct!lcetql1x ~?~:lt)q~xue n~e
l'~ouerblu. nouit.S unçne hreç qua::, dicis? Sunt, '~nquü.: Te~tJ l~
~bdçn: ~odo, ~'~i~qui~ fui ipfius poté.tiam ad fe.,.
Ipfulh hab~t,non?e ~ Il1am habebit ellentiam,
igitl1rér1~u~m,\.lt di,~it~~ ~ ~eruatort ve,lur a pnn,~~
pio ~pndereinlls. PnnclplO vtrum fi en h~c pofs.~
q~am efi el~s fote~tb?J?~e6 all~é.t~le aliquid. Aul'I~'~r'Iè;vt qux qllifq; nouit, & Sl~~ nO. h?U!t) ,poife d~tum )nu Il lllS a!t~nlls dlClJl~US elI~ qllàm yods auitem & non noCTè cc;>gno[catpppde ft i~ fien par~1tlI~ : P~~feao,l~qui~. An non ~l feipfum audier,
Hi~ ua~ v~~c fe ha~<:té ~'qdiet?N éq~ ~ll~m' afit'et: poffit,qurenam intcllisé~l~ll~ fit fu.tltfa vtilims:, ~a:::
~e,t aud~te: ~ eceaar~9 foqll~(,in<1uit. Virus quoq;,ô
tendülll,inquit,l\llillladuerte, Iqq~am, Crma,oU
Vil' o,pt1t~e,1llquJQ1;fi fe~l'fum viâebit, nccelfe etit
in bis certi ~uloq!1i ~àbe~s:ego cnî~ nj~il, ~ q'ua
eu ~It~u~ '~<:loré habere: Niabfq; colore vifus cerin re dl! bit:o,fi'v?I FS,apenam.lmà volo~lnq~(ic.Se
~~re m~~l pot.N ihil po~~fi,il1qllit. Vides,inquàm,
ql1étur hxc,fi !hb~( quod ipfc modo dicebas : V na
o Gri,cia e~)qll:e njrralll~1HtS, parrim imp01sibili~
quxdi videliccç fCientia,qi,~: n~lIius altedus qu:\m
omnt~o vJ~ert nobis, partim tlitfiâédü maJC<Jmè ne
fui ipfius,aliaru mq;' fcientiaf.'~nn' fciefl;tia Îlt:'atque
no~ Vlm fila habeant àd feipfa, ~ enim Il'iagnitud6
in[citix rur[us [c~entjaeadé. PtorfÇts) inquit. yide
&: multitudo ae caltera'hui 9generis viin fui habeac
;nqul,amice, quam abfurdus no{f~r 'h~c fermo fit.
9
ad feipf.'l,penit impofsibile,nonc? Sic efi omnino
Enimuero fi hoc idem in alijs quibl1fdalll cotiÎldCraueris, vt arbitrot,i!llpofsibile tibi videbif. ~a
Jnqu,it:9!!0d ~ero vifus & alld~tus) inqui, feil"(?:S
rationc,inq uit?&.;,bi? Hic planè,in ÇJ.t,cog'ita cOtin '11erçlplat)lllot ,fe tn~ueatilSC [0 ,,,liditas ~\\lef,\~jar,
t
&exç
ad
1"
;
�Charmiqes,Vel,de temperantia.
~ cœtcra talia 1 qnibufdam non creditur,nonnul_
lis forte'credendum videtur. Mlgno quodam viro
,opus cfi,ô amice,qui btis per Olnnia id diilinguat,
Vtrum nihil omnino vim fuam ad feip{um hab cre
valeat prçter fcientiam,fedad aliud:an!queant alia,
alia ncqueant:& fi aliqua fint quœ ad feipÜ vim ha
beit, vtrum eorum in numero h'îc fcientia fit, qui
temperantiam nominamus.Equidem fufficere me
, ad hœc difcernenda,nequaquam confido. ~ocir
ca neque atIèrere potIum, vtrü heri pofsit, vt fcientix fcientiafit . ~od etfi detur, no prius t.lmen affentiar elfe huiu[modi temperantiam, quàm inuefiigauero vtrum profit quicquam no bis temperan
tia talis exifiens, vel ni! profit . Temper:ltiam enim
vtile qlliddam ac bonum elfe vaticinor . Tu igitur
Callatfchri hli,qllandoquidem temperantiam po~
nis fcientix infcitixq; [cientiam,ofiende primum '
pofsibile hoc elfe qllod ~llprà dicebam:pofiea prœter id quod pofsibile,elIe & conferens:iltque ita mi
hi circa temperantix ipfius dehnitionem forfitan ,
[.'uisfeceris. Critias vero cum lixc audj lfet, méq ue
dubitanté videret,eorii more qui ofcitantes intuiti o[citant,ipÎl quidé vifus eil hœÎltite me,cogi, Îlmiliter hœ{itare.Sed vtpote gloriofus,prxfentes ve
ritlls efi,neq; cohteri mihi voluit,fe ad ea difcernéda qua: obtuleram,non fufficere, neq; aperte quicquam protulit,luamq; hxfitationem occuluit. At
ego vt difplltatio noftra procederet:Si tibi, inqui,
videtur,ô Critia,dabimus llunc,fcientix fcientiam
dfepolfe. Vtrum vero po[sit nécne, aliàs indlgabimus. Veruntamen fi quàm maximè id po[sibile
fit, quidmagis pofsibile eil cogno[cere 9,uœ nouit
aliquis,& qua:: non nouit? hoc vtique elle diximus
[dpfum cognofcere,temperatumque elfe. N 6nne?
Maximè)inquit,ac {eqllitur quodammodo Socrates. Nam Îlquis cam habet fcientiam qux fcipfam
cognofcit,talis & ipfe fit, quale efi id quod ,habet:
quemadmodii cum vclocitatem habet quis, velox:
& quando pulchritudinem,pulcher: & qu~~do co
gnitionent,cognofcens. ~a.re cum :ognltloneI?
ipfam fui ipfius quis habet,felpfum tue cognofces
efficitur.Haudquaquam id ambigo,inquam,quin '
fi quis in feipfo habet aliquid fefe cogno[cens, ipfe
quoq; fc nouerit.Sed quxnam neeefsit:lS cogit honunem fic affeétum, quœ nouit quœue nOI1 nouit
cognofcere?Hœc videlicet,inquit, qu~aidé hoc
& illud.Fortè fic efi,inql1am, fed egofemper fimilis ctIè,videor, neq; rllrfus intelligo quomo4o idé
fit,qllx nOUlt cognofcere) & cognofcere qux non
nouit.~î ifihllC ais,inq uit?Ita, inquam) fcientia
ipf.l fcientiœ exifiens, nuquid vltrl di[cernere pote
flt,quàm quodex his hoc quidem fcientia efi,tllud
illfcltla?N on vltrA,fcd eatenus,inq uit.Idem eft igi
tur,inqu:lm,fcientia & in{citil Llni,atq; item fden
tia & ll1[citia. iuili? N ullo patto, inquit. At vero
hoc quidem medicina, hoc auté cilliHs peritil inqua,hoc nihil aliud quàm [cientia.~Qni,i~quit?
N ifi quis nouerit [anum infuper:lc iuHum? fea folam [clcntiam, vtpote huius iolius [ciétiam habés,
quod quidem fcit, qlloue fcientiam quand am habet,agnofcc[ [lm circa [eipfum ,quàm circa alios.
nonc?~od vero cognofcat hac [cientia ,quanam
ratione intel1igct? cognofcit enim h'\nu & falubrc
mcdicina,non tcmperantia, harmonicl1m mllfica
non tcmpcrantia,xdificil1m architcétura., non tem
pcritil,& fi~niliter omnia,none? Apparet, i~qui~.
Temperanua vero,inquam fi fciendarum fClenUl ,
en
eil duntlxat, quo moclo intelliget quod f.lnum fa.
lubreq; cognofcit,vel quod; œdificium?Nullo, inquit. N 0 er~o intelliget qllid cognofclt, hoc igno
rans,~ed,qula cognofcat tan~um . Videtur, inquit.
Non Igltur temperatum elle erit hoc,neque tempe
rantia,intelligere qux noui~,quœue nOn nouit, fcd
vt videtur, quia nouit, & quia non nouit folum.
Applret,inquit. N eqi poterit etiam hic alium cxa
minare alicuius fcicntiam profitétem, vtrum kiat
q uod pollicemr,an nefciat. lmo hoc folum , vt vidcmr inquam,agnofeet,quod fcientiam quandam
habet:cuius autem rei fCientiam, temperantii non
ofiendet.N on videtllr,inquit. Neq; igitur fimuEitem medicum à vero difeernet,neque alium quempiam fcientem à ne[ciente.Sic autem coÎldercmus.
fi temperatus,aut al,i us quiuis dijudicaturlls efi, ve
rum & falfllm medicum,an non fic faciet ? De medendi quidé arte eum mo nihil dilferet. N ihil enim
aliud,vt dicebamus; intelligit medicus quàm fanu
atque œgrotum, Ll1ubreq; & 110xium, an non ita?
Ira prorfus, inquit. De fcientia porro nihil nouit,
inq llam,hoc enim foli tribuimus temperantix. Sic
eft,inqllit. N eq; de medicina igitur medicus quicquam nouit inquam:quandoquidé medicina fcien
tia quxdi efi. Veraloqueris,inqllit. ~od quidem
fcientiam aliquam habet,temperltus agnofcet,fec1
alius <J.ui[piam medici peritia confiderahit, qnœna
quorumue fit.~od qllidem tue patet, cum fcitur
q uarum fit rej um fcientia. An non fcientia q uxq;
determinata efi,haud hoc tantllffi quod fciétia eft,
fed qux fcientia,& quœ fc;iétia fit,cogno[citur, his
cognitis~quorii fc;jétja eil? Sic p!,orfus,inq uÏt. Medicin:e)if1qu;l~Ctent1a a9 alijs fcientijs co djftinétae(l,'l uç,d falubris ~ft if1[al~brjs~; peritia?N épe
inql1it,l\n non in his cpfiderare deon,in').ui,quifquis medicinam confidcratucus acecdit, 10 qui bus
vidçHcet ~pf~ verfatur? N cq; enim in e'Çrraneis ,in
quibusnÇ'> eil?quœréda videtur.Non certè, inquit.
ln Lllu1:>~ibus jtaq; eorumq; con~rarijs ~çdicü co
fiderabjt tnquitum medicum? quieunqi reél:è hue
perfqutabi~ur. Videf,inquit. N6nne j~ his i~a vcl
diltis vel faétis animad l1ertet, quœ verè ~içafltur,
& qua:: r~ét~ agantur? N ceeaàrium~inq uit, ~fi . An
poterit vllus abfque medicinœ peritia P;EC anèqui?
N ullns,inquit. N eg; ;1lius, vt videtur, prxtcr medi
cum,neque temperans igitur.N am prx~er id qllod
temperans,elfet l$C mçdicus. Vera hœc funt. Omnino igitur tempqatia,fi fcientix infcitixue fcientia ,
efi,neque difcernere medicllm pôterit medendi pe
ritum,itemq; medicinx peritiam Îlmulantetn, vel'
fe[e habereputantem, neque alium quenq~llm corum qui aliquid fc!unt, pr~terquàm homll1e~ arti~ ,eiu~dem profeflorem} que~adm?d!l~ art~~ce~
ah]. SIC apparet. ~X11l nobJs vltenlls, 0 ~~lt1 ,l,a
temper:}ntia Cllm tal'Is fit,efi pro~lentura vulttas?Si
9
enim qu04 in pdnç:ipio fuppofuim , c,ognofeeret
tempçr~ns q,ua: nOUlt, qu~ue no~ noult) ilIa quidem quàd npfcit,hxc vero gl1pd Ignorat, ~ alium
fic affeélum 9ijud~e~re rollet,emol~~~ptü ingens
temperantia prxdm reportar~fI1~s:qll1prC fine pcc
cato vitam agcremllS, & nos qUlcunqi temperantix particip.cs,& cçteri om,nes quicunqj noHro im
peno regeretur.N eque en~m nos qu~ ignoramus,
agere aggr~deremur ?fcd felentes homines pcr[crutati illi~ vt,l gue, ce~eremus :.neq ue ali js nofirtt gubcr.nat,l?l11 !llblefrls ~gere cocedcremlls :l.liud qlIic
qUl,n1h quod aggrefsi rcétè forét aéturi, id cft :l.11r iij
tem,
�Liber VigeGmus.
tem cuius habcrent [cientiam . Atq; ita pcr tcmpct:antüm,& domus infbtuta reÇèè gllbernaretur, &
di[pofit:t ciuitas optiIr.è regeretùr,~ aliud vnumquodque cui tempcrantia ipf.'l prçeiIet,nam errore
fublato, reétitudineq; du cëte in fingulis aétionib?
necelIè eft, jta viros inftruétos hon~fie atque h~ne
~gere,bel1e autem agentes bea~os elfe. An non fie,o
Critia,de téperantia dicebamlls) dicétes quatu bonl1n~ fit noiIe qlla:nouit aliqllis,~ qua: non nouit?
l ta pror(lfs,inq ~1Ît. Nunc autem vides nullflm [ciçn
tjam talem elfe nobis ilpparuUfe. Video cquiqem .
N unquid bonulll hoc continet eam qUlm nue inljenifI?us, temperan6ilm e{l~[çilicet & (cié~iaQ1 &
ip(citiam (cire:quod qllicquid dj(cédu!U tentabit,
qui h~c armaç9 çfi,faciltus pçrdi[cçt, clarioraq? 0llJnia i) li [c offere nt , vtpote circa omnia qua: ditcen
<t;t fUllt,[cientiam ip(am pro(piciéti,aliosq; melius
in his rebus examinabit qua: ipfe di[cet.O!!! alltem
a,bfqlle hoc cxaminilbunt, imbecillius & incptills
hoc facient . A!1 eiu[modi qu~da [l1n~,ô al11ice,qux
nohis temperâtifl cofert? Nos aqtem maius q~.lid
dam ~xcogitamus,jdq; maius qU:ltn fit, elIè requirimus~ Fortè fic efi,inquit . ForLi~an, inquflm ego,
fprtafsis etiallJ. nonnihil conferens indagauimlls.
~od qujdem inde coicéto,quia ab(urda qllçd:un
fequi videntur circa temperantiall~, fi ip(a tit talis.
jdeamus ergo fi placct,concedentes neri polIe, vt
c.oftet [ciétii [ciri : q uod q; in princi pio pofuimus,
t,e mperantii videlj~e~ elI~, cogno[ce.e qua: nOllit
é\liqujs, v~1 non nouit:ea re ne m~rn priuemus, [cd
demus POtills,his<!i coce(sis, diligeFltius eria inuefiigemlls, vrrum in pra:[entia nos iuuet, fi ulis exifiat,qu~ ~nimdicçbflmUS modo,quèd ingés ~uod
qam nobis effet temperatia bonum,fi talts eiIet,regens di[penf.'ltioncmaliquam, domumq; & ciuita
tem,haud reétè,ô Critia,coce[silfe videmur. ~ii
Qb(cm, in quit? ~onia facile nimillm alIèruimus
bonii wgens fore hominibus,fi nofirii finguli qux
quidem cogno[cunt, egerint : qpa: verO jgnorant,
fçiétibu5 ahjs qUlbu[dam dip1ift:rint. N bnne reCtè
hx.caf[crta [unt?N on,inqua, vt mihj videtur.Ab{urda rellcra loqucris Socrates. Per cané inqui ita
in prx(entia mlhi videf,paulà antè anitl1aduertens
dixi 111ibi ab(urd;j. ql1xd~ OJ,:curere, rpeq; timere ne ,
minus reétè cotideremus, Reliera cnim 1i talis efi té
perantié\, haud f.1nè vidco quid nobis affcrat boni.
~a ratione,inquit,d!cas. v: & nos <4d [entias,cognofca.mus?N ugaturu qlllde me arbttror. Nccelfe
tamcn quod occu\nt,confiJerarc: ne9,7 fru~ra :}ctemere pra:terire, fi quis ipfius qllOqu~ .modo h;1bet curam. Scitè lOq~l.criS,lI1q uit . Audllam m.clln~
fOlnnium,fill~ per cornu,feu per cbur emer[cnt.jSt
enim nabis qu;\m maximè dominaretur tempcr,al'l
tla rait eXlfiens,qualem r.lodo dc[cribimus, Vqqi
fccundllm [ciétias :lgcrCt, n,eq;'aliqllis gllbernato.,.
rem elIè [e laa:1S,CUm l11inimè flr,nos ftlJcret, ncq;
mcdlcm,neq; clux cl;crcitlls, ncq; alius vJ1us ièientix falIu profelIor n.os cffllgerc~. His hunc in modllm difpofiris, almd qlliddam nobis contingeret:
nam mehus qui nunc corporibus valerclllus, & in
l11aritimis 011lit.adbusq; ptnculis turiores euaderemus. Vafa item & inftruméta, vcfics,calccos, vniucr[.1m dcniq; fupellcél:ilcl11 cx artc magis comD('jiusq;inftltllt.'Ï po[sldcremu ,exeo g>vcns artifici
bus vteremur. ~od fi ecii velis vaticinarionë elfe,
Coc~dam~s fut uri {cienti.t eiIè, & tcmpcranrii jlJj
~)l·;l?ÜJcnt.(; vanos oftentiltores vitare, Vl:ros aut va-
t
tes ad fllturorul11 prœdiCtionctn eligere. Ita profeéto gen.us h?millUm illfiituwm, quod [cita ageret
viueretque, affentior. Nam cufios vitx hominum
temperalltia nunquam ,[ubrepere in[citiam,& viri
QUs vti fuis permitteret,quod aute'm [ecudu [cientjam agétes,bene ageremus,elfemusq; beati, nondum percipere polfum,ô amice Critia.Haud facile
~ljum bene ag.endi finem perfeétionémq; reperies,
inq uit,.fi aCtionem [ecundum [dentiam [preueris.
Paulo diligentills inquam, explica [ecudum quam
fcientiam. N um [ecundu [cicntiam coriariâ? Non
per Iouem,inquit. An fortc: ,x rarii fabricam?N eq;
iO:am"inquit. N Um [ccundum lanifidil artificiuqi
lignorum,am: qUidqam huiu[modi? Neque ifiy.sJ,.
inquit.Haud vlterius itaq; ço in [ermone fiandum
videtur,quo alI~rebatur beatum clfe illii qlli(ecundum [cientiam viueret, nam hi [ecundum [ciétiam,
viuétes, beate viucre abs te minimè affirrl"atur, [ed
ex ijs qui circa quxdii [denter viuunt, placet mihï'
vt beatus excipiatur. Ac forfita dicis,qué ego paulo anti: dic~bam, vaCem fmurorum omnium prœ[cittm.H uncne,an <llium inquis? E t hunc & alium,:
inquit, (~em inquam ? N unquid eum hominem
qui non fmura [olum, v~rumetiam prxterita prxfentiaq; cogno[cat,nihilqi ignoret? Fingam 9eiufmodi aliquem:hoc tu neminem aliü magis è [cientia villerc die as, vt arbitror.N'eminem pror[us, inquit. Hoc item addatur, qllxnam (cientiarum poti[simum beatum facit,num fimiliter cuétx? Non
fimiliter ,iriquit. Veru qualis maximt illa? qua quis
nouit prx[ens, pr:eteritum atq; futuru? N unquid
e.a qua talis Illdere? ~d talos memoras, in<l uit ?
An fonè qua çOl11putare?N equaquâ. N um qua f.t
Iubrial'Hxc qujdé rnagi5.l11a vero quam dico maxim~,qüa quid norjm ? ~a bonum ac malum. 0
improbe,iamdudum me clam çirculo quodam reReais retrahisq; ad id,quod fadt bçne agere,&bca
tum ea-e, non fit (denter & (eqll1dllm vniuer(as
fcicntias viuere,imb fccundum vnam quadam boni rnaHue fcicntiam, Porro fi velis,ô Critia, ex aIi js
(cicntijs hanc excipcre, minus & ipf.t m.::dicina [anos efficiet? & coriaria ca)ceos minus (uppcditabi.t?minusq; textoria vçfics? gubcrnatoria mariti_
ma pcricula, militaris belli di[cri mina declinab iç, .
feruabaq; minus?N ihil minu~, in quit. At v,cro, Ô
amice Critia,inquam, (ublata hac ipü [ciétia boni
(cilicet,atq; mali, nil1il horuIU bcnc vtilul:rue agetur.Veraloqueri s,inql1it.Haud hxc,vtvldetur, té
peritia efi,fcd ça cuius QPlJS eH: nobis prodcfIè. Nô
cnim (cicntiarum & infcitiarum [cientia efi,(ed bo
ni O1aHue cognitio. Q!!ocirca fi vtilis nobis cfi téperanti~,ad a,liud quiddam c.onfert.A n no prode{l;'
& hxc, lOqUlt? N cmpc fi (C1C11tiarum (cicntia efi
te~~cratia,cœteris~; fcient,ijs pra,:fidct,huic quoq;
fCletla:b~11um ma~ llmue dl[~crneti fimilitcr impc
rans,~oblS prodcn,t. ~ unq;lld bonam corporis va
le~~dlOem prxfbblt, Inqua,h;tc potius qu~m medlClOa? cxteraq; artiu m aliarü opera hxc cfficict
<\ItHi~es auté finguli ~ proprijs celf..'lbüt opcriblls;.
A 11 no iampridem intcr nos col}itit temper;lntia l11
elfe (ciétix,infcitixllc [~ientia,ncc vl1ius altcrius fa
cultaté~an n,o ita?lt,a p~o~[us apparet,inquit. Non
c~go cr!t OpJ~q f.1111t:ltJ~.)1l~qua.N on inqllit. A Itcr1~s, enJ,m,a~tJ opus c,ll: f.·u1lt.1s.Alteri? ccrtè. N cq!
Vtl!JtltlS lplt~r,~ amlce: Nam altcri hoc oplls ;trti.
paulo a?~e trlb~lmUS,nOnc? Maximè . QE.o Pil éto
iJ:~\q; vt1hs nObJs temperantia crit) qUlll11 vtilitatis
nullills
�, Charmides Vetde temperahtia.
nlll1ius fit anitex? N ullo modo videmr, ô Socrates. Vidésne Critia,me {uprà non iniuria timuiiIè,
meqi ip{llm clllpaGè, qllàd nihil magnum & vtile
detemperantia per{piciam.Nunqllam enim qllod
omnium conceditur pulcherrimu, 'hoc nobis appa
ruilfet inutile fi quo paél:o ad reél:è inquirendum
ip{e vtilis eflem. N lIC autem pa{sim {llccul11bil11us,
ncq; inuenire valemus ad quid poti{simum fignificandum temperantiœ nomen inaituit ip{e nominum alltor,qllanqual11 mulra conce[simus à ratione ta me penitus abhorrentia.Porro {cientiç {cientiam elfe conuenil11us,rellléEi.te ratio ne , idq; protinus refellente.~inetia hac iph'\ {cientiareliquarum {cientiarum opera no{ci concefsimus,ratione
fimiliter repugn~nte:vt vir l'em perans talis c(fet, vt
qUa! nouit, {ciat {eip{um nolfc, & qUa! non 'nouit,
ignorarc nu'{us intclligat. Hoc vtiq; magnifice nimium libcl'eq; concc{SlI11US, haud aduel'tcntes impo{sibile elle, vt qux nullo modo quis no{cit, nofèat quodammodo.ln hoc autem nos co{enftmus,
vidclicet aliq uem ignoratem aliqua,quàd non <>0gno{cat ip{a cogno{ccrc : ctfi nihil cfi, vt mea·fert
opinio,quod hoc yidcatur ab{urdius. V crumtamé
ita nos ineptos potius qua duros pertinaccsqi hxc
indagatio natta, nihilo magis veritatem inuenire
potcfi:{~d vfqueadeo {eip{al11 irrifit, vt 'luod iam ..
dill nos communi con{en{ll coknximlls,& temperantia eIfe po{uimlls,hoc tandem inutile quiddam
in{olenter & contumelio{~ nimiü apparuerit. Tua
quidel11 id cau{a potius qllàm mea, ô Charmides,
regre fero, fi tu tam egregia {pecie ac temperantia
animi prxditus,nihil l'anta virtute iuueris, nihilq;
ip{a in vit a tibi profit . MolefbllS quoque fero incantationis gt'atia, qulm à Thrace illo didici, fi in
re nullius pretij percipienda tantum fiudium poftti.Hxc ita~ue fic {e habere haud [atis credo, imo
ignauum dIe me inuefiigatorem arbitror ",q uippe
qui temperantiam magnum ql10ddam bonum exiftimem:quod fi. habes, te beatul11 eIfe. Verum cogita vtrum pofsideas, lX incantatione non egeas.
Nam fi habeas, tibi equidem confulam, vt tne de..
lirum putes, & inuefiigand~ veritatis impotem,te
vero quo es temperantior,eo beatiQrem. Et Gharmides,Ncfcio pel' IOl1em,inqllit,ô Socrates vtrum
habeam vécnc . N am quo paéèo illlld intelligam,
quod vos, vt ais ip{e,quid fit inl1enire nondum potdHs? Equidcm tibi non mllltllm credo Socrates.
lmo indigere incantationç me arb!tror, & quantum ad me :ntinet, llihil obaat ql 0 minus quotidie mihi incatationibus rncdearis, quoild ipfe Catis
habcre me putes. Efio,inquit Critias:verü,ô Cbarmides,ft fic egcris,argumento iaud mihi erit,quàd
t épcratus fis,quia incantationibus Socratis te Ll1biidils,nec ab eius latcre vnqu;lm di{ced.:'lS. Paritural;ll me & pa{sim,inquil:.ilfe,{eéèaturum exifiimato. N empe grauiter peccarem,niG tibi tlltori mec
parercm, & quod iqbes excquerer. Iubeo equidé,
inquit Critias.Effjciam id {edulo, inquit, hodieq;
incipiam. O!!Jdnam hi, inquam, dcItberant? N ihilamplills,Char.mides,inquit. Népe decr~tû ca.
Vun ne in[eres inqu;lm:ncqi mihi vllû vici{sim cofultandj~'clinqlJes arbitriû . Vim proriusjnql1itHlawru putato,qllidoquidé hic prçcipit.Ad hœc tu
quoqi qllid aéèllru·~ fis cMulta. N ullus inql1a l'eaac
conûl!tadi locus ribi agere aliquid affç(lanti co
gentiqi nCmo refiflcrc poterit.N eqi tu ergo inq~tit
r~pllgna.Halldequiclem ~ptlcrh'\bor inquan;r
na
2.9 9
LA CRES PLA TO N IS,
v E L, D E FOR T 1T VD INE.
*'
MARSILII
F ICINr
A l\. G V .lit B N T.
*
LA T 0 fa:penumero magifhatus optimos Iegibus all ~
, teponit, quodIeges abCque illis omnino videantur in .
utiles: cascni\ll fen,labit n~llus:Ma gi!l:ratus autem optimi
ipli fint leges. Sed ale magJ!hatus non poffe optim.os fieri,
nili ciues viri fine optimi: neqlle virosforeeales, nifi ado.
lcfcentes quoque pueriq!1 e fim tales. Q!lapropter in omnibus penè dialogis,parentes in p,rimis ad reae edllcandos fi.
lios adhorcatur,fclen,s non polle gen~s humanum ~bfque gu
hernatonbus opumls vel honeHe Vluere> vcl feltciter gubernari . Pra:eerea nunquam fore bpnos in republica pnncipes, nifi VIIi fint probatifsimi, !l:atim videlicee l eellera
a:tate diligencerexculti.Cu\n autem pueritia plerunque fuh
domefticorum prouidentia fatis ferme regacur,adolelècntia
vero lic~nciam naaa folutio~em p;lfsim abs~ue frçtlÎs oberret, mento plato no!l:er plun\llum de adole1cenQOllS corrigendis frçnandisque pe,r~ra~at,gr~uitenlue coquerimr eani
a:tatem, qua: cum mollme lafclUJaque petulantiall1 fuperbiamq1le côiungit, ideoq; in fummo difcriminc polita e(1,eum
~ dOllle!l:icis parum obferuari,çü à legibus, magi!l:ratibusq;
infeliciter Ilegligi, prefercim cum adoleCccntes tam fa inuicern coinquinent, quàm à grandioribus p~Csiminfieiançur.
luq; in legibus & Republrca magi!l:ratû inter ca:teros proprium adolefcentia: pra:/icit.O.!!i tanguam, vt ita loquar,epi '
fcopus ex?loratores quotidie tam noa:e,quà~ die per totam
minat vrbem , fingulos lingulorum adolefçët4~ mores,
verba,ge!l:us obferuaeuros, fingulaque corii tum faaa. cum
diél:!, ad magi!l:ratum velue ad pa!l:orem patremque fideJiter
delaturos . Nec eamen ne,effari;t adoIef,ëtia: dlligentia foI~
ex omnibus PIatoni fuit cura:. qua quidem in re Ilec Ari!l:oteles ipfe Platonem potuit no fummopere comprobare Sed
ad dialogum veniamus. Lyûmachus & Melefias de filijs cogüant educandis, de fuis conquefii parentibus, quod publi ~
ca curio/ius pcrcraélantes ,domcfiica filiosquc neglexerim,
cum cam en prima rcipoblica: cura in curanda iuuemute con
fi!l:ae : & quamuis iam fenes, eamen vt reélius ca deere deliberem,Niciam Lachetemqueetiam fenes quibus & filij SUt,
ad confultandum limilieer conuoc;le, ac ne qUld minus profpeélum fie,Socrarem confilio adhibeoe, non modo foclUm,
(ed & iudicem,Socratem inquam nihil ahud in omni eius vi
tatraélantem,quàm eiideomni a:tate, ~C\ul1 maxime deado
leCcentia rite curanda . Til vero con{jderabis ilHerea miras
SQcr.lti~a: vita: Ja~des , item ver;ls cIre laudes qu;c à viro
l~ude ~lg~O p.ronctfcunulr. At vero quoniam in aliJs ctuiraubus llllhtutlo legum ad manfuetudinem magisdedinat
quàm ad audaciaro, inalijs vero comIl, Plato verunque arbitratus periculoCuro , & manfuetudlllem audacia:, & vicie:.
fil'fl audac;iam manfuetudini iubet in Politico pariter commifceri.Siquis vero Charmidem Lachcti COl11unxerÎt, exhortationemquc cum ibi ad temperantiam, eum hic ad for~
titudinell1 iouleem copulauerü, adoleCcelltum animos ritc
concernperabit ~ Mitto quèd in hac pra:Ceofis ~i;:logi ad
fQftitudinem exJlOrtatÏone cam Nicjas , quàm l,.aclle,s
litarcro fortitudinem vltrà, lluàm deceat, admiramur 1 &.
Nicias pra:eer armorum ludos, quali ad mihtiarn pr a:Judj~
fummopere nCfeflària , laudibus turra modum extollre,
Scd hune non iniuria Laches emepdat . Po!l: ha:c fencent,ia cransfertur ~d Spçratern . Vbi ~nimaduene nullam ~on
fpnantiam deletl:are ijl~gis , qu~m que 1Il [apleme ftt ex
ipfa animi [ermolll que concordI.l: Atque, concra null,am
di!I'onantiam magis offendere, q~am vblltngua.. men~que
diflonant. Deinde hominem perdleum, ' euam il b,e lle la·
qU,1cur, audiendllm non cIre. Neque hcere de monbus ,10qui nifi luoratO • Pra:rerca Soc,ralem ,fen:per ~onCueulffe.
de quacunque rc di[putaretur >dlCpUta~\(~ll1s foclum eà perducere, ve toçius YI~~.rua; rcdderet ,r:moncm : quafi . altella
fru!l:ra cogno{qs, mi,l relpfL~ln no,TIS. ~ddltlJr neccllc in pri .
mis elfe felpfll/11 alicui examillant~ f~bIJecre,clli fa:p e ratIO'
nes anteaaa: vita: redd~l1t~r. Q!lod qUldem confclslOnoln
annllam;\ C!lri!l:lallls ln{h~u!,am valde confirmat. Additur
& tallldiu dil~Cl1dllln ~qll~l~diu ~jllC!ndum. Socrates auté p.
mniu,m cau,T1[slmus IUdlclum lIb} iniunélum ait traducep. ·
dllm ln ,Selllores • S~d ln te, ~a ohlecratus à cüais rem ipfam
aggrednur ,ante omlll ;J. qUidë diligéti a m in filijs educalldi~
pl'9ban~lllnprobans l}egllgell tiam. Adiiigit no pofiè fie ri v~
r iiiJ
~l\i s
P
nu-
�Liber Vigefimusprimus.
200
Etquanto .diffieilius cft do!ores ~up~ra~e, quàm à volupta..
quis ad fortitudillem aliquem adhortetur , nili fciat quid
tl.bus ablhnere: ~anto forhtan alleUl Vlderi po!fet forcirui1'fa fortitudo lit exprimere. Mox interrof,arus Laches quid
dmem temperanwe anteponcndam. Denique temperantia
fortitudo fit, c:on6dentius rerpondet, e!fe virtutem per
q uide~1 faeit n~ ex ho~ine prxeipitemur in bruta , forcituquam quis non dcrerens ordinem, expuguat hoftem. ~od
quidem idco cMutaeur, quia potell: aliquis Scytharum mo- . do vero 1'rxter Id. vt eHam quodammodo trallsferamur in
deum omnia fuperantem.Ob hic prxeipue virtutem omnis
re nbn minus fugiendo quàm permanendo holl:em vinceantiquitas Hereulem in deorum retuht numerum: Hereure, atque ..:que fortis elre . Ideoque Homer~ eumappellat
lem,inquam,dum terrx viél:or ca:leftes Ccandecet gradus,ita
forrem qui opporrune audere Ccit arque timere . Paulo poll:
c1amanté: Ite nuc forces vbi celGl magni Ducit excmpli via:
ad quamlibet materiam fortitudinis vifroria trahitur,quaû
cur merres Terga Dudatis?[uperata tell us Sidera douar.
fortem virum deceat non modo formidines, verumetiam
dolores, libidincs. voluptates exuperare • Hinc quxritur
communis ad hxc Ol1lnia forrirudinis definitio. Ad hxc reLYS 1 MAC H V S, MEL E S 1 A S, N l(pondet Laches, hanc elfe quandam animi tolerantiam. Ac
e 1 A S, L A eH ES, FIL l I N 1 e 1 AE
quoniam minu~ fuWcienterell: deftnitum , Socrates addere
E 'T LAC H E T r s, s 0 e RA.
cogit, tolerantiotlU ipCam opsrrere honell:am effe atque con
ferentem . eiuCmodi vero non erir , niû prudenter id fiat.
1 R V M fpeéèatis armis dimicatem
Icleoqlle compellic Lachetem dicere, fortitudinem proprie
ô N icia atqi laches: quam vero ob
tolerantiam prudentcm elfe. Siquidem forritudo pulchrum
quiddam cft atque bonum. Deinde quxritur qux nam tolecaufamfpeéhre hue nobi[cum vnl
ramia, & ad quid prudens, id eft, circa quam materiam,
ego & Melefias hic vos iufsimus tue
quéque otflcium.Labitur autem Laches quando generatim
q uidem minimè declarauimus. N uc
intcrrogatur, vtrum vbi audacia maior eft, ibidem forritu:.u~e~ aperiemus: nar,n libere vobifcu loquendum
do fit maior, idqllc 'c oncedir: rur[usquc admittit necelfario
audaciam in eo elTe maiorem , qui abCque rei ipiius peritia,
extfbm~lm.us.Sllnt emm 110nlllllli qui hxc deridét:
cognof'cens tamen pericijlijm, rem ip[am aggreditur, quàm
ac fi qUIS elS cOll[ulat, [ententiam [uam non expriin eo qlli peritia incedit inll:rufrus. Cautius enim tutiusque
munt?[ed il111d quo de confultatur,fimul & conf~l
is agit. Laches deniq'le recipit, vbi plus audacia: minusue
tant~s
mentem tenere [e putates, aha prxter ea q ux
peritix prudentia:que ell:, forcitudincm elfe maiorem • In
9ua quidem cOllce[sione & Gbi ipli replIgnat &,adminit fal
fenttUnt,proferunt.Cum autem vos arbitremur &
fum. Nam fortitudo quidem pulchrum quiddam ell & conad,it~tel1igen.dum fufficere,& quç cognofcitis fimferens, audacia vero imprudens ell:, mrpis & noxia. Inter
plt~!ter e~pIJcare, ~o~ios ad eorum qux referemus
l1xc nota tritam Socrati~ PlatonÎsque [e-ntentiam, Ad iIJa
deIlberatJ one~ afCtUI~uS: E fl: autem quo de altill$
quiCque bonus ell:, ad qux ell: Capiens; ad illa malus, ad qux
ignorans . Profeél:o quell)admodull) errores omnes, tum
fu~ exo~[us,el~finod1 : Hl no bis filij funt,hic Çl.dé
manus in apprxhendendo, tUIl) pedis in gradiendo ab ipCo
hutUS .fi~IUS,aUlt~ no~~ne Thucydides nücupatus:
videndi defeél:u procedunt; lic erra ra hominun, omnia tum
eus lt~ alter ,am fim1ltter nomé [eruans: ni ArHH
in eligcndo , tUm in agendo ex defe4u inrelligcntix prpfide nomlnamus. Videturq; nobis quàm diligentifciCci Socrates arbitratijr. N:r.11} vbi dux ipCe cxcus cil vel cxcutiem. omnia labun~ur in prxceps. Poll: Lachetem definie
fima horü ~ura fufcip~en~a, neqi agendu putamus
Niciàs fortituJinem, metuendarum rerum & 110n metuenquod mult! folent,qul filtos hlOS<:ü primü adoleue
darum (cientiam, qua videlicet ratione& qllatenus meruen
nnt pro [ua finunt libidine viuere imo vero nunc
da inuadendaque Cunt. Vocat vtique fortituqinem habitum
jncipiendq efl:
curam
ad eius faquendam, cum prl,ldcl}tia circa metueJlda & iUijadenda confiantel1} • Audaciam vero fine prudencia temerariam.vocat
~ere pot.enmus. Cu ltaq; elfe vobis filios videam US,
ferocitatell). Socrates contra Niciam fic argul1}yntatur,
ludlc~1u.lmus vos p~x ~~teris cogitalfe, qua ratiol1e
~ornll)cunque aliqua Ccientia eft, non alia pr~[eritorum
educadl ~n~ v~ opuml fi~nt,quod fi no multu anieil vt fafra Cunt 1 alia prxlcnrium V[ fiUllt, alia futurorum
madu:rtlfl:IS,1ll prx[entta ad,monemus vos id negli
vt optiljlé lieri pqrfunt, Ccd eiu[dem !j:ientix el}: ~xc omnia
intelligere • Si ergo fortitudo Ccientia ell: audendi & me~ereJno debe.r e,exhort:unurq; vt vna nobi[cu de hruel}di circa bona atque mala, videlicet Vt futura Cunt , niltoru educatlone deliberetis . ~a vero ob cauf.1m
mirlJ~ ~ll: etiam Ccientia eorundem Vt ppçfel}tia [l,1n~,atque
no bis ~xc videanf,ô Nicia atqi laches, alldirc dep:::rte!tta . omnium ergo jimpli~iter. Ef\: igitijr vlliaerCa
VltrUS. N?~ aucem forritudincm ab initio tanquam virtutis
c~t,~ ua~is pa~lo prolixiora fint,q ux [eq uutur . Vi
partem ahquam qu:rrebamus . Obiefrio ha:c non tam refelUlm elllm vnaego & MeIefias hic,atqi hi nobifcu
lendi, quàm tentandi Nicix gracia f.,él:a ell:. At Nicias deadole[centuli epulanf,nofiroqi cOlliuio adhibenE.
fillitionem fuam ne[ciuit defenderc. Socrares .ôluremljnter
V n~e .q ucmadn:odu in principio fermonis fignif1feniores propter modell:iam dofrorem agere 1l01ens, fimulat Ce de/Ïnitionem limiliter ignorare: qorratunlue eos Vt
C:llll,!tbere VJobl[cum audaéèerqi loquimur. Sanè
"nl Cecum virrlltum prxceptore~ fibi anrè perquirant,qu1m
vterqi :lOfl:ru multa potefl: patris fili prxc1ara tlan
facultatell) erudienda: i4uenwtis profireantur l ofi~f)dens in
pa.ce,cu.
hello getb his pueris narrare, q uib 9 illi vel
omni :.cta~e moqlem difciplil1a~ elfe Il~agnope~c nece/farelpubltcx
(ux, v.el fod js profucrunt, a nobis vero
riait} , ae fine rubore vereCUl)dliC [e~per . clfe dl[~~ndl\m.
gefb
referre
nulla pofIumus ()
"u"re & h orum nos
Delinitioncs vero quH vel hic de forutud.lll.e v~11I1 Char:
~.\
mide de temperantia qijxrit, non hic, aur lb .. vbl e~hortau
pudct,~ paru n~gltge~tiam fxpe culpamus, 9' nos
& ~dmoncri: dU1}tuu confilillm eft, Ced in Repubhca & Le
pofl:qlla adolclllmus, mmollicie quad J & j' ..
gibus ab(oluulltur.Sed vt de forticudineûnlul & tcmper all viuere permi[Cl'llllt, rebus 'llioruln l' ta . .c l~lJ,S
ti'J qu;li ge;manis Cummarim ~i.cam.'PI.~to in PhxJro. Sym
J'
. '
11 enm lntet1.
E ad ~qj
adolc[cenubus his ofiédent
d"
li
poltoque vitam hanc nofir.1tn ttlllcn cu dam compar.1t .ln
fcip[os neglcxerint,nofiraq' pr"'cepCtSa': tl~l.~~S, 1
quo quidem dirigendo ratio ~cfer~r aurtgam .: alfeé}:us ve"
b 'l
.
-''''
co eplennt,
ro partilll (I,lperiores, partlm Infenores, gemlnos refl!rallt.
Jgno J :s.cos futuros:hnauté curauerint, fortè diequol, alQ4 111 vldelicet atque nigrum. Atque v~ qU3ntu"l
gnos aUlUS not;nillibus euafuros Ipfi
~
.
:Je! propofitam perrinet qllxftionelTJ,coqlmodius di/linguab'
1 veru p<lrttllros fi
c,u? lS rc[podent. N obis aut dc hoc inllicé co
~u,: Diuinam, Inquit, prquiclenrialt} Ilatuilfe nos rurPlbus rcuocare: ae! honefia cqntiqUQ prquocare.ldeoque pu
fitlt~ntlb~s q~a difciplina vel confuetudine porifdorem m.lgnanimitatemq4c nobis ingenuiffe ,Vt aunga no
fi mu.~ ptl ~i heri ~ofl.un.t , expoftr it q uifpii 0 ereflcr puclore quodanl quafi frçno , affcél:us no/hos verut cvt armlS dlmlcare perdifcit,
.
quos.1 tu.rpious licet Cuauibus cohiberet,magn:1l1imitatis ve
.. f'
fi;) c.llcanQlIs
hOnefi~ q4am4i~ ardua /limul;Jrct. Siquifilfl:U0que. vos modo cenatpT fipeétafiis ) & COUCrt11U
dem. l'l1alus q\llcl.1m dXlT)on ad rurpia lenocinijs allicit volult. ptlrn..U ltaq; fore plltauimlls, vt & nos ad hoc
pt.ttls:ab honelhs.al11aritu.d inedoloris abfterreç. Qllamobfpeél:aculu veniremus & vos vn'" c ~
.C1.
cl
Ollocaremus,tu
~e~ & ~emperantla Plldom ~Ca fr~nis, efflcit Vt à turpibus
Ji
d
a pel,,~al1 u,tu erla fi_1vultis de adoler.lCe-t u1oru cd LI
lllUl~a v?14p çate Cem~er abll:lneamus, & forrjtudo m.1~na
catlOne COmUlll conlt io delibcriidu H· fi
IlIl11lCafJS fret.1 calcaubus, dar operam Vt ad hone/la vlrili'[1
b'f<
a:c uotquç
~er con,~ndamusJ (preta dilucultatis dolorü4ue formidine.
co erre vo J Cu cuplebam 9. Vefirü nüc interell:, tâ. '
,
n:.
ip[c:r~
1
•
J .
haber~,quo
•
ci'
/1
a."
J
•
fr~rlll ~ae
bUda~itq'
J.
J
J
.-
'
.,
J
•
J
•
J .
•
dchac
�..
Laches, Vel,de fO,rtitudine.
hac re,difceflda fit nécne co{ulere, <!Ulm de alijs fiqllàmd ifeipH nam vel fiudium adole{centis laude
dignum hlbetis : tum de confilio quid faéturi fitis,
prxdic ere. N Je. Senten tiam profeé lo vefira ô Lyfimache & Meleua probo , & vobi{curn vnà inuefiigarc paratus film,fimiliterq; alfeélü huc Lachetem exifiimo.L Ac .Rectè putas ô Nicia : pr-ofeélo
enim quod paulo antè referebat L ylimac h s. de (uo
& Melefia: parre, q uàm apti{simè diétllm videtu r
aduer{us iIlos,& nos,& ompes q uicuq; eiuilia traéhnt:n a,quod quereb atur Lyfimachus: illi tam fi1ids quàm cretera domefiica neglig unt. 1n his itaq;
probe L yfimache loqueris quod autem nos ad con
fultand um de adolefcentu infiiru tione accerfis,~o
cratem .luté ifium no inuiras , admiro r: primo qui
~em coeiue m,deinde in eo crebro , quod vçl di(ciplinam , vel fiudium iuuétu m liberale, quale t\l requiris, habet,o ccupat u.L y s.Q!!!d ais Laches ? Socrates hic talia vnquam curaui t? LAC. Et maxim è
quidem Lyfirnache.N l c. Ego quoqu e huius rei no
deterio r qua Laches tefiis elfe pofsü . N uper enim
hofpite m ad me deduxi t erudiendi filij gratia Aga
thoclis difcipulu Dame>nem, muficre prreceptoré,
vrbanu m quidern virum pra: ca:teris, atqi perirum
non in mufiea folum,{ed etiam in cxteris faculratibus,qu ibus cenè dignus fit vteius difciplina.! eonfuetud iniq; adolefcentcs eillfmodi cornm ittantu r.
1. y s.Haud amplills ô Soclat es,N iciaq;, & Laches
ego atqi xquales mei,iuniores eogno{cimus, vrpote qui nos domi ob a!tatem plurim um cotinem us.
Verum fi quid boni ô Sophro nici fili coneiu i huic
tue con{ulere'potes,cofule. Decet enim:n am pater ,
nus nobis es amicus . Séper enim ego ae pater tuus
9
familiares amieiq i fuim , ae iIle vira prius decefsit,
qui vllaint er nos fimultas exorire tur. Mihi quo.
que quodim odo aures adhue Soeraris nomen circunfon at, quod hi pueri Qomi alrereites inuicem
frequenter vfurpa nr,eele britq; {ilmmoperc:) quos,
ego nondur n pereon tatus {u,m vtrum. Socr~ré , S~
phroni ci filium dicant, an ahum, Sed 0 puen dlel~e
mihi,h fene Soerlte s ille,ql1em adeo Frequenter '0mcmor atefole tis?p v,E.lfte A'euld ubio pa~er.L y s:
Bene quidem per lunone m ô Soerates, quod patre
tuum extollis & codecoras viroru optim um, & ~
nobis propri a tua erut,tib iqi nofira.L AC. Ne vini
hue dimitta s L yfimaehe:na ego alibi i pfum q uoq;
animad uerti,n on patrem tantum ,verum etiam patriam eondee orante m,porr o in ipfa apud Delium
fuga, meeu vnl pedem retu!it , tibiqi hoc alfirmo~
q uod fi cxteri fimi!iter {e ~efsilfent, fiaret noCha Cl
uitas,n eq; tant:urt perpea a f.uilfet ruinam . LYS. 0Iltimahree laus efi ô Soerates, qure tibi nun~ ljv~ris
Iide dignis tribuit ur, qui in ij{depllauç:iandl & IpU
funt,in quibus te laudan t. Sciro igitur qie tua exi;fiimati one la:tari, tibiqi (umma beneuo lentia cac
deuiné tum exifiim ato.Of orret ergo te primum ad
'nos accedere,domefiicosq; & familiares, vt decet,
plltare. ~are pofiha e,poHq uam nos inuicé agno
uimus, ne aliter facias,imo beneuo lentia quadi d~
mefiic acomp leaaris & nos & hos illnior~s, v~ ~~
tua inter nos amiciti a vtrinq; feruetur, hxc fanè ~
tu facics,& nosdeinceps iterum in memor iâ reuo'cabim us'. Ad id autem quod inquire re eO!pimu~,
quid dicitis? N um eédueere putltis adolefcétjbus
hac di{ciplirii, vt àrmis pugnar e ,perdi{eant? soc.
Conab or equidé ô Lyfimaehe fi quid potero de his
~Ofllkre)& q ti~ poftul~s O1nnja faeerc:veru par ef-
201
fe mihi vider, vt c~ & iunior his , & ad hx c im peritior ip{e fim,audia primo quid ipfi {entiat,difciq;-,
ae fi quid pra:ter illoru fententi.ls habue ro, tue demu tibi hisq; aperia. Ac cur non ipfe prior ô N icia
10qlleris?N l c. N ihil prohib et Soerates. Vider mi- PuerosdiCce
l1e in re dc:.be ~e ~r
hi peritia hxe pafsim prodelfeiuuenjbus,n~q
moru dl[Cl,
'
'b
d
,
'
' rn
hlS Immor an um,qu t us llluenes otlllm naéH {efe pl Jna·tt·
dare confueuer;tnt, fc~d eam facultatem compa rero
prreftar,per qua habuu s eorpor is robufi us aequiritur. N ulla enim alia exercita~ione inferio r ha!e efi
aut minus lê\boriofa . Decct prxtere a liberu horoin~, maximè exe!citat~o talis & equeftris pet'itia.
, & in
,
Na 10 eo certamlne eulUS nos athletx {umus
his <]uoni nob~s eft cerUm en propof itu, hi foH cleeertan t,qui in eiu{modi belli infirum entis {e ~~er
c!:nt. Confer et quinet ia peritia hxe inipfa pugna ,
quotte s'in acie ordine q; Cu aliis permu ltis eertadu .
Maxim è vero tuc proder it,cu acies difiolu ë'tur, &
fingulari eertamine oporte bit vel infequi repugn a
té, vel in fuga ~nuadenté repellere. N uqua {anè qui
ha, f.leultate 10firuétus eft, vni fuceub et,fortè vero
neeeti i pluribu s,imo hae pafsim exuper abit.Pr reterea alterius cuiufd i prxela rz difcipl inx faculras
hree defideriu affert, quilibe t enim cu didicer it armis pugnar e,difci plina èirca ordinid as ades, quz
ftatim {equi!,affeérabit:ha:c aut alfequutus, & circa hxe cupidi tate gloriç inflaillmatus,;\d e"efcit us
przfeé turi fe eOferet , ac fumma tim ad amnia q \l~
circa ha=c verfan! infiitu ta fiudiaq; prxcll ra & eo~
gnitu vfuq; digna,fefe prima ilIa dueente couert et ..
Adijcie mus item quidda m néicon temnéd u, quod
v~u~quenqi in pra:lio audent iorem fortior emqi ,
muu 10 modum h"c facultas redder et. N eq; illud
infilper reticen dum, quamu is leuius videri pofsit,
~ aprioré magisq; ha&ilé ibi viruetf ides, "bi mm
mè aptu proptu q; confpici oporte t,lbidé certè oh
IP{am dexteritaté atq; habilit até hollibu s terribi.,
l~~r app~rebir.Mihi itaq; ô ~ yfimac~e ~operc:pr;
tlU eae vIde,l, vt ha:,c adolef~etes percIp iant: & qua.
ob caufam lta pute,expofUJ. Verun tamé libérer au
direm, fiquid prreter hrec Laches velit afferre.L A c.
Abfurd us profeé to (ermo exiftimarctur ô N icia, fi
quis aliqui ~ifcip1in:i ~iceret minirn ç eo.rnffra~a. De,pri~itu"
~atlombusd'
Prxfia re emm VIde! fClre omnia . Enimu era faaulm t
fi cl ' r ' 1ina quredam efi vt. fe~ût armoru
'
.
Cèlp'lina
h
ras, ~c em;a arma, ~ 110p
,'
"
pfÇr
idas
N
lem
reaqua
sprxte
qUI ea docc;nt,&~ah
dieat,difcenda eft.Sinauté di{ciplina no efi,fed no~
decipi unt ~ hanc poll~centur, vel difciplina efi qUI
dem,lëd haud muId pretij, quid hac difeere necelfe
efi? Hzc vt dicam ex eo fit ~ qllP~ :eor fi alicuius
bzc etIet pretij ,nuqua m Laeeda:moflios Jatui~et)
quibus mhil aliud cura: eft in omni y~~a, qui ita Cc;
in omnib us eoparare, ~t bellq exter;>s o~ne~ e~uperent. ~x res fi forte iIIos later,no prJ)en latuiffet hui' rei ' magi~rost.qpod ~ Spartl ni armis fUtn
moper e ftude~nt,& q uad ql-ll p~oprer artem in pre
tio fit,&' apud ilIos, &; <lppèl ailos pecunias facile
(j~llllularet, fic quéadm odum tr~gœdiarum poëta
apud nos honorat~s.~ empe qUJ rragœd ijs cofidit
fuis,haud foris Amea aberra t,per vrbes alias oft~
tans,fed fiatim hu~ adu~?tat, & fua non ab re ijs vi
ris ollédit . Eos vero qUI 10 armor um exerei tltionc
verf.l~~ur, vi~e,o Lacedremoné purare qU ~4 'juod';'
dam m3cee{slblle templu m, neq; fumlllQ c~ja pede
afeende~e vnqua~ a~de~e. lmo cirÇplll9,bçrrat) ~
aPt.I d allos ~e pOtlU~ l~ébt,prreeipitç inter i1lo~,qui
~ lpfi fe abJs ~ultls ln re militar i inferiores ~f1è <:;0
fiteren tur.
n
�202
Liber Vigefimusprimus.
nterent \1r. Prxtcrc a non p:mds Ô LyGmachc generis huiu homin ibm interflli dimicil tibus, & quales Crnt I)ouj. ~:lnqllam aplld {cfe vnicuiq ; ré co:
ieébre \icet. ~a{j cnim dcdita opera nuW vnqua
" in hello illllfiris euafit eoru qui his ludis incubu erunt, qUillis in cxteris omnibu s ij çbri & celebres
euaclant,q lli fe frcq uéter cxercér ,fo li tamen hi !Jrçtcr cçteros :ld hocvo ti impote s funt vfque;ldeo 10$rc/iJe' gb- fortuna ti videl1tur. E tcnim Stcfileum hunc, qucm
,h;lIor.
.
b r. r. ft
vo~ mccum tanta1l l mr alelC Oncnta
tem co~empl:ni efiis,& mira nimium profité tcm, alibi qual1doq, in[pcxi CCrtÎllS rcuera {cip{um haud fpote intlIcntib u dem - firantem . N aui enim in qua venebatur ,oner:u Ïi quanda m aggred icnte, falce cufpiclata pugn:1b:lt,l1Uximi\quidem, maxim us & ipfe.
R cliqua quidé viri huius gdb. haud digna auditll
fllnt,ho c tamen non dl: Olcntio pnttere llndu, qllid
contig eritext ;\m miro viri huius machin amcnto
cilli telo f.llceJ11 addidit l eo fiquide m ~imjcante faIx
fe MU Is [lIlcimétis implic uit.Tra hebat ;mtem Stcfilens vt explic:uct, neq, poterat : nal1is auté tranfiba ,interea nal1em curru eomita batul' h;lJhm tencns:cu m vero n:'ll1is naucm i:\(n tranCirct, & is hJIhm tcncns uttrahe rcwr ,ad cxtremil teH manu dcllcnit.R ifll Sergo acfhep itlls oucrar ia in nalli cod
tu oh Stcfilci figura ori5,& ob id infilpcr Ç},a lapioc iuxta pedcs dm j n tabubr il iaCto , guidal11 coëgit vt hafiam cl jll1lttcrct . T üc f.1nè & i11i qui triremi vchcbant' luud vltcrillç dfllln continc rc potlle~üf,cum cufpiu. tam jllam falccm naui fufpcnf am
intllcre nt. Fortè alicuills hxc pretij funt, vt N jcias
allèrit, vcrllnt amcn C:l qllibus intcrfu i, talia fnere.
~amobrc.m vt Î;l1nA princip io dixi, Gue djfcipl in~ hrec dt~p;ll'Um prodcft:fi'lc non efi,fcd fimllla nt
qui hac profité tlll', h:tud res ftudio digna vidctur .
lta [ 'lIlè arbitro r,h qu!s timidu s faeu)ta tcm hic feqUJtur ,:tud:tc iorcm ob hanc cffeétum,c1arioré fore qll~m fnerit. Sinaut em fortis qlli[pia m ea feétctur, obCcl'uatum ab omnib us f1 parum ~uid abcrre~,m~gnas .cnlumn ias fllbicurl1l11,ipuidio,(:1 nanq;
lC1Cntlx hUlUS profcfs io, quocir ca /liCi virtllte mirum in modllm cxteris pra:fict,qlli hanc fibi fciclltiam vindica t, vitare non potcrit quin ridicul us ha
be:ltur. Eiu[mo di videtur l11ihi Ly1l.mache hui!> di. .
fciplina: ~udium.Oportet autem vt ab initio dicebam,fu~ mo1'ere hunc Socr:lt em obfccra re, vt cir_
ca propoG tam qu:dho nem pro fua jpfe fentent ia
cofulta t.L y s.Rogo equide m Socrate s: Nam arbi
tri cuiu[da m fentcn tii conful tatio hxc deCidq:at:fi
enim hi inllicé conllcn ifiènt,m inlls e;l1{mo~i ~on_
fultatio ne e{[et opus nlll1c:pofiquam ver? J-a~hes,
\lt cernis, & N ici as difs~dent,prxfiat audtre nue cu
i~s ipfe f~nt~ntix potius [llffrageris,s 0 CT ~id ve:
ru Lylimaç\1Ç? lüfcetu adhxre bls, fi ures nofiru
laudabu!,!t?L YS . QE.fdnilm al~ud 'lui~ ~gat Ô Socra,
tes?s 0 c. NlInqu id &t~.MeJefiaftmlht:r fac~res?
Ac fi de exercit atione ~hJ con~ultilres~ nu 'plllnb us
noJhûm fidem prxfiar~s,an potius illi qui fub,Per i
to exercit andi magifi ro didicFf et, feq; exer~U1{[e{?
Mil L.llli mcrito Socrate s!s 0 c. Ip~ ~t;t.q; maio~ç
m
fidem adhiberes vni, qU:lm n~~is quatuor~ M ~ L:'
F orfitan .s 0 c. Scienti a cpi m,non muhiru dmc lUdlcare qu?d reêtè efi ~udic~dLln: opor·tct.l1- ~ L: Pro~'
culdub l?.s 0 c. Nonne 1d in primis çonfifk~adum
dl::,.li qUIS Int~r nOs artifex fit ~a in re fit qu~ ~e"niic '
~ehberamus~ an non~ & Ci quis t"lis inucni atur, d'
~~I!dédum [cntent ia cœtero rum pofipoG ta? Si nul-.
J
ri
-
lus, alius quidam nobis inuefii gandus ? An exigua
quadi de re nunc vos pcriclit ari een[etis tU & Lyfimachus , potius qlllm de vefirar u polIèfs ionulll
omniu m prctioGlSlma? Filiis nanquc benc maléue
,
infiitut is vniuerf., domns patern a eoJé modo gu- Q!121e1 R.I
bernab itur,qu o &filij affeai fllnt.M EL . Vera 10- ralil dO!ll~
qucri . soc Tt 1\. Diligen ter igitur huic rei inuigi- guberuau
landum . MEL. Valde. s o ,C. ~6n:lm igitllr paél:?
quod modo diccba m confideraui{[cmus,fi inuemre propol itlun fuifl'èt quis nofirûm fit cenildo ma~
ximè anifici o[u ?N 6nne eum pcrfcrl ltati eiIèmüs
qui & d.i dicit & cxcrcu it?cuiq , videJicet idonei hu
i~s rei prxccp torcs exti.tcrunt?M E L. It:l qllidcm al'
bltror. s 0 c. An non prms etiam quid illud lit, cu~
ius prœcepcorcs indaga rcm 9 ?M 1: L. Qgj ifihuc ais?
soc. Sic c1:uill fortè pcrcipi es: non vidcrur intC~
nos pl'inci pio côfiirii lc qnid illud lit de quo quxr1
mus,gu is nofinÎm in co maxim è prxfiet , & huius
gratia prxcep tores habucr it,quis non. N J c . None
q Llxrcb.lmus Ô Socrate s vtl'U opone at difccre adoJefcentcs :lrmis dimica rc,nécn c?s 0 c . !ta prorfiJs ô
N jcia,(ed cLlm de oculol'lll11 mcdcJa quxrit aliqlliS
adhibend:\J1C fit an non,tu nc dc mcdcJa pmas an de
oculis confultari?N 1 c .De oculis. soc. Et qllandO
q,llxrit ur, vtrum frçnlll'Il cquo :ldhibendl1l11 nécnc,
& quando ,tunc nondc frçno,f ed equo potius cOll
[ltltatur?N r c.Vel'um. SOC. Vt autem p:llIcis COI~~ puJ,h~' re:
prxhen dam, quoties quis aliqllid alicuills gratl:t gul J1n
qllxrit ,dc jl10 ip[o côfulta tio efi cuius gracia aliud gnocceJ" q'J
• .
1 co
. ' ur
. grau.I.
. rchu! e
quxrau
r,non (e
quo d CIllXnt
altcnus
",rUf'
'
.
'
N J : N ccc fI C.S 0 CR . Op onet ltaque eonfultorcJl1 bu sa "
conh~er:1re, ~[~um ad cam l'cm cllrand:lm pcrituS
fit,ClllllS graual n prx[em ia dclibcr:lmus.N l .0/11ni/1o. soc R 1\. An fion diétllm eft dc difciplin:l
perqui ri,ldol cfcëtum animi gratia?N J c. Diétum .
s oc.Erg o nllm quis nofinÎm curand omm animo
rum anc polleat , va)eatq; cos filfficicnter excolcre
IX prxcep tores crudito s habucr it, inqllire nduill,
e.firN 1 c. Nunqu amne vidjfii ô Socrates quofd;un
l111e prxcep toribus in re qlladam peritio res qll:lm
prxcep conbll s ~dhibitis cuafiJ[e?s 0 C R. V jdi egui
dcm Laches , quibus ipfe tamen non credere s, fi fe
optimo s artifices prxdic arent) nifi opus aliquod
artis illoru m rcaè perfcét um & cJabora tii ,& vnû
lk pIura môfira uerint. NIC. Verum cft qllod dicis.
soc. Nosita q; decet Ô Laches & Nicia pOfiqllânt
Lyfima chus atqi Melefias ad côfuli: andum de 1ili js
con~ocarunt, cnpien tes optimo s illorum animos
efficl,u rrx~eetores nos habuiif e fatemu r, cos ofié
dere qUi & Iph primum optimi fuerint , & multorum adole{ce~tum animos. erudiu ;rint, ponea noS
q li 0<],; ~ocuerlnt. Vel fi q lUS nofirum pr~eeptorern
habl1l~~ neget, o~era fua mgnfir are debet, in medmmq ; ~fferr~ qu~na.ll~ Atheni ëfium, vel hofpitu ,
aut [erUJ,a~r hben,d 1hgent ia ipforum abfq' cotro
uer~~ bonI ellarerint. Sinam em neutru m' oftédere
polI umus',v t a)i~s confult ores :idëant ,iubere d~be';
m u~,ne,q, 111 am IÇOru m fili j s deprau andis 'id fu bire
pe~lcuh,quo apud adolefc entum do'mefi icos acCll
f.1tIOnem n:axim am meream ur. E.quide m ô iyfimache atque Melefia de me ipfo in primis a{[ero,
nullu~ hac de re mihi magifi rllm extiti{[e, quanqU.lm a tenera xtate fem per rem hane affeâa ui. Ve
rll~tan:en S?~~ifiis merce..dem [oluere' non ya1eo,
qUlfoh pOlllClt~ f~ntb~nu me & honefi~' ç!ficere;
Ipfe vero propn o IngenlO artem hac inuenir e ctia
nue m~nimè poifum ,quàm fi Nicias hic vel Laches
.
intieni t
r
"
�Laches,Vel,de fOftitudine.
jn~lcnit vel didicit , hnud equidc m :ld mirabo r .. E ttll1m pccll111js Dl:lgis abulJd ant, vt:lb :llij difccre
(luc~nt:& {cni OrtS funt, vt iam in llenirc potllcr int.
V Idctllr :ltltem nilhi:ld erudien dum (ulticerc,n:>q;
~n1ll1 t:lm intrepi de de fiudijs iuucni camod i ..lut
1nc ommodl~ !btuiCl ènt,nifi pllt:ll1ènt f.1tis fibi no
t.l.Ac ca;tcra equidé hi ' credo, S' vero inter fe oif[cnti:ll1t :ldmira tus [um.A tqui tlllC::ldmodii pauloante Lache ' illhcba t,ne me dimitte n:s, fcd percuta
reris,it. lntÏc cgo vicifsim te rogo illbeoq ; Lyfima chc,nc Lachet é N ici~qi dimitt. ts, fcd .tb his fci[citcris,di ccns ei Socraté dixiflè ,n:m [c nec illtcllig erc,~c(l; di j udicare pol1è vter "cfinl vcra logll.lt ur:
qUlppe cum nec inllent or h.ullm r{'nl ipfc fllerit,
ncq;:lb :llio docent e didiccr it. Tu :llltCm L:lches:lc
N i~ia dicitc vtrig; nobi .) qllem circ.üu llenû cducatlone m doél-i[simll m cOllenc ritis,& vtni dl(cent.c~ :lb :lliqll~ [cI:ltis hXC,:lll ipli potlUS ;.'111enton:
fltlÇ. ~od II didlcif ii ,'luis vrriu[q ;lllagif ier?qlllue .tltj artls eiu [dem profeiToresi' Vt fi mi nu s vobis
aù hxc.\ l'ci publica : ncgoti js fil perd!: otij ,eo~ adc<l
111l1.s ~per[lladeamll q; vd mUllcribl1s, vel gratia, vcl
vtrl!'l;) vt & nofiror u m & vefiror u filiorü cur:i [llfc!piit, nc jl11 probi f:t~b maiori bns fuis decori lint.
S111autcl11 ipli vos l:oc inucnif iis, :1dducite exépli
C:lU[l,{j quosfo nè ;dio diligen tia vcfira ex pr:wis
bo no cbrasq ; homin es rcddicl rriti . Enimu cro fi
nunc primtÏ doccre inclpiti~, anim:lt lllertéd nrn eil:
11C .11011 in C:lrc(v t :lJllnt) pericul llnl fiat, (cd in vcfin & arnicortÏ fili & plane contin g:u,qu od pro~lcrl io dic.i tllr,ln dolio lÎgul:ui.ll11 experir i.Dicir c
l~.l~lllC, quid cx his adelTè & compct cl'c vobis :lifcrm llcg:u.Îsue?Hçc tu ab hl [ci[cita rc Ly1îmachc,
neqllc co dJmitt<ls prills,qu~m rc1'iJondeallt. LYS.
Probe loqui Socrate ô viri mihi vidctu r. Si ergo
vobis grawm futllru m cfi Ô Nici.1<ltq; L:lche , intcl'rog;l.\ltlb l .ls rc!i)on dere,ip fi vidcdu s: l11ihi certè
& huic Mclciiœ gratllll l,fi velitis omnia 'lux interrogat Socrate s,ration e percur rcrc. Etcnim fiatim
à princip io dix! idcirco Jd con[lllt;.lndum vos adhi
bitos efIè,qu od cogit:lt a vobis hœc i:1m, vt decens
efi,:l1'b itrarem ur: prç[ert im C\lm filio~ habcati s vt
nos,e.1 fcrme in "tate iam conHit uros,ill qll:l de eru
dlcntlO fit cogit:l ndum .Si ergo nihtl prohib et , dicitc 0 b[ccl'o , vnaque cu 111 Socrate hoc co/ider :lte,
& rcdden tes,& <lccipJentes inllicem ratione m.RctH nang; & hoc hIC diceba t, de m:lxim a qU:ldam
rcrum omnlu m nofirar um il" prx[en tianos delibe
rarc. V idetc it:tque vtrum fic :lgendu m cxifiim etis.
l'< 1 c. V idcris cerrè mihi L yfim:lc hc Socraté ex par
tc t:lIltUIll cogno[ cere,ne 'lllc cum co vnqll:tm confilctud incm h ab li i l1'e, nifi fonè dUl11 el1'et puer, parrcm [e'luut us aliquan do vel in templo , vel alio po
c-~
autem hûc
~O~rUetudo pubri conucn tll tibi adhxfe rit. Virlltn
1
C.n.
~tlS,
ra",cum nondu m, vt appare t,es al OClItuS.L YS. Cur
ô N icia?N r c.Igno rare videris , 'luàd quicun 'l; [ermon_e,q lIafi genere, propin quat SocrJti,ilhq lie difputas hxret,l icct de aho q uo'luam cœpcri t di(putare,co~itllr tandem Socr.lt is verbis circllnd néèus
fux vit;; reddere ratione m ; qux fit prx[en tis, ql1X
~nteaétx ip(ius vitx condic io. Et pofi'lu am in hxc
1ncidit ,non prius eum dimitti t Socrate s, ql1~ cunth hrec {ufflcienter ex:unin auerit. Ego autem hoc
f,ltniha riter vfus [um, ac nece{[1riù elTe cogno[ co
huJUs ex verbis hœc percipi ,ac quod mlc mihi hoc
[ubeun dum fit n6 ignoro . Delee'bt me :ldrnodl1f!l
huit!s ô L yfin1:lchl! con[ue tudo . N eq; enim obcf-
2°3
fc putO vt in mcmor i:lm rcJuca tllr, fi quid nOn rcéèc: vcl fecaim us vd f.lciam lls.lmo vero nccefIè d!:
llU
CLI m qui hxc non r~fL1git, c;\mior cm in po{le1'l
t.1J1d.iu
$olo)1i
illud
111
ndll
li
h:c
ltcm
ficri,ex i!lim.ll
di(ccl1dUIl1,quandili viuitm , neqi ~)Crandlll11.1 [encétute mcntem nobis d:ttlll11 iri. M J hi itaque ncc Soloni! pl.l.~
CCp~Ulll.
j n[lIctlII n efi,nec lIli Llcund lIm;\ ocr.lte hoc cX:tmi
no~
em
nari. Atqui J:Utl pridcm id iciebam , [l'rrnOl1
bis non de pt1erj~ plxlèl1te Socr:lte,fed oc nobis ip_
fis flltLlrun1.Q. ~:lJ11obrem nihjl prohib er, quo minus CU 111 Socr.l.te vtClll1que v Illt i plc,d i flèr.ull. V c;
1 li 111 conlidcl':l q 110 p:léto L.tches erg.l hxc atfcéèw
C~
o
fc\'moll
a
cr
ici.\
N
fit. LAC. Sim l'liciter eqllid~
a fll ci or ,illlO vero li visdllp ltciter. Po~ro vcrbor u
filldio{il viden clllpi.Ull polTèm, &; :lliqll:ldo COntr.\. N.1 quotte dc Virrllté vcJ de üpienti .l q u:\d.1nl
aligllell1 audio :lifplltantell1 l'cuera vüu dignum qj
fermol1l bus iph ,llIira g 1I.td.11l1 .ltficio r v IJ li prate)
con[cmpbn~ (.hccntclll timlll.l c diét,t 'lll?tll1 COllgrLlain tcr re~ on{ol1 a{înt. Atque hic prof~étù
VJr mulîcu s dlc ll1i!li vioctll r, h:lJ'1l10niam funui{.
fi m.uu modlll atu " nOn 1yram, ncqi ioculal 'la quxd.lm inllrllll 1cnt.t, j~d Vh,llll rCllera contcll1per.U1~
conCordJ.l vcrborllll1 & opcrull l, cOllcinl.:ntern
cllmlum Doric.l lll vltlehc ct mclodi .ulI, 110n IOlli.
C:lI1l).tllt P hrn)l :Ul\).Hlt Lyd j'\Il1,[L:d catn ccrt~ (lll~
[oLt Grxc.\c H harmol ll:l. Talisit .tquev ir ll1irillcè
fuis me vcrbi . ddeébt ,f.tcJtq ue vt vcrbor ü amawr
vidc.lt:tat:l :lttétJOlle tliéb JJJiL! :lccipio . ~i('lm .1l1 tc 111 agIt cotr.\,ll1e.1S otFcndit :lures, & <]110
lo clui vidcf Orn.HIl I ',co m.\gi f.lcil vt vidca1'.\ li.:rmonib us abhorr el'c. Soc1'.1tis 'luidë vero.l nondu
cxpcrtllS [um, Ope(;l ccrr~ .1ntca 1i.un expert li " &
qll.idoq ; Imhi compc rrü cfi,hun c prt,;clads [ermo.
Jllbus,0111111q, hbert.lt:c loqll endi digl1li cflè. 51 Cl'go & hoc h.1bct,cllll1 co pl.1nè con[cn tio, arque li.
benti[sll1\è ab ellliillot!i viro examin abor,nc (li mo
lcfium mihJ crit ab co aliquid di[ccre .Atqui & 50loni(ifi hllc modo adi jci p:lti:ltllr) cocedo , llempe)
{cd:\ boni ~ du ntax.lt 111 ulta (cne[cens di[ccre volo.
Hoc igJtlu: fit 1111 hi concdl lal1 , j p[um pr xccpto ré
efIc,ne fortc: dUI11 inuiru di[co , indocil lis
bonull1
.
~!Ie ~idear,neq; mihi CUl'X efi) vtrum fit p1'xccp wt'
1lI11l0r,vel nondll m opinio ne hominu lll c1arlls, vcl
ahud tale quid habeat . Tibi Jgitur prxdic o Socrates,vt me quomo docunq lle vis & docc:ls, & rcd.1rgl1as,& dlfcas quod ip[c nouc1'im. Sic ccrtè erga te
affeéèlls [um ex eo die,'luo mecii lllbl)fii diiènm é,
tlla!lU virtutis fecifii pcricul um,fpc cimen tale pre;:bens, quale exllJberc dcbet (luifqll is ill~è peri.cuh"
eft f.1ét lIr11S. Dicas ergo 'lllod lubct,nJl111 xt.uc noHram verius.s 0 C R.E rgo incu{;1re vos non poterimus quafi minus ad conflllc ndû inuefiig .tl1dllm q;
pal:;tos .L y s.Sed noftnÎm ccrtè hoc negOtillJl1 dt,
ô Socrat es. V num enlm ego te nofirum rcpmo .
Cogita pro me adole[centl~m grat.ia,' quod a.b ijs
'lllxrer e nos oportcat,Cul11qi h1S dl[J~rcndo co1i.tlt.l: nam mihi qllidem multa memo na propre r fc,,:
nium excidcr llnt,ex his qux perquÎ rere üatller :lm.
N cc eorü [.1nè qu~ aUdl:l,fi 'lui alij [crmon es inter~
uenerin t,mcmi nero f.1tis. ~apl'opter vos illllicé
qUa! prœpo( lIimus, percurr ite,cg? vcro audiam ,&
cu audiuel 'o. vn:\ cum ho~ ~~elcll:l quic'l uid fiatl1c
ritis)pcra~am.s 0 c.O NICla at(l; L:lches , Lytil'llacho .Meleft xquc p~rendu~1. ~x igitur (lIPFl jouefi1ga~c con~en.dlml1S~ vldchc ct q tlrn,lm prc.:cepto
res nob1s ,!I[clph nx tahs extitcrjn~, lie! qllOS alJOs
iplî 1l0~
!c-
cac
•
�204
Liber Vigefimusprimus.
ipfi nos mc1iores fecerim us, fortè nihil obelIct inter pos ipfos cxamin :uc. Verum eill[mo di quxdam
cOI){jderatio eodcm rccidce , imà pcrindc çrit, vt à
princip io.N :l.IU fi de aliq uo quocun q; tand f: m cofertum nobis fit,quà d id prx fcns alicui melills efhciat cui lit prx[en ,tum fi hoc illi admou crc pof..
femus, ctii illud ip[um quo de CÔ{lliü capcrc é, quo
quis paQ:o qua faCllimè atcIuC optimè iibi ;tcq~lirc
ret,jn~clligcremm,Fortç no intc1lig itis, verü hc [..cilil\S coprxh édctis. Si fcircmu s qllàd vifu oeulis
prx[cn meliorc s Illos fadt quiblls adcn, rurfusg ;
poflem us oeulis ipful11 adhjbc rc, pat~t 5l' ct6 q lIid
ipfc viÜJS fit,cogn ofe ercl11l1s, de quo aliquid o eô{ultand um nobis ellet, (}ua rationc qlli faeihm è &
corrim odif imè jpfum quis comp:11'ct. Si cnim idip[lIm nobis ignotu m cIfc quid VlfllS,qujd auditus
fit,nun qui idonci con[lI~tores mcdici nx circ:!. OCU
]05 auréslIf;: cffèmll s,lI1ucn igantes qllomo do optimèqllis vI[U01 auditül 1crcClI peret.L 1\ • yerana rras Ô Socrate s.s 0 CR. N onnc hi nos in prçfcnt i.l,ô
;Lacbcs ,ad hib llcrüt il1 coflllll m,q li:!. r:uione virtus
animi filiorü fllorü adhibit a,eos mel~orcs cfficiat ?
;t A. • Profcé tà. so c. Nonne igitur cônarc id opor
tct,vi4 cljca quid ipCl virt 9 fit,intc lligere? SI cnim
')lIid vinus ij~,pcnitlls ignorcn ")us, quP paéto çon
{lIlçrc cuülui pptcrim us, viall1q; optima & f:lcili_
mi:ld virtuté <.:on[cquéJi oncnde rc? L ft. C, N ~1l\0
modo ô Soçratc ~ ,s 0 C.F.ltc murnc Lachcs , Ç}.d virtllSfit intelhg crc?L ft. c.ratcm urcertè .s0 ç.~iintcl
ligimu s,cenc quid fit ctiam cxprim ere pofIl1mlls,
L 1\ .N lhll JPlllbc t.s 0 c.Haud ramé quid vniucrfati~ virtm,i~atjm vir optime,perql\iral11~. M.üus
/ niq; i~ opW.S eù d~ parte primü ahqua videam us,
vtru [art nobis p;1t\:at, atq; hune in 1).1Odü f.1Cilior
nobis criç inuç1}i gatio, 1. ft. • V tcüq; placl!t,:lgam 9.
s 0 c.~lm ital1; potifo imllm vi}:tlIqs p~nem eli~
ciemus i'an videllc et ei ad qlllm ipf.. armorü ùl[ciplina fpeébr e Vldctur ? Videtu r auté multis ad for. PtUdlQ cm,nun m:?L 1\ c.Et m:lxim~q\IJdem.s 0 c.
ra~~u;~~a~~ Priml1l1l ergo i.u1d rortltu ùo fit,ô laches , :lpenre
D
'
con~mur:dcil1dc lnuetH g.lbimm quo paÇl;o ilb ado
lcfcet~bus,q uoad cxercit . cione lX do~trina fieri po
Fortitudi t_en,co paret. ~apropter anniter e qllJd foniçu do
nis defin~tio ht,nobl S cxponc re.L ft. c.Halld diétu dlfflcd è lnud
falLl.
0 S c crate . èl:l tà fcito ilium eflè for~ë, qUJ ordinç
[eruas in Oppupt l.tndis hOnl~US jnfiat,n cç refuga .
SOC, B.t:nc loq~lens Lachc~. Scd ego for Cit;lO CÙ ver
bis obicul' lonbllS te rog.né ,cautam dedit vt :lliud
reipod eris, quàm Llllod lI1tcrro gans ipfe [en~erim.
L•.ft.ç.~araçi(lJ1t: Id aIS Socrate )? ~ ~ ': Exphca~o
fi pot~ro.Fonis YCHli is cft ~1uçm dlClS Ip[c,qu lcuq;
ordlne m no de[crés ,1duer[lIs hoftes pugnat . L A. c.
COl1futatio r Hunl ip[um dJco.s 0 c:Atql1~ &.ego l Sed pu)nqlu d
& ille qui non p~rm.lncs,fed fllglens pugn.1t; L " c.
~omodo fuglens~s 0 c,~eIl1ad~9~UJll ~cythx
dlcunt ur no minus fugiend v quàm mteque g;> p~l
Iaud~$ ;ut,
JUad. ,. gn~re . V nde & Homer us equo~ Aenç~
œlerru ne hine & ilhnc perfeqm atq; fiugere: Aen~lIiad. E.
arqq; Ip1ùm 1im~hter ab iptà metuéo l [ClenU l quadoqud :llIdau lt, ~ixi~qU\; t1lu!l1 ç1fe metu;n dl fQgicndlq ; peritun } . L ft. c . Eç reÇ1è quidem 0 ~ocra
tes:nam de clur!bu s 10,!uçbatu r 1 tu vero de Sc~th~
r u.m.s:ql1Jtl bus loqucn s,equit es ünè iIIorum bcdl
mlcant: arm.ltu ra= autcm Grxca! periti,q uemad mo
du m ip~t: dlceba m. soc R. A. Vrxter Lacedx monios forr:tlIè Ô Laches . N empe Laced" monios aiut
i~ Platçi'i )cu in [cuufer os incldif Iènt,no (ufiinu i[-'
fe pri~um iIIorum impetu l11,ncq pç per.fiitiffc ,.ft·à
fugille potiuS.ponqll a1l1 vero Pc1'Ü)"U folutx lunt
acics,fc cq UiUll11 morc cOlll1crti!1è,atql1c e:l pugna
viétorc s cl1afiflè.L 1\ c . V cra n :trra ~ . so c R. Merito
ergo diceba m, ex co q~od ego non prob~ intcrro gallèm,faQ:ull1 ellè, vt tu ql10q ue non reé1: ~ }:e(p~n
dcris.ln terroga re cnim volcb.u n , non fo!um de l)S En l"
ui11er
qui circ.lle ué armatu r.lIn fortl:s Cimt, fed etiam de tiofir \'lt~
equitib lls, dc '!; oll1nib us 1imphciter in quouis bel fhejrer : .
b
l 1' gencre L
rani Ll s,ncq; in terra
,hÎtaxa t, fed in '
ma- torII rUr:'1" ,~
.ritimis tempçn .ltibus , imo etiam de i j ql1icunql~e qu.tr~
aduer[l!S l11o}:bos vcllno piam vel cillilJa negorJ.l
fortcs fun,t . N equc de his t:lntum f!ui adllerfil s do~
lores m etu lIC conthn tcs fi1l1t,feJ de illis ctiam qUl
contra vollll: tat ç c~ç:llpifccntia <}; pug n.lre [ordter pofflln t,tllle perhncntcs,{j~lc ctlam tcrgill rf.,n
tcs. Sunt nal1q lie & inlufcc rcblls,ô L.lchcs ,fortcS
nonnul li.L A c,Et m.lxim è quidé Ô $ocrate s. so c.
N "nnc Oll)ncs hi forte funt? V cruntal l1cn par rirn
cirC,l volu ptates, p:lrtim circa dolore , partim ci\'C:l cupidjt ,ltcs , partim circa timore fortitll incm
pofside nt:& q lI1 timidi funt, circa eadem, vt arb~~
tror ,timidi . L ft. c. SIC en omnin o. soc R, Q!!.id /tt
vtrun9, uc horum ,inrerro g.lb:lm . Rurfu it.HI;! rO
vinbus expri:Tlc quid ipfa fortitu do Gt, qu x J1~ hl
P1111lJbllS cade reperi -. N ondli qllJd dici intcl!JgJi?
L ft. c. ~ on [.a~is.s 0 .Dlco :!.lIté l erinde ac li iJlre~
roga.l~cm,ql.lld en ip(.\ vclocit .l , 111X clIrren do c~
~ll.lr:!.q; Pllli.1n do,& loquéd o,& dlfc6do,cxtcrJ<; (1;
pcrm.lIlt! inrebu nO~l adCn:q lllqllid é,vtd,ié,èll
tbgnu cn" v~l.ln m.1jll1U, ve! pcdü, vel ori VOCI qj,
vellntc lhgepx moubl ls poülde mus . Non ne & tll
fimi!itc r dici iL ft. c.Prorf us.s 0 c. ErcJo li "lui Ole c 'tiort
•
,. ~
De nn'
percol1 tart:tur ,o S.ocrate s,ql11d
e{{e dicis inu.d tIlIO JOclr'''!'
,l n 001111 bus vdoClr ;\tem nomina s? rcfpôde rc voqi
vim breul in tçmpor e multa perage lltcm, t. 111 cir~
ca vocem ,qu:\m curfum , ac cJ.:tcra omnia mihi videri. L A c.KcQ: è.s 0 c.Con: lre igltur & tu Laches ,
fonitud inem fimilite r definir c, qU;l!nam ip[a potcntÎl fit in voluptô ite, dolorç que & omnib us qlllbus cOQllenirc modo diceb:lmllS, e:ldcm rortitu do
per fingula nOI")1inat:l. L ft. c. Vidctu r mlhi fortltll - Fll:riruJi.
do toleri~ia qllxda m animi ellè,fi q uod per omnia "j, J, vll ,rlo
fonitu dini conuen it, dicendllll1. soc. DlcenJ lIm IIl.l l l ' ~,
profeét o,f1 nobi~ ipfi ad interro gata re[p 6deaml l s. CIi!utatl
Arbitr or autem nOIl quamli bet toler::tl 1tum fOl ritudmé te p.llt,lre.~od hinc ttnè conijcioJ~oc fer
ll}.e c~gnoLco Laches ,tc pulchr ü ql\Jdda fortltu dine elIe putare. L ft. c.lmo certè pulche rrimü. soc.
N aune ca toleran tia qu.1. pruden tia COl1utatur, &
pulchr aert & bona?L A. c.Oml1 1no.s 0 c R.Ea vero
quàm imprud étia, nonne concrà dinoJà ac noxla?
L A.cIN~pe . soc. Pnlcrh .umne ipfe vocabi s quo~
~alc fit,d.lm no[um ac noxlllm ? LAC. N efil~ iftud 0
Socrate s,s 0 c, N 0 erg::> toleran tii eiufcçm odi (0(titudÎl~çm nuncup .lbls,qu adoqui dé haud Plllchr. l
efi,quu t~men fortitu do ipfa fIt Plllchra'1- ft. c. V cra loquen s.s 0 c·!>rlld ens ltac,l; tolerillH ia fecüdu m
orauon em tuam en fortit~do.L ft. c. Videtu r. soc.
Videam us ergoqu a=nam toleran tia , & qua in re
pruden s,fit fortltu d9,nun quiq ad omnia tum ma~
gna,tu m p.arua?veluti fiquls tolerçt ,dum pruden ter argentu e,rogat,cogllofc~ns ex hoc [umpcu fe lou
cr,ltllfu m,h u~c~e fol"tem dlCeS? LAC. N equ:!.qlla.
SOC R. An vero il qUIS medlcu s, cum filius cius, vcl
ahus quiuis pulmo nis _a!lguni a graU:lt us, potUm
dari ciburnque petit,to leret, neque Hetlatu r?L A c .
Nequ~
•
�Laches,Vel,de Fortitudine.
N eql1e toler:tnti:tm hanc fortituùinem :tppclbbo.
c.At verà in bello toleranté vjrum promptlllnquead pugni,qlli prudcntedinguli drclln[peétis
prxuideat,& :1.11xilia :tfflltura, & :td uer[us pau dores,debi lior6sqi fibi pugnandu,tll m loco comodio
rc vteretllr, vir'umne, inquam, tali cum pro\liclëtia
& apparatu toler :1I1tcm, fortiorem dices t:0 1 qui Îlt
contrario ql10di cxercitu connat:tc tolerat? LAC.
lmà vero hunc qui in cotrario $Oeratcs, 0 c.lmprudentior tamé dt huills, quàm ilIin alteriu tolerantia. LAC. Vcraloqllcds. soc. Ergo & hominem equeftri [c:jcntia prxditum, & in eqlldhi ccrtamine toler.\nté, minu forté diccs co, qui expers
huius [ciétix-tolcrat?L AC. Mihi '-Iuidé ita videtur.
soc. Atqui &
prxtcrca qui [cien funda ilccrc,
arcum ne intendcrc. vcl aliud q lIod uis tolcrct,minus fortaL 1\ .Omnino. S 0 c.ltcm quicunq, fine
artc n:'ltandi in puceu dc[ccndentcs, eo in opere tolcr.\re ac perfiftere audent, vc1 in aHo qllouis opere
finc artc,Co tu fordore dice i js qui funt illarli artium eruditi? LAC. ~iù a\iud qUls dixcrit. $ocrates? s 0 • N ihil, fi modo ita quis putet. L A . Pmo ,
eqllidcm. ~ 0 c . A tt:\mcn imprudentil1 hi pcricula
fllbeunt t lcrintquc, quàm iIIi qui artc hxc aggrcdillntur.L A c .Viclent ur.s 0 c. N6nnc CuprA turpis
:lC noxia nobis alldacia tOle'ritilq, imprudés appa
Tnit?l A . Maximè. 0 c.Coccfi'um dt auté forütu
dillcm Plllchni :lIiquid c!fc. LAC. écc(Illm plane.
S 0 .N unc rur[u conccdimus turpcm il 1:\ jmprudentcmq, tolcrantii fortitlldillé eJlè. LAC. Sic apparuit.s 0 c.Reéténe lo<!ui tibi vidcmur?L A .Mihi vero minime pcr Iouc,ô Socratcs. 0 c. Non crgo [ecundü Dodcam harmonii, vt verbi . tuis vtar,
egO:lC tu modo cocinimu : N am opera nobis verbIS non confonit. Rc quidcm ipf.1.dicct aliquis for
titudinis noS efiè participes, vcrbü auté minime, vt
:\rbitrol', fi nos in prx[entia audillerit di[putantes.
LAc.Veri[simanarras. OCR. VidetllrnetibiplIlchrum dfe, vt fic affeéti fimlls? LA c.N cquaq lIam.
li 0 c. Visne [crmoni qllé indllximlls, hoc [1.hé cre_
damll s,pateam usq,? LAC. ~ldn:lm, & cui potiffimum?s 0 c.Sermoni inqllam, tolerare iubenti. Si
ergo tibi placet,& nos in hac ip[a quxftione céfteru liS tolerem usqi,ne ipfa nos fortltudo derideat, ~
minus fortiter ipf.1.m inudligemus, fi [xpenumero
tolerantia ipfa coftantiaqi fortitudo eft. LAC. Ego
quidé, ô Socrates, [um ad per[cuerandum paratus,
quamuis in[ueti mihi ièrmones fint: [ed quidi me'
aduer[us [uperiora contcndendi inftigat ardor, ae
reueraxgre fero,fi v[queadeà inept 9 [um adea qua:
fentio proferenda. N em pc mibi videor q uid foni ...
tudo Gt,intelligere. N e[cio tamen quo paéto paulo
ance: me [u bterfugerit, vt (luid ipfa tit, ver bis copIe
lb nequillcrim . soc. N 6nne bonu venatorem decet,amice,explorando difcurrere,& fagaciter in[equi, neque ignaue defiftere? LAC. Decet profeéto.
Soc. Vis itaq; N iciam iftllm ad venationem hanc
inuitemus,fiq uo pad:q is nobis fit f.1.gacior? LAC.
~ldni velim?s 0 c.Age N icia, amic~s tuis [ermonumHuétu nutantib~ls fubuenit vacil1"nt~busq; fiqu~m vim hab.es,acçurre. Ccrnis 9.q~ntü nOnr;t deficI:lnt,ac dllbla fint. Tu ergo exphcas quide(fe for
S0
q
~r
\)r:\~~s
iIlu
i.n t~tudinc~ put:s3aP1bjgllit;H~ foluc~ tu~ni ~i [c~té
r~Oten ' ~t1s Ulm raqone cotirma.N 1 c, Videa~-qini,o Soqatcs,
n
t1ade
'h"
d' 'c
'
,
ltlllni virtu_ ml l!am lU ':0 reéÇc [ortitudine~ definijlfc. ~ius
t~ a..: bOnita porro [entcotlx,quam reétè abs te induû::i quado-
.
que audiui,nullam fadtis me~tioné . s '0 c.Cuiufili
205
~cntétiç N~cia?N! c .~~~cnu~ero èx te :llldiui,qué.
Ilbet ad ca ldoneu dIe., Jn ql1lbus f.'\pit: iJoncü, in
quibus cft indoétus.s 0 c. V cra pcr Ioucm rcfers,ô
N icia.N J c. Nonne igitur fi forti vir bonu cft, eft
& f.\picns?s, 0 c: Alldis Lach~s? LAC. A L1dio cquidcm,(cd q lud dlcat,non f.1.tH lIltclligo.s 0 c. A t c"o
n~lhi intc1li ~cr e vi,dco~. ~ p~nor cnjm hUI1: üplcnt~am q.ll<lnda/ortttudm~ dlcere.L A • ~.l Î.'\picntlam Socraçcs? S 0 . Nonne ab hoc iftud quxri ~
LA c.Ccrtè.s 0 c.Agc N icia,huicdecl.1ra,qu:lIis [a
pi~ncj~ f~c~lJld~ OratiOllcm tua fit fortitu?o, Ilcqi
cnlln UblCmat1a. N J c .N On.s 0 . Ncq; ctia cithad
firi:l.N 1 C. H. ud c.:quiJé. soc. At vero qllxna tandem, & cui us rci Îcicntia? LA. R caè adm od li i 11t~rroga~ il~i'i,ô Socrate~:jd~?(l' exponat qui f.'\pien
tlam efIc dJCat.N 1 c .Sclcntl.\ Illetllcncbnun rerü &
non mctllendarû, tam in bello, quAm in cxrcris'omnibns.L A .~àm ab[urdc hic,ô Socratc ,Ioqui
wr.s 0 .~amobré itadici ' Lache? L A ('.~am
obrem?Q0a Jiucrf.'\ cft .\fortitudillc f.'lpiétia. s o.
NondicitNicias.L A .N nherclc, &idcircodclirat. s 0 . ~in doceamus ilhi,omifsi conllicijs.
NI .At cupit Laches j , ô Socrates, me tan qua oihil djcentcm rcdargui, poftqual)1 ci paulo ant<: hoc
ip[llm acciùit.L A. c.Abflli dubio N lcia,idq; conlbol' oficndcrc:l1ihil cnim dici . N con!! in mOl'bis
medici mctucnda cogno[çlit?ao vjd~tur tibi fortes
ifia cogno[cere? vcl tU medicos fortes vocas? NIC.
~ cqi agr.icllitores ;\~bitror, Hcct hi in agds colcndIS,qU.:C hut I1lctucnda, cogllo[ca t.qlJinctia artifices all)lq\l:ç alldcre dccct,& <i,llÇ m\!çucre ftlÎs i\1' .lrtibllS [çiüt,qlli nihilo magis. tor~cs .(\Illt. " 0 c\~id
tibi dicen: Laches vidcWt,ô N icja?liqlli~ cçrte di
cere videtllr.N 1 c.Aliquid certè dicit,lIon camé veflln1.S o. ~are?N 1 c. ~oniii l11edicos arbitratur
vlterius qlllcqua noife circa xgroto . prxter id q<Yxgrû noxiurq~;,vdqllod f.1.I1Ü & f.1.lubre. Ip4 vero
hoc duntaxat intdligunt. Vtrü v~ro cx;time[centu,
mal~lmq; al~clli fit ellè f.·m~ POtills, quAm xgrotarc,ccfcshoc,o Laches,medlcos intelligere? An non
plltlS prxftare nonnllllis ex morbo non cÔuale[ce.l
re,qll:l.m coualcfcere? Die cnim, tune alferis omnibus prxftare vti viuat, nec 1l1111tis conducerc mortem? L A c.Hoc equidé potius. NIC. ~ibl1S mori
pr::ftat eadé metuéda,malaqi exiftimas,qllx & ilIis
qUlbus vluere?L A c.N eqllaqua.N J c. Harllm vero
rerum iudiciu medico tribuis?vel alteri cuidi artifi
ci prxterqua memenda, & non metll~da intelligéti,quem ego forté voco? soc. Aduerdsne Laches,
quid ifie 10quawr?L A c.Aduerto equidé,quod va.
tes fortes nuncupat. N~m quis alius norit qUjbus
mori prxftet,guim viuere? A tq ui,ô N icia, ~trü fateris vatem elle te, vel neqi vatem, neq; forte? NIC.
N llnquid vatis officiu puças, q u;ltenus eedend ~lm,
quatenlls auden~ü !it,dignoCcere?I. ,A c.Pu~? cqllidem;name\liU$ lIt prxterefl?N 1 C.E1US pl;tnç quem
ipfc: çlicOlm\~lto rnagis ,v ir pprime . ~!Ppc a~ vaté
fp~~;lÇ [ohi f~lt~ro~~~ P?rtenç:\ fignaq; pr~no[ce_'
rç,4ue mors eUJqua ~m~ll1ei1~,fillt: morbus, [eu iathi r:\ rqum" yel i~oritl ve! cl~des in bello)a\}t alio
qllO\lis çert:lmine.~id auté ex bis clliq;, auç pati,
:lut n?n fac1 prxftct,cur vates .P?ti.~IS'(Plà~ qùiuis
abus lllçllcabJt?L A c . NdclO qlud lfie übi velit 50cr:\teù~~qi enim v;l~em,neq, mediqlm, ncq;'alium
ql1c~mp)a ~e.cJar.a~,qpem fortem elfe diçaç,nifi forte:
Deu q~l~nd,a dIe lptum dixer~.Mlhi qujdcm vide~
~ur N lellS mgenue fateri.nollc, fe nihH dicere; [llt', J)
fum
�Liber Vigefimuspritnus.
fumvero deor[umqi fertur,& ignor:lntia fuam abfcondit. E nimuero, & nos paulo antè, ego fcilicet
ac tu Socrates, tergi uer[ari fil11iliter poteral11us,fi
difsim ulare voluj{lemus,adeo vt no vidercl11ur nobis ipfis contraria loqui. Si igitur in iudicio nobis
clTet or:tl1dum,decerct ql1odal11modo hoc effieere.
Nunc aut ql1id opus
in hoc cœtu fruOra fe verbi s inanibus Orni\re?s 0 CR. N ihil,vt mihi videtur,
Lachcs. Sed vide:l1nus,nc fortè Nicias aliquid fe dicere putct,neq; verboru gratia hxc dicdr.~::tre::tb
ip[o planius fcifcitemur ~ quid fentiat:ac fi quid v~rI afferre vIdetur, aflcntlemur, fin minus, doceblPlllS.L A ç; l pfe,ii vis interroga,Socrates. Ego enim
fatis perc;:ot::ttlls fUl11. soc. N ihil prohibet.C6munis cuim & mihi & tibi crit interrogatio. LAC. O~
mnino quidé, soc. Di(: mihi,ô N icia, imo dic nobis:nal11 & mihi & Laçheti quxfiio hxç efi coum..
nis: fortitudiné eaè dicis metuencloru & non metl1cndoru fcientia? NIC. Equidem.s 0 c. Hoc auté
dignofcerc non cuiuflibet vi ri opus dfe,pofiqulm
neqi medicus,l1cq; vates hoc [cict,neq; [ortis efi,nifi hanc ipfal11 fciçnçja!ir adcpws ? An non ira dicerrouerbiG. bas,N 1 c.Ita prorfus.s 0 c.Q~jue,vt prouerbio diYidcPlutar. citur,N Ô (U$ hoc quiuis norit,neq; fortis erit.N 1 c.
l"hcCco. Non ccrtè,vt mihi videtur. soc. Cofiat vri9; Niçia,quod neq; Crommyonia [uem forté flliaC credis.Neq; iocadi gr::tti::t hxc dico,vcrü arbitror ellm
qui ita 10ql1itur ,11ullius brllti admittere fortitudi]lem, ncqi coccdcrc bruJ;u aliquod adeo f.1piés eflè,
vt qu;.t: perplluci homincs propter difficllitaté co~
gl10fcLI n~ Ca leo, vellcop:1.rJus, vel aper aliquis 110
uqitifed l1cceflç ç{t Wu qui ita, vt tu fortitudinê de
~nierit,(hceTe leoné, ceruU111, taurii:lc fil11ï:i,ad for
timdinem x~lle 0111 nia naturaefIè infiituta. LAC.
per dcos reéèc loqueris Socrates, iclq; noois,ô N i«!:ia,rcuera refponde:vtrü f.'1pientiores nobis has feras effe dicas,qllas oés fortes elTe fatemur: vel cotra
omniû opinionem, fortes elIi: ncgare audeas. NIC.
Eqllidé l..aches, neqi bruta fortia voco, lleqi alilld
q uicqnam ob infcitiam terribiliü nihil formidans,
il1trepidumq; & fatuum. An pueros oés fortes vocare me pmas,qui ob in[eitii nihil metllunt? Arbitror equidé intrepidü non idem f;!ffe ac forte . N::tm
fortitlldinem &. p'j:ouidenti~ in paucis admodû re1
periri exifiimo; ferocit::tté vero & alldaciam metll
carenté,omD1 abfqi prouidelltia,in multis & viris,
& rnulienbus,puerisq;, & feris. ~œ igitur,& tll,
& ahj mulü fonitl nominatis, ego ferocia nucllpo:
forti~ vero,(lu~ prlldenter difcernunt,qu't audacia
& qux m~tu Gnt digna. L /1. CH. V ides~ ô Socrates,
quàm belle hic vif,vt putatipf~,fever~ls or~at.Eos
aqtem forti~udinis honore prlu:ue cotendlt, qlloÇ
~lrj omnes fortes eaè confcntiunt.s ,0 C R.Ego ~erà
pcquaqual11,ô Laches,fed bono ammo efio.AlO enim tc,&LamachuItl f.1picntes e!fe,G fortes cfhs,&
alios in[uper multos Athel1iéfi~m . L A c, NIhil ad..
ller[us hxc inferam,etiam fiquId valeam, ne m~ rcl1era calul11niatorç quçndam maledicl,.llTl elfe ~Ic,as.
S o 'c.N e dieas,ô Laches:haucl enim aduert1fle VIde
ris hune ~ Darnone ami<:;o nofiro eiufmodi f.1pientiam accepi!lè, Dal1lon aUté Prodici efi admodum
fiudiQ[us. Prodiçus vero prx fophiais cxtÇfi~ Wirus 111 exphcanda diOinguendaq; nominum Vl fertur.L AC. Profeéto his Ülldijs fe extollere Socrates
lpagis fophifi~ decet,quàm virum quem ciuitas dignum iudicat qui ipfe prxfit. SOC, Decet eum La·
çh~s, qui res maximas gerit, maxima. quoq; ha.bc--:
ca
'lI
1
Te ~rudentiAm! inquirendum vero nunc cen[e~ a~
qUld potifsimll fignificandul11 N icins fortitudUlIS
nOmen infiicuit. LAC. Tu ipfe perquire hxc Soerates.s? c . Efficii vil' optil11e:ne tamé putes e~ co~mllm te difput:ltione excllldi, ctiii tll mente ad 111be,& nobifcum dicenda confidera.L Il c.Eao ita,{i
it:t agend u viJetur.s 0 c.JmO certè videtl1r. Tu aut é N icia,dic nohis nll·fus ah initio.Seis enim principio fermoni s fortitudiné 110S ve1uti quandii virunis p;mé conftder::tuiffe?N J c.Equidé.s 0 c.N.Onne &,ru qllod fllpd efi indlléèu, vt p;mé aliqua rCfpondiOi, tanquii fint & partes ali:t!, cunax autcm
virtutis no mine nuncupentur? NIC. ~fdni?s 0 c.
A~ tueafdem quas ego partes nominas? Nam eg~
qUIdçm prxter fortitudinem,temperanti,lm, iuOItiamq;,&talia quçdâ nomi,no.I1Ul11 ru quoqi?N, l~.
Ego quoq;. soc. Attende Iam.hxc eniIn aJmltClmus. De his auté qux metu digna tcrribiliaq; funt,
& de his qllet audaciadign;l funt,deinceps confiJe~
rcmus,ne fortè tu alia cITe pmes,alia quoqi noS putemus.~~ enim nos pt1t::tmus,tibi elÇponcm 9 • T.u
vero fi d iIlèntis, doce. Arbitramur terribilia cITe,
qux metlll11 incutiunt:audenda, qux metum null u
obijciul1t.Metll m vero inferunt non prçterita m~la,noll prx[cntia,[ed qllxexpctbntuJ'. Metu {iqUldem fmuri mali expeé1:ationc vocamus. Ail non ~
tu idem fentis,ô Laches? LAC. Et Ill:\ximè quidcm
Socr::ttcs.s 0 c.A udis,ô N icia tcrribili:l metuendaque fmura mal::t nos dicere: alldenda, futura bona,
vel cene non mab. Tune ita de his, an ::tlner fends?
NT c.Ita certè.s 0 c. Horu [cientiam fortitudinc VO
c::ts? NIC. Pror[us.s 0 c. V idearnus prxterea vtru sc.
in hoc tertio nohifcu fcntias. NIC. ~id ifiud. s o.
Dic:\rn equidem.M ihi f.'1nè atq; 11Uic videtur,~uorl1l1cunq; [cientia aliqna efi,nol1 aliam fcientia elfe
prxtcritoru vt faéèa funt,aliarn prxfentiu, vt fillnt,
aliam futuroru, vt optimè fieri pofsint,fed eillfdel1~
[cientix opus elTè hxc omnia 110lfe.~emadmod,u
circa [1num, & f.1lubre per omnc tempus non alta
fçientia, vna medicina excepta, profpicit q U't fiunt,
qux faéèa funt, qux fient, quo paéto fiant:~ circa
i1l::t quç terra nafcuntur,agricultura fe fimIlttcr h~bet. ~ineti~ in hello vos ipfi tefies eritis, rem ~Jlitarem fubtjliter,& alia omnia & fmura profplcere.neq; epim fu bijci illii vaticinio vultis,fed prçeJfe
potius, vtpote acutius quœ in bello fiunt,qllçlle futura [unt pr~uidentem.Atqui & lexita fiawit,nol1
vatem prœfeéto exercitus dominari,fed prxfeéèu m
exercitus vati prœefIè. Aflèremus h:ec, ô Lâches?
+ A c.Aaeremus.s 0 c. An tu nobis con[entis,ô Nicia,ad eandem fcientiam pertinere,eadem vt prçt Crita, ~t pra:fenti~, vt futur:\ funt cognofcere ? NIC.
Eqllldem: nam Ita mihi viderur, ô Socrates, SOC.
N an ne vir optime,fortirudo fcientia e(l; mç~uédorum contrariorll~q;, vt ipfe pra:dic::ts~~ ~ c.Efi vd
que.s 0 c.CQnfiitit autem ea qUa! metuimus" futuram::tla: qua: vero audemus,futl,lra hon<\ elfe.N Je.
Planç.s 0 c. Eadem vero [cientia earunde.m rcru
pJ'xterjtarum,prxfentilunqll~ &:. futurarum. NIC;.
Vera hœc funt.s 0 c. Non folu igiçur metuendoru~
çOlltrariorumq; fortitudo (ciétia efi,neqi ~ni01 futura du~taxat bO,n~ malalle inte11ig~t) ver~lmetia~
pr,a:[e~tIa prxt,e~ltaq;,& omnia fimp1ici~er, v~ ~h~
[cIentla:pro[plçl~ . N l ,c',Ita videtUf.s 0 c. Parte ~tl.qu~ ter5Iarn fo~tJtudll1JS nobis N icia refpondlfh,
quaqua n~s qllld vniuerfa fo rtÎt li do fit,interrog a:
uimus,EntIUUero)vt vicletllr if>. pr<Çfentia, fect1;n~L\
ora,tionem
ea
�Clitipho,Vel,Exhortatorius.
orationé tlllm,nOn modo metuendoni contrario• aefi,[ed bonorü omniu atrumq; fortitlldo [denei
quemaloru,omniumq; fimpliciter(vt CJuidé ex ver
bis tuis feq uitur)qllop1odoliJ:)et fefe hlbétiü. Sicne modo,an aliter iudicls,N icia? NI c.ltl mihi videtur,ô Socrltes. soc. PutlS, Ô beltc vir,huic aliqui deeffe virtuté, qui norit bona omni.l prorfus,
vt affeéb [u nt,fiutq; & fiét,malaue fimiliter? E um
que vini indigere temperitia, & iufiitia putas 1lnétit, télle,clli [oli côperit, vt r:lm diuin:t, qua huma
n. bonl,& mala prudéter intcllig:lt,dcuitet hçc,:lp
prxhéd.1til1:l,quiq; rcde cum omnibll viuerc norit?N J c.Vcrlloqui videris,ô Socr:\tCs.s 0 .~od
ergo âb tc induétu cfi Nici:l,non p:lrsvirtuti " fcd
vniuerfa virtus cfi. N r c. Applret. soc Vcrunt.lme:
fortitudiné diximus parté aliqui effe virtlltis.N J C.
DixiOlliS planè. soc. ~od ver nue didwr, non
:tpparet.N J c. N on.s 0 c.N on ergo imtenimus Nici:l,qllid ip[a fit fortitudo.N r c.N ~ videmur.L A •
A tqui reb:lr, ô :lmicc Nicia, inllentllru te, pofiqui
me Socr:lti refpondenté dcfpicü:b:l , !dcoq; Cper:lbarn te ex D:lmoni f.'lpiéti.l hçc nobi dcclar.lturu.
NI c.Delle f.lcis,ô L:lches, Ç] (ortiter conténis,quod
rndi di[put:ltionis hllill lis:folti v r id cur.1S,Vtrllm ego quoq; tlH videar ,neq; quicqll.i interelIè
cenfes, modo rcni illani nihil vtcrqi intellig.ullUS,
qU:lS (circ quéq;, qui effe aliqui VlIlt. Videri ergo
rellcra hllm:mü quiddi pati, qu d non in tcip!llln,
[ed in :llios rc[pida . Ego aut :lrbitror l me de hl re
bus effe toler:lbJliter diétü. Si quid ver minu comodè dW:um efi, po!lb:lc cu 111 D:ll11one Ip[O COr...
ngam,qué tu quum l1unqua videri~ exHhm. dcri
dendu:hxc pOrtO eum :lli )S, vbi [olide :l!Iècll tu fuc
ro,etii te cirea inuidii doccbo. N.lm h:lc m:lximè
indigerc difciplina videris. L 1\ c. S:lpiés quidé cs,ô
Nicia,verunt:lmé LyGmacho huc& MelcGx con~
[lIlo, vt filldillm meum ac tuü circ.l filiorlÏ crudnio
n m non exigant,[cù Socraté hunc, qllem:ldmodti
principio dixi,ne negligat. Ego qlloq; Gl1uhi adu!
tJ dIènt filij,idem fccHlèm. NIC. Emmuero & lr[e
cen[eo, fi modo velit Socr:ltes curi :ldo\c[centû [u_
fcipere,:llium nemin~ effe ~l\ç~endii. N c.mpe Nice
ratum l1Uic libenti[slme comedarem, fi Ip[e vellet.
Verum quotks de hoc verbaei facio, alios quo[dâ
()ftédit,ip[e recuf.'lt. ExperircergoL y!Îm:lche,nllm
Socrates tibi magis obtéperet. LYS. Par efi,ô N icia:quandoquidé & ip[c multa vici[sim in eum coferre paratllS fim, qux ah) non multis f.'lnè f.1ceré.
~id :lÎs,ô Socrates? Morémne geres, cur:lbisq;, vt
optimi adole[centes euadant?s 0 ç. Durum certè id
efIèt Lyfimache,fi quis eiu(modi cllram renueret.
~:lpropter fi ego 10 fitperiori di(puratioe peritlls
apparuiffem,hi auté in[ci j,merito ad opus hoc ip[e
pra:cipue vocandus cffcm. Cum verO in e:ldé dubitatione hxre:lmus, quis noJhûm potius eligatur?
Mihi quidé nullus prxcipue eligendus elIè videtllr.
Ca:terü cum ita hxc fe habeit, vide te num reétè no
bis con[ulam. Oporeere, ô virj, exifiimo,( n:lm nihil ho ru efferri volo )in comune omnes inpicë qux
tere, primum quidë nobis ipfis optimü prxceptorem,egcmus cnim : dcinde adole[centibus,ncq; pecuni js,neq; vlIis :lb js rebus parcétl!s. Ita verO vmere, vt nunc viuimus,& filios ita curare,non co[ulo.
e ' Si quis aut~m nos irri(crit,quod tam grandes n~~u
d}'CU,t· prœceptons ludum ingredi ftatuamus, Homen Il:
Iud obijciendum. Ait enim viro eseno verecundia
nihil conducere.~amobrem [pretis omnibus de-
2°7
tr:l~ornm verbis,comllnem nofiri :l001 (cétllmq;
cura [u[cipi:lmlls,L y . P!Jcent mihi qu.' llici ' $0
crates,fi:ltu6que quo [enior (li 111, eo fiudiofills vn~
cum :ldo\cfcétibus difcere. ed hem tu, fic pror[u .
f.\cito.Cras prim:lluce Jomu ycnito,:lc ne J1cgligito, vt de hi rcbus cofiliü in e.ll11l1~. N:lm hodicrtlu
i:lmfoluendu eft CCCtlls.~ 0 c.EfficiaOl quod iUDe
L yfimache:& fi Deu ' vollicrit, cr:l :ld te vcni:Ull.
C LIT 1 P HOP L ATON l ,
V E L,
E X H 0 R-
TA TOR 1 V S.
DIMIDIATI
·
II
SON hE,
DIA LOG 1
P E R-
SOC RAT E S,
(; 1. 1 T I ! ' 11
O.
1v P E R mihi retnlit quida!l1,C]iti-
OC~:t{jo ~iaphonem Arifl.onymi filium loquen- )O~I hUII\~.
L G
"
c l · rcliqua dchtcm cum y 1\\, ocr;\tl ql1l cm ço- Jcrantur.
fucrudil1e{ll vituper\\re, Thr.lfymachi ver 1:tlldarc.: 11'\:lgnoperc. CL 1 T.
~j{qllh Wc, Ô ocr:ltcs fnerit, h:1.lId Teéte: n:lTr:luit,quç de te cum L yfi:l [qm loqU\ltll . N:lm in qui
bu(d:lm !:tlltbui te,inquibu(dl minimé.Po!lq\t:l1ll
vcr a pertè (uccenfc ' mihi, qU:lnqu:ltn dif,im,1I1a ,
te nihil cur:\rC,\jbenti[~im.e ego ip[c tibi iUa refera,
prx[ertil11 Cl1l11 [oli fimus, ne :lt\eo te de[pici plltes.
Forte enim nunc rcétè al1difil, ql1 circ:l infenfi or
mihi redditlls eç,ql1.\m deceat. At fi ip(e mihi poce~
lbtem 11berc1oqllendidederi ,lib nti[simerem tl_
bi n:lrrabo. ç 0 . At tllrpc nimiu effet, fi te prodcHè
mihi volcnté non tolcrem. Confi:ltenim vhi intcllexero qu.\ mllu ,qu.\ bOllus fim, deterjor:l dcclina
turü cflè pro viribus,melior.'l profcclltuni. C l, J T.
Audi igitur. Equidcm tecum ver[.uus, [xpenume ..
ro Socrate vehementer obfiu pui,dum te le q lIcnté
alldiré,mih~q; vifil e prxclnrifsime omniUl11 dice
re,quotk ' obiurgiis homincs vcluti è machin:l tragica Deu . fllbito exclam:lrcs) ~6na mitis \1omi- ProuerbiG.
ne ? N c[~i~is qu,o fer:l~njni ~ ,:eq; opportunu quic':
q 1l:ll11 :lgms,qUt omm fiudlO pccuni js çumulandis
incumbnis:filios auté quibus e:lS reliéturi cfiis, negligitis neq; vt illis iufie vti [ciant,eos iufii tia: prçcep,torib~1 cômendatis, qui docc:lnt iu!litii,u docen pÇ>tçfi,& fi exerçitatione ac co[uetudine CÔp:lrand" efi,diligenter exerccant. N eq; vos etia ip[os
curafiis v-\1quii. Sed cum vidcati liter:lS, mufica &
gymll:lfiicam vos filiosq; vefiros adfl1fficien~ti:lm
con[ecl1tos, quam yirtutis difciplina pe~feét:l exifiimatis,deinde nihilo minus circa pecumas prauos
effe cur non prx[enté educ:ltioné contemnitis?cl1r
no~ quxriti s aliqllos'9ui vos:lb hac in ~l1f~ca di[[on:llltia liberét? E temm proprer hoc dcltétu (ocor
diamq; magis,qllàm propter pedis ad lyr:lm ~i~onam mo~ioné)& frater adperfus fratrcm,& ClUttas
aduerfus alias CiuÎtatçs immoder~ta,& di[cordi lèditione [ubortaferl1n(, & cômi{lo prœ1io extrema
patiuntur & !~fer~t. Vos :l~té ~i~itis, no~ propter
ruditaté in(cmamq;/ed (pote 1r:1U fi os dIe eos,qui
filnt iniufii.R ur[usq; a!Ierere no dubitatis iniufii
~
6~ q; odio[a~.~a igitllr' ob cau
tiâ turpé clIc ~e,Dc
[.'lm ho~ tantu m:llu (ponte,ql1lS eltgit? Re(pôdetis,
ho mine [l1peratu VOlUpC:ltlbus id [u bire.N 6nn~ [u
perari prxter \'ollintaté efi, quadoqUidé ex volun~
t,l[C efi [uper~re? ~apropter iniufie agc.re, prreter
voluntate elIc omnino patio couincit. Diligétioré
s ij
itaq',
.. .
,,
•• ""
.
�208
Lib er Vigefimusîecundus.
it:lqs curam ,qui [olet adhibe re,& viros o~ne~ pritem doéhin a.iufiit ix quine~iâ ello iullos alios fa~
uatim & pu blicè ci uitates dccet. Q!.!.oties ifl:a .)0ccre,qu éadmo du [uperio res Gngnlos :lrtillccs. fed
cr:ltes audio te diecnte m,miru in modum deleéto r
opus alterum quod nobis vil' iufius efficere pot.e~,
ae l:tudo, idemq; facio, cum ea qU;l: fequun tur <lUquid efi"e dicemus?d.eclar:l. Il.efpo ndit alius qUlde,
[culto. Addis cnim cos quicuq ; corpus quidé exervt arbitror,cDferens;alius,deceos::llius,côducibile:
çcnt,;\n imu vero ocgligu t,quod naUlf:l fu bieétul11
alius, vrile.A t ego refpond~s obieci in finglilis arti...
6fi,colere,fpernere vero quod impera t.Ité vnicuiq ;
bus eadcl11 hxc nomina.efTè:wmque reétè guid Ilr~
V[lIm eius rei quavti oefcit,r elinque re.llJi vero qui
vtilia, cooduc ibilia, &. ali:l l1Uins generis ilJjc fierl
oculis, auribus ,tOto corpor e nefcit vti,prç fbre nediciq;. Illlld vero anis cuiufq; propri um, ad quod
que vidçre, neque au4ire, neque :lliter vti cprpqr e,
hxc refpici unt. ~emadmodu in ane f.,brili q_l1~d
qu~m vti. Similit er & in ar~ibus.Q~}cunql1e enim
beoe,pul.chre,decéter fe habere dicitur , i\luc ce dl:,
lyra propria vti n~[cit,patet vç ipfe ais, quod neque
vt ex lignca materi a apte Gipelleétilia fi:it,quç qU~~
al!edus 1yra fcit vti:&q ui alien~ nefciç vt~,nef~it &
dem 'ars minim e funt,fe d artis opus. Dicatu r fim~~
~~a.EadeIJ1l~; efi de cxteri: infirumétis, & pofTefsio
litcr,& iufritifi ipfius opus. Hic quidi ex: wis. fa.,mlmbus ratlO. Atq; eo tande prctcbre tibl fetmo proliaribu s Socrates refpon dit, & bellifsime qlllde 10~edit, vt inferas ,qui nefcit anima vti, prxfiar e huic
qui vifus efi.Opu s iu1l:itix propril lm, inquit, qood
vt ot·ium :lgat anima, neqi viu:lt, qu.1m vt viuat, &
nullius alteri~ hcultat is,efi amiciri a in ciuitltibu~
fui iuris in agendo ipfe ftt.~é fiqua necefsitas coparere. llle rurfus interro gatus, amicit ii efi"e bon~
git viuere, mclius hoic dlè, vt feruns vitam ducat
quodda rn afierui t, malii vero nunqu am.Cu m ver~
quàm liber. Efi aut hoc,ra nqui nauis ita cogita tio
interrog<lretur de plleror ü brutor umq; beneu~l~nis g~lbernacub cômitt ere alteri cuiqua ,qui ~uber
tijs,qulls amiciti as comlln iter appella mus, amlCl~
llatoria m humao x vita; adeptlls fit difcipl ina, qpâ
tielS .elIè .eas neg:lui t,quipp e cü [xpills obfint,qu~lI~
fa:pe tu Socrates Politic um vocas eandem q; iudi,.
proGnt :dixitq ; illas falfo amiciti as nuncup ari:ver a
ciarinm & iufiitia m.His ergo [errnon ibus ali jsqua
autem amiciti â eaè procut dubio cô[enfionC:. Cl1~
,iu[~odi multis atq; pr<tclaris,virtuté afIèran tibus
auté q lJ<tretur, vtrl,lm afi"enfionem illi vocare t OplpofIc doceri, fuiq; iphus in primis [lIfciperc curam
nioois, an fClemix cocurf um:op inioné quidé co~~
iubcnt ibus, nllnqu a ferme aduerfa tus [um, neq; vu
tt:mpfi t,qllia cDcmfus opinio nu mlliti inter honll :lrbitro r in pofieru :ldUerf.1bor. Pcrlltiles cri\ ipfos
{}.Cs ac noxij funt: amiçiti am vero bonum omnin ?
cxillim o,plllri mun1q ; ad cxhort: ltioné valcrc, &ad
op usq, iullitix eaè cocefferat. ~are idé dixit dlc
~omjn.es quafi dormie ntes excitan dos conduc erc.
conü:nflOoé & fcicntia, non opinio né. Cum vero
Adhib ui itaq; 111e11té, vt qui dlèm rcliqua auclituhue loquéd o dcbti efIèmu s,ambi gui audirores adrus: percon tatlls [um non te primu, ô Socrates, [cd
lIcrfus illl! protiol ls inclam arunt,q llod codé [ermO
n:quale stuos, vel çotube rnales, ",el focios, vcl quo~
rcuolu eretur: quonii i & medicin:\ fit cOfenuo qLla;~
modoc un5li aliter affeéèos tibi oporte t dicere: hodam 8c artes rcliqux ,& circa quid verünt ur declarum,in qua,co s ante alios, qui primi apud te habérare queant. At vero tua hxc qua dicis,iu llitia, vel
tur interro gaui, quis pofi hxc fer1110 poti[sim ii [ecoo[en fio,qllo tendit ignora t, qu6due opus ut, la~
queret ur,ac more tuo, quodam modo ira prxfatu s
tct.Ead em abs te tandé quxGu i Socrates. Tu vc.r~
qllxfiio nem expofu i.O vid optimi , quo paéto,i nfiatim iufiitix opus cftc dixifii, prodea è amicis, 1111
quam, So.crati.ca.s ad virtuté 11Ortationes accipGre
micos lxdere. Deinde vero vifus tibi efi vil' illfius
deinde debem us? Anqlla fi (oliiho c exter, prodire
1111nqua lxdere quenqu a,fed prodea è in omnib~s
vero ad opus remqu e p.crficerc minimé ? Atqui no~
voiclliq ;. Hxç non femet tantu, ô Socrate s, aut bIS
fhum~& h.o~ p~r o~lné vitam erit officiu m,eos qui
temata ü1l1t:fed cum ~ill fupplex vos fequutllsfl1;~
nondu faus 1I1cu:au [unt,pr ouocar e,atq; irafem per
rim,de niq; defelIi.ls fum,ex ifiimas te ad inflam malnuice m exhorta ri? An potius & Socrat em, & nos
dos homin es, yt fiudium virtutis çape{[aot ,cxte~
ipfos,c um non negem us hoc ip[um agendü etTe,fic
ris elfe apuore m. E duo bus vero alterut rii neceJfI:
lnq uircre·d,ec.et, q uid pofi hac ? v nde i ufiitix fiudi ü
efi. au t cnim caten us tan mm va1es) v1tra vera ni hil,
incipie mus? Siquis nos ad curand u corpus horras,
quod quide in quauis arte côtinge re potefi: ,eu in
tallq uam pueros qui ncq uaqui aduertü t curi eius
arte gubern atoria fieri potefi, vt qui gubero are l1egymna fiica atq; medicin~ dfe,ob iurget Çjl de tritio;:
[cit,:xcog~tauerit aliquas eius artis laudes, quib~lS
co,& hOl'deo,& vitib\ls [cmper cogitem lls,deq ; 0.,.
ad eu homme s prouoc et, quau dignifs ima'fit, & ln
mnibus ,quct corpor~s gratia quçrÎl:nus,ar~é vcrè& ' cxteris artibus
eodé mosio. ldé fonaae tibi q\.lÎs tri
indufiria,ql1é). bonus corporiS habltl.l~ ~a~, nullam
buet, quaG nihilo magis iufhtia ~pf.:1m cognof cas,
inquira mus,cu m tamé fit flliql1a, forte tllu rogare..
etG prctclare eam laudas .Ego auté non fiç eJÇifilmo.
mus q\.las' artes circa q.lltu cop~~is Jetfe dicat, atq~e
E duobus eoim alteru, inquam : aut nefcirc tç arbi~
ille:'t arbitro r re[pôd eret ~edlclOa~tq; g~mnafi17
tror,au t nolle~ mecl1~ ~ôml1nicflrel Q!!i\m obré ad
cam:E odépad :o nunc qua art;m Clrça ~nH~x Vl~-:
Thrafy machu , vt opmor , me confera , 8ç alio qUOtutem vetfari cGqfeamus~ refpod eat qUlfqUlS peno;
cllnq; potero , fperaue r6q; à dllbitationibu~ libera
tifsimus hor.u fibi viderur . Refpon deterg o ad ha:c~
ri. N.eq; v.er? ali~ m,e coferré~ fi velles ipfe exhprt a..
artem hanc qua ex Socrat e al1diui !h,null am aham~
tlOl11bus tibs quadoq ; f.'\cere hné. Porro quçpla dnift iufhqi dlè fcias, Tunc ego, non folu, ioqua~~
mo~um fi ~e ~a'11 [.1tis ad curi corporis,qu:J; gym:
mihi nomé adducas,fed vlterius ficexpo nas .Medlna(hcct eft,mcl talIes,p ofi exhort ationé huiufm odl
cina porro ars quxdi dicitur ,ab ha.c duo fiut: nam
aperi.res mi.hi qualis mei corpol'is effet affe~Ho,&;
& me,dici e~ med~cis dficiun tur, $c f.:,nitas reparaquaI! ~~ratlor:e in~igeret:ita in prctfçntia fa~ito:~O
tllr.!-lte:u~ horü hau~ aqlpliu~ ars aliqua dl::arti$
ne Chtlph one tlbl concedere rj(!icul um efTe, vt ln
flutl! docetls ~ercept~9? opus, qui dicimu s [;lnitaalijs rcbus quis fiudium ponat,al1imam ,ve~o cuiuS
tem. Ab archue étura umilite r d'no fillnt,x dificiu m
gratia in cxteris la?oratur,n~ghgat,& a1i~ qua:~ii~
Yf~el;~~t & ~çhiteçtura~ illud qui dé opus) h~ç ~~que pon h~ç [e'l u~tL1r & dia~ IlloqO (unt,retuh{[<;
. .
Ille
�Cratylus,Vel,de reétaNom.Rat.
me puta. Obfeero te Soerates ne aliter f.leias, ne
quemadmodum nunc, ita & poilhac coram Lyfia
ca:tcriséple hominiblls,p:ntim quidem lalldare te,
partim vero viwperare necelfe fit. Ei nanque qui
nondum ad vinutem fit prouocarus ) conferre te
plurimum alferam:Perfuafo autemcontrà, impedimento elfe te propemodmn, quo minus ad virtu
lis finem peruenicns,beatus cffjçjatur.
C ft TER ADE S V N T.
C RAT Y L V S PLA T ON 1 S,
V E L,
DER E C T A
N01>1 1 N V M
R A-
T JO N E.
*
I4Al\,Sltll
FICI}.!!
" 1\.. G V hi Il N T.
*
AP l 'E NT 1 A PLttonica Cemper quidem CuCpicitexcel
r.1, nec vn~u:lIll hun,iliil dcCpi~lt: q~lnqu:lnl ver.o~um
Ccicnci.l nomlllum non en hunuh" lmo excclfa, prxclpue
cJiuinorum. Hanc Iilpientes IIcbra:i t:a~ti fece~lln~ 1 vt cam
non modo Ccientijs omnibus 1 verum~tl~m.leg' Ccnpt:: 1':xtulerint,~ffirm:lnteS ipCam 1deo p~tr1arclllS & MOy!1 fUllTe
tribut~m: Moy" l inquam , eam n~n literis , Ced Canll:o~um
menti bus inCcripturo: Mentibus 1 Il1qu:!m , Cucccdenuum
propherarum,deioceps diuinorum 110minum r.'pientiam in
mentes eorum qui Cucce?erent Ion!?:! quadal?l Ccrie pro pagantium. Horum ergo vlftute nOll1lnUm m:uores Cuos opera mir:anda feci[e.Pra:terea nonnull:a ex his nOll1iOlbus Ceri
peis Cuis inCeruHfe, Ced plerunque vel Cl'arCa, vel inuoluta:
'l.ua: li quis cognoCcat,& coll~g.1t • & pcrfell:~·cade.mq; ~len.
Ils puritate,qua & cui Cunt tr~Du.ta , p.rooune~Ct.m~rllbllla ~
militer elfe&urum : prxCerum ln pnmo Del nomll1e , quod
c~m qu2tuor d\lntJX:lt!& .his q~idem v~c~li.b~, !iter~s m!ra.
blliter eoml'on:nur. OImlrum a nullo 0111 dlUIOleuS lofjmato rcaè rronuntiari poten. Vn~e fa.te~i coguntu! IeCum,
'luem iph Naozarenum vocant,futffe d'~,lInu~. Q,UlppC cum
eum nominis huius Tetragr~nl1naton lOtellJgcntla vera. &.
pronunti:llione perfeaa feci,lfe m~rac\l.1a f.lt~antur. Ve~um
de his in libro pe rcligione a nobl.s raus efi d.l ll:um. On~e
nes quoque cum diuinorum n?mlOu.m orôltlonumque ~Ir
tutem mirifium conûderalfet,lO !Ibm contra CelCum , ln.
'luit. in quibuCdam Caeris nominibus miran~am I~tere ~ir.
tutem, ideoque hxcipCa non elfe Hebr:z:a hngua sn aham
transferenda, Ced in Cuis ipûs char:all:enbus co~Ceruanda.
Fortè enim quemadmodum in c?rpore cert~ rattone compOUlO vita permanet. quo vd aliter compohto, v~1 ~e.rmu
taro non permanet:ûc vitalem quan .da~. p~tant dl~mls nominibus cerro diuinitus modo compoJms, snelTe vtrtutem.
Et quemadmodum ab initio docuit Mercuri~s T~ifmegi
flus,ac diu pofiea Plotinus & bmb!lchus,fiatlllS q~lbuCdam
ordine certo compoJitis dxmones quoda':l~odo ~ncludun
tur. Verbis autem ad cœleftem quandam Jmllhtuotuem tem
peratis diuinx qua:dam dotes diftribuuntur, ~ id quidem
pmuidente Deo , vt quoties res ipCa po~ulat, me poIremus
diuinum auxilium inuocare. ~lOd qUldem ab IpCO phœbo
a~q~e rythagora obCeruatum f~llfe trad~nt.'qu?s ferunt d~
UIOIS qllibuCdam duntaxat vcrbls tam aOlml quam eorpons
morbos mirifiee curauiITe. Qua quidem in re compertum
habemus toum Zoroafiris Capieotiam connitilTe. quàm Pla
to in Alcibiade diuinam appellat r & in Charmide morborUm animi & corporis curatrieef\l. Mitlo quod omnes gentes arque lingux pra:cipuum Dei nomen quatuor Colum pro
~Olll
nuntianr Iiteris. De hoc eoim latius tr.,ll:atur à nobis in corn
~P\ld ell dei mentarijs in rhilebum. vbi probatur non potuilTe in hoc
lOI d' popu- vno gentes oron es niG diuinitus eonuenire. Hinc Aegyptij
Illerros queOl nos deum , Theut nominant: PerCx,Syre:Magi : Orfi~
vnde Oroma!is: Hebra:i illud qu~tuor vocalium ineffabile
nomen vtcunque polTunt exprimunt per Adonai : GrzCÎ.
Theos: Arabes.Alla:Machomet,Abdi:nos accepimus ab aogelo IeCum.Sed eur voluit deus quatuor vbique literis ~nuo
cari? Forfitan quia & ipCe per quatuor gradus cunll:a dlCpo.
nit,CcilicetclTentia,elfe, virrute, all:ione componens:, Item
cœlefiia triplicitatibus 6gnorum quatuor, ignea • acrea.aquea,terrea,& quç Cub cedo CUllt,quatuor fi lUi liter clemen-
S
2°9
ris. Ncmo vero mirabitUr tallum in veris 110rninibus vim
latere, fi modo conliderauerimus ipfam rei vim Mtllfllcm,
quando vere cognoCcimus , perllenire ab obiell:is ad fcnfus,
ab bis ad imagin:ltionem , ab hac quod.lmmodo & ad l11entem. Dein~e ~ mente concipi qllidcm primum. deillde l'cr
vocem erpru11l quaû parrum . Atque in h:acipr:J voee (uis
'luihllCd.lm articlIlis conilicllta vim ipCam rei [ub lignifie.,.
uoni forma qnafi vitam IJtcre: vitam. inquam. ab ipC. mé.
te per Cemina rerum conecptam primo. âeinue per voees
edit2m,poilrcmo pcr Ccripta reruar:tm. Q.yod fi cxterOrum
nomina vlm rerum quod~mmodo reruant, idc04nc rer illa
q~a{i reru~ im:t~ines ipf.1: rc~ agn?rcuntur,multo m:Jgis ~i
ullla nomlna ab IpCO deo tradHa Vlm Cuam perpetuo Ccruat.
N ,e eimmeri,to. ~~men el~im VCtllln,Vt Platoni placet, nihil
:allud efi qU:lm rellpiius VI5 quxeJam mente primum , vt di~i, conc~pta • voc~(l~inde cxpreif3 .Ii~eris demum ligllificau. Rel autem dlUlI1x necdfe en Vlrtutem effeuiuin:Jm.
Q.Eamobrem dei Domina eum illis diuina vis in/it, Plato &
hic & in PlliJe?o vellcr~ri i IIbet, :arque Vt figni?eat in Icgi.
bus. multo etlam magl! qulm delubr3 flatuaCque c'iuinas,
ExpreO ioreuim imago dei in anillcio mentis, prxfcrrim
:affiata: diuinims, qulm in manuÏt operibus reCeruiltur. No.
mina vero d~i prima.3t~uc Cynce~\!sima :lpU~ mentes Cupernas ccclenesque ciTe llIdlCat. ~ qlllbus expreCslUs deus, Vt ita
d.ixe.rim 1 ipCe ~o~cÎpi~ur.. Secll~da vero in dçmonibus punonbus. Tertl., III :1 Il II11IS hOJ11lnum. eaque per priCcos viTOS deo af6atOs quaû dei tubas fuiffe prolata .Dei iraque 110Jl~ina no~is'pcr a~.ri<:luos r.,.n~osque trJdit~,tanquam imagilles radl)que d~llphus e~e vlden~ur, l'cr (ill'efiora numina,:perque fallalOres homlllum :alllmos penetrantcs. ~iC
quis 3Utelll folem. Vt pareil, admirntur, merito Veneutllr &
Col.is lu~,en. !ta &, deu':l col:re oponerin pri?"is, (i~ul~ue
dei radIos, vtres, IlllaglOes ln Cacrorum nOll1lnum IIgnihcil
tionc: latentes. A udiamus crgo Socr:uem in philc:bo lta clamamem . Reuerc;ntia J11ihi femper erga deorum nomina,
non hum~na quxdam formido en. Ced n13XimUIll (}uenquc
timorem exuper:lt. Audiamus cundem rurCus in phxdrole
cxpiantem, quod in Amorem dei nomen font! diCpUtôlndo
dcliql1crit. Audiamlls Platonem in vndecimo Legulll, cos
qui deorum nomina mendaeio & pcriurijs ill!]uin:lucrint,
f.lcrilegos omnimo cenfenrcm, iubentcmque iJjos,:I quolibet impune cxdi: eum vero qui pra:Cens non punierit. rôlIJquam prodirorcm legum rigide condemnantem • Neque
vero nos turbet quod -plures rxpe nominet deos. Vnicum
enim per rcipfum in Parmenide, arque Tima:o pcoMe e(fe
deuOl , cxteros vero :Ingelicos • ca:lefiesque dei mioifiroç,
cum deos 110min:lr, Don tam dem quim dluinos intelligit,
l'o~quàm ~cro in Parm.en.ide ad vnum deumomn~a c~mpa
TaUlt, nomllla quoque 11hus fpernenda nOn cenCult, ln 'l.ui..
bus cum mita dei montra lateant, non iniuria diuinus llle
~he~l~g.us Dio~rfius Areofag~ta omnia theologiç myfieriôl
ln dlUIlllS nomllubus exqulfiult. At cur tilelHio prxtcrmilimus fplendorem ilium veritatis Apofiolum Paulum dicent~m. Ser,?one~ dei ~~e. viuum atque efficaeem, vehemeouus omm gladlO anclpm penetrantem 1 Item illud ewldem:
~onau!r aeusilli nomen, quod eft Cuperomne nomen , vc
ln nomlOc leCu omne genu Ilell:aturca::lenium,terre/hium,
& infernorü? Sed iam ad dialogum rede:lmus. Hermogenes
parmenidis difcipulus & Cell:~tor, atque Cratylus rell:ator
Heracliti, de rethrudine nominum diCsidentes, dum iIIe qui
dem nomina Colum arbjrrio , bic vero natllr:aJj quadam ra.
rione habere vim putar, den!q; Socrat~s Ce iudici,o fubigunr.
Principio qu.im belle cres hIC PlatoOl,s conuellll1nt .prxceptores, Hic eniml Socrate moraha, a Craty IO'phyhca ~ ab
Hermogene potiCsi~um metaphyfica.' prxter 1I1a qua: Ipfe
inuenit,dicitur,acceplffe. Cratylus q,.udem.fell:atoreit Heracliti, cxterorumque priCcorum, qUI mul,us ante Heracli,.tum Ceculis philofophati Cunt, put:auerunt<iue 01h11 v[qu:Jm
Jbbile, Ced omnia III perpetuo motu verC.:m.vnde & namina
Teb' ab ipCo 1l10tu plllr]I?Û poCuerûr. Her,mogen~s vero Par~
menidis Pythagoreoruqlle culto~ •.colltra putantlum omnia
perm:anere. Eiufmod~ cor~oucr~a Inter He~~og~n~ & Cratylû Socrates & Plat.o ~ta cop~nut. vr Herac~ltI qUlde fentétia
in phyficis, parOl;Old:, \'ero ln m~taphyûc,s_fit erobada : Gquis a~té ve.\ fia~u reru:a.d n3turalt~.ve1 ~~tu tr~sferat in diuina.ht peOitUS lmpr.obadus.S~d hls.~~lIfslS,quatu ad nomina pertinet.Socrat.es ln çratylt ~en:eu~ magis declinare vide
tur,eâ hoc paao cofirmas.Oratlonu alla vera efi,alia faICa:&
orationis verx partes~ verç 0t:.orationis f~IC::r:,partes quoque
funt falCz.Partes aut~ oratlonss funt nomllla:quo fit Vt Ilomi
num alia ver~ IÎn~,~ha falCa. ~Tat10 quidem vera ell qua: res
i1'fâs .ve [unt It:a dl~'t: fJICa Yero, qux contrà. ~apropter&:
nomln~ v:ra [unt Ilia qux res ua vt funt POtillS, quàm vt pla
cet arbltuo. proferullt • Q!toniam vero PrOt3aoras putat
. ,0
S
Il)
ql\aha
�·210
.Liber Vigefimustertius.
'111 aliacuique videntur quxque , talia elfe, adeo Vt rcs nu lia:
etiam probatiCsimus homo,nuqll:l vt !Jorno IOqlli po(~ir,:tl!ct
eifcntiam habt';wt plOl'riam, Cccl human.l opinio omniii fit
;IliquanJo potius Vt tuba dci.l111ic i llud quod.lrl1odo Ilmll c,
Jl1cnCu r~: idee SOCI arcs contra Protagoram infcrt,:)lios qui9' Plutarc/111 ait,lcg~ cxtacre apud Grxcos,per (Jua Illbcrctur
dcm homille~ cITe optimos, fcilicer prudcnriCsimos,alio< ve~
llbros fccleflorum hominnlU ctia bonos è mcdJO tolh, yt JUro peCslmos.ccilicct ~ prudenti a remoti(simo~. At li,vt putae
tOI GmCllloria deleretur.Si" nincar prxtcrea Jntiquos CMllCProtJ pOr,1S, vlllcuiquc vera illa fint qux quilibet opin~tur,
uiff'c cum qui inter Caera cot;.rii,jcbatur à.dxmone,nediu~i~S
nlill 1) fl1 CCftC Cl it inrer prudentcm imprudenrcmquc diCcriab co fatigarc tur, paulo pàll: quibuCd1 precibus C~cnficl)sq!
Jl1CIl. Setl ProrJgoras Cubtilirsime in libro de lcielltia confu~
~ dxmQllc folucrc p ocet ctiii n6 effe IOllgü tcpus lO 110mJO~
tatur:opo rtuit tamcn & hic breuitcr cofutari, vt f;tcilius lIer
bus conterendG. Pminde rcprxhe ndit ilIos qlli Col~s mtlnd~
mogcllls opinio de nominiblls illius quodal11l11odo iimilis
Cphxras fl:ellasq; plltenc c!le (huil1<1s'qllippecfl ab h~nanqll.~
refclli poflet. l'l'ofeél:o llermog cpcs haudqu3qllam Protaafpcél:ui noflro Il:ltura propinq uioribus a~q; mobd.l b.us :1(1
gorx de rcbus di(fercnti credit: (éd tlllm nOl1lina rerul11 vcaltiora numina ob 111a10rl! cxcellcmiii (enlibus noftTls IgnoritJ.lem ex bomiol1ln arbitrio haperc fatctur, cHm in l'rota~
ta ftabilia'l ; lit afcendédum. Narrat prxtcrea deOrrl nomi ~a
goric3m de rcbm declin:tt fenrentiam . Latcnte r quoque in
non caru,(èd partirl humana rationc, partim inCpiratiollC d'j
opinion em f:uthyde mi, diccntis omnia omnibu ç limiliter
uina inu~ta fuiffe . Nomina velO Ilcmica & human:t (xpc ve
felllper adenc. qui ex eo brclliter reproba tur, qllod non :t1ij
ex maiOl ü cogllomCI1US, vel ex votO flliLfe poGta'lllcot]; cer~
quidem boni I!(fcnt, alij vero mali, fi a:quc omnibu s aclerrct
tl nominu ra:lOné in Jiuinis nominib us potius qua ~n, :\.11)$
& vlrcus & viriu\ll .Tu vcro inter hxc 1l0ta tritiGim am'pla, erre ~ua:rend~a. D.cCceqdlt poO: ha:c ad cl ~1CS, ~lrcntq; I-!e
tonis nol11 iCentcllcialll , to~am vircuris vim in ipf.l pTllden~
liodl pllCcoruq; [ententla prob:ltl[simolu virOlll anImas III
ti3, totii viti) in imprude ntia collocari. poftqu illn confutJt:l
aërcm cla:mones aCcendere, qui & rerii r.1pienria pollea nr ,&'
cft PrOt.1go r:l: & Euthydemi Ccntcntia, concllloitur res ipf.15
generl hllmallo prouide.1l1t. 'l'u vero lllc :lnimad Ir rte ,O?;~
non pro opillione nonra, Ccd pro ipr.1 natura fua in ip[;) o r~
nem bOnrl cl1è lapiellté.arq; viciCsim bonü (lUldé ideo [.1PICdine rCI!lm tales, aut c:lles exirtele. ~ôd li naturali tcr re(e
tem cuadcrc,qtliol l'urgat.'i fCrcnamq; boni homil1is )11C I1 :cm
!l.lbcnt c!lenti~ll1aturalcs lJUOqUC Cunt aél:iones :ltq; pafsiodeus [apienux Cux 11l\1lineimplct. Sapicntcm quoq; idc,rc~
11CS. 1taque li db)idcre vcl comburcre 1em (j u.tpia ln ftucleabon li 111 eflè,qllia neq; :Iberrat:'t fine, neq; III hi~ qua: 3d finI(
mus, non cam pro arbitrio no(tro qulm pro narur.1 rci Id f.1çonfcl·lII\Ç. f,llli[ll1' t:1 1g,cndis . Auimaduerte hCl'oes rem!:
ciemus,vt co modo & in(hullle nto quo diuidl poCsit aptiuç,
deos(l; eo(Jem eXlflimal i,atquc cx mutuo intcr deum LO~lI
diuidam liS, fil1lditel éj; comlHw\mu5. At clicerc & nonllna re
ncm {!; amore naCci.lllllcillud,Scd ex deo nari Cunt. ~Ia ln
",mo qll<;d.t c(fe vidctUI ,idco él; propri:'i debet ha bere n~tura,
rc oflcnclirur i ~lter genns hUl11.lnii diui numq; cognatio . /ltc
vt ni) Hl Hcutplacct llobis, Ihl vt rei 1110d115exigit llominetendc mux offlcium Ilomi n is cITc non Centile, Ced ca quX (ell
mus .En elllm nOnlé 111 ftl UJl1l:tii qllolld:ï,qllO ré 1101\1in:1[,1 ab
lit conGdcrare. Dcinde {btü animx in corpole enè,llon con~
ali), ,hfccrnimu, :ltq; dlllidil1>Lls. Eiufmodi vero illflrulll'::tu
tilleli,{ètlnaturam colpol'i~ continer e: Corpus ramcn apuJ
\lt l'atct i n cx~eli~,:ld pl opnÏl i.1oflÎclü no carll,l1o pro li bidi~
Orpheum carcCI cm :IllJllIaJ dici arq; fepu Ichrum, vtpotC qllX
l1e,fed;l1 te .1CCOlllO\!.1l i l['lt!cbct,vtea fit forma difpolitil pel'
in corpore t:ll1l1un 1110rtua iutlicctur. Mcm~to & Anaxagojp[am al th irkî .lJll .\! velllt a.1fin':: ~(l dlfccrnendû .lptiC~ill1c
ra m pum nille llIüJi machinx vIlam ante alias elfe :lllim.1111,
dlllidédG {j. cii<lllcat.lllfh Ul11étÎl vero hll i 11 (ll1od i, id cil non.lé
vn:un quO(]; pra:cLlè mCllté.1 Iincillud .Spil irus intlls alit, tO
ad rc~ dl(cerncntla~, tU:ld doccnclo, :ludicnres ~ccol11mo
tam tl; illfuCI l'cr nl'tll~ MCIl~ agitat ll1olem. Deinde cülidcfJ
d.ltum,noll c>liuslibct cft bbriqle ,led al tificis cuiuCdam no
piam PlatOllis modefliam (liccntis: Q9iciiq, [apn, aglloCcit
minull1 condilol Îs, ~ni omni um en lari{~i mu,. Ilic auté ca
Ce de os deorumqi intel Cc nomina ignorarc. AJdlt 0I:lnJU1l 1
t.leioue nOl1\1U:l f.tbrlc.lt, qua arti(clC vCurlls nominib us exieITe dcum, vt nObis nomen Cui propriü patefaci:lt:exllb n1angit arque infil'llit . TaJcJJl vcro efle PlatO vlllr dialeél:iclIm.
du quoq; cLfe n0ll1in3 qllm nos ùeo tribuimu s,noll ip{,un dei
At illc qui f,lôlÎcat, ad ip[1111 rci ideal11mcnte cOllccptam,in
naturam,[cd notionl! 31tcél:ionemg; circa dellm noll!.i iigni
qua vera conlif1it ratio 1I0rl1iuis, compon it nomen, certa
/icarc. lùcirco obCecr3ndul11 elfe deil, ne iplijll eo nOmil1.lM
quatlnm lignificatiollC prxditul11. Atque hxc ipf.1 idcalis rado difplicc,llllUS. Idem iu Philebo.& parmenide,& pha:ùro,
cio ligl1ific:ltio,]uc verum cil: llomen, mallCtque idem circa
atq; Timxo. Iuterpre taturdei nùe deorllm nomin3, n:mJllS
rem eunclem in qu,\CUllllllC literarum materia l' at. apml qua{
primo illorul11 opinion ':: qui Bucre omnia putJucru ll t,q uàOl
~Ul1quc gentes, modo quid res ipCa fit doceat di(ccrne
ndo.
deniq; improba bic. Sed ill JIlS reller.\ Illcméto de:lm Ve[l:.lln
Concillde Ilomina ,Il modo véra fut lira lint, reél:eq; poncnlïgniticareenènti'llll formarum Cep.1l'atarG,dillinoru~(}; (ta
cla~confijtlll de?ere:i G1piemc nominum conclitore, atque id
bile fuudamelltul11 , i.leoq; v cfta: ante alios ùeos f.lcll~car.e
qu,dem tlt,deéltcp admone nre, vt ea forma conBenrur quia
pl'iCcos co [ueuiiI'e.ltem 1I0mi na qua: in diuini~ ftatum ÜgOl~
rcrum ~rurrict~te~~ro virib1l8 imitentu r& expliccllt. Poil
Ilcaot,ad lilorum referri fubll:antlal11:qua: vero lUotUlll, ad
h~c dJ!i~eJ1tcr 111'lLUrens:i QL1lbus dlCcenda lit nominull'l rea~iot1~: impropn e.quidcm ad aél:iont: illtC~Jeél:ualem ,pro:
~ltUtlO, Id cil: ~ropn:l q\l:l .con!l:itUtl Hm ratio, Cophiflas de
• 3
pne v~ro ~d ~n.lmal:. R urCus nomina dC?rll mJ\culll1a ilgl11 N0J1110:~i'
tl.d~t. tradl1cI~que 110S pOtlUS ad poc~a~ l,11 on quoslibe r, Ced
ficate
ln
dlUllllS
aél:u
effiClent
cm , fœlllinllla vcro potelltl.tlll ÎS ~ fa:.n ).
dÜllllO , qual! 'lUI vera rerum npmma a dlJS acccperil1t, a~
.
/ d cœlu~ fuo motu l'eneret CJplente
m. PrXterea quo
"n
~lld lpl~S vera [Ullt ~lom\l1a.lt1tcr hxcotlen dit Hotneri pO.~
tt:pu ~ COll- r •. q j vO
"
.
,
J
0
1ulllen~,colltlnueq; co nCll 111 a t, imago quxd.i
1 - I].~
i1m allegoncal11 elle, etl.ll11 ybl lufionam n:lrrare vidctur.
ef!: re ficrans (cu
ficellt III u)'
Cœllum
,&
R heam,Jtq; Saturnü fihos deuor;tnté. lu his all~ in!>'
quemaJmodun1 in llomi nib us allegorice fiél:ls JppJlet . Reté Cœlius eO: cITentia ipGl diuina. Rhea eiuCdé vira: Saturu us U
, fere aurern multa apud HQl11erum hcrOllm nomllla cerra almens eiuCJem ..Saturni filij idea: CUllt n:rü,inte lligentia diuiJegoria; ratione compo{ita. deinde ad deorum arcendit 110na Intr~ Ce geultx''l ua: ficut producÏltur il mente,ita & redll!Tlina, quorum rationcs ab 311j?;1IIlioribus theo!ogis :tccepit.
cUlltur ln mentem,eas il) Ce,vt ira ,lixerim,abrorbellté. Mull'rima '111 idem nominu m pohtion e, Cœhlls flgnificat :lni~
titudo vero ~eorum circa Jiuel'Ca~ munùi p.trtes cliflribut o marn fph~ra; ft~llifera!,Saturnus [eq Lt~ntis [ph:er~ al1~I1Un~,
rum,& llllplls carundcm partiii continet ur ideis & ill an creIl1piter vero renia: . Seçunda vero pohtlOne ~œhll s hglll~
licis melltibus itleas multlfar iam contemplantibus,& in ~n i
cat deum, S~turnus an C7 chcaJn mentem , (upltcr \uU Il d-j anlmabu.s Cpxras mundi fi.ellasq; rcgentibus. Animaducrre prx
lUam at9ue cœleftem .'f ~rti:1 Co;;lius d~i iplias I~gnificat fœ:
c~tens l' lutonem hiC ~lgnificare pra:cipue prouidtn uarn dlcunditat em, SaturllllS eH1S Intelhgc nqam, Jupiter benefic,l
ulnam ad feparatas a III ll1 as pertincllt~,lluÇ putas anImas bo.volulltatell1 omnibus prol1idCII~cri1. Ql~aHa CiJ:lills in quonor.um fuorupl p~rretu\SI!leccbris adeo rapit & detlne~, vt
hbet numine aCpeél:um ad (upep~ra dehgnat.S~ttIruus rcCp~
nO:lnt~d nos vlera ICue.rt1._Q!lod '.ldé infinitls Plotilll Produm ad CemetipCum, Iuriter pr~.rpcél:um Illfenon bus proul
chq; anlln~rum ~cnodls no COl1Ccntit. Pro.bat Jnimas penes
dentem. ProhXlOr fore cocrar •ft hnglilos hIC doos theolog lPlutonem .cleo vll1culo quodam arél:ihimo & in{'olublll de~
cè InterpretJri vol~ero, a~l; id qllidem Ia\ius in lihro D~ (1~lllen'1UOlllam amatori b teneantu r atfeéh; • Vbi con firma.more, & Theolog ia qa6bl1imus.~IÇl1l1an~ \'e~o de JlUll1~S
tur Platol1lcum Il\ud in COl1uiuio, Levibusque & {'"pc alibi.
traél:arenOll efl:elus'Cjui Cemperdicat (c llI~ll (Cire, ÇO~1_11~111am:t.tOrluL'O vol~~tatiüqu~ nodum c:rem OlUl;ibus elle po~
enter SOcrates vbi de diu\pis altÏus agit, dlCIt cam C.lplCtlam
tc: ntlus \ neque.H.l 'lul~em I~llllna: nempe qui trahit quemDu.per vltJe ne~ci~t, il1uxil1è, lignifieans infplra~iOlle opus.
pla,m
per .appet~tum, tu poteuus trahit, wm retinet fir mius,
e~e a~ v~r~m dlulnorum perce.ptiont:. Quod & 111. T1l11XO,
qU:l1U qUI pet vllnali1~1 con~tllrattrahere, quia non ab ex~.o.nU\lIl .o q; & Pha:dr.o cOllfirmat. pro bat idem &, in epiftotnnCeco tantum raplt"d ab ll1tn~lleco . ~r<Uterca quod ita ~a
~IS. Quod autc.m dlulnorllm contemp lationcm ab Euthypwm ~f!:,nOl: modo I;on contend lt Colui , verumetiaIU jO\ll~
phronea ccefdle [e d\cit, ironicum en ~ deridetq; illum & ji~
hrur hgato:l,eo~<!mque_ vll1culo [e[e arél:ius ÎI;nplicat,MittO
~llIles dlU1l111UTlS ~rQfeff'ores\ ambitioCos • <:tuo fit vt n,on
~uod raptol allu, tan qua Cupenor alienusq; occurri~. AmaImmerlt o, qua::lb 1110 Ce fing.lt audiuiffe, aflèr:lt fore paulp
t?rJus ve.ro ra pror ,.tanq.uam xqualem domell:icüquè., & par 0ft dnDlttenda, admonens confidendum
non cllè doél:rinis
Iam & ~I~m Ce nob1< Jnl:nuat. Hinc Boethllls probavex men
~lllbitioCorl!m, fra:fer~im vb~ ~ud~cant de diuinis, de qUlbus
te PlOtllll, Deum ad Ce'pfum omniil potentiCsimc limul · Be
. fllauiCsim~
ru
�Cratylus, Vel,de reétaNom.Rat.
fll:tuilSime r~perc,rlli videlice t amore boni,qu ali c[ca traMprinci
t~l'n. Q.uod etiarn Plato nicu s confirm at philo. Deus à
plO ad fineln omlli:! potenter attingit, fuauitcr Q; difponit .ld
V('ro tOtum ex quarto Leg llm acCeptllm effe aiiàs ofiendçmu s . De Phœbo autem qui aplld Orphell qllumen vital e Ligll1ficat ,l'I1ulta :nqlle prçclara [un t in Orphico Apollini s hynJnc:in !cxro De repub. & in oratione Platonic i luliani: &in
opufculo Iloftro de lUll1ine. 1lic verè breuirer exponit ur no
~en Apollo. 02od triplicem fi g nificac [olem,d iulnu, angehcull1 .& cœlefiel\ l.In primo quide(n , lumen efi [u perius int~lIeél:u.I n fccunuo ilHelleél:uale lumen fuper vifum. 1Il tert!O vilÏbile lumen. Secuc/us appellat llr à Pl :ltonicis primi fihus.Tere ius imago dicitllf vtriufqu e. Sed. vt furnm:!t im dicam. Apollo lignifica t primo diuinx angelicx q ue fubfianc iç
ûmplici tatem:Se cundo vim per qu à l?eus & aTPe~l s lauant,
a.nl1n~s ,ab infcriori busq; purg ant affeél:ibu s: emo benefiCllIm quo à deterior ibus folulInt, meliorib llsqi coniung llrH:
Quarro virtlltem vt ita dixerim f~gittaria, qua p. omllia pro
çul flla 111 li nera i~clllantur, & aculeis fuis iniufl:os affligun t:
Q.uimo efficacial11 omnia tempera ntem,mu licisqi \UoduJi~
cOl1uertentem. ln hi s :lpp:lret Apollini s vaticiniu m,vbi limplex dicitl1r,& pmg:ido lauas atque foluens. Ibidé :lpp:Het &
Inedicin :l,itern & Ggiwid i c:ln édique peritia, v bi vires fu,\ s
potencer ex tendit per Ol11l1i:l, & ftt:lnit er eifdew cunQ;a contemper:lt inuicem ,& ad CcipCnm felici tcr .d5lempe Tando con
uertit.Si milcs quoqlle dotes atqlle alfeél:us vid Gcur in foIe &
3d Col cm' tertio atq; cœleIl-i. Inccr !lxc Socrates ait Ce il\ expo
l1~ndi s dcorul1111ominibus iocari , videlicct cog nofcés fc dlvel affeli 111 am fubfi:itia m his 1l0l1linib\IS 110n :Ittingcre,fed
{tus illo rum narr:!re, vel a ffettns nÇl(hos circ:l i1los pro virib lls explicar e. Addit & deos interdum iocari:lc 1udcrc : IOC3 Inur Cjuidem nos circa diuin:l ,iodruT & dl; circa no(ha:q lla~el~us videlice t 110!ha hxc &1 IIr\ collata qu5 minima fuot,&
llh hxc I\ullo \<1bore, fed iJ1x(1imabili fa cilitate g ubqnan t.
.M mo in prxfenti ;l P!atollic û Illnd , 1Io mo ioclI s dl: llldusqi
dcorü.ld Cl1lm vbi res exiget exponel11us. Port hxc tertIo iâ
apprill1c rcligio[u s homo dicit fe vcreridc ils alçerius dirp~
tare. Ncmpe & in ipfo difputat ionis initio timendl lm efl:,ne
fortç dc ~eo IOqll:1I11ltr ~inc dCQ: & in media difput~tionerur
[U s,ne temcre mctialllu r il11menfos;& circ:! fine rurfus, ne vI
tcrius fermoné 'dc Iluminib us .tPducam ', qua eoruM voliitas
110bis afpiret.M ox nota tOta Mcrcuri j vim verhui circa fermoné. vt intclligé tix vim ad S.1turnU potil.\s intelliga s per~i
nere. Ire quod aodlt, P!111:l Mcrcu ri; filiii effe bifo ~mé, vidc/i
cetob geminuf ermol1c ,velu fcilicetatC) i f.~lfllm:not:l vbi pi
Vt homo pingicur ,fermon é veru Jignific.1re~ vbi vero vt brutum,Ellf um ; vt hoc admonit us vere.uis f.lIG'\ loqui, ne falh'
loquend o fi s falfus homo, verGq lie brutU. Proinde vbi deridet antiquor u 111ultos,9! dUI11 ipli p:nerclH lIr VC~ Clgi~I!,put.a
b1t omllla vcni ,admonc t ne pro natura prx(ertu n teporall ,
'metiam ur xterna. 1té vbi dicit téperan tia elle [aluté conferllatiollGq, prudent ix , ofl:endit allim â corpori s pertu~batio.
nibus ebuit non poffc rerum Ipfarum pra:fertrOl lllcorpo ra)jum perciper e vcritate m. Mox vbi b~ni nom.e~1 inter~reta
tur,otten dit tria ad ip(um bOllum pernnere :rcdlcet vt admlr3ndul11 Üt, vt :lmandul l1, vtIu~ue.Admirandum efl:, quando
nos excitat,d iuertit ab alijs,ad re conuerc it.Am;tn d,uI;I1, WIU
accedimu ~ ad ipfum atque hxremu s. $uaue, çum eo impIemur. Paulo pèfl: exponcn s iufiiti;;: nomen, docet di,uinum iu
dicium omnia penetrar e.OEod & ceeinit orpheus . Deinde
fignifica t iufiitiam elfe apud Anaxago ricos diuioa' melltem
omnium ord111~tricé. ~lOd quidem Socrates , ne afftrma~e
audet,ne que negare. Non llegac quidcm, quoniam ad deu iu
filtia pertInet .Non alfrrmat ,quoniam accomm odatills dic(!
rCtur iufiitiam elfe diuinam voltlntatem,jingll~a pro meritis
vel nawra:,v el voluntat is difl:ribu encem. Aduerte rationem
boni ad n<lcuram quandam pertiner e [de fer ornnia dilfuodétem. Ratione m verè pu)chri ad Capiétla ordinelJ lq; man~
ad
~é ab ipfa.& ad fe reliqua prouoca nté.D.en iqi vilp amoris
InRuxu quendam fpel.b re ab oculis per ocnlos penetr;to t&.
Pofi ha:c multa de nominib us alfere,qlia: p. fuperior a fatis ill
telligunt LIr.Tall gn opinionel11 de nominG origine Viplicç,
'(el quod à dij s <juonda acc:epta fllerin~, vel quôd 1.harbaris ,
perv~1 quàd àlongitud ine rem po ris adeo à prima origine
mutata, vt prima: nominu m polition es mioimè dlfcerna ntur. :Mox deridet illos qui fequenti um feiencia m profiten tur,cum ;111tecedeotia nefciant . Tu verè in fequen~,b.us au.J'cam animadu erte fententiaD;l,.G raui(sim a01 om.Bium decc:~
ptionetl \ effe iIJa,qlla homo feipfum decipit . ln eaenim deceptor à decepto ~befi nunqua in. ~ol1iam vero €ratylus
ad fefram Eurhyde mi decliuat , qua: putat llullum dicere fal ..
fa,quia qui[quis dicit,quo d efi dicat, itaque dicat & vcrul11:
Socrates ~d h!,, , paéto ledargll it. Sa:~c dicimus adelfe ahclll
~ua:dam qux ~ro,u.1 abfunt , atque vicifsim abeffe qua: ad-
2II
fun~,ql\od nihil :lllud ert quàl11 falht.dic ere.Simi litenjue con
uemen ter po Ifu 111 us nOm 10 are expnme n res pcr l10mell litoPlrurnqu e fonos qll??:im odo natUrii ~él:ion ë(IUe rei vel p a r~
{jonefll, atque comr .llOcong rue no nunare· Poft h x c v bi de
l1umeri s & llu,lll tatibu s mention em facit,dic it in ordine lIU
n~erorû fempcr. Vl1lrat~ vol addita vel fubtr;t é!:.1l1l1meri fpeClem permuta rr ,<lu od ln qual1t<lte 110n accid at.ld .lutem 11:1c
ratiol1e arbitror cuenire, lluia cota 11l11neri 1 Jtio in vnitatc
çiu.sque re\JllcatiOl1e c?lJlifilt . ln q~,alitatc ver? clIf\1l'ra:ter
e
vn1ta~er\1 eJUsque r~ pl lCatlonem , aha qll x dam lIt Il:ltllra,m
rito VIlO gradu addlto vel fllbtra él:o, ~llt etiii pluribus , qualitatis [pecl es non l11utatllr.~il11r1 i t e r in im;tg ine. eatenllS o~
nim ima~o eft,qu:lte ntfs reprx fent:tt: potefi :l uté ma g is miNam quxI1ÙSUC re!er.rc .. ld cm fe~me llominib ll S~ccidit.
dam rerH JphUUI11 funt ImagIne s . Pr;cterea cum nomillls fini s fit rem ipf.lm referre,p r,:d tat ipfllm limilitll dine qlladam
rci,qll~nl hominu m cOl1l1emionc refcne. RlIrflim CUI11 noIlIcn con (let ex literis,re rn aptë 110n porcIt ex primere, nifi ex
fyllabi s .l~teri \ ~\ J>ropric i.pf.11Il exprim ~ tibu s CO~llpOnatur.
Et qUOI1l.l opero!a res ell: Irrer.ls,fy lJabas ,nol11i na l'ebus linguhs prorfu s accomm odare,im o etiam fi el'i 1lC'l}uir in Illlmc
ris,idcirc o Il1lfcenda dt cQllfuetl ldo naturx, vt quatellll Sfic~
ri poccll,ll;Itllra rer um allwrrt.\ tcm habeat notl\inll m. Yb.
vero vel n ullo modo vcl dl tflClhme l'Cr Ilaturx propriet atii
id fieri potefi,fi:1t per con!l letu dillcl11 eonllétio ncmq; bumà
nam,Jiue fo lalll,fiue natura: cOJ1illnl:liam. Animad llcrte poft
llxc maxima tl\ dilige'lt iam p rincipij s adhibéd am, in cisllue
confiitu endi s p\lIl'"nlll1~ JIÎjHIti\l1dlll,ll . Rurfus f.l11a ciCçima
q uadam :Id rci ~ tillm ire via,lluifq uis vt 11I01lC~ Craty lus, per
J10minu m proprict atcs rerlll1l propriet ates ;lucUpat ur, quâdoquidc tll autor nomlJllU llll O talta Domina Cju:lles ipfx res
fl\nc,inf iituit, ('ed liuales iprc purauit, qui decipi pOllit. Adde
lluè d OOlllina eadem alii alit er polli.\I1t illterprc t;\ri, ~ ad o?
polita li g nificand a pari .tPbabih tatc [faduccr c·Profcél:o mnl
ta [unt nomin:l it:l polita qu:tli rc Iluat mulea quoqiita quart
manean t. Eftig,itu r faJJ:tclrsi mum,pe r Ilomina res Îltdic:tl'e.
l':lulo pùfi conhder a:primu m qui res nominau it,cogno ui/fc
pnus enç qu~m llonlloa ret:ltcm prifcam opinion é. qua afIèritur diuin:ll11 quandam virtlltem ab initio llOminc mirr.llnt
:xillè.rer umqi 110mina d<Jcui{)è. ~od ijs qua: in Prot~gora
& Politico dicuntu r, cll: corrCcnr ancum.F icri enim Ilon poteft,vr hUI\1:lIlU\TI genus, vcl ab initio I11Ulldi, vel poft iJ)gé~
tes Jilullion es ,~litcr quàm JiUlllitu s lit inHruél :um.Q9o J all
tem Socrates dicit circa ideas Ce COl11ni.tre,decJarat cü Jc hoc
ipfo Socr.1tem & vulgo,& il comicis [ohtum irridcrb tum idearum cognitio nem per !èparatio ncll1lllt: tis habeci [ol1lnij
v:lticillio ûmilem. Mox probH ideas c!ffCl,qui:\.(uper impcrfc;
él:.1S formas oportea t cffc perfèél:as. 1tem immura bilcs ideas
c{fe,fi quidem fpeci.:tles Icru ratio nes arque definitio nes fem
pereode m modo habea~. Addit,1i (tatus à rebu s omllis auferatur,f equi ytres nulla vere lit aut hocaliqu id, <IUt tale aIl
<]u~d,neqll;e çQgnofc atu.r,cul11 ql;lo~ibet. mOlnen to dec;eprura
ft.t ludlç:V?Cem,lJecelTaTlo m.c~1tIe~ e. SUb~l~ ne~u.e fori cogn~
tIoncm , Ipfam V1dellCet fpeclalem Cogllltlo nls Ideam , qua:
[cmper eodem modo fe habet. Concllld it rerum Ccieiltiii nô
a nomlnib us,fed ab ideis elTe qua:rcnd am,quar um notiones
inuta: 1I0bis prima veraque fUllt llçmina re~ul11.Deni<]ue iti
uenes admone t,ne\!e rebus grauibus facile fentencia ferant.
imo diCcant diu,ex~eél:cntque xtarem maturio ré 31,1ttquam
le
iud~cem.
BER M 0 G E N E 5,
T y L V 5,
C
ll.
A
1: .E
CR A-
5 OS.
~Eii~~:ii1 1 S igitur [ermon em nofirum &
CUm
hoc Socr:1.te confera mus?c RAT. VO
~~(A1'Mmll lo eqlli~c~,{i tibi vidctur.HER.. Cratylus hl-C, 0 So~ratcs, rebus finguHs;
ait n:1.tura jnefTe reéhm nomin is ra ...
! -:
tion~m,neqi id cfTe nomé., qllod quidam cx confii_
tutione vocant ,dum VOC1S {~lre particl liam quandii,
pronun tiant ,[cd reél::1m~at1onem :11iquam nominum & Grxc15 & Barban s C:1.ndelll omnib us innatam . Pereon ,to r it.lq;. ip{ll~n, num reuera Cratyll ls
. fit ~i.lIS nomc.lp{~ fatea~ur . S,oCratl verà qllod nome,lOq uam?5 0ct ates aH . Nonne ccteds omnib us
inqllam ,id dl nomen ,quo quenq ll; vocam us? Ille
non tibi tamen ait Hermo gençs nomen eft, neqi e""
ti.am.
s ii.ij
�212
Liber vigefilnustertius.
tiam fi omnes homine s te ita vocari nt . Dum- ipfu01.s 0 c.An
etiam quotcu q; quis Ilomin: l cuj~i
que ob[ccr o, vt [ci[cita nti mihi quidni dicat apetribuit ,tatidc m cru nt ? ac etiam quando cunqi trldat,nih il pror[us declara t,[cd me ludés, fimulat fe
bui?H Il R.Hau d equidc m haIJeo Socrate s ,aliqu ;ll~
ft: aliS].d vcr[.1rc animo, quafi nonihi l hac de re intel
pra::tcr hanc 110minis rcaitud inem, vt v idelicet 11ligat,q uod li veJkt cxprim ere, cogere t mc idip[l~~
ceat mihi quidem alio rcm vocare quod ip[c impo
faeeri)cadl:mqi dicere qux ipfedic it. ~amobre II
fui nominc ,tibi autcm alio quod tu impofu ifil.l ta
bcntcr ex tc audirerIf) fiql1a rationc Cratyli vat.iciequidé in ciuitati bus video eorlll1dé pro pria qua::nilllll potes cOl1i jccrc, libcntiu s tamen fcment Jam
dam haberi nomin a,& Grxcis ad alios Grxco s , &
tu am de nomin um reéhtu dinc, fi quidem tibi plaGrxcis ,ad B:lrbar os.s 0 c. Anima duerta mus Hercet,:wd irem. ~ 0 c. 0 Hippon ici fi li Hermo genes,
mogen es, vtrü rcs ip[~ ita fe habere tibi videan tll:,
J>rouerbiij, veteri .rPuerbio fertur,Pl11chr;t cffe cognit u di ffi ci
vt propria rerü apud vnumq uenq, ellenria fit'.911~~ Sététi~ prO'
lia, A tqui illa nOmin llm notitia ha~Jd pi\rua res efi.
admod um Prota~oras tradidj t? rerl~m 0n:nlLl ~1~ tagor~cir(~
J:.quidë il ex Prodic o illa qllinqu aginta drachm a
ccns homin em cne men(u ram, ita vt qllalp
elfenl12l11 l
JIlin demo! hation em iamolim i\lldHfcm, in. cuius
quxqi videntu r,talia & mihi fint: item qualia Ubl, tUIll •
~l';1ditjone çtiam hxc incrant ,vt ipfe te!btu r , nihil
& tibi talia. An potins qu~dam cae putes, quX e!prohib eret qllin tu Cbtim veritaté de JlOminu rcét!
fenrix filç quanda m habe:ln tfir01it atë.H E R.~a~
tlldinc jntdlig crcs c~ porro nllnqu~ audiui, fed j1l:\
doqi,ô Socrate s,du bitas ad hçc dcduétllS [llm,qtl~
drachm x vnius dura,x:at. ~arc ql1id in bis venlln
tradit Protag oras. Ira tamé e!le halld ['uis mibi per
fit, ncfcio) inuefiig arc autem tCCl1m limut & cum
fuadeo . SOC. N llnquid & ad hoc aHquan do c~ de~
Cratylo paratus [ul11.~od alltem dicit tibi no efdllétUS)vt tibi ncquaq u:\ viderct ur aliquem ea e b?
fe l'cucr:\ nomé Hcrmo gcnes,q 1I0d à luçro dicitllr ,
minem oml1i? o malul1l? HE R. Non per loué, jm~
p10rdet ç~ puto,qu afi pccuniM u allldns fls , & im[xpenu mero!t a furn affeétus, vt cxifiim arcm h0l111
pos voti. Verum , vt modo dicçbi , dHficHi<\ ba;c co
ncs nonnul l03 01110ino malos clIe, & quidcm p\L~gnitu [une. Oporte t alltçm rationc s vtrinqi in mc_
rimos. soc. Prorfu s auté boni l1ulli adhnc tibi Vldium addilce ndo pcrqui rcrc,vt rum ira liç, yt dicis
fi [unt?H E R.Adm odllm pauci.s 0 c.Vifi crgo [unt
ipfc,an potj\v t Craty}u s :lÎt.HER.Enjmu\!ro, Ô 50
aliqlli??H E R.AliÇI..s 0 c. ~a ratione hoc iudicas?
çJ;ates,hcct frcl} uctcr eum hoc exteris qi peJ;m~Jltis
hâcnç~alios quidé omn!n o bonos elTc,om nino prll
iarn difpllta ucrim, nodum t;\1nen perfuad eri mihi
dctes:alios vero pror[us pnlllO" imprlld étes omni
potcfi :1liam e{fç pomini s rcétitu dinem, q llàm con
nO?HER. Mihi [lnè ita videt.s 0 c.Si Protag oras 'le
ucntio nçl11. ip[am con[en !ionéqi ' Mihi qllidé vide
r~ d~xit,efiqi hçcip[a vedtas, vt ql1alia qllÇqi cuiq;
tur quodcu qi norncn quis euiq, irnfonc t, ide{[e re
videtu r,taha fint,nc dne potefi, vt ali j hOll1lnu prit
ctum, A e fi rur[~ls comml ltat,ali lldqi impon it, nidentcs (int,imprud~tes illij.H E. R.N equaqll :l. So C,
hi)omi nus qll:lm prilllum ,q\lod illi [uçced it nomé
At<1l1i ha:c,vt arbitro r,tibi omnin o videntu r,cuJn
reÇtum exificJ;e, qucma dmodü [cruis nomin a
videlic et prudét ia quxdi & imprud étia fit, Prot.lmutare [o]emus:IlLJllj q\lippc rei natura nomé inef . gori haud
omnin o veralo qui pofIè.N eqi cnim .11fe/cd lege f;x. v[u ilIorl1111 qui fic vocare çOl1[~leue
ter altcro reuera prudet ior erit,!i qua:: euiq, Vident
.' fU
June, Qgod q u~dé fi alitçr [c habet, paratus [um no
. vera erut.HE
.
fi A
clIlqi
R. l'ta eu.
t neqi E ut hy dLIno a[ sentetl~
h
ktl11
'o
à Cratyl o tantllm , vcrume tiam à quouis alio di[ce~ fentiris , vt arbitro r,dicét i omnia
oml1Jb
~
efIè:
li
m
i:
~
~:a
~nll::;
reatqi audirc. soc. Fortè aliquid dicis Hermo geliter ae [cm!? N eqi enim alij boni,al l J m:1.lt ciscr • Il bu! clfel:~~l
nc~.Confideremus itaque, q\lodcu q; impon it quis
femper & a::que omnib us & virtlls ineaet & l r :lllJ- j,ter,"
~l11qi. llOl~etl v~catq;,id illi nomé ç{{'eallèris?H Il R.
taS.H E R. Veralo queris. soc. Ergo fineqi OmI11,)
pero
Mllll.ca.n~ ita vldetur . soc. Et fiue priuatu s vocct,
omnib us infunt femper atq; fimilite r, neq; cui pro
Clue çl~ltas?H E R. Affcro. s.o c R. ~i~ vero fi ipfe prium
vnüquo dq;,co nfiat rcs ip[lS cere qux dleu~em ahquam vocem , vclutl fi ql1em nue homin em
tiam quanda m firmi in fe habent ,neq; quo ad nos,
yoeam us,ego equum nomin cm, ql1é:mue eql1um,
neqi à nobis per imagin :lrioné fur[um deor[u mqj
hominc m?pub lice quickm erit eiùem homo nome:
difiraé t:t,fed [ecund um feip[ls quo ad ip[arllm et:·
. priuati m equus, & priuati m rurfus homo, publiçè
[entiam , vt natura infiituta:: funt prrman étes. HER.
equus. Ita lpqued s? HE R,lta videtur.~ 0 c.Dk iteIdem mihi quoq; videtur ,ô Socrate s. SOC. Vtrum
nlJn IlUl1l aliquid nuncup es veraloq Ul, :1liquid 10res ipfa: ita natura côfifiu nt, aétione autem dlaru
qui f.·Ma.H Il R.Equi dem. soc. N bnne illa qllidem
non ita,~ed ali~er?an & a(;hones ipfa:: fimilite r qu<t1'"1.
. vera erit oratio, hxc amem oratio fal[a?« E 11, M. Ira
~3!9ratlQ
dam
reru [pecles funt?H E R. Et ipfa: omnin o. s o c.
.
.
.
'Ve,a l quç f~l pror[us . Soc R.llla vero oratio qua:: e.)Çlficnua
dlErgo ilétiones ipfa:: fecund um natura m [!.la01, non
J'a.
cit, vt cxiftun t, vçra efi, qllx vt non e}Ç1fillnt ~ f.'dfaf
iecund um opinio nem 110firam fiunt. ~em admo
HE R.Ccrtè .s 0 c,Efi autem hoc, oration e, ea qua::
dum fi nos rem quemp iam dicider e fiatuam us vfunç,8ç qua:: non [unt,dic cre?H E R.. I~ip[utl}. soc.
~rum Gc diuidéd a res ql1a::ql1e efi, vt nos volun: us,
Oratio que: vera eft, vtrum tata qUlde dl; vera,pa r_
& quo volul11l1s? an potius fi vnumq uodqu e diuites 1)0n veIX.« E R.lmo & partes vera::.s 0 c. Vtrum
damus f~c~lndllm natura m qua diuider e & diuidi
partes magna:: vera::)cxigua:: vero parti cula:: fal[e:, an
oportet ,ltemql 1e eo quo [ecund um natllra m dillj~
yera:: funt Omne,?H ER.Omn es arbitro r. soc. Ha~
fio fier! debet, dilli~~l11us vtique rcétè, & aliquid
Orati~n!~ bçs oration is partem aliquam minore m nomine ?
pars m! l1 iprofi
Cle01us,ac rcéte ~fiud agem,us ?Sinau tem prxN
.
.
JIlaell:nomç «ER. cq~aquamlha::c C111m pars mlnlm a.s 0 c. Et
ter natura~, aberra blmus, I11htlque proficiemusC'
nomen .quldel n hoc pal'S oration is vera::.HER. ProHE R. ~lhl qUl~en: ita videtur . soc. Atql1e etiam
culdublO.S y c.Pars vtiqi vera, vt :\1S ip[C.H ER. Vefi combure~c ahqUld aggred iamllr, noll fectlndllm
ra.s 0 c.Pars :lUtem falfa,HER.Aio.s 0 c. Licet ergo
o01ne01 .0~111iol1e01 combll rere Oporte t,fed fecunno~en ~t:rul11,& nOmen falfllm dicece, fi q uidé &;
dum opll11.onem reéhm , hxc autem eH qU:l ratioorat10ne.HER.~.ld prohib et? soc. ~od qui(q;
ne natural lter quodqu e combll ri debet arque com
cuiq; pomen etfe alt,id & cuiqi not;né efi?H E R.ldburere , & quo debet. H E R M. ' Vera ha::c {uot.
Il:tl:l
co-
'oc,
�Cratylus,Vel,de Re&a Nom&Rat.
s 0 c.N onneea dem deca:tc ris ratio?>n ER. Eadem .
soc. An nOn & dicerc vna qwxda m operat ionum
efi? H E R.Efi planè,s 0 c. Verum reétè dicet, qui vt
f1bi diccnd um videtu r, itadici t? an porius qui ita
oicit, vt ipf.'\ reni naUlra dicere dicié]; reqlliri t?& fi
quo naWra cxigit, co& dicae,a liquid dicend o proficiet:{in aliter ,aberra bit,nih ilq; eff"icict . HE R. Ita
equide m vt ais·, cxifiim o. soc 1\ A. An non dicend i
p;lrs qu:td:i. efi nomine ? & qUl nomin: lnt,loq lluntur quodam modo rH E R. qmnin o. soc RA. Et
nomina re aébo qUŒdam ca?qua ndoqui dem &dicere aébo qured:i. circa l'es cft. H I! R. Prorfu s. soc.
A~tiones alltcm no bis apparu crut haud ad nos refplcere)fed propria m qllàlld i fui hahere natUf:l tn.
li E R. Eft ita.s 0 c. N omin:l ndum itaql- ea ratione
qua rcru ip['\rû n.1tllt:l nomin are ac nomÏl1.ll'i po.
fiul.tt,& quo poallb t,non auté pro noara: voluntaris arbitri o, Gfiand um ea in his qua: dléb. funt.
A~quc ~taaliquid perage mus, nomin abimll sque,
alner vero neqllaqu:i.. II ER. MihHi c vldewr .s 0 c.
~od inciden dLlm cft, aliquo inciden dnm? II ER.
A liql1o. S o~. Et quod texcndl 1m, aliquo cc~tè tcxcndum , quodu e pcrfor: lndum , aliqllo pcrfora noum. H F. R. Planc.s 0 € R.ltcm quod nomin. Uld(l,
~1iquo nomina ndti. ME R.SIC opone t. SOC. (~id
I1lud, quo ahquid perfora re oponct ? H Il R. Terebrum.s oc R. ~id quo texcrC(H ER. Radius peétcnq;. soc. ~id quo 110mlOarcrH ~ R.N omen.
s 0 c.l3en\: loquer is,ülco q; inarllm el1tum aliquoc:l
nomcn eit. HE R. Efi. soc. Si qua:rer cm qupd il1fi.rume ntû ca radius pcéten q;, rcfpôde res quo teXunus? HE R. Non aliud. soc. Texent es vet:o qllid
f.îcimu s?an no !ilbteg mcn &; f\;.'lmiI;J.a cofufa,.radJO
difccrni.mus?HliR. Hl:buc ipfum. s 0 R.Idé tcrebro:lc cxteris l'efpon debü? H fi R.ldem .s 0 C R.POtes & ch'ca nomë fimi!ite r decJara re, quid f:'\cim~ls
dû nomin e ipfo quod infirum entü efi, aliqll1d nominamllS~ H ER. Neque o. soc R. Nun<Jl Iid docemus inuicem aliquid ,:lC res vt funt, diicern unlls?
~Olll
:~Ill f:~n~~ li E R. Ne~pe. S?~; ~ omcnitaq~ reni .[ubfia ntias
dlr;~oc:ndi docend i dlfcern edlq; 1lla~umcn.tu eft,.hc vt peéten
R.Rai:)/\ ne?i~; & radius ipfe tela:.HER. S1C efi dlcend u.s 0 C
rllJll~tÏl. dills porro textori um eft inftrumentu.HER.~i.d
ni? soc. Textor itaq; radio ac peétine reétè vtetur,
rctèè, inqblâ, fecundi i texend~ r.tt!o,né:ille.vero qui
docet,l 1omine vtetl1l' ,& reéte,r ede vldehc ct fecull
dum docédi propri:i. rafio.nez:n~H E R.Cert è.: 0 c R.
CUius anifici s opere bene vtetur textot ,q I,lado radio peCbne qi vtetur? HE R. Fabri lign~ri j. soc R.
~i[quéne bgnari us fabc!:, an potius qui ~né habet.HER. ~i habet arté.so c. Cuius ici: opere reétè
perfol'a tor vtetur? qu:i.do terebro vtetU~~HER. Aer~rij fabd. soc. N ü quifq; efi t:'\bçr œl'ari~~sr~n pohus qui babet ané:HE R.~i arté.s 0 c. Ag~ <:rgo,
die cui us opere ipfe doétor veatur, quoties nO'l:mne
VtÎtur.H E R. NeicJO .s 0 c. Af~igoare & hoc nefcis?
quis nobis tradit nomin a qUlbus vtimllr ? H fi R.
Ignoro & hoc.s 0 c. N bnnc!e x tibi videtur nobis.
nomin a fiatui(f er HF. R. V idctur. s 0 c. Ergo Iegiflatoris vtel' opere doltor , qu.ido nomin e Ipi~ yt(;tUr.H E R.Opin or .. soc. Codito r legis quihbe t tibi
a:que vidçtu r, an qui arte eh prXdltUS?H E R. Ane
pr:cditu s.s 0 c. ~are 00 cuiu!Cü q; viri efi Hermo .
~
&i ?r~c. le. genes nome im ponere , vent clliu[d i nomin û autotin ~tor. Fi_ ns:hic auté cciii, vt videe, * nomin û infiitut Or, qui
rarior omni ar~ifice inter hOQ"lines reperiw r. HER.
j,,~;.
'Tot,. A pparet.soc~ Anima~uertc ob.fçç{o, q':lo rç(piciés
oc
21 3
nomio u inaittl tor, nomin arebns impon it:imèI u ...
perioru exépla di)udic a"quo refpicie ns f.'\ber raclilq
peéten q; coficit. n 6nnc:, ad raIe atiquid q llod ad texenQum natllra (jt aptu? H TI R. Prorfu s. soc. Si in
ipfo oper.c radius hic frangac ur, vtru alium iternm
ftbrica bit ad fr:H~HjfHus im.tginem~ an potius ad
fpccié ipf.'\m re[picie t, ad cuius exépl.u radiû, qui
ft-aétus efi,fccerat?H Il R. A cl ipf.'\m, vt arhitro r,fi)eciem.s 0 c.N bnne fpecicm iplàm mcrito ipfiu ' radij ratione m,ipfu mqi radium m:lxim è nOl1linabimus? JI E. R· Opino r. soc. Siqllan do oponc t conliciédç vcai telllli,v cl crafsio ri lineç,G ue lancç,fiu~
cuius alteri r:ldiü :lppara rc, radios finglllo s oportet fpedé radij i pfillS ha?c~e: qua)is ~vcro cuiq; natl1l':llitcr cfi accomod:mfSlfTll1S, talc ad opus peragéd,u, vt natura ~ofilllat, ~dl:ibere. H I! ~ • Opone t
fane. soc. Eade de ca:tCtlS lOfirum cntls.cf i.ratio.
Nam qlld natura cuiq; congru it, infiru0 1cntü ad'1
inuenie ndum ca,atq; id illi attribn cndu,e x quo cf.,
ficit nO qualccl lnq, vult quih'\b dcat, fcd quale natura i pf:t exigit. TCl'cbr û nanq; cuiq; aCCOm1')10clatum (circ oportct . in ferro pcficcrc. Il ER. Pater.
soc.Ra diUJll quincti.~ fingulis compe tcntcm in Iigno. H.B R. Verah<tc funt.s 0 c. ~ippc ip[,\ ratione naturx·alius radins.tclx altcri côpctit , & in ali~s
eodem modo. HE 1\ • Sanè.s 0 C • Oporte t quoqu c QJ:lomoclo,
vir optime , vt iIle nomin um inftitu tor nomë na- nominabit
tura rcbus fingulis aptü in vocihu s & [yllabis ex- 'l :elt~ noprimat ,ad'idq ; rcfpicié s quod ipf1ll11 nomé eft,Gn- 1l11Oablt•.
gHla nomin a fingat, atq; attribu at,G reuera n0111iOlun autor efi futurus.~od fi non ijfdem fyllabis
quif<'li Romin û condit or nomé cxprim ir, animad uertcad um efi, quod neq; f.'lbri OlTlnes a:rari j codé
in ferro id 6aciun t,quoti es ciufdc/ ll gratia.i dem f:tbric:i.t infir.um cntu. YCI:tlm.q\l:ttc;nus <;:).pdc:m idci
atribuu t, liceti/l a1io & aliofcr ro, eat,c:nvs reae fe
habet infi1'llm cntii,G ue 'hic,Gu e apud Barbar os f.'\bricent . N 6nne? H ER. Maxim è.s 0 c: R.Non ne &
eodcm modo cenfcb is,donc c infiitu tor nomin um
qui apud nos efi, & qui aplld Barb:u os) nomin is
[peciem cllique compc tétem tribuul 1t, in qllibus hbet fyllabis nihilo deterio rc.m cflè vnum altero in
nomiO lbus impone nd.isr H.E..R. EquiJe m. soc R.
~is cognit urus efi, vtrum conljc:ni~ns . radi j fpecies clllcun q; ligno fit impr.e{f.,\?n4Il;l fa,be.t: ql!1 cfficit? an tcxtor, vfurus.? HIl R. Probab ile efi ,ô 5.0-.
crat.es m~~ euro qu.j eft v!itrus, cognofcer~. soc:
~s l}l:a: bbrica toris opere vtltur? non/ne Ille q~1l
fabrica ncé infirue re potcfi, & opus reEtene an cotràfaau mfit,iu dicare ? H E R.Om nino.s 0 CR.,
~is. ergo ? H ER. Cithari fia.s 0 • ~is auté o.p~r~
ftru~Ql:lS l'l.'\lÙÜ? H E R,Gub ernator .s.o C.~lS He
nomin u condlto ris. o.perioJ:jltime pr~hdeblt,& expletllm diJudic abit & apu4 GfC:ÇO~ & apud Barba
ros? N 6nne & qUl vtctur·? ~ E R.Js.çc::r.t e.s 0 c. A~
non is efi qui interro g:uC fC.l~? H E,.R. JAe.s.o c. Ide
quoq; refpondere~ H ER. N empe '.S o.c, ~ LJm vero
qui interro gare [Clt atque refp.(;>AQe~ç) ahvlJ? VOC.1S
quàm d\aleai cum? HE R. Dl:lle~lCUm profeé to.
soc.Fa hri ltaql opus cfi temone m facere gubcrn atore pra:cip iene ç , fi b~nus fucunls efi temo. HE R.
App.\re t. soc ..No~l1mlln quoq; autoris nomen ,
mOllétc dialeét lco vlro,G modo reétè ponéda ft,Jl1Ï Dialeéticus
nomin a. H E R. V t![;t hœc funt. soc . Appare t ergo ~ouit. reltc!
ta no
Hermo genes h;md Icue quidam , vt ipfc ccn[çs ,no- Impoli
mIna rebus
'cl f'
tt
fi .
. . ,
mln1S Impo ltlo}nem.e e, neq; 1 cf e ~n1pC{~çorllm fi.Jt,nécne.
& qUQl'Un HlIS lOmmu m Opus, NCI\lpe Cratylu s
vcr:\
�214
Liber Vigefimustertius.
vera 1oquiw r,cü nomina dicit natura rebus com~
lieres in vrbibu s fitpientiores elfe tibi vi~~ntur, an
pctere, neq; vnum quc~nlis e(fe_nom,i~llm autore ,
viri?qu a'ntum ad genus attinet . H Il R. V l,n.s ~ CRi }.JO!Il ,
erUf
fed ilium duntaxat,ql1J ad nome refplclt , quod naNefcis quod inquit Homer us , Heéton s fihu,m. SC2!I1' dlol
ttlra euiqi conllen it,pofic aqi fpecié eâ literi~ ~yll~- . Troian is Afiyan aéta,à mulier ibus Scama
ndnum ab Hea;
bisqi inferere.HER. N cfcio Soerate s,qua ratloe hlS
nllncup atü?qu andoqu idem viri ilium Afiyan aéta :b~\f,~J
qux dixifii,fit repllgnnndl1m:fortè v ero, n?n faei.le
vocare confue uerunt .H Il R. Videtu r. soc. Nonne ua '
efi fllbito fic.pcrflladeri. Videor alite4mlhl, hunc JO
Horner us Troian os viros fapicnt iores, quà~ mu· aelll
modum tibi potius a(fcnfurus, fi ofien derls, qUfl~
lieres eorurn exifiirnauit<:H Il R. Arbitr or eqUldcm.
dicas cITe natura reai nomini s rationc4.soc.Eq \.usoc R. Afiyan aéb, igitur reétius , quàm Scama ndem,ô beate Hermo genes, adhuc nullam dico.fe rdrium nomin atu e{fe cenfuit . H Il R. A pparet. s 0 c.
me nanq; è memor ia excidit quod dixeram fllpd,
Anima duertam us,qlla m ipfe denom ination !s,hU.
me videlicet hoc ignorar e, verum vnà tecum perius cauf.-lm afFert. Solus cnim, inquit, cillitat c Ipfis
quirere . Nunc auté mihi & tibi fimul inuenj~an
tutatus cft amplaq ; mœnia . ~apropterdecet,vt
tibu hoc duntax at prxter fuperio ra compert\1 efi,
vidctu r, Confer uatoris filiü nomin are «CjIl~vlI,,1tt,
rettitud inem aliquam natura nomen habere , nec
Id efi,regé vrbis, vrbis,i nqui,ei us, qui pate~ ipfius
quemli bet poaè nomé rebus accom modare .N onferuaui t, vt inql1it Homer us.H Il R.ldé mihl quoq;
Ile? H Il R. Valde.s 0 CR. Confid erandu m rcfiat, fi
videtur . soc. ~odautcm hoc maxim è,porro &
no(fe ddidera s,ql1"n am ipfius fit nomini s retbtu ipfe nondum C'\tisintelligo,ô Hermo genes. Tu ve:
do,id efi ratio reaa. H1! R.Defidero equidé .s 0 CR.
ra percipis? H n R. Non per IOl1em. soc R. At~Ul
Anima duerte igitllr .HER. ~a via inuefii gidu mo
& Hettor i, ô bone vir, nomen ipfe Homer us I~:
ne ? soc. Rettifs imaefi ,ô amice, confide ratio, ab
pofuit. HIl R. ~amobrem?s 0 c. ~oniam4 ffi1hi
his qui fcillnt, hxc perquir cre, oblatis pecuni js, &
videtur id nomen Hcdor Afiyan atti elfe ~uapro
gratijs infuper attis:hi verO fophifia: funt, quib.~s
ximu:fermc enim idem fignificant, putantg ,; Gr~fr:lter tuus Callias ml1ltis erogati s pecuni js, f.'\pICS
ci vtraq; hxc nomin a regia e{fe. Cuiufc umq; enl?'
c:uafi(fe videtur . Pofiqu am vero in res paterna s ius
quis Nva~, id efi rex extitit, eiufdem efi & ~"T",g,l(i
non habes, rcliquu~ efi.fr~tré fupplex ores, te d~
efi,po( fdlor. Confia t enim domin ari ilIi, po[sidc-ccat nomin um reé\1tl1dlOc, quam à Protag ora dlreque,& habere . An fortè nihil tibi dicere videor?
dicit.H n R. ~àm abfurda b~c cllèt petitio Socrameq; fallit dpinio , qua Homer i fciétiam circ;\ nOVerius no· tcs,fi cum iI1am Protag orz vcritate m nullo modo
n~inum rettitudi~em,ceu per vefiigi aquxda m av
men, (cript!. rcci pi:tm, ea qux ex ventate illa dicunt ur, alicuius
,
tJngere confidcba?H Il R. N ullo modo, vt arbitro r.
;lut lTOIllCU pretl j xfiim:t ré. soc. At vera fi
tibi hxc non pla...
fortèen im 'nonnib il attingi s. soc. Decet vt mihi
ccnt,ab Bomer o cxteris que poëtis efi di[cend um.
vi~etur, le~nis filiü leo~é fimiliter nomin~re, equi
JI E R, ~id de nomini b,u ,& vbi Ho~erl1s, 0 Sofihum equu. haud certe dico, fiql1id tanqui mon.
crates, tradit? soc. PafSIm multa, m:txlma vero &
firum ex equo nafcatu r,aliud quiddi quàm equus:
plllchc rrima [unt ilIa,in q uibus difii~l?uit ,circa e.:Ife~ cuius ge~eris fecllndum natura m efi, ql10d n:l.
dem quCi nomin a hominc s,& qu~ dl) Ipfi I~d~cut.
fcltur, hoc diCO. Sienim bouis fecundü natura 6.
An non cenfes Ip[um in bis magmf icum ahqUld ,et
lius equum gignit, no vituills qui nafcitu r fed plll..
mirand u de retta ratione nomin um tradere? Conlus equi~lls ~fi ~uncupiidus.Et fi equus p:xter na#
fiat emm deos nomini bus illis ad rcttitll dinem
turam g~gmt VltUlllm, non pullus equinu s dicenipfa~ vti,quç naturacofifi~~t.An no put~S?H ER.
d~s
efi h1C, fe~ vitlllus. N eque etiam fi ex homin e
Certe equide m fcio, tiqua dl, vocant ,r,ette eos adaha
proles. qua human a produc itur,qu od nafcitu r
modum nomina re. V crum qllxna m Ifta? soc R.
hom~
vocari debet. Idemq ; efi de arborib us, deq;
Anign orasql loddeT roiano flumin e,quod fingu
lI 'la d,.
1/
c;a:tens
~
,omnibus illdicandü. Probas hÇC?H ER.Pro#
1
.
'
)
n
d
lari certarnine, cu Vu cano pugnaU lt, lOÇJ.t. ~o
bo
eqU1de
~.s 0 c ..Obferu a me nequid defraud em.
Xanth um di, vocant , viri Scama ndrü. HE R. SciO.
Eadem ~llJppe ratlone ,fi quis ex rege nafcitu r, re"
s 0 c, An non cenfes magnif icum quidda m cogniefi,nom~n~n~u,s:in alijs vero & alijs fyllabis idé fitu elfe hoc,qu a ratione rettius fit flumé illud Xangnlfica
n,nthd mterefi ,neq; refert,fiue addatu r lite
thum, quàm Scamandr~m nomjnare~ lt~~ fi vis,
ra
al~ql1a,
fi~e ~tiam fub~rahatur, donec elfenti l rei
animad uerçe& ifiud,q uod :luem e:lnde dlclt,C,hal_
fign~~c
atx
1~ lpfo nomme elucens domin lt. HE R.
lliad.f. cidem quidé à di js, Cym~n.din _vero ab homlO1b,us
~llfih
uc
aJs?s 0 c . N ihil mirum nou umue dico.,
nomina ri. Leuem cogfll~lOnc hanc pU,tas, vt fClaveru
ita,
vt
in
eleme~tis ~e~i cernis .feis eqim quod
tur quito rettius fit eande aue~ Chalcl dcm,qu àm
e1ementorum nomln a dlclmu s,ipfa veto elemen ta
Cymin din nuncup are, vel Bauea~ ~tq; M yrtn~n,
ne9uaq uam, quatuo r duntax at except is, dicimu s
aliaq; permul ta, & aplld hu~c poe~a, & a~ud.ahos
eOlm
t & v {I~~!i DfI'''e~!i & '" fll)'lt. Cxteris auté talll
talia'V erum ifiarum rerum lOuenUO acuuus mgevo~aIib
us , quàm non vocalib us, alias addentes li#
lliad.t. niu~, quàm nofiru exigi~. Scam~~d~ius autc:m &
teras, vt !3iiT« H.T.«. nomin a confiit uimus atque ica
Afiyan ax human o ingemo , vt mlhl vl,d~tur ,copr~
proferimu~. Ve~um q u~ufque eIementi i'pfius vint
bendi,& facile percipi potefi (qux dIC.1t Helton s
~Iucen
tem mfenm us, coueni t nomen illud vocare
filij elfe nomina ) qui rettitu dinem ,e({e H?me~us
lp[um
quo~
nobis fignific eteIem entum, vt in r,iiT4S
velit in bis nomini blls. Scis ea carmlOa qlllbus 10appare
t,
~bl
additis
H. T . It. nihil obfiiti t quin intefunt, qua: dico? H ER. Omnin o. soc. Vq'um ifiogro
nomme
naturae
Iemétii.llius oftende retllr, cu"
rum llomin ü putas Homer um exifiimalfe cOOllelUS
n?mm
u~
autor
voluit: vfquea deo feite literis
nire magis puero, Aftyan attane, an Scaplid rium?
no/mIn
a
ded~t.
H
ER.
Vera
mihi loqui videris . soc.
H Il R.lgno ro. soc R. Sic autem confide ra: fi quis
Nonne eade de rege ratio ent? Erit vtique ex rege
te interrogar~t, vtrü putes fapientiores rettius norex,eJÇ bono bonus, ex pulchro pulcbe r & in cztemina rebus Impon ere, an minus fapientes? H Il R.
ris
.o~nibus,.fimiliter e: quolib et gen~re alterun t
Refpon deré vtiq\ fapientiores. soc. Vtrum muqUlddl tale,mf i monfir u fiat,ead emq; dicend a'nomina.
Il
�Cratylus,VeI,de ReétaNom.Rat.
miM. Variar e é1.utem Hcet per [yllabas, vt viddtu r
homin i rudi, ql1X [u nt eadé, eiTè diucrf..1. quema dmodu!l1 pharm aca medico rü colorib us & odoribus vari;ttn [xpe,cu m endem fint, nobis dil1crf..1 id,cnrur: Medio :wtcm vim pharm acoru confidcriitl.cadem iudic. tltur, ncq; Cllm addit:l méta perturb~t, Simili ter fortè,q lli efi in nomin ibus erllditu s,
m
VJln illorü confid n:n,ne q; eius turbatu r iudiciu
l,
dempt:
vcl
ut:lta,
ftqua litcra addita ea, vel tran[m
repeis
nomin
vis
vel inalijs Iiteris:lc multis e:ldem
rirtIr. Vt C:l nomin: l qux fuprà diximu s,Aaya nax
& Heaor, litcras omnin o ciuerf.1s,prxrcr T folum
~labcn,idem n~mcn fignific lt. Item qucddpxI1l'oÀIS')
princep s cil1itntis dicitur , quam litcr:lru coIÙ
mnnio ncm cum duobu s fupcrio ribus h:lbct?Idcm
nihilom inlls fignificat, Mlllt:lq; [lit ali:l, qux nihil
aliud qUlm rcgem fignihc lt. M ulta pra:terea flint,
'l,lIX exercitlls d ucé fignihe ant, vt NI',r,t;1oÀEflttrX@-,
dL7T&Àffl~.A)i:litel11 ql1X medid nx profelf orcm de
datant , vt ia}ol(Àîlr,akfCT{fl~pSl@-. Aliaqllc permu lta
reperiri pofIiit,fyllabis & Iiteris di[cord atia, vi auté iignific ationi penitus eon[on atia. Sicne & ipfc
putas, an aliter?H ER. Sic certè. soc. His profeél:o,quç fccund um natura m hunt,ea dem trihuéd a
:filntnomin.,. H ER. Omnin o. SOC. ~otics vero
prxter natura homi nes, :lIiqui hunt in q uadii fpecic 1110nfiri, velm quu cx bono pioque viro im pius
g,ener:ulIr, qui gcnitus cft, no gcnitor is nome: [ortui dcbet, fcd cius in quo ipfe efi generis : quema dlhodllm fllpd diximu s, fi equlIs bOllis prolem gcncret, non equum eius ftlium, fed bOl1cm denom inandull1. H E R. Sic cft. soc R. Homin i igiwr impio cx pio genito , non parenti s, fed generis nomen
attribll cndum .H ER. Ver:lha:c funt.s 0 C R.Neql1e
igitllr :-h~9'I~Op, id eft Dd amicu111, ncq; flVHCT'~fOp, id
cft Dei memorelU, vcl t:ltem atiqué hllil1unodi vocare ftlium talem decet, [cd cotrari a figniftc atibus
nomin ibus appella re, fi modo reél:è nomin a inlbtup eife debent,H ER .Sic prorflls agendû ,ô Socrates. SOC. Profel to Orefti nomen redè, ô Hermo genes, videtur impoft wm, fiue aliqu:l fo~s iIli no:
men dedtt,fi ue poèta quidam , fennam elllS,n atuu
agreae mque & monta nam nomin e eo figmficans.
Ji I! R. Sic appare t, ~ocra\:s.s.o c. Ytdetu r &ç patTl
eius fecundli natura nome ea~.H li,R,A ~p~ret.so~.
A pparer vtiq; tali~ ef!'e, A,ga~e,~no, vt hblla~:>ora
clum eenfear,to!er:lduq;, & 1I11JS qll~ decrelllç~ per
virtuté perfeue~andu. A~gume~tu vero toleran tix
fux apud Troia tanto,cu exerc1tu ~e~du~atl? prçbuit.~od igitur mirabi lis l'[euer atta vu hIC fuerit, nomé fignihc:lr Agame mnon, quafi cQ-.a.,~ ~
-rb1È7Tlflovh1. FQrtè vero & Atreus reaè dt nomin atus. N ex cnim Chryfi ppi,& crude1itas quam exercuit aduer[u s Thyea en, nO)Çiu pcrniciofumq~ illil
demon ftrar. V nde cognom inatio parum per declinat,& d:\m innuÎt, vt no quibus libet natura huius
viri declarent:his auté qui nomin u periti funt,fa tis
Atrei fignifica~io pate_t:Dicit~r en~m fecun~~ âTH-
ca,
fh)NTefC;OI',~THpOI" q~ah In~o~lt~s,ll1exorabl)~s,no
xius cotume !tofusq ; fueqt. V1detur & PelOp1 nomé halld ab re tpbuti l. Homin é quippe,qu~ propè
funt videnté ,nomen illud çôgn,lç fJgnificat çil hac
appella tione elfe dlgnu.H E R. Cur iIIi id conuenit~
ere
li 0 c, ~onia in M yrtili cxde, vt fertur, prouid
genihil potu!t, neq; cminns pro{picere quat'?- toti
neri ex hoc calamitas immin eret. ~x enim ante
pedcs,crant, ~ ~d pra;femia tantu re[piciebat~ hoç
215
:lute?l e~ pror.,è a[pi~erc:(j lIO? ~ Fec,jt, Cu Hippo damJX COll1gJU oml11 conatu Jl11re cotend it. V ndc
P,elopi, nom~:\ 7.OTl~IXr, id eft,pro pe, & ~...J-I~, quod;1.d
vlfiont pel'tll1et. Tantal o quinet ii 110men reéèc &
[ecund,ü natura m vidctur impofitul11, fi vera funt,
qux cm:unf eruntu r. H E R. ~xnam ifta? soc R.
~o,d viuenti :ldhuc i!li :ldll~rr.1, plllrim:l & gtallia
eOntlg erunt, tandcm q; parna CJUS om nis filbucr_
[, eft.DCrllJH~l,o ~rxterca [,xllm in capllt immin er,
for certe dun[su na. hxc prorfi.ls cü nomin c congruun t, perinde ac fi quis nomio are T/%À4-f1 cxl op id
efi, infelicifsimum voluilfet,[ed paulo IoclltllS ~b
[curius , pro Talant ato Tantal um pofi.IWèt. Talc
v,tique nom~ fort,u M ciu :ld~lcrf:1Îp[o rumore gen
[llIm prxbUllfc vlderul'. ~lnetJam patd dus, cui
nomen cft, roui, redè nomé cft inditü, neq; tamen
f.1cile cognitl l. Efi enim velut orario quxd:i louis
nomen , ~uod quidem bif.~ri:lm partie~tes, partim
v~a,partJm altcra parte ~t1mur. OJ.!ida fiivtl, quidi
lux) vocant.~ç partes 111 vnum compo fitx,n:' ltu_
ram Dei j pfius oftcndu l1t,quo d maxim è dcbct nome~ cftlcc,re pof!c. N l~lIa cnjm nobis cxteris g; 0mn! bus vl,uel1dl magls cauf.1 efi ) q ulm princep s,
rexq; ommu m. ~aproptcr dCCCllS nomcn cft hic
Deus fortitu s, per qué vita [cml? viuétib us omni_
hus inea. Sedum autem in duo eft vnllrn, vt dicebam, nomen , in Ira vide1icct atque fLWa. Hune Sa,.
turni filiü,cu m quis alldiat, fortè infolen té con tu_
mcliof umq; pu tarit. Verllm probab ile eft, ma~nx
cu~ufd~m Int~l~igenti.x prol~m 101lcm enè. ~od
mm I<og@- dlcltur ,no pucru fignific:lt,fed Pllri t.1tcm mentis ipfius, & [yncçra m 1I1tcgriç:lté. Eft autem is ~pad)id cft, cœli fiJjU~l vt ferf. ~jppc a[pcdus ael [upe~a mcrito ~p",,{a VOC:ltllr,qual1 dpZJCIX TJt
~"'. V nde 'lftirm: it, ô Hermo gencs, ij gui de l'ebu ..
fublim iblls agunt,p ur:lm mentem adel1è,& {;g""w
illre nomen i ln potitû. Si alltem geneal ogiam dc~~
rum ab Hcfiod o tradita mente tencré, & quos horum prog~n~tores indllci t, recorda rer, haudql laquam ceffare oftende re tibi rdtè illis nomin a infcripu f1l1lfe,q~oad huins [.'picn tix pcricul um facere, fiq\lid ipla PH)fi.Çiat peraga tq;) & an deficiaç
nécne,qll~ ~lhi çarn fubjto ig~oro eqllide m vndç
nuper 1I1u~lt.H E R.Prof edo mihi videris ,ô Socra.,.
tes, inf1af \;oru111 qui .pumine rlpinn tur, proti.n us
orilnda f\.tpde n;.s OCR. Rcoreq llidem ,ôHerm ogenes"hanc in mç t;1piçpti:i ab Euçhy phrone Pantij filio eman:llfe. IIh fiq uidé ;lftiti ~ m~t4ti,lO afsiduus,a uresq; porrex i. Vidcçu rergo numine afRa_
tus nQnmo do aures meas be:lta [.1pietia impleu iffe, vq-uflletiam animllm occupa lfe. Sic vtiq; agendum arbitro r, vt hodie quidem vtamur ipf.1, & rcliqua qu~ ad nomin a pertine nt, indage mus. Cras
vero,fi in hoc côfen[e nmlls, expiab imus eam, eaq;
nos abdica bimlls, fi modo homin em nadi erimus
fiuc facer~Oté,feu fophift am harû expiati onu peritum.H ER Probo hxc m:lximç Socrates~ libétifsi_
me n~qi q~c; d:nomini,b~s re(bn~la,ud~ré,~ 0 ' c,Ita
prorfu s agendu . V n~e J~P~lJf poqfSl mu ç~ordien
dllm iuçlic:lS, pot19Y~ forrnn~~m quaQq~ prxfcr ipfimllS 1 yç pewofc amus fi etla nomin{l nobis ipf~
tefiant llr non carn q uo~arn faéta fu\lfe, ver(i ~eéh..
rudine m ahql1am,conqnerc~ Nornina qllidem heroum atque llo~~nUrn nQs fortè deeipe rét.hor pm
nanq; muIra, (eçund um ç~g~omenta \n;üoru pOr
fi~a, [unt! &, f~pe ?e,quaqua coueni unt, q\léadIllOQU 111 ppnclp lO dl~lmll~, Mult~ verQ quafi QPtlteS
nomin cs
,
�Liber Vigefimustertius. ,
%16
hom
ines nom ina trip uun t, vt 'flJlv,x(J
llw,(7uul«I',3-~o
~IXOp, alia q; per mu lu. Till ii' i~aq
ue prx term itté da
cen feo. dec ens cnim çon(cn~an~\l
mqi max imè repe
rire nos ,qu x in rebu s fcm pite plis
, fx n:lturc; ord ine coft icut i rcét è fUllt ppf iti': N am
circ a ifta in co
pen dis nom inib us fiu~uiife max
Îl:nè dec~t . For tè
ver o ipfo r!lm non nul la diu inio re
qU:ldam po~en
tia, qua hum :l.na fun t inft itut ;l.H E
R. Prsc lilre rn ihi
loq ui vide ris,ô Soe rate s. soc R. N
bnr e par cft; lb
ipfi s dijs inci pcre , rati one mqi inuc
fbg are qua ~fO)
voc ati funt?H J: R.. N emp e.s 0 c. Equ
idcm iÇ;l con i jcio . Vid entu r vtiq uc mih~ G,rXCOr
llm prif ci deo s
fol os puta (fe cos ,quo s etEi his tem
por ibll s Bar baforu m plu rim i arb itra ntu r, folcm,lp
n~,terri,ftcl
las? cœl um. CllI nCr go hxc OInnla
perpl'!tuo in cur {u efIc eMp icer ent; ab hac nat\
lra. f 3-fjl')3-f~S 110111 i nafIè yid énlr , dein dc l}c 3lio~ anim
adu ertc I1te s oés
cod é npm ine nun cup :l(fe . Hab et
qllo d ~ico yeri fimile aliq uid, néc ne? H E R. Hi1be~ cerç
è. s 0 ~. ~id
pof thac inue fiig :lnd u?ll ER. Cof tat
de dXp10nibllS
heroib~ls~;,& hom inib \ls qllx ren
dum cfIè,s 0 R,
Dedxl1/Oniblls~ & cert è {je Cc
res hab et,ô Her mo gcn cs.q uid igi~ur Cibi vult dXJ1lon
\lm nom en? animadl1erte nun ) aliq qid dici .H E R.D
ic mod o.s 0 Cl
Sn 0fere rI" Sei ne quo s Hdi odu
s Jtci':f"v«H~f1èjnquit? H ER.
7" If~ ftf' ! No n.s 0 c. Neq ue etia m,q llod
a.u rcu m gen\.ls hom~nllm aiti n prin cipi o c~titj{r
e? HE RI Hoc qui dcm nou i. soc . Ait cnim çx hoc
gcn çre pon prx fcnt is vita:: fata ficri dxn lOn çs f.'\n
él;osltcrreftrcs,optim os, tpalorl1m expt,ll[ores,~ cuft
odc s hom inu .
}l E R, ~Jd turl li' s
0 ,N emp e ;lrb itro r voc are ilJUill ilur eum gCl1l1s,no ex aur o eofi
icut um, fcd bopum ~tqu~ PJrxc.laru~l, quo d inde
con ijci o, genu~
nof iru ferl'cu elIc d,Clt.H E R. Ver
a nar as.s o.A n no
j>Utas ij quis nun c ex nofi ris bon
us fit, aurc i hun ç
gen eris ab Hef iod o xfii mar i?H ER.
Con [en tanc um
!=ft.soc.Boni auté fUn tnc aliu d qUi
dda ,quà m prudéteS?H E R.P rud étes .s 0 c.Id cirç
o, vt arbitror,eo~
dxmonc~ pr~cipue nUc llpa t, qui
a f.lpientes JccJf'''l'6lréJ.i cran t. E t e~ nof ira iftl1cl prif ca
ling ua nom en
cxifbt.~amo brc m & is,& cxte
ri poé tx per mul ..
li prx clar e loqu utur ,qll 1eu q; aiun
t vide lice t, pof tqua m bon us :lliq uis Vlt.l fun étus
eft, max ima m digni t,m m pr"m i\.lq lq; [ort itur ,fitq
; dçm on,f ecu npUlU f.'\p~entix cog nol llen tu.l ta &
1pfe aac ro Jtanfova,id eft, fapi enté ~mneJn e~e hom
l.ne m,q l1ic un_
que lit bon lfs, eum qi d"montcu~
efIe,ld eff, fehc é,
viuencç1ll atqi d~fllnaum,reaeq
i dxm one m nUn~uparj. H l! R. Vid eor mih i,ô
Soc ratc s, in hoc tecu
max imè cofentlfc'~fuS aute m qui
d Cignificat~s 0 c.
Id ~equaquam inu entl l diffiCJ.l e,
.p aulo enim ~e
rou m nOlllcn ab ori "ine slifiat,lI1d
~cans gcn crat lonem illo rum «7I"è.H~cZ1@' !llanafIè
. H E R. ~a ra~ioneid ;lisi's 0 c,A n ign ora s feml~e
os h~r~as e{fe?
~.E~. ~id tum i's 0 c. Om nes Vtlq
i hero es, ve1 ex
:lmOre deo rum erga mul iere s hum
ana s, ve1 af!1ore v~rorum erg a de as [un t gcn iti.r
rc;t erea ii ho~ fec~lIldum prif cam A~ticoru ling uam
~onfidc:r~ue,:,
ns,ma~i~ intd lige s. repcri~s en~111
qU9 d pau hfp er
m~ta~u e.l~ no~i~js grat~a ex ~~~1~,
vnd ç ~unt heroçs gem u:q uod ue aut hin c herou111
nom e eft duttum , ~Ut. ex; ~o quo d f..p~étes~ rhct
o_resq;. f':leru.?,t,
facu ndl yl~clt5~,t,& ad il1terrogand
~ diH eren duq ;
pr~m pt1~Slml. E1e~1' nan q; dice re eft.
~are, vt mo ao d.l~ebamus, Att ica Voce hero ës
rhetor~s quidii~
& dIt P!l~a.tore~,,& a~<\~ori j vide ntur
. V nde r heto -
fU~ ~oph!ftaruq; genus heroïca proI
.
..
es exiftit. Ve~
-'
..:. -
Ilun no if\ud quj dé diff icile cog nitu
, imo illud m:t
gis obfc~1rll, qui ob cau fam hom
ines ,MgCA)7f~' nOmip:i.~ur.habes ipfe ql1id a{feras?H
E R. V nde ld h:lbea bon e vir? ~in fi repe rirc quo
q110 mo do P?~fim ,no con ,uer t:lm é pro pter ea W
te mel ius facl husq i,qu i me rep çrtu ru fper o.s 0 c.
In Eut hyp hro nis inip irat ion e cofi dere mih i vide
ris.H 11 R. Ab[ qi
dl1b io.s 0 c. Et mer ito qui dem coB
.dis. N a~ belle
JlÏm ium mih i nun c vide or cog itaf
Ie,:l c peneulll~
eft,n ift cau ea, ne hod ie [:lp ient ior,
qlll m dec et, VI.deal' euaCifIè.Attéde ad ea,l}ux dica
. Ho c in pri IDIS
cire a nom ina anim adl1 erte re dec
et, W[xp e Iitcr:l s
add iml ls,fx pe etia m dcm imu s,du
pro arb itri o nO~njnamus, &ac llta fxp enu mer
o tr:m fmu tam l1s, vt .• "".
Cl1m diclp1US J'tt rp(,,@,: hoc vt pro
ver bo nom e nO- lotI'~1":JI
pis foret~altçru ;;;mt fuft ulim us,
& pro :lcu ta [Y~laba med ia, grilUem pro nlln eiam
lls. In ali js qUIb\Jf dili tqa s 1nte rfcr imll s,al ia vero
gra uio ra pro fe
rim u .HE R.V era refe rs.s oc. Ho
e& in lévOfCA)7ft§Y
con ting it, vt mih i qui dem vide tur.
N am ex verb o
nom é con fiitu tu eft, vno cc exé pto,
gr.l llio riqi fil~e
effeéèo. H E R.~omodo iftu d ais?
s 0 c.lt :l h?m~nis nom en j\\u d lign ifie .'t, quo d
exte ra qui de a1l1Jn:llitl qllX vid nt,n on con fide rant
,ncq uc :lni~1.1:ld
uer tun t,ne q; com emp bnt ur:h om
o allt em &vi dct
fim ul,S ç cote ,npl arur ,ani mad ller
titq i quo d vide r.
Hin e mt: ritp folu s ex om nib us ani
mau bus hom o
~vagCd7f@' cft nun cup atlls ,qua Ci
à.vcc6eé:i1' con té plan s,
qllx ~7fCd7ff,id eft,vidit.~Jd pof t
hxc qllx ram ? An
vide lice t quo d hbe nter perc iper
em? HER . M:l ximC:.soc. Suc ced ere {lat im fup erio
ribl ls mih i vide tur de anim a,& cor pon : con fide
rati o.N am .1niIna
& cor pus hom iné voc amu s. HE
R. Sine cotr ouc rfi.l.s 0 c, Con emu r hxc qlle mad mod
um [up erio r:l
difiingllerc.~<trendl1m prim
o de ai:l pllt a ,vt rectè 4V,xN nomin~ta fuer it?d eind e
de corp ore? H ER.
Equ idé. s 0 c. 'lt 19ir ur fub ito ex
prim i quo d pr~.
tnu m mi hi nun c fe offe rt,a rbit ror
ilIos qui {iç anl!
voc itar nnt ,ho c pot ifsi mu cog itai
e
fc, qllo d
q uoti cs ade ft cor por i,ca llfJ cft illi
viue ndi, refp iradi,& refr iger and i vim exh iben s:&
cum prim u dcfier it quo d refd ger at, diil ûlu ir cor
pus , & inte rit.
V nde 4v,xû1 nom inai fe Vjdé tur,qua fi cùcc
4v,xcl', refpir ido refr iser ans .At vero , fi plac
et,fi fie paru p r.
Vid eor mih i aliç td infp icer e pro b.lb
iliu s :lpu d co ',
qui Ellt hyp hro ncm feq uun tur. nam
ifiu d qlli dcm
afpe rnar étur , vt arb itro r, ~ dur
u qui ddâ eflè cen f~rent . [ed vide an hoc tibi fit
plac itur u. H E R. Die
mod o.s 0 c~ ~id aliu d, qua anim
a tibi vide r cor pus .cot iner e, vehere,~vt viu at ~
gra diat ur etllc cre?H l! R..N il~liud . ~ 5> c. An no Ana
xag ora; cred is,
reru m ni1t~ra 0!lln~u men te quad:i.,
& anim a exo rnar i fifl.1u.I,~ côtinerifH~~.Credo
equ idem . soC ,
P~r eft 19~t~f ~a~ p~ten.pa nom inar
e rpuui,xlw, qUa!
rpIJU'r,natura,,,,xc1 & t,x4, Id dl. veh it
& coti net .con dnn ius auté 4v,xN pro fert ur:H ER.
Sic cft ·o mn ino .
soc . Vid etur qi mih i iftu d arti fici
ofiu s·eife. Hl! R.
Eft pro~ét~.s 0 c .Rid icll lli aute m ap·p
arer et, fi ica
vt pof itu !Ult,nor~:linaretur. ~ E R.
~od vero pot t
hoc feqU ltur , cUlUfmodi efIe dici
mus ?s 0 c. u(;)f'~
(id eil. ~~rpus)dicis?H.l! R.C ertè ?s
0 c~Atqui ~ide
tu.r m~hl ln hoc nom ln9 pau1ifp
er ab orig ine dech~ar1.ne~pe cor pus hoc ~nimct uHf'
~,fepulchrum
qUl dam eHe tradunt:q~afi Ipfa prx
(en ti in tem pore fi~ {epult~: atqu e etla m qui a anim
a per cor pus
(rHf'~va,~gmfica: q~xeUI)<lue (7Hf'~v~fign
are potdl.1dclrcO & ~Hj{~ lllrç voe ari. V idé tur ifiç
mih i prx ....
J
.ma
h::
.
~el·e~
�Cratylus,Vel,de Re&a Nom.Rat.
terea . Orphci feébtores nomé hoc ob id potifsimu
po[ulffe, C)uod anima in corpore hoc deliél:oru dct
pœnas, & hoc circu[epto valloqi c1audatur, velut
ln c~rcere qt1od~,ut,rH1G« [eruetur. Elfe itaqi volunt
hoc Ha, vt nominatttr,animx u~fla [eruandi gratia
c1.wfirum,quoad debita qt1~qi expendat,ncqi liter~rn ~li.C)uatn adijciendam putant.HER.De his f.'ltis
dJélu,o Soer:1tes, arbitror. Vernrn de nominibus
aliquorii deoru m pofièm usne ita, vt de loue aétu
cfi.,confidcrarc,[ecundum quam reétitudinem nomIna Gnt impoGta? soc. Per 101lem nos quidé fi
tncntem haberemus Hermogenes, prxcipuu reét:i~
tlldinis modü arbitraremur, fateri nihil nos de dijs
co.g~o[cerc, neqi dc ipfis inqui, ncqi de ip[oru noml~lbus qllibus ipfi [e vocant. Con{bt enim illos
9.,.lIldcm veris [e nominiblls nueupare.Secundü vero rcétç~dcnominationis modu cxifiimo, vt quemadmodu lcx in votis fiatuit pre cari deos, C)uomo- .
dOcllnqlle nominari his placet,ita & nos ip[os vocemus, t:':\nquam nihil aliud cogno[centés. Reét:è
n:lnq;, vt mihi videtur,efi decrctu. ~are,G vis,ad
hanc inucfiigationem pergamlls,primo quidé dijs
prxfati,l1os nihil de ipfis conGderaturos:neqi enim
p,olfe cofidimus:[ed de hominiblls potius,qua potl~silnu opinione cilcadeos affdti nomina ipG infiltllenit.Hoc coim à diuina indignatione pro cul.
HER. Modefie 10ÇJ.. vidcris,ô Socrates,atC)i ira pror~lIS ~~endllm.s 0 c. N 6nne à Vefia fecundum legé
~nclplendti?H):R. Sic vtiC)i decet.s 0 c.~a ratione
fCj{ap hanc nominata dicemus?H f. R.Per loué haud
f.leile ifiud inuétu.s 0 c. Videntur f.'lnè, Ô bone Hel'
tn?genes, primi nominu aurores no hebetes quidi
flllffe, verü acuti [ublimiu reni inucfiigatores. HER.
~amobrem? SOC. Talium quorund.1m hominu
Inl1entione nomina apparét impofita.ac fi quis peregrina conGderet nomina,nihilominus quod fibi
vult, vnüquodqi reperiet.quemadmodü hoc quod
110s ~ulap,effentii nominam!>,quidi È<j{afl nucupât,
ali j l.Jcr{~fI' Primo quidé [ecudu a)teru nomé ifioru,
haud procul à ratione videtllr rerum eiIèntii ~Cj{afl
voeari. & quia nos C) uod efi elfentix particeps ECj{all
vocamus, ex hoc reét:è ÉCj{tt polfet denominari. Superiores nofid quondi ~U(lXp,Ècr{al' vocabiit.~ne~
tG fi quis f.'lcroni ritus animaduerterit, exifiimabit fic eos puta{fe qui hxc po[uerunt. E tenim ante
de os omnes Vefiœ [acra facere decet eos,qui elfentiam omnium Vefiam cognominarunt. ~i item
~(7{ap nominarut, hi ferme [ecundu Heraclitu cen[uerut Ruere omnia fem pel', nihilqi céGfiere. Cau(1m igitur & ipforum originem dllCé ip[um k6&1',
quod impellit.qllapropter merito ip[um c:,UtlXl' impellentem cauf.'lm nominari.De his haCtenus ita fit
diécum, velut ab i js qui nihil intelligunt. Pofi Vefiam autem,de Rhea atqi SatUl'no cofiderare conuenit,C)llanquam de Saturni nomine in fuperioribus diximus .Fortè vero nihil dico.H E R. C urnam,
ô Socrates? SOC. 0 bone vir, [apientix quo~dam
examen animaduerti. H E R. ~ale ifiud?s 0 c. Ridicu!ü diétu.habet tamen nonihil probabile?H ER.
~od probabile?s 0 c.ln[picere mihi Heraclitum
videor ,iampridem [apienter nonnlllla de Saturno
Rheaq; tradentem,qux & Homerus dixerat. HER.
~id ifiufi ais?s 0 CR. Ait enim Heraçlitus Buere
olUnia,nihilqi manere, rerumqi ip[arum progreffUrt) amnis lluxui çOll1parilnS, haud neri poiIè inquit,vt bis eandemin aquam temergas.H E· R. Vera
~c [unt.soc. An videtlll' tibi i1Ie ab HeracIito dif-
21 7
[entire, qui a)jorllm deorum progenitoribus in[e~ll~t RI.l eam atg; *Satl.l~nü? N lInquid pli tas temcre NfJp4/J, id
lIu vtnufqi prollue':tlU nomina impo[tlilfe?~ill cil [cmpus.
& Homcnl~ ~c~jnu~~eorum originé infiituit, &
Thetyn genItrtce.ldeqi voluit, Vt arbitror,& Hefio~us. ~it p~xtc.r~e~ Orpheus, Oceanü pri mli pul- .
chnllllu C0l1111glU 1l1choaffe, qui cllm Tcthy rtel'man:de [ua comi[cuit. Vide qllàm maxime hc~inuicé caronant, 0l11niaqi in opinioné Heracli~i rcdeut.H ER. Videris mihi ali~.d dicerc Socratcs. Tethyos auté nomé haud f.îti quid libi velit, intel1igo.s 0 c:Hoc vtiq; i.d~ ferme figt1lficat:q uonia fon
tis nome efi reCOndItll.Nal11 cflaf1~cl'& Hel1~Ofl
id efi [caturiens. & tl'ifiliens, fontis imagincm pr~
fe f;runt, ex vtn[qu: vero hi[ce noroninibus nomen
'THOU;§)- efi compolîtu.HER. Hoc qludem bc1lifsimii
efi,ô Socratcs.s 0 c. ~idni? V cru quid deinceps?
De loue profeét:o diximus.lI ER.Sicef!:. soc. Fl'a_
tfes autem eius dicatnlls N cptunum atqi PllItoné,
nomenq; aliud quo ip[um vocant. li Il R. Pror[us.
SOC. Videtur Ncptunus ab eo qui pril11um nominauit,idcirco tJru~J'~fI vocants fuilfc, quia ctlntem
ip[llm maris natllra detinuit,ncq; .JPgredi vltd per
miGt,fed quafi vi ncula pedibus ipG us iniccit. Maris
itaqi principcm 'tJCUflJ'i;)ylX vocallÏt,quali 'tJculcftu/-,o't'
o'Yn~, id efi pedu vinculü habenté.t vero decoris gra
tia fortè adieétu fuit. FOl·Gtan non hoc Gbi vult,[ed
pro u,'\\' primo fuit pofitu,quaG dicaf 'tJcM.hU~r,
id efi multa nofccns Deus. Fortafsis ab eo quod dicitur uÉ'4p,id efi quatcre,ut4"'I',id efi q llaticns efi nominarus,cui tJ & cf fuit adieétli.Plutoné auté 'J uafi
'tJÀou1l!', id efi ùiuitiaru datoré dicimus, quonia diuitix ex terrx vj[ceribus eruuntur. éUHr vero multitlldo intel'pretaf,q uaG à~dlh, tri{l:c tcnebros umlie. Acq; hoc nomé horrencc:s Plutonem vocitant.
H Il R. Tu vero qllid [cntis Socrates?~ 0 c. Videntur
mihi homines circa potentiâ Dei if!:ills multifaria
errauilf~, eumqi exhort'lIWè femper, Cllm minimè
deceat. Po~rô qui[q; cx hoc pertimefcic, ~uod ne010 pofiqua defunét:us efi, huc redit, q uoclue anima l1udata corpore, illuc abit. Cxterü ha:c om nia
& regni! & nomé huius dei, eôdé tédere mihi vidétu~.H Il R.~O paét:o,?s 0 :.Dici qllod [entio.mihi
el11m re[ponde. Vtru horu validius vinculü cf!: ad
quoduis anin~al alicubi detincndum, nece[sitasne,
a~ cupiditas?HER.Longe,ô S.ocratc:s,prxfiat cupiduas.: 0 ~'. An non plurimi ~lLw quotidie [lIbterfugeret,l11h forri[simo vinculo eos qui illllC dc[cé_
dunt, vinciret?H ER. Vide1icet.soc. ~are cupiditate quada eos, vt videtl1r,potills quà m necelSitate
deuincit,G modo vinculo ncélit fortifsimo. li Il R.
Apparet. soc R. N 6nne rurfils multx cupiditates
[unt? HE R. Mllltx. soc R. Ergo vehementifsima
omnjü cllpiditate neé1:it eos,fi modo debet in[olu_
bili nodo conneét:ere.H ER. Certe.s 0 c. Efifle vehementiol' vlla clIpiditas,quâ ea qlla~ql1i[q~ affici~ur,
dl1m alicuius cO[lIetlldine me1iore [e virum [perat
clladere?H E R. N ulla mehercle Soq:ates,s 0 c. Hac
de caufa dicendu Hermogenes, neminç huc ilIine
velle reuerti,neqi etiam Syrencs ipf.1s,imo & eas &
cœteros offines fuallifsünis Pluronis ol'ationiblls
demu1ceri quaG<:v deuinciri.Efiqi, vt ratio hxc tefiatur,dcus IS [ophifi~ proculdllbio di[erti[simus
& ingenti~ cofert his,qu~ ~e.~cs ipfitm habitat be~
ndicla,q u~ v[qlJeqdço dWltlJS affatim abundat, vt
tanta nobls bona [uppeditet, vnde & PInto efi nu,upatus. An n6 philofophi tibi videtur officium,
t
virül;
'*
�218
Liber Vigefimustertius.
viriqi fum~~ pruden tia & co~fi,lio prœditi ~uàd
nolit homln lbus cerpor a habetlb us adhxre re,fed
nunc demu admitt at cos, cu animus iIIorü eft corporcis oibus malis cupidin ibusq\ purgatu s? Excogitauit Ilempe hic deus hac ratioe fe animos maxime dctcntu rü,fi virtutis cos auidita te vincire t.Eos
auté qui fiupore & infania corpor is funt infeéh,
J1e pater quidé Pluton is Saturn ns ipCe,fuis illis vin
culis coërccr e valet, [ecuq; tenere. HE R. N onnihi l
loqui videris ,o Socl'atcs.s oc. Loge ~beft Hermo gencs,v t nomen ~JHr, quaG &adUr,id eft triftc tcnebrofum ue fit diC1:u, imo multà magis ab co trahitur ~ dt M~v/J", (id dl noffe) ola pulchr a. Ex hoc
jtaqi deus ifte ànomi nu ,oditor e IUHr cft nuncup atllS.H E R. Efio. ~id prxtcre a dicimu s de Cen:ris
norpin c,Iunon isqi, Apollin is & Mineru x, Vulcal1iqi & Martis , cxtcror uqi deol'u.? soc. Ceres quidem Jl.Hf'~T//~ nuncu pawr ab i pfc'l alimen torü Iargi~iOI1C, q ua fi J,Jl.g(1C( f'~TH~, hoc cft cxhibé s mater .II~~
vero,id cft lUl1o,quafi 6PcX1~,id cfi amabll is,prop tcr
amoré quo lupiter in ca afficitu r. Fortè eui fllblilllC fpeél:is qll i hoc nomcll inftitlli t,aëréll eapden omin:\u it,& op[cur e IOCl1t4s eft,pon ës in fine principiü. quod quidé patchit tibi, ti nomen illud f1'equéter pronüciaueris.p~t-é~paf1cxp,id dl: Pro(crp ina,
& à'lfoM.1Jl nomina rc nonnul li verentu r propte rca
l
qllod lllis ignota dt nomin u reél:itlldo .Enimu cro
pcrml\t iitcs pop\7tpovlw ip[am cofider ant,gra lleq; id
illis ay?arc~.hoc auté dex i ~uus fa~ie~~ja ind~c:\t~
Sapien a vuqi cfl: quç re AlIctes :\ttll1g lt,& afIeql\l
poteft. ~amobré lf'~l'lfa'Pa merito dea hxc nomil1aretLl r, propte r h'lpicn tiam,& t'lfa'P~jI, id
cOntaétu,p~o~~ ,id cft cius quod fertur, "cl tale aliquid .
~ocirca adh~ret ill~ f.'lpié s ip~e ~J'Hr, qu~a jp{~.ta~
~is cft. Nunc aut nome hoc dechna t, pl uns facletes
prolati onis grarii qua veritat é, vt 9'ENlpaf1cw 1pram
110min ét.ldem quOqi ci:ca ApolliOls no~cn ~c~i
dit. nain pleriqi id nome.e xhor,re nt, qllah tc~nbll.e
aliquid ph [e fhat.A n nO 110ft1? H ER. N OUI eqllldem, & vera loqlleri s.s 0 c. Hoc auté, vt arbitro r,
llUills dei potent ix maxim e coueni t.H E R. ~a ratione?s 0 C R.Con ahor fcntcnti5. meam exprim ere.
N ullii profea o nomen aliud vnum qua~uor hllius
dei potcnti js reperir i coueni entills potuj{lèt)quo~
{.k comprœ dender et omnes , & ipfius quodimodÇ>
declara ret mufici , vaticin iü, medici na;& [agitta di
peritia m. HE R. A perias iam: ~iru quidd~ nom:1l
ciIè id ais. soc. Congr ue qUldc compo utu eft, ço[onatq i, vtp~té quod ;ld ,deuru pert~net muGcu m.
Princip i? purgat io _purJ,fi~a~:o~esq; & fecun~um
medici t1a,& [ecund u vatlCllllU, nem qUa! mcdlco rum pharma cis peragu nt ur, ac vatu. incan.t ationes
cxpiati onesq; , lau?cra , & afperfio nes, ~nu hoc Intendun t,purti homin é & corp,or e & anJ~a reddere. H E R.Sic omnin o.s 0 c.N onC deus qll1 pl1rgat ,
ip[e erit .t1l'oÀ{IJlP·& à7TOÀ~wp,id ea abln,és;\ mal~s,fol
uens à malis,f oll1ésc hquod A pollo lpfe fignl,fic:\t?
H Il R.Abfq i dl1bio. s 0 c.~atel1us naqi dlJlI1t atq;
foluit, vt taliii mcdicu s, "'lfoÀ~wp mento nu ncupac .
Secund ii vero dillinà tioné veruq; & à7TÀOLW, id efi,
fimple x,quod idé ca,reéè è more Theilà licorü nominare hüc pofium us. hi nempe oés dcü'buc à'lfÀép,
vocant.~atenus aüt ,hl J'oÀ~~ È~~a'T~r È'j'l,id eft co':'
ieél:lOnes tc1orii, eùm arcu intédit , [em.I? in [t;,a poteftate h,a bet, "E1/!)(1~(.r)p dici poteft, ho(. eft, perpetuo colhne ans,& duigës .Secun du vero mufica , de
hoc eft cogitan du quéa.d~odu de eo 'q uod ~icitur
ca
!,,$À~6@- & NKoït,r,ideft pedilre qtt',com es, &. vxor,
in ql1ibllS Ct vt & in ali js 1l111ltis, idé quod fimul 6gnifica t.Hic quoqi a & T;TG'AH(1,r fignific ant ver6onem quç Gmlll & vn?t pcragit ur, in cœlis, quX per
cos fit q110S T;TéÀ~r vocamt lS: in cantu vero def'ov(<<,
qua dicimu s .I1v.u.pwvl.xp.~ia in his, vt tr~düt ml1~
ex & aftronomicr periti,h armon ia quada fimul ~1a
couertu nC. Hic aUté deus harmonia:: pra:Gdct o.u c1I'o'Aédp,id eft fimlll vertens hxc om nia, & aplld dcos
& apud homine s. ~cmldmodu igitllr of'o~i'AJ'v6o~
& of'G)(O~'P, id cft Gmul cunte & umlll iaceotc , vocauimus &1I0ÀlfOop & ~H.o71,p,o in a permu tltes,it a A polline nomina llimus cum qui crat ôf'or;roÀ~p, alter? ~
interieél:o, quia xquiuo cü flliffet dure cu nomJne
quod & hi téporib lls fllfpiea ti plcriqi , ex eo q,u od
no reél:èvim nomioi s huius animad uertiit, pcfl nde
hoc metL1~t, ilC fi pcrnici é quand:i. fignific a:ct. Se~
reuera nomcn hoc omnes hllius dei vires copJeé btl1r,qll cmadm odu fupd diximu s. Signifi cat enim
fimplic cm,pcr pctllü iaclliat oré, expiato ré &. cooucrtent em. Mllfarl lm vcro & mufica! nomen ,ab eo
1
quod dieitur 6l~c:0, id eft inquirc re, indaga tioncq;
& ftudio f.'lpientiœ traél:u cft. ÀH!c:" id cil: Latona ,à
manflic tudJne dicitur ,quia fit f9EÀ~f'CA)p, id cft prom
pta & expout a& libcns ad id qllod petit qllifq; exhi bendu. Fortèv ero, vt pcregri ni vocat,m lliti ~lal1quc 'AHOc:, nomini it, quod nomen tribuiff e videtur ,
quia non rigida mi mens,[ed mitis,id eo ÀH9c:" qU:l6
ÀÉÏopiiG~r,id ca mos lenis & mitis ab illo coonom i~latllr.rt{mf',s,id c,ft Di.1na,clC co quod delEf'f~, quap
Integra modeft aq; fit iPpter virgini tatls eletlio nc.
forlita n etG quafi deE~ !''j'oea, id cil: virtutis c6fci~,
vocauÏ t nomil1ls inftitu tor. Fortafs is etia diéb en
Arte?'lis,qua~ Jé~~p f"(1//(T!c(1Hr, id cft quafi iIla congre!I um ~der,lt VJrl cum muliere . V el enim propre r
horllm ahqlud , vel propte r omnia huillun odi nOmCIl dt inftitut ii.H E R. ~id vero J'tOVV(1@- & &9'eoJI(~H~SOC: M~gn~, p~tis Hippo~1Îci fili.A tqui eft nO
lll1l111 ratlO lus dlJS Impofi toru gemina , [eria vldelicet & i?c,o fa. Se:Ei quidé ab alijs qua:re,jocof.·u~
lutem mml prohlb et reccn[c re. locoG [anè & diJ
[unt:D ionY[l lsquc eft J,Nd' oivop,id eft vi ni dator,
quafi JI.,Jo[vvu@-,iocoqllod:i.eoonominatus. Vinu
auté m~rito vocarip oteH o,év~s,; efficiat , vt biben
tes plenqi mente ~lenati,oj~c:0 voZÙi ~X~p, id eft mentem .habere fe pu~et. De Venere Hefiod o reptlgna~
rc no decct,fe d cocede re propte r ipÜm ex "9'eg,hoc
eft ex fpuma, genera tionem àpeoJ/.tT/lp vocari. H ER.
A t ve~o ci6Hv~p,id e~ M i~t'ruam,o Socrate s,cum fis
~thel1J~n~s, V ulcaou mq; & Martem , Glentio non
pra!ten~1s,s 0 c.Haud quaqua decet.HER. Nocer '
~e. S 0 :,Alter ü qui~e~ ,eius nomé quamo brem fit
lmpoin um,ha ud dlfflcll ediétu .H ER.~od?s 0 c·
Palladc m cam vocamUS.H E R.Plan è.s 0 c .Nome n
hoc cen[end ü cft,à [altatio nç in armis duél:ü fuHfe,
porro,vel ~e[e, vcl aliud à terra attolle re, feu milnibus ahqll1d e~erre~dicimus 'ZiT!cM.ap,& T;T!cM.fc{à, id
e~ vl~rare,agltareque & agitari ,& [altare ,& [altatlOll~ p,erpeu.H ER. Abfqi cotrou erfia.s 0 c. Palladem 19ItUr hac ratione vocam us. HE R. Ac merito .
~ed ~terii ei~s nome quo patto interpr etaris? s 0 c.
à6HV.'~p q~œrlS?H E R.Id ipfum. soc R. Grauiu s hoc
amlce:~ld~n~llr prifci ~Hv«pexiftimare, quéadm Od,um,hl qUI hlstemp~nbus in Homer i interpr etatl~0111bus [unt,eru~lt1 . N a~ iftoru plurim i Hom~
ru e~P?nunt,~Hvcrpt~nqua menté cogitationç~q;
fin~!Ie. Et qUI nomln a llluenit , tale aliquid de dIa
fenfi{fe
�Cratylus,VeJ,de Reaa N 0111.1~at.
fenfilfe videtur ,imo etii altius cam extollé s, vt Dei
Illente indllxi t, perinde ac fi diceret ~ ~hOV';H, hoc efi
vtens Cl pro H extcrno qllodi riw, 1 vero & u detrah~n.s.fortè vero no ita,[cd ~EÎav"Hul.l',id efi, vtrote q
dIUI?a.c ognofc clt, prx ca:teris omnib us 3-~oYol.w,id
c~ dllHlla cognof centé, voeaui t. N cq; ab re crit, fi
~Ixe~'imlls VOlllilfcjllu appella re cam ~90VOHfI, quau
Ipf.lln more intetlig étiaut. 1pfe pofimo d ü, vcl etii
pollcrio res in pulchri us, vt videba tur,aliq uid produccnd o, A thenam dcnom inarun t.H E R. ~id?dc
V ulcano quem IIcplU'iOfl nomin ant,qu id ais? soc R.
N um genero [um ip[lIm CP~@-I/g-opa, id cfi III minis
pr~Gdé quxris? H ER. Hunc qllxulf e videor. soc.
HIC vt cuiq; patere potea, cpaig-@'efi,& H fibi védiCat. V nde UCPfilg-@-, id efi lumini s prx[es efi diaus.
liER. FortafT è,niu tibi quoqi modo adhue aliter videatur. s 0 c. An ne videatu r aliter de Marte, interroga.H E R. Interro go. soc R. Si placet, «eH.I', id efi
~ars, dieitur [ecund um t{~fI, id cfi ma[cul um, &
a.v/eciOfl id cfi fortc. ~inetii fi volucri s ob naturi
qua~dam afper:u u,duri atqiinu iébm,i mmuta bi~e~q;,quod torum NfèRlofl appella rur, NeH vocaWlll
1Illfe,hoc qlloqi Deo penitlls bcllico fo conuen iet.
H n R. Pror[u s. soc. Deos iam mittam us pcr deos
obfecro. Nam de his dHlèrcre vercor. Ad alia vero
qU:'C.cliq; vis,me prouoc a,vt quales Eurhyp hronis
'Cr~c.J.le equI funt, noueris . H n R. FacLi vt petis, fi Vl1um de
r Ille quxÎlll ero.me fiquidc Cratylu s Hermo gené
~,.
clfe .negat. Inuefii gemus itaq; quid 6pfti, id cO: Mer
cun) nomé fignific ct, vt fiqllid veri bic 10qllit ur, vi
deatnllS .S 0 c. ~.uHs,id·ca Mercu rius,ad [ermon em
pertine re videt, 9,llatenus ~.uHV{U.l' eO:,hoc cfi interpres & nundll s, furtillu s in loquen do [eduéto r, ae
vehetnens codon ator. Totum id drca [ertnon em
Ver[;\tur. profeé to quema dmodu in filperio ribus
vero de hoc
dixünu s, flet1fl [crmon is v[us cfi. Sxpc
9
Homer us ait,~.uJCa1o,id efi machin at efi. Ex vtri[que igitllr nomen hllius dci coponi t',tü ex co quod
loqui ca, tllm cxeo quort machin ari & excogJ tare
dicéda, perinde ac fi nomini s autor nobis pra:cip cret:Par efi,ô viri, vt denm ilium qui EfPEl/, È.uJCa1o, id
dl: loq ui maehin atus ea,C1f€ftHfI voeetis . N os autem
arbitra ti fic elegitiu s cloqui, ffftM vo.camus: ~in
etiatn ;ér,;lb eo qllod Ue4p,id eO: loqm, nome habete vidctur ,propte re:lquà d nundcl efi.H E R. Probe
nledius fidius Hermo gené effe me Cratylu s negalliffe videwr . Ad oration is enim inuenti oné hcbcs
fUtn.s 0 c. Con[en taneu quoqi amice, tJ«VCl bifor.
IlleIll filiu eiTe M ercurij. H E R. Q!!a ratio ne? soc.
Scis ~ [ermo tJ«p, id cO: omne iignifie at, circllit q;
&: VOlllit femper , eaqi geminu s, verus videlic et ac
f.l!fus?H E R. Equidc m.s oc. An non id quod cfi in
[enuon e verllm, lellc cfi atq; dillinü , fllpraq ; in dijs
habitan s? Contrà quod fa!fum, infrà in homin um
ultis, a[peru atqi tragicu m? Hinc enim f..blllar u
COtnent.1,& fa 1f.l qllàm plllrim a circa tragica m vi~;\1n reperiü tllr.H E R.Sic eO: omnin o.s 0 c. Merito
~gitur qui efi tJ<ip, id ea totu nllncia ns,& atl tJoÀ~,
l~. ell [em.}? volutans,7Jàfl«moi\@- biform is Mer(,u 11J filius dlceret , exiùpc l'ioribu s partIbu s lcnis:lc
delic:ltlls,cX infcrio nbus a[per atq; hircinl ls.Eo:q i
Pan vel ip[e [ermo, vc\ fel'monis fratcr.f iquidcm e!~
McrcU rij filllls.F ratrem vero fratri {imtle e!fe 'q uid
1l1irum?Cxtel'u iam,ô beate, vt & paulo antè rogabarn, fermon em de dijs hune abrum pamus . H E R.
!ales qllidc dcos, fi vis, mittam us,ô Socrate s, hlllufmod i vero qureda m percurr ere quid prohlb et?
*
Ir:
21 9
Solem, luna, fiellas, terri, xthcrc m, aërem, ignem,
aqllam, Ver & annllm ? soc. M111ta1i.lnt ae magna
quç poi1ulas. Si tamé gratum tibiflltl1rl1m cfi ,ob[equar.H ER. Pcrgra tü plane.s 0 c. ~jd primllm
po[cis?an vt ip[e narraba s in primis '{?.I0l',id cft [ol<:?
HE R.Prof eao,s 0 c. M.wifel1ius id fore vid(;tur ,ti
Dorico nomine guis vtatllr. Dorici cmm [,1À10flvoc:ll1t,atq; ita voeaf [ccund Li JÀfSC1f1,id cfi cx co quàd
congre gat in vnu homine s, cu 111 exoritl1 r.1 tem ex
eo quod circa te~' ram ~,l C~~(Î, i~ cO:. [cm pcr rcuolu i.
tur. prxtere a gllla vanat CJrCllltll {uo qux tcrra 11:\[cuntu r. Variar cauté & d,OÀcÎp, idem Cn.H[R.~id
vero de O"~ÀHv~,idefi luna,di cendllm ? soc. N 0111e11
hoc videtur Anaxa gora premcrc.1I n R. Cur? soc.
Q:!oni: i prç fe aliqllid fcrt antiqu ius,quo d iIIe nuper dixit,q uod luna ~ [ole 111mé h:lllrit. H n R. ~o
paéto?s 0 CR A. UlÀM,idcm efi qllod lumen? HE R.
Idem.s 0 c. Lumen hoc perpetu o circa lu ni v:cfI &
~VYOfl cO:, id cO: n011l1m ac vetus, fi modo A naxago rici vera loqlllln tur:nam circunl ullrans cam cotinue renoua tl1r. V ctus juté ('fi menhs prxteri ti lllmcn.H E R. Vtiqi.S 0 c. Luna qtlidc O"fÀa.I'd/lU mlllti nomina nt.H Il R.Cert e.s 0 c. ~oniam vero lumen nOllum ae vetus [emper habct, merito vocari
debere t UfÀClfvvfo«Cla. Nunc autem coci[o voc:lbu lo
"aÀlUai a voeatu r.H ER. Dithyr ambicu Borné hoc
efi,o Socrate s. V crt1111.u~;'a,id cO: men[em : & ag-pa.
quomo do intcrpr craris? s 0 c. Menfis quidem ft{,flr
reae ab ft4i<0, id cfi à minllen do, iure nu ncupar ctur. Afira vero «g-fa7Tjj~,id efi corn[ca tionis cognométu habet.«CjeCl7TJ aut quia T~.I' ~7r«S @a<:;elcpq, id <.0:
vi[um ad fe coucrt it, MaC;f"'7Tl1 dici dcbere t.nuc cocinnio ri vocabu lo ~c;e,mlf nomina c.HER. V nde nomen trahit tJv~ & IJ;"'g, id efi igni & .1gua. soc R.
Ambig o equide m, videtur qi :lut Muel me Euthyphroni s deferui lIè, aut hoc arduu quidd.i. cfTè. Adllerte ob[ecro quo cofugi i in omnib us quxcüq ue
dubito. H E R. ~6na?s 0 c.Dica tibi.mi hi igifrcfjJode.[cis ipLè qua ratione tJvg nomina r?H F. R. Nô
hcrclc. s 0 c. Vide quid de hoc [u[piee r. R eor eCluidem mlllta nomin a Grxcos à Barbar is,eos prx[ertim qui [ub Barbar is [unt,ha bllilfc.H ER. ~or[um
hrec?s 0 c. Siquis reétam iO:oru impoh tioné [eeundum Grxcii voeé qurerat , non [ecund ü cam qua cfi.
nomé inuent u,nimi ni ,unbiget.HER. V eriumil e id
qllidt.s 0 c. V Ide itaqi ne nome hoc tJiig b.lrbar icu
fit. neqi enim facile cO: illud Grxcre lingux accom mo.d are,con fi.1tq; ita hoc Phryge s nomina re paru
qllid declina ntes,& ~;"'g & )t~vCl),id cfi C:lncs, ali.1q;
pcrmul ta. H E R. Vera ha:c [unt. s ~ c: Er~o difirahere iO:a nihil oporte t, quando qtude ~e IphS ~lh~l
diccre qui[qu i pot. ~ap'r~pt,e; nO~1I1a 111a IglllS
& aqu~ hunc in mOdltrel).cJO.a:~g ~l1te fic:~ d~étus
Hermo genes, quia qua: CireR terra ftll1~, tI'e4, Id e~
eleuat. vel quia ci,l éfi, hoc cfi [emper film, vcJ q UI.l
eius flllXll [piritu s cocitatL~r. Poë~a: 9:uipp~ Ral.n~_
na & ventas âlfTar nuncup at.Fort e 19ltm aer, dlCItur qllau i.rY6t.u.q~?lf!l"H1JftlfP, id ell fpiritus Ruens,
vcl fluens Ramen .«<Olea prxtere a fic expone nd u arf
bitror ,quoni.~m «113-41 drca à~e~ e "'\, ~d lefi .[e.m ~er
Clfl8iHg dlC! pot.
ca
quoclr
Buen.s,
acrem
currit circa
it, fi l'L'lia
exprim
fenfum
lamlls
terra,p
cfi
auté,id
)'H
dicatur .'1;''' eni m reCtè )'iYY~TElfa.,id cO: genitri x dici
potea, v[ .ait H.ome~ns. Nam quod l'ir"dClCT/ dicitur ,
genitu m Jl1 [e,lnqUlt.H ER. Efio.s 0 c. ~jd refiat
dcinceps? H E R. Ver & 3nI1US,Ô Socrate s. soc. i.JftU
quidem , id efi vcris tempo ra prifca & Attica voce
dicen
t ij
�220
Liber Vigefimus~ertius.
dicend a flll1t,fi vis quod coucnic ns cft, cogno[ cerc
dicitur , idë intcllig itur ac fi diceret hr1cr«c0'. Nam
Horre narnqi vocantur,qlliaéeL~IrO'/) id eil termin at
CTlWllvtU dccbra t rebus animu comita ri, vnaqi effc.
hyeme m atque xftatcm , VentOsqi & fruans ex terCTo91flX,id en f..1piétia,agitatiois eO: taétlls. Ob[cur ius
ra na[centcs.ÈYlarJ1~s auté & h@",ideO: annus, idem
.auté 1& alienius hoc?t nobi s. Vcru animad~l1cr,ten:
clIè videtu r. ~od enim in lumen vici[sim edudu eO: in poëtis, qllotics volunt adllent antc ahque
cit,qux cl,lnqu c na[cutu r fiuntqi ex terra, ip[umq i
& irruent é exprimcre,èO'&9H, id cIl: erupit, profil lJ t,
jn fe~p[o cxamin at& di[cern it,annu s eO::&vt [uprà
dicere.~n & ilI11O:ri cuidii apud Laccdx mon 10S
louis nomell diximll s in duo [eétu,a h aliÇ],hus ~Hva,
viro nomé crat CTir,id cO: prxpes .Sic enim Lacedreab alijs Ua vocari, ita & annu quidi tVlaUT vocant ,
moncs cocitat ioni5 impetu indicant.~afi lraql1e
quia in [eip[o, quidi ~T@", quia [crutat ur atqi exaomnia perferiitl1r, huius ipfil1s agitati onis, quxeo
minat. Integra vero ratio eft ipfilm quod in ip[o
quod O'lÎ9diciwr,fignihc<ltllr, f7l'<%91Up, id dl taétum
cxamin at. V nde ex oration e vna nomin a duo [depercept ionc:qi fophia 'demonO:rat.à}'aBdp, id eO: ~o
éb [unt. quod cnim fimul dicitur , THprW~~T«~Op,
nu clliu[qi naturx , à}'a<;dp, id eO: mirabiJ e, amablle ,
id cft in [eip[o cxamil1lns,difiinChi dicitur fy/aV1~r,
dcleéb hile fignific at. Enimll ero ponqu am fluunt
&lT@" ,ideftan nus.HE R. At vcro,ô Socrilt cs,iam
omnia, p:utim cclerita s, partim tardita s ineft. E~
longe progrcd eris.s 0 c. Longiu s equidé in philoigitur non 0111 ne vclox, [ed ipfillS aliql1id «)'a0'10/,.
fophia videor euagari.H E R.~inimo.s 0 c . Fol'tè
~od quidé ""ccO'ldp,ipfius à}'aOi nominc dec1ar~!.
magis conced cs. H l! R. Vefu poft hanc fpcciem liJII<tUoO'bvH ,id cO: illO:itia,q uod J[IKa{1! O'bv'O"/"id cft 1Ubentifs ime cotemp l:trcr,q ua ratione rcaè nomin a
ni intellig cntiii import ct,facil e coijcer e poffut1~us.
j,fia prxclar a virtutu fi nt impofi ta, vt 9'eéVHO'/r, id dl:
~id :ll1téip[ um J'iKt<IO
P fibi veUt .difficil,e cog nltu .
pr lldcn ti a,O'~HO'lr ~ in tclli gen t i:l, JIKClIOO'~VH ,i u O:i tia, ac
Vidctl1r alité hncll[q i:\ multi s ql10d diGl:u cft conrcliqu:l. huius generjs omnia. s 0 c.Haud cotemn en
celIu111, reliqllu vero duhiü. Etenim quicuJl qi to·
dum gemls nominl lm[lI[c itas, ô amice. Vcrunt atum mobile al'bitra ntur, plurim um 19itari ip{llm
men poftqu am leonina pellem [um indu tus, haud
cxiftim at, perqi omne aliquid perman are qUO findeterre ri de cet , imo prœclara ip[a, vt ais, nomin a
gula fi ;wt,qub duc tCl1ui[simu Gt & veloci{simuJ1'l·
pruden tix,i nt elligen tix,co gi tati9ni s,[cicn tix,cçN eqi c\1im per omnia di[curr e poffe , l11fi adeo tCterorum q\ huiu[m odi cofideral'e.n G R. ~in pro_
nue fit, vt nihil po[sit obCiO:crc penetra hti, & :l~CO
feéto prius dcfiO:ere nuno modo debemt ls. soc R.
vclox,v t cxtçris quafi O:antibus vtatur. ~onlam
Per cané no male mihi ùcco côijcer c vidcor, quod
vcro gnbcrn at omnia,J'u\Cjop,id dl di[curr és & pcrmodo confidcraba111, antitlui fsimo vidclicetil10s
m:m:1l1s,merit o J[{Kalop cO: appCllatllm, Kvno polinomin um autorc~, vt & f.1picntillm noO:roru plutioris pro!:1üôis gratia intcrieé to. Hac.tenus 9.uod
rimis accidit ,ob frequen tcm ip[am in rcbus pc ruemodo diximu s,inter pll1rimos conO:at hoc elIc iuIl:igandis reuoll1tio~cm, prxtcr cxtcros in cer~bri
ftl1m. Ego auté,ô Hermo gencs, vtpote ùifcldi dc~
vcrtigi ncm incidi((~;~110 faéhun pl1to~ v~ rc~ Ip[X
fiùerio Ragrans hxc omnia pel'[cru tatus [um, &. in
proferr i & v:.\cillilrc I111S a,ppar~rcnt. opln,IO,I11~ auarc:1l1is perccp i quod hoc ip[llm iuftllm fit, & catltcm huil1s cau{am , haud lIltcno rcm verugl nc, [cd
~a.qtlo c~i~ l'CS ip['ll hum., h~c eft cauf..1:propriéQ:
exterio rcm ip[arum l'crum circuit um ~r~i,tra~tur:
na v~~ar11fiu(~ ~c?crc ql11[pla tradidi t. Cum vcro
quas ita natura haberc [e putant , vt 111hll111 c~s hrab ?~s.lam aU,ùlt1s Iftis nihilom inus [cnfim exquir o
mum & ftabilc fit,[cd fluant omnes ferantu rq;, &
ql\1d ~p[llll~ 1uftllm fit,qua ndo quidem ita [ehaomnifa riam agitcnt ur, [emper q; gignan tur & debet, v1deor 1am vlterills q llàm decct exigcrc & ca",
A.llant.~od quidem in his nomin ibus, qua: nunc
' ' f
' , e r blU
ueam,v t d lCltl.lr,
vallum que [llpcrg redtSa tis
cn1m prou
relataf unt,con fpicio. HE R. ~o paéto Socratc H
[empel' rogafle me & alldiffc rc[pon dcnt, meque
soc.Ha ud fone adllertifH fllperio rn nomin a rebus
volente s explcre alius alilld aftèrn.: conant ur, hcqi
quafi delatis ,auenti hus,& illgi gencra tione tranfvltràco
n[cntil lnt. ~idam ait iuftum hoc, [oIem
latis impofit :l fuifIè?H ER. Non f..1tis pcrcepi . soc.
effe;
SOIU~l
quippe {olem di[curr cndo calcfacicl.1Princip io quod primu retulim lls, omnin o ad alidoq; o 111 111 a gl1hernare. Cum vero hoc alacer ctlÎquid huills gencris. a~tinet.H ~ R.~a~e iO:l~d?s 0 c.
qllam quafi prrecla rum audieri m refero ftatim j\\e
9'e dVH (rtr ,id eH: prlldeu a eft,9'Oear 1(9Cl p!S,vOHO'lr, Id eft lame ridet,~tlœritqll~ ~t1nquid exâhmei~ poft (olis
tionis & Buxl1s animad uerfio. Sig111hcarc qllOqUC
occafu n: ~llO:l1m n~h~1 homini blls [upere{[e? Pc~
poteft, reciper e ~VHO'/P ~oe~~,id ~eft lationis Vtil,itat~.:
~ontan,t11t~1qll,e m1h1 quid iIlc [entire t, ip[um aIt
Tandé circa ipf.lma glt;\t1o ne verfatu r. ~tnetla
19,nem,1l1ft~ eXIO:er~.neque id cognit n facile.qu~re
fi vis i'VcdftH) id eft cogitat io fig~ihcat_ i'ovÎlr,v"'flHO'~p,
~hus, 1nq~l1t" nOn 19nem ip[um, [ed ip[um pon,us
id eO: gencra tionis côfider ationc. V(Mfl~P qlllpP,e coInnatu
m .lgn~ ca~orem.AI~us hœc oml1ia pro nihIlo
fiderare eft.quo d fi placet,voHO'/r id eft 111:elleébo,eO:
h~bet~e
lIe elllm 1U0:u~ l1;entem illam quam indu~
"~~O'lr, id dt noui dcfider iu. nouas vero l'es cffe, fiXlt Anaxa,go~as .. Domm a ccrt~ illam [uapte natUgnifica t eas hcri [eml?a t.qi hoc. defid~rar: et agw era, n~c ahcu1 mlxtam e~ornare omnia inqult , pel'
di aninu,i ndicat Ç], nome 111ud 1nuem t ViOIO'lp. pnnOml1la penetra ntem. HIC quidcm Ô a:mice in macipio nanq; vdHO'lr non diceba! , [ed pro Hdu?:t proiorem ,a~big~itatem [um prolap fus, quà:n antea
ferenda crant, vt V~d,O'IS, quafi vil!, id eft ~Ol1l,iO'I~ apdum 111~1I de .mftitia [ci[cita bar. Cœteru , vt redeapetitio & aggrc[s io. O'"9'eOO'bVH, id eft tepcrantl.a ~I
mus ad Id CUms gratia di[puta mus, nomen i!li talC
lius quod modo diximu s 9'eovbO',,,,r, id eO: p rudet1 <t,
propte r hœc, quale di)Çimlls cO: tributt un. H ER M·
falus & co[erua tio cO: . ~7rI~dftH, id eft [cieritia, hanc
Vid~ds, ~ ~ocrates, ex aliq~1O alldiffe hœc, ncq~e
ha~et notatio né,qua fi animus n~ contén endusr es
ex,
t~a Offlc1na nl~iter deprom pfiHè. s 0 CR. ~1~
fluetes [equatu r, & neqi cas multo ante relinqu at,
aha. H E ~ M. ~ on lta. SOC R. Attend e igitur,f ortc
neque anteced at. ~are t interie ao ~1TICjH~Hp vonanque l,n r,ehq~is t~ de~i'percm,qllafi qua: affer:l~n
c~re ,dcc~t . O'~Y~O'lr, tanqua m [yllogi{mus, id eft ranon aU~len,m:I oft mftltIa m qllid reO:at?à.fle{ap, l~
pOCInatlO <!uœdam effe videtur . Cum auté- "~Ilvéu
eft fortltud lnc; nondum peregü nus .inÜ ftiti:l fane
1
.
obft<l
�Cratylus,Vel,de Recta Nom. Rat.
~b(tacuIü dus dl: quod di[curr it per omnia, luJe{«
rebus, fi guidé fluunt,
us. ~~aproptcr
cotrari
ip[e
nlhll, alind qUl Ruxlls
cù-1e{tt, n'omen
hoc
mine
no
ex
erit
fi qUIs 01 fubtrax
t.cofia t pbnè
dcclara
ipfum
pus
qU?d refiat à.vettt,O
fo~,id d1 Rurius
contra
uc
cuiufq
Ruxus
qllod non
prxter iuqui
ilJi
tlls
oppofi
[ed
efi,
do
[ortitu
XlIS,
do cfTèt
fortitu
aliter
cnim
eque
N
Ruxl1i.
fit
fium
à fimivir,
à.v~~)
ct
mas,
efi
id
aurcm,
is.aè~€p
l~udabil
efi
èo~,id
~'"
ab
[cilicet
m,
origine
ducut
qu.odam
h
furs~ Rl1Xll.)'lW~ vero,id cfi mulier ,q uafi )'ov~, id efi
f~c,l\da & generatrix.3-HÀV,id efi fœmina.ci1r~ ~ 3-HÀ~r,ld cfi papilla dicitur . 3-HÀ~ auté vide! Hel'mo ge
nes. dici, quia Tf9HÀlv.u,id efi germin are pullllla req;
faclt,qu afiea qux irrigan tur .. H ER. Sic appare t,ô
SOcrates.s 0 CR. 3-dM.4p,idefi virefcere, adolc[cere,
ROrefcere,augmcntu iuuenu m rcprx[e ntant,q uafi
velox quidda m & {ilbitu, quod innuït We qui nomen conRau it ex 3-eÎp,id efi currère ;& aM.~qJ:J, id eft
L'\ltare. Non animad uertis me velm extra curfum
delatü, poftqu i plana ac peruia naétus fum? Multa
quoq uc fuperfu nt q ux ad feria pertinc re vidcntu r.
vt vidcaJ{ ER. Vera 10quer is.s 0 c.~orü vnu efi,
Prorli.ls.
ER.
H
et.
import
mus quid r'xvH,id cft ars
ofienmentis
habitu
eft
vi,id
S ,oc.N onne hoc Ë~/p
X&
intcr
mediü
°
auté
r
rferitu
dlt,fi rdcmit ur,inte
s
Socrate
nimium
e
R.Arid
E
H
HÈXOV~H?
~,& inter v &
vea
nomin
vir,
beate
s
ignora
An
& inculte . soc.
t~ra Obruta iam à fermon is tragici ftlldioGs,elegan
tlX gratia addent ibus & fubtrah entibu s literas, ac
partim téporis diuturn itate, p,lrtim exol'na tionis
fiudio vndiq; peruer tétibus ?vt ecccin /(âJ Q1r1eCf, id
efi fpeculo , qui abfurd u cft gipfius additam étum?
Tali:t certc, vt arbitro r,f.1düt qui oris artificiof.1m
confor mation é pluds xfiima t qui veritat é. ~:l
obrem cu multa nomin ibus ipfis adiece dnt, tandé
effecerüt, vt nemo iam nomin ü [enfum animad ller
tat. ~emadmodum dum (Trpt)'')'tt, id eft monfir um
quodd â proferu t,cum (Trp{)'tt pronun ci:ue debcré t,
:le c:ctera mulra.H E R.Hxc qllidé ita fe babét ô Socrates.s 0 c. Profeé to fi daretu r clliq; arbitra tu fuo
& demerc & addere ,magna vtiq ue e1Tèt licentia , &
quodli bet nomen cuique rci vnufql lifq; tribller et.
enim meJ{ E R.. Vera narras. soc. V cra plane.f ed
te dccet
feruare
decoru
atque
i
quand:
atem
diocrit
&
Atqui
soc.
.
vtinam
0
R.
E
é.H
f.1pient
m
prçfide
m
.nimiu
exaéb
ne
erü
opto:v
genes,
ipfe,ô Hermo
prorfus
mel
vim
ne
qlliras,
felix,cx
vir
difcllfsione,
exhallrias. Afcend am qllippe ad fuprad iétoru apicern, pofiql1am pott artem confide rauerim us ~H
;l(tfr~p,id efi machin ationem cxcogi tatione m q; folertem. Videtu r autem fignificare idem quod multum perting ere & afcendere. Compo nitur ergo ex
his duoblls,.u~Klfr,id eft longe & multum ,& tÛ-fip,id
efi afcéde re,pene trare,p ertinge re.Sed vt modo dicebam , ad fumma m dlétorl lm peruen iendum eft,
qua:re ndumq,; quid nomin a iftafign ificét, dertrl, id
cfi virtus, & XCIK[tt, id eft prallita s. Alteru m quidem
nondu m reperio , alterum paterc videtur . Nam fuperiori bus omnib us confon at:nem pe tanqua cant
Omnia: I«t,,~r l~p, id efi male vade~s:"«K{tt,id eft, prallitas erit. quare cum anima male.'\d l'es ipf.'\s acced~t,c6muniter pralla dicetur . pro prie vero ac maXIme proced endi h:cc facultas in JEI;\(,~, id tfi timiditlte patct,q ua nondu declar: mimus <prxter mifil11us enim. Oporte bat autem contin uo pofi fortitudine m ipfam inferre. M ulta in[upe r alia pra;ter..
J1~ p,ugna verf.'uu r,pugna in
221
j{fe videmu r. J4À/tt fignificat durllm animx vinclllum. Jf(T.uorenim vinculli dt. ~;ap vero fortc quiddam durllm q; fignific:lt.quare timidit as vehemcns
ae maxim u eft animx vinclll ü: quema dmodu m &
~7J'oe(tt,id efi defeétlls?inopia,d~lbillm,ma)lIm quiddam efi, ac fumma tlm qllodcu q; progrc{fus ipfills
impedi mentü, ïdq; male progre di videtllr oficnde rc,in ip[.,\ vidclicet motion e im pediri atq;,dc tincri.
~od ClIm :ll1ima fubit, prallit: ltc plena dicitllr .
~od Gilllld prauita tis nomé taliblls quibuCdnm
compe tit,con trariu dert~,id cfi virtus fignific abit.
In primis quidé facilcr:n ~,gi)~mq; prog,rc{fun~,dc:
inde follltum & cxpcdl tu anlmx bonx IInpcttl cne
oporte t. ~amobrcm abfq; impcdi méro obfiac ulog; ~fl ~lop, id cft fcmper RLIens, iure cognom inari
po{fct «(Jféé'T~. fortè vero & d/e'T~p voc:'It quis, q lIi~
fit.fl~~c.lr~eilcZl~T/lr,id cfi ITIlxime eligend ç. Verum
collifo vocabl llo 4f!~ dcnom inatur. ForGta n me
fihgcre dices:ego alité alTèro, fi modo nomcn illlld
pralljta tis qllod rcudi,r cétè cfi induaü ,rcétè q 1I0que & ifilld virtucis nomcn indllci.H ER. At "tt/(~I')
id efi malü lpcr qllod in fuperio ribus multa dixifii,
qllid libi vult?s 0 C. Mirinc u quiddi per Iouem ,ac
inllent u difficile:qucITIadmodü mihi quidév idccur
Itaque ad hoc eti.\m machinalTIcntü illlld fu pc;dus
afièra.H E R.~id iftud?s 0 c. Barbar icü quidda m
& hoc effè dicam.H E. R. Probe loqui videri . soc.
Ca:tcru hxc iam fi placet mittam us, nomin a vero
ifia/("À~p& k(TXe~p, id cfi Plllchr um & turpe qulm
reé1è fiétafin t,confi dereml ls. ~id d,(Txe"pinnuat,
f..,tis mihi paterc videmr . Nempc cu fuperio l'ibus
coucni t. videtu r qui !lomin a {lamit, p:tlsim agitationis impedi mentu vituper .ue. vt ecce,~Ell(rXoÇ'Jd)"
pip, id eft femper impeclienti fluxu nomcn .dedit ciel(T'X~p. Nunc vero collide ntes d,(Tx.e'l' appella nt.
coH E R.~idKtt;\'p,id eft pulchru m?s 0 c R.Hoc
vt
tllr,
dcdllci
mira
jpfu
ua
gnitu difficilius, qU:lnq
ipfum
gratia
dinis
Iongitu
&
at
harmo nix duntax
te fit produé tum. H E R. ~o paéto? soc . N omcn
hoc cogitat ionis cognom entu quodd am eITe videtur.H E R. ~i ifiud ais?s 0 c.~i tu cauf.'\m appel
lationi s rci cllillfq ue cenfes? an non quod nomin a
tribuit rH ER. Omnin o.s 0 c.N onne eauf.'\ hxc cogitatio efi, ve) deorum , vel homin u, vel a.tI\borllm?
HE R. Nempe . soc. Ergol<<<;>.,l(Tttp, id eft qllod vocac l'es, & l(tt~~p, idem ac cogitat io funt. H E R. A pparet. s 9 C F...~xcllnq; mens & eogitat io agllnt,
laudln da funt:qu x non, vituper anda. H ~~. l'ror{us.soc.~od medici nx particc ps,med lclnç opera efficit: quod fabrilis artis,f.lbrilia. T~I vcro quid
fentis? HERM .ldem. soc. Pll1chrum Haque puIchra.H ER. Decet.s 0 c.Eft alltem hoc, vt diximu s,
cogita tio. H E R. Maxim e. soc~. N?men jcaq~e
hoc /«(I;>"op, id efi pulchr um, mento e,nt pn~dentl:e
cognom entum ,talia qllxdam agentls,q~aha affirmantes pulcbr~ ~{fe, d~ligi~lI.s. HE R: SIC ~ppare~ .
soc. ~id vltrage nerJs hlllUS refiat InUefilgandu?
HE R. ~x 3d bonum & pulchr~l1~ ,fpeaan r, conferentia videlicet, vtiIi.l, condllc lbtlla, emol~lmen_
ta,horü q; cotrari a:s ~ c~ ~id (Tv,urpleop,id dl: conferens {it, ex fllp,cr~o,rJ?lIS, fi confideres, ip[e inuenies. Nam nOIlVIllS Illms qllod ad [cienti a at~inet,
german~ qui?d~m appare t .• N l~1ÏI enim pnr fe fcrt
aliud qua rpoettp,ld eft btlOne amrna: Gmul eum rebus,q UXlIe hine .d>u~niüt) vocari (T'u.urpte0Ç'Jtt & (Tv.uq>oea,ld eft ëonfer cntla ,ex eo lll1àd fimul circunf eru nt ur. H E. R. Videtu r.5 0 c./(4JttÀ~op autem, id cft
emo
iij
~
�222
Liber Vigefimusterrius.
cmolun1cntu: &1T~ ~ )(.leJlf~, id efi lucro. )tle!@;' vero,
at Jluo)'op)dtuoipà)'(dr'~!" id dl: dllorum coduéHonem
fi quis v pro J no mini huic infcrat , quod vult ex}igandi !imlll gratia, monfir at. Idemlli efi de mul ·
primit . Nam bonum alio quodam modo nomitis aliJs illdic;U1dum. H ER M. Patet. SOC R . Eadem
nat.~od enim om11lbus)(.6P~vvûlcu)id efi mifcetur
r;ltionc dt~~p ita. pronll nciatum contr ,H:iu m nomidiffllfum perom nia,ha nc ipf.'\meiusvim !ignifinum omniu m qUet ad bOl1u fpeéb.nt ofiend it.porcans nomen illud excogi tauit! pro v apponens, ae
rà boni fp ecie exifiét, J/ '~pdtfCTftér, id eft vinculum
lL&eJ'@- pronunciauit. H Il R. ~id autem ~uCTll~~it',
quoddam & impedi mentum procefs ionis elfe viid efi vtilc? soc R. V idetur ,ô Hermo genes ,non fidetl1r , tanqua m .8~a~6Pg, id efi noxi j affine quidcut caupones hoc vtütur, idcirco ~UCT71 i;\J~t' vocari,
dam.1l ER M.lt:1 maxime apparet,ô Socrates.s 0 c.
quia à..vJc~"ft« ci1To~O~,itl cf\. fumptusvitat & minuit:
Verum non fic in nomin c veteri,quod verifimilius
veru quia cum velocifsimum fit, l'es fiare no finit,
efi reé1è inftitutllm fui{fe, quàm nofirl1m. N emneqi permit titlatio né T'~@-,id et~ finem progre fpc cum fl1perioribl1S bonis con[enties,!i pro f,l vefioni s accipere atqi cea:'lrC:fed [oluit femper ab iIIa
tus rc(btuas. N eql1e enim J/iO!" [cd J'top bOllum ilfllgatq ue, !iquis terminus fuperueniat, ipümq ue
lud !ignific:1t, quod [emper nomin u laudat inueninde!inentem immortalemque prxbet.hac r:uione
tor: Atque ita lecllm ipfe no dlfsidet, imo ad ide~
bonum ÀuO'iJi~ip vocatu arbitror.ipfllm enim moij)e[èan t,dtlop,q lIaG J/'o!"è.Jpl~I~Op,~UCTil f~ip,)(6PJlCl~~
tionis ~oopTh'7l@-, id efi [oluens t:erminu,Àutr7liXt?p
~p, «r'a9ép, CTUftipEeC!" ~V1l'Oeo!" id cft facile ad progrefvocari videtur.lllpl;\lftop vero,id efi conducibile pefum.vniuer[um hoc diucrfis l10minibus innuit aliregrinllm nomen en, quo fxpenumero Homen ls
qtlld per 0111 nia pcnetra ns, omnia~l1e perornans7
cl~ vfus . Eft autcm hoc augcndi faciendiqi cognoidqlle vbique Ialldatl1m: quod vero obftat & dementuOl.Il TI R. Q!:.idde horum contrarijs cf\. ditinet,im probat . Q0nctiam in nomine hoc rHft/~
cendllm ~s 0 C R. ~x per negationem ifiorllm diJ'~r, fi veterulU more dt pro r pofl1eri s, appnrcblt
cuntur ,traébr e nequaq uam opone t. Il ER . Q.!:xtibi nomen ifiud J/t?yt, ro 10!" id efi ]iganti G{lentiq~
nam ifia?s 0 C.lcCTOftPOeOt',à..vCIJip~'!\tr,"'!\uO'71i~lr/()(.6PJ'lr.
quod pergit, impofi tum. vnde & !Hft lê.JJ~r COg11~
II TI R. Vera loqueri s.s 0 c. Sed .8~a~6P~!' & rHftléddhr,
minatu m cft. II li R M. ~id NJcvJ, ÀV1I'H, È1Tievflj'~,
id efi noxiu & damnofum.1I r. R.Certe. ~ 0 c ..8~~~~
VOlllpta s (cilicet,dolor,cupiditas, Socrates,& hueo!, quidé .8~,bf1 o!,7-é'tW eHè didt ..8~,br1op aüt figniius generis reliqu a? soc RA. Hal1d valde oofcura
h.cat .8ll'~éft~vo(J~7r1if!"id eft qllod vult impedire &
mil:i v~d~n~ur llcrmo gencs. h!ov~, id efi voluptas,
coërccrc,poLW id cfi fluxü:hoc aut P:1[s im vitupemt:
a.~bo ms IlllllS Il~ men, efi, q ux ad ~'VHCTlp, id cfi vtiquod qi vult ~7114!'-'" è ~hreaè .8lfÀ.m16Pt?!' appcllarehtatem emolUlUctumgllc tendit. J/ vero adieltu rn
tur. ven! ornatlls grati:\ ,8,\((€6Po!' arbitro r nomin afadt, vt pro co gllod eft ~ov/', r,J/ov/', proferai. ~~1I'1I,
tU.li ER. Varia tibi fuboriun(.Ô Socratcs, nomina .
i~ cft d~lo~, i dt,a~OCTi (d:, id efi di(folutione corpOatq ui mihi vidcris in prxfenti~, q~ .l(j Pa\l,ldi x lefIS tral11 vldetur. Nam ln huiufm odi pafsione corgis prxlud illm quodd;un prxclnlll{fc,dllm nomen
rus ~iIToJl1,itur. c:W{a,id efi triftiti a, ql10d impedit
hoc .8b';\«1T14i ppronuciares.s 0 c. N on ego in cau,wcu, Id eft ~re, demonfirat. «À)'HJ&p, id efi cruciaf.., fl1rn, Hermo genes/ cd qui nomé ipfu m inftituetus) peregn num nomen videtur ab lcÀ'Y~vg diéèum.
,PHlt. H Il R M. Vera 10ql1cris. Vemm ~Hftl;ZJtr quid?
~Jl~VH) i.d efi dolo~ & affliai o, 'ab ÈvdtoCTiColr, id ca
soc. ~id efI'e debear?Hfll;;,J~r, dicam Hermo geIngrc[slOne dolons denom inatur. H E R MO G. Vines: & vIde ql1im vercloq uar, quorics ~ico quàd
detur. soc RAT ES. lc)(.6H;&p id cft mœror lan:Iddentes ac demente literas longe nomUlllm fengLlor~pe ',lationis ~r;ll1edinem' tarditatemqlle fifum varbnt , adeo vt fxpe exiguum quid mur:ttes,
gnl~ç;lt. lJX:O@- el1l~, onus cft. l~", vero pergens.
contra na fignificatloncm inducat. quod apparet
~«e~ yero, Id cft lœtltla gaudiu mque, i J/1'X)(.oCTf(dr,
hocin llomine dUo!" id cft opport unu m. venit hoc
Id efi p~of~fion.e, ~"7Toe(a~) id efi facllitate, éo'Hr, id
nuper mihi in menté de co ql10d tibi diéhlrllS fum
e~ mQtlOntS .:'~lmre, dicjntr. T/e4/r, id dl: deleéèacogitiiti.Recés efi profea o vox nobis pulchra ilb,
uo, ab ~411'v~, ~d efi obleéhmel1to ducitu r. ne /ldjJ
1T
coegitq i contra rium fonare nobis eNo!, & ~H~/c;,J~r,
~11 q:m a 'QVO~, Id dl: infpiratione deleéh tionis in
[enfum ip[um confundens. Vetus autem qUld noan,npam. ~are ~lerito Vocaretllr 'envip, id efi ln..
men vtrullque vult,cxplic:1t. H E R · ~îi~llltc ais?
fplrans. Te~pofJS,a\tç,e m interuallo ad Tfe1l'Vcpdesoc. Dicam equidem. h:lUd prxten t m~lOres 11,0 uentum efi. eupeOo'VVH,ldcft hilaritas & alacrit:lS,
firos freq lIenter 1 & Jl ~ti fo~itos,nec rar!us m~he
quan) ob Cal1f.ln1 dlcatur , ;tfsignare nihil opus.
res,.quç maxime pri~ca voce fernant. ~ lIC aute pro
~a~n cUiq,ue patet hoc po men trahi ab co ql10d
,vel ipfllm t vel H adlllbent: pro Jl vero~, quafi hxc
dlC1tUr .~~,ld çfi bene. CTUftPEee:/J.J, idefi vnà fequi,
magnificentius quiddi fonent. H li R., ~o paao?
q~afi dlcat.ur anima bçne res a(fequi. V nde ~u~eo"
soc. Vt ecce vetufii{; imi viri Ift1eapdlC vocaba nt,
CTU/lH vocan de~e~et: ram~1l èUipeOCTbvHp appellamus~
pofieriores auté partim iftie«p,partim,hoc quidem
Sed ~e,que dl~lcII,e eft afslgnarç quid in,~uft:a,id dl:
tempore, ~ftleap, vocant.H E~ . Vera. ~xc funt.s 0 , c.
çupldlta,s !ibl ~el~t. N om.en quippe hoc vim tenScis igitllr vccufio ilIo nomln~ tantu mentem ellls
dentem ln ~uftop, Id efi animam & iram & furorern
~~i qomen impofu it declaran. ~ ~m ex eo quod
ofiendit. ~uft6r autem lOoCTi(dr & ~éCTi(dr)id efi Ra'ftéle~CTlp,id efi de!iderantiblls homuub115 gratulan~rilnt1a, fe~uore, & irnpetu animx. proinde IpEe@'''
tibllsq ueè tenebris lumen emicllit,diem ~ft'eiXp col.d cft fU~U1S & blanda perfufi o, dici~tlf, ééiJ, id cf}
gnomi narunt . H ER M. Apparet.s 0 CR. Nunc auflu~ClI alllmam vehementer alliciente. ex co ellirl!
tem ilIa tragicis decantata quid fibi velit ~ftie«, nequod '~~@~é1) iÀ efi incitatus rerumq ue app~~
quaqua m intelligas. quanqu am arbitra ntur non~en$ flult, alll~al1l vehel1lepter attrahi t pr.opter
nu\li Nftle«!' dici,q uàd IIft6Pa, id efi man[ueta q uxq;
1111~(:~lIm fiue l\lcitamentllm Bl1xus. ab hac to~a
efficiat . H E Il.. M. lta mihi videtur. soc R. Neque Je
vi I~ie@' efi nllncup atus, Prxtere a 1JOB@- voc<J."
fugit veteres ~ur'é!" id efi iugum , J'uor'op vocauiffe,
n~r, id efi defideri~lm, quod [anè prxfel~teQ1 [ll~:;
JI ER... Planè.s 0 c. Enimu erà ?ul'0p nihil fignificaç ..
u~tat~m non figl11ficat , querpa dmodu m 'f~e@'1
{cd
�Cratylus.VeJ.de Reéta Nom.Rat.
{cd ab{entem ardet. V nde 'aQVas dicitur quaG hrô'vTi§', id efi ab{enti s concup i(cétia. Idemqi ip[e in id
q~od gratllC\1 cfi animi nixus)p rç{entc eo quod cu~ltllrl~6P.§-,abfcnte 1Jcztl:§- denom inatur. f'g(§- aut,
Id dl amor ,qui:1 flCTg6,id dt inRuit extrin{ eclls,ne qi
propna cfi habent i éo~, id efi flllxio ifta, [ed infllf.1
J'cr oc~t1os. ~~apropter ~b ÈP'fcip, id eft influerap-e,
''''P@', Id cft inflllxi o, amor ab antiqu is nothis
pc1~abatl\r.nam 0 pro cp vteban tl1r.nu nc autem Ëg(êT
dlCl[lJr, '-lpro 0 interpo fito.Vc rumqu iddein ceps
Confid crandu prxcip i ' ?H ER M. d!o'~a, id eft opinio ,
& t.\lia qllxda m,vnde nomen habent ?s 0 C R. d!o1a,
veLLIt'cd~(f,id efi per[ecl ltione dicitur ,gua pergit·&
pro{cg uitllr anima, condit ionem rcru inucil:igans:
vd à Té'~!r .8oÀ:V,id efi arcus iattu. vidctur alltem binc
potius depend ere. OiHO'/dd efi exifii matio, buic cô~onat.oftendit qUippcofo'/p,id efi ingrell um animx
ln vnumq uodqi conGd erandü , o;op,id cfi quale Gt:
9uema dmodü & .8IfÀ~, id dl: volunta s,:\ .8oÀ~, id cfi
la~ll d}citnr :& .8~(ÀtCT9.u,id dl: velle,p ropter ip[um
<lttlngcdi nixumf ignific at cti~ i9'(tCTOc<t,id efi CllpCre:& .8Il'À~~~0'1.u,id cfi cô[ulcr c.Omn ia hxc opinio n~m [equéti:1,.80ÀHS iplius,i d eft iaétus & nixus ima
~ll1es ecre vidétur :quema dmodu contra riu, "~,'fÀ{C<,
Idefi priuati o volunt atis, defeétu s q uid:1m con[cql~:ndi impos appare t,q llaG non conten dat,neq uc
ctla quod intend it, vult,c~1 pit,inue {lig:lt,a dipirca tUr. HE. 1\ M. Freque ntiora hxc conger ere videris ,ô
SOcrates. ~are finis iam Gt faucnte deo. Volo tamen adhuc, ,ivqu1.w f-dI<~CTIOp, id cfi necelIàriti & vo
luntari ü declara ri. Nempe [uperio riblls ilh ftlccedunt.s 0 c. fx.obCTIOP, eq lIidé cft f1l<op, id efi cedens nc$~e reniten s.hoc fiqUlde m nomin e decbra tur c~xop
\9,V rov'hid cft ccdés cllnti,q 1l6dlle ex volunt: 1tc perficitur. ",a)'I<.ù01' vero,id dt ncce{f.uüi & obfiftCllS,
CUm pr\tcrv olllnta tcm fit,circ a erroré i n[citia mq;
verf.1bitllr. de[crib itur autem ex procea il [eclInd û
llecefsi tatem, quonia m in via a[pcra dëf.l JI1cefl'um
prohib ent. V nde «v~)'~opdiéèü eft,qlla fi per 11)'X1fr
i'0l',id efi per vallem vadens . ~~~[qi vero viget robur, ne de[eram us. ~amobre lnterr ga :1mabo ,
neq; deGfias. H ER M. Ecce rogo qux maxil11:1 flInt
& pulche rrima: &:lIA9f/ap,id efi veritat é,& --1-""J@-,id
cfi menda cium,& op',id efi ens, & quare id quo de
hic agimlls , ô'Yo~a, ideft nomen ,dicitl1 r.s 0 c.~id
\TOcas ~,"~cr8.u? HE R. Voco equidé inquire re.s 0 c.
Videtur nomen hoc ex [ermon e illo côfbtu m, quo
dicitur ôp, id efi ens elIè,clli liS nomen inq II ifitio cft.
~od clarius certe comprx hédes in co gl10d dicimus ~vo~aCjQP, id efi nomin:1.t1dü.hic enim exprim itUr llomé quid Gt,enti s videlic et inqlliG tio. &:À40flllC
V~r~ ficut & alia contra hi côflari q; videtur . Nam
dlUlna cotis !atio, nomin e hoc includ itur, J:ÀJ94a,
qUafi exiftës 91t~ N;\H,id eft diuina ql1xd:1m vagatio .
{,vI(§- auté côtrari um motion is. R \.lr[us hic v [lIrpatllr agItatt onis obftac ulu, qlJodl,le Gftere cogito
N alll:\ KaOÉvd!Cd, id cft donnio dicitur . --1- vero adieè.lum [en[um no mi nis occulit . 3p vero & fsfrfa, id cft
Cns & e[[enti a,cum à;\HOIta,id efi verüate ,côgrll ut:
fignifjc at. At
j appona tur. nam :'op, id efi vadens
~)(Op, id efi non ens quidi nomin ant ~IIUo'p, id dl: non
"adens .H E 1\ M.Hxc mihi videris ,ô Socrat es,fort iter admod u di[cll[sHfe. Verllm fi quis te pcrcon tetur qux fit rcaa itlomm interpr etatio, qux dieun.tUr rop, id eft vadens : plop, id eft fluens: J'oLt(/,id cft )jgans ac detinen s,quid i\li poti[si mu m re[p,on debilllllS?,ha bésne?s C. H:}beo equide m.prof eçèo nu·
ft
°
223
per fuccllr rit nobis aliquid ,cuil1s rcfp ôli 0 ne quicquam videam ur afferre. H n R M.Ql~ale ifilld ?s 0 C.
Vt quod minim e cogno[ cimus , barb:1l'Îcum el1è
dical11us.fone cnim p:1rtim reuera taIia [unt: foreç
vero obvetll ft:1tépr ima nomi na in [crutab ilia (unt.
Etenim cllm pa[sim vocabl lla dil1rab antur, nihil
mirum effet, fi pri[ca lingu:1 Cl1m noftra coll;1t:1 ni.
bilo à b,lrb:1rica yoce differrc t. Il E R M. H:lUlt aHc.
I1Um en à r:ltione quod dicis. S 0 . 1\. Con[cntane~
quidem affero, non tamen idcirco cert:llllen eXCl/[.,ltione m yidetur admitte rc.Sed COl1emllr hxc di[quirerc ,atque ira c0I1Gdcrel1111s:/i quis Cempcr vcrba illa per qllx nomen dicitur ,quxre ret,rllr [usq ue
illa per qux dicunt ur verba, [cifcira tur, pergeré tque ita perquire}'e,116nne qui rcfpon det, def'tig ari tandem & renuere cogeretul'~ H E 1\ M. Mihi [anè
videtur .s 0 C R.Ql!a ndo itaque qui rc[pon [um de...:
negat, merito ce{f.,bit? An non poftqu am ad nomina iIIa pcruen crit,qu xcxrel 'ornm [unt & [ermonlll11 & nomin um c1ementa ? Hxc vtique (j elcmenta {unt, ex alijs nomin ibus compo fita videri
non dcbent . qllema dmodu m [upd A:')'«eop, id efi
bOl1l1m diximll s, ex «;-aCji, id clt illcund o amabiue,& Ooi, id efi vc10ci compO litll m. eo~p rurftls
ex a1ij~ confi:1Te diceml ls, iliaque ex alijs.[ed pofiquam ad id perl1encrimus qllod vltrl ex alii 110minibu s non confiit uitur, merito nos ad elcmcn tu m peruen ilIè dicel11us,nec vlteriu s hoc in alia no
mina refercn dum. H E R M O. Sciee mihi loqui videris. soc 1\. An non ea de quibus paulà antè interrogaba s nomina c1cmen ta [unt? oporte tqi reéèam
iIlorur n ratione m aliter gUlm reliquo rum il1ucfii~are? HE 1\ M. Probab ile id q,Iidcm .s 0 C R. Pro~
babile cert<: Henuo gem:s. Sllperi ora it:1quc omnia
in hxc redaaa viàentu r : ac fi ita fe res habet, vt l11ihi videtuT, rurfus :1gè hic vnà mecum conlide ra,nc
forte delirem dllm reétam primof um nomin um
r:mone m cxpone re tento. H E R M. Die modo. ego
nanc.]ue pr0 viribus medita bor. soc R. A rbitror
eqllidc m in ~oc te con[en tire,vna n:u:,l1è reétam cuiU[lIis nomin is, wm primi tum vltimi ratiope m,
nullllm g ue illorum co quod nomen efi,ab alio difcrepare.H E R M.Max ime.s 0 C R.Eten im omniu m
qux [lIprà rctl1limus nomin um rettHa tio in hoc
connit it, vt qualis ql1~que res fit indicar etur.H E 1\.
Procuk lubio .s C. Hoc vtique non minus prioribus guàm pofl:el'ioribus compe tere debet,G nomina fl1 tur:1 [li nt'. H E R M. PrOl'fllS. soc. Atgui poftcriora nomin a per priora hoceffi cerc l?oter~t.H E R.
Appare t. soc. Prima vcro qlllbus alla non prxcedunt, quo paéto qllà~ maxim e res ip[.1s n?bis
fienden t fi nomin a elle debent ?Adho c mlhl re[po_
de. G vo;e & lingu<\ carlljfi~mus, voluilI èm uS<lue
res inllicem declara re,nonn e perinde ac nunc l11U_
ti, manibu s capiteq ue & cxteris me~bris fignificare tentalli ffemus ? H ER M. Halld alIter Socrate s.
S 0 c.Ergo fl1pern um quippi am ac lelle de~onfira:
turi,cœ lum ver[us m:1num extuhff emus, lp[.,m rel
natura m imitan tes: infcrio ra vero & gral1ia deie_
étione quadam ver[us tCrram ~nnllilI~mlls. quinetiam curren tem eqllllm v.el alllld qUlcqu am animalium indica turi, (orpor um nOnrOl'Um gefius
figllrasque:1d ~J1orum fimilitu dine:l1 quàm proxim~ qui[~l; ~nxlffet. H E'R M . ,N ccefIar illm qllod ais
cfTc lUI hl vldetur .s o.Bun on mOd1l1l1 vt arbitro r
l~is corpor is p,artibu s ofienru m effct)c orpore Yide~'
hcet quod ql1l[q; monfir are volller at imitate . HER.
Ita cel'
iiij
t
lig
°
c:-
�224
Liber Vigefimustertius.
Ita certe.s 0 c. Pofiqu am verà voce, lingu3 ,& ore
declarare voluim ûs,n6n ne ira demu per hxc ofienfio fiet,fi per ea circas quodli bct faeta fllerit imitatiO?H ER M. N ece{farillm puto. SO C. N omen itaq;
eft, vt appare t,imita tio yods, qua qui[ql1is aliquid
;mltatu r,per vocem imitltu r 8ç nomin at. HE R M.
Idem mihi quoque videtur .s 0 c.Atqu i pel' louem
nondu m tamen, ô amice, reete diétum exifiim o.
HE R M. ~amobrem. soc. ~on~am bos ouium
lX g=lUorum ca:tcrorumql1e anim:L1iu1l1irnitatores
fateri cogeremllr nomina rc eadem qua: imitan tur.
H Il Il. M. Veralo qlleris. s 0 c.Dece re id cé[CS?H ER M.
N cquaquam.[ed qua:n:tm,ôSocrates,imitatio nomencri tr SOC. Non tahs imitati o, quali~ qua: per
muGcam fit,quam uis voce fiat, nequc ctiam eorun
dem quoTum & muGca imitati o cfi, ncq; cnim per
mllficam imitati oné nomina re videml lr. Dico au..
tCI? Gc. Adefi rebus vox & figura colorq ue plurimIS.H ER M.Omnino.s o. Videtu r mihi fi quis hrec
imit et l1 r,ncqlle circa imitati ones ifias nomin andi
facultas conGnere. hx fiquidé funt partim muGca,
partim vero pietura .n6nne ? H Il R M. Planè. soc R.
~id ad hoc? n6nne c,{fentiam e{fe el1iquc pu~a~,
qucma dmodu m colon & ca:teris qux [llpddI X1mj.ls?an non incfi colori ac voci effentia qua:da m,
& alij~ omnibu s quxcun que c(fcndl appella tiolle
fu~t di&na? H E R M. Mihi q uidcm videçur. s, 0, c. Si
qUIs ClllU[q; e(fentiam imitari literis [yllabIsqi valeret,n6 nne quid vnuquo dq; Gt declararet?H Il R M.
Maxime qu!dem .s 0 c.~cm hunc elIè dices?fupe
riores quidem partim Oluficu m, partim piét orem
c~gl1ominabas,hüc vero quo modo vocabis?H Il~.
VIdetur hic mihi,ô Socrates, quem iamdiu quxrJmus l10minandj alltor.s 0 c.Si "crum hoc cfi, confidefandii iam de nomin ibus ilIis qua: tu exigebas,
faNS, id efi fluxu, rwcu, id efi ire, C1'XiC1'H"S, id efi d~te~:
tione, vtrum literis [yllabi sque fuis reuera ea~ntJa
imitantur,néel1c.H E R M.ProrUls.s 0 c. Age vIdea.
mus nunqll id hCie {oIa prima nomin a fint,an fint&
alia pra:ter ba:e.H E R M.Aliaequidé arbitro r. ~ 0 c.
Con[en taneum efi,cCiterum quis difiing uelldl modus vnde imitari incipit imitato r?N 61lIlC quand o.
quidem hteris:le {yllabis elfentire fit imitati o, pra:Hat primum elementa difiing uere? qucma dmadu
qUI rhythm is dant operam , clemen toni primo vires ddtJng ullnt,d einde fyllaba rum tantum rhythl
mos tandem Ip[OS aggrcd iuntllr, pnus uequaq ua.
H ER M.Vtiqu .5 ~ c.An non ita & nos primo opol'
tet literas vocales difi1l1 guerc, pofiea re!Iql1.lS [ecûdum [pecies,mutas & i~ miuoc~Jes? Ita Cl1lm!n his
erlldiu vui loquun rur ae rur[us vocales_ q.lllde, non
tamen {emllloeales , & ip[arum voeallll ipceles in- '
Uleem diffcrentes. Et pofiqu am hrec bene omnia
di[cl'euenmus l rur[us il1ducere noml11a,confideraréque fi [unt in qu~ omnia referun rur, ~llcma~mo
dum elementa, exqlllb us eogno[ cere lIeet & Ipf.1,
~ fi in ipfis [pecies contincn~~r eodem m?J~ fiCl~t
III elemen tis.His omnib us dlhgen ter cogltau s,fclre oporte t affcrre fecund um Gmilitlldinem Vl1umquodqu e,fiue vnum vni fit admou édum, [eu mul-:ta inuicem commi fcenda : ceu piaore s Gmd!tu dinem valentes exprimcre, interdu m purpu{~u duntaxat colorem adhibe t, interdu m ql}emuis alili cotorem, quando qi multos commi içent, vc1utic um
i~agine?1 vi ri q u~m fimilim i effingere volunt , vcl
ahud qUlddam hUlUfmodi,quatenus imago qua:q;
cenjs çolorib us indigec .haud feçus & nos elemen -
ta rebus accom modab imus,& vnum vni,qu ocunque cgere mlxim e videatur: u~.u€oÀ(lq;,id efi conie·
aa coficiemus,quas fyllabas vocat. ~as vbi iun·
xerimu s,ex eisq; nomin a verbaq i confiituerimuS,
rmfus ex nomin ibus acverb i magnii ilm quidda m
& pulchrü & integrü connru emlls:& quemldmo~
~um totu ipfum compo fitu piétura an,im~l vocat,
Ita nos contex tü hunc intcgru m, oratlon e ve1 nO~
minidi petitia, vel rhetori ca fabricat:t, vel alia quauis qux id cfficiat arte.lm O non nos ifiud agemus.
modum nanq loquen do tranfgre{fus [um. qllip~e
veteres ita conflar unt,fi ita efi confhr utu. Nos aut
oporte t,fi modo artificio[e cofider aturi film~, ip[a
omnia fic difiing uentes, fiue vt coueni t prima n~·
mina & pofieri ora fint pofita, fiue non,ita excOW~
tare. Aliter alité conneé tere vidend um efi, ô aln1ce
Hermo genes,n e forte fit error.H Il R M.Forte per 10
uem~ô Socrate s.s 0 c. N unquid ipfe confidi s itl te
polle difbng uere? Ego enim me po{fe diffido.H Il R.
Multo igitur magis ip[c di{fido.s 0 c.Dim irtem US
jgitur? an vis vtCunqi valemus,cxperiamur,etfi parum quid horum nollè po{[umus , aggrediaml1r~
ira t;lmen vt paulo [u pd,d j js prxfati :nihil noS verl
intellig entes opinio ncs homin u de illis conijc,er~:
tta & nunc pergam us nobifipfis Gmiliter pr:x:dlcetes,quo d fi quàm optime difhng uéda ha:c fUI{fent,
vel ab alio q Llopia, vcl:\ nabis, fic certe difiing u,l!l'C
oportu Hlèt: nunc autem, vt fcrtur, pto viribus I~a
nos traétar e dicebit . Admit tis,hxc.? vcl quid :us?
H Il R M.Sic pror[us opinor .s 0 c.Ridi culum vi[u~n
il'Ï,ô Hermo gcnes,a rbitl'or ,quod res ipfa: imltat1 0
ne per literas fylbba sqi faé1:a manife fix fiat.N ece[~ ,
farJUm tamé:neqi enim melius hoc habcm us quicquam,a d quod re[picicntes de veritate primor tun
nom1l1 umiudi cemus: nififor te qUl!madmodu Tra
gici quotie~ ~mbigunt, .comm entitijs qtubuf dam
m.lclullamCtlS ad deos cofllgi unt, ita & nos ocyuS
rel,n ~xpediamlls, diçentcs, deos pn~a nomin a pof~ll11e,& Idcl~CO ~eete 1I1nmlta fuifle. nunql1id pot~[s llnl1s nobls biC [ermo?an ille,quo dipf.'l à barbarJS 'l.lubuf dam ~ccepimus?N obis quippe antiqui
O
l'CS {unt barbarJ , vel quod ob vetuHa tem itaea<ii
~
fccrni Ileqlleut vt & barbara? Tcrgillcrf.:'ltiones hz
fllnt,& belli~sima: <Jl~idcm,il,lorum quicun que nO'"
IJnt de reéta ImpohtlOne pnmor llm nomini i red ...
clere rationem:Eteni~1 qui[qu is reetam primor um
nomln um ,ratlone m 19nora t ,[eque ntium cogno~
[cere neq Ult. bxc pona ex illis declara nda funt,ill a
aut~l~ is ign~ra..t. qllin potius nece{fe efi [equen tiu
perltla m,prot ltetem ,multo prius & abiolut ius antecedentla c?m pra:hendllIè, pollèqi ofiende re.aliter aU,tem,[cue debet [e in fequétI bus delirat urum.
an allter lpfe cen[es? HE R M.Halld aliter Socrates.
s ~ c:~a: ,ego fenfi de primis nomin ibus, in{olen .
tla ndlcllb que admod um elIè mihi vident ur. eaq;
t~cu,m,{i vel~s, comml lnicabo . Si quid vero tU mehusl~llenenslmecum & ip[e commu nica. HE R M.
~ fflclam. [cd dic iam forti animo. soc. Pnncip io
Ip[um g velut infirllm entum omnis motus e!lè videtur.C ur auté motus x{vH'!lr appelle tur,non dixim~ls,patet tamé quod l'~M,id cfi ltio e1fe vult.N on
cl11m N ql;on~am' ,[ed t vtebam ur. priocip iumau te~ ab ",'fiP, Id,eft uc,quo d pcregr inum nomen efi,
& lEVCU, Id eit, ue fi~lljficat. ~areii pri[eum eius
nomen repena tul' 111 vocem 110firam tranfia tum,
reétei/,ul$' ,appcJl~bitur. Nunc autem ab /t{ElP 00011-ne peregn no,& Ipfius H commu tatione & v jptius
interpO
,
�Cratylus,Vel,de ReétaNom.Rat.
in,terpofitïone ,dvHI1'/r nuncupatur. Oportebat auté
/P vcl J rT/p dicere. <jaO'/S', id efi fiatio, negatio ipfius j~V«l, id efi ire eae vult.[cd ornatus cau[.l <j'aO'lr
denominatur. Elementu itaq; ipftlm g opportllnu
motus inltrllrncntü, vt modo dicebii, viftlm cfi 110minum amori ad ipf.lm lationis fimilituJiué expri
mendam:pafsim itall; g ad motus exprcfsioné vtitur. ~n primo quidem ipfo pâp & éoii,id efi flllxuque
per IJtcram g lationern imitatur,dcindc in TgO~(A), id
dt tremore, & TfetXêi afpero.item in ver bis huiufrnodi, l<g""4p percutere, 6gttuC1P vulnerare, ~bl<4p traherc,O~~7r14P frangere enemareq;, K6f>IlIXTfi4p inciùerc, P'lllg4P v:lcillare, irritare,& circumucrf.1rc. Hœc
Ornnia vt plurirnum per ad fimilituùillc:. motionis
Cfflngit.Mitto enim quad lingu:l in hac litera pro
nUncianda minime irnrnoratur, quin potius maxi.~è concitatur .~ocirca ad ifiorum exprefsionem
Ipfoe potifsimü vfus fuilfe videtur. Vrus efi & I,fci.11 cet iota,ad tenuia qU'tq; per Qll111ia maximc fcnet~a~tia.idcirco IfV«Î & rW"", id efi ire progrediq; per
'lrnltatur .~emadmodum per q>,4,CT,i, qux liter::
vChcmClltioris fpiritus ru nt,talia quxdam nominu
aUtor exprimit, 4UCTX~;'P frigid LI m,rlop ferués, CT/'~e«l
Concuti,& communiter CTClCTllop,concu[sioné quaff.·\tionemq;: quotiesq; vehcmens qllippii & fpiritu plenumimitari vult nominum inlbtutor, tales
Vt piurimllm hterlS adhibet.~netli ipfil1s JI. cop:,efsionem:lc 7',& linguç velut hxrentis retr:lCtiollC,~eropportllni exillimalfe videtur ad vineuli &
ftatlonis potentia cxprimendâ. Et quiain Àprofcrendo m:lximc !ingu;} prolabiwr, idcirco per hoc
Vcl~lt ex fimi!iwdinc qU:ldam nomin:luit ÀôlX,iJ cfi
lC!l1:t,& ôÀIO.,{mlpbbi, & KoM.4ihr liquidllm,ÀmlXg~1-'
. ~lnglle, cxteraq; huiufmodi. ~ia vcro labcntcrn
hnglli À l'cmorat, eo imericQ:o form~lUit ')'À:CTX~Cp
lllbricum, ')'ÀUltV dlllce, ')'Ào/~hr vi[cofuIl1, llltulcnturn. Animaduertens quoque ipfills v [onum imo
in guttllre detineri,eo 110mJJlalli~ T;'~vJC!I & TA- fvr"r,
id dt quod intlls dt, & qua: intrinfecus [unt, vt res
literas reprxfentaret. 1prum vero c.>, ~~')'a-À':-' ,id efi
magno tribuit, & ~pfum H f&~', id e~ longi_tlldini,'
'quoniam m:lgnx lIten, funt.ln n0111lBC aure ~~O')'')'I
~op,id efirotulldum,ipro oindigens, 0 vt piunmum
lllifeuit. Eademq; ratione cœtçra [ecundum liter:ls
:te fylbbas rebus finglllis aecomodare vidctur notninutn auror,fignllm nomcnq; confiitucns, ex his
d~indc rpecies iam rcliqll:ls per fimiliwdinc1l1 eOll:filtllere. H.œe mihi Hermoge~les reéh Vld~tlIr eLIc
nominü ratio, nifi quid alilld Cr:ltylus hic alIèrat.
Ji ER.E t ['wè,ô Socrates,f~pe mihi negotiu f.lcdsit
Cr,atyllls hic, vt l principio dixi, dum elIè qllid:lm
aaerit reébm nominum ratio né, qua: vero fit, non
c~plicat, vt difcernere ncquça vtrum de indllfiri:l,
llecn~ adeo
obfcurus.ln pra:fentiaigitur,Cratyle,coram Socrate dicas, vtrum placeant ca tibi qua:
Socr:ltes de nominibus prxdicat,an prrtcl~rius ali<l~id afferre pofsis: ql10d fi potes, addncas in medlllm, vtvel :\Socrate difcas, vcJ nos am bos erudias.
CR AT .Videturne tibi Hermogenes f.lcile ~lre tam
breui pcrcipere quoduis atque doeere, nedum rem
tantam, qua: maximum quid de maximis xllim:lll\\\b
tur? Ji E R. Non mihi per louem, quinimokite 10Ëp>-~o 1. ql1utUln Hefiodum al'bitror, quod operxpretium
p. fi,paruum paruo addere. ~are fi quicqui, licet
cxiguum,perficere vaIes, ne graucris, fed & Socratem mumiuua,& me in[uper,s 0 c.Eqllidé,ô Çratr1c,n}hil eorum qux [uprà commemoraui,aiIeretuC1V HCT
e
ut
rem. N empe vtellnquc vifum cft, cum Hermogcnc
hoc indagaui. qlloc~rc:l: in.lde li quid m~litls habes,
exprimere,tanqllaln Gm libenter,gnod dixcrLs, fu[ce ptllrtls. N eql enim mir:lrer Ggllid tu hi[ce h:lberes prxcbr~us. Videris porrà ~ ip{e t.llia quxd:lm
conGderaac, & ab alijs didicifIe. Siql!id crgo pra::fi.ll1rillS dixcris, me in~er difèipulos tl/OS circareétam nominu m rationemvnü connllmer:lto.c R 1\.
. Certe mihi, ô Socr:ltes, vt :lis,curx hxc ruerllnt,ae
forte difciptllum te efficerem. V creor t.l111CI1 ne côtd omnino fc res habeat. Coollenit mihi nUI1C iùé
erga te dicere,quod :lcluerfus Aiacé in E1cris. Achil- .
lcs inqllit .Generofe,:lit, Aiax TelamoHic populoru l!Jad.l.
princeps,omnia mC:lCX fCl1tCti:l protuli!1i. It,l quo
gue,ô Socr:ltes,nofir:l cx mentc vaticin:lri videris,
hue ab ElIthyphrone fllcris inrpira~lls , fiue M uf.l
quxdam tibi priM inhçrcns I1UI1C te protilllls concitaucdt.s o. 0 vil' bone Cl'atyle, ego qllOq; f.,'piétiam mC:lm iam pridem admiror, neq; nimis conhdo.qHare cxaminandu qttid (~icam, exifl:imo.N am
l fdpfo decipi gr:luifsimu cft, nimis enim pericll10f.l res.efi,ql1um feduCtor abefi nunqu5., fempérq;
dec\!p(utn proxirne comit:ltllr. Oportet it:lque [u_
pedora Frequenter anim:lduertere, & vt poëtaille
ait,antè ihb retro~; confpicere. Atqui & in prçfel1'ri videamus quid a llobi fit diétllm. Reétam dixi..mus IJ.(j)minis rationé,qux qualis qu<tq; rc fit,ollédit. N li nquid rufficienter
diéè.um a{fcrirnus?
CR AT .Mihi qllidem planè fic videna, Ô Socrates.
s 0 €~Docendi igitur gratia flomina ip['). d.icllJ1tl1r?
CR A •. Pror[us. soc. An non & artem elfe hanc dicimll's,~ ipfius ;}rtifices?cR A.Maximè.s o. ~os?
CR A. ~os:\ principiotuJ \lm & nominllm eoditores cognominabas? soc. V t·rum hanc artcm
fimilirer atque alias indIi.: hominibus, an aliter :\1'bitratur? Id alltcm dl quod volo. piaores q !.idam
deteriores [unt,q uidam prxfiantiores? CR A.Sunt.
s 0 c.Nonne prçftantiores oper:l[ua pulchrioraf.ldunt, figuras vidclicct animalium? cxteri contd.?
Aediflcatores q~lOq; iimiliter part~ql. pijlchriores, .
partim mrpiores domos efficiunr? C RAT., Sic efi.
soc. N 6nne & lcgllm iprarllm autores p:lrtim 0..pera [ua pulchrior:l,partim tllrpiora Cfflciut? CR A.
Halld ampliu$ ifilld admitto.s 0 c. Non ergo leges.
alia: meliores,deteriores alï.a: tibi videntur. CR AT.
N on.s o.c R. N eque criam nomen vt apparet,aliud
mcliu5,.aliud dctcr.ius impofimm, ar.bitraris. C R A.
Neque.i.ll:ud. soc. Ergo omnia nomlnareét:e pofita iu.nt.c R A.~XClJnq\le videlicet nomina [unt.
s 0 c.~i.d dehuius Hermogenis quo.d paulo ~~t~
diCtum eft nomine? Vtrum d1ccndum n'In dIe 11lt
ifl:ud imp~fitum , nili quod Ée~'d ')'~V'CTE~, id eft
Mercuri, g.e ncrationis iIIi competat? An lmpofit11111 q u.idem,non tamen reéte?c RA. ~ eq ue lm pofitum elIè, Ô Socrates, arbitror, ~ed vlden.et1e autcm alteti Us.cuiu!4am.l1omeo,clll natura lOefi qua:
nomine continet.Ur. soc. VtJ:Um neque mentltur
quifquis Her.mogenem c~è ellm di~it?NeqlJe enim
hoc cft dubirandum, qU1l1 eum dlcat Hermogenem elfe, C\.lm non fit. CR AT. ~a ratione id ais?
soc. N unquid ex.eo quod non datllr dicere f:llf.1,
[ermo tllLlS conllat, & cÙ'ca id verf.ltur? permulti
nempe,ôanlice,Cr.atyle,& mlnc pr~dicit,& quondam aJ[crucrunt. CR AT. ~o. paéèo, Ô Socr:ltes,
dum dicit qL~is quod dicit, quod non efi dixeriH
An non hoc cft faKl dicere, qLlx non (unt) d~çcte?
soc R A. Pr.\!clarior hic [crmo amice, qu:\m conditio
cac:
�Liber Vigefimustcrtius.
ditio mea & xtas exigat. Attame n mibi dic,lS, vtru
loqui fa16 non polle aliquis tibi videtur , fari alité
pofIè?c R A. N eq; far i.s 0 c. Ac etii neq; dicere,ne'q ue appel1;ue,f.1Iutaréq;?OE.emadmodu fi9uis tibi
obuius ho[pita litatis lure manu tc pn;héd es,dica t,
Salue ho[pe.s AtheniéGs,Smicrionis fili Hermo genes.ille loquerecur Hb, vel fari dicerecur, vel dice~
ret, ve\ [alutare t, appellaretq; ita, non te quidé, fe4
hunc Hermogené,:ll1t nullum?c RA. Videtu r mihi,
ô Socraees,inCaallm hçc ifie vociferare. s o.Sac habeo, vtru vera vocifer:lt,qui ita c1amat,an f.1.1f.1? An
partim vera, parcim fa1[.1? Ni hoc quoqi [ufficiet.
CR A.Sonare hune ego dici (eip[ul11 fruftra mouétem,c eu {iquis œra pl1l[et.s 0 c.Anim aduerte . Cratyle, vcru ql1oquo modo coueni amus.N bnne aliud
nomé,a lilld Clliu& nomé eft,elfe dlcis? CR A. Equidem.s 0 c. Et nomé rci ipfius imitab oné quanda m
elfe faceris?c R A.Maxime omniu. s 0 c.Et piétllras
alio quodi modo rerllm 'luarun dam imitati ones?
CR A:Cercè.s o.Age vero,force ego quid dicas,n on
fatis 111telligo,tu auté forfici reae loqueri s. POlfllmus bas imitati ones vtra[q; & piétura s & nomin a
rebus bis suaruim itacion es fttnt,at tribuer e,nécne ?
C R.A.POaurilUS.S 0 c. Aduert e hoc in primis ,nllnqUld po[sit al,iquis viri imagin em viro, & mu1ieri
mulieris tribuere~& in alijs eodé paao?c RAT .Sic
certe.S 0 c.Num & eontd, viriim aginé ml11ieri,&
mulicris viro?c RA. Et hoe.s 0 c. An vcrxq; diftributione s hlliu[m odi reétx ru nt? ve1 potius altera,
qux euiqi propriu fimiléqi attribll it? CR AT .Mihi
quidé videtur .s 0 c.N e igitur ego ac tu cum fitnus
amici,i n vcrbis pugnem us,adu ertc quod dico. Talemego ,ô ami ce, di bution em in ünitati onibus
vtrifqi cam nomin ibus quàm piéturi s reéti voco.
& in nomini bus non reéta modo, [cd vera. Altera
vere: di[similis ipfius tributi onu ilIation emq; non
reéta,& in nomini bus prçtere a falf.'\m.c R A.At vide,ô Socrates, ne forte in piéturi s duntax at id contingere _po~si~, vt quis male di!pert iat, in nomin ibu~ aute mll11me,fed nece{fariu fit reéte femper adfcnbe~e.s o.~id ai~?quo ab iIIohoc differt ?N6nne fier! potefi vt cuipii viro quis obuius dicat,hœc
tua figl~~a efi,?{t,endatq; iIIi fortè viri iIIius figura,
for~ç CUa muhen s?Ofie ndere,i nqui, fen!ibus oculoru offerre: CR A.Certe. SOC. N bnne iterü vt eidé
faér~s Obl~i:1. di.cat,nomé id tuu e~ : Imitati o quippcahqu anomc eft, quema dmodu & figura. Dico
auté ua. Nonne licebit iIli dicerc, nomé hoctuu m
eft?deind,e in allré idemin funder e,forte eius imit:1_
tioné dicend o qllod vir cft, forte v~ro fœmina: cu~ll[dam generis human i imitati one, dicend o quàd
mulier i' Non videtur tibi hoc aliql1ando fieri pof[e?ç R A.Cocedcre tibi volo,ô Socrates,fie efto. s o.
Reéte f,lds amiee, fiquidé id ita [e habet.n eq;enim
nunc ca de re magno pere decerta du efi. Porro fi in
his huiufm odi q llxdâ partitio fit, alterum vere 10qui,~lterum loq lli fa1f.l vocam us. Si hoc accidit ,&
pofIumlls no reéte nomin a diflrib uere,& qux non
propria funt cuiqi reddere,G militer in verbis aberrare hcebit. Sinaut é verba nomin aq; ira conger ere
datur ,necelfe eft & oratioe s fimiliter. Oratio q llippe,~t :lrbitro r,efi verbor u & nomin u compo 1itio.
~ld ad i{ta Cratyle? CR A. ~od & tu. probe naqueloq ll1,vlderis.' soc. ~inetja fi prima nomin a
ad ltter as lpfas quadi imitati one referim us, cotingere po~eft in his q ucmad mod ü in piéturi s,in q uibus aceldlt vt congru as omne s fi'Juras colorés que
,
l:l
adhibe amus.1 témq; vt non oés,(ed,partim [lIp~rad
damlls, partim (ubtr.lh amlls, pluraqi & pau Clora
exibeamlls. Nonne fier! hoc potefi? CRA. Procllldllbio.s 0 c.~i conucn ientla omni,l tribl1it, pulchras literas & im:lgines reddit. ~i vero addtt, vcl
aufcrt, literas quidem :lc inugin es & ip[e LlCÎt, [ed
mabs.c R A. N empe.s o. ~i alit per hter:ls aC,fyllabas rerum elfcntia imitatu r, nonne eadc ratlone
fi compc tcntia omnia tribuit , pulchr a imagincm
efficit? Id :lmé nomen exifiit. finauté in paucis dcficbt ve\ interdü exceda t,imago quidé eftlcietur,fe~
non pulchla?~amobré nomin a qUa!d.i bene infi!
tuta erunt,q uxdii contrà .c R A.Forte.s 0 c. For{jra
ergo nomin um hic bonus erit artifex , iIIe malus.
CR AT. Profeér o.s 0 c. Nonne huic nomé erat nOminum coditor ?c RA. Planè.s 0 c.Erit itaq;, in ho~
qllema dmodii i.1l cçteris artibus condit or nomi~u
bonus vnus,alius vero non bonus, fi modo [uperl~
ra ilIa iter nos confia nt.c RA. Vera hxc [unt. Veru
cernis, ô Socrate s,quoti eshas lieeras lX & ~ &quod,lIis elemcn torum nomini bus per artem gram matlcam attribll imus,fi quid auferi m\ ve1 addimus,Ve\
ctiam permll t:lmus, quod nomen quidé [cribim\lS,
non tamé reéte,im overo id nullo modo [cribim us ,
.quin po ci us ftatim aliud quiddii eft, cùm prirnu m
horum aliquid patitur .s 0 c. Vidédu m Cr~ltyle, ne
forte minus reéte hoc paéto confide remus. CR AT·
~o paéto?s 0 c.Forta [sis qu'tcun q; alilluo ex nUmero con{hr e ve1 non confiar e necelIè eH, id quo d
ais perpcti untur, quem:l dmodu decem, aut quitÜS
ahus numeru s. Nam quihbe t numeru s quocun qi
addito ve1 ablato, alius fiatim eftlcieur. Fortè verO
q u.llitatis cuiufli bet & imagin is baud eadem in reébtudi ne ratio cf!:, [ed diuerfa. Neque cnim omnia
imago habcre debet qua:cu nque ilIud cuius imago
cft,b modo efi imago fmura. Anima duerte nu aliquid dicam. An duo qu~da hxc erunt,C ratylus videlicet ,& ipfius imago, ti q llis deorü non modo cO
lorem tuum figuram qi expreH èrit, vt piéèores [0'
lent,(ed interio ra quoqi omnia ftmilia tuis e~ece
rit,mol litié eandem ,c.llore mq;,m otum,a nima,f lpientii ,& vt breui comple étar, talia pror[us effinxerit omnia, qualia tlbl in[umr Vtrù, tnquam ,alce~um iftorum Cratylu s Cnt, alterum Cratyli ip{jU~
Imago? An Cratyl i potius gemini? CR A. Cratyh ,o
Socrate s, vt arbJCl'or ,duo.s 0 c.Cern is amice aliam
imagin is reétlcudiné eHe q uxr~ndam, q uam i11~
rum qUa! paulo ancè diximus? neqi cogend u eae 11<.!u~d vel additu m, vel ablatü fuerit, vt non ampli LIS
ht Imago? An non remis qllantu deeCl: imagim buS,
vt eadem habean t qUft & dia quoru imaoin es [une?
CR A. Equide m. s ~ c. Ridicll illm aliq~d Cratylc
ex nomln lbus cont~ngeret his q uoru nomin:1 [un t ,
fi pr~,rf~s lll1s fimlha reJdere ntur. Gemin a quipPC
o,ml11~ hen~n~, n~lltrnmq; illorum vtrum eHer pouus ~lCl polIet,r esne ipia an nomen .c RA. Vera 10q uer~s. soc. ,Ingenue itaqi fatearis, ô vir gcnerOre,
nonl1n um ahud bene,al iud cotd pofitum clIe: neque cogas omlle,s hte,ras contine re,adeo vt penitUS
tale fit,(luale & Id CUIUS eft nomé:[ ed mitte literam
quoq; min~s congru am affcrri quidoq ;:fi literan~,
, & nomen hmlbte r ln [ermone:fi in fermon e nome,
ferm~nem infuper nequaq uam conucn ienté rebus
tnbul" &,r,em.lpf.1m mhilom inus nomin ari diciq;,
quoad rellpfiu s cuius [ermo cCl: figura, infit quemadmod um ln elementoTum nomim blls qua: nuper
ego & Hermo genes comme morau imus, li reCO rdaris.
�Cratylus,Vel,de ReétaNom.Rat.
tl·aris. C:R. A;Reco rctor equid em. s oc. Bene herc1e.
Igitlif' quatltk unq; noc inerit, quamu is no omnia
COntreh1c'~tia prodits adfiht, dicetur .bene quidem ,
eum ?mma: m:lle ve'r b,cum pau ca. Dici itaq;,ô bea
te)m~tt:lmll s ,n: ql1 e ~admodum qui in Aegina no
~u cJrcumtlag;uu l', fero inter peragll nt,!ta & nos
Oc .paÛ:? ad res ip{a reuera ferius quàm deceat, per
uem{[e vlde~ mur . vc1 f:11ré aH am quanda eX'Juiras
r~éL'\In Ilomin is ratione m, neq; cofi tearis declarat!onem rei literis ac fyllabi s faéèa,n omen effc. Porr? fi ambo hxc di xeris,ti bi ipfe confiare & confen ~Ire non po reris .c R. AT. V ideris mihi probe loqui,
o So.crates.atqi ita pono. s 0 c. Pofiq uam de his
(cntJnll1 S, 'Jl1od refiat, difcllti amlls.Si bene nom en
pofi.tü elfe dcbet,o portere diximu s literas fibi conUel11entes inelfe.c RAT .Planè. s 0 c.Conu enit auté
"t Iiterx rel'l1m fimiles infint. c R A. Omnin o. s 0 c.
~x igitur reéèe flint pofita, ita pofita funt.Si q uid
aUtem nOn reél:e pofitllm efi, vt pluriml1m quidem
~x co~uenientiblls fimilib llsg; Iiteris cofiat, fi q u icm Imago efi:hab et autem & ali'Juid non co nueniens,p ropter quod non rdtum efi, ncq; reéèc noJ11~n .dt in~itutum. Sicne, an aliter diciml1 s~ C RA .
N Ih1l efi,o Socr:1tes, vt arbitro r,coten d endl1m:ne_
'que cnim mihi placet, vt nomen ql1idem elfe dicatur,non tamenr eéèe poGtum .s 0 c.Vtru m hoctib i
non placet, quod nomen rei ipfil1s declara tio fit?
CR A. T.Place t.s 0 .At vero nomin a partim expri_
- . ta eife,pa rtim elfe prima, non probe dim'IS cofinu
ét
11 llm putas? CR AT. Probe. s 0 c.Enim llero·p rima
e
1 quorun dam declara tiones elfe debent , habésn
talia
fi
quà.m
fiat,
id
quo
diorem
commo
. I?odum
fiant, qualiOl iIIa lilnt qux declara ri volllml ls? An
Ill.~~us ifie potius tibi placet, quem Hermo genes
altJqu e plurim i trad lit, quod videlic et nomin: t
U.cntio~le~ .qux~~m fint & declara tiones, fignHicatlonesq l IJS qUl lta confiit uerunt ,ac res ipf.'1S prxcognou ere: rcétaq; nomin is ratio in conuen tione
confifi at,neqi interfit vtrum quis ita vt nunc fi;uu
tum cfi decern at,an cotrà.:vt videlic ct 0, qllod mic"
paruum vocatu r,o magnu m cognom inetur, Cd vero
quod modo Cd magnu ,,,, parnu dicatur ?Vteri fioru
. magis tibi modus placet? C RA. Prrefiat omnin o, ô
Socrat es, fimilitu dinc referre quod quis ofiende re
'\luIt, qllàm quou.is alio. s o. Scite loqueri s. N bnne
11 nomé rei fimile efi, necdTe efi elemét a ex quiblls
prima nomin a coponl lnrur, natlu:t iP(,1 rebus elfe
1Irn,.ilia?Sic :l.Uté dico: an aliquis qllando ql pial1ra
q~la lilpd diximu s, rei cuiufq ua fimilé effinxi lfer,
tl1.~ c?lores ipfi qllibus cofiat imago, e(fent natlan
relIlltu s fimiles quam piétori s fiudiü imitatu r? An
non impo[s ihile?c R A.lmpo fsibile planè.s 0 c.Eaden: rat~one nomin a ipfa nungu a alicuiu s fimilia
. fier~t,.?l~ ill~ quibu: nomin a copon untur, fimilitl1~ln~ al.l.qua habere t earum rerum, 911aru nominalmlta tlOnes funt.E a vero ql1ibllS cofiant nomina,elem étafun t.c R A.Sanè. soc. lam tu [ermon is
eius efio partice ps, cuius paulo ante Hermo genes.
A.n reéèe di cere tibi l1iG fumus, quqd ipfum ~ I~tio
nl,mot ui,afpe ritati cogruit ?c R. A.Reéèe mihi quidem.s 0 c.lpfllm alité Àleni & molli,a c cxteris quç
~arrauimus?c RA. Profeé èo.s 0 c. Scisne quod idé,
ldelt afperit as ipfa nobis quidé D'1I.i\HgOTHr v.ocatu r,
Eretrië11hus vero O1<i\HfoTHe? c RA.. Vtiq;.s 0 c. Vtrll
ambo hxc ~ & O',eidé fimilia videntu r,idem q; ofiéd~lnt tam illis per ipfius gtermi nation é, quàm nOhu per D', lie) alteris nofirü nihil declara nt? CR,. T.
co-
co-
'227
Vtrifq; planè demon firat.s 0 C . Vtru qt1 ~te l1us fimi
liafun te& 0',velquaten~15 difs.imitia?c R A T.~a
tenus fimiha. s (') C. N unquid pel'l iws Gmilia [unt?
C I\ A. Ad lationé quidé xque fi g nificad:i?s o.~iQ
& ipfum i\ inieél:um, cur non contrarÏ:u aCperitatis.
ipGll s fi g nificat?c: R A'l" . Forte non r eae inieéèll dtr
ôSocra tes,que madmo du ca qnç tu in ii.Jpcri onihlls
cum Hermo gene hoc u'aéèab as , du & aufercIJas &
infereb:ls !items vbi maxim e oporte bat. Ac l'CaC
mihi facere videba ris.& nunc for te pro À,gappon é
dum efi.s 0 c.Prob e loqueri s .~id vcro,nu c vt 10ql1iml1r,nihi! percipi mlls inuicé, q llado guis (711.i\/{~~I' prouin ciat?neqi tu qllid l'lune eg o dk:i, intel1igis?c RA. Intellig o equid em, ô amicifsil1 e, propter
confue tudine. s 0 c. Cunt conlilc tlldiné dici ,quid
a!illd prœter conent ioné c.licere ptltasaAIl aliud co[u etudj.ne vocas,q uàm ql1ode go cnm id pro{Hjc io,
illud cogito ,tu quoqi quod ipfe cogitem , pcrdpi s?
Non h0C·did s?c Il.. A.Hoc ip(um. so.C .Si id me I;>rt>nunci.j te cognof ds, per me tibi fit declara tio. (' RA'·~
It:J. efi.s 0 c. diii imill videlie et dus qllod ip(e cogi..
tans pllofero :quldo ql1idé ipfum i\.difs imilc c(b eillS
quo tu O'Ki\HghHTtr,id'efi a(perit até vocas. Si hoc ita
[e habct', profeét o ip(e ad id tciplil m afIù efaci s,&ex'
hac couent ione .reéèa tibi nomin i rationé propo...
nis,pof iglla tibi idem tam di{; imilc$ quàm fimil es.
Iiterx reprœ(ent at propte ripL'lm con[lI etudini s &
conuen tiol'lis adeptio né.Sin autc confllewdo COnuentio minim efi't,ha udadhn c reac dici poterit fimilitud iné·eŒè declara tionc,i mo con[u ~tl1din c di- .
cere oportcb at.Siql 1idé ex fimi!itucline & di[simi_
Iitlldin e cofLlerudo declara (. His vtiq; <i:once [~io,ô
Cratyl e(nemp c filentiu tuum pro concef sione ponam) neceife e11 coftlew diné aliquid couent ioném
quc conferr e ad eorum qux [entim us & loquim ur.
exprc[sioné.N am fi vclis,o ptime vir,ad numer oni
confid eration c defcendere,.qu o patto fpera , adeo
propri a repertl1rii te nomin avt fingulis numeri s fimile nomé attribu as,.G non permi[eris coee[si oné
tuam,c onuent ionem 'I;.auto ritate aliqua circ.a 110minum rationé hahere r.Mihi guidé & iIIud placet.,
vt nomin a quoad fieri pot~fi,rcbus fimilia fint. Ve:reor tame ne fortè, vt diceba t H ermoge nes, tenuis
qlloda mmod o fit ifiius fimilitilldini svfurp atio,co gamur q; & onero(, . hac re,côtlé cione videlic et vti"
. ad reéta nomin llm r,nioné : quo-nia t'une f.ortè pro
viribus optime diceret ur,cum vel omnin o, vel ma;xi ma ex parte fimili blls,id efi cOllenienti~lls dicer.e
mus,ru rpifsim e vero cum cotd. Hoc al1~C pofi lu;c
in[upe r mihi dicas:q ua nobis vim habent nomin a,
qufdue plilchr~per h~c e~ic~ alfe:im us?c R A: l?o~
cere mlhi qui~e ~o_mIn~ vldc~ur,~ Socr~te s ,ldql1e
fimplic iter allered u,quod ,qUlfqllJS nOmll1~.fcl.t,~
q:s itidé fciat.s 0 c.Forte ,o Cratyle ,tale qUldda dlcis,quô d eum noueri t al.iq~js 911ale Gt.nom é,cfi au
tem tale qualis & :es ex~fi~t, re quoq; Ipf.'lm agno:
fcet,qu andoqu ide nomlnIS efi res ~~I1IS. Ars alite
vnOl eademq ; efiomn~ü inter .fe G~llIu.~ ac ratione
induéèp ·dixj{fe videfls,~ qll1fqlllS nomm a cogno fcit,res qlloq; ipf.'ls agn?[c et. CR A. Verfllo queris.
S 0 c,Age,vide:l.InusqUls modus docend arü ferum
ifl:e fit, que~ ip~e nunc dicis, & vtrü alius prxrere a
fit, hic.tan:e'p0tl~r ha?cat ur, vcl alius prreter hune
nullUSiVIirU lfioru pOtlUS arbJtrans ~ c R A. Hoc certe,quo d nuW vldelic et alius fit,fed hic folus ~ opti
mus.s o~. Vtrum ve~o & res ipfas itareper~ri çenfes,vt qUll;unq~ noxnlna rep~rit,~a qUQqi qnorü no
mIn ~
�Liber Vigefimustertius.
mina Cunt,in ueniat? An ql1çren dü potius reperie nfint,qu ibus,fignificJ.tiQne .pludmli nomin u rU~ra4
dumq; aliu Jl10dù quendi , hl1ncq; di[cendii? r: Rh.
gantur ? c RA. H aud decet.s 0 c. Non ccrte amI ce.
Maxim eomniü fecundu ifia hunçip fllm & quxré- ' Sed his iam omi[sis ,
videam us 1 vtru ha:c nobi~ ifl~
Qum & inuenie ndli. soc. Age,it;l. confide remlls, ô
modof ateris,a n non.A ge,non ne paulo ante cofdS!
Cratyle :fiquis durn res inuefii gat, nomin a jpf.'1 [efumus cos qui nomin a in ciuitat iblls fingulis tu~n
quitur, attendi q; qu;\le vnumq \lodq; vul~ elfe, viGrçci s,tü Bal'bar is impo[u erut, onomo thetas, l~
des qllàm maxim u decepti ôis pcricul u [ubit?c ~ h.
e~.nominü coditor es elfe,& arté quç hac 6cll~tat,c
~o p:t[to?s 0 c',~oni:tm qui princip io nomm a
cotiner et,nom inii conditr icé elfe. CR A. MaxIm e.
po[uit, quales efIc res opinatl ls eft, talia quoqi noS 0 c .lam vero, primi onomo thctx p;ima nomina
mina, vt diceba mus,ef fipxit.N onne ita?c RAT. Ita
~trü rcs q~libus nomin aimpo nebant nofcen tes, ~~
pror[us . soc . Si ego ille no reéèè fenfit, & vt fenfit,
Ign,o~<).I~tes im~o[l1enJt?C R A.Cogn o[cétes , yt m~hl
inftitui t, nonne & requête s eius vefiigi a deceptu~
qUlde vI~etl1r,? Socrates.~ 0 eN eq; enim (0 all1lC~
iri exiftim;1s?c R A.Ha~ld ita çQ,imo necelfe fciente
Cratyle )lgnora tes po[uifi ent.c R A. N on,mea qu~
fuifI'e iIIu,qu i nomin a po[uit. Aliter ;mçé vt jandu- ' dem [entent ia. soc.
Redeam us ilIuc vnde digre[sl
t
dllm diceba ,nomin a nequaq ui e{fent. Euiden tjfsi~l1~us. Dixifti nl1per, fi recorda ris, neceŒ1rÏu e{[C,
mo aut argum éto id elfe tibi potetl, haud à veritat e
111~ qui ,nomjn a ftanlit, prxnou ilfe ea q l1ibu~ nOnberraui{fc nomini i autoré , q uod fi male fenfilfe t,
mIna tnbueb at: perftas adhl1c in fentent Ï:l, necne?
neq llaq ua fibi omnia côfona rét. An non aduerti fii
c ~ A.Adh~c. soc. ,N unquirl & ilIii qui prima n,?,"
& ip[e,cu diçeres omnia in idé tendere ?s 0 c.N ihil
mll1a po[uJt, nouifIe ais dii ponere t?c R A.N ouiae.
ifta,ôb one Cratyle , valet defenfi o. ~id enim miru
s 0 c.~ibl~S ex nomin ib 9 res vcl didiccr at, ve1 inefi,fi primo dcceptl ls nomin u infiitu tor, [equen tia
uenera t, quado necdii prima nomin a fuerat infiitU
rurfus ad pri!Du vi quadi traxit, & ipfi coJnfo,nare
ta?cum diétu fit impofs ibilc elfe resvcl.i nuenire , vel
coëgit ? ~éadmodu circa figuras interdu cXlgllo
di[c~re,nifi quaha nomin a fint,did iceriml ls, vclipfi
quodi primo ignoto falfo,q; exifl:étc,}eli'1 u ;t d~in
nos Inucne rimus?c RA . Videris mihi nônihi l,ô 50ceps multa inuicé con[on:l~.Dcbct cm qUl[q; circ a
cr~tes, dice)."c: soc. ~o igitur paéto dicemuS eos
C:~rc:t princi rci cuiufq; princip iuaatu cn..du,dilf ererc mult~, difClc..nte
s nom1n a po[uifi e? nomin u condito res "nte
lU
, fia~uel1. ligéti[s iméq; côfider :tre, ytru rcac decern at,nccn e.
pohtio
né C~1Ï~1!1ibet, n~minis cxtiti{fe, eosq; rcs an
é1um d!ffere
"
.
'
,
re mulca o. quo qUl'd'e {u ff'l~leter
cxanl1l1
atofi,ca: t er~ lanfilb~r
Jnte,a c,ognOl1l~e, fiqUlde non aliter ~; ex nomini bus
~Qrcec:
cipiel fcqui dcbet. Mirort amen, 1 nomm a 1 unet
dl[Cl l'es po[sln,t?c R A.Rem ' equidé Socratc s veri[congru ut.Côf iderem us iteru quç fupr:\ retulim us. '
fimum .eum ~fi: [er~oné quo dicitur cxcelle ntioré
dixim us profeéto~t:l no..min:t elfenti :m fi,gnificar~,
quanda P?t~ua qu.un h~lman:i prima rebus nomiquaG omnia currat, feratur & defluat . Itane figl11na prXb~l1{{el quo ne::cefIariii fit vt reétc fuerint dificare cen[es? c R A.Ita certe.& reae quidé.s 0 c. Vi
ftr,i~uta.s ~ c~N llqP~d put:1S ~o~traria fibijpfi pO~
de:tmu s itaq; ex JJJis aliqua repetét es. Prindp io no
f~ll~e n~~lnu ~utor~,fi ,d~I~O altquis ve} D eus cxt!
mé hoc tlTl<j~ft.H) id efi [ciétia <lmbigllll cfi, magisq ;
m,anJ11Jhll t!bl Cupra dlxlfIe videmu/:? CR A.Forte
fignific are ~idctur, qUQd Ig-HO'/I', id eft ~fi~t in rebus
n~nd~ alter,u i~oru nOlnin a Crat. SOC. Vtraig itu r
anim:i ,quàm quod cu rebus pariter clfcufe rtur:reerat VIT opume >num qll d ft
x a atu vcrgut? :1n qu~
aiusqi elfe vider, vt princip iu dus ~t mlc È7rI<j~ftlw
addmotu potJUs>N eq' ., •
' ,
' , ,
:
)
-.m,
vt 1110 d 0 dlxlmu
s, mu 1Cl"
djcarn us,q ulm per ~,i pfillS eieaione,~/'j~ft.lw:&.. ~
tu ln~ lUdIC,~bltLJr. CR A. Sic decet Socrate s. soC,
t,/ potius adijciamus.Dcinde.8l~alcp, Id eH: fir~n,u dl
Cum ltaq" dl{fe t
'
,
'
n l:1t q>teJd :1l1tg;
<le veritate inuice..
citur ,quoni: i .8~(T~(§- & 'jao.@ ',ideft firmam cu , &
n~mp~al.& ta~ hxc quA:n ilIa vero propin quio ra
fiams potius quàm 1ationi s cft imitati o, Pra:çer ea
dIe aŒerat ,cul ad norma dijudie :1bim 9 ? ~o nOS
l'j'og[<< id forte fignific aç quod "'i',!O'I t got4J,id ea [tftit
ver,tem us?N eq; enim :1d a!ia ,nomin a cofllgie muS,
fluxü,B<; i pfp 111 7rI'j'~P, id eft creden d li, {'j'trp, id efi fir.
q~la
prxte~ hxc nlllla. Veru alia quxdii prxter 110mare olllnjn o fignific at. ~inetia ft.'1~ft.~?id çfi memJn~
qua:r:d a fl~nt,qu" nopis oftéda t abfq; nomimoria, ofiédiç pror[us 9' in anima no motus ea,&
mb~s,
":.tra lfioru vera fint,rcr u v idelice t môara tia
~gitatio/ed ft.ov~? id ~fi quiçs,fiapi~i!q; p~rmanfio.
ventat e.c R A.Ita mihi vi...ler soc S'} ,
" [illnt
C t 1
fi
AtÇ!. fi quis nor~1Jna}~f~ obf~ruet H",ft.Ol,ê1~(( ~ uuft.~
l lXC ver a
, r~ y e,po sut, vt videtur ,rcs fine nomin
ibus
perfog~,id eft en'or & copl1,gel1~la c~[u~q!,1de ~l~e~UI1
~lpl.C R A:App aret.s 0 c . Per quid potifsi mu aliud
tur inferre , çp O'bv~O'I~ & t'lOT/'i'Nft.N,ld eft 1nte~hget1a at
peras res Ipf~s percipe re?N onne per ql10d cOfenta
que fciétia, & ctCtçra nomil1a.~u'î p~rec"lans ~unt,r~
neum ac deces efi?per mutu~ l'lIa J ,
l'
' "
. ru comum"onc, IIr.C1'
bus impofi ta. Ité ~ «!-t:a6t;t ~ "~cÀaO'la, l~ ~nfcl~l~
leet ~q110 Jl1odo it,1lJicé cognat ç funt,& per fcipC1!
& intéper antia l proxlm a hlS vlde/ntt1~."ft.a6iCC qUld:
maxlm e::.Q!! .odemm aliudef iabl'll ' l ' d u1'dda
import are videe, ctft.Ol e~éjJ loVlor, 'lOTCElav, Idefi ~mu} c~
'II ' fi ' 'fi
'lS,a JU q
non~aslgl11cat.cRAVeral
" d'oC
'
,
'
~eQ euntis progre fium. iÎx.~ÀOlO':" vero O~I1l~O qua
D le 0 br.
lecro nonne iam f: . "oqUI VI eus. s ' •
,
xpe cocefsu llus ) nomtn l
dam ipf.ml rerii «KOÀOUOrav,1d e~ per~ec~1t~or:c atql~e
qux ~e[te pofit~ f~nt,fimilia ilJorli eife quoru funt
cong rcfIill11. A tq; ita qua: reru ~urplfs~maru nom1nom~na,reru~q; Imagin es cife?c R A. Côcefs imus
naefi~ putamu s,nomi nu iIIoru qure Clrca p~lcher
pl~ne. s O,C. SI ergo Hcet res per nomina di[cere , ae
rima [unt,ql làm fimilim a vid~buntt1r .~rb!tror &
ctla pe~ felpf.1s,qU:e prxfiat ior erit lucidio rq; peralia multa reperir i polfe, fi quis ad hxc 1I1cubat, ex
cep~lO.Nul11fi eXlmag inc cogite tur,& imago ip[a
qllibus iteru iudicab it nOl1)inu autoré 110n curre..n
vtru rcéte cxprefI a fit, & veritas cuius ha:c cfi ima...
tes de1at5.sq; tcs,imb fiabiles indicar e.c RA. Veru~O?
A~ potius fi ex veritate tam veritas ipG1 quà111
tamen multa,ô Socrate s, fecund u agitati onis figni '
~pfifil~s
Im~go,nu~quid deeéter imago ad eam fuerit
fication évides iI1ü côftitui lfe.s 0 c .~id agqnu s,ô '
111 Itllta.c RA.Sl exveri t'ateso n"
'ere""
.
~,
. c. ~a ratIon
Cratyl<;?N llnquid [uffrag iorü calculo fumq\ infiar "
veJ.per doét,rtn~m vel p~r inuent ; one 111 comp.çc;hénomin a ip[a din4m erabim 50? atq; aq hic normi de
den,da: fi~~JlUdlcarc~~alOris q4~m ~eul11 ~c tlllUn
reél:a ratione nomin u iudicab imus,vt ca tandé ~er~
fit,mgeOlJ opus elfe vldetur . Suffici at aute~ nunC
inter
r.
J
,. J
"
J
J
ea
J
'"
•
J
�Critias, Vel,Atlanticus.
inter nos confiitilfe quod non ex nomjll~bus, imo
c~ [c ipfis po~ius difeenda: quxrédxq; fllnt.c RAT.
SIC apparet 0 Socrates. SOC. AnimaducrtamllS &
hoc prxterea, ne multa ha:c nominain idem tendqltÏa nos decipiant,cllm qui iIIa impofuerut,currere omnia fcm per Ruereq; putallerint, atqi ca eofi~eratione pofuerint: vidétur nempe mihi ita exifilmalfe:qllorum tamen opinio fi tabs extitit, [alfa
habenda dtprofeéto iIIi velnt in quand am delapfi
vertiginem, & ipfi vacillant iaétanmrq;, & nos in
candem rapientes immergunt.Confidera vir mirifi~e Cratyl,e qllod ego fxpenllmero fomnio, vtrum
dlcendllm eft elfe aliq uid i pfum pulchrum lC boflllln, & vnumquodqu.e exifientillm ita, nécne.
CR AT. Mihi q lIidem Ô Socrates eiTi.: videtur. soc.
llIud igitur ipfllm côfideremus, non fi vultus quidam aut aliqllid taIium pulchrum efi, quippe ha:c
Omnia f!uunt:[ed ipftlm pulchrum dicimus,nonne
[cm per tale q uale cft perfeuerat? CR. AT. N ecelfe eft.
SOC. Nunquid po{sibile eft ip{um reétè denomina~e,fi {emper [llbterfugit, ae primo quid illlld fit,
delnde q uale fit dicere?vel neceLfarillm eft,dllm 10qllimur aliud ipfllm ftatim fieri, iugiterque diffugere,nec tale amplius eiTe? CR.AT.Neee1r:'lr~u.s 0 c.
~o paéto aliquid illud erit,qllod nunqua eodem
tnodo fe habet?Si enim quadoq; codé modo [e habet, co in tempore quo fic [e babeat, perfpicuü eft
qllôd minime permutatur: finalité femper eodcm
modo fc habet,idemq; exiftit,qnomodo tranfit vel
mOlletur ,curn idea fuam non de[erat?cR AT.N ullo
paéi:o.s 0 c. Prxterea J. nullo cognofeeretur. dum
cnim cognitura vis ip[um aggrederetur,aliud aJjenlJ~qi· fieret.quare quid fit aut quale cogno{ci no
poflet. cognitio nttlla ira rem perd pit, vt nullo
lllodo[e babentem pereipiat.cRA T.Eft vt ais. soc.
Sed neqi eognitioné ipf.'lm eLfeaffirmandum eft,ô
Cratyle, fi decidunt omnia, nihilque permanet. Si
' ~nil11 cognitio ex eo quod eognitio dl: non decidit,permaneblt (emper, ae fem.}? erit co~nitio:fin_
autem cognitionis fpec;ies ipfa dlfcedIt , l1mul & in
aliam cognitionis fpeciem de.Jabetur,neque cogn~
tio erit. ~od fi perpetuo mlgrat,femper non ent
cognitio.Atque hac ratione neque quod cognitufum eft, neque quod cognofcendum , femper erit.
Sinautem femper eft quod cognofcit,eft quod cogno[citur,eft pulchrü,eft & bonü,eftqi deniqi exiftentiü vnuquodqi,qllx in prœ[entia dlcimus,neq;
fluxus neque lationis fimilia mibi vident ur. Vtrum
vero hœc ita fint, an vt dicebant Heracliu feéèatores,alijq; .l?multi,baud f~cile di[cerni poteIl:. N eq;
hOminis admodu [.'lnct mentis eft [eip[um animuq;
fUllm nominibus credere, & autorem nominü fapientem ailèuerare, atque ita de [eipfo rebusquè
Omnibus male [entire; vt putet nihilllltegrum firmllmqi exiftere, (cd omnia velut fiétilia Ruere :\tqi
c~ncidere,& quel11adl11odum homines deftillationlbus capitis xgrotantes, fimiliter q uoqi res ipfas
atfici iudlcet, adeo vt deftillatione & f!uxll omnia
comprxhendatllr . Fortè ô Cratyle ita eft,fortè e'tii
aliter:forti igitur animo & diligé~i ftudio inueftig~ndares eft.neque enim facile afIentiëdum.luue1115 adhuc es, atq; tibi fuffieit œtas. Et fiquid inueneris indagado,mihi quoqi impartiri debes.CR.A T.
allabo operam Socrates.Ac ce rte [CltO me edam
ln prx[entia non torpere, imo cogitlnti mi hi &
tnlllta animo reuoluenti mlllto magis ira vt dic.ebas ipfe, quàm vt Heraclitus) res [e[e habere viden-
na
!'I
rur. soc~. Deinceps amicc pofiquàm redieris,me
doceto.N unc J.lltem vt'confiituifti, ~n agni perge.
Atqui& Hermogeneshictecomitabitur.cR AT.
Fietvt mones,Socratcs. Verumtu quoquciamde
his cogita.
'
GORGIAS PLATON l S, V E L, DER H ETORICA.
*
MAR!lLIJ
"
FICINJ
II. G V M Ji N
T.
*
V M duo quzd?~ in animo potiCsima fint,cognitio &
affe8:us , cogllltlollem 9.uidem fophifix fub veritatis
fpecie adfalfa detorqu~nt , a~e8:~n: vero populares poëta:
[ub concmnz voluptaus eCca ln ddlollas pertutbationes ["Cpe prxcipitan.t •. Outorc;s den~que populares tum cognirionem faHis dec'plunt come8:ufls, tuIn atfe8:um in motus va- '
ri,:>s concitant. Q,!.Iap~opte~ cum horum oPera mentes homlnum, tum faills Opll110lllbus, tum perniciolis aHe8:ibus
a:grotare cogantur, Plato humanorum medicus apimorum
no~, ~ Cophifhs quidem omnino,ab ~ratoribus qlloque atque:
poeus quodammodo procul abduCJt , profe8:o rophiftas &
vndique & omnes cxterminat , po ëtas autem neque omnes,
[ed illos qui vel turpia de dijs & fingunt, ve/ perturbatos ani
mos acriusiuutaurur & referllnt , neque vndique Ced ex vrbe,id eft ex iuuenum ignora ntulllq; turba,qui in perturba.
tiones admodum [unt procliues, & allegoricum poëtarum
non penetrant CenCum. Q.uamobrem in libris De republica
pottas iubet veJ expelli, ve/ cogi de Deo honefte Joqui, ne~ue perturbationibus audientes alfuefacere , Led & diuinos
llymnos canere, & Jeges p.ltrias magnorumque gefia l'irorum grauiter reeenfere. Sed vt reuertamur ad orarores, !tos
quoque non omnes Plato viruperat, fed eos duntaxat.qui ad
id incumbunt afsidue, vt quicquid hbuerit, qU3cunque V3leant ratione audientibus perluadc311t abrquc dele8:u, fine
malum id efi,fine bonllm,feu fall:'\ fit rario feu vera, vel com
miCeratio, velconCltatlo, velconic8:ura. Q!!alcfuerae Lyfiz Thebani, atque Ti/ia:, necnon Gorgia.: Leontini propofitum. Anteponlt ver~ alijs Peri~lem in Phx~ro 3t'lue lIocratem, propeerea quod e10quenuam cum p!tllofopnia con~unxe.rillt. A~ditque legitimum oratorem opor~ere rerum
Illtelhgere rauones, forum leges, verborum vires, natur.u
ingeniorum, verbaque c rra quadam ratione componere
inge~ijs au~ientium qu?ad fieri pOteft,accommpd,m, com.
mUllls bOIll perCuadenuI gr.1tia:neque cam ad i<! incurnbere
vt ea qua:, dIC'.t homillibus gr,ata !Iut, quàm vt aç:~pta Deo:
Eum ~eto. G.Ul TJ!ia:: ~orgla:ql1e more non veritatem ipfam
atque 1Uftmam,[ed c01e8:uram turbx duntax3t yçrjfimilem
pr,obabil~mque Cequitllt, tanquam hQminem 'clUiç~çi ante
ailos noxlum deteftatur, quali eloquentia line [ap~\!ntia lic
cnlis acutus in manibus furioli. Duos autem exagirat ante
alios, Lyliam quidem in phœdro, hic vero Gorgi;llll. Nam
quanto m.1ioris autorÏtatis erant,tanto periculphorçs erant.
.Auducitur hic in medium & Pol us ora~or Çorgi;e Ce8:ator,
& Callicles eorum afiipulator. Socrates autem primo per
Cha:rephontem agit familjarem ruum, & id, ~ui4em ad~er
fus Polum. Deinâe ipCe per,Ce c.ontra <?orgJam. QUolllam
vero hi in aliarum rerurp ratlol1lbus aCslgnand,s ap.ud populum mirum in mcidum glofiari .folebant , ofie.p~i.tur e?s, vt
iplis omnis adnnatur fides, neCeue Cux profe[slon,s ~atlones
aJferre. Interrogatus enim l)olus qure fit an Gorglx, CUIn
deblii{fet eam foTum per necelfaria defi?ire, ~ qll~ lit expli_
care,per CUfer/lua cireunCcriplit & qll~hs, ~ td q~tdem aJfe8:ato nirujum ftylo, quo vu confueut{fe ,.Ill P~~dro,vbi de
oratorum {lylis agftUr •. con~nnatur. Delll~e l~t~rrogatUs
ipfe Gorgias qure fIt ars eJUs, toe,p ta quad~m lafratla refpondit elfe rllerpnCOJpl. Rogawr delllceps qUld fit rhetorica,de.
hnire. Merpillitl e vero 'd ebemus rem ~'uamlibet .in ~o quocl
ipfa efi, partl J11 qUldem eUQl rebu~ all)s. conuerllre, partim
verO d,Irerre: atque Id p'er quod conuel1Jt l1omin~ri genus:
per iuod dJfcrepàt, dtlterentllIn. hmc fic, vt dcfinitio qua:
idlFlum 9uo~ res eft comprrehe~dJ[, per genu~ eiuCmodi.
differentlamque .debe.tt ~CsIgnan. G.orJ:;ias ergo vtpote qui
artem Cuam lICCClat defill\r~, gcnl1S lphus & id quidl! inepte
profe~t. Qrffcrentlam vero quam mox in eadem reCpon!tone vna cnm genere debebat addu,ere, vix tandem pofi mul-
C
V
/
tas
�23°
Liber Vlgefimtistertius.
taS interrog ationes extorque ntc Socrate in mediUl1J aftèrrC:
compell itur. Principi o reCp p nJ çt rbetOr;c.ll1l elfe artcro clru Cennones, Et quoni.lm alia: quo que [unt iil11iles, interrogaturcir ca quos qualésue CermoneS, vt quain ,re ab allJs art1bus diJferat,dlCcernatur, ReCpondet ;1utelll Clrea fennolle s
qui dicendi vim pl'a:ftant, IterUlll id aliis artibus çO: comll!
ne. vnde rurfus adiunge re cogitur.1 hetorica m verfàri ,q u~m
plurimu m ,irca fermone s, vimque dicendi. Sed quollla~ Id
IJU9quq commun e cum multis, vrgetuf iterfllll "dde~e clf~a
1ermone s, fcilicet de rebus maxinu s. Cum vero & Id commune, iam neCçi,o quid di{hnéj;ius aJferre j::ol11Fallitur, ,i d
çfl: per oratoria m n05 confequi vt n ulli ferwamu s ~ Ce~ allJs
dominc mur, atque erre oratoria m anem perfuau? llIs, pro
arbitrio eJfeéhic em. Interea Socrates admone t, vt III dlCputan do non tam ~d perConafnqua cum dirput~tur, q~àll~ ad
):cm ipCam & fermone m & animJIlll illtendal llus. Del?de
'Vero quoniam omllis ars aliqua de r,e perCua~ct, quœntu r
'luaderc , & qualis ût rhetoris perCuaho. Mox ln duo dlfl:lllgu~tur perfualio .ln ea~n fcilicet qua: Fcientiâ, & ion cam qua:
faclt fidem. Conc1ud lturque oratona m perfuah onem 1\011
fcicnriam alferre, fed fidem, non circa qua:libe t propriè" fe,d
circa iuCta at'lue jnillO:a, npn vbi'lue, fed in turba POUfSlmllm,ac de rebus qux pra:cipuc ad rempubl icam pertinen t.
.Additur qllinetia m oratorcm de rebus in(uper ad arees allas
proprie percinen tlbus Cuadenrius qulm artifices ipCos po!Iè
loql\i, non quidem inter artium ip!~rum peritos ,'Ced impeYüos. Inter ha:c admone mur ne potentia vnquam artéque
abuumu r. lten} ne in difp).ltando vbi ad vcritate m percipiendam necp{faria ea rrallquil litas, perturbe mur. Rurfus
~quo animo atque lubentif simo redargu tionem eIre recipiendam , pra:Certim in moribus corrigen dis. Nihil deterius
~nim elfe quàm de moribus falCa Centire: Poil ila:c, concedit Gorgias non peniner e ad or~~orem fcue qu~ ranone res
ipfa: Ce habe~nt,Ced macJlÏnati()netil quandam hc ad perCuadendul11 excogita re, vt ip!è quamuis ignoran s. tamen apud
igllorant~s m,a gis i,!1tclligerc, quàp1 ipG. fcientes appa~eat.
officium que elU! elle, de quolibet III turba Ctrenue 10llultur
lion docendo , Ced per~uadendo. Co?~editqu09.ue oratorem
fcire id del>ere & poile quod Ût ven!i[~lIle, enam fi Id quo~
verum ell nefciat,quQd quidem fieri nullo ,?~d~ po~e~, N!!l
.coim rem ip(~m cogn()~eris, nunql)~m iUld Illtus ~lm,lle h,t,
agnofces . Proinde qua:nru r vtrum hcut 'a d oratore: alta CCIre non attinet, ita neque etiam quid bonu~ , l~one,fl:ulll, iullum tit intellige re. Gorgias vero cum alt,as d,~ent, oratorem ad ha:c atque illa fimiliter Ce habere,l uc fibl repugna ns,
fcire ha:c faltem oporrere c6fenfi~. Hinc ~o,rat,es a:gume ntatur,Si orator Ccit iufta,er~o cil lufi!ls,te tansvlde,lIcet Go~
giam nllnquid vim confequentÎ;lf tenea~. Jlle ~ero ad'~~ttlt
ftati111,cum proprie in fcicntijs artibus~ue ad IIltell,l gcuam
pertinen {ibus id fequatur , f,,~ aftroloy ca vel f"bnlta , ergo
aftrolog ui cct vcl faber:in iis ramé qua: ad volu,nta tem moresque pertinen t non 'fequacur, Ccit iu!l:a, erg,? lU!las. ~pus
~nim ad iufl:iti,lm eft voluntar e. Verunta mé I1qUlS dlUlllam
quandam de iufiitia fcientiam habeat, qllo.d quidem Cpir;ire
lieo fieri quandoq ue poife Plato vult,reél:e [eque~l1I" , 9-11!fquis enirp, certiCsi,m e Cciuerit quantum bo~um lUCtIt1~ ~Ir,
uanturnu e pralllllum maneat:. 'Itque conrra quantum IIlIU~ttia malum, quantul11u~ hui,c CUp~,IICiul!l debeatllr:is proculdubio iniulhti am fuglens,lUfl:lt~am complef re,tur. Q.u~
cunque vero ratione ~efe ras ha,bebar, GorgIaS fiblmet cogl.
turcontroldicere.Q.U1ppe cum ln fupe~lOr~bus, ,?ratorem)l1liufl:um elfe ali'lualld o polfe conce{f cnt,luc ~e~o ~lege~, l oll:
ha:c Socrates ex arrogiiti a Poli Cub quadam tronla & /UIlIOl'es improb at, fiquando Çelli9~e$ cQmpla nt a,rrogan rer, &
prœcipi~ omnibu s vr emenda n a <i,uohbct facile patlalltu r:
Ca:rerum vt qua: fequuntu r plan~ lIltel~l~antur,aduertC!ldu
cft, oraroria m veJ in gel~ere, vel1l1, ffeClcbus,po{fe con!lderari:atqu ein genere 'luidel!l Jefin,lfl.' Ic:duO:nam ad perfuadendum in materia cluili prolllpu [slma, rum q~ada1U p;ohationis faqdtate , tum va} m!lx~me, eloqUl} grau:, ldeoque ,
inter ar~em quandam djJ1~rendf poen~a,?queelle qu()~am
lUodo conO:itutam . Haél:en!ls orarona Illtellefr lll 'lU/dem
bonume O:, volil11tati vero neque bOllum ell ne'lue malu,111.
Huius autem du't funt Cpecies,philofophlCa.& pupulan s jll~e
adulator ia:illa b'onum ha:c vero malum. Ilhus qUldel11 UllIS
efl:.certis rcrulll,v erbo:l1n l,morum rationib us.audie ntes ad
coO\mun~ bonu perducer e. ~àm maxime l~udat in Ph,a:d'ro ex P!II.'~(opbia roët~9ue gtauio,i co~p.oh,tam. Altenus
Olutem h\1ls ell:, per 'c olllefrur as turba: venhnl1 les , COI~clta
[ionesque,all~màrl1m, quodcuq ue libuent impecra rç. Hanc
inter ~ophlll:,cal11 ~ulga:remque poët~m pqnimus ~x v~riCque
permlXt~m,qua,? ln liocdi,al ogo deteO:atur, Diuidit autem
il nes Ipllus homl~ls propne curatrice in duo pra:cip~e gefter~. Q.l!.0rijm rflmllm c~rat anUnum . fecund4 m vero cor~
pus,In animo Jegalem facultate m ait Jegu~ conditr! cé mo ..
rumq; JUoqept ricé,anim um ipfum il} habltu qu~da ,natur:c
conCelltaneo formare atque Ihbilire: -artem vero /UdlClalent
animum , ûqualld ohinc lapCus fuerie, reO:it,uer e,ln,corp orc
quoq; geminas ponit arre s,fimilit cr corpons curatrlc~s'aY·
mnall:icii qnidem huius el:ereita ndi magiCtr~ in bona l'p unt
habitudi ne pro viribll s cQnfirmanten}, Mediçin~ verocorf i
pori ami{fam fanitaté reO:itueneem, QE.apro pter quahs, e
legalis in animo, taUs in corpore videmr erre gymnaJ hca.
Item quahs iudiciali s in anim.o , talis in corpore Il:edleln a.
Has omnes ;lppellat artes,qu ja eerta ratione perducar a~ bol]um .Subdit natl)rlm 'luanda,m iiue peritiam , achll"toUflJll,
fcruilem ,at'lue fallacé.qua: falfo his quatuor 3!l1~ulatu~. ~er
fopluO:icam quidem tlmlllat le~alem; pcrorato Ciam felllcer
vulgaré fingit iudiciale m, per fu.catoria pra: fe fcrt gymna~
frieam,pe~ coquina toriam medicu repra:fentat.T~tum verO
hoc adLJlan,d~ g~nus ncgat ellè ~rtcm''luia I]on ranone cerra
:id verum bOl)ü,Ced lenocini js contend it ad gra,t iam, Sed ne
quis exiftime r Platone m longe omniu elo'luentiCsimll m I:.~
gitimam e1o'luen riâ coquioa riœ comparn re, legat Ph a:d~u.
in quo & cam probat,& fincm olficium que & pra:ccp~a ,elu~
fubtiliCsime rradit,a{ feritque ip(;}flI eWe iimilem me(.hclO~.
Q.i;toniam vero Polus oratoria m vim çxtQlIens, oratores ait
eie eo 1U;lxi~â habere potentia m, quod pt'o arpicrio valea,nt
:lduerfar io&carceri morciqu edamna re, vel e~poliare ~onIS,
vel vrbe priuare;S p crates dU9bus potiCsim u argumét lS pro'
bat iniufl:os non eife potéres.Pr~1PO quidé,qu olliam po~e~'
tla exoptan da eO: vnicui~; tan~uam Donum:collCtat, vero 11centiam qllodcuq ; Iibuerit faclendi , iniufl:is homilllb us velu.ci mente :captis non modo 110n b,o nam elfe, fed mal<\.'atq;
tandem HernicioCam,Deinde maxima pptefias elfe polle Idipfull') ~,l!od v,clis eJf1cere. Patet autem orppes veru velle bo1}).IIl).,At rnalos ver~ bonum vcl agere ve\ cQnfequi llu~qua.
Adde quoJ mala mens eo i~fo quod mal a eft, difcors 11~ feipfa & illfana~enfetur~ilm,qlle:lb his qua: aJferiitur fenllbuS
fuperata . ~IIS erso dlxent rpentem & languid am & more
mancipi j Cuis ~("rule~1tem_ ma,~lcip1is, en:e f?orencem 1 Inter,ea
humana om11la Jlftl11&Ulltur III tna,rclll cet in bona,ma laq;,
& media ~onoTum pnmum,eO: Ca~ientia,Seculldum,optan
da corpons 4abltlld o . Tertlum , tor~unx .commod itas. Sec!
Jia:c duo carenUi iudicâtu r bona, qll,atcnU$ coplmod u menti
c,xhibel~~ min,i~criu,1I.H9, rum vero 0rrolita'diçuntu r mala.
Icd horu media, ta,;nqu~m I11dlJferentia funt, quœ pOil mag~5
a,cl ~onu~ deehn~t quam admalum , Vt ire,feôer c, arq; firolha: Addm,lf ~e~l11em velle aut mala aut media, aut ~a qua:
<lg lt propne,l?!o,du~Jtaxat eol !}upru gratia mouetu r & agit.
~01l er!?>o ~UII~llflfl~~ faclUnt, ipfas volunt iniurias. fed bOnum C~IUS grana faclunt. BonÏl vero non cofequu ntur, n011
:dre~uutur ergo qllod volun~INon ergo POtentes. Deincep s
vero Socrates ex errore Poh cqmuoi cum multis nilélus oe!=~fiqn~m f~n~a nobis t~adit pra:eept a,Cui peccare griluite~
ltcet, r,~QPC: ml,fer eft, ql11 peccilt grauitçr iaJU efl: miCer : qUI
peccat~ non 1~1It pœnas,e fi,miCe! ior.lniur ias pati eligend,~~
efl: pOClUS 'luam In~e!!'e. LIcenCIa quodcun q; libuerit facledl
non eU pc:t,enClt!. n III Id nobis Gt denique cQnduél uru. cond~c~t aUI~ lufl:e dulltaxa t ytenribu s, lniufii etii li totius or'
~l~ Impefl? potiantu r,infelic es funt,imo Î1ifeliclfsifll i . QEo
en1~ m~&lS pccqre hcet,& 1~~ mÎI~us peccat~ d~tu~ p'o:,na.
e,o lIlf~h~lOre~ ?ab~lltur. Eehcltas III fapiellua lUfl:maqu,e
co~fi,ftlt~l11feltcltas ln contrari js, Q.uonia m vero Pol us vent~tlS ludlclum quo.d ad iudicis qual~t~té potius quàm ad iud,!çan,tlUm numer~1 referri debet,iri quoruJU libef teCtiu mult~udll1e collocat,ld,eo Socra~es optimum proband i lTIoduP1
c, e re[~~ndct,fi, VOicum in caufa tefl:em adduxer is,aduer fanum fèlhcet ~atlone conuifr,u m:alioqu in coacerua ra Vl1diq;
~efl:lUm multltud ll1elll,pa rul ad veritaté elfe moment i. Pr~
lere,a q~ia Polus ait i~iuriaqi quidem faeere tur iu's eIre,paçi
v~ro pel~S; Socrates Id arguit, ailèrens Idem in febus huma~IlS monb:ls qlle bonum e1fe atquepu lchrùm tiue honellum 1
Idem malu atque turpe: ~einde idipCum pulchru m vel pro.~t~r volu~ratem~ vel ~uhtate1p, vel vnunq; p~ta e~jCt~t~afb
~ ~e vero,con tra: HJnc; <}rgument'ltur;fi facçr inll!pa çu r e
Pl~) eO: '1 uam pau, n~ ex ~o q uidem quod fit molefl:iu
s, ex cO
ig~tur Sl' fit dam.nohus il ita ,ergo deterills iudicatu r. Mox
Oldlunglt o~ortere fe~fulll ra~ipni tanqu am mediq~ cura~
dym COI'l1?1lttere. ~thrlllaç quoque iuftam peccatpr u puni,t1onçll},ç~ UI Fl!flltur, prpdelfe plurirpÜ. Ha:ç enim fi iu~a
~Ct,erg? pu c~ra atque honefl:a.Si ira, ergo bona:li bona,co ere ~1lI\mo, vldelicet eanqllam medicin a 'corpori. mulroqu e
magls,a mor,bo enim ;lJJimi}i berat,qu i grauifsi mus eCt mor
borum omOlum atq; malofll. Inter hxc animadu erte theo10goru~ fe~ten~iam.l1ihill~agis neédfar iü dfe vtiliusqu e
pcec,a~on,bus quam confilen p~ccata, aillei pœniten tia, pct~
11a5" lucllce pc:tc:re) a:qllQ, animo fcrre Vt purgetu r allimus.
antequa! Il
J
�Gorgias,VeJ,de Rhe.torica.
23 1
luptas. aureI,D 4~lor!Iue tunc ab ~o.dem Îtm~1 abeunr., quand.o qUlS eodem 111 ~e~ore dum blblt celI:1t hmul & hrire paTHcr & d~lefran ~lbedo: ~arta, vnufquique prxCentia qui
dcm bOni fit bOIllS, mal.l vero prxf~ntia fit malus. At neque
(:ttera lI?blS dlIlonét omnia,quàm vt animllS intra fe dilfo.
prxfenrevoluprate bOIll fiUllthomllles dilfoluti neque donet. f':ol., :devbi CallicJes ocratem corrigit quafi argutialore probi homlncs male fiunt. Q.uin.imo cum Cxpe xque
~um,nlmlU fiudiofum, intellige fub perCona Socratis Sophigau~eant, au;doleant.bonl .atquemall ,& aliqua'ndo mali
as a Platone redargui.Tagit pollea Callicles ThraCym.lchi
magls gaudeat,& bOni maglS dolea nt, cerre li volupras qui;nUltor~lllJqlle prophanam opinionem, ùicentÎlIm mores &
dcm bonun: elf~t,dolo~ ver? m~lu~,req~lerctur vt frequenes IlO natura: ordille, fed rola hominulll vel opinione vel
ter tam bOOl qllam mal! panrer bOlll forct aut mali. ac nonllunquam bo~i magis mali quàm ipli mali,~rque è conuerCo.
IOlle con{ifiere.~lod in libris De republica & in Cequéti
bus confntatur. Q.uod vero afferre videtur Callicles contra
Inter hxc alllmaduerte pra:ceprum Socratis obferualldum,
fcilîcer non effcad grauiCsima fcfiinâdul11, nili leuiora prill~
phllo rophos,intellige non c6tralegitimos philoCophos elfe
fueris cOllfcqu~rus. ~ffcruntur deinde nonnulla ex quibllS
d~tta,Ced partim aduerfus ignauifsimos fophifiarum,pareim
confirmare qUlS po[SIt, voluptatell1.non clfe ipfum pcr fe bo~
~ uerCu~ eos ljui philofophiç fiudio abututur:dum vel ita fo
nun:, pr?pt~rea quod .mulr:e repeIlnntur voluptates, mala:,
a~ loglcam lèfrantur, vt partes fpeculationis alias deferat:
llOXlœ vldchcer & anlmo hmul & corpori , noçqllc a rebus
ve lta [olam Cpeculationem capefThnt, vr philofophica mooptimis diuertétes.quod li voluptas ipful11 per fe bonu elfer,
~ur era:ce~t~ infiitutaq; ciuilia negligant. ~6nul~a.vero in
nulla c(fer mala, voluptas, proinde clifiin guuntur itcru f.1Clll~ a CalJ.c1is 1Il11ettlUa falfa dicuntur, qua: III (eljuctlbusretates,& qux velur arecs ad bonu vtil éqlle certa ratione proelJelltur. ~ofi ha:c al1tem prxcipitur omnem in animx no(edunt,& qua: talltluam adulationes,nulla veri boni ad hi binra: examine arq; probatione effe diligentiam adhibendam,
ta ratione voluptaté (olam aucupiiru.r:quarli in Ilumero poë~tque a~ Id tanquam iudicem vnum eligendum e(fe,in quo
filll & muficam,commumémq; oratoriam coUocat. Tu vero'
haple.n ua Gt rei ipj)u~qua de agirur, & beneuolentia qua liinter dilferendum hane nota Centenriam. Virtlltell1 corporis
cntlus con[ulat, & audacia infuper, per quam quod profu[anitatémque in ordine quodii & ornanl coGfiere,limilitérq;
~urum putet,non vereatur exprimere. Deinde nos admonet
in Ol'dine ornatuque fuo anill1i virturem atque fanit.1tt:. Ex:
f, Ocrates,cum rationales narura limus, ne irrarionali cafu &
t una vluamus,Ced certum vira: finem diligenriCsime prxquo fit, vt quemaJl110dum virtus corporis viti6mquc non in
cnbamus ,viasque'ad ipCum eIigamus commodiores. Deopini.one,~ed i.n re ip,C~ yel natllr~ c~nfentanea veJ oppolita
repeClrur,hc VlrtUS VltJ1lll1que anlml non ad Illlllunam opintq~c dum fxpius obfeerar Calliclem, vr ipCumlibere audanioncm, Ced ad natura: Icgé diiudicetur. Conclude tandem,
l'terllue redarguar,admoner nonnihil Înquircre impélills 0qualltum naturaliter pra:lht corpus habere fanti quàm xgro
ronere 9uàm animi medicinam. His aél:is Callicles concedit
Idem c.Ire natura porétills validiusque & mclills, aitqi natutum,tantu prx{hre umilitcr tempcratum qU~l1l illtcmlle'~a
ralem lufiitiam vclle,eum qui potcntiorefi habereqlla!cuntum animli pofsidere.l'rxterea confirmarur in [equentibus
que lnfer~orum Cunt,eisque dominari,legemque ilhus natufcntentia Pythagorica, omnibus in rcbus elfc optimam rem
raIner cac iultam. Ad hxc Socrates ita lnfert. Si idem efi po~
perantiam,~x quidé prima omniu adolefcentibuse(l rratentius,validius,mclius , arque mulricudo validior efi quam
denda,~er qua~ prçce~cns pucritix intempera~tia corris.avnus,ergo & porentior atque Jl1clior . M ultitudinis ergo letur,[Otllsque anlll1US rcperetur,quam mox feqlll cxtcras Vl!ges cu,? porentioris meliorisq; lint, iufiœ naturaliter crunt.
uncs exifiimat.Siqllidé tcm~eratus erga deum arque hon1Îr ~lI1US leges fiaruunt cffe iullu feruari inter omnes xqua
nes agit decétia, pius efi ill{l:lls'lue & fortis. Dcinde cocludiItarc, atque c!I'e turpius iniuriam inferre quàm pari. G.!!am
tur in fola vireure fcIicitaré,in (ola improbit.lre elfe mi(eria,
omni[lqi humana ad vir~uté velur ad lignii cerrifslll1e referé~bremn?n folum lege .tureius efi f.1cer~ iniuria~n lJu àm patl,atque lUfiull1 cft a:qlllrarc feruare, vr 10 Cu penonbus dlXe
da. Prxrerca licut ad be .. tirudinem neceifaria virtus cfi, lie &
rat Callicles, fed etia IpC.l natllra. Prxrcrea quia CaIlic1es in
vitioru caCtigationcll1 punitionémqi neceffari:lm eife, quaft
fuperioribl1s porent.iores iIIos c!I'e putauerar; qui all:uria,
morborii animi J1ledicina. Deniqllc intemperatu neque hoaudacia, violcntia,cxteros antcirér: Socrates paulatim hune
ll1Ïnibus,nequedeo,neque fibi{Jlct amicum elfe polfe. Vt aut'mendat, cogitque fareri potcntiorell1 elfe, qui prudenriol'
tem natura)em temperanriç excellentiam nobis oCtendat,ex
foniorqi lit ad rempublicalll gubernadam. Sigllificar quoq;
Pythagoreorum Orphicor6mque mente Cubiun Sit, vniuerinter ha:c Ce eadem fcmper ci rd e III de rebus ad~ucere,probii$
fum temperantia atqueetiam concordia & iufiitla,quc C011Yidelicet cofiantiall1, improbans leuitaté, hm vero Calliclé
tinenrllr in ipe.l temperantia, cootineri:ideoque;éjllod & Py
COnatur vlrra prudentiam fortitudinemqi ad tcmperantiam
tl~a.go:a~,inquit,inreU?pe:~lltiam i,~ omnibllç tanquam perquoque perduccre.At hic quemadmodllm [upd ThrafymamClOhfsl:nam effe tO~IS vl~lbus fuglelldam . Qyoniam vero
CU1U imita tus circ.1 iu!litiii potcntiamq; errauerar,ita nunc
ad hal~c hmul. atq~e ~lIfiltlaI? .xqua itas prxcipue pmi net,
fequutus Arifiippum circa remperlntiam limiliter erat,eam
a:quaht.at~m ln pnmls p~XClplt ~bferuari, qui afIèrit in dijs
appelJ5s fillpidam ingenij [erllilis ignallia, arC],; in fouendis
& homuubus v,alere quam plunmum. Acqllalitatem, inexplendisqi fenfllum hbidinibus virturem afferens felicitaquam, geometncam,per quam vnicllique a:qualis ira fit ditemll; conlifiere.Socrates autem mox ad demonfirandum fe
fir~butlo, Vt pro capaeitate meritisque cuiufq; xqua litcr dife aceingit,temperantiam non opinione humana,fed ordine
finbuatur,a:qualirer inquam, id eft ne~ue 111agis neque miIlatura: confiare. Profeél:o naturalis ordo requirit, vt inferio
nus quàm vel capacitas vel meritum eXlgcre iudicerur. AeTes animx partes fuperioribus pareiit, totusque auil,Jus conqua litas quidem geometrica in quadam congrua portione
fonans vndiq; [lt & fanus & pulcher, neq; agat fcufira,fed ficonfiftit.Arithmerica vero iunumero vninque pari . Neque ,
vero cadem cfi hœc& illa . Sanèexcelfus Cex ad quatuor, i,
nem Vropoflrum con[equarllr, qualis efi habitus vitaq; tem-.
•témque excetrus quatuor ad d~lO, apud arith~eticum Il ume_
peran. C outd vero in homine intemperato ratio regilla horos conliderantem ,ell: xquahs : per ~uo.en.lm, vterque permInIS Ce ruili [eruit concupi(centix. di'lfonat quoque & 12nfieituf,. Verum apud geomerrll111 pomollls. lUdICcm efi ~nœ.
guer,opusq; inexplebile molitur, inc6parabilique molefiia
qua lis. Nam fenarius numerus quarernanum proportlone
Vola~ltem Cequi tur volLlptaçem.ld [Otum Socrates Pythagofefquialtera fupera t, i? qua m~ior l~u~erus minorem & .fe~eoru prxCertim philolai & Empedoclis fentétijs explicat,
mel cot in et totllm,& lIlfuper ellls dlmldlu~ . Q.uar.ernanus
b upl,lcI prxcipue via.fcilicet per fabulam & exemplu:in qui
'tero binarium proportione C~peratdupla'!lUrmO~1 ve~Ç> a:~
us lpCe cORhdera, an imam in hoc corpore olllnem qllidem
qualitate qux non numeran~1S n~or: camu ponden~ vm tClelfe ~ortuam,intemperantem pra:terea inferis deputari,irri
b uit qu.tntllm alten, fcd 111etlCn~IS ~ltU, ~equc 111a&IS ne,que
},O afslduoq;. rabore miCerabilircr a&itatam,dum quodii perminus quàm cuique consru;lr.trlb~~ r vmc~Iqlle, .alt eun~a
O~ato vaCe,ld efi deprauato fallacique iudicio continue mafemari,in ha:c erenim & JUftltla d~l ln op.eubus fUlS,& homi
C.h lnatur perf~ratum qllOqUC vas altcrum, ld efi concupifecn
nis ad homines conrinetll~. V.tro~lque e~l1m pro menfura~_
~laI111n~xplebllcm fluemibus obleél:amcnris implere . Poft
acitatis & meriti cuiq; dlftnbul~u~ '1!1S dléhs alferi~ çheo.la:e qUIa Callicles non folum virtutem, fed et iâ fclicitatcm
fogica fundamenra orum fi:~Ifs.lmls effe ratiOllil;lUS Con"ffiaCsidua libidinl1m explctione eonfiituit, alflrmatq; idem
, fi l'ln ara . Prxcipu~ pelUs e(fe .1Il,lU~lam face~e quàm p~ti, o e c volupratem atque ipCum bonum,dolorem qllOq"C idem
mnium vero pc~slmu~ cum 1I1lunam ~eceus,non dàrç pœatque .malü, idcirco Socrares id ,pluribus rationibus confuJlas,quibllS qu~h mcd.l camenm ab omll1u~ maxima iniufii
tar.Pnma,conll:at volupratem non elfe ipfum bonum, cum
riœmorbo alllmus hberetur. Nullum elllm detrimenrllm
~a:pe & turpiCsima Gt, & tllrpifsimis hominibus ad/ir,Secunmai us cogita ri poJfe quàm quod animo infertur à viri~ ad...
a, bo num & malurn vtpote contraria ineodem /imul elfe
eo vt quel1ladm~dllm .homini cum omuino a:groto cp~po
Don ,polfunt. At voluptas & dolor in eodé Cunt limul, quanre no n cxpedlt, Vlllere,lta !1eque cu,? animo viti js a:gro. Iré
d? vldclicct quis )lricns bibit. tuncenim Gtiendi molelha cu
n on rou\t! faClendam elle Vitam ln corpore,fed virtutem.
~,bel)di vo luptate concurrir. Terria, bonum& ma ill m Îtcupciusque elfe [eipfum flagitiolis hominibus ob moru l1111ilihca:tera contraria foie nt, non limul abeunt ab codem . Vov ij
tlldllJCm
l!.IHCqua inCanabilis morbus eillseuadat. Pofiha:calldies fa,
~.lllmû eITe nobis atlèélum illi nofirum lignificare qui {imi• 1 ~i1boret affeél:u.ltem Socratem philoCoplliç amore captum
llh Cemper ?btel~perare. Prxterea eligendllm potius elfe vt
fi8
fr.
t
n:
�23 2
Liber Vig~fimllsquattus.
tudinem prxfi~reperfimilem) qulm:lb illis i'~terflçi. Inter
11a:c Tuonct ne l'es vllas quarllm ignari fill1us, trflél:and:is ag'·
grediamur ,pra:[ertim gralliores,ma)(ime pubIiC'ls.Omnino
vero oraroriam parui f.1cit,fi llullam poCsit vel priuatim vel
}Jublice ralutem atTerre animo, [cd corpori duntaxat Tebus~;
ad ipCum pertiuclltibus conrulat,Deridet& eos'9 ui cum dlU
Reipub. çelluerint gubernacula,[qnpcrqui dé cillirarem ex~ernis bonis :\ulÇerinr,animos vero ciuium temperaria & IU~
ftitia formarçl1eglexcrinr: quod ~uidem [olum fit legitirni
gubernatoris olflciurn,Concluditq; non modo no prodclfe,
fed obeffe plurimul11 ciuitati gubernatores, qui fonuna: potius qulm allimi bpnis prolpici;tnt. Pra:terea potentiam
()mnem (apientiaJl1que viri in eo contifiare, vt anim4 ~ peccatis erg~Deull1 & hOl'pines conCeruet intemerata,Nam hu..
ius quidern vira; ia(;turam leuiCsimam e{fe,a:rerna: vero [a ILlûs elfe grauiCsim~. Cxtcrùm vr gua: de futuris v!ll VirtUtU1~\
prxmijs vel vitior~ fupplicijs Plato atl'mnat,inrelligas, CCIto Saturnum apud platonell1 inteJli~i [upernam intelligenliam,in qua fit vniuer[alis omniiilex atque prouidentia cir"
ca omnium ellentias & vitas prdinésque foqnarti. fiuiçau~
tem [u\:>elre ordines ~rt,:s pra:cipuos n\lmiIlUm, in quibus Salurni(l prQuidentia in tria pori[simu officia diihibuirur. E~
bis qua: numin:l addiftribuendaselIènrias proprie [ubminiirrant, cômuni quodam louis nomine nuncupat. QÊa: verO
.iamas Cuggerendas conferunt,appellatione Nepruni.QEç
ad formarum ordines difponendos, nomine Plutonis appellat. Promerhc l yero nUfpinuq.l gradum !lic aliqu~tp 111 feriorem, qUI om~ ordincm natura: duntaxar rar!onali
\ l'rœfenim i1111aè vlta oiltribuir.Denique tr~s louis ~Iios,
"fia:, Ellropx, Africx iudices, tria vult intelligi numina ad
id maxime minifira louis arq; Pluronis,vtformalis ordo iu:flitix in [eparatis ~corporibus animis cxpleatur. His autem
Olnimaduerre diuina legem delcbiles vitlorü maculas cerris
r;cmporibus punicndo dilucre, indelebiles vero pecnis rempiternis affligere. Quod quidelu traCmigrationcm animaru
percorp9 ra lémpirçroaJn improba~e vicfetur,QEod auti! di~~t quondam crrauilI'e iudices in viuentibus iudicandis, dup
nobis lignificat. ~r1m,uJll, quidG nO~l ~iuinum,[ed hun:an,u,~n
~irca vinmes & vltla ludlClUl11 deCll}!' Seçundum vero,dlULmm prolfjdentilm in [cip[~ p,r~ui,di[e iudi~ia fore falfa, fi l
viuentibus in hoccorpore VIUl }ud,c:lrentl!r. Id~oque non ex
quqM tetl'!porc, vt verba rpnant, [cd ab xre~no! i~dici~p~{(
liane viti iieri ftatui{fe.lntere~ plemçntp ~ntJllil vltloru Vif,.
~utumque atfeai'o~is & habi~L/~ [ecu~ ferre. Denique S?~raté hœ<;penilus afhrmare, U1hllque ahud expaucfcere, ilia
eiu[modianiI11a: detrimenru,iudicis{lue diuini conCpeél:um.
Î'ropterea concludit in nullo cerra~ine ~obis aC,rius, quàl1~
in hoc conrendendu,vt purifsimam !UdlCl cunél:a 111fiplclenrl
anima offerre roCsiI11~s:ca:teraque qrr. nia qu~ hO!'!lincs ad..
Plirantur,çife penirus conremnenda, tolaq; ex 0':l1nibu~ ho~
noranda,qu~ ad [alurcm an!ma: conferant Cemplternam.
1
CAL LIe L ~~, ~ 0 C RAT E S,
C H AE R E P H Q~ q 0 R'
GIA S, II 0LV S.
*
OccaGo dia~S:~~i l C ad bellum & pugni eum itllr,ô
logi.
Socratesferuteilè cunétandu.s 0 c.
Prouerbiii.
N llnquid pof\: fc:f\:um, vt dici [oJet,
~fu~
~
venimus tar
veniml~s, [eroqlle ft ~tm~s? C A~ .
dius,
~~~~~I Equide pof\: fc;frlln; mIre ~ueundu,
. enim & pfxclara paulo ante Gor~las nobls
expo[ujt.s 0 c. Tarditatis huillS eall[1 hlC~ <:=hrol'epho,ô Callicles, fuit:qui trahere 1105 p10ra ln foro
coëgi~,cHAER. N ihil id quidé ineo~o~i>.? S~cra
tes, fÎ.!erit.remediu enim adhibeo, cu mt1u amlqls,
4t Gorgils, qui fiue nunc, fiue aliàs mallis , nobis
eadem demof\:rabit,c A L. ~id Ô Cha:repho?nu~
Soerates audire Gorgia m cupit? CH AE RE. Ob Id
jp[ll,m cene a~eramllS,CAL . ~ando igitur cUI~q;
VOblS ad me l~bllerit ingredi,licebit:aplld me el1lm
dill~rtit Gorgias1qui aperiet quod cu'pitis ~ expli
cablt. s.o c. Bene loqueris C~llicles.Sed num vell~ç
~n prx[entia n?bifcum differere? Cupio enim ab
l r[o pe/reon,tarl, qurenam artis [ure vis fit & potentl a, qllldue l p{e prOfite;Ltur ac doceat. C;tterafUl~
ve,rà l'Cl'lIm qucmadmodu dic;5 expofitioné ~obiS
~Iùs afferat.c A L. N ihil vetat eu intcrrogare,o Sod'
çr:1.tes.nam id quoq, in [ua profe[sione ae prx lcatione continebatur. Ill[sit ergo paulo antè on~nc:s
qlli intlls aderant, vt q lli qllifq; vellet qux{bonern
'd
fi fi
l'
r.
r. ~
,
soc
~ lIccret, e Wgll 15 rClpolUllru prol mlttets.,
.
cm ,cc;te prxclari narras.Itaq; C lxrep 10 lI)terl'oga Iplllm.c HA E R. ~idnam interrogem? soC.
~isnilm ip[e fit. CH AE R. ~6nam patèo dicis?
soc. V cluti fi artifex calceorum foret, reiiponderet
cl uaCU o'
~uc ;prcrro'
garionCllIfe
(pofurulll
;~ofelfuscn
co rgi2J '
certe [e coriarium caè. an q uod dico nond u etiam
intelligis? CH AE R. Intelligo [1nè, & iam rogabo.
Die mihi,ô GorsÎ.1, nu vere dicit Callicles te pr~f?terj re{iPQnfuru ad omnia,de quibus qpilibct [Cld
[citetur?GOR. Vere ait,ô Chxrcpho,Nempe mo 0
id ip[um prxdicabam, atque adeo nihil nOlli à me
q~tëquam multis ;wnls percontatu effe dieo.cHA~.
Haud igitur diffieult,er relip\>-d"s Gorgia. GOR. Ll,.,.
cet hllius rei Chxrepho pericuJum facere.p 0 ~.Llcet per IOllem,fed comodills in me,fi velis,ô Chxrepho.nam Gorgias quide m iam in dicendo ?ef~[:li
1 d
\ il
t
us mi li vi ctur, vt qui m\llu paulo antç di enll·
CHA fi R. ~id tu Pole? N um prxçlarius te qu~ffi
Gorgiam re[ponfurum arbitraris? POL. ~id interefl: , dlll1). modo [1tis tibi fiat? CHA E.N ihil,quoniam vis,refpP!1de. POL. Interroga. CH J\E R. Iam
intenogo:fi Gorgias eius artis perit Ils effe, quatn
ft·~te~ e~us Herodicus callet,QllO ipfllm no mine reél: fi e
Nt
Il
)
1 S1111 nllnellparemlls?
onne eodé quo i um.
POL. Prorflls. CHA E R. Medicllm ergo vocanCC:s
leéte vOc;lremus? POL. Ita. CHA E. Si autem eam
artem <J.llam Arifiopho filius Aglaophontis, aut
frater elUs, haberet perceptam, q'uem reétè iplilffi
11
?
~PP: aremus. PO P.Certe piÇèoré.c li A E R. N une
~lltc cum a~tis alie~ius peritus fit Gorgifls, quem
Ipflln~ reac: voca,blmllS? POL. 0 Chrerepho,multx qll d 1
fi i
b
,1
e n artes ln, u,nç l~mini Ils ex peritia peri-
~e adlnUentre. Perma eOlm efficit vt vita nol11'a . " 3(1,
'cl
'
, , vero,
~
,
Pc}" artem Ince
at:lmpenua
vt~ per fortPPil111 ,pe[ltJ~
perit1aJII
te?lere, cireumllagemr .llJaFUm artium ah)' alias Sc. ÊolrcU02 {c'
1 1
r
a la~ a ~ter atque aliter cop[equuntur, optima vero quitll .
opuml, 9,llorum c~ numero hic dl: Gorgias , art~
pUlch,ernn: a prredltus. soc. Prxcl;lre qllidem, 0
Çorgla , vldetur Polus ad dicendlll1l inf\:ruétus.
Veruntamê quod promifit Ch.uephonti, no rrx{tat: GOR. ~iqnaJn potifsimllm,ô Socra~cs?SOC,
A~ l,nt~rrogatiol1em quidem nOn fatis re[pondiffe
1TI1hl vldetur. G0 R.At tu rur[us,fi voJes,ip[um ro~
gato. s 0, CR. ~od fi tu G orgia refpond~re mill1
non dedlgnens,a te ipfo libentius quJ. ~ Polo qua;rerem. ~ihienim patet Polum perea qllX modo
r~fp'ond1t,' rh~toricre qllam v.ocant) magis quàn;
~~aerendl am opcram dediile. POL. ~id ira, 0
~oçrates~ soc ~ [1.. ~ja cU.ln interrogaffeç Chx1ep,ho cu~us artlspenrus effet Gorgias, blldaf\:i tU
qlude.m,o Pol~',ellls artem, quafi quis eam vituperaffet.qure v,ero Ilia fit~ non expo[uif\:i. POL. N onne pulcherrunam effe re[pondi?s 0 c. Prorflls quidem, [ed l1emo qualis ea effet, qllxrebat: [ed qu~~~IP., & que~ oponeret Gorgiam vocari: quem~dmodllm pnlls Chrerephçm tibi propo[uçraç, ac
pulchre breUitenlue ~lli t~ refpondebas, Nunc
ergo ~adem ratio ne dicas, quxnam ars) lX quem
Gor~lam fimus appellatllri . imà verà tu Gorgia
no bIs refponde qllem nominari te çleceat, & cuiuS
anis peritu~. GOR GIA s. Rhetori~œ, Ô SocratçS,
s <;> c ~ AT. Rhe~orem ergo te appeUar e deberpus?
GOR~
�C?rgias,Vel,de Rhetorica.
cor.cIi \ s. Et bonum qUid(f i,me, quod iaéèo elfe;
Yt ;U t Homer us) nOlllin arc velis. soc. Volo eqllidem. GOR. N omi na crgo. s ÔCo An dieemu s :tlios'
quo'}; te faeere poffe?G 0 R. Hxc equidé 11011 aplld
vos folulll) ver u111etia m apl1d alios prohte or. soc.
Scd nu.nqu id velles Gorgia q uemad modu m il1cepi
mus dl fpurat ioné perage re: partim qllidcm inter~'ogando)partim etiam re[pon dendo) prolixi tatcm,
lllam verborü)ql1a vti eo.:per:lt PoIlIs)in aJiud tt:m-I
pus re[ema ns? Veru q uod mibj .tPmiferis ob[eru ato)at'1; ad interro gata qua brel1i[sime refpon deto.
COR.~Unt quidem )ô Socrate s)re{ponGones quredi
lon g!oribu s vcrbis neee(f.1rio exeque ndx) operam
tam e dabo) vt qll~m breuifsime tibi re[pon deatllr .
Hoc ip[um n.:m q; ex his efi q~lX profite or) nemine:
compé dioGus rnerem eandé cxpliea rc polfe. soc.
Hac mihi Gorgb opus efi breuit: ne,eills q; mihi vt
f~eeiem pr" beas oro:co piam vero ali ud in tem PUS!
dlffcrto . GOR . .Facbm equide rn vt nemine m dicas
Vnqllam te audillil fe me breuio ré..s oc R.Age iam)
rhet~ricx anis te habel1e' (ci entiam dicis, aliosqu e
po~e rhe~ores facerd.p[.1. vuo rhetori ca circa aliA\ufica ciro ql~ld verLltu:r) vell:Jl\litcxtoria circa vefiiuo konfe~ lllclodi~ ého nem. Nonne ? C O.R. Sic. S. 0 C RAT. Nonne &
):~eQion€ mufica circa melodi x perfeéb onern? coR . Sic. soc.
Per Ioucm ,ô Gorgia , refponG oncs hre tux miritUt.
bce me obleéb nt" qllando cas qUlm brelli[s imis '
abfo!uis. GOR. Spero me tibi in hoc vote f.1tisfaéturum tuo. s o C R. Rcétè ais. Sed & de rhetori ca
p.ri.llJ~ defi. hmilite r refpon de': quorûm nam fcientia {ir. GOR.
um?
IlitlOlllala. Sermo num.s 0 c. ~alium)o ,Gorgia, (ermon
N llm eoru qui ofiend untqua viétus ratione xgrotantes conuale{ccre pofsint ? GO R.Non . s 0 c.N on
igitur circa [ermon cs omnes verG1rur rherori ca.
GOR. N equaqu arn. soc R.. Verllnt amcn circa eos
qui dicend i faculta tem prxfian t. GOR. Sic. SOC R. '
N llnql1id rhetori ca.in quibus dicend i)io ei{dcm &
intellig endi v.im pi'xbet?G'o R. QEldni ?s 0 c RAT. ·
Nonne medici nade qUllmo dodice bamlls ) efficit
vt xgrota ntium curatio nel,l l & intellig ere) & differere etiam de ea queam us (c 0 R. N ece{fe efi.soc .
Et l11edicina igitur, v·t a pparcc.,circa fermon es ver- .
f..ltllr.G 0 R. Sic-cfi. Sd c. ~os vidclie et ~l1i ad mor-'
bos perti:1ent.G oR . MaXlme. s 0 C R.N onne & gyll1!Jtlihea circa (ermon es cil: de bona m.ll!me corporum habitud ine?G 0 R.Cert e.s 0 c. Atqui & alit,;
artes,ô Gorgia ,eadem ratione [e habent.~a;libet
enim caru verfltu r circa .fi rmoues eos qui ca de re
habent ur'in qua ipG. occupn ri [o!et.G oR.App aret.
s ~ c. Cm ergo artcs'al ias' nol1 appella s rhetori cas,
C~! circa [ermon es Gnt?Gq uidem hanc ip{am qut,: Gt,
Clrca fcrmon es rhetori earn confiit utis.G 0 R.Q~}a ,
CXterarum quidem arrmm fciétia omnis) ô Socra~es)circa manua ria opera aétione sq; huiufm odi) vt
lta dixerim ) verL1tUr. Rhetor icre vero .nullllm efi ,
~pus eiu[mo di, fcd omnis aétio eius atq! potefia s.
ln dicend o confifi it. V hdc rhetori cam e!Ieart é circ~ [ermon es cenfw) idquc reétè ·dicere·rne affirmo .
s.o c. Intel1ig o qui velis eam ~jcere, fonè vero'e1a- ,
nus com prxhen dam. Sed rdpond e;fllnt 110bis ar-.
tes,an non?c 0 R. S'untls 0 c . Ex omniu m In,umero
artium alias eŒc.arb itror;q uxin opere plorim um.
ver(lnt ur) verbis ;l.l1tem parum ad mod il indiger lt:
alias vero 'lux nullis,f ed etiam per Glentil lm perfici po{flln t : 'qubna dmodu m ars pingen di) & fiatuaria, & a li~t: multx. Ex t.llium numcr o ncgare vi4leris dlè rhctori cam.e 0 R.Reé d admod ü,Socr a1
23.3
tes)accipis.s C è . Alix prxtcre a artcs funt qux vetbis tOtll m p~r:1gl1 nt:oper e vero aut nul.1o, vt itad icam) aut certe perexig no ~p l1 S habcnt . ~lalis cil
arithm etjca,c ompnt atoria, scomet ri:1)& t cifel.11tü
talorur nqi 111du s) & alla: l11ultx artc..:~: q uaru qlrx .•
dam verba aéhom bus ferme adxgu at: plllrimœ ij
edam (up era nt)atq; om oino omnis earum aéèio ae
vjs in eiu{mo di ver bis con{jfijt, T:l!em aliq U:1111 videris mihi rhetori calll dicere. coR. Vera dicis. soc .
Attam en haru~ nuJlam arbitr ar t e rh ètoritii appelbre , qllamlll.s verbo dixeris , artelll in dicen el o
vim habéte m elle rhetori cam. Nam fi qui callilJari veJle.t,~c argu~:.ntationern [u[cipe ret,Erg o arithrnetl ca rhcton ca nuncup as? Non opinor tamen
teve1 arithrn eticam veJ georne triam rhetori ca dicere. GOR. Vere putas Socrate s) & reétè qllX dico
capis.$ 0 CR . Age) nunc &tu refpon Gonem qll am
peteba m perfice:cul11 rhetori ca lit ex earum numero artium;) qux vt plmi mUI11 verbis vtuntu r) fint
vero & alix tales , COIl:1re nobis exprim ere, quœni
ars & circa qllid in dicend o vim prçcjp uam habeat
rherori ca. Vehni G qui s in artibus quas fuprA commemor abam) me interro get, ql1xna i1Jarum dice.:.
retur arithrn etica:rc fI)onde ré vtiq; veJuti tl1 modo
aicbas, eam elfe earUm ex artiu m nlllnCro,ql1DrÜ in
"erhi s & faculta s efi. Ac G rm[os percôta retur )circa qllid ver[atll r )dicere m cit'ca paris i mpari sqi cognition em,qll ot vtraqu e Gnt. ~inetiarn G requirat iteni) compm atoriah 1 ver.o artern guam appc!- :
lem)re fponde bo hanc quoq; inter eas :11'tes c()nnu laerari ,q llarum faculta s ornnis in "erbis pofita efi.
R urfus fi roget circa ql1id vcr{ctllr) re[pôd ebo.eomm more qui decreta cô[crib llnt in popuJo:vide.licetco mputa toriâ per cretera quidern ab arithm utica nihil diffcrre. N empe circa id.é vttraC];, p:1r {cihcet arqu"C impar verf.lf:{ed in hoc difsimJles)C]uoDlam complltatori~ côfider at par & impnr, qua & ,
adIe'&. inuicé quanti tatis confic.iant (um m~. Pr~
terea G q llis me dicente a!hono mcl in eanl ~rt.ium
gcnere collooa ri quarum faculta s omnis in ,Tcrùis
cernitl /r) rur[us percon taretur . circ11, quid poti{simurn tendan t afirono miœ verba:{ ubijeer em circa
afironi motum folisq; & Illnx., qua inuieé m'tione
ilIoru [e babciit curfus.G 0 R.Reéè è profeéèo)ô Soc·r~1tes re{pon deres. s 0 c. Age iam & tuj Ô Gorgia .•
P.rofe éto rhetori ca ex illis cO: art:bus ' qux verbo
tr:llbn t omnia & perfici unt.N onne?c 0 R . Profeéto.s a c .Dic.er go ~d ex ornn ibu5 id fit poti[~i mü,
de quo hi fermon es habenc) quibus vtitur éerori ca(G0 R. M-axima & optim; t rerllm hllman aru negotia. S o·c R. A tqui & hoc quoq; ambigu l1?l dl: ,
Gorgia , nec vllo rnodo cl~rll~n . ~rbltro~ e~l11dem ,
. ~
te canttle nam illarn qua: ClrCUl11lr:, COnlllll! l S ca nibeOptlmu
ti_
erat:Op
conum
ita
s
tur audiui{fe, in qua cantore
1 d'1- ·.Sne valere.
Ir
m eue
r.
.
n'
r
dctu
va
ra
mam rem leue omnJtl mt' prolpe T ' d' . .
eeull uror
cITe.
mofum
vt
lUltl:lS;
ertl?
,
nc)Sec undo egregi. lm rorrnam
ipfius poé'cr .v crbis vtarj nulbfr; tude qfitas: GOR . Terti~n~ ha
A lldilli [anè,{ed ql1or{um hxc? s 0 ('. Ql!;ol1lam {u- beredlllJtlas
- nullafraude
bito tibi rerum"lllt,; in ea"C.lntilena Iaudiit ur aitifi
qu a: htas.
b
d
&
'
l
d
"
d
,
ces occurre rcnt)m e JCllSVl e lcet· px otn a)&
numm ator. primlls q;fi.lti mdicer et medi.eu s) De .
cipit te 9orgi~s) ô Socrate s. Non enim :lrs ein ad
maxim u ho ffil.num bonnm [pcétat ) fed mea. Vbi fi.
ego ab co quisna.m fit ipfe pcrqui ram,di ceret forrè
elle ~c medicu m . ~id ais e,rgq? An tux artis opus .
maXJ111Um efi b.onu~? ~ldW~~~œonderct: cum
opu s eiufino di Llnitas Gt,nihi l v~{anitate Gt prç-.
. fian
, v iij
�Liber Vigefimusquàrtus.
234
lhntiu s. Poft hœc foriitan pœdotr iba vehem enter
admire tur nu plus ine{fe boni in tua qua in ipfius
arte cOl'nprobare pofsis .quem fi ego rog::uem:& tu
qui es?quod tLtum cil ~pus? Pxdotr iba fum,di ceret:ell autem mea: profefsionis carpor a homin um
formof ., robufta q, reddcre. D einde vero nllmm ator fiue negotia tor cxteros , vt puto,cô temnen s,fic
obi jciat, Anima duerte Socrates, an diuitijs exce1lentills vllu eae bonu exiftimes, vel apud Gorgia m
vel apud ahii quemli bet.eum ego in hUllC modum
rogaré , Tune ergo ranti boni cs autor? Eire verà f~
affirma ret. ~fflli es ergo? numm ator {iun. quid
verà?put~sne fummu ho minibu s bonum e{fe diuitias~~ldni putem? inquiet .Egove ro ira fubi jcia.
Hic tamen Gorgia s cotend it artem fllam maiori s
Loni caufamcfiè quàr.n tua.Co nllat itaq; enm poft
bœc interro gaturu m, ~ldnam iftud eft bonum ?
demon ftret ipfum Gorgia s. ~amobrem age mi
Gorgia , finge te & ab illis , & i me fic elIc interro gatù,at q; refponde:qllldna. eft iftqd qllod i pfe maximum homini hlls bonu eac cenfes, teq; a ut ore III
dus elle profiteris?c 0 R. ~od cft,ô Socrate s, ma':'
ximii reuera bonum , & caufa vt ~llm libertat é ho ..
mines re~ineant, tum vnufqu ifq; imperi û & potefiare in fuaçiui tate in fuos retinea t.s o. ~id ergo ,
illlld eac dicis? GOR. Po{fe verbis pe,r fuadere ,& in
iudicio iudicib us, & in Senatu [enator iblls, & in
concio ne :mdito ribus, atq; in alia qllalibe t côgre- ;
gatione ciuili.I am vero oB hlliufm odi facult:ttc!11
icruiet tibi medicus ferlliat prxdot riba:qu inctiam
ip[c numm ator,no n fibi,fed alteri,i d eft tibi dicédi"
& cœtns perfuad édi :lrte prœdit o, diuitias fuas cuA,I~~ril dcfi- mu1auiffe comperiet~lr . soc R. ~ unc mihi videllis
Jl,1t10 RhetQ qu::uri arté indic as eHe rhetori
ca proxim e oftédif Jlees mala. fc
r..fi '
'
r:,, Ir.fi'
'
"
e. Ac 11
rel.LC tCl qplO,a
rte- perlua~
lOms erre\. Ll'lCem
ais eaè rlletork i.,eius omné diligen tiam & fummamin hocfiniri~An quicqu am ampliu s habes,
quod de artis iftius faculta te refcrre pofsis, qua vt
perfuafioné audien tiu animis afferat? GOR. N ihil
aliud hlbeo Socrates,fed abude 11lÎhi definij{fe videris.H xcenim eiuseft fllmma .s q c.Audi,Ô Gor..,
gia:certii habeto fi quis alius cu alio di[pute t, vo~ ,
Jens id ip[um no{fede 9,uo dHferitur,me ql10que vt
mihim et perfuadeo,efie talé. ludico alltem merito
TranGatio te ql!0qu e ita affea~l~ . G ~ R.~orfum ha:c?s 0 c,
dirputatio- Dica nuc:ha ud eqmde f<lus aperte cognof co qu~
lli~.
pam fit quib usue de rebus illa qlla di~is àrhe~odCé\
profici{ci rer{uafio. E t q uamUlS fu~plce~ qua & do
quibus ipfe clicqe con{htuens,~llhllo~lnus abs te
requira ,quamd icas perfllafionc&: qlllb~~ de reb~s
, àrheto rica fieri . (ed &. cauf.'m hlllUS rel q fit ,qna~is ia~ ipfe fufpicer,ni~ilomjnLis ta~é ~ te peçf1ll1,
potins qui ipfe exprima:profeQ:o no nu, callf."fe,d
[ermon is iphus, quo ita .d'cedat, vt,maXlme nobls
id de quo f\~itur, explice t. A ttende,Haq; 11lUTl lUHf!
rurfus interEogare videar. v~lup ~ percom~t~s
elfem,q llisna piétoru fit Zeux.1s:tU<j.; refp?ndl~eS
animal ia pingen s:nonn e iufre petere, q uaha pouffimu animalia,~ quo patto pingat? c 0 R..
a~
modum .s 0 c. Num proptere~qllia~ ah) fllnt PlÇtores, 4clia fimiliter animal ia plllitil pingétes? COR.
Ob ho'c ipfùm: s 0 C R. ~od fi alius nuJllls prœter
Zeuxim pingcre t,reétè vn4iqll e refpôd iilès.c 0 R.
~ldni?'S 0 c. Age,ia m & rhetori cil dicas vtni [9.:l~~xc vi~eat~r p~rfu:dere, an ali~ qupqu e artes;
ElUfm odl vero qUldpla ruco:qu ifquis ahquid do~ct) Vtrl] q 110d doçet ldçm etiam perfuadea~ n~c~e?
'Ii
t:,
!Une
,>
•
"
.
..
COR. Per(uad et, ac maxim è Omnhln1, b Socrate,;
soc. R urR1S auté in eifdé artibus quas paulo lnt(
cômem o.rabam us, ita'conGderemus. Arithm etica
nonne quxcun q; ad nllmeru pertiné t, docet:arith~
meticu sq; fimilitcr?GOR. Procul dubio .soc. N on~
ne & perflladet?c 0 R .Certe. soc. Ergo ~ arithn:e~
tica perfua!ioné efficit.G 0 R. A pparet. s 0 c.Pr~lI1~
(te fi quis interro gauerit qu:ùn perfuaf ion,é,& c~rca
quid efficiat, refpon debimu s, prxcep tonam vld~
licet cirea par &impa r, quot vtraqu e fint. poterJmus iimilite r cocteras quoqu e arres quas modo re~
ferebam us,oftë dere perfuai ionis effeétrices effe,Sc
cuius & circa ouid maxim c,nonn e?c 0 R.Ita.s 0 c.
~amobré n,~n fob rhetori ca perfuafionis cft ar...
tjfex ..G 0 R. Veran arus.s 0 c R.Cum ergo non fol,'"
idfacia t,fed &. artes aliœ,ha ud iniuria , q llod de pl~
étore,u dJ!inceps de rhetori ca qlloqu e percont,aremur:qu alis perflla fionis, & circa quid effeétn x fiE
rhetori ca,perc ontare mur ,nonne iufta tibi ~idetur
interro gatio? GOR. Mihi quiM.s 0 CR. Refpon d o
igitur, ô Gorgi: l,quand oquide m tibi videtur.GOR.
Huius cquide m, Ô Socrat es, magift ram dico rhe~
toricam , qux in iudici js cœtibu sque alijs vt p~ulo
:lntè dicebam,atquC! de ~llftis & iniuftis,adduc~tur.
soc R. AtqUl & ipfe perfuaf ionem hanc te ~lce~a
fufpica bar .fed ne admire ris,fi deinceps tale ahqUld
te rurfus interro gaueri m.quo d quamu is vide:tl1~
dlè perfpic uum,ta mé repetam .nam vt dixi, nO tUl
c:mfa id reqùiro~fed vt di[puta tio fuo quodam or...
di ne peraga tur:ne a{fuefc;unus fubinte lligend o ca
inuicem qux forent difcuti enda prœrip ere: fed tU
arbitr:l tu tuo difputa tioné tuam, prout pofitu eH,
abfolua s.c 0 R.E t reétè quidem facere mlhivid eris.
soc R. Age verà & hoc confid eremus .num voca!;
aliquid dHèel'e ? COR . Voco.s 0 €.~d rurfus?aliquid credere?c 0 R. Et hoc.s 0 c. An igitur difcer~
idem quod credere dfe putas, idemq; difcipl inatn
atque creduli tatem,a n a~iud?c 0 R. Aliud e~uideln
e{fe arbitro r.s 0 c. Reae quidem put:ls.H1I1c ver?
cognofçes:{i quis cnim percon tcrur, éi1:ne creduh tas quxda m falfa & q u~darp. vera, vt arbitro r ,con~
fentires . GOR. Certe. soc. ~id vero~ [cienti~e~
vera & falf.,?c 0 R. N equaqu am.s oc.Can ftat 19ltur nQn efiè idem.c oR.Co nftat.s 0 c. Verulltè\men
& iUis qui didicer ullr, &. illis qui q:edide rullt, iam
eit perfuaf um. GOR. Sic eft. soc. Visne ergo duas
r.
'r:
'
perf "uall0111
S Ipecles
efi'e pOllam us, quarum a1tera
quidem abfquc fcientia prxftat fidem, altera vero
tèientiam?G 0 R. Pror[ll s.s 0 c. Vtram verO perfuafio~em, a~e~t r1;etorica in iudici js alijsq; cœtibu s
de lU~IS l1111-llttsue rebus? Num ex qua homine s
abfque fcientia credat, an qua fciant?G 0 R. Per,.
fpicuu m ell ex qua audientes ad fidem adduca.tur.
s' 0 c. ~taq;, vt 'videtu :, rh~erorica perfuaf ionis eius
eft arufe" qua: creduh tate potius qllàm doLhin am
circa iU~llm ve1 inillllu m prreftat .GOR. Certe.s oc.
~rltor ~rgo non docet iniudic ijs aliisqu e turbis
JUlla,& l111l1lla,fep fidem dunt:lx at induci t.N equc
enirn poiIèt tutbam tamam t:eStaJll grande s tam
brcui tempor e edocere.q 0 R. N oc èerte. soc RA.
Age, iam quid de rhetori ca dic;endum fit, videa~us', Ego eni~ nondUIT\ fatis quid diéturu s fim
lllte1hg er e p~ffllm . quandp enim ~ub1ice dç rnedicorum eleé1;lOne traçcab itur, aut de l1aUiUlU alürumue rerum opifici bus cligend is,tunc fortè con[ultare ad oratore m non pertine bit. Patet enÏln
ill huiufm od+ eleC!;iQl1ibus peritifsiP1um qllenqu c
eiUs
r.
_Goda
pcnU~
let. ,
~6c1udlt~~
Rhetof;~6,
[uaded~,el"
non
ex
1
�Gorgias, Vel,de Rhetorica.
ri.us :lttis eligendu eiIe.neq; rtlrftls cum de cofirué (lis Inuris, vel portllu m di[pofi tione, vel nauili apparatu con[ul tabitur ,orator is officiu,crit con[ule~e,{cd archite éti. ~inetiam neq; cum de eligendo
1l11pcratore,aut de exercitu aduer[us hofies inftrué
do,aut de occupa ndis locis deliberabitllr:[ed ad du
ces exercitus cO[llItaÙo pertine bit, ad oratore s vero nequaq uam. ~id:1d hœc dicis Gorgia? N empc
Cllm & rhetor elfe profitearis, & alios po[fe rhetore~ ['lcere, prxfiat nimiru m.ea qUa! ~ux artis [unt à
telp[O ~cifcitari atq~ accipere. Et mc quide~ nunc
rcm tua agere putat;o. Fortè enim inter eos qui intl~s [unt, adefi aliquis qui difcipulus mus elfe Cllp1at:quales ego quo[d5. & CJ,.uidé Frequentes fentio:
quos hxc à te quœrere forte deterre t ptldor. A me
ergo r?gatu s,ab ilIis quoq; hunc in modum interrogan exifiim ato. ~idna reporta bimus, fi in
n?S tradide rimus difciplinii?quibns de rcbusR eip.
~o[ulere poterim us?nun quid de iufio folum & inlUO:o?an pra:terea de his qux modo Socrates adducebat? Da operam ergo Gorgia , vt his re[pondeas.
Co R.Con abor equidc m omnem tibi r hetoric x f.,cUltatem planius explicare.ip[e enim perbelle ad id
nos deduxifii. Scis vtiq; hxc naualia & mœnia Ath,enarllIn POrtusq; difpofi tioné partim ThemHl-o
filts,pa!tim Periclis~ non opificii confilio elfe conruéta.s 0 c.Feru ntttr hxc ô Gorgia dc Themi fto-'
*bern
UÎ
rt mer~~~~ cIe.Pericle111 vero ip[e audiui *de muro medio coZ~it,Sui_ ~rl1.endo ciuitat i perfuadenté.G 0 R.Prœterea quotles oe eleéèionibus quas tu modo referebas, delibc
,
r~ltur, vides oratore s ip[os coftllere, eorum q; in his
rebus prœferri [ententias.s 0 c.Hxc equide m admi
rans iamdl1dl1m à te de rhetori cx potefta te perqlli r?N am hxc cogita nti mihi diuiné1 qllxdi potdla
tlseius magnit lldo vidctu r. GOR. 0 fi cunél:a dus
artis per[peél:a e[fent tibi Socrates, cernas profec to
11iic omnes , vt (umma tim dici,fll b [c vires:tc facultates corn pleéti,cuius qllidem rci magnu m tibi affcrama rgume ntu.Sx pc iam C1l111 h-atre mec alijsq;
ll1edicis ad aliquem xgrot5.tium ingreifilS,cllm iUe
vel pharma cu nollet bibere, ve1 [ccandu vrendu mlié [e medico non permitteret,neq; per[uaderi poffet à medico:ego perfllafi non alia quàm rhetori cx
facultate.~ô rnagis aiIèro, fiquam vrbem rhetor
acceiIèrit atq; medicu5, ccrtetur~; inter cos verbis
in condo ne vel in alio quollis cœtu, vter fit p110 me
dico eligendus,rhe~6rne an me~icus, fore ~t medieus quidem nufqua app:1reat:ehgatur alite fi modo
velit, dicendi peritlls, Eadem q; ratione fi aduerfus
alillm quemu is artificé rhetor decerte t, obtine bit
"tipfe potius quà 111 alius quicun q; tandem fit,eligatur. Nihil enim eft de quo non maiOl'i cum pel'fuaGon crhctor ,quàm qlli[qu i artificu m vulgo 10quatur . Potétia ergo artis huillS tant:a efi atq; talis,
decet tamé ita rhctori ca vti,qlle madmo du & 0111 ni
alia facllltate certand i. N eq; cnim is qui pugnis bCertisllC & armi5 ita pugnar e didicer it, vt amicis &
inimici s fuperio r pofsir euadere, ob hoc aduerftls
Otnnes ~què: certare debet, vtamic os etiii percut iat,
pungat ,occida t:nec etia per IOllem fi quis palœfira
exerdt atus pugit corpor is robur acquir at, dcinde
parentes aut aliqué alium domeft icorii & amicor ll
plllfct : propte rea pœdotr ibas & eps qui a.rmis pugnare docent , odio habere ) & ex vrbibu s expellere
decet.IUi enim hœc tpdide runt, vt hxc qui didici[ [ent, iufiè vterétu r, cotrah oftes & cos qui inferré t
iniuria ,auerte ntes vidclicet, non infereptes. N on-
tua
235
nulli vero hœc peruer tüt ac robore arteq; ablltlln tur:fed non propte rea qui docuer tln t improb i funt
illdican~i,_n.eq; .al:s culp;:n~a malaqu e habcnd a, fcd
mco qUld.e lUd1~1O qllllull {lre vtulltu r:cadé quoq.
de rheton ca ratio cfi. Potefi enim aduerflls 0111 Il cs
& q.u~ibe~ de re orator dicerc:adco vt apud multi- '
tud1l1C fc'l~lle admoclum de re qllalib et pcr{ua dédo
fiat [upeno r. N eq; tamen ob e.lm call f.'lm medico s
[ua lau~e priuare opor.t~t, q. hoc pr~fiare po[fun t,
neq; alIOS prxterc a oplfices:[ed rcac & ratione vti
hetoric a,ité vt cert.a~di f.lcllltate. A t vero fi qlli[plam adeptus rheton ca,dein de iniufie parta f.lculrate vtatur, non eul~l qt~i docllit , odilIè atq; vrbe eX!
pellere de~et: vt qlll ad lUfium v[lIm tradide rit hic
vero in partem c?l~tr~riii ~~ v[us. ~apropter ~um
qUl abutltu r,och!I c, ln eXlhum mittcre & interim e
re ct~am par efi:pr:"cepto~·em vero nequaq ua.s {) c.
Arb!tr orte Gorgla mlllus di[put. lt!onib us interfuilIe,idq; in eis iam compe rtllm hab~re, eos videHcet qui inter [e di[.e utat,haudf.lciJe po[fe,cum difcrep~re ~œperint,hc abire, vt rem ipfc'lm definien_
re~ [c 111UlCem folum docean t atque di {ciit : [cd fi de
altq uo conten dant,ne q ue conced ant alter alted, vt
vcl vere vel per[picue loquln rur, excandefcllnt, &
per inuidia m diéhi putant ,cenan tes fimlll,non autem q llod erat propof itllm perquir étes. N onnun_
quam vero tan dé adeo tmpite r d1[cedunt cum iurgijs mutuis q; rnalediCtis, vt etüm pccniteat pigea t
que aufcult;lntes,q~od eiufino di homine s alldiendos putaue dnt. Sed quorf1ll1l hœc? dices quonia m
nbn mihi videris Catis nunc confen tanea & corona
9
dicerch is qux pri de rhetori ca p,orule ras. \l'ereor
tamen arguere ,ne mc arbitre ris non t.'lm reided arandx, q u:lm cui gr:uia decertare. ~àd fi ex eoru
~umer? es,è ql~orum {um ego, libente r abs te qux
Inll!tuJ , perq llJram.fin minus, dimitta m. Verum fi.
quorum ego ex numer o fim quçras ,re[pon debo ex
i)s qui libéter redargu i patititu r,fi quid f.1lfum ine~
ptun:ll e ~ical1t, Iibe?te r etiam. red~rguunt,tï ql1id
ab alto ~lnu~ vere dlcat_ur, qUlbllsq; non minus re '
prx.hel~dl q~lam repra:hedere gratu dl:. Tanto enim
malUS 1~ eHe bonul1l exiftim o,quan to maius bOllu
eft maxll~~ ~u?dam liberar i malo,q uàm alios Iibe
ralfe. N Iht! el1lm tam pernici o[um homin ibus ar- Ma\um ma. h'lS VI'cl Cl'ICct re- ' ximum
" nem r:ra Ir.lam,lll
" h ho-.
bitror , qua'm
opllllO
<
mlUJ USOpl
'
br.
'
.
r
" bus rntlens a no is lermo dl: inftitutlls:. !lia f~I[;!.
bu s de qu~
Itaq; fi & te e{le talem affirmes, age di[purcmus:fin
vero dimitte ndu cen[es,dimit-mmus iam, cœtLUl1que [Olllamlls. GOR. Dico p110feél:o ô Socrates me
<J.uoq; eiufmo di eiIè, qualë modo de[cribebas: fed
forcè aliorü qui ad[unt ,ratio cft habéd:t . Iamduclll
onl antequ a Vos accedcretis,his multa enarra ui.Et ·
nuc fortè fi di[puta re pergam us, mora 16gior protrahetu r. ~amobrcm cauend um eft,ne hos dUIU }
aliud facen: qllidpEi infiituut,detineamllS. CH AE.
Clamo ré Çorgia & Socrates di[ferta tioni huic interelfe cupien tium auditis .mihi certe l1ul\um nego
tium titi lit, vt di{puta tioni hllic à vobis inftÜllta!
quid aliud an~eponi. ~ A L: Per I?eo~ ô Chœre pho
ego quoq ue clim m~ltls d![putat1Ol1lbus interf\le-,
rim.ne[ cio an vnqua reque ac nunc fuerim deleéb tlIs:ide6q; eti~l1~ li diem totam di[puta ndo contriuer}t~s,entmlh~ pergr.at~ll11.s 0 c. At!qui ôCallic1es
qua~u ad me attlneç)n~lll\modo velit Gorgia s,obltablt.Go~. TLlr~e q~l1de Q Socrates deinceps mihi
f~le~lt,fi ~1[pll~at10ne detreél:é:pra!fertim cu ab initlO lllirenll~ Oes de quo q uifq ue vellet,i nterrog are.
J~a
v iiij
R.
�Liber Vigefi~usquartus.
ltaq; fi pl:tcet pr~[cntibus, difpma , & quiçqu id libuent percon tare.s 0 c. A udi iam ô Gorgia qllx in
tuis verbis admire r, Fortè enim cllm tu reéte dicas,
ego fecus accipio .:1is rhètori ca poIfe te, fiql1is à te
difccre velit,eftlcere.G 0 R.Aio cquide . soc. N 0 vt
de omnib us in tmb'a proba,b iliter dicere valeat docendo,f ed flladendo.G 0 H .Ita prorflls . soc. Addebas prxterc a rhetori cu de f.... nitate plus qllàm medi
cu m pcrfuadere.G 0 R. Dixi profcét o, fed in turba.
~ 0 c.ldcm eft ita.q; in turba, quod 1I1ter igl1ora tes.
NlInqu a cnim apud cos qui fciüt,m agis quàm me-.
dicus dc f... nitate perflladerct.G 0 R. Vera narras. s o. '
N o11ne ergo fi plus qllàm medicus perfuad édo va-.
lebit,fc ientia etiam prxditü perfuaGone fllperab it?
co R.Omn ino .s 0 c.Ipfe ta me non medicu s. GOR.
N on.5 0 c.Ac fi non medicl1S, crgo & 10fcius eoru
qua: intellig it mcdicus.G 0 R.Proc llldubi o. SOC R.
~arc imperi tus fciéte aplld l1e[ciétes f."lcilius pcrfuadcbit,ql1:i.do rhctor medicu in pcr[uad édi facu1
tate excel1it.it:1.ne fequitm ? GO R.ln bis ccrteit a feq l1itur. s o. N onnc in cxteris llllOQ; ~lrtibl1s rbetcr
atq; rhetori ca [e luGct fimilite r:vt ttdrhct oris facu1
t:1.tem 111 hil attinea t cuiufm odi res fit not1c,fed arté
<Luandii fic ad perftl.ldcndû cxcogi tarc,vt apud imperitos l11agis ièire q llàm i pfi rcrmn fi ngularu artifices applrea t? G01\. N ol1ne magna cft hxc facultas? cos vidclicct qui alias nunqu a artes atti~erint)
[ed hanc fol:\,nihil tamen ali js cogniti one dIe inferiores.s 0 c . Vtrù orator ob hanc vni faculu té cxteros exeellat ve\ fl1pcretur ipfe, paulo poil: inquire
mus,fiq uid cod lIeere diJi)l1tationi videbit ur. N tic
alltem flOC prius conGderemllS, an in illfio & iniufio,hol1 cfio & turpi,b ono & malo,it a conp:u~ltllS
fit orator, quéadm odu in f<llllbribus atq; alijs qua:
ad alias artcs attillét cxteri: vt [cilicet vtrü bon ltmne an malti fÎt qllippi i ignorc t, pnlcbrul1l q; veltur
l'c,am iufiü Yel iniuilü: perfl1a lioné vcro q uandam
ira de rebus·h uiufmo di l11achinctur, vt ignora s ipfe
inter impcri tos fcirc l11:lgis qUà111 ièientc widcat m:·
an fortè necdfe eft hxc CU111 nofIè,o portétl l; hac f..
cultate iarn parta ad te pro}I.CJ[ci qui Gt futur.us ora
tor.~àd fi huiufm odl rcrl" iCienti i non afterat fe
cum,tl l quidem prxcep tor rhetori cx tali,l non do-)
cebis:n on enim tlU Id efi otIiGij hxc vt doceas:,effides aute vt vulgo rerum dIe eiufmo di videatu l' periws cum Ilc[elat: :1pp-areitq; bonus ac prreitâs cu
,
bt minim
è.An omnin o rhetori ca- d occrc n911 pote
ris,nilî prius horu ver~tatë fu~rjt confeq~I~ltLlS?allt
(lU 0 fe modo ha:c"habct Gorgl:1? precor pGr Iouem
vt quema dmodü paulo antè cœplfii,rh<;tol:iC<t. nobis tandé potefb té apcri:ls. GOR: At enun fi J-onè.
quisian oret;él lm :tme percep wrueaa rbJt!·o r. S o.
Su bGÏte, reéte emm dlCl ' : 1i que; tu rh, tOfe f:ceris,
Oporte t ellm iUfl:,l iniulUt l; fcuc, vel antequ a ;:d tc
acceda t,aut pO~ed:l: te perdifc ere. Go~ . .Omlyn,O.
soc. ~id vero? qui ca qux ad f~bncaJpcéèat U1:
dicerit ,nonne faber efi?G 0 R. Efl.s 0 c . Et qllJ Inuit
cam,mlllÎcllS? GOR. lta.s 0 c.Et qui ca q uX,ûq medicinam penine nt,mcd icm? At 'l; 111 ca:reris codlJl~
paéto:q lll[quis dldicer it aliqllid ,ral,s euadit, quale
cuitIiqi fèicnriareddÜ?G 0 R.Om111I1o.S 0 ct-16nn e
igitur pel' hanc ratione i ufius erit q uicull,q ue i ufia
dldlcen tlG 0 R.Maxime. soc. Jufins auré lLI fia facit.G 0 ~:1ta ~ft:s 0 c.An nOIl ergo ncceflc: cfi rhcto
Jem efIc llIilu? lllfiulll vero velle iuita agcre? GOR.
~\ PP,1rCt.S 0 C. ~ unqua crgo vole.t iufius iniur am
J,\('cre.c 0 R. N un(lll;"i.s 0 c.R.het cricti <lllidem nc.
~
c.elfe cfi ex prxced entirat ioneiu fiii e{f'e. cOR. N~:
ce!lè.s 0 c. N unqui ergo volet Rbetor icus iniuna.
facere. GOR. N unqlli. s 0 c. ReminiCcere t.e paulo.
antè dixi!lè, no oponer e pçdotn bas crimin ari at~;,
expelle re: fi quis pugil certam ine arte pllgila tono
male vtatur, inferat q; iniuria m: atq; eodé paéèo,~
qllis orator iniufie vt:1tur rhetori ca, non ilium qlll.
docuer it dlè accllfandü & expelJendllm,fcd inillfia
agenté, neq; rhetori ca reéèe vtentem . Diéèan e bxc.
!unt,an non?c 0 R.Diéè a.s 0 c.Nun c auté ipfe ora..
tor nunqn a vid etur faéèurus iniuria m.G 0 R.Nun...
quam.s ·o C.Atql li in fuperio ribus diéèllmefi,circa.
fermon es ver[;.m rhetori ca,no de pari quidé & im ....
pari,fed de illfio atc)'; iniufro.G 0 R.Cerr e.s 0 c. Eg~
igitur cum tu hxc dicercs,rhetoric~ nunqu a e!le ~c~
iJ1lufiam, exifl:imal1i, qua: fcm pet; de iullitia verba,
faceret .Pofiqu am vero paulo pofi diceres,fi orator
iniufie rhe~orica vteret udt,atim adn)jra tus,atq i ~a.
, t.us non dIe confent:1nea i~}ter fe quç abs t.e djceb;h
tur, hunc promli fcrmon é : vt fi red:u:gl1j vtile.forc;
pli tares, vcluri ego pmo,o perxpr etiü for~t vediffe ....
reremu s : tin mInus, dlllürte remus. Delndc vero re,
propiu s penlicu bta, vt te non latet, in cMeffo fuit"
beri no poIfc vt rhetor rhetori ca vtatur iniufie , ve-.
litqi inil1rii inferre .Ad ha:c aut f.1t.is qua rationc fe;
habean t .difcer~lend~, ~er cané G orgia nop ex:ipua.
cOllOcutlOne cogrefI lIq; opus fuerit. POL. E tialllne auté tic de rhctori ca Hatuis, vt nuc ais,an aliter?
an magis pl1tas Gorgii pudore quoda add uéèti
cefsifIc tibi rhetoré infia,h onefia ,& bona etia no[[e:tum fi quis ea~'um reru_~ imperi tus ad ip[um aeced:1t,cum fe c!lc doétur uŒx,q ua for,Citan cocefsio
·ne dc:inde contr.~~·iû aliquid in difputa ndo [equut u
cfi.Ho c ~u quide nimillm HlIdlOfecapt~s ô Socrates,dum 1l1terrogand~ ,ad h.Uju1il10di refponf a perdUClS. t:J am Auel? ar~)Jtr:ms negutu rü fuine tibdll,
~a fe fClre, ahosq, dledoé èllrum ? Veru m ·l~ "rUll. . .
Il. dl
"
on ..
u~cl~as eH a lXC interro gando deduce
re.s 0 c.Ob
hac lp.~am ca4f."m Plllche rrimè mi Poleam icos nO
bis & hHos. co~np:lramlls:vt fi~uaq~o' in[çn~.éèllte
p~ccen1us,1UnlOres vos pra:fentes vi~5. noih-a & ver
b~s & ope.r~bu~ corri~atü.Et nuc fi quid;m e &Gor
glam ln dlfpma do fetellit,lpfe prrefens emend a.Sic.
emm dt:bes,:ltqi cg? lubés tibi permi~to', vt fi quid
~orllm qll~~oncefla fllnt,no n reÇtc cQncefIa putes!
Id tua arblçra tu permut es dllmm odo lUJhi id vnu
deuites .p 0 L. ~id hoc ô Socratc~·. s· 0 c. Prolixi tatem fermon is illam qua ab ipfo dlfptlp tionis initlO Incœpt abas, r ~ L. ~d Ita?non ne mlhi quan- ·
~um voJucr~ 1?~1l1 hceblt?s 0 c. Graui nimium inlilr~a 3~1I.:erer~~ 0 Vlr apume , fi profeél:us Athcna s
vbaotl lls ~rxcia: mlXlm a efi loq llelldi libertas ,fo
l~s Ipfe,ho c ln 10,co p~te.fiatem loq u ç,n di pro arb~
tr~o nOI~ haberes. At e dluerfo ,videlic et fi te pro h xcloqu cte,ncq ; yolente ad interro aata refpond ere,
nOn hc~ret ~~i~e, ll.lÎhi,teq; audire ~01le:n6nne ego
q uoqj graullR luna afficerer fi non abire mihi
(] ue 0
.
.
rI'
,
~
rat~olll aU1Cll tare nOn\! pcrmit ttttur potefia
s?'
Verum Üqua ubi difpllta,t i Ol11s h~ius eft cura,ea. rn
que corngc re yoles, qllema dmodll ffi modo dicebam',retl:a~~ns quod tibi retraéè andu videtu r,ro- :
gansqi ~lc:fslm atq ue refpond ens, vt ego G orgia.sque feclm ,red:lrgue me,ac te redarg ui patiare . An
all;en~ te qlloq~>e fcire,q~re & GorgIa s fe [cire pro- ,
fitetLll ,afErm as.: 0 L. DICO equide m. soc. Etiubes vtd.e quo ~~l1fque v'elit, à te qua:r.a t, tanqua..n
ab homm e qU1refpondere fciat? POL. Geite" s 0 c.
Nunc
co-
tu"
�Gorgias,Vel,de Rhetorica.'
N une ergo altcrut ru tuo arbitra tu f.lcias, vcl qu:Xm, atquc mihi
Rh • rc,vcl rcfponde.p 0 L.Faeiam cquidc
'
l
,
'
dG
~
'
d
t.fi
Ctonca
e pon e 0 Soeratcs:q li:! 0 orglas eIrea r letOrltrI nullaefi
R.hetoric~ cam tibi no videtur poiTè comod è dicere, tu ipf.1m
qua artcm elfe
tn ,~eritia qua,m eaè dicis? soc. Intcrro gasnc
II a111,O. 1) olc,vtv era
r~tJa Il
.Nu
c
0
um.s
j y II1Ian pUtcm. p 0 L.ldipf
liDlqOu?;:~ tib~loquar.p 0 L.~d igitur tibi videtur elfe rhetonca? s 0 c.R cs quam tu dicis fecilfe arté in co Iincndi.
~ro qué nuperl cgi.p 0 L. ~ldn:i dicis? s 0 c.Peritlam quida. POL . pcritia crgo tibi vidctllr eiTè rhctorica?s 0 c . Mihi quidé, nifi tll aliud dixcris .p 0 L.
Cuius vidctur rci peritia?s 0 c.Grati :i quanda m vo
luptate mq; pariédi .p 0 L. N onnc ~gitur pulchr um
qlliddam exifiimas e{fe rbetori cam, CUIll ap\ld homines compa rarc gratiam pofsit? s 0 c.~id,ô Po
~e?alldillifii iam quid iIlam e{fe dici, quid dein/ceps
Intcrrogas vtrü pulchra m e{fc putem?p 0 L. Nonne
te audiui dicentem e{fe periti:i quidam ? soc. V1sn,e igitur, quando quidé gratiam magni f.lcis, pauIum quid mihi gratificari?p 0 L. Volo .s 0 c.lntcr ro
ga me nunc,q uam artcm eaè c:oquinariam putcm?
POL. Ecce intcrro go : quxna m ars coquin aria cft?
s 0 c.N ulla. POL. At quid? s 0 c .Peritia m quand i
effedico.p 0 L . ~xnam peritia efi?s 0 c . Graria m
volupt atcmq; pariédi .p 0 L.ldém neeft ,c oqldna ria
atq; rhetorica?s 0 c. N ullo paCto, fed elllfdem ftudij particu la. PO L.Cuius ftlldi j? soc. Vereor vt fit
dllrius veritat em dicerc Gorgix cauGl, ne fortè me
fUllIn vitllper arc fiudiu arbitrc tur. Ego enim vtru
hxc rhctori cafit qu:i Gorgia s exercet, nefcia: nam
ex ha c difputa tionc nihil nobis patefaétu cfi, quid
tande: ipfe putcs.S ed quod cgo appcllo rhetori ci.
tei cuiufd a particu la efi nequaq ui honeft x. GOR.
SIQd'.
d~rn'~quOd Cuiûsn â Soerates? die age,nihil mca cauc., veritus .
6cior~~~i. Soc. Vidctu r mi hi ftudium etfequ oddam , non ar~
~tibitur. c. tificiofum ql1idem,fecl f.1gacis animi aptiq; natura
cithoqnaria atq; potenti s ad human:i. eonfuc tudinem fibi dco 1
- caputq/; ,
r.
au
a
l'
ems
•
'
Cto
llImma
ante
o
Appell
.
landam
t~t ,t'c~,f(j
Phi~'a, fo. tionem . Huius au té fiudij muIta vidétu r mihi elfe
aria,qu x quamu is
~icUI~calar membr a. V num quidem coquin
fi r. d
, d"lCIO nu Il a eu,lC
Unt effc ars videatu r meo tame. 1tI
'
lna
pe~ rtlncio"
,
,
Il
'(Udr
par
cap I,cuius ritiaqu xdam vfucom pcrta. E~lIfdcm prxtere a'
& fiucaton am,
n' d'
llla Utcil. fiUtn. ticulam rhetori cam quoq; Clle lCO,'
'
r. l ' fi
' adu• qua; mango nicadi citur, & lOP
latlo.
, as vt19ue
llUlC,l. H
r pertlnere. 51 erl\hetOti particu las quaruo r,ad rcs quatuo
d'
N
P~rtl 1 Ca
on um emm au.
xrat
vult,qu
e
quxrer
Polus
uilis Cu ~ci. go
Ctulll.ftIllU!a diuit qualem adulati oni.s patticu lam rhe~toric~ e~c
dicam:ncc animad llertit ad id mc nondu refpodlffe.Itaq; intcrro gat vtrum pulchr am exifiimé, nécIle.Ego vero vtrum pulchr u aliquid vel turpe rhctoricam elfe rcar,no n prins refpod cbo, quam quid
ipf.lfit ,aperuc rim . No enim aliter refpôdcr~decet
Pole.~od fi audire voles, pcreon tare qualc n~ul a
tionis particl lli,rhet orica ellè dicam.p oL.~a;ro
iam abs te,qualis particula?s 0 c.An me refpon déte pcrdifces?Efl:, vt opinor , rhetori ca particu lx ciuilis fimulacrum . POL. ~id ergo? pulchr umnc,
an turpc quidda m ais e{fc?s 0 c.Turpe :fiqllidé malae{fct urpia dico,q uandoq uidem tibi, tanqua corUm qux iam dico non ignaro ,mare[ ponder c OpOl'
tet.G0 R. Pcr Iouem non Gltis qux dicis, intcllig o.
soc. Nee iniuria quidem Gorgia , nondG enim 1:1tis,cxprefsi. Polus aut ifie iuuenis atq, acer efi.GOR .
At hune minc, mihi vero rcfpodc quo paCto dicas
rhttori e:un ciuilis p:uticu lx fimulacru1l1 c{fc.s 0 c.
~on<1bor exprimcre q uid mihi vidcatu r e{fe rhe~o
nca. Sin vero aliter [e ha;beat l1egotillm, P9lus.lftc
~
I{
237
redarg uat. Corpu s appclb s aliquid at:qi animam ?
GOR. ~idni.s 0 c. HOl'um vero n6nne putas aliquam vtriu[q uc bonam hnbitu dinem? GO R.PUto
eqllidcm.s 0 c.Prztc:!rca habitu dinem aliquam apparere bon:lJll, eum minim c fit? Dico autcm nonnihil eiufmo di:mul ti corpus bene affcttu m hab ere
vident ur:quo rum malam valetudiné habitu diném
qu; haud fa,cile quifqu am prxter I11cdicllm gymna
fiJquc maglfi rum depra:hencbt. COR .V~ra n:1rr:1S.
soc. Talc quidda m & in corpor e & in anima erre
dico, quod quidem facit vt & corpus & anima rcCtè valere vidcan tllr,cum non benc fc habc5t.G 0 R.
Ita efi. soc. Age vero fi potero , c1arius quod dixi,
explicabo. ClIm res dux fint, ancs clfe gcminas arbitror: & artem qllidem ad an imam pcrtinc nté ciuilem nuncup o: eam vero qux ad corpus , nomin c
vno 110minare no po{fum:fed huius artisvnius quç
cura t cor,p~ls,dllas pono pa rticu1as ~ altcram quidé
gymna filea,al teram mcdici nam. In cillili vcro 110mothet icam, [cilicct coditri cemlcg um pono corrc[pon dcntem gymna fiicx:& iufiitia m [cilicct iudiciari am, medici nam quodam modo refcrentcm.
Comm unican t vero inuicem , vtpore qux circa idé
{unt, medici na atquc gymna fiica, rudilsq ue iudiciada atquc legalis.V crunr:lmcn inter fc etiam dif[erüt. Cum vero ha: quatuo r fint, fcmpérquc quod
optimu m curent ,hx quidem corpus,illa: animam :
[acnltas adulato ria id fentiens,non cognofcés qllidcm,fcd conieCtans,fc quadrifariam dillidit,Gngulasq; fubit particuIas,(imulâs id [e clIè quod fubijt:
& optimi quidcm nullam habet cmam, fed [cmper
co quod dulcifs imum efi,qu.1fi hamo incauta m illaqueat mentem , & vfqueadco decipit , vt plurim i
apud eam çftima nda videatu r. MedicinSlI11 quidcm
coquin aria [ubiens, limula t optimo s [e cibos eo1'pori adhibere. (~amobrcm li vel inter plleros, vel
viros xque ae pmi fiultos atq; inlipientcs COJ'Itendere oporte ret coquum atq; medicu m, vter eorum
de bonis malîsue ci bis plus intellig at, medicus qui
dem f.lme perirer .Id ergo adulati oné voco, ae: tnrpe, ô Pole, quidda m cxifiimo l Id enim aduerfilS te
dico.P roptere aque abfque vlla optimi ratione voartcm cam clIè dico fed Q!lod caret
.luptat em ;lucupatur. N eq;
'
d'
,,
m nllllam corum qux ratione non
quonla
:
am
pentta m q~an
affert,q uaha fint natura ,habet ratione m:quo fit vt efl: ars.
non Ars o~nis
nullills l'ci cauGlm pofsit afferre: quare artem
cum ratJone
fi
'b
d
'
,~
rattone . c qm us tam en 1 am- Ad u latlOCS
appe
' , II o,qux careat
b Jgls,ra tioncm tibi volo expone re.ltaq ue medici- fubeüt arees
nam, vt dixi, coquin aria adulatio fllbit: Gymna - COÇInaria .
fhcam vero limiliter fucatori;t,res noxia, f.1l1ax,in- Fuc;ttoria.
!ca.
gcnerof.l, ilIiberalis, figuris,"col oribus , lincamcn_ RSOhphifl:
etonca.
'd
a.
MeJicin
tis, & [cnfu quo d am Ha, eCJplen/s, vt propte r exe
l:ica
Gymnaf
formam
trinfec nm fucum propna m veramq u
qux fit per gymna fiicam , negl!gam,us. Cxtcru m Lefalis.,
ne fim prolixi or,mor e geome tnco dlcam. lic cnim lu IClana.
fortè iam a{feqlleris. ProfeCto quod fucarri x ad
gymnafiicaI11 , i~ ad med~cinam eft c09uin aria :
lIod fucatn x~ ad gymna filcam , hoc
imo vero fic, (')
~
[ophifi ica ad legnlem : rur~usque quod coquin aria ad medici nam,id rhetorl ca efi ad iufiitia m. Veruntam en, vt diceba m, ,i ta natura difiing uuntur :
ae etiam tanqua m proplO qllx mifcen tur inuiccm
in eodem & circacadem, fophifi x videlicet & rhetores : ne~ vtilitat cm refp~~iunt aliquam , qtiam
vel pro feJ,plis , vel pr~ ahJS [equ:ln tur vnquam .
~ am li anImus corp?l'1 non prxelfe t, fed ipium Gbl:neqlle ab co per[plc eretur) di[ccne returqu e co-
.
quin"
�Liber Vigefimusquartus.
quinar ia & medici na, fed corpus ipfum gratia volu ptatéqu e [ua hxc pcrpen deret, illud Anaxa gorx
prorfu s acciderec, amice Pole, horum enim habes
peritia m: O111nia videlicet in eodem indifcr eta comifcer entllr,& qllX ad medici nam pertine nt l3ç. h'llutem, & quxad coquin ariam attinen t. Audiui fii
iam qllideg o rhetori cam elfe dicam: rem videlicet coquin arix refpon dentem , talemq ue in anima
<} II alis illa efi in corpor e. Fortafsis abfurd e fcci qui
ribi prolixit:.ttcm prohib ens,fcr moncm ipfe longu
cxtenderim:.v bi tame vcnia dignus fum:q uia {i breUillS elIèml oquutu s,minim e percepilTès:neque reipouo tibi mea h'uisfcc ilfct : fed expofit ione rurfl1s
indigui ffes. Si ergo nec ego te refpon denre alIèqui
valeo,t u quoq; ex tende fermon é.Si valeo,p ermitte
me ~efpon~one tua vel ~~a(uc enim XqUll efi)pro
arbltrl o vtt,Et nunc qll1dc {i quo patto ref ol1uOp
ne hac opport une vti potes, vtere. POL. ~id igitur ais?adu latione tibi videtur dfe rhetori ca?s 0 c.
Equide m adulati onis particu la elfe dixi. Non meminifii Pol~, quu fis huius xtatis? quiet fortè pofihac natu gradio r facies? P 0 L.An boni rhetorc s vidérur tibi quen~a~modu adulato res in ciuitate con
tcmni? s 9 c.Inter rog,a tioné hanc facis?an oration é
aliqua exordiris? Po L.lnter rogo ~quidé.s 0 c.N u1
hcxifii mation emihid igni vidérur . P 0 L.~omo
do nulla? n6nne plurim um in duitati bl1s polfun t?
soc. Minim è, {i potent iam bonam aliql1id c[fe dicis ei qui potefi.p 0 L.DICO certe.s 0 c.Orat ores ergo ~l1inimum omniu m in repub.p olfe mihi vi dentur.p 0 L. ~d ais?N onne q uemad modu lU tyranni occidll nt quem volunt , & expolia t l'atrim onio,
pellunt qi ex vrhe? soc. Pel' canem in fingulis qUa!
dicis,a mbigo, vtnull [entent ia cxplice t rua,an qua:
ras meam. POL. ~xro equide m ruam. s 0 c.Efio
amice:d einde duo {imul à me qureris. POL. ~ona
paQ:o duo?s 0 c. Nonne dicebas modo oratore s oc
ci.dere tyrann orum more quofcl lnqi velint, & fortunx bonis cxpolia re,atq; ctiam in cxilium eijcere?
l' 0 ~.Equidé.s 0 c. ~ic? itaq; tibi, has duas il1te~
rogatio ncs effe,refpodcoq; ad vtrafq; . A[fcro CqUldem t.lm rhetorc s qUlm tyrann os minim am in ciuitatib us obtinc re potent iam:qu emadm odu pau10 an rè dicc ba. N ihil enim, vt i ta dixerim , facere ex
his qux volupt , faccrc tamen quod ubi opinat ibus
optimu~u videatu r.I' 0 L.N anne hxc magna potétia?s 0 c.Nequ aqua,v t ait Polus.p 0 L. An ego non
dico? Djco equidé cerre. soc. Pcr I?l~é ?~n di,cis,
quan~oquidë magna m potentlamdlXlfi~el qlll po
tefi,eiIc bonum .l' 0 L.Id quidé ~ico.s o~c',I3on ~m_
ne igirur eiIè ais, fi quis ca fecerit qua:
optlma
videan tur mente capto, atqi id m~gna ~l~lS elfe po
tentiam ?p 0 L.Non~ertè.s 0 c .N onne 19ltUr often
dendum tibi eft oratore s habcre mcntem ,atqi rhetoricam non ad~lationem quidé c[fe,fed arté,qu ome conuin cas ? Alioqu in l1lfi id ofte~1den,s me ~r
guas,o,:arores & tyrann i facielltes ql1lcql1ld faClcn
d~lln fi bi videtllr in cinitat e,nullu m propçe rca bonum confeq uentur .Siquid em potétia m ha~ere, vt
ipfe ais,efi bonum : Facere vero quicqu id vldeatu r
abfq; mente, ipfeme t confite ris ellè malum .N ç,nne
ira?p 0 L.Ita certe.s 0 ç. QE.6na m igituf paéto oratores, veJ tyranp i l11<lgna in repub.p olIunr; nift 50craçes C~lllllétus à Polo,il los qux yolunt facere,fateatur? p 0 L~En vir. soc. Nego eos fa cere qure vohl11t:tu ver? me re,da,rgue.p O,L. A n non paulo antè
cOl1fitebans,ql1~ hbl pona vidétur ,eosfac ere?s,o c.
il?l,
Et nunc rurfus cofiteo r .p 0 L.Alll~Oll ergo faciunt
ql1X voll1nt?s 0 c .Non,v t arbitro r.p 0 L. Faciut ta ...
men qux {ibi videntu r?s 0 c .Conce do.p 0 L.Mole..
fia,ô SOCl'ates,& incredi bilia dicis.s 0 c.N e me ae...
cufes,o ptime Pole,v t appelle m te fecund um te. Ve
l'um {iquid habes quod inquira s, erroré meuu; redargue :un minus, ipfe refpon de. PO L.Sed refpode re malo, vt quid dicas,i ntelliga m.s 0 c. Vtrum erg o
tiLi videntü r homine s id velle quod vbiqi agunt?
an potius 1I1ud cuius gratia agunt? veluti qui pl~a:...
maca àmedic is accepta bibant , vtrllm tibi id vide ...
tur ipfllmvelle quodfa ciunt, videlic et pharma~cum
bibere ,& afperit atem eius perferr e:an Ünitat e po"
tius cuius'g ratJa bi bunt? POL . Manif dlum eft eo~
fie ri f.ïnos vcllc,cuius gratia potion é [umunt .S 0 c:
N 6nne & qui nalliga nt, aut aliud negoti um I~crl
cauh'lo beunt, non id volunt quod faciunt ? qlllS enim nauiga re, [ubire pericul a,mole fiias habere v:lit? fed j\lud volunt , vt arbitro r, cuius gratia na tllgal1t.d iuitias fcilicet ,harum enim gratia n:wig ant .
,
r o~: Maxit:ne. s,oc: Al: n~n in omnib us L~uoque QEifquisal:
~mlhter,(lUJfql~ls ahqUld ah~uius agit gr~tla, non quid, 3h'~:,
Id vult quod aglt,fed JlIud CUluS gratia agn ? pOL. gratl~/~uJt
Ita videtur . soc. An efi ex omnib us aliquid ,ql1?f J1~~; agir,
non ~iut bonum {it,aut malum , aut horum l11edlU~ ddi!lLl~'u:
neq; bonum fcilicet ,neqi malum?p 0 L.N ihil omn,l i~s gratla ~.
110.S 0 c. Nonne bOl1um quidem dicis f.'lpientiam, git,~eg~Oi
f.1nitat em,diu itias,al iaqi generis e.iufdem? Mala ve ua dlu;ir ,
ur
ro horum contrar ia? 1) 0 L.Eql1idem.s 0 c,~" ve- ua Pu~raêd'
ro neq; bona fllnt,ne qlle mala,ta lia quxda m dicis, VfiqquOqu~d
'
, p lit
qux qua- d
oq;b
0l11,qu~n d oq; 1~1a l'1 partici pia fiunt, a
fort~ oOoGI1'
quando q; nelltn,:veh~tl fed~re,tre,cur~ere, nauiga - in dllÎu
re. R ur(us velutl lapides,' lIgna, cxteraq ue {imilia. ua.
N 6nne talia qua:dal11 elle dlcis, qux neqi bon a appelle~,ncq; mala?p 0 L. Taha certc.s 0 c. Vtrû igituf
medIa hxc b~noru~ agU11t gratia, quotie s agull t ?
an bona gratta medlOrum? POL. M cdia bonoru m
gratia.~ o,c.,Er go fcquente,s bonu, vadimus,pra::fia.
re Id cXIfi~m~ntes:& V!C~{slm quiefcimus,quando~
cunqi qUlefc uuus,ob Idlpfum bonum . N anne ira?
Poo L.Ita pror,fus.s ~ ~.Prxterea u quos occidim us,
elllfdcm ,gratla oC~ldlmus: umilite nl; expelli mus,
atqi raplmu s, putates prxfiar e vt talia à nobis fiat.
POL. P~·~culdll~io.s 0 c . ~amobrem boni gratia.
h"c faclllt om~11a ql1xcu nq; faciut .p 0 L.Alfe ntior.
soc: An ~Onlnter nos conuen it,nol1 qux aljcuiu s
gra~~~ aglmus , ~cl~c, fcd illud ~l1ius ?XC gratia agi~
l1~US .. I 0 L:~ax1111e.s 0 c.ltaqi non lUgula re{imp h
clte~ OmlUl1oq; volumu s,nequ e expellcre, ne'l; pecumas rapere: verum {i conduc at hxc facere volu~1US :.fi nocean t,nolum us. Bona enim volum us, vt
lp[e al~.~x vero neq; bona, nequc ma!afu nt,non
proprIe volumu s,nequ e mala. Videar ne tibi Pole,
vcraloq ui?an non?~i~non refpondes? POL. Vera.s 0 ~ ',~~mobrem,{iln his confen timus, {i quis
quemp lamlnt erfecen t, vel vrbe eiecerit vel bonis
fortun~ priuau crit,uu e ryranu s ilIe ut,due orator ,
p,mans l~ melius {ihi fore,cu m ramen fit peius,i s v-.
tique facler qux fihi-vi'delltur, n6nne? P 0 L.Certe .
soc. N unquid eriam qux vult {i quidem hxc fint
' on videtur mihi
ma1a.>q lH'd non refpondes?p 0 L.N
que; vultfac ere.s 0 c:~ana igitur ration~ vir ulis
ma~nam habçt in r~pu. potefiatem?fi~uidémagna
poçefi~s·bon\l~ qUlddam efi, vt ipfe etiàm confite r~s.p 0 L.N ullo paét~. ~ 0 c. Vera ego dicebà m, fier~ poife vt fit qU! 111 ClUltate qua; fi~i videntu r,effiCllt,nc que tame magna m pc,)tentiam habeat , neq;
qua;
�Gorgias, Vel,de Rhetorica~·
qU~\Tdit,agat. 'P 0 t. ~afi vero tu non optes licen
tlam habere faciendi q uicq uid ti bi videatu r in cilli
tate potins qu:\m non habcre ,neq; affeétes ulis eŒè
<Juales nonnul los vides, ve1 interflc ientes, vel cxpolIantes, vel coijci~ntes in vincula quo[cu nqi & qui
do cunq; fibi videtur .5 0 c. hlfiéne dicis,all j.niuae?
l' 0 L.~omodoctlnq) id fiat, nbnne vtrunq ; opta
~UI11?s 0 c. Bona verba quxio, ô Pole. POL. ~d
lt.a?s OC.~oni:i. non decet vcl vita minim e optal>Ilem exopta re, vel mi[eram , imo potins mi[erer i.
POL. ~id vero? Itane [e habere cos de quibtls 10qUor,exiaimas?s 0 c.QE.fdni?p 0 L. ~icl1nq; igitu~ pe~lU1Ît quemc unq; opinam r iuae necadû ,inFelIx tlbl mi[erab ilisq; vicletur?s 0 c. No mihi quièem)ne q; tamé coditio eius optand a. PO L.An non
aulo an~è l11i[eru z:n ~icebas ~il~? s 0 c.A mice;d~ce
am eqlUdem, [ed Inlllfie occlde tem,Cl llldcmq lmfl~p.er mi[era bilé.Ei ns vero qui iuae interhc ir) cou
il1~1tlonem non dfc optand am.F 0 L.An non quiM'
cI
ft
'
·d
J..
lUIl
C.
0
ix?s
iure
atq'l
e
is
HC OCCI ltur,1l1iferabil
.
necatur
iufie
qui
is
vel
étor,
lofer '. nus qu:\m vel interfe
infcrre
uoniam
)
î
soc.
s)
Socrate
Ô
ita,
uid
()
~nlll POL. ~
~i ",~e
~
•
"1'~11l1' ' .
POL.
tnalorUlll u 1111l1riam, malorLlm omniu m maxim um
Il '
·
'N'onnepeJUseHl
• (In'
l1f
ximum
oidma
mpaét
,~?na
IUna pari?s 0 c. Minim è. POL. Ipfe igitur ,mallésne
pati inimia m quàm inferre?s 0 c. Equidé neutrUlll
vellE. At fi neceflè foret,a ut facere inillr1~, aut pati,
accipere iniuria ,quàm inferre malim. POL. N ô crg~ tyrann idem e!jgeres.s 0 c. N on, fi tyrann idé fi~
mIliter atq; ego,def inis.p 0 L. Ego vero id elfe dico
t~r~nnidem,quod paulo antè, vids;licet licentia in
~Illltate habere quicqu idvide awr perpetr andi,fi ue
lnterficere quemp ii, fiue expellere liheat, cxted.q ;
()Olnia pro libidin e f.lcere.s 0 c.Sed,ô beate,q ux di
cam,ac cipe.Si enim ego in fora ac frequen ti homi
Olim multitu dine alILlmpto fub ala pugion e, apud
te gloriar er me potent iam tyranni dcm'1; mirahi lé
ollper e{fe naél:um:nam fiue aliqllis ifioru homin u
quos cernis, mihi videatu r occidé dus, [lIbjto perimemr,f iue alicuiu s frangen du capllt,r epente frangetur,f iuc di[cind éda veais,fl l bita dl[clnd etllr,ta n
~um ~go in hac ciuitate poa~lm:quod fi ~ibi minus
ld creden ti ofiende rem puglOn em,for tc co con[pe
élo, tufic obij ceres: At ifio, ô Soc~at_es, modo oés
magnal11 habere nt potent iam, fi <J l1Jdc & qll<lsltbet
dornos incclldere, & A thenien fiu n<lualta, & trtrelne~, cunéta q; nauigiâ , ac. [lImm~tlm tam public; \
quam priuata quiuis poil ct. Veru hxc non dt magna poteaa s, qUiCqllid tib'i quomo doclIn,q; videatUr facere.irane tihi videtur?P 0 L.Cerre no hoc pa[to ~Otelltia approb o.s 0 c. Potém e dicere qui ob
cal1f~111 eil1[modi non approb es poteaa tem!' POL.
P?l1um cql1ldé.s 0 c.Cur ergo?dJc iam. POL. ~o
11lam necdfe eft emn qui illa perpet rauerit ,pœnam
luere.s 0 c. Pœnam vero dare,ll onnc malum ?p 0 L,
O lUnino. soc. Nonne igitur ,ô vir mirabi hs, tua.,.
gnam rur[lIs potëtii iudicas ,fi modo qui agit qllC:Cunque fibi videntu r ,afIèqu itur vt vtillter agat},at~lle ita bonum con[eq uitur, idq; dt magna poife?
~ontrà vero,_m alum id eft, paruiq ; potenti a? Veru
Id quoq; confideremlls,dic~m llsne altàs prc;fi~re ea
facere qua: modo djcebam lls, videlicet lI1te r ficere,
expelle re,fpoli are,ahà s autem millim érr 0 L.SlC 0, tnnino .s 0 c. Hoc lam mihi, vt viderur , tibi'1; conllenit. Vtrum igüur & quo paéto dicis ip[é mclius
e{fe h'tcfacere?dic age,qu em termin ü ibtuas. p o!,;
Tu vero, ô Socratc s,id definias.s 0 c.Ego igitur 11 a
t
ea.
239
me alldire m:mis, dicam, vidc1icet cum qnis hzc iu,.
fie t:.cit,melills eJfe:q uado vero inùl fie, peius. POL.
te redargu ere,ô Socr:ltcs. AtqtJi vd
Perdifficile
pu cr te reuincc ret, red.lrg uerétq; quod f.,Il:. dici s.
s 0 c.Mag~am illi puero habebo gratiam ,tibi quo
que non mlnore m, fi me refuran do ab enore ciuJ;.
modi liberaueris. Te igitur oro,nc tibi 1l101e!hi Gt
bendic iu hoc in amicum conferre, lèd i:un refdle.
POL. A tqui,ô Socrate s,nihil opus ea antiqui s exé~
plis ad te confur andllm . SiquHlem recenti bus :ltq;
adeo hefternis manifefte plcrofq ; injllao s cJfe felices compro h:u'i po[sit.s 0 c.~xna iaa~p 0 L.Archelau m Perdicc x filium Maced onix il11perare vides?s 0 c.Etfi non viclco,f..ltel11 audio.p 0 L. Fellxne igitur tibi an infelix videtur?~ 0 c. Halld fcio,I1lÎ H:cc Ci~crQ
qll:lm cnim cum eo 10Clltt1S [um.p 0 L. A n tu aliter Tu[CoS,
id [cire non potes? soc. Nullo modo.p .o L. Tu igJtur Jle de Perf.uû quidem rege magno potes dicere beatûsn e fit?s 0 c.An ego polfl1m~Cl11-n ignore11;1 Iuil:usv. lr&
~· d·111 b
' b
\
n.
r 1·
\ fi1t d o~Lus,
quam VH onns?p aL, .lI\?tu
on us le IX.
quam
. '
tUt
Iniuil:us
exi.:.
pror{\I~
c.ha
0
5
puras?
co firam vitam bearam
& miCer.
pis
Mir.pot.
.
mi[eroç
bos
,impro
beatos
onos
ihmo,b
1
lire \ela,us
[er ergo Archelaus?s 0 c.Cene , fi iniuftu s.F 0 L. At ex
aneilla
I · exan J\lceçx
" d pore {[~t 'sen:m
n.
1
~,.
eganl
at;.lon
veroqu onamp
cil:.
tus
cilla A leetx Petdic cx fr:\tris nauls dl::ideo que Ma
cedonire rcgnul11 qllod nunc po[side t, ad eum mL
nime penine bat: fed ip[o jure Aleetx [eruus erat:
coqllei i iufia agere voluifI èt. ipfl ~lcetx [eruiai: t:
atque eo paél:o ex ratione tua eJret felix. Nunc vero quàm mirabi liter ad mi[eria m tandem redaétu s
cfi, poaqu am maxim as intulit Jl1iurias.Is enim pri
mo hunc ip[lIm çlomin um patrUtlm~.ple [uum AIcetam accerfi tum ad [e quafi regn1l1l1 quod Perdic
cas abftule rat,rc:d diturlls ,couiui o vjn6q~le grallatum,ip lum'1u c & filil1m dus Alexan drum p;ttrue lem œqualem'1l1e [uum conieé tos in plauan qn,no
éèéql1e a[porra ros trucida l1it atque del.euit.N e.c ta,men his perpet ratis, [uam ag(lOlüt milèri; u.n,oec
\ id fcciaè pœnitl \it: [ed paulo poU fratrem fi.lUm legltimu m Perdicc " filium, pucrum annoru m [epté,
ad quem pertine hat regnum ) noluit '{t Felix viueret,lUfte alere,a tque ipfi regnllffi traderc ,fcd in pU,?"
tCUl11 prxcip item dedit, atque [llff{)cauit. Cleopa trre vero dus matri nuncia uit puerum dum per[e~
qu~retur an[erem , cecidïa è in pmcl1m) mortem
obI Jac. His ergo tant magnis iniurijs perpetr.1tis,
Macedoll1ll11 omniu m milèrri mus ea, aJ;l potius fç
lici[sil1111s? N um eft vllus Atheni éfium, vt 'à te exor
diam.llr Socrates~qui malit alius qlli[911am, ~ac:donum efIè quàm Archclalls ? 5 o~. Et ab lpio dl.,.
fplltati ollis exordio ,Polc,t e tanqua ~ beto~lca ~e,..
ne infiruétu1l1 Iaudall i,artem vero dlfIerendl dl XI te
..,
neglexilfe. At nunc, ~~cneHla ratio efi,per ~uafl.l
e~l
TOIutJat
Att.
refella
me
,
qUlllis etiam puer, vt Ipfe dlcebas
~fle
beatum
ra.,.
tia
prx[cn
in
hac
,
llIdicas
abs te ' vt ip[e . . . . . .
que e"O
b \1011 potI;..
0
tione conuié tus [um, qU\ dlxerlrn 1l1lUnantem ea
tum e{fe non poilè? V nde ~ero h~c b?oe '{ir? atqui
Jlihil tibi horum qua: tudlClS, a[h:nt~o~~ p q L~ N~quçenl m ;llIèntiri libet,qu anqU;l m t1b~ v~rflvldeatur.s 0 c. 0 beate, oratoru m more çOlllllncerç. \ue
conrcn dis,que madmo dum in iudicio fi\!ri folç:tl vbi alij alios wm conuin cere [e opjnao~ur, çllm pro
[ua cau(;l multos celebrésque adduca nt teaes: ad·
uerf.1rius ver~,aut nllllllm ,aut Vn1ll11 aliquem pr oducat, cum elll[l110dl probat lo llulliu~ ad verip\rem fit momen ti. $xpe enim ob fal[oru m tefii~I.IJl
multiçu dinc,m 1:ltql1C eorum etiam qui ahcuiu s rd
&pre
ca
'1;
�Z40
Liber Vigefilnusquartus.
Pc preiij elfe videl1tllr, quis injllfi~ opprim itur: at-
qui in prxren tia fi d~ his (lU", dicis, vçlis ~ontra me
tdl~s p~oducere, 0111nCS [one & A thenjéfcs ~ pere
grin~ tecum fentienr;me vero afferre [aU:, tibi ~tteftabunw r:fiue N iciam :lccerf.1s N icerati fil;um fra
trésq; eius fecum, quorum (unt in DionyG o tripodes ordine guodam difpoiiti,fiue Arifioc raté Sccllij filiu,c~lÎus in Pythio mUl1llS çxtatp ulcher rimu,
feu totam Periclis domum ,(eu aliam q~lamliber Atbenien fium familiam velis in tefiimo njum aduo- '
cue. At ego vl1us tibi non afIènti or: non cnim me
r.nioni bus eogis, (cd ùlGs tefiibus corra me produ
~islex ipf.., vcritati s lÏJbfiantia dei jeere me moliris . '
Loeus hen~ Ego vero niG te ip(um tefié ynum ;tddllx qo mihi
l>~IS & ratio- ttflènti entem, nihil xfiima tioncd ignum in his qux
mbus.
ùa4am us/perf ecifIè }11e arbitro rrN ihil eti~ te profeéhlru m p!l~~,l1ifi ego vn~ls folusqlle tibicon [en- ,
tiam,tl lqi dimif[a aliorum tcfiium multitt ldine, id
ip[um effidas . Efi igitur, vt dixi, vnus ille arguen di
modus ,qllcma dmodu tu alijqi !Uulti putatis , efi &
alter quem ego p~lto. Eos igltur i nllicem com pari
tes,vtru111 & quo paéto ~nter [edi[qe pent,dj ligentt:r,confiderel1111s. Non cnim de rebus pamis infii~uta nobis efi di[puta tio:(ed de bis quas & [cire pul
cheqim um cft,&: ne[cire turpi[simul11. Caput enl
& rumma eorurI} qux pergui rimus, dl vcl cognofcerc:,vc1 ignorar c quis bcatlls fit,quis 1111[er.Princi
pio quidé in ijs qux pcrquril11us, tu fieri polfe exi{tÎl!las l ~t 'lu~ iniuria m faeit! in~~fi{ls qi ~fi,[:t beatus:~qllldem ArcheJal~m c~c,qlllde,m l~lll~l:u confitens,Ced b~atum. n~1I1ql1Jd na oplnan e,xlftJn~ar~
debel1lus?p 0 1.Oml1l110.s 0 c.Ego vero Id fien no
po{[e dico. Ynu igitur hoc efi de quo amp;gi mus.
Efio igitur,i niufius auté erItne felix, fi pœn,as iniu
ftitix dederit?l' 0 L. Minim e quidem , imo mi(erri mup o.At vero fiiniufi us pœnas effuger it, vt ipfe
ais,bea tus erit.p,o 1.Aio eql1idem.s 0 c.Seql ndum
_ vero [ent~ial1} meam, ô Pole,q uiiniur iatur iniuflusqi efl,om nino cft an~è alios mifer:m i[erior autcm li jniuriar~m pœnas nUl1qu~ l~at : minus vero
tni[cr,fi l\lat,fûpplic;ill111 qi i~lfipm dijs h9min ib
qne report:t.POL,~J.m abfurd a dicere audes. s o.
Da~o eql11~cmope~al11 a.mice, vt ipfe quoqi mecil
[entIas : amlcll,n: ennn cfIe ~e mihi ~lltor llllnJ ergo
ea de qmblls dlfIent nnus, clu(mo di funt.at tede ve'&
D ,.
,l
'r:
'b
'
ro. tu: lXI ~qU1~
em l11,1l1penori usin~l1riarn
in
Fei,IU ç~e ill ferre,pellls ;fIe ,\U.l~1 ~atl.: P 0 ~ . lta dlXlfh.s 0 c. Tu
,u'na~ Infe: vero ~o,n~ra, p~tl ~el us efIe ~ ua~1 fa~er~. POL. ,Pro~c:~uam aE ! culdu~101s 0 c: PI"'tere a cos ~~1 111lUnalll f.,cIU nt,
ego 11l1[çros appe.llabal!l ; a~qi <~ ~e red~rgu~l1S [UIll.
l' 0 L.lt~ per ~oue.s 0 c~ T4 0 qu~de?11l1dlcI0. P 0 ~.
Ac forte vero. soc. Tu VerOI,11l,Unante~ tunc fcl~ces e~e dlce~as,cum pœnas ml~l~~ da~et~ P? L.~t
maxl111e ql11dem.s ,0 c.Ego vero l~OS dlC,O ml~ern_
m?s:e~s aurem ql11 puman tur, ml11,us 1U1[~r~s e{fe,
V lSne Id ql10gi rc:felle~e? POL. -At lfiud dlfftCllms
~lter? ad re~arg~len~u. soc. ~au~ d1ffl~lJe l~l1d,
Imo 1mp,o(slblle 1l1dlC!lre debes.guo~ en~rn ver UI~l
efi,refelh l1unquam potefl:. POL. ~ld aIS? SlqUlS
tyranni~em per 1l1iuriam moliri _depr"'~lenÇ~s ~llem,cap t usqi tot,q~leatur,exca~nihce~lIrq;!elqi ll1~~ant~l~ ocuh~altJ qi ~ultis, var~js, grall1b~s p~I11S
~fflc~atur: vIdea,t prxte~'e:'lliberos & v~orc p~tl,eade~,~ tand,:m 111 crllc~ agatur? aut pl ce ;tdlllblta,
,?m buriitu l.an hxc ql11 pa~l~tu! ,felix erit? ve1 pc;>uus fi etladat~ tyrao11ld~~qi afIequutl1s arbitra tll
Villat [uo:ad~o vt vltX fux ftatus exopta ndus felix" )
us
r
'
-.
.'
que l ciuibus & peresri njs exHHmetur? Hxc ne dlcis c6fupr i non pofIe? soc. Perterr efads me nunc
rur[us generofe Pole,: non atl~em ~efellis:p:\Ulovero
antè :mefiab;lris, Verunt arnen redige mihi p:l~U!ll:
per in memor iam,an iniufi:l c;lpeifcre tyrannlde, dl
;xcris?p 0 L.Equi dem. soc. N eu ter eorum fcllClO r
vnqu~ erit:neqi qui tyrann idé iniufie a~eptlls fuc:
l'it;ncq ; qui deprxh enfus pœnas dederit . Nempe c
dl10bus mi[eris neutcr :drero felicior efi dicendus:
mi[erio r tamé qui potius tyrann ide [upphc iu,m de
uitauer it,Qgjd ddcs?a lia rur[us hxc refellend1 fpedes efi,cum quis aliq uid dicat derider e,non autem
arguere . po L.A ~ nOI1 plltas refeW,ô $ocr:ltes, e,um
ralta dicas,g llalia nuHus ynquam mortal illm ~lcerct?~::ue ab jfioru aliqtlo. s 0 c,O Pole,cq llldem
non [um ex his qui in repubH ca verf.,n tur.E t [llpe~
riori allno cum in [enatü forte coopta .ws,q.l l?d tr1
bus tlIm m~a cum i~nperio erat,to gare [ent~tl,as,&
ad [uffrag iu ferendu vocare d~bcrë,côcitalll nf~lm,
quia facere id ne[cilli. N oH crgo hibere, vt ad coe~lium pn/cnt i li referam. C~terli nifi mcl i orc: arg.l~Cdi via habes,q llemad modu modo diceb:i : ViC1~Sll~
mi.11i coecde, atqi'ex perirc q ualë ego redargutlon~
elIc arbitro r oporre re. Eorum enim qUa! dic?,~nU
produc trc tefiem [cio, iIIu ip(lIm qui cmn m1hJ ~er
mo ell inllitut us:mul titudin é autem miflàm facw:
& vnills [cntent iam rogo,m ultitud ini vero l)e verpum quidem t'.leio. V Ide Igitur vtru mihl vicifsim
,a rgllend i locu11l,vdiS conced ere, t uqi ad qllXGtlll~l
re[pol1dere.Arblt~or e~u~dem ~ ~e ~ alios ~lomln~s eXllbmare, pelUs efIe ~accre InlllrJa m quam ae:
clpere pœnas ctf ugere quam [lIblre. PO L.Ego .lUte
ne(li l11e,oeqi ahllm pror[us vllum: gulndo quidem
tu tolus iniuria perpeti mail S cluàm inferre . soC.
lmo vero 8c tu & c:eteri ol11nes. POL. Penuul tu1ll
abell:ll no nec egp,ne c tu ncc alius qlli[gu lm.s 0 c.
. ur
Vi 'ne rcfponderc?l' 0 L.Volo eqllidem:cl1pio enim propo~~~01
quid tandem dIéturUS fis,intd hgere.s 0 c.Rc[p on- Mp;;l dct(pc ua']i m t11i, vt intelljgas, tallq llill11 fi .t princi pio ;jt : S lit12 ce l
~nterrogem. V~rul11 plltilS deteriu s elfe?faceréne in- rci/l'O,nJlu
,
~lIri:lln,al? perpeti ?p 0 1. Perpeti . soc. Vt um vero ail patl.
turpÎl~s?re[ponde qu",fo. PO 1.lll1l1ria facerc.s 0 c.
Nonne & p~ius,fi turpius ?p 0 1. Mirum e. soc. In:telligo iam. N empe non putas, vt videtur ,idem dIe
pulchr u m atq' bonum : idémq' turpe iltq' m;.luOl.
OC
"
"
c,
lch o s
'p q ,L. N011 certe.s 0 c. ~id autem
pulchr a o 111 nia. P~x,U;,
lqll~
(elhe~t corpo~a,coJ<?I:es,hguras, voces, ftudia,l1l111 ;utvril't" ~;
q lIld l,pre ad ml111 re~plciens)appelLls pulchr a,an ad au v~:~~ru
t
al~qllld ? Vt ecee pmno quidem cor po ra puJchra, rern,atfcrllc,
nonne ~llt propre r vtilitat em dicis eae pl1Jchra,at- qlle a
ql,le ad ld pnJchr a CU1llS v[l1i ferl1iunt: aut propre r
a~lqua111 volupt atem, vide1~eet quàd de1eétcnt afpi
Clentes? ~n Jubes pr~terea quicqu am aliud quod
d~, corpon s pl~lchntu~lne dlei po[sie? POL. N lhil
ahud.s 0 c. N oone & aIJafim iliter omnia tiue figll
ras, G~l~ colores , ve1 propte r aliquam volupt atem,
veh~IIJtatcm,aut vtraque,ppJch~aappeJJas? POL.
It~l pror[u~.s 0 c. E t voces prxrere a, & q ux ad m ll~
ficam pemne nt,cun éb fimiliter? POL. Ita.s 0 CR.
~inetiarl1 fiatutaleg1ll1l & fiudia non ob alia call
[am pulchr a [unt,quam~uod aut confer unt,aut de
le~aot, aut vtrunq ue efficiun t,p 0 L. Non, vt mi hi
qtpdel1~ vi~etu,r.s 0 CR. Deniqu e de ai[cipl inarum
puJchfJtudln~ Idem exifiimamus?p 0 1.Idem pror[us.&: Plllchre q uidem nunc definis:ô Socrate s, pul
chrllm delcéb tionc & confere nte bono definiens.
soc
RA. Nonne turpe cont
' lCI
r '1'
..
rano)
lcet cl 01ore,'
, f\C pla.
�'G0 rgias, Vel,de rhetorica.
sc malo,iù en detrimento definiendu?p 0 L.Neceffe dl.·s 0 c. ~oties igitur è duo bus plllchris aluni
pulchrius en, vel altero illorum, aut ambobus exce
dens pulchrius eft,[cilicet aut deleaatione,aut vtilitate,aut ambobus.p 0 t.Pror[us.s o.Rur[us quido duontm turpium alterumturpius en, ve1dolote, vel detrimento excedens efi turpius. An non ne(e(fe efi?l' 0 L.Ita. S 0 c.Age, itaqi quo modo paulo
antè d~ inferenda actipiendaqi iniuria dicebatur?
:tn non dicebas pati iniuriam elfe deterius,facere ve
ro turpius? POL. Dicebam equidem. soc. Si ergo
t1cere turpius en quàm patbut moleftum quidem
efi,ae 1!l0lenia [uperans turpius eft,aut detriméto,
a~t vtri[q;,nbnne id ceiam necelfarium?p 0 L.~id
nl? 'S0 c. Primo quidem confidercmus an molefiia
f~peret:doleantq; maQ~s qui inferunt,quàm qui pa
tlllntur iniuriii.p 0 L.N ullo paao. S 0 c.Q!!.are nô
cXcedit dolore.p 0 l.N on apparet.s 0 c. Si non dolore,necetii ambobus.p 0 L.Non videtur. s 0 c.Er
go altero.p 0 t.Altero.$ 0 c. Malo igitur atq; detri
ntento. POL. A pparet. soc. Q!!amol:>rem iniuria
faeere excedés detrimento deterius erit,quàm patio
JI 0 L,Manifefiu efi.s 0 c.N bnne & à multis hominibus,& abs te {uprà coneedebatur turpius dIè i~
fe~~e iniuriam 9,uàm accipere? PO 1.Ita. ~ 0 c.N ~e
Ct}a apparuit efle deterius? l' 0 l.ApparUlt.s'o.Eh~asne tu magis id quod deterius turpéq; efi quàm
l~ quod minus? N e pigeat re(pon~cre P~le:n~hil enlm obfuerit:fed te rationi t,lOqua medleo eomittas ingenue:atq; refpondédo aut cocede qua: dico,
OlUt nega. POL. N unq ua,ôSocrat es,ifttld eligerem.
S0 c.Alium vero quenquam id recepturum putas?
POL. Mihi q uidem per hanc rationé non videtur.
s.o c.~amobré vera diceba:neq; me,neq; te, neq;
alium quenquaril recepturu facere iniuriam magis
quàm pad, vtpote quod fit deterius.P 0 L; Apparet.
soc. Vides ergo Pole,fath argumentoru compara
tione,ea inter fe maxime di[crepare. N ~m tibi quidem alij pra:rer me omnes aiIèntiunt~r) ~ihi v~ro
folus ipfe fufficis alfentieodo atq; tefilficado,culUS ,
\l •
fo~it~s fuff~agili fe~tenri.a~ qi rogaui, ea:teros vero
t
"'11111ii 6t",,
Atq'
".a- mlflos faclo .
, Id qUIde fic habcto.Poft ha:c aulOtuUIll.llla_ tem quodfecundo loco inter nos dub~tabatur,iam
l~nt~I~~e- tonfideremus:vrrum iniuriantem pœnas dare ma~I~l p~nlu ximü fit maloru vt ipfe purabas: an maius non da~
nQ
,
~d
-h
q~t::~n nOn re,qua: mea erat fen~e~ti~. C_Ollll e.remus au~~ ,:c
paél:o. Dare pœ nas tnlUnaru, atq; lUfie pun~n, cu,
quiiniuriiif.1cit,llum idé appelbs? p,o L.lde.s, 0 c.
Al: potefi negare iufta omn!aquatenu~ iufra funt~ ,
eqe puIchl'a? E t vide vt refpodeas prol1lde. POL .~1
hl qujdé a:que ac tibi videtur.s 0 c.ld quoque aOlmaduerte,an fiquis agat quippia,necdlè fit elfe al1quid patiens ab ipfo agéte.l' 0 L. Videtur.s 0 c.An
ergo & hoc pati oportet,quod agés agit: & cale infuper guale agit ipfum? Huiu[modi auté quiddam
dico li. quis pulCet, neeeflè cft aliquid inde pulfari?
POL.N ecefle.s 0 c.A tq; fi veheméter, autvelociter
pulfet,fimiliter puHàri pulfatü?p 0 L.Similiter. s o.
Tdlis el'go pa[sio ineft pulfato, qu~e~ cfficit p~l
fans? P 0 L.Omnino. 5 oc. Etfi qUldcoburat qUIS,
Oportet aliquid inde coburi? POL. Oportet. soc.
At fi veheméter exurat,&"vt ita dixerim,acerbo cu
dolo re, fimiliter & vri quod vritur, quemadmodû
Vrit vrens?p 0 L. Prorfus. soc. Similitcr fi quis fecat?Secamretiamaliquid.p 0 L.Ita. S 0 o.Ac fi lata
ve1.d'f~nda,dolorof.1 fit fcaio,ta.li necelfe cft qllod
{ecatur {eaione {ecari, quali {cétor ipfe Cecat? pOL.
0:..
24 J
Confid~ra vero fummatim;an quod
Vidctur.. s
modo dlCeba,In cunals confitcare: videlicet qu,lIe
aliquid agés agit,tale quiddi pati patiés. PO L..COfiteor.s 0 c'.Hi,s er~o côce[sis refpôde, num pœnas
dare,fit pau abqmd,aut agere.p 0 L.Pati.s 0 c.Nbn
ne & à quodiagente?p 0 L.. Côfiat,ab ip[o videlicet
puniente.s 0 c. ~i autem rea~ punit,nbnne iufte QlIale alipunit?p 0 L.Illne.S 0 c.luftafaciés,nécnc?p 0 L.Iu- qu!J" :lgens
fia.s ,o c.Ergo qui punitur,dumjniufiitia: dat pœ- ag~t, tale
' fat
·
A
1 ft
quJddant pa
nas,1U
Pfl~tJtulr'hP 0 L. pparet. soc. u a vero Ji ti p:uicns.
ttumefie ~p~ c ra.poL..Prorfus.soc ,Horliigi_
tur alter qllldc pulchra faclt: alter vero,fdIicet punirus,pulchra patitur. PO L.Sic cft. soc R.~oJ fi
pulchra,etii bona. Ni vel iucüdailla {unt, ve1 vtilia.,p ~ t.Nece!fe en. soc. ~Olpergo patieur quit:
qUIs JUlie pUnJtur.p 0 :r.. Vldetur. s 0 c.Id crgo fibi
prodefr.p 0 L.COfcrt.s 0 c.An nô,vtquQ paQ:o iu~
dicoexplicé, meliorê reportat animum, fi quidcrn
iufte punitur?p 0 L.Côfentaneu cft. soc. Ergo qui
luit pœnas,à prauitate anima: liberatur.p 0 L.Cer_
te.s oc.Itaq; maxima Iiberatllr malo. Eodé autem
patto co nfidera : in peeuniaru colleaione ali udne
hominis malai videas quàm paupertaté?p 0 L.Hanc
ipfam.s 0 c.In corpore auté malu dices imbecillita
tem,morbu,deformitaté,cœteraq; eiufmodi?p. 0 L.
Eq uidé.s 0 c. N bnne & in anima malli aliquod cf.
{e cenfes?l> 0 L. ~idni?s 0 C. Id vero nbnnevocas
iniufiitiam, infcitiam, timiditatc:m, & alia gem,ris
eiufdem?p 0 L.Maxime. soc. Cum igitur ha:ctria.
fint, pe,~nia,corpus!anima:tria horum eflè ~hxifti
mala:paupertatem,morbum,iniuftitii.p 0 L.. Certc.S 0 c.Horum vero malorum qubdnam turpifsi~
mum? N <JO ne iniufiitia? &, vt [ummaçim dici,ani.
ma: vitium?p 0 L.Maxime.s 0 c. ~àq.4 vitiû ani.
mi turpifsimum eft: etgo & pefsimum. POL: QE.a
ratione hoc ais,ô Sacrates? s 0 c.Hac vtiq\.(emper
q uod rurpifsimu m eft, vel quia doloré, vcl quia de.
trimentum infert maximums vel quia f.'ldç vtraqit
turpifsimum efi: 9.uemadmodum exijs qua: in fù.
perio~i~us conce!Iai~n~,~pp~r.ct.p 0 :t,.Sane.s 0 c.
Turplfslmum vero efle InlUfimam & omne 'animi
vitiü,nbnne nabis con cedcbatur?p 0 L. Certe.s 0 c.
~are aut quia moleftifsimum eft, & moleftiafu, p~ràns,idcirco horum turpifsimü eft: aut quia de.tnmentum affen,aut propter vtrunqi. p 0 L.Sic o.
portet.s 0 c.N unquid molefiius d~ iniuftû eiIè,in..
temperatum,ignauum)imperitum, qu~m paupertat\!morbo q ; premi('1' Ol. N on certeq~antumex
his conijcitur.s 0 c. ~onii igitur incre~iibi1i qua
dam mirabiliq; magnitudine detri~en.t~ atq; m~l!
yitium animx cxtera {uperat mala~ld~Irco ommu
efi turpifsimu : q ui40q uidé npQ ~olore excedit, vt
ipfe ais.p,o t.Sic apparet.s ~ c,_hm v~ro quod :ffia~
ximo excedit damno, maXlmu omnlUm efi mato_
rum.p 0 L.Ita eft. soc. QE.amobrem iniufiiti~,in_
. temperantia,cœteraqi impr~bitas anima:, mahi eft
omnium maximum.p 0 L. Vldetur.s 0 c.~a:nam
ars à pimpertate nos liberat? N o?ne qu~nuaria?
PO L.Hrec ipfa. 5 0 CR. ~a: vero a morpo?an non
medicina?p ~ l.~a:C ~anè.~ 0 ~.~tquœni à. prauita
te& iniuftitla?SlO mlOUS Id t1bl [uccurrit,ita côli.
dera:qubni,&ad quos potifsjmü ducimus morbis
corporeis !abo~a?t~s? ,P 0 l. Ad medicos Socrates.
soc. ~o aute InlUn~ntes atq; dillo]utos? p <> LAd iud 'ces.s 0 c. Vt videlicct puniitur. PO L.AlIèn
tior:s 0 c:~ bone q~i rc.éte puniunt, iufriria 'q uadi
frcu punJUt?p 01.1 roeuldubio. soc. ~xftuaria
x
ergo
�Liber~Vigefimu~ql1artus.
ergo pe1lit p~upert~té,: Medicina V~!O a~i.git m,artarpé pçndit pœnas .Ego aut [entieb i diuerfutn:vibos:lud iclana dClllqi l11tem peranu:l &. ~nJUfiltJam
delicet tiue Arch,elaus, Gue alius quifqu a morcaliii
amoue t.I' 0 t.S ic ap paret.s 0 c,~idergo hol'u cft
~niuriarü fupplicia non fer;\~,el11n vel prç,cipuè eff",
pulcherrimü?p 0 L . ~oru di.cis?s OC.~ÇfilHlriç,
mifcJ1u:ac fen~per e~m q lli intulit co q uj ftlftinet in
medicinx,iudicÎll'i;e,p 0 L.Mulro inter bas çxçellit
iuriaIl),elIè n)lferioré: deniq; illu qui non luat pœ:
~udiciariaSo~rat~s.s 0 c,ErgD ve1 volJlptaté affert
Plls,il1o qui lu~lt.Ap non ha:c cr.ac qu;e à me diceba
plurim a,vel vtilitate,vel vtrunqi,fiquicle pulcbe rri
tudp 0 L.fIxc ipfa.s 0 ,co N pnne dem6ft ratii cft vc
maefi.p 0 L.Si~ habet.s 0 c.Aner go c~rad à mediTe h~qltsth fpHlè; P.o L, A ppar~t.s p c. Age igitu r
co dileétabi1e eft? & inter manus mediej pbleéb npole,G vera h~c eiXè cofiat, q4-1dna opus cft rhe~o
tur,dum curaru r infjrmi~p 0 L,Nonflpparl!t. SOC,
~ica?N ép~e~ hlpC):ionbu~ fequitu r oporte rc djli~
Condu cit tamé.nonne? PO L.COl}ferc. s.o c~ QE.o,.
genti[sim.e obferuare nofi p.fos,primii quidé,n e ,lU
niamvideliçet m:lgno libcriitur 11l~10.~apJ.'opter
jniurii inferamus~ ~anq"ü faris mali ob hoc ipfllm
vtile eft tolerare dolon: , vt fanus euad~~ ~llli> L. Prohabirur p$,nim ne ita hab~t?p 0 L.I~;t cene. s o. Deculdub io.s 0 c.An ttrgo f.elis:ifsirpus qllan~u "d cor
~nde YCfO G,U&: p.cr nos, fiu.e per aliii quemp ii nobis
pus attinct, is fuerit qui per Jned~çinâ çuratus~con..
çhaniin feratur iniuria , fpote noftra Îl.ldicl nQs puualefcat:vel potius qui à princip io no çgrPtaueri~(
pien~os,tanqJlâ medico fethnit er offem::ne inllCrt
P o.t.Cer te qui nonœg rotarit. s p c.N empc nonin
teracus inim:jx morbu s, fic infj.ciat anjmii,. vt jl1Û1hoc coGfteTc videtur Felicitas,vt bberem ur malisj
nabjlé redda.t.~bni alio paçço dic.el)1us,ô »01e,6
{ed vt ab ipfo initio iimus incolum es. POL. ha t!fi,
maneit priora jll;,t inter nos ,çoceiIa? N 61}nC llç,c ita
s 0 c.Creteru du.o male vel corppr c, vel \lpimo affe..
iBis neceJIarjp con[on~t,nec fec,us h,abere poifun~? ) h',so'
lb fint, vter horu miferio r:num qui ~uratus liberapo L.~digitJ.lr porr€> diq:rç poifJ.lmu$?s oc.Ad Vu ~s:vw
.l fi .l
cl ~ .
tur àmalo, an qui minime fp 0 L.~ non curatu r,
r.
•
Il'
'U
~e en}lcn ,1I1gltUr ~Ut e~cu+ap
çlü injufiiti<~ nOHP' er,lt
wieD! i n :
mci quide fentétia.s 0 c, Nonne in iudicio puniri,
Ct
vel parenrü , vel flJ11Ïco aJ.l~ tiliorii, .au~ p~trjx in.- rj~ acc~i~'
à maxi 01 0 quodi malo, id efi à prauita te liberat io il1rian~is mhil v~iliptjsP~p.objs
cofert rhetori ca,N 1.,. ~u.!~r(~~a'
crat?p 0 t.Erat certe. soc. ~ippe cum pœnaiu..,
fi qu~s ipdice~ çotrà oportc rç rhctori ca vti,ad acCU dlel,. e
fia mmler etur, iuftiores~. efficiilt tanqua medici,.
('indu vidclic~t: pri1l1o qui# noGpfos, dçind~ do ... mU
na quredi improb itatis.I ' 0 L.Itaeft.s 0 c. Fclici[si.
mefticos familiarésq; l$c aliQs:4quis eorli qui nobi$
mus ergo qui non habet animi vitiu;q4andoqut.d4
chari funt,in iurias perpetraueri~:nç l;'lteant eorum
idmax imü apparu itelfe malu. POL. Abfqi dubio.
c.ri~jn:l,fcd pro~llcitllr:vnde 'pœnas ilIj perColuat,
S·o c ..Dainde auté qUiàm alo eiufmo di libcrat ur.
fa?lq; euad.an:.lJ ~~terea ad cOJ'ellcndu fcipfuP.l ~
POL. Appar et.s o. Hic vero efi qui corrept us per.
altos ne tOTpeat,l')eue expauefcat:fed forti animo &
terri~usqi pœnas dederit . P 0 L.Is ipfc. soc. Pefsi~ . qU:lG
clauils oculis i~~ici tanqua medico fecando$
me ergo viuit qui iniuftu s efi, nec ab iniufiit ia fol.
vrerulbsq; (Il tradat, bonij ir(l1,.-Q hone.fium~; fequ§
uitur.p 0 L .• Appare t.s 0 c. N onnchi ç cft qui map~es dolore çonr..empto. It.a q; fi y'crbçnbus cllgna CO
mis perpetr atis iniurijs ,maxim aq; vfusvioléti;t)cf.,
mifenn t,yerbe randos (e/e ~ra.d~{:fi yinq.llis, vincé..
fecerit vt ncq; corripi atur,lle q; puniatu r,rteq; per-1
dos:fi niulta,multanclos~4 !},Xj)jo, qpellçn dos:G np
foluat pœnas:quemadmoclij cff.eciffe dicis AJ:'chece)necand~s. ~a 9.l1ige in r~ vp~fq uifq; fuii pfiu s
laum,a libsq; tyral1Os& oratore s atq; potétes?p.oL,
fit fuorum q; accui,l~o!":atq; a~ P.o c oratori a bc 11'
A pparet. soc. Ferme enim ciJ.l[mo~h homin!!s, vir
tate vtatur,Y~ atefaébs iniuri js , }11axip1o injllfHoptime ,pcrind e faciut, aç G quis morbo correp tus
ti\C m.alo pll.lantl1r, tane Pole, an ;lli~er ~icünlls~
~rauifsimo,dtt opcra,n e vitioru m q ux in carpor e
PO I. .• Abfl1rda quidé iita, Socrate s, mihi yidentu
r.
fun:,fu b medi.co ~œnas reporte t, neq; ~uretur:pue
Yerunt amë Ubl fortè (u perioribus<co,nfonit .s O?
roru more vftlOne atq; feéhon e,tanqu a rem moleN uP'luid aut fu periora llla ~ouelli);1p~ h:çc feque:;
fiam,fo rmidan s. N bnne & tibi quoq; ita videtur?
tia _coccdi neq:f1è eft?p 0 L, Ita [e fÇ~ hFlbçt.s 0 c. CQ
PO L.Mihi quidé.s 0 c.Q!pnj~1iid.ç1ic.et qlJanti fit
trà v.ero repu~ad9, fi alicUi malefa cqç 0pofte t ftuç
fanitis corpof isq; yirtus ignora t. V idetur au te: per
inimi.
co,Gue alij çllpia;i(,l duntax at çallendu çft, n~
ca qua: t:Uodo c~èe[simus,tclle quiddi facere, ô Po~
ipfe
a,b
~~uç~f.'1.rio iJ1i~rii p~tiantr:açG aljjs inip,ia
le,iHi qui lUdiciü fugiun t:ad dolorë qJ.lide eius afpi
fecem Immlç»s)QP1pl ft!ld~o pro.l;l!pequ çfi {/>{. ver..,
cere:ad 'vti1ita~e vero cœc.i dre:atq ; ignorarS! quatQ
pis.& op!!ribu~ane lUilt p<;nas, Il:éllc trapatu r ad it~
miferills fit animo eilè n6 fano? fcd t'ra~o, inillfi.o,
ài&é:veru a.d eU1l1 Grap~atur,fortç apnjten du vt inj
impio; qulm xgrum corpus cit;çl1nferre.i~Jl.q; 9;l11~
mieus euada~,nec fuq~~t~r dç ipf9 fllppliciii.Imo
opera ne iudiciu fubean t) 1}éu~ max~mofoJ\lilI1tUr
auru~ m~ltu ab!tuJePt~l~ v~ ne rçfiituaç, fed pofsJ
malo.E aq; d~ caufa pecunias çumula t,cQpa rant ~~
dens Ipfe 10 ~e,at.q~ fu~s ~~IUfi~ impiçq ; profun dat;
micos, .eloqué~ia! ftudét. Aqmj~ fi vçr~ luter nD~
fin ,?orte dlgn~ cOrnlfep~, nç mQria~~r vnq~am,il
fumus cOfelsi,fentis qUa! ex hac dlfputatlo~C tan.de
fien poteft,fed Immon .~hs G~ ~alus.Sinaiit mipU5
fequ:lutUt? Eane vis vt 6nguta ~rd1l1e cQlijgamus~
id fi~ri rot~n,falte v~ inç~ pr;1Uit~te piuTim~ tcmP 0 L~N.iG tibialit <:rvide tllr. SOC. Nonne CÔfilt.iç
por~s vluat.AQ. h~c & hJJ~ufrnodi ijlihi vipctqr ,Po
maxim u efIè malum iniuaitli.a~qi iniurja m?p 0 L,.
~e,c.~ferre rhc~orjca.J1Ji vero q~i no Gt, ill~turu~,jn.,.
Vide.t ur.s 0 c. Prreterea mali huius (Qluçionem eilè
luna,~~!.ld magno elfe emolUOlétq videtur : fi fll.op~n~~ Juere~l? q Il:Appa ruit,s 0 c.Eas ver~ eft~ge~
~? vllu ln c~ .efi vel cOrnmodü, yçl vtilitas. N a@ i~
re malt per~lle~4ntii,I' Q L.Ccne ,s p c.Jg~~ur ltlter
hlS quœ fup~~iu.s djéta f~nt,ni~H çi~(,modi pror(U$
mal a magnit uMne fecundli. obtine~ ~OFufl} inferr<;
appa~eb
at,ç A J.,Dic ~i4~ Cp;çr~ph_on,(~~igpç hç~
iniur!~. UHcere amc ne iniuria ru fubcatu r prona)
l~qU1tl
1r
So~rat~~l~n lOC.~tUr?c ~ A E R:Mihj quidç
pmnlU natUra ~a~imii eft) primuq~ ~alorü. l~ Ô L.
vlde~~r
Calhçte
~ mlr~m 111. rnostu Ipq~i feriq.h;Ulçl.
Vldetu r.s 0 c·li~c~elt igitur,ô amice, de quo amh~
t~rp.e llnpoqU~~lfuentab Ipfo ;-equirere, CAL. Cu.
gebam us. Tu q!-lldc Archelaum elfe felicë affirma pl~ per ~co~ f~Jfe,Socrates, vetu te tunc ferio loqui
bils: ~~i cùm,1l}aximas rer~e~rarit inillpa s) nlll1ilS
ail ~O~i1P ~~ptlul1~r!! dç~e~m~s.N fi ferja h~-c'[unç
a
4
a
~ver3.
.;
�Gorgias, Vel,de Rhetorica.
~ vcrJ. qua: dicis : peruerf:l procul dubio nobis dl
Vlt:l,atqi omnia cotr:t qllàm decet,a gimus. s 0 c.O
Cal1icles,niG in homin ibus ineffct <lffeaus, & alijs
q~idS alius,a tqi alius,ta mé in plerifq; comun is, [ed
ahquis è nobis propri5. ct mndii fingub rcm g; pra:ter Cxtcros habcre t affcaio né : haudqu :lqua [;lcilc
forct,q uod i fe qui fq; fen tiret,al i j s explicare. ~or
fl~m hxc? N empe anim:ld uerto idé quoqi nobis ac-·
clderc: quumq i duo Gm~Is,duo quçda am:1re.N :un
ego Alcibia dë & Cliniam , ac philofo phia amo : tu
ycro populu Atbeni enfem & Pyribm pum Sentio
lt~qi fcre tibi vfuven ire, vt quauis grauita te fis prçduus, tamen cùm tuus tibi am:llius :lduerCttur, &
h?c modo fe rem aliqlla hab cre cotend it, ci contra.
d.lcere nOn pofsis: fcd fllrfum deorfu mqi immut a ..
rIs. N amin concio neqllid é li tibi aliqllis dicéti po
pulus atheniellfis cotradi xerit, cOllflleuifsi mutare
fententÏii, atqi ea dicere qUa! i1)j placere intdlig as:
~ademqi tibi & alia cum pyribm po adolefcentu\("
lfto formof o ver[tnt i folét accidere nec vllo modo
potes volum ati cius oblifie re. ~amobré fi qui illa qua: tu gratia eitls, aut populi dicis, :ldmira tlls,
abfurd:l elfe obkcer it,rcfpo debis forfita ,mooo veraf.ttcri velis,nili is qué tu amas, & populu s mutet
fentent ia,nec vllqu:t te mutatu n'i. Arbitra re igitur
, ta1ia~ me qua:di teaudir e,nec talia me dicere admi
rerü,fc d da oper:lm vt philofo phia arnica mea,ha:c
velle defifiat. Dicit enim illa,ô dulcis amice, femper
quç;\ mc audis.A c mibi mll!to min? fiolida & peruic~xefi, quapu eri amalij. Hiceni m Clilliaa liàs
mihi loq uitur aliter, philofo phia aut fem per cadé.
Dicit alité qua: tu nunc admira ris:mo do enim pra:
fcns audifii .A ut ergo illa, quod proxim t: diceba ,re
darglle :atq; ofiéde illiurü facere, nec dare pœnas ,
non extrem u elfe maloru .Aut fi hoc fiare finis, pr~
dico tibi,ô Cal1icles>pcr canem Aegyp tioru deum,
l1unqu a te Callicli con[en furu, fed in omlli vitare..
pllgna turu.A tqui ego,ô vil' optime , pra:lbr e iudico, vt lyra mihi difcord et & dlGone t,chort lsq; q ué
due:i,ac multi prxtere a homme s cotradi c:tt, q uam
Vt ego vnus mihim etdilfo llé atq; repl1gné.c A L.O
Socrate s, videris inter dicédu illuenil iter exultar e,
;te reuera quida app.ares concÎo nator.& nunc quidemin his quoq; concio naroré agis:qu um idé Polo euener it,quod eu~niiTe Gorgix , paulo antè erga
teaccll Übat. Na Gorgia , quoda in loco;\.t e interrogatu , fi perg.cret ad ip[1lll1 aliquiS Thetor ica percepturt ls, fed iuris ignaru s, an il!ü docere t: ru~ore
addl1tb l,ll1qui t Polus, affirmalliffe ilium [e dIe do
étl1rum :idq; ob ipfos homin ü mores, qui grauite r
ferrent , fiquis talia non cocede ret. Ob huiu{m odi
deinde concefsio'11é coathi elfe Gorgi: i;fibim et cote qui
*n ,tradie ere,tib iq; id mirinc e gratu el1è.~a~e
o
hllill{m
l"quod
irrifit,
dicio
c~:nln dem iufie tunc meoiu
eadem
Polo
rurfus
vero
uc
ris.N
co. di inepria s fequere
Contig erunt: qué in hoc minim e probo, quod.t ibi
coceflè rit,iniu ri:t turpius eOè facere quàm pati.:ab
camen im concef sione impedi rus à te, qUaJ cogitallerat,e xplicar e no potuit. Tu vero reuera, ô Socra
tes,in ferupu los cocion alésq;d ifficult atcs.alldiétes
adduci s')dllm verira~é fequi te pronte ris ..A,ffers .vti
<Iue ln medicü qtr.e l1:ltura quidé Plllchr a non fi1l1t,
ft:d lcge. Plerun qi vero.accidit vt cotrari a fint inter
ftllex .atq; nawra. ii"q uis igirul' ru bore fllffllflls,llon
audeàt qux:il1telligit exprim ere, contra ria fibime t
fateri copelli tur. Tuvero in anutiu s anima.duertes,
infidiar is in ver bis. Siquis enim [eCl1l1dli Jegem 10·i
243
10quat ur,tu deinccp s fcCli d Li Ilattlra illtcrro~as. Si
vero fccundli n:ltuâ iIlc,ip{e fcCll ndu legem:~uem
admod üde infercnd:l, vcl fufiiné da iniurÎ:l modo
fecifii. Cum enim Polus, fecundli legé inrerrc tllrpius clfe diccret ,i pfc lcgé es pcrfeq UlltllS. N atura enim quicqu id peius efi, idé & tnrpills , quale inillriam pati,lcg e vero inferre .N On enim viri cfi iniurias pati,fed mancip ij cuiufda m,clli mortul im dlè
qU:1m viuerc prxfict :gllod quidé contum cli js iniu
ri js q; affeau m,neqi (. bi,ncq; fu is pote{l opitula ri.
V erü, vt ego arbitro r,qui leges cod llnt,imbeciI1io_
res funt,ac multitu do ipf.t efi. Itaq; vtilit.lt i cofldé
tes fux, leges confiit uut. prxterc a budes vÎtuper atiànésq ; difpoll ut,mer u potétio ru aJdllél:i, ne (l ll:1.
in re excedere cos po[sillt .Itaq; aiut tmpe inillH {lm
que elfe alijs plus habcrc , idqi del1lliul1t inil1rii iflcere:plus videlicet quàm ali j vt habeas,qua:rcre. Sa
tis enim fibi faéèu putat,f i ql1U inferio res fim,çq ua
habeal lt portion e.Ob hanc igitl1l' rationé legc qui
dé id illiufiu turpéq ; dicitur ,quxre re vt plus qll:1m
ca:teri pofsidcas:atq; hic vulgo iniuri:i nomin ant.
N atura vero ipf.t,veluti puto,d cmonf irat çquü effe, vt pra:fian tiorcs potellti orésqi ol11nia cxteris ha
bcant iupcrio ra. Onend it vero 11')ultis hxc modis,
tllm in ca:teris anjman tibus, tum in cunais ciuita
cenfetu r,
tlbus atq; gelltibl ls , apud'ql1as iuftli
sq
vt potcnt ior inhrmi ori dominetu~,plll ue pofsideat. Nam quo ll1re Xcrxes aduerfm Gra:cos duxit
cxcrcit u,vcl patcr ejus contra Scyth:l s,aut inl1.11D1C
rabiles alij,qu os referre quis l'oiTet? Sed hi, vt arbi~
tror,ill xta natura iurisip fius,ac ( pel' I~l1em)il1xta
ipfius natura: Icgel11 ha:c agunt: nO)1 tame for.taGc
illxta leges has à nobis condita s, per q uas pra:fial1~
tifsimx ac vaIldifsima: indolis adolefcétcs ab incunablllis tanqui Icones v.incielltcs, qua,fi q 1I.ibufd: i
magici s carmill ibus f.lfcina mus,fc ruilémq ; in modum fubi jciamu s,dicen tes xquita té elfe fcruan dâ,
idq; Plllchr um iu{lum que efIi.:. At fiquis prxfian tis naturx vir infurga t, ac literas, f.tfcina tiones, incantati onésq; huiuiin odi vefiras peiT'undans atque
difcind ens,leg ésq; omnes qua: defc;i[cul1t;\ natura ,
fubuer tcns,& conculcans,c<tteris domi netur,i n 'eo
iam natura: ipfius ius effulgerct. V idemr :luté mihi
PÎl:dar us h:ec eldem in suodam cantu ofiend~ _
vblleg em aIt omniu m elle reginam mortal ium atque Immor tahl1m :e!tmql lc lUS agen: vlOlençer prçl'otent i manu.I dqlle coicaà rc fc dicit ex rebus gclbs ab Hercul e: qui, etfi carmen ipfum haud Cttis .
memor iter teneo,m cmini tamen ipfum dicere: Hcr
clll'e m ncql1e emptos ,neque ~~nat?s Gc~yonis boues abegHr e: vtpote natura h Ipf91ure .dlaante~ ~
boues, & cxter:l omnia qua: ab h01111nlbllS k)ofsldc
tllr,ilIills qui prçfiat ior lit at9; ,;,alentior,eG c debere. Veritas igitur ita fe h~bet.ldqi plane cogl1ofcas~
fi ad maiora iam,di milla philofo phandl cura,co n_
uerteris :N am philofo phia qui~cm,ô Socrates~ gra
tio[t res efi,& venllfia : fi qUlS dlam modera te 111 adolefce ntiaq; :lttingat.Sin~uJtcm flirra modü rcmpus in ca conrriu erit,l;o mmu efi ~orruptela.Q~.ii_
libet cninl quis bono a naturj.'l fit l11gel11Q prçditl ls,
tamen.fi diuri us J?c: xtate1~: iam prollea am p hilo- '
fophet ur, nccefIa no oml11U ' rerum imperi tlls elladet: qu·a rum omnin o clarum ,bonum ,excell entem
virumh abcre peritia m 0porre t.llam & lcgum ciui
lium, & verbor um quibus in cOllfuetudine cœt llquoho minum tam publiee qUà~1 p;iuati m vri decet,vol uptatu m prreterea cupidi tatumq ; hum:ln amm,
x ij
cac
•
�Liber Vigefimusquartus. '
rum,& vt breuite r compr xhenda m,mon1m prorfu s finnt ignlri.~ocircaquoties ad aliquam rcm
gerend l\n, vel publlcam vel priuata fefe, c?nfer,at?t,
hlbent urridic uli,que madmo dum & etUlles vlfl,fi
in vefiras exereitatlOnes difputa tionesq ue defcenàant. Enenit enim illud E uripidis, quam re c1arus
quifq; efi,ad eam proper at:& diei pa~tem i~li plllri
mam impart it, vt ip{é fe fuperet. V,bl vero !Dfwo r
fit,inde fügit, illudqi vituper at : ahud vero bud~t?
quadii. fui ipfius benellolëtia exifiimas 0ipfuI ? ,lt~
Jaudftre. Veru prxfiare arbitro r ambor u partlClpe
ficri,philofoph ire quidem q uatenllS difciplin~ ~ra.
tia deceat. nec turpe quidé efi adole[centl phtlo~o ..
pharLfed cum graaio r natu philofo phiç adh~c ;n,.·
(;llmbit~res efi,'Socrates, valde ridicllia. EqUlde~,..
}niliter affeéèlls fum ergaillos qui philofophia: d,(\~
opera,at~p illos qui balbut iunt ae ludunt.~o.t~es
enim afpicio puellu cui decoru adhuc cfi 10~ Ullt~
balbuti entem ludétèm q; deleéèor:fefiiuumqi & 11beralc mihi videmr ,puéril emqi de~ere xtate. OE.~
tics vero puellum audio verba expcditius ex~rime
tem,mol~fium quiddii mihi oboritu r, auresqi .of..,.
fendit meas:atq; feruile quippi am prx fe.ferre vld~:
tur.Ca: terum quum vinim quis vel audit balbut ie
tem:vel videt ludente m,ridic ulum id quidem,:t vi..,.
roqi alienurn,a~ dignum plagis :\pp:uet. Jdem igi
tur er~a philoCophantes mihi euenit. In adoleCcC te
enim philoCophiamdurn cerno, valdede1eéèor,de(;énsq; iudico, atq; ingcnu u elfe hominé huc cxifiimo:eum vero qui non philofo phetur, llhberal,em,
necvn~\!ii prœèbr u aliquiçl ac gc:nerofum de felpf,?
pr:ell:imru. Sed quido grandi 0ré ~at~ philof~pha
tem animad uerto,n equcdu m fiudla elUfmo~l clefc
renté, verberi büs iam hunc viru,So eratcs, indiger e
(;enfeo.~ippe quod, quemad~?dum modo di.ee
barn, huic acCidat horriini, \Tt etla fi bene natu~ fit,
tamen j~er~ at(ù ignanu s euadat .fugit enim mc~iii
dUitaté ,forenf esqi confue tudines ,in quibus poeta
inquit viros ~eri pra:fiantifsirn.os:abfconditq; fcfe
(;um tribus vel quatuo r pueris, & in angulis fufurrando vitam ducit,nihi~ vnqua. liber~le au magnificum prolatu rus. Erga te auté Socrates bcpe atqi
amice affeél:us [um.lta que idem mi hi erga te quod
& Zetho erga Amphi oné apud Euripid em, cuius
modo métion em fëci, accldifiè arbitro r. talia enÎm
~1Unc mihi qu~datrt aducrfus te dicere vcnit in métem : qualia aduerfus frfltrem il.le ~icit, ProfeCl:o ca
Socrates negligis, qua: eurx eile tlbl conueniebat,
atqi adeo gé!1erQf:n m~ntis p,,,fiapt~am fpecic '1 u.adam puenli cor formàs , vtpore qUl nec ln lUdJ,CIJS
confult ationib usque, fi vfus pofcat, verba,reCl:~ facer,c neqi eoueni em· quicqu am probab lleq; eltgere,nec abjs'pro J?pte confu!ere pOfsls r9;:!..are ~mlcc
Soerates ne mihi fuccenfeas. Beneuolctla cml1l erga te mea a4 h~c profere nda nue me .adduc it.N 011ne turpe dueis fic' corn paratu m te eiIe,qu~m~dm~:
dum arbJtro r,& te & alios oml1es qUl phtloi? phla
diùtius perièqu llntlir? N empe fi tc nunc qUIS, aut
alium è'cœtu 'vefiro quemp ii compr xhen,da t, inq;
carCçrClll trahat, atq; te it1Ïuriam qU;UPlllS l1ullam
inferas,inferre t:\l):lé accufet:certe q uid ag:res~ non
h3beres:.Ceq vj\eiUar~s o[citaFésque,defel1homs tux
rr~rfus 19narus.~rojnde adduét us in iudiciu~,:vel
,ab 19nall.o ~bteaoq; accllfatore, vlt~mo fupphclO,
fi, ~odo lib ?!ae.:ret, afficcrêr~s. Iam vero '1 uomo$10 Id ad faplentla fpeétat,ô Socrates:fi qua,'ars inge
l1J.lot lTlCntls naéta vlt~m, r~ddit deterio rem: a~eo
,
.
1
vt nec ipfe fibi opem ferre vatcat:nec eX graujfsim.i~
pcricl1lis fc,aut alium quenqu am feruarc,fed inir~ll
corum raptoru mq\ ea ponat iniurijs inglori urn l.n
oiuitate degent é?lam vero eiufmo di virum, etfi dlétu fit agrdhu s,licet fu per gennl11 im pune pu~C1rc.
~amobrem bone vir me audi,ac iam in vams vcr
C,ri argutij s define:decora reruJu gerend arum exer
Ge offieia,a~q, ea ex quibus fapere videaris;ifiavero
arguta,fille deliram enta appellari oporte t, fiue.~u
gas, vade vacua: habitand:e tibi domus funt,al iJs re
linque. deniq; imitare nô eos Ç), hxc exigua capta t,
fed ,eos quibus viAus & gloria, & alia bonaad funt
c.omplurima,s 0 c.$i aurea mihi,ô Callicles,a nim:\
foret,n onne arbitra ris me libente r reperwru1U aH.,.
quem ex his bpidib us,pcr quos probar i aurum [0
let optimu m,ad qucm :\nimam admou ens meeu ro ,
fi ab i pfi:> quafi rettc cd uelta approb arctur , eer~
frirem me ['uis habcre,nec probat ione v Iterius dl.:t
indigere?c A L.~orfurr. hree,ô Socrates?s 0 C.Dl(!amcq uidé.N épe arbitro r, cum te naaus fuedm ,
me iam pretiof um huc lapidem eilè naéèum. C A L,
,bec
~am ob cau[;.\m?s 0 c. ~onia certo fcio ea qua: TfI~depro'
r. . . l'
.
'
,
tu meeum r.lenlens
,ln l1S 'lux meus ammus
Opln ..., ~ habere
bacu rus ,301
tur,for e proçul dubio vera. Cenf~o nanq; in eO qu~ mi alicU1US:
alicuius probat urus fit anim:u n, vtrum jlla quide fciéti2Jl1,b;
reéèe iniuilit ia fit, nécne, tria potifsi mum requiri , neuol~;~:
qUit in te funt ornnia:Ccientia primo: deinde opinl? aud."
ncm,pr udétis fèilicet atqi beneuo li:tertio audacia.
N am mu~tos equidé reperio qui mc propte rca rCao exanune probar e n?n po~unt, quod C"lpieote.s
non funt,quemadmo~u tu cile videris. Ali j verO fa
pientes quidé funt,fed veritaté mihi dicere noluot ,
ex eo quàd mei eUf<\m non gerunt , vt tu geris. Pere
~rini vero ifii,Co rgias,& Polus,f."lpicntes quide1U
wnt, méq; diligun t : verum deefi eis audacia, vereçudioref.q; funt,.llllàm oporte at. ~od quidé cuf...
nam dl1.blUm dIe pofsitf ~ippe cum eo vfq; proceiIèrint :verecundiç, vt vtrique ob ipf."lm verccu ndi."lm in pra:fentia multor um homin u aufi fuerint
fibijpfis 'de rcbus maximis eontradicc:re. ~ibus
om11lbus q~um alij careit,i pfe habes. Princip io es
\lbiide hberali ter infiitu tus,quo d multi,f i opus fit,
confirm arent Atheniéfes, mihiq'; beneuo lus.quo d
- '~cal,
,
.
. senteCl
quac011leéèura lptellig am,tib i di cam. N OUI. eqJ,.ur lis /l(allll'
dem Calliclcs quatuo r vos in fapient ix ftudio fo- :~rulll:!'Io~
cios:te fcilicet & !if~l1~rum Aphid~xum, & A~~ elfe ad ~~~,
dronem Androtl011ls, Naufic ydemq ; Cholar g eu , éla~ Pdili'
arque cum aliquan do intervo s agitaretUl;,quoufqi fopl::f ,oP'
fapient~:; fiude~du foret,e iufmod i apudvps vid~e ~::dep4Upl'
fenrenq a alldlul : non elfe ad ex;\éèam philofo ph lx
diligen tiam conten dédum , fed callcndum ne vItra
qu~m deceat,fapientes faéèi clàm vofipfos deprau:t
reus. ~um 19ltUr audio idem te mihi dare con6Hum, qu'od.amicji~imis t~is ,.abu~de m:gnu m argument~m cft ven amons erga me tui. PQfiretnQ
q~od ~ebtaudaeia,.nec te pudor impedi at, ~ tU~pl,e afftrmas,~ orauo '1 uam paulo ant~ hic hab utih,te~atL~r:C~rn.hxcigitur itafe habeat , fiquid tU
1l11hlln dl~putado coneellèris, fatis iam nobis probatum er~t:ncqi oporte bit ad c}Çamé aliud id refe~~
r~:ahoqulJl tu nunq ua id nlihi ,::ocefsifIès, vel faple.
Ua! defeétu,vel verecundia adduét us, vel deçjpien~l
re
eau[a, 1\ mieus cl1im mihi es vt ipfe ais R euera ig l- Q!larll!l'ûM
[Ur mea tua.,q ue confds io fi~e11l iam y'eritatis habç ru~ cO~lll_
·H
'
,
bIt.
arum vero conhde
ratio rerum in quibus mç raUOri~a.
ipfe e orrip.ui~i,omnium Callicles pulche rrima ça: cher
~ualeql eife vlrumdecea~:q,uidquc,& quoufq ; ~a~'P
,
iolH
�Gorgias,Vel,de Rhetorica.
.
in illUentlite quàm in [eneéème exercere coueni at.
Ego vero fiql1id in vita mea minus reéèe ago, certu
habeo me non fponte mea,fed infcitia potins arber
r~re:quamobrem tll,que madmo dii admon ere cœpl~l,perge quxfo, planéq ue mihi demof iraquid ni
fit lfiud,& qua viacon fequi vale:i,qllod mihi quxrendum arbitra ris. ~od fi me confen tientem tibi
nunc habebi s,pofie a vero qua: a{fen[us fuerim,mi"7
nus prœfiare deprœh endas,f ocorde m omnin o igna
UUtnq; me putato ,neq.i vlteriu s in meadm onend o
quaG omnin o perdito operam perdas. Refum e ver~ tnihi ab initio, quema dmodl lm tu & Pindar u.s
d~cebatis : iufium id elfe natura , potent iorem per
V.ltn aurerre ea quœ imbeci lliorum funt, & domin a
fi tneliore m deterio ri, plusq; habere cum qui prx",:
fi~ntior fit,quà m qui abieéèi or. N unq uid aliud dic;ts etTeiuf ium?an rette memin i?c A L.Hœc & tune
diccba m,& nunc dico.s 0 c. Vtrum vero melior elll.
VOcas eundé atqi potenti oré? N eqi enim tunc planè quid dicer~intelligere potui.n u validio res appellas potent iores:o portetq i validio ribus innrmi o
res obtemp erare? ~emadmodum tuc videris de~
1110nfirauilfe,cum diceres magna s ciuitate s ad uer.,.
llIs paruas natural i iure infur~ere, prop~erca quod
potenti ores atqi validio res e./lent:quafi Idem fit po
ten.tius validil1sqi, & melius. An neri pote~ vt ali~UIS melior q uidem fi t,inferi or tamen atqi lm becil
hOr? Similit erqi vt potent ior fi t,deter ior tamé? V cl
~adem meliod s atqi potent ioris efi dennit io ? Hoc
Ipfum mihi apertiu 5 explica ,idémn e an aliud fit po
tentius ,& melius ,atqi valenti us.c A L. Equidé 111 anifefie tibi a./lero idé elfe. soc. Nonne multit udo
ipfa natura vno potent ior dl:?qllx quidé lcge,s con
fiituit li1per vnum, querna dmodii nuper ipfe dicebas.c A L.~ldni?s 0 c.Mult itudini s ergo leges po
tentior um [unt.c AL .Omni no.s 0 c.N onne igitllr
& me1iorum?~ enim potétio res [unt, vt ipfe ais)
multo fi.mt meliores. CAL. Sin certe. soc. Nonne '
horu infiitu tiones natura [unt reéèœ,Cll lU potent io
res fint?c A L,. Sic affirmo .s 0 c. N 6nne multit udo
fiatuit ,quema dmodu nup~r ipfe dicebas, fufiii ~a:e
feruari inter omnes xquah tatem: atqi efTe turplUS
iniuria inferri qulm pati? Efin~ ita an ~lte.r? A~ v~
de ne hic tu quoq; ob verecu ndlam caplans.~ofh- ·
tuit multitu do iHa,néc ne: .videlicet inftllm efTe ferUari œquita tem,no nautem alium alio plus habere:
atqi tl1rpius elfe facere iniuria qllàm acci pere?N t!l
la te Callicles i11ltidia quxfo quo minus ad hxc refponde as detine; tt: vt fi mecu [entias , abs te confirmet tanqua viro ad iudic:l ndu abunde {ilfficiente.
CA L.$ic vtiqi fiatuit multitu do.s 0 c.N on ergQ le
ge fola,& turpills efi facere iniuria quàm patl,& iu
Hum e~ xqmta té feruare:fed etia ipfc'lnatura.~a
propte r videris in fuperio ribus non vere dixilIe;nc
que me reéèe a.ccufauillè: cuen cotqri as inter [c e{[e
legem atq; natt.\râ affrma res,mé qi ha:c animad uertenté -;y eterato ré in difputa ndo pr" bere:at q; fiquis
fecund u natur5 .loquat ur,ad legem:fiql1is vero ièql
dum legem, ad natura deduce re.c A L. Hic vir nUIlquam definet. in nqgis verfa~i. Dic mihi Socrate s,
n6nnc te pudeç, tam griidem n;ttu, venari nomin a?
1\tq; fi quis verbo excidaç, tanqu~ id tibi lucro veJuat,im pen{c cap tare? Putas me.allUd dl cere potenliores elfe q ulm meliores? N 6nne dudum dico idé
cIre me1.ius atq; potétiu s? An putas me dicere,fi f~x:
kruoru m homin llmql1e vndiqu e vih[sim orum J~
Vnum conRu at, hos pra::ter'luàm for~alfe corpon s
viribus elfe potent ivres: & quÇ. hi {btuan t elfe iura? soc R.A gedu.lp.,ô üpient ifsime Callicles, itane
dicis CAL. Etmax imequ idem. soc. At ego bcate
vir,i"mduduI'l;l conieéèo tale aliquid te potent ius
appella re:atqu e interro go ctlpien s quid velis aperte cognof cere.N 6nne enün duos meliore s elIè vno
iudicas? neque [eruos tuos te mc1iores,quia videlicet robufii ores fint? V erum rurflls à princip io dicas qllos tandem velis elfe melior es, quand o non
validor es: & vide precor , ô vir mirinc e, vt mitius
me doceas ,neàfcb olis tuis aufugi am.c A L. Ironiee
Ioqueri s.s 0 CR.Non per Zethum Ca!licl es,quo tu
frcrus multa vfus aduerfu s me nunc es ironia. Verum dic age,qu 6snam mc1iores appellas? CAL. Prefiantio res equide m. soc R. V ides ergo, te nomi~a
dun.taxat dicere: o~endere vero nihil ? non aperis
rnehore s potenu oresqu e, vtrum pruden tiores ail
alios quofda m elfe dicas. CAL. Per Iouem hos dico,& maxim e qUidem.s 0 c. Sa:pe igitur vnus prudens complu ribus itnprll~elltibusillxta fçrmon em
tuum potent ior efi: atque hunc par efi domin ari
cxte~os vero fubelle, pl us que habere eum his qUi:
bus lInpera t. Hoc enim dicere mi hi velle videris
( neque verba aucup or) fi quidem vnus fit mllltis
potent iol'. CAL L. At ha:c ipf.'lfunt qua: dico.H oc
enim arbitro r ius ellè natura: eum videlic et qui me
lior pruden ti6rque fi t,im perare, atq ue plus inferio
ribus pofside re. soc R. Sifie parum per.qu id tandet:n fentias, fi hoc in loco, vt nunc, congre gati çf[emus multi: foréntq ue nobis commu nia efculen-,
ta, & pocule nta compl urima: nos vero ex varijs
homin um gene~ibus e{[emus contIa ti,pani m quidem validi, partim vero imbeci lles: VI1US autem no
flrum omniu m circa hœc pruden tifsiml ls fortalIè
mediclls:ac foret hic, vt con[en taneum efi,ali js qui
dem r.obufi ior, alijs vero .debilio r: n6nne hic prudentio r, prœtere a melior , quantu m ad hœc pertinct,& potent ior erit? c A L.qmn ino. s O·C. Vtrllrn
vero horum ~fculent~rllm propte rea plus \l1urn
quà~ nos,qll la fit.meh or, capere decet? An pbtiu.s
ob ews prœfia ntiam omnia dHhibu ere debet , neque in djfirib uendo pro fe pIns retiner e : alioqu in
multan dus fit: [ed ali js plus, alijc; minus habere : ae
fi .omni.um de.bl!i[simlls fit, mini1l1u~ fibi quamlIIS optlmo tnbllen dum efi Callicl es?non ne ita bonum efi dicend umf C A L.De efculen tis,& pocule n
tis, & medicis atque huiufm odi nllgis verbaf ;cis:
ego vero non de his loquor .s 0 c. Vtrum igitur pru
dentio rem elfe melior em dicis, nécne? Re[p·o nde.
e A L. Eql1idem. soc R. At non oporte t, vt melior
plus accipia t? CAL. N?n ~e cibjs a~que potion ibus.s 0 c.Intel ligo.fo rte el1lm de vefilbu s.atque 0portet eum qui tit in concie ndis vefiibu s peritifsi_
n1l~s,magnum habere pallium , ac multis pret16fis_
que .ornâtu m incedere vefilbus. ~ A L. ~as tu veHes ~nihj n<\rras?s c.At f?rfitan calcels opone t.
eum plus accipereql1i .in elS pr.udetlOr fit"et melior :
ac forfitan ip[e corian us maXlmos pluresq i habere
debet calçeos,multosql1e fuis pedibu s circunf erre.
CA L.De qllibllS c~lceis nt.lnc deJjras?s 0 c.~o ·d fi
non talia,f.'lltem elllfmo di qu~darn dicis,c euviru m
in colendis agris pruden tem, honefi u mqUe & bo~um~ d~b~re p~us reportar~ fcmini s, plurim 6que '
111 [u's agns vu. CAL. ~am [emper eadem dicis,
ô So~rates ? SOC RA. Non [olum eadem Callicles,
(ed elfdem quoqu e de rebus. CAL L. Per deos [em- '
per tu cerdon cs, cori~rios, fullone s, coq~os)medi- .
cos
x Il)
0
;1:
�' LiberVigefimtl'squàrtu~~
'cos habe~ in orc,qua fi de !lis infiitll a nobis dif~utatio (lle'rit. soc. N 6nne ergo ipfe 'dices aliqua"do,
qui bus in rebus po~entior atq\ prudét ior ittfie pof
fidere plus debeat? Vel neq; me peqni~tes dicere~ne
que ipfe di~ts?c ~ L: Ar e~o id iafi1.d!:l1 ~Ic.o: prim~
quidem qUI potentlore~ bnt.no n enIm cerd~nes dl
co,neq uc coql,lqs, fed cos qui in admin ifibnd a r~pl~blica Gnt pru~entes:n ~ q? prp.de~,te~ [olli verum..
epam fçmes, qUl ad ea <tuœ excogItaUC~llnt perfi~
~ienda ap~ifsirn~ fint, neq; anip;ü f11.o11itie vlla fuccumba t.s 0 c.AdllertlSnç Callic1s:s non de eiufdefIl
me abs te, atq; vicifsi~ te à. me flccu{.'1ri ?TH qufdé
me accufa~ qll:1ii femper ~adem repèram : el?,0 vero
~e ~ontrà tanqua m pe rebus eifden~ nunqu a ea~em
~fferent~ m .fiqui~em aHls fI1eliores atq; ·p otentio res e!fe cle~nisva.li~ior~s,aliàs aute~ pruden tiores.
l'f.unc prxt~re!\ alil'rd.ql~id~i a:ffen.Fort!ores 'eni~
nunc quidam ;tbs re rot~ntiores melior esqinO pllnanrur . Ver~lm ag~,ô bpne tandem explica, qua~
po~i[simum & ad quiç! melior~s po~entiorésque
appellas. c A L.lam dixi, prudente~ viJelîc et in re~.ùs p':lblicis atque fortes. fIos enim decét ciüitat i~llS i'mperar~: idlllle ~ufium efi,vt plus fllijs habeaç
domiri aptes videlicctfubiec):is .s 0 c'R. ~i~ vero?
ilbin~ ipfis vlla ,rationed~n~inari,fille ~arer'e decet!
CAL. ~emadmodum àlClS? soc. D~co num
Gbl
quifqu c debe,\t impèra re: an nihil 0Pp.s Gt;vt hoï
qlliàèm imperet,fed alijs dUl1ta?,a~.c A L. ~0tPQdo fibime t impera re qiçis ~ S 0 C r 1'1 ihil ObfCllfltn').
~lico, fed ~u~madrro~url1 ~icunt multi, temper a[um,~ fll1 ipfius comp? tem, volupt atibus fUi~ Cll~
riditat ibusqu e dOI:1inantem.c AL.~à~ fefi1Uus
~s,Socrates? fiupidù s homine s nOmlnÇlS tempera.,
tos. soc. ~id ais? nemo cft quis1 norit me id minime dicere. c /1. L: lmà valde ~ufdef!l, ô Socrates.
nam quorpo do b~a~~l~ efre:po~eftqu~ ali~ui ~erujat?
Creteru m hoc çft na~l1ra illl111fTI àtque pulch~um,
quoçl tibi nunc audaÇ:ter dico, OPQrtçr~ illum qui
~eété vitam aaurus fit, per~ittere cu pid~tates (uas
fummo pere augeri,nec eas '(Uo modo ~ohiber~:élç~ue his qu?tm, ma~j'mis qllicqu id petu,pt fubmin~rare ob fOrtltudfnem a~qlle pru~çn~
lf\m: & 'que..
11bet ca~um aff~éh;m prorfus explcre, ~~d .quidem qll1a,mult 1 confeqlll nequetint,~os vituper ant
qU,i ~d ~fIeqllun~ur, ob ve:ecundi~Ip rua~ ~mpotentIam abfcon~en~es:ferijl1tque Iptemperan~iam
eff~ tllrpém , quema dmodu m infupc rioribu s ipfe
èiceba m. Prreterea in [é):uikm 4abm~m dedllC1l11l:
~é1ioris Ri'-tur~ hOl!1fneS : ipG~u~ ,c ùm 'libi~in~s
fu~s e~rle:e nelluéa ht, temperant1l1T1' atque \1UJ1~_ .
ti~m probat propte r ignauia m. Verum ~ ,hlS a pnn ,
cipio 'contigi!fet', vt vel regum effent ,~hJ:, vell?Gs
natura [llfficeret ad impcrium,auttrra~nfdem.;at1l;
l'0te~atenlali'lu~m .fibi ~on:Pllran~~n:' proteét,o
~u~pius p~i qsque efIet, vt hUlufinodl ~e~p~ral~tl:\
yter.entur: ~ui c.um Iiccret i,p~s ft,m b~nts~ nec ~~1:e~d1rCntllr ab vIlo, ipfi fibl ~oml~am rrrefeccr~nt
Ii1.ulti~l1dinjs legerÏ1 f.e~!U0ném9..uc, & vltllper~tlO-:
l}~.tp~. ,~o enim rnodo non ~iieri fin~? ~lqU1~~
propte r quand am iufiitire~ t~mperanureq~e hon~e-:
H~te1!l, I1lh~l plus aplicis quàm inimici s tr1blleret~
ctlam dum ln ciuitate fua domin arétur. Ca:tcru m,
~. Socrates, verita~ ipfa quatn te fequi affir~a~~', it~
fe habct:ILJXllna~ Intemp erantia ,liberta s,modo facuItas fUPfet~t,virtlls en,atql1efelicitas.Creçera ve
1'0 lilhrec ipeclO[a p~~ter natura m adinuc,n ta,hom i
nU1?1 deh~a11'le!lta funt)& nugeç penitus contè1l1né:"
on
n:
.
.
-
.. ,"
dre.s 0 c.N ingenei'ofe;,ô Camel~s; audaci:l. ~{lIg
in'difp utando proctdis~ 5;mè ap'erte nuné ea dlfr.a
[unùb s te,qure ali j cogita nt qUidem,dicere tamen
. ~olunt: quamo brem te vt nullo·m odo defifias,obfecro, vt reuera certiores etficia mur,qu a fit ratlo~.e
Vi~lédu.Dic ergo mihi,éupi~itat'es 'ais lion effe ~OC!
éédas :uquis optet efIè talis,qu alé oporte t effe;lm o
per~ittendllm illas ftul)mopere augeri, atq; ea:U1~
e:l{pletione~n aliunde co~paradam:idq; ais eae VIl'
t'utem?c AL .Aio cqu'iderti:s b è . ~i ita~dret, hon ~c~c dicerét ur bcari,q ui nullius indigea . c A L.Ah~~
quin lapides &l'nor tui felicifsüni Forét.s 0 C~ V erLliamen ~ ilIa qilam tu di~is, grauis efi vira. Neq.ue Euripidesde
admira rer fi~:t de re verUIR EUl'ipidis di61:um e~et, vic~ ~mOI:
~is nouit vtrum vil1cre qll1dcm mori fit:mor l au te.
tèinviuere? Et nunc fortè l'tuera mol'tu i fumus. Au
dilli ia!ll eql1idem à1:1.piétc quoda m nos nlJn~ mOl'
tU?S efre~ coipus que nofinin î [epulchr1ll1l dIe nO..
bis:par temqi illam animre in q~lâ C'upiditates [u~t,
perin~e [c haber~ a~ fi perfua(1cndo vicifsimql dlf~'
fuadel1d,o , [mfu m de0r[ù mqué agitetu r.r taque cie
gans quidi yil' SiClllus forta'fIè vel Italus in his con'
f1.buJatlls hanc-a nimi partern propte r! fuaGooelll
credul itatem 9ue lubrica m a~lüdans nomin l, do~
Hum ap,l'e11auit; Demen tes vero propha nos atque
~am!1atos.Horum autel'!'! hanc :mîmi 'parrem qu~
li~id!nibllS agitatu r,tanqu am fut-ilem ob incont lnentiall} ine"ple bilem perf'oraqlm efIè dolium , in~
').uit.~amobrem hic vil' con~raFium tibi o~édi~;
eorl1m qui apud obfcul'os (unt inferos,eos eae ml~
[errirro s,qui tanqua m omnin o'prop hani damna tl
[U?t, atq; aquam in v~~ perfol' amrn alia etiam per ..
{orato vafe in ferre cogu'n tur. EfIè aurem hoc alilld
vas, Gue cribe11um, vt diceba t is qui me cloauit,de~
m~nt!um animu. quem ide<=> pel'fÔl'élto vaG afsimi]apit,quà~ propte r diffide ntiam obliuio nemq; ne
queati nfuiltm aliquid contine re. Videbu nrur hœc
alicl1i quoda mmpd o Jnil'a:d emonfi rât t:uné quod
volo,fiquél ratlone valeam,'perfllildere-tübi, vt pro
in~xplebili & incont inenti vitam moder atam prit:
fentib usq; femper cotenta m l'ebus c1igas. Scd vtru
pel' hœc tjbi aliquid perfuadeo?vt mutata ,[ententl:l
beafior cs qui temper ate viuat qllàm qui ,1I1tempe...
roue putes?: ln nihil etiam pl'oficio? atqi hcet mul~~,
fimili ratione conf.1.blller,nihilo magis es {entenCl~
m\lptu rus?c AL:Hoc ,ô Socrate s, verius fllblllllXl'
fiLs 0 c. Agedu m tibi fimilitu diné aliquam ex eOdcm ~ymnafio adduca m.Atté de vtrum pcrinde de
vtriU[qi vit:a,temperati fcilicet atq; intemp erati fia
tl1as~aé de duobu s qui multa habere nt v \.1h1.: & alter
qllidem intcgra a~qi pkna partim vini,pa rtim me1
lis~partim Ia(~l:is,aliaqlle finülae r alioruni.:fin verQ
f1l1guli hi liquores rari quidem , & inuellt u diffici~
les,rriliI~is~l1e & srauib us Jaborib us compàrati.l~
er.l~o cUlj?lena fqntvah1.,nihilfuperinfundere omnl
no cu;~t ~Fed quantu m adhrec <,minet, q~ietem ag~t,~lt~r1 vero l~qu~res unt quem~~niodll.m aIte.,
n:'llli compa ran qUldem, fed tamen cum difficu ltate ~ofSint:va~a ve:o pcrfbra ta arqué fra61:a,ac dic>
n~acque c~ntInue l11a implcl'e cogatu r, allt e"tre..,
mis n:olenlJ~ agitetu r. ~are CUtll talis fit.vtriuf..:
qu~v~ça,~emper~~ine?~ i~t'empel'ati beatiorelll.e~-
{e, aIS. An per[u~deo Ubl hls verbis, vt'vitam honllms moderaçi mclior em eiIè immod erati concedas~
ve1 nondu~ ~er!uadeo?c A L. ~ equaqui~ ô Socra"tes. Nam 1111 CUI plena funt' omnia, 11ulla ampliu s.
~fi volupt as: fed 'llleIl1admodum modo diceba m,
.
~~
�-
G,orgias,Vel,de ~I1etorica.
, qi'iafi lapis \:illit, pofiqual11 (emel impleuerit, neq;
. v6lllptatel11 fentit :unplius neque molefiiam. DlIIcedo atlté vita: in multa continuaqi infllfione
:,',
. fifiit. soc R. An non necellc efi fi multllm inRuat,
V'd 'E" ' l1111ltum vicifsim efRuerc?lataq; effIuxui patere fol e rar. ram '
r.
.
prou.
Cha_ _ l,n:1 .?CAL. P rOl'llls.s
0 c. Ch ara d 1'1)·· aUls,tu
rurr~driiiimi_ {lI's vItam dicis:non autem moTtui aut lapidis:atq;
tans,
mihi re[ponde,num tale aliqllid dicas velm eUlrirc
. ~tqlle e[urientem comedere. C A1. Dico equidem.
~o c . Et fitirefitientemqi bibcre.c AL. Dicoequidem:atque reliquis fimiliter cupiditatibus affcéhi
' <:~e,explereq; eas polfe Cllm volu ptate,beatam effe
Vltam 'a ffirmo. soc R, E uge virorum optime,perge, vt cœpifii:nec te pudeat. Oporter aurem, vt vidctl1r,me gUOl.lue plldore non detineri.ac primum
' ~ihi dicas vtrum fcabiofu1l1 qui [e[e fricet, id que
Continue f.'lcere queat, beat, viuere put:tndum ,fit.
'c A1:. ~;\m ineptus cs, ô Socrates, JC reuera vlll...
g:1ris cocionator.s 0 c. Profeao ôCallicles,Polum
(luidem & Gorgiam conterrlli,& erubc[cere compllli; Tu vero caue ne terrearis, neque pudore imp~diare. Fortis ~anqlle es, fcd dllnt:1xat rc[polldé.
<:: A L.Dico vtique fricantem quoqi voluptllofe vi ...
\lerc.s 0 c . N 6nne fi .VOlllptllo(c,eri.lm beate?c A t.
Proculdllbio.soc:Vtrum fi caput dl1nraxatfricet,
vel :1mplius aliquidj à te quœro. Vide quid refpon~cas Callicles, fi quis-redeinceps qux cofequuntur
Interroget:atq; his quafi capitibus concefsis cinx~orum i fiorum vira neq l1aq ui grauis,turpis, infelIx,dicenda crit:an ipfe au de bis eos beatos dicere,fi
ad vorum his,qux èupiunt,potiantllrrc A LAn no
te pudet ô Socrates ad iib [ermoné deducere?s 0 C~
Eg6ne ô genero[e v,ir deduco? an iIIe potins qui
adeo impudentcr afIerit cos qui ob1cébntllr,quoéunqi modo obleétentllr,clfe beatos:neqlle difiinguit qllX voluptatum bonx fint,& qux malx?Ve_
rum nunc làltem dic, vtruIU idem clfe alferas VOlllptatem atq ue bonllm:an clle aliquid volu ptarium
qllod non fit bonum . CAL. Vtmihi proculdubio
ratlls fit Fermo ,:fi aliud elfe dixero, idem effe dico.
soc. Perllertis Callicles illa qux prius diéta fllnt~
nec amplius idonells es ad ilIa qua: perfcrlltamur
inuefiiganda, fiquidem aliter qllàm tibi videtur es
i-e[ponflll'lls.c A L . Eniml~erà .tu ~ l~ollll~ Socrates.
s 0 c.Atqui neql ego re~e f.lclO, flId f.lclo:neq; tu.
Sed Ô beate vide ne hoc Üt bonllm omnino gaudcrc:alioqliin qllœ nunc fubdUaa funt, multa & turpia atque alia infuper quamplurima euenire viden
tur,fi hoc ita fe habeat.c AL. Vt tu q\lidem pmas Ô
Socrates.s 0 c . Tu auté reuera ha::c affirmasrc AL.
Affitmo equidem. soc. Vis ergo qU<lfi te ferio 10quente, difputarionem aggrediamur? CAL. Volo
C~rte . s 0 c.Age i:lm Cu huiufmodi fententix fis,di~Inéte ad ha:c mihirefpo?de. Vocasne ali~d fcienhaq1?CAt. Voco.s 0 c.N onne fortÏtlldincm quandam paulo antè cum [ciétia ellè dicehds? c:: A-L. D-icebam fanè.s 0 C R. N unquidaliud fortitudincm,
quàll1 [dentiam, qmG. duo hxc fint; dice~as elfe~
é~A. t.'Maximè.s 0 c. V 6luptàtcm vero atqua{ciell-,
tlam,idéhlne an aliud elfe? é A 1. Aliud [apienrifSithe vir dicebam. SOC. N um & fortitudinem:\ vo]Upt:ttë<liftèrre?c A t.~idnj?s 0 c. Ag.eitaq~e, vt
Hxc me1l1inerimus.Callic!es qllidé Acharn'cu& vo ...
Iiiptaté bonllmq\ idé elfe dixit;fed fcientla, & fottitudin'é tum inter Fe, tü à bono diffene. Socrates
aütc'm Alopecetes ifiacocéditnc·an nonrC'A L.non'
c:onccdit . .s 0 c. Arbitror autem nequc Çallickm
co-
. ~.
.
talla concelfuru, vbi feipuuÏ1 reétè cOl1fidcraùçric,
Dic mihi enim,feJices; & infclicas'nonne corrariq.
modo'affici putas?c AL. Puco equidem.s QC R.All
non fi contraria hœc eorumgi affeétiones inllicem
funt,necelfe efi t:a ita fehabere,quemadmodÜ .f.ûli_
tas'atquémorbus?non enim aliquis f.lnus fimlll cil:
atqi a:grotat,neqi fim,ul cefTàt f.'inüas atqi morbus,
CAL. ~o pnéto dlclS? SOc. Alfumpto toto fi vi!,!
corpore ita 'c ôfidcra, a:groral1tne alicuills ocuH e~
morbo, qui ophthahnia nQminatur? CAL. Efio:
soc. N llnqtlid fimul fanifunt?cA L. N on.s 0 CR.,
~ando yero co morbo quis liberatllr, nunquid
tunë fanitas oculoru ce{f.lt? & tandem morbus fimul [.·witasqi difcedunqc A l.Minime.s 0 c.Mi;u.
nanq;,vt arbitror, abfurdù.lnqi id foret. CAL. N i~
miu111 ql1idert,l.s 0 c. Sed, vt puto, vicj[sim capir,&
amirüt vtrllnqi· C AL. Alfentior.s 0 GR obur quo'queimbecillitatemq; fimiliter.c AL. Cerre iimili-,
ter.s 0 OR.'V çlocitatcm rur[us,& tarditatem" CAL.
,Certe.s ?,c. N 6~nc ~ bonafclicit:lt.cmq;, & honi.
, c?~trana mala vI~ehcet ntqi miferiI, per vic~s: acClplt vtraqhper vlces amlttit?c At. OmninCil.S ci c.
Siqua et'go reperiamus :\quibl1s aliguis liberatur
fimul &'habet:nimirum, ha:c non ita [e habér,vt alterum quidem eorUm bonum ,fit, alrerü vero ma~
lum,hX<:~le cofitemur? ~id refponfllrlls fis, co Il:-fidcl"a difigenter. a A1. Fatcor proculdubio. soc.
Age vti'que ad iIIa q ux prius conce[simlls reuertamur.Efmire voluptariu dixifii eflè an molefi(t? Di:
fame ip.c"inteJrroso.cAL.Molefiiiequ.idé-.soc. Ta~'
Inen e[uTlent(" comcdere, voluptariü?cAL . affll'mo.
soc R•.ln,teHigo.at vero fames Jp[a molelta efi, :u1
non? C~ 'I.. Molefia.s 0 c. Nonne & fitis? CAr. Vehementer. soc . Vrrum erg9 nmplius ;:\ me qilXrlr
v~s?an cOl1fite~ls indigertti;\m (H1'l,n(!~ atque c;up~-'
dttatem dolons cife paujçjp<;m? CAL. Confircor:!
ne vltrà quxras. S o,c R. Efio.Siticntem vero bibere voluptarillm dlè dicis? c A 'L~ Dico. SO c R. Ex
hoc ergo quod ais Ûticntem quidem circ, dol0.1ro-'
Ulm efi . C A t. Efi. soc R. Bibere vero expleti'b cft
indïgentix atque voluptas.c A t.Ita. s 0 GR.N un~uid ~rgo qua rat.i:one bibit, gnudere dlcisr CAL.
MaxIme. ,s 0 CR. Q.!.!atenlls vero iitit,dolerc?c 'A L.
Cerre. 5 ? 'CR. Sentis igitur qui,d [equltur? videlicet fat.en te .d olentem gaHdcre iimu)., quado fitientem dlCIS bIbere? :AnnoFl fimul:id cuenü eodem in
10~oatque tempore? fiue a~imam~fillç corpm ~~_
fpIÇÜS. N ihil enim refert, vt arbitror. It!tn'eefi aIl'
aliter? C A LIta. soc. Veruntamen felicem efiè-fi-'
mLJI & infeÎicem , impo[sibilc elfe 'dixifii. CA I..
Equid~m . s 0 CR. At vero dolentem gaudere polfe
confell us es.c A t.A pparet.soc. Q.t!.apropter gaqdere non idem eft at:qi elle felicé:neqlle doJere' ide~ll'
quod infelicé effe. !deoql<l!iud voluptas efi quàm'
bonu .c AL. N efcio q uid commenteris. SOC. Imo.
fcis,fed fateri nÔ libet:at perge q uxfo refpodendo,
vItro enim deli;as:vt qu:\n~ [.lpiés fis~ a&~ofcas, q'uimecafiioas
hure definit",
o . None vnll[qllJ[qi nofiru
~
:1tq} fi,mu1i?audere pr~p.ter,potll?CA1. N c[cio qllid
dicas.G 0 R.N eql~aqUa l~a 0 5=allJéles.Imo re[pôde
nofiri gratia,vt dlfputatlo èocludac.c A·1. At enim
femper tnlis e~ ~bcra~e,s ô Gorgia. Exigua enim,&
llulhus 1l10mCtl.i?qlllr1t atqi~ redarguit.GOR. ~id
tua refer~? NO,n enlm hoc tuu officiu efi,fed .l?initte
vt ~r~uat ~:bJtra~llpl.o:G A~L: ~xre jgic Socrates
de ':tn~u'fiI~ at vi!~b IftIS qri H~ Gorgix placet. soc.
lleaql's es,q.<l:alhcles, Ç}, magna cOfeclltus myfied:J
x iiJ j
fis prius
...
�248~
Liber VigeGmtlsquart us .
':fi~ _prhl~ qlllm pa\êu~~E.go ~erà. id ~as.elfç noni~di.,
y~~ l11 e.cü-q.uid nobis ex his qua: co~ce{f.1 fu"~ (:ue~ isatquetct
"fl{>~, Se~ iam refumcns vb1 rehqUl{h refppnçlç.!\~
maç. Bls enlll1 atq ue ter pulchru dIc ferunt ea. qu:r Bulcbru cfnop fimul definit qllisfitirç açq; gil\ldere?c.u, C<;>plllchra funç dicerc atque cÔfider:ue. Bonllm qUl- fe fcrunr ca
chra
L":do
soc.
Nonne
&
fame[cere
aliasq'
;
cupiçlit;ms
çlem elfe prudent~
fortemq'
" diximus,
nécne? CAL.
quç pul
Tt"
•
" .
.
•.
.'
dj,c rt •
~abere fim.ul atque; voluptates dç{init?cAJ..lta cft.
Diximus.s 0 c.Malum vero im.prudentem & uml- [UIl(,
S 0 c.An npp. çrg<;> p(l}9res,& volupçaç.es fi~ul d~du~n?c A L. Prorfus.s 0 c. Bonu ;lUÇel11 r~rfus eu~
{init?cAt.lta.s 0 c, Verupç~men àb~OlS, & a malI;
qUl galldeat?c A L.Ita.s 0 c R.M~turn vero, eum qll1
non ftl1111l çe{fat:v~ tu modo filtel>ans. Nunc vero
çloleat?c A L. N ecdfe ~ft.s 0 c, Dolerç vçro atqi Ixp~m copfiteris?cAL,f.qij~dem.Se4 q\lid tum? soc,
tari bopn malul11qi fimiliter: fortè etia p1~gis ma...
Nempç PPI1 eaden.' fun~ ô ;qnicç bopa~ &v?luptu.a lum? CAL. Certe. soc. Sit:1ili~er ergo quis bonu$
ria:ne<lj mala eilde atqi moldla. Ab hl~ çnl~l1 q~.lS
fit,& malus bono, vel potlUS 1pf<; malus fit.bonus.
fi~p.l ç~if;\t:!\\:> ill~s vero nequaquam, vtpote f\!IJS~
~n non hxc,& fl1periora iIla [equutur, fiql1ls yolu...
Q!:~Ap~m igit\lr rat~ç)Oevol~p~uaria eadem fipt at:
ptaria eadem effe dixerit atqi bona? An nô necelfa.,
q~ç b9pa~vel mo1efta ça?~m a~quç n~al!\? la~ vero
rio hrec [cqu~~I1~ ~al~iclcs?cA~. Iamdud~ te au~cul'2
fi yis~P9c rurfus paéto çofide~a: Arbltror enlfP neç ~o ~ocrateS,tlb1qi coccdo,aOlm.adl1erçcs fiqu.ls ve1
per hunç ~oçt~ pbi cop[entj~!,Att~n!ie igitur:bo..,
ioco aliql1id tibi dederit,id pucrorum more hbennos vi!,o~ P9pne \:>otW!'~ pr;çfentia bàno~ y<;>casf
~ius te arriperc: qllafi vero exi!Hmare debeas, vel
qlle~nad!nogum pulchros eos quibus p~lç~ritudq
me vel alium quenquam non arbitrari alias vol~
aqfiç ilppel~as.cAL. Equidem,s 0 c.Q!iiq vero~boptatcs elfe p1eliores:alias vero deteriores.soc.Hm,
nçs v~ros appellas dement~s,{k qm~dos? non ce rte;
hui ô C;tlliçles quàm altlltus es? me quafi pl1erUlU
P<\\ÜO ;lOçè, i~o fortcs prudentesqi dice\ns. N çm-:
11ldis,ql1:1.dpqlle in hune modu/ll rem habere acre:'"
ne h9~ ipfos n\lncu pa~ bonos?c AL: 0111 nino equi:
rcns,q lliH1doq\ alitçr, me deci piens,atq ui nô arb~dem:s Q c. D~menté ;:lutem puerum vidifl:i vrqlla.
trabar ab initio vitro deceptu iri abs te, cu fis am~vol9p~ate perfundi?cAL. V ldi.s 0 c: Virurn alltem
clls,N llnç autem nimium me fcfd1ifti:atql,le~~t V1- Ioue~bi~
dem.en~e~ vidifl:i aliq uando affici voluptate? CA L.
dewr,q uemadmod lll11- vetus babet prouerb1u, nC- P
'Qp!nor me vidHre.~ed ~uorfum hxc? s.o c, ~ il~il
ceflàr~o adducor vt co quod adeft pro viribus bene
refcrç;rc:~ rçfponde.c AL. Vidi.s 0 Cr ~ld vero?l:tvtar:& quod tu das accipiam. E4 autem, n~ fallor,
nx mçp~is virum dolentem vidifti atqi paL1denté~
quog nUnC affers,ciufmodi:voillptatum alias quic 'AL, Certe.s 0 c. Vtri vero magis gauden~ i\tq; do~
dem bonas effe, alias verO malas. nunql1id? CAL.
lel1~;p!,udentésne,an imprudétes?c A L,Halld mulProculdubio. soc. Bonx vero nonne qux vtiles?
Mala: ;\l1tem qux noxix?c AL. Ita certe. soc. Vtitllm. differre arbitror.s 0 c, Satis eft lftud! ~f! bellq
autem vidiftine vnquam virum ti!TI idum? CAL.
les autem qux boni aliquid afferunt: N oxix vero
~ldlli?soc. ~id vero cum recederé~ hoiles: vtTi
qua: mali nonnihil?cAL. AlTentior. 5 0 c.N um igiviôeb;u)tur tibi magis gaud~re:tit~idfne,an fortes?
tur talcs ~icis, velut in carpore quas modo dicebac Il L. Vtrique mihi magis gaudcre, vel f.1ltel11- promus,edendi bibendiq; volu ptates? N unquid eni m
pç.s 0 c.N ihil refert.gaudét igitur §<; timidi.c A L.
~x his illx qux valetl1~iné prxftant corpori,aut ro~'agnopere, soc. E ç delllentesl, vt apparet. ÇA L.,Et
J:>ur, aut aliaql q uandam corporis virtutem, bonx
iftf's 0 c. Cllll1 vero hofl:es adllen~it~ leUne dolen~
[unt:qux côtrari'G,malx?cAL .Pror[lls.s 0 c. E t dotiq:üdi,an etiam fortes?c AL. Vtriqi-S 0 ç. ,N lIm filores eodcm paéto alij boni [unt, alij mali? C A L~
tlli\iter?c A L.Fortè rpagls çimidi.s 0 c. Abçütibus
N ihil prohibet. s 0 c,Bonas q.u iderp voluptates,&
a~~e~ nonne !Uagis g~uçlen~? C A L, Fort~. SOC R~
~olores bonos eligere oponet, & profcqlli. CAL.
N 9n igitur ~o~en~ atqi g~\Idét impr.udente~ atq~l~
:rro~fus: S oc RA. Contrà vero nequaquam. C A ~.
fr4q.entçs~q.l111~1.~ue,~ fortes Gnllhter, vç lpfç :\15;
Manifeftum cft. soc R. N empe bonorum gratla
~il9lS ~llçe tlI~ll~1 qllam fortçs?cAL.A~o ~qUldem.
agenda cnè omnia ego & Polus con[enftmus, a.n
soc. Ve~u~t~me prude~1tes qUl~cm, & fort<;s bo~
!11eminifti? & tibi 1imiliter videtur, hic elfe fim5
ni funt:çImld~ vero atqi lmP5udetes nlal~.c A L_.1t;\
omniü aél:ionu:ipfum fcilicet bonu!n, eiusqi graefl:.s 0 c.~amobrem ~qll~ gaud~nt açq·. dolct,~
tia c;etcra o'mniafacienda,nô :tuté ipfllm gratia reboni,& m~h, c A L. ~flentlor~s 0 c A~ef~o ~què
~iq~orull~? An tertillS inhanc [~ntentiam nobis acbon~ maliquéf~nth1 qUl .J:>011l[unt, & q~1 m~hfa~
ced~s?c A L.Eql~idem.s 0 C R.~amobrem bonoPOtjU5 boni dupçaxat qu; bonI ~4nt, ma!l yçro Cjlll
r,um gratia oportet & alia,& voluptates feqlli,non
mali?cAl-, Perlouemriç[cioqll!ddlcas.s. oc~.AI1
~uterl1 bona gratia voluptatllm. CAL. Pror[U5.
ignoras dixi{fe te b0!10s pono!u prx[entlaefle bosoc R, An ~~go cuiufqlle viri eft e1igere quxnam
nos:malos vero malorum? Bona all~em volupt~te5
~x rehus qux deleétant bonx [unt, quxue malx?
efl~:mala. v~ro d.olores ?~ A L:Equidem.s 0 c. N ?nAn potius ardficioll yiri opus eft vtq111que? CAL.
ne 19ltllf lus qUI .oblcétatur àdiunt bona, vld~lI~e~
ArtlfiClOfi. s 0 C.R. ~cc~r~cmur ergo illorum qtl~
voillptaçes?fi qllldcm obleétal1tllf.Cf,L, ~ld pt,0:
f\d Polum Gorglamq; dlXl. Nam fi meminifti,c{lc,
hi~et?s 0 c.N um Pfx[cntibus b011ls qom tunt qLll 4 faeultates quatâi prxp'aratrices diceba: alihs qui-I
delçaa~tur?~ A:. Sunt.s 0 c.Et dolep~lblls adful1t
~em ~rql1e açl. ~olupt<ttem . dUntaxat, quid melius;
dete~l usuç fit 19norantes, alias vero qllid b.opum,
mab,fcl!lcet lrÜ dolores~cA.L: Ad~ul1t.s Ç) c. Ma,lo~
rum vero C?p1a malos efle dlC1S q lU m~l1 [Ul1t.l1?nmal umue fit cognofcentes. Ponebam prreterea .ea-.
ne ~dhl1c dlClS?CAL,Equidem.s 0 c.B9m.ergQ ~l1nt . r~111 qux circa voillptates ver[1ntur, coquinaria~ '
qUl gauden~: lTIali vero qui dolcnt:c A L. MaxIme.
Circa corpus peritlam, fed non artem:earum vero'
soc! E ~ qUI magis, nimirum l11agi~:q uluc minus~.
qUa! ad bCJI1um intendl1nt, medendiartem. Et per
e.c hl ml.nl1s:~ qui pariter, xqu~;c AL.lta.5 0" CR. IOliem amic~bilem precor ô' Callicles,nc aducr[lIS
~ unql1ld a1s.na ga~~q.e af9;qedolerc pruqétes vt me iocer~s;neqi qu~cqujd tibi occurrit refpodeas,
l~prudent~s.~urfusq, tlml~0.5 atqi fo~tes ? an maneque cuam rur[us hxc àme veluti ,iocu accipllS-.
~IS etlam tlmldos? c li. L. AIO. soc. Rep~ta igitur
V ide~ cnim ca de re no bis e!Iè.fermo~em, qua ni_h~~
.
'maplS
�,Gorgias,Vel,de Rhetorica.
Itlagis ,no~e vir [;10~ mentis contcndat:quéadmo~
dum vldeltcet fit viuend li:vtrum quema dmodû' tu
hOrtaris, illa agédo qu~ viri dicis cf{è officia: dicétem ad populû , & Rhetor ica exercen té, rem pr~terea publici i gubern anté,ce u vos in prxfen tiagubernatis:an potius vita lit ha:c philofo phica capeffenda,& qua in re hxc vitadif fert ab iIIa. Forte: vcro ~perxpretiu cft, quema dmodü incœpe rii paulo
an,tc,dlfbnguere : atq; dcinde cum nobis de difiiného nc connen crit, li hxc duplex vita efi, colider are q~lid intcdit , & qua potius villend um. Sed fortafslS nondli qllid dicam intellig is.c Al. N ondum
CCrtc.s 0 c. At planius dki. poHqua. confe[~i vter..,
ql~c [umlls, elle quidem aliqllid bonum,elTc quoq;
~h~Uid volupt arium: fed aliud volupt arium efie,
qual~ bo~num:atq; vtriufq ; horu fiudi~lm, & prxp~ratlone quanda m e.ITe ad e:1. compa rada:al teram
~Idelicetvenatjonem boni,al teram volupt atis:ho c
l~ftl~ ~ri~o antequ:l. vlterius proced am, a.ITentins mlhl nccner e A L.Affc ntior.s oe.Age & iIla qUit
:\d hos diceba mihi aaèntir e, fi modo vera tunc 10...
qui tibi film virus. Confia nter enim atBrma b:i,no
({U.retned' videri mihi coquin ariam efiè :utcm, fed peritia m
Cl~Gt.rs. quanda m. M edicina m vero dlè artem, propte rea
ttuàd medici nx f.'leultas iUius quod curat naturii ,
~ cauf.1m eorum qllx agit expend it:ac horum cuV'
fi Id~ qua: lufquc rcddere ratione m poteft. Altera vero volucirca qua to~~~Inipr~ ptatis facultas ad ipf.lm volllpt atcm
, abrlq; arte proceft d'~
r
[llmc'
Itl~
l110
Itl,OmO
nU
r
, lUS Verl:ltU
dIt )neq; vo 1uptatis ip fiIlIS natura~ con t-cl
1 crans ncg;
, neq; pen
dixcrim
ita
vt
,
prorfus
can[;lm :temera ria
experie n
atquc
quoda.
vfu
[cd
am,
fi, habens quicql1
erie [olii
cOfllcu
c
accidcr
quod
eius
ia
tla & mcmor
primum
ergo
xc
parat.H
e
ftudiof
ltes
volupt:
Freta,
perpen de,nu fufficic nter tibi diÇl:a videatu r. N unquid pr.rtere a eJJè putes tale quafda m circa anima
fàclllrates, alias quidcm artifici ofas, videlic et dus
quod lit anim:v optim um cura gcrcntes::alias vero
id negligcntcs ~ dum folum cogita nt qucma dmodum & de carpor e diximu s, q tlO paéto obleéta rc
'animü queant . ~œ quidcm vtrum melior an de:..
terior lit volupt as, minim e cogita nt: ncque aliud
quicqu a curant , quàm vt obleé.èellt, fiu~ l11elius id
iit,liue dctcdu s. Mihi gui~é vi~ent~l~ ellc,t:,les aliqux faeulta tes, vniucr[ umqllc Id mll1lfierIu adulationé efièdu co,tam circa anima quàm circa corpus: & omnin o circa aliud quodli bet cuius voluptaté quis affeéta t,nulla prorfus meliori s dcterio rlSlIC ad hi bita ratione . Tu vero veni in eandé nobi[cli fencentiii conllen is,an dinèntis~ c A,~. Min~111c quidé, imo confcn rio, vt tibi qll~doque di[puratio conclll datur,& huic Gorgiœ gratific er.s 0 c.
N unquid hoc circa vnam q uidem cfi anima? Circa
Vero duas, vèl plurcs non eft?c A L. Non ita,fed &
circadu as, & clrcam ultas. soc, Nonne & mllltis
in vnum c0I111enientiblls, gr;ttific ari quis poteil:
abfq; vila CillS quode fioptim um ratione ?c A L.Sic
arbitro r. 1>,0 c. Potésn e ùicere qua: fiudia lint qua:
-hoc efficiant? 1010 li vis mc quœrence, 'ea!ll quidcm
<JUtE talis tibi videtur ,concçd e ellè talem. ~x vero,noh t~l1is,nega. Princip io ti~~cinarii cootide remus,an non tibi hecvid etur efie talis, vt aliud nihil
quàm aures deleét; re curet?CA1. Mihi q\.lidé.s 0 c.
N ü & aliœ omnes eiufmo di quaHs çitharjftic;a qua
incerta minibu s vtütur~cAL,Certe.soc. ~id doéèrina chori.d ithyrab orumq ; poëfis, 'nonne eiu~
tnodi tibi cfievid etllr? An putas Cinelia m Meletls
1
249 ,
filiu, vt tale aliqllid dicat, vnde :mdi<:ntcs meliore s
reddat ur [peCbre? Vel potius vndc fpcétat oru turb wplacere pofsit? CA!.. Manifdl:li quidcm hoc efi.
ô Socrate s,de Cinelia , soc. Pater vcro cius Meles~
(ln ad id q\lod~optimü effet, profpiç ere videbatur~
cUIll ad cith:\ra can~ret? Vel ipfc profeé to ne ad volupt;1t~Q1 quide~:~1;tm moldtu s audien tibus erat.
VerllQl eonlide ra, nonne citharœ dica f.lcultas 0mnis, dithyra mbonu llq; poëfis obleçb .nçi gratia
tibi videtur inucnta~ C A;L. MA~ qUidcm. s Ç> C 11.,
~id al\té p~~c1ara hx,c tragœç lia -1t<-}1,lC a~11;lir:lll ..
da poçlis moHtur? N unquid fiudiü cill5.,co n;ltUsqi
ad avpien tiu volllpç atem folum tend~t~ vçl fi cluiq
,!olupt,tlarium qpjq~m atque.g r:ltlun liç, feçl ~amé
JI;l~lurp,id caucbie ne vnqua..,m dicat? Cotr:~ v~rù,fi
qtü4 J.:\lOlefillm, attal}1en vtil~ fuerit, id ,& dicet,&
fapet, obleé;èenqlr né:cn~ ~ndicnces? Scd <-luldnam
tl";tgœdorli poë(i~ e1aborare maxim e tibi videtur ?
,:; AL. Conna t çam ad V9 1u pÇ'ltem graçia'Aqi fpcétantiu m potius decli\1il r ç.S 0 c . .Hoc~p[um. paulQ
,antç adulatio\'lcm efi~ di~jmlls. C A L.IJbn è. s 0 è.
Age nique, fi quis auferat ex tota poëfi cocent um, Poëûs fine'
& rhythm um, atq; menfur am, ah lidnc quicqu am concell.t u ~
prxter ferIl).ones quofda fupcrerit~ ~ 1.ldiEf ilm. ~)~~~er;ri
s 0 c.Prof eao ad turbam PQPulu mq; hi fermon es fermo pOpll
Jlabétu r. e AL. Procul dubio. s 0 c. Popula ris ergo lacis.
,
oratio quœdam eft poëfis. c AL. Apparet. soc RA.
ur
Ot1e~d![
An
orat~o?
cft
ris
popula
c
quoqu
ca
Nonne rhetori
xarhcrOClc
.. tl'b'l VI'd cntur? dl
, poctx
'
1
"
l
'
vU
lcatns
t
non r lcton,c a 111
h u auo·
-l ~
s 0 c,N une e~g,o inll~l1Înl11s r e...
i 1l .q~li\,e.
CAL. Ml'
todça qlJ\\nd\\ll\ ad popuh~l~ taleQ1"qt1,~lis ç{t,PlI,C.,.
r~>n.~q1 ti~\ll,~ m~lic;rll 01 viroru mq lIe,~ ferllo~'~
\l,çquc liberor~. ~:.t/11. ql1idcm hau~ vaJ~c proba.p;1US: quippe Cllll'\ ad~llatori:i ~am çfiè c;onfèfsi fu"
muS.c AL.S~c efi prQfeéto.,s 0 ç.A gcnd~lm quid de
ça d(ccmus, rhc~oric"lqua ad i\theni éfcm aliarüq~
ciuitat llm popu los ex viris liberis confbt os vtulltur?~alis ca efi? Vtrum tibi videl~tllr oratorc s a~
jd fcmper ql10d optimu Lit) verba qirjger c:id d~lnt\lxat fpeétan tcs,q ua rationç ciu(!s q uàm optimi cx:
eoru,m orati~nib~us <;~lnda\1t ~ an po~ius_ hi qu,oqu c
gt;';mam audlto~l,l ;:tl,lcuNntll~ bÇ>n\ dutaxa t proprij gratia, pubHc o interirn nc 9kÇto C?,l1!,?'do? N:i
perinde açqi puÇfOS~ pop\11ü t~a~an~) ~\1tenti duntaxat ad graçia~:nihil vçrp ç~lraçe.s, vtrum ob hoç
melio\' es,aut deterio~çs redçlançur.c~L,Haud 1im-:' plex içl dl: qllod i~terr9gas.Sunt enim q\li in orando vçilitatîcillhl~ çOfull1nt~ft1nç ~ alij çales"qua-:les ipfe nan;;ts.s 0 c~ Satis çftSi enirn lX. hoc ell: duplex,al tçrü ql,lÏqeql e~us~cmbrü a~~latio erit,tur pisql Ç.QQ.ç~onatio:alççrqm verg pu~cb,ru:n,filldere
viddic et, vt ani.mi ciuiü qqàm pppmi fiat, femper
pro audieo tiü vti1~t:te certançl(),liue pbcean t, hll~
,difpliccapç qux dlclltur . Vçru~ ql ~erte oracon a.
eiuf~nodi vidifii n\1pquam.QJ!.()9 fi Illter oratare s
talem que\1'\piam bapç:s, qlr 119 ~eum mihi ofiendifii?eA L.per louc~ exofa~oribllS qui nunc [Unt,
talel~ habep n"lIu~.s 9 c. Num alltem in~e~ vet~re~ aliquem indicIln! pOf es , per quem At~enienfes
fafti aliq uando fipt mehore~, pofiq uam Ille orar~
cœperü ,cu prall i ante~ftlen~r? ~go coim quis fit
talis,ig noro,C A L. ~l,d ver~, Th~mifioclé no ~udis virum bonum fl1l1le? ôç C~monem, & M llciade01, i\~q; pcricle qlllUpc ?upe~ vita funé'tü~ qt~~m_
ipfe quoqll e or~ntemaU~~~I.S 0 c. Siq~j~c;n efi,ô
Calhcles 1v.er,a V1rtu~,qu,aplln f~lperiorl~llS !p[e dicebàs,ÇUpl~ltates v1gehcet fuas,aIiOl'uqqc explerc.
:li
A
Atii
�Liber VigeGmusquartus.
At fi id aliter hab et, atq; velmi pofiea in difputa do
fateri compuHi [umns, cupidit ates illas qu<t rneliorem eff'iciut viru, excqui oporte t, alias vero minime,atq ; huius rei cum ars ql1xd:i cxtet,a rtifieém ne
eius aliql1é demoft rare mihi potes?c A L.NO habeo
equidé quid dic3.m.s 0 c.At verà fi rite quxfiu eris,
inuenies. Videamus iam fic [edatè & quietè cofiderantes,lll1rn aliquis horu talis extiteri t. Die age.bo
nus vir atq; ad id quod optimu fit, verba faciés, no
temere dicct, fed ad aliquid cette Jpfpiciet. quéadlnodl~m & alij omnes artifices, quoru fuum quifq;
opus bbfcru at,nec cafu quod ad vfum opus conferat, eligit, fed querna dmodu m ad propoÎ 1tum fibi
exempLtr opus fpeciem aliquarp confeq uatur. Veluti fi intueri pbcet fiC1:'ores, & archite aos , & fabr,?s iiaui~lm,1aliosqllÇ! omnes attifiee s:quiui s 'eortlrt1 'in dtdinem quenda m fingula vbiq; di[pon it,
cogit'q ue alia ali js coueni rè atqlie cogruc re, donee
t?tu conftit uatur quodii ordine exorna tu.ld ergo
omnes agunt artifices, atque hi quos in 'fupedo ribus' diceba mus!px dotrïbx & meoici fimilite r fa ..
ciut circa corpus .Ornat enim jp[um atq; eoponu t.
C6fitem ur idita fe habere néene?cA L.Sit ita. soc.
Domus igitllr ornatu m & ordihe m alfecuta, bona
crit:fi minus,mala.cAL.Affct1tior.s 0 a.Et nauigi~
eodem paêto.c AL.Eo dem.s 0 c. Atql1i & corpor a
noftra {imilitcr.cAL.Similiter.s 0 c.~id vero ani
mus/fi ordinis fucrit cxpers, nu bonus erit? an potius fi ordinjs orname ntiqtlc compo s?cAL. N ecef.
farillm efi ex fuperio ribus hoc ql10que fateri.s 0 c.
QEod ergo llomen efi ei quod in corpor e ex ordine orrratu que efficitur?c AL. Sanitat é,& viii:s fortaife diéis.s 0 c. Dico equide m. qllod vero 'ndmen
ei quodin animo ex ordine ~t atq; Ornatll,.collare
inùenir e atque expl'imere, huius quema dmodu &
illillS?C A l.Cur nonipf e dicis Socrates?s 0 c. Si ita
tibi placet, dicam: tu vero fi veràlo qui videbor,~o
cedito: fin minus, reprob ato:nec vllo modo eodoS.anü,~n or. nato.M ihj quidév idetur ordina tioni corpor is
no:. '
d1l1~uoe cor men effe fanll, ex quo in ipfo fit fanitas , aliaq; corpons.
poris virtus. ltane efi,an aliter?cAL. It:t.s 0 c. AniLeg~timü l!' m! vero ordil1~tioni ,a~q; ,ornatlli, legitim llm lexq;
lex.ln ordl: elle nomen , vndclc gtttnll fil1nt homine s atquc denauone
am
r.
' fi" .
~
'
,
,cot!., llXC vcro' lUnt
lU
ml ,qua: 1U,.
,
(
EIl. tua atq; tcmper atia. AŒenRitia & rcm tlns,nc cne. CAL. nO.s 0 c. An non igitur'a d hxc.
pcrantia eft. ,artificioflls ille rhetor & bonus refpiciés, vcrba
fua
homin um animis adhibe bit:aéti oncsq; omnes, &
qllicqu id vel conced et aliqllid o , vel negabi t, ad id.
{emper intëdet , vt cillium animis iuftitia qllidé in
fit,iniu fiitia vero abfit:rurfy.s adfit tcmper atia,in_
téperat ia vero ei jciatl1r, cxterx q; yirtute s colanE,
prauita s expellatur?Cocedis,nécne?cA t. ~oncedo
eqllidé.s 0 c. ~idnani cofcrt ô Callicl es,corp ori
xgrota nti maleq ue affe'é lo,cibo s multos fuauifsi_
mosqu e prxber e,aut potu,:\ ut aliud qllippiii quod
non lit profutu ru?hoc dl: plus vel minus vel cou'ariu quàm iuf!:adiétet rati~.Sunt h.x c, vel non?cAL.
Sin: SOC. Non enim prooelfe arbitro r hornin i, in
affliéto corpor e viuere. Sic enim necelfe efi villere
male. nonne ita efi?cAL .Ita. soc. N bnne ~~pidita':'
tibus (.·1tisfacere , veluti efllrienté comedere q uantum vult, vel fitientc bibere quateiltls placet, [anu
quidem hominc m medici plerunq lle permit tunt:
xg~otantem verà nUllqu a, vt ita dixerim , appetitus fuos implere permit tunt?C oncedi s hoc & ipfe?
CA L..Con.cedo.s 0 c. Ad animum quodat tinct,a rt
non eadcm e~ ratio~ ~atenus enim pra.uus fit & .
demens;:1tque intcmp erans ,iniuftu s(lue& impius ,
coërcen dus nimiru eft?t cupidit atibus, ncque per~
mittend us alia facere quàm ilb ex quibus euadat
melior .Confe ntis nécnc?c A L.Conf cntio.s 0 c.rta
enim ipfi animo expedit.cAL. Prorfu s.s 0 c.N bnne coërce re, eil: ab his qllre cupit, contine re? CA IH
Eft.soc . Cotine ntia igitur mclior cf!: :lnimo quàm
inconti nentia, qllcma dmodu m ipfc modo f!:atu~:
bas.c A L. N cfcio quid dicas Socrate s.itaqu e ~ltu
quemu is interro ga.s 0 c R.Hic !10n fuf!:inct vt IpÎ1
quod vtile fit,affe ratur,a tque eamde qua nunC fermo habctu r,conti nentiam confeq uatur.c AL.Nll lla omnin o tuorum mihi verbor um cura ef!:, ô So~
crates, atq; haétenu s Gorgire gratia tibi refp~ndi.
S? c.Enqu id ergo agemus?nun~ui~ fermone me- Nefas, c~
dlUm abrump cmus?c AL. Ipfe vldens .s 0 c.At nC- macasd,(1l
'C
Fas efIè aiunt, mancas dimitte re fabulas , imà coto- tcref.lbu!~"
phoncm ip.1pon endutn cfIè,ne ab[que c:tpite obcr- proucrblU'
rent.Re fponde ergo ad re1iqua,vt fermo hic nofier
capqt fortiatn r.c A L. ~àm violentlls cs ô Socrates? Profeé to fi mihi credis, hic difputa tioncm iam
dimitte s, vel cum alio difpma bis.s 0 c R. ~1sna~
vult alius, ne imperf eétum relinquamu~ fermonc?
CAL. An non ipfe ferm,on em potes percurr ere, ~c~
enarran do, vcl tibime t re[podcndo? soc. N c mlhl
E picharm i illud accida t, qux prius narrab ât duo,
nunc ad i1levnus fufficiam. Verunt amen vidctur
fic omnin o nccelfarium elle. Si tamen id faciemus,
puto equidc m oporte re nos omnes certaçi m ad id
conten dere, vt quid in his qure dicünu s, verllm, '
quidue falfum fit, cognof catur. Comun c enim efi
hoc in omnib us bonum , vt h,c vnicuiq uc confier:
profcq uor igitur ego ipfc fennon em, quo paéto [c
habere videtur . ~ôd ficui vefirllrn fortè D,ljhij plj
qllx vera nonfin t,videb or concedere, vefirum eôt
obijcer e atq; redargu ere.neq ue enim tanquâ fcien's
dico illa, fed v.eru vobi[c um comunite1: lndag;t ns.
~apropter fiquid reéiè dicere videbi! qui me reprxhen derit "ego primus alIèntia r. Ha:c tamen ea
mente dico, fi modo fermon é perficie ndu elfe putatis. Sin minlls ,omitta mus ii atq; abeamus.G o~.
At enim nondu m mihi abeund li vidctu r, imà dl[putltio nem à tc elfe pcrficiendaU1. puto auté cxtC7'"
ris quoq; idemvicleri,& ipfc pcrcup io reliqua ex te
ipfo audire. s 0 c R.Atqu i ô Gorgia ,libent cr adh,uc
cum Callicle difputa ré,done c pro Zcthi Amphl Onis diétum iIli reddercm. Scd quando tu Calliclcs
difputa tioné rccuf..'lS perficere mecu, h'llté allfcu lta
atq; lrgue, fiquid minus rcaè dicerc tibi videbo r:
Wfi me ,c~uiceris,halld jnf~f!:us cro tibi,quéadm~
dum mlll1 tu, fcd pro maXlmO bcneficio id ad[cr!bam.c AL.Dic tu ipfc bone vir,& quod infiitui fii,
a~[olue ..s 0 :. A udi me igitur difputa tioné ab initlo r~e~e~ente. An idem cft voillptas atq; bonu?cer,te no l~e, vt ego & Callicles c6fefsi fllllJ,llS. Anvo]uI:tatc boni gratia, vel bonil gratia volupta tis [c,q UI debe~us?c AL. V olu ptatem certe gratia boo!'.
s~c. E~ aut volupta s <lua prrefcnte gaudem us.BOnu vero quo prx[en te boni [U1l1us. CAL. Prorfu s.
soc. B<:ni ~cro ~uml1S, ~ nos & qllXClll1q;. alia ob
pr<:fe~~e Vlrtutc quanda . Sic eniz:n ô Calhde s nCcclfan~ ~{fe mihi videtu r.At virtus cui\lfq; fiue illffirume tl,fiue ~orporis,fiue animx ,no temere ytiq;
ad~fi, fcd or~1I1e , reaitud ineq; & ar~e qua: horulU
etJ~q~e tr,a~lta fit.N unquid ha:c ita [e habét? c A L,.
MI1~l qll1d~ fic ~e habcre v~dét~~.s 0 c.~amobré
ordme ordlna tll ornatu rnq; eHe dl: cuiufq; virttlS.
N cmp_c
�Go rgias, V el,De Rhetoriëa~
~At.N en'lpe ficego (aterer .soc.lta q; ornatu s qui...
m propri~ls,vni~u!q; infitus,quodl.ibe~ efficit bo
nu:c A :.Mllll q llide fic appare t.s 0 c.Q,!!.a propter
&\U1ma q propriû habet ornatli , melior efi illa quz
ornatus dt expers. c A L.N ecelI"e eft.s 0 c.lam verQ
qux, habet ornatü , ornara eft atque QIodefia. c A L,
9Eldni ?s 0 c. TaUs verQ eil lX tépcras,CAL ,N eccf:r
fe efi omnino .s 0 c.Q!::ç verQ téperan~,eil & bopa,
E.9~idé ô amice CaIHc1es, quo paéèo aliter. <licalp,
n~ llluenio . Tu VC{Q fiqUldh abes ;tliud, doce.OAI..
DI Ctu bone vir.s 0 c.Djco igitur, fi tôperat us ani.,
1ll1lS bonus ett,c6.fequi vt qui contl'à ;\tq; ~çrnpera~
tl\~ affeél:us efi,fit m<\lus. Eft vero talis intéper atus
~nlOltlS 8ç incont~nens.c)\ L.Sic eil omnin o. SOC!
T~mpera~lls auté agit dicétia ~rga Deos 'ltquç hollllnes. N on eniqt téperat us elfet,njfi,decorü:feru~~
r~t.cAL,Necdre ea hodfe. s 0 c, ProlOd çqtil dece~
t1aintc:1' hornin es agir l iulle agit:& agens limilirel'
trga D~os,agit pie. Eum vero qui iufia piaq;, agit,
neceffe çfi elI"e illftii atq; pili.c AL. Sic verita,s hahet.
SOc. Pra:terca forte hune elfe nc;eeffe eft, No enim
ternperati viri eft, vel "pfequ i, vel fugcre aliter qui
decet.imQ oporte t & rcs fingulas,4k hoies ip(ps,&
volupta tes atque moleftills tpm fllgere ,tum profe..
qlli,tü etii tolerar e vbi fit opus. ~flmobré.'omni~lO nccelf.'lfiû cft temper atu. viru,cu m, vt dh;imu s,
lllQlIS lX fanis fit ~ pius,ei fe perfett e bonii. Bonû
Verà heno honefie q; ;Igere quic:q uid,'a gat. E um au,.
qui bene agit,fel icé elfe atq; beatu.l mpt:ab um
o
"e,r aç male agente m elfe l11lferû. Talis ~llté eft qui
ait ter cil affeéhls qU:lW teperams;Yidelicet qui in'1
~emperatu!i eil, qué ip[e laudaba~. Ego 19itur hxc
!ta fiatuo, & eaè ver" (entiQ. ~amobré fi ita fe .,es
habct,q uicunq i op~at beatus forc, tcmper antia fe...
qUi cxercer eq; debetd ntempe rantian u'ero,flJgcre,
quantli cuillfq ; nofiru pcdcs valen.t:a~q; ira fefe CO'T
~arare, vt no indigea~:calligatioe atqi pœ na:fi vero
Indigea t vc\ lpfe, vçl atÜls qui4is familia rium, (i~le
priuatlls,fiueciui~as,adhibiti1 pœqa èoërcé~lls \lft.
fi m~do futurus fit p.e~tus! H~c, mihi ~iqe,(ur ' elfe
fig nu ad q~od profpl~lenfes dmg~re Vlt:lfll qebelJllls, omllla tam publtca quà!~ p,l'l~ata ad h?c referentes,vf iuftifja & ternpera~la tilt adfit'qU lfutllrus fit feJj~:npn auté cupiditat,i~us omni,a permit...
lenda fl1nt:~l1as çxple~e~COnar1,lOeXple~lle'm~ll1n:
dl,l atronis q; more Vlt:t agere. N eq; en~m ~l11qua
hOrninû is qui eïu[mo di ea,cha~~svnqua,ent,ne~;
De~:ql\!ppe cui Coderas c~m ahJs ?~l~a~~'po[sa.!
elU vero nQn fit foctetas,cJ nec J!mCJt1a,e tla vnqua
confiab it. Tradun e autùll [apiente~, co=l~ lX. terra,
Dcosq; & horninç~ focieta tc quad;lm ',~ amicifi;l)
rnQ~cfiQq; ornatll , ~ telpper âtia &:iuil~ti~.Ç0~t!~
nen:atq ; id vnjuer[ull1 propte reamun du.orn atuq;
~ppell~Qt,non immun ditiam , neq; intel}1,p erantia .
~a! tu quâl1is C,piés, mihi vide ris :llliflladu~rtilfe
nl~~qlli.Nam te latui~ geo~netrici ~qllal~tatell1 in
plljr)m.u J11. At
1 OJJs, \\tque homin ibus valefe qlJàIl1
(ic!cfi pr~Ha-:
~i.:
plconex
us
0111l1ib
l'<;bllS
l':<!r:i> çu in
tla.Rl,fiue primas partes) exercen da putaS'j Gç.Gl!1e~
trii\m .l!ânqu e cotemn is. Age i~aq; ,v~1 r:ç,f~l1çp~us
ç~ ~erlllo jUe no(l:çr , ~ uafi 110n.lU {ht1~ "~x!l? pç..ra_~t~xq; polI"efsionç p~atl fj:).nt ql.llcunq; beap"pril!.lltàt!is vero mi[eri:vel fi verijs cft, confiq erandu m.eft
qllid fcquaç~r, Ncmpe p'riora ilIe; ç~nfeqllenJu(
ornnia ,in q.b~s à ~e an ferio loquer er inqqirebas,~
Ego vero accuf.'lndÜ çflè & [eipf4IlJ ~ filiu.& am!ÇJtnh fiquisl ini\lile fuerit perpetr ;ltllm, a~q; ad 19
c:
tcn:
'25l '
vtendli efferhe torica, aftereb am.Et quretlT Polum
vc.:ec~pdi,;l ad,d~a~~putab:ls co~cefsilfe, vcra vtiq;
,erat:vlCtehcçt lOlllrl:\ (accre , quato tnrpi\lS eft qui
fullinm :,tanto elfe ctiam deteriu s:arql Cllm qui 1'0Çl:~lS fU,turus fit orator, oporte re iuilum dlè, & quç
iuil~ fUl1t,(cjrc;,~od quidem 1'11rflls Gprgia m ol,l
vere,qll ldia m concefsiffe Polus ait. Cum vçro h:rc
'tale habeant-,cotîderemus qpre fUllt iIIa in quH)~~
.!pC ip[e vituper as:nu reÇèè dic~tllr, nécnç:m c vj~v
Jicer 110 polle ve1 mihi;'vel amicis a~que domdH c4t
opem ferre,neq4 c ~x maxim is pericu1is libcrare" ar
elIè p~eïn potdb te libidin cque cUiufq;, quema dPlodii abie4if si01i q~ljql1e folent, fiue pul(~rc velit
,ql1i~, V~ çn ia~abllnçlu~diccbas, fuper g~nam, fiue
p$!ql}niilS rapere~fill<? vrbç expj:llerc,fiuç Vl~ro, filPpliç~Q affi~ere.lta v~ro çompa ratü çPç,rt:.m ~pr.p~f,
fim:l Omm!lO l elI"e dtceba s,Mea vero fenteP~'\1jilql
f~pil,ls d~éta)atque 1'urfus nihilo prohlbenteqicQ~...
da,con trà habet: viddic et non effe turpifsj~l~U~
jniufie gena percuci, vel corpus mar[up i um ~IÇ çx,;,
di,fed pe.rcute re iniufte atqi c:rdere,mihi,mci$ q\,lç
,t urpiu$ atque deteriu s, Item fmari, (3( in,fcrpitu,:,
tem agduçe re l ~urosq;.41ffpd )1C" :tçq; fUn1mqtim
quarol ibet iniuriatnf.}Cçre,e{fç C\ q~i fadt deteriufo
limul & turpius ql,llm,~çc~perc . .fIaJc fupert1r1~ à nô
bis.conceff a, vt eg 0 a{fcro, cpnt\O Cnnlr ~tqHc ~in1
cillntllr~:& fi diéÇll rl,lfiiciw eU "ferrds, i1,da~:l:Iltipisque rationi bus,qn ibus, Vt j~a f~ntjam,i1~ducor.,
.~é/.s, n.Hi tu ;tllt aliquis t~ l'oPu,ni or difToluaç,fi<:t:-t
non poç~fi vt "liter qu?tm vt nûc ipfe ~ico,rcaè di.;.
catu'r. N:llll mjhi q u~dé femp.cr idem perm:,loçt (er
mO:Il}.evjde{j~et hxc nefc.ire quo patto fe habea,nt:
att~m.en .nullull1 çorll~ quiC\lÎn haÇlenus loquu.
tlIs ~11l;)', quçma dmodü 1l)odo vob~fqlln ,potuif fç
'V)lq1\~1ll illiter diccJldo Mn r;dkl,l) um a'pparç rct
.~amobrc,m hxc jterupa~uo ~ta fe haberc"~,od
fi i ta fe habean t, atq ue iniuria maxi m li ci q ui,.c;tm
fadt eA maloru m:illud jnfupe r maius efijlldiJcan~
dllmiyi delicet ip[umq ui feccr,it, nunqu a q;lI; pœ.,
#).at:qll~~-tanM a\\~il~}UllÇf!tjJI'14~ quoc\ quiJ'lu ;$
cUmfiD;l(Ilct affçr-r~, ~Q pOf~At, .~çu~ra fi~ con~e,(len:.dus? N o.~no~hoc q lI~de~ !R\~~tWHm à nQbi~ OlmOr
lle".'\t ~ç:çp1Jl,et\.l{H~ P(oJeQÇO .pçGdfe en. hqyq{f Mpr..
pi~~mum, ~o,n,P9{f!! au~ilil1m eil;l[moçli, prœfi;ll'ç ,.
fi~~Jpft?i'lPl1Çisq; ac pt;opin quis. Seql~~~, xçro au~d.~m ,a,due,~.fils malutt:l [ecundllm:tel'~ium cO~Hr~
ft:T,~~l.Jm,ça;tçraq; fitn,iliter.,pr:out.cuiufq ; màli ma~
gJl(~Usl9 Ce, habet.i ta ~t p~h:hru~ efi ?pem affcrre
PQffe,~·tl.u'pe .pAQ poffç.N pnqu.19 ah~cr quàm fic
fç fes h!lb~t Çi\lhcl~s~c.,. L.Cp-tÇ .pon,ali ter.s 0 c R.
ç ,u,m tg~tpr hœc dllP, fint.f;lcc~e jni~r~a,;a,c,pati:~~
ius .vtiq~ lll~lum, ~If~ d~dQl,\~s, tnfœTe~ n~lOlIs aut'c~
pari, ~6dn~P1 Jgl~ur f\\\iUh~l~n lib! copatans.;t!t-:
quis, VÇl\llQq\1e potirs,ù:tW~ ç~nfequeretll~wt ~eqj
inferât inillrÎa m,nçql le aCÇlp~at?.Vtru~m pot~ntlal~
an VQhfh~\\tep1~ S~ç alltem .dlCO~ ~tru fi n?la pau,
iniJ1ri~lll (lQn, papetur:~,fi,potcpam fi~l compa- j
ra\le!it,i~~ dun~axat ~9 p~~l~n~r.çAL. Co~at cette
r:
li>p~ç~nqa,s ~ C.~1~ ~ut~ lIl!nfer~~do?vtrum fi.,
~~is j,~i,ur;fln .pol1J,(.'lPS Ç!,l~ rell'ledl)? !"J,eque eriiin
l11~l!na lnf:~eç! A n <!d h9.!,t~[LJ fer;,po,tc,ua <:lllredam
& aJ:S cll,c~p~rfl~~a~ <.I\Ia-Q~!i q~lS ~l~lCerlt Mq.UI;
ex.crcpct,:lt,lp,lUpa f.'lqçtf ÇUf no m~hl ad id [altem
reCpôdç$ ~;l!licl~s?~~rJ.lrn ego.atq~ Polus tibi vide~
e
l!lIUj f:.A [~pen?qb4~ ~oa~l, r~tlOnib9 fuilIè néc~
pç?ql!a4o,~ofe,fsl fumlls~ nenUne volenté iniuria m
fac~ç"fed unlltÇ>s h;lnç IOferre qpicun q; infcrall tl
CAI,.
"
�252
Liber VigeIimllsquartus.
CH , E 0:0 tibi ~d. i,t a SO,e rates, vt difpma tionê ha~c
çonclll das.s 0 c.Ad 40e it~q; potenti a qlla:~am &
ars copari da vidctur ,ne cui faciam us iniuria? cAL.
-omnin o qlljdé.. s 0 c~ ~znam igi~ur ars ~ft ad fa.cu1tatc m cop~~anMI per quam vel n~ll1a~ll qujs, vel
minim am iniuria m patiatll r? ConÇt~era ytrû tipi
idem videatu r quosi t;x. mihi. Mihi qujdé ira yidetur, vel oporte rc pri~1Cipatu in rep~b.opcjne!cl v~l
'Vr~trpf\re tyrann idé l,vel eum p,rzfen ti gllhern,atione J-iaoere c~merci~~ C A '(. V ides ô Soera~es;qpàm
'l~aratu~ fim,fiql1i~ (eaC dixcris,comprobar~:p'rote?to id mihi reÇt~ ninlium abs tc di~U}n fui~c yidctllr. s <> c. C.onfid era prreterea hoc, fi reélïç,di cere
tib,i videor. Amicu s tnihi yidetur quifq,; elfe clliq;
ll1a?,ime, quenp.~modu~n ulltiqu i Japi'cn~cs<}; '~m-d~lrc;vc p1.a~ime 9i~itis e~.non~ & tibj;CAL: Mihj
ql1id~m.s 0 c. N onn~ vbj tyr:.tnn~ls ferus rudlsq l~e
-dçwin:ltllr,iiqllis ea in v~pè rn.~t1~0 m~lior fit,ty'ra'nu~ pllnc formid at,atqu c huic !}unqua tOÇ.l !n'e nte
al1)içlls elfe porérit ?é A 'L . Slcacc idiq 0 C. N'eqj fi
mulFo {j~ deterior? cotemn et ~nim eum t'yr'.a'nn~s,
reque vI?-ctuam ~atl~u:lm!erga amicum Qtfi~ietùr:
CAL. Ver~ parras. soc. S olus ergo amicus h uie dl e
po,tedti1pu~ eum ç:xift~p.latiq,ne dignus iqùi ~u mo
:ribus uq)'ilis fit,ead~mq; laudl:~ ~tq; vitupcr et?fub~ilè vel~t do?ün o & pnr~r($;f.I~c nihli~·u~ l:n~gnam
in ca cil.l~~;lte habebit 'potentl<\:b~nc 11l~uqall1)pu- '
ne'null us afficiet. h611l1eita fe res habet,?c A' x: ,Iça.
S 0 c.Siqui s ergo in haC'vrbe ex ipf.~ iuu~nçlll:e'co'...
gitct,q ua potHsil11um raclonc m:lgnam cortlpi lPre potential11 valeat: adeo vt tlJullus ·iniurî<uh fibi '
q'ue~t ~nferre:ha:,c ip'fa, vt vidctttr illi, ~ià eO:,fiàtim
ab ~d<rlefcentia {eiplhm ailùefaeere, vt eifd'em gau:d eat atq; d61eat, qui bus & dùminu s:atq; ,ita fe copàrar~ vt illi ft~ : quàmlp'1al~iille' fimilis ,nonne tita?
CAL ~ lta.soc .fIic ~rgo, v~ pr'~~psfermopgnifidt'~
'3tf~q~tef, vt iniudn inre~ri ~br~<? polSih l1~lgnaq?
~a9éat i,n ciuitat ë pof9~tf!i,! é'A!. PForfu~ : soc,N üqUidet'iam a.lfe~tletur vt in;uria m inferat nemini ?
an p,btill~ multu ·ab'eft? fiql1· dem iniufto p.t indpi
fimilis ~rlt, magnœ q; iautdl'Ï tatis apud eum,~Verû
p.J.l~.o ~!lIfmodi vi~a! fiarû I~uic: ad id a~tom~()èlli.
ç!fs,!~17 err~! ~t ~u~in mâxi me ftlçer~ inlllna~ p~f.lt, P.O:!!J,:\~qi ,n~lm:\rù p~nj~u~ peUli\ré; n6hn~t ita?
CAL., App;l~~t,s ~ ~,', A~ non'hl~ malofo'c,e()J1a~!tut
maxl~o~ c~ fl~gltlOfllS fit ra~lln~11)q;~ll,féthi h~!.
be~t ob ' lmlta~lOnen'l d011U111 fimll~mq~ potenti a?
CAL . NcfclO ~uomodo 1el:!non~m _0 ~O,~~:tt~s,~l1r_
[nm d~~rruI1).q; v,er~a~: ~n hefcl,s e~ qu~ fic 11I!1tat~~?poile e,u~ ~~l nCS ~mlt~~ur~o~cls:le!e!,n~??o vcht, fortUhlsqi cxpo~l;ltO?S? c. Sc'!o çqujâe 0 bone
C~l1icl,es,n~fi furdus (jm'l<U~ no~ ro)tlp~ ra~s t;e,verU1~etlam a P~lo p~ulo ante, & :l ~~terl~ fer~e 0, ~n~bus ln ~JUlcate l~cm _fre~uenter aOdl{,l~nm. at
ipfe n1e~ud1. ipftao 1I1terficlet, modo v,eht.Cccl ma
lus hoheft um atq; bonum .c A L: At ho~ lpfum graUtter eft fere~~llm. SOC: ~ on cert~ ~lfO lllC;~te ae
rad.one p~ttd ~to, Vt & mus [erm~ fi~1l1~c.at.A? puta~ 111 h~~ Ipfo mul~nm'ab' l)P~111~ b~orandllm, vt
quàm dlllufsl me Viuq~, eas(li ~~tes mèdl~etur) qUa!
n,os [eruare fem~ à pe~ic\.Jli~ fo~int, q,ualis rn~w:
, pc~e~! ~d qU~111 tu me ca?çHe ndam e~hort:\r~s:,e~
,1~10d 111 lUd~CI JS ~10S [œpe ierllçt.c ALPer Iouç tIbt
fcqe ,con,ftllo.~ 0 c R.. ~i~ vero vir Op~!ll~?~a~di
pentla prœcl~la tl~i vldétllr ?CAl.N OA p~~ Iouem .
5,0 c. Att~me, fer~at ~ttc ~o~ines a? jlueric u,quoties tUue 1!1ctdcnnt , Vbl clUfmodl ane .fili<Jpus
•
"
•
~àd fi ha:c tibi videmr exigua;~go m~iorem'h~t
!lddneam, gubern atorii fcilicet, qux nO folum v~tam, verllmetialll corpor a & pecllni as ab extremiS
feruat perieul is,no f!;:CllS quàm rhe~orie~.atq; hxc
tamé hl~mHis cO: atq; modelt a,no ia.0=abuda,neqlle
ampul l06, qllafi magnif icu quidd:1. at~l? exce!fllm
tracret. Scd cu eadé cfficiat qu;t: rhctonc a?fi,ab Aegina hllcllfq; no feruet,d~lOs duntax at eXIglt J111~~los.Si vero C)Ç Acgyp w, vel Ponw 61ua re~l1~:llt
q modo dieebi , nos & 'filios'vxorcs <}; & d1l11t1<1~,
~uas draçhm as exp0O:lllat:atq; ipfe hac arte p~redltus,qul ue h~c perfece rit, dcfcédens, in litoreq? fctus mare naue1Jl <}; deam bulans , nequ;lq uilrn ,ie cffert,neq ; jnfbtl1 r ,Anim aduert it enim, vt :.ubmo r ,
inc~rtum elle vtru profue rit vel obfllÇrit illis q\l~S
feruaui t,ne fllléÇiblls n:ergerét~Il':intel1igens f~ nJhIlo yel corpor e, vel ammo tnehore s reduxllfe tll~s
q,uà/p :tcccperit ab initio nallé jngredi entes. COgl~at ergo !i~lIis magnis inf...nab1hbusq; m'orbi~ co~
pO,rjs r).'efl,u~ in mari non pereat, hunc ideo mlfer~
,e ile,quia nQ pcrijt?ncc vllam aL ipfo fu[cepllfe "',n!itatem-. Si 'll~is autem anio:o, qui corpor e preuofior d):, multos inf...nn biles q; habet morbo s:nunquid 4uic yiuend um ~fi?eiq~ vtilitat em affer,rct,fiue ex m:lrj, fiue q iudicio , ii ue aliunde q, uis Ipft\~
feruet?Scd rrofeÇèo 1101li~,flagitiofo homin i ~t Vl~at non expe~ire. N eccile cft enim vt male vlllat.
~amobrç l1u11a 'extatle x pel' quam gubern aco r
quaplUis non ferllet,glori:J.ri po[sit, atq; in honore
h:t.beri.Creterul)1 ~prt:lô vir mirifiœ,l11achinarü f;lber,qtI i nedu guber)1 atore, fed etii exercittls duce,
vel ql~ouis alto n~ minus intcrdû feruare pôtefi, co
qllo~ clllitat ibus interdü totis f...luté pra:fiet,nun~
quid caufidi co œquipa radus eilè videt? ~i fi ve1let hjt quenp dmopu v()s rem fua extolle re, ni111i~
rum vos verbis obruer~t,exhortans omnes vt f.1bn
Inad1in,a nî eft}ciantltr:quaÇt nullius momen ri fil1~
cœtera rNbn eniP.l fibïp!!d Iet materia . Verunw me
hune j'pfe flrtéq; eius nihilo ~inus contemheres~ac
velu~ l'cr çôtl1in' ~lia milchin ariu vocitar cs,nec CIUS
~lio coUocare in ~a~rimoni~ filia tui vellcs, ?:que
etii filiJ?m tu eius duce,e. ~iiuis ex quibui èb nltioriibu s façplta té tui l;lU~as'~'qliblli pàéto vel m~:'
chinari u, vel al~os, quos p'a ulo ~ntè c6metn oraul',
iu~e poteris afpernari? D~aurii ~e fcîo, mèliore,nl
eLIe tC',atq; ex melior ibus ortullJ :lpfum vero qilOd
melius tiititur ,:fi non eft id' q~od ego dico: {ed hoc
ipfum vil'~us eft.feruart: feip[um qUfl!ifcuqi fit,atq;
[ua:cer t: ridicub tibi vitupç ratio cfi aduerfu s ma~hi,nariu, ~elll1edicu, ali~sue artcs quoteu nque fa1
lUClS gr~t1a funt inllel1~a:.C~tçr~m
ô ~eate, vide ne
aliudfi t gen~rofi~lll a~,qu~ bonu quàm feruare ;lrqi
1
feruari . cq; ,en~~ ~JUere hic q uaptuc
unq; tépu:,
'.
op~and~ ,eft v~ro qu~ vçre (i~ vir:neq ; vita h~c am~~ ulierrt d;.
da e~;~ed h.œc D~o cura rchnqu enda:m uliefib usqi ~UrJIll1c(llo(
adhl~e~a'~d~s,~l1:: dic!-l!lt neminé vitare poHe fa- Il~vit,rer
~um:l~ l~ ~t1mlS ~o{id~ret quifq;, qua rat~one hoc [ef~t~
Ip~O tep?re 'q uo Vlta fungitl1r ,q~tàm optime viua~
N onn~ Id fiaç fi ciuiblls quibus cü viuit, perfi mi;
lem fe prœftet ?& nunqui~ oporte at te nunc fimilP
mum èuade~e Athçni enfiû porulo , fi ami((]s' ~tfje
fis fu~urus,magna:q; inter iIlum au~oritatis?, CoGdera IgltUr vtrü id tibi mihiq; ~xpediat nécne: N élIe i~ n~bis, ô peate vjr, cllenia t, quod 'The{f.1Iici~
m~lheT1bus, deduce ntibus luni euenire tradunt,CU
~miéifsiniis optio nopis fit huius potenti a:'.Si auié
Ipfe plltas qllemp iam h
' m
oml1m
artcm qual1 d am
eiufin o
]:J
�Gorgias, Vel,d'e rhetorica.
eillfmodi traditu rum;per quam in ciuitate hac po.ten ~ ~fficiaris,quâuis gubern ationi pllblic çfisdit :
fi~IIt.,fi.ue melior,fille detério r,haud quaqua m l''C~c~ vt l1uhi videtur ,ô Callicles,cogitas. Non enim
lmltato rem, verum ipfa natura pcrfimilem ' elfe ijs
Opo~t_et, fi magnu m aliquid ad beneuo lentiam A,thenlCfi~ populi compa randam fis confcc utlls, ae
~er !oue infupe r Pynlip i. ~ifquis te hintfic iet
{'mIlem,is faciet quema dmodü cupis, vt ciuilis fit,
atq~rhetoricus. N cmpe omnes ijs verbis qua: fuis
~onbus côfenta nea funt,de lcéEtur ,dillerf isq; tur
~ntur~Nifi tu fonè, ô lepidii caput, aliud afferas.
DIcem. usne aliquid ad horc Callicles?e A!.. l'{ efdo
q~om.Qdo bene dicere mihivi deris,ô Socrat esŒue
nlt1rhihi tamc,q uod multis accidere alijs cofueuit:
nam, baud magna m tibi habeo fidem. s 0 o: ·~ mor
populi ,ô Callicles,tuo infitlls animo, rcfiitit mihi:
"cl'Um fi [xpius melius q; horc eadem ~onfideraueri
~~s,tibi fortè probab ilia videbu Dtur. Rccord arc
19ftur duas à no bis narrata s elfe prxpar ationes ti
ad corrus quàm ad animu m pertinentes: QE.arum
~ltera qOidem tédat ad volupt :ltem, altera vero ad
~ ~uod melius eft,non gratificans, [ed repugn ans.
oune hxc in [uperio ribus definiuim~?c A L.Pror
fus.s 0 c. Et'gux declinat ad volupt atem, [eruilis:
neq; quicqu a alill~ quàm adulati o cft, n6nne ita?
c,A;t.'Efto,fi quidem ita tibi placet.s 0 c. Altera ve
rOfiud èt, vt quàm optimu fiat, fiue anima fit , fiue
core ns id quod Cl1ramus.c A 1..0mn ino.s 0 c. 19itUrhe reipublicC; ciuium q; capelfenda nobis cft cu
ra, vt ciues ipfos bonos effIciamus . Alioqu in qué~d~nodu,? wperiu s inuenim us,nihi l prode! t beneCIUm ahud conferr e,nifi honefta & bona fit mens
~orUll~ qui accep.tu ri funt, veI pecunias mulras , ve1
Impenu m,vel aham quamIJ betpote ftarem . Ponimus fic e1fe, néene?c AL. Pror[us ,fi tibi placet. s o.
Si ergo 110S inuicem ,ô CaWcI es,coho rtarem ur, pu
blice ciuilia pertraéèantes ad muron i, vcl naualiii,
"cl tempJo rum ingent ia xdifid a: nunqu id nc;cdIè
cofider:ue nofipfos atq; difpiee re: primu quidé an
eins anis peritia m habeamus,néene:à quo didicer i
nlUs?an itaopo rteret idfieri aut minus? c A 1.. Pror
fus.s 0 c.Secu ndo vero, fi lluando priuati m nobis
"el amicis ,aliquo d cOl!.ruximus xdifici ü,ldne puIchrü fit vel turpe. ~od fi inuene rimus magifi ros
nobis bon os prxfian tes '.1; fuilfe, mult:lqi xdificia
at9; prorclard,tu vnl cu magifi ris,wm à nobis ipfis
pnuati m, pofiea quam à magifi ris [oluti ac .liberat1 ~lIimus,:cdific;lta,tunc dem il rationi cofentaneii
errct ad publica nos coferre . At fi neqi magifi ru no
Hrum pofsimus ofttder e: xJifici a quoq; aut nulla,
:tUt non bene cofiruéèa:fiultu ccrtè forct,o pera aggtedi Pllblic a,nmq; ad ipfainu icé cohort ari.Fat eml1rrcétè hxc dici,nécne?c A 1..Pror fus.s 0 c.N One ~rni1iter & in cxteris omnib us, atqi fi in ciuiliii
reru traéhti one inuicë cohort emur, quafi idonei
firnus medici,examinare nos mutuo hüc modu eoueni.ct,Age per deos,ipfe Socrate s, qu6ni paéCo af
feCtu adfal11taté corpus habet, vel quisnii alius So~
cratis opera euaGt, à morbo fiue liber, fiue feruns?
~e q~loqi de te eadé ratioe iudicar e decet: atqi nifi
alJ que per nos vcl pcregri noru, vel ciuiü, fiue viru,
fi.ue lllulieré fanatü cllè coperi lmus, per loué valde
rJdlC~Iu foret,c o amenti x proueh i, vt nullis priua~r()lIerb' . t~m liCtaris,nu~lisq; perfcéhs rebus,n ecdli arte exer
"aggre·
lU. Cltata)figularia, vrdici (oiet , in dolio difcerC
,allos
e.am
ad
dlilmu r, & ipft ad répub.accedétes,~
prouoeires,~ o~e ~d conari ~u.l~i ho.minis elTè putal;C;s?c A L~~ Imnu.s_ 0 c·At 0. VIJ:Plïl optime ,cum
nuper ad Jl1l111firare republ.çœp ~ris, ac me in(upe t
exhorte ris;qu6 duc id non f.'lcia,rrprçhendas:non_
ne ita inter bos côfiderarc; debcnlUs.? Agedii ( C~Uj
c1es,quéluoa{uorü clu,hi reddidi t me1i0rem?rEft,11e,
quifquii,q~lj CÜ antea improb us & iniuftu s & inc&
tinés atq;.imprudë,s el1ct,ra.ndé VC(O CallicJis opc~
ra honeau s bonusq ; cuaferlt, fiue peregr inus, 11 Il t(
ciuis,tiuG [cruus,fiuc liber? Die il q Dis id ;,bs te exi _
gat'9uidn~ fis refp?n [urus ? 'lué. adduces aUquâ do,
fa&u tiua co{ilerudI.ne n1e11ore ? An cxponel'e piget.
fi aliquod elU[modI eft, opus priunti m à te cofèëtu
prins,q u:\ ad rempu b. te confcrres?c AL. GOtelltjofus.es Socrates.s 0 c.Ac nO:l1 cotenti onis caura id re,
quiro, fedreue ra cupidit atc di[cédi quéadm odunl
admini ftrada no bis publica cenfeas: an alia curacla
(uni: rcmp.a deutibu s,quii vt optimi ciucs efFidan tur:an non [:cpius iam cOllfe(si fumus id elfe ciuili
h,omini f.. ciédl~m:N Il~n confe[$i [umus ? Refpôd e
qllX[o,~~o~eao c~feÇS1 {i1111~IS? vt ego ~ro te refpon
denrrl. SIIgnu r ad Id InIua CHlltare viru bonum incumbc re dccet,n unc in mcmo rii rClloc:isn1ibi dicas velim) nuquid ilIi quos paulo anteco mmem oraHi, adhuc tibi boni cilles fllilfc videan tllr, Pericles,Cimon? Milcia des, Themi fiocles .c A L. Mihi.
quidem .s 0 c.N 6nnefi fllere boni,vl1u[qui[que il~
loru ciues ex deteno ribus reddid it meliores?.N 6nne ica?c A 1..1t:\.s 0 c.Si itaeft: ergoqu adoPer icle$
primo orare crepu ad populu m,dete riores.er.it A.
thenien [es,q ulm cum poihem â ad cos habuit orati.onem..c ~ 1..For~tan.~ 0 c.N on Hcet, vü: optime ,'
d1cere forÜtan. Na ex hIS qUa! concefsjmus neceJTà
rio fcquit':fi quidé bonus jlle ciuisfu it.c A L. QEjd'
tum?s 0 c. N lhil, verum ad hxc id mihi dieas:nun-4"
quid dicantu r Athenienfes Periclis opera meHores
dré reddiü ,aut omniu o cOtr:l ab illo corrup ti. Sa
ne: Periolem audio Athenienfes fecilTè pigrQs, tU11t
dos,loq uaccs,.luclros:primumq" mercellaria Ihp~-
dia induxil fe.c A L.A b his qui fraaas habent ' aure1W
h:r c audis,ô ~o~rates ..s 0 c. At hxc non ampliu s au'
d.lO,~d apertJ[sl~e [Cl1UUS vterq;:videlicct Periclé
ab J11lt10 magno ln pretio f~ilfe habit~~,neqi tu:pem [ententlamadl1cr[us eu vllam tuhlle Atheni e..
fes,dum praui erant:p ofiqua m vero honefi i & bo9
ni ab ipfo faéCi funt,1ll extrem o ei vitç funi ip(um
condem nauiile :parllm q; abfui1fe quin vltimo fup
plicio quafi ma!ü virul11 a/Beerent. CA!.. ~id tü~
malusn e propte rea Peric1es vir extitit? soc. TaUs
quidem a1Înorum curato r & equoru m atqi boum
malus videtur:fi cü cos accepe rit, neq! cale.uro [os,
neq! cornupetentes,ne~;.mordaces,eff~cc.nt vt hçc
ob teritate m habean t vltla. An non ub1 vIdctur Ille
cuiufli bct anim,llis malus clTè curato r,qui cu acccperit maniile tum,ma gis ferum reddide rit q uàm a..c;
eepit? Videtu rtibi nécne? CAL. Conced o equide m
vt tibi gratum faciam. s 0 c.ln hoc prçt:re a grati1i.1
care mjhj,re[ponde~s v.rrum hom~ vnu fit anima~
liü nécne.cA L. Qt~1dnl? soc R. Nonne homin um
cura Peride shaheb at? c. AL. Habeb at. soc. Q!!id
ergo?a n non~po~tebat 1p[~S qllema dmodu modo
con[enfimlls,llIfilOres ex In1ufilOribus ab illo fuif..,
fc fattos?1Ïquidem ille qui curabat! eos, in rebus ci..
ujJjb.us peritus erat.c A 1..Prorflls.s 0 c.N 6nne iu~
fii mtloiueti funt, vt ait Homer us?tu vero quid ais?
nonne fimilirer?c A l.Aio. s 0 C R.. Verunt amen feros magis ipfos reddid it quàm acceperat : idq; aduer[us
y
..
\
�<' ••
Libeitrigefi~usquartus.
, nerfus feipfum , quod quJJon l minim è voluiff et,
feruites minifir asque & illibera les elfe circa ëor..
CAL. V lsne tibi alfentiar? soc. Si vidt:or tibi vera
poris cultum : gymna fiiéam vero & mcd~ci~al.l1.
loqui". c A L.Sint ifi;\.N 0 C J.proind e fi magis feros;
his merito domin ari. H-x-c igitur eadem dIe eoam
erso iniufiiores .;ltq;dcrétior(l~ . C.A 1:. J;:fio.s 0 CR.
circ.a, nnimu m videris milll interdu m cognof cerel
~amobrem no:bon us ad rem pub. admini firanQ'lihiq ucconc edis tanqua m quid dicam intcllig ns •
dam buis Pcricles crat, vt ratio halc oftend it. CA L.
3{,erum;p':lillo pofi adduci s in 'mediu m viros prx
N on)"ILt ipfe ais. $.0' 0. Per IOllcm ncqi vt tu inijuis,
claros & honos in hac ciuitat equon di fuHfe: atq;
per ea qua: confite ris.Rur fus auteOl mil1i,dé 'Cimo
rn~ quxren te qUlnlm ifij fuerint , videris fimilim~~
ne di.cas:nOnne rclcgauerunt: eu illi qllo:S 'i pfe cllra...
profen e bomine s circa retnpu b.ac fi me penc~nta
ucrac,'Vt vocem eilts <iccGnnio HÔ auditet ? P,zter te qumam .fu.erin t aut fint boni citca gymnafilC~m
ea.adtlerJus Thémif ioc1em .jdem fecerun t)atqi exi
, CIorporum clu;atorcs,reCponderes mox, idq;\ferl o;
l!o infuper damnal1ere. Milciad em vero 'qui in Ma'
Theari dn'pifiQ r, & Mith~cus quide SicutOIum~i
t'athon e pugnau it, ill carccr.is banltlù ulTI'de trudete co.quin adafcri pfit, & Saramb us CatlpOlqU~G I~i
r-e'dect euernn t,ac nifi obMtil fet magifh atufi', promir'aoiles corpor um cultore s extiter int:quo ru 11l~
GUl'dltbio incidilf et. At vero fi boni, vt tu'a!s,h i fuie
fuaues pan~s,iIle epulas, ille vinu prXpa! "blt: F~r.
{ent-viri,talia nunqu i illis a~cidiJfent. E tenimau ,;,
tafI'e igitur.i ndigne ferres, fi gymna (Hca te non;1n·
rigx boni, non ab initio quidem non excidUlitt:
telHge n:dicer é. Nam minifir os in mediun;I affçrs~
pofiqu am vero c'Iuos CUra\lèrint, eiu~q; -:trtis fue:..
cupiàit lltumq i parator es: quiqui d honefit urubo"
:lint pcrit-io res,tum excidu nt,id enim-n eque in aul1\'llllUe fit in his,neq uaquam dijl1di cit, fed vtcun....
s:ig'a ria ih~ql1e in alio quouis opere accider o folet:
que..coJUingi~)corpora homin um implét ,.caq;
an tibi vidctur ? r. A L L'. Minim è. soc RAT, Ver~'
ginant.: Hi la4dan tur ab oipfis, cum tamen ob nI·
igitur crant qux à nobis in fupcrio ribus diceba n-.
miam implèt ionem carveS'illas v'eteres. abfumpf~
tllr,nuH um videlic et in hac ciuitat e nos virum Ccirint. Atq! poftea (li ingruu nt morbi, qui it:'! nutrI
reextit ilfe, qui in rep. bon4s cillis eLIèt habend mo'
ti funt,eo~ quidem ,qui,deiDc<lps c~nCul~e,r,~J1~, 0 _
Tu verà confeffus cs nullum ex his qui nunc funt,
ignorallt1aIU accufan t:cos vao qUI ad lIbldl~C nU
~ffe tàlem:e x bis auté qui pl'xcefièFllllt, <lxtitUfe,nô
triuere , neq uaquam . Cum , inq uam, repletl o tanullos, atq; inter cos qllicàem hos vir<;>s pr:coxt eris
lis tanqua m immod~rata tandem infert m~rbum,
eleginLH i vero non aliter fe habere bac in te quàm t,unc pra:[entes confult
ores crimin antur & lmpr~
qui nuc funt R he~ores 'a pparue riit . ~aproptel' fi
barit,a tq ue iniuria inCuper fi queal~t afficiu nt, prl,·
hi otQtore s fueriit, neqi '.lera rhetori ca \Cfi funt, ali~
ores vero mos qui c:utf.-lm morbl dedere , laudJquin nuq_ua cecidif iènt,ne ql adulatori~.c,A.L.Mul
bus efferun t. Et tU nunc, ô Callicl es, fimilim um
"~ln ta~:te abe~,ô Socrate s , vt q uifq eoru Çl nuo
quidda m fads , dUI? cos ,lau~as qui hos ,nutriu ere,
tlitlnah a:geLIe rit,qual ia iftoru quiuis gefsit.,s 0 c.
atq; his rebus quaru CUP1~0.1l1~e~erat, ImRleuere~
beate;n ec ego,qu antum ad Ci:illitatis adminifira.,..
quos aiunt magna m effepLIe clll1tatem,~uod ~ute
tionem pertine t,ifto& vitupe ro, imo vero hac in re
lUmens & intus male f.'ma iatp fit ob antlqu os !llos
luihi videntl lr diligen tiores quàm hi noari fuilfe~
non fentiun t.Ab(q ; cf.lim téperat ia. & iuftitia ,porap601'e$qi ad illa c-ôficie ndn,qux ciuitas cùpieb~t ..
tibU's~nau:llibl> , mœnib 9 ,tribut is, veChgalibus,~
Verum in eo quod ca{Hgnrc duiull1 cupidit ates 0-QllillCmodi nugis ciuitat é hallC impleu erunt. ~:1.
poneat , neq; illi!ohf ecbndu tc, & perfuad endo &,
do igitur fIlorbu s erumpi t,tiicill i qui in prxCentl~
eog6d~ ~d hoc ipfu~l1 pçrdùccr~'.ln~le.ineliores red
gubern it remp.i mprob antl1r. Themif iocles verO
danmrc lUes:ni hil, \Tt ita loql1ar inter hO$ atq' ilIos
ipCe& Cimo & Pericle s qui maloru m caufafllere~
•
Il.
"
l11tereu quod quidem folmu efi boni ciuis officju.
lill1dan
tur . ~amobré tu forfitan nifi caueas capl
.Att:lIné ~bi côfiteo r iIIos his aptiore s fuHfe ad n:1.
cris, & amicm meus Alcibia dcs quando , prxtc,r !lues;naua~b,mœnia,al~aq; ciufmo di mult.a reip.cÔ
b 'lux acquifi ta erant,v etera quoqi fuermt a~lffa,
paran~a~ll1 rem ergo rld,cula rn difputa ndo reuollL
quamu is,malo rum caufa vos np fitis, Ced ;rna. CUlU
li Cu~us:liquidem in omni hac difputa tione in idé
cxteris
c4uf.'l.A tqui ego rem fiultam & nuc cer~O~
afsidue circun fçrimu r, quiù dicam ignari. EgO' e&.
de
antiqui
s illis audio. Sentio enim quando ~1~1
oim te fa!pe côc.e[silfe a.rbitro r, atq; cognou iffe ge
Us aliqué ex his qui in repub. verf.'ln tur iniufiJt lZ
minam hanc eLIe faclllta tem circa op!-,s ~ circa aclamna rc aggred itur ,grauit er cos ferre atq; dif~r~
nimam Furatri ccm.E t alteram quidem minifir am,
~iari animo , quafi iniqua patiitu r qui benefic lam
per quàm qux corpus cupiat, copare ntur: veluti fi
~empub.multa cotule rint. N empe aiunt inillfie [;
famefc at,cibi: fi fitiat, potus:f i frigeat , v~fies,firagu
ah illa dinari. ~od omnin o t:'llfilm efi. N unqu~
la,calcei,cre::eracl; quz ad vfum corpor is exigutu r.
cnim reipub. gubern ator iniuftç dan;\tu r ab ca C~l~
Et proreél:Ç> dedita opera eaCq~m pet i~a~ines tibi
pr:nefi, ciuitl\te . Videtu r autem idé cuenire his qUI
loquor l vt fa ci li us intellig~s J,horum efie parator é,
in repu~l..ver[ant~r, at'll fophifi is. Sophif ix eniu'J..
vel caupon em, vel mercat orem aut opifice m atic~l
quamU ls 1l1cretens f.'lpietcs, in hoc tjlmen vno ab·
ius ifiQtum:y,idelicet pifiore m, aut coquu" aut tefurde fe g..erunt: quod cum fc docere virtute s affir..
xtorefl l,nut calceor u futorem , infecfro rcmqi corio
mcn~,~çpe tamé difcipulo~ vel~t ingrato s accU[.'lnC
rum,ne c mirum efi c:urn qui tali~ fit, videri corpoatqi 101Uftos,ql1i cutp. bona ab eis reportarint,tl1~r
ris cutater é,tarn fibi quàm àlijs imperit ïs,elfe prçcedem tamen nullam :mt gratii referan t. ~o qUI·
~erea~~te~ quada~ gymna {hcam at'<}, medi,:ip.:i.
demfer mone nihilàr atione eft alieni 9 , quod vide#
,1l1'qUl~US cUtatio corpori~ nuera cÔGfiit.Q!:!.a deli.cet
viri boni iufiiq, faéH,& ah iniufiit ia prc;cep~o
~e! hUlll{jnodi ar,tibl1s impera re ,'caruq i operibu S
J:1S.ore
r~ r.emo~i,a~q; iufiitia prxditi ,iniuria s ea}p
, v:ti),propterea quod fci~ntÏ';\m habeat boni atq; ma
f.llmufil~la qua ~~ ~.lbent prrecep toribus infer.a t •
b, qu~n_tllm ad corpon s pert in et alimen ta atq; V4an non vldetur ub.,o amice, id abCurdum? Re\.!er a
letudlO C:quod qUldem ab his alijs omnib us jgno~
concio nari me coëgifi i,dii reCpôdere recu[~.c ,.
ra~u~. ~am ~b caufam 4iccnd um eil, ~as quidcm
Tu vero per.teipfunrdi~ere nô potes) nifi quis tjbl
"
refpon
4
[.-r
b
ua:
o
L:
'
�Gorgias,Vel,de rheto~ica.
tefp?ndeat?s 0 c. Vide or equide m,& nuc Frequentes la extendo fermon es,dum ipfe mihi no refpon . clere dignaris.Sed,ô hone vir, per loué amicab ilcm
1l1ihi dicas,all non prxter rationé ti bi videtur , vt is
qui dicatfe bontllll aliquem reddidilfe,de codé CQql1eratur, quaG qui bonus ab ip[o faaus ef!:, fÎt &
~all1s?c AL.Mih i quidé vidctu r.so c. None audis
i?
11\05 'lui docere virtnte profite ntur, talia caquer
9
t. A ~.Equidé,fed quidna de homin ibus nulli pretlJ.dlcere potes?s 0 c.Q!!!d vero de illis diceres qui
t~l?U? prçelfe fe aiunt,a tq; ~t illa quàm optima fit
dllIg eter excogi tare: rut!i.ls9; ipÜm accuf.1nt '!put
aecidit ,tanqua pefsima?putasne hos ab ilIis differrc?Idem profeét o ô beate,ef!: fophi113 ac rh etor, ve1
p.ropinquu aliquid atq; fimile: quéadm odu ad Polu diceba . Tu auté propte r ignora ntia prxc1arum
quiddi putas efTè rhetori ca, [ophH Hd vero eonteIllnis. Sed reuera pulchr ior cf!: fophifiica qua rhe~orica:quo & pulchr ior efi,eon ditrixle gum quàm
l~d~ciaria,& gymna fijca qua medici na. Solis au té
cOClonatoribus & fophHl:is minim è arbitro r cace
d~ndllm, vt de eo quod ipfi docent,ql1aG fibi fit ma
lu,conq ueratur . Alioqu in in eadé ipf.1 accu(a tion,e reipfos pariter crimin enf, quafi nihil eis profece
tint quibus ytilitat é attllliffe [e dicunt ,n6nne ita (e
l'~S habet?c AL.lta proriÎ.ls.s o.Et cotulifIè benefiCllim abfq; mercede, vt confen taneum efi,folis Ulis
cOllucniebat, fiquidé veradic eré. Naalia quidem
b~neficia cu quis acccperit, vcluti per gymnaGj ma
g~firum celer f:1étus,fortè vtiq; gratia non referrer,
nIfi cauere tur, vt mercedé [oluere t qllàm primum
celer Catis euaferit. No enim tardita te, vt arbitro r)
hOmines,fed iniuf!:itia iniuria faciut. N onne? CAL.
lta.s 0 c. Siqllis igif hoc ip(lIm allfera t, fcilicet iniufiitiâ ,difcrim é iam iniurix deuitau erir. Vcru pcr
id folii in turo colloca ri beneficillm potef!:, fi quis
Cos qllibus coferr, bonos reuera pofsit efficere. No
ne?c A L.Conf entio.s 0 c R.Prop terea vt viderur in
alijs cotraêH bus rurpe no eil: fibi cauere veluti pro
:tdificijs cœtcrisq; artificijs.c AL.Apparet.s o. })ro
hac aut f..1.Cl1Itate,fdIice~vt bonus ÇJ.s fiat,op timeq;
familii fua gubern et atq; re~publ.tllrpe exifiim af
nihil prim velle docere , qua de pecllnia caueatu r.
N 6nne?c AL.Certè. SOC. Cofiat enim hac eŒe cau
fam:qllia folu hoc ex alijs beneficijs eum qui acceperit facit referédx gratiç cupidu . ~apropter pr~
cbrnm videmrefTe argum entum, fiis qui otficiu m
cill[modi prrefiiterit, vicifsim ipfe recipia t:cotd. ve
1'0 ncquaq uâ.N UOl hçc itafe habét?c A L.lta.5 0 c.
Ad vtram igitur me cohort aris ciuitati s cura? age
tnihi definias,ad eamne per quam cu A theniél ibus
pugnem ,contéd amq; vtqulm optimi fiat,tan qlli
tnedicus:an ad eam pel' q!là,m tanqua minific r vo~Ul>tatis fiam,& ad gratia loquar . Et mihi v!;!ra dic,
Calticles,decet enim te quéadm odu incepifii audaét~r ~rofequi,mihi libcr~ expti',?édo qux fentis.
E.r nuc ergo bene generofeq; refpode.c AL. Ad minlf!:eriü profeé to te exhorto~.s o. Ali adulati oné er
~o me,ô vir generofifsime .rPuocas.c AL. Si mauis,
o,Socrates,M yGion vocari, vocaberis vtiq;,nUi mi
hl credideris.s o. N eobijci as mihi nue quodia (~_
Pius obiecif!:i, videlicet interficiet te ,ô Socrates,
Suièuq ;voluer it,ne ego iteru ita re[pon dei:at maP'
~o~u,n~q; itcru dicas:auferet tibi,ô Socrares, quihber fiql1id habes,ne ego qlloq; re[pondeam:at veTO <).ui auferet,ne(cier iIlis tanqua Gbi vtilibus vti,
fed quema dmodu m iniufie à me abllule rit, fic ipfe
°
\
&:
255
vtetur ,iniufiè,~ fi inillfi~,er~o turpite r, dcniq;
fi, tlIl'p1tC.r,m~lc. c ~ L: Vld~ns ~Il1hi op}nar i, nihil
clllfmodi accldere tlbl P?lIe: .}?JI1de ac ft JPclll hinc
habites,neq; deduci polle in iudiciti plltas ab ignalIi[simoqlloq;nlllliusqi pretij homine .s 0 c. A més
certè forem,ô Callicles, nifi plltaré in hac cil1Ïtate
vn~qllenq; 9uo~li?et ~i~finodi pati pofI"c.Hoc tame certo fClO,fi 1l11UdlClUm venero periclitans ob
ca qux tU atfers, improb um fore qui me accu C'lU erit.N ullus enim bonus homin em aCFuf.1t in[onté , Nul\' bon.
Profea o nihil miru foret fi morte danarer. vis tibj ;lccufat inso
dicam quam ob c;\uf.1m hxc expeétem?c AL. Volo ~em.
c9 uidé . s ~ c. Arbirr or,e911idem me vnà cum r~uCl.S AthemenGbus,ne ~lca f~lum) eiuiIç:m di(ciplina reu.er~ ~raétare,meq; folu ex omnib us qui nunc
funt ClUlha exercere: vtpote qui non ad gfatj~ ver~a f.1cio,qux ~ frequentifs\i~è facio, fed ad id potlUs,quod optImu m Gt,qua mquod dulcifs imùm:
neq; ca ad qux q.uafi ~ra:clara quxdam tu nûc monendo exhort ans,rec lplo me faéturu m) nimiru m
quod potifsi~num iudicio dica,no n habeo. Et nue
quidér ecllrrit mihiru rfus in metem quoda d Polum dixeram .Ita enim de me iudicar etur,qu emad_
rnodum inter pueros de rnedico quem acçllf.tlJerit
coquu s. Contid era enim qua fe ratione defçnde rct
medicus,die fibi aplld pueros diéta, fi quis eum his
verbis accufet. Vir ifie,ô puer:i, mulra vobis intulit
mala.N am & vos & minim os natu ex vobisfe cand~ vrendo q; cotorq uet,& :lttenllans fuffoc5sq, affh~bt,prxterea amarifsimos prxbet potus,& ad f."\
mem fitimq; vos vrget.E go ver:à cotrà multa & va
rialuau iaq; vobis paro.S i hxc, inquii, coq!Jus deferat accuf.1tor, quidna m cenfes hoc circum llentu
malo medicu m re[pon litrum? an forrè vera 6tebitur dicens: hçcequ idcm,ô pllerI,o mnia C1nitatis ve
firx gratia fecii' At enim qu~ veheméter pl-ltasilldi
ces eiufmo di reclam aturos? c A L. V ehcmen ter for
talfe plltand uefi.s 0 c. N 6nneig itur in~aximaeû
ambigl litate inopia q; eux defenfionis tue detÎneri
exifiimas.?c A L. Prorfu s.s 0 c.Idé mihi [cio fi in'iu
~iciu traher~, ~u~n,ir~t,: ne.qi eni?l volupta;es vllas
a me ~d eoJ'u lIb~~lO~ ~nu~t,as comem orare pofsé,
qu~s Ipfi bene~cIJ vt11lt~tIsqi Ioco exifiima~t: ego
vero nequaq ua nec inuetor es quidë earum probo,
neq; eos ob id quibus prxben f,felici ores exiil:imo.
~rxrerea fi quis me dicat vel corriip ere iU~lentu[é
ln ambigl litaté inopia mq; deducé do, vet increpa re redargu ereq; feniores,acerbis ac morda€ib~ qui
bl1fdam verbis vel priuate , ve1 pllb1ice,non dabitu r
mihi videri dicendif.tcultas: me videlicct iuil:e hxc
omnia dicere,eoruq; ipforum dutaxa t vtilitat i cO[ulere:neque âJilld quicqu am iltferre 6cile P?tero .
~~obrem forG~an mhi! efi, quod .a~uerill~ me
no decern eretur. c A L.Vide tun:rgo nbl bene fe ha
bere .q.~;i ü; ciuitare pli~ ii~, v~ fibii.Pfi pe.q ueat pr~ft
dio eJfe?s o.Mod o l~oc fit 1I11pfo,0 Call!cles, quod
tu f~p~us confen(tfii ~ vt fibimet ~d auxili j pra:ibr e
pofsit?quo ne'J.lIc adlle~fils hor~l1n~s,neq; ad~er[us
deos iniuf!:e ah~d feccrlt,aut dlxent . Hoc cnJm au
~ili j genus p~xf!:~r~ ~bi, fxplt~s i~m cofenfimus '0 ptimü eff~.~l qUIS .'.gltl~r me c~:)I1m~at,eil1fmodi au
xilium mlhl ve~ altJs afferre 110 polle, procul dubio
erubefcere Gue mter multos , fiue inter paucos , fiue [ol,lIs à fo~o~tJerim r~dargutlls.ltaqlle fi propt~r
hanc Impotc rll n?orerer ,granit er ferrcl11. Sinam é
o,b ldl~latoriœ rheto~icx defeétllm vltimo ftippli~
~10 afflCel'Cr )ccrro [CIO me 1l10rtem perf.1cile fcrenten~
y ij
�(
g
Libe r'tri éfi rriu squar.tu s.
tcm te pcrfpeéî:urum. Nam mori quidé nullus forll'lidat,nifi omnin o ratiois expers atg; ignauu s,iniufte autcm agere vcretur .Muitis enim peccatis 'refertam animam ad inferos :de[ccn derc, extrim u omnium dl: malorlll11. Proind e fi qllaohr em fic fe
fes habe;tt,cogno(cere cupi 5 , ratione m ti bi exlllb~
bo.c A L.lma vero Clll11 ca:tera perfeceris, hoc etia
per6ce.s oc. A udi igitur, vt ;lÎllnt, pulche rrimu [er
monelll,qllcm te arbin'o r fabulam putatu ru : ego
vero non fabulam,fed [crmon cm. N am tanqui vel liad,~. ra qUaJ diéturu s [um , tibi n:trrab o . Profeé to quéadmod um ait Homcr us,Iu iter
eptunu s & Plu
re 11lll11snod accepe runt à patre, inter [e d iui[e
runt.E xta atauté1 exdcho minibu s fub Satl1rno,
& [cmper ,& nunc etiam extat apud deos:vt qllicüque homine s i ufie pieq; vitam cgi {fent,cü.: vita mi
grarent ,ad b~fula.s profeé ti, in omni fe1ici
tate viucren t,à m:thslOilgc [eiuai:911i vero iniufiè
jmpicq i vixifIènt,in pt1nitiôi~ iufiiq; {ilpplicij carcerel11,quod appcl1ant T.i!!tar um, irent. Horu vera indices [u~ S~tl~rno,at').; ~tiam [u b ip[o I?u; r~
gnarell uper Inclple nte, vlUctes erant atq\,vllletlU,
atq~ e:ldcm dic qua moné quis ohituru s fuerat, iudicaba nt,qlla propte r iniufie indicab ar.lgi:l 1r ~~l
.l.O atq; be.1tan un curator es infuIar um loue adeun
tes retlllcr unt,ind ignos ad eos vtrinq~ homine s delIcnirc .Ad <juos{ic,inql1it lllpiter . At ego remedi ü
adhibe bo.N unc cnim proptcr ea illdicat ur inique,
quàd vefiiti atqi circun daüfi nguli iudicat ur , quo
niam ante obitu iudipn tur .Itaq\ multi prauas cir
cl1nferét~s animas aircuda b [unt corpor is forma,
& genere arqi diuitijs . Pr:tnereaql1ando iudlciu m
;mmin et, c6RlIit multitu do tefiium aaèren tiu cos
iufie vixiaè.~o ~t vt iudice's ob !lxc obtupc [cln.
Accedi t quod & ipfi ve!titi atq; circuda~i iudiâit ;
pculos & aures &totu m corpus qU:1.fi anim~ velamen habéte s.Hxc enim omnia iIlis obfiacu la [unt,
:videlicet tam [ui quidam qulm corum qui indican
tI.U'Ja(niétus. Princi pio prouid édll m efi,inq uit, ne
h?mine s mortcm fuam prxfen tiant;n uc el1l111 pl"<t~
u.ldent ,&man datum eft Prome theo,ne eos prx[en
J:lrc permm at.Dein dc nudi his omnib 9 [l1ntiudicJ.
di.S~~m enim.iu dicadi poll obitllm . ludicem quoflue lpfi1111 eITe nudl1m opone t, mo1'tttU videlicet:
& ipfo dllnt~xat ani~lo ~nÙl1l1Iu.ip[um 'infpici ëté
{bum .pofi.lJ1[poratu ClllU[qi Oblt1ll11 , animum in
quam,: \ cogpat i omnibu s dc[ertu , omnéq i ornatil
extqio rcm relinqu cntem .in terra, vt indlciii iufie
proeed at. Ego ig,itur vtpoee ~ antè vos h<tc prxuidercm,conO:itl11iam mcos tilios .iudices,~duos quidcm ex Afia! Minoë m videlic et, & Radam anthul
vnllm vera ex Europa &acum . Hi ergo pofiqll am
mortui fuerint , illdjcab lit in prato quoda, ibiq; in
triUlo,ex quo gel11ltur: tendun t vixlaheT:, q uidâ ad
tn,rtarll[l1, altera vn:o ~14 in[ulas b~atloru. E t,A fia}
tic os quidem R adamit htls: cos ven\qu f ab E ~Iro.,
paveni ent, JEacus illdlca bit.Mi noï alltcm'i q mu..,
nus inlilgam, vt ipfç dijlldic ct fi quid ;jb alijs ilmbi,
gu~\m fuerit, vt iu{l:!üimè,reCteq; de tranfl11t[sione
;1 l1l 111..t'f U111 iudlcet lll:.f1a: cIlIht,ô Callick s, qux
au
diui, ~eraq; efIè crcdo,a tq; ex I~~s {er!l10nibus addu
ébus.lta Illeç1l111 reputo, Mors qllidé e!t, vt Olibi vi.,
dct~l\r,l1lll1) ;\Imd quàn1 rerum duantm ':ll1j 111a: lCiIi
1
cct atq; corpor is,à [tt inukcq l djfiülu tio. Cii vel"à
duo ha:c diLiqnCl::l {ünt inuicem , no multum:abefi
q~li:l Vtl'un~i ip[or~ltl1 habitu m [eruet CUd~'Ill qué
V~l1qç pomlne po[slç! ebat,Pr i nçipio corfus ta n~".:
turnmf u:iquà mcultu r:t 'pafs'i onesqi prrefert. Ve~
Inti fi magnu m erat alicui corpus vc\ n atur~a,vel :l~t .
monia, vel vtriu[q i du villeba i,mortu o ctÏ:l honllne,crit magnu . Item fi cra{flUD fuerat, erit & crar..
film,cx teraqi fimiliter. Prœtcrea fi coman dl !tu.clJp
[us,hom o fl~~rat,[eruabit comam .R lIr[m fi qUIScrat vcrbero,multa~i plagaru lll ve!tigia corp?r i b~ '
bebat impreff., vel a verber ibus, vcl à vulnert b 9 du
viueret : hllills quoqi mortui corpus eadé retincre
videml ls.Et fi qua in partcfr aCtu m erat aut dlfiortum,eo quoqi .nortuo e:1dem hxc appare nt:atgi vt
fumma tim dicam, qualecu nqlle viuenti s erat corpus,ta1i:1 ipfius mortui omnia ve1 plurim a ad ~ e \11pus appare nt. Idem quoqi mihi videtu r, Call1~les,
de anima [entien dum: cunéta cnjm appare nt III a:
nima cum corpus exuerit ,t:lm qUa! ex nawra , qua
qUa! ex a ffeétibus inerant ,qua! ob rei cuiu[qu e fil~~
dium in eam homo contrax it. Cum igitur ad l11dl~
C€tn peruen erunt, Afiatic i quidem ad Radama~·
thum.R adama nthus eos fifiens vniu[cu iu[qi anl·
mam intuetu r, cuius tanlen anima illa fll erit ,non
animad llertit. S"d plenin que magni Per[aru regis
aut alterius regis,Gue potenti s obllillm animu cOll
temn!a tus nihil in co reperit G'U1i; [ed perinri Js atqi
. ia qnafi qllilm[d:t vcrberiblls ciçatrlG 'b'
iniufiit
l u.s qlle.inf cétu,qu alia CUill f~l; aéÇlO contraX lt impref ·
fitqi animo, omniaq i obtort a médaci js atqi vaI11 t :'
tc I11hilq; rcéti habent em , quia fine veritatc fllerat
cducat us:prxt erea ob peccan di Itcentl:t & petlJlal~
tiam mollem q la[cilliam & in aétioni bus fin gu li s
intcmp eralltia m, incopo iitum pcnitm atqi wrpé.
Animu m igitur cOl1tempbtus fic affeétu m, ignominio[ e reCta in cufiod iam tran[m ittit, ybj .rll,çr~"
tas,ulbir.e.pp!nas oportc t . Céuel'llt alité 'ol1,1né qui
ab ûliquo reébc punitu r, veI ipfllm fien me1ioré:Vtl
lit.atéq, pcrcipere, vel cxteris exépla dare, vt <\lij p<;
nas eius co[picicntes mcliores ob timoré dficiap t.
~i verp apllq dcos & homin es ita dane pœRas ,vt
vtilit.tt é jnde Olliqui refcran t;hi {tInt qui peccata f.'\
. nabilia cômi[e runt,q uiblls d olor crllcÎatllS q; prodefi 8ç apud homille s & aplld inferos , N ~n e(:lm
aliter quis porefi ab inill!tit ia libcr;tri. CV:! l autc c~
rrema iniufiit ia detinen tur,ac A'pter Çil1[plo~ider'
liél:.t [u nt in[.lOabiles;ex his exelllp b [u11111I1Wr, lPfiqi null~111 ampliu s vti1it~tem inde reporta nt, \ t ..
potelqu iG,nari n011 po[sint : fcd prorunç dunt;-.~~ç
"li js per exel11phun,qui eOS)l1tuctur propte r flaW'"
~ia . ma;ximjs acerbj[ simis.q ;&terri bi!t[slm lS pfè nlS
(nuni tempo.re cruciatos,t3.J1qUllll1 exempl llm mQ
piRlen~u~qi & [p~ét,\cull\m :tp\ld lOferos 1J1 çatC~
re'pf~bcntcs iqiufhs omnib us qqj ad ~a loca deÛ;c
~hlnt,QJ!prum ynum dico fore ArcbçlalJm,fi ver~
114J;taJ1 polllS, & alium quiçun qi tyl';inu~ talis exti-.
~erit.Arbitrpr auteJD in çorum l'll\n;lerp qui [0111111
excn~pl~ t~a\l~nt,plurimos cffe Iyranl1os, regçs,pO
~ent~s,~}Ultatl1~l. gllbçrn atores .~ippe çu bi
J p[aIF·pe cçandll tcCPtia m grn,llj[sima prophani,fSl1
,,
.
.
'
maqi p~ccap çornm lqapt.
Açte!\qt ~U1~é notJis Ho 0 dyfs · ~·
men~s, qui regcs ~ po~elltes inc:lpcit appd infer~~
omn! tempor e cruciaços,ceu T :mtalll m, Si[yph n,
~ T~trllm. Therfit em v~a, llç fi quis <,lips priu<l-:
pm fu~t malu~ , nllllus ~Qql\mn v~ILlt inf.lnabtl(:~
magn~s feci~ ~!rnis torq\lcJ.:11Qujpllc.curn licçl]ti~,
~t ,arbl~~or )n~ babue nt, qU;l.1nobt em fç!içior ~raç
lUIS.). ql11bus IIcentia [c~leris'p~rpeçral1di daba~~
~~
Profcé to Calltcles,ex l11s q\.11 potent iam licent1aqi
~~~~nt ) ii.mt qui ni~ium pfaui fllcrun t • N ~hi1 p~"f
Incn
O?
�Gorgias,Vc.l,de rhetorica.
~en prohib er inter hos etiam bonos quofda m eITe
Vlros:& certe qui talis fllerit, mirificè efi colendus.
N empe arduum efi,ô Callicles, ingent iq; laude dignum vt quis in magna peccandi licétia confiit utus iufiam tranfig at vitam: paudqu e tales reperiu n
tur.Fuere ùmé & hic & alibi,atq; vt arbitro r, erût
nonnulli prxcbr i boni<l; viri,ha c videlicet virtute
p,rxditi,per quam ca quorum fibi conceŒ. efi auto
rIras, iufia traéèarent. V nus autem Grxco rum omnium probat ifsimu s Arifiides Lyfimachi filius
extirit. Pleriq; autem, ô vir optime:, potent um improbi funt. ~amobrem vr dicebam quido Rhaad,amithlls aliquem eiufmodi deprxh endit, nihil
9
orquib
ex
fit,neq;
quffni
eq;
ltud in ipfo nouit,n
t~s,fed vtrum fit malus: cumq; id côpere rit,dim ittIt in T artarum ,obfign ans vtrum [anab~lis vel in(.l
nahilis videatu r.Ille vero illuc tranfmifIus meritas
fuhit pœnas .lnterd um vero alillmi ntnitns animu
v~l priuati , ve1 alicuius alterills ~ pie atqllei ntegre
V,lxerit:quod quidé philofo phis potifsi mum contIngere arbitro r,rem fuam agétiblls neq; multis fe
negotijs implic antibu s:appb udit hllic,tr anfmit tit
ad infttlas beator um.Hx c eadem .A::acus efficit. Vterq; vero i pforum virgam tenet,dllln iudicar. MiOdyfs.~. nos autem confiderans fedet folus, aurellm habens
fceptrl lm, quéadm odum de hoc apud Homer llm
inquit VlyfIes, videlicct illllm vidilfe fceptru m aureum tenente m,iura q ne mortui s danrem. Ego igitur,ô Callicle~, ab huiufm odi [ermoniblls Reéèor,
& iam confidero qua l'atione illdici fanifsimû animum ofiendere pofsim.Q!!.amobrem omnes popu
li fpernens honore s, veritatem 'I; confiderans,cona
bor reuera, qua maxim è potero bonus viuer~ atq;
morio Cohor tor autem & cxteros omnes quatum
polfum .Tequo q; ad hlliuCmodi vÏtareu oco atque
certam en: quod equide m afIèro prx alijs certam inibus in hac vitaeITe ho mini ftlbeundllm. ~a
propre r & te obülrg o q,ui ~, on ,pote~is tibijpfi 0pern ferre~qllando de,te III dl cab Itllr} 1I1fiabnq? fen
tentia quam modo dlcebam. Sed cu peruen ens ad
iudicem JEginx filillm , illeq; re apprxh enfum ducet:o[citabis vacillabisq; illic no minus qllàm ego
hic apud iudices vefiros.Ibi for~ti per~u~ie~ te, al}quis turpite r fuper genam , & cO,t~lmeha J~lllnaq;
prorfus affjcict. Hœcfo rfitana mhs quxda f.1bula
libi videtl1r,& qux diéh funt contemnis: fed profe
Qo nihil mirabiIe foret hœc fpernere, fiquo paéèo
perquirentes melior a his & veriora inuenire poJfe~
lllus.N unc vero vides, cum tres viri fitis omniu m
qui nunc ftll1t Grxco rû fapientifsimi,tu [cilicet ,&
Pol us,& Gorgia s, non pofIè vos tamen ofiendere
alia cITe ratione villend ü, quàm ea qux iIlllc quoq;
conducere videatur. lmo vero in tot fermon ibus
cum cxteri redarg uti fuerint ) folus hic remane t fir
lllus:fcilicer cauendllm eITe iniuria m f.1cere magis
quàm pati:id q; viro prz cxteris omnib us med~tan
dum, no vt bonus quidé videat ur, fed vt reuera fit
bonus publice atq; priuati m: Si quis autem malus
quodam modo fuerit,effe puniendl1m.Idq; fecûdo
loco bonü elfe,pofi id qllQdefi elfe iufium , videlicet fieri cafiigatione bonl1~, pœnas,q; ini~fiix luere: omnem prxtei'ea adulatJonem cJrca fe1F:fum &
alios,fiue pallcos,fiue multos fugiendam etIe:Rhetonca deniq; omniq ; alio aéboni s genere pro iufii
tiadlln taxatvt enduPl .QE.as ob res mihi credés,fequere me iIIue, quo cum perlleneris, & viuens &
mortuu s beatus eris, ql1emadmodum tllUS quoq;
fermo fignificat. Atq; permît re vt aliqllis te conténat vt fiultû , iniuri j s q; fi libet afficiat , néue cures,
fi ignomi niosè pcrclltiaris. N ihil enim gr .lue patie
ris,fi reuera honcfius bonusq ; fis, vütute mq' exerceas. Pofiqu i vcrà fic vnà exercitati fueriml:s) tue
fi tibi operxp reti um cITe videbit llr ,ad pu blic:\ iam
nos negotia coferemlls) aut ad quodcû q; nobis deJiberit ibus t.um~ql1ando melius delibcrare poterimus, vifum tuent. Turpe enim efi cum tales fimus,
qu~les nunc e~e videmur,~aéèare fe ver bis quafi ali
qUld fim~s:~U1bl1s nt~nq,ua de rebusJeifdem & quidem ma~Jm~s eadem ~u,dlCantl\r:intatum procefsimus ruduat Js.Han c JgJtur ratione m, qux nunc no
bis innotu ir,tanq uam ducem feqllam ur, ofienden
tem nobis,hu!,!c optimu m elfe viuendi modum , vt
iufiitia m cxterasq; virtutc s colente s, & viuamus,
& moriam ur.Hui c igitt~r obtem perem us, aliosg;
ad h~nc adhort emur. N 0 autem parearnus illi, qua
tu cofifus ad eandem me exhort aris.N ulliliS enim,
ô Callicles,efi pretij.
CO MM EN TA RIV M
Fl Cl N l
MAR SIL l l
R E N TIN l I N
V1VM
NI S,
FL
o-
CON V 1-
PLATO~
D E
A-
MOR E.
*'
C A Il V T
1.
15;;p;~gijBi LAT 0 philorop horu pr:a:ter annos vnu
& oétogin ta çtatis natus,(e ptimo Nouem bris die,quo orms fucrat, di(cumb ens in co
uiuio remotis dapibus expirau it. Hoc auté
conuiuium,~uo & natalitia ,&anniu er(aria
Pbtonis panter continen tur. pri(ci omnes
Platonici,v(q; ad Plotini & Porphyr ij tem
pora.qu orannis inilaura bât.Poll vero Po~phyriü milleac du
eentos annos.fo lénes ha: dotpes pra:termi{fa: fuerunt • Tand~
nollris téporibu s vircl3ri (simus Laurent ius Medices Platonicücon uiuiü innouat urus, FraucÎ(cû Bâdinû Architri clinu
conilitu it, Cum igirur (eptimu m Nouébr is diem colere Bi.
din~s infiitui~er,reg,io apparatu ~n agro Caregio noué PlatOOlCOS ~c~eplt conul~as: AntoOlu m Allium epifcopft Fefu.
Ianum,F lclllum ,Medlcum, Chrill:o phorum Landinu poët5,
Bernard um Nutlum rhetorem , Tboma m Bentiu, Ioannem
C~ualcamem familiar em nollrum , qué propeer virtuté animl.& cgregia m indolem Heroëm coouiua: nuncupa uerüt:
Mar[upi nos duos.Ch rill:opho rum Carolum q; Caroli poëta:
filios,M e deniq; nonu Bandiou s clfe voluie, ve Madilio FI.
eino fuperior ibus addito mu[arum numerus implere tur.Re
motis dapibus Bcrnotrdus Nutius Platonis aceepit Iibrii"qui
Conuiu iû de Amore in(cribie urdegitq ; omnes SympofiJ bu
ius oratione s.quibus leétis reliquos couiuas ora~lt, V,t ~ngu
Ji ungulas oratii5es exp~ner~t. Aff~n:ere omnes:"aéh~q: ror.
tibus.pr ima iIIa plla:dn oratlO, r~aOl Caualca nu obu,gn'e x:
ponenda . Pauf.tnia: oratio,A otoOl? Theol~go . Ery xlmach,
Medici, Ficino Medico . Poëta: Anllopb aOls. C,hnilo phoro
Poèta:, Agathon is ad~le~centi,.~arolo, ~ar:upJO?,Th~ma:
Beotio data eil Socraus dlfputau o. AlclbladlS vero Chnf1:o_
pholO Mar(upi no.Sorre m huiu(mo d! probaue reomnes . Verum epifcopus ac medicus.alte~ 3d ~OImorum.alter a~ corpo
rum curam abire coaéli,partcs 10 ,!!cen~o (uas Ioa~Ol Caual
cami reliquerüt. Ca:teri ad hun,cco.ued~ [unt,p:r atlq; ad audiendii contÏcuere. Tune heros Ille 10 huc modu exorfus.
ea
REGV LA LAVD AND VS
ut Amor. Q!!a: Ut eius dignitas & magnitu do.
CAP. 11.
e
,
fors ill:a hodieoh tigit {"\, l'IS rue·
RatiCsima mihiopt imi couiua:
, , gere-' ~a
h d ' ~yrrhlOu
li
.r .Cl. - Il.
drus.
Ph
rit
fiJ
Tl
a:,
,
~
.onam
per
v~
l~,
,e,IT~u.u,e
qua
_
ç
re, Ph:a:drlllhus,lOqua , CUlUS fam~ltantate taoti fecit Lyûas
mul
tionibus
lucubra
oratlone
t
orator,v
·T hebanlls (umm us
ris compoû ta,eum fibi concilia recôten derit: cuius indolem
Soc~ates vfqueadeo admirat us cil, Vt eius fplendor e quâdoque lIlxta I1y!fum filluiû conci,tus altiusq; fubbtus myf1:cria
diuina
y iij
�~58
In conuiuium.
diuina cccinerit :qui"ante a non folum c~JeIlium,red inferio·
rum qLlOq; omnium fc infcillm prxdicau erat. Cuius ingenio
;tdeo delcéla tus elt PlatO, vt primitia s fiudioru m fupru phçdrp dicaueri t.Ad hqncepi g rammara ,ad huceleg ix platonis
;Id hunc primus eius lIe puJchrit udine liber, qui Phxdrus infcribitur .Cum igitur huius Phxdri me fimilem , no ego quidë,nô enim tancum mihi arrogp,f ed fortis cafus primo,& ve
fier deinde applaufu s iudicaue rit, his feliciblls aufpicijs eius
in prinlis oratione m libé~erillterprctabor. Deinde Antonij
& Ficini partes pro ingeni; viribus exequar .Tria in omni re
Qua: ~roba viri optimi philofop hus quilq; Platonis' imitato r, côlidera
t,
l~llda~l9.,
qua: alltecedi lt,qua: comitan tur,& qux fequ~rur. Hxc fi bo.
~la lint,re ipfam laudat:fi n mala, vitllpera r. E;t igitUr perfetl:'l
liluda.tio cfl:,qu," prxcçde nrem rei reeenfet originem ,prxfen
tem formam narrar,fe quenres ofl:endit euétus. Ab anrecedé
tibus res que;:q; laudacur ,vt nobilis:à prxfenri bus,vt magna:
à fequenti bus, vt vtilis.QE are ex tribus illis tria hxc in laudi
bus:cocl udutur: N obilitas, m<lgniruelo,atq; vtili ras.ldco PIt"
4rus nofier in primis prxfente m Amaris excellen tiâ contéplacus, Magnum Deu vocauit: adiunxit ,Di;s hominib usque
mirandu .Nec iniuria. Nam ea proprio qux magna Cunt admiramu r.Magnu s jllequid é, cuius imperio homines & dij,
Tt aiunt,om nes Cubiiçiuntur. Nam tam di; apud vetere~ qui
Jtomines amât,qu od Orllheus Hefiodu sq; fignifica nt,diçen, ..
tes mortaliu m & immorra liû mentes :tmore domari. Admira~.d us prxçerea dicitur,q uoniâ illud 'luifq; amat,cu ius pulçhmudl1 1em a4mirat ur.l)ij quidé,liu e yt nofl:ri dicunt. Angeli,diui n:tm pu!chritudinenl;Hof)line~ cO,rpol'û fpecies admirantu r ,& amant.A tq; hroc quidé laus Amoris efl:, :\ prçfen
ti excelléti a que;: ipfum comirat ur dedutl:a .Lalld:n dejllde ab
antccede ntibus Pha:drus,eulU dcorûom nium elfe afIhh an,.
JiquiCsi mum.ln quo nobilira s amoris ç!fulget ,cum prifta eius origQ narratur .I.,audab it & ~ertio ~ fequérib us,vbi miri .,.
fiea eius ab euétu appareb ir vtihtas.S ed de pnfq & nohl11 eius origine prill)ulU : ~einde de futur; vt.ilir~t~ tratl:abimu~.
he s
Orpheus in ArgonautlCa,CUnl de ~eru ~nncl~ll coram ~hlrp u .de rone hCl'oibusq; cantaret,Me~cur1J Tnlmçgl fl:1~ theolog
lam
r~r~m pnn- fequutu s, Chaos ante mûdum poCuit, & a me SaturnQ m,
10f:IP%
»e1l1,~xterosq; deqs. ~mqr~ in ir1ius Chaos !if)lIl9Q qiç lau
1
dauitque his verbis.
o
PR.IG O
A
AMO RIS EX
CAP. III.
C.H, A 0 S.
Ntiquifs imum,re ipCo perfeélü , confulti fsimuq; Amoré,Hefio dus in Thecigo nia: & in Iibro De natura Parmcnides Pythago ricus,Ac ulileusq ; poëta,cu Orpheo & Mer
curio cofenfer unt. Plato in Timx6 chaos defcrlbit fimiliter :
& .in eo locat amorem Atq; idé in conuiuio Pha:drus reeenf~lt.Chaos Platon ici infopne m '11qqdUlll vocant:M undu ve
rQ fp.r lpatû chaos.T res al:iud 1I0S mudi !Unt , tria itidé
Chaos
~runt.Prin:u~ ?mniu~ en peus vniuerro rum aùtor, quad
!p(U1l1 ~o~lld~ç:tmll~.Hle metem primo creu :I!1gclieam j de
l11d~ ll1Udl hl11US al1lmam ,vt Plata vu!t:P9f l:remo mGdi corpus.Sum mum illuI? ~euffi,non m~ndu diçin:us :quia mUf!dus orname ntum ftgl1lficat ex multts cotnpoll tum , ille vero '
penirus fimplex elfe dçbet: fed lUundofl!111 0111 Il ium princi_
J>ium acq; finem ipfllm all'erimu s,Mef\s ~f\geliea primus mu
dus eft à deo faaus . Secundu $ vniuerii corporis anima. Ter~ius tata hxc qU~ll1 cernil1HlS machina .ln ijs iraq; ml1dis tribus,tria & çh:tps conGder antur. Principi o dem men~is i1Hus
creat fuIlantia m : qdn~ ctiam !!lfe!lti~m no~inall)us.H xc in
primo illo ,re;ltiqn iç fux moment o I11fOrmls.çlt.'~ _O?rCllr~.
Quonia m vero à dçp nata efi • ~d deu!!, fUI pnnclpl u 11Igelllto 'quodam appetitu conuel'c itur. C.ôuerfa in deu~,ipliu~_r~.
dio illuIlratu r. R~dij. illius fil 1gj:ue Ille Cu~s appetltllS accedltur.AccellCus appetim s deo totUS iphxrer.: i~.ha:reqdo forn:'1
tur.Nâ dçus qui potefl: omnia,i n ~e.nte 1!\:>.llnh~~çntç crea·
darum rera natuus elfll1git .ln ea Iglt~r !pJ[ltal~ ~uq.d~ 1110d.o pingucu r,vt iti! Iqquar,d mni.19u a: Jl1 ~orportbus l!hs fen
ttmus.llI is I=<;dorllm eleméto rumq; globl,fy~era., vaporum
'l~turx,l apidum,metalloium,plantarum,al1~ma!t~m formç
glgpUOt !lr. Huiufm odi rerum omnium fpecles dCl forpenro
quod!lm in Cupef!)a ll)ente cqncepri l s lldeils elfe non duhitamust& fQrmam illam idçi\mq; cœlorqm , fa:pe de~m Cœl~m vocamus.~orll)a~ ~planeLx pr~tpi Sa;urnu m deu:Sec un
~I [oll~m,~tq: ~Il fe'lueub us planetts eode patl:o . lgl1lS <{uogue hulUs Hl. ea Illam, Vulcanu m deum! Aëris I04eql3 tq; luôonl!!ll:A~~a: N~pt.ul1um: Terra: Plutqoe m. QEare dij o·
mne.s cems l,n.rertor!~ mû.di partibus aCsignati 1 Idea: illarum
' l'amUI!,. Cunt ln fup,crna lll~ mente colleéli31.Sed eam idearu
c~nceptlpqem à fQ~l11ante. deo perfetl:am prxcefsi t ilJa men~.s ad deu~ app.ropJl19uatto.H~ne prxceCsit appetiru s illcen
~~u%hoç !nf4ho radl) , ~anc rqmi! illa a~retitus c:qnuerfio,
hanc informis mentis ecrentia. por'ro eiTentia m Hraft1 no"~
dum formata m chaos elfe vol um u~. Primam i pli u,' in deum
conuedi onem,an 10ris onum: radij infutiol lcm, ;lmE>ris pabulum,i ncendiu m fequen s, amoris dicimus incremt ll tum :
:tppropi nquation em,amo ris impetum 1 fprmationem ,~ mo'
ris perfetl:i oncm.Fo rmarum omnium ,idearum que complexionem ,Mundu m Latine,G rxce ",O(!"'~I', id cIl ornamentu!~
vocamu s.Huius ornamen ti gr;ltia pulchrit udo cIl· ~d q~am
;lmpr ille Ilatim natus traxit mentcm : atq; perduxl t mctem
;lncè deforme m, ad mCl1tem eandem deillde formor.1 m. Ideo amoris conditio eIl:vt ad pulchriw dinem rapiat, ae defor
mem formofo coniung;lt.O..!:üs igitur dllbitabi t,quJI1 a1110 r
Ilatim chao:; fequ.Hur .prxeeda tque mudum, ~ .lleos Pl11ne~s
qui mUlldi partibus difl:ribu ti funtl Cum menqs Ille appe,utus ante fui formatio né fit,& in mente formata di) mundus que nafcantu r. MeritO igitur antiquif simum hunc Orpheus
nomin:t uit. prxterel l feipfo perfetl:u m t quali dicat felpfuOl
perficic mem.Q! toniam primus ille mentis inftintl:u s fuapte
natura ~ Deo perfetl:io.nem fuam haurire videturj atque eil m
menti,q ux inde formatu r.& dijs qui inde gignunt ur, przbere.Co nfulùCs imum in[uper nomina uit, nec iniuria. N.a m
omnisfa pientia cuius proprium eIl confiliu m,ideo menti ~a
ta efl::quia :tmore in Deum conuerr. l, iplius flllgore. re~ll!ü~.
Eodemq ue modo mens ad Deum,q uo ad lumen (ohs dlflg~
~ur OCUltlS. Hinc enim afpicic primo, videt deinde folis lume:
tertio in fa lis 1umine remm colores figurasq ue comprçh e?"
dit.Qua re oculus obfcurus primo, & chaos inIlar infor!11IS~
lumen amat dum afpicit,i rradiam r :)fpicien do, radium il CC !
piendp l'eruql coloribu s f1gurisque fprmatu r. Quemad m o dum vero in deum men s illa fratim nata & informis a1l10 re
couertit ur & formatu r:fic mundi anima in mentem ,deùOl~
que illinc genita fe reRetl:it. Et cum primo informis lit, c5S
chaos amorc in mentem diretl:a,a cceptis ~q ea f'Orl11is fir ~nu
dus:non aliçer & mundi huius m:Heria , Clp11 principi o 11I:e
fOFll1arU!n ofnamé to informe chaos iaceret , illico amol'e Itbi ingenito ,in ln imam fe dircllit,f equc illi obcdlcn tem prx
bui~:atque hoc amare concilia nte, ab anima formaru m
omnium qux in mundo videntur patl:a ornamel ltÎl ,rl1undUs
eX' chaos alfeél:a cIl. Tres igitur Il)udi,tri a & chaos.
ln omnibus-dcni q; :tmor chaos comitat ur,prxce dit mundii, torpenlia fufcit;{t ,obfcura illumina t, viuifiçat monuos , format io·
fortl)ia,p erficit imperfeaa.~i~us l:judib 9 11ul\;J,! fer!l1e ma
jores au~ diçi,aut exçogita ri poffullt.
p
s,
~
V TIL 1 T A T E
ç
A P..
1 l 1 1.
,
A MOR 1 S.
.
Ed ~e origine eius ,& ~obilit"ce' hatl:cnu s. I?e vdlira:c
iam arbitror dilferen dü. Singula qui dé amons be~eficI:
generi huma no collata referre fuperuac uû ell:: ~ra:f~rtJm cu
1ilmmat im comprx hendi omnia pofsint. Om11la enll~ l~ eo
~ollfifl:unt.vt vitatis malis bona feqttallll lr.Mala hO rn Jl11S
turpia eadem Cunt.Bo na itidem eadem atque honefia. Pr? c
8:0 ni~il aliud leges &. doélrinx omncs cOlltelld unt, 'lU!lfTl
ita hpminçs infl:ituçr e, vt declinen t à turpibus , agant honefià.Hoc autem ipCum, quod innumer abiles penè1eg es & ar~es vix tandem longo tempore alfequu lltur,Am or ip[e vnus
breuiec: mpore rer~cit. Nam à curpibus pudQr ablt.er.re r:.:la
honefl:a excellen dl Iludium prouoca t. Duo hœc 1111111 ahucl
facilius, ac citius quàm amor hominib us exhibet. CUlll:l~
morem dicimus ,pulchri tudinis dctideriu m jorelligi te. I-I~ç
f!!1Îm apud omnes phiJofop hos amoris clefinitio efl:. pulchntudo vero gratia qu:rdam en, qUa: vtplurim um: in concinnitatç pluriu':l maxill)è naFcitur . Ea uiplex eIl: tiquideIl l
ex p~ul'1um VlftUtuI? concl1~nitatein animis gracia cIl,. E"
plur~um c~lorum ll1~e~rumque corcordi a , in corponb us
gratta nafcltur. Gratta Hem in fonis maxima ex vacutl) plurium conCona ntla. Triplex igitur pulchri~udo ' , ammoru m,
çorporu m atqu.e vocllm . Animorul11 mente cognofci tU r •
Cprporu m.oeults , VoeuIl} auribus folis percipit ur.Cum er~
-go mens, vlfus , audJtus •.hnt quibus folis frui pulchrirudlll<f
p.offumu s: Amor vero hç fruendx pulehricudini~ defid,,~
nq~ : Amor femper mente. Oç:ulis , Allribus eil: COllcentU~'
Q!t~d olfatl:u? quid guIlu! quid ta~u opus efi? Odores ,;Sa~
pores , ~.alorem. Frigus, Mollitie m & duritiem , horu!11que fimtll a fenfus ifii pc:reipiu nt. l1l:orum nullîl ~umana pul
çhr~tudo eIl,cum formx fimplice s fint: humani auçem cor~
pons pulchrit udo ll)embro rum requirat diuerfor um conCOr?la~.~~or tanquam eius. finem fruitiQne ll) refpicie pul..
chntudll1u:.lfl:a ~d m~ntem,~l[uni,~uditum perrinee folum.
~mor ergo.ll1 mbus I)~ termllla tur.App, eritio vero, qUX rc'!'
hquos fequHur fenCus, npll am?r fed libido rabiesqu e .voca.~
tur. J>ra:terea fi amor erga homlllel 1l pulchrit udinem Ip(alll
dçlidera t: humani autem corforis pulchrit lldo in 'lllada~
f
,OllCl~
�Commentarium.
Concinn itate-con ftfiit:wn cinnltas tempera ntia efi:fola qua:
bid~Ul Us li ~emperat:t, m odefi a , deêora funt, exigit amor. Volupta tes
ntes, furio1110 .oooa_ lta~ue gufius & raalls,q ua: vCqlle adeo veheme
C:rqlle (Unt, vt mentem è fuo fiatu dimolléa nt. hominc mque
r.
per~l1rbe nt : amor non modo non cupit. Ced abomin atur &
fuglt. Vtpote qu re propter intempe rantii pulchrit udini fUllt
eoq;
CO~trari re. Rabies venerea ad intempe rantiam trahit,id
ad Inconci nnitatem : quare ad deformi t3tem limiliteT videlur allicere: Amor 3utem ad pulchrit udinem. Deform it3s &
pulchrit udo contrari a funt.Mo tus igitur huiufmo di, qui ad
Ca rapiunt, inter Ce vidcnrur elfc contrari j . Q!tapro ptcr libido,coÏtu s,& amor non modo non ijdem motus, fcd & COlltrarij cffe monfira ntur. Tefiantu r hoc & theolog i v~tere$,
i\Ul amoris nomen deo tribuer unt. ~od etiam poil:e~iores
l,eolô gî fummop ere confirm arunt. N ullum vero deo con·
gruum nomen cum rcbus turpibus ell: commun e .. Ideo fan z
me.ntis quifque cauered ebet, ne amorem . diuinu{ll nomen,
ad mranas perturba tion es temere transfer at . Erube[c at Dic~a~chu s , & fi guis alius Platonic am maieil:até quod amori
Illm.l um indulCer it, capere non veretur. Nam decoris , honeil:ls.diuinis atfealbu s,nec nimium , nec Catis vnquam poCfumus indulger e.Hince fficitur, vt omnis atnor honeil:us fit,
& omnis amator iufius. l'ulcher enim efi omnis atque decorus, & decorum proprie diligit, Turbule ntus aUtem ardor,
quo ad IaCciuiam rapiuntu r,cum ad deformi tatem rr,1hat,amori cotrariu s iudicatu r. Vt igitur ad am oris vtilitate m aIi3uando redeamu s:pudor qui à turl,iblls non abfierre t.• & fi~lUID quod ardentes efficit ad honefia , ab amore faCIle, Clt?que proficifc untur. Primo quoniam am or, qui pulchra pellt.,decor a Cemper appetit atque magnific a:& qui odit deforVtilitas ml.a ,neceffa rio turpia obCca:naque Tugit. Deinde ft duo aliallloris. <J~~ Ce mlltuo diligullt ,alterutr um fe obCeruant & placere fi01 ~lluicem cupiunt , Prout alter ab altero obCeruatur, vepote
~Ul,teil:e llllnqua m careant ,l turpibus abfiinen t. l'rout ftbi
InUlcem placere conantu r. magnifi ca femper ardenti il:udio
aggredi untur, ne contemp tui amato fint, fed amoris vicifsi
lu.d ine d'gni putentu r. Sed hanc rationem copioliCsimè exp.hcat Ph redrus: vbi exempla ponit amorum tria. VnüamQ lls,fa:mi nre ad maCculum : vbi de A Iceil:e Admeti vxore 10quitur,q ua: pro marito mari voluit. Aftê;ii amoris mafculi
adfo::m inam,vr or~eiad Eurydic ell' Tercium amoris mafculi ad lD.lCculli , vt .:ltIocli ad Achillem <vbi. oftendit nihil
fortiores homines reèJëIërë, qulm,amQ.tem,. Allegor iam vero, vel Alcefiis, vel Orphei, in prref~nti.a l'erfcrut ari non eft
confiliu m. Veheme nrius enim ifta vim amoris & iml'e'riu m
cxprimu nt,/i ranquam hifioria gefia narrentu r. qulm ft per
allegori am diaa pu~eotQr. Ergo ;tmorem eLfe Deu~ magnum atque mirandu m, nobilem pra:terea & r,naxim è v tifem,fine controue rfia fateamu r : atque.ita amori indulge amus, vt fine [uo , qui pulchrit udo ipfaefi. conten~i urnus'\ Ac
nos ea parte fruimur ,qua cognof~imus • cogl:ofClm.us men.
te.viCuque & audi~u . HIS itaq; frUlmur , c:rtens. fen~lbus n.on
pulchrit udine,qu am ~efide,rac ~mor ~ fe~ ~QOUIS ah? pOtlUS
quo corpus indigec, vtlmur. Igltur ~IS trlOUS venab,~ur pul
chritudi nem:& per eam qua: ln voClbus corponb usque el~
cet.tanq uam per veftigia qua:d~m, a.l1lml decorem Il1Uefilgabimu s. Ulam laudabim~s qUldem, lUfium probabll llus:ac
femper id obferua re conablm ur, vt .tantus amor fit, <!~anta
fu~rit pulchrit udo. Et vbi ~orpus qUldem rulch.ru m, aOltnu~
mlOimè .ianquam v.mbratl lem & fluxam ImaglOc m pu1chn
tudinis vix & leuiter diligam us. Vbi folus 3ll1mUS pulçher,
fiabilem hune decorem animi ardenter amemus . Vbi vero
Vtraque pulchrit udo concurr it • vehemen tius adm~remutl
atque ita ex Platohic a familia reuera nos e!fe teftablm ur:ea
quippe nihil nouit nili fefium, Ia:tum, ca:leil:e , fupernu m.
Sed ha:c iam dç pha:dri oratione Çutfici~\l~. ~d .r~uÇaniam
la 'b
veni'lmu~.
1
o
RAT l O S E C V
1
N D A. ' .
D E V S BON 1 T A S, . P V L C H R. 1 T V.. .
do,iufiit ia.princ ipium,m edium,fin is.
ç AP.
~.
Rinitate m pythago rici philofop hi rerum omniii m~n
furam elfe volueru nt,ob cam arbitror rationem ,quod
~eus reroario numero res guberna t, atq; e~i~m res ipfa: tern:u.io numera termina niur. Hillc Maronls I!lud, Numero
deus impare gaudet. Nempe fummus iIle autor, prim~ fing.u
la creat:rec undo rapit:ter tio perficit, Singula quo~e lnpn' ~nis ab illo perenlll fonte efBuunt • dum ~a~cuntur, delnde
c•
III eun<iem reAuunt , dllm fuam illam ongmem rel'etuo
T
pofirem o per~~iuntur, pofiquam in fUllm principi u'm rediC'runt.~oc. vatl~lIl.ltus. Orp.he~ s~ Iouem prin cipium , mediii,
& nn e vl1luerh vocaUlt: PnnClplUm vt produci t : MedIUm vt
produaa retrahlt ad (elpCum ; FlIlem prom redeunti a perficit.Hinc regem ilIum vniuerCorum , Bonum Pulchru m, Iufrum ,quod ~a:pe apud P~atonem d!cit~r,' pallumu s nuncupa re',Bonu m, ~nqu.1m, ,V~I creat : Vbl .llb.Clt : p~l~hrum,vbi pro
CUlU(q; mento perfiClt lUfium , J.>ulchmudo 19ltur.cu ius allicere proprium efi .i~1ter bonirate m iuftiti~mq; locatur: a bonicate 'luidetn effiult, proHuit ad iufiitiam .
Q...VO
DIVIN .h
l'ACT O
pulç~ritudo alllO-
rem parit.
e A P.
II.
lui!la v,c re ha:c fpecie~ in omni~us a~10rem, hoc eil: fui
dehdenu m, procreau~t. Q.uollla m h Deus ad Ce rapit
mundul ll, mund~s que, rapICur: vnus qu,dem continu us attraaus efi l deo tIlClplenS, traoften s/in modllm , in Deum
deniqu~ d.eftnens l qui qua.fi circu!o quod am in idem vnde
manaUlt ,lterUm remeat. Cuculus ICaque vnus & idem à Deo
in mundu', Il,l mu.nd~ i,n Deu',Il~tribus nomini bus nUllcupa tur. Prout ~n D~o l11Clplt ~ allIclt,p ulchritu do:preu t in mun
?u!U tranhens ,pfu~ ra~lt, amor:pr out in autorem remcans
lpfi f~nm op~s C~llJUll glt ~voluP5a s. Amor ig iturin volupta lem a pulchmu dllle deûOlr. Id hbi voluit Hierorh ei & DiQny~j Areopag ita: h~mnus ille pra:cla~lls : v bi ftc lü theolog i
ceclneru nt. Amor clrculus efi b()nus a bon(t in bonum perpetuo reuolucu s.Nece./ farioenim bonus efi amor,cu m à bo.no natus reuertat ur in booum. Idem enim deus eft: cuiu$
fp~ciem de{idera nt omnia ; i\l cuius pofI'efsionc otnnia reqUlefcul1t. Indeigi ~ur defideriu m noil:rum accendi t"r, ib,i
~~a~tium, ardor quiefcir~oec extingui tur,fed impletu r. Nec
lllluna f~h D~um compara t Dionyft us : quia quemad mo.dum folllIum lll:lt corpus & calefacit : it.l Deus animis verita
tis cla.ritate m pra:bet, & charitati s ardorem . Hanc vtiq; côp;trauon em ex Platonis libro De republic a Feno hoc quo dicam ',Ilodo colIigim us,Sol profetfo corpora vilibilia , & ocu
los vldenres procrea t. ocuIis vt vjdean~ luçidum infundir
fpiritum : corpora vt vide.;Jlltur coJoribu s pingit, Nequc t:1men proprius oculis radius. proprijv e corpo{ib us colores
ad vihonem p~rficiendaU1 fu1fieiull~,l1i" lumen ipfum vnul,D
fupra multa , a quo multa & l'ropria lur,nill,;l oculis & corporibus difiribu ta funt" adue?iar .ilhrfire t, ~xcitet atque robo,rer. Eod~m modo pr~mus Ille ~~us o~mum , qui deus dicitur, fpc,C lem, aaumqu~ rebus finguhs produce ndo largitu~
cil:. ~I fan~ aaus ~~m ln re creata & in fubi etto patience fu
fceptus fu~n~, .deb~hs cfi, & ad operis executio nem impotens,.Sed dlulm folIs perpetua Br ll1ui{ibilis l\l x vna Cemper
ommbu s ,a~fi~t, fouet, viuificat ,excÎtat, complet & roborat~
De quo ~lullle Orpheus , CUllaa fouens atque ip[e fçrens fup.cr amlll~ f~fe. Vt e~ aaus omnium roboratq ue,bonu m di~tu.~.Vt vlulfica t,lemt,m ulcet & excitat, pulçhrii . Vr in obleçhs qua: nofc:enda funt tres illa cognofc entes anima: vi r
res,Mèn tcQl, ViCuQl, Auditutn allidt pulchrit udo. Ve in co._
gnofcen repoten tia eam applicat cognito , veriras. Denique
vt bonum,p rocrea't ,regit.& complet : Vt pulchru m, ilIumi.,
nat, gratiam que infund.~t.
D
SPLEN DOR;
EST
fVLC HRIT VDO
çentru~
eil
D.çus
s,&
bonitati
diuina:
qu'a tuor circulQ.rum,
, CAP.
nI.
Eque ab 're theolog i veteres. Bonit.ue m, in cen~ro.pul.
chrieudi nem in tirculo poCuerunt. BOllltat em \nquam
in centro Vila, in circulis autcro quat~or, ,l 'ulchriru dinem.
Centrum vn um omnium Deus eft. Cltcuh qU2tuor circa id
afsidue rcuolui, Mens,Anima~l":1atUra.Materia. M~l1s fhbilis cireulus .Anima per Ce moblhs .Natura mobilis ip alio,nô
ab alio Materia ab alio & in alio mobilis. C;rterum cur Deû
quidem centr,:m ., qu~tuor illa cur circ~l~s appellem us ex.
ponam. Centru Clrcull pU,n~um ell. vnum, indiui1i bile, fiabile. Inde !inea: multred luldua:, mobiles ad ejlfUI1l limilcfl,l
circ~ferentiam deducun tur. qua; fane circunfe rentia diuifi~ilis cirea cen~rum q~~ft c,ar.d'ineol ~oluiru~. afq; ea eft cc~
tn nimlTa , vt hcet vnu 1I1dlUlduulIl,Immoblle Ut .in mulul
tame~limp in ~mni~us lin~is ?i~iduis & mQbilibus,vhi9u~
rep.cr~at~~. Vblq; .el11~ ~~ ln !tnea punaum .Q.uoni am vero
à dlCSlmlh CUQ attlngll llhil pateil:, linea: circunfe rcntia ad
centrUm vfq; deduéta :,medium huiufmo lli punaum lingulç
fu~
y iiij
N
a
�In conuiuiuni.
fui quodam punao vno ûmplici & immobili cogütur attingere. Quis negat Deum centrum omniummerito Ilominar i; cum omnibus in Ut vnus penitus,umplex. atque immobilis: cunfra vero ab ipfo protluéta,multa,compofita,& mobiJia fint, atque Vt ab CP mall:tllt,ita in eum inftar linearum&
circiiferentia: refllJantllta,mens anim:t,natura,Jnateria procedentes Acleo in eundem redire nitulltur: Ceq; vndique pro
viribus in ilJnm circunferunt. Atque vt centrum puriaum
vbique in lineis & in tOto circulo reperitur,perquepunaum
(uum fingulx linca: medium çirculi tangunt punaum: ita
deus omnium centrum. qui vnitas fimplicifsima eft ,aÇtusq;
purifsimus.Cefe illferit vniuerils: non ob id folum ,quia çunais dt pr~Cens,verumentiam quia omnibus à fe creari~ partem aliquam, vel potentiam intima/u, fimpliciCsil11i).m pra!fiantifsma indidit: qua: rerum vnitas nominatur;à qui). & ad
quam pnquam àcentro & ad centrum fuum rei cuiufq; par, ~e~ & potenti~ reliqua: pendent. Ad hoc plane fUlJm centrum > ad ha,nc propriam vllitatep1 fe colligan~ !=re~ta prius
oportet, qU:tm Cuo ha:re:lnt creatpri: vt per prpprium' çentrum, qlloe jam r;J!pe repetimus , centro omnjlllTI ha:reant.
In apicem CUllm caplltque mens angeli antè confurgi~,quàm
;lfcendat in deum, Anima quoquc& rcliqua eodem paél:o.
A tque illprum iouifibilium circ\.llorUJ)1. mentis Ccilicet,;mima:, natura:, vi{ibilis mundi circulusell imago. Cprppra eDim anin1aru n1entlumque vmbra: & veftigia funt . Vrnbra
vero & vefiigium figura eillS CUillS, vmbrae!l:, & veIl:igium
refe~t. ~apropter quatuor illa, non iniuria circuli quatuor
appellantur. Sed mens immobilis orbis propterea 1 qu6d
tam pperatio eius quàm fubf1:antia Cemper eadem permapet, & fimilircr operatur: intelligir femper eodem modo,
vultque fimilirer. Mobilis autem qll'!ndoque mens ex co Colum dici potell: 1 quod quemadmodum ca:ter'! omnia;l deo
procedens in eundem re verrie. Anima mundi,& ali:t qua:.
uis, circuills mobilis. Ha:c enim fua natura difcurrendo CognoCcit, & tempofum curriculis operatllr. Difcurtio alltem
j1b alip in aliud, & operatio temporalis, motus proculdubio
nominatur. Si qua vere in anim:c cognitione fiabilitas eIl:,
m.entis confiat potÎus quàm anim;J! beneficio. Natura etiam
mobilis e!l:circllitlls. CUll1 animam dicimus,prifcorum more theotogorum vim in ratione & fenCu politam intellizimus:cum naturam, vim anima: in generaùdo locatam. Vlm
illam in nobis hominem l'roprie vocauerüt. ifiam hominis
idqlum & fimul:lcrum . Ha:c fane generandi faculras ideo
rnobilis dicitur: quia temporis fpatijs fuum opus exe9uitur.
Vernm in hoc ab ilIa anima: proprietate difcrepat:quod ani.
fIla per ~e, & in fe mouetllr. Pcr fe, inqu'am, quia priqcipium
motus exiftit. In fe eriam, quia in ipfa anima: fub!lantia rationi~ & feoCus :cl\1aneç operatio. Ex ijs opus nullum ne~c{fano reCultat 111 corpore. Generandi vero vis illa quam
vocamlls ~1atllram, pC,r [e quidem mOl1etuT: cum anima: per
fe mota: VlS qu~dam ht.• ~oueri autemin alio dicitur; quia
111 ~ole CorPOflS O~nts ellls ope ratio terminatur. Corpu~
e?lm nutrlt, a~get(luc ~ generat • Matcria vero & corpofiS moles, ?rblS efta.b alto, & io .alio mobilis. Ab aHo quidem. quol11am ab alllma nece{fano aairatur. In alio autem
quia inlQc; fpatio mot.us cQrpori~ agi~atur.lam igitur qua~
ob caufam bOl11tatem 111 centro, 111 CHculo pulch.itudinem
theolQgi collocent, apene inçelligerepo{fumus.Bonitas
quiclem rerum omnium vnùs ipfe eft deus, per quam Cunaa runt bona. pulchritudo auteln dei radius, quatuorillis
,niirus circ41is circa deum quoclammodo reuolutis. huiuCmodi radius omlles rerum olllilium fpecies .in quatuor, iBis
eJflngit:fpecies illas in Jl)ente ideas,in anima rationes,in na~ura lemina, in .mar~rja, formas appell;He rolerllUS. Idcirco
qua~uor in circlllis, quatllor fplendores effe videntur. Idi-a_
rum Cplendor in primo; rationurq il1 feçuqdo: in tertio Ce.,
minum: formarum in vltimo.
circa regem omnia funt,quia ad ilium taquam ad finern pro
natura [ua omnia reuoluuntur ,qllemadmodum ab illo tanquam principio produéta funt omma. Pulchrorum omni~,
jdcfi,~otius pulchritudinis: qua: fupradiéti s in circulis emlcat·forma: cnim corporum per femina : h a:c per rationes ha!
per ideas redueuntur in Deum, & ijfdé à Deo gradiblls pr?ducuntur. l?roprie vero eum dicit Cllnéta, ide:ts intelhg tt :
nam in his reliqua includuntur. Secunda circa Cecundllm:
Terti:t circa ~ertium. Tres mundi principes poCuit Zor~a
fies, trium ordin um dominos:Oromalin.mihtrin ,arima111 11 •
Hos Plato,Deum,mentem.animam nuncupat. Tres autCI?
ordines in diuinis po Cuit fpeciebus, ideas , rationes & CeIUlna. Prima igitur,id eft ideç,circa primum,id eft circa DeUlu ,
quoniam à deo menti tributx Cunt, & in eundem mcntem
cui funt datx reducunt. Seeunda circa fccul1dum, id cft raûoncs çirca mCntcm ; quandoquidcm per mentem i~ al~i
mam t.ranfeunt,& in. mentem al.lÎmam dirigunt. Tema CI~
ca terpum.ld eO: fcm1l1a rcrum Clfca an imam : nam pcr a111mam tranrCunt in naturam, in illam fcilicet gcnerandi po.
tentiam,rurfusque naturam animç copubilt. Eodem ordi~e
à natura in materiam forma: defcendunt. Sed eas plaro ln
ordine polito n011 connumerat , quia de diuinis à Dio.,
nyllo itùerrogatus tres ordines ad illçorporal es fpecies pertiqelltes tanquam diuinos induxit:Formas au~em corporum
pra:termifit. N oluit autem Deum regem primu vocare, fcd
omnium regem;ne fi primum diceret,eum vnà cum fequentibus duc~bus in aliqua numeri fpeeie, çonditionisque paritate eollocare forlltan videretur.Neque dixit prima circ a il·
lum,fed cunéta: ne crcderemus eum ordinis alicuius pOtlUS
quàm cunétorum gubernatoreill. Humanus animus affctta~
q ualia iIIa lin t intelligere.Scite poIl: illos tres di uinç pulchn
tudinis fplenq.ores tribus in CÎrculis cmicantes amorem a11imi ad illos adiecir.Il\incenim animi ardor accéditur. Qpippe par e!l: vt diuinus diuina defideret:afpiciens in ea,qux.Jibi
cogna~a fUI~t.QE,oniam hllmalla cognitiO:l fenfibu~ oritUr,
p~rea qux ln corporibus prxO:antiora videmlis, diuina iud~care ~xpen_umero conf~ellimus :.per .corporalium reru11l
vues deI potenam;perordlllem.faplelltlam: per vtiliratel11,
de~ boniratem inllefl:igamu~.
ocat auté formas corporum
amma: .cognatas,quah proxlme natas. Sequenti enim gradu
poll.lIumam forma: corporum dlfponuntur. ~orum nihil
[utficienter fe habet. ronna: huiuCmodi neque Cufficicnter
[unt, neque fuJf1cienter nobis diuina ollendunt. Vera: nanque res,idea:,ratioues , &. Cemil1a
Corporum vero
ma:, vmbra: r.erum ~OtlUS, quam verx res elfe yidentLl;.
~emadm.odum vero corpons vmbra exattam arq uc d1ftinétam corporis figuram non indicat, ita corpora diuio orum natur~~ prop~iam non demoftrant.Circa ipful11 rc~el11
& ea qua: dIXI, mhl~ efi tale. ~o enim paao mortalu lmmortalibus,& falCa "eris fimilia finr? quod auté poIl: hoc eIl:,
:tnimus d~c~t:~d eO:, ~oimus dü diuina pei- mortali:l iudic~t,
falCo de d1U111lS loql\ltur:neq;diuina proniiciar,fed mortal1a.
y
FUnt.
P V L· C H RI TV D 0
PLA T 0
exponatur.
D' ~
rcbus, diui~is
CAP.
1I1I.
Oc ~yneril1111 in epio:'o ia ad Dionyfium regem plato
fignlficauir.: cum deu affirmaqit pulchrorum omnium
cau[am: quafi tOtiUS pulchritudinis principiulTl & originem ~
C1r~a oml1lum, in 'luit, rcgem cunaa fUllt: ipfius gratia 0m111a : Iple q~Ca eft Plllçhrorum omnium·: Secunda circa fe.èundl1m.!erua.circa tertium.Humanus autem animus.a.Jfeaat qu.aba Ilia fu1t i~tellige.re: afpiciés in ea qua: fibi cognata [unt. 'lUOrulll l1lh.ll fufficlellter fe hahet.Circa vero ipfum
re{$em & .ea qua: dIXh nixil eft tale: quod autem poIl: hoceft,
alllmus dlC1t. C~.rca regem, non iotra regçm,fed extra figni.
ficat· 111 Deo emm nu\la eO: coQlpofitio. l"\ 'u·1·d e d · f i '
'11
. r. . h
.
~
v ro I<.UO
~ a .Cl;ca IlgnI.lcat, exp0111t Plato, cum aqdit: Eius gratia 0p1111a: Ipfe çauCa eO: pulçhronull omoiull1' ~.lfi dic:at, ideo
H
DIV 1 NA
per omllia fplendet.& ama.
tur in olllnibus.
C Jo. P. V.
li:
Q...V 0 M 0 D 0
for-
Ae~eru~ vt p'aucis multa compra:hendamus , bonuro
qUldem Ipfa lupereminens dei exiftentia dicitur. pulchritud~ aét~s quid~m fiue r~diqs inde per omnia penetrans:Pnm,o 111 angel1cam melltem: Secundo in an imam rotius & reli,!uos anill1os:T~rrio in naturam:~arto in tn3tena?l corpor~lTl.~en~em ldearum ordine.decorar : al1imlm
ratlo?um fene coplet:naturam fulc:it Ce~inibus: M3teriaro
forlTlls exorna.r.Q..uemadmodum vero Colis radius vnus corpora qua~uor~lgnem,aërem,aqualTl, terraméple illuO:rat.: lic
vnu~ Del radiUS. me?tem,anin1am,naturâ, materiamque il.
~u~.mar. ~t~ue 4n hls 'luatuor elementis quicuq; lumen inëol~lt, Col1~ ~pfius afplClt radium:perque ip[um ad fupernam
ol1s luç~m. lIltUendarll conuertitur"Ira quifquis decorem in
quatu,0r Ifh~~mente,a~Î1~a ,.natura , corpore contemplatur!
amatq~e, Del. fuI gorem 111 hls , perq ue fulgorem huiufmoda
Deum Ipfuqll11tuetur & amat.
C
PAS S ION E SAM Jo. N T 1 V M •
CAP. VI.
/
In~ e~citur v,t c:o!poris Ilullius afpeau vel taaU <Jma.
tons Imp.etus exung.uatu~..NOll enim corpus hoc aut
lllud d:~derat.. fed fupeflulumlll1S fpJen~orem per co.r pora
r:fulget~admuatur,aJfeaa~.& ftupet. ~aproprer quid cu
planc,au.t quxrant amantes Ignorat.Deü nal1q; ipfum ignorant: C:UIUS Capor oc:c:u~tus odorem quEdam fui dulciCsimum
operibus
H
�Commentarium.
èSperibus fuis inre~ llÎt. ~IO quidem .1rdore quotidie excitamur.Od orem quidem Centimu s:Sapore nîpcocu ldubio igno
Tamus.C um igttur odore manifef to illeéi:i C1porem larenter
de.Gdere~us.merito quid cupiamu s,patiam urque nefcimus.
HII1C etl:1m femper accidit, vt amantes amati arpeéi:um ti~eant quodam modo atque vencrent llr. Quod etiam fortes,
dlCall1 equidem , & li vereor ne quis velhûm ' hxc audiens
~rubeCcat,& C,1pientes inquam viri, coram inferiore quouis
amato pati cOl1fueuerunt. Nempe non humanu m cft quod
cos ~er~et,quod franr;it, quod occupat . Humana enim vis in
f~r~l~nbus rapientio ribusque femperc fi excellentior. Sed
dlll!nnat is fulgor ille in formolis emicans quafi Dei limula.
comcru~ amantes obftupeCcere,conrremifcere,& vcnerari
p~I!lt . Eadem r:ltione proprer amati prxfenti am amator di.
Ultlas & honores contem nit, & pro mhilo habet. Par enim
cft, vt diuina humanis antepon atur. IIlud quoque euenire
i-cpenumero folet, vt fe in amati perfonam quifque tranC·
err~ cupiat. Nec immerit o. Deus nan que pro homine fierÏ
CUplt, atque conatur . Quis autem pro Deo homine m non
Commut et? Fit edam vt amore iIIeqlleati viciCsim fufpirenc
& ~audeant. S uCpirant quod feipfos amittun t, quèd perdiit,
~uod perimun t. Gauden t quod in melius quiddam fe tranf. eru.nt.Calent qlloq; viciCsim & frigent: inftar eorum', quos
tertlaua febris in uadit. M erito frigen t:q uia calore proprio
<lef:run tur: necnon & calent, cllm Cuperni radij fulgorib us
lIc~l!dantur. Frigidit atem timtdita s: caliditat em aucfacia fe·
~UI~U~. I~eo timidi quoque vicifsim & audaces :lpparem 'H.e
e~lr8lml pra:terea quiq; acutiores aman do redduntu r.Q.!tls
~n\[l'l cœlell:i radioaC pirante,n on acutiCsime videat? Verum
de a~ore ipCo,& pulchrit udine,ci usque origine, amantiu m
affclhbu s ifia Cufficiant.
D E
D V 0 B V SAM 0 RIS
l1eribus ,acde duplici Venere.
e A Il VII.
G E-
Einceps de duobus Amorum generibu s breuiter difpu
tandum . CUj>idincm Vcneris comieem elfe apud Pla.
tOl1em Pauranias alferit.T oeidemq ; cife Cupidin es quot line
& Veneres,necelfariull1 arbitratu r. Veneres autem duas co·
memora t:quas itidcm gemini C upidincs comitét ur. V cne·
rero alterall1 quidem cœJeftem ponie : alteram vero vlllga~
rem. Cœlefre'm illam Cœlo iille matre natam: Vulgare m ex
~o"e & Dione gcnitam . Cœlum Pbtonic i fummum Deum
Idco vocant, quia ficue cœlum iO:ud Cublime corpus omnia
Corpora regir. &. continet ,uc fllmmus il\e Dcus omnes Cpiri.
tus fuperell1inee.Meneem vero plurimis nomini bus nuncupant.SaeUrllllm enim modo, modo IOllem, modo Vencrem
vocant.E fi Ilanque mens illa, viu!t,int~lligit. Elf~ntii fuam
Satllrllu m, Vitam Iouem, Intelltg enuam Venere appellar e
Conrueu erunt.An imam pra:eerea mlldi, Saturnu m funilitcr
& louem vocamus & Vencrem ,prout fuperna intelligi e,Saturnum, prout cœlefiia mouet,I ouem.V e inferior;t gellerat,
Venerem . Venusp rinu,qu xilllllcn teefi!C œlo naea line
rnatrediciCllf: quoniam mater ilpU~ Phyllcos , maten~ eft.
Mens autem illa à materi:\! · corporal ts conCortLO cft ahena.
Se~unda Venus, qua: in mundi ani~a pO,nitur, e~ Joue &
Dloneg cn4u.Ex Iouc,id cfi,ex ca vHtute.lpûus an,lma:,qua:
~œlelha mouet. Ea ûq uidem i fiaro creau~r p~tentla~ , qua:
ln~eriora ha:c generat. Matrem quoqlle llh Idco. ~nbllunt:
<jUla materia: mundi infuC;! cum matena commerClum habe
rc PUt.1tur.Dellique vt fummat im dicam, duplex efi Venus.
Vilafane cft intellige ntia illa quàll1 in méte angelica,poCui:
mU.~.AJtera vis gcneran di anima: mundi ~ributa'. ~traq;, ~Ul
.finlilcm comieem habet amorcll1. Ilia ClIIll1 amOTe ll1geJ1leo
a~ intellige nda Dei pulchrit udiné rapitur. Ha:c item amore
fllO ad eandem pulchrit udinem in corporib us 'PrQc(e~dam.
Ilia diuinita tis fulgorem in Cc primum complel hnu:dei nde
'~l1ncin ,Vencrcm Ceciidam traducÎt .Ha:c fulgotis illius [çintt.lIas in materifl m mundi transflll ldit. ScineilJarii hllluCnlO·
d~ pr31renua fin guI a munJi ,c orpora, pro captll Ilatur::t:, rpe.
~lQra v,Jentur .Horum fpeclem corppru m humallu s.anim,lIS
.
p~r ',Qclllos J>crcipie. Q.!ti rurfus vires geminjls .pofsidet
9,buPvc intçllige ndi vim habee.H abet 81. genCfand' poeen",
~
tl~m..f{aJ gemina: vires du.a: in nobis fUllt Ven~res , qu~
~~mini cçullitan tur amores. eum pr.imu~ humani ,çurpori~
i~~ciçs oculis l1Qftris offenur, mens nofica qua: prima'in n07
~IS Ven\.l~ efi, cam ranquam diuioi Jecoris illl:tgin em, ve.,
no,f;jUtr lk dlligir;pcrqU{: hanc ad ilium fxpcllum ero iuCÎtatu~. Vi~ 3l\tCm gel1erandi,Cec~Jlda Venus, formal1;l gcnerar~
hUlc limilcm cOllcupifcit. VtrQbiq uc igitur amor eft. Ibi C9f\
templ~nd:r,hic generâda : pulchritu dillis defideriu m : ~lPOC
yearque honefios atque proband us. V~erque C;1l1l~ d!ulOam
\I1l:agipem fcql\itur.~id ig,tur ill3010re PaUf!ln~3s Ill1yrQ:
D
"261
bat? Dicam equidem . Siquis generatl onis 3uidior contem .
platlone m c!cferat ,':llIt geoerati onem prxtcr modum Clll'\l
fœminis , vel co~tra nat~rn: ordi~lem .cl.. m ~llalèulis proleq~aeur, ~ut forma cor~orJS p~lchrtt~dllll alll,mi pra:ferat , is
'vtlque dlg\1l~ate amotls ~butltur .. Huc amons abufum vit4perar PauCal1las. ~J(? qUI reéi:e vtltu.r, corporis quidem for.
mam laud.at: Ced p,er Illam,~xcellentlorc~ animi mcntisqup
& detfpecl cm cogltat,e amquc vehcmentlUs admirat ur & a.
mat· Generat ionis autem & congrelf us officio catcnu; vtitur, quatcIH u natllralis or.do 1~.ses.4uc ciuiles à prudentib~
fiatuta: prœ[cnb ullt. Pc lus dlltuftus Paufanias.
AMOR EM.
AD
E XHOR TATIO
De amore fimplici, :lC de mutuo.
e A p. V Il J.
Os aur~~ amici h.on?~ & obfecro. vt amorem rem pro
feao dlulOam tOtlS vmbus compleé i:amini, ceque vos
i1lud deterreae quod de amante quodam Platoné dixiffe fe,..
runt. Ille, inquit,a maror animus cft proprio in corpore mor
tuus,in alieno corpore viucns. Neq. vos ctiam turbetqu od
<ie-amara 'rrriCeraque amantiu m forte cccinit Orpheu s. Hœc
cnim quomod o accipienda runt, & qua via his Cuccurrendu,
quxCo deinde li placet, diligent er attendit e. Amorcm plato
rem amar~ vocat:nec iniuria,q uia morüur quiCquis amat.
Hunc & Orpheus ,.'1I.V/CJ'lrI/Cp4P id eft,dulce amarum nominat .
QEippec:u01 amor mors' vofùnrar ia 1it. Ve mors cO:, amara
rcs cl!:. Vt volunear ia. Qulcis. Moritur autem quifquis amat.
Eius enim cogirati o, fui oblita Cempcr in amato Ce verC1t. Si
de fc non cogitat, in fe certe n011 co.girat. Ideo nçc in fcipfo
ficaffeél:us animus opcratu r: cUllll~rxcipua operatjo anjQli
ipCa cogirati o {it. Q!li nqn il) Cc opcmu r, necin feipÇo cft.
Ae'}.ua enim inter feCe hxc duo,effe , & operatio fUllt: nec·er:.
fo hne operatio ne cft, nec operaeio elfe ipCum excedit :. l1e~
operatur quifquam vbi n.on efi: & vbicunq ue cil: op.efatqr:
Non ergo in fc amamis e~ animus: quia in feipfo. nOl1 agit.
Siin Ceip[o non eft, nec viuie etiam in CeipCo: qui non v.iuit.
mortuus eft. QlIarein fe mortuus eO:quicu nqueaQ' l3t. NUlll
viu. it faltem in alio ? prof,~o: Amoris iUx dure Cunt fpecics,
~l!I.Q.r vnus fim lex, ml!.t.!l :!!.c;r,.: Simplex amor vbi amatus
non amat amantem . îbi mnino ill!lll!!U j cft amator: nam
nec.viui t in fc, vt fatis iam demonf trauimu s. nec in amato
ctiam cum ab co reijciatu,r. vbiergo viuit 1 nunquid in aëre,
vel aqua, vel igne, ve! terra, .lut aliquo. bru~i c~r~ore? Ne- )
quaqua01. A nimus elllm hUI11anu$,non In alto V\Ult corpore
qll:tffi humano . An fQrtè in alio quodam corpore homillis
non amati vitam ducet?N ec iftud quidem .Nam fi in co non
viuit vbi viuere vehemem ifsime concupifc:i~, qu6nam p.aéi:o
viuet in alio?NuCquam ergo viuit qui amaf alillf\1 al> alio nô
amatus. Proptere a omnÎno monUllS ~Il: n~q alT\i1tuS .lmaror
Ncc.reuiuifcee vnquam nifi indign;t eia fuCcitet. V~i "çro a~
matus in amore r~lpopdet, in el' CilitE vitâ agit amatpr. Bic
cerce mira res fit: quoties duo aliqui mqçua fe beneuolent~~
compleé l:untur, hic; in ilJl>, illc il'\ hOG viuiç. YiciCsim huiu(·
modi homines fe c;ommneant, & feipfum veerquc vrriq; tribuie, vt accipian t alter,um . OJ!omo do feipfos triquant dum
fui abliuiCc untur,vid eo. At quom~do acçipiat altCrUml~on
intellig o. Nam qui C\lipfU!llnon habet.ll\ lIlro minus ahulll
ppfsideb i t l.llmo vera habee Ceipfum veerque . & habet ?hc.
l'um. Hic quidem fe hallee, {ed in iIIo. Ille quoq; ,Ce pofsldct ,
fed in hoc. Eqlli<lerp dum te <lmo Ille am"nt.em .I.n re de me
()ogitâte me reperio, ~ IDC ~ me ipCo peghgcn tla m,ca pe:.
ditum in te cO,nfe,ua nte reçllperQ • Idem III qle cu fa.cls . Ml.
Iltm ,r ur[us & hocappa rct. Nam ego pollqu;t mmclpf um a7
h~~ep: fi ~er t~ habeo:te
mifi. fi pef te me redill10 : per ç~
prius :wmagis habea qU3{ll me/psu: U~l propl,nqU\o~, qU:l1U
. mihi fum. Q.!tippe C;UI}l mihi 110n. alt~er.q~a.m,perte , m~~
dium inha:rer cam. In hoc vcique ylS ClIpld1l1~s a Mart1sdl~
fcrep.at violen~ia. ' Nempe imperiul'\llic ,amorq~e dl!ferun t.
Impcrar or p:er fe aliOS pofSldet, amato~ p~r allum Ce cO,m.
pleaitu r:' & vterqllc am~ntiun~ 10n~lOr a ~eIP:o, fit propll1quipr altefi : ae; ~n Cc mOftllus, ln ' allo re~1 UlCClt '. Vila ver<?
dllntaxa t ill,utJ,QfC mu~uo ~ors. cft , reulUlfcentia dUp'lex.
hl oritllr ~nim qui anl~t, ln CClpCO femel cum fe ~egligit..
Reuiuifc it in amatQ fiatIJl1.cll~ amatus eum ~rdent,1 cog~\~7
tion.ecqmpleél:itur. ~CUlUlfclt Ieerum, CUnl 111 amaro lé de.
nique rcçognoCçit,& ~f\1.1tllm!e elTenOl~ dubltat. 0 feJicem
roortem ,quan1 dux vI~re fequ\J~ur. O -mtrum commer cillm,
quo quisfei pfu\l1 uadlt pro aho, nec habet, nec l,ab~rc fe
ddinit. 0 ~J1:dhmablle lucrum , qU;lndo dl)o iea vnum
fiune, vt quifque dllonl!U pro VIlO folo, duo fi.u: & t:lnquam
gemina.rus qui vnam habuer~t vita vila il'ltèrucn ienre Inor.
te duas J~~ habc~~. Nam qUl[cmc lll10rruu s bis rqlÎlli1çic,
pro tVIl<\. .ylta. geuPlla m, pro Ce yno) quqs en confcqullt).Is.
lulHfsi!na
..
V
Jll:
�In conuiui.um.
IufliCsima cerre eA: in mlltuo :1mOre vinditl:a. Homicida
morte plctl:édus.Q!!is eBim homicida effe ncget qui am;Jtur
cum :tnim;.m ab amante Cciungct?Quis iterum mori firniliter eunt!rm neget,curn fimiliter amet amante/n? Debit;t uimium hçc re(titutio c!l::quando hic illi,& ille 11Ilic reddit ani
mam qU:lm accepit.Vrerq: amando fu.lm tr:tdit,& redaman, do per fuam reil:iruit alienam. Q.t.lapropter iure ipfo amare
debec quifquis amarur. 0 ui vero 110n amat amantem,homicidij rCLIsefl: habendll~. lmo vero fur,homicida, facrilegus,
Pecunia Acorpore pofsidetur, corpus ab animo. ~i ergo
animum arripuerit .. quo tam corpus qdm pecunix pofsidenrur, animum fimul corpl1~que & pecunias arripit, Aquo
t;lm corpos quàm peeunia: roCsidentnr. Quo fit vt tanquam
fur,hol\li cid":\,faerilegus, triplici morri fit obnoxius:ac velut
infamis penitlls atq: prophanus impune à quolibet interfici
poCsit: nili ipCcmet Cponte fua Icgem iIJam impleat,amet vi ·
~eliccr amatorem. vbi cnm rcmel moriente;femel ipfe fimiliter mor"tl1r:eum bis reuiuifcente bis itidem reuiui(cit. Suyérioribus rarionibus oftenfum eil:,lmatum viciCsim amato
fr:m amare debere: nOL1 folii vero debere, fed cogi, jicoil:endttllr, Amorem procreat limilitudo. Similitudo natura qua:dam e~ i.1I l'luribu5 eadé Nam fiego tibi /imili5 fum,tu quoque mlhl es nece{fario /imilis. EaJem ergo fimilitudo, qua:
me vt re :unem compellit te quoq: amare me cogito Pra:terea
. amator fe fibi aufert,deditq; amato. Hune ergo amarIlS t~ nquam rem fuam curat, charifs"nla enim fua CUil}; funt . Acce~
dir q~od amans amati figuram fuo Ceulpit in animo.Fit itaq:
all~âtls animu5 fpeculllm:in quo amati relucet imlgo.ldcirco amatlls cum in amante fe rccogno!cat. amare ilium compellitqt. Vieifsirudinem amoris intcr ilIos pra:~ipuame!fe
aftrologi<)rbitrâtur,in quorum gencfi luminum, id e!l:.folis
!qna: commutatio f!Jerit. Videlicct Ji me nafcente fol in apete,luna il1Ii~r~. Te Ilafl=éte fù) in libra,luna in arietc· A ut
qui?us {jgnu~ id~m (imiléue.idemq: pl~nera.fil~ilis.ue afcé
<lem: aut bCllIgnt planetx limilitcr angulum onenns afpexerint.aut Venus in eadem natiuitatis domo, eodem{l; gradu fucrit con!l:ituta. Arldunt Platonici • quorum vitam da:'~
mon idem. am certe fimilis ducat. Phyfici vero morales9ue,
Complrxionis , Nutririollis, Eruditionis, Confuetudinis.
Conlilij Liniilitudincm timilis affetl:us cau(am effe volunt.
penique vbi caufx pl ures concurrunt, ibi vicifsirudo vehemelirior reperitur. Vbl omnes, illic pythix & Damonis,Py~
1adis & Oreil:is,reCurgunt affeétus.
a
llf
QYID
Q'yA'ERANT
CAP.
IX.
AMANTES.
C
Aeterum quid ifii quxrutCllm Ce mutuo diligunt? Pul~h~i~l1d~ncm ql1a:rullt.A mor ellim frl!endx Pl!lchritll<1.1115 Je1ictenum eil:. Pl!lchritud9 autem fplellclor quidi eft
human~m a? Ce rapiens,animul1l :Nempe corporis pulchrituJo,'\l11l1 ahud e~, <ll1.lm Cplendor ipC~ in colorum 1inear,l!~q: decore. AIlI,ml <Juoque pu1chritudo fulgor in dotl:ri~
na: &. .110rum concllll1lrate,Lucem illam corporis, non aures,non olfatl:us •. non. gu!l:us non tatl:us,fedoculus percipit.
S! OCUl~IS folus a.gno.Ccu. roI us fruitur. solus igitur oculus
corpons puIchmudllltlfruirur. Cum vero amor nihil aliud
jit .Ilifi fruenda:1'uIchrirudinis dcfiderium: ha:cautem [ol)s
ocuhs compr~hendatur : folo afpèétu ama~qr 'corporis elt
contcntus. T~ng«.ndi vcro cupido, non lmoris pars e!l:, nec
am<lntls :i!feétus, (cd petul:uit!e fpeci~s, & feniilis hominis
penubatio.Luccm pra:tere.l illam & pulchdtudin~ll~ ani~ni
fola Il}cnte con:~prxhendimus . Quare folo mentis lIHU ltU
COntentlls eil::qui animi pu1chritudinem expecit. Pulchritu~o deniqueinter amantes pro pulchritudine commur.nur.
l unioris amati pulch't'll:udine vir oculis fruitur. viri pulchritgdtnem iunior mel) te confe~ultur: & q:1I~ folo corporc form9[us e!l:, hacconfuetudl\1e tir & animo fpecioCus: qui·folo
all l ~9 eH dceoru~,corporis oeulos exp let corp.oris pl1\chritU~tl1e . Mirifica pl;tne comutatio efl:. vrrique honeil:a , vtilis
& IUcl1nda. Honefta ,fi quidem par in vtt'oque: a:quœ enill1
hOnenlll1 cn & di/ècre,& docere. Iucuditas in feniore mai or,
:in,1~rpcél:ll &: inrelligétia deletl:atur.
luniQrf;! ver<? maio~
vtlII9s:q~~ etlim prc;!l:âtior eft anim' corpore, eo p~eriofior
e~ P4lehnt~dlnis animi, qu:l.m corpori5 confecutib. Paufa.
DIX h~f:tenus, nuncEryximachi outionem !n~er?re~e~.ur.
o.
•
In
. .
.0 RAT l O T E RTl A.
AM 0 R 1 NOM NIB V S, AD 0 MN 1 A.
creator omnillm.magifter omlllum.
1 CAP.
i. .
o
T
o
....
•
•
0
Ria 11. ob.ï~ deiné:eps.ex.rio!l:~i Eryximachi mente rra.
tl:alld,!- Vldentur. Pnmu quod a~or omnibus intitus
per cuntl:~ porrigitur. Alterul11 quod omnÎunl qua: feciidlltn
na~uram. funt operum, effetl:or ell: atque feruator. Tertium
qLJOq amum fingularum eil: magiil:er & dominus. Tres pro~
fetl:o rerum gradus in narura confiderantur. Superiora, III~
feriora,Acqualia . Qua: fuprl fUllt, inferiorum funt cau!;'"
qua: infd,!uperionun opera . Q!.la: xqualia, eadem inter fe
Datura funt pra:dita.Caufa: vero opera fua tanquam fui parte~ & imagine~ diligl1nt. Opera quilletiam caufas tallquatn
fUl conferuatnces expetunt. Q.!:la: autem in eo of(line locara
fUll t,ad Cele illuicem quafi vnius & eiufdem fimilia membra
mutua chari~ate afficluntur .Ideo Deus allgelos, & angeli cil
deo limul ananas, anima cum illis vDà corpora bencuolen~
~ia ql~ada~ reg~nt atque gubernant. In quo fuperioru~ a.&
lIlfenora dlleébo plane confpicimr. R urfus corpora allltnl S
fuis& iunguntur auidifsime,& ab eis mole!l:iCsime feiungull
tur. An.imi nolhi cœleltium beatitudinem cupiunt: cœlefic:S
fuperm numinis maicil:atem fellciter venerantur, atquehl C
inferiorum ad filperna eft amotis a ffctl: us· Item omnes ignis
par~es libenter inuicem coha:refcunc. Terra: rurfus, aqux,BS
;lën~ }~artc:s in~icem:& in qualibet animalium fpecie. e!u0 e
fpeçlel anullaha fefe mutua confuetudine femp.er adfclfcur.
Vbi amor ad a:qualia fimiliaque confpicitur. Cuinam igitu r
dubium erit, qui.1 am or omnibus ad omnia lit ingeuitU~?
Atqueid e!l: quodDionytius Areopagitain libro De diUl~
Dis nominiblls .e~ Hierothei mente ijs verbis ûgnifieauit:
A~orem !hle dlUInum,fiue angelicum,lIue fpiritualem,fill C
ammalem,fiue namralem dixerimus, intitiuam quidam J~
telligin~us c~mmifcente.mque virtutem:qua: fuperiora qUIdem ad lIlfenorum proutdentiam mouet: xqllalia rurfus aa
focialem fui inuicemcommllnionem conciliat:ac pofire mo
inferiora qua:q: admonet. vt ad poriora fublimioraque COll·
~tertantur .Ha:c ille.
AMOR ·EST AVTOR
omnium & [eruacor.
CAP. II.
Ecundum vero illud noftrx orationis membrum, quo a~
mor effetl:or omnium & [eruator eft dlétus,ita probacur.
Cupiditas perfeétionis propria: propaganda: amor quidam
e!l:.Abfoluta perfetl:io,in fumma dei ea poti!ua. Eam diuilla
inteI\igentia contemplacur,atqut! inde volû.tas eadem cupie
extra fe propagart! : ex quo propagandi amore credta ab eo
funt omnia. ldcirco Dionyfius nofter, Diuinus,inquie .. amo:
non permi/it regem omnium une gerll1ine in feipro mancre.Idem propagationis inftintl:us omnibus ab iI\o primÇl aU.
tore eft indu rus. Per huc f.1ntl:i illius Cpiritus cœlos mouenr,
& fequemibus omnibus fua munera Jargiuncur. Per huc fy:
der;\ lumen fllum in eJementa diffundunt. Per hunc ignis CUI
calo ris communione aërcm mouet aër aquall1. aqua terram:
ac verfa vice terra ad fe trahit aquam .hçc aerem,ille ignem:
Ha:rbx quoq; acarbores cuplda: fùi feminis propagandi (Ul
fimilia gi nunt.Animalia quoq: brut.t & homines eiu[dé cu
\ piditatisiflecebris ad procreidall1 fobolem rapiüwr. Q!!àa
fi amor OInnia facit,feruat etiam omnia. Eiufdé enill1 remper eft atfeétionis & coferuationis offieium • Nempe Jimili"
fimilibus conferuantur. Amor autem {imile ad umtle trahir.
Terra: partes fingulx amore mutuo copulallte, ad parres
alias terra: fui limites [efe conferunt. Tota etiall1 terraad fimile fibi mundi' centrum illius auiditatedefcendit. Aqua:
partes ad fefe inuicell1 timiliter & ad locum libl conuenlen~em. c~m t~to ~qua: c~rpore perferuntur. Jdem partes aenS
l&Il1Sq; facI.unt : .le cuam d~o .ha:c ele~enta ad !upernam re
glOnem libl'congr.uam & üll1ll~m ~eglOnls iIli\l5 amore tca!
liuntur.Cœlum euam,vt. Plato 111 hbro De regno inquit,innat~ mouet~r alT!or~.All1ma enim co::li tota ümul eft in qui
bunl~et creh runtl:ls. Cœlum e!go animx fruenda: cupidUlllldeo curnt , vt per omnes fUI partes vbique rota ' anima
pcrfru!ltur· Aduol~t autt! rapidiCsime. Vt quo.ld fien potell;
totUm fit !imul vblque, vbicuque tOta fimul eil: anima. Pr..:"
terea fpha:ra: m~ior.is co.ncaua fuperfi~ies minoris f1'ha: r;1:
locus eft natumhs . ~t.qula qua:libet huius fphxra: paineura
a:que~um q~lahbe:t 1~lIus particula couenit, quxlibetomnd
21'pCtlt l'articulas dhus attingere. Si quic[cat ,'fingulx tanJ.
ge~t fingulas', non qua:libet cunéhs. Currendo fertne a/fequltu.r quod a!fcqll1 .quiefcendo non poffet. Currit auterII
".eloc{{'sïme r vtqtta:lIbet p~rs ~odem pene tempore pro' vi:
nbus cuntl:as :tttll1gat.Qullleuam vnitlce partiul11 ÎuarurII
c~tntl:a Feruantur ,dlfperfione partium perelu. V ni tatem ve;
f? paruum mutus earllndem eillât amor. OEod in liumonbus noftrorum corporum.& mttndi elementis- irtt-ueri licet, quoru~ concordla, vtalt Empedocles P;xch'a g orc:us,8C
munaus & corpUs no!hum con!l:at difcor ,'.1 d r.' atur.
·
\ '11"
'
IIS'1"
Ç01~C:Ot dlam verot upaCiS atq: am oris pra:ftat vicifsituilo.
.
~~c
S
�Commentarium:
NVLL VM MvND I M'EM BRVM
C A P. , II Il.
odit aliud membru m.
Hine Orpheus' /UÏlv@' "I;,"~I4P :r~,.r~JI '/lwU/4I.,JfElr. id oft,
Solus horum omnium'tu regis habenas.
,
Q.y 0 D S I ,T MAG J STE R 1. Rtium & gùberna tor.
CAP. III.
263
'1
QfiOd fi ita efi. nulla operis huius rnébra inimica elfe io
, ter ~e vllo p~éto po{fullt.Non enim ig!lis aquam. aq\l~
odlO ugu,fed fU1lPfius amore:ne ab il qua: frigor~ exringua"
tur.Neq ; ignem aqua odio ignis extinguit:fed qupd;tm am ...
pl~ficaJ1di ,proprij frigoris appelitu traliitur ad aquam fibi fi.
mtlcm ex Ignu corpore procreadam. N am eum omnis appe",
titio naturalis ad bonum nuHaq; ad mali! tendat:aqua: piol'
poutum eft; nOIl ignem extingu ere ; quod cft malum : fud ,a'.
quam fui 1imilelll,quod bonum efi, generare. Q.!.IoMÎ ;lbfql
ignis interiru e~plere po{fet. ignom vtiq; non cprililmereh
~adem de c:r;rem qua: Contraria & inimica vidifur. ratio a(..
ftgll~t~r.Porro ~gnus l.upi vitam,fi guramq . non odit,fed fui
pernlclem qua: a ~upo Infertur 1 exliorret.neq; lupys agni 0di~ • fed amor.e rUI eu~ l~cer:at atq; deuorat.Ne~; hOQ'lpho.
mlD~m.• Ced vtUa homl~ls horret. ~eque PQtentlOrihl,ls. aut
acutlonb us dotes fuas IllorulU Odl o 1 fed npfiri ben~uolel).
tia inuide.m.us,meruen~e$nlt illi,s penit~s fuccübamus. Q.!.Ia-r
propter 01h11 ob.fi~t qUln amor In pmOl?US ~t. perq; omni~
penetret. Hunc l,gltUr tamum dellm.qula Vblq. efi,OmlliufI\
loudet penearahbus, tanquam patentem dominu m cuius
imperium effugere nOIl valcmus • tanqqam f~pientirsimum
iudice~ quem cogiratiQnes ~ollra: late~e lIpn f-q{funt,pro.,.
culdublO me!uam~s: hune qUIa creMo; efi OmOlUm ~r.q; fer~
u.'ltor. ran'lua patr~ veneremur, faQqua, tutorem , pra:hdiii q;
colamus: !iunc,qula arte~ fingulas edoyet , tanqui prçcepto-r
ré foquamuflquo autQre fumus & viuimus:quo Ceruatore per
petui perman~mus quo pr~fiqe & iudice guberna mur:quq
prçceptoread beno beateq. viuqdi\ illflruiml,lf)&for~amur,
Eftat pofi ha:c vt quo paaoma gifier ardum· omniii &
guberna tor tit,expo namus. Ma~i{lrum quidé artium
e!fe intelligemus,fi modo confiderablmus neminem vn'Iuâ
arre,? aliquam aut inuenire,aut difcere poffe, nifiinne ftigatlonlS obJeéht io. & inueniendi ddideriu m incitet:& qui do
c:e~.difcipulos diligat,a c difeipuli eam doélrina m audifsime
ûuant.G ubernat orprzter ea merito nomina tur. Anis enim
opera ,diligen ter exequit ur, .nque exaé}-e con fumant • quiC~~q~e & artificia ipfa & perfonu qui bus ilIa fiunt.ma ximè
dlhg't. Aceedit 'Iued artifices in anibus fingulis nihil aliud
quàm amorem inquirun t & curant.Eas in pra:fentÏa nos artOl breuiter percurremus : quas Eryximachus apud rJatoné
cOmmemorat. QEid eniro aliud Medicina confiderat, quàm
quomodo humore s'Iuatuo r corporis amici inuicero bant.
a~que permane ant? quos eibos ae potus,ea:terosque viuen~~,aut medendi vfus amet natuu atquere quiut? Duos illos
IC quoque amores,Ca:Jefiem & vufgare m, quos Paufanias
fu~rà difiinxe rat, per fimilitudinem quidam Eryximachus
adln uenit . Temper ata enim affellio eorporis moderat um.
atque ad res modera tas.conu enientes que habet amorem .
Intemperata contrari um,& ad contrari a contine t. Illi quidemindu lgendum ,huic nunquam obtemp erandum , in gymn~fiica etiam exercita tione inuefiig andum. qui corpQris
habltllS,quos exercendi modos , quos gefius amet & pofiu]er.ln agricult ura,quo d folum.qua: femina. qualémue cuhu
o RAT 1 b Q.V ART ~,
fam exigat : quisue colendi modus à fingulis arboribu s dilit>LATONI~
NARR ATVR TEXT VS
~atur. Idem in mu/ica obferuatur:cuius artifices, qui nume1.
C AP,
ura.
numnat
uahomi
deantiq
at.
inueftig
t.
diligan
minus
ut
r':9uos numeros,aut magis,a
amo
m
minimu
SI Inter vnum ac duo,atqu e vnum & feptem
Is diais familiaris noller ver bis nnem impofuit. EUIll
rem inueniu nt.Inter vnum verà.tria ,quaruo r,quinqu e, fex.
veChrillop hprus Ladinus vir dotl:rina excellens. quem
QaO
&
vnum
Inter
t.
reperiun
.amorem veheme otiorem
umcQgnouimlls npfiris remporibus Orpbicu m pl"
potiCsim
diuerfas
hementi fsimum . Ii voces acutas ,& gr:\ues natura
poëram , fe,qlll1tus eft iD hune modum .obfcuque
toni,um
faarnicas
magis
inuicem
fibi
modulis
&
lis
inrerual
C~rti,
am Arifiop.lanis fenrentiam explicaturul,
implicit
&
ram
.
nafc:itur
fuauitas
&
tio
Clunt. Ex quo harmQoia: compo/i
Caualcantc~ fu~ nC?s diligent ia Ion gis
Ipannes
afl1
Q.yanqu
tempe.,
'l'ardiores etiam motus &: velociores ita inuicem
us liberiluit: ,o\ri/loph'ànis tamé ren
ambagib
ionum
diCpurat
rant, vt amici potiCsimum liant. & rhythmu m concinnita~
imis inuolura enodatlollem adhucal i
obfcurilS
verbis
tentia
tra.
duo
genera
melodi:e
autem
temque exhibea nt . Mu/ica:
quamlucemque requlrit: Efi.inquit Arifiophanes,amor prz
duotur. Eft enim graue ql,loddam & conftan s: efi &: aliud
dijs fUIJl!llopere generi bumano beneficus • curatQr
u:teris
&:
molleatquelaCciuum. Illud vrenribus vrile: hoc: noxium
hominu m. atqul; medic\Js. Oportet primum ~ualia
tutor
~
,
coouiuio
in
IlIi
•
iudicar
rlllto
legibus
&:
a
libris De rel'ublic
m quondam tueri~ nauua: 'lu~ve illius pafslones
ilhomip'u
primum
.Alij
pra:fecit
Yraniam mufam,huic polymn iam
ertere. Nequee nim qu~lis nqnc: cfi, olim erat. feq
;tnimadu
']ud genus. alij fecundum amant· Ulorum amori obtemp
P~incipio tria hqminu m erant gelle~a:non fo
diuorfa.
long~
.11'horum
:
t
cxpetun
.quos
fonirunt
dill'Ie
randum.adhiben
~ fœ~inajverumetiam tertiû quodduo,ma$
nuc
qua:
Jum
ho:
cfi
ca:lefiis
petitui obfiften dum.Illo rum nanque amor
cpmppfitp. P~a:terea integra erat cuvtriÇquç
~am ader ~t ~x
rum vero vulgaris . loeit Cyderib~s ~ clementis q,uatuo~ 3:
fo.Hlnda 1 dorfum & latera circula
a~'li
fpeClcs,
homlPlS
llil
lufq;
duo
hls
In
.
t
cofidera
ml~
micitia qua:dam.quam aftrQno
paria rnanib'ùs çrura. V\lltl~s item
"&
quatuorj
manus
moderahabens:
quodammodo amores reperiun rur. Efi enim his
& omnino cQ!titnile; • Mafculi,,:
cQnexC$
çeruiçe
tereti
ril'süne
duos
tempera
viribus
mutuis
inuicem
tus amor, qUlndo
Fa:mini num terra. LUfla pro.:
erat:
tium
folegen
aligenus
vnum
num
quando
conConant . ffi & amor immode [atus,
robufioq; corpor~ quare
animo
cram
elato
mifcum .,Vnde
quid ilIorum feipfum amat nimium ~ alia !luodammo,d~ deafcendereX~~ lupi,.
ca:lu
in
t,&
tentaban
pugnare
dijs
cum
luas.
tranqu.ll
aqua:
•
s
temp~ne
relinquit . Ex illo aëris gr.ua
ex vllo,inftar e~,,:
facit
quosq;
fecuir:
longllm
in
fingulos
ter
proterrarum fertilitas.animalium famtas!ex hpccpn trana
fi fa~~ 11\
irerum
tq;
fecant:a
capillo
longum
rum qui OUa in
ficiCcunrur. Vatum po~r~mo. Sacerdotumqu.e ,f:\cultas ~n
eil eos rurfu~ fe 1Îmlhtt ,
minatus
ur.
videant
inCanire
deos
offiCia
m
hommu
hoc potiCsimum verfan Vldetur i vt qua:
parritur um. pofi'}uap1llafura Itominii i~,;1 ~~ui~a fui~. quifq~
dco amica fiot. qua rarionc homines Dea amici fiant. Il'''
dimiqiulll c!1plebaç.1 gtfur c9.~currC~'l~,!~AI~~i qrcG b~~
fui
pa
ad
Deuro,
d
modusa
isQue
doceant : qui am oris ,charirat
feCeinuiçem cOfllpleQebantur.redlgt \n png,re.lJ.l h~b,l~
çpijs
s
tnam,ad parentes,ad alios tam ad viuo~,quàm?d defunao
tum affe~~ntes . prppte~ea fam~ ~ tor~P'f~ d,~fec,flem, Illl\
fit adhibenda$.ldem in ca:tc{Ïs arribus conietl'ari Iicet • ats;
con~r~ffui modum Imp,oCulffet. Hi nc V~I~; Illutuus ?~~
deus
e{fe
omni:t
ad
s
Cummatim concludcre amorem in omnibn
lOna~US eft amor pnf~a: nô\~~re conclha tor, a~l1Ite,
miDibus
Omnium autorem ,feruato remque exifiere,& artium vniuer
ex
vnum duob\1s ctftcere,hom uHlj1lque natura: meden. Êi\
farum dominu m'& magifiru m.Hullc merito dil1\ls Orpheus
quifq; npfirum dimidium h., or~inis vtpote feltu,$.~lî~,:,
cnim
m.
appellauit Solertem,bigçnil.lm, omnium daues ltabcpçe
'piCciçuli qui p~etr~ ~ ~ur~Fa:, v~ca,nt~{! f~IÇS{ e~
dmodum
..
~~omodo enim gemina:: na~J.lra: fit,~ PauCallia primum ,dctur.qua:nt ~ut~m f~lllulfq, d,m\dlu : Q!1o,,:fficiun
vno duo
Inde ab EryximaCho alldiuiflis . QE~ edam rarione claues
m f~um ahCl~I.cUJllJèunq; f~~,u ~uldus 1Ît.
dilllidiu
itaq;
ties
cornCaris
Illundi tenere dica,tur aD OrpheQ,ex ruperipril>u~
ifsll~e cOllq~atu~, ,~rden tl,1n~a:ret 1'llC?vehement
,
Qc:currit
ra:hend ere l'offumus : quippefieur Qftendîmui de1iderium ,
qUI~em ab Ill~ pat1'1-f~lt fe!~pgl. T~fius '
tu~
JPpmell
r~,ne~;
oc prpfetl:ionb propria: propag'l-Ilda:. cunais in~enitum.
XUS am~r~s nOllle 1~cep~~. Q!t~ nos,
cupldo.I11
ciendi
ifaqm!ti
;dum
exphcar
latentem. implicitam qIÏuCque fa:cundlta~em
efeIUU~t.dul~ 10 fUI dimidiu~
fummop.
tempore
in
pra:Cenri
fèminai n germen pullulflrecompellir.& vires,ltuiufqueeius
cpn4!lclp, & I~ poflerum fpern
'luenque
~~um
ami~iC!
Olim
cdudt finu fœtusquecon~ipit, &,quafi c1~uihus quibuCdam
PI.C~gle!ltlbus ID veterern figudeuOJ
noblS
llnlJelt
fummall
0lll
COI1CCptlls aperiendo, prod~j;l~ 1':1I~cem; quam9b~e
ram f~fbtuendo. medendo1ue fe pos beatifsimos effetl:~r~.
!\lncs muodi parres.quia VOl us aruficl$ opera CUM, elUfde\1l
EXPO NITV R " Ol>IN IO PLAT ONIS
, rnachin~ membJ'a inter Ce in effelldo & viuendo umilia,m u
p. "
de aOFiqua hominis fl,~ura. . . . CAP.
tua quadam charitat e fi~i inuiçem vinciuntur, vt merito diq;
partium
mundi.
copula
ijh&
lle~petu
uodus
amor
pouit
ci
A..e~ ~rifio,p~ane$ &: ,~l~a narrat permulta,fl\ofiris p~;
cl: ei~ immobilcfufiel1taculu%~dirmum ~otius machtll%
m~'qi ,fimllla;Cllb qU1bui quali vela~~*'bp's,~udi~uf.d~
.
lundamelltUfl!' _
lUlll~
R
H
H
(
~
, 1
....
~
�In conuiuium.
dinin.t myneria latere put:tndum, Mos enim erat veterum
theologorum facra ipfo ru III puraque arcaua neà prophanis
& impuris polluerenrlll' fi g llrarum vmbraculis tegere. Nos
aurem qux in fi g uClS ClIpcl'iorum, & aliis defcribuntur, lingala ex;!tte ad [en(um pcrcinere no arbitramur, N~m Aure·
Hus Auguftinus,non omnia,inquit, llllx in figuris finguncur
fignificare aliquid put:tda funt.M ulta en'lIn propter ,i lla qua:
fignifidnc ordinis & connexionis gr;!r1a Cunt adiuntta ,Solo
'Vomere terra p(ofcinditur . Sed vt hoc fieri po(~it , c a: te~a
'1"oql\e huic aratri membra inngunrur. QEa: igicur nobls
exponenda propDnieur ha:c [umma.Homines quondam tres
feXlls hàbeha'nr,Marculinum,Fœmininum. l'romifcuü. Solis, Terrx,Luna:q; filios , era~lt & integri, Sed propc~r fuperhlllln cumaeo a:quare fe vellent • fcifsiÎn duo ElI1r : ~teru,m fi
fUl'::rbhnc, bifarîam diCèindendi. Settione fatta. dlm!dlUm
:tmore ad dimidium trahicur, ,Ve' integritatis refiitutio fiat.
qua èompleta beatum genus hominum e!l: futUrum.~U1nn~a
V'ero noftrx interpretacionis erit huiu[modi. Homlnes,1<!
ell: hominum anima: quolldam, id efl:, quando à Deo c.reantur.integrç funt,duobus funt exornata: lumini,bus,inge?ito
&. ihfufo: vtingenico requalia & infcriora , infllfo fupenor~
èonfpicerellt, Deo zquare [e VOIUerllnt, ad vlli.cum 1~f!1en
in~ehitum fe reflexerunt. Hic diui[a: funt fpe~dorem mfufum amiferunc. quando ad C<llum ingenitum fUl~t conue~[~:
11:atim'I; in corpor.l cecidere.Superbiores faél:x tCerum dluldentur: id ell: 1i naturali llimium confidant ingenio, lumen
il\ud ingenirum & naturale. quod rcll:itic,qlloaammodo extihguetur, Tres rems habebant, Mares [ole, Fœmina: rerr~,
l'r0l1,iCcuç Luna genicx. Dei fulgorem alia: fecund~mfortl
tudinem,qux ma !cula c!l:,alia: recitdull1 temperanuam , quç
fœllli na,alia: fecüdum' iuftiriall1 ,.qux promifcua.fufceperitc.
Ha: tres in nobis virtutes aliarulll trillm qu~s Deus habcc,
funt filia:,Sed in deo tres illç,Sol.Luna.Terra:in nobis Mas,
Fœmina;PromiCcullm nuncl1paiicur. Seél:ione fatl:a dimi,liii
:!more :Hl..timidium trahi~lIr.Animre iam diuifa: & immerfx
corporibm, cum primum ad aunos adoleCcentia: ~enerint,
natur.:tli & ingcnito Illmine,qu?d feru,a~unt,c;lI fUl qllod~11l
dimidio clCcitantur ad IIlfufum l\lud dlU1l1Umq; lumen,olun
ipr.nu11l dimidium, quàd c~den:es amicere, fiudio ~eri:atis
recipiendum.Quo recepto lalll, Integra: crunt,& dei vll10ne
bcatç.Hoc igitur ctit interpretationis no/ha: compendIUm.
"'H 0 M 0
EST
I P S A ANI M A,
1nipla cft iplmortalis.
ET
, ' c A P. 1 l I.
Orpus cum ex m:tteria' connet & qU.1ntit~te,& :1r1 mate
riam [u[cipere,ad 9.uantitatem diuidi [olum extédique
per'tineat, acque ita fufcéprio & diui!io p;tfsiones lint:conCequchs eft, vc fuipt!.! n:ltura parsioni ranrum lit & corruptioni
~lJbi~tl:um. Siqua vero aŒi> corpori competere videatur,
110n III 'lualltum corru~ ç:11: :1git,fed,in quantum iIIi VIS qUa:~am quoJamm,odo 1I1COrpOre,a & ,qual~cas ine!1. vt in igliis
1'1101: cJh~l~as,' ln aqux ,mate~la ~tlgU5,1n corpore nofl:ro coplexto ' E \( q lIIbu~ c~rte qualltatlblli operation cs corporum
pr,ofici~Clll~tur Nils, en!lI~ 'qllia,longu~,aut Iatu~,aut profun_
<lu s cf\: Igl11~, red qUia cahd LIS, calefac1t.Neque qui extenlior
il'ni ~. calef.lcit magi, , iMo 'propter difperllonem minus,
~;d qui calidior,Cu,:, i~itur ~iriu~l1,& qualit~tlIm benc/lcio
opcr.1tiones prollelllant. ac vues lpfx & quahtates ex mater1a '& 'qùantltate nOtHOn,!l:ent, Iicet in mat,eri~ q,uantitateq;
fi1lt, fequicur vt pari ad'corpus. ageread a~lquld lncorporale
percine.1t.Vires vtique ha! in !1rumema qUidem funt opel'an_
di ; Ipra: vero per Ce nequaquam fUfTtciunt , ad ~perfn,dum,
quia nOIl.fufficiunc ad exifiendum,~\Od ~lllm III alto lacet,
[eque i~fU'm [lll1enrare nOl~ P?refl: ,ab .1110 cc:t~ del'e,ndec.
9.90 fit " vt qualirate's. quia;t corpore neceflano [u!l:mell.
{pr, ab ali(~lla fuperiori fubilitia, qua: neque c?rpllç fit, n~_
<J.ue in corpore iaceat,fiant atque r~,ga~cur ',H lIIU(\llOd, aill.
eH.,qux corporibus prx(ens &. lnltd,e ns lp[~ fe,ful1l11ct,~
qlt~hcatelll vimq; complexionis corportbus cnbl\lt; per qux
tabquam infl:rumenta in corpore', & pcr corpus vanns operatiÔncs exercec, Hinc vcnerare, nutrire , augere. cutrerc,
fi'are.redere,loql,li ,arci~OJopcra fabricare, fencire. incelligere,
h?!',o a[:ritur. Omll1:t ,vero hxc anima ipfa ~aéit, ide,o'Iue
a~I,ma ~nt ,homo . Si generarc-, augere, nutn~e ~onllnc~
dlc,lmu5,all1ma tanqllam pacer & arrifex COI pons, Ipfum gl~01t,auget,nrqu,e nutrir, Si /tare, federe.loqui.anima corpon s . membra ru !l:1ll ct
t & vibrat Si fabricare , currere,
.• fletti
."
a~lma_lllanus pornglt. & pro arbitrio torquer,pedes agitato
SI [enr,lre.alllma per fe nfll \1 III i]1fl:rumenra,quau fene1l:ras,&
foran~lllaeX~ertor~ eorpora, percipit. Si iiltelligere. anima
pel' Celpfam hnealiquo corporis infirumenro v!lCietatem :te.
fequitllr:Omnia igicurquicunque homo faceredicitur :inimus iplè facit, corpus patitur. ~aprOptcr ho'ino [ol~s cft.
C
IJ}:
animllS, corpus autem homillis opus & infirllmentum. 1:0
maximè,qllod 3nimlls operationem eius poti(~ im'lm, iotel~
ligentiam fcilicet, fine v 110 corporis inlhumento exercer,
cum ces per illam incorpor.lles Întelligat, per corpus, ver?
fola corporalia cognofcantur~ lta'que fi animus perCe agit
quicquam,per fe certè ell:,& viuit" Viuit autem fine corpore
quod fine corpore oper Jtur. Si per fe e fi, effe libi quidd ,lOl
proprium conuenit cor~ori,nô commune, proprerea ~oteft
proprium fibi [corfllm a corporis mole fortiri homillls cognomenmm.Qpod fanè nomé quia de vlloquoq~le nofirîlm
per omncm vitam dicitur, qllifqueeoim in omni x tate V,D
catur homo ï ideo aliqnid figuincare videmr quod Ilitbllc
permanet. Corpus iugiter fluir, cre[cendO', deCTe[cel1d~, re~
folutione continua,liquefaé'cione,calore vici[sim, & fngore
permutatllm. Anima femper eadem permanec, qllod liquido
nobis o!l:endicveritaris inquifirio,bonique vol lin ras fe~llper
eadem,& firm:! mcmoria: confer,llacio. ~is eq!;o v(q; adeo
demés eric, vr hominis appellationem in nobis firmifsim~'P
corpori' liuenti femper & vildique' pcrmu'cato pori us • quam
animo .fiabilifsimo cribuac? Ex ,his pe(fpjcllum e!lè pocc~,
cu homines 'A ri!l:ophanes nominanit, morte Platonico a11lmas no!l:ras fignificaife.
, . ...,
•
QVOD ANIMA EST DVOBVS
.11
ornara luminibus,& quare in corpus de:. s;;
[ccndit crcatio anima: 'cum
....... :c
duobus luminibus. ,
CAP. III 1. "
Orro :1l1ima f1:atim ex deo nata naturali <J.uodam inftinél:u in deum parencem fuum couerrieur, qucmadmod um
ignis in terra ruperiorum vi genitus COli fe !l:i 111 11 a tIl ra: iinpe
tu ad fllperiora dirigitur,colluerf.l in cum eius radijs illufir.1
~ur. Se~ primus hic fulgor in anima: fuhfiantia per fe priu!
lI~fOrl11l recepr,us, fit obfcurior.acquc ad iIIius traél:t19 ,cap:tCltHem ropnll~ ip!i & naturalis euadit, ideoque pcr eun1
vtpoce li"i xqualé,reipfam & quxinfrà fe funt,id e!l:. corpO·
ra omnia anima videt quiclem: Deum vero & alia fuperior:l
n~ vid,et. Sed c~il11 per pri~a han~~cintil\alll deo faéta proplllq1l10r al!ud ICerum danus acclplt lumen, quo edam fu~
pcrna cognofcat.Lumcn igicur habet gcminum : Naturale
altcru~,.liu~ il1ge,nieum:Diuinll~ alte~um & infufum:qllibus vna cOlllunéhs ceu duabus alts per [ublimem pcruolarc
valeat regionem . Ac fi diuino illo femper vteretur, femper
dlUinis ha:reret: Tel1a rationalibus eiret animaJiblls vaClla.
Ca:terum diuiria prouidéria decretum e!l:, vt anima .fuijpfiu~
fit domina.pofsitque tllm vtroque I1niul Jumine vei, eum altero. Hinc fit vt nacura duce ad proprium fui lumen conue~:
fa pra:termilfo diuino lèipCam viresquc ruas qux ad fa~lCl'
cam corporis [pefrant,anim"duertat:cupiatque vjre~ hUIU~4
modi in fabricandis corporihus exeqlli . Hac vr aiunt ', cupr~
dicate grapata,dcfcendit in corplls:vbi gel1erandi , mouC?ndl
& fent,iendi vires exercet:fuaqueprx[en.tia terram infima:n
mund! fedem exornat.' qua: ideo ratione carere nOIl debUlt.
neq\l2 pars mundi effet rationalium viuencilLl'rxCentia defl:iruta : quemadmodü & illius autor ad cui us fimi litudillen1
mundus f.,él:us efi,totus e!l: ratio.Cecidic aucem anill1tH 110'
fier in'Corpus. cum prxtermiifo diuino, rolo [uo vfus eft: lu~ ,
mine:ac feipfo cœpic elfe contentus . 'Solus deus cui deefi ni"
hil,fupra qué nihil,felp(o contentlls permanet, fibi (utflt:ié~~
qu!,proptcr deo fe parem fccit tunc aniOlUS, cu Ce folo nulul~ '
elle ~O~tentus, qu.tli minus quàm deus libi ipfe [ufticerec.
P
~V 0 T
VII SAN 1 M A
ad Deum redit.
CAP. V.
"
.1
A~c plane ~llpetbia cau[am fuiffe Ari!l:ophanes ait, vt
,
an,ll~us qlll natus eft integcr,fecaretur,id eil. ex gemi..
ms 11l1111,l1Ibus alt~ro po!l:hac vteretur,alrerum vero neglige
ret. H,'~ 10 eorpon~barathrum ceu letltellm flumen immerfll~',fL~lquemec ad tepus oblitus,fellfibus & libidine,quaÛ [a.. '
t~\Ilt1bus & ,tyranno raptatur. Verum adulto corpore,purga'
tt,s (cnfu~m l11firumentis conference dofrrina pahulu, rehplfclC:v,blnatu~alis ~micat, ful~or. l1aturaliumque reru~ or'
~hnem 1l1~agat'9ua Inuefl:lgatione archîteél:um ingenCls hu
lUS ,?acll1,IlX ahqu:~ ~{fe pcrCetlc'lt: cHm & yidere cupit [je
pofsl~ereal~e ,[010 d~U1110 rp,le~dore conÎpieitur . Ideo mens
proP:l:r l,uCls,lOd~glne ad d1UlOam luccm recuperandam vc- r
hem~t,[s,me mfl:lgatur. Infiigatio 'Vero.appecirioque huiufmodl ver~5 efl: am~r:'.lu,o ducédilnidillm hominis alter!tn1,
alrerum e,ufd,e~ d~m~d~um concupifc:ic, <J.uia naturale lu· '
mel1,quo~ âmml d,lm,Jd,lUm e~, Jume,! il1ud diuinum quod
alterulll el u[dcm dlmld1Um dlcitur.olim neglettü accenderc.
H
,
,
rurfu s
�26 5
Comtnentarium.
H V?S
rurf~s.in al~irho niritur:atq; id efi, quod in epifioJa ad Diollyfi~l1n'ltl1t Plato,H umanus animus affeél:at quali:t diuina
fint Intelli acre,·afpiciés in ea,qux /ibi cognata funt. Veru11l
cum Dc~s rUCe/h fuam infudit in animum , ad id porifsimu11l
eam aecon~odauic, Vt hOlTIines ad beatitud inem, qua: in ipfiu~ polferslone confinit , perdllceret. Ad hanc quatuor virtUtl~us perducim ur,Prude ntia,For titlldine , llinitia, Tempe
~antl~. Prudent ia primo beatitud inem nobis oftendit . Tres
11I:e V.lrtUtes reliqux, quafi vix tres ad bcarimd inem ducunt.
SCln~llIam itaquc fu am in varijs animis Deus ad finé huiuf~~O~I va~ie tempera t:ita vt prudent ia duce, alii per fortituI111S, ah) per iufiiti x, ali; per tempera ntix otficia [uum repetant autorem .Nempe alij hlllUS muneris gratia, pro Dei
cultu,pro honefio ,pro patria pericula mortem que forri anirn? fubeunt . A Iii lic vitam iufieinf tituunt, vt nec iniuria11l
~.UI9uan~ inferant ,neque infcrri pro viribus finanr.Ali; vigida,lI1ed~a, labore libidine s domant . Hi tribus quidem proce
LInt ~.ll.lbus: fed ad eundem beat"ttudinis finem prudencia
.h.ulle Ilh.s 1110nfirante peruenir e conantu r, proinde tres hx
~Irtute~ 111 dei quoquc ipfius prudencia continen tur. Harum
efi~ieuo accenli hominlll11 auimi pcr earum officia ad eas
d?PIUllt peruenire:illis hxrere,p erpetuoq ue potiri. Fortituncm hominu ln mafclliam robur & audaciam nuncupa tus.
.c':lperanriam fœmina m propterr emilfum quenclam & fri
gldlO~em deliderij habitUq I, miteque ingeniu m. Illfiitia11l
p.ro ll1•lfcuam: fa:mina m quidem prout innocenria fua iniun.am Infere nemini: marculain vero prout alij inferri non Jinit '. & feueriori cenrura in homines iniquos animadu ertit.
QUia vero maris dare,fœmina: fufcipcre proprium efi.idcirco foJem qui Illmenln ulloacci piens exhihet omnibus , marem VOcam us: L unam qua: accipiens l foie dat e1ementis, à
~ando & accipiendo pro111ifcuam : Terram cu 111 accipiat qui
em ab omnibu s,tribua t nulli,fœmina111 nucupamus. Qua~brem,Sol, Luna,Terra,Fortituclo, lufiitia, Tcmpcr atia mento maris,promifcui, fœmina: !ignaeur cognom ine: atque,
VtexceIJellliorem Deo appellat ionem exhibea mus has vir[utes in illo,Solc m,Lul1a m, Terram: il1nobis 111afcuJinu Ce.
~I~nt ~icimus,promifeuum.fœminil1um . Quibus autem lux
~ a dluina l dei foie cum fortitud ini s affeél:u in Cui Ortu fuit
blfufa,hi s maCculam dicimus !ucem fuilfe conc;elfam. Quiusà dei luna eum affeél:u iufiitia:, promifc ua. Quibus à dei
terra cu alfeél:u temper5 tix, fa:mina m. Lucem iIIa infufam .
atq; diui na fiatim ad naturale m reflexi ncglegi mus. Altera·
crgo pofihab ita fcruauimu s aleeram:vbi dimidiu nofiri tene
rnus,dimidiu prxeermiCimus. Cerro vero a'tatis tépore ana[urali lumine duél:i diuinu a ffeél:am liS '111idem omnes fed diuerfo modo diuerli ad eius adeption é procedi mus, pcr fortitudiné,q ui l dei fortitud ine illud olim cum affeél:u fortitud i
nis acceperut:per illftitia alij,temperanti{1111ue umiIitcr . Deniq; fuu illud dimidiii quifq; vt acceperat quxrit. Et ali; per
rnafculam quidem dei lucem amilfam olim,iam recuperata,
dei volul1t ma(cu!.lfortitlldine perfrui: alij per promifc uam
1ucem fimiliter virtute promifc ua: alij per fœmina m eodem
paél:o. Munus profeél:o tantllm hi confequ untur, qui pofiquatn adulea xtate fcineilla in ipfis natllralis elllxit, eam no
efi'e ad diuina iudicanda Cufflcientem exifiima nt, ne fcinti!la! naturali s illdicio,aut animaru m aut corporu m alfeél:us di
uinx tribuao[ maiefiatÏ , pmentq ue iIIa non elfe corporib us
animisue pra:nant iorem. l n quo [-me plerique erralfe tradull
tu:: qui in diuinoru m inuefti gatione ingenio naturali connü,ant Deum nOI1 elfe dixemn t, vt Diagora s: aut clubitauetun.t, Vt Protago ras: aut corpus iudicaue runt: vt Epicurei,
Stolci,C yrenaici ,ali;que permuJt i:aut an imam quandam , vt
Marcus Varro, Marclls Maniliu s; alijque nonnull i. Hi tal1qllam impi; n011 modo diuinum lumen olim negleél:um no
recllper auerunt, fcd & natllrale proptere ius aburllm deprauauere:quod depraua tu ell, faél:um non iniuria fcilfumque
pu.tatur.ldeo illorum animi,q ui tanqu.tm fuperbi & faftu tu
n'Idl Gris cofidu!lt viribus,f ecantur, vt ait Arifi6phanes , ite.
tu,?: cum etiam natllrale lumen, quod illis erat reliquum ,
oplnlon ibus fa.lfis o1;>fcllrant, & moribu~ iniquis extingu ut.
Itaque naturah lumlne reél:e vtllntur,qUlcunque mançum il
1ud,& mmilatl lm elfe recognofcentes ;Id natllralia iudiciida
fatlsfacere '1uodammodo arbitran tllr: ad ca vero, qux fupra naturam funt, fublimio ri lumine opus elfe plltantes exa0: ,fs ima quadam animi purgaeionc ita fe prxpara nt , vt ,Iiu.lna lux iterum illis elfulgea t: cuius racli;s rcél:è de deo fentlent,& in prifiinam illam integrit atem refiituen tur.
T
AMO R ANIM AS RED VCIT
ca:llIm, Bea~itudinis clifiribuit gradus,
gaudium largitur xternum .
CAP.
VI.
IN
cOl1ui~:t prxfiant ifsimi Deum, qucm pr:e c.rVI~C
tens dlJs gcnen hum3no beneficulll elfe Ariftophanes
a~t, omni rac~iflciorum genere vobis propitiul11 f.lcite:hune
PIJS preclbllslIlu~~ate: .huncto tocorde capefsirc. Hic animos fua benefict:t1a pnmum ad ca:lefiem ducit mel1f.lm:
ambro!ia & neél:are abuodan tem: deinde Jingulos fingulis
accommodat fedlbus : pofircm o fuauitcr detinet io :eter,
num·N ulli ellim Ca:IU~l repctullt,nifi (lui ca:lorum regi placuenaot:place.Rt IIIJ,qUI eum furnmopere diligllnt . Cognofcer~ q.uldem J1lum verè, omnino prxfen ti in tempore imPOfslblle efi. Vere~ute111 a.mare quoqllo modo cognitu m, &
pofsblle e~, & fac~le. Q,.u~ Deum cognofc unt, nondum illi
placent, mfi cogn ltum dlhgant : qui cognofc unt diligut,l lo
qu.ia cognofcuot,fed qui.a qui diliguo t, amantUr à deo. Nos
emm non eos qUI nouennt ,fed qui nos amaueri nt, charitat e
compleél:imur. Multos nanque qui nos cognofcullC , hofies
habemu s. QUO? ergo nos .ca:lo refiituit , non dei cognitio
efi, fedamor. Dlfcum bentlum prxterea ordo in menGl ca:lefii di~erfo.s fequitur grad.us amantiu m. Nam qui deum excellcnt1us d11cxerunt, daplbus excellen tioribus ibi ve[cuntur. Nempe qui per opera fortitudi nis dei fortitud inem coluer~nr,e~ i.pfa fruu.ntu r.Qui iufiitiam vero,iuf iitia:tem p.e_
rantlafil11l!Jrer, qUl tempera ntiam: atque ira varijs diuinx
métis ideis & ra tionibus vari; ani111i pro vario amoris raptu
fruum.ur. ~ot? autem Deo fruuntu r omnes, quia totus in
finguiIs:1l: Idels. Se? I?~um torum prxfi,lnrius po(sidcnc,
qU.I e~lmln pra:fiantlo,n Id:a c?nfpici unt. Quifque vero ea
?el vmute potJtu,r,qu~m dllexlC.ldeo liu?r, vt P!ato inquir
ln Phxdro. abefi a dHuno choro. Cum ellll11 oml11um iucundifsimu111 Jit,re amata potiri : quilibet in co potiund o quod
a.l~at cotentus plenusq ue viuit. Q!!ippe Ji amatore s duo del!tlaru111. fua.rum compotes fiant, vterque in amata fui polfef
lIone qUlefclt:neque curam quidem vllam habebit , ni alter
pulchrio ri potiatur .1l11ato. Quapro pter amoris beneflcio fa
él:um efi, vt in diuerlis felicitatis gradibu s portione fua quiIIbet line vila illuidia lit cotentus. Fit etiam vt line vila (nie
tate animi ijfdem vefdtur dapibus in çternum . Vt cnim oblefrenm rco lluiua:,non epulx, non viua fufficiunt ,nili fa.
mes, litisque ad vefcendum alIician t: ae tandiu obleél:atio,
quandiu & auiditas permane t. Auiditat em vero quis amorem. quendam e[[e negauerit? Aetenlus igîtur am or quo [em
per In deum affieitur animus,efficit vt deo [emper t;lIlquam
nouo [pcél:aculo gaudeat . Amorem hune eadem clei bonitas
fC111per aecendit in animo: 'lux & bcatum f.lcit am.1ntem.
Tria igitur, Vt breui compleél:ar,amoris beneficia eolJaudabimus, quod nos olim diuifos in integrum refiituen do, re~
ducitin ca:lum:q uodfuis quenque collocat fcdibus ,facitq; '
0?1~es in illa difiribu tione quietos : quod omni expulfo fafi.ldlO fuo qu?~am .~rdore obJ.e~an:entum ~uali nouum iu.'
glter accelldH ln alllmo,r eddltque lllum blada & duJci fruitioue beatu11l.
OR AT 10
A MOR
Q...V 1 NT A.
EST BEA T 1 S SIM V S,
quia pulcher eft & bonus.
CAP.
r.
Arclus Marfupi nus,muf arum dulds ~Iumnus, Landi. ·.
num poëtam fecutus , Agathonis oratlone m fic aggrc:ditur.Am orem dellm nofier Agatho beatifsim um,quia pulcherrim us fit & optimus , a.rbitratu.r. Qpx ad.~oe vt fit pulcherrim us,quxi tem vt optln:us,exigunt~r, dd,gent er enu_
merat:in quib,us enumerandls amorem IPfUl? effinglt. Pofiremo ponqua m qualis ell: enarraui t, b~nefic,~ ab. c? generi
humano tributa connumerat,aeq; hçcd Ifputauol11s lihu s cfl:
fumma. Nonra interefii n primis inquirer e, qua ob cauGll1l
vt beatuofi enderet pulchrü valde elfe dixit & bonu:qu 6due
fit inter bonitaté p~lchritudinemq; difcrimen.Beatu in phi
lebo Plato vult eire,cui nihil deell:: idq; elfe illud quod fit ab
omni parte perfèfru m. Efi aue~m perfeéti 0,ïnterio r quxda,
eft & exterior . 1nteriorem,bol1l tatem :extenor em ,pul chritu
dinem dicimus. Propterea quod bonG penitus efi & pulchrii
ici tanqu~m ab OI~l~i parte perfe~u,beatjrsin~G IlUCllpamus.
Hanc vtlqi dllferetlam ?1~11I bus ln rcbus anlmadu ertimus .
Nempe in !apilliç.'phyhcl ~olun.t, te?1per~tifsima quarllor
e1ementoru per1111xtiO qua:dam 1l1t~nor, nltorem parit ene
rio rem. Herbas prxterea & arbores 1nl1:lta radicibus meclullisque fa:c~dita s,Ro rum & folior?m grauifsi ma vetlit varie
tatc. In a~lma!tbus alltem falubns hllll10rum complexio iu
cUl1dam Iane~m~ntorum & colorum fpeciem procrea t. Virtus e~lam al1l~l dec~rem quelldam ·pra: fe ferre videtuf in
verbls,g eftlbus, openbu s) honefl:ifsimum . Ca:los quoque
f ublil11i1
'L
C
�In conuiuium.
fublimis eorum rublbnti .l c1arifsimo lumine circunfu ndit.
In his omnibu s incerna perfetl:io produeit externaP'!. IIIam
bonitare m,hane pulchriçf1dinem pofl'umus appellilr e,QUPcirca bonitati s Borc!l1 quçndam e'lfe pulchrit udinem volumus:cui us Boris illçcebri s, quafi efea qluda!U , lateus iuterius bonitas al\icit intuentes.Q.!!,oniam verO lloll:rx mentis
c'o gnitio à fenûbus duch originem , bonirate rp ipCa!Uiu rerum penetpl ibus infitam neeincel ligeremu s vnquam ! neq;
tlppeteremus , niû ad eam fpeciei exterior is ipdicijs Inanifeflis prouehe remur.Q ya in re mirabili s admodu m forma: Illl
~us,comitisque ipûus appaiet vtilitas. Fer pa:e Catis oiten{uPl arbitrot ,tantum inter bonitate m & fpeciem , quantum
inter femen & floCculum interelfe : a,tque vt fiores arborum
feminibu~ or~i femina ipfi qûoÇ{ue pr~ducunt lita fpeeiem
liane bomtau s florem vt ex bono pullulat , fic & ad opnum
amantes perdllce re: quod quidem nofier hic heros abunde
in fuperioriblls demonfi rauit.
Q..Y
...
°
°
M 0 D
PIN G 1 TYR. A MOR.
& quibus anima: partibus pulchrit udo cognofç~tur, & generatu r amor.
C ~ f. l~.
o
OIl ha:cdilf~Îtus cnumera t Ag~tho <juor .leI eius dei formoCam Cpeclem requlrun tur . Iuuenis inquit efi, tener,
;lg~lis,coneinnus,&. nitidllS. Nobis autem primo qu,\!rendli
qUld ha:e ad pulchnr udinem céferant . Deinde cum deo huic
auriquu ntur,qll o pafro Intelligi debeant . Ratione m !lOmines l)abent & fenfum. Ratio per feipfam rationes rerum 0mniu1l1 incorpor eas compra: hendit . Senfus per quinque fui
c?rpo~i~ in~rumenta eorlloru m imagine s & qualitat es att1ngit:Col~res per oculo~, per aures vocçs. Odores per
nares per lil~gqam fapores, per nerqos qualitate s fimp.lices elç, mentoru m, calorcm videlice t, frigusqu e& reliqua • t>ro~
pterca Cex ad eogmtio nem pertinen tes, qUantUl}1 ad propotitam attinet ~uxll:ionem , vires animi numera ntur: Ratio,
ViCllS,Audicus. Olfatl:u s, GUll:llS, & Taél:us. Ratio numini
{llmmo, ViCu~ ig'~i 1 Aëri audims ,v'lporu m odori Olf~aus,
atque Gufius,Tatl:ll~ terr;ç qibuitu r. Ratio fiquid~ eœleifia
indagat, nec propriam in membro corporis aliquo fedem ha
bet:quem admodu m ncque certam habet Cedem in vila mun
,d i parte diuinitas ,Vifus in fublimi parte corporis velut ignis
i? fuprcma mundi regione locatur,& lumen natura fua per7
clpit, quod ignis efi proprium . Auditus vifllm nOll ~Iiter
quàm p~rus aër ignem fecutus voces haurit: qua: & in aër~
fratl:o glgount ur,& per aëris interual lum aures illabunt ur.
Olfaél:lls ,caliginofo aëri, vaporibu sque ex aëre & aqua miXtIS om 11111 0 arsignat ur: quia inter aures & linguam , qua4
:l~r,e~l & aquam, poûtm, vapores cos appra:he nait facile,
&
dlby1t malClmè, qui ex aëris & aqua: mixtion e proueniu nc;
qua ~s .rU~lF he,rbarum , florum, pomoru m odores naribus
fuaul~sl1m , Q~ls dubitet guftum ~qua:: liquorib us compara r~:llui olfaél:Ul tanquam aëre cra!'siori fuccedit,& iugi faliuç
,1'lL~ore perf~,CLJs, pOt~l ~ehemept,if~iITle deleÇl::\~ur, humi.
d,sclue Fdponbusl ~IS Itcm arnblgat terra: taél:um aCcribere : cum per omnes terreni cOl'poris parres fiat: in neruis qui
rerreni maximè funt,exp learuf: facilime tangat qua:: làlidi.
tatem habent & pédus,q uod terra corporib us tribuit l Hinc
etiam aeeidit vt taél:us.gufius,olfaél:lls, folllm proxime iplis
.appoGta Centiant,& patiantu r admodu m fen~iel1do:licet 01.
faél:us remorio ra , quàm gull:us & f~~US appra:he ndere vi.
deatur.A uditus autem remotjo ra cognoCc it, nequ~ ita of.f endirur, QE,.o etiam longius proCpicit virus: & m0':1en to fa
cit,' quod, aures te~pore l p~ius eni~ c~rufcat~o ccrnituT,
q~lam tOllltruS audlatur • RatIO remoufstn13 ea~lt : l1e~ue
e111m qua: in mundo CLI,nt Colum, & qua: prxCent la, v~ [cl1fus:
[ed ctiam qua: fupra co:lum, & qux fuçrunt aut futu,ra Cun~.
p,ercipit,Ex his patere euique J;>otell:, ,cex Illarum an~n1a: VIflurn , tres ad corpus & materia m pOtlUS , Tatl:um Cel~lcet &
Cull:li,& Odoratu m: tres autem alias, Ratione m videlice t
& Vifum & AuditU111 ad Cpiritum l'ertiner~. Ideo rr~s illa: ad
corpus potius declinan tes coçporim agls quàm all1m~con
~,uunr:& ea qua: ab illis percip,iu otur, eum cor~us libl co~
gru,um ,moueant ,vix ad animam vCque peruenIU nt, ~"11me'luc 11~1 tanqu,am minimè fimilia placent . Tres v,ero fu.
pen,ores a m,atena rcmotirs ima:, anima: mulço qJ.aS,ls conuelllunt:rcsC)ue cas capiunt , qua: corpus quidem pa'ru~ admodu111, all1mum vero vehemen tirsime mouean t. Q.!!,lppe
Od~res~. Sapore~,Calores ,atque fimilia.c orpori aut nocent
pluflJny ,?urpro{ unt paulum ,qllid ad animi .lut admirat ionem,aUt1ll~IC1U~ conferu nt, ac modice ab illo defidera ntur. RatIo InCOrrO,rea: veri~atis; col,ores, figura:que & voces : co~pus au~ 111~t1 ,aut ylX & mUllmu m mouent : Animi
vl!ro aClem ad l~~dagandum poti~itllU':1 acuunt: atque eius
P
OIcl fe4efide rium upiunt. Animi cibus efl: veriras.A d (!.1rn in~
ueniend am oculi, ad difcenda m aures magnop ere (onferunt. Igitur<j.ua: adra,tio ncm, vifum,a uditum peninen t'j grâ
tiafuijpf ius alfeéht , <Juali proprium aliment' Um. Qya: ve~
rofenfus tres alios mèuent , corpori 'lei nutriend o, 'leI f~
uendo, vel generan do Ipagis necelfar ia fLWC. Ea itaqu~ anlmus,pon fui, fed alterius , id eü, corporis caufa qua:nt: Amare autem ea dicimur , qua: propter nofmeti pfos de!~dC;
ramus, qua: autem proptet aliquid quiddam cupimus ,muu mè. Merito igitur amorem ad fcientias , figuras, & voces
duntaxa~ volumus pertiner e:atque idcirco gratia illa foIUl~,
• qua: in tribus his reperitu r,animi virtute, figura, voce: qUIa
maximè animu prouocat,alf# 1"4;; ""MÏI',q uod voco fignificar
~fJ"l\"lII,'id cft prouoca tio nomma tur, ~l\l\@' vero ~ra:ce pulchrit udiné Latine fignifica t. Gratus quidem noblS efl:
mos verus & optimus anitni: grata corporis fpecioii figura:
srata voeum conc'I nnitas : eumque tria ha:e animus, vtpote
itbi eognata , & quodam modo ineorpor ea pluris admodu~
quàm trb reliqua faeiat, confenta neum efi, vt auidius afcrkat, arden tius eomplet l:atur, vehemen tius admiret ur, atqo.e
ha:e ipfa,feu virtutis, feu figurx,li ue voeum gratia , qua: anlmum per rationem vel vifum vel auditum ad Ce vocat , & rapit,pulch ri,tudo reél:ifsime d~~itur. ,Atql~e ha:~ i!!::.g;r~
funt,de qu,bus fic Orpheu s ,~)'l\a!Nrl,eal\fla K 14tJ~P4(VV.:r'
~J4l\(E.S lendo
' idüa~"Ia:tiuaqu.e. vberrim a. Splendorern
quidem vocat gratiam illam & pulchrit udinem animi, qua:
in veritatis & vinutis elaritate céfifiit, Viridita tem vero, figura:, colorisq ue liuuitat cm , ha:c cnim fummop ere in i~
uentutis viriditat e florefcit . La:titi.lm denique finceru111 11lud & falubre.& perpetuu111,quod in mufica fentimu s, oble-tl:am~ntum.
PVLC HRIT VDO EST
, aliquiJ incorpo reum.
CAP. III.
C
Vm ha:c ita fe habeAnt ! necelfariii efi pulchrirrrdinen'f
elfe aliquid virtuti,f lgllrx, vocibus que commun e,Noll
cnim quodlib et iftorum trium pulchru m !lmiliter vocaremus,nili vna his uibus ~nelfet pulchrit udis defil1lti o. Qua
fit vt ipfa pulchrit udinis ratio corpus elfe non poCsit: quO'niam vinutibu s animi qua: incorpo rex funt, pu1chritudo li
eaet eorpore a, minimè 'collueni rèt. Atqui tantu111 abe,ll: v,t
cwrpus fit pulchrit udo , vt 110n modo qua: vir~utibus al1l111 1,
fed etiam ' ~ux eorporib us, & vocibus incfi , nequeat ,e{fe
corpore a . Quamui s enim corpora qu:::dam fpeciofa ~Ica
mus,non tamen {UlIt ex ipCa fui materia Cpeciofa. 'si'lulde!Il
corpus homims Vl1um atque idem hodie formoCum, çras aUtem caCu aliquo ftx:dante ' deforme , quali alil1~ fit elfc c~r~
pus,aliude{fe'form orum .Neque etÎaùl fl1n~ ex Ipra qua~tJta
te formofa : quandoq uidem grandia 110nnulla atque ItC,m
breuia qua:dam formoCa videnrur :ac fa:pe magna de~or~la.
parua formofa : & contd parua curpia, magna g~at1CS,lma.
N onnunq uam etian~ accidit, vt limilis Îlt in m~gl11s qUl?UCdam,& paruis corporib us pulchrit udo.'si itaque fiante Lçpenume~Q eadem quantita teeaCu quodam pulchrit udo ',nutatur,& mutaq aliquand o quaotita te permane t pulchnt udo.
:le ~milis in magnis paru'isque videtur, cenè duo ha:c p,u lchncudo , & qualltit~s debent eIfe omnino diuerfa • QEIl~
etiam fi ~orp6ris cuiufque formofit as in ea ip(a Cui corpons
craCSltudme' quodam modo corporea effet,. non ta men ~t
corporali~ e{fet,im uenti plaeeret. Placet ~nimo perCona: ahC~1U~ Cpecles,non prout in e~teriori,iacet 111aterÎa, fed proue
e1u~ Im,ago per vICu,m ab anl1~o eaptcur vel concipit ur.ln1ago Ilia ln VICU & al1lmo,cum IIl:I ûnt 111corporei. corpUS elfe
non potell: 9.-~0 enim paél:o c~lum, vt ita loqulf, torum
pa ma ocuh pu pIlla cap~retu~ ',h modo eorpora li reciperet?
~ullo p~ofe~o. Sed,enl!~ fplr1tus in punél:o omnem corpon~ ~mp!tcudllle~ Cplr1~ah modo & incorpor ea imag1l1e,fu'T
f"plt ~ placet vtlque .11111110 ca dun,ta~at fpecies, <jua:' ab 1110
~U~clpltur. H<ec a~t(,111 !tcet extenOf ls corporis ümulacr um
ht 111 Co,tamell efi,mco,rpore.! . Ergo fpecies incorpo re" pl~
eet.Q!.lo d placet~ Idculq~e gratum! '1 uod gratum, hoc de\l~
qu~ pulchru m, quo ~lflClcur vt amor :Id illcorpo reum alt<t u,d rc;feratur:atquc Ipfl ~ulchrirudo Cpiritalcquoddam potlUS rel fi,mu~acrum fir,quam corporea fpecics. S unt autern
nonnull t qU1Cert~111membrol'um omnium polition e!Il' {i~
~e, vt eorum verblS vtamur, commen furation em & p,ropO~
tlO~e111, cum quadam colorum fuauitat e, elfe pulchrit ud,n~m,opll1ent~r ~oru,m nos opini<,>nem proptere a nOl1, admlttlmUs,qu1a ~~m hUlurm od'.paru um diCpalhio in folts fiç
r(:bus compofitls,~ulla elfcnt ümplicia rpeciofa. Nuc autem
p,uros colores,I,umt,na, voc~m vnam,fu lgorem auri,& argen
tl cand9re m,fclen tlam,l!n tmam, 'lux omni timplici a
(uQ~.
a
pulchra
�COlTItnentari UITI.
pulchra vocamu s: nosque ilb mir ifice tanquam reuera Gnt
pul~hra dcleLbn t, Accedit ad hxcquo d proporti o ilJa cunél:a ,nc!udit corporis compoG ta rnembra ,neque efi il] /ingu ..
Irs,[ccl ln cunél:i~,Singula iraque membra per fe pulchra non
e,runt, Ex finglllis autem particuli s torills compoG ti proportlO na[citur, Vnde nonnihi l fequitur abfurclif simllm : vt qua:
[uapte natura [peciof., non funt, Plllchrit udincm pariant.
S3!pe n umero etiam accidit, vt manente eadem membro rUm proport ionc, .ltque men[ura , corpus a:que vt ancè non
placeat, EadeIl1 rorro hodie, qua: anno [uperior i corporis
vefiri figllra,g ratia vero non eadem. Nihil t,udius quam figura, nihil cicius Cenefcit qU:lm gracia. Ex quo Iiquidoc onIht,llon idem elfe pulchrit udinem & figur,am ,?xpe qu?que
videlllus reél:iore m in VIIO quo dam qu,lm ln allO dlfpotiti o-,
nem parrium men(ura mque memb~orum : alius ta men ,ne[CI mus qua de caur., ,nobis formolio r iudicatu s amatur arden~ins,quo (atis admone ri videmu r, vt aliud quiddam for-'
mohtatel1l,quàl~l di(polÎti onem partium cenfeam us. E,ldem
effe colorum
110S ratio!)e admonc t ne formam [u(picem ur
f~auitatem. Plerunq ue enim color in felliore 'c1arior: in iu~
11Iore gratia maior.,Et in a:qualib us fit no~nunquam, vt,qUl
c~lore (uperat alterum , gratia tamen ab !llo & pulchnt u- '
dlne Cuperetu r. Neque tamen, audeat qui,fpia~n mixtioll cm
q,u an?am ex figura coloribu sque, pulchr~rudlnem affl~ma
re, SIC cnim nequc Ccientia: , ncque voces qux colore & figura carent, nequeco lorcs & lumina qux certam nulla~ figuram habent,a more digna iudicare ntur. Prxterca CUIU[quecupi diras,eo habiro qllod volebat, cxpletur . Nempe [1mes & firis, cibo potuque Cedantu r: ~~lor nuJ10 implctu r
a.fj1eétll corporis vel amplexu ,NlIlIam Igltur naturam corpo
Ils ardet:pu Jchriwd incm certc fe8:atllr . ~o fit , vt ca corporeum aliquid effe non po(sit. Ex omni_bus his colligitu r,
ve~os qui amore accen/i pulchrit udillcm hriUllt, modo
hnt liquore hoc haufio ardelltiCsim ii /irim extingu ere, alibi
Il ulm inmater ix Iluuio, aut quantita tis .lut figurx ,aut co·
~orum quorum libet riuulis,d ulcifsimul11 pllkhritu dillis huoponere .
lUS 1~lImorem,quo /itis eorum accendit ur,quçrc re
corvcilri
Quis
?
amantes
vertetis
miCeri
~IO vos tandem
chs Rammas enillgu et acerrinl. ls?OEis tatum Ceda bit incendlum? Hoc opus,hic labor.D icam protinlls .Sed attcndit c.
PVLC HRIT VDO
EST
[plcndo r diuini vulrus.
CAP. 1 Il 1.
Juina potefias omnia rupcr~miDés fiatim à Ce natis angelis,atqu~ animis fuum ilium radium in <J.uo fa:cul1da vis ineil omDlum cl'CJo.1ndorum ,tanqual ll fih)s demellt er
illfundit , Hicin cis vtpote fibi propiuq uioribus rotÎus mun?i difpofit ioncm, & ordinem mlllto pingit exaLl:ius , qu~m
quam
III mundi materia . Quamo brem ha:c mundl Plél:ura
Cernimus vniuerfa , in angelis & animi s lucer expre(si or, ln
illis enim fphxra: cllillCque figura,ro lis,lunx, & (yderllm reliquorum ,eJemen torum quoque,lapi,~ull1,arb~rum,anim~~
hu.m /ingulo~u~. Pi~urx huiufmo dl 1~1 ang~hs exempla rra
& Idea::111 alllmlS ratlones ,& 110tlOnCS:1I1 orbls matena, for~a: atque imagine s à :bro,nic is nomi~arur: cla~x quidem
~n ,orbe:cJariores in al11mO:1D angeh me te c1an(~lmx ' V nus
~gltur dei vulrus tribus deinceps per ordlnem pOlÎtlS lucet
Irl fpcculis , Ancre\o , Animo, Corpore mundi: ln illo tan~uam propinqu~orc clariCsim è:in hoc remotio re obfcuriu s:
slme.
III hoc remotirs imo, Il ad cxtcra comp.ar es, obCcun(
minicorpori~
a
impedir
nullo
angeli
{lrOindc (anél:a mens
~CI1(J in Ccipfam rcfleél:ir ur, vbi Dei vultum illum /IDU (uo
ln îC.1I1ptum intro(pi cit: in Cp eél:um ilico admirat ur: audifsiIne Ilh femper inhxret. Vultus illius diuini grariam ,puJchri hUchn em dicimus Auiditat em angeli, Dei vulrui penitus in.a:rel1tem ,vocamu s amorem . 0 vtinam nobls idem contlngeret .Sed enim animus noilcr ca conditio ne genitus , vr
tcrrello corpore circullde tur ,ad officium gcnera ndi declillat·Qua inclinat ione gr.1lIatus thefauru m penetral ibus Cuis
abfc?nd itum negligit . Deinde teereno corpore inuolutu s
dlUtlr~imè Ceruit corporis v(ui: ad hoc opus JellCum quidem
femper, rationem quoque diutius quàm decet, accomm odat.Hinc efficitur vt dillini vulcus ifhus candore m in fc perpetuo cnitétem , non prius al1imadl~ertat, qU,àm adulto iam
corpore , & ratio ne expergef aél:a dei vultum 111 dei m~china
refulgcl ltcm, & oculis manifefiul11 cogltatlO ne conhder ec.
~,a quidem conGder atione prouchi rur ad eum qui intus
cmlcat intuend um. Quonia m vero parenris V li 1tlIS gratus
eft filijs, Ilccc{fe cfi animis dei panis vu\rum elTe gratiCsitnu~l . Vultus huius, vt idem [XpIllS repetam ,nitor, ,& grat1a,hue in anaelo,G ue in animo,li ue in mundll1 1atena, pulchrirlldo vni~erCalis eil appellan da: impeeus q; ad l11am vni-
D
uer[alis di~endus eil amor ' . Vbique incorpo rcam cffc liane
pulchntu dlnem non amblglm us. [n angelo ellim & in ani.
~o eam corpus aligu,o d non effe nemil1l dubium . In corponbus euam cam cHe ln~orporaler:ll, & ,f uprà monfira uimus,
& ad prx(en.~ ex, eo pO:lfslITIUm Intelilgl mus ,qllod oculus
ml aliud,l1Jh Colrs a[plclt lumen ' ,Flgura: nan'llle, & colores
corporu m nunquam I1Ifi lumlllC Illllfi rata per/piciu nwr,lle_
que ipfa cum matena Cua ad oculos venillnt . Necefrar iUIll
tamen elfe videcur ca in oculis effe) Vt ab oculis vid eantllr.
Vnllm itaque foli s IUlllcn corporu m omnium ab co illufira_
rorum coloribu s figlll'Îsquc dcpiél:um fefe oculis offert. Sie
affec2um lumen oClIli Cuo qllQdam rad~o adlllllan te pcrciplunt: perceptu m II'[um ,& qux ln co /une omnia vidcnr.
Quareto rus hic mundi qui conCpic itur, ordo,no n co modo
quo in mareri.1 corporul 11, Ced quo inluce oculis infuCa eft
cerniwr , In ea luce CU111 à materia [ecretus lit, necellàr io
corporis expcrs. Q uod ex hoc etiam euidérer apparet , quod
lumen irfuID corpus elfe non potefi, cum momcne o ab oriente in occident em rotum ferme impleae orbem : aëris &
aqux corpus /ine vila olfenfio ne vndlque penctree : Cordibusque immixtu m nuCquan~ inficiaru r. H ~c vero corporu m
naturX nullo modo COllllel1Jllnt. Corpus hquidem non momenro mouecur ,(cd tempol'e :nequc a!tcrum abfque Cui vel
alrerius , vr vtriuCque otfèn/ion e penetrat alterllm : ac 'duo
~lluicem corpor~ I~i~ta ~utlla Ce COl1t,lsionc illficir3t, OEod
confplCil11l1s.
1Il aqu,x, & ln V!I1J, Igl1l~ & rerra: cOllfufio nc
Cum Iglrur Colrs lumen II1corporclim Gt, quicqllid CuCcipir
l1acurx fux fllCci~!t mod,o:Pr~pterca c~lorcs. & figuras cor~
po~um modo fU{,CI~I~ ~pmrah: eodemq ue paél:o ipTunl ab 0cuirs Cu(ceptllm In[plcJtur,~o fJél:llm clt,vt roUIS hic mUIl
di decor, qui rertius ell dei l'uhus, per incorpo ream foli s Jucem incorpo reum Cc[e oculis o Iferat.
cri
Q.VOM ODO NASC ITVR AMOl\ .
& odium, qu6due pulchrit udo
cfi incorpor ea.
CAP. V.
Xhis omnibu s [equitur , vt omnis diuini vultus gratia:
qux vniuerCalis dicirur pulchrit udo: non in angelo fulum,& animo incorpor ca fit :fed in afpeél:u etiam oculorl,llll.
Neque f.,ciem hal1clÎm ul toram folumm odo, verumeU JIll
partes eius admirat ion e commot i diltgimu s. V bl particul a.
ris amor ad particula rem pulchrit udinem nafclrllr. Sic & ad
homine m aliquem ordillis mUl1dani membru m atflcimu r:
pra:Certim cum in illo perCplcue diuini decoris !I:intilla refulget. Alfcél:us huiufillo dl duab us ex cau/is narcitur : tllm
quia paterni vultus nobis placet imago: tllm etiam quia hominis apte compoli ri fpeCles,& figura,c um ea hUIl1.1111 genc
flS ratione) qulm anirnus nofier ab Ol11l11l1m aurore [1I[cipit,& retinet,a ptlfsime congrui t. Vnde homlnis extenor is
i1~ago perlen,fu's acc,e,pra, tra,n/icn sque in allimllm , Il homi ms figur~ quaml'ols lde~ 3DJmus ,dllfona t, euefbgio dlfplicet,& odlO r,lI1qllam deforml s habetur. Si con{ona t, ilico
plac~t,& t~nquam formo(a diligltll r, ~o rit, vt nonnull i
nobls ohul) CO?tIDU.O placeant ,vel dlCplice ant: nosque affeLl:us hUluCmodl cau/am nefciaml ls. Qllippe cum anlmus cor
poris llliniller lO impedit us iJ1[ima~ illas (ui formas nequaquam refpiciat . Verurn naturali ,& occulta quadam inc6gru i
lua
t~te, vel congrui rare fit, vt forma rei exterior Imagine
clU(dem rei formam 111 anlmopl c2am puJ(ans dl{folJct :lur
confone t: atque occulta hac olfènlio ne vel blandlCie motus
Olnimus ,rem IpCam aut o~erit,au[amet. !ntegram /àne cre:
andl hominis configu ratlonem VIS IlIa d1U111a,1ll an gelo aDJ
moque ingenuit :in m~n,di vero materia " vtpote ab IIl~ opi.
fice remoti(s ima,hom lllls confiltu tlo ab IlltC&ralI!a (UI figu
ra degener at, l n materia tal~lt! lTIelius affeél:a IlIlllhor: in alia
diCsimilior prouenit.Q.!:!.x hrl11ltor prOllel1lt, l't dCI VI, ange·
lique ideœ) lie animi rationi q,uadrat Br congrlll t. ,A lllmus
hanc probat congruit~teJ11.lnlp[a profeLl:o congCUltare pui
c1uitudo :in ea probano nc, amons confilllt ûfecl:us , Q.!loniam vero idca ,& ratio funt à mareria corporis aliena , hominis conftitu tio ilium non e.x Ill~teria, ' vel quantita re, (cd
ex aliquo potius incorpor eo hmlhs ludlcatu r: Vt !imilis,i llis
congrui t: Vt congrul t , p~lch..ra e,fi ,ldCl!C~ dluer,fa [unt corpus, &, pulchrrt udo, Quod /~'lUIS <Juxhem , quonam paél:o
corpoTis forma,a1 1lma'.me ntlSqlle formx, & l'arioni /imilis
etTt~ 'lucar: is,oro~conilderee xdlficiu..m architeé h, Principi o
arclllte8 :us xdlfiC/) ratlOllem , & quah Ideam animo cDcipir:
Deinde qualemcrexcoglta ult domul1~ ~ talem pro vlflbllS fabnc~t.~,s nebet domlllu co~pus cXlfiere: eamque idex art1fiCIS JI1corpo rex, ad CUJus hmilitud inem etfetb en elre
perlimil em, / Porro propter il~corroralcl11 ord1l1em qU~dil111
pOtIUS, quam proprer matenam cil aJ'chiteél:o limdls iudi.
canda
z ij
E
�In conuiuium.
268
vocibus,qua: per rationem,vifum,auditum. animos no~~oS
mouet atque deleél:at,deleél:ando rapit.rapi~ndo ardent! 111flammat amore.
canda. Age igitur n\:lteriam r~btrahe,fi ,pot~s: potes ~ut7~
cogitatione rl1btr:lh~rc : ordl11em \ ver~ ~'ehnquc: : ml. nbl
rell:abitcorpons,l1Ih!l maren x. lmo vero Idem ent peDlrus,
'lui ab opifice ~f()uenir ordo,&-. qui remal1et.in opifice,~de~l
in quouis honlll1ls COI pore [aclas. Repcnes llhus forma amroi rarioni quadr:llltCl1l.limpliccm efi~.materiçq; expertero.
DEA MOR 1 SPI C T V RA.
CAP. VII.
QVOT REQVIRV.N iTVR VT
res Plliehra Ut.& qllod pulchritudo
Cpirirale donum.
ç fi P. VI.
ea
n
"id tandem efr eorporis pu1chritudo? Aél:us viU:lcitas.
~ gratia quxdam idea: lux ;influxll in ipfo re(ulgens.
Fulgur Euiufmodi in mareriam non prius qllàm aptirsime
ut pr xpa rata ,de Ccendic.His vero tribus,ordine, modo. fpecie.conftat viuentis corporis prxparatio . Ordo partium inrerualla: Modus, quantitatem : Species , lineamenta ,colorem que fignificat . In primis cnim oportet vt membra qua:que corporis naturalcm fitum habeallt: rua :tures loco lint.
oculique,& lIares,& ea:tera: ae paribus iorcrllallis oculi nafo Gor proximi: paribus item aures vtrxque diftent ab ocu]is.NeSlle ha:e interuallorum ad ordinem pertinens parahtas Cutflcit,niu partium modus accedat , qui medioerem debita torius corporis proporrione Ceruata, membris fingulis
tribu:lt magnitlldinem: vt nafi tres illl6gum diCpotiti, vultus vnius impleant longitudinem : aurium vtrarüque femicirculi vn~ coniunél:i,oris aperti circulum faciat. Idem quoque coniunél:io fupcrciliorum effIciat. Longitudo nau ,1011gitudinem labii complcat:aurisql1c timiliccr.Gcmini oculorum orbes vnum <equcnt oris hiatum . Capita oél:o proecritatem corporis comprxhelldant.Eandem quoque monftrec
brachiorum in larus extenlio,crurumque limiliter atque pedllm.Neceifariam prx terea fpecicm ducimus, vt linearum
artraél:u~ artifieio(i,rug<eq; ,& oculorum Cplcndor, ordincm
ilium modulllq ue part ill 111 decorent. Atqlli tria ha:e lieet in
materi01 lint,pars vlla corporis elfe non po(fullt.Ordo mcmbrOrUIl1.l11cmbrllm qllidem eft nul\um. Ordo enim membris omnibus incft: nul\um vero mcmbrum in membris omnibus repcritur. Accedit quoJ ordo niht! el!: aliud quàm
decens p:mium interuallum. Intcruallul11 vero, quidaliud
dicemus qulm diftantiall1 panium ? Diftantia denique, aue
nihil eft & vacUum prorfus inane, vt tr;lél:us aliquis linea
rum.Lineas autem (lUX latitudine profunditateque carent,
qua: corpori neceifaria funt, quis corpora dixerit? Modus
item non quantitas,fed terminus quantitatis. Tennini verà
fuperficics funt linca: quc,& punél:a : qua: cum profunditatis
crafsitudine careant, corpora non putantur. Speciem quoque in luminull1 • vmbrarum,linearum iucunda concordia,
no in materia collocamus. Ex his omnibus patet pulchritu?Î1:em vCqucadco elfe à ~ole c~rporis alie~a~l. vt nunquam
Jph m3te~la: .Cc communlCet. ~lfi tn~us 111\$ lncorporalibus
pra:parauombus, quas narraUlmus,h~ alfeél:a. Harum vero
fundamentum el!: e1emcntorum quatuor tcmper:lt3 cornplcxio:vt corpus nofirum cœlo,cuius citcomparata rubftan_
tia,lit Limilimum, neque aliquo humorllm exce(fu ab animi
formarione deCcifcat. Sic enim & cœleftis fulgor facile lucebit in c~rporc cœlo. pCr!i~lli1i: & forma hominis ,illa perfeaa, quam habet ll1lm.~s lmpacatam obcdle~Jtemquc materiam,reCultabit expre!slOr. Ad pulchmudllle prœtere:t [uam
flccipiendam,voces ferme Limiliter difponulltur . Ordo nanque illarum eft à graui voce ad oél:auam a(cenCus,atque inde
~efçeJ\fus; Modus,debita per ter.tias,qllartaS, & qUllHas '.&
fexta~ vpc~s , ~onps hem & Ççnl!tÇlIIOS , pr~grefs lO : Specles
çanora clara: vocis i\l~enqo . Iiis. v~i~4e.~n1.>us ceu qUlbu[_
dam clementis corpora ex membr.is mulus C()l}1p~Ûta, & a:bores,&: animalia, ae vocum plUfJUlll cqngregatl!) ad, f4,cÇlpiendam pulchriflldinem difpollulltur . Cçrpora v~ro Il,'11pliciora, vt elem~n~a qu:ltuor, l iJ ride~ &; Pletalla 1 l~emqu~
voce~ lingul<\! 1 iptcriori quad iJm natu~<J: fi,a: telllpeqa:, f~
cnndu'!fe {k claritate,ad eaqdell\ CufflÇlçnçer '!ptantllr· AIHmus ~utem eo potifsimqlIl jld illflTP el!: natura [ua ?eco~
Jnodatus. quèd & fpiriç4 s eft. & quali fp.eculu~l1.deo prox~ <
~um. In quo quemad!110dum in fuperionbus dlxlmus,dlUl1\1 vultus cl.ucet imago. Igitur quen\admodurn aura, n apr.areat.fpeclOfi!m,nihil prorCus ;tddçndu!l\: fed .ter!::: f~rdc:,
il qua: Illhx[eqnt,[eccrnédx:: ita nullis adiunébombus mdlgCt animus., ~t form_~[u s' ~ppar~at: fed 'rlep o e P4i1 çorporis
c.ura, & fpllc1t4dO ta anxia; cupidiratis 8{. tim!)ris perturbatlO depell cnda ,ço.nfe!lim na~ur'l1is animi fr,ecies eqlicabiç.
~a:terum Ile 10nglUs dlpe?Htur o~atio • ex fupr,!giél:is brc;:lIltereoncludamus, pulch.qtu4i'1.e m elfe gratiam quandal'q
~lUacem & fptrltal~m., deI r~dlo Illullranre angelo primum
~nfuÇ~m:tn4e & amqJ1S hOm1ll4m 1 cor~orum~ue figuris, aç
w
rl
Gatho vero poi!ta veterum poëtaru more deum tfl~rn
humana veftit imagine:pingitque ipfum h~mintlm lnfiar formofum, iuuenem, tenerum, flcxibilem hue ag tlem.
apte eompOûtum arque nitiJum. Quor[ul11 h a:e ?'prxpa~a
tiones ha: quidem [unt ad formoCam indolem pottUS qU;lIn
formolitas. Nam ex quinque his parribus cres prima: com~
pl.exionem corporis temperatam, quod primum eft f\lndamentum,ugnificant:dua: reliqua: ordinem, modum, & Cpeciem indicat. Phyiici tcmpcrata: corporationis indicium te~
lJera: camis Jenel11 & firmam & a:qualitatem demi5ftrauere~
vbi ealorexcedit nimium,aridum , & hirCutum corpus: .V~l
frigus,rigidum:vbi ficcitas,durum & afperum: vbi hUJUldlras,fluxum,lapCum,!na:quale,con.tortum ..Ae 9uaJis i~itur,~
firma corp~)[is tenentUdo , affeél:\Onem elus Indlcat ID qu 1
tuor humoribus moderat:tm.Hanc ob eaufam Agatho m o.lcm.delicatum & tenerum appellauit. Cur iuuenem? QJlla
non 10lul11 naturx.Ced a:tatis etiam beneficio temperies hxc
habetur. Temporis enim diuturnitate partibus hum?ru~
fubtilioribus refoluti5 partes reft,l nt admodum crafslores.
igneque & aëre exhalato ,aqux & terra: regn at exeeffus. At
cur agilem & flexibilem 1 Vt aptum ad motus omnes prorn
ptumque intelligas: \le forte putes cum molJem dicere.t, a~
qua: mollitiem, muliebrem, languidam, & inertamdlc~rc
voluilfe. Ea fiquidem eft moderata: complexiol1l contrar:t
Poft hxc adiecit , Apte compoûrum , id eft ordine & "?o 0
partium honeftiC~imc figuratum. Adiecit & nicidull1! Id cft
Cuaui colorum (pecie rcful gentem.Prxparationibus hls prçpoûtis,quod rcliquum erat reticuit Agatho. N oftrum. e~
nim poll ha::c aduentum gratix fubintelligere. H;J: qUluquC
partes in hominis figura ita vt diximus:in amoris autem po~
tentia aliter intelligenda: vidétur : eius enim vim & qllal.Ha;
tem ol!:endut.lnueni s idep dicitur : quia illllcnes vt plurllll11
amore irretiütur,eiusq; inlidijs irretiti x taté appCtulll luue:
nilem.Mollis.quia mitia ingcnia facilius capiuntur: & qUI
capti funt licct antè feroces,manfueti rcddütur.Agilis & tlexibilis:quia & inA.uitclàm,& fimiliterefrlult.C 6cill nll S ~t9;
compoLitus:quoniam formo[a & ordin:lta deliderat, fuglt tl;
contraria.Nitidus.quoniam in florida & nitéte xtate hoiU l nis aCpirat ingenio,& florida concllpiCcit. H a:c <ju~:l\li ar.n ~o~
pioftfsime exequitur Agatho,brelliter perllril1lo!Ie [utl!clat.
A
4
ea
..
DEA MOR 1 5 VI R TV T E.
CAP. V Irr.
A etiam quœ de quatllor virtutibus ab Agathon~ d.icun~
_ tur ad amoris bonitatem fignificandam, fic acclplend
[unt, vt iufrus ideo affirmetur: quia vhi irlteger:le veru ~ c.
amor ,ibi & bencuolentix vicirsitudo,qllx n ullam admlttl t
contumeham veJ iniuriam . H uius charitatis tanta vis cft, vei
ea (0101 humanu genus trallquilla pofsit in pace fcruare.quO
neque prudentia,neq; fortitudo.ncq; vis armorum, leg um •
& eloquenrix {ine beneuolentia poteit efficcrc. V ocat pra:terea Tcmperarum,quia turpes do mat cupiditates . Arn or e~
nim eum pulchrirudinem quçrat,qua: in ordinc quodJ.te~n~
peranriaque confiftit, viles & immoderatas concllpifcen wlS
aCpernatur:l turpibus gefiibus (emper abhorret:qllod à prin
cipio Catis ~b .heroë audiuifris:atq; vbi huius regnat affe~~~'
omnes cupldltates ahx contemnunrur. $ubiullXlt, fornl sl mUI11.Quid enim audacia fortius?~is item alld~tiUS quàm
3ml.tor.ri> amato pugnat? Diis aliis,id eft planetis alijs, Mars
fortJtudlne prxftat : ql1\a fortiores homines efHcie. VenUS
hune domat.Q9ando enim Mars in anCTulis eœli, vel feciida
na,tiu~~atis domo,veJ oél:aua cofiitutus ~a[centi mala portell
di~, Vep~s Ca:peconiunél:ione [ua, "el oppofitione, vel rece~
pt1olle,au~ ;fpeél:u [extili,allt trino', Martis,vt ira diearnu~,
c~mpcCc.it malignitaté . RurCus quando Mars in ortu.h ornl:
ms d?mll1~tur.mag.nitudiné animi iracüdiamq; lar~ltur. SI
r.roxlme Ve.J)us acceIIerit, virtutt: i1l5 magni anirni a ~arte
ôatam nOt) lTJlpcdit:Ced vitillm iracundix reprimit: Vbl cle~
mentiorem fa cere Martem & domare vidctur . Mars :luterIl
Ven.erem nunquamdomat. IlIa fiquidem fi dux fuerit,;I·
plons pr;çftat aifeél:um. Si Mars proxime dUl(erie , [uo calore Veneris impetum reddit ardentiorem 1ita vt fi n<lCce~·
tcaliquo Mars in Vcneris domo. Libra, vel T a llro fU~rlt,
propter Marris prxCentiam qui tune naVl\S eft, accerrirn1S V·
ratur amoribus . Mars iterum fequitur Venerem: venus
Mar~em nOll [e~ui~ur, quoniam ;ludada amoris pedi{fequa
ç{l-,nO Il
E
n
�Commentarium.
co quoQ audaces (une,
efi,non :lm or aud aciz . Non enim ex
plerunq; quod amo eQ
elÇ
cl
amo re ~Omille$ illaque~otur:fe
pericula .tPprer am.1q;
qu;r
ld
fiue;
Îmi
ciC$
auda
re fa~ciJ funt,
nis eius omo ibus
rudi
forti
iq;
pen
a,
tum Intrepide Cubeund
ru.q uèd amo men
argu
efi
e.xcelleotis euid enti (sim um illud
man t, & anim a
fiesa
cp:le
mpe
i.Ne
oull
le
nr.il
r.1 omni.l p:lfe
fapientes.Diuites viri re
l1a,& corp ora omn ia.F orte s item &
imp erio . Amo r aut nul, ~e~4; max lmi colla (ubd\lnt amo ris rum muo era ;amorem
diui
enim
eque
N
r.
jciru
lu lfiorii fubi
q;,vt ame mus , vel deemu nt,o eq; pote ntum IllÎn z violéti;c
Amo r:eni m libe r eff, ae
jifiamus amare,oo$ eoge re polf unt.
quam neq; deus etia m
e:
ntat
volu
ur
orir
ra
fua fponte in libe
Quo fit, vt amo !.
euit.
decr
fore
coge t,qu i ab initi o libe ram
étiam .ffu ius
viol
giat
qui vim omn ibus infe n,om nium elfu
areçs operavel
s
tione
alfeê
i
anim
r;r
cçte
t~nta liber tas efi, vr
rCum exdille
fe
a
m,
imu
plur
tlonesq; prxm iulu ~liquod, Vr
io (it Contentus
pra:m
{jus
Cuijp
uam
taoq
o
feipf
Optent:Amor
er amorelJl ~uod amo re lit
<J~afi noo fit przm ium aliud pr;rc
prxd puc .ld enim vult
d'g oum•Nam quia mat ,am oréa mat
r ama ntem , Efi edam
ame
sim
viciC
vt
m.
simu
ab ama to potiC
m omn iii crea tor lit
reru
r
amo
ne
fapientifsimus. QEa ratio
ifier & dom inus ,
mag
um
atque feru ator , & artiu m ling ular
ut,uu. In quib us
difp
tror
arbi
ione
orat
fatis in Eryx imac hi
cocl udit ur amo
his
ibus
fapientia amo ris ofie ndit ur. Ex omn
imus lir.& 0herr
pulc
quia
,
elfe
um
ifsim
beat
re~l idcirco &
ia pulc herr iar.qu
cofi
eo
ex
m
imu
pum us. Elfe ven) pulc herr
proptere.1,
~
imu
Opt
:
Jni~ tanq uam fui ûmi libu s delefra~ur
nece f.
J!lum
etrc
vero
mu
Opu
•
nres
ama
uOd opri mos fadt
it.
e efi,qui alios opti mos effic
2
DE
DO NIS AM OR IS.
CA P. IX.
e a ppar uit. Q!la lis
"id amo r fit ex nofi ra iIIa difcurfion
'n ,e
..ux mun era lar.
is.Q
l~on
x verbis fuperiQribus Agat
~r
amo r alter fimplex:
glatu r,fac ile ex diétis diCciçpr.Eft emm
com pr:rh ende rir,
nque
meu
<juc
Inuruus alte r. Simplex il~(}
ad dtffe rend um:
çum
;aeu
dum
lden
prou
<14
it
redd
m
prud ente
magn~oimum:
ndil$
gere
(es
ad
ulll;
uend
facundum ad eJoq
qua:qUC for.
Ceri~
:~d
pçum
a.d iocos face tum ; 34 !lldosj prom
rira~em; C\lbmota dif.
recu
s
pula
qli$
peric
uus
Mur
tlfsim nm.
prx{ bt feliciçatelJl. Vbi
fenfione conc ordi am:v irata miferia
ibi çornunia olJlnia:
ia;,
infid
;r
null
fnim mutu.a cbar ita,. ibi
ia • Traq uilli cate m
pr;rl
ihi lites & furra .hom icida çell',ult,& ca;Ji$ eriam • e1emen,Ced
folum
us
alib
anim
non
buiu fmo di
rang ie Aga tbo. & fupr l
tisqu e ab amo re mut uo tribu i,8t hic iéfu m.ln orat iane hu
enof
lius
in Eryx imac hi orac ione dilfu
s Jeor um hCOlinumq;
ius clare dicit ur am or cant u fuo méte
mem iner it in fupe .
qui~
quif
er
el.lig
rnulcere.~10d plan eint
omOlbus cffe,arq;
1ln
oreU
tiori bus dem onfi raru m fudfe,am
ad omn ia porr igi.
AM 0 R
C AE TER. 1 S D II SE T
anti quio refi& iuoi or.
CA P. X.
tr~s pro i~genij vi.
Ed ante quam finem fada opri mi vir~,
dlfp urau one fuboms
gath
A
in
qU;1:
es:
ftion
ribus qux
phçd rus (eni oeur
ritur
qua:
enim
o
oriü rur,a bfol uam . Prim
rir iuni or':.
dixe
vero
tha
rem Satu rna & loue amo rem ; Aga
ris fignifi~sira
n.ec~
n~m
reg
?nem
Sec:und~ quid apu.d Plat
arte~ re·
quas
Dl)
qUI
~
car : ~Id amo ris lmp enu m • Tem
te5l llas
men
de,us
lum
PIJlO
r
Pate
ot.
r~ri
g~ante amo re repe
.moetas
plan
lsq;
rrerÇ
pl,c;
,loue
fUI minifiras,qUal Saturnum
ag~n<li,& beni g01r are
prop
inis
Cem
(ui
am
qupd
are
Uen t,am
euefiigiQ oat;c pareo rem
prou iden tia: ge\1uit.Méte~ iteru m
ilium quo creilpçur ca;
fuum reco gnir um diJigunt.AIDore1l\
tori fuo ~$çiq!1rur.
crea
quo
vero
eum
;
iUis
~~~e$,rCniorem
t;r, ~ ~1iQri\ jdça$
pl~ne
fni
Satu
l"m us i\lniorem'Pf~çerc;a
pit qu~m ad ehu faacce
s
pr~u
non
fUQ
e
patr
l
s
men
a~geJica
Ea fllrfu$ pofi quam ill05
Clern amo re inge pita Ae{teretur •
amj lujt. Sic ergo ange li
u~
qlUq
l\tis
~c~epit.flagrantius pare
refi ideis, qua: di; diquio
dhu s in deum dile étio ,par tim ~nri
r prin cipi um eft & q
amo
irur
or.lg
iuni
edam
m
C~otur:parti
us.
(sim
noui
e
nu,d eoru m prim us arqu
S
AM OR
regn at.
AN TE
NE CE SSI TA TE M
CA P. XI.
e nccefsitate~
~rum vt qu~ftio feciida folua~ur,hi.c~nr
nus a~or?m!1l
p.dus; 'luoOlalD dlUl
V Ideo regnare dice
VIO'
origin\!ffi i jn ql!Q ""pa ne~e.rSltat1s
hus ~x fe natis dedi t
Ce habe ar,n o c;oaétus! fed
leor la pon itur. Nam cu nihi l fupr.tcm qu;r ilium fequltur,
nsau
{Ponte 'luod libc t oper atur .Me
269
ucit:
r amo re prod
Cerell~e w~ oece(fario pull ular . IIJe igitu necefsi ratis inci .
ris, Ilic
ll.a:c neç~CSlr.~~e produ~l~ur',Ibi amo
Dei boni rate nafc Jrur .
ma
fum
~
hcet
pit d?IUlP,It1P. fl;cc qU.l ex~ra dcum
proce{Sit,neceffario
1 de.o que. {jr bÇlna;~amen
'
ne dege nera t. Nun qu " m cl1Im
perfeétlO
wfin lta parenrJs
ab
r
t: r"
ncccC.
vtiq;
.r .Cl.
hac
In
.
m
rare
boni
am
:
cau~a
lplt
IU.C
en~,,~us tOt
'
~um etiam dege nera r 101le
ne,
,
prpcefslO
Canar."effeLh~s tum
.
.
(1 fi
men s euef iienim
Sed
m.
ef111
~ll1p
cret
1
COn
1)~ce.s,r~l1S
um
regn
it auto rem : vbi
glO gel1lta fu~m ,vt dlX1~'llUS, dilig
in deum erig itur: & deus
TefurglC amo ns.N am & dIa ~mpr~
Ver!lm hic rurfus neam~re ~am ad fe, conuer~m IlJumlnat,
lum en illud à deo
cum
ppe
Qpi
•.
epa
furr
cef~lçatlS PQ~entla
~ men te narU/a
iarur
reçip
defcendens non ra n,ta c1,1~'rafe
cllim pro natu itllr
Cog
.
itur
mbu
il,deo
ta
~uan
fua obfcura,
ra: fufcipien.
natu
emia
vio/
ldeo
..
pere
r:c fua: capaclca~e r~Ç1
fuccedir iteris
amo
ti,
hira
us fir l~m~n pbfc uuus ,Hul c nece
ore accenfa,
fulg
dei
hoc
o
prim
idé
Ii~u
Ilia
tUs.
rum pr,IDClpa
r~ quali fciotill;! /ulllinis
~rd~llt1US 10 eum reAe,tbru r! ~ hac
ll1s pleo l[ud inem . Hin c & deus
m expe ut luml
snlh gara tota
'd ' fi b . ,
prim um illud natUra!c lu
prou l ,e~u;r ua: elllgnH~te vI rra
e ira fibi inuicem "Ire ratqu
men dIUI?UOl qu.o que !ar,glt~r,:
ltia " ~z quid em
pOte~
q~e
at1~
fslt
nece
.n~
ne fucc~dl.t a~o
altjs , temp oris in10
fit;
lne
Of1&
ra:
, fuceefs~o,.1D dlOllllS natu
ium ar~i nou ifomn
lit
us
teru alhs ata ta~len, vt am or pnm
deo tlun t 1 quo
~
qu;ç
ris
c:rte
&
que
<}uQ.
fimu s. D~al1lm?
rço li ;11>(olu.
Jdci
uPl'
cand
judi
:ad duo l1:\:e mpe.n a ~lmllger
i~ imp esitat
neceC
quàm
is
~m?r
cCl
US
J
~u,
antl
:,
t~ IO~l1;lr\l
inci .
{t~s
pore
tis
crea
S
rePli
sln
hUlu
s,
p,um , c~m Jll deo ~J"u
cytis
fsiça
ncce
.
amus
lJig
i~re
plat .. SJ de rebu s a deo c~earis
ipf;e prius nece fres
eum
0flS:
il111
edlC
anteç
um
rallll1S regn
procedendo, qll~m;ld pafitare ~roccd;lnt at~ue dege nere nt
imp eria , â\lÇlpus hy~rel~l tuu~.'lmqre te vertanç. Duo ha:c
crium ira ill noét is
,imp
s
irati
fs
Ne;~
mOIs çeCllla ?r~h~u~.
efi, Gra4is necefId
Wtl,
hym llo, ~~11~ ")'"f ~V~)'~1f 1r"VI" 1(!"ll p? regn um, ita in Ve.
aute
lS
AmoT
~ur.
llma
dOl,
fita~ omn Ibus
",
wf fl4lpW/l! r'vv.it At '!'tl t'Jv7e~ens.. h~ ml!?.' ~ /l("!Wt. Tf/~~
/la/'lI'f!J' Trib us f;ltis imp
'lI',-",v
'l.tl,!
1/1
~.
f~7/
~
JJpav
III
p~~a7
(Unt, & qu;r in terr a, &:
ras: ~ gell~ras ~O?nla:qux III ca;lo
regn a pP(l!ir l ~ cain duo
q~x 111 man . DlUllle Orphe.ll~
rem n~cefsJt.:l[i ,cum
amo
tque
ofUl
prxp
ult,
pa!a
com
~
u~c~
!ifiit necefsitas im.
ccin
us
quib
in
.
faris
s
dui t dlum tribu
'
rer:are.
TE NE QV O PA CT O RE GN ANium :lq.
Ca;l
auiç
cafir
rnus
Saru
cefsitate
pite r vero liga uit Sacu rnum .
CA P. X Il.
rate Cequentes dij
Vo~utem paét o dom inan te NecelSi ab Aga thon e dihic
re
Iiga
aut
are
canr
aut
'-l.,..Parcres fuos
. Non coim 11;rc ita acelc~ntur ex diétis facile inte lligi mus
m, fed mun us {jbi à deo
pl.enda fu~t, vt.més ~ngeli deum ipfu
. ~atis paul o ;lnrè mon
erpa~
d.ifc
trlbu.tum III fClpf.'l dl~i.dat &,
tq necell'ario ~ (um fpm
~e
plen
reçl
10
de,
1
ra
mU~e
firau l.nUS
1 vr fcecundlt<l$ iJJ:a na:
fit
Q..uo
re.
çide
ç
d,
ma d~, perfeétl.one
elo cominutjl,& quot~ra: ln deo qUldern lor~gr3,[ed in ;lng dicat ur. Q~od quie
fuill'
ara
cafir
lto
meT
,
1~ta
dan1Q49 mut1
gere dicitu r • qui~ neq ue
dem ,regn [ln fe N ecefsita fe coor in
~a neçefütaÇÇ qU.1 afdanu s,nç que accipientis volu nraç e/eq ariQ i!ccjdit. Sic eçell'
n,oe
rOte
110n
ri
;equ~
fcétus caut;J: eux
ld eft (umlJl\lm deum
nim Saru rnus ,id efi angelus,C~liullh
j1nima 1l\ulldi Iiga re
eft
ca{trare vide tur; Iupi ter quo que , id
i~ ~ipfp naru ra:
r3111
accep
lo
ange
ab
viOl
ell
Satu rnum ,id
9
.Am plio r eoim
étare
coar
tib
hrqi
s
fUir defeêtu ang\l{tioribu
, ~ux iq dlo ex!lria
poce
ldeo
tia.
ot~n
l~'p
nui\
quàm
efi iIIius
ta,m ,hoc prop ter ang u
pedi ta prop ter amp iltud lllem ,& Cqlu
.?mJtto qu?4 ;tfir ?la.
t.L!r
fiiam ligu a iam & coar tiata ~en(e
atem IQl!l~ c;omun_
g01r
ma~J
flll
SatU
n;çx
r,p!a
gi opin aotu
aut afpeÇ,tu Cextili,
o~e,
lir,
oppo
veJ
étione,veJ recepfiQoe,
enus:ad qua:fiiQ.
~afr
hlS
d~
aut trino fxpifsimecoërceri.Sed
.
mus
enda
defç
nem terti am
S.
<LV I DII , Q..V AS AR .TE
hom inib us Jarg iunt ur.
CA P. ,ç 1 Il,
n
anô gene ri trad itas
Rtes à dijs p~opref ~mÇ)re~ h.um
Iouc :Sag irrid i,diu i
ab
dl
gn"n
!,gat~0!1 arbm "çl.l r.Rc
am :rrar iam à V",Ibric
e:Fa
lU~n
~,pÇ
~b
m
art~
~
dc:d
nandl,me
is deQi ll~ muMul
à
:
~{ua
Ml!l
;1.
iCI~~
caoo :Tcx endl . artlf
"Qt du\q ecim .
pr;rC
mina
$nl.l
fic~m:DuodeC1m ZodlaCl hgni llo Gem iqis : C'aocro Mer~
.Apo
u~:
Ve.n
u:o
~:Ta
An.etl.Pal1a
Libra: Vulcaous: Scor c~nus.Leoll1 ~uplter:V.lfglll1 Cere s:
a Cap rico rno: Aqu ario
plO Mar s; Dia na Sag mar io: Veft
Iuno
z. jij
A
�In conuiuium.
~J1no: Tlifcibus vero NeptUI1U5. Ab his artes ~mnes gen~rj
J1o/ho tradprur. Signa illa in corpus:Numina qu:e illis pr:efunt in ~pimam vïres Cu~s ad tingulas arees infundut,Ita lupiter p~r Leonem hominem ad gubernationeP'l deorum &
hominum,id eil ad l'es tam diuinas quàm humanas pra:c1arc
gerendas reddit aptiCsimqm . Apollo per Gelllinos v~tici
t1ium,!J1çdicinam, & arcus indufl:riam e'xhibeç • Pallas per
Arierem texendi peritiam. Vulcanus per Libram a:rariam f~
1>Ticam: & utes reliquas alij. Quia vero pfQuidenria; benignitate Cua nobis munera magnince largiiirur, amore Ïl~fli
gante dicimus e1ar~iri. Pra:trrea velociCsima illa & ordmati(sima cœlorum conuerhone mu!icam naCci confonantiam
:lfbitrarPur', ~tque oél:o circulorum motibus tonos oéto:ex
~untl:is autem nqnum quendlm prqduci concentum. Nouem itaque cœloru!J1 Con OS • muGea cOl1cqrdia muCas nouel11 cçgnomjnamus.Huius muGca: ratippe I1pfl~r olim donatus efi animus. Cui enlp1 çfi origo cœlcftis 1 nlçrito cœle.
fiis inn ' ~a dicitur h:}rmonja.Q!Jam deinde varij s i!"J{humen
~is & cal1tibus imiptur.ld~ue P'lqnus fimiliter diuin~ prolli
dentia: nobis eft amore coneefI'u!l1. Huncergo nos viri ~l~
rifsim! deum,quia pulcherrimus e(\', amemus:quia optimus,
imitemur:quia bèatiCsil1'lUS veneremur:vt Cua nobis clemen
tia & I:}T~it~te côceda~ pulchritud~nfs,QOn~t~~i~ ~ ~eatitu4~pis [ua: po{fcfslOnell}l '
.
,
a
a RAT lOS EX T A.
JNTR 0
DVCTIO AD DIS P VT 11tipne!11deamore.
CAP. J.
Aél:enus Cilrolus MarCupinus.Tbomas autem Bentlu~
Socratis diligC:11S imitator ad Socraricorum verborum
~omlJlçtationem lubçnri an\mo, & hilari vultu fe con tu lit.
~oé:rates InqlJ.it,nofl:er Gra:corum omnium CapienriCsinills
oraculo A pol)inis ~udic~tu ~ amandi artem pra: ca:teris pr\>literi folebat,qua!i ob anis huitis peritiam potiCsimum & So
çrates & alius quiuis e{Ict CapientiCsimus iudlcandus. Artem
ftuiuCmodi non ab Anax~gpr~,D.'Ilnone, Archelao phyficis.,
non à Prodico Chio,& A'fP iJ{ja rhetoric:e profefforibu~ :non
l Cono muGco,à quibus mult:,. didicerat, Ced à Diotima fatidica mulierediuino afflat:t [piritu Ce accepiffe dicebat.Mea'
quidem fententia, vt oCl:enderet,[ola diuinitatis inCpiratione
quid v~ra pulchritudo fit: quid legitimus amor:qua ratione
amandum:homines intelligere po{fe·Tflnta éCl: amatoria: fa
culratis potential,r ata Cu blimitas. E rgo procul ab his cœlefii
bus epulis abefie:proc~\ inquam abcfte pro'p hani : qui terre·
nis obruti [ordibus &' Baccho 'Pria poque prorfus emancipa.
y:i , alll~ré cœl efie mllnus.il) terram porcorun} riçu cœn(uuque proficmitis. Vos autem conuiua: cafl:iCsimi: {k alij om.
nes Diana: & Pal1adi confecrari:qui animi purifsimi jiberta~e perpctuoque mentiS' gaudio exultatis, adefl:e feliciter: di.
pinaque myfieria Socrau à Diotima reuelata diligenter !Iuâ,ite . Sed antequam Diotimam audiatis Cohienda efi contro.
ued;a 'lua:da~ 1 in~~r eps ~ui de amore in fuperioribus rraa~uerunr, & eos qui trntj::gur! CUN,qrta. Superiores nanque
amorem pulchrum,bonurn',QeatuP'l,de~1l} yOF.a uerum: So~rates & Diotjrpa neg'lI1t;':)tque ~llum in,er pylchrum ~ tUr
pe,bonum & malum. peatü ~ pllCeTul11, deurp & hOmInem
~1edium collpcant . Nos \'tranqll~[eI1~entia,11! Iicc~alia r~Jlone.ver<lm exiftimarpus.
.
H
AMOR' EST MEDIVS INTER.
pulchritudinem & turpitudinem,atq; inter
Deum & hominem.
C A P.. J J.
. FErro'magnes lapis Cll; m qua~a~ in[erié qua]j~~tem;. ~u~
. fcrrul11 magneti fa~um pertlImle ad hunc lafl~e.m. !ncll
l1atur.lnclinatio huiuCmodi prqut à lapIde orra verglt 111 Iaf,idem, lapidea certe' inclinario ~Ji.cit~lr:pro~t in fe~ro cCl, &
•(tF,T1!1! efi.pariter,&;,lapidea.1;'- fi epJlu ~h .fe.ru matena. non pu
ra ,~h ~ulde~;fed pel' <Jqalitatem !ap~d,s I.am formata. Ideo
vtrlu~que retl~let proprietatem . Ign,ls etlam, vt !oqu~mur
apert~us,qq~l,t~te fua , ~d ,cf): calore bnum ~c~endlt . LlI1um
~alons quahtatc c~rpenCûql,ad r.upernam iZOlS euolat, regl~
nem. V ~latum bUlllGuodj prou~:tb igne excitus vcrglt aa 1gne.m: Igneum pla.ne c~gnomi'niHilus: prout in li~o .eft n,on
PlC1,0 qu~dem ~ re~ la~ Ignito, ab vtri!,fque t,al1ll)~! HU~~
1~l1Is natura, Itncllll1 ~que ac igneum 4i~~inus'figura.~pm~;
l1J~ Ca:pcnumero prppter bonitatem interiorem feltclter a
.q~<;, ç<?nceffan~ '. ~rpeçhl. pulcl1errilT!~J;n Cp.lendori~ r~~ 'i~
?I~m per.oculos !ntuenflum transfundit ,n anima~. · ~~~
y,tJqu~ fClntll1.a taquil~ j10mo quodam tratl:us animus prp~
perat. ad t,rahentem . Hqn.c . ~os tratl:u'm qui & à~or eft:
$luolllafll a pl~1chro bop? fr,hc~ dependen~ in idem reHeéti':
~ur :. pulchr~m, ~onum , I:iC~tU1l1, deum Agatb~nis èalterq)"
Jumque fuperiorum (ententia nom!tl1re nGn du~itamu$"
Quoniam vero in animo dl: pel' radi; illius lIulchn pr:efen~
tiam iam aJ;l=enCo ,aife.tl:ul11 inter pulchrum & no pulchrun~
medium cogimur nominare. Q!landoquidem animus ,qul
nullam adhuc pulchra! rei fufcipic imagincm.rem i1l3m can·
quam incognitam nondum amat:& qui totan1 poCsidet pulchritudinem,amoris fiimulis non vexacur. ~lÎs enim qua::
habet aifetl:at? Refiat, vt tune ardenti fla g rct amore,quando
fpecioCum aliquod rei pulchra: fimulacrum l1aétus, ~a pr:eguft~tione ad plena polfeCsionem pulchritudinis infbg arur •
eum igitllr amantis animus rem ipfam'pulchram par~lm hi
beat qtiide!n,partim vero non habear:n6 iniuria par~lm , pu
chere'~,p~rtim non plllcher.Arqlle ita amorem ex hUJU~mo-,
di mixtionc medium quendam 'affeétllm eIfe volumus Jl1rer
pulchrum & non pulchrLlt11.vtriuCque participem. Ob banc'
vtiq; rationem Di0~ima vt ad eam tat11 veniamus, amo~eItt
da:monem appellauit ! quia ficut da:mol1cs inter cœlefila ~
terrena Cunt mcJij:fic amorimer informit:ttem & formalll
medium obtinet. Mediam hanc eius regionem inter informem formoCamque n:lturam ]O;lnnes in prima & [ecunda
eius çrationc Catis apcruit.
BE SPHAERARVM
d:emonibus.
ANIMIS ET
CAP. 1 l J.
Ed quomodo mediam plagam cœlum inter & terram dçmones habi~e nr,ex vcrbis Diotima: in conlliuio,Socr atlS
in pha:dro arque in philebo, Athenieniis hoîpitis in. legib~',
& Epinomi,ita cognoîcite. VniuerCam huius mund~ mach,:
nam anima qU;tqant regi ,atq lIe moueri plato exifl:uuat . SI
quidem mundi corpus rotum quoddam corpus cft, e x totlS
<ju:ltuor elementis compofitum, cuius parricula: funt omnium anitnanrium corpora.Nam anima lis cuiuCque corpufçulum OIund,lI1i corporis particula efi.Neque ex toto IgIlI~.,
~ëris;aquœ,tcrra3 elemento:Ced horum elcmentoTUm plrtJbus qllibuCdam componitur. OEato iguur totum parte per:
fcél:ius eCl: ,tanto mundi corpus pcrfeél:ius efi tingulorum aIlI
mantil1m corpore. A bCurdl1m eIfçt imperfeél:llm quidé corpus habere animam,perfetl:um vero neque habere animam.
neque viuere . Q!.tis enim adço mente,captlls cfl:, vt pane 1ll
viuere dieat,torum neget/Villit igirur tottlm mundi corpuS.
cum ;ll1imalium carpora,qua: partes illius funt, viuat. VnaItt
effc oPOrtct totius animam,!icut & vna cft materia,vna COI1:
firuél:iQ.Cum ergo duodecim fint mlln(!i îpha:ra:: vt platoIlI
placet;péto cœ1i,& dementa [ub cœlo quatllonatque duode
cim ha: îph:erç diCcreta: inuicem fint,fpccie.motibus, &: pro~
prietate diuorCa:, duodecim necefI'e cft illis adeffe anlm as ,
fpecie & vlrtutc diuerr:l~. Vna igitur erit vnius prima: mat~
ria: anima.Duodecim circlllorutn,.animx duo.d ecim ' Q!!~
terram,al1t aquam neget viuere, que.: viram. an~mahbus ex
gellitis tribuunt! ~àd li feces ha: mundl VlUUI~ t, VLUen<
tiumque Cunt plena::!=ur non aër.8.: ign~s excellentlores 1~L11l
di parres vinant, viuent!aque \n (0 fimilJter habeal1t,cœhqllc
fimiliter?Sed animalia illa'cœlef1:ia,qllç Cydcra funt,& terr~
na, aquatiliaqlle videmusquidé,ignea vero & aë r~a non VIdemus. Quippe cum neqlle purum igni s , .lut a~ns elementum perîpicial11us. Hoc autem inrerefi : quàd ln terra duo
funt animantium genera:bruta & ratioJ1alia : jimiliterqll~ III
afl~,,:eum aqua corpore terra! prmft:u1tior.non minus qua:n
~erra COf!1POS erre debeat rationis.Globi vero decem [uperl O
res propter eorum ClIblimiratem Colis [unt rationalibus eXornâti.Anlmam mundi.id eil: materia: prima:: & duodecllu
rpha:r~ru'm,& Cyderum animas deos Platon ici nominat, ,ail
au~m angelica: mentis fummique dei pediffequas. Anim a ha qua: ignis a:therei Cub luna locati,aut puri aé'ris, aut nebu
'l'Il ~ëris aqua: proximi regionem habitant d:emones. ~~
tç~ratp incolunt rationalia,homines.Dij eriam immortal es ,
& impatibi.les îunt:hQmines pa~lbiles, atque morrales Cunt•
Da:I~ones Immo~tales Cunt ~u,dcm , Ced patibilçs. l'lequel
paf~.lOnes da:~ol1lbus corpons • [ed animi .Iffeétlls quoCdarn
atmbuunt:qà,bus bon os homines amitt quodaI11modo,m~·
1ps oder~nt requ'e ip[os propius & ardentiLlsrebus inferion·
l?u~ pra:c~pue h~m.al1is gubernandis immiCcent, ij omnes eX
hoc offlclO bon! vldentur. EIre vero alios quofdam mal O$
da:mones Platonici nonnulli, & chriftiani theologi volue..
runt . Sed de ll1alis da:monibus nulla ad pr:eCens nobis eft
diCputatio . Bonps autcm ~o{tri c'u'fiodos propriq nomin C
angelos inferioris mundi gubernatores, Dionyfius Areopa·
git~,quod à Platonis mente minime diCcrepat, vocare folcrQuinetiam quos dcos & fph~rarllm, fyderumque ibimos
Plato Iluncupat,angelos dei minifl:ros Dionyfii morepoifu
f11'1~ appellare, ql10d etiam l Platone ob eam cauf~1TI no~
diŒentit:quia huil1fmodi animos;vt in decimo legllm ~ppa·
iei:~ 'fpha:rarum clau Chis hautlquaquâ perinde ilIigaf. vt .c or"
,
. ronb~,
S
�Commentarium41
l'oribus animas te-rrenorum.Secl Unta virtute à cleo fummo
donuos afftrmat . Vt dei vifione gal/dere fimul valeiir.& fine
vllo labore. aut Colicitudine globos mundi pr~ patris fui vo
lunure regerc & mouere . hisque mouend is inferiora facile
guberna re. Quare inter Platonem & DionyCtum verboru nl
potius eil:, quàm fententia : difcrepa tio.
A
DONI S. QVAE
SEPTEM
deo hominib us per medios Cpi ritus tribuun tur.
JI 1 J.
CAP.
DF.
Erum omnium ideis. quas diuina mens contine t. Ce. quentes dij.deor um munerib us da:mone s CubCeruire di
Cuntur. A Cummo nanque ad imum ontnia per media tranf
eunt:ita vt idex il1a: diuina: mentis concepti ones, perdeos .
da:mone s • fua hominib us munera Iargiant ur. Horum funt
prxcipua feptem. Contem plationi s .lcumen. Guberni iJi poteftas,A nimolira s. Clariras Cen[uum. Amoris ardor.ln terpre
tan~i fubtili tas. Fcecund itas generan di. Horu vim deus primOtnCe continet . Deindef eptemdi js. qui planetas feptem
rn~u~nt,angel ique il nobis vocantu r. horum potentia m tribUlt,na vt /Ingu1i fingu!a pm: cxteris capiant. llli feptem? 3!
monum ordinibu s eis fubCeruienribus fingulis pra:clpue {tn~
gula exhiben t. Iil:i tradut hominib us. ProfeCto deus ha:c am
mis ftatim à fe natis inflindi t: hi ex orbe laCteo percanc rum
h.bcnres in corpus. cœlelti quodam lucidoqu e corpore inuoluunt ur:quo circunda ri terrenis corporib us includun tur.
Ord~ cnim narura: requirit. vt p,uriCsimus animus in corpus
hoc Impunfs imum.n on prius qualll medIUm q~od~am &: pu
rUm tegmen accepit ,decider e va leat. Quod cu aOlmo craf~us Lit. hoc aurem corpore punus & Cubrilius • comodif sima
a ~Iatonicis iudlcatu r anima: cum terreno corpore copula.
l-h nc iraq; fitvt planerar u anima: nolhis aniQ1is.corpora ve
ro corporib us nolhis feptem illoru muneru m vires l deo da
tas n.atim ab initio. arq; afsidue confir~c:r & ~oborent . Eidé
Olfl CIO pra:Cunt narurx da:monu m toudem , lIuer' cœleil:es '
& hOmines medi:r:. Contem plationi s donum Saturon s per
Saturnio s d:rmone s roborat . Gubern andi & imperan di potentiam Jupiter Iouialum da:monu mini{ler io . Magnitu din~m animi Mars per da:mone s Martia les. Senfum ,opinio
m
da:monu
Sol
.
fequitur
um
vaticini
,vnde
laritatem
nlsquec
folarium adiumen to:Amo rem per Venereo s Venus infpirat.
Prollunc iandi & interpre tandi folerriam M ercuriali bus interceden tibus ~ercurius adiuuat .Luna poftrem o lunaribu .
Ho
da:monibusG01~ferentibus fouer generari onis offlcium .
rum facultare m,licet hominib us cunCtis impertia nr : iIlis tamen prxcipu e in quorum concepr ione & onu ex cceli diL:
pofition e poffunr plu~imum. Qu.a: quid~m Iicer infufa diui
nirus honella fint,po/l unt tamen 111 nohlS quandoq ue propter abufum videri deformi a, quod elt in guberna riollis,a ni
molirari s,amoris gellerati onis vLu perfpicuu. Amoris inil:lO8:ü ne lon"ius digredia mur,a deo fummo, & Venere, qua:
dea diciru~, & à da:moni bus Venereis habuimu s. QEonia à
deo defcend it deus:qu oniam a d:rmoni bus confirm atur.da: mon ell .1ppellandus. Quapropte~ iure apud Ag~thonem
deus,apu d Diotima m dxmon eft dJétus. Dxmon lOquam ,
Venereu s.
R
a
D EOR D 1N E
D AE MON V M
V E~
nerepru m,& quomod o iaculent uf amorem .
y.
CAP. ,
Aemon autem Ven~reus, triplex ell amor, Primus in
Venere ccelefii a Platonic is ponitur ln ipfa fcilicer an·
gelicx mentis inrellige mia.Sec undus.in vulgari Venere, ln
ea videlicet potelltia , quam habet mundi alllma generan di.
Q,.ui dup proprere a da:mone s appella mur, quia inter\inf ormlratem & formam funt medij • vt fupd. terigim us, & paulopofi latius explicab imus . Tenius ordo da:monu m plane.
tam Veneris comitan tium . Horum quoque fcilicer dxmo.
num Venereo rum,trip licem ordinem pOllimus . Alij puriCsi.
lUi aëris alij craCsioris & nebulofi aëris demenr o funt am·
gnati • omllesq ue à Grxco vocabnl o f/wt, quod amorem figlllncat ,Heroës.id efi amatori j nomilla nrur. Primi in eos ho
mi~es amotis aculeos iaculanr ur:in qui.bus bi~is. humor cho
lencus & igneus domina tur. Secundl l~l eos.1O quiblls fanguis, ".um~r a€reus. Terril veroin eos 10 qUlbus piroita. &
atra bllis,~~ueijs, & terfl!'fs imperat humor;. Cupidi~is autel~ Ca~irtls cum pmnes JlOmlnes , ~um qua~uor m~~ume 11loru vulllera nrur. Nam ~Jlimas 10Uls, Phœbl! MartlS,luno~
~is id dl: ~en~'ris p'ediï1è'9 uas v~ln_erari pou~slmum .Plaro
l!~ . L!ha:dro hgl1lficauir:easq ue ab Ipl1s generau oms pnmor~'Is ad .amorem pronas. easque wmmop ere hom1l1C:s amala
Ce folere,q ui fub ijfdemL int alti fydcribu s •• H1I1c 10UIales
D
1
271
uialibus ,Martial ibus Martiale s, atque alijs llmiliter alij vchemente t afficiuut llr.
ct.V 0
MO DOC API A NT Y R
CAP, VI.
AM 0 RE •.
1
r'\ Yod de vno dicam exemplo . de t{ibus alijs intelligi te
~Quicunque animus fub louis imperio in terrcnum co:
pus delabiru r:certam quand am in ipCo deCccnfu tibi concip.it
hominis fabncan dl fi g uram louis a/lrocol luenient em. Hac
in xthereo fui corpore tanqu~m optÏme affcCto e xprimit exaél:iCsimam.Si naCtus in terris femen fuerit,li milirer tempecatum. in eo qU0'lue rertiam fi g uram pilllYit prim a: Cecuudxq; fimilimam.SJl~ contrJ.,n on ira perlimil cm . Sçpenum e- .
ro accidit,v t duo qUldem animi licer diller!is temporu m i~
teruallis , lo~e tamen regnant e defcend erint: alrerque illo-,
rum femenln terra naCtus ldoneum corpus fecundllrn priores ideas illas re8:ifsim è figuraue rit:alrer vero propter mate- .
ria: ineptiru dinem,id em opus inchoau erit quidem • fed non
taDta ad Cui exempJa r fuerit limilitud ine exccuru s.Corpll s il
lud ilto formoliu s.Ambo libi propter quandam narura: limi
Iitudine m mutllo placellt.Sed placet magis, qui inter eos for
molior iudicaru r.Quo fit vr lion formohCsimos quolque /ed
fuos,id ell: limditer Ilatos eriam fi minus lIu am alij 11l11lti for
mofi fint.quil iber maxime diligit. Proinde qui, vt diximus ,
eodem fub aftrcNun t orti,ira fe 11abent, vt pulchrio ris eorum
fimulacr um.per oculos in alterius :Inimllm man ans, cc5L1mili cuidam iimulac ro,tam in corpore a:thereo ,quàm in animi
penetral ibus ab ipfa generati one formato quadrer , & vndique confone t. lta plllf:ltllS animus obllium illud !imulac rum
tanquam Cuum ahquid recogno [cit. QEod quidem fi raIe eft
pro viribus qua le & i~fe iam olim intra Cc poCsidet , & fuo in
corpore cum vellet efflllger e.minim e potui t: illud fuo inr~
riori protinlls admoue t:& li 'Ill id illi deeft ad perfeCtam COrporis IOllialis effigiem ,inltaura r refofma ndo: ipfum deinde
rcforma tum limulacr um tanquam opus proprium diligir.
Hinc accidit, vt amantes ita decipian rur : vr formoLioren)
quàm fit,exill imem, Nam procedi!rc tempore amnum non
in mera eius imagine per (en fus accepra perlpiciu nt:fed in fimulacro iam ab anima ad idea: fuç fimilitud inem reforma r()
quod ipro corpore pulchriu s ell,intue nrur. Delider ant in[upercorp us ilJud vnde primo manauir fimulacr um inrueri
qllotidie . QEauis enim .lnimus abfente corpore jlliu:; .apllJ
fe conferue t imagine m. jdque fibi fermc fit [aris Cpirirus tanlen anima: inllrum enrum oculus que no feruant. Tria profeCto innobis effe videntu r,Anima ,Spjritu s. arque Corpus.
Anima & corpus natura lange inter fçdiuerf a (piriru mediQ
copulan tur,qui vapor quidam ell tenuifsim us & perlucid us
per cor dis cal~rem_ex fll~tihfsim~ parte fanguini s genirus:
Inde.?c: r omOla meb:a.dl.lfufus aOlma: vires accipit & tranC..,
fun dIt 111 corpus: ~CClp~t Iterum p.e r or~ana ÇenCuum, corpomm exrerno r.um Imagll1eS ; ql1a: ~n <tOlma proptere a figi nq
p.oITul1t,qula 1Il.cor~0~ea fu~ftan~ia.qua: corporib lls pra:il:an
nor eft,for~an ~b 11115 per IInag1l1em CufceptlOn um non po
teil:·Sed cOlm aOlma nique fpirirui pra:fens imagine s corpo.
rum in eo ranquam in fpeculo relucent cs facile i~fpicit. perque illas corpora iudicar:a rque ha:c cognirio [enLus à Plarollicis dicitur, dum eas infpicit. fimiles iIIis imagine s mu ltQ '
eriam puriqres fua vi concipit in feipfa huiulÏ"uoai ~on_ceptio
nem,irp~gillatiQnel1l,phanrafiamque voc~m~s, ~llC cocepral:
memori ter [eruantu r *m;lgines.l~c.r has anlml ~cles f.1:pe.nu~
mcro incitatu r ad vniucrfa les reru Ideas. 'lU,IS ln fe contme t
illtuend as . Ideoque vnJjJ~ '.lucndam hQmtt~em & fenfu ce~
nit & imagina tione co~clplr.!ntelleau r;lt~onern. d~fi?1tI0
nemq; hominib us omOlb~s comune m per IOn<}tam Illl ~u~
manitat is ideam commuO lter contemp latur . & qqa: fueflnt
côtempl ata conferua t.Allimo igitur formoLi h?mini~ lfmu~
lacrum concept um Cerne! apud fe reformarum9.u~ memori _
ter conferua nti Catis effet aOlatUm quandoq ; vldlffe. O.culo
tamen & Cpiritui , qua: v.el~u fpecula pr.a:fente corfore Imagines cOlpiunr,abCente ~1"?lttunr'J>erpet~~ formoil corpons
pra:Centia opus ell.vt elUs 1.llullra~l~necotlllu.e lucefcan t,fofuam
. ueantur & obleél:ellrur .. lgltur & Ifil.prop~~f1ndigëri:l
pra:Centiam corpons eXlgunt . & aOlmllS Ils, Vt plurimu m,
obfe'luutUS e;lnde1ll cognur alfeél:are.
DE AMOR IS
CAP.
ORTY ,
V Il.
m redeamu s. H;nc igituf cum amo-
E D .iam ad Diotima
S
rem l.n dXlllonu m r~umerü ob eas qu~~ cnarrau unus caufas re.tuhffer:elU~ hunc modum originem Socrati de{llOnln
~rault . ln vellens narahbu s diCcumb entibus dijs ConlilH fihll,5.l'orus pOlU neél:aris ebrius , cum Peni~ in Ioui~ porto fe
miCcuit:
z iüj
�In conuiuium.
JlIiCçuit;ex cO cogrelfu natus cil: ~Jllor,In ·Veneris 11arollibllS.
~deft,quanJo meps angeli,& mUl1di allima:quas Ven ~res ea
ratione,qu~ ali.l~ di~imus , 110mill'luimus;ex Cumffia. Dei ma
je{l:a~e orieb'lntur;Oil dlrcumheh;Jllt,jd efi Cœlius lX SiHur~
nus ~ rupiter bonis proprijs veCçeb~tur.N3m cU111 in apg~~
]0 iqtelligentÎa,& in Jnundi anima. vis generandi, qU.1S pro·
priç V~l1eres gel1linas ilppcllamus, prp,Tibant in lucem; ialll
erat Cumm,us jlle peus quelll vocant ca:ll;Im : Efièntia prjl;terea,& vita in i\llgelo , quos SatllrnUfl1 vocamus & louelll,
;ttque etial1l in mûdj ;lnima inerat Cupernorum cognitip, &
ca;lefiium eorpori! agit'ltio: 'luos iteru SatlJrllum h>ueI11q;
vocamus· l'orus & Pel1i,\,af!luétiam & egeIl.1tem lignifiç~ç .
Poru~ Conlilij ijlills,id c!l:,Cummi Dei Ccintilla.Dcus perope
~onlilium, & çonliljj fOlls appellatur, quia veritas omniul1l
cft & bonitas. Cuius Cplendpre omneconfiliuJ11 vçrlJ/ll elBcitur.Ad cuilJS bonitaçem omne çcpdit eonfilium. rouis bOh
~um,angelica: vip: fœqllldjtatem ünelligit; in qualll eum
d~fcendit Porus, id eft, jlle dei (cilice~ radius, renia:, id efi,
r.r~9ri huius indigentia: mil'rus creat amorem,Principio ang!!l.!J$ per Deum cft & viuit ; quo ad hxç duo dlentiâ & vita
$~~Umij~ (>(. Iupiter 110rninaçur· Habet infuper intelligeu,;Ji potellti 4m, quam elfe Venerern arb"nramur. POlentia 11l~
iuCrnodi (ua naçurOl informis cil: & obfcura,nili ~ deo jlluminetur;quernadmodum oculi vis ante Colis aduentum, hanc
obCcl)ritatem Pl!niam fcilicet quali inppiarn & luminis defeÇl:um e!fe putamus, Ca:terurn vis ea il1telligcl1di njltura~
li ~uod<j.m innin~lJ ~d luum ret1eu pare!lfern, diuinum ab
Cp ra4iu~ 1 qui PpruS ~ & amuen~ia, fuCcipit. In quo velUti (erl}il}e qlloda/ll, rationes renlm omnium incltldul1tur.
HuilJs f:j,dij H:uTlmis naçuralis ille infiinél:us accendiçur. hoc
incendium, hic ardor ex pbCcuritate priori,& acceudere rcine
t·illa exoriens,amor ef1; ex inopia natus & aftluétia ,in horto
louis,id ef1; [ub ~mbra vip: rrog~JJi!lJs. Quip~ecull1 pofi vi
,a: vigQrem !1açlm ardor ad Intelhgl;dunl CXQnatur. Sed cu.
ebrium neél:are l'ocurTl il1duçuntlquia ratÎolW diuilla: viua~
çitatis elCuberilt,CUr pattim diues , parçil11 egenus ell: amon
~ia neque quod perfeçte po fSideOlus , neque quo c:nenlUS
()mnino,a~dere Colemus.Cul11 ellim id qlla;r;tt 'lllifquc. qUI>
c:aret:q IIi toram rem pofsidet,quid vltrà per'luiratl ~necia
çum incognirlnemo delideret, necelfe efi Vt aliquo modo
~qgnitum l10bis antè fuerit quod amemus: neque cognitum
folullhlljulr'l enim nota nobis odtife Colemus:lèd vt caquam
;qnul)} pobis & iucundum fuerit llldicatum.Ne'lue Id ad fla
granten) henellplel1~jarp C,ris elfe videtur: niû facile conCequi po!fe quqd iucul1dll/ll forecen[uimus, iudicemus. Q!liC.
qui~ igiFur aliqu~d am~t,illuq qlljdeijl re ip[a llondum inregerrime pofslder.A nimi t~meq çogi~atiQI1!= idipCum cognofcit,i,-!cUI)dfi illdic'Jt.conrequ~ po!fç fô&dlÇ. H<Çc ipCa cogniJio,ill,licariq,rpe~ . qqa1i prÇrÇll~ ahqua ;tbsétis bpni all~içipa
Ji.o.c!l:.l'{i5 el1i~ aràeFC t,llil~ idiprul11 pl~ceret ; l1çqj placerer,
m(~ elfcç qqod:}!)lodo pra:g~fl:atu.m • E r~o ~ii ama;es p~rpm
fiuQd Opq l1 t hflbeant q~IJe,part1m ver!J no habeat,h~4d flb
tc: ex indigentia quada!)l,& afiluentia mixtus cft amor. Ha'c
v~iq; r~tio;le Ven us illa fllp~rna per .pr~l11a ~pliu~ dilli,ü radlj
gun~tlOne aceellra al~lore tertur.;td II1~e~ral11 tpuus !umjnl~
plel1ltqgmem: h?c nlxu parenq elf/eacllJs 11a:reps plçn1r~i,.
1110 ftatjm illius fulgore Çp rll[c3I,rerumq; ra1ion!!s ill;C con~
fura:.q4:l)i~ r~ dio,que~ l'oru~l.di~upus,antè fuerant ianpliçata:,explicantur,i~ m l:upo~epua 11l~ yçllcps 1I1ha,:ren~e,&
clarius qifiinél:a: luceCcut: Q!1emadn;odllm yer() Cç Jlabet a4
deUil} angel~s,ita ad angelu
deumq~e,anIlTla l.nundl'f:a.e,.
nim ad lùperna Ce f\eéten~ ab llIfS ûmlltf er8ç ~;tdl~I"p,acclplt,
& aecendltur,gignirque amQFe~1 affluellua: mppla;q; p;trq~
çipem. Hinc formis reru.m 9!!ln~lfm e~op13ta ad. e~ru~ e.lCemplarca:los mouet, perq; poten~iillTl gcner.lqdl i~I~II.le~ Il.
lis formas in elcn)étorun~ mateqa &el)~r~t. Venerem ~.Ie ge~
Illinal11 rurCtp afp.icin}u$.{\ l.Çerarn 1ane. VI~ al1lma:~hul~s a~
fUp'em~ cQglwrfend;t. ~lteram vero Vlm ell.JCdell~ Il1fenor~
procrea~ric~rI}. Pla <Juide~ n<.>11 Çft al1lma,: propnai (ed con~empIatlol1ls angehca: Imlt~t10 : .ha:c aute/ll~llarlJ.rx. anll~~
propna.~deQ quoçies Vllam III anUl1a Vel1erc p()I~lmu~! Vllll
e~lIs peculiarel11,"venccem eius propriâ inteIHgif!1u~: 9$0~
pes dU:ls,al:crarn Cpl11lllunem cum angelo. alreran) WtPH 'lnllnc; propnanj .Si!1t igitur d4a: in ;101PH Vener~s: pfl!Tla ca:
l~nls,re~und_a vero vu[garis. Amorem paqeant ap1.Pif:Cœlç
11"IS aù dlullla pulchritudinem cogir idam : Vulgaps ad eandem in l)1undf materia gc;peTflI1dam.Qui1 1e!1l enim videt illa de~ore,m,ta!enl vut~ Iia;cprq viriQus Imllldi maçhllla trOl~
dere. lmo velo vtraque fequr ad fulchritudipe,n generan~
dall):[edC~o v~raq; modo .. Cœle!hs VenllS il1felligentia fua
4!ffmgere III (ew(a e.~~~lf~!~1j\1ll Çupefllorü pqlchritudinem
Illtltur; V~!~~r!~ d~ull1~rum Cem\l1um yberçate concepram
ilpud [e dlUll11t ll s pulchmudlnem m mundi materia parere.
",norem illlUll q u.llldoq Ile deuln id,ir'o v.ocallu~s , '1 ù~
Il:
niam ad diuina dirigitur: Vr plurimulU da:monem, quoniâ
inter inopiam copiamque cft medius • Alllorem alrerum
femper d3'!monem,quoniam efFe~um aliqucm :,d cor~u~ ha
bere videtur • & ad inferiorem mndi plagam dIe procl1 ul.,:r.
Q..uod quidé à deo alienum dl:: da:mon Ulll na tura: coueilles.
JN
OMNIBVS
ANIMIS
DVO
amores, in noftris vero quinque.
CAP.
V Ill.
SVNT
Emin3'!ilutcm Veneres b3'!geminiqueamores non ço':
lum in ;lllirna mundj, VCrllmeriam in [ph3'!ramm, Itd.e
C
rum,da:monum. hominum que 3nill1is jnCunt.
Cumq~e.al\l
t
ma: omnes ad primam illaf\\ comperéti paturalis ordln.ls eriereferaotur, nece!feefi aplOres quoque pmJ1Ïum ad Illtus
amon:m ita referri, vt aliquo plOdo ab illo clependeant. Pro;
pterea hps quidem umpliciter dxmoneç: ilium vero lll:lgUII
dçmpnem appellare Diotima çon[ueuit. Qui per vniu~rÎtll1l
lllundull1 omnibus irnminells torpere corda non liJllt: [c~d
paCsim CuCci~at ,ld amandum. ln nobis :JlIrem nô duo tiln[\l,
Ced quinq; al110res rcperilJntur . Dup quidem extremi dXI110
nes: mee!ij tres, non dxmones Colnmmodo.recl affeétus.Pr~
feao in hominÎs méte xtcrnus cft amor Old diuioam pulch~l
tudinem peruitle"dan1:cnius g ra~ia , philoCophia: {l:udia,~ lU
Ihtix,pieratisq; oHieia Ceq uimlJr. Efi etiam in generand, po·
tentia pçcultus quidem fiimulus ad Cobolem prpcreandam.
isque ~mor perpetuus efl:,quo aCçidue il1ciramllï, vt [uperna:
pulçhritudinis illius (imiliçlldillem ill procreatx prplis etftgieetf!l1gamus.Hidl1o ;lIlloresin nobis perpetui,duo Cu~t
d<Çl11ones illi, 'lIIOS Placo npftris animis Cemper adelfe va: l•
cina~ur; quorum alcer ad Cu pern a erigat,alter deprimar ad 111
fefna : alter caIQd3'!ll1on, id eft bonus da:l11on fit ,alter cacoda:m<.>n, ie! cft 11141us lit d3'!mon ,Reueri\ vtrique Cunt bon~,
qllol1lam t'lm Cobolïs procreatio, quàl11 inda17atio vcritatlS
nece!l'aria & hone(J:a cenCetur. ' Verum Cecundus ideo diaus
eJ1 malus,qnia propter abuCum noll:rUl1l Ca:pe nos turbat , &.
animum à pra,:cipuo eilJs bono, quod in veritatis Cpeculatione côûftit, auenit maxime, & ad myfieria viliora decorquet;
HOflllllllledium amores in nobis tres obtinent: qui cum no
iint in animo 3'!que vt ifii firmi[simi:fed iocipian t , creCcanr,
decrefeant & deûnant: reétius motus atq; alfeétus qllàm .demOlles vocahuntur.Horum vnus 3'!quis interuallis ab vtrlCq;
dillat extremis. Reliqui duo in partem alterutram inclina n•
t~r. Porro corporis alicuius figura proprer mareria: pra:par~
t100em taliç eft maxime, qualem in eius idea diuina mens ~o
tinet tunc oculis obuia , perque oculos in fpi rtrum penetras,
animo ellefiigio placet, Cllm iHis eon[onet ratiC\nibus, qua~
veluti rei iplius exemplaria tum noO:ra mens,tùmge.n.crand~
porétia olim diuinitus accepta conreruat. Hine triplex. vt ~
xlIDus,Cubrepit amor:aut enim ad cotemplatiuam, a~~ aél:lual11,aut voluptuoCam vitam propti, & procliues genlt! edu!=atJlIe [umus. Si ad contemp1:ttiuam, fiatim àforma: corp~
f~li~ 4Cpe~u 4d CpirirlJalis at'l; diuina: conliderati?nem.englllllH· S, ad vplUptuQram, Cublto à viCl! adconcuplCCelltlal~l.
t~n~eudi .deCcendlrnus. Si ad aétiu4 atq; moralem: in Cola I!
)4 v~del1<1~ ~tqi cÇ>l1\lerCandi opleél:atione perCeueramus. Il!1
~allllngelllo!1 Cllnt vt altilhme prouenantur; ifl:i ta hebetes
yt depri~Hntur ad it~fima, hi t4qu;\l11medij inl11erlla remaneut r!!t;I~nc:. "~~H Itaq; omnis incipit ab afpeél:ll. sed con~
tel11pla:lUl pOmllllS amor 'lb arpe~u afcClldit in O1étem. Vo
luptuoh ab aCpe~u <leCcendit in taél:ulll , Aél:iuj ,emanet in
~fp.eétu. Ul'II~ alllo.r il~ C~prem~ d~monell) magi$ q\ldfll ad
~nlimulll fe con~ertJt; l~lUS ild Iflfi~ulTl potiu~ quàln ad Cup.rell)-um de~e4ItUr: hUI~s;lb vtroq; l'lteruallis (fjJ1f1t a:qual~b~s. Tr~s .lftl amore~,~na nomina Cortiuntur. C ontemplat~Ul homll1ls at.n 0r , d1UIOUS:·Aéhu! ,humanus: Vo!uptlloli fe
flOUS cpgnomlllatur.
.
Q.Y AE . PAS SIONES
AMANTIBVS
~nfunt, proprer amoris matrem.
ÇA p.
IX.
l A M?rem .~jfe da:ll1o~çm.ex copia & inopia geniçum, Be
TIqull1<}uç IIlJpecles d,lllldl,ha4enlls decl:jQ4 inlLJS; qua·
les autem ln am'l~IQus atfeéÇus ex 4uiuCmodi aQwris natura
n~Cca~rur ~ gejnçeps ex Dimima: verbis traçhbjqllls. QUO
nIa~ lllqlllf i1~qr il1 n ilt4li b us. Ve~eris'pr()geQiç\ls efi, Vener~ feétaçur & c?ht, .le ~ulç~n dcl~defl? "'pieur; CUIll Venus ~p[a pulcherpma fit. Ql!la In.opla: qhus e!l:,arjdu s efi &
~acII~llçll~ &Cqu~lidus ,n4~~s pedibuslhlJmili~linedom~ei.
ho,G.nç J1rameqtls &çegmllle vIJo ad fore~ in via [ub dJUO
dormi~n~ ,ac de?i~Ue [~mper ~g~~l~S. Q0~ ·çopj·ç filius eft.
pulchns ac boms U1udlatUf. Vmhs çfi,audalÇ·, feroxque,
.
Yehemen~
�Commentarium.
.273
iIlecebris. Reliqui enim [en[us ciro replentur. Vifus autem
audit us diutius voculis & piél:ura pafcllncur inani. Neq;
.lut
pcr
s.
c:hl'namenta contexens ,prudentia: ftudiofus. facundu
horum CcnCum firmiorcs funt voillptates : verumfolum
amnem vitam philoCophans, incantat or, fafcinatorque pomal?ç C?I? plexioni eognatio res. ~1!id enim huetia~hU
omnino
lis
immorta
Neque
.
tens, venefieus, atque Cophifta
fpmctbus collucnientius eft. quam voces 110corpons
mant
eadem
f~cundum natur.lm , neque mortali s. Scd interdum
eorum pra:fertim qui Ilon modo Il:ttura:
figura:!
&
minum
die pullulas atque viuit, quotiese xuberat : interdum de/icit
pulchr.ic,udini~ gracia placét. <:tuamctiam
ine,fe~
fimillrud
acqui
vero
quod
:
atqueite rum reuiuifcit ob patris naturam
ltel hommes tanquam vnieum
meJallco
&
cholenel
obrem
vn
fitum 'eft fubterfugit:quocirca neque mendlcus eft amor
sima: iprorum complex iomolefiir
Colamen
&
m
rcmedill
quam neque edam opulentus . ~inetiam in medio fapienforma: obleétam enra {e&antur. Ideoqllc funt
&
,caotus
nis
brequàm
ea
.No$
Diodma
tia: & inCcitix confiitu itur. Ha:e
ad Veneri! illece~ras proniore~ • Et Socrates , quem Ariuifsime poterim us,expla nabimus . Ha:e lieet omnibu s infint
mcl:lnchohculllludlcault. ad :tmandi artem. vr ipfefioteles
amorum generib us, in tribus tamen medijs tanquam nobis
arur, era.t omn~um propenfifsimu~ . Idem ép,e
profiteb
mec
ges
natalibu
Veueris
In
Inanifefiioribus c1ariora videnellr.
oltea , yt Ipfa tefiacur, pollirm illdicare.
melaneh
Sappho
de
s,
nitus Venerem Cequitur , id efi eum fupernis i1lis fpiritibu
quem cholerieum fuiITc cius effinofier,
Maro
&
Necnon
quos vocauimus Veneres , genitus , hominu m animos ad
dicus , fuit tamen procliui or ad a.
muisYlI
a
,qu.
indicat
gies
Venus
eum
!uperna reducit: ae pulchri defigerio eapitur.
~andum. Nudls ~edlbus. Talem p~opterea Diotima pinJpra puleherrima lit, id efi animas accendit Cumma: diuinçq;
xlr amdrem • q~omam .a~aror ade.? 111 rebus amatori js ocpulchritudinis defiderio: cum.ipCe fit in illis fpiritibus orefi, vt 111 ca:~ens v~ta: offiellS tam priuatis quàm puc'ur~tUs
tur;
illufiran
tus, qui Deo proximi dei decore fummopere
cautus qUldem mcedac vt decet, fed ab/~ue vila
non
bltClS
atq~e ad eoCdem nos radios erigullt . Pra:terea e.il~ v~ta çprouide ntia temerarius quocunq; feratur. ldeo
num
diCerimi
In11lum animant ium atque arborum & terra: ferulltas 111 hù
ibus frequentia ineurrit periellla, non aliter
progrefs
fuis
in
Inore & calore eonfifiat ad demonf iridam amoris inopiam ,
fuos corio non Cuffulciuot : vnde erebris
pedes
qui
qulm
l'trunqu edeelfe iIIi tam humore m qulm calorent Diorioffendu nrur. Humilis • Gra:cum Platocalculis
&
fentibus
Cquali&
Ina innuit , eum aridum, & maeilen tum dixit,
& pc:r infima volans /ignifica t. Vidie
humi
um
vocabul
nis
d.um. QEis enim ignoret arida & fieca elfe illa , qua:, defe,amoris abuCum hne Cenfu viue.propter
ero
fa:penum
enim
tlt humor! Q!lÎs item pallorem dieat & fqualorem ahunJe
cuns magna perire bona : hi Canè a.
leulbus
&
,
a~all.tes
re
diut~r
am
quàm fanguinei calorisdefeél:tt venire! ~neti
matIS CelpCos vfqueadeo dedunt, vt in eos penieus rran/ire
no amore pallidi & maeilenti mortales effici untu~. ~IP:
nitantur ,eosque t.am verbis quàm gefiibus in feiplis effin_
pead duo l;mul opera vis natura: f~rme !10~ (uffiClt. Amnll
gant. FrequenuCslma vero pueroru m & puellarum imita.
verCe
tOta
one
amantis intentio in aCsidua amatt cogltau
tione ,.qu~~ noH eff~~inaretur ~ 'luis t.I0n, pu~r, fa:mina ue
fat, IIIie & naturali s complexionis vi~ omni~ intent~ eft;
euafent? Sme domlclh o.Huma na: eognauo ms domicil ium
fit
Quo
r.
eoqUltu
perfeétè
o
Ideo neque cibus in fiomach
anima ipCa efi.Anima: domicilium fplrirus.DomicHium fpiea
~
\'t ?laior pars in fuperfluas reliquias, em~ttatur, minor
ritus hUÎluefieorpus. Tres habitato res Cunt: Tria Cunt doqUldem cTuda trahatur ad ieeur . tlltc ettam eati.em rattone
micilia. Q.uifque horum natura)j.amilfo exulat domicilio.
inde,per
q~e
en~di?us
male cocoquitur. Ideo Canguis p:tucus
N~m cogitati o omnis non ad animi fUI diCciplinam & traovenas dlffunditur : quare membra omnta 1I10pia crudttaqutihtat em,fed ad dileéti hominis fe verrir obfequia:& ani.
~e
9uo~unq
~r:rterea
t,
&.pallen
ntur
te~ue. aliment i extenua
corporis Cui deCerit minifier ium, in amati corpus nidma
fiamma:
qUI
fplUtus
anlml aCsidua fertur intentio , Il1ue &
. Spiritus animzcu rrus,dum alio properat -lni.
cran/ilire
tur
lle Currus, fiue infirum enta Cunt , aduolan t . Spiritus in coreuoluar exhalan do. I1roptcrea iraquc.! oquoque
alio
mus.
imagiamati
.In
creatur
parte
s
de ex Cubtilifsima fanguini
exit anima ,exit & fpiritu$. P1'Îmum exiitatio,
exitcog
ma
animus
amands
nem phantaÎta: inlixam ipfumqu e amatum
do: Secundum debilitas mortisq ue
inquictu
8(
infania
tum
rapitur. E6dem trahuntu r & fJ>iritus. lUue euolantes afsiio. pauor & fufpirium eomiratrepldat
Tereium
:
formido
due refolunt ur. Quapro pter frequentifsimo puri fanguinaturali Cede, optata quielaribus,
proprijs
a
Quocirc
tur.
vbi
:
o$
recreand
(pirhus
tos
nis fomite opus efi àd confump
is & tegmioe vllo. VM
firament
Sine
amor.
efi
priuatus
te
quotidie
fubtiliores qua:que & lucidiores parres Canguinis
habet. eum enim reg.
non
,
tegatur
quo
&
,
quieCcar
cnim
in reficiendis fpiritibus exhalan rur: proprerea puro & daro
repet~nt, amo~is igniculu s l form
or~gine.
fua~
qua:.que
.a~er.
&
refiat,
aridus
,
cra{fu~
us,
fanguin e reColuto, maculof
moit corpons obleétu ln appeutu amanrlS accenCus. in corHinc exiecatur corpus & Cqualet: hme & melancholtCI apus idem reuolare conatur . ~o quideru impetu, & appemantes euadun t. Ex ficeo enim, cralfo, atroque Canguine
titum &. appecentem Cecum euehit euoland o • 0 cru de lem
vapocaput
Cuis
qua:
:
effteitur
melanc holia, id efi :ttra bilis
m Correm .0 vitam omni morte miCeriorcm: niû
amantiu
isque
tibus opplet, cerebrum ticcat, animam teeris horrend
vefier an.imu~ hac amoris v,iolentia proprio ex corforCltan
L~.
quod
celfat:,
non
e
Colicitar
e
Iloétuqu
imagini bus diu
negh~at lIl[uper amati figuram , atque diuini
acelrap:us
pore
leglmus
cretio philofop ho epicureo proprer amorem
r~lendor.ls.a:de.vbl tandem quieCcct, voi explebi tur, [e recidilfe. Q!1i amor~ p.riII.1um, infa~i~ dei~de vexatus, tibi tan.
l,SJte~ neget amorem fine tegmine nudum~ue v~
erunr,
confueu
plat.Q.u
accldere
11115
Ha:c
dem ipfi manus Imeclt.
elllm celet amQrem , quem coruus, taurinu, rafIS
s
gan!QE
qui amore abuû, quod contempl~tioni~ e~, ad amp~exu
intuitus?quem lIlterceptus fermo declarat? ruprodit
fanxus
defidena
entm
Idendl
V
erunt.
cranfiul
Coneupifcentiam
vultus,erebra fuCp;ria, iaB:ario membro rum,
orque
s.
bor.pall
tolera~u
m
cupidine
di
cilius quàm & videndi & ameétan
importu na: laudatiooes • Cu~ita inquerimo
\
perpetua
<l.!!a: cum medici veteres obCeruaffent , amorem effe dlxe- dignatio , iaétantiania,
tas.petul.antia, va~a fu{pttio, &
,procaci
~amque
m,
proxima
olico
rUnt paCsionem morbo melaneh
~ Sicut JO Cole & Jgne calorem
ia
minifier
indicanr
viliCsima
uRafis mcdicus coitu, ieiunio, ebrietat e, deambu latlonee
amor.ïs incendiu~ ~xter..
intimum
fic
ur:
comitat
lux radij
rari pra:cepit. Neque Colum tales amor homines teddir, vcdormit, ~ores. amml. ocufore~
.A~
iudicla
ur
Cequunc
na
procliamorem
r~metiam quieunque natura [unt tales, ad
Ii & aures elfe videntllr: hmc emm multa JO ammum lOue·
Ulores exifiunt . Tales aurem lu nt ij, in qui bus bilis, quam
hutur & animi a tfeél: us & mores c1ariCsimè per oeulos emi·
(:~oleram vocant, vel atra bilis,qua m melanch oliam, ca:tefiguris fpeB:andis & voc~bus audieodis .ama.o tes, vt
cant.l'n
bilis
ns humoribus pra:uale t. Bilis calida & /iec~ efi. Atra
m immora ntur. Raro III~rum mens ID felpCam fe
plurimu
ficca & frigida. IlIa ignis,ha:c terra: loeü in animant ium cor
colligit . Sa:pius per oeulos. ~uresque v.aga.tu~. Idctrco ad
pore tenet . Aridi ergo me1ancholici & (icci ad terra: (imilidieuntur procum bere.D,c untur & ln via la cere • Nam
fores
itu~illem : Sq ualidi & pallelltes cholerici ad fimilitudinem
. C~ecies. vi~ qua:dam elfe debec, ~er quàm adrpe-.
corporis
gnlSinc elligunt ur. Cholerici propter ignei humoris impeus aluorem afccndere • Q.!!I autem turplbus
inclplam
ciem
terob
ucholici
tur:mela
tu~ in amorem pta:cipitcs perferun
p~fier!'l!nt. aut etia II.1 in afpeétu vltrà quàm
fe
us
libidinib
t~1 humoris pigncia m tardius amant. Verum proter humor, 111 via IpCa refiue vldentu r. ad fius termi~
verCantu
decet
tu ip/ius fiabiltta tem , pofiqu.am iIIaqueati funt, diutifsime
i. Sub diuo. Merito. Vna enim in
profic:ifc
minim~
num
perCeueranc, Merito igitur andus & fq~alens finguur amor,
in re~us agendis confi~erant. Itanihil
,
~ccupati
penitu$
le
inCUrn homines qui tales funt, pra: cztens, amori Tol\c:ant
omnibu s Fortuna: pertculis , tan.
'.
age?tes
vltaI?
cafu
'lue
dulgere . ~od ex eo potifsimllm lien arblt~a,mur, quia
fu~ dluo vitam d~cu1lt, omnibu s tempefia.
nudl
i
quamqu
bilis
atra:
ohCI
Melanch
tur.
choTerici bilis incendi oexurun
tibus funt ex.poÛts : Propter ~atr~,s ~turam remFCr egenus.
corrod~ntur aCperitate: quod Ar~fioteles in Ceptimo libro
Saneeum pnma. ongo ~mor~s ab lndlgen tia {uerit , & quod
de monbus afftrmauit • Molefius Itaque humor femper annaturale ell: pe11Jtus exurpan n~n pofsh,cemper egenus, fem
s.it verofque, cogitque folamen aliquod maxI~um atq; con·
per fitl~un,dus efi amor.Q,s.andlu enim deefi ad eonCequen.
qu:erere
m
Unuum , contra continu am humoru m molelha
dum ahqul~.flag!at ~/l:us.amoris.Cum torum v.ndl~ue poCl:luiuCDlodi funt mufica:. amonsq ue de~itia:: N ullis enim afiderur, cenante 1I1dlgenua potius de unie ardor , 'luam tine
,
po~un~us
e
unpeder
operam,
ltl\oble aament is um afsidue
.
egeilate perduret.
e
'luam ,mulica.: voeumque \delinimentlS, pulchmu dlnlSqu
"è~~mens, callidu$ , Cag.1Xque venator . noua femper ma-
�In conuiuiu111.
274
Q.V AE DOT F. SAM A Ntium propter amoris
patrem.
CAP.
H
X.
Aec inopiam amori$ matrem Ce~uuntur, copiam vero
patrem eius contrari a.Qua: vero COlltr;Hia hnt int~lle
ais fuperior ibus, quiuis .1gnoCcet. Suprà deCcriptus cft hmplex ,incantu s, vihs, inermis : horum hic contrari a illdu·
cuntur, Catlidus enim dicitur: venator Cagax, machina [Or, inGdiato r , prudenci.:e filldioru s, philoCop hus, virilis &
audax, veheme ns, faeundu s, magus, atque [ophilla . Idem
amor,ql li in ca:tetis negotijs incurior um & inertem Cacit amalltem : in rebus .1l11atorijs afiutum reddit & callidum ,qui
miris modis amati gratial11 aucupetu r,reu dolis implieet ,feu
captetfobCequi js : hue eloquio muleeat , liue cantU deliniat .
Idem furor,qu i obCeq uio blandum fecerat:i dem inqua fllror
arma minifira t:indign atibus aduerCus amatum feroeira tem,
pro eo pugnant ibus recuritatel11 roburqu e inuiétum . Amor
vt diximus ab arpeétu dueit originem .Arpeétu s inte( métem
& taétum ell: medius: hinc lèmper amantis dill:rahi tur animus & [ur[um vie1Csil11 deor[um que iaétatur . Interdum am·
plexus cll»ido Cuboritu r: interdum vero pudicum ca:lell:is
pulchrit udinis delideril lm, & modo illa, modo hoc peruincit & ducit .ln hls qui honcHir simeedu cati CUllt, & ingenij
poilent acumine , hoc in alijs , illa Ca:pius Cuperat. QUiCUll~
que in f«ces cOl'poris fe proaern unt,mer ito aridi, nudi , hu ·
miles, inermes & inertes eIfe cen(entu r. Andi,qu ia Cemper
eruriunt ,implent ur nllnquam . Nudi,qu ia tanquam temerarij omnibus Cubieai periculi s, tanquam impuden tiCsimi &
ineulti infames habentu r. Humiles , quia nihil altum, nihil
magnifi cum cogitant .Inerme s, quia I:lagitior x Cuccum bunt
cupidlta ti.lnerte s,quoni, uu adeo hebetes Cu Il t, vt quà amor
eos trahat,ig norenr, & in via rell:ent, ad terminu m no perueniant . Contrar ij verù conrr:\ videntul ' alfeéti : nam lolidis allilni bonis veCtent<!s implenr ur magis & traquillt us diligunt, pudorem reruallt, vmbrati \em corporis [peciem neghgun~ arquc altius e\euantu r:ac vclut armis muniti,i nanes
à re Iibidines fugant, & fenCus rationi [ubijciu nt. Hi tanquam ColertI[simi omniii & prudcntl fsimi ita philoCo phantur,vt per corporii figuras quafi qu.:edam vcftig;a ,fiue odores prouiden tiCsimc g~adiantur: ex his Cacrpm animi n uminumquc decorem r.1gacirer inuellig ent: atque ira l'rudent er
venalldo , quod cupiunt fèliciter a(fequan tur, Tantllm pro r
fcéto munus amoris à patre ipl1us copia proficiCcirur: quoniam pulchrit udinis radius, qui & copia cil: & pater amoris,
hanc habet vim,vt illuc vnde vencrat refleéta tur, recumqu c
trahat amatem De[ccnd it autem à Deo primum : inquc angelum & animam quafi vitrca~ materias traliens , & ab ani~~ in c~rpus CIUS ~u[ceptioni paratÏl facile demana ns ,ab eo
lplo lunlons hon~l11\s cor~ore, pra:Certim per oeulos animi
fcnellras.luCldlCSllnas enllcat: aduolat per aërem protinus
& r 'm~nsi oc.ulos penccran s tran~figit animam , appetitu m
aCCClldlt,fauclam anunam , appetltu mque accenrum in medclam elUS & rcfriger ium ducit,c\u m e6dem rapit [ecum vndc ipCe deCcend erat, gradatim qltidcm in corpus amati p rimuhl,in allimam [ccundo , tertio in angelum , poll:renl o in
Deum, primam rplcndor is huius originem . Hxc nilis venario, hoc felix a1l1alltiU!11 aucupiu m. Hanc nique venario
nem apud Platollem in pfl)t;lgo ra .socrati noll:ro famlliar is
quidam eiu~ ,tttribul t. Vn,léna m iuquit, Ô Socrates ? Arbitror equidc1l1 à venation e illa redirc te,ad qua1l1 hone(ra AIcibiadis indoles prouoca re te rolet. Pr.:eterea S0l'hiaa m a~
morem vocat & magum. Sophill:a m plato in Sophill:a ;dialogo ambitio[ul11 & fubrlolu definit dlrputat ionem, qui captluncul arum ver[uti)s falful\1 pro vero nobis o{lendit , cogitqueeo s qui recum d, Cput.tllt !ibimet in Cermoni bus con~radicere , Hoc tam amantes , qu:l.m amati quanduq ue perpetiulltu r. Siquidc111.ltnantes amoris nebults occa;~ati taira
rx[>e pro veris accipiul lt, dUI\1 dtlcétos ruos formoho r,es, acutlores , meliores quà ll1l1nt arbitral1 tur. Sibil11ctlpll propter amori~ violellt1am colltradi eijllt.Ali ud t'nil\1 ratio confù1it,aliu d coneup.ifcentia requitur .confilia rua ad amati im
penum ~utallt: hbllph Vt morem gerant a\t)s,adu erCantur .
Sa;pe cnam formo(i :l1uatoru m aautia irretiull tur, & faciles fiunt qui anteaYu erant pertinae es. Sed cur magnum puta
II~US al110rem ? qUI,1 tota vi.s magica: in amore conliftit . Ma&Iex opus
attraf.ho rel Vl1j~s ab alia ex qua dam cognatlone narurx.M undl aurem hUIUS partes,ceL1 animalis vnius
membra ~om~es ~b vno autore pelldent es, vnius naturx
COl11mUOlOne tnUleem eopulan tur. Ideo lieut in nobis cerebrum , pull1101~es '. cor ',iecur', & reliqua membra ii re inuiecm trahunt a!tquld,Ce(IUc mutuo iuuant. & vno illoTum
ca,
aliquo patiente compati ulltur ita ingentis huius anim~1is
membra , id ell: , om11ia l1Iundi corpora connexa {i11l1!trcr
mutuan t inuicem natllras & mutuanr ur:ex commun i cogna
tione commun is innalcit ur am or ,ex amore col1lmunis at~
traétio. H.:ec aurem vera magica e{l. Sic ab orbi~ luna: CO~l
cauitare propter natura; c6gruita tem rurrum trahirur ig n,s :
ab ignis concaui tate alir::l. mundi centro terra ad infima ruhitur: à loco etiam ruo rapitur aqna. Hinc & magnes ferTum, & eleétrul11 paleas, ignem rulphur , roI flores mu1tos
ad Cevertit & folta; luna aqu<1s. Mars ventos ciere Colet ,&
herha: varia; varia quoque ad fe inuitant an imanriul1l p;encra. (n rebus etiam humanis trahit rua qllenque voluptas . Ma
gica; igitur opera,na rura: opera Cunt. Ars vero minilha . Ars
enim vbi naturali cognatio ni cleea aliquid, per vapore~,nu:
meros, figuras, qua!ttat cs opportu ni, rupplet tcmpon b us .
qucmad modum in agricult ura natura rcgetes parit, :lrs pr.a:
parat. Hanc artem veteres da;moni bus attribue runt: 9Ul3
intelligu nt qualis fit renUll naturali um Cocietas ,quiJ.cul que
congrua t, quomo c!o concord ia rerum, ficllbi defiit, tn(l~u:
recul'. HIS nonnulli vc\ naeura: limilitud ine quadam am l.cI ,
Vt Zoroall: cr & Socrates , vel cultu dileéti , vt ApollolllUS
Tyaneu s,& Porphiri us fuiIfe tradlllltu r. Ideo vel vigilan,
tiblls Cfgna voces atque porteota ,vc\ dormientibu~ or~cu
la, & Gmulacr a :\. demonib us contigiI fe narrantu r. QUI a- .
micitia da:monu m magi cua{iiTe viJentu r; <}ucmad moJuol
da:mone s magi Cuot rerum iprarum 'amieitia m cognofc entes: & natura omnis ex 3f110re mutllo maga cognom in.aru r:
~ineti ,tm formoru s quirque teneris nos faCcin:tt ocnl!s. ~l
ri eoselo.q uentia: viribus & carminu m modulis , qu:th qUIbu[d;:m incantat ioni bus deJinÎun t, libique con ci lia nt: cul
~u prçterea & munerib us non aliter qu:l.m veneficijs placant
& capiunt, Quapro pter nemini t1ubium ell:, quin amOr lit
magus, cum & cota vis magica: in amore conlill:a t, & am Oris opus farcinat ionibus, inCant3 tionibns ,vencficij s cxplc.atur. Neque mortalis eft o111nino ,lH'que etiam immorta h s•
Nonmo rtalis, quoniam dl10 amores in nobis, duo illi qUO S
dicimus da:mone s. inCunt perpctu i. Non immort: t!Js, quOniam cres ho~um medij mlltantu r quotidie , creCcurt atque
decreCc unt. Prœ~erea in hominu m appetitu 1 vita: prim ordijs inexting uibilis innJtus ell feruor, qui animum .quicfce re non permitti t ,ac Cemper impellit ,vt ad cenu aliquid (ludiofe Ce applieet . Diuerfa hominu m in<1enia funt, nec votO
vinitur VIlO. Vnde continuu s ille con~upifcenria: feruo r•
qui natllrali~e!l amor, alios ad Iludia literarum :ad mulicam
alios vel figuras,a \ios ad honell:lt cm mOrllm reu vitam rCligioCam : alios ad honores : nonnull os .lt! pccunia~ cum. uJ31ldas,p lerosque ad ventris luxuriam ,alios impellita .d aha:
neenon eUlldem homine m in diuerus xt.ttibus ad dwerra.
Idem itaque feruor & immorta lis dicitur & mort.di s. lmmorta1is ,quia nunquam extingu itur, mntatqn e .matCr.la m
potins quam euaneCc~t. morrali s, guia non ad Ide.1ll femper incnmbi t:Ced aut ex Ilarurx muratlO lle,aut ex dlutUfna
Tei eillCdem frcqenr.1 tione orta fatictatc noua requirit oble
étamcnt a.: & qui in revna fel'mc defecit,i n alia quotlam modo reuiuirci t. Dicitur ctia ob eam cau[,1m immort alis, quod
dileét.l Ccrnel figura Cemper amarur: quamdiu enim cadell~
in eodcm homine permane t) in eoipfo t1iligitu r: cum vero
ab. eo dcfluxer it, non amplius eade1l1 in illo figura ell,qua m
pnus am.tbas . Nouam hanc 110n ardcs quidcm. quia nec arferas ant2,pri orem vero illam amare non dcfinis: hoc tamell
interea , guàd illam prius proCpiciebas in :1lio: iam vero in
teipro inCpicis folum, cademq ue memori a Cemper infi"aOl
rem;!! & .1mas) & qlloties animi oeulis occurrit, toties re vrit
am:ultcm . Ideo quoties ilium nobis olim chari[sim ii habcmus obuium.'totie~ cOl11ouemur, vel [aliiit,trepid!tl11tue pf/\:c<;>rJla, velltque rc.1t lecur , vel tremU~lt oeu li, v~riosq uc trahit vultus adlierCo dlo colore~ . ElUS enU11 pra:renti a Jatenrern
mel.1te figuram a III 1111 C~lggeflt OClllis,ae velut ropitos rub'cincnbus Hando curCltat 19ncs. Hac de cauCa amor dicitur irnmortalis . Set!.hic e~ia ideo immorta lis habetur,~uia licee ma
n.eant C~mper Infixl pe~ore vultu~,non ta men xq ue Ce mentIS oeults otferunt .quoclcr ea feruere vicirsim beneuol étia arque referucr e ~idetllr. Acçedit ad ha:e <!;lod & fcrinus & huI?a~~s a~110r hne indigna tione ellè nunqu:tm potea.Q uis il
lt 11.0 lIldfgne tur,qui ipli abauler it allimum ? y t enim pra: cç
tens grata hbenas, ita Ceruitus onerora. Itaq; formo[o~ odis
fil11ul & amas: ot!is tan qua fures & homicid as ,tanqua rpecu
la cœleal fulgore mieal1ti a, mirari cogeris , & amarc. Quicl
agas mirer? ~uè te vertas,neCcis heu peTdite,nercis.Cul11 rui
hoc homicid a e(fe nolles,n olles eti:i !tnc beato fpeétacu lo vi
uere, Cil hoce!te (lO potes,qu i te perdit, qui enec:lt: line hoc
non p,9tes.vi uere,qui ta miris illeeeb~is te tibi [urripit, qui tO
tum teubl vëdicat. Hune fugere CUPIS, qui ruis te flamis ad~
urie: huic ctia cupis h«rere, Vt ipli te polsidét i proximu s tt'bi
quoque
�Commentarium.
quoqu~ coh:rrea s.Teipru m mirer extra te qu:rris, h:rresque
:aptoTl, vtca~tum qnandoq ; te redimas _Amare quidé nolles
mf.lne.•quia emori nolles:nolles edam nô amare, quippe qui
cœle!hum fimulacro iudicas feruiendum. ~apropter hae
alteratio ne fit, vt fingulis (vt it;l dicam) moment is arefcat aID?r & reuirefc:lt. Ponitur edam àDiotima in ter fapien tiam
& Ignoran riam medius. Porro amor, qu:r pulclua funt fequi
t~r.Omnium pulcherr ima fapienria eft. Appetit igimr fapié
.
tla~. Q..ui f.'pienri am appetit, eam omnino non pofsidet
~IlS enim pr:rfentia qua:rat? Neque etiam caret omnino .
lu Co enim VIlO faltem eft fapiens quod fuam infcitiam reco
gnofcit:qui vero ignorare fe nercit,ta m res ipfas,quàm fuam
l&nOrat infcitam , neque fcientiam expetit, cuius elfe fe nefCI.texperrem.Amor igitur fapientia:, quia partim fapientia
~nuatus eft, partim eft f.'lpiens , inter fapientia m ignoran
!Iamque 10catur.Ha:c inquit Diotima , eft amoris condido ,
Iplius autem pulchri , id eft fuprema: pulchrit udinis natura
~ft, Vt delicatu m fit , perfeél:um atque beatum . Delicatu m,
l?quatu m fua quadam fuauitate ad fe allicit omnium appetltum: Perfeau m , inquanr um qua: illexit accedentia illun.ra.t radijs fuis & perficit : Beatum t iQ<!u,lDtU illunr<\~a !:>.Q.,
nu Implet a:ternis.
Q.. V
A E V TIL 1 T A $ A M Oris ex eius definitione.
CAP.
X 1.
vero qua: lit ~moris origo, & qualis ipfe lit,
P O~q~am
DlOtlma enarr:tu it,iam quorfum tendat, & ad qUld co~
bona habere CUpl-
cIucat hominib lls , aperit.O mnes quidem
rn~s:nechabere foIum,fed femper habere.S ingula vero mor
t:thum bon a mutantu r atque deficiunt,ac cito cunaa vane~cerent, nili abeunti um loco noua quotidie fierent. Vt ergo
?na femper nobis quoquo modo perdure nt, pereunti a euplmus recreare .Genera ndo recreatio fit. Hinc innatus eft 0ll1~ibus generati onis inftinau s. Generat io auté cum mortaha .diuinis continu atione fimilia rcddat, munus eft profe~o dJUinu. Diuinis vtpote pulcfuis,deformia cotraria funt:
ormofa !imilia & amica. ldcirco generati o dl uinu opus in
eo quod pulchru m eft perfeaè & f.'lcile confum matur, ita ,
Contrario contd • Q.uaproprer gcnerati onis ille conatus
fOtmof" pofcit, contrari a refugit .Qgid hominu m amor fit
poftulat is? ad quid conduca t ? Cupido generati onis in pulchro ob feruand am vitam mortalib us in rebus perpetuam:
hic hominu m in terra viuentiu amor eft,hic noari finis amo
ris.Enim uero eoipfo in tempore 'l.uo animali um vnuquodq;
viuere dicitur, idemque elfe, vt a pueritia ad feneél:urem,
conti~uamuis idem dicatur, nunquam ramen in (e eadem
net: Ced nouum fempere.lHcitur, vt plato inquir, & vetera
exuit fecundum pilos,carncm,o{fa,& fanguin em, & corpus
penitllS vniuerCum.Neque in corpore folum, Ced etiam in anima id conting it. Mores.conCuetudines, opinion es, cu pidines,vo luptares ,dolores , arque tÏmores iugiter pe.rmuta~
tur:nec aliquid ex iflis idem & limile perfeuerat: pnora qUldem abolent ur,noua fuccedul1t atq; adoleCcunt.Qginetiam
quod mirabili us eft,fcienti;r quoque non folu~ ali~ e.l1anefcunr,alia: Curgunt, peque Ce~per .fecu.odum fClenr~as IJdcm
fumus, verllmerÎam vna qua;lIls fCleOClarl1m ferme Idem P;ltitur. Medirat io enim & reminiCcentia , quali pra:terçuntis
f~ientia: refumpt io eft. Obliuio nanque fciel1ti~ exitus eiTe
v~detur. Meditat io vero llouam fcmper memori am abeunhs loco reftituens,fcientiam Ceruat, vt dIe eadem videatur.
oc ytique paao quçcunque in animo vel corpore muta biha. funt,feru âtur: non quia femper omninq eadern fint: h~c
enlm.di uinorum eft propriu m: fed quoniam quod tabeCm
& ablt& nouum & fimile !ibi relinqui t. Hoc certè remedio
1110 rtali a immorta libus reddutu r fimilia . Eft igitur in vtraque anima; parre, tum ea qua: ad cognitio ncm fpeUat, tum
ea qua rcgitur corpus, amor generati onis innatus ad vitam
perpetUo conferu alldam. Arnor qui in hac parte eft ad corpus ~egendum accomm odata ,ftatim ab initio non impellit
ad clbul}l potllmq ue fumendum , Vt his' alimenti s gelleren tur hUlDores:quibus quod ~ cOTpore illgiterd eAuit, re[umatur,Q.ua generati olle nutriqlt corpus /X qefciç. Adulto corpore femen ipfum lacefsit, & procrea pdx fÇ>bolis Iibidine m
prOUocat.vt quod in feipfo femper m~nere.non PPtcft,re[er~atum in proie fibi perfimi)j lTIaneat fempl~ernul}l.Amor etlam ~enerationis parti anilTIa; c9gnof~entl trIbut~s , efficit
v~ al)lmo?- veritatem ,alimon!all1 prppna! n C~llcup&at.' per
quam fUQ modo nutriatu r & crefcat ::te ft qllld per obhulOnem animo excidit,a ut torpet p;opfer de?diam & incuriam
reeorda tionis'" meditati onis ftudio quafl regener at, reuocatgue in melltcm quod per obliuion em p~rierat, vel t~r
p.uerat per igna.uia m. Adultum vero iam ammum flagratlf-
!:I
275
fima docendl atque feribendi ftimulat cupidita te, vt fcientia
vel in fcriptis, vel in difcipul orum animis generara ,prçcept o
ris intellige ntia,& veritas inrer homines a:terna permane at.
Atq; it~ amoris benefi~io cuiufque hominis ta corpus, quàm
anima 111 rebus humams poft mortem femper fupereiTe poIre
videatur . Amor vterque pulchra feaatur. Nempe qui corpu,
regit atq; guberna t,corpus proprium ex epulis qu~m delicatifsimis.iucfidifsmis ~ pulcherrimi~ :llere cocupifcit. & prolé formofam cum fpeclOfa fœmina I,?:enerare:& qui ael animii
pertinet , eu ornarifsimis grauifsim lsq; difciplinis ftudet imbuere,ac fcÎentiii fuç ~mi.Jima~ fcrihendo ornato pulchroq ;
in ft y 10 edere.'& docc:dP.lll ammo quodam plilcherrimo gcnerare: puro Inq1,la~ amm.o,a cuto & optimo .Animlim quidemllpCu(11 non cern!mus :lC!ee,nCq; eius infpicimus pulchri
tudinem . Corpus aptem vmbram animi,im aginrmq ue vide
mus: itaque ex ei~s imag~?e fllfpicantes in corpore (ormoro
fpeciofum elfe anlmum cOleél:amur. Q.!!amobrem ft>rmof09
homjnes I~bentius erudimu s.
DE
DVOB VS
AMOR IBVS,
& qllod anima naCcitur pr:rdira veritate.
XI J.
C.\P VT
E amoris cJefinicione (aris iam diximus : nunc autem
qua: apud Platortem Ut ex animi corporis ue fœcundi tate de ;lmore difiinéh o. decJaremus. Omniu m, inquit,hcrminum prxgnan s & grauidu m corpus eff. pr:egnans & .1nimus. Corpori [emina fuorum omnium ab inido' funt in[erea. Hinc ftatuti s temporu m curriculis dentes etllmpu nr,
prodeun t pili) barba profund irur, procreationis (emina deRuunt. Sifœcun dum COlpuS eft, guuidum que feminibus,
multo magis animns pra:ftantior corpore vberrim us cft, atque fuorum omnium ab initio femina por~ idet . 19itur morum, artium , di{ciplinarum ratiooes iandiu Cortitus eft animus, fl10sque fœtus inde, li reae colaeur, Ilatutis tempori bus promit in lucem. Q!l0d autem rationes fuorum omnili
ingenita s habeat,e x appctitu eius,inql1ifitione,inu entione ,
iudicio,& compara tione cognofcimus. Quis neget animum
ftatim à tene~a a:tate, vera bona, honefia, vtilia exoptare?optat autem nullus incogni ta . Ergo infune iftoru aliqua: etia
anrequa m appetat, in animo notione s : per quas ceu fonnas
rationés ue ipforum , ea iudicat appetenda. ldem ab inql1iiitione & inllentio ne probarur:fi in turha hominu qu~rat Socrates Alcibiad em, fitq; ilIum aliquand o reperruru s,neceffe
eft Socratis menti aliquam Alcibiadis inelle figura, vt rciar
quem homine m ~uçrat pra: cçteris,ac repcrtum in cœtu mul
torum, Alcibiade ab alijs difcernerc valeae. Ita neque inda.
garet ea quatuor animus, neque aliquand o inuenire t,nili haberetillo rum,id eft veritatis ,Bonitat is, Honell:atis, vtilitalis aliquam notione m,per quam iIla qua:reret inuentn rus , vt
quoties r.e perh qux inu~ftigauerat, recognoCcat, atque ab
eorum dlfcernat contraTlJs. Neque folum ab appetitu ,indagationc , inuendo ne, fed etiam àiudico id proham ur. GEecunque enim ali~uem fibi amicum iudicat ) vel inimicu m.
quid alllicitia ,qmdue maleuol entia fit,nô igoorat. Quonam
igitur paél:o multa vera vel falfa ,bon a vel mala, vt folemus,
quotiàie iudicare mus, & reél:e iudicare mus, nifi effet nobis
veritas quodam odo bonitasq ue pra;cognita? Q!!omo do rur
fus ftruaura ;, muflca:, piaura: & artiu~ ~a:te~aru~ o~era,
nccnon inuen~a p~iloCophorum, mulu cuam 111 hls ar~lb.us
non verfati probatu r fa:pifsime rette & reproba rent, mG 11Iarum rerum forma q~a:dam c;lfe, & .ratio ill!s à na~ura tributa? Compar atio quoque ide~ nO,bls oftendlt. Q..lll~unque
cnim mel vino compara ns alteru~ altero "ronu~clat dulcius, quis dulcis ut fapor, agnofClt : & ~UI Speubpp um &
Xenocra tem conferens ad p1atonem , Xen.ocra~em cenfet
PlatQnis fimilior em, quàm SpeufipPull!' Plaç~ms figur~m
proculd uhio nouit. Eodemm odo cu~ e.m~lus }>Q1l1S ahud
alio melius re"ae exilHmemus , & malOr~ ,mll10nue bonita_
tis partiClpatione aliud ~Jio melius detenus ue ap~areat .: n~
celfe eft bonitate m non 19norare. Pra:terea cum e multls dl.,.
uerlis phlofop horum aut ~~iam aliorum . opi~io[:ibus, qUlE
veri. fit ûmilior &. prob,ll;>lhor, fa:pe op ume lUdlcemus 0portet n~n d~e!fe nobis aIiq?em veritatis intuitum , vt qua:
fint illius i1nllhora non nefclamus. O!l:t.prOpter nonnull i in
adolefcen tia , .aliqui et.iam li~e ,pra:ceptore: pleriquc ex pa llcifsimis dattnna : rudlmen tls a prxcepr onbus c!emonftratis doél:if~i~i eua~lfe tradunt ur: quo.cl nunq~am nifi multum,vt dlxlmus , luu.ante natura, fien potuiIre t. Hoc abun
de Socrarcs ~h:=dolll. Thea:re ro ,.Menon i, pueris demonftrauit;. docUltque polfe pueros reél:e in iingulis anibl\s refpondere , fi ql:IS pru~e~1t~r eos interrog et: quippe eum i
natu~a. fint artlum dlCclphDarumque fi.>\Dnillm ra~i~llibu,
l'r:cdm.
ln
D
�In conuiuium.
IN
ANIMA YERITATIS
lumen.
CAP. XIII.
Vo alité modo hlliuCmodi hm ill animo rationes, apud
~Iatonem videtur ambiguum.Si quis eos Iibros' Cequatur,quos iunior Ccripfir Plato, Pha;drum, Menonem & phxdoncm,purabit forfitall ita ferme illas effe in animi fubftan
tia pifras,tan<luam in pariete figuras: quod in fuperioribus
f;cpe & 2t me & 2t vobis ef!: tafrum: fic enim ibi videtur i11nuere.In Ceno autem de Republica libro,diuinus iUe vir totam rem aperit , dicitque lumen elfe mentis adintelligenda
.' omnia,eundem ipCum Deum, à quo fafra Cunt omnia.Solem
nanque & Deum ita llluicem comparat, vt quem:!dmodum
[e habet Col ad oculos,ita ad mentes Ce Deus habeat.Sol oculos gcnerat,vimque illis prxfiat videndi. Q!ta: fruil:ra eLfet,
& Cempiternis obruta tenebris, nifi [olis lumen adeffet cor~
porum pifrum coloribus & figuris : in quo oeulis corporum
colores videt atque figura s. Neque alilld quicquam nifi lumen,oculus intuetur. Videtur tamen v:!ria intueri, quia lumen ip/i infuCum varijs externorum corporum formulis eil:
ornatum ,Hoc quidem lumcn in corporibus reRexum, oculus percipit:ipLlm vero in fonte Cuo lucer;n minime fuil:inet.
Eodem pafro Deus ;tnimam procrear, eique mentem, vill1
ad intelligendum largirur:qux vacua effet atq; obfcura, nifi
Dei fibi lumen adeffet: in quo rerum omnium infpiciat rationcs.Ynde per Dei lumen intelligit,atque ipfum diuinum
duntaxat 1umen agnoCcit. DiuerCa tamen videtur agnoCcere,
quia Cllb diucrhs rerllm ideis & rationibm ipfum intelIigiF.
Qyando quis oculis videns hominem ,in phan tafia hominis
im.lgincm fabric:!t,diutillsq; in ea iudicanda relloluitur, mé
tis eux aciem tollit ad hominis rationem ill diuino lumine
exiflelltem fuCpicicndam: inde fcintilla in mente protinus
emicat: ae reucra natura ipfa ho mi \lis intelligitur, atque de
ca:tcris omnibus eodem paél:o. Itaque per Dei lumen olllllia
illtelligimus,ipfum vero purulll lumcn eiusque fontcm hac
in vita videre non polfumus. In hoc plane tota anima:: confiHit fcecunditas, quod in eius pcnetr"liblls lux illa Dei flllget ;cterna rerum omnium rarioniblls, idcisque pleniCsima,
ad quam anima quoties vult, vita: puritate, & Cumma il:udij
intentione conuertitur,conuerCa Ccintilis emicat idearum.
n
vN
DEA MOR ERG A M A 5 C
los, vndeerga fœminas.
CAP. XlIII.
y.
Ta pra!gnans hominum corpus, vt plato vult, prxgnas &
animlls,& amboamoris incitamentis ftimulatur ad partu
üxterum alij vel propter naturam, vel propter edllc:ltionem
ad animi fœtu s funt qu2tm corporis aptiores: alij & quidem
plurimi,contrà. lUi ccr;leil:em CeqllÜtur amoré, hi vulg<lrem.
Illi natura iùeireo mares, & illos qllidem iam pen è adultos
potius quàm fœminas.aut pueros ;tma1lt:quoniam in eis 111a
gis adlllodum viget mentis ael.lmen, quod ad diCciplinam,
quàm illi generat~ri Cllnt,prOpter e;ccellétiorem fui Plllchri.
tlldinelll eC!: apuCslmum.Ah) contra,pr~pte,r congrelfus venerci vol~ptat~m,.&, corporal~s g;eneratlonls e~~fr~m.Q!1O
niam vero gcllttahs 11\.1 VIS alllll1l,vtpOte COgllltlOIllS expers
fexum Ilullum habee diCcrimen:natura tamé fua toties incitatur ad generandl-t,qlloties formoCum corporis aliquod iudicamus:contin!7it plerllnque, vt qUI c\Un mafcuhs conuerfanwr,quo geni~alis partIs f1:imlllos C~dent,illis Ce mif~eant:
Hi pra:fertim in qlloru gene/i V~nus,ln figno m~Ccuhl1o &
cum SatllrtlO fuerit, vel in Saturtll fi III bus, vel Saturno oppo
fita. Oportebat autem anim~dllertere genitalis partis illius
incitamenta no irritum hoc lafrurx opus,ced Cerendl & procrcandi otTic'ium atfcfrare,at(lue à lTIa[culis:ld fœminas eam
traducere. HlliuCmodi qllodarn errore ~Iefarium fcclus illud
exortum putamus , quod in leglbus CUIS .Plato tanq~am ho.
mieidij [peciem aeerrime dcte{[:ttllr.~tlppe non mInus 1:0rnicida céren,[us ef1:,qUl hOl1lltlt: pra;rtp~t naCclt~rum, qu:!m
qui natllm tollit ~ medio. AudaclOr qUldem qU.1 prxCell~em
abrllmpit vitâ;crudelior autem , qUllucem 1I1uldet nafcItufO,& nondum n:!tos Cuos filios enec:!t.
I
S y 1> R A COR PYS EST ANI M A.
Curer animam ange1us,Cuper angelum Deus.
CA!'. X y.
VE
mm de gemina v bertate anima:, geminisq ue amoribu~ hafren~ls.Deinceps quibus gradibus Diotima 50~rate~lla_b Infim~s adrllperna~uehit ,dilTeramus: 2tcorpore
III am ma , :lb a mma 111 ang~lu, ab angelo reduCÎt in Deum.
Hos q ll;ltuOr rerum graùu~ ln natllla elfe debere ita licet argumentari,Qmne corpus ab alio quodam mouetur: mouere
autem feipfum paturafua non poteil:, quum nec agere per fc
quicquam valeat. Sed propter anima: pre[entiam [eipro 010·
ueri videtur: & propter animam viuere· Et prxCenee quide~'
anima Ceipfum mouet quodal11l11odo: abCenee vero, ab alto
duntaxat mouetur ,vtpote quod hanc ex Ceip[o narur a ~ non
habeat, Ced anima proprie vil11 CeipLlm mouendi poCsldeat.
Nam cuicunque adeil: ,vim ad CeipClll11 mouendum impertlt:
quod alltem ipfa Cui pra!(entia il11pertit alijs, hoc ipCa multo
prius magisque debet habere. Eil: igitur anima Cupra corpo
ra : vtpote qua: CeipLlm Ceculldum eLfential11 Cuam m~uere
queat:atque idcirco Cuperilla debeat elfe, qUa! non ex CelpG~,
[ed aliorum pra!tentia vt Ce moueant affequutur. Cum d~cI
mus CeipCa moueri animam ,non trantitiue, vt ita dixerun ,
quemadmodum 2t platone accipi v'oluit Ariil:oteles, Ced abCo
lute verbllm illlld proferimus, vt cum il:are per fe Dellm,lu'
cere [olem per fe, calere ignem aLfeueremus. Non enim pars
anima! mouet, pars agitatur: Ced tota ex fe, id eil: rua natu~a
rnouetur:hoceil:, ab alio in aliud ratioue diCcurrÎt, ac nUtr!tionis.augrnenti,generationis opera per interualla rem,poru
trallfigit. Temporalis iil:a difcudio ex CeipCa copetit al1lmre:
quia quoJfllpeream eil:, non alijs momentis aliaJed vno a;ternitatis pllnfro fimlll intelligit omnia. Q!.!apropter refre
primus 2t platone motus, & primum temporis interuall ll !1l
in anima pon~tur:vnde & motus & tempus in corpora tr~nf
eune. OJ!ol1lam vero ante motum il:atllm elfe neceffanum
eil:, cum il:atus fit ratione perfefrior,fllpra motionem ani~l:e
mobilem oponet il:abilem aliquam intelligentiam repe nn ,
qua: Cecundum Ce totam intelligeneia fit,& afru Cemper intel
hgentia. Anima enim nOll fe tota, neque Ceniper, Ced ex qu adam Cui parte,& quandoque intelligit: neque certam habet,
Ced ambigllam intelligendi virtutem. Yt ergo quod perfefri~s eil:,:iIlud quod eil: imperfefrius antecedat, Cupra m~t~m
alllmx qu:r. mobtl~s eil:,qux p~~s,qux intermiLfa,qux dub~a,
~onenda cn augelt mens fhblltnota,continua,atque cerClCiIma: vt quemadr~odu~ corpon ab alio agit:!to, anima per
fe mota prçcedH,!ta alllma: per Ce agitata: més il:abilis per Ce
prxcedat. Et quemadmoùllm corpus per animam habet vt
[efe moueat: atque ideo non omnia corpora/ed animat:l Cpo
te Cua n:oueri vident,ur :ita anima per mentem habet quocl
remper 1I1telhg.lt, SI elllm Cuapte namra animx intellcfru5
ine!lèt,~om,[,libus eti~m b~il:iaru competeret animabus: quéadmoùlI CUllpfius agltandl poteil:as.Non igitur anima: inrellefrus per Ce,prim? qu~ competi,t:quare eam antecedat opor~
tet,quod pe~ [e pnmoque ~ent1s eil: compos:huiufmodi an~elus e~,a~l1~us excellen~!Or. S:d enim angeli métem,reru
~llud pW1ClplU, fummumq; ,bonu, quod in Parmenide plata
lpClIm vnum voca:,neceLfa~IO C~pereminet.Q!.lÎppe Cuper 01I1nem rel compoütxmul~ltudlllem vnü ipfum fimplexdebet.e~e natura: ab vno el11m nlln~erus,& .1 /implicibllS compohtlO tota c?llflatur. ~en s aute lIb lieet immobilis {it,no
tamen vnum IpCum punt fimplcx exillit. Intelli<7it enim Ceipfa m : vbi diuerCa inter CeCe qllomodo vident~r hxc tria:
qu<,>d intelligit~quo~ Îl~tclligit~r,int~Il,efrio. A lia en! ipliu5
rat~oeil:,pr~utIntelhglt,prout lI1telhgltur alia, alia it~ provt IntelIe0:~o e~, Habet prxtere:! cognoCcendi potentiam
ante COgllltlOlllS ~frum per Ce pro~[us ,informem , cognofeédo fo~matur,quç 1I1telltgend~ ventatlS lumen cupit & capie:
~uo Vldetur allteq~~m lll~elll~eret ca~uiffe. Habet quoque
111 ~e l~earum ommumultltudltlem. Cernit quata fit, qudnl
van:!ln_angelo multltudo atque cOl1lpofitio. Itaque ipli pul'um vntl & fimplex pra:ponere,cogimtlr. Ipfi auté vni Deo
mInI ~)Qlfum~s a:lte~onere, qUIa verum vnllm omuis multitudllns,omll1s copoütionis eft expersJ' ued fi fi
r llie'l l '
fi
'<.!:
upraleq
quam 1la b eret, a b 1 0 vtlque cret: quare ab e d
den5
' 1 . fi b d d
0
epen
ln lUC Ip 0 ~ eo em ~ ~generaret,vt 2t caur.l omnis [oleteffefrus.ldeoqi nonr v'l'nu lam effet & fil1lplex , lired la
r 1te ex duob us compo fiItUm,ICI leet ex eauia! fLl~ (nune
. , e de
Il.
f
i
'
.
'"
re,
propnou
fie"Lu.Ip um Haque ~nul1l, vt Plato vnlt,& dionyfius Areopa
glta confirmat,omma
Cupereminet·. exce}1 entllslmumq;
'r .
, Dei
,
nomen.' vnum I~Cum ab, vtroque cenCetur. Huius Cublimitate.m ratio quoq; Illa nobls ofiendit,quod eminemifsima; catI
f~ ~ondllm elfe clebct amplifsimum, VIrtutisq' ue [ua: prxC!:an, munllS per vmuerr.'tIe
' r
tIa le a cunfra• protc:del'e . y mus
pro·
pagat. Nam non mens Colum vna eil:,& anima qua:libet vna
eorpus,quoh~et ~Ilum , Ced etiam informis ipr.l materÎes,
rer~mqu~ ~nuatlo vila quodamodo dicitur. Nam vnum lil~ntlum dlclmus:vnam obCcllritatem: Mortem vnam. MentIS tame~ & anima! munera ad eam vfque non extenduntur.
Men~ emm Cpeciem artificioCam ordinemque largitur:Anîma Vl~am pra!il:at & motum, informis vero & prima mundl
matcH:!, rerumque priuat~o Cpeciei & vita:eil: expers. Ita ipCum vnum mentem & anltllam antecedit: cum munus eius
latius dilfundatur.Eadem rat~one mens alli~am videtur excedere: quia vita, mUllus animx, non omnibus daturcorporibus. Omnibus taillé his fpeeiE ordinemquernés tribuit.
QY AR
�COlnmentarium.
QVAE
INTE R
COMP ARAT IO
cJeum,angelum,animam,corpu$.
XVI.
CAP.
E
Rgo à corpore in animam .ab hac in angelum ,ab llOc in
• Deum afceDdlmus. Deus fuper zrernira rem ell: Angelus
ln ç~e~nirate ef\: totus. Sanè tam eius operatio quàm elfentia,
f1:abJlls permanet.Status autem zternita tis ell proprius.AniIlla p~nim in zternita te ell,parti m in tépore. Eius enim fubf1:a~tJa eadem femper abrq; vlia increméri aut <lerriméti mu
tatlOne perdura t . Operati o autem, Vt paulo antç monfrrauimus.per téporis interual la difcurri t. Corpus tempori omni
no fubijcitur.Nam & fublliitia eiu~ mutatur ,& opera rio eius
omnis temporis fpatium exigit.l gttur ipfum vnu , fupra f\:a
tum motûmb e exifiir: Angelus,in {(atu: Anima,in f\:atu pari
ter atq; motu:CorpU$ folo in motu 10catur.Vnum rudus fuper numeru m,motu locumq; manet:Angelus ine,num ero fu
f.er mOtum & locum ponitur: Anima in numero motuq;, fed
•Uper locum:c orpus numero ,motui,l oco fubijcitur.Siquidé
Iffum vnum.neq; numeru m vllum,aut compofitionem par.
tlum habet:neq; vllo paao ab eo quod ef\:.mutatur:neq; 10coclaud itur vllo. Angelus numeru m quidem habet partium
vel formarii, fed à motu locoq; ef\: liber. Anima partium haber & affeauu m multitu dwé, & ratiocÏnarionis progrefsionfi,perrurbatianumq; varierate muratur:fed à loci limiribus
C exempta. Corpus aurem his omnibu s ef\: obnoxiu m.
Q,VAE
COMP ARAT IO
ter pulchritudines • Dei, Angeli,ani mz,corp oris.
X V II.
CAP.
IN·
Adem vero inter quatuor hxc, & eorii formas efi com
parario. Nempe corporis forma in multarii partium
compOfitione conûfiit , loco afiringi rur, rempore labitur.
Specles animi, temporis quidem viciCsitudines patitur, &
partium contin et mulqtud inem, [ed à lod terminis ef\: ab.
fO~,uta.Angeli vero Cpecles,n umerum habet folum, Juobus
ahl s immuni s exiflit. Dei aulem , nihil ifiorum perpetit ur.
<:orporis vtique formam vides. Visne animi quoque fpe.
Clem intueri 1 Detrahe corporali formz ipûus naturz'p ondus,limitesque 10corum,re1inquecztera:animi iam fpeciem
ltabes. Vis & angeH ?Deme obfecro nôloei fparia folum,fed
temporis quoque progrelfum compof itionem mulfiplicem
retine,e am protinu~ nanci[çeris. C upis edam Dei pulchrit udinem cernere? Auferas infllper multipliç~ iIIam forma.
rum compof itionem : fimplicem prorfus reHnque formam ,
confefiim Dei fpeciem fueris confecurus. Verum quid mihi
tandem Cubtrattis ifiis reliquum fupererit ? An tu elfe aliud
CJuàm lucem. pulchrit udiné ducis ? Porro corporum omoiü
pulchrit udo lumen ifiud ell: [ol1s quod vides, nibus iIIis in.
feaum: formaru m multitudil1e ,( nam muIds, id a[picis fi.
gurls coloribu sque depiaum ) loc~ fp~do , temppra li ~uta
tione. Tolle fedem eius iri materia , vt prxtcr IQcum reliqua
duo retioeat :huiufm odi prorfus ef\: aniqti pulchritudo .Tol.
le hinc tempo ris , fi lubeç,nw tationem , [nitte reliquum : lu.
Inen rellat flne loco,fine motu c1arifsimum: fed omnibu s in
Cculptum rerum omni" rationib us. Id angelus ef\:, id angeli
pulchrit udo. Tolle pofiremo diuerfarum ilium numeru m
ldearum : vnam fimplicem ac meram relinque lucem : iofiar
J~cis eius, qux in gloho [olis ipfo perman et, per aërem non
d'fpergi tur: iam Dei pulchrit udinem quodam modo compr~helldis : qua: tanrum faltem formas reliquas antecell it,
C)uantum lux illa folis in feipfa mera,vn a,inuiol ata,fple ndorem folis per nubilofu m aëra dilieétum • diuifum , infeétum
obrcuratum , exupera t. Fon~ ~taque totius pulchritudinis
Deus efi. Fons icaque totius amorïs efi Deus. Lumen prz.
tcrea.folis in aqua vmbra qua:da!D ef\: ~d çlarius eiufdem lu~~n ln aëre. Splendor in aëre, vmbra fimiliter ad eiufdem
'ln Igne fulgorem. Fulgor in igne, vmbra ad lucem folis eodem ipfo in foIe fulgenrem. :aadem ell inter quatuor ilIas,
corporis , aoimi, aogeli, Dei, pulcqrit~dines çompara tio.
Deus nunquam ira cecipitu r, vr fua: fpeciei vqtbram in an.
gelo amet qui,lem, pr~pr\a!D fui;lc veram negliga t pulchri.
tudinem. Neque angelus vfqueadeo capitllr anima: fpecie
luÇ ipaus eft vmbra.v r fu~ vmbra detérus figur.lm propriam
eCera t. Anima umen oofira , quod fummoyere dolendu m
e{l:h~c enim cf\: totius nofir~ inFelicitltis ongo: anima ,inC)~am Cola ita corpor'1lis forma: blanditü s qelinitu r , vt propnam pofihab~aç fpeçjem ; corporis vero forqta~ '. qu~ f~a:
"mbr~ ell. fuijpfius oQlita fea~tur. ~inc crq~ehfnm~m 11lud apud Orpheu m Narcifsi fatum.H mc 4()~mum mlfera~
da calamitas. Narcilfus quidem adolefçens, Id efi,teme ranJ
& imperiti hominis animus,Cui y uleum nô afpicie: propriam
E
a
277
' nequaquam aoimadu errit: fed
0i fubilan.dam, & virtutef!rur,
& amplea i conatur : id ef\:,
elUs vmhra ln aqua prof~<jul
pulc~U1.tudm~m. In fragll! corp~re, & inf\:ar aqua' fluentis.
quz Iphu~ amml vmbraef \:,admu 3rur: Suam quidem figuram clefem, vmbram n~n9uam alfequltur:quoniam animus
eo~pus. fe~ando Ce neghglt ' ,& vfu corporis non impletu r.
~oemm Ip[um reuera afP~t1,t corrus: fed fuilplius fpeciem,
a corporah for~a,qua: (peClel [u~ Imago ef\:. illeaus.q uem_
admodum NarCilfus ,affeaat : cumque id minime aduerra t
dum aliud quidem cupit , aliud [equitur , defiderium (uu~
exple,re oon potefi.' Ideo in Jacrymas re[olutus confum itur ',I~ ef\:, ammus I~a e~tra fepohtus & delapCus in corpus,
pern,lClofis perrurba,uombus c~uclarur:corporisque iofeétus
fo~d,bus ,quafÎ momur : c~m Iam corpus elfe pOrius quàm
3mmus vldeatur .Quam vuque morrem Vt Socrates !Icuitaret,Diot ima ipfum à corpore ad animum , ab hocin angelu
'
ab eo reduxit in Deum.
Q...VO MODO ANIM A A CORporis pulchm udine ad Dei pulchri.
tudinem eleuetur.
CAP. X ViII I.
Gitecon uiux çharifsi mi, Diotima m fingite ita Socra_
tem ail o.quen,te m.N ullu!D corpus, 6 Socrates, vndlque
pulchru m.Na autl~ hac fa!te formo[lIm l iJI~ dcforme : aut
liodle formo[um . ahâs mlm,m e: a ut ~b alio l'lIlchru , ab alio
turJ,'e cenf~tur.~rgo corpons pulchnr udo turpitudinis contaglOne COl1!quI,nata.pura , ~era,&prima pulchritudo elfe n6
potefi. Q!llnetl am pulçhm udinem turpem e.lfe nemÇ) ali.
suan,do fufpicatur : quemadmodum Ileque [apientianl erre
l~fiplel1tem : Corporu m vero diCp0fÎtioriem quandoq; [pe~lOfa~,quandoq; , ~urpem ~u~amus: eodemque tempore de
~~Ia ah) alite: fenuut. Non 1~ltur pnma & vera ef\:in corponb~s pulchnr udo. Addequod multa corpora , VIlO pulchritu(h~IS vocao~ur ~o,gnomine. Vila igitur efi in cOfporibus
rnulus pulchm~ùlms naWra commullis ,per C)uam ~mi1iter
pulchra denoml nantur. Vnam vero naruram liuiufmodi fieut in ah~ e~,id en in materia ,fic ab alio dependere pr,lt;to.
Q,.uod cmm 111 felpfo fuf\:entari non potefi, mulro minus à
f~lpfo,pendere.Nun'luid à materia dependebit?minime,Ni_
lill emm deforme & Imperfe aum feipfum ornare potef\: atque perficere . QEod autem vnum eft, ab vno debet oriri.
q,gapr<;>prer vna mulroru m corporum pulchrit udo ab VIlO
ahquo 111corporah pen der artifice. Artifex ynus omnium
Deu~ ef\:, qui per _a~gelos a,tque '~nimas pulchram quoeidie
Jed~Jt o,m,nem ~udl ~açenam.' ~~<?p~ere'a veram III am puI~hntudl~1S ratlonem l~ I?ç~ elusque minifiris potius,qu.1m
1~ mU!ld~ corpore r~pen[J putandu~.Ad eam rurCu~ his gra.
dlb~s facIle, vt arbltror , afceodes 0 Socrates • Si oculos tibi
lynce~s. natura dedi~et,mi Soc.rates, v,t a[peQu quzlibe t occ~rr~ntl~ penetrar.cs:formofifslmum 11Iu& extrinfecus AlcÏbladls tUI corp~s ubl turpi~imum videretur. Q..uantum ef\:
9u~d amas amlCe? S.uperfi~les dunraxat ,imà color te rapit:
lmo qu~dal11 reflexlO lumlnum , & vmbra leuifsim a. Seu
te vana, imagina tio decipit :,ita quod [omnias potius quàm
qu~d V1de~s.amas. Czteru ne tibi videar penitus aduerfari.
fit lane ~lclbiades ifie formo[u s.Atenim 9uot~ parte formo
fus?ommbus profelto membris pra:terqua nafa fimo, & elatioribus qua deceat fupercilijs. ~~c ramé in P~~d~o fpedofa [unt.Sed ~rurii in eo crafsitudo no placet. Decora ~~c apud
Charmid é,nifi gracile te collu otfeoderet.Ita fi homines lingulos obferua bis,nullu m ex omni parte laudabis. Quicqu id
v biq j reaii elt,colliges~figllram apud te integrâ ex obferua_
tione omniii fa~ricabis:vt abfoluta humani generis pulchrï
tùdo,qu z in multis reperitur fparfa corpori~9, in animo tuo
fit vnius imagilli~ cogitati one colJ,~a. CUluf'l; hominis figura puui peqdes ô Socr.at~s,fi.ad Ifta c?l1tule:IS.J{lam vero
non tam corporo,qua amml t~J be~e&C1o ~ofs,~~. It~q; ifii
potius .quà~ tuus, all~'?l~s fa~[Jcaul,t, l!' an~~um IpÇum ei~s
artifice,qua e~tenore JI la ~acam,d~ff~rfamq; ,amato ~ <l.!!ld
autem in animo amare te lubeolamffil pulc~ntudinem Lux
autem ef\: pul~hritudo corp9rum~ lux ~f\: & animi pulch~itu_
do:lux animi veriras:quam folam ~~I~US tuus Plato in votis
fuis àdeo pofiulare v!detur. Damllu , mquit, Deus Vt meus
animu~pLdc~erefficJ3tur: ~ qua: ad corpus attinent , animi
pulchrit adinem non Impedia nt: [olum \ilpielltem diuitem
putem. In his plato declarat pulchrit qdinem animz in veriute fap~éti~q; conlif\'ete:eam à Deo hominib us tribui. Verita~ vna ell~ & eade.m nobis ~ Deo tributa: in varijs eius af*
f~éhbus vanarum vl.rçue.um cogn,omenta [orritur : prout diuma,demonf irat fap!enu.3 quam a Deo pra: cçteris plata po.
pofclt:p~o~t n~t.urah~,[c~enria:vt humana , prudentia:vt~.
quos faClt,lulhtl.t:vt lDulfrOs,fortitudo:vt trâquillos dicitut
temperan
A
A
�1
In conuiuium~
tempemntla.Ex his duo virtutuln genera numerantur.Mp~
ralcs,inqllam virmtes.& intelleaiua: i1\is pr;d1:antiores. Int elleaiua: funt,Sapientia,Sc\euria, prudentia: Morales, Iufliti.l, Fonicudo, & Temperantia. Morales proprer operationcs earum ciuiliaqllcoftlcia 110t;Ores [LInt: Intelleaiua:
proprer rccolldiram veritatcm occliltiorc s.Prxterea qui ho.
ncfris moribus educatur, vtpoce puri or alijs f.,cile ad intellcaiu "lS vinlltes crigirur . Iclco pulchritlldinem animi qua::
coniiHit in moribus,primam confiderare te iubeo. vt intelligas vnam clfc mornm omnium rarionem ; per guam fimiliter hondl:i vocantllr. Vnam fcilicet vira: pnrifsimx,veritatem :qux Iu(1:itia:,Fo nitudini s,Tempcranrix a€!;iollibus, ad
vcram nos perducit felicitatem Vnam igitur hac vcriratem
morum, lueemqlle allimi fpeciollfsimam prima~ diligito
Seiro quinetiam fupra mores ad [.1pientia:,fcientÎa::, prudenti:!! Jucidifsimam veriratem re proçinus afcen furum,ft q>nfiderabis ha:c animo optimis moribus educato concedi, atque
in eis normam 11l0ralis vita: reaifsimam contineri. ~am
uis :lmem varias,Sapicntia:,Scientix, prudenrixque doariIlas cOlltuearÎs:Î n cnnél:is tamen vnicam eIfe vcrit:uis lucem
cxifl:imato: per q ua m omncs pulchrx iimiliter appell:lntur.
l! ~n) ribi vtpore fupremam animi pukhritudinem fummopereamare pra:cipio . Sed enim vna h:r.c in doarinis plurimis veriras , primo omnium veritas ideo eIfa naquit, qnoniam in alio Cfl:,qUll iÎt in multis di!l:ributa doéhiuis, ~ic
<]U1d aurcm iacet in alio,ab alio cerre dependet . Nequo tamen veritas vna à doél:rinarum multitudine nafcitur. Quod
enim vl1um ~(t, ab vno dcbct oriri . ~are oportet Vil am
<]uandam dIe fuper animam hominis Capientiam, qua: 110\1
per diuerfas fit diuifa doltrinas ,Ced vna fapientia iit:à euius
Vl1ic~ veritare veritas hominum multiplex oriatur. ll1am 6
~ocratc~, v nieam vnica: Capientix lueem, angeli pulehr!tudi
nem elfe mcmento, qua: tibi Cuper animi fpedem (i.t colcnda . Ea vt in fuperioribus demonftrauimus, corporum fpeciem anreee\1it : quia nequc 10co afl:ringitllT, neque Cecunàum m:lteria: partcs diuiditllr, nequc eorrumpirur.Antecellit & anin.i fp eciem,qnia xterna cfl: penirus , neque temporali difeudione mouetur.~oninm vcrd angeli lux in idearum complurium feriemie:le, ac fupra multirudiné omnem
voitas Ut oportce, qua: eft l1umeri totius origo: neceire eft
eam ab vno rerum omnium principio, quod ipfulll vnu vo~
camus,efflucTe. Ipuus itaq; vnius lux penitus iimplicifsima
infinita pulchritudoeil::quia nec materix fordibus inquinatUT,vt corp.oris fpecias: ueq; vt animi forma temporali pro~refsione mutamr, neque vt angeli fpecies multirudtne di[:flpamr.Omnis amcm qualitas ab extraneo addiramento fe~rcta,dicitur apud Phyticos infinita.Si in feipCo fit calor, frigare:x. humorc non impeditus, matcria: pondere non grauarus,ealor dicituT ill!1nitus. quia vis eius libera eft> !leque
vI lis additioni s limitibus coaraatur. Similiter lumen ab 0Jlll1i eorpore liberum inflnitum : nam fine modo ae termino
lueet,quod natura h lect Cua.quando ab illo minime termina
tur.ltaque Dei ll\x & pulchritudo, qua: mera cft, prorlus ab
;llijs om nibus abfolut.1,abfq; dubio infini ta dicitur pulchritudo.Infinita vero pu1chrimdo immenfuOl qlloque rcquirit
.amorem :Q.!la,propter te o~Jfeero Socr:ltes. Vt ceno quodam
,modu & tcnmllo ca:t~r~ dlhgas. Deum vero .a more diligas
infinito,nc<;1lW vlll\s d1l11 11 9 mQdl\s "dfit amon.
0
o
QVO,MO;oO
DEV~
CA".
Ll
AMANpys.
XXI.
Aee J)iotim.l Socrati.No,s autem viri çlarifsimi nO[o-
r] lum fille modo Deull1,vt iubere Diotima fingitur. fed
Deum folum amabl lllu s.lta enim mensad deum, vt ad Colé
acies oculorull1. Oculus autem non modo lumen pra: ca:teriS',fed fo llllllap petit lumen.Si corpora,.ll a~imos, t~ angelos
cliligen'lllS,nOU hxc quidem,feJ D~um l,nl~ls an~abll~~s. J,n
corporibus qu~dcm Dei vmbram, ln alllmlS Del fimlhtu~l
nem,.in angclis oi;Jfdem ~magll1em. Ita I?eul1l.ad l'r~rens ln
oml11bus oi!iaemus . vt 111 Deo tandem om1l1a dlhgamus.
Na~11 i~a viue~tes ed prpficiCcemur,vt & Deu~ ~ i!, Deo 0mllla ":deamus: amelllus1uc & ipfum,& qua: 1l1 .lpto [unt 0~;)la. Et .'luif<luis hoc in tempore fefeDeo chancatedeuoue
fit ,Ce dCllIq; rccllperabie in Deo.NClmpe ad fuam, per qllam
creat.us e~,redibit ide;î:i bi rùrfus,fi q uid ipfi d cfuerit. reform~bltllfadex fua: perpetuo cohxtebit. Verus autem homo
& Idea homlllÎs, IdE. Ideo qui(q; nofirum in terris à Deo fe·
paratus,llon verus eft homo,eum à fui idea fit'forrn:tq; difiii·
8:lIs:ad cam nos dlll~IIUS amor,pictasq; perducet:cum~ic di[cerpu fimus & mutllau.ldea: tllne nofl:ra: amando conÎ'unlh.illte.gri homilleseuadc~us:vt Deum primo in rebus colutlr~ \'ldeamur, ~uo res ~elllde in Deo eolamu! , resquein
Deo Ideo vencran.v.t nos Ipfos pra: cxteris ampleél:amur, Ik
<l moln do Deum nos Ipfos vldeamur amauilfe.
ORATIO
CON
SEPTIMA.
c i v S l O S V PRA D 1 C T 0fum,& Opillio Guidonis Caual,antis philofophi.
CAP.
J.
0f1:remo Chrif1:ophoms Mar[llp;1'1us vir huma.nifSim af;
. Aleibiadis pcrfonam gcf1:u.rus, hi ~l,d m: verb.l~ conue~:
mur. Gratulor equidcm Marfth,Ioanllls CUI famlhx pl~T~
mllll1: qu a: inter maltos & doél:rina & rebu~ gcfhs c1an~sl'
mos equitcs GuidO'llcm philofophum .peperit de repubh~a
b ene meritum, & aculcis dialcaicx cUllais fuofewlo r~a:
cellentem:qui hue amOfcm Socraticum tam morib~s, quaJU
carminibus imitatus, brcui qlla:CUllq; à vobis funt dlaa,pe~
flrillxit. Phxdrus enim amoris orj.gillem teti g it ex chaos .VI;
fceribus eman:ltem, Paufanias iam natum amorem genl1na
diuifit in fpeci em , cœlcfl:em fcilieet & vulg arem. E ryxim a chus eius aperuit amplitudinem , dum cuuais in rebllS. eum ,
fic incIfe monfl:rarct ln partes gC lllinJ.s diCuiburum. Anfl.o phan cs quiet agat in 1ingulis tam ampliEimi Dei pra:~e~ua,
dec1arauit,oftenàens per huncfraél:os honùnes ref.HcICl' Agatho quanta fit eius virtus,potentiaq ue traél:auit,cll~ ab. co '
folo bcatos fieri humines difpurarcr. Socrates tandem 3 DIO- 1
tima cdoél:us, fUlllm:uim quid fit amor,& qualis , & Vilde or
tus, ql10t habeat partes, (luorfu1l1 teudar, & qU:lI1tum vale~t
explicauit.Guido Caualcantes philofophus,omnia h a:cartlficiofifsime videtur carminiblls fuis in(eruifIè. Quemaclmodum folis radio fpcculum modo quodam percu{fun~ fpl:lljdet iterum , & proxime fibi J.pporiralll lanam reR exlOne II ~
fplendori s inflamll1at: ita il1e.partem itllim a:, qU3m obfcu~a
phantatiam voeanr,atquc memoriam ceu fpcculum,pulchntudinis ipfius [olis loeum habentis limulacro tanquam ~a:
dia quodaOl per oculos ha u(1:o eenfet iu pulCari > vt ipfa ftb~
ex illo alteruOl effingat limlllaerum, qua1i {imubcri prinll
fplendorcm: quo appctendi vis nOll aliter qU:1m lana accendatur & amer. Addit amorem hune primum in appétitu [cofus acccnfum à forma corporis l'cr oeulos inCpeaa ereari; fcd
eam ipfam formam non co modo, quo in corporis materÎ2
cil:, in phantaria imprimi, fed finemateria; ita tamëvt cerci
cuiufdam homini s figoato in loeo & rempore pputi fit illlago. Rurfus imaginis huiuCmodi Cpeciem aliquam il:atim in
mente lucere:qux non 3mplius vnius cuiufdam hum,1I1i cor
poris vt erat in phantafi.:l, vicleatur eIfe limilitudo: Ced rodus
reque generis humani ratio communis & dcfinitiQ . Itaque!i
Cllt ex pha~lta{i:r imagine à corpore \umpta ,in appctitu CCIl·
fus corpon dedno amor ad fenfum procliuis cxorirur lita ex:
hac m:n~is fpecie rati~ne~ue communi , tanquam ~ corpo~e
remouCsl1na, amor ahus III voluntate nafcitur à commerel O
corporis alienifslmus. Ilium in voluptate. hunc in cootem·
plationc locauit. Ilium circ~ particularelll corporis voius fQ:
mam reuolLlI putat ,I~uncclrca vniuerfalem totins humanl
ge.neris pulchritudin,em. Hos vrique amores Gbijpfis in ho·
mille repugnare. & Ilium deorfum ad ferinam & volupcuo~
C~m Je,Pellere,huncfurfum ad allgelicam vitam contemplatl~ amq; a.t~o.lIere:huc abrq; perturbatione vult clfc,& in pail
CIS lepermal.J11ll1 multi ~ patsi~nibu anxiii, ac plurimoS.Oc
cupare. Ideo lil:um p~U~IS verblS abroluit, in alterius pO~Sl~
l1l~US enarrand~s proh~lO~. ~10niam vero eadem aperCIfs.l me, qua: & VOS 111 fupenonbus n3rrauifiis. hicexplicar:ea.ln
prxfent~a rcc~llfere opus eIfe nOIl cenfui. Verum cognoulffe fufficIat pl~llofophum hune aliquam cbaos in fOflnitatetn
(plalem f~lpra vos poCuif1:is, in an~ori s procreationclllifCl1~[
~e,dum dlc:ret.obfeur~m phantaham illuminari:atque el; ~':
hus obfcuntatls & hUlus luminis mixtione,amorem origine
ducere. Amo.rem p~çtcrca gcminum ilium cœleil:em acque
v~lga~e~ qlll~ 111 el~s v~r~is non videat ? Originem q~in.
etlam Ilhus ~flm.am 11~ d1U1ll0rUm, fecund am in corporucO I
locar pulchmud.lllc . So!em nanq; Dei lucem radium, ,.oraorum.form.am lllteliIglt. Finen. pof1:remo fuum vulr el u[e~ ~I In,Clpl) refpond~re : d~m alios vfque ad forma.m corpo rIS , al~os vfq; ad D~l fpeClCm amoris prouehit infhgau o •
P
,SOCRATES
FVIT
V,ERVS.
aOlator , & cupidini ûmilis.
'
CAP.
II.
D
E amore haaen us. A d Alcibiade & Socraté veniam us;
Pofiqua conuiux fatis amantiu deulaudauer,lt, reliq~~
era~ vt dcihui 9 cul tores legitimi laudarétur. MaximeomOlll
Icgmmc amaIfe Socrates ab omnibns perhibetut.Is cu pec 0n~11~ ~itâ palàm fine v!la:prorfus difsimulationein caftris Cu
p'l~llllS mil~taIfet,l ~lUlli s ~n~ua notat.us cft quali mi;19 hon:
fic qu~nqua ddçxent. HUI(; vItre feuentas & alienoru f~ele~\I
,orrer no
�Coinmentarium.
.c0 re ptio freguens ,mulros & magno~ viros. vr foJet veritas,
6
1? enFos r.eddlderat, Anycum , Melitum , Lyconem pra:fer-
279
Socratem amori limilimu ide04; .verirs.im~ amatore m poll:
amorem lpfum laudand um Alciblao es llldlcaui t, vt in eius
laude inrelliga mlls omnes qui fimilitcr amant elfe l:lUdatOs.
Quç Socraris laudes fint.hic audill:is,&in PIa.toniç VCI bis AI
cibiadis ore parent clarifsim è:quo eri:'i pJéto amabJt Socrates,cogn orcere potell: qui Diotima : doétrÙla; memille rit. Ira
enim olmauit Socra tes, vt Cuprà Diotima docult.
:'Im clues.1n republic a potentiCsimos: Thra(ym ;tchum, Polum & Cal!Jam oraWres . Arlfloph anem pra:rerea comicum
~c~rnmum habuir inCe.ét~w~e~l.Secl neque~iues illi in accuatl?ne. qua Socratem 1I11l1dlClUm traxere. lnhonef tos amo_
Tes lOC~ripCerunt: neqlle orawres eius holles tale quicqua m
SoCratl obleeere : neq; Arilloph anes Comicu s,licet alia mnl
DEA MOR E FERIN O.
ta & a?furda in Dionyfi js colligat in Socraté m~lediaa • An
quod infanire fpecies efl:.
fuifni/i
il110
cenfeus ~um fi tàm fœda fe labe coinqllinaITet,
CAP. l'II.
fe~ ab hulUs cril11~l1is fufpicione remo~i/simus. ven~nofanà_
opdmi
d
NunqUl
?
flllITe
m
I.u.d.etra~orum hnguas euafllfll
Erum interrog et fofte quifpiam : Quid hominu geneYlfllllud ln fuperior ibus animadu eniil:is • quod dUffi Pla"to
ri Socraticus am or ifte conduca t:cur tllntis lit laudibus
IpClI~l ~n.l$it Amorem • Socratis omnem pingit effigiem ,ac
dlls,qllid obtit contrari us. Dicam equidem altius .1celebran
vequafi
t,
deferibi
perfona
numUllS IIIillS figura ex Socratis
plato noner furorem in ph:rdro mcntis aexorClIs.
liquado
ca:ter~s amor, ac Socrares Limilimi fint, atque ideo ille pra:
. Alienati ollis:lut em duo genera rradit.
nit
den
nem
lienario
,fiétu
fIS v~rus fit legitimu sque amator ? )A~ite iam Amoris
alteram à Deo proueni re exill:imorbis,
humanis
~b
Altera
figuraSocratem
ram I? animum reuocate . Videbiti s ln ca
fnrorem nuncup at. InCadillinum
c
illam:ha
niam
mat.lnla
~Ulll.Socratis perConam ante oculos poniter. Macilét nm,arihomo deijcirur :& ex hoCpeciem
hominis
infra
morbo
nia:
l,um , ~qualidumque videbiris : homine m fcilicet natura me
modo redditur . ]nfanire duo funt geql)6d~m
hrurum
mine
In
inedj"à.
ac~oltcul? Vt fereur, atq; hirLutum . Extenua tum
nera. Vnum cerebu ,altetum cordis vitio naCcitur. Cercbru
cuua fordldllm . N udum pra:terea, id cil: limplici & veteri 0Cerpe aduil:a bili,fa-pe fanguille adull:o,n onnunqu am atra bi.
rectum palliolo .Sine calceis inceden tem.lta femper Colitum
li nimium occupat ur, hinc demente s homincs qllandoCJue
tcedere Socratem apud Platone m Phçdrus oftendit .Htimiir. Q!Ji .adull:a bili vexantl/ r: VI.'I à nemine lace{siti
redduntl
em pef<lue infima volantem . Humi (emper Socratis defixlls
irafct1ntur:alte vocifera nrur: in obuios ifntiEime
veheme
:ibat:'
frequent
a
erat afpeé!=us.vt ait Phredo. Loca inCuper viIi
ali.os cçdunt.Q lIi f.lnglline adt1ll:o laborat.
oS.:
f:ip~os
:
ruUl1t
autenun ln Simonis coriarij .aut in Cculptorum'oftlc inis obnCus prorllm pllnt: pra:ter omnium COIlln
mmlUm
eJfllCos
~e~Cab.~tur . Rull:icis & incompt is vtebatur voclbuli s : quod
mi~abili:J. d~ ~e polli~entllr:cantu gei~él:an~:
{è
en1
f~etudin
mul.
vt
mitis,'
l~h obl]cit Callicles in Corgia. Adeo pra:terea
.Q 1lI bIll pla:mut ur arra, mccrér
tnpt1dlO
qlle
exulrant
•.
ihunt
lis lacerÜtus iniurijs, fepe eciam pulfatus .ne commot us qui.qux vel .pra:Centia expaue
fingllnt
fomnia
fibi
:ipli
perperuo
dem animo fuiIfe tradatur . Sine dOOlici lio.lnter rogarus Sohre <]lIidem tres infanire fpe
t.At<];
formiden
fmura
l
fcant,ve
bobi
patria;v
crates,cuiâs eGèt: Mundal lus inquit .lbi enim
cies cerebri fillm defeétu .Quando enim humores illi retiné
nUI?' Sed neq; huic proprij lares,ne que mollis leél:us, neque
tur in corde,an gufiiam & (olicirud inem pariut,n on demend~bcarus viél:us.lleque fpecioCa fupeIJex, Ad fores in viaClIb
tiam:tul lc vero amentia m.quand o capur opprefle ril1t, Ideo
s
Jormien s. Hrec apertllm peél:us & cor parens omnibu
cerebri vi do diculltu r conting ere. Cordis autem morbo ea
'd eleétaltl Socrate noll:ro fignific; lnt . Pra-terea quod & viCu
proprie infaniam fieri arbitram llr, qna affligiitu r hi qui perfècuedam
quod
Cunt:
batur ~tque auditu, qua: fores animi
dite amant. His falso facratiC~imum nomé amoris tribuitu r.
rus ~ Itltrepid us incedeb ar, iacebatq ue etiam fi oportuiI Tet
Verum ne foTte nimis contra multos fapere videamu r,difpo
pallio ObllOlutus "bique. Semper egenus. Quis néCciat Sogratia 110S eeiam nomine ad ill:os vramur.
iitionis
Cead
vfque
&'
cratcm fculptar is & obll:etricis fuitfe /ilium?
AMOR VVLG ARIS
neél:utem in Cculpendis lapidibu s manu propria vi?tum qua:
cil: fafcin.1tio qu:edam .
~{fe, ncc habuifi'e vllquam vnde fe fatis & filios aleret? Hic
CAP. II II.
11~opiam Cua: men~is pafsim cofireba tur,inter rogans omnes,
~l1hil fcile fe prredlca ns. Virilis ·: emt eni111 conftant is animi,
Os autem <\urium,ac mentis iorentio nem dicendis aeIl1uiaa:q ue fentcntir e,qui etiam Archelaum M acedone m,&
commod are.Sang llis in adoleCcéria fubtilis eil: clar us,
us
aCpernat
m
Laritfcn
Scopam Cranoni um, Euriloch umque
atcj; dtilcis.P roceden te enim a:tate fllbtilio ribus parcalidus
t:nceft .1Ita anima: cum ab eis milIàs peeunias non accepeIÏ
tibus reColllti~JF.t craCsior:propterea fit & obfcurio r.Nemp e
que ipfe ad eos VOlllit proficiCci • Alldax, feroxqu e. (~paota
tenue ~;tr~m~ueeil:,pur.lImcll: atqlle p~rlucidllm:con_
conuiin
qUO?
es
Alcibiad
o,
eius fuer~t ln rebus bcllicîs foctitud
tr.anu~ yè.r~·con~ra. C.u~calJdus atq.u e dulClS? quia vita, &
uio cicplicat copioliCsimè: cui Sorate~ cum in Poti'de'a vlci(vlUendl lllltlum, lpfa fClhcet generat lo, in calore & humore
era.t
ns:.
Veheme
.
tfe
concefsl
dlcltur
fct ,viél:oriam fponte
,'ac Cemen prima viuentiu m genitura calidum ell: &
confill:it
cO/lci:
..
tat
quippe vt reae Zopyrus Phylion omus iudicaue
hllmidu.m:nàtUr.a ta li:; in p~eri~ia & adol~[cenria. viget. In
tatiEim us, Sxpe vero inter loquend um agente id orationi s
b~s ~tatlb~s paulat~m 111 contr:m as qua!Jtat es jicciFacu~
.
cre
fequentl
vell
crines
&
(olebat,
Y,hemeÎ nÎa iaétare digitos
clIc..
&
tatem fngldlt~t.e neceIfan o pe~mlltatur. Ideo r.lnguis in
dus·. Huic ratione in vtranqu e partcm ferme pares dum
nte Cu?uhs eft,cla~us,cahdlls atque dulcis:g uia fubin
.vt
a.d?lefce
vreretur
verbis
incoptis
licet
Hic
ant.
fereret,f uppeteb
Tecens.cahdus atque humidu s; quia calidus
us:qll1a
PeulJs,c1ar
6c1es&
Themiil:
côuiuio Alcibiad es air.mag is tamé qua
dlllcis elfe videtur. Dulcedo cnim fit in
eil:,ideo
s
& humÎdu
lides ,omnesq ; ca:reri oratores audiétiü animos comoue bat.
.Q.!;!.orfum hxc?nép e ve intelliga mixtiooe
humi<li
&
calidi
Socra
fuiffe
Ceml?
iibi
u
,lnlidiat
r
Pulchns & bonis inlidiatu
& claros,e{[e c~lidos atq; dul
fubtiles
a:tate
hac
in
Cpiriius
ris
indole prxditi
t~ A1cibiades inllllit.e oru quippe qui honell:a
puriori !:ulguin e generen calorèex
9
i:ordis
à
ces.Hie niiIicii
vlde?atu r"lIllOre captus,e ofdé rationib ~uis ad ~~lIofophlç
qualis ell: & fanguini s humor.
Cemper,
Cunt
nobis
in
tur,tales
,~.ocra
~
~udla Socrates capieba t. Callidus Cagax<]; Vena.t.?,
Quemadmodu~ ver? f~irituu .vap~r huiuClllOdi crearur ~x
te venari folitu ex corporis forma diuina Cpeci€-,inCuviorie: ita /3llpCe hmdes libt.rach os per oculos q.uali Vl9
fanguin
ror:
Machina
reil:atur,
b fatis eit diél:ü:& in Protago ra Plato
emittit. Atqueeu am 4çat cor mundl fol fuo
fenell:ras
treas
Mulris mo.dis : Vt indic5~ Platonis dialogi. , Co.~hi~às c~futa.
perq; lumé vireuees fuas ad inferiora demitlumen,
circuiru
bat:adol e!cenres exhorta batur, modello s V!fOS erudleb at.
cor;mpr ll fu.o.quo~am terpetuo proX! ..
no{h~
rporis
tit:ficco
do
~rud~rit il:!ldiofus. FtIIt eniln tata prudétia ,& in p!,~f~gié
ex eQ fplTltu s I~ totu .corp~s , perq;
i1gltans
é
fanguin
libi
mii
ta }?fplcax' : vt quiCquis cotra eius c6filiuln quicqua -àuaiere t,
per membra ~1~ul1dlr qUldem fins,
fcintilla
illos luminum
p~rderetur, quodin Tuèàge à rlàrone narratu r:Ph om'oçm
. Ad a.ltI.Csullas qlllppe. co~po
maxime
aute~
oculos
gula,per
e
ylt~m philolop hans • H ic Il~ fua iIIa apnd iudices.d efenfton
l':Ulfslll1US euolae: l'JUsque
cumlit
maxime
fpiritus
partes
ris
llldlClbllS edixit, fi ea cond itione eum morte abfoluer ent, vt
l fint atq~e om~ium parpe~(picll
cumipli
ocul~s
lumen per
Ilunquam pdfl:ea philoCophetlir ;Ce mori malle qu~m phJ1oCo
.emlcat. I~e{fe ~er? oculJs & cerev~enus
ml.
Iljtidifsi
tium
fophlpllari definere.lncantatOr,fafci1l'3tor, v~neficus atque
bro lJlJ!1é aliquod. IIcet eXlguum , :Ill1maha. multa qure noétn
fi~ ..Nam Alcibiades ait Ce magis Socratlcis verbis quàih !\1if
vident"' tefl:imolllO eITe pommt. quorum 111 tenebris corufil! Olympi qlle excellcn tiùm mulicor um melodla 'm'Ùlceri.
oCllli.Ac edam li quis cer~o, quod~m modo oculi angu[cant
&
fui
res
Da:tnon em vero illi fuiffe famJ!iar em, & accur.ni:>
prcrr~nt,co.ntorfe.ntque ,clfculu m quend.1m vi;
digito
lllm
ami~i teftantu r. sophill:a m quoq,!,: Socr~rem Arîfl:ophane~
Ce
detur illtra Ii.lCld~un Il1tuen.~ertur & diuus A ugull:us ocu
comlcuÇ appellau it, atqlleet iam IUl acculato res. Qluppe CUI
:ldeo claros & llltldos habudfe , Vt cum acrius ql\enqt1am
los
am
s
fapiemi
:l!qua eIfet hortand i & dehorta ndi faculr.l • Intet
r",;o&eret eUlll quali ad Colis fulgorem vulçum Cubin~uere~u
& inCcitiam medius. Cum omnes homilles igQorâres {int,in~
.quoque prregrand.lbus fuiife oculis tradi~lben~s
mltCere.
meam
quod
diff~ro,
~uit Socrates ,hoc ego taOtum à ç~tçris
eIfe,noêl:u enam & in tenebris videmlrum
quod
qL!l
tur,&
~gLJo~anriam non ignoroi euro alij pr~rClIs Ig.no~ent. It~ ent
primo è Comno patlliffe nt , deinde
cum
breu,e,&
ad
rent:Ced
Inte: faptenti am & ïgnoran tiam meJ1Us : qlua !Jcet res Ipfas
radius emilfus ab oculis vaautem
~od
at.
hebefceb
rurfus
Tes
ob
~as
l>at.
nefclJ:'et,fuam camE ignoran tiam cogno[ce
porem
A ij
V
?1ll0
V
�Inconuiuium~
dus, vehementer agit & mouer,& fortius fenioris fangui.oé
porem fecum fpiritualem trahar , 8.: vaporis fanguinem, ex
inficir,eumql1e in Cuam conuertit naturam, quod LucrcuU$
eo perfpicimus,quod lippi &: ruben tes 'Oculi fpeétantis proxi
iea tetigir:
me ocu10s radij fui emifsione cogilt morbo fimili laborare.
Vbi apparet & radium v[que ad obuium ilium protédi , & cu
Hinc in te primum Veneris dulccdinis in cor
radio vnl vaporem corrupti fanguinis emanare: cuius conStillauit gurra: & fuccefsit frir;idacura.
.
tagione oculus fpeétalltisinficitur. Scribit Arifl:ote1es mu~
Prxterea quia du1cis,fouet vifcera quodammodo,pafclt ~t~;
obleétae.hinc fit vt totus viri fan guis in iuuenilis fangU1nl~
lieres,quando fanguis menfl:ruus deAuit, intultu Cuo fpeculum fanguineis gUttil fxpe fœdare . Quod ex eo fieri arbi~
Ilaturam mutacus. iunioris illius appetat corpus, quo fuas ve
Ila, inhabitet,& recentis Canguinis humor,venas quoque re·
. tror,quia Cpiritus qui vaPOt fanguinis eft,f.1nguis quidam te
nuifsimus videtur e!fe,adco vt alpeél:um etfuglat oculorum:
cenres & teneras illabatur. Flitctiam vt voluptatc umul &
fed in fpccuJi fuperficie faétus craCsior,clare perCpicimr . Hic
dolore a:ger hic tangarur. V Gluptatc propter va.po~is illius,
fi in r:ltiorem materiam aliquam ecu pannu, aut Iinum inei~
& fanguinis clarir,1tem atque c!u\cedinem. IlIa hquldem aldat, ideo non videcur, quia in fuperficie rei illius non rell:at,
licit,hçc obleét:tt,Dolore propter eius Cubtilitatem atqueea:
fcd penetrat.Si in denc'lm quidem,Ced a[peram,licut faxa, la~
Jorem. IlIa quippe vifcera diuidit & diCcerpit: hic homl01
teres,& ilmilia,corporis illius inxqu.tlitate difsipatur & fraquod fuum eft auft!rt,& .i n alterius mutat nacuram.per qua 111
l;itur. Speculum autem propter duritiem lifl:it in fuperficie
fane mutarionem cum in fe qUlcfcere non permittit: fed.ad
îpiritum:propter çqualitatem ,Icnitatcmque feruat infrafru:
cum femper, à quo infeétns cft, trahit. floc ita Lucreu us
l'ropter nitoré.fpiritus iplius radium i.uuat & augct:propter
innuit:
frigiditatem rarifsimum iIIius nebulâ cogit in guttubs. EaId4ue petit corpus mens vnde eft faucia ;tmore.
dem ferme rationc quoties hiantibus faucibus obnixc anhe .
Nanque omnes plerunql1e cadunt in vulnus: & illam
lamus in vitru, eius faciem tenuifsimo quodam faliua: core
Emicat in paTtern f.lnguis vnde icimur iétu.
c:onfpergimus,liquidem halitus l faliuaellolans, in ca m~tc·
Et fi comin us eft hofl:cm ruber occupat humor.
•
l'Îa coprdfus relabitur in Caliuam . Ergo quid mirum u pateIII his c,Hminibu~ Lucretius no aliter vult [.·wguiocm hO~l
nis oculorum radio vuln:rati in vulncrantem prolabi,qual11
fa~lls oculus & intc!1tus in aliqucm, radlOrum fuorum acuhominis gladioca!!i f.1nguis prolabitur in cxdentem·Hulus,
Jeos in adfl:an~is l'culos iaculatur? atque çtiam cum aculeis
vt ita dicam,miraculi 1Î rationem requiritis atfera. Vulne.r~t
iftis , qu~ ~piritum v~hicllia CUllt, fanguineum vaporem illG,
Heaor Patroclum, ac perimit. Patroclus Heétorem infplClC
'lllcm fpmtuln nUlleupatnus,intendit 1Hinc virulentus acnvulnerantem. Vndeeius cogitatio iudicat vlcifcendum·cO n- .
te us tranCuerberat oeulos: cumque:l. corde percutientis mitfefiim ad vindiétam bilis accenditur.ab ca fangLtis illflam01a
tatur,hominis perculfi pra!cordia,quafi regionem propriam
repctit: cor vulnerat: inque eius duriori Jorfo hcbefcit, rctur,& ad vulous eueftigio properat, tum vt parrem illam cor
ditque in Canguinem. Peregrinus hic Canguis ·à Caucij homipo ris foueat,tum etiam ad vindiétam. eôdem concurru.nt ~
llis natura quodammodo alicnus,fanguinem eius proprium
fpirims ij quia leues funt, ad Hefrorem vfque volallteS III c~
lnficit: infeétus Cangllis xgrotat.Hincduplex requitur fafcimigrât, eius calore Coruantur ad rempLIs puta ad horas feptt:: ,
natio.Arpeérus fœtidi Cenis, & mulieris menftrua patiencis,
co ipCo in tc'mpore Ji Heaor cadaueris vulnus comillus.l~l
pueru fafc·l\1at. ACpefrus adolefccntis fafcinat fcnioré .Quo~
tenrus in.Cpiciat, vulnu5 cruorcm verfus Heétorc~ eijclt;
niam vero Cenioris humor frigidus cft atque tardifsimus, vix
poteli COlm cruor verfus hoftem quodammodo effluere, ~u
dorfum cordis attingit in puero:&- ineptlls ad tranUtllm cor
quia 1l0ndum calor omnis extinél:us eft,llondu .1gitatio qUle
llHi propter infanuam fit moltirsimil. parum admodum couit interior,tum quia paulo ante in eum concims fuerat,tUrtl
mouer. H~c i,lco Icuis farcinatio eft:illa vero grauifsim3, per
denique quia fan guis Cpiritus repetit fuos, at~lle etiarn Cpiritus (uum attrahant fanguinem. Simili quoda paéto hominis
qllilm iunior transfigit pra:cordia fellloris. Hoc illud eft ami
amore faucij f.1nguinem fefrinare in feriemem & Luçretiu'
çi optimi,de qUQ PI;jtqnjcl1s Apuleius çôquefirur. Caufa,in~nnuit, & nos fu~mopcrc comprobamus.
Cjllit,omnis & origo prxfentis huil1s dolori~, etiam med~l~
. ipfa,&Calus vnica mi hi tUre ipCe~s. Ifii enimtuioculipcr
D1COS oculos ad intima delapli pr~Clmlia,3ccerrimu meis me
MIRO
DE
Q.VODAM
dullis commouenc incendium. Ergo miferere tu;t çaufapee.
Ç/fc:é\"ll vulgaris amoris,
~untis.Ponite obfecro ante oculQs Phxdrum M yrrhinufiulll
CfA.
VI.
"
& Thebanu ilium eius :unore captu Lyfiam oratorem. Lyl1as in phxdri vulrum inhiat phxdrus in oculos Lylix fcinIcamnc viri callifsimi,quod fequitur,an potius pra:ter:
tillas fuorum defigit oculorum.cumq; fcintillis yn:i trifmitmitt.am~ Dicam cerre poftquam res ipC:, pofl:ulat,edi dl
t!t ~ Cpiritü.R~di~lS P~xdri ~adio Lyua! facilecopulatur:[pi
au viderur abCurdii.Atquis turpia ni5 t\lrpiter dixer!tl r~an.
llt.U! quoq; fa~lle lUngnur C~ICitus .. Vapor hlliufmodi à Phçta permutatio feniori~ hominis vrgens ad iunioris hmihtUcln ~orde g:nttu~ Lyûa: O:at~m rem prxcordia:quorii hebe~udlOe fit co~aétlOr., & l1l pn~re Pha:clri relabitur fanguiné:
dinem facit, vt hic totum Cuum corpus in ilium transferre SC
1t~ vt ph31dn fanguIs,quodmlrum efr,i~m in corde Ut Lyli~.
totum illius in fe transfundere frudeat, vt vcl recens humor
HUlc ael clamorem confeft1l11 prorumplt vterque : Lyuas ad
vara recentia, ve1 vaCa teneriora teneriorem confequatur hu·
Ph~drum:Cor meum Phzdre, chariCsima vifcera. Ph;edrus
morem. Rinc multa inter fe turpifsime fa cere compellun.
a,l Lyfiam:O fpiritus meus,ô meus fan guis Lyûa . Sequicur
tur.Cum enim genitale femé à toto corpore defluat,folo huJ>h<!!drus Lytiam, quia cor fuum poCcit humorem. Seél:atur
ms iaétu, vel traétu totum corpus tradere fe poile confidu nt ,
Phxdrum Vy'lias,quia Canguineus humor va~ proprium.po_
& totü açcipere. Id in feipCo philoCophus Epicllreus ille pra:frulat fua exigit fedem. Verum Lylias Phxdrii Ccé;latur;lrdG.
[enut Ll.\cretius amantium omnium infeliciCsimus:
tius.FaciJio enim cor fine minÎl~a "ul1lor~s fui p:tr~icula,qua
Sir; igitur Vc;ncris que tdis accipit iél:us,
humor ipfe fioe cOfdç: proprio ... iuit.Riuus fOllte magi~-lIua
Si'ue puer nlem \>ri~ muliebribus hunc iaculatllr
fons riuulo indiget.lgitur vt ferrum qualitate magnetis ",cSe,u millier tOto iaétans d<: corpore a~orem,
çepta.ad lapidê nunc uahitur quidé, lapidem vero no attra_
Vnde feritur, eo tendit geftiçq; coire;
. hit;ita Lylias pha:drum q1agis ~l1a Ph;l;dr\l~ L
fequitl~r.
Etiacere humorem in corpus ae corporedué\:um.
Aif~gunt. aui~e corpus,illnguntq; faliuas
'
. Om: & 1l1fplrant preffantes dentibus ora
Q....VAM FACILE AM()..
. re irretiamur.
NeQllÎcqllall1:quoniam nil inde abradere po1funç,
, 'N ~c penOtra~e & a bire in Ciorpus corpore toto.
CAP. Y.
Nam facere Int~rdllm velle ~ ~er~.1re videntur •
Vfque adeo cupld~ Veneris. c:ompagibus ha:renr,
.' A N potel\: dixerit quifl'ia~,ten.uis rad~us ,leuifsimus rpi
Membra ~olUptatls dum vllabefaéta liquefcunt.
I\.ntus,pauculus C:l1lguis Pha:dn,tam CltO,tam v.eheme.n
Ha:c Lucretlus Epicurcus. Q.4 dc ti am JOCUm in fe cajere a·
ter,tam pe~niçiofe t~tum Lyuam inquinar~? Hoc vt.l que ml~
Tum non Vldebitur,h c<Cteros morbos) qUI cOllcaglOoe na~
matu~ .1.mantescupiar,Arremilia Maufoli regis CaCIa: VJ(or
fcuntur , con~derabitis,u pruritum,ii'[cabiecn,fi leprâ.pleu.
ofiendlt:qux fupra atfeétionis hUlUana: fidemvirum Cuum a·
reu.m, ph~h~hm,.dyCcntcriam,lippirudiné,epidimiam.A~a
maui{fe ?icitllr: eiusq; defuntli corpus redegiffe in pulueré:
& aqua: 1l1d,itum ebibi{fe.
tOCla verp C?taglo ~a.cilc ~t,& grauifsima ~~nium pefils euadlt.' ~lppC rplrItuahs vapor ille fangulSque adoleCcente fe~lore proreus Iniea:u~,quatuor habet, vr [upeà diximus,
VVLGARIS
AMOR
EST
qu.tlnates.C larus e.n,lubtilis,calidus arque dulcis. Q.!!,ia dafanguinis perturbatio.
rus,oc~l~rum & f~I~ltuuclaritati in Ceniora maximè confo~
C A l'.
V II.
nat,?I.~ditur & .illliClt:quo fit.vt auide ab illis hauriar. Q!!ia
fubuhs , ,ele.m~e conuola~ 10 pra:cordia : inde facilime per
Sl'e VOro haè in fanguiue pafsionem,illud arguméto dt,
venas & ateuas ln çPJpUS perma,Q3t vl1il4c:rCulIl • <t.uia~i~
,!uod itfi:u~ huiufmodl alterna requie caret. C6çinua ~e
.'
.
fofebns
D
rai
o
E
�Commentarium.
cur qu~ aucem bora s [ci'
ro ~e~ris à pllyûcis in (ang uine poni
vnum , in bili:qua: duos
diem
a:
u
~UICtJ rel!~quit.in pitu ita:q
uine igitu r illam mer ito coll o10 acra: blhs bum oré. ln [ang
mela ncbo lico : vt in orat iooe
licet
vide
cam us:ln [ang uine
s conta gion is [em per affiuini
S~cratJs audiuifiis, hun c [ang
l:IO com itatu r.
'
Q.V OM OD O AM AN TES
fiun t ama ti limiles.
CA P. VII I.
cfi ocul us.ld eo fi quis ni
Mufço placet, caura o~nis & ~rig?
reliquis mem bris com
ln
us
mlO
t
.lJce
o.rum
oc.ul
ar
tore polle
qua di;o mus, infa nire
ne
ratio
e~
n.res
poli t us fit, fœp~us lntl!e
mod erat am qu adam
d
elt,a
s
com pell n. QUI cont ra dJfpoiitu
rem. Relt quo rum
~rdo
m
~
qu
us
pori
tat
inui
m
hene uole nria
non caurœ vim ad
tas
lOnl
conC
~um
pra:ter ~culos me~bro
/f.1m vide rur
impu
is
fi~n
a:gr otau onem h~lfmodl, fed ~cca
pici enre m. vt
prof
lllS
emll
lo
~Îlt
comp
pe
hàbe.re. Tah s qUlp
in us in ipra
com
cm
ellt
~ern
nde
pr?pJU s.acced~r,hor .rat~r:deJ
imm oran rcm vero fo
1ct:
derl1
e
Jfslm
dJl1t
e
tlOn
tdcra
conl
fUI
ame m ,1morem ilium diJus ipfe ferit inru itus. Ad mod erati t
onui llio vt plur imu m di
hocc
in
quo
uinitatis participem, de
fed part ium cun aarl lm
:
a
[pur atur : non oculus folus, vt caur .
urrit
conc
le
asql
ndit
iucu
ia
cOlill:ord
am5 tem audi ueri t aDeo nem o vefl:r~m mire cur fi quem
ram fuo in corp ore
figu
vel
am
mati fui ûmi litud iné aliqu
vinu m quod auidifsi
eres
muli
fa:pe
tes
gnan
Pra:
ff'e.
tontraxi
gita nt : vehemens cogJ tatio ,
A MO RIS .
CV RA TIO
m~ ~upiunt. vene men ter exco
exco gitat a: rei ping it
XI.
CA P.
~PlClt~s mou et inte riore s,atq ue in his liter,& in molli[sima
lmaglnem.Ill:i f.1n g llinem mou ét fimi
ar
m
9
imll nt. Ama tor aute
ur, traér auim us:
fœtus mate ria.v ini ima gine m expr
A8:enus quo mod o & àqu ib irrct iam
t delicias : vehe men tius
cupi
amu s. Solu_
uas
doce
tes,[
is
pauc
gnan
r,
pra:
amu
quàm
folu
o
ius
dent
reltat vt quo mod
ha:r~n
adeo
ue
fi.vfq
~1
enri a:.N a
miru
dllig
d
a
Qui
lter
r~:a
itat.
quoq~e & firmius cog
tio v~ro duplex elt: ~Ir:ra qui.dé natu
r. Q ua: no
cogl tauo ne purg anru r.Jn
icÎtu
perf
lis
rual
Inte
ns
tepo
s
ceru
te~ l!' Infi"ti peao revu ltlls ab ipfa
tura bs en. qua:
infig antu r: pr.'~fertJll~
et mor bos . fiquldem in cufplI1~lJ: à [piri tu ltati m in fanguine
gem .~ ad hun.c folu , fed ad omn es attin
fit
rln
pha:
guis
fan
s
simu
ollif
t .. qu~tenus tabid i fauguini s fex
cum IIlly fia: venis iamm
~e prur.ltus eate nus pe.rm.ane
in fuiipfius fanguine re
us
vult
dri
pha:
it
t ln mcm bris .Def ecat o faupofs
vige
lime
ta:
facil
t
plttl1
tus.v
111 ve111s,aUt falfedo
vt qllo tiula,
fing
oris
corp
bra
.mem
definit: & fa:d x cutis ma
vero
itus
)~cere?Qyoniam
guin e & pitUlra demol/ira prur
quo tidie reuiuifcut:
mat ura di/ig enti a conn
.
tame
ionis
t
.
acua
dIe a.rcfcllnt,ita (um pto alim onix rore
r.Eu
cu/a: ab~/enru
, quod feofim exinis
hom
fq;
cuiu
us
, vel vntl:io periculotif_
corp
uauo
dies
in
euac
vt
feq~ltllr
fere p!un.mum. Rep e.nu ua
à fangûi
ra
méb
m
aute
ur
ciiit
Refi
.
nriu m tand iu neceC.
ama
iatur
arul t.pau latim refic
fima Illdlcatur.InqUJcmdo quoq ue
. Erg o mira beri s li cerra fimi
uini s per fafcina_
fang
illa
tl:io
IIlfe
diu
~e ex ven arum riuu li s ema nate
f~ rio pe~fe.uerat. ~ua~
~:vt L~
lferi
i~pre
ris
~emb
em
i cor prem it cueand
grau
uis
s
fang
anen
s
l!tudine piau
uon em JOIeaa Vlfcenbus perm
colo n bus vel hnea memis aclurit .lco rde
flam
bra
mem
s
exci
fias tand em rha: dro in oOl1nulhs vel
s:
veni
alir
us
fil. Vulo
fimilis vide atur .
bra fit tranfitu5,.ha: c deni
tis,aut affe aibu s.au t gelt ibus euafiife
fiquidem in vena s: d venis in mem
~me utium cef{ àüoq uie
que expu rgat a a~antium,imo ver?
rem por.is fpatium : in
A Q V 1 B VS l' R AE C 1 P V E
lflt
requ
s
.lb.u
omn
tudo . Id lo.n~um JO
CAP . 1 X.
im il Satu rni illfluirret iam ur.
Cert
:pra:
melancholtCls vero 10n glfslmum
Satu rno retro gra
,fi
mum
ri.fsi
ama
&
dde
iti:a
xu fuer inr ir~et
ipue & quo.pa8:o
ipat i fint. Aemac
fito
oppo
Va:ret forfitan aIiquis:à quih us pra:c ntes · Fœm ina:
Soit
do, vel Ma~t1.c~111un~0, ~e1
ama
rutare Ven us'iu donati
rum
_. illaq ueen rur.& quo mod o Colu5tur
quo
e.JO
fslm
dluu
h
Il
&
ugrot :rnr
aute m illx, quœ mafc
amq ; veltc men ter aCpe
prof eao viros facile capiunr:faeilius tant o facilius mafcu
moS atur ni fuerif, vel Satu rnum Lun
nt:&
feru
fe
pra:
lem
ni djligétifsim~ arindo
atio
dam
purg
quan
huic
I~m
:x.er.lt, Add.enda efi natur~1i
fœmina:. & fang uine m
lere, veJ
11l prim is ne imm atur .l euel
m
Il,.quanto fimiliores fune viris quàm
endu
Cau
.
ltna
Indu
tlS
iore m.fu btili orem : qua
ulo difcindaperic
eum
mo
fum
e
nequ
:
s
rpuÎ tum q; habe nt luci dior em,c alid mar ibus aute m illi vi
emn
amp utar e tent
Ex
,con [uer udin is intermiCln ream ator iaco nfifi it iIIaqueatio.
mus,qua: tutiu s di {fuere polf umu s
(ang uine i funt
qui
t,
inan
fafc
me
cifsi
ndum ne lum ina oeul o.
velo
caue
ores
ros, feu meli
fio facienda. Sum mop ere vero
part e chol eric i. ocuTos amp los
in ama ti anim o vel
quid
Si
r.
antu
iung
con
pOti~imum. & quad~m ex
us
inib
rum lum
ipue vero fi cafii vi~
dum . Plur imls
lucn
reuo
o
anim
r
ente
hab ent glaucos atqu e nitenres : pra:c fucco exha ulto fe.
dilig
corp ore vitij elt
orum
hum
lçpe minuen~
claro
m
dus:
oitu
lican
perc
:.pp
ue
uanr ,neq
varijs gra~ibus n~gotijs anim us
ad ipfas ragi ttas prop rie
quam edam
nuu
non
o,
c1ar
ldum
vte~
reno s VUIt I s fa:d~uerint.Ha:c enim
VI.no
elt:
dusf angu is
fuprà tetig imu s, requ ivr
t,
uis acceeran
fang
s
vuln
cor
nouu
ato,
qua:
as
vacu
tend
ume
emit
ebn etat e, vt vete n fang
entib us VeJ,lUS
oafc
us
quib
v fque
cito
rem
erea
fudo
pra:t
ad
tur
(a:pe
tiun
runt ur Irre
dat nouus & fpiri tlls. E xerc irati one
vehe men ter afpexerir,
ione m fargat
expu
ad
tus
mea
fuer int in Leone,vel Lun a Ven erem
oris
corp
v.ci prœltat:pe.r quam
iri : Phl~g.matici i.n quiia quœ Pllylici ad cor& qui eade m côplexione funt pra:d
qUlbus ac~enJan~ apen antu r. Ea IOCuper omn
.ln
ohcl
lach
:Me
uam
unq
ita,n
entu m,p rofu nt quàm
alim
ri
ereb
~
.
bus dom inat ur pitu
&
lbem
adlt
diSprxh dlUm
apti . nunqu.1m poll ea
retiu s pra:ciplt.
Luc
ndum
tra bilis , vix quid em capi uotu r: fedc
plur unum ? Sa:pe euam coeu
ncir fallguineu~ ,Ieu e
la amo ris
pabu
:&
lacra
~iberantur.Quando fang uine us .d~ui
fimu
t
dece
rare
fugl
Sed
nanq ue ~ompl~xlo mue men rem ,
lugu m ell,f uaue vinc ulum . Îlmllts
Ab~errere libi atqu e alio conu erter
bum ons fuallltas fpem
erea
prœt
uius
.H
rem
ora qua:que,
amo
corp
t
in
crea
m
tuum
Er lacere hum orem conietl:u
ndo cholericols chol eric um
re.
amo
s
vniu
m
erru
conu
& fiduciam pra:fi.at ama nti· Qua
n
feme
ere
Nec reun
m quid em non null am
into lera bilio r feru itus. Vicifsitudine
s fimilitudo:fed igne us
LG A~eneuolétÎœ in his facit comple,,\olli
Q V AM NO XIV S VV
curh at. Q!ta ndo (anndia
iracu
CA P. X II.
.
mor
Ille bilis bum or creb ra illos
risa
er fuauis fimul & a~ris
guin eus chol eric um, aut cont rà,p ropt
dam prou emt Iraqua:
io
rnat
alte
infa niam us, fic ~reui~
em
lium oris com mix tion
Ed ne diut ius de infanial.oquen~es
Cum fang uine us
ris.
dolo
e
atqu
qua:dam elt anXia il/a
es
ratis
fpecl
olup
lla::
iœ.v
Infal
grat
.
&
mus
iœ
cund
bus conc \uda
us . Sanerrim
miC
no
s
etuu
perp
que vexa nrur :qui
us
noa~
,nod
diu
Iig:u
tnela ncho ficu m
folicitudo,qua vulga~cs am~ntes.
ama ritud inem temp~
ldea trx bilis adlia:
dell
ncho
um,
mela
pnm
edo
ndlo
dulc
Ince
pe
bilis
quip
is
ante
gUin
amo re ·dur
olic um, pellis
anch
quafi Ca:CI quo
mel
t:&
ueat
ruun
illaq
ue
s
emq
ericu
s,ign
chol
fat. Cum vero
ultion~ afllitl:i. in furia
or
hum
ntis
efce
adol
rerin us hic
mus
adul
fus
tifsi
icio
Acu
om.nium perniciofiCsima •
pra:cipitentur ignor~ut. Q.~lm p~rn
lis flamma med ulbanu s & Somol
The
s
Elt
yfia
itur.
ht,L
illab
us
sim
nub
paf
ama
ra
qua
virce
tis
fenloris
amo r tam ama
ad irac undi am ca:desq;
~lltrant. Hoc itaq ue
las. Vrit ur infelix ama tor • Cho lera
crates apud Platooe~ in phx dro demolultu r.
iquer
m
etua
perp
&
orem
deuo
ma:r
proUocat. Melancholia ad
furo re hom o in belb x natu ram
, Did oni, Luc retio . atnon iam . lis fœpe idem qui phy llidi feu melancholicus aS
m
QV AM VT ILI S DIV INV
Illoris elt exitus . phle gma ticu s aute
tuum craf situd inem caamo r,& de quat uor eius fpeciebus.
d?lefcens prop rer fanguinis & fpiri
CA P. XII I.
pit nem inem .
l
H
Q
S
MO D VS
ILL AQ VE AT ION IS.
CA P. X.
D
•
ntes ,fati s fupd dixiffe
l"\ Vo aute m patl:o fafcÎnentur ama
, mor ta/es tund fummus
adda
illud
o
mod
fi
ur,
","v idem
o int~i~u adem viifsim
ueot
freq
do
tnop ere fafc inar i, quan
lum llllb us, & .Ionunt
iung
fus ad aciem dirig ente s. lum ina
eéto mor b" vt
prof
us
.Hui
rem
amo
ot
Gibu
gum miferi com
natu ra cria itur , Sc
~uino autc m f~rore Cuper bom inis
. ra
11;> auo
nus 1'11 ultr
diui
r
furo
m
aute
lt
ht.E
tran
m
III Deu
.
ad
pfam
dela
ris
Cupe
D
à
am
a 1:; a~lmx:per qua eus :.mm
~lOn
\.
.
J
. vno
' ç a b IpO
retra hit • l .."pr:11us alllm
ns ad "Cupera
lufe ra,ab IIlfe
•
•
radus
uor
quar
per
ora.
corp
ad
lpl.o
leru~ omn Ium pnnc
ram.
na~u
e
atqu
m
ione
opin
efficltur'll~r ment~m,rauonem.
otnt, quo exill
us
grad
Cex
ne
ordi
m
reru
Nam cum 11l omm
rum
A iij
J
�Inconuiuium~
mm [ummum tellet iplilm vnum,inlimum corpus,media ve
tO CUllt cjuattlor qua: prn:diximus: neceffe eft quic<jllid à priPlo ad vltimnm fabitur,q uatuor per media caderc. IpCum vpum rewm omnium terminu s, & men[ura. cpnfulionis &
multitud inis expers.Mens angelica mlll fitudo qllidem idea rum, Ccd fiabilis & a:terna. Ratio ani~x multitude;> norio·
num argumenr.ltionumque mobilis , Ced ordinata . Opinio
autem inordinata,& mobilis imaginu m multitudo:Ced {ubftantia punétisque vnita: cu!D anima ipCa in qua efi opinio,
vna [ubltantÎa fit nullum occupans loclim. Natura. id cil: nu~riendi vis ab anima, & animalis complcxio li militer , nifi
quod pcr corpori~ punél:a diftlll1ditur. Corpus autem inde;ermina ta partium & accidentiu multitud o Cubieéta motui,
~ fub!i:antia punél:is momentisquediuir.1. Ha:c omnia reCpiçit anil1la pofl:ra, per ha:c & de[cendit, per ha:c & a[cendit.
Vt enim ab ipro vno quod omnium principium eft.p.roducitur, vnitatem quandam [orcita cil:: qua: omn:m e{fentiam
~ius vires operation es que vnit: 3. qua & ad quam. ita ca:~era,
qua: in anima funt ,re habent,ficut à centro & ad cen trum Clf
f"uli linea:. Vnit verp nOI1 modo animx parres innicem & ad
~otam ~niqlam;f(ld an imam totam ad ipCum vnum rerum
0fIlnium cauCam. Yt autem diuinx mentis radio claret,rerum
pmnium ideas per mentem aau fiabili contemplatllr. V t [e~
~p(am reCpicit, ratipnes rerum vniuerCales cogitat: & à prin~ipljs ad conC\u{iones ratiocinatiolle ·diCcurrit. Vt corpora
fcfpicit. particllbr~s :erum mobiliu m formas atque imagip'es per cenrus accept<ls qBil~ione vollltat.Vt materia m atringit,natu ra velut infl:rumentq v~iF~r,quo vnit materia m,mo
pet & format. V nde generatiO~les,~uglllenta,& eorum con~rari~ prp~c!CclIn~ur. Cerni~i~ igitur ab v.n!> quad fuper
a:~ernitatem in a:ternam multitud inem labitll[ ,ab a:ternitate
in tempus, à temporcin locllm atque materiam . labitur in~u!lm , quildo ab ca puritate :qua n~taefi,légius cprpus
am~
fleétend o difcedit:
.
.
ÇLV l B V S
G RAD 1 B V S
D Iuini furorcs animam extollun t.
. . ÇA P.
X l II 1.
n
Vapropter fieut per 9uatuor aeCcendit gr~~l1S, perqua;
~or aCccndat llccelfe cil:. Furor autenl dlUtnus efl: ,quI
~d fupera tollit, vt in eius ~e&l1iti?ne con~itit. Q!~~~uor cr..,
godilfiq i f\lrqrÎs funt rpectes. PflIDUS qUldem pOetlCUS f~
tor. Alter myll:erialis. Terrius vaticini um. Amatorius affe~
efl: quartlls . EfI: autem poëtisà mn!is.My H:crium à Dio~y{io., y~ticinium ab AP?1lin.e!~mor a Yellere: R.edue qUlp
pe ad vnum animus neqult, 111ft Iprc vllum clHclatur. Multa
vero elfeél:us efl:: quia eH: lapfus in corpus in operation es va.
ti.ls difiributus' ; & ad corrciralium rerum multÎtudll1em refpicit infinitam . Ex quo par~es eius fuperiores pcnè obdormil!ot, inferiores alijs dominan tur. Ilia: tOTPo'r e,hx pertur
batione afficiuntur'.10ru s autem animus diCcordia & inconcinl1it.l~e rep·letur. Poëtico ergo furore primum opus ell:,qui
per mulicos tonos. qU<1! torpent CuCcitet:per harmonicii Cuauit:ltem qux turbantur,mulceat:per diuerforum deniq; conron<\lltiam, di{fonalltem pellat difcordiam, & varias partes
a llimi temperet. Neque Catis hoc cil:. Multitu do enim aJhuc
~ diue;litas refiat in animo .. A~eedit ergo my~eriu ad Dio!lyliun~ ~crtinës .: quod exrlat.lOmb~s , facr.lsque , & ~mn.i
fultu dlulno pa rtlll \l1 omnlllm lnt~ntlonem ~n ~lelltem,qua
Deus colitur, cliri <7it. Vncle eum üngul::c aillOlI partes ad vpam melltern redanx lint, iam totum quoddam vnuex pluribus f~étus efi an·il;'us. Tertio vero ad hoc opus efi furore,
qui m~ntem ad vnitatem ipf.1m ~nimç C.lput. reducat.hoc Apollo per v;tticinium efficit • Nam ~u~ 'anlma Cupra me~
tem in vnitatem Curgit, futura pra:lhg.'t .. D.emum cum amma faél:aefl: Vllllm, vnUIll inquam qU'otl1\llpfa \latura & r:;fCenti a al;ima: efl: rerlat vt ilico in vnum quod cil: Cuper ('lIen
tiam id cft Delll;l fe reuocet. Hoc cœleA:is iIJa Venus pcr
amo:em , id cCt, di~il1a: pulchritudinis ?elider~um, boniq~e
ard\>rem ~xplet. l'rin;lUs itaque furor InconClIlt:l~ & dlHo. l~antia tempera t. Seèqndus tempera ta vnUIll totum
cx partibus efflCit, Terrius vnum wtum Cupra partes. Q.!lartus III
ynUJl1 qu<;>J fuperelTcnriam, & fupeT t.otu~ efi duci~. ~latO
ln Ph:rJro , mentcm diuinis dedir.1m, III allima homll11s au~ig~m VOC~t: Vnitatem at;ima:,auriga: capot: Ratione m,opl11l0ne?lque per natllralta diCcurrentem, equum bonum:
Phalltah an.1 confu.fam, app.etitu mque (enruum , malum equum: AI~lm:r t~qus natllram,currum:quia t;l1'?tUS [UliS t.ln
~u~1;l1 orb,\Cu]ari~ ~ fe i,ncipiens in fe deniquc ~edit.dum [uiJphu~ natura .lll\m:lJue~tit. Vbi conlideratio eius ab anima
profeél;.1 in eandem re\ler~itur. Alas animo trib~it,per quas
~Ll Cubll!~e feratur : qua~u alteram putamus indagat ionem
iIlam elle, qua mens afsldue a.d veritatem annititll r: Altera
~oni de,lideriu~, qUQ noll:ra volulltas femper atlkitur . Hal
t,tus
partes anima: [uum amirtun t ordinem ,quando perturbante
corpore confundunrur.Primus icaque furor bonuln ~quum,
id efi rationem opinion emqlle, à malo equo, id efi, a phantaÎta confuf.1 & Cenruum appctitu dilhngu it. Secu~d.u s maJum equum bono,bo num <luri ga:"d ('[t,ment i [lIb')Clt: Tc:tius allrig21T1 in capllt ClIlIm, id ell:, in vnitatem mentIS aP.I;
cern dirigit. POflreJ1llls capllt allriga: in caput rerllm om.nl.u
venit. V bi auriga b'eatLls efi, & ad pra:(epe, id efi , ad dlUIDam pulchrirudinem iifl:ells equos, id efl:, accommo~ans O·
mnes libi Cubieél:as anima: parces,obijcit illis ambroh:l~l,~
fuper ipram neél:ar potandu m , id efl:, vilionem plilchntudi
nis,& ex vilione lxtitiam . I-lxc quatuor furprum ~pera \u1lt.
De quibus generarim id pha:dro dirputat , propue ver~ de
poërico furore in Ione,de amatori o in Conuill to, 01ll1~lbus
his furoribus occupat.um fuiffe Orphell m libri eius tefl:lIDODio elfe po(funr. Amatorio maxime Sappho, All:lCreO ntcm
& Socratcm fuiffe correpto s accepimus.
pM NIB V SHI S F y R 0 R Ihus amor pr:l:ll:antior cil:.
CAP. XV.
ca
.Ü
.Mniu porentirsimus & pra:ll:anti(simllS amat~f.ius.
Potéti(simus inquam , propterea quod omncs ah) I~CO
nece{I'ario indigen t, neqlle enim poëlim, nellue myrlena,
Deque vaticinium Îtne ingenti fl:udio,Aagranti pieta~e, & Ccdulo diuinir:uis cultu confequimur.Stucfium vero, pleratelU
cultum quid aliud dicirnus qua amorem? rgitur omne~ amores potentia céil.1llt. E fi: edam pr:rfl:antiCsimus, quonlan~ acI
hUllc tanqllam ad fincl1l altj referUlltur. Hic autcm proxlll1C
Deo,qui nos copulat. Hos vtiq; furores quatuor ,tonJ': allul ..
terini atfeétus bisa imitari videntur .Poëticum quiJem m. ufica ifia vulgaris,qua: auribus dUl1t:lX.1t hlanditu r.Myrle n alem,vana multoru m hominu m fliperl\ltio.FatiJicllmJall:U:
peritix humanx conieél:io. Amator ium, Iibidinis Î1npet us .
V~ru s enim amor nihil efi aliud qua nixus qllidâ a<idilli m
na
pulchrit udinéeu olandi ab afpcétu corporalis pll1chrirudini s
excÏtatus Adulterinus autê,;tb afpeél:ll in taarl prxcipit atio.
Q.Y A M
.
"
V 1" IL I SAM 0 R S ocrarieus. . C A p'. X V J.
';a:ritis qllid amor Socraticus conferat ? Primo qui-
~er:' ipfi ~ocrati plllrimu~l ad al as illas recuperanda s,
qUI bus III p<lt~l~m r;uol~t. DClnde ciuitati Cua: m~gnopere
ad Ito\lefie fehc't rque v~uendllm . Ciuitater\l p~ofeéto non
7
lapides, Ced hormnes faclUnt . Homines vero à tOnNa :ttace
quemad modum arbores à têncrioribus cllrandi Cuntl, & ae!
frugem optiman~ dirigendi .!lucror llm euram parenles ha~
hem & pxd~gogl.A?ole[centes a~tclll Iimires p;uclltum ~
pxdago goru non pnlls rranrgre~luutur,qu:\m iniqua.vulgl
confuerud~n~depraUelltur . Supe:lore~ ~l1ippe viucndl no rman~ dOml\ll lmblblta m ~eque~~tl~r,ll\h ab ca improbo rum
hom,n.um;eorum prxCerllm qUI Ilh~ blandiulltur, vCu, con[uetudll1eq; dcAe.él;erentur.(z~lÏd crgo Socrates faciet? Nu m
pernllt~et vt llagltlOCorum contlgio ne adolercentla, quç f~
tura: relpubhc~ Cemen efl: ~orrumpatur?At vbi patria: chantas ~ Succurret Itaque patnx Socrates,filiosqllc Illius,Cuos all
te~l fratres .hae p~rnice liberabi t. Lege~ fOrtlffe conCcribec,
qUI bus laCcluos VlrOS a b adolcCCelltllm conCuerndine Ceg re gab,~ .Sed non omncs Lycurgi , aut Sololles eITe poflù~nus:
Paucis !egum cond;lJdarum damr autoritas, p .1l1C1rsinllle~1
bus laus obtemp erat.Qu id ergo?vim inferrct & manu inl e
a~ [el~l?reS à iuuentu te Jepellet? At Colus Her~ulcs cuI11011:
ft!1S d,c~tur dc~crta{fe,ca:teris periculoÎt(sima cil: huinCn10dl
~lolellt.,a.Forütan Ccelell:os homines monebit ,corripie t,oblurgablt .Cxteru m perturbatus animlls monontis velbaco n
temnit, & quod deterius cil:, Cxnit ill moni't orem . Qua de
caufa ab alio pu.g no,ab alio calce, dum id tencaret,perculfu s
cil Socrates . ~ll1ca rcfiat luUelltuti via Calutis. Soeratis co nfue~udo. HUlc ergo Gr~corum iIJeClpientiCsimlls cbar!tate
deul~l~IlS CeCe mlCcet vblqlle, & magna incedit aJoleCcctum
comltate, c:tterua.l ta verus :tmator, vtpote p.lfior ,agnoru m
gregem a falCorum amantium,ceu luporum voragill e,a, pcUe tutatur. Quonia m verù pares cum pariblls facilimè co ngregant ur: paren,l Ce f.lCit iuniorib us puritate vitx, verbo·
rum limph~ltate,llldis, iocis, atque facetijs. Seque ex Cene
p~erun~ fam, in primis vt pueros quandoque reddat dome~Ica & lucunda familiar itate felllles. Ad voluptat em pro n:\
l~uentus Cola voluptat e tenetur, rigidos effugit prçceptO res
•
lllllc Ilofl:rx adoleCcentix tutor ad patrix (ux [alutem rerum ·
fuarum adminifl:ratione negletl:a iuniorum fuCcipi t cura~,
eosq; primum illcllnda: confuetudinis captat fuaultate.l~a 1~
l.1queatos,monct dçinde (eue.rius.Pofircmo ,éCura rig idlOtl
cafl:igat.
�Conuiuium,Vel,de amore.·
(!a~igat.Hocp~l.'I:o P}Hx:doncm ~doleCccntu)um Jupan~ri pu
bllco profhtutum ab ea calamitate redemit,fecitq; philofophum.Plaranem poëli deditum coëgit tragœdias igni rra de
re,& ftud.i~ pretioliora.capen:ere.Xenopholltem à vllIgari lu'
Xu ad f.1plCtlIm traduxlt Cobnetatem . Aefchinem & Arifiippum ex pauperibus dillires , Phçdrum ex oratore philofol)~um,AJcibiadem ex ignorante doél:ifsimû reddidit. Charmldem grauem fecit & verecundum. Theagem iufl:um. forte~q; in republica ciuem. Euthydemum ac Menonem à SO·
phlfl:arum captiunculis ad veram tranfiulit fapientiam.Q!!o
fatl:um cil, vr non [am iuciida quàm vtilis fuerit Socratis cofuetudo,ac mulra ardentius ab adolefcétibus, vt Alcibiades
ait,clileél:us fuerit Socrates,quàm dilexerit.
QYOMOOO AGENDAE SVNT
gratire fpiritui fanao,qui nos ad hane di(p"tationem iJluminaliit .ltq; accendit.
CAP. XYll.
l
Am igitur Conuiure'optimi quid .lOlor fit, quis verus ama
t~r,qureue amatis vtilitas ex vellra primum, ex mea dein?e dlCputationc Feliciter comperilfe videmur. Huius autem
Inuentionis fe1iciCsima: cauf.'1m & magilhum eiidem ipfllm
amorem,qui & compertus en, fuilfe procllldllbio exifHlllat,e.Amore nanque,vt ita dixerim, inueniendi amoris aeeenh,~morem qureiiuimus & inllenimus,vt eidem inquifitionis
~ ~nuentionis pariter habenda fit gratia. 0 miram l1umin is
UIUS magnificentiam. 0 incompatibilem amoris benignitatem. C<Ztera iiquidem nllmina vix tandem pofl:quaOl diu
qua:.fieris,Ce parulllper ot'tendunt, Amor edam qureiitllris oc
Curnt. Qgapropter huic multo magis qua czteris homines
fedeberefatentur.Sullt autem qui diuinam potentiam fa:pe
audeant execrari,Ccelerum nolhorum fullllinatricem. N onnuU.i etiam fapientiam oderunt nofirorum omnium explo.
ratn~em flagitiorum. Amorem vero diuinorum bono'rum
omnium largitorem non amare non po{fumus. Nosautem
:\morcm huneadeo nobis propitium ca mente colemus, ve
veneremur:Sapientiam & potenciam admiremur, vt amore
duce tOtum, vt ita loquar ,deum habeamus propitium, ae totum amoris flagritia diligentes, toto etiam cleo amore per~
petuo perfruamur.
PLA TONIS CONV l V l V M, V E L, D E
AM
0
RE.
*
FAMILIARES
AR 1 S T 0A POL LOD 0 R l,
DE M V S, SOC RAT E S, A GAT HO, l' H AEDR V S, P A V SAN 1 A S, ER Y X 1 MAC H V 5,
AR 1 S TOP HAN E S,
DIO T 1 MA, ALe lB 1 ADE S.
A POL LOD 0 R V S,
G L A V C 0,
fiiëii~__i1 1 DE 0 R mihi in his qure petitis, Cl
tis prctmeditams efre.Heri enim cum
domo ex Phalero in vrbem redirem,
quidam mihi noms à tergo me a[pi
)
ciés,eminus vocauit,& inter vocadu
iocatu 5:0 P haleree inquit Apollodore, non expeébs? E go auté côfhti,atq; expeétaui. T li il1e:~re
teba te modo audiie cupiens çt de amore fermones
habiti [unt in ea cœna,ad quam Agatho, Socrates,
Alcibiades,nonullitl; alij couenerut. Retulit enim
lllihi & alius t}uidam,qui à Phœnice Philippi filio
audiuerat, addidftq; te [cire. Veru nihil certi ea de
~e afferre poterat. ~are tu mihi referas. Tua enim
Interefi [ermones amici tui narrarc. Id :ll1té primü
dicas.lp[e affuifii cu di[putarét,an no':'Reuera,inquam,nihil certi retuli!re tibi Ille v;detur, fi quidé
conueniffc illos adeo nuper exifiimas, vt ego potue
tim intereife. Exifiimabi eq uidem,inq llit iIIe. V n~énam ifilld?inq U;lm ego. N c[cis, ô Gl.a~co multis
tam annis huc Agathonem non accefslHe? Ex co vc
ro tempore quo eum Socrate ver{;.r.i ~œpi ,ei usq;
tum diéta tum faéra diligétius quottdle ob[eruare,
2·83
uondum tres anni Rllxerc: Antea ~erà quacunque
fors ~erebat~obe.rrans, eXlfilm:wsq; aliquid :lgere,
omnt~m ml~errtmUs e:am pennde:lc tu nunc, qui
quod.ltbet a!llld agend li C~l1fes potius qu:tm phiÏofop~a~u.m. Ne mordeas, tnquit i!le, [cd quo tépore COllll1lllm celebr:ltllm fit,enarra. A cl hxc inqui,
Du~ pu~ri ad~l1c eifemus,i.n primo tragœdj~ certamIne vlétorJam reportault A o-atho. Sequenti au
tem die pofi pa~m.al~, [~craq; vfaorix gratia cclebrata,parato COl11tllO dJ[putario infiituta(uit.Log~m,i~qu~t,~ertà id tcmpus efi.Sed quis tibi narra
?lt~~uquldlp[e Socrates. ?No~ per Iouem in qui.
lmo Idem qUld & PhœnJCl Anfiodemus quidam
Cydatheneus, Çl exiguo corpore er:lt, & nudis [em
per pe.dibu~ ib,at.Int~rfuit e~i~ di[putationi:quip
peqUl maXIme ommum qUl tuc erant, Socratem
vt mihi vid.etur,a~aret. ~inetiiJSocraté ipfilll~
~e n?nnul1~s qure Ille re.tulerat, percotatus hlm,qui
l~ bIS cum tll~ confent.lebat. ~ur ergo,i nquit,mihl non refers. Aptaqll1dem VIa eft qux dncit in "rbem,& ad audielldum pariter,& ad dicendlll11. Sic
itaq; inter ellndum de,ilIis. ve~b~ fe~imus.~apro_
pter quemadrnodum a pnnclplo dlXi, in his rebus
fatis pr:tmeditatus [um. ~èd fi iterii vobis recen
Çeri hxc v~ltis,ite~um recen[ebo. Nam q uoties vel
Ipfc de phllofopll1a fermonem habeo, vcl dicentes
ali.o~ aU,dio, prxter i~ quod prode{fe rnihi id puté,
mmficc Ixtor. ~otles aute fermones alios audio,
vefiros pra:fertim,qui cu mllladis pecl1nijs fiudctis
fempe~,&.lp[e ~n.gor,~ vefiri mi[ereor, quod efficere ahqUld eXlfilmetlS,Cum nihil efficiatis . Fortè
ctiam vos me înfclicem putatis, qnos & ipfe de me
vera putare arbitror.Ego autem vos no pmo quidem,[ed certo [cio.F A M.Séper tui fimilis cs,ô apol
lodore: perpetua enim tibijpfi & alijs detrahis, ae
videris A'culdubio tequidé in primis, deinde alios
omnes pretter vnii Socratem infelices putare. V nde
ve~o inC'lOi_cognomé ~ibi exor~ii fit, ne[cio. Séper
emm l~quc~o te & altos acerbe ac duriter traétas,
Socrate vnu .rJ'bas.A P 0 L.O dileéti[sime vir ex eo
i~üni~e ~ ~elirare me c~fi~t, ~ ita de me de4; vobIS eXlfilme. FA M. D~ hiS 111 pr:e[entia contenderc
.
Apollodore nequaquJ. decet: fed precibus nofiris
obfcquere,&çt fermones ilIi fuerint,nobis expone.
A POL. TaI~s vtiq; illi fllerut. Imo vero:\ principio
eo~dem ordl11e quo Arifiodemus retulit, vobis ipfe
nuc recenfere conabor .lnquit enim Socraté [e 0(fendi{fe & 10tii & caIeds pedes ornatu , q ure iIle ra9
ro faciebat:interroga{fe vero quonii üa ornat iret,
& refpondi{fe Socraté,Agathonis in, domu cœnatum,hefierna vero cœnâ vita{fe, quod turbx propter Agathonis palm~ c?cur[u.m veritlls eifet, pro
mifi{fe autem [equentl dte le affururum.Ea vero de
caufa [c orna{fe, vt plllcher ad pulchrum iret. ~~fiife in[llper,quonam patto tu Arifiodeme ad cœni profici[ceris ?~n vo.catu~?Vt tU iuiferis ~i:cbâ,
inquit.Sequere J~ltur,ln~qll1t me, vt A'uerbJU perdamus,ilIud jn huc modu mutantes , ~ ad bonoru
cœnas boni etiam non inuitati profici[cllntur.Ho I1iad.p.
meruS quidem vid~t;.tr no rno~o no ob[eruare, [ed
& viobre prouerblU. Nam cu Agatnemnoné in re
militari ftrenuum virum finxi{fet, M enelaum vero
mollem, cOllillium~c~lebrante pofi [acrificiii Agamcmnon~,M~~elall111duc~t vitro ad menf.1m Aga
~e~n~n~s vemcnte:n. Vbl de~eriorem ad prçfiant10rl~ V1n menf.1m no accerfitu venire fecit.Hec au
diés fortè & ip[e,ô Socraces diceba,inquit)no'talis
A iiij
qualem
�Liber vigefimufquintus.
vt mos eft,facientes ad potLlm [e conuertilfe: Vnde
qualem tu inquis [ed quemadmodû induxit Home
Pal1f.'wia ita loq ui cœpilfe: V idendLi eft Ô viri, qU?
rus, vilis homunculus eft [apientis viri couiuillm,
P?éto leui 9 [uauiusq; bibamus. N a vt de me in pnvitro venire videbor.Cu ergo me dl1cas,vide quam
mis veru fatear, bral1atu adhuc hefteroo mer~ me
adué~us mei rationem a[signes. Ego enim me inuo
1l10r
e:ltu vel1ire no con~tebor, fed abs te inl1itatu dica .. [entio,& intermi[sione quadam indigeo .
quoq; & plurimos veftru fimiliter affeétos elIe,h<:;
In ipfo itinere,inquit,ql1id diétl1ri fimus,duo cu
ri enim adflliftis.ConGderate itaq; quomo~~ leu;
fimps,fortalIè cOfultabimus,feci eilll1Us iam. Talia
[all~brillsq; bibamlls. Ei mox Ariftophane reçpo:
quxda jnter fe cu difputallènt,iuilfe diçebat:& Sodifie. Seite loqueris P aUh'wia, pouli moderatJOJ:e
er~tel:l, cp?i~abundu lento ni!11is Pilffu gradiérem
qllailda adhibe?da elfe. Etenim ego qllùque ex h~s
re~JétLlgi CLi expeétalfet,tandem iufsiife, vt pr~iret.
[um qui hed ingurgitarût. Cu hxc audillèt EryxlCu vero œdibus Agathonis appropingui\ret, flPe r..
Plaçhus Acumeni hhus,Probè dicitis,inqllit.Atq;
tam ial1uam mueni{fe & contigiife ridicu)u quidhoc 1nfuper:\ vobis audire de6dero, quatu ~i~e~l
d,a m:in.ipfo eni mlimi ne famllll1m quendi pccurdo vakat;Agatho. Minimè quidë,Agathone dlXl(..
~'~ife,& eo vbi accumbebat alij, int~oduxi[fe, qups
{e.CQfert id fane nobis;mihi inqua & Ariftod.emo,
la cœnaturos reperit.Seq; Vt vidit Agatho,O A~i-,
& Phxdro,atq; his alijs,w vos qui ad ,bibendu vafiodeme dicere,opportunç venifti v~ nobjfcllm cœ
nes·Si vero aliud quicqui vis,in ;tli~ld tempùs cljffe' , }etis plurimu,nuc tanqua bibëdo defefsi prohibearas.Equidem herj te qllxrés inuitaturus te nufquâ , J;is. Nos enim femper imbecilles excepto Socrate,
q4if\d vtruq; jdoneus cft. ~ocirca quodcllnq; a. vidi. Sed CUl' Socratem ad nos no dl1cisfE t ego,in~'
gamus,perinde erit.Hic Erixi1l1achu di,xiife, Poft.quit,CO!lUerfu s nufqlla Socratem vidi, refpondlq;
qua prxfentiu nnllns ingurgitare mihi velle vider,
AgathQni;"!3.qllidem cuillo veni ab eo vocatus 'h ue
fortè fi VeT(l ~e ebri~tate dixe~o)minus ero moleft9.
Fld cœni. RcLtc,inql1it ,fecifli, fcd vbina Socr;ttes?
Id f~ql1idé ex ll}e~icjnx p'eritia apud me coftat,gra;
Pofi me modo incedebat. ~1re j pfe q uoq ;ad mi
lle quida elfe hominiblls ebrieta~cm.N ec enim [po
ror,& vbi fit,nefcio.~xres Socraré?[ uer, di}Çi{fe
te [u perpacue bibere vnqua vellë,nec alteri co[uleAgathonem,& ad nos introdllces~ Tu aUtem Ariftodeme ~l1l\:ta Eryximachum acç~be. Hcus tu darem, prxfertim fi quis eJÇ crapub hefterna Jaborer.
~o huic pedibus aqua, vt iam fedeat ,Tlfnc ingrefliuic Phçdru11l 1\1. yrrhinllfiu dixiife Arifiodemus
[llm aH4 pueru quendi nutÎ;\{[c diceb'a t A ri{1:odejnquit:Eqlfidé femper tibi fidé hablli, in medicina
P1m , Socr.\tem ip[um in vefiibl1l11m prnximu [eprxfertim.N unc fimiliter,n1odo cxteri quo qi con
~efsjGè,&accerGtllm ingredi noHe. Abfurcl ij qllid{entiat.Hxc cü audilfen~ 0l11nes, cocefsilfe inquir,
~E narras inqllit. V oca iteru, neq;dimittas qllOll[q;
no ad ebi-ietatem in prxf.enti conuiuio, fed ad VOhl
ptatem ellè bibendCî. Tu 111 Eryximachlls: Poftqui
venerit. N 011 Gc,ô Agatho,refpondi[f~ :dicebat Ati
vi[um eft in cuiufq; arbitrio fore quantu bibat,neftodemns, (ed mittite mu, mos eniui Socrqris me.
minem vero fuprà q velit, cogendu, q lIod rd'bt
N onl1nqtJam defifiens, v bieunq; acddit cofifter~
expon.1. Tibicinam qux modo ingrelIa eft,abigen- \
folet. Veni et ;llltem cito, vt arbitror. Ne turbetis i..
dam puto,ftbijpft tibia per[onanté, vel G vclit,I11Up(um,[ed [uo arbitratu venÎl;c permittite. Ita fi ti bi
lieribus
qux {i.ll1t intlls . Nos autem CÔ[lbu Llri invidetu r,dil\:i{fc Agathonem, agcndu efi.,Cxterùm
uicé
debere
hodie illdico . ~i vero elfe fermoncS
vos,ô pueri,alijs epulas afferte & quodcunqi tuber
flpponite.N obis fiq llidcl11 nullus prxfidet. ~d quinoftri debeat,ft vultis aperii. Ad h~c omnes fibi pla
dem l1Unqllam feci. ~propter, exiftimantes nue
eere dixerunt,& explic:tre ill{ferunt. Eryximachus
me ~l1àc.1i ~li js conuiuio à vobis exeeptu,curate 0dcinde,Mei,inql1it,fermonis exordi6 [ccu nd Li EumnJa d~hgel1ter, vç vcfiram opetam coprobemus.
rip~dis Melanippen ent. N eq; enim mcafabl1lae~
PoO: hxe addebat Ari~o~el"?!) cœnare eos. c<;pilfe,
qua incœptur fum,fed Phedri:Phxdrus bic meCLl
~ ~oc:ate~ Ag~th011ls ll1 an frepe vocatu no prius
fxpe coqucrif,~bfllrdu quiddii alIèrens, quod c~ in
ll1u'aGe quam ahquantu1l1 fe more [uo exercuilfet
~xteros deos catlle~as & hY,mnos poëtx finxer1l1r~
mediilq; in cœna veniŒè.Aq ql1em, Agathoné
ln a1110re~.tamen tatum t:lel11q; deu nullus vnq:l<t
vltimllS {cdebat & {olus ~ Huc ô Socrates, dixiife ,'
~x to~ P?etls la,udem aliqua fcripferit. Atql1i fi VJS,
propter me accubito, vt te tagcns f.1pieriti i11a [enté
~~qU1~,O Eryxlmache q l1xrere, inl1enies profe~o
t~a fruar qui in veftib li lis cxcogirafti. Coftat enim
Sophlftas dl[Cnos foluta oratione Herc111é aliosq; ,
inue!1illç
t~ atqi habere. N eg; enim 'p rius defii~
laudaqè, que01admodum peritifsimus ProdicllS,
ti{f~s ,Sedi{fe itaq; Socraté,dixillèq;: J;3e~e fe res no
qJ-laqlJa;n hoc; minus alicui miru videri debet. Sed
ftrx haqerét Agatho,t1 [apientia talis elIet, vt in va
& ego legi 'l:lI,and.oqi, [~pientis viri !ibn'!, in qU? f;1.1
cuu hominem ex pleniore ipfo cotaétu proHlleret,
ad VlétUS vulttate mms lalldibllS extollebat:altaq;
9
quéadmodii aqua ex pleno calice in vacuu pçr lanii
hl1i generis multa reperire licet)lal1dibus celebrainflués. Si enim f.1piëtia ita fe babet, perl11ulti f.'\cio.
ta.ln his itaq; ftudiosè verf.1ri, Amorem vero nlll~ apud tefedeo.Me quippe :lbs te yberrim: &prçIllm ~dh~e hominu aufum elfqd hune vfq; dienl
clarafapientia ~epletu iri puto~ Mel Gquide tenuis
pro ~lgl1ltate laudare/ed v[qlleadeo cotemni,cll ~
cft & al11bigua inComni j cuiu{da inftilr,tua vero lu
~am~ tantus Deus fit,none indignu eft? Mihi q lIide
eulentâ admodii atq; prçpollens~ vtpoçe qn~ in ado
orat~o hxc Phxdri vera videe. ~are & buic mUlefcentia t~la heri in ~6Cpeal1 plus §: çriginta milliii
nus ld, ~onferrc gratifica~iqi cu plO, & deu Il uc hO,Grxcoru,tam c1arè emicl1it & effulfit.COtumelion?rart a n.?bis decells elle eenfeo. ~od fi & vob;s
fus,inquit,Agatho,es,ô Socrates~ Atqui b~c pofte~
Yl.det~r,cogrlla difputatio inter nos oriee. Lalldad~ .c1pl~ntJ:' ego ae tu di jl1dicabimus DionyGo iudu qUlppe amoré ab vnoquoqi noftru qua dexterd~ce,nuc aut çœna. ~ofi ~~c, inqllit Arifiodemus,
rimè & quam prxclarifsimè poteril11US, arbitror. '
cu S ocyatcs fefe recll ~laa,et:, eœ nafI et ,ali j q; etiam
Incipiat autem Phredrus,cum & primus fedeat, 8C
eœna~: c~ent,!tbar~ InUlec & degllfiare vina h1Cri_
huillS fit [ermonis inuécor. Tum Socratcs, N li 11 us
~cantlu ntu)dcumqi,cantare cœpi{fc,& ;tJia quçd~
çibi,ô Eryximache,inquit, repugllaret. Ego enim
0e
.:
lia
qui
iIla
q;
quîHt
�Conuiuium,Vel,de'amore.
q\ll iflhuc ~enl1erem, eu nihil prœter amatoria [cire profitear? Nec etia PI gatha & Pall[anias aduel'fabuntur, & AriO:ophancs multo minus, cuius 0mne ftudillm cirea DionyGum Venerem'I; ver[atur,nec :lius vllus eorum qU05 nue intueor. 02!âquam no œqlla [orr nobis obtigit, qui extremi difc.umbimus. N am fi priores [cite abûdeq; depinxen,~t',[.'lt nobis erit. Verum Phredrus fe1icibus au[pi
C1J~ lam exordiatur,A moré'Ii honoret.His omnes
q~'t Socrates dixel'at,a{fen[ere,fimiliterq; iu{ferût.
Slngula vero fingulorum dicta, nec Arifiodemus,
ntemoria tenebat,nec ego qux ilIre recé[uit, fingllla teneo. Eorum igitur orationem vobis nue referam,qui mcmoratu digna dixerunt. Principio diXcrllnt Phxdrul11 hune in modum exor[um flli!fe.
PHtEDRI COLLAVDATIO
IN AMOREM.
P;rn=;ro;;~:ii1! A G N V S deus eO: amor, & apud
;' deos homines'Ii mirandus, eum pro
~ pter alia muIta, tü maximè propter
dus orjginem. Cu enim ex :ll1tiquiffimorum deorii numero fit, honore
dignus apparet.ld autem exeo argujmu.~) ~ pan;n
tes Amoris neq; [llnt,neqiab vllo vel poeta, ve1 alto
quouis tradunf. Sed Hefiodus principio Chaos ex
titi{fe his verbis a!ferit. Terra ampla fiabilisq; [emper omniû fèdes, atq; Amor: pof\: Chaos videlicet
afferens duo hree extiti!fe, Terri atq; Amon~. Parlllenides autem de generatione illius inquit. Ante
deos omnes primu gener:lllit Amorem. Aeufileus
quo'}; cu Hefiodo [entire vider.Atq; ita pafsim Antore ex antiqui[simis eflè coeediwr. Cu vero tatis
llt,maximorû bonoru nobis eft caUe'l. Ni qllid me
lius acciderc po[sit adolefeéti, Çï optin1.uS amator:
aut am:\tori Çï, amafius optimus,non inuenio.Duo
quidem (unt quœ à pueritia per omné viti duecre
illum debét qui fit prreclarc viallrus. In rebus turpibus ve~reell~dla, honeftis glori~ l~l~disq; ftudiu,
hree aute nobls,neq; genus neq; dltlltJre,neq; hono
res prxO: are citi 9 ac meliUS,~l~:l amor p,?{fUl1t. ~ eque abfqi bis duobus,aut elU~tas~vnqua,aut pnu~
tuspr<tclaru aliquid & ma&nlficupe~fic~re potent.
Aflero equidé am~torem.!ü turpe ahqllld a~e,re ,ve~
pati ab ahql10 pe,r 19l1auIJ.,nec rep~l~nare & \ lcl~9.
dcprrehédaf,[eu a patre,{iue ab amJCIS) Ü\le, ab
quouis hominc,halld tam vehementer angl, qua fi
fortè ab amafio deprfihéderet.Similiter adolcfeen-,
tem tue maxim~erl1be[cerc cernimu?)eum amator
eum turpe quid committ~ntem otfendit.~i quo p,a
é\:o fieri ciuiras vel exerCltllS poKet parum ex hiS.
qui amant,partim exhisqui amantur,fl1pràquà?l
dici pofsit,fortitcr,age~ét ad~1initlrarétqi_ fingula
dum per verecundlam:l. turplbus abChnerct, & ;~~
ho~efta quafi quadi re~ulatione c<>:ntendere~t:tl\-::
lesqi hominesve1 pauel numero,v,nlUer[os vt lta d.\
xcrim,homines prxlio [up~rar,ét .,Amator [an~ v,ef
dcferere ordiné vel arma ab~jeere coram amato, vchetnentius quàm cora ciiais alij:; hominibu,s en~"
be[eeret.Imo 0 bire [a:penumero mallet, q uam dl1\'
lcétum derelinquere, l3c in pc:riculis po [uccurrere.
lad. v. N ec quj[qu
,
fi
am adeo 19nal~l:!~ e~~,.qne amor ~on Inflarnmet,& ad virtutem d1ll1l1~ tcddat,vt Vl~O ..P~;
tifsimo pCl'euadat . Etc:nim '}lIod I-!~me~us :oqUlt
"
vim furoréq; à deo quH>ufda. ~~rou 1l1[pJratll? h~e
~,le~ne r atnor amitibus dedit. ~ine~l:'\. pro aho ~on a a.
~~t~, atn~n~ tes foH cligut,nô viri tantu,fed ç~iam muher~s . C~-,
tilt.
ius [errnonis teO:imoniû Gra:cis Al,efte l>eh:t fi11a
a!lO
~al1i~efhi exhibuit,gu~ ~ola elegit proviro fiJO pe~
nre,cu t,\l11el1lll: & pat~e & matré haheret:quos il
la propter al11orc, chantate adeo [uperallit, vt cos
cxtraneos & nomioe duntaxat filiQ li.1O coil1naos
e!fe monfharet. ~od guidë f.'ldnllS tam prxclaru
no t<\ntu ab homil1ibus, verueti:\Itl:\ dijs efi iudica
mm, vt cum è mllltis qui muIta & egrcgia aeffer;'\t
dij rcuiui[cendi munus pancis admodll & prçfi:1I1~
ti[simis attribui{fent,hanc ab inferis eotinuo fu[ci
tarint,tam egregio f.'lcinore deleébtri. Tati ftuditi,
v~rtetem9,i c,i~eaa~~orem dij xfiimiit. Orpheu ve. ~:pheus ~ ..
1'0 Oeagn fihu VOtllmpotcm ex inferis emi[erunt. cllter carp'.
N eqi enil~1 ,fœminam euius gratiade[eéderat,refti tur.
tllere,[ed llhm phanta[ma monfirarut, eu non auderet, vt Aketle~a,moris ~ratja mori, [ed vtpote dtharœdus,mol1me quada abfierrcrel', & machina.
méta quxdi exeogitaret, qllibllS viuens ad inferna
de[cenderet.Cuius delié'ti pœn:ls eu pendere deereuerunt,iu!ferllnt 'Ii ;\ fœ minis l'aeerari. A chillé au_ 11iad.,.
tem Th~~id is filillm hOllOrarüt,& in beatoru in[ulas mi[erut,guia cum aecepHret à matre, fi Aeao_
rem occidiiIet,fiatim fibi moriédu fore: fin minus,
in patriam [e redimru , & [enetn dcnig; morituru:
a~ld~cter elegit pro Patroclo amatote [uo pllgnare
elUs(l; mortem vlci[ci,nec pro ilIo mori (oIum,[ed.
& peréptoiUointcrfici. ~od qnidé magnopereP!~bantes d!j,infigni eum gloriadeeorarunt, quia
ut! amatore fuum feci!fet.JEfehyIus aut plane deli
rat,eu PatrQclü ab Achille dicit amatu, qui no Patroclo tantum,verumeŒi. cunéUs heroibus forma
prçfiabat,eratq; adhllC imberbis,multoq; natu mi
nor, vt inquit Homer 9 .Rcucra virtutê hic inamo
re dij plurimi f.'lciuqr. Vehe111entius auté admiran~
tur,dcleaiturq;,ac maïora bcneficia eoferut, quado am:ltus am:ltOrem tutatur & diligit,quàm eum
amator am:uÜ. Diuinior cnim en amator amato,
cu diuino fur ore fit raptus. ~iobré Aehillé magis [Akeficn honorarut:illum quippe in beatorû
in[ulas tran[mi[eru(. Ex his omnibus amon: aaçro
deorum omniu antiqui[simu, atq; honorati{siw.u,
& maximè omnüi ,ad virtuté & beatitudiné côfequendi hominibus tam vlUentibus qui defunéb~
condueere. Talem flli!fe fermoné P hredti o<1.rrauit.
PoO: Phredrû vero alios qllo[di fuiflë1oclltos/ed c:
memoria excidi!fe.Eos igitur prreter'm inens,hanc
quam modo referam orationel1l~PallC'l.oire retulit.
, P A V SAN I.IE COL L A V D A T 1 o.
~~~~_~'~i 1D E TV R mihi Phredrre haud fatis
_'" , reae [ermo ille nobis eflè propofi tus
," !
.~ quoamorem fimplicit<:r laudare iu. " bemur.Namfivnuse(Ietamof,?ro. , , ~ be diau fuitTà: Cu vero non vnus fit
ldq~'~ta~x.~a~t~[;~a~tiJus eu priUs qui fit laudad us"cxprimeun,
b P'
'
re,hoe itaq; emendare cona 1?\ n~~ e~Htl qt\~~
amorem laudare dcceat exp IcaN0 , ,el~1J e Pf. ro el
inius dignitate extolkr~e nltar. _ e!l~ll1{e)~~0 eao la
. am ore Venere nunqll:l. ce. ~tre fi vna
bfcq,'
tet,a
il
cl
G'
rf" t venuS vnus & amor.~ol1lam vero ux funt
em III U!I'
eu e ,
~ rf"
fi'
"mor
Veneres geminû quqq; amore elle neee e eU. Ge.
,.
,
" h" fT'.
,
N'
Gemma
1llini auté dea ae eue qUlS neget? onnc vn;l qux Venus.
damantiquior ,~{t & fine matre Venus, çœlo nata,
qu:\m e(l!l~fiem Vene~em nunc,upamus? Altera vero iunio~ cloue & ~lO~e pr~9ènita, qu:\m Pandemum,1I1 eft vulgare comuncq; vocamusiN eee[f:.lrium itaq; amorem Veneris ilIius [oeium atque
adiutorem cccle1teni vocati,huius vero vulgarem.
Lauda
11
"
,
�Liber vigefimufquinrus.
:lcutas generof.1sqi reddunt,qureuc amicitias i~tJer
Laudare quidem deos omnes decet: (ed vtrifqlle
eos indilrolubiles,focietatésqlle frequentes panut:
;:tmoris opera difiinglléda. Aél:ionis cuiuflibet h~c
d\: conditio, vt [uapte natura,neqi honefia fit, neqi qure cu ab alijs,tu ve1 maximè ab amorc gigni c,o~
fueuerunt. Hoc autem ex re ipG1 tyranni nof!:rJ d~
turpis, vt ea qux nunc nos agimus, bibere, cancre,
diccrut.Na Arif!:ogitonis amor & HcrmodiJ ::\1111di[p~tare . N ullum ex his [eip(o turpe vel honefiu.
citia confirmata,il1oru tyrannidé difsipauit. A tq;
Sed agendi modus aaioni certu tribuie cognomen
ira vbicunqi A moris indulgentia fllnditus fublatl
~ü!~od enim bene reéteq; agicur,honefiu; quod
cf!:, prauiti-lte ilIorll m qui leges condidenl1it,dl ve,~
non reéte,tl1rpe exifrit. Eadem ratione 11Q11 quilitita1pnncipiu quidem auaritia,augendiq; Împer~J
bec amor & quiui~ amandi modus, honefius efi &
fiudio fubditoru ignallia. Vbi vero penitus perm1f
Jaud.ad~s. Imo ille folus,qui honelte amare nO'> hor
fa ef!:! propter eo~u qui fic fiatuèrut [ocordia & Ce:
tatur. Etenim vulgaris cOl11unisqi Veneris amor,
gnitié çf!: permifla. Hic vero multo reéèius ef!: J11a~
reuera efi & ipfe vulgaris,&quodcunqi contingit,
tutu:[ed vt diceba,no facile cognitu. Côcedi pbne
peragit, Atque is ef!:,q~lo praui abieétiq; homines
videtur ,fiq uis animad uertat,q uod dicitur, pra:claamant. Amant porJ,'o fœminas no mihllS qdm ma
rius efTè pal~ amare qllllTl c1anculu,eosqi prxclpue
fculos,& corpora m~gis qua animos,&Tine mente
qui
generofi & optimi [ul1t,etiam fi minus formohomil1~s P9~ius quàm prudentes. Ad explendllm
fi
qUlm
alij videatur. Pauet quoqi atnatori quà~
fane deGderiü inhiant: honefre vero nécne expleat,
plurimum
comunis omnium cohort::\tio,quali 111- ,
o111nino no curant. ~o fit, vt quodcllnqi fors iII~s
hit
turpe
aggredi::\tl1r
. N,un comllniter fiq uis ama
offert,exequantul:, & bonum fimiliter atq; malu.
tum capiat,pülchr1l111 quiddam videtur: fi non caAffeétus enim huillfmodi à Venere iila multo, qua
pi::\t,curpe. Et lex::\d am::\tl1111 fibi cocili::\ndu am::\-.
al,i<t,iuniore,& vtriU[qi fexus in generatione pa,rtitori mira quxdam machinament,\ côcedit, Lltldaclpe proRllit. Amor autem qui cœkfiem [equltur
1'iqi permittit:qure fiquis ::\liqu5do cllillfuis gr~tia
Venerèm,q~lX no fœminre, [ed ma[c\1li t~ntu fcxus
ef!: p.lrticeps, puerorum tantum efi. D~Inde qu,?-' tentare auderet, maximas ::\pud philofophos vltu~
per::\tiones incurreret.Siquis cnim ::\ccipiédx ab. ;~1
niam ant~quioris Veneris eft comcs,& Ipfe petulatix omnis eft expers.~ocirca quicuq; amore hoc
quo pecunix,ve1magif!:racus aut alterills adipHceinlpirati Cu nt, gemls maCculll natura robuftius &
dx potentix gratia,aggrediatur iIla <l uX erga amagenerolius,& mentis magis p<\rticeps diligunt. Et
tos amantes,pa[sïm oècurrat,Cllpplex oret, obtef!:e
qui ;1!l)ore hoc [yncerc perfeél:eqjfunt rapti,ex hoc
tttr,adfores noétu iaceat,& [edu1aquada ob[eru an
perfpiclle dignofcuntur, q:> puc,ros 110n amant, fcd
tia feruiat,& in omnibus obfequawr, qure fertlUS
aliquis agere nec vellet,nec ctia cogeretur,ab ini(111
adolcfcétes,cll1U niente valere iam cœperint:quod
cis
pariter & amicis obiurgabitut-. lIli adulationCS
tum accidit,cum proximi fill1t pllbi. Parati enim
'[unt arbitrol' qui hinc amareihcipiut, per omnem
fer'u,ilesqi ~lfe~tati~n~s ~ituperabut. mi corripié e~
eosqi [enutl1t1s amlclfUl pudebit. Amator aLIté du
vitam llmul &cdmmuniter vinere, neq; amatum
ifia
facit,gratiam aJipifcitur,& quaG pr'îclaru a]j,
dç~ipcl'e, neque ab vno in altemm anHdum àbire,'
quid agat,J.lege abfqi vila infamire nota tàcere iih li; a01j~O
neq ne enim pueros adhuc mcntis expertes. amant,
"~()l1jd
'
c
So ' n)!
qtlOs deinde ~xoletos irrideant & relinquat. Opbl'
perm~ttl~.~o.. LIe p:rn~axlmum eft, vulgo rereu!'! rij; peUllve_
5l' fo11s amatonJs penllrt JS di} dam venia. Venereu dij dalle
tet autem legibus inftitllttlm elfcnc quis pueros
amet, ne in re ambigua 6:uf!:ra tatum fiudium poquippc iufiurandû nihil valere aiunt . Itaq' tam dij lIia[11 ' tuiU(
, l
'
'
, ve ller
peretur. Incertum epim eft quo ;tut corpus,::\ut ani
q uam
lomlnes om nem am anti licentiam
prdb
tC- iuralIdu01'
•
't
ma puerOrtlm tam [ecundurn virtuté quàm fecunr~ln~, ~t lex nofira te~a~ur. Si ad ifia l} Uct diél:a fun~,
dUm vitiufrl po~remo euadat .,Probi quidem viri
1'èfplcl~~Us,p,rct~lar,tfslmum qlliddam in hac ctullegenthanc Gbijpfis fponte proponunt • Oportet
tate,cxlfilman ~ldebitur amor,quodl1e amati ama
quoqi ~id.'em 1egi vulgares illos amatores adhibita
t.us Indulg~l~.'S1.rurfus ea qux dica , animaduertapece[~itate [u b~jcere, quemadmodu iIlos ipfos pro
mus, turp1fslmu hoc apud nos haberi putabimus:
'viribus am are l1l11liel'es liberas prohibemus. Nam
N:l.~ par:ntes pX,dagôgis filios commcndanr, qUI
hifill1t qui occalionem conuitijs ~ . quorundam
~~natos c~ ~mantlbl1S loqui prohibeat. Socij qu.ofententire prrebuerunt, gui ilmatori .obfequi turpe
q u~,8ç xquales'q uoties tale q lIid vident, vÎtu perat,
~icunt;qu~ qtîidèm de vulgarib,us .a.ln~to~j~us ifta' Ç?s'l~ dum talb. c~rpunt,[enes non reprxhendullr,
loq4untur ~ quia i~portttnitateml~1Ufrltl~mqt1e' neq; cos qua~erret,C?l ripiüt.~apropter lta h,oc
illoru111 agnofcut & impropant. N lh11 aute quod
h~~ere Çe ~rbltror ,vt Ip[um fecüdu1l1 fe, ficlle prtn~
mode fie & I~gitimè fit, vittt pera~e d~c'e~. Lex vtiqi
~1~10 dlall ~ft,n,eqi ho!:ef!:um fit, oeq; tOpe. ~e~;
de am ore in ci.qi~atjbtls alijs ~nfi~tL1ta, lOtelleétu f.l
el1lm fimplcx eA:,fed t'ecte f.1étllm honefiu m,cotra,
çilis eO:,quoniall1 fi ntpl~c~ter tr~ditur. ~ p~d I}O~
turpe'. Turpe qUldé efi , prauo ac tmpiter obfequi.
;lUtê & LacedxmQnios vari~ e,xtat. 111 E~lde Oétn3?
Honeftum,vero bOhO,atq; hone{te, Prallt1S aueen~
& apud Bœotio~,& vbi djccdl artç h'Om!l1,eS care~,
eft amator Ille v~lg~ris,q ui corpus ma$is ?i ::\ni,m,u
lll1)pliciter lege fiatLltu~ ef!:,morell).a.~at1bt~s eac
à~at.~ eque eOlm lbbilis ef!:,cul11 rem ::\mer mtn l",', .' gerendu111:.nec apu. d eos ,qui[qua m allt.j~UeOlS élUt
m~ fiabll,em qua,?1 cupierat,deRorefdt,abit, at~ lle
(enex,turpc i4 prxaicant.~od quiUem ea de cau':
~uola~,l11htl eoru qua:: promift:rat, ferl1a:n's . BOJl~~
Ct ~b Wis arbitrar elfe faéèum, ne i~ per[ua~eodis r~ ero tnorllm anUtbr,per ()mnem vitéll11 in arnladolefcentibus elaborandum il1js effet, vtpote qui
c!tla perfeu~rat ;vtpote qui rem fiabilem [eél:aba:
ad oradum lnepti filOt.hl Ionia vero &. apud alios
tl~r.lfio~ Vt1q; nofrra lex diligétcr exami tiare prxc~
multos qU\ Barbaris [ubieéti funt omnino turpe
p~t,& hlS morem gerere,illos fllge~·e. Et hos quide
hoc lege cel1fe~ur. N am intel' Barb~i-os cluidé propr?~terea fequi iubet,iIJos fugere,dïiudicas & exapter tYl'anOldes çurpe iftud l1::\betur, & fapientire
~1l1as qux quis amet,& qure in quouis amenl'.Ae- "
prœt~l'ea atqi gymllafbca: fitidiu111. N eq; enim tyque ob hanc cauG1m primufacile,ci~oq; capi, tll~ranms conducunt ea frudla,qux {ubditol'u mente~
pe cenfetur, vt tëPllS iotercedat, qtlod ad examil1ldos 1110
1
�Conuiuium,Vel,de amore.
'dos mores exigitll r,deind e aut pecuni .lrum copia,
aut magifh atllum potétia capi, turpe: fiue tirnore
qt~odam potius quàm volutat e irretiat ur,Glle acce
PtlS pecuni js, ciuilibuséJ; muner ibus acquifi tis no
c?otem nat. Nihile nim exijs [olidü firmllm q; elIè
v,ldetl1r,prx.ter id quod ab ijs amicit ia gelleroGl ori
rI nequit. V na itOlq; [ccundli legé nofha via re!l:ar,
qua amati am:ttib"9 iure gratific ari po[sin t.E tenim
quema dmodu apud nos de am:ttib us lex illa relata
c:!t;qua dicitur , nul1li vollitar iu amator is in amatu
()~[equiu, adl1lat orium & iofame putiidum:Cic &
aha qUXd:lIU fecllnd um legem volunt aria ,[eruitu s
r:fiat,q uœ inf.lmi à nl1l1am fubit. Hœc al1t~ e!l: qua:
c~rca virtuté veriatu r. N i noftris legibus e!l: inftitu
tU'~.9.11is veNt aliquem colerc, pucans per illum vel
f.lpl«tia quadii, ve1 in alia quauis parte virtutj s pro
ncere,h ic rurfilS volunt aria feruitu tem neq; dedecori [cruiét i fore,ne q; adulati onem vocari debere .
(?porte t autem has leges in idé caduce re, ilbm fcihcet de amator ib 9 ,& hac de philofo phia,al iaq; vir
tUte confcr ipta,fi vlla r~tione conting cre debet, vt
?eceat :lmatos amator ibus ob[equ i. QEotie s eoim
legem
JO id~é concllr rut amator atq; amatu s, vtriq;
hab etes ,hic quidem ob[ccutur1S amatis iultc in 09
n:nibll S mini!l:rare feruire q; parat , ilIe nll'fus fcié
tl:)! morum q; pt\œceptori [uo illfte in finglllis pariturus:& hic quidem ad f.1pienti:lm,ali5.squevirtut~s ~onfcrre potés:il1e :nttem eruditi one & fàpientlalndi gens, tlic fane in vmlm his legibus concur tentilHls duutax lt euenit , vt honeftu fit amatos albatori bus more.m gerere: ali:l.s auté nullo modo.
In hoc vtiq; f:1.lli,turpe non eft.ln lUjS autem omni
bus,ob fcquili huiufc emodi tllrpe cenfem r, Gue ob
fequen tem fallat opinio ,ftue na faIlat. Si quis enim
amator i tanqlla m diuiti diuitia rum cauÜ gratiiic a
tus,fall itur,ne q; pecuni as accipit ,quamn is amato r
pallpcr elfe coperi af,nihi lominu s vituper a(( Videt
cnim hic feruilem anÎtni fui habitu m o!l:endilIè, W
pecuni arü gratia in fingulis ~ebus ctlÎuis fcruite t:
quod quidcm minim e efHlOneil:li . Eadem ratio ne
fi quis tanqu~ bono gratific atus,ip fc hac confuc tu
(line iperans euadcre melior , falhmr , cli ille prau'Us
elfe deprxh édatUt ,hone!l :a quxdi decepd o'dt. Ni
videtur affeéèü fuli demoll ftrafIè paratü ad omnia
.1ninifieria virtuti s con[eq ucadœ gratia toleran da.
~od f.lnè pra:cla rifsimu m iudicat ur, hac itaq; ra
tIOne virtuti s c:lufa grat' cari, atq; feruire femper
h?ne!l:ü .Hic auté eil: ipfius cœleftis de-t amor,c œlc
us
filS & ipfetqu i tam priuatill1,qu5. publiee pret~o[
il:l~
cura
vivtutis
c~! ,& amanté pariter atq; albatû
dl Uq; [u[ci pere cogito Cxteri vero amores Venen s
Vulgaris fÜl1t comite s.Hrec in prc;fentia;ô Phxdre ,
vel~lt ex tépore de Amore vobifcu cMero. Cü Pau['1nl as pauGlm, id e11 fi hé dicédi fecif[et:fic enim al.:.
~a~Pitur & Ud.ere vocabu lo f.lpiel1tes me docent :oporte re intiJ\ldetur J\ qlllt Ariftod emus Ari!l:ophané dicere, verli fingul
°phancs • tu vel propte r repleti oncm, vel propte r aliii caufam
C Oll tiogel1 te,impe ditu fllilIè. ~ocirca ad Eryxin1achLi medicu cotinu o poft ipfum [edenté , ita 10qUUtllm:O Eryxim ache tua nunc intercf t, lut fingulli reprim ere, aut pro me loq ui doncc celfet . Ad
ca Eryxima ch li rdi)ondi{fe: V tr liq; ~1fici5. . E qu idé
~1l0 loco dica,~tll vero meo, po!l:q ua fingult us aGl~rit.lnterim du ipfe loquo] ', fi vis aliquan diu [pi~
ltel\1'
8Illt:s~;tfil1 f1tü~eohibcre,Gngllltlls ceilàbi t. Si minus id,placet
f.l1te agua multa intus aUne fauces. Et fi forte vehe!nens eil:,nares comod e il:imula vt il:emut atio irri-
tetur. Nam fi id [emeJ,a ut bis feceris ,etiam li ve11ementl[Slmus lit,tolle tur. Amcqu àm fincl11 dicel~di
fecens, ll1q uit A riftoph anes , qua: ill bcs , efficiam .
Eryxim achllm ita 10qulltl11u.
E R Y X lM A CHI COl l A V D A TI O.
E CES S AR IV M inql1it l11ihi
vidctu r, po!l:qlla Pauf.ln ias rcél:è
exorills ,finé impofi lit l'li1-Înus ftlffi
cienté, quod dec!l:à mç nüc i'l11lD le•
ri.Difi inéhon é quidé illam t1~laÏ!1
g
o.
'.' duo d.iftrib ur eft Amo)." ,approb
l
vimihi
iffè
comper
arte
llx
Veru noitr,~ hac mcdici
deor,n a [olu animis homin u erga pulchr os A mo~
ré ine{fe:vcnletii ad alia multa, atq; in alijs tu co1'poribu s animal iü omniu ,tli his que; ex terra na[cu~
tur:acd eniq; in omnib us, vt itadixe rim,qu œ in rer,Li natl1ra cafi!l:u t,M:lgn uquoq; atq; l11irablléhuc
cleu per omnia ta human a, qui diuina lati[sim è fc
porrige re.A medici nx pcritia primo exéplu c:lpii,
vt :mem n'lei venerer. Corpo ru {anè natl11'Ç\ A 1110rem hue geminû contine.t. ~od enim in corpor ibus no!his bene valet,& qnod malè,a liud atq; diffimlle elIè co!l:at. ~od v~r0 diisimi le c!l:, difsim ile cupit & amat.A liuserg o qui inGlno corp()r e A.
mor,al ius quiinx groto. Et, vt paulo antè PallGlnias ailereb nt, téperat is homin ibus gratif1 caJu ef[e,int~peratis vero ne~uaqtli:ita & in ipfis corpor i
bus bonis quidé f.ltisq; obrcqu édu eil:, in quo maximè ratjo medicin~ confi!l:it:malis auté ~gl'OtiSq;
minim è,fi modo arti6ci ofus quis vnlt medic;us effc.E!I: auté, vt fumma tim dicam, meclicina [cienti a
qua ~matorij affeéèlls corpor is qllo ad rcpleti oné Medicina·l
euacua tioném ue oo[cut ur. Et qUi[qllis pulchrl i &
deform é in his amoré difcern it,is mcdiclls pcritifs i
mus fit. ~llle ita permut.are hœc poteft, vt pro aItera am ore na[catu r alter: aut q uibus abe!l: Amor,
adelfe auté-op ortec, immite re v;lleat, & infitu exi-.
mere:e ruditus lit artifcx.PoiI"e :mté.op ortet,q u't in
corpor e inimic a maxim è funt,co ciliare , & amon!
iIlis il1ferere mutuu m. Inimic a vero maxim t funt :)
qua:: catrari a maxim è,frigid ii calido, am~ru dlllci
humid o Gccu,creteralli huiufm odi. Cu A moré hi;
mutuu cocord iaq; inferer e fciret nOne!; ille progenitor Aefcul apius, -Jt hi poëtœ t~fiantur,qllibus &.
ipfe crcdo,a rté non6i côpo[~ü~. Medici na itaq; 0mnis ea ratione loquot ,ab hoc deo.gu bernatu r.Similiter quoq; avricu ltumat q; gymna ftkl. ~od
.~
aut eadé fit & d~ mufica ratio, per[pic uü elfe cuiuis
i:
Heracl
od.
erit..~
adll~rt
~r
pote!l:, quj ~el palllifj)
tus forCira fentit,v erbls tame p<lrum exphca t. V nu
quidem ,inquit ,fecum ip[o difèrep ans c{>l~en.ire, vr.
harmo nia tu arCUS tü lyrœ. AtqUl âb[urd u dléèum
eft,har moniam difcrep are, atq; ex difcrep antiqus
quandi u di{fon it eilè. Se,d ho.c fortè fi9nifica~e v~
lebat,q uod ex his qu~ pnus dtfcrep abat,çq ull fCI~l
cet & acuto,d einde pcr artem mufi~am.cof9nantl_
bus,ha rmonia conn.dcu1'. N unq~a e?lm ex graui
& acutO'duJ11 di[crep ant,har moOJa C9~atl1r. Harmonia' nanq; cocent us e!l:. Conq:n tus vero cocordiaqur edam. Concor~i~ autem ex difcrep antibllS
donec di{crep':tnt,fi:1"l nuq~a~ poteil:. ~od vero
di[crepat,l1eq; cft COCO~SjC~ClllCre neq llit, q ué .. dmodum rbythm us çx veloci & tardo, antea difcrepantibus~poil:ea vero concil1 enrjbus conftit uitllr.
Et ql1ema dmodu m bumor ibus medic~na C011cordiat;l1,ita VOGibus mpfica confon :ttiam trib{lés, A~
morem çon[cn nunq; Il}u.tuug~gnit. Atqt1i cil: ml1~
fiça,
.
�Liber trigefimu{quartus. '
fica fciétia eirea hap1J.onii & rhythmum, affeGl:us
amatorios viresq; .diiudieans. San~ in ipf.1 h:lrmonia: & rhythmi eopofitione vis amatoria faei1e per
dpi poteft:verum geminus Ampr 110 . ' .1 hie difiinguitur,fed tune dcmllm,cum ad alios rhydlJl10
IX harmonia eft vtendli:vel fingendo, qual11 Jl1el.odia: faéHonel11 vocant, vel vtendo reGl:è his qua: f..1éh[unt,melodijs & l11etris, quam difciplinam nominat. Vbi difficilis obferllatio eft, & perito eft opus artifice.H uc iam fu perior ille"fermo rellertitur
quàd videlicet modeftis hominibus,& his qui nodUl11 fatis ~odefii [unt, vt fiant, gratitic5dUl11 , horumq; re~uadus e~ amor. At<j} hic eft decorus ip~e
&. cœlefi1s Vran1x l11u[x Amor. Polymnia: vero
mufx, vulgaris, Cui filmma ca~tione inp.111gé~ um
eft~vt vol~p~atcm quidé hbmines hauriat1t,ihCOntinentiam verà deuitent.Sicut in arte noftra ardllu
eft,cupiditatiblls qux ad [uaues coguorul11 epulas
n?s alJicillnt, reGl:è vti adeo vt ab[q; ponx valetudi
ms detrimento [llauiter his ve[campr. ~mohré
& in mllfica, & in medicina,& in;tlijs ol11nibus,ti
hum,mis quâmMuinis,vtruq; amoremqlli omniJ:>JlS jnefi, pro viribus ob[eruare debem 9 , ~jnetii
anni temporli confiituçio vtri[qs bis pJenadt. Ni
quoties illaqux modo dicebam,calida& frigida,
ficca & humida,congruum inter [e [ortiutur amo1'em, & harmoniam? tcmpcdemq; opportuni [u(ciplunt, f.11ubrem & fertilem annum hominibus,
animatibus omnibus,atq; pliitis aff"erot,neq; quicquam lxdu nt. Contrà verà cu m petu lans & cotumelio[lls am or in anni temporibus prxualet, iniuria multil conupit. Peftes fiqllidem ex his oriri coflleUmlt., alijq; morbi permulti &vadjs brutis ae
plan~is innafci. ~oniam pruina,glacies,grado,{e
getumq; rubigines, & putredines ex immoderato
&: excedente qllalitatumamore prollenilit:honiq;
& cœli motus,& anni temporum [cientia, afirono
mia vocataeft.Pr~terea facrificia. omnÎ<t,&ill~ qu~
bus vaticiniii rrxefi, c0111muniones·videlicet deorUm hominuq; inuicé , circa nihil ·aliud ver[ançur
qua ;tmoris curatÎoné atq; cuftodiam,omnis enim
impietas tuc acce~cre cO[lleuit,tju:ido SIs modefto
amo):"i h:lUçl indulget,nec illu honoris in ~mnibus
venera~ur ) [ed circa amorem alterum pcruagatur)
nec offido congruè: erga parentes viuos & defun_
Gl:os,& ergadeos vtit. H~s amo r 7s di[ccrnere atq;
curare vaticini j propofitu eft. Et lIliüpervatiçiniu
Vatjci!liu~ ~l11icitia: inter deos & bomines opifex, q: ~o quàd
intelligit Çl. 'P0ti[simu ex humanis amori~~ f..1S allt
nefas attingit. A tq; ita m~lt:m & ~m pla~ Imà verà
omné vim [ummatim ql11de om11lS contlllet amor:
fed qui circa bona tempcrantia & iuftiti:1 ti erga nos qu:\m erga dcos ver.f.1~ur, ~im [umma habet
omnemqi nob.is beat!tu~1?e ~xh~?et. Nam & nos
inuicé co muni vita C0I1CI112t,& ~hJs humana natu
ra prxf\:itioribusamico~ efficit.Forte &ip[e multa qua: adlaudandum Amoré pertinenç,p~xtermit
to, neq; [ponte tamen. QÉ..od autem deell, tllllm eft
Arifiophanes adimplere. Vel fi aliter hune de~~!?_
nor;ue vis,honora,quum fingultus ip[e celfa~erit.
Iam [edatus efi,dixiJfe Ariftopbané,no umé prius
qll~m fternutamEto reprefi~s : ~o nt vt admirer,
fi cogma corporis afFeébo hUiu[cemodicrepjtibus
9
Signincat
rid.iculis [onitlb indige~) quaHs cH: fternutatio.
crepit us veli E te11lm Gmul atq; fteruntatio·exorta eft,continuo
~ris.
defutit. Vide,ô bone Arifiophanes , quid agas, re[pondilfe Eryxi~achum.Rifum contra te moues,
cu
rx
•
.f.4
fermonem h;tbjtllrus,& obferuatorem meneri co·
gis [ermonis tlJi,fiquid forte: ridendum protuleris,
cui loqui [ecurè liCllifièt. Probè loquetis Eryxima
cb~,Arjftophanem dixilfe. Sint ifta mihi nO diél:a,
[ed Ile me ob[emes, neqi cnim vereor ne quid quod
ri[um mOlleat,in medium;iff~ral11,hoc enim mufz
noftrx lucrum propriumq; eilèt, [ed ne deridend.a
profcram,timco.E miffo, re[podilfe EryximacbuZ
in nos iaculo Ariftophanes aufugere [peras. At me
~em dicéd is adhibe>tanqu~ rationem diGl:orl1m omnium redditu,rus : fortè verà, fi videbitur , te dlmittam.
,A RIS TOp HAN 1 S L A V D A TI o.
LIT,E R deAmore qlllm tll.&
:pal1h'tnias lo~. cogito. Mihi eJll~
. . planè videnw,r homines Amor!S
vim omn;no Jllélenus ignoralIc.
Nam fi e:i noJfent, delubra i1li in·
_
fignia, aras & hoftias dedicarcn~:
quoru nibil bis tcmporibus agi(,cu erga iIlu maXlmè omniii obièruare ha:c deceat.Eft enim pre; c:rte
ris dijs [ummopere generi humano. beneficl1s,cu.ra
tor & tutor hominu,atq; medicus,quibus [,1nat1S,
fumma genus noftru fe!icit3té nanci[cere( . ~ona.
bor itaq; vim iIlius vobis exponere. Vos aute quZ
àme ho die percipitis,alios dcinde docebitis. Op?r
tct in primis qualis bominu quond:i natura ruent,
quxue ilJi9 pa[sioncs,perdi[cere. N eq; enim qualis
nunc eft,olim erat,fed longè diuerfa.Princi pio tria
hominu erant genera,non [olu qux nUlIc duo, mas
& fœmina,verumctiam tcrtili quoddam aderat,elC
vtri[qi compofitu,Cuius [olli nobis refiat 110 men,
ip[um perijt. Androgynu quippe tunc erat & {pecie & nomine, ex maris & fœminre [exll commi"tum.lp[um profecto defecit,nomen [olum infame
reli~li. Prreterea tota cuiu.[q;.hotninis [pecies erat
rotuda,dorfum & latera C1rcu habens~manl1s qua·
tuor, totidé q; cntra, vultus item duos tereti ceruice c~nnexos,&\ omnino confimiles . Capllt vtri[q;
vu~qbus cOl1t~a verfis,vnum.Aures quatuor,geni.
~alta ~U?,& alla fingula, vt ex his qùi[q; couenie.n..
~er eXlfi1mare po~eft.lnçedebat tuc & reGl:9,vtll11C,
JI1 vtram ~ellet parten~; 8ç guoties cclerius ire con·
tende~et, Infiar ~orum qui pro no capite crura [urfum clrcunferentes cireularem choream exercent,
tunc oÇto ~ébris )nnixus celeri circulo ferebatur.
Ob 11anc vero cauf.'}m tri genera & talia erat, quia
m~[cll!um ~olegenitumerat:Fœmina, Terra:prom1[cllu dcn1.q;,Lu?a. Vtriu(qi enim Juna eft p;trti~
cep~.Sphret1(~~ vero er~nt & figura, & motu, quia
pa~etum finll!ta. V nd: ~ ~obufto corpore,& ela~o
~nlI~O erant.~re Cu dlJS pugnare t~ntabat, & 10
co:~u .a[cender~, que~admodü de E phialto & O~o lli~d.~'
fcub1t.Homerus.Iuplter igif vnaq; dij cxter1 ql11d
agendu e~et,.con[ultauerut.~ in re n9 parua in·
~ra~ amblg~1t~S. Nam neqi quomodo eos interficeret,repenebat:&~Qrii ficuti Gigalltu,f111minado
genus dclerel1t, extlnGl:o enim hominü genere,hu.
manu.s deoru~1 cllltus veneratioq; periret, neq; in
tanta mfolel1t1a per[ellerare ilIos permittendu eenfeban~ ..Tan~em [ente~1ti:\ Iup~ter [uam cxplicuit.
In.uclll,1l1qUlt,qua ranone fien pofsit, vt & fint ho
n:lI1es,~modelliores fint.ldqi erit,fi imbecilli9res
fiat. V ~~quenq; nuc duas in partes diuidi . E;x qUO
~ deblho res erunt,& nobis etiam magi~ id condu
e1t.~ Ulllero fiquld~m p~ures erunt qP~ nos çoJent.
Reéb dllObus cfunblls 1bunt. Q[.od fi rur{\ls impicin
• u
.
�Conuiuium,Vel,de Amore.
pie in(urge re viclcatur , iteru in duo [ecabo , vt vnico crure nixi, vtpote claudi, falt:lre cogant ur. Hzc:
f.ltus bifarii partitu s efifiog ulos,in lbr eorum qui
ouadiu idunt,v tfalecô diant, vel qui capillis ou:\ fe
canto Madau itqi Apollin i, vt partitio ne fiatim [ll'ta, cuiu[qi vultu ceruici sqi dimidi u in eam parté
qua feaus efi, vertere t, vt [cifsionem [nam confide rans modet hor fieret,r eliquis autem mederi illfsit.
Ille cbntin uo vlIlmm vertit, & contrah ens vncliq;
Cutem in ellm qui nu-nc venter vocatu r ,tanq ua cot~aéta marfup ia & os vnu faciens, medio in ventre
hgauit. ~em quidé nexum vmbili cu vocant . Et
alias ~uidem rugas maxim a ex parte lx~uigauit, pe~
ltoraqi articlllnt1'I'n difhnx it, infirum eto quodam
tali vtens, q uali COrilrij cu corij rLl gas [u per pedis
formuE poliunt :nonnu Has vero circa tnediu ventrë vmbilicumq~ reliqui t, vt quafi cicltrices-qux~
dam pafsion em nobis veterem femper reprxfe ntlrent,Po fiquam nltlUl hotnin u ita diui[.l fuit,cu m
ql1ifqi dimidi um fui agnitu m cupere t, inter~ fe coCl1rreblnt, circum iaéhsq i brachij s [e inuiec compleéteb antur,c onflari vnu affeaan tes. Vnde r.lmc,
& torpore deficie bit,eo quod nunq ui feiul1gi ~e1lem. Et ctlm dimidi u vnu morieb atur ,reft'lb atq ue
a.lter~,quod [uperer at rurfu; alilld a~cj[c~bat,~m!
hterqi cogred ieba.tu r, fine 10lillS cl11üfda tOtlUsqi
fœmin x dimidi um elfet, qua fœmin am nunc vocamus,feu viri. Atq; ita gentlS homin u deperib at.
~ocirca miferar us Iupiter ,remed iü alilld excogi
tauit,p ermuta uit genital ia,& qllçpri lls ret.ro~ er:it,
ad anterio res partes tranfiu lit. Antea fiqUI~c cum
ad nates hxc habere nt, no inuicé, fed in terra [pargentes femina cicadar u infiar concip iebant ,.atque
genera bant. Cû vafo ad anterio ra tra[pou tifi et, pel'
hxc genera tioné in [einuic em fccit expleri:per mafClllü quidem in fœmin a, hac de c:m[.1, vt fi in amplexu vir fœmin x comifc erctur, genita proIe [peciem homin û propag arent. Sinaut é;na[cu lo mafculus, [atietat c ab amplex u amouc retur, & ad res
gerend as conuer fi vill:u cllraré t. Hinc vtiqi ex ilJ~
tem pore mutllUs homini blls inna:us efi amor, pr~
[ex naturx cociliator,:l.Onitens vnu exduob us efflCcre hominu mq'· natura: mederi . Efi igitur~ quifq;
" dimidi u homini s, vtpote feaus, quea cl monofiru,
dum pifcicu liqui P[ett~ vocatur/ci~si e~ vno.clu.o
efficiu ntur.Q!:!.<t rit aute perpetl~~ fUl <!ulf~i d~ml
dillm: quamo bré quicun q; ex VIrlS pron~licU1 generis portio [unt, q uod olim Andro gynu vocab'atur,mll lierofi funt adlliter iq;, vt plurim um, ex his
reperil lnwr. Ex hoc [anè genere mœchi dllcut originem. R urfus quxclln qi mlliieres viroru cupid:e
~œchxq; funt,ha c fiirpe nafcutu r. ~: v~ro mul~eres~ mulieri s pars exifiun t, h.lUd multu VI~OS de1tderat,fed fœmin as magis affeaa nt, atqi hlO,fœ minx ql1X fœmin as cupiun t nafcutu r. At vero qui
, maris portio [unc"mares fequun tur . At dum pueri
ft~l1t, ~t'p0te qn,i n~aris pa~ticulafunt, yi~os diligut ,
VIroruq; fami!ta ntatc afsldua cogrefi uq; gauden t;
hi1i f~lnrpuerorû, ad.olefcenmlorü<J.; ol.nniü g~ne
rohfslO1i, quippe qUI natura prz ca::tens omntb~us
funtvir iles. Hos'qu id:un impudl coS f;l1fo appe1l':tt.
Neq; enim impudéti:1 vll<t,fedgenerofitatc,& fortitudin e quadi ma[cut a vinliqi I1lt~ra h~c agunt;
nam finüli [uo conora tul:tncu r. HU1l1s ellldens argumen tü dl, quod'~um adolell erint oli ad ciuilé
admin ilhatio ncm couerfi , vid pr:tfiat~s ell~~u~t,
& in çtate virili cofhm ti,ipfos adolefceces dlbgut ,
,f
matrim oniu vero filioru mque genera tionem natura [pernu nt, fed lege cogant ùr. Cxlebs porro vita his placet. Omnin o igiturv ir talis mares diligit,
amicor umque 'filldio(us efBcitu r, cognat o [empet
congratulatus.~otics itaq; dimidi û [uum alicui
cuiufcl lnqi fexus auidus fit, occurr it, vehem étifsime cocitan tur ,& obfiup efcüt,a micitia qi & Ùmiliaritat e & amore ardent, neqi mOll'lcntû quidem ,
vt ita dixerim ,feiung i à fcinuicem patiun tur. Atq;
hi [unt,ql li per omnem vitam amare pergun t,neq;
quid poti[si mum à[e vidfsim expeta nt, exprim cre
pofsut. N eq; enim venereus coitns id elfe v'idct11r,
cuÎus grati~ alter ~Ite~ius confue tudine t:tnrop ere
de1eéh r. Ahud ql1ldda efi profcét o, quod animus
vtriu[q i cn pit, nec exprim ere valet, fcd, vatici natur
potius coijcit que,& affeltu m intitum vefiigi js {ignat ob[curi s. Atqui fi vnà iacenti bus illis fupetne
Vulcan us cum fuis infirum étis adfians i'n terroga ret,qui d efi,ô homin es,quo d à vobis vicifsil~l exigitis? & ambige ntibus illis iterum pcrCO'l'ltarctl1r:
N unquid hoc exopta tis, in vnû idemql le 'm axime
congre di,adeo vt neqi die ncque nofie inùicc [eparemini? Si hoc affeaat is, col1iqu'cfaciâ vos cofundamqu e in idem, vt ex duobus vnu etfician lini, &
tam in hac vita,qu :\ apud inferos vnii [emper perfeueretis . Videte an hoc fit quod ardctis , [.1tisque fllturum fit vobis, fi huiu~ compo tes eftjcia~nini. Si
ita,inq ui, Vulcan us quxrer et, con fiat quod nemo
renuer et,aut aliud qui hoc expetere vidctet ur. Re
vera enim quod olim cupiera t,audilf e [e qui[qi putaret,co greffu videlicet commi xtione quc cu amato vnü ex Juobu s cofici. Huius cau[., efi, quia pri[ca homin u natura hœe erat,int Cpri eramus .Totius itaqi refitiéd i cupido nixusq uc, amoris nomé
accepit . Olim quidem , vt (uprà narrab. un, vnum
eramus . Ddnde propte r iniufiit iam ;\ Deo [cifsi
fuimus , quema dmodu à Lacedœ monijs Arcade s.
Verend llm efi prxtere a, ne fi minus modefi i ql1àm
deceat in Deos fimus, iten1m dillida mur, talcsqu e
efficiam llr,qual es qui in column iS figllra.tur,nares
[eai enadam us fimiles tenllifs imoru quorun dam
animal ium quœ Lifpx vocant ur. Sed horu gratia
vnumq uenq ue decet ft.Hnma pietate deos col cre, &
alios ad hoc exhort ari, vt hxc vitemu s, adipi[c amur illa, quema dmodu m nos dux nofier amor &
impera tor admon et,cui nulllls repugn are audeat .
Repug nat :tutem huicjqUi aduer[.1tur dijs. Nam {i
Deo reconc iliati eum propiti um habuer imus, fingU\i dimidi u [uum exopta tu ~ep:ri:mu~ & con~e
ql1emur. O!!.od quidem pauel lïl~ teponb~ls aguc.
Neqi [ermon é hunc me(Im Eryxlma~hus ~fi~t<:or
ripiat,q uafi Pau[.1n.iam Agatho neméfu.e dJca, fortè enim & HH ex hlS [p nt, & natura ambo mares
exifinn t.Alfer o eqllidé dç omnib us vjri~ ac fœminis, ita demum gentlS nofirum fore béatu , fiq na~
do amoris impetumexpleamüs,~ [U1~ .qujfqi de1ltijs potiatt 1t, in l{nti'Jua~ nattlra pel1Jt~s refiitu_
tus. Si ho'C felicifsimu qUlddam efi, feql11tur vt ex
ij's qux nunc nabis tt~bura [unt, quod huic proximum crt,td &opum um:ho c efi, vt qui!ibe t eos
qui natura ipfi cordi funt, nanci[c atur. Cuius vtique cau[.,m Deum laudan tes , atnorCl1l iure laudare debem us,quii .n pt<tfenti ~ëpore nos [llmmo pere iuuat,d um ad ld_quod clllqi propri ü efi, nos dedUdt,., ,: 10 p"o~eru [pem fur~lmam porrigi t nobis
deos pIC: co!enn bus, 10 veterc hguram reltttue lldo
meden doqi fc nOn beati[~imos effeél:urü, Hic meus
dl:
13
q;
nt
�~!)o·
Libe'r Vigefimusquintus!,!
eft Eryximache de amùre feqno, à ~uo diue,r{us;
que111 , vt {uprà oraui,ne car pas, vt audiarnus quid
quifq; 'rellquoru afferat:imo quid vterq;. Nil Agatho dl1utaxat & Socrates reftant. Morern tibi geram,dicer,e Eryximachü. N:i mihi oratio tua placet. Et nUi cognoui[[em Soc raté, & A gathoné il').
amacori js e{[e f:tcudos,veheméter dubitafsé neverba illis:dcficerét,co Çl? multa varjaq; {unt diéèa. Veni adhuc illis céfido. Strenue & ip[e certafti Ô ,l::ry
ximache, Socrate.$ inQ,t dicebat. V cru fi in eo gradu coftitutus ellès,iu quo nue ego fum,imo in quo
ero cLi Agatho quoque {cite dixerit,perinde vt ego
JlUC maxime forrnidar.es,& anguftijs vndiq; premç
reris. Intantationihu~ circumuenire me vis,ô 50-:
crates, Agathoné re{ppndi{[e,V't in cô{pe~u veftro
paueki, qu.o d magna apud vos tanq~:i in theatro
de me expeébtio fi~,quati c1cgantifsi~e fim diÇ};u..:
rus. N imis, ô Agathon" obliuio[l1~ e{[em, dixi{[e
Socraté,fi t<nuc propter nos ~am paucos homil1e~
trepidatl.lrÜ putaré 1 qué tam fartiter, tamqs genero[e afcendiITè plllpitu tragicü vnà cum hiftrionjbus viderim, & fine vllo tçrroris motu cori tant~
fpeél:anti~m multitudine carmina tua protuli{[ç.
.rrud!!t~viro Ne me adeo,dicere Agathoné, theatri ftudiofiull
[a- elUsq;
, 'r:rauon'd ed'ltu- putçs, vt Ignore
, - prud ent1'vIro
.
P
, allcoru
..
plCCUI11 ma-[:'
,
1
.,
fi'
,gis qua mul paucoru ap~entu n1a~lS , q~la ~~l t~ru 1.n Iplentlll
roruinfipii! iudicium dIe verendu. lmque lUdlcare Agatho,
t~uilldi~il~111 Socraté dicere, fi~d in terufticu qiftim~ré. Noui
ç!fe ve,,;dn. equidé,quàd fi in aliql1Qs incideres tuo iudic~o Çapientes, m~gis e~s quàp1 VUlg~lS çl~rares: ~ed ~l~e
ne ipfi tales 1l1imme fimus. I?te~fU1m~s l,~l & Ipft,
vulgariu p.llmero camputatl. S1I1aute a11)s occurreres L1piétihus, nequid in eorum cOfpdl:u inepte
faceres,formidares.N iiquid aliter dicis? Non. Veenim rcfcrs, diccrc .Agathoné~ VU)g~lS au~é non
mcruetes,dicere So~ratem, fiq uid ineptuf11 CÔ~1Ïtterete putar,es. Hic Phreppl,ô amice Agathô,{pb ~
ieci{[e,fi Socrati refpôdere l? gis,pihil curabit q9 P'"
ll10dOcunqi cxtera hic ag,!ntur, modo haheat q~icum chfputet, pulchro prefçrtim. Equi~em libenter Socratem audio difplltantem.Verunté\men çprandum mihi eft, vtamor à fingulis ordine cer~o
laudemr .Laudate igitur 8çvos pc:urn prl~o,pofrea :trbitratu vç{ho il').ujcem difputabitisl
A GAT 0 N 1 SOR A T l O.
, -~ ~~ ~ AB C L f. RE loqueris Phxdre,
, '~,
'Agathoné dixilf.e, neq; me quicqui
(,' • ,~. : di cere prohibet.Çu Socrate quidem
,
, \:" . (repe aliàs ~ifputaTe liFepit. Ego ve'.
r9 nuc prhn~ quatenlls dicendu fit,
monnrabo,PQfte~dicarp. V idétur ~n~hi qmpes 'tui
haétenus locuti f~n~, pon ip Ülln Deu lauda{[e) led
beneflcta quç (elici~~r a~ iUo cpfCfun~ur, l:oITjinibus narrau HIe. ~illis v,erQ i p[~ fiç qUI hor4 ~5)QoRelta r~tio ru caufa ef\:,nulhls a4huç eJÇpre{sit. Reéta aute I~ulalldandl.
dandi rati.o f9.)a in olTIpib 9 illa çft,q uaillins dç quo)
agitur natura prius oUençlitU r ,ponca qum'u cauC1.
fl d
r.
l'1S IpI\!,
, r. fiIt amar
en
ec1arqt. Sic & in pra:+cntia..qua
prill1um ofiendere qccet, sleinsie qllln,erfl JIll.us p:poncre.Affero equide)11 curp di j pmnes beati f;nt)
amorem, fi modo t:1S ~ft 8ç tolerabile diétu, eae 0mn~u be~tifsi,mii, q uippccu pplcherrimus ofl}giu
Op~JI~lll~q; c4 Jfiat, ~od vero pqlcherriml1~ ftt~ex.
eo pn~Tll~ p ;1.te.t,~ deorü QPhxdre,omniu ma'fiflle
iupenls e!l.:cll,IUS ipfe e~idés argumentu prrebeç,eu,
rcneél:utedt1l91at,velo~c videlicet, qux drius qu~m
crottet a . uetat, e;lm<J.; élillor natj.lra odit, fugit~~~
l'a
,
.
iuu,e nibus vero {e mi{cet.Sdte quidé veteri .d'uer.. l',ro~r~~i.
pio fenl1r, fi mile fimili (empcr bxrere. Et cu muIU' tm:o~e"
Phx,dro c6cedo,in hoc vno minime a[sétiorrquOd 1 g
amor Saturno & Iapeto fit antiquior.lmo pra: c,,-:
teris dip iuuenem dfe ~io, femperqi iuuené:pri{ca
verp deoru gefta,qux Hxfiodus P armenidesq; de~
[crjbut,nece[sitati potius qui amori atcribuéda,?
l1lodo illi ver;1 narrarut.N eqi enim eaftrari inuicc,
& vin~iri,aliaq; violéta l?multa dijs olim contigi[fent, fi amor i!lis t.une adfui{[et:{cd bcneuolétia,.&
pax f.ummaregna{[et',quéa,d modu nüc, ex quo Ï/nperare dijs aplor inq;pit. Ergo iuuenis eft, & tener
pr'tt\!.r ea,mollisq;.OplJS fluté eft tali quodil po~t~!
RllalisHomerus extitit, ad tenera amoris mollmc
1
demoftrandi. Homcrus qllidé Aten, id eft calami. Iliad· •
raté ,de~ jnqui~ e{[c,& molJé. Vtq; illius pedes tencros eJT,e oftenReret,ait nunquam pauiméta <::alçare,
fed l? cf\pita homjnü jnce~e.rc;perfpicu;1 {anè coic~
~_ura ~ tenera fit, v[us fuille videtur,quia per dur~
no graditur, [ed mol1ia tangit. Eadé nobis vtendu
dl: arguméto, Çl? tener fit Amor oftendere cllpientibus.N eqpe enim per terra,& caluarias vadit,qUl!
non admodü molles iilnt,fed molifsimis omniü rebus fein6git atque permanet. In ai1imis quippe &
m c·tl'b us d coru-&,. l1,011'Unu
,- le
r: cl em filp,
- 1ocat.neq; ta'
.
b
l'
b
'
fi
d
a:
111e~ 111 q l~l • us l et, amm~s:~a ~ uru animi ?II:nden~ h;~bltLl,aufpglt:finaute maem mollemq;, 111habnat.Cum it'\qi molli[simaru ren} mollifsimas
fempcr pa:tes pedibus totoq; ~angat, tcnen:imum
~{[e tlmore nece{[e eft. ~apropter & iuuenis eft,
& tener pr~ c<:teris amor. ~inetia aqu't inft;1r liquidus s:ft,~ lubricus.N on enim vndiq; per omné
ani!!lilm circunfluere po[f!!t,& c1àm influere,& efflue,re c1àm~fi,d,u:us ac rigidlls effet. A ptre vero,eopoGtx,flCXlblhsqi farma;, arguméto çJIè formofi#
tas ~~tet1, ~10e eft figura; concinnitas, qua am or 0#
mmu ffl4 xlme proculduhio decoratus eft.Inter de ...
for~itaté porro ~~mo~é cft pugna perpetua. CoIons quoq; ~ecorem afsldua inter flores hahitatiO
huius De~ fignifi~at.ln eo fiquidem quod floribus
caret a~lt d,cflorult, fiue corpus, fiue animus, [cu
qUOdU1S ~11Ud fit, Amor ipfe no infidet. Vbicunq;
ver,o fl?ndus,&: odor,ifer cf\: 10~us,gJ'atifsime e~n-_
qUlefc1t. D~ hUlUS deI pl~lchr;tl1dine permultl m fL~pcr affern ~o{[ent, {ed lfta {ufficiUt. Deinçeps de,
Vl~tut~ aI1l~ns eft di~endu. ~od in primis maxi...
1111 faÇ1endu eft,Amor ne,c iniuriam infert Dea, ve~
hO,l11i?i,ne~ à D:o,vel ho~in!!iniuria Plltitur. N,a
e~lQ1lp~e vl pat:tur,fi qUld p;t titl1 r.N am violentl3,
no tan~lt amore.N eqi ,~i facit,fi quid f:lç~at. QE}fque eQII11 fpon~e a,~or1 Jn fingulis paret. ~œcuq;
vero volcns qllJfpla cum volçn~evltro eatrahit,iuft~ ~abé~~lr) vt regia:.duitatis Iegcs ftatuut.Nec iu'
~1t1~.f9.I~I? Yfr~,?et1a .(ilmmx cft temperanti~ p;trtl~epsr ~1~~l~C Inter omnes cén~enit, temperitiam
clle,h~ldln1bus & voluptatibus daminari,nulliq;
10!~
voluptat<;m eere amore~otentioré. () "od fi volu- Om oes b~'
' '<..::!
, tPateS furea
pta t e~ omnes alllOre lm
eçilliores flln~
ab illo yuque f~pera,n~,l!~~ i,lIe vero dorninfltur. A'l~or ita,qYF ~ri:e
q~o~~~m hb14Imbus,& voluptatibus dominatur,
1ru ln 1110dulll ef\: téperans. ~od ad for~itudine prç~er~a nçq~e Ma:s equj4é Amori r~fif\:it. Neque cnUll Mars aIl).orc,fc:d amor Veneri~, vç fertur,
M qem derinet,potentius aQte,m cft quod '~etinet
quarp quod detinetl1r. ~i vero ca;çerorü forti{simo dOll1inatur, omnjii abfque dub'io fortjfsimuS
~fdiçandus eft.De iuftitia igit~f,~einperantiaq;,~
forCI
rr:
7
�C'onuiuium,Vel,de Amore.
fc5~titudine huitu dei f.ttis eft diétum. De f.lpientia ·
delnceps dicendl1tn refiat, quod quidem pro viribus,efi exequendi.Pl'incipio, vt & ip(e artem meâ,
Pènnde ae fuam Eryxim itehus,honorC'm; hic deus
poëta eft adeo [apiens, vt alios quoque poëras poffit e~icere. ~ilibet enim Iieet antea rudis, poêta
cuadlt,cum primii amor afflauerit. Ex quo perfpi- ,
Q.u~quis .' eUe co~ieébre licet amorem peritum elfe poètam ,
hlb~t n~o omnesq; fumma tim muficos pocfis numeros côti:ortltlalteri nere. N am qux nec habet aliquis neq; nofcit,alteri
ft::~ve! ~o- ~re, vel monar are nô poteft. ~od vtiq; per amo '
nafci- .
tIn. e110 po fIs fapient ii animal ia cun6èa gignat ur atq;
'
té,n6nfaculta
a
prxtere
tur'<iuis dl1bitet? Artium
.
cuius
é
homin
;
I
'
eû
s?
videmu
n~ aD hoc Deo tradi
'
ruq;
ere,c1a
prxcell
arte
in
uis
lue eft prxcep tor,qua
cuadere?contrà vero eum qui ab amore non tangit~lr~ i~ ob[cnr o iaeere? Sagitti di nanq;, medéd i,&
d~u1nadi peritiam appetit u atqi amore duce inue111~ ~pol\o,qui eft Amori s difcipulus.Muficam ftlllilIter Mu[x.F abrica Vlllcanllsœrariam.Texendi
:artificium Minerua: Illpitcr deorum' homin umqi '
g~bernationé.~ocirca rcs demii amore inreruen~ente difpofi tx funt,am ore,inq uam,pu lchritll dinIs:~efo~mitaté qüippe non fequitur amor .. A:ntea
vero, vt lnitio dicebam, permu lta atqi atrocla Inter
deos propte r necefsitatis regnii, vt dicitur , contigerum. Pofiqu am vero deus hic ex pulchr oru defiderio natus eft, bona omnia tam ad deos qui ad
hOmines prouenere. Ira mihi videtur, ô Phxdre ,
~mor ipfe primu pulcherrimus optimu sqi elfe, deIn~etalia qua:dam cxteris quoqi largiri. Succur rit
llllhi in przfen tia metriCllm quidda m.Hic deus ea
qUi paeé largitu r Huma no pacé generi, pelago que
ferenii Vultii, tum requié ventis, homin iqi cu bile,
Et fomnü curis permifiu. Hic rufiicit atem à nobis amoue t, hic nos f.lmiliaritate concilj at, cccrus
hUiufmodi omnes côgregans. ln folénibus fefiisqi
diebus, in'Choris,in facrificijs, dux nobis & przfidens. Man[uetudinem quidem porrige ns,exte rminans feritaté beneuo lentix largito r ,maleu olentiz
()~nis explltèor,propitillS,be~eficus, fpe~idus fap.létibtls,dijs placidus, exoptadus experubu,s,.pa~
tleipa11tibus po[sidendus at~; tenendus:DehtJaru,
mollium illecebrarum, grauar um dubs perfufio:
nis & defiderij pater. Bonor~m fiudi~[ll~, maloru
fpretor:in labore, in timore , ln defideno,l1~ [ermon~ gllbern ator,pe rfeall! adiutor,[~r~atorque prçClpUUs.Cunétoru deoru atqi homll1U decus,et dux
pulcherrimus atqi optimu s. QE.é rr?feét,o fe6èari
d,ebet, pra:c1arisq; hymni~ vener~n vu .q~ll~q; ca11ttlenx illillS p:\rtieeps,q~1 amor Ipfe COClnlt,.~en
tem deorum homin umqi permulcens. Hrec 19ltur
~ratio mea Phredre,deo vouear , partim iocis, partl~ ferijs rebus pro ingenij .mei fac~lt:lte ~efert~.
Du hxc Agatho dixitTet, queadm odu ret.uht Anfiodemus, eonuiu x omnes ftunmo qlloda applau fu oration em ipf."\ffi compr oballer unt:vtp ote qua:
fieUt & Agatho ne & Dea dignum cr~1t, habita videretur. ~apropter Socratcs, ad Eryxim achum
conuerfus, inquit , An non merito ,ô ACllmeni fili
fllprà timuitTe nunc videor , quod reuera contig it
Vaticinatus, quod Agatho n elcgantifsimè l~qu~
tetur, vnde mihi verba dc[oreputab~m? ~ ~u qllldem, Eryxim achum refpodilfe, reét~ V~tlCl~atum
te puto,fc itèlocu turu Agathoncll~:tI~1 ~cro defuturam f.'\cundiam,minime. ~i no, dl~llfe Socratem, & ipfe, ô beate, & alius quiui5 à dlcendo ab1
fterreatur,cui polham lucule nti copiOratnqi ora-;
tionem fit loquendum? Et extera quidé quamu is
apte côpofi ta,non adeo mirand a videntur:elegantiamvero nomin um :1tqi verbor um qua inorati o;Dis calce cfi vfus, fiqllis animad uertcri t, protinu s
obftupe[eet.-~andoquidé & ipfc cü intellig erem
non polle mee10quétia propè accedere, parum abfuit ql~in verecun,dia motl~s hinc alio,fi quo Iicuiffet,i1.buem. EteOlm Gorglx me fermo admon uit,
quOd illud mihi Homer icum contigi lfet. Extimu i
ncmpe ne finem verbis imponells Agath o,Gorg ix
facûdi caput è fermone fuo in meu tra[mit tés,mu mm me faétû,lapidem pro homin c redderet. T un~
demn temer.e promifilfe me agnoui ,amore m vohi.
[cum pro virili mea collall daturu m,& ineptea m:ltoria profeJfum fuilfc, quum omnin o nefciré qua,
quidq; fiuatio nelaud andum . Putaba m equide m
ob rudit."\tem meam,de quocun que quod lalld:nur
à nobis vera oporte re referri, & hoS quidem ade1fe
atqi licere, ex his aotépu kher.ri ma feligétes quàm
decétHsime afcribere nos debere. ~ociTca ingéti.
quadOlm [pc elaws fu m,quafi reétè diéturu s,quan doquid em veram laudandi r~tioné, vt videba tur,
haberem. Tande m vero haud congru us hllldat io.
Dis hic modus apparu it. Oporte rc nanqi videtur ,
bedd,
Rcpr1z!
maxim a 1bœqu e,& prœc1ari[sima:rei qllam laudaau vta
turco
- dfi
'Il ' dfi fi
fi
r'
tio,in qU:1
m~s~alcr,l cre, lue reu~ra lIa IlIt, lUe no a lnt.
NJl1l1 eOlm referre faisane an vemfin t,cum propo- cûtb & ffi:1fitum fit nonqu omodo amor ipfe laudetu r,imo vt xima refera
r. ~ur, fa![;I.sPquifqu e amorem laudare qllàm maxime videatu
~ Ieruntur .
'
l
'b"
'
'r.
eu
'<.!:!apropter vn1l1ena am on tn ums,t.a emque
etTe, & taliii tantoru mqi cauf.'\m affirmatis, vt qui
pulche rrimus optimu sque appare at,igno rantibu s.
videlicet. N unqua enim intelHgétibllS Jaus huiufmodi reè1:a,& pura iudicaretllT. Equidé laudati onis huillS modum penims ignora bam. N efciens .
itaqi vobifc um coueni me qUOqllC inter alios collandatu rum. Lingua ergo pollicita cft, mens vero
nequaq ua. Abfit igitur à ma ifiiu[modi laudati o.
N eq; enim fic ilium cxtollere polIèm. Verunt atncn
fi vU,ltis,ritu ~eo vc::l loqui cllpio, & ad meipfum
re(plcere pOtlUs, qua eum oration ibus veftris certare, ne ri[um mouea. Vide itaq; Phxdre , vtru vobis placeat oration em huillfm odi nunc audire quç
de amore vera dütaxa t enarrer, verbor u nQminiiq;
vtcunq i accidit côpofi tione procedés.Ph:edtu igitur, Mihi f.,nè & alijs placee, diccre, vt tuo arbitra tu loquar is. Côcede mihi,ô Ph;edré,dicere Sotratem, vt panca quredam Agatho né rogem ,vt ab ilIo
côfirm atus loqllar . Conced o eq,":idefll, Ph%~r~m
refpondilfc:: Interro ga modo. Demde [oerate hlnc
initium dicendi fecilfe narrab at.
() Il
SOC RAT 1 SOR A T l O.
P T l M A ô amice Agatho , PI;ttionis
~ tue fundamenta iecilfe videris~cu.m dice;es primo quid amor fit ofiençien_
,
dum, pofiea j\lius opera nume~~~da.
Hoc eql1id~ principiii valde .d'bo. Age" iraq; pofiqu:ide amore cxter~or~a~eatqi m~g01fice 'es' elo(utus hoc infuper clrca 11,llUs natura mihi declara
vtru :''\lis fit amor, vt alicuim amor fit, an nullins:
Haud peto vtru matris alieuius patrisu c fit. Rldicula nanqi interrog:ti~ etTct,vtrü amor patris matrisu~ fit.amor. Ver';! fi lnterro galfem , niiquid pater al~Cll!US p~ter e~et,a11 .n?n, rcfpondilfes vtiq;,fi
modo cogruc 10ql11 volUlfIes, patrem filij aut fili:e
patrern
B ij
1
œ
1
�29 2
.Liber Vig'efirh\l~_qujntus~
patrcmè«c,"An non?,P'r orfus, Agatho nem :dixi{fe.
N bnne & matré alicuiusèffe matré? Et ifiud ,onfenfilf,.e. Refpon de prxtere a, Socraté dixHfe,paùca
quxda', vt quod fentio magis intelligas. Frater nuquid ipfurn quod eft, a1icuius eftfrater? Elfe di ce...
l'e. N pnpefr atris aut fororis ?Horu profeét o. Co-·
,nare fimilirer de amorc nobiS oftéderc, num amor
a1icuius an nullius fit amor. Alicuius certe. Hoc,
'itaq; memori~cr ferua cuius fit recorda tus. Atq; ad
poe r.cfp.6de, vtnl amor,i llud ipulm cuius.eft ainor,
~ppetat:,nécne. Et maxime qtlidé. N un S}d hoc i psu
~puq, [e »abet, & tamenql10d habet appetit atque
;amati An potius non h;lhc.t W& amat, &. appetit ?
Vei-ifimile eft no habeFc. Aduert e prret.ere.a Y.tni .d'
60 <J.uod v.erifim ikeft,n ecdhriu fit ita qllic~.d ap:-.
petit,id quo eget appeter,c :& fi no eget,ncc ,cuper.e..
Mih! quidé mirum in modil hoc placet, !Ir nccea:1~
l'iu fit. T ioi vero quid vidc! Agatho,dixHfe 50cra~em? ~Od&tlbj,t'efpodiGèAgathoné. Bepc 10-'
queris.An:v~l1èt masnu s qllifpiam magnus elfe,,&
r~buftl1~ aliquis, dIe robuftus? Ex his qure fuprà.:.
coecfsimus ii~ri no ppffe mihi videttü', N eq; eniml
:indigus effet eqrü quxjn' fcip[o ii cotiner et: Vera.
.::licis. ,Etenim fi ill.e qui robuftu s cft, V'ùlt elfcro- '
\1ufrus,& qui velox,d fe velox,& [anus deniqu e [ar 'Pus,fo rtè qllifpia "redere t, lX. hos, {:k <llios
quoslibet,eà quç babét appetere. Ne igif hicdéc ipiaml lf
ego ob hic cauf.'un hœc dico.H xc fi diligen ter anjp.la.duqtas Agatho,1'l.ecelfariu elfe videbi~ ql1:u,üq;
prxfen ti in té pore hihabe nt;eade m in tëpore eodé
habe/.'c,[cll velint,{iue nolint, hoc ipfum vero qUlsl1am cupere t?Cu wero 8,Ui5 addit:a t ~gP !:lnlJ~ dum
fu m , volo equjdé [IlI1U~ etfe:& dill~S du [um;efiè dil1 cs:atqi id.circo, quç h'lb~o cupio:h uic .d'tinus re~
fponderous . 0 bone vi).", ipfe ~iuitias, .4'lIÜtaré,ro- ,
burq; adeptll s, vi~ hœc & 111 fur,u ro répore pofsid<?Ie:q min prrefenti vdis n!)lisue .b"bes. Vide~ e~go
€u dicis,q ux mihi aMunt cupio, nuqllid alilld q~lii:.
110e inferah qmihi nuç ;tdfpnt, ~in futuro adçffi
. ~x.optQ, Cel!fes hüc hornil1é Aga~ho hoç an aliud
refponfuni? NihH aliUÀ,diccrc Agatho!H~. Amor
profcé lohuiu [modi, illud re[picit quod Jlon\,hi in
pr,o mptll eft nec habetur,adefIè vidc!icc~,& fcrnari
jl1ain tempor e quod [eqùatu r. Sicefl: omnin o. Er
hic igitur, & aliw~ ql1icüq; appetit , Hu.od nondu m
expoGtu paraw.m eu.,appetit,q\16d~~e 11? a,qcftjnec
habet, & quod fpfc no.o eft, q~lOue mdlgct . Talii\
quœdii fune ilb,quo n1 eq-;tppetitps~ & amor. Taha proculd~lpiol Agé JixW~ Soq.-atem qP~ fupr~
diéta fqn~ r!!petamus. Pûmo q lüÀé amor,aHq u or4.
diétus cft amor,d einde illorLi potifsi mû quiblls ,in-.
diget. Certe refpodiflè. Record are prxtcre a,quQl'um efIç !l91 Q ré alfçruifti. ~ go t~bi il) ~emo~iam. .fi
vis n:duca. Equide m ita d!xilfe t~ ar~l~r01:: -A ~IJ~
omnia. proptc f pu1chroru am~~u fm.lI.e _dlft~ôhta :
T.urpiu m quippC lmorem om.mn o nlll~u, cHe. ~~,
non.lta di~eb;\S? Ita profeao~ Probab Illter qllJ.do!
loq lleris,ô amice. E t 1i ita eft, amor certe pulchn tq
~inis art;\0r eft,turp itudini sNero miQÎ1t).e. coren,,: .
po. Nonne cOnCelf111U e!tj id quo cg et nçc habct~
;t~arc? Coceffum pl<\nr::. Ergo pulchr i t Pçli-!1c in- ,
~hg~~ amor,camq; no habet. N e~e.lIlril1;ll~ ~id
~..er~. }:'J um pulehrurp vocas quod pUlçhfituelinis,
lOdlgU eft,nec e.am hab et? N eql1aqua~n. Nullqu~d
vltenus ,fi hxc Itare habent , amorem pulchrû aiIeris? N Ib-i1 eoru qux [uprà di~i, intellexiffc vidcor.
Rcaè dixifti. ~ed refpade parull1per vlteriu~)nl1n~
,
quid ipf.1 qona pulchràe{fc viqéntur? . Mihi vero:.
Si igitur il!no..r pulchris ç;tret, bona vero pulchra
~unç, boilis qllo~}lle caret. Repug nare tibi, Ô ,S~ .."
crates, llullO modo' polfem. Efto igitur, vt tu a16 •.
Verit;lfi quidem l1unquam, 9dileéte Ag;ltho, ad ...
~~rfari ppn,ès, Socrat i ver.o facilime.
.
p.E.. v M Agatho nem iam dimitt i, vobisq ;, ô
. +onuit1~" refcplt). [crmon é dc Amore , qucm DipriJll1(A·
oh~ .accepi .à.fatidica mulierc Diotim ,a,qux & ha- lidi~
rpm,rq 'u perita er.1t,& alia muJtJ f.1piepter intelli""
gebat, ?X A~~1.enimfibus olim C'lcris decennip ante
p.efte~. per~4is,motbi ~jlati:011emdedjt.Illa·me,in .
a.mator ia Faaultate inftru~it. ~x igitur illadix it,
c.ona~or y.obis GX meipfô [CClll1dCt ea qure inter me'
Ô? Agathp pé CPlluep.erut,<:xprimcre.Oportet al1fC
primo>9 Ag~~ho, vt & tu,expofuifti, quid <Sc qunle ,
'fi~ amo,r ol.h:nd~rc, deinde Ql:lera illius ~nume~are,
12 rxft-at.) v.t mihi yipetllr, codé or.dine vobis nuc re#
f!!rr~ q!l0 h.qfpes illa tpe cxamin;lOs pertraé tauit •
F.erm~ enim eadé çgo illi qu~ mihi Agatho , prredi
xeram: M.flgnV. elfe dcurn amoré, & ad plllchra refp!e~relEifd,e!pq; rationi bus me redarg uit, quib~s
huclpf e,qu9d n~ll~le Plllcher cIrer amor, vt diceba,
neq; QOI1~ls.f).d qua ego tunc.~id :1is,ôDiotim:li
inqui. Tprpis ne igitu r ac rn<\ltls eft am or? Et i11a:
qjc lpeliqr~ qll~fo·il~l plJtas necdlà riu s::lfe, vt quicqui~ pplchrû nqn eft,fit turpe? Ma~ime. Er quod
non Capi.çns,.i gnoris ? A~ non aduertifti,elfc quod4am tlplenqa; l!ç ignop ti x 11ledium? ~id iftud?
~e.ét~ 0r:inari, hoc.e~ veri;lb~q; certa ratione par,.
t~clpe eJ~e·h~f: fiB Ul 9C neq; fClet~a efunam fine l'a- Inter fapje~
t}onç fqenpa pl1nqualT)..N~que ,gnopn tia nll-fus. til & ig oO
~od enim vçr.i copos efl:,igIJQr~tia non voc;ltU r.. rantiatll~,e
~~ill~~odi qui~&aPl e.~ opinjo x~~a,in~er r.'l'pien-, di~~fo~~
tJa,?~~)gnorantla me.d~lI. Vçra, ~lceba egojn;ut<ls, op alis i't o'
Ne cogas igiJpr ,jnq uit, q uod pulchrii non dt,elfe ~iO rell"
tprpç;q4odLJe n011 bonü,eifç malllm .Eadé ratione
en
qUqmujs arporem, n~qj P\!ll=hnl, neq; bonum elfe A~or io'
cô~e~as,non taqlé pqtare liebes turpe1l11lec~lfariO WCdl::ic ~
~Jle, vd m;llCt, fe4 jptn ift;tm~Ài~. A ~ verQ in hoc te:l:bruJll•
011}neS cofenti unt,mJ gnu d(e dellOl :gnoré. Igno- P
rail tés ne dicis,in quit,om ncs?att fciente s?Cuné tos,
inqua. QE.6na m pad:o (inquit illa ridens) magll u.
dIe deum hi cô~tercntur, qui nec deum quidé cfft;
~OIUl:t? ~ina jfti,inq~i çgo? Vnus quidé tp es,
l11q~l1t,Egp ;lIJ;era, ~QlJam paéto diJÇifrç ~e hoc
affçri~? Facile ~ibi oftedii. Die agc.l'if one dços oés,
pu1çhros ac ?eaço~ atfirm:~? N uq~lÎd fllldcrçs de?""
rJlm qu~rnpla non pulçhr u beat41t).l!e ~içere? Non
per Io~~e; )3ej\t~s au~é 11bnn.!! illos voças, qui bl:)11:l
pulc~ra.q; pO~J~cn~? Hlos duntax at, Atqui apl0:
rtm 10 fURs:r~oflb.us <lçlm~~fti propte r plllchr or u
bOl1ofumll; Jll P?! anh ha;ç Ip!:l q uorû indig us cft,
<lpp.ctçr c, f\~rl1~(~ eq).li~eIP. ~6nam igitul" ;110do DC~lS dl,1llq ult, qll1 pLJ\çl rpr\Ï bonoru mq; dl:
expers. ~ ullo paç.~o~ yt V!d<;tL!l>~nq~la!J1. Vidés~e
quod. & IpF!! a~1ql"~P1 I?eum eiI~ pon pups? ~d
~r$o toqua: N ~l mortalH e~ ;u~19r? MinIme. ~.4
19lt~:? S.llP.er~oru jriftar, ,noùal is immor taHsu:
Jl1CdlU, ~tsi ~nquam !'!n)ô DjOti~a? MagnL!S,~ Na dt·
tura
~ocratq, Q~mpn. E t~nirp omnjs patura d~monu IJlon U!!1' f
toter lt).orta1$!~ deç,suc cft me,dia, Q!1all1 vim habet? Muni~ $~.
Interpr etatur ,inq~it, ~ tréli jçit ~umana ad Deos,-/icia dt Jll
qiuina ad hominc~:borurp quidcm preces, & !:1Cri~ ouW'
flcia, illoru ptxcep ta f.1cros q; [oiennes, inftitu tion.es, & ordiné . In vtroq; medio confti~uta toru coplçr, v~ vnille.rfpCn [ecu ~pfo t~1i vipql10 c.ol1ne4a- .
V'
4
tut"·
�n' ,
1Ulnatio ttl
P h-
.
Conuiuium,Vel,de AlTIOre.
'"
-
d'
r.
- ,
.. magica ,~'. e,r ~c VltlClnIU omne proce It,lacer dotuq;
Conceditur. dllIgct ll Clrcl f.1crifi cia expiati oncsq; , & inciitat io
~ d'tlllo. ne~,& diuina tionem omnem ,atq; magieam. Deus
J,
qllJdem homin i no mi{cetur,,{ed per id mediü com
rnerciü omne atque colloq uium inter Deos hominesq; coficit ur,& vigilan tibus nobis,& dormicei_
~l1s.~cl1ng; harum rerum peritus efi, Jl.(t'f.léYI@',
Id cllfelix vir,& f.1piens nllncll patur:q ui vero alias
ar~cs,& facult:ues qllX manibu s explen tur,call ent,
J3cwlluaw,idefi, mcreenarij nomin anf. Enimu ero hi
AlIlor v
b'd~ll\o~~~ dxmon es multi atque varij {une. Ex his vnus efi amor. ~lni parctes ,inqlla , amotis? ~aml1is diils.
étu prolixu fit,inqu it, expona Umen. ~ado nata
ell Venus, parato conuiu io di{cubuerut dij cxteri,
& f.l~T,J'@',id efi cofilij 7rég®-,id efi afRuentix deus,
fi~il1s. Cu cœnati elfent,7rEv{(t,id efi, pau pertas mend~caturacibu vtpote eplllis illic abunda ntiblls venlt,& circa fores obuer{ abal. Porus quidé neéèare
cbrius, vinu nanq; nondu erat, louis hortu ingref~us eO:, & {omno grauacus dormie bat. Penia vero
lr~?pia cop111J:1 quo paéèo filiu quali quibu{dii inli~lJ.S ex Poro ~onciperet,excogitallit. ~are iuxta
llIu accubu it, Amore mq ue cocepi t. Vnde naws cfi
~ll1or [eéèator cultorc}ue Veneris,propterea ~uod
ln Veneris natalib us efi progen itus. ~il1etÎ:l natUra, pulchr i deliderio eapiwr , quu Venus ip[.tfit
~ulchra.~oniam vero Pori le Penic,: Amor eO: fihus,[orté huiu[m odi naéèus cfl:. Primu quidé pauper.eO: [em.v, multuq ; abefiv tfit mollis, & pulche r,
queadm odum pleriq; arbitra tur, [ed aridns efi,&
fqualidus,nudis l?edibus,[emper hllmi volans, fine
~Omici1io,fine firamen~js,& tegmin e vllo,ad fores
ln via [ub diuo dormie ns,Mtu raq; matris ferllans,
fe m.!? egenus. Secundu vero patris fiirpé, pulchr is
ae; bonis infidil tur, virilis, audax, & vehemens fagaxq; venato r,noua femper machin amérl côrexés,
prudentia:: ttudioflls,faeudus, per omné vita philofophan s,incat ator, fa[cina torq; potens , veneficus
atque fophifi a.N cq; immor rllis olno {ecundü natllri,ne qj mortal is: [ed interdu eodem die pl1IIubt
:ltq; viuit, quoties exuber at:inte rdum defidt , atq~
iteru reuiui[ cit ob patris natura . ~od vero acÇ}.~
[itur ,cotinu e {ilbterfluir. ~ocirca neq; médicu s
cO: amor vnqua, neq; etii opulen tus. ~inetî.i inter Ctpientia & in[citia m confiit uitur. Sic enim res
fe haoet. N llllus deoru philofo phatur , lut f.1piens
fieri Cupit.Efi enim.N ec alius quiuis f.tpiés philofophatllr. Neq; omnin o ignora ntes phil~[oph~n~,
ncq;,J:t~iétes fieri cupiut .hoc enim habet Ignor~~la
pe[sllnll, qlÎ qui nec pulche r bonus dt, neq; f.1plCS,
UI!ficiéter hxc habere [e cenfet. Nunqu a igitur expetiot illa quoru [e indigu m no a~uertit~ ~i ergo
POt,l~l1nu,inqua, Diotim a philo[o phatur , fi neq;
fapletes, neq ue ignor;ltes id agunt~ Hoc profeé to
~el puer intellig et, inq uit, 5l' hl yidelicet qui inter
lllos funt medij, èqllibu s efi amor.S apienti a nem ..
pe pulcherrimu quidda efi,am or aut circa Plllchrû
ve~[;\tur. Ex quo necefTàrio [cquitu r A morem efTè
P,hll o [ophU:cum q; philo[o phus ht,med iü ignora tl~ [<lpientisq; q:nere. Horu in Cl~lf.t eins genitu ra
caftfiit. N am ex: patre üpien~e {X opulét o cft genitlJ~)m:ltre vero minim e J:tpiente, & C7erte pauper!!.
N~~~!raitaq; da::monis, ô amice Socrates?ifia. Ne~
nlJru efi talë te amoré finxilfe ex ea opinlo ne, qua
de natura eius habeba s.N am,vt ex tuis diéHs coij~io,no amanté ,[ed amatu amorem elfe putaba s, &;
1dcirco p4l~4err~mli tibi amoré elfe vi[um exifii.
mo.Am abile quidé ipflrm reuera pu1chru eO:, delicatu,perfeéèu & beatifsimu. Amans autcm ali:i ta~é ide~ habe,t,q ualë in [lIpcrio ribus figurau i. Efio,
tnq~!a, ~t al s, ho[pes, pr<;c~are enim loqueri s. Cllm
vero raits fit amor,a d ~d coduci t homin ibus?Hoc
deinc~ps, ô S,ocrates, docerc cO!labor. Talis quidé
~fi'&,lra ge~ltl!s a~~r. Efi aute Plllchr orü, vt i pre
11lqtllS. V.eru qUlS lra qUl':rat, cuius gratia amor
pulchr oru efi,o Socrate s,atq; Diotim a?Imo fic cla
ril1~, ~i'ptllchra ama,t, <'ll1id ab his potifsi mu expetJt?~ld refpon deblmu sr Adelfe videlicet fibi.
A t I~xc r~[p~fio ,q uçfiion é hlli~l[modi vltr;\ rC~J1.it.
~ld cnt tilt Cl~l pulchra,ade~ur? N ihil in l'roptu
~lIod re[po~ldea h:lbeo.Slquls vero, inquir, mutatiS voca~ll!Js, & bono p~o pl1lchro vtens, percoretllr~ ~l lm:lt bona, qmd expetit? AdefIë fihi, inqua. ~id huic crit,cu i bona aderut? Facilio r ad
ifia refponfio, inqu;l. Felix enim erit. Polfefsione
[.1nè ~1on?rii bc;tti [lint qui,cuq; beat!, neq; requir,er,e vl~enl1s opus efi,~~ qtlld Felix efTe vcUt, qui fehCJt:lre oprat, [ed fine lam refJ)onfio habere vi~~
tur: Vera!?ql1 ç ris',inqllam. Nungu idhanc volu_
tate lmoreq ; cuntbs cen[es ho minibu s efTè cômuné? omnes q; velle bon:lfi bi {em l? adeJfe? Comun é
plane. Cur ergo no omnes, ô Socrates,alUare dici.
mus,fiq uide omnes & eadem & [emper amant?[ed
quofda m lm are, alios minime? Admir or & i pfe.
Sed ne mireris .N am fpeciem quanda aman titi fcligentes, Amorc m denom inamus ,totius nome attribuen tes.ln alijs autem, nomin ibus alijs vtimur .
Exemp lo, inql1ii, quodam declara. Vt ecce. Scis
vtiq; fltcere,amplum qtlid~a elf~.f.1C!!re fiouidé gener;ltim dicitur cauJ:1qua vnumq uodq; gx nô elfe
;ad elfe proced it. Q.!;apr opter omnes cuiu[q; artis
aétiones,effeétiones [unt,& artifices omnes poëtc;,
id efi,f.1étores. Vera narras, inquam . Vides tamen
9? non vocant ur poëra::,fed ali.l nOla fortit/n tur.ex
omni vero faétione, vna feleéta particl1la,q ua:: (cilicct I:irca mufica carmin aq; verJ:1tl1r, totius nomine nuncu paf. Poëfis enim,i d efi, effeéèio, hœc fola
vo~ata e~jquille, h;1nc ~ffeét~onis partiet !li habét,
poerœ; V~r~ hxc ftlnt, loqua. Idem quoqu e drca
~m<:re a~~ldl~. }'J am fumma tim quidé ornnis bonoru felIcltatlsqlle appetit io, maximus & infidiat~r a~nor eft cl1iq;., Veru qui ad bonu Jlu~lio pecu.
maru ve1 gymnafilca:: vel f.<pienti:)! profici [cuntu r,
nec alnare nec amltor cs cognom inatur. ~i vero
fecundu certi fpeciem ad id conten dut, tQtius no~
men [ubeun t,amor é videlicet, & amare, & amatQres. Reéèt loqui videris. N onnullife:unt,eo~ qu,
dimidi u fui perquir ut,ama re. Ego :1l1tc,neq; dlm~7
dij,neg ; totius amorem :llfero,nili aliqu<? paqo fi~
bonu:q !'iquid é & manus & pedes,fi vi~earllr ipfo,
rum maIa:lc pernicies el1è, vel;\ feipfis homine s ab~
fcipdere vol ut. Non enim [tlum ql1i[q~ diligi~:ni{i
fortè quiq~ii quod b,onii e~, flll~Q1 lC, pr~priu ~ll
iu{q; vocet:q uod vero maIu, portUs alt~nl1. ~lp
pe cum nihil alill.d 1?rœter bon~m ~omm~s amellt.
Nonne fic ~ tibl VI~entl1r? SIC vtJq;. Slmpli citer
ergo dicendll efi,ho~es bO,nu amflrer P~oculdubio.
An no addendum 5l' adel1efibi bonü cupiun t? Ad~
dendii. N ~c ~d,elfe [olul11,[ed & [emper adeflè? Et
[cmper. E~ 19lt~r fumma t!m an~or appetir io qua
bonum fibl femper elfe q111S CPplt. Vera nimium
10~uerjs., Pofiqu alll hUi,llfmodi qUidqam {empq~
vnJuerùlt,s eft al~or, P?tC?sne diccre qua:: potifsi mu
appete ndl COdltlO, qUltIc profcq uédi modus ,& iq.
qllali
B jij
r:
�\
;294
Liber Vigefimusquintus.
quali ve1 aél:iol1c vc1l1l1dio, A I,nor pr,optie nom~11etur? Si id oflendere potuWem, nunquam h1Plel1tiam tui admuatus c1fem Diotima,neq; difcendi gratia ad te veniflèm. At ego dicam .Efi,jnqui,
hoc partus in pulchro, ram fecundum animapl,
quàm fecundum corpus. V:tticinio opus efi ad id
quod ais intelligédum.hoc enim nullo modo percipio. Dicam equidem pIani us. Omnium, ô So ..
~rates,hominum pra:gnas & gr:llIidl1m corpus efi,
prxgnans & anima. Et Cllm primu ad certam xtatem peruencrimus, parerc noflra natllracupit:pa!ere vero in turpl nequit, in pulchro fotea. V jri
f.1nè mulierisqi cogre{[u fœtus partqsq; prouenit.
~fi auté opus hoc diuinu, & in animali ipfo rpor~ali,immort:tle hoç efl,côceptio fciljcet & gener:ttio. Hxc in eo quod fine proportione & diflonum
cfi,exple~i neq ueunt~ Diflenu autem efi q uod turpe, ab omni quod e!t djuinum: pulchru vero diui-:
no confonum. Parca igitur & Lucina genera~io
ni pulchritudo ipf..1 dl:. ~ocirc;l.quoties pulcbro
quod grauidum efi adhxret, Ixtiti;t pefiit,hilarita~e & voluptate diffunditur, pariterque & gener:tt.
Contrl vero cum rurpi propinquat trjfiitia quadi
& dQlore cotrahitur, abfierremrque & cohibetur
nec gignih fed fœtnm retinens allgitur. ~apro
pter quod concepit, & iam luxuri:lt, adultum que
ad generationcm anhelat1circa pu!chrum vt plurimum obuerfatur, quoniam inde a!=ri an~ietate le~atur. Efi enim amor non pulcbri Socrates, vt tu
putas. At cuius ,inquam . Generationis partusq;
:in pulchro. Reuera? Reuera,inquam. Cm geneptionis? ~ia amor [cmpitcrnum qllidda1Jl dl
& immortale, quemadmodum in ipfo mortali gcner:mo:immortalitatem amem vnà cllm bono appctere nece{[e eft, ~x ilIis qua; [upd. çonce[simus,
. quandoquidern am or eft appetitio~ qu~ bOntlm
,
iibi qui[qUt: [emper adefTè defiderat. Ex his con• Amor ' ~ft çluditur Amorem immortalitatis quoqu~ defideJl1llUortah-,
Ir H
" ml
111
' D JOuma
"
'd' cum
.
taris
dcfiJc- num eue.
a::c omOJa
tra d lIt,
!illin.
d~ amatorijs fermoné habuit.necnô fic interrogalut. ~am huius am oris cllpiditaüsque caufam,ô
SO,~r~tes, arbit~aris? An 11011 vides ,quàHl graniter
afhclUntur aOlmaptes omnes, & qu~ boradiul1tur
,
,
& q ux vohnt,cu ad generati oné tOto impetu proferuntur, & ,a m?risardore in[aniunt? Primo q~Ii
dem generatloOls cauf,} qu~m vehementer congrèdi concupifcllnt. Deinde quantum circa natorll ru
ahmcnta laborit. Horumq; ca\lf.1 imbceilla etianl
anill1alia aduerfus robufhfsima prxlia pofcunt, &
pro 111is occumbere' parata flint, ac faHl~ pe&cere,
modo filio~ nurriant, & aliud quodlibet alldaél:er
aggrediutur.Homincs quidefq terte p,mare5 q~Ji[
plam r:ltionis difcllrfuh~c agere,bruqs alIte qllXllam clmoris tam ardétis cau!;, cfl? Afslgnarc hanc
potes? Minime, inq uarn. Credisne, inq uit, in all1atorijs peripJ~ fore, dum hxc ignoras? Ob harc
çauùm ad te, p Diotima, vt [lIprà dixi, confugio,
quia pra:ceptore l11e indigere cognofco. borH It,lq;
precor, & ~liorii quxcunqllc ad amorem attü:enr,l
callf.1m afferas. Si credis dlius natur;t amorc d Ico
cuius fxpe ia1Jl diximus,ne mireris. Exhoc enim
.fimiliter vtex fllperioribus, natura mortalls, [emper & immo,rtahs cffe pro vJribus nititur: hoc au,
tem generauone duntaxat aflèquitur ,quol1la [cm':
Afsldua mu per alteru iUl1enem vetens loco 111bilitllit. Enlm~
~atlO In cor,
'[c '
,
,
pore & ani. ucro co If 0 ln ,t~mpo,re, q~lO a~lInallUm Vl1umma.
'lllodqi VlU~re dlCltlJr) Idcnlqi cac) v~ à pucritia ~q
feneautem , quamuis idem dicatur, nunquam ta-men in feipro eadé continet, fcd nouu [emper cffi<;itur,~ vetera expit,fecundum pilos,carnem,oJTa,
~c f..lnguinem, &vnlller,ClIm corpus. N eque in corporc folum, verum e ~i;Ï in anima id contingit. Mox:.es,confuctudines, opiniones,cupidincs, voluptates,dolores, atqi timores,cotinue permmal1t.ncq;
quicq~la exifiis idé,~ fimile perfeuerant, fed p~i~:
~a quidé abolel1wr,noua vero [uccedut. ~inetl:l
quod n~ipbilius efi,(cientix ql10qi non folum alix
t;uanefcunt,ali" furgut,neq; feml? (ecundLi fdétias
ijdem fu mus, verun:-etiam vna quxuis fcientiartUll
i.dé patitur. ~od enim dicic meditari, qUilfi exierit,lciétia djcitur. Obliuio nanqi fciétiç exituS e~.
M 7ditatio vero nOllam memoriii [emper abelln~lS
1.0co refiJtués,fcicntia feruat, vt cnè eadé videatur.
floc vtiqi patto omne mortale feruatur, non q.uia
fèmper o111nino idé fit, vt diuinll,[ed qllia guod ça1?efcit,& abit,nouu & fimile fibi relinquit.Hoc l'emedio Socrates, qtlOd mortale eft fiue corpuS, [eu
quodlibet aliud, particeps immortalitatis euadit:
quod vero diuinum & immortale, alia rationC.
Q!!amobrem mirari non debes, fi omnia germen
fUU111 I)a~ura charifsimu h}1beant. N ilm immortalitatis gratia nixus huiuGnodi atq; am or CUHlbct
inefi. Cu hxc audi{[em, admjratione camotus, inqui. SiccÎne ô fapientifsima Diptimarel1crit de ijs
~udicandu?Tumilla,vt l?feébi fophifix fo1ét . Ce::
~o fcito,inquit,ô Socrates . Etenim fi glori~ fiud.lu
quod hon~inibus inefi,confidcrarc volueris,admiraberis ruditaté tua, Wea quç dixi, no f.1tis caprxhenderis .Cernes quidé quàm veheméter exoptent,
notos fefe omnibus exhibqe, & in fll~uru immortalé glorii cqn[cqui. N ap1 huius gratia magis qui
filiorum, periqJ.la fupeunt , peqll1ias crogit, \aboFsq; nullos refpuut, ac dcniq; [efe mp,rti exponu t . li~d,l'
, An cenfes Alcefren pro Admeto ~non vohu{[c,au5 l
Achillé in vl~ione Patrocli occllmbere, auç veLtru
Codru pro filioru regno perire, nifi immortal em
vjrtlltis memoriam,qualis appd nos extat, co[ecL!:
turos fe prxfagiffent? Longe abefi"inquibat. 1mO
pro imlporpli virtu~e & honefia opinione cun~a
~1~C, vt arbitror,omncs é\gunt:& quo meliqres bomines [unt,eo magis ad iLta conten~unt. N al1111~
mortalitaté amant. ~icüq; igitur corpore fa:c,Uçli funt, ad fœminas le magis conllcrtunt, 'a tque It;l ,
amant,& filioru generatione i1l1mortalitatem,t11e~noriamlfclicit;ltem,pcr omne tempus fl{[equi [pepnt ', Sull~ & qui anim~ grauidam atq; fœcllnda!11
magls qu:j. corpus habqt. hi fanè cacipiunt eaql1:t
a 111 111 X & cocepifl'e & co ci pere cauenit. Sed ql1idnam COlle111t? Prudentiam videlicet, aliasq; virtll:tes, quarum rerum poê~x omnes genitores [unt,
nec non artIfices illi qui in uentores dicunwr. M a;'Ima ~er?, & oml11U prxfrantifsima prudentia eft
qua cHulla & ~omefiica guberniitur, c~l illS nom~n,
efi te!11per,antla atque illfi~tia . ~ifql1is ergo Vlr~L1tlllp h,l1l,lIfmodi llatllra plcnus ~ grallidus ,cft,
ldeoq; dl ~llnlls, xtate debita imminéte parere Ja Ol
gCl~erarcq; affeébt, & idcirco pafsim v~gac, ql1X-.
rlt,q :le pulcbrum, in quo gen~ret . in turpi nanqu~
mW!l11e gencraret. ~apropter corporiblls [pe..;
ClO!!S l11agls q 1I:\~ deformibl1s gratulatur, vtpote,
prxgnalls. ~od fi animi prxterea pulchru, g~n~
rOL1m, docilêqi reperiar, vtraqi pulchritlldine cO-,
cmrcntc,mirificedeleél:amr,& coram homi~e illa,
,ôfeftim de virtute loq uédo fac~lnclia pol1c\, q L~a~,
lis dIe
�Conuluiun1;Vel,dë AlTIOre .
9
I~s ~~c dcbc:tt vir bon ediITerés, gtibdnc Gt eius of-
fiClU,:ltq; bc doétrin a im buere iJlü Hudet. Adhrercn~ q,uippe Plllchr o,eogu e familia riter vtcns,q ux
<J. UOd,l concep erat, parit & gignit, illius tam in abfentia, qulm prxfen tia memor :qllodu cindc o:l[citur,clÏ i110 cémun itcr Ilutrit at9; edllcat. V nde allgllfiior c cômun iooé,fi rmiorc q; amiciti a vicifsim
cO~~rahut, qulm mortal iu filiont paron tes, vtpote
<]:11 ln filijs imorta lib.ma gis pulcl.lri oriblls q; vnà
C,oll1unicit. Etenim hlliufin odi filios qllilibc t po- .
u
tlUS quàm hllman os c!igerc t,prçfcr tim ÇJ. Homer
HcGod umq; côGder et,&po êtas alios çmulet ur,dli
~ernit qualcs filios reliql1crut: Ç}.clÏ immor tales Gnr,
lTIlll10nalc quoq; gloria memor iamg; parcnti bus .
prxbue rut:qua lesq;,G ribi placer, Lycurg us LaccdXll10nij s reliqui t filios, Lacedx monix ac rotius
]>enè Grxcix feruato res.Ho norat & apud vos pro '
t~er genera tioné legu ipfe Solo,al ij pcrmul ti alil apudGrfLcos & Barbar os,qui multa atq; pr~c1a
'ra Opcra dcmon Rrarut , virtutc omnc progcn erantes. ~ibus f.1cra ac tcmpla multa, ob hlliufin odi
fçpe natos dicata fllnt,ob human os vero adhuc alicui nunqua . In his vtiq; amator ijs ô Socrate s, ipfc
'forGtan indufir ia tua initiarc ris. Vtru verov ltcrius
proccd as,ac perfca a demu amator ia, qUa!:lIc filbliIne,fpe ét:lnt,q uoru gratia hrec ûlllt,fi quis reétè in<J.lUrat, haud fcio pofsiftle animad ucrtcre . Dica' tae?,ol11nique fiudio tibi opitula bor. Tu vero pro
vlrlbus fegui me nitere. Oporte t eUI11 qui ad hoc re
éto fit tral11ite progrd fllfus,f iatim ab adole[c enria
plilchra corpor a côtemp Iari:& primum quidem fi
l~.?do reéte ducatu r, vnllm corpus amarc, ibiq; raitloes pulchra s produc ere,cog itare deinde plllchr
is
corpor
tll~iné qua: corpor i cllilibe t inefi,al tctius
erre german am.Et fi feqlli d cct quod infpecie plllchru~,ab[urdu cR credere cam 9.11X omnib us corporibu s incfi, non vna candem q; plllchr itlidine m
errè. Et qui hoc aduerti t, omniu m fimplic iter pulchroru corpor u amator cuadere debet, amoris au,..
tem erg a vnu vehem cntia hac ratione remitte re,atque vnius [pecii! parui f.1ccre. Pofi hxc pulchr i,t ud,inc qllX animis ineft~ilb qllX,in c~rp?~e prx~an
tlorcm cxiftim et, adeo vt fiqUIS anUl111l13ClllU Gt,
qual1111is formJ.c orporis alijs qllÎbu~da cedat~ [uffi
Ccre t:unen arbitre rur,& amet, Cl1rctqi, & r:ltlOneS
huiufm odi pariat, qllxrat q; [er~11oncs o.cs qui redùerc meliores adolefcentes pO[Slnt : vt lunc ad pllIchritud iné q ure in offid js ac legibus reperit ur, infpicicnd~ ducaru r, intellig atqi illam omné fibijpfi
vniform c cognat amq; exifiere, vt ea quç circa corpus dl. Plllcbr itudiné parui faciat. PoO: offiCia légésqi,ad fcientias tranfca t, vt fcie~1tiaru Plllchl'içu1
dinë co ntem plerur:dl1mqi id quod amplaexu.ber~t
pulchritudinc,cô~lletur ,baud am pHus tanq ua rr'lacipium vnius puc!li [peciem admire tllr:neq i vnius
hO ll1 inis vcl officij pulchr itudine Gt cotcnlS. Nam
qUjfquis in hoc delinij uit, exilis &- abicétlls eft [e1;-:
Uns. Verul11 in proflln dli pukhri tlldinis [e pelagus
Inergat , vbi ip[o intuim olldtas prxcbr as atq; magnificas ratione s int~lItgentiisq; in philofo phia abunde pariat, donec lbl confirm atlls & robor; tus,
fcientia iam vn:llll (,llcrn intucatl1r ,qux pulchr i ralis exifiit. Acièm vero mi~ nunc métis pro viribps
adhibe . ~icllnq; eucufq ; pel' a~at~ria gradJt~~
deduci tllr ,rcél:o orainc pulchra ll1tultllS, ad h11<.: la
;'\matorij affectus peruem cs, fllbi,to, qlla~lda nat~lr:l
nùrabil ë in[pici et plilchritu~inc: Hoctli lld CUlll~
g;
n:
gr:ltia labores omncs prxccd entcs ûlbiuil hus. Prin
cipio quidé [cm.}? efi,nec fit,ncc interit, ncqj cre1bt
vnqua, llcque dccrefc it: prxtere a non hac ex partç
plilchr u,exilla tupe,vel wm pulchr ii,tum minim è 1
N eq; ad hoc quidé pulchr um, tlIrpe vero. ad illlrd,
vel hic pulchri i,ibi wrpe, vt ,!uibuf dam pllJchflim
fit,quibu[dan~ ~cro neql1aqlla. N cq; rLll-[US imagil'lationc guada lpfllm puIchrl1m it~ fingctu r, quafi
VllltUS pufcher, vel pulchrre m,ll1US, au t ali!ld q lIiddam cuius corpus efi particc ps. N eq; vt oratio q!l~
dam, ve1 oratio, aut [cientia quçda. N eqi in abo i<1cere putabi wr, velm in animal i, vel terra, vf;l co;:lo,
aut alio quopia ,fcd idipûlm per feipfull1 Cu fcmetipfo VIII forme [cl11perexifiens. C~tcra vero 0l11nia
ql~~ pl1lc~r~ ~I nt, illius parti,cipatio~c Plllchr a, C:l
[clllcct codwo ne, vt nafccn tlblls & 111tcrcuntibus
~lijs,nihil fubtrah atllr iIli, am addatu r, ncqi pafsio
llem vII a111 incurra t. ~ado vero ab his aliquis rcél:è pueros amand o a[ccndcns, illlld ipflllTI pli Ichrii
cOlltllcn incipit,ferl11e ia111 finem attingi t. Hoc efi
proFeél:o:ld amator ia rcac pergerc , vel ab alio duci, qlliido videlicet quis ab his plllchri s gratia pulchri illius a[cendcre incipit , qllaG ql1ibufdam gr:ldibllS vtens, 'atq; ab vno prill1u in duo tranGens, &
à duobus in om.nia qux pulchra [unt corpor: l, ah
l1Ïs i Il omllia officia pulchra , à pulchri s offici js ad
doél:rinas pulchra s conuerflls,?t doétrin is deniqu e
muids in iIlam doél:rina peruen iens, qux non alte..
rius eft quàl11 illius ipGus pulchri doétrin a: atqi ira
dcmllm quid ip[um pulchru Gt, cobtem platllr. In
hoc vtique vitx fiatu, ô amice Socratc s, inquit hofpes illa vates,fi v[qlla alibi,h omini vidclicet ip[llm
pll1chrllm fpeétan ti viuendl1m.~od Gquando vi
,deris, [uprl quàmd ici po[sit pretioG us auro, orna
tisquc vcfiibllS & pulchri s plleris adoh:fcenrib
que cenfebis. ~os nunc & tu & alij muIti, .dU111
fpeétat is,pimi um obfillp e[citis, & fi fi cri poUet,eli
gcreris inter iIlos fempcr cibo potu nçgleCto ver,: .
üri. ~àm Felix ~l)lId fpeé1:aculum fore pmamu s, Cicero lib,
fiClÙ cétigcr it, vtipfilll1 pulchr um intllca tur, fyn- de olfi.lI.
cerum, integru ll1,pur u,Gmp lex, non hUl11anis ca1'nibus,c oloribu s,non alijs mortal ibus nugis c6~a
minatu m, fed ip[um [ecundil [e pulchr u diuinuO l
in[pici at.N um vitam buiu[m odi parui facias? hominis videlicet ipGus qui illuc ûlfpici t,qui tam prç
C!;\rlll11 [peét:lcuillm contlle tur, qui illi cohreret.
Nonne cogitas quod fibi [olum cernens illé co ocu
10 plllchrul11 quo percipi potefi, lloo imagin es virturis vlteriu s,ied virtme s ip(.·1.S pariet? quippe ClH;l
non Gl11ulachmm, fçd rem ip(.1m <nting:l t. Cumg;
virtutc qI veram pariat,atql1e alat.,Deo ~mic,lIs cfficietur, & fi quis al,ius homl11u~~, lS maxll~e lm~or
talis cxifiet .Hxc 0 Phxdrc ,alt)qll c conulLlx, DlOtima narrab at. Cui fidem adhibc o, :ltque alijs perfuadere fiudeo, homin um natura h:ltld f.1cile pof[e ad beatx immor ralit:lri s po{Ië[sioncm quicqu i
lcgitim o 'a more conduc ibilius inueni: e. ~am obrem honorandlll1l :lmorem ab Ol111l1bllS bomi.,.
nibus cenfeo. E guidem :lmator ia colo, méq; ûl.m",
mopcrc in his çxerce~,ali6s,c;l\le exhort or. Et nunc
quidé ac [emper pro Inge 111) faclllta te am oris vim
& fortitu dincml :llldo.H unc ô Phxdre fel:monc,fi
vis,qua fi Jaudati oné qua~ldii. a11101'i5 exift:in u: fins,
:lut :ll~tcr :l,ppe.lla~·e placet,~ppella.Cli hçc Socrate
diauté
dixi{Ic t:ehq,lll ocs probar üt, Arifl:ophane~
cerc q llId pl:l conaba tur: qui à Socrate s cl! diccrcr,
mentio né ipfius quoda 10co fecerat. Sed repétè veftibllii
B iij j
us-
q;
�,Liber Vigefimusquintus.
ftihuli o{Hum percuif um [onitum dedit, & c1amor
Jiebac chitium iuuenu m tibicin xqi auditus . Tum
Agatho nemYi dete dicere minifir i,qllina m bomines aduenu rint,&f i quis familiaris nofter interfit ,
ad nos accerfite. Si nullus, nos haud ampliu s bibcre,{ed iam quie[cere nuncia te. At paulo pofi vocé
Alcibia dis audieru nt, ebrieta teinful tantis, alti usque in vefiibu lo cLimantis. Et percon tantis vbi effet Agatho ,iubéti sqi fe ab Agatho ne deduci . Eun'i
,jgitur tibicin a alijsque contub ernales duceba nt,&
ad for~s ~efiibuli fificbant, corona quadam ex hed:ra vlOhs'~ue con[ert a redimi tum,vi ttisque mul~lS capu~ ~1rcu~datum, claman temq;, Salllcre vos
1l1beo vln,eb num valde homin em compo tatorem
fu[cipi te. Vel abeam us, A gathon em [olum coronantes, cllius rei gratia venimu s. Heri equide m'interefre nequiu i,hodie veni vitras ferens, vt à mec ca
pite C'lpientifsimi pulche rrimiqu e capllt, fi ita di.:..
cam,re uincire m. An me velm ebrium derideb itis?
egover o,ridea tis l~cet, vera tamé loqui me (cio. R ef?onde te clar~ nunqui d ad hœcing redi permit tatls?com poteUs ,an non?H ic acclamaIfe omnes iu{'fiifeque ingred i,atque accumb ere. Aecerf iult &
Agatho .contub ernales igitur adduce bant. ille vittas toHens & Agatho nis eaput tircund aturus , Socratem li,ccot in cofpe,étu e!Ièt,n on vidit. Prope Aga
thonem 19ltUr aifedlt, inter hune & Soerate m me~
dius. Ei nanqi Socrates cdferat . Clll11fediIfet Aoa
' to,
t 1~oni congra~ulatus efi,cor onallit q; . Agatho ,Sol
une, <;i;\lceos Alcibia di, inquit, ô pueri, vt fic vellit
tert~us accuflJbat. p.ro~[us ,dixilfe !'-lcibi adé,&q llis
tert1UsCOnt~l~a e!Iet, l?terro ga!Ie. conner [umqu e
Socrat em vld~ife, cumqu e refilijifet, Pro Hercul es
4ixifie )quid hoc eft?hic etiam infi.dlatus mihi,ô 50
,rates, con[ed illj ? Sic [em per [oIes, vhi minim e omnium expeaa rcm, pro.t inus mihi occllrre re. &
nu~c cur huc venifti ,? CUl' hic potins quàm apud
Anftopl~~nem fedes? aut fi quis alius ridicul us hic
cfi, vlde~l,!ue vult? Sed calli,de excQgi tafii,qu i illx~
tJ.conu lUarum pulche rrimum hic federes. Socratem autem ad Agatho nem conuer ftlm V ide, dice~ re, Aga~ho fi q~o paéèo mihi [uccurr cre potes. A1l10~ 9.l\lppe hUlus homini s,h 4ud !eue qlliddi mihj
extltlt. Exe.o na~que tempor e quo tempor e quo
hunc amare ~œp~,l1unquan1,mihi,lic,et aut a[picerc
pul,c hrum a1t~ue aUot ~lIoqll1, qulU lfic zelotyp us,
Id dl amato na [Ufplc~o,ne cart~s,~ i~lIidens mira
qu!,!dam tentet, conulc leturqi , HI)O VIX [e contin et
quin ~anus inferat. Vide igitur ne in pr"fent ia tale
qllid agat, fcd nos concili a: velfi vim inferre aonc_
tur ,opitul are. N aIt). hllius furor & amator ius irI)pe
~llS me maxim è terret.A d hxc Alcibia des,Int er me
ac te co~ciliatio nulla cadi~, fed horuil1 caufl\ alÙ~
~e vlcifcn :nunc alltem Agatho mihi aliquas ex hi~
vittis impart ias,vt & hui 9 mirabi le hoc cap ut cxor
~lem,ne ~ihi [uccé{eat quod te corona uerim, 11011
Ip[um qui omnes homin es [er~oniblls [~lperat~no
1l:u per tantum vt tu,[cd [emper. A~ceptis itaql vil:~lS" eorona uit Socr:lt em, ac [edit.redens autem inJU1t,Age~ühomin~s,Nimiu mihi [obrij videmn i,
J eq; p~nTI1ttendü vobis id cen[eo .bjbédu cft
enim.
N a1l1ll1t~r n~s id cqnuen it. Ergo hihend i princip é
donec [\Us blberit is,me vobis propono.Fel~ri iube
Agatho fi,q~od adeft all~plurn poculu m. [ed nihH
~p~s efi,
feras hue puer vas illlld,q uod pl ures
~ Cp~yl~$,fi q~lalll oqo ,pater~S,capere videtur . Cü yas impIeJ,le ~~mln~S lll{fet~ pn?r Ip[C b1blh ~oe~~ti dcin~e
infund i iu{~
lm;
fit,& inql1it,Aduer[llS Socrate m, ô conuil1 x, do~ô
hoc nihi1 promolleo . ~,antllmcnnqt1e quis iuilerit,ebibet,lle~ ebrium vnq lla!TI videbit is.Socr ate,S,
cum infudii l et puer ,bibi. T um Eryxim aclllls, qlud
agimu s Alcibia des? Ita nec 10quim uf quicqll am
fuper calicem ,neque canimu s,fèd ql1:tfi fèiel1tes,ingurgita mlls? Ad ql1em Alcibia des, Sail!': optl me
Eryxim ache,o ptimo & pruden ti[Sllno pane nate.
Et tu f.'lllle,Eryximachlls [ubill11 xit. veru quid nObis agendllm?~od,inqllit Alcibia des,tu prxcepe 'd
ris.Tib i quidtm parend um efLVir medicus !11111tis Ih2 ".
ali js ctquab itur vnus.Im pera ergo quodcul1ql1C ~ubet. Audl iam,in quit Eryxim lchus. Antequ am 1!1,greder eris, vi[um fuit ab vnoquo qi prx[en tillm ~:l,Çèo in dexter:i circuit u deinceps Amore m pro lngenij facultate budii.dllm. Nos qlliclem finguli diximus, tuquoq i Ctlm non clixeris, bibcris lL1té,iL~re
dicere debes: & cu dixcri s, tuc demu Socrati qUlCquid vo1ueris,im perabis. Socrates q uoq; i111 qui ad
dextera mfucce ditfimi liter ,cxteri q; dei ncep~. Pr,,cLue 10queris, iuquit, Eryxim ache. Sed non xqU:l
ratio videri debet, vt ebrius Cllm [obrior um oratio
ne verba [ua côferat .Sed ô bcate vir, per[uafitn e t,ibi Socrate s qujcg,uam bis qu~ paulo antè narraUlt?
Vel [cis cOlltrà dle omnino ?!-fic enim fi eo prx[ente qllenql lam laudall ero, vel Deum, vel homine m
alium qll;\m hunc ipfllm, manus non contine bit.
Bona verbl qll~[O, dixiIfe Socrate m. N J1lil ad hxc
dicas,re[pôdil1è AlciLiadem:per N eptunu m enir~
nemine m alium te prœ[ente laudari m. Sic agendu,
inquit Eryxim acbus, videmr , & fi vis Socraté laLlda.' ~id ais? inquit Alcibiades. Oporte re videtLlr
Eryxim ache, hunç virllm aggred iar, & coram vobis vlci[car. ~id cogitas,dixi11è Socrate111,de ddi
culis qUibu[ dam me 1alldabis? An qllid ages? Vera
loquar , inqllit Alcibia des, permit tisne? Vera quidem,dixi11è Socrat em,loq ui permit to,ac etiam iubeo. Parebo ,inq uit Alcibia des,q ulm libent ifsime,
modo Id afIèqllj po[sim . Verum tu ob[erua , & fiquid minus verllm refcro, interpe lla vt lu bet,me~
dacium que r~dargue. Nllnqllrim enim [ponte Il1C~iar.. N eque mireris , fi a1illd aliul1de vtcunq ue repit in memor iam, reuoco . N:lm haud f.'lclle dl homini fic affeao , miros tuOS mores facundè certoque or4il1~ n~lmerare.Socratem ôviri conlliu x, per
imagin es laudare combo r.Ifie igitur forte [u[picabitur,n e ad ridicu1 a[\:rmo ncm conuer t:lm. S1I1l1 Ctur autem imago veri non ridicllii gratia.
.
AL Cl B 1 ADE S COL L A V DAN
Vjd~f:c.
sOC RAT E M.
apud, M~
Sde ,Jl
'
<? C 1~
E ~ a~ero perfirni!el~ bllJi$.
Sttems lfhs, ql11 [edctes inter :t!l~S 1~agines à [cnlpto ribus figllrantUr,
Ha vt fiftulas tibi,lsue tenea t. Q::!i fi
.
'
bif.'Uia pillida ntur ,reperi ürur i ntll~
lmagln e ,
De?ru. Satyro quoqi Mar[yx pll~l
l~m eIfc dJc? ~t.qllod a[peé}u quidé his cs per11111,lI!s',ne nJ qU1?e,, ~ $o~ra..tes, negabi s. ~ùd ver? 111
ah JS quoqi hl111h~udl11e eorum habes,deinceps IaIn
:mdl. procax l}c cotume lio[us es an non:fi non 6tcris,equ idë tcftes adduca nl. An n~n tibicen ? Etribicen qu_i~é Marfya I_onge prxftan tior. Ille enim il1:
~rl1mct~s qu~bufda homine s demlilceb~t oris pot~
t1a,~ nue etia fiq~tis modul atione illius'v tirur. N;\
jlJ~qlla: Olymp us moduolatus efi, M arfyam quid,d
{;lllt modul atum dICO. ElUS igitur harmo nia [CUV!r
quidam benr;,feu fœmin a male vtaturl. foIa animoS
s
!t !
flqrall~~,
\
�Conuiuium;Vel,de An1oré.
~ttr:thit; & quia diuina eft, oftcild it quini di js I1!Yfte'rij s qi indigea nt. Tu auté in hoc duntaJC;at dift;ers
~b illo, qllod fine vllo inftrnm cnto nudis quidem
verbis hoc idem efficias. Nos certe quoties aIIu aucliuimus alterius verba referen té,etli nimiutU boni
oratori s,tame n 111111illS, vt itadixe rim,illa facimu s.
• At eum te quis audit,. aut tua verb:l quouis alio referéte,q uamui s ineptus ille fit qui refert, &: fille vir
feu fœ mina fiue ad olefcen tulus audiat,obJl;\.lpe[cifuuS ql1idem, ae m ente eonipi mnr. Equide m nifi
fll[pica rer,ne fonè nimis ebrius videar, iureiur an, ~o interpo Gtoaff irmare m,qual ia mihi aliàs ab hulus verbis eontigerunt, eonring alltq; etiam nunc.
~oties enim hune audio, multo magisq uàm hi
qui Cory-h anwm more deferu ntur,co r in we eon\:itatur ad huius verba,l acryma sq; efFlI.tldo, vide6que multis alijs hoc idemeo ntinge re.Et cum Peric~em audieb am,ext er.os q, oratore s bonos, .videbi
, t u.r ilIi quidem mihi prxclar e dicere, fed oihil tale
· m.lhi colltin gebat,n eq; coneita batur animu5 , neq;
, felpfllm quau [eruilit eI viuenté eondem nabat. Scd
ab hoc Mar[ya noftro [xpeira infleét or, vt exiftilllcm l1ullo modo in hoc ftatu vitx mihi elfe y,iuen
dl~m.Hxe ÔSocrate s,ne negaueris.Q!:!.ineüâ certo
fCJo, fi in prx[en tia'aure s illi pra:ftar e velim.) minime tolerare m,[ed eadem jJl:t mihi euenire nt.Cog it
e~Ïin me f.:'lteri, qllod eum ipfe ego ~n multi.s defiCl.~Un,tamen meip[u m neglt&o, rem<:!; p?pub Athe
JlIcnGum CU1"0. Vi ergo qual! :tduedu s Slrenas ob, turans allres,h unofug io ae vito, ne aplld e~m fedés
· COll[en efeam.P atior autem erg~ hune [olum quod
, llC010 exiftim aret,au t cuiufui s pudor~ ae verecu n· dia detinea r. Atqui hune [olum vercor. Con[ci us
cl1Îln mi hi ftlm, defend ere me,non PQ{f~, quin fint
· agenda qua; iubet: Ced cum ab eo difcedo .popula ri
11mbitione me ftlperar i.Fllgio igitur hune. atq~\e vi
to, & guotios ip[um intueo r, vereeun di:t me quia
promil fa non [eruaue rim, capit, vt fa;pe cupia hue
è vüa deeede re:R urft\s vero fi accider it,(çio ~ne 10geid iniquiu s tolerat urum. Itaq; quo me vertam ,
a~t queml dmodü h~c v.tar,ne,fcio:E.t,à modulatl~
lU~US quidem Satyn hUlUS tal~a mlhlq~le ~ 1~111tlS
al.l)s eontig erunt. Crtera yer? :ll1dlte~ vt ~llulhs\ fit
hl~,ql1ibus ego fimilem elle ~l.eeb~m,& Vlm. q~am
IrlJrabilem habe:tt,intlleamtl11. SCltote ne mIne ve, firum Socrate m eoonof cere. Sed ego vobis ofienda~, qU:tndoquid~111 di cere iam incepi, Ce!~,itjs
- quam vehemé ter S oerates erga puIchr os,atfle ltur?
fem pérq ue inter eos verf.1tllr & obftl1 pefcit ~ igl1~
rat o 111 nia, nihil nouit. figura profea o haie Silems
tft perfimi lis. Sdtote igitur ~um bac habitus for· n~a exteri us ami ciri , t:tnquam fcu! ptll m q li endam .
· Stlenul11.Intus vcro fi apedar ur, mim,ô viri conui
· \iœ,caf timonia & integd tas ineft. N eque pulchr itudincm corpor is cuiu[q uam quicqu am a:frima t,
l1eque diuitia s, nequc honore s, neque e:etera qua:
\>ulgus admir: twr,fcd ca eunéta [uprà quàm exHlil~ari ql1eat, loge [p~rnit,ae pro nihilQ du<;lt. QEoClrea nullius nos eHc apud eum vobiç a{[ero: fingit
tal11en ironicu s aliter, ae iocad palàm de his rebus
llllnqu am ce{f:,t. Serio :\utem agentis atque intus
~perti, nefcio vtrum qui[qu ;tm veftnï d~l\illas q ux
lntus latent imagin es vnquamjnfp~x~r~t.Ego cerle quando q, cas eon[pclCi, atqucm lhl vl[x.fu nt v[,q ueadeo diuinx ,& aureç,& formo[x,~ mlrabll es,
"'t nullo modo fas exiftlm em :tlIter quam Socratc s
pra:cip je,ager e.Ego ialll aliquan do ô "id çonuiu ç,
Soqate m arbitra tus mçafpe cies reuera admod um
~clcél:;tri, oecaGo nem hanc mirihe. am felicem q; ad
~d quod ;tffeéÇabam,lllc naétum cfIe putaui. Gratificad quippe Socrati con~itlli, vt qua:cllnqlIC.ille
nO~lcrat'n:C:,Cllm eommu l1lcare t. Nam magllu. :tH ..
qUld & mJrJ~çuP1 fbrmou tatem meam exiftiru~..
bam,e; tque pll1~imum fi~epam.Cumq; antca nun:
quam ~n: c~:)lUlte ~lIm Co loqui con[ue uiifem ,q,u:i
doq; dJID)lTO cop1Jte,[oIus cum eorçfti ti. V cra v.obis omni:t ~pe~'iéda f~lnt.A ttendit e obfec~~.Si m~..,
fior Socrate s,ipfc red:ugu e. Reftiti eql1jd ~ m Ô v.iri
conuiu~,{olus Cl! m [010, [pcrans eadcm hune mih~
diétutl lm, qua: amaÇOfG~ am ~l.tis eum [olifu; lt, 1,0,
qui [olent.~a [pc valdç lçtabar ,horum vero n~hil
a~l1 m ~~,fed ~~ folitus era" eum ad vefpcl'a\ll, ~f<-r;
dllfel,'lllllet,abIJt.Poft hœe ad palxftr am hune dtaui eJÇercuique,quafi in hac aliquid pcrfcét~lrl1s.[o1i
lt:\q; ~çp~ nos Gmul ~ymn,a~iea.e~erelljrnus.OEic\
~lI!tlS Q,P\lsc(\: v~rbls ? Ntllll mlht [uccc{i;it. Poftquam verQ h<\o neq \1 aq llam fileee{fèrat,dlll'iÇ)ri,bll~
roaehin~mentis Viqlm hune aggred i ftatui, nec ab
ineeptis. defiftere. A udite quàm vehemé ter huie illfidiatt,ls.(um.C œnatum aeeerGui tanqua m amat.o t'
amatis ~nfidia~us. h non f..,cile nec primo pamit,
undeIl l vet;o obfeql tlls dt Venit ergo: fcd ftlmpt-o
cibo confeft iru ~bitlll;uS {uq~xi ,t ~ Tune ego pl:ldore detcntl ls,abire permifl . Sed ali~s ~ ehç1l1ent.iores
inGdias tenden s, poft cœnam ad multam noCtcm
fermon em protrax i:èllm que vell et difcede re, obij-.
· dens intemp eftam noétem ,maner e coëgi. ~iel)it
· igitur in proxim o letto, {llper quem fedcns cœnn..:.
· uerat,n ec alills prxter, nos vllus ibi ea noéte dormi
uit'. ~x haéèen m diéta [unt; fine rubore vbiql1e
."
· profer n pO{[U.n1i. ~a: vero fequllntUl:' , Non plius
..
Ll
prouerbl
....
V.i
im,
eenftler
iIJlld-re
bium
audieti s quàm prouer
dieum,
eftveri
a
pueriti
fine
a,&
num & eum pueriti
~inetiâ iniLlftu videtur , vt is qui Soer:tt é laud:tt,
fuper~ü lX inui,éhi f..cinus illius filentio prxtere at.:
Prl(tel'e\\ no aliJtel, ~ffeél:us [um quà.m ille qué vipera mo~det. IlIu qtl1ppC ferunr quahs fit dus pafsjo.
ap:rire no11e, niu ~1i.s qui ~~iliter5grotat,quaG hi:.
· foh,~tpote malt no 19nan, lgnofc:1.C, ft qqis crllciatu eopu![l1S, & 10qt:ll & agere cunéb nond ,u bitet.
Ego igimr; pr~,<;a?teris adllrié hls vehem étiori philofoph ix morfil, qui o.mniü dkaecc n;Ïmus , & Lille
cor, fiue animü,fil1e quomo docunq ;.id appella nd Li
fit,LlUcius cupidit ate in philo[o phia fermon u, gui
acrius quàm vi.pera morden t, & occupa nt liquido
attigerü u: iULlenilé animû qui non pcnieu sign:tu us,
fit,copclll1Dtq; ad quicqu id tandem fit, f.1eiendum
arqued icendu m,ac intue:ns ~hxdros, Agatho nes;!
Eryxim aehos, Pau.G1nJ:lS,AJ.;lftodemos, Anftop ha\
nes,So cr,a tem deniqu e ipfilm, & cœtcros . (Omne s '
enim mecum vnl philofo pia:fur ol'e ae' haeeha tio- '
ne eorrep ri ellis ).pmpterc~ audite o~nes.· E tcnim
mihi veniam dabitis pr.Q.hls que tune Il me faéb, &
nunc diçta fuerint .FamuH autem, & usuis alius ad
fit propha nus & agrellis , aures obftrua t. Extiné to,
lychno ,famulisq.; ab~en~ib.l.Is,vj.[um mihi ôviri eO-1
uiua:; haud ampliu s dlçslmulan~:lm differé dumq;,
fed ingen~le quod [enure m a.pencd um. Tetigi itaq;
iIlum dicen~,Socr:tres dorm,L~?, N ond um,inqllit~
Sdsne qUld haét,enus nHh,l vlft,\m fuerü?i nqu:tm .
O!!,a de re,& q\IJd rogas? lnqmt. Tuntih i [olus a~ator m: ~ignus exti~llIè vidçri~~inquâ, verecll ndlOr t.,me 10 am o refll1lf e.Equid é eum iti\(e res habeat;eg6q; talis fim, fiultl~~ elfe ducer<\ni,li in hoo
qllOqUC
1
�Liber Vigefimusquintus,.
quoqi tibi grati6.carer, & in cœteris omnibus, fiue
meis reblls,fiue amicis indigeat.Mihi quidem nihil
efi antiquius, quam vt optimus vireuadi; Ad hoc
nemo me magis quàm tu iuuare potefi.Ego autem
tanto viro non obfecutus, vehementius fapientum
inàepationes vererer,quàm obfecutus infipiétll111
verha:qux eum audifret, folita ironia difsimulans,
ita rcq>odit. 0 amice Alcibiades, videris reuera no
ignauus vilisq; dfe,fi vera funt qua; de me refers,&
inefi mi hi vis qu~dam ipfe per qui ipfe melior effici po[sis, & miram in me pulchritudinem confpicis, tua forma longe prxfiantiorem. Si ifia cognofcens,co'mmunicare mecum exoptas, & puchritudinem pükhritudine commutare, tanquam fœnerator multo plus quàl11 ego reportare cotendis.N i
pro opinione veritatem pulchrorum lucrari conaris,& auru pro aurichalco redpere. Sed ô beate:diligentius animauerte,ne te mea coditio lateat,eum
nullius'fim pretij. Tune fanè mentis"ocuJus acute
incipit cernere, cum primù'm corporis oculus de.
florefcit. Tu vero ab hac xtate cs procul. ~x cum
audi{femus. Mea quidem talia [unt qualia dixi,inquam.N equeenimin ore vnum,in corde aliud habco. Tu ;m~em itadelibera, vt tibi & mihi melius
fore cenfcs.Probe,iJlquit,loqueris, ergo pofihac in
uicem con[ultantes ~gemus, quod vuiu[q; tam in
his,qu:\m in cœteris omnibus maxjme conduétuni
putabil11us,Cul11 h<te alldiffem,&obieciifem,qua1i iaeulo quodam facium exifiimaui furgcnsquc ne
vcrb~l1n quidemvlterius loqui. permifi:& hQe amittum quçm videtis, circundans, erat enim hyems,
fu bfirato huius pallio veteri recubui: & hi[ce brachijs f~licem hunc f.tpientemqi virum penitusque
miran~u~ amplexus,p.oété tic totam quieui. Hrec
fcjo noI}. negabjs ô Socrates. Is tamenformam qua
ego m~~Î1Jl'e ,fidebam, [preuit omnino quafi ridicu
lam~(uperbeque contempfit.Deos omnesDeasque
teO:or ôludices,efiis enim Socraticct fuperbiç iudices,me non aliter furrexiife,ac fi eum patre, vel fratre natu maiore iacuiiIèm. ~am mihi menté poll:
h~c fuiife p~tatis,eum me quidem eontcmptu cxi...
lhmarem, ems autem ingenium, temperantiam &
fortitu,dincm ad~irarer, virum talem naétus,qua_
·lem me prudentla & tolerantia rc:perturü effe nul_
°lum q-~dideram ? ~apropter quaratione illi fuc_
ccnfe1-"em,ab coque difcederem, haud inueniebam
neqll~ rur[us quibus illccebris ip[um mihi conci~
liarem.N oueram equidé diffieilius hune pccunijs,
quàm Aiacé ferro domari poflè, & id quo facilius
irretiti illum fperauerâ, me tèfellit. Ambiguus itaque,.& huie viro magis quàm alius qui[quam aitcri
IlJ.ancipatlls,circunuagabar.Hxc 0111nia tunc à me
facta [unt. Procedente pofi hxc tempore militia illi
fimui mihique obuenit aduerfils Potidream, fui111usq; Socrates & ego in eo exercitu eontubcrna_
les atq; conuiétores,Primum quidem laborum patientia nop me folum , fcd alios omnes longè [u perabat:& fi quo in loco, vt accidere Colet in bello eomeatus dcfieeret"nulli pares huic reperiebantur ad
4'lmem,fitimq; perferendam.Rurfilsvero in abundantia rernm,& commeilàtione, mens~q; mWtari
folus 'biç frui poflc videbjlc. Et quauis bibere noIle~,t~men fi eogeb;uuf ,0I]lnes protinus bibçdo loge ~111ceba~: ~ quo~ omnili maximè mirabile eft,
ebr~um qUl~quarn eu~ nunquâ confpexit.Sed hoc
Olh1.1 ad~uc 111 pofieru ~edargui poffevidetur. Aduedus aut hyemes & fngora,quç illis in locis a[per
nma funt) mirabi.lia faciebat. QE.andoque enim
gelu maximo intolerabili q; f:ttto, ira vt Dtdli exire
de tabernaculis auderét, & fiqui exibant, non niji
fuffarcinati admodu,pedesq; & crura pellibus pa.
nisque laneis diligéter circumuoluti: Socrate$ per
hoc ipfum tépus ita exibat cum creteris miliribus,
1 vt nihil ad cam vcfié adiungcret,quam primo fer~e
[olims erat. N udis vcro pedibllS per gl:tcicm faC!:
Hus incedebat, q uàm cum calceis ali j. Milites vero
hrec intuentes,[e contemni ab eo [u[picabantur.Et
in his quidem talis erat So,crates. ~d autem fece.
rit tolerantifsimus vir in codé exercitu,operœpretium efi audire.Nam cum aliquido cogiratio qu:e
dam incidiffet,fietir cogitans codé vcfiigio à matll
tino tempore: cumq; explicare id quod cogitabat
non daretur ,perfiabat cogitans,nec dimittebat : &
iam meridies erat,militésq; id fenferat, ae miraban
tur,alter<lue narrabat alteri Socrate: ab auror~ ft~.
tiffe cogitantem. Demum vero ab lonia quida ml·
lites, cum l}ox iam immineret,cœ nati prius,erar~·
nim tunc xfias,cirea eum firata pofuerut, & in frl·
gore iacuerut,illum obferuates, an per noété quo·
que perfeueraret. Socrates vero fietit vfqi ad au~~·
ram fequentem,ac folis exortum.Pofieavero ablJtl.
eum iam [olem na[centé L,lutauilIèt.ln prxlij 5 qUO
que qualis fuerit,l1onefi filétio prxtereundu.N aiU
cùm ea pugna fuit, ex qua me quafi optimum pu·
gnatorem duces exercitus pr:rmijs .dollauerut, ne·
mo alms me feruauit q ulm Socrates. V idens eniiU
me grauiter vulneratum, nequaquam defcruit, [ed
ante me profiliens, meip[um atque arma mea pro·
texit,ab hofiibusque feruauit. Atque ego tunc Hb
pr'Ldicas conatus fill11, vt nô mihi,fèd Socrati huic,
à quo [eruatus er:U11, dona ilIa traderentur. N equ e
ifta cOfutaueris, neque veluti falfa negaueris Socra
tes. TUllc fanè duces ad meam refpicientes dignita.
tem,donare me maluerunt, te in primis ô Socrates
ob[ecrite, vt mihi non tibi honor exhiberetur. Sed
prctclarum Ô viri,fuit Socratem videre cum exere~.
tus nofier à Deliofugeret. Niinterfui quoqi hUl e
prrelio, & quidem ex equo pugnans, cum SocratCS
ipfc pedes effet. Profligatis igimr nofiris, ac fug a
ialI). omnium faéta, Socrates vnà & laches pedelll
refèrebant. A tque ego cum in hos ca[u incidiffem,
bono anima eflèiufsi, meq; nllnquam de[erturuJll
cos ruxi.Hic igitur eo melius afpicere potui Socra·
te,:" quàm apud Potidrea,quOd ip[e eonfifus ~quo,
mInUS formidabam . Primum igitur intuerl hcebat,quama cautione ac pra:[enti anima lachem fil
peraret. Deinde mihi Vifi.1S efi ô Arifiophanes, q~
& eum hic facere ais, incedere [uperblls, & ocull s
~uiete omnia circunlufirans, cauteque examina~S
itngula. Hoftes fiquidem ciuesque vicifsjm re[pI·
ciebat,oculis & afpeau prœferens, ofiendensqi vel
remotioribus, fi quis eum inuadat, non effe id jlll~
~une fa~uru~. , lt~q ue tute abibat & i pre & .alter.:
ferme emm qUllta lncedunt nemo cos inuadlt, fed
e.~s q~i ,effufa fuga deferunt~r.In multis quidCJll;111)s mm?ce laudari Socrates potefi, [cd ta lia funt7
vt cxtCrl quoqi forfan nonnulli eandé laudem m~
re,an~ur:veru111 illa prxcipuain hoc, per qua; nem l'"
01 altorum hominum, nequeantiquorum ,neque
nouo.rum eiIè fimilis reperimr.N am qualis Achilles fuIt, talem conieQ;et for[an aliquis fuilfe Brafidam,& alios quofda:& qualis Perides, talcs Antenorem atq? N~~orem ..Sunt alij quoqi qui hoc mO
do eonferi~ inuieé poiIunt.Sed qualis Socrates C~7
qualisqi
�C.onuiuium,Vel,dé Amàre.
~~ualisql1è eius mira dicendi ratio, nemo propèa d
. élUS fimiliw dinem accedit , neque vetC;!rum~ ncque
.e,orum qui" nunc [unt, nifi vt ego nUlle dixi, atque
afsimilaui. ~ippe ntJlIi homin um, [ed Silenis &
, Satyris fitnilis ip[e dt, eiusque [ermones. Nam &
ho c':\ mc prxterm iffum erat prius ~ {ermones eius
,perfimil~s elfe Silenis apertis. Si quis enim huius
{crmones audiat, videntu r prima, vt fertur ,fade nil11ium cJfe abfurd i. N omina quippe & verba exteriori afpeétu Satyri çuiufdam contUl~eliafi habit,um prx fe ferllnt .Afino s enim fabrosq ue xrarios ,
'~ {utores calceo rum, coriari osque [empcr habet
'ln ore, eadémqlle {emper dicerc de ei[dem vidctllr-,
Vt Olnnes ferè qui m'in~s e~perti peridl~e fint, verba illius irrjdea nt. V ~rllm fi intlls ;trpiciat quis ÇitlS
{ermones, primo quidem reperie~ {enfi.lUm profund.itatem habere [olos aliorum omniu m, & in[u
p,er dillinifsimos elfe, ac plqrimas virtutu m ~pe
clofifsiu1-as imagin es çontine re, atque ad plpfll11~
{e{e extcndere: imo omnia pr.a:cepta compr xhend~re. qllibus infirui debe,[: is, qui ho ne fie benéque
vlél:urus. Hxc {unt, ô viri conuiux~ in quibus Soc:ate m laudo, nc etiaqt de quibu~ canque ror. Audlfiis enim interim quas mihi iuiuria s intulit. Nec
aduerfus me [olum ita [c gefsit, ver-um etiam aduer
(us Charm idemfi lium Glauco nis, & aduer[us Euthydem um Di~c1~ n~tlIm~ ali6squ ç permul tos e~k
dem fecit, quos ipfe [ub f~eçie am~toris fefeHit: ni
pro amator e amattls euaht. ~amobrem te quoCJue Agatho adrhon eo, vt huius fimuli1tiones di.t:
fimul1tionesque caueas ,&ex h~s qux ~go fi.lm paffus,hll nc cognof ccns rem tuam cur~s,neque [ecull
dum ffouer bium,f iultoru m infiar accept a incom
l11odo ~tpias.Cum. hc;c Alcibiades dixilfct) eius audaçia l3ç loquen di liberta te rHilfn omn~bl1s concÎtatum elfe Arifiod emus nan·ab at, quonia m vilüs
efr & amore Socrati s elfe captus. Sobriu s mihi vidcris,q Al~ibiades'. Soçrat~ di~i1Te. Alioq~l~n n~n.:.
CJUam ita artificio[c longo verboru~l1 circuitu. faéto occulte id fiuduil les,cuiu s gratia cxtera omni"
dilCel'as: qUQd in or~tiopis calce, vt prxt~r ~ropo
fitum proferr e vidcred s" tandem appofUlfil) qu~fi
nOn omnia idcirco dixens , vt me ab Agatho ne dJ{iungeres. Arbitra ris me neminc m prxter te vnum
~tnare debere , Agatho pem vero à nullo alio quàm
,abs te amari. V crurr;t nQn latll~t 110S quïd ftbi·vellet
.tUum illud Satyric um ~ilenic4mque fi-gmentum.
Sed,ô amice A o-atho,danda opc;ra dt, vt nec ifii [ua
lllachi namen tfprofici ant, nec vlJi~s .c alunini x inter me ac te.iaél;œ difsidium fa~~ant. Vera, ô Socrates, Agatho nem re1pqndilfe, 19qui videris. ~oq
ex eo conijci o, qui}l vt nos {eiung eret, inter te ae
.~e fe medium interpo Ülit. Seq nihil hoc illi prode",:,
l'lt: hine enim furge{lS ,.prope te [edebo. Sic agendum pl:ofcéto, di~iiTè Socrat em. hic infra me fede!
~rà Iupiter exclamalfc Alcib,iadem.~alia perpetl mevir cogitl In omnib qs fuperar e me vult. At fi
a!iu4 mihi f.tltcm,9111.irif1ce,!pedium hic li g;ttho~
nem {cdere perrl1lttc. N eq lIaq uam dccç;t, re{p6dif-.
. fe Socratc m. Tu elliql rnç .!.audafii. Oparte r a\lçetlJ
Ille nunc'addexterarr;t hunc [edenterp laudare ,Sj ergo pott te manea t Ag.)tho , haud me f4 r fus laucla~
~it, prÎlls qllàm ,\ n1e l~lIden1r. Sed dir~l1~te vir fehlC,llcqlle huic mcas lqlldes inpidcas.Eq~ldem Iaudare ilium vehem enter defidero. Hui hU! Alcibia ~es, Agatho nernib i dixilfe.~id hic m~ror? Hin.c
~s SocratJs~am difcedo vt ~e Socl'ate
.
. . s .lau~ct. Mos
cfi, Alcibiadem re[pondilfe, vti eo prxfen te nemini liceat alteri formo[ os fibi concili are. V idc nunc
obfccro q~üm facile & qll:l.m probab ili ratione
hqnc ad [c tra}Ç:rit. Sur-rcxit ergo Agatho ) vt apud
Socrate m reql11e{ceret. Tune [ubito debacc hantos
multi p.lfetltcs fores naéH~nam paulo antè guis conl e~ierflt, ingrefsi [Ul1t,& çirca ilIos confed erunt.
QJ!.orum firepitu turb~ta [unt omnia , nec vlll~s
poit hxc modus in bib~?do [eruatu s. Eryxima_
ch~m, ac Ph~dru!11? ah~sque nonnul los ~bij[fe,
Anfiodell1us reçenfu~t, feque diu dpnniu illc,naQ l
~ongœ tunç ,noaes cra~t~ & circ a aurOra)~ gallis
lam cal1tantlbus [urrextlle. Somno exdrum inue~ilfe l.qllOd al~j qlii~e;n 'partim dormie bant, p~r
pm dtfcelI hant. :'-gatho vefO) c5c Arifiophane~,
atque Socrates {oh ,adhl1c vig~labal1t,bibebantque
ampla quadam phta!a faéto ln dextera m circuit u
fibi illllicem (ucceden~es. Socrates ;\1ltem in ipfis
pifpucabat. N cq Uf! ~lipfllm fe recorpa rl Arifiode;mus,in guit, neque ~l1im ab initia adfuilfe)& fomno fuiiTe grauat um . Summ~fl1 vero difputa tionis
jJIius extitiaè~gu9od S~qates iIIos &tcd cogcba t,
ciu[dem vii:i officiuITl elfe tragœd iam, cOlT1œdi;l.ID.
que compol1er.e~ ellmqu e qui arte tragiou s efi,e!Iè
quo.qi comicu m. CUl11"h:BC ilIi coaéti potius quàm
perfl1afi cOl1cefsilfent, {e fon~no ~edilfe Arifiop ha_
nem primo , Agatho ncm deinde exorta iamll1cc,
Socrat em vero dormie ntibus ilIis in L yceum ,ipfo
vt con{ue llerat,c omitan te,fuilf e profeét um, & 10tum {oli~o fe !110re diem totum cxcrclIllfe)ac <\eml'
ad yçrp~ram domi requieuiiIè.
:r
H A E D R V S,
V E L~ DE P V L'.
ç ~i R. o.
"*
J?r~rNr
~~R.$ .. Lrl
A R. G. V M B N T:
't
L AT 0 noiler poëticœ murx, quam à tenera xtate,im o
ab Apollinea genitura [eél:atus eft, furore grauidus, primum peperit liberum totum penè poëticum. & C<lndidifsimum candidirsimus, & depulch rÎtudine fimulatq ue.Amo r~ vir pulcherrimus,omlliumqu.e amore ~ign~tsimus, vt ~e.
rlto cœ;eros quoque Iiberos delOceps edld~nt ve?u!bu s &
gratix plcnos;l venerea Mufa e~9rdlUm fel~x a.ufpJcatus~ [0fusqueo mnium yenu1late.m vblque cu~ dJgnJt~re. cOnJunxeri~. Q!lOniam vero plunma ~U1Us li bn my1lenall~ Theo.
logia & libro de Amorc expofuunus, argumelltu~ elUS b.reuiCsimc pedl:ringemlls. Sympofi~Ol de A~or~ qui.dem pra!•
cipuc traél:at, confequent~r v~ro de pulchntu dJne, At Pha:drus gracia pulchritudi~~s difpurat de amore. ,Neque :lb, re
omllino infcrta e1l oratlo Lyfire, arque ~ratQna dl~p~ratIO.
Pulchrit udo enim &:ld mentem ,& ad, v~f~m,' auduum que
pertinet . Q.!lo fit. vt vbi de allilll~ru~ nQmtnu~que p.uchri
tudine agitur.i[é~nq~e de pulchmu dlne C?rpOflS, .mento de
orationi s puJchnt~dlne dlfpute~ur., S~at1ln vero Ipro Cxordio Socrates inter JOcand.um fer.l~ nlflllum tradl[ prxcept a,
Omnia ob fapientix ~udlum {!CllltUS c?lltem ncnda, PotiC..
fimum fapienti:u ~udlum c(;>nhderare ~elp[~m.lllter hœc aI.
tificiofifsima lOCI defcnpu o allegonc e Ügniflcat AC:ldemiam : pJatanu~ ~lato~lem: Cafium arbufium , amoris pla.
tonic( & SocratlGI cafittate m: Fons, iD commun icanda [apientia l~rgi,tatem:or~am,t:;llta c:ctera oratorio s poëticosque
~ore$ qUlbu~ ~cademla Ilatoll1~ abundat . Reprxhc nditur
lu:e Lyfias qu?d .quahs fit. a~ons i1ff~~us inquirat , neq~e
pnus amorem ,lpLum JC:~ll1ent neq; ddhnxer ir. Confide ra
Inter hçc am ons SocrauCi pudicitiam,lIonllull.:i cnim minus
P
honefi;\
�(
Lib,er VigeGmusrextus.
honeHa pronuociaturus obuoluto capite exorditur.Mox inuocat Mufas,vt rem minus honeftam ipfa: fuo faltem fplen.
dore elocutionis hone/lent. Sed amc'luam turpem vituperer amatorem,ne in eodem lit quo Lyhas crimine. turpem 01morem definit elfe cupiditatem quaodam tiue lihidll1em J.
ratione rebellem, qua: fuperet opinionem ad rcfra tendentem, & ad forma: rapiat voluptatcm. Sed dum ad definiendum pergit,duos nobis tribuit cluees, vnum quidem appetitum voluptatis iogcnirum ,alterum vero legitimam quan.
dam opinionem acquifitam paulatim per difdplinam, & ad
JlOl1efta ducentem. Verum hos nobis intrinfccos duces, extrinfeci duo mouent, Da::mon quidam aëreus opinionem, aqueus vero Iibidiné. po/lquàm vero defioiuit, multis rationiblls adolefcentes à turpibus amatoribus fegregat.Tumvero interea mira bile nota myfierium,M ofaico my/lerio {ImiJe,Malorum plurimis in ipfo /latim principio,dçmon aliquis
immifcuit voluptatem.Q,!!oniam vero non tam philofophicam quàm poëticam agit perfonam , Cubdit fe correptum à
da:~lone ~ ~uôd Alllorem pei Il~men vi.ruper~ueri~. Id~ue
faClt, vt dlfill1frurus Amore, poct/co pOtiUS quam dlalefrlco
more difiinguat. In his ;anilnaduertes grauifsimum peccatu
effe in Dei oomen delinquere,Rurfus in animo efI'e pr~fagiii.
Deinde poëticis quibuCdam ambagibus artcm l ,furore fecernit. Furorcm in diuinum diuidit & humanum.Diuinum
in 'luatuor,(cilicet ~n vaticinium, mylle~ium, poë/im, atque
amorern. Pfouidençianl religiollçn)que cQn{irmat. S,1pien- '
tiam di\1ino furore infufam llutpanp: fapientÎiI! ,I oogifsime
anteponit.Antequam pergat am,m.a rum .tI'afratum particularium,animas in medium communes adducit ,(ciliçe~ mundi animam, quam nominat loucm, atque [ub ea duodecim
animas fpha:rarum duodccim mundanjlfum. q\lihll,S('~bdit
totidem ordines d:x:mooum,totidcmqt,1e patticu,lariull) animarum. Singulis vero currus accommodat, id eft ccx:\cftia
corpora iuque Cempiterna.De rationa\i\>us animabus difputat.diuinis atque }lumanis,de circuitu vtrarunque.& qua rationc hominum anima: tam in cœlo animarum cœlefiium
contemplationem comitétur,qllàm fupercœlum angeJicum
!equantur intuitum.Q!tidvero in anima Currus vehiculum,
ala:,auriga,equi,Fatum, cafusqlle in corpus, quid irerum Iupiter in cœlo magnus,ca:terique Dij feqllclltes,in Theologia
exponimus. Satis vero tibi fuerit in pr:rLentia inrelligere,
geminas :lIas elfe geminum infrinfrum menti ingenirum,
ad fupernil animqm e.leuantem :.in inreHetl'u quidem infiinttum at! di\linqm verum,in vOhJnufe vero infiinfrum ad diuinull) bonum pro viribus conijenentem. QEando vero hi
quidem reJlliquntur, inclinatio aUtcm vegetalis natura: intenditur ad cçrpora gubernanda, anilllas fraais iam alis in
elementa defcendere Pythagorici putant.PoO: hçcçadençem
de cœlo ani~am iu nouem difiribuit gradus. ln hi~ omnibus &.po.ëtica licentia vtitur, & Pythagorica potius qulm
propna narrat. Inter ha:c animaduerte fimilem animarum
d.e[cribi ca[um à Pythagori.eis, atque d:rmonum à propheus.~ ~merum quo~ue nOllenn~,tam~horis angcliciç • quàm
laphs IOde da:monibus conueOlr7.M mo nunc quod limilem
q uendam carum Pherecydes Synus narrat da:monibus acci.
diilè. Additque Ophion~um, id efi [çrpemem da:monicum
fui!l~ dpllt e~ercitus rebellantis à mente diuina. Huic & li.
mile,quod in !1lyfierijs diuinis contin~tur:Iouem Ccilicet inferiore~ d~m?nes a,d inferos deturbaUe.Scd ad d~alQgum redcamus Delllql.le vlru,m purga~a mellt,e dco dedltum,omni_
bus ipd5! bonis implen, foJunl(l~c {aplcntem eHe, 'luamuis
quafi e)(~r'l le pofitus , vulgo Jcndeatur velut IIlfanus. PoO:
li~c defcendit ad diuinum Jegitinü amoris furorem, quem )
accendi putat in animo.'qu~n~o pu\chram afpicieos corporis
formam,diuina: pulcJHltud'n~s.'q,~am quoudam contempla o
tus fuerat ,facile, recordatur, llhusque recuperanda: dellderio inflammatur,& f\1rit. Sed contrarium huic defcribit furorem quaU feriJ1Um, à forpla corporis oon· ad diuinulll intuitum afcendentem, fed ad venel'eum congrefl+!!n turpiter
defcendentem. DeCcribit rur(us.humanum qq<lnd~111 furore~l inter diuinum atq~e feIinum, in eius a~ce!l(um ani~lo
qUI admuatione forma: corporeru occupatus,llcque oblitlloni diuinam tr'ldit ol11nino, neque pcnirus recorc\J.tur. Quo
fit, Vt nequ~ intelllpèratus lit omoillo > neque etiam te~lpe-'
tatus, (eu modo quali incOlltillens , modo comiuem Vlde.1tl~r. ~a!rens poltea caufas ob quas ali; aliosjaut magis mi·
nusue al~lent, çonfugu ad tideta, quorum .lb initio tlllt comites olntJl1X. Tot enim allimarum ordilles humallarum in
~Iïma:Ç> dl(ponit" ~UOt ~IICœlo fuot ftella:, Hi1lç reqe!,titur
ltCr~lll ad vIres allImOE dlUldelldas : & rationcm quidem aung~m vocat.. gemmos vero appetitu~ equos gcminos: appetltum ratlonalem eq~ull1 bonulll, appctitum irrationale~ equum malum: fedln hoc genereappetitum vergenrem
ad uacundlam, ounus malum: dedillamem vero ad ton~
cupifcentiam, magis malum. peindc.pafsioncs am~nt~uJll
tam cominentium quàm incontinen'tium, ~utu~mq; am~
rem quali poëta depin&it. ~o fit. vt non al~ter 1~ls al~egorl
ce indulgendum {it,quam e:mticis Salomol11s.~·üs aths,.CIUll
de pulchritudine qua: ad mcntem, & qu~ ad Vlfum pert1ll~t,
trafrauilfet, iam ad examinaodam orauonem Lyfia: perg1t ,
atque oratoris oificium demonfirandum, vt pateat quah,sDrationis Plllchritudo fit.quç pcrtillet ad ~uditum.PulchntU'
dinem orationis in ordine collocat, videhcct vt capot habe"t
. à filledifferens,habeat &-media, capiti & fini & inuicem nCJcelfario copula ta, Huiufmodi ordinem in primis ab ocatPC e
prçcepit obferuari, Probat autcm neminem orat?rem ;erUIll
elfe polfc, nili rerllm pra:fertim humanarum, a~lmo~umque
fcientiam habeat. QEo autem orator id alfequ, pofSlt,:p"'"
cipit VI dialefrico facultatem difcat diuidendi.atque c;om~o-
nendi, quem elfe vult pra:cipullm v<:rÎfatis in,d~g-'ln~, lauenienda:que infirumentum,& in PhiJehp dei JlUJlC;~p~t
num • propterea qllOd {jeut in mundo perp.etu~m ~,el,o ..
cium eO: diuidere atq; componere. & idHialeaiC:1 efi tIl,arte.
Ideoque confummatum dialefriculll. il! cO: 1I\etaphylrOlIll
iudicat tanqu;tm. q~lIm $!ife colen<l.ulll .. c~~~ar~tiP,o/l h~
inuicem o,ratores, vlt\lpcratque eos, qUI v.enhmlte verp an
teponelltcs, p,opu1um fallunc atque feipfos, finlté9Jlc.~onfi.
'dunt quid veri potifsimum'Iimile tit edam abfque·ven:,pÛltS
notitia, poffe cognofcere. Mox optima qu:rdam ~oUl pr:&'
ceptll.T,(Ïa,pI'ÜUUIll oratori n~celfa{ia funt, 1ngenlum.
tl:rin;t, E/t~~cÎtatio. Philo[ophia opu,s eft ad ipf.uI1 ~axl
cuiufq)le a~üs p-erfefrionem. Ab exercitatione diale~lca, ~~
rumque contemplatione fublimium, tandem mentiS f~; Imitas visque ad ageodum efficax.comparatur. ~a: qUI
duo in artillm .maximarum pefeaione ~~gnopere nece :"'"
riaCunt.Dcinde c9mparat oratorem nOI1Jegitimum C?qUI S,
adula,t9ri.busque, quemadmodum in Gorgia : legi~ll11~rn
vero mellico. Proinde regulam tradit qua tam animl qua lTl
corporis. in'lo rei clIiufque namra fit cognofcenda , /latij.
que redd,i.t ad or,atoris oificill,ffi Subdit ob ipfllm fcribco ~
offi~i.ul)1 liter;as in,AegyptO J. da:monc quodam Tellthe vn,a
cum c;:~~ris d}fciplj.nis inuentas fuifIè.Derillet prçterea fCrlben di frudium,in co videlicet qui per literas indubit:1tâ pO/leris çOIl~dat patefacere veritatem.,Atque Pythagoreoru~
more prQbat.cootel)1plaüoneJU tradhionémque veritaris III
animos, potius quàl)1 in libros. Quod in epifiolis quoq~e
confirmat. penique (olum oratorem laudat, qui ingenio ht
ftudioque philofdphus. Concludit vero dialogum oration e,
votisque pulchritudinem animi à deo petenribus. In qua
contidera S.ocratem ca:teris ol}loioo fpretis fpla pulchri~LI'
dine animi, id efi fapientia elfe contentum, veruntamen
dicare. hanc ipfam non tam humallo fiudio, quàm diUloo
muuere comparari.
'ir
J?!;!
ar
,'0-
SOC RAT E S,
E T
PH A E D R V S.
*
AMI C E Phredre, qu6nam &. vnde?p H AR D. A L yfia,ô Soerates, Ce~
phali filio. Pergo autem deambul an
di gratia,e:x;tra vrbem. Plurünu)ll e~
lii~~~~~ nim tempus eum eo fedens à m.:1tU~
tinQ
V[qi horam illie çonftiti. à tuO autent
me6que Codali Aeumeno perfuafils deambuland.o
e:cerceor. q~od qU,idem exercitationis genuS fae~~
hus [alubn usque Ille quàm eurrendi eertamen ext·
fiimat. S 0 c.Probe ilIe qUidem,ô amiee,mouet. Ve
rumenimueroLyfias crat, vt videtur ,in vrbe. paAIl.
Erat. Nam apqd E picf:ltem diuertilè in hic Olym:
pia rroxi~am MOl:yehi domum. soc R. ~id rel
ageQ!l~ur mie? An videlicet <;>rationis epulo L ytias
vos accçpit? PH AR D R.Seies, modo tibi otium fit
o~ambulanti vnà mecum audirc. S 0 c.QE.id v~rol
nonne putas me iuxta Pindarum, negotio euarll
anteferte ; tuam & L yfi::e eollocutionem audire~
1
p ~ AR.Perge igitnr.s o~Dicas modo. P H AE. Atqu
Ser
a
dl[putatio illa,ô Socrates,tuis auribus eôgrll .
mo nanque fuiç qui habitus eft, ne[cio quo modo,
amatorius:fcrip[~rat enim Lyfias [o!icitatllm e~~
Pulchris iftis quendam,[ed non ab, amatorc,in eoq;
ip[O
�Ph~drus, Vel,de Pulchro.
ip(~ (e[e. o~entauit,qu?d ~robet non amati magis,
qua amatI gratifieandu efIe.s 0 c. 0 genero[um virum. Vtina [eriberet ioopi potius, quàm opulen to,
& [eni q uàm iuueni ,& in ereteris omnib us ita affeéto, vt ego & nolhu e.oplurimi fumus, elfe gratific,andü.Siquidem vrbana & publiee vrilis foret ora
tlO. M e tame cu pido taota cœpit audiédi, vt fi Megaras vfq; deambuEldo prof1ciCeare, at']; Herod ici
more vbi ad murum aeeelTèris, protinu s inde reeedas,no te relinqu a. PH AE. ~id ais optime Socrates? An pueas qux L yfias multo tep ore per otium
compofuie difertifsimus omniu ,qui nunc funt,fcri
bendi,ea me rudem itavt illo dignum eft comem oratu~um? permu ltü certè abfum .atqui malle equidem Id mihi,q uàm multü auri adelfe.s 0 C.O Phxdre,fi ego Phxdr u ignoro ,mei quoq; oblitus [um.
{ed horum fanè neutru efi.ld enim certè [cio, quod
non Ceme! tantu ille L yfix [ermon é audiuit,fed iuffitfxpius recenferi.Lyfias aute parebat libens. Nec
Vero Phçdro id Catis fuit, verum fumpto demum Iibr~,qure maximè cupiebat,confiderauit. ~od cu
~eclaet illie à matuti nov[qi fedendo f.1ti gatus,d ea~latü ab[ee[sit, per Canem ,vt equide reor,memo rIre mandans , nifi fortè prolixi or erat ratio. T cndebat aute modo extra muros, vt ea ipfa meditaretur.Ob uians vero homin i [ermon ü amore infano ,
co conf~eéto lxtatus eft, quia cogalldeoté coëxul tan~ernque foret habitu rus, ae pergere vnà iufsit.
Detnde vero ab homin e ipfo fermon um auido rogatus diccre,fimulabat grauar i, quafi non cupere t
refcrre: tandé vero, & fi ncmo fponte audire vellet,
erat ad audien du i11ata vi coaétu rus. Te ergo Phxd~e rogari m,quo d etia no rogatu s f.1éturus es, mihl nUnc vt facias. P H AE. Satius efi igitur vteunq ue
polfum dicere. Videris enim no prius me dimillu rUs,quàm pro viribus dixero .s 0 c. Vere nimiü tibi
Videor.p H AE.Sie igitur facii.S ed enim verba quidern ipfa,ô Socrat es,non edidjci fentetias auté penè omniu m,quib us amante ofiend it à non amante
differre,teneo equide,eâsq; breuite r referre tibi per
Ordiné pergo à. princip io exordiens.s 0 c. ~ftende
arnabo, prius q uid in finifira habes ulb pallto. SufPicor enim te librum ipfum habere.Id fi fic efi,ita
Cogit;l,me quide te magni facere,attamen prrefe~~e
lyfia,m e tibi audito rem pra:bere non efi confih u.
fedage ofiende. P HA E D. Defifias.Magnadefpe me
d~iecifii,ô Socrat es,quam in te habui,?e~~einge
nlUrn vnà tecum exercitaturus.Sed Vbl VIS ledentes
legarnus?s 0 c.Huc circa Ilylfum Huuium diuerta l1lus.Pofiea vbi videbi tur, [edentes requiefèemus.
Pli AE.Pe roppor tune decalciatus film:nam tu quiclern femper.Facile igitur erit nobis per aquula m ipfam vadere,& non iniucu ndu pra:{ertim hac anni
amœni tate atq; diei.s 0 c.Perg e igitur. &fimu l
rPiee vbi fedeamus.p H AE. V ides illi alti[sima. Platanum ?so c.Vide o.p H AE.lbi & vmbra , &vent us
11l0dieus, & mollis herba, vbicun q; Cedere, vel etii
recumbere vclimus. soc. Perge igitur. PH AE. Die
l1lihi,ô Socrates. Nonne hic olim fertur Boreas ab
lIylfo Orithy am rapuifie? soc R. ~~rtur qUidem.
Pl{ AE. An non hic grata, pura & nltlda appare t aqUllla,puellarumq; apta ludis? ~ 0 c. z:..r equ~q~am,
fed paulo inferius ad duo vel tna fiadI.l, Vbl DIana:
templu m offendimus, atq; ibidem a,ra qucedam eft
Borere.p H AE.No nadeo noui.SeddlC per loué $0crates, tune hanc fabulam putas veram fuilfe?s 0 c.
Iam li non putare m, vt [apientes, ab[urdus non ef-
ca-
.301
[em: deinde rem comen tans vennll n Borca: diceré
proximis è petris, cum Pharm acia ludentem Orithyam dciecilfe, atque ita mortua m, raptam hinc à
Boreaf1ngi,velex Areopago. Efieni m & aliafam a
non ex hoc loco,fed ex ilIo raptam fuilfc.E go auté,
ô Ph'idre,iucunda quidem h~c exifiimo,fed curiofi
nimiii atq;anx ij, nec porro fortun ati viri, non ob
aliam caufam, quàm quod ci necelfe fit Ccntau rorum & Chimerç forma interprer;,lri.Atq; etia confiuittu rba Gorgo num & Pegafo rum, aliarum que
monfirof.trü multitu do formar ü: luq; fi quis ha:c
non itavt narranrur,elfe credat,{ed ad conuen ienté
{enrum fingllla velit traducere,rllfiica quada fapié_
tiafret us, otio nimiü indige bit. Mihi vero ad hxc
otium non cfi ob eam, ôamice , eauf.tm,quia nondllm queo [ecundü Dephic um pra:ceptü meipfum Ridiculum
cognoCcere. Ridicu lum igitur puto, cum mea lpfe eft. quii quis
ignore m,alien a perfcrurari velle.~are his dimj[_ ~ï~nl~fc°le~
fis,atq; exifiim ationi quam de his paulo antè narra tari. cru
barn, fide adhibi ta, non ipfa quidem , {cd mcip{ilm
confidero, vtru ego fim befiia aliqua Typho ne mul
tiplicio r, ardenti orqllc, & furiofior.fiue placatius
quodd am & fimplicius animal diuinre cuiu[dâ mitisq; fortis n:ltura partice ps.At,ô amice, nonne hçe
ad quam inrerlo qucndu m peruenimus, ea erat arbor ad quam nos ducebas? PH AE D.Hxc certè ipf.1.
soc. Per Iunone m prxcla ra diuerfo. Nam Platanus Hl-a patlllis admod u ramis & procer aefi, & altitudo viticis ilIius, opacita sq; pulchr a nimium &
amœn a, ae prrecipuum nunc habet Bore{ccndi tépus, vt omnis circü locus fuauitate coplea rur odoris. Fos quo']; nitidifsimus [ub Platano Buit aqlla:
admod li frigidre, vt ex taé~u pedis coniea are licet:
qllem nymph is & AcheJoo f.1crum el'fe àpuppis &
imagin ibus ifiis eoieéto .An non aduertis prxrcrc a
qllàm illcund a & dulcis hic aura fpiret? Aefiiu um
infupe r quidda m & canoru m cicadarum. fu brcfonat choro. Sed omniu m ornati[ simum cft, herbam
i p[am al picere, vt fenfim in prato accliui ca pu t h 0minis mollite r recumb entis ul[cipere apta. Itaque
tu perquà m oprime me quafi hofpite m deduxifij,
ôamiœ Phredre. PH AE. 0 admira bilis vir, abulrdi[simus quidem videris:& profeét:o quod ais,hof, piti cuidam deduét o, non incolx fimilis cs: ita neque fines nofiros trififiè vnquam , neq; extra mœnia ipf.t cgrefiùs appares. soc. IgnoCce mihi of ti- Quo,cl inter
.n6
me Phredr e.Nam di{cédi cupidus {um,agri vero & ~omJnes
Inter' arbo. res
'
r. d h
rr. t, Je
d
d.
'h'l
qUI
omInes
pouun
ar bores 01 1 ocere me
u.
Vluen
ini
exeund
mihi
videris
auré
tur.Tu
verf.1n
vrbe
in
citame ntum inuenilfe. vt enim famefcentibus animalibu s frondes,aut fruélus porrigentes ea dllcut,
ita tu mihi librum porrige ns, per toram A [[ica &
alio quo velis,pcrduceres,.I~m igitur cum l~~c peruenerim us reeumbere mlhl placet. Tu ;lute In qua
potifsimu~ figura videbitur eomm?~i~imè pofI~
legere,ea alfump taleg;s .p H AE.Aud~ Igltu~.M,earu Oratio Ly_
quidem rerumf iatus he (e hab et, & Id ~axIme no- fiçCont ua.
bis,vta udifti, condué turum puto. Arbltr or autem matores.
me non minus ob id abs te fi quid petiero eon[equi debere ,quod amore tui captus minim e fum.
Nam amatores cu~ prim~m libidin em expleuerunt,ep llati benef1cI) pœmte t: eos vero qui amore
jrreti~i non ftlOt~n9n çfi cur pœ nitere coueni atvnq~am. non ~nim c~aai, fed fponte cum optimè de
fUIS rebus cofidta mffent , pro rerum fuarum facllltate beneficia contulere. Prœterca amatores mente
quando que reuolu unt, quàm ncgligentcr res fuas
propte r
C
�Liber Vigefimusfextus.
pro pte r ~morem aclminifirauerint,
& qua: [uo da,..
mn o cotu leri nt biificia, ql10sue labo
res [ub ieri nt,
ideo q; dig nam amatis gra tiam retu
lil(e exif tim at.
Sed hi qui amore decepti no [un t,ne
qi rei dom efri ca: neg!Jgetia,neqi labores prç teri tos,
neq i pro yin quo rum diCeordias [e incu rria e ami
ci cau[a coq ue
run tur .QE.amobrem l'antis malis [ub
lati s, nihil a,.
liud refrat,nHi vt pro mp ti fint ad om
nja qux gra ta
illis fore exiftimet,peragenda. Aiu nt
pleriq;, ama tores idci rco plu ris facere opo rter e,qu
od
erg a ama tos cha rita te deuinéti fint,[em lPaxima
pérq; par ati,tu m diét is,tu m faétis amatis ob[ eqll
i, etiamfi ex
ho, : cxteros, omnes offenderint. ~or
ii [en ten tii
ver a non eae hinc facile coieétamus,
quo d tran llata ab ali js in alios beneuolentia,ponerio
~es ama tos
prio ribu s ante pon unt :aç fi recétior
es iulf erin t, [uperiores malis affjçiüt. Atq ui qua nam
rati one decet tale quj d illi con ced ere, qui ea cala
mitate affe'\"
étus eft,ql1am nun qua m expertus qui
[qu a wn ce[ ferit?Enimuero & ipfi jn[anire pot
ius quà m fapere con fite ntu r, & nolfe pra:terea in[.1
niam f~la~ [ed
~otinere fe min ime pof iè.A t vero
qui [apiûl', quo nam paél:o eor um qui fic affeéH [un
t,co filia vol untatésq; pro bab unt ? Prz tere a fi ex ama
ntib us opt imu m c1igere velis,ex paucis tibi opt
io dab itur :fin flutem ex alijs commodiCsimu tibi
foda
ucris,ex multis Canè lice hit eligere.Ma lem quz fiior vc!:,o fpes
c:fr,hominé ami citi a tua dig nu inte
r mul~os quà m
jnte r paueos repertti iri. Si igit ur ex
Ieg~m con frituti one Pllblicam vereris infamia,me
miniffe OpOl
tet,ama~ores qui ita [e ami dos
cenfent, vt ipfi alios
ama nt, folere palà m, quo d n()n fruf
rra inuigilaue.,.
rint ,glo riar i. Eos vero qui non ama
t, quo nia eon tine re [e po{funt, [olere quo d opt imu
m efi, pot ius
quà m rum ore m mul titu din is qua:rer
e. Adde quo d
yul gus cum Centiat ama tore s ama tos
fequi afsidue,
atq ue hoc oper:epretium pnt are, [u[p
icat ur ne turpis :o~ cup idit ls cep erit ,aut fort è iam
cap iat. Non
amatJu~ v~ro famili.ar!tatem
,im pro bar e non lU ..
det : SClt eOlm necefianum efie hom
ines inuicem
vel am,icitia:,velcommoditatis alic
uius cauCafxp;
ve~Can.Prolnde fi te metus inua
Cerit put ant em difhellt: fore vt maneat ami citi a, imo
Ctmultate orta
accidere com mu ne vtriCque iaéturam
:te vero con ~edcn[e ea qux mul ti facis,maxim
è Ia:Cum iri : non
iniu ria ama tore . valde timebis. mu
lta enim iIlos
offendunt) atqu e om nia in fui detr
ime ntu m accipcre arb itra ntu r.Q E.a pro pter ama tos
verCari inte r
alios pro hib ent , metllentcs ne diu
ites eos opi bus
[u per ent, aut doé ti vil'Î intc llig enu
a pra:frent : at9.;
pm nin o fiqu i egregium aliqllid infe
habere videaJur, ab ij s ama tos prp cul arc ere con
ant ur.l ta vta h
i j s abfrineant per(uadetes,amicis om
nib us priu at.
Tu vero fi l'cru tlIaru rati one hab ita
mcHus qllà m
illi dehheraueris,ab cis dilfenties atqu
e abib is.Q !!i
aute m amo re tui cap ti non [unt,[ed
pro pte r virt utem,qua: opo rtet efficiunt, alioru~
tibi fall~i1iari
tate m minime inu idc bun t: [cd pou
us ode nnt eos
qui tibl ha:rere vol uer int, arb itra tes
ab Hiis qui dé
te deCpici, à familiaribus vero iuu ari.
Q!!.amobré
mu lto maior Cpes eil: ami citi as ex hoc
com me rdo ,
qu~m: inimicitias prouenire. Accedit
ad hxc quo d
ama tlum plu,rimi prius cor pus cup
iun t, quà m aut
~ores,aut al~a ,qua:uis ad ama tu
per tinc ntia nou~"
n,nt.QE.o ef~'t~l~ur, vt dub ium fit an
extinél:a cup idlta te 111 amlCltla perfeuerét. No n ama
us aut,
qW cum prius ctii amici e{[ent) non a.gentib
b~nt oble..
étamenti gra tia om nia , cO(entaneu
m eft non adeo
O1rdentem conflari ben euo lent ia, fed
ipfo rum offi.
da mo nim eta futu roru m acd pi. Q!Y
.netia me1ior
euades,4 mi hi credideris,q uàm fi a~a
tori prçbue-fisaures.N;lI.ll amantes prx ter mod
u dié b & [:téta
~ua l"lUdibllS e!ferunt, par tim
qui a verencur, ne te
offe ndi t, par tim q uil pro pte r cl1pidit
atis ardorem
in iudicanclo f.111untur. T ,alia enim
q l1xdam am? r
defignat. info rtuo ato s qUidem, ea
eda m q~x ahJS
molefiiam null ;uTI prx ben t, trif iia put
are cope1,h~:
fortuna~os aute m & vot i fui compote
s,ql1X lxtl tll
dig na pon [un t, cog it tanq llam iueu
nda laudar~.
~ap,:opter miferari e.os magis opo rtet
, quà m dl·
ligere.~oçl. fi mih i cred ider is,p
rim o quideIn: ~on
pb prx [en tem volupt;ltem, fèd ob futu
ram vt!bta·
~em adero tibi ,no n aJUori mac ipat
us, [ed mihi
per.is:neq; ob minima$ cau [as, aliq
uid o graues in!:
Plicitias {i.J[ciçabo,imo vero ob max
imas vix tande
commotus,~ nU9lun~ari js erratis ign
un
o[c
~ariaem.endare ~ deuitare con abo r. Hxam, volt •
c [un ad
mul tllm tempus dur atu rx ami citi x
argumenta. ~i
aute ~ibi viqeçu,: non polfe firma, nifi
am ore, amI·
citi a na[ci,;mima,duertere deb es,q uod
hac ratione,
neque fllios mul ti faceremus, neque
parentes, neq;
~dos eos haberclPus aITlicos, qui no
ex amoris hu·
lUS ard ofe , (cd alijs qui
buf libe t filldijs faéH e{[ent
amici,~d hxc fi e~enis gratificandl1
m efr maximè,
con uem t oql nin o non mcliores hom
ines , [cd pau ·
per rim os iUllare . maximis enim
Iiberatis malis
gr~tia~ ingente~ habeblln~. In rr~p
rijs
pnu aps fumptlblls non cou oca dl ami lluoqlle ac
ci cru nt, (cd
e[uriétes & fuppHces. hi enim benefic
ium maxim i
faciem,te Çe~abunmr,a~ fores opp
erié mr, appla u
den t,gr aua s Inge~tes age t, vot a pro
te fun dét. C:t·
teru m deeet forfita non egenis max
imè ind ulg erc,
f~d his pot ius5 ui referre gra tia
poa ùnt :ne qi aman
t.bu s folum,fed beneficio dig nis: neq
; his qui for..
ma tua dele étan tur ,[ed qui tibi etia
m [eni pro futu .
ri fi~t: nec HIis qui vot i fui corn pote
~ faéH, pal,à~
[c[c Jaa abu nt,[ t:d qui verecundi tace
bun t:ne q; llbs
qui brelle ad tem pus te colc nt, [ed qui
pel' omnerIl
v~t~m fimiliter dili gen t: neqi iUis
qui ext intt o,e? ·
pld ltat is ard ore , inim icit iaru oecafion
e~ inqUlfC:'
(ed qui forma deAorc[eente,virtutem
[uam conll a•
tiam,<!i ofi~ndent. Tu igit ur qua: dixi
, memét?,a~
que Id cog aa,q uod amantes ab ami
cis increpatl!r,
quafi turp e ,'l,lli~~a. fit,amo r. At eos
qui non ama C,
nuUu~ f~~1l1hanu ob Id vitu per at, quo
d hoc paét o
ma~e fiblJpfi con fula nt: For fita n
me rog abis ,nu n•
qUld om mb us non ama tibu s obt emp
erar e te mo ·
nea~.Ego aute m put o neqi ipfi
lm qui dem ama to·
rerp lUa uru m efie te erga omnes ama
tes hanc can..
dem ,me~tem habere. ~ e,qi enim acci
pienri, id pari
gr~~la dlg~um, neqi tlbl cxte ros late
re volenti, fi·
mJh ter facde. Op one t aute m iaét ura
m qui dem e"
hoç,nu1l3m',vtd1[~tem vero ad vtro [qi
aIiqua pr oue01r~.~go lam ~laa [ufficere arb itro
r:fi qui d a~·
tenl t1~1 addcndu videtl1r,inrerroga.
~id tibi VI"
det~r,o Soerates? Non ne mirifice ora
tio hçc ~ cç·
ten s rebu~ & v:rb is compofitaefra
S 0 c.M irum i~
mo dum ,o aml ce, ita vt ohf rup uer
im. atqu e ira, ?
Ph~dr~, ~r~pter te affeétus fum ,dum
te reCpieere,
ql1~a mlh l vldebare in legéda ora
tion e gefrire. putans er~o ~e ,ta!ia. magi~ quà m me cog
noCcere,tc fe.,
cUtus,o dm lnu caru~, lp~e ~u~q; tecû
vnà b~ç,ha.
tus [um.I' H AE. Slccme Ubl vld etur
ioeandu?s 0 c.
Ego tibi ioc ari v~deor? l\nn on fe~i
oloqui~ p ~
im:-
"J!.
l'Jullo
�,Phœdrus,Vel,de PulehrAc,o.
3°3
vt ne molefi:tm iIlam rem
eft, vtcu nqi pote ris.
eum qui
re eôp ella mur ,
Nl~lI? mo do, ô Socrates, fed verû dic per
com œdo rli fxp ins inui cem refpôdc
nqu am Grœ cor um
, ô Socrarcs,
ego
i
~mlC:ls prœ eil:, Iou em, puta s que
as.S
caue,nélle iIlud me dicere cog
re polfc? soc .
[um . Et
itus
obl
us
hac ~pf.l de te pIu ra atq; mai ora dice
ipfi
Soc rate ign oro , mei qllOq;
folu m cen[eum ira
Dem
i.
uar
~ld vero? lall dan dum fcri pto ré eo
gra
at
eup ieba t quidC,fed fim ulab
ac non co [0m tu
ql1à
c,
hin
s
mus ,qui a ea dixe rit,q uœ opo rtue rit?
turo
abi
s
cog ira, non elfe nos priu
anter fingula
Su.
iora
mel
ore
]um ,qll ia dilucide & rotund~, & e1eg
pea
in
bas
dixe ris, qux habere aie
con ced édu m
iuté
au
ego
e.
din
litu
verba po[uerit? Si enim vis,tui gra tia
in[o
dé
mus enim foH, & qlli
ia
erit
imp
&
m
mea
auia
ign
di
d
ob
qui
l1ige
efi.~a~ me qui dem
nio r & rob ufii or.E x his om nib us inte
.ad
ndi
inte
m
[olu
ntis
dice
enim
ui.
loq
ntiœ
fpo nte
~;ltl1lt. Elo que
cam ,nec yetis coa alls pot ius, qu:\m
icere [e exifii
s ero,fi ip[c
culu
Id vero nec L yfia m qui dem ipfu m {llff
ridi
,
dre
Ph~
e
be~t
soc . At enim "ô
dre,
Phœ
ô
dl,
s
vifu
i
mih
o
fea
Pro
m.
tend ero , ac de
~are put aba
rud is,c um opt lmo 1110 [cn pto re eon
fi de,qua
tilfe
repe
é
ead
ter
&
s
s,bi
dica
ro. PH AE. Scis,
nt~ t~1 aliud
reblls eildem ex tem por edif put aue
qua fi
vel
ndi,
dice
lta
mu
re
de
em
ead
i. Ferme en,
ia
riar
eUetJ!1i cop
vt fe res habet?Defille apl1d me glo
efi [efe 0s
viru
i
mih
Ac
t.
ellè
a
cur
dicas obf ee
hoc
de
c.N
0
nlllla fibi
inll eni, per qux te com pell am. s
& alit er di..:
r
alite
rem
dem
ean
fet
.Ad iufi upol
dico
od
iam
,ql1
fientare
cro.P H AE.Ne dica m?I mov ero
H AE. Nih il
è.p
xW
erdi
lent
lucu
ué Deli,
do
aliq
mo
per
q;
tibi
c~n~ovtro
ran dum me vere am. luro enim
tio hab uit.
ora
:
ime
max
con enim
eills
hoc
in
s,
s
rate
dica
tu
Soc
31S,O
vel fi vis,per hane plat anu ,nif i
pol fet,
dici
ode
corn
é
bus
tion
qui
ora
de
re
am
in
t
[qu
eran
cuiu
Nam qu~
[pe au, me nun qua m pof ihae
qu~ ab
illa
ter
prœ
vt
x,
efi,
m
Pap
.
illli
soc
term
m.
uru
prœ
l
~orum nihi
tibi ofie n[u rum elfe, vc1 nun ciat
ra,a ut pro ba, qua aree viru
b?~ dié h [un t,ne mo eadem de re plu
ô inuenllfie, quà m pulchre repc Iifii
amp li us
i:Ull
non
ego
c.ld
0
s
sit.
m, ad qui dui s
pof
idu
re
cup
&
dice
lho ra
coll ocu tion urn,fiud iofu m
qi viri & mu
étes
f.lpi
enim
fci
,pri
o cum talis
llm
erg
potf
~id
ri
AE.
C,Onfite
agendl1m eompelleres?p H
tqi, red arg uen t
run
p[e
[cri
nt
eru
qui do qui
dix
,
his
Iius
de
i
amp
e
slql1
llere
fis,tergil1erf.lris? S 0 c.M inim
HA E. ~idnam ifii? &
o;p
ller
hise pul is
ôce
ab
tiac
rem
gra
tui
qui
fi
Ine"
dem tuir aiu raft i. ~î enim
fentia qui dem
d aga m?
qui
cis
R.S
c
0
Vbl tu mel iora audifii? soc . In prœ
abeiTè?l' HA E D.Die igitl1r.s
ubi aud iui, vel
, vt
icam
tusd
olu
non Catis mem ini. Sed pro fea o alic
Obu
PH AE.~adercdicis?s oc.
ntis , vel fcri
s,
icié
refp
te
ad
ee
Sapphus pulchrœ,vel [api étis Ana creo
m,n
ce1erius tran feu rram ferm one
eon iea o? qui a
era
cxt
do.
mo
as
Dic
pto rum alio ru. V nde ver o hoc ipfe
E.
A
ob pud ore m imp edia r. P H
rum , & non
œ dulces, fiue
plenü, ô bea te, mih i [en tio peé~us alio
vt vis,fic faci to.s 0 c.Ia m agit e,ô Mu[
o ex mei p[o
d~t~riorum,qu<i dici pol fun t,q uod ver itiœ con - pro pte r can tus [peciem, fiue pro ptc r muf icum gein{c
en habceis,
nl?J! tale cog nou erim ,int elli go, meœ
illu d{u auiu m &fi ridu Jaru cog nom
nus
fon
ru
alio
ex
hçc
s
vafi
ar
infi
me dicere opt if~lUS. Ref iat igit ur me
meu m adiu uate ferm one m, que m
quo
m,&
mea
em
itat
rud
ob
u
qui prim o hui c
ttb us haufillè,fed iter
mu s ifie com pell it, vt eius fodalis,
PH AIr;
.
elle
itli
obl
,
rim
epe
perc
bus
vide atur . Era t
mod o, & à qui
faplens vid eba tur, nun c mag is etia
peacee
qui
bus
qui
.A
.
fii
dixi
e,
lus egre gia inero[
0pt ime , ô gen
pue r qUidam, imo vero ado le[c entu
s. At iIlu d
dica
,
èro
iull
fi
etia
;
neq
do,
mo
ama tore s côplu,riris, & quo
d~le pra:~itus:hu~c aut,cm cran t
ra & prr;
pIu
te
ere
hab
is
ruru
ris,
nih ilo, qua m
fite
pro
od
dica s,qu
ml: quo ru vnu s Vit f.lne ver[ utus cum
t qllo d fi fecefun
pta
[cri
ia
Lyf
à
ro [e non a,quœ
s
pue
it
hi,
a
[uaf
tior
fian
cœt eri, min lls cum amaret,pel'
mit to in' Del d ip[u m,
illu
m
ip[u
ris ab j{lis abfi inen s, aur eam tibi pro
mar e. Cüq ;, flag~taret a,liq uido
ilIi prin cipe s
ém
nou
d
quo
,
u elfe
rem
and
ilib
tific
œqu
ui
gra
nti
fiat
phis
n011 ama nt! pOt lus, q uam ama
pon ere. soc .
cu
,vni
r
pue
us,ô
fole nt,n on mea m foIu m, fed tui etia
pe~[lI~fi~,atq~ ira i~quit.ln om nib
ô Phx dre , fi me
linte
H
nt,e
volu
re
Am icif sim us es, & reue ra aure us,
pnn clpl Um IJS qUJ ben e eonfule
llHè, ac poll e
o
nin
om
vel
tur,
[ula
dic ere put as L yfiam om nin o aberral
Jigere ql1id iIlu d{it de quo con
. Ho c enim ne
iant
nc[c
uod
q
t
latc
o
prreter hrec om nia meliol'a alia dici
abe rrar e necelfe, pler ofq ; ver
r euenir'e. Prin
mes, in di[q ujfi d~terrimo qUldem fcri pto ri arb irro
reif ubf l:an tii. Tan qui igit ur fcie
[erm o hab eru r,
ced ente s vero
pro
nt.
Clpio qu"anru atti net adi d de quo
lara
tion~s prin eip io non dcc
;\manri ~agis
~on
é,
et1r
~ol
e
bar
,nec alijs con pro
libi
ué
nec
a~iq
vt
r,
sne
pu~a
d par efi, con feq uitu
quo
non
em
bau
pro
nIfi
,'
mihi, ne, acc idat
qUa mam ;\ri grar ific and u elfe
[ent ane a loq~antur. T ibi igit ur &~
in[a num , &
vero
anté
,üm
elfe
té
~obJS dIfcre'paden
a
pru
iqu
em
pof
,
ant
~rn
damna~l1s
uerit~quœ fanè , quo din alijs
pera
vitu
c
bun
m non ama te,
erit,
qua
dau
Us,
HlU
potl
dé
ù
te
qui
dl
tio efi, vtrl lm eum ama
ed
u?S
itur
hab
t
dica
fit, & qua vim
nccelfaria fun t,al ia dein de quœ
ami citia .fit ineu nda ,qui d amo r ip[e
oièé
ign
bus
ri
pto
ogn o[c amu s:
exif iim o hree tali a finéda, & fcri
hab eat, def init ion e ex eofen[u pol itac
elli!
oné
ofiu
di[p
fcd
eon fide rem lls,
daeflè,nee inuentjon~ hor um,
atq; ad id refpicientes referentesq;
dif&
ria,
ellà
nce
t
{un
afferat. ~od
lau dan di.a t ilIorli quz non
emo lum entu mn e, an detr ime ntu m
[ed
m,
folu
em
ion
ofit
nib us man lfc?cu lter rep eriu ntu r,no n di[p
igit ur cur idit ;ts q u:ed i fit amo r, om
o
ced
Con
AE.
H
o.p
pm
,t, pul chr a fèu
InU enti one met iila uda nda
fium :qu od vero etJam qui non am~n
am
faci
ris.
vide
è:
dixiU
19ltllr quo ami s
quo d ais. tole rabi lite r enim
bon a cup iun t,no n jgno~amu~. Ve
nô
m
quà
enim
m
ireoportet
ante
Am
igit ur ~ hoc ip[e mo do.
à non ama te di[cernjtl1r,lnte~!Jgamus,[c inan tes
per
tibi
ere
pon
[up
prœ
e,
dom
otar
elfe
ama htem magis œgr
dua s in vno quo q; nof irum ldeas
Han tior a,qu àm
q; duc~t.AI
Jlli tti.l n alijs aute m,f i pIura & prç
atq; du~entes,q~as [equim~r ql1o cun
faiaat
mp
Oly
in
as
fehd
Cyp
eup idit as.
ta
atü
iux
,
upt
lyfi as dix eris
tera qUlde,m efi l~nata ~O~lS vol
edre,
Phr
ô
,
ipis
acc
id
io
Ser
rix. Hli
.
tt"t
soc
affe
is.
imi
fiab
bre faétus
Alt~~avero ~cqulfita OplnlO opt
i. Ego
end
rxh
rep
m
imu
q' in
ébfs
ndo
di!e
ql1a
t,
ribi
tiun
m
[en
quo d viru
aut e ln no bIS qlla ndo q; con
~oc h<;>e ag:ra
reue
o'a!
s
mod
p~ta
,
me
hœc
Ac
do
.
mo
bar
t;&
ioca
vero tecu
tione & difc ord ia fun
fedi
,a
enrJ
faP.I
s
Jllm
ter
nio adi d quo d
gre ['ur u elle, vt aliu d qui dda'prœ
tera perUlnClC. ~ando igit ur opi
H AE.Hac ~e ~e,o a~l11r
.
dica
us
iofi
at, hœc ipta vicop
&
per
s
orn atiu
opu mu m eil; raUone duc it ae {u
ubJ om mn o
dum
iccn
ii.d
enif
peru
s
anfa
lIcndi
é
cafd
n
ce,i
C ij
�Liber Vigefimus(extus.
llendi potefias temper:itia nominatl1r.~idovero
cupiditas ab[q; ratioe ad voluptates trahit,nobisqi
imperat imperiii hoc libido vocatur. Libido a~lte
eum multiformis,fit multarumqj· p~ll·tium,multas
vtiq; appellationes habet,& hartl formarii,quç ma
ximè in aliquo exuberat,[ua illii appellatioe nomi.
natu reddit, nec vllii fuis decoru aut dignu tribuit
cognométii.Circa cibos enim [uperatri~ rationis,
& xqui boniq; lprxterea aliaru cupiditatum çupiditas~ingluuiés appellatur:& ~u qui h~c hapet, haç
ipf.-t appellarione nucupatu reddit.Rurflls quç circaebrietaté tyrannidem exercet,ac eum que pofsidet,hac ducit, patet quod habebit cognomen.atq;
alia horu gcrmana,& germanaru cupidiçan1m nomina vbi aliqua maximè dominatur,quomodo po
nenda fint,manifefium efi.Cuius aut~ gratia hlperiora oqJnia diximus,ferè iam patet; fiue tamé di~
eatur, fi ue non, magis q uàm fi pr<:teplli[[mu fit, pa..,.
tebit. N à cupiditas ab[q; ratione q\l::Jl [uperat opi~
nioné ad reLta tendenté, rapitq; ad volupt>:é\té for-:
mre,& à cognatis Gupiditatibus circa cprporis for.,
mam vtlbementer corroborata peruincit t}c [uperat,"~ «u-l T1i~ éwftl/~, id en robore &. vehementi;t,
~ec.l~,id eft am or appelbta cft. N li tibj,ô'amicç Ph<tdre,q uem admod il mihi, videor di uin ii quidd~ pile..,
[us fuiife?p H AE.Profe(,to quidé,ô Socrates,prztef
[olitum profluens q~~çdâ :lm.pHtudo te çœpil:.s 0 c.
Silétio igitur me ~\Udi. Nam reuera diuinus hje vjdetur locus. ~are fi frepius nymphis proceden~e
[ermonecorripior,ne mireris. E;lcertè qure modo
canebam,à dityr~mbis non multum. djfiat. PHAl".
Verifsi~a narras. soc. fIorum equidé tu çallf.l !=s.
fed audi cretera, ne ilbeflt id quod ft~peruenit, Hiec
vero Deo curx erunt. nos difplltanpo ild puenl reuertamur. Age igitur, ô optime, quid fit id de quo
confulitllr ,diétii & definituITl eft. Refpiciétes ergo
ad hOI= quod reliquii eft, videamus quid emolumen
ti, ve~ damni ab amante,& non amante,ei qui ob[e..,.
quitur, fit merito prouenturum. Homipé 4bidini
mancipatû, & voluptatibus (çruiep.tem neceiIè ç~
amatum fuü pro virib~s fibf qpà~ i~cundifsimu
reddero. Açgrotantl v~ro quicquid non repugnat;
iueundum: ,!uod ver.o meHus,aut a:<i!lale,m,olefiü.
~are neq; pra:fianuorem,neqi pare amator arnatum [ponte vnquam patietureiTe,rnferioré autern
indigétioremq; quoad poterit,[emper efficiet.De_
terior ignorans fclpicnte, forti timidl,ls, ineptus ad
dicendü rhetorico1hebq lcuto.Hale ~ pIura infuper aoi mi mala cum natura infunt vel fiunt amato,
gaudet,dmator"atque alia in[uper inferre conat\lr.
Alioquin voluptate priuawr,louideat ergo neee[[e dt amator ilmatO,atq; eum ~b omni c~(uetudi~c
filldioq; vnde vir excellen~ e~adere p~[S1t,~mo.ues,
vehemente!' officiat. MaXIme tamen ex pnuatlOne
illillS obeft,qllod prudenti[simil efl:"icit.Prudenti[fim um vero dillina f.lcit philo[ophta,à qUi\~ma,tor
pro cul abduCCl;C amaçQ çompellitul1~ metl~es ~e ab
eo,fi fiat [.1piétior,col~i:énatUl;. Denlq; omnia.efficit,quibus iUe oml1iü ignarus euadatiadmireturq;
amantem. ~alis cum fllerit, tlmatori quidem iuellndi[simus crit, Gbi aUtelll ipfi pernidofifsimus,
Atq; !tain his qu~ ad intelligentii pertinenç,noxi~
~ft cum am~torc cQ[uetudo. p6fihac .v idendu quo
pa40 l~ ql1 ~ bono dulce aQtcponere cogitur, cQrpus llltm quem.arnat, fi commi{fum fibifuerit, fit
fllratUrL1s.~ptabit profeéèo corpus non [olidu,fed
molle & dehtatum)hQn [ub foIe, [ed ymbr. nutr~.,
tum,quod pro cui à periculis & laboribus {jccigne
{udoribllS, muliebri & delicato viau fuerit educatllm,coloribus alienis extraneisqlle ornamentis e."
proprioru de(eélu ornatu, cxterisq; horum filmhpus çon[uetum~ QEx omnia cum prolixius recen(ere indignum fit,[urnmatim in pr<t[entia c6clud~
mus, vq:eliqlla pro[~quatp~r. Talé ["mè corp~TlS
habitllm in pra:lijs ~ quauis a\i:). ingenti nec_e~lt~
~e)ho{}:es quidé audat1:er inuadiiç, :l-mici aute Jpfiq;
amator~,s huic rna)Çime metllunç. Sed hoc iam t;ll~
quam p1~nWefiü ~imittçndü eft, Deinceps verO dlçendum qui~ nobis erpoluméti, vel da~ni in rebus
j!xternis amantis fapuliaritas ~ cllfiodia prrebea~.
Atqui hoc omnibus ;1m.açori pra:(ertim
p1an~
fefium,quod amicj[sima ch .. rifsimaq; & dillinifslma po{fe[sione orbum fieri amati! dçtider;t~. Il arcn
~i~us ~nim,neçefI~rjjs,amicis priua.ri eumexofta r,
~xHhmans cos pulcifsim~ ipfi~s eum aplato cofuc.~udi ni im p~dime~to fQn:. Puçp~ ppl!terea. ve1 aur1~
yel cuiu[uis po{fefsionis di~i[simu, nçq; fadIe capl
po{fe putat : neqi fi captPs fuerit, detineri. QE,atn~
phrem nece{fe eft ama~oreijl, tanqJ.la inuidu. al11 at!
pro[peritate dolere,adl1erfitate gaudery. ~inctJa
fine vxore,fine hlijs) fine domo, diu ~~optat villerC
adole[centë,cupiens plu~imii tempus proprIa dulççpinç perfrui, $unt alia q~lOq; mala, [ed I~Qr~ plurimis inipfo flatim p~inçipio dremon flliquis vo ..
luptatem immi[cu.iç ~ v~~u~i <}»ul;lt.!?l"i grallifsil1l:&
l:>efii; maxill1reqt ç'llamitati in[enüt na~ura obJeétamétutll a!iquod inconçinnli. V itup~.rabit qUO~
que [~ortii aliqujs, vtpo~e nO}Çjum,& ~lia huiufrn o
Hi anitllal~~ atqj ltudi'a)qu~ nO$ quPtidje deleé1;a re
~§Ülçl}çriit.Amâs vero.prretel" quàm quod noxjU S,
~ft etia fua confuetudine omniii moleftifsirnus. p.a. ouefpiG·
res enim euro paribus veteri prouerbio iucundi{Sl- pt
me copgregantllr. N amx<J~illitas tçmporis, curn
ad requ;llçs v9111pta~çs prQpçer filtliljtudinç trah;tt,
amicitiam pari~. Verulipmeq his çtia{l1 nirp.ii ~1tietaçé affert. proindç n~çefsitas omnibus in re~lli
~uiq; grauis efi. q~a: quidçm fimijl eum Àifs~mlh~
tudine in amate ad ama~um eft ma~imç. Iuniori e~
pip) [~.nior adha:rens,neq; çhe vll;l,neqi !10<l~ .•lP e~
[ponte reeedit,[ed nece[sitate & furore rapitur .qUI
ilium q4içletn vol~pt~t~lm illecçbris trahit v~çlel1~
tem,:}ll~ii~Pteml ti1ngÇNé, (X 9~pi~0 amatu (enfU
q~Q!ibeç ~ningentem~ ira; VF-ingçqçi CpQ1 voluptlk
fe iUi afsid\-H~ op[equatur,.f\mat4 ver?> qllil vo1upta
fe,qll~>ue [olatio ftq~flle. tçmpus fld.eo detineblt, vç
ç;trctq~ .~plçfiia npn yçxç.t:ur?q.lÇl fa<:t é :fçnil.é defQrmemqi afpiçi~t,c:t;t.e!aq; fimilifer,q~ç ;I.l9JflÇtU
(oll,1m, verumçÇia audiçu ytolefta [u,nt - net;;ç~jt;ttç
q~adi adip[um capt:idp~ fempH prQPofi~a, ~t,lm
malç fu[pici.ofis cl,Jftodij~l[eq1pçl" ~vbiqj ob[ery;ttur,~\l~Hq; ll"Pport\lna~ Jmmo~eratasqi tli Jaude~,
t.4': yJt~pepl~l~nes qUl~US amas ip[um profeqP~t"r •.qu~!n fO,bm:ça.tç qutdem inçoler~bjlçs flln~, III
çbnetatç vero non tntoler<lbiles [olü verumeti:l ob
n.~m.~a "pene & ad (a.tiet,at~ loq~e~di Ijcéti~m tur..
plfSll"P~.Prxterea duIp am<lt~pqn~cio[~lS {k ~rnpor
tunus cfi. Cum vero icv!wrç dçiierit,. in pofleru infidu~ aduerfus ilh,ln1,q~é mulçi~ illramétis, p.rcçjbu~
atqi promifsis vi~ tapç!<:tll ~n~px;era~~ yç prxmior~
[pe lllfefl:.a m çiu~ ~<?~[l,1efudinetl\ [yfiineret. Dem.~
eum rçp~~çre çlecçil~,-pdnç~pçq1 alium in (e ~ç pr~'"
!idem açcjp~t, ~étç.ql tempç~-ilntiamque prQ fl~9'"
re atqi in[apia, fat1:~lsque iilm alius alI)~~L111;l fallj[~
T~~ç a~a~~~ eoru~ <illa: di~a auon,dam {kf;tét a
.
4
funÇ
en
•
.J
••
....
"
.
•
,
�Phxdrus,\Tel,de Puichro.
·flInt, memor benef1ciorl1m gratiam exigit,p l1tans
nCUm eodcm vcrba [e facere. Scd alter ob verecu
inlleri,neq;
confite
[e
elfe
mutatu
:l\1det
q;
cl lam,ne
nIt qua ratione prioris illius princip atus inf.-lni iurament a & promi{[1 per[olu at,men tis iam & tëperanti;r corn pos cffeQ:us, ne fi cadc qua:: & antea feceri t,fi milis ldc.mquc <lC fuerat al1tè, rm[us euadat .
Hinc efficitu r, vt qui antè amauer :lt,iam aufllgi at,
rnutatu sqi abeat,q uafi tefta in ad ller[um cadente :
alter vero per[equ i cogatu r,graui ter ferens, ad imprecatlOl1ésq; COIlUCrll,S. ~.i f.1nè a? initio tleceptus eft, cu m ignora uerit non declllrre, amanti nece{[1rio mcti gr<ltlficari, imo homin i multo magis
ab ~more b bero mentém q; habent i. Alioq uil1neceilari um fore, [eipful11 COl11itte1'e homin i infido,
moro[o ,inuido ,molef to,pern icio[o ad rcmm po[fe[s10 I1cm, pernici o[o ad corpor is habitlll11, longe
vero ad animi di[cipl inam pernicio{i[sllTIO,ql1a nihIl apud dcos & hominc s reuera aut eft,allt erit nuquam venera bilius. Hxc,ô puer confide randa [unt,
atque ilJud in[upe r animad llerten dum ,amato ris,
aInlcit iam non beneuo Jétia vJl:l, [ed auidlta te quadam expleti onis qllafi Fame confiar e.
Vt lupus Ip[e agnum , pLle:u.m fic ardet ama~o:.
Hoc lllud eft quod prxdix era,o Ph~dre. N ec dlcetem me vltenu s audies, [ed iam fine habeat [ermo.
PH AE. Atqui putabi dimidi u di[puta tionis t1'an[aétum eile,ac reftare tantun dé de nOn amante dicedu, quod ilJi potius indlllge re decc.lt, ad id g; q L10t
iIli bo na in[unt enume randa, nunc autem cur defifiis,ô Socrates?s 0 c.Anim aducrt Hh Ph~dre,carmi
na me iam non dithyr: lbos ampliu s canere, gU:luis
in vitupe rando mea verfetu r oratlO?ql1od ii laudare alterii'p ergi,qu id f,l<~tmü me puta~? An non [entis à nymph is,tum opera tua, tum diuina prouid étia me m:ll1ifeftà afflari?Q~2are [umma tim dico,co~
bona ine[[e alteri, quot mala in altero ,numer auimus.Se d quid multis opus efi verbis? Dc vtri{q; em
fufficle nter diéhllu . ~tq; ita quod decet,f~bula ~a
tiet.Eg o iam tranfiTI1[[o flum1J1e abeo, pnus qua~
ad malUS aliq uid abs te corn pellar. l' H AI!. . N ond LI,
Ô Socrate s,prius quàm a;fius abfced,tt. An nO!l Vldes,vt iam plane meridies, fit, qua: appellatur. Conflans & ftabilis? Sed intenm morate s,ac de 1115 qUa!
diximu s,collo ql1ente s, ClllU primu refri~ent, tunc
abeam us.s o .Diuinl1s es circa [ermon es,o Phxdre ,
acvere mirabil is: Arbitr or equide m oration u qux
his tem poribll s habitx [unt,ne miné plur.i~us auto
rem cauh1m qi fUilfe ,qult11 te,fille vitro ~lc('do,fill:
quoqu o modo alios copellendo.S~mmla Theba nu
excipio . Alios vero longe antecel hs. E.t nunc vlderis in cauh1 fuilfe, vt aliqua à me oratlo bab~atur.
1> H AE.N on tu bellulll f.1nè denunc üs,fed quona m
m?do, & qux oratio? s <: c. Cll1~ fl~mc tral1~t.l1rllS
eUem, dxmon iu & [ohtu m1111 fien fignum ta8:um
eft: qllod f.1n~ quoties ac:idit"quo~ f,léturUS cram~
agere prohib et.hinc voce al1dlrc VI[US [um,qu~ ab!
re lue vetat,anteql15. expiau erim,ql lafi al~qll1d dellqlJerim er.Ta Deu m.Sut11 igitllr vates qUldcm,~t ne
quaqll am ïOl1us ,fed qllemadmo~u, qui mal.e !ciLit
~iteras,qllantu ad meip[u m [llfflclen.s.Clar~ lta<:ll1e
,
l'lm intellig o dehétu m mellm. ,Slqllldem, ~)àmlCe
prxC1gij quidda m ctia eft in al11mo.Me el11m commOllIt, & antea dum loqueb :u. vnde quodam modo vere bar, ne cum fortè [ecund um Ibycum apud
deos deliq uerim, apud homine s gloriam co[eq uar.
Nunc [entio in quo deliquerüll.1' H AE D.QE.ld efl:~
c.Grall em,ô Phxdre ,grauem ,inqua ,fermo nem
& tu attulifi i, & me dlcere copuli lh. P H AE. ~'o
nam pa~o?s o.c.Stu ltum & quoda mmod o impill:
quo qUIs gral1lor elfe poteil?!' H AE. N ulIus,fi tlIvera narras. s 0 c.~~id enim Amore m? nOnne Veneris filinm, & Deum aliquem plltas? P HA E. Dicitu r
qllidem .s 0 c.N On tamen à Lyfia, negi ex [ermon e
tllo,qu i per os mengm abs te,qllafÎ quid,ï i nc:itatio_
ne dedllfi us,prol at efi.Si auté eft,vt ce1'tè eft,Deu s
aut diuil1um qllidda m amor, malli vtiq; non cfIet.
At [ermon es de illo, qllafi malum errèt, habiti funt.
In ho~ergo adll~r[lIs ,Amore mdeliq llimus. Atqui
va1de ll1Cpta:: dlfputa tlOnes hx noftrc; vid~tur,qlla
llis vrbanx.:qua:: Cllm nihil [ynccrl lm vcrumq ; contineant ,glorÎ:l ntllr tamé tan qui plurim llm valeat,
fi homu nculis nonnlll lis decepti approb étur. Mihi igitllr, ô amice, expiari necelfe eil. Ell: aut his qui
confab ulando peccat ,expiat io ql1xdi vetus,q llam
H omerus nOllno uit, [ed Stefich orus. OClllis enim
prillatl ls ob Hclenx vitupe rationc" nonign orallit
cxcitat is callf."\m, vt H omel'u s, [cd vtpote muficu s
cam agnoui t.ltaqll e ftatim i\la fecit carmin a,
N on verus [ermo ilJc fuit,ne c n'a llibus altis
Exifl:i fugiens,l1ec adiili Pergam a Troix.
Atq; ita edito poë mate,q uam 7TaX/VColJ[ap, id eft recantati onem, vocant ,confei lim vI[llm recllpe rauit
amilfll m.Ego alltcm in hoc ero vtri[qi f..1pientior,
quôd antequ l accidat mi hi quicqu a mali ob amoris vitu peratio nem,co nabor illi palinod l:i reddere ,
& quidem aperto capite,nol1 vt [uprà,o b verecu ndiam velato. p H AE.His vero,ô Socrat es,llihi lmihi
gratlus efficere pofIès.s 0 c R. Etenim memin ifb,ô
Phçdre ,qu:lnÙ mplldé tcr ex libro Jeétü efi,&:l meip[o qllOq; de amator e diétli.~àd fi genero [lls ali
quis vil' & modcfi us, qui fi mllé fibi ailli amct :tmal1erltue,nos alldiat, Cllm dic1111US amante s ob mini
mas [xpe cau[as maxim as ini micitia s [u[cita re, &
inuido s am:ttis pernici o[osq; erre homine s, audne
[e arbitra bitur in n:tlllbus educat os, qui liberal em
altquem al:lol~em nllnqll am 111[pexerint, nell; vUo
modo .no bIS cocedct,qlla:: l,Il am oris vitupe rationé
adducuTIllS. l' H AE D. Forte pel' louem , ô Socrate s.
s.o c.Hun c ego homin em veritus ,& Amoré ipfiJm
metuen s,cll pio velmi potabi li oration e f.11[um
auribû sq; noilris noxillm [ermon em diluere .Con[ulo qll1net iam LyGa::, vt qllamp rimllm [cribat .1mantl potllls qll:lm non amanti exfimi llbusin dul
gendu. [> H AE.ltaflltLlfllm certo [cito. N,lm pofi'quam tu amator c laudau cris, necelfe crit Lyfiil vt
çadem fmbat à me côpelli .s 0 c. 1fihuc equidé credo,qu.\J1d1l1 tL1 , qui nu nc es,fueris. l' H A E.D ic age
fort! ammo . so r R. Eia VUI ml hi puer iIle adeil,<ld
quem [llpeno ré [ermon em habui, vt hunc etii audiat?ne fi minus, quàm alldieri t,temer e non amanti obtemp eret . PH AE. Is tibi,proxllT:lIs [emrer adhxrct,q uoad cu pIS .S0 C R.SIC ergo,o egregle puer,
cogHa, priorem fermon em Phxdn Pytocl e geniti
My~rlllnufi j fllilfe:,fegucté vero SteGcb ori E uphemi bbj, vin amabll ls fore .hlllUs hoc erit exordll 1m.
N on verus [ermo ille efi,qlli prc;fcnte amator e non Maxima bo
amati magis ill bet gratlfi can,q uia amas furit non na fiunr per
d'' . furorem
, 1- l"
1
"
amans vero, rlanus e Il: . S'1 e11ll11 lmp lCHer verû eilet ' Lllllltus
conb'
fi ' \
1
'
fI
ceffum.
t.Nunc
ûfluilè
fiurorce ema 11l11,re\..leano IsdlQ:
antcm maXIma bonon: ; nobis huot per furoré di
111110 q.u odam munere COlleen llm. Nam & qua:: in
Delp111S flltur~ pra::dixit vates, & qua:: in Dodol la.
f.lcerdo tes,fure tes ql11dé multa ac magna comod a
priuau m
C iij
S0
illu
�Liber Vigefimus[extus.
priuatim & pubticè Grrecis hominibus attulerunt:
fanx vero dum {unt,exigua,aut nuBa. ~od fi refe
ramus Sibyllam, & alios quicunq; diuino vfi funt
vaticinio,quàm multa prxdicentes in fmuru profuerint, prolixum nïmis extenderemus fermone,&
rem manifefti omnibus proferremus. Illud tamen
dignu efi tefiitlci!ri,quodveteres qui nomina rebus
impofueriit, no turpe quidda, neq; ignominiofllm
putflperunt furorem.N on enim pra:clarifsimx ;uti
q~~ fucuri.i difcernitur, hoc nomé anneçrétes, eam ,
~aY~Khp~ id èfi furoré .?ominaffent, fed tanq~5. bonu
qUldda fit furor,quado diuina forte pxrouenit,ho:neftç arti nomé huiufqlodi indiderut.At nuc iunio
res ifii interietta T litera, ünperite nimiu, ,uaVl"(/J,
dixerut. Sap~ inllefUgatlones futul'ifanor~ h0111i:, num per aues & alia ofienta, vtpote à coieétura humana: intelligétix procedentes,menté hifioriamq;
,~'4rn!'~ auguralem cognominarunt. ~am deinde pofie'1IfYl1.1I/(' . ,
.
~
hone fi'lOrI. vomagnll- vertetes,
\., . pores c,paruum 10
çabulo exornant.~1.nro igitur perfeétius prxfii- ,
tillSq; vaticinium allgurali conieétione, lk nomeR
nomine,opusq; opere,tanto tefiificâtur antiqui flJ
~oremex Deo profeétu, quàm humanam prudentiam prxclarills effe.Atqui aduer[us morbos & labores maximos ob antiqu;l dcliéta quandoqi diuipa indfgnatione mortalibus imminentes gentibus
qllibufdam alicundefuror adueniens,ac prxdicens
quiblls opus erat,remedia adinuenit, confugiés ad
vota cultllsq; deoru:vnde e)Çpiationes propitiatiopesq? cofeqltus,incolumem reddidit pofsidenté&
in pr:nfens tcmpus & in fllturu,abfolutioné pra:fen
titim maloru rettè furéti occupatoq; adeptus. Tertia vero à Mllfis occupatio,& furor fufdpiés tene~
ram intaétâmq; animam, [u{citat ilIam atq; afflat.
Vn~e pe~ cantus aliamq; poëfim infinita antiq uor um gefiae~o~nans, pofieros inftruit. ~i autem
rbfqi furore MufarQ poëticas ad fores accedit,codés aree quaqa poëtain [e bonum ellafttrû, inanis
Ip[e quidem atqi eius poëfis pra! illa, qua: ex furore
J>ro~edit:qlla q u.idem hxc qn'i ex prudéti:t fit, euane[clt. Tot ~q llldem,ac etiam pIura diuini furoris
prxclar~ opera r~ferre po{[um. Quare hoc ipfum
ne fonmdemus,neuevlla nos ratio ahfterreat,ofié_
dens prudenté & fanum potius,quàm conciratum
amicii effe diligendu. At ille infuper oll:édat fi potefi,ae viét~riam r:~o~~et, non}r"o ytilitate aman~
tis, & amatI amore a dlJS eire coeefIulll. N obis ve~
ro nunc ofiendendu eft contd pro felicitate maxi_
ma huill{modi furoremàdijs hominibus effeda.,.
tum. Demonfiratio autem erit contentiofis q uidé
incredibilis, (apientibus vero coptrà. Oportet au~eql nos prius de natura anima: diuin.x & hllman~,
~ffeé!:us & opera int~entes? ve~a.noU1ffe. Ho.c vero
.
demonfirationis
hUlus pnnclplUm fit. Amma 0eaD1ma:;
•
P
,mmortali- mnis immortalis. quod enim femper mouetur~
fate.
i4 xternum efi. ~od alltem motum affert aliclli,
. quà4que fpfum agitatur aliunde quando finé haHc.i1!C ex.hh. bet motus, viu~npi finem habeat neceffe efi.Solum
lceroolS . .
d r.
'
.
d r. .
TuCc.ij. ad 19ltUr quo le ipfum mouet,quia nunqu:\m ClerIyçrqum: tu.r à fe,I111119.uam ne rrÎ.oucri quidemdefinit.q.ui~
~tlal11 c~terts qua: rpouentur, hic fons, hoç pnnclpium eft l~ol~e~di.Principjj autem nuIlaefi origo:
ham ex pnn.clplO oriuntur omnia:ip{um auté nuIla ex re ~a[cl poteit .. Nec enim efIèt id principium,
quod ~lgneretll~ allllnde. ~od fi nunqu5 Qritur,
ne occldlt qU1~e vnquam:nam principiu extinétu
nec ip[um ab aho re~afcetur) nec à ~e alilld creabit,
!i
fiquicle neceife eft Àprincipio oriri omnia.Ita fit, vt
motus principiu e~~p fit,quod ip[um à fe mouetur
id aut nec na[ci poteft, nec mori. Vcl cocidat om.ne
cœ!u,ozpn~s q; natura conflnat necellè eft, nec VInt
vllam nancifcaq.Ir, qua prirpo impul[u mou~atur.
eum igitur appareat immortal,e I!ffe quod [elp[u~
mouet,animx [ubfiantia & rationé hac ipfam qUi
ÀÏJs:erit,non erubefcet.Omne enim corpus cui motus extrin{ècus incidit, inanime efi. Cui vero intU$
e~ feip[o id ind}:,animatu,tanqua ha:c anim natLl3
ra fit. quod fi itaefi, vt non fi~ aliuçl quicqua qu~d
fejp[um moueat pr.eter anima, necelIarie inge~lta
& immortalis efi anima. De immortalitate anHPX 'dea 2'
1ati's ~iÇtu.De idca vero ipGus in hunc P10du efi ~~lt.
dicend u. ~ale id omnino fit, diuinœ penitus pro:
li)l:xq; narrationis foret :Gmilitudine vero eius qua
da de[cribere,humanx & breuioris.hoc igif modo
dicam 9 • Similis efio cognat<; potéti~ fubalati currus & aurigx. Deoru equi & aurigx oés boni [u~C
atq; ex bonis,alioru vero permixti. PrinCÏpio qllldel:q nofiri princeps biga~ habenis modera(:d~iJ1de
~quorum alter bonus & pulcher,& ex taliblls,illt~r
contrarius & ex cotrarijs. ~o fit vt dura & dHfl- QEOra~o
çilis nece!Iario Gt vettura nofira.~a vero ratiQne /it all UJl '
mortalr: l$ç itnlPortal~ animaJ appellMu efi, con:l n;
~UITI efi dicer~.Omnis animatotiijs inanimati C~lr:}
habet,totumq; percurrit cœlu, aliàs videlicet ali~s
fortita fpecies.Perfeéh q uidé dum efi & alta li.Jbhmis incedit,ac totu gu bernat mundu. Cui vero ala:
defluxerint,fertur quond [Qlid~ aliquid apprxhenderit, vbi habitaçuhi fortita, corp(lsue terren~ [~fcipÜ, [efe mOuere apP'lrés propter illius potenti a:
animalq; totii vocatur,animafimul corpusq; corn
paétii.& mortql~ animal ·cognominatur.lmmorta
le aut ex nuIla ratioe di{cur{u pcrçepta,{ed q u~ ~n~
giçur:quippe cu neq; viderimu's,neq; [.ltis inteJ1e":
rimus deum,jmmortalé quoddii animal habés qUl
dem anima, habens etiam copus naturaliter o1Jln C
tempus coiunçca.Scd bçc iam vti Deo placet, ieaÇe
habeant & dicantur,per qua vero ca~[.lm aIre ablJ·
ciantur,clecidantq; ab anima,nuc dicamus.Elt a~·
tem talis q u;edam.naturalis aJarum vis efi,grauc Ul
fublime attollere, vbi deorum inhabüat genuS . ~
mnium vero,q ua: funt circa corpus,maximç paret
çeps diuini efi animus.Diuinum auté pulchr~1Jl, ~
piés,boni.i,& quicquid tale dici poteit.His Vt1qi al~
~ur ma.ximè ,augetllrqi ipC, alatio animi:turpi aute
&malo contrari jsq; huiufmodi deficit atq; interl t •
Magnus v~iq; dux in cœlolupiter citans alatu c!lr~
fum prjm~ls inçedit, exornans cunÇl:a, prouidéque
difponés·liun~ fçqllitllr deoru da:monllmél} exer;
citus per vndecim partes ordinatus.Permanet aute
Vefia in deoru ~de fola.Aliorum vero deorum qui.
çunq;. in .duo(iecim numero cenfentur, fux qlli{q;
fll~a:lOnJ p,rxe fi , vt qui[q; efi ordinatus, Permult~
19~tu! bea~aqlle fpe~acl1la difcurfusqi intra ~a:h!
I!Xl~Ut,q~l~~lS deoru genlls be~~oq.l~ intendlt [u~
qUlfq; offJC1u peragens, $eqllitur auté femper vo·
Jens & potens. Lj~lpr enim à clillino chor~ proc~l
abefi.~llm vero ad çonuiuium ac dapes vadunt~ l~
fum~u cœlifafiigiu fllbJ~~es ellnt.Deorum qUld e
yehicula apta habenis, xq~aliterque libr:ltafacl!Ç
gradiurur,alioru vero xgre. Grauatllr e~im pra~l...
tatis particeps eqlll:I~) ad terram vergés atq; tral~es,
cuicunq; aurigar~ çquus non bOn\lS nutritus fue·
f~t. Vbi iam labor ~ certamen extremum ~ni1Jl~
ua: enim imqlortales voçantur,quV
Proponitur. ()
~
.'.
ad
ea
�Ph~drus,Ve1,de Pulchro.
t'ide \'t Pla d fi
tO ponitali~ a um~um peruenerint~ extrl progre ffx in cœJi
qu~ eXtrol dorfo COfiftUllt.lbi confbt utas cireunf erentia ipfa
circuferr, arq; ilIx intuen tur, qux funt extra eœlû.
Loeum vero fupercœleftem, neq; quifqu a noftro rum laudau it adhue poëtarii,neq; vnquam pro dignitate laudabit habet fe vero in hlie modum . Audendum eft enim ven! dieere,prx[ertimde veritate
10quenti.Sine color.e,fiue figura,fine taau, fine effenria vere exiftens,animx gubern atore folo inte1Jeau contem plante vtitur ,cirea qua verx fcientix
~en.us hune habetlo eu . Vtpote igitur Dei eogitaInt 1\
'Qi;~ eaus tlO Intelleétu & fcientia imm;teuJata fe verrens, coOerllator~u. gitatio quoq; ornnis animx quxcun q; couenienté
~bi condit ioné fufcep turaeft , intuita per. tempus
Id ql10d eft,con tenta veritatis contemplatione nut~itur & gaudet ,donec circulo in idé circunferentla referat.ln hoc auté circuit u confpicit ipüm iufiitiam,cOfpicit tempc:rantiam, confpi dtfcien tii,
~~. n~n qua adfit g~neratio, nec qua alia alicubi fit in
" aIIo,ql1ales videlicet funt eorli,q ux nos entia nunc
a.ppellamus:fed illi qux in eo quod cft ens vere,fcié
tlaefi:& alia eodem modo, qux vere funt fpeculata atq; his enutrit a , fubiens rurfus intra cœlu , dolllum rel1ertit~l1, .Cum auté redieri t,aurig aad prx~epe fiftens equos, obijcit illis ambro fiam, & poft
Ipfam ne~ar fot~ndum.atq\. hxc ~eorum eft vita.
Cxtera ru véro ammarum,al1a opume Deum fecuta,fimilisq; affeéta, extulit in fupercœlefié locum
nurigx caput, & cu ipfa circuferentia fimu\ delata
~O:,fed perturb ata ab equis,& vix ea qux vere {unt,
Intuita . Alia vero modo caput eJl:tuliç, modo fubmifit:at ob violentiii equorii, partim vidit: quidé,
partim vero non vidit. Alix auté animx affeétites
quidem omnes {uperioré locllm fequiitur:cum veto nequeat, {ubmer{x circiiferuntur, calcantes fefe
inl1icé atq; incumbentes,alia aliam prxire conten dens. Tumu\ tus igitur & cerramen & [udor fit extremus . Vbi quidem aurjg~rli vitio multx c1audicant,m ultx multas pennas cofring unt, omnes vero magno implic atx labore,çxpe~tes e.ius quo~ v~
te cft intuen di, di[cedunt : poft dJfcelIum vero ahIncnto vtuntu r opinabili . C~ius qui.d~gra~ia mul.tus ineil: conatu s, veritatis capus vbma fit, lUtuen.
l'Il am ex huiufmodi prato optima vis animx côu~
nientem accipit alimon ia,& ala,ru n ;ltur~ qua an.llllaele uatur,h ocalitu r. Regula q; Adraftlx dea:,l.d
efi ineuitabilis numin is, hxc eft: vt quxcun q; amIna Deum comita ta aliql1id verorû infpexerit, ea
Vfq; ad circl1itu alium fit indénis:& fi [em}? hoc facere queat,fit (emper iIlxC'l. Si ve.ro impotens aff;qUendi non infpexerir,& cafu ahquo vfa,rep!etaq;
obliUione & prauita te _g,rauet~Ir ,~rauata aute penet
• nas confre gerit,in terraq; recldertt, tl1n~c prohlb
~Oqt
e~
~~rll: ~~ ~ex hanc in prima genera tionein aJ~qua ~rut~l
ditiolles• Ire naturam:fed iu bet eam, qua: plur~ma ~l~ertt) l~
g~nituri viri philofo phi, ~~t .rulc?r1tudlUl~ CUpldl,aUt mufici,atq; amatonJ:ea vero,qu~ fecudo.loco,in regem Jeg iti v.1u ,aut be.1li~ofumvlrum ~ 1Il~
perato rium de{cédere. TertIo lU gubern atore relpub.au t rei familiaris di[penfato~é ~ve1 qua:ftuariu.
~arto in laborio fum gymn~(bcu~ aut .cnca me~
dela CUraq; corpor is verfaturu. ~lUtO!n eos q~l
vates futuri funt,& circa myft;rta ~lla:da: S~xt? 10
.
10 lmltapoètam vel aliû qllemllis eoru)·fiqUl~ apte
. 1·a.
) . tllr.Septimo in artl çe ve1* agnco
.
'Gr
lt ~·Gto_ tlOne verf.'ln
.
.
•
On.
~trlcil
~~auo in fophif ti & popula re. ~ o~o lU tyr~nmIll.
'um.ll l bis aute tn omnjo us quic~q; mile vaa egc..
c~UIll.
rit, {ortem poftea nanci{eitur melior em: qui vero
iniufte ,deteri orem.l n idem enirn vnde profeéta eft Ad idem rc~
uertitur ani
cuiufq; anirpa annis decem millibus no reuerti tur. ma
de. • non recuperat,pr:cter iJ- _ pofi
· il J.as ante h oc fipatlU
,N afl1
.11 .
la
ml
cc
\
fi
1.
h
fc
h ·\ op atlls eh me dolo, vel vna nOrum. an
. ~ .l~. plO
· amnp,ql
1lUS
cum [apientix ftudio pueros il~lauit. Ha: quidem
tertio ambitl.l mjl1e annoru m,fi tcr hanc ipf.'lm dcinceps elegeri.nt vitam 1fic recu peratis alis,po ft tria
millia annoru euolan t abeuntes. Alix yero anima:
primx virx finem confec utx,iud icantur . Iudica rx
autem alix fub terra in iudici j locum eumes , meritas illie pœnas fllftinent.Ali~ in cœli quendii 10cum per iudicillm eleuatx, ita dcgllnt, vt dignu dl:
ea vita,qu ain homin isfigur a vixerunt. Millefimo
~nno ambx redeunte~ fQrtem, & eleél:ionem [ecudx vitx fl1fcipiunt, deligit vnaqux quc eam vitam
quaql velit.H ic & in beftix vitam human a anim~ Humana : ~
..
trarfi~, & ex beftia rudüs in homin é, fi modo ani- nimœ tranf
.
Ip~tatiQ
nunma ql1andoq; prius fuerit homin is.Nam qu~
qU'lm veritatem infpexerit,in hanc figllralll vcnire
non paterit .Oport et vero homin em intelligere fecundum fpeciem,ex multis procedcnté {enfibus in
vnum ratioci nation e concep tum. H"c allté eft I;ecordat io illorli, qu~ oHm v~djç an~ma noftra CUQl
Deo perfeéla,& ill;t defpicicns,qu x nunc elIè dici_
mus,& ad id q uod vere eft ftlrfum reRcxa. ~apro
pter fola philofo phi cogitat io merito J;eç~lperat
ala~ . Nam illis [emper quantu fieri poteft, memor ia
inhxre t, quibus Deus inhxre ns diuinu s eft. Talibus autem çomen tationi bus,qu i reétè vtitur, perfeél:isq; myfterij~ fem}? imbuit ur, perfeétus reliera [olus euadit. Ab humanis a!ltern ftudi1S {egregatus, diuino q; inhzré s,carpi f à multiclldine, quali
extra {e po~t~s,Çed ipfe Deo plenus mult~tudinelll
latet. Tendit IgltUr huc totus {ermo , qlll eft cirea
quartu furoré ,quo quido quis viC'l hic plllchr itudine.al,iqua verx il!i~ls rem~ni{ee~s, alas recipit, reccpq~q; cuo~are IlltItllr .Cu. v~ro ~d f.'lcere neq ueat,
tanqlla m aUlS {ilperna fufplçlens,& inferio ra contemn~ns, cr~~en reporta t, quafi furore correp tlls,
Hxe ltaq; dJUlna ahel1atio omniu m alienat ionum
0.ptima~atq; ex optimi s 6t,& habéti , & partici pa,
t1:& q lU hoc tenet~r fu.rore,cu amet pulchr a,amator vocatu r. V t emm dl(~l:llm eft, ornnis anima h~
mi.nis ea qux vere funt,in tuita eft,alio quin in hoc
alllma\lla.n venilfe t.Reco rdari vero ex his qux hic
funt,ll1~ru)nonfacile eft omnib us, nec quot exillis
breue repus i\lue in[pexerunt,neq; q uot hue de[cédentes infortu naçx fllerut, ita vt quibuf dam confuetud inibus dçprauata:,f.1erorum qux aliqua ndo
in{pel\çrant~ obliuio né iitfceperint . .~amobrem
paucx refiant , qpibus f.uis memo rix {uperfit. Hz
vero quado hie fimilitudiné aliqua eoru, qux illic
infpex erant,i ntuétu r,obfil lpefeu nt, & quafi extra
fe ponun tur: quz tamen fit hxe affeétio ignora nt,
quia no fatis omnin o perfen tiunt.lu ftitix quidem
~ temper antix,& a}ioru qua:cu~q~ in animis prettofa fllnt,fplendore nullum 111 hls Imagin ibus cer
nimus, [ed per obfcur a quxda m iuftrum éta vix &:
perpau çi in eorum imagi.n~~ accedentes eius, quod
reprxfe ntatur, genus afplelUt . At pulchr itudine m
~une licebat ~idere ~larifsimat;t, quiido eum beatQ
dlo .choro fehcem. vlfionem c~templationell\q; feeut! cum loue qUl~em nos,.al~J .ve~o cum alio, quodam de~rum, vldeI~nt, &:.U1uau fLint C'lcris, qu~
fas eft ~lcerc ~acr~ru amnlU beat~fsima: qua: ope~
r~mur lIlteg n qll~dem nos & Plaloru m elÇperre~,
quot
C iiij
�Liber Vigefimus{extus.
qllot in pofierum manebiit, integraquoq; & fimplicia immobiliaq;) & beata fpeétacula jnitiati in[peétites pura in luce puri & immaculati, folmi q;
ab hoc quod nue circunferentes,corplls vocamus,
in modum ofirere huic al]igati.Hxc auté mel110rix
fl1nt accepta ferenda, propter quii deGderio iIIorü
qua: quondii vidimus, nUnc fermoné extendiml1s.
Pulchrjtudo au té, guemadmodu dixim us, & cum
mis progredi:lls effulgeb:lt tune, & huc profeéèi
. pereepimus ca pel' fenfum nofiroru per[picacifsiVer~a Cljcbe- mu clarifsime refulgente. Oeuloru enim efi in nofonlS ex 1 , b' r. r.
'
'b r.
.
de finib. t 1
~s lcnlLlS flcerl'lmUs,qul us ~apientiam non cerlllmus.~àm illa ardentes amores excitaret fui,fi videretur? Eadem efi de ca:teris gua: funt amabilia,
l'ulchritu· ratio, At vero puJehritlldo fola hanc habl1it [orté,
d~f~Ja 111a~ vt maximè omnium & perfpicua Gt, & amabilis.
l:une oml1lU n,,'
"fi
11."
. , .
']'
~~ ergo no e my~Len JS nupennltlatus, aut pob
ama IlS, tlUS
,
' 1lÎnc i Il LIC a d'Ipsa~
cfi deprall2.tus, h au cl çc lenter
plllchritudiné excitatur, Gmilitudinem hic qUilndam,gux ab illadenominatur a[piciens. ~apro
pter no veneraturdu afpicit, fed quadrnpedis ritu
deditus, vollJptati aggrcdi & conCl! mbere nititur;
petulanterq; congrediens, nec timer, nec erubefcit
volqptatem pra:ter natur;uu feaari. Sed qui nuper
expiatlls efi facris, qUIue aliql1:ldo eft pll1rima cotemplatus,ql1:lndo vultum diuinaforma decorum
videt,apte ipfam pulchritudine imitatum, vel aliquam incorpore~ fpeciem , primo qllidem horret,
rnetusque yetus :lliquis in eu reuoluitl1r:deinde illfpjcjens tallqt1~ deum colit:ac nifi vereretur vehementis infani't crimen,(acra amatis no aliter qu:\m
dei fiatux [aceret. Intuentem vero ipuml velm ex
hon;ore,permutatio,fudor, & ardor in[olitus Occupat,~ando enim puJchritudinis influxum per
OÇldos accipit, calefit, quo pennilru naturairrigatur:POfiqUl vero incaluit, Iiqucfcllnt qua: ad pulllliandum fpeétal1t,quxq; diu pra: duritie copaéb,
exitum germinis cohibeb:lnt. Vbi aute inRuxerit
alimonia, pennaru germina i:lm ab ipGs radicibus
tume[centia impetu ql10clam per alllmx fpecié totam nituntur erupere. tota enim erat olim pennis
fuifulta. Feruet itaque tunc omnis & proGlJt:atq;
vt infantes qllum dentes emittur, prnritll & dolore gingiuarum vexantur; ita & penllas emittentis
animaferuet,& titillatione, moJefii:tque a (ficitl1r.
Itaq~le cu pueri pulchritu~ine,m intl1e~l1r, cLlpidinemque inde efRuente~ Imblben,s 11'1'lgatur caleCcitq;,dolere iam defintt" ilt9ue lxtatur. Cum vero
procul abfuent, exaru~nntqlle me~tt~s qua parte
fCilwrire nititur ala, andl & confirl~h, pennarum
germen cohibét.hoc in tus v~à cll,m cu pidineo ilIo
jnHuxu oCc!llfum tumefcentlUmqi more reGllens,
ipfllm fibimet fuos meatus vnd,iqllc ob~rlli~ pqngîtq ue. Tota igitllr anllua ~ndlque fétucla {tI,mulo
cocitatl1r & angitur,rurfusq;, mcmo,r p~lchn~l1dl
nis dclectatnr. Ex vtrifq; vero permlXtlS pa[slOl11S
huiufrnodi vehemcntia & nouitate vexatur, & an-,
xia furir,atque inh'lllit. Sic affcéta, prx fllror~ neq;
notte dor1l1ue poteft , ncq; die vfq uam conftfiere~
fed pa[sim difcurrit deGqcrio pulchri videndi perctJlh'\. yidens auté & influxum ilium cupidi neum
hauries,abfiruh'\ prius & COclllfc'\, iam aperi t & l"Cfoluit. Cum vero iam refpirauerit fbmuh doloribusq; li?eratur. Hac vriq; fuauifsima voll1ptfltein
rl'x(ent~ vfqlleadeo dehllltur, vt n;l1lqu:1m ab eius
lllecebns [ponte dtfcedat, neq; queq U;lm pluris facit, q uàm amatum, [ed parentes; fratres; amiços
q,
pmnes obliuioni tradit,ac di[siparo per incuri1 pl
trimonio minime comouewr, patrias quoq; con·
[uetudines & dignitates quibus gloriari [olt:bat,pe
nitus afpernaf,& [eruire,& iacere parata vbicllnq;
permittitur, modo proximè [llum deGderiu. Non
enlm colit foJümodo & veneratur formofum, [cd
medicllm etiam hunc gral1lfsimorü morboru libi
folum inuenit. Hunc vtique affeQ:um ô inge nUe
adolefces,ad quem meus dt [crmo, homincs ~g(.c)1a,
iddtamore,appellant. ~o autem modo ~jj ~o
minant,G al1dieris,merito propter iuuentutC ndebis. Tradl1nt Homericî qUidam,vt arbitror,exreçonditis carminibus, in amoré carmina duo,qu~:
rum alteru valde petulans,neq; admodu coneinnu.
Si autem ail1nt, Hunc quidcm mortales ~g(.c)la,id eft
amorem, vocant volatilem;ImmonaJes al1tem al~
tum,propter volandi necefsitatem. His parti~ l~
cet credere,partim nolicet. A tqui cau[a affeéboq;
amantium hxc iph'\ efi. ~otcunq; igüur ex I~UIS
feaatoribus captifuerint,grauius confiantiusque
aJati,illillS on us ferre poifllnt. ~i vero M art~ colllerunt, Clll.?q; illo circ~ll1uagati funt, a~or: i1I~
queati,ficlua ilb amato Gbi inferri inillda putat, ln
ca:dem facile prolloJant, prxci pites'1; tu ad [eip[os,
wm ad amatos necandos ferUtl1r. A tque ita~cun
dum quenq; deorum Cllm quo quilibet choru eg 1t ,
ellndem honor.1t, ~mitaturq; quoad viuere pore~,
& quoad permanet incorruprus, & hoc patto ~rl
nJam hic vitx gellerationé ducir, talem'1l [eipiutU
ad amatos & alios exhiber. Amoré ergo pulchrorum ex 1i.1O ql1i{q; deligit more, & tanquam DeuS
fibi ille fit,quafi fiaruam fabncat & exornat, vtpOte honoraturus,atq; f.1crificaturus, louis itaq; cul, tores eum iibi amandl1m qlla:runt, cuius Iouialis
fit animus. ~are confiderant vtrum ad philo~o'"
phiam & imperium natura fit aptus:& quando tl..
lum amant Inuentum, omni opere cotenùllnt qUO
iUe taUs euadat. Ac nifi prius q uod exoptiit,in~re~
fi fuerint,fiudio [uo,tunc contendunt admodu,dlfcuntq; vndecuqi aliquid poffunt, atq; ipfi etii a~
hoc opus progrediuotur.lnuefiigires ex [eipGs ~el
fui natmi, voti tandem copotes fiunr, ex eo quo d
[umma quadam attentione mentis aClcm in De.ll~
erigere compellantur:deinde cum per l11emOl'll 11lum attingant,diuil11tare affEtu~', atq; ex co more,s
& fiudia,q uatenus homini }jcet dei pm tieipé fien,
capiunr. ~oniam vero horu omillum cau[as re·
ferunt in amaru~ dileCtione :lrdentius accendutu(.
Ac fi ab loue hanriant,bacchitium fc'\cerdotu more,in amati animum transfundentes, proprio Deo
quoad poifunt,GmilimUlu reddunt.C~~}Cl1nq; vero Iun,o ,né fecllti ~unt,:egium quxrL1nr, quo lOué·
to fimt1lter affeéh eade erga illllm ol11nia faciune.
Apoll~nis prxterea reliquorumue cultores deor~
finguh deos fingulos imitantes,eode modo affeéèu
natura
adolefcenté qllxrunt"
eoq'. cop:uato
& ipfi
.
~
,
~mltate~, ~,adolc[cetibus l?[uadétes moderatesq;
ln nUI,mn,lSlpfillS fiudiü & idea pro viribus agunt.
Non 11ll11dla,non iI1iberali maleuolentia in adole[ccn.tes [uos vtuntllr, fed omni fiudio ilIos :ld perfcéta tllm [ui,tum Dei quem colunt fimilitudinem
f?~'mare conantur. Cura igitur 11nis'1; vere amantlU,fi modo q uod ClI pill nt ,(uerint ailecuti,talis eft
profeéto, qualem defcripfimus: & infignis adm~
dum felixq; ab amico propter amorem furente,dlle~o [uo,ü captus fuerit, pl'Ouenit. Coprxhédituf
<luté q ui[q uis capir,hoc paéto. ~alibet animâ ~b
iniuo
�Ph~drus, VeLde Pulchro.
initio huius fabulre trifariam diuilimus;atqi eqllO·rum quidem formas geminas, duas quafdam fpedes pb[uimus: aurigam vero fpeciem tertiam:ea_
demq; nobis in prrerentia maneant. Equorum autem alter bonus, alter non. ~x autem aut boni
equïvirtlls,allt mali prauitas lit,nondu plane dixilllus;nunc vero dicendum.Bonus excellentiori habitu efi,fpecie reéhls,roembris expreffils,ardua cer
uice,.narib 9 n~odice aquilinis,nitid~ colore, ~i9ris
oculJs,honons cupidus, temperantlre pudonsque
.particeps,ac verx opinionis amicus,nullis fiimulis
Illdigés,fed cohortatiôe Cola rationeq\ regitur. Alter intortlls & multiplex temereqi delatus, fufusqi
& confure copofitus,rigenti & dura ceruice,atque
dcmiffo collo,fimovultu,fu[co colore,ocuHs c~li js
.f.1nguineqi ruffuGs, moro[us & cocumaJÇ, hirfutis
:ll1ribus atqi furdis, vix flagello fiimulis qi obtéperailS. OE.:lndo 19 imr auriga amatorium af~iciens
V~ltü, totamqi [cn[u in/hmmans anima titillationlS & defideri) fiimlllis concitatur,tum qui aurigç
o bediens cfi cq uoru m, vt co[ueuit, pudore cohibitlls fel peu m cotinet ne proliliat in amatu.Alrer ncq uc fiim ulis, neque verberibus eoêreeri pot~n,fed
C X 111tat, ac violentia delatus coiunétu libi cquum,
allrigam q, J?turbat, rapitq; ad Veneris voluptaté.
At ilIi ab initio aduer[an!; indignati qJlP4 ad grauia & iniqua trahantur. Tandem cum malu id minime celfet,copulfi fcrütur, ceduntq; iam , JX. confcntiunt quod iufsi funt facere,hinc; hxrét ignicu~o,afpetl:um q; ipfius coru[cum in[piciunt. Q!!cm
Illtuitus apriga, pulch~itudinis iphus natura men:o~ia repetit, rurfusqi illam eum temperatia ce~...
nlt,ln cafto fund"mento firll1i~er colloc:ltam. V 1~
dens autem metuit,a~ pral reiIc~étia reddit refupinus:vbi fimul'q; cogitur vfqueadeo habenas retra,.
here, vt equi ambo femoribus , aut natibus humi
refideit;fed alter quidé [pôte,quia minime rclucfta
tllr,procilJÇ auté equus alter prorfus inuitus. Longius yero difcedcntes,a1ter quidé propterv~n~q.ln~
diam admirationemqi fudoretotam anima madcfacit,alter vero à dolorc liberatus,qllem vt frcnum
& caCus inclllferat, vix tandel1) refpirat, atq; refipifcens indignation~ motus auriga eq~umq~ q)~U~~
Qum incr.epat,quod timidit;lte atqi 19na.Ula cofhtUtllm or.diné deferuerint. R urfusqi l1o\ctes accedere cogens, vix tandé concefsit Hiis dHferri in po.
tterllm exoratibus. Aceeclente autem fiatuto tempore,~l~i~ls.e{J~ immemores,illi qu.ide~ fi,~l1lant,
Ill c veroilhs çomemorat, vrgens hlOntensq, & tra~
hens,càmpellit jterum ij[del,? v~rb~s amatos affari.
PoQquam v!=,l'à propè acce{Jerut} ~n~e~u~ e~te~[a
cauda,frenum mordet,~ imP.l1dç;~l[sIflle rflplt. Sed
311riga multo magis eadc paŒu s, & quafi à carCtr~
fiatitn humi decubens, h~henas longe vehemétil1~
trahit, & détes equi flagitiofi reprimit,atq; impu-:"
ra01lingua)maxillasqi cruen~as, "l'ura natç~~i hu-:
nli.~efigit,.lc pœnas dare CQfJlyelHt, ~od cum fçpc la prallllsequus iDe p,exp.<:JIUs efi, lafchlire defii~~t,nl.lnÜ.Jefa&lIs iam al1rig~ ,Qbtéeerat prouidentlx:atq. etiam videt pulchrum,formiçline con-:
ttemifcÎt)adeQ v~ quadoq; côting at amatQri~ anilllam iam cum reuerentia quadam & metu adQlcfcelltum vefiigi a (tq ui. V ~poIe igitur omni culw,:
tanqu~m Deo,.a::qlHllis adol~fcens obfe;:ruatus al>.
&l.mator.e 1 hqud q~l~dt. fimulan~e, Ced reuera.G.c.atfef.
él:o,prxfer~jm cum & ip~ honwat~Js natura colen
~.lS fit amicus~ill i4em po~r~p1o ,»m aijlil~Ofe ,on...
cu
30~
.fpirat:aç etiam fi antea à f.1miliaribus (uis ç6d~fcJ...
pulisqi, & alijs per calumni:i decepcus fuerit, dicé..
tibus turpe efiè ;lm;lnti hxrere,ideog; ;lmantem rç;iecerit,tandé vero prooedentç tempore a:tas,& na.-.
tura: depitus ordo eum in con[petlldinem amantis
ind ncunt. N unquam enim fato decreHllU efi , ve1
malllm amicum malo, vel bonum bono 110n amieum elfe. Erg~ cu adolefcens colloquio & con{uf[wdine recepcnt amatorem,tu nc amantis tIlius be.,
nC~1OIentiaiamf.1~a propinquior, amatLJm ipfllffi
admirari compellit, anÜpa!luertentem necefi:1fÎo,..
l;um amicorpmqu e omnium <\Iior~lm beneuolentiam,fi cu amiço dillinitus flfflatp çonfçr;ltur, nulIius fore m.ométi;ac fi fenlor iIIll clin fic pergat, hxreatgh & in gymnalijs cxtedsu~ fimilibus ltang:tt,
tllQÇ ia~ fluxus liquorisqi iIIius fons,ql1~m r~ef0p"
id efi çppidjneql ioflmçü Jupiter Ganymedis amore captlls yocallit, qui in amantem vberrimus i117
fluxit, partim in ipfufIl infll(us cfi, p:mim foris cf,.
flilit eum exubepllit. ac velpti aër & Echo à lcuibus [qlidisque repnlra corporibus côdé vnde venerunt,iterUI!l reRcétutur:ita pulchritudinls illelluxus rur[us il1 pulchru per oeulos refiuen~, qua penet rare in anima1ll çofucpit, adeo pel1narum mea~
fUS irrigat, vt & pofsint ia~ lX inci pi~n~ pullulare,
atque ita amati animum n1lltno implet am are. Amat igit~lr, q~lid vero amet ambigit, affeétumque
fuu m nea nouit,nec c10qui potefi:[cd perinde ac .fi
lippi alicuius afpe~q oculos Gmiliter fi.t infeétus,
prx[entis morbi afsignare caufam ne[cit, nec aojmapuertit,quod [eipfum in aPlaçore t"nijpijn fpe
culo re(picit. !taque pra:fentc illo,doloJ;e veille fimiliter definit,abfente vero defiderat vicifsim defidçraws,muq.luPl amorcm tanquam am oris fimulacrum pofsid'ens, nec amorem ipfilm, fed amici-tiam & vocallit, & Fucat. Cupit el'go ferme vt ilIe,
quauis moderatius,viclere tang~rc,amarc o[oulad,.
confidere)& vt par efi,pofi.haç protinlls hxc f.,cit ;;
In ipL1 igimr confuetudinc amatoris quidem intemperans equus allrigam compellans, breuem efllagit,at pro multis laboribns voluptatem: adole-,
fcen~Is aute~ eq~l1s eide~ quid dicat, ignorat,fed'
percItus anXll1sqi amante mutua profeqllÎtur beneuolentia,amantifsimo [uo côgratulatlls, atq; in·
ip{afamiliaritate paratus efi pro viribus amatoris
ddiderio obtemperare. Coniugatus auté equlls fimul & aqriga cum pudore, ~ ratione his in rebus
huie aduerfantur. ~ilre fi [ecundii rcéèii vitx infiitutioné & philofophix lh~dia meliores c?gitationis paites,obtineant, beata atqi concorde prxfenté vÎtflm agunt, fili ipforu do mini atqi modefii
ea parte [ubieéb cui ;tnima: vitium i,nefi,ea contd.
liberata ad 'quam probitas pertinet. Inhllius.au~~
vita! fine recuperatfs alias prxpeees ellolant,cu tnu
çertaminuJn vere Olympicoi'u vnum peruicerint.
Q.!!o quidé nllI1um prxfiantius b'on~,~llt humana
tem perantia, <lut dj~iOl~s foror ·hom~Olblls afferre
potefi: ~od fi t~trlo~e quan~~m vltam,philofophia: e~pe1'tem,taI1OquI~ ambltlO[am [equl\ti fint~
fortê in ebrietate,am aha quauis defidiof.'\ licentia;
int~m'pe.l'ati il.lor ü eql1i inca~t~s animas inlladût.
easq~ 1~ ,dem ,tllu.d obleétameq genus quod vulgo
beaufsHOu1l11Lldlcatur, condu<lentes feétari compellunt, inqllc dus defiderij qpletio~e iam deinde
verf.'lntur.. ~"c tamenidcirco raro vtuntur, quia
n~n omm.s 1~ l~oc co~[entit animi eogitatio, Ami~
,~j:rgo &.1 fi!) h,çt Inmus,quàm illi fllperiores,tun1
fcruentç
�1
,10
Liber·Vigefimus·fextus.
feruente amore,tum refiinao degiit,fidé fibi inuieem firmifsima & dedi(fe, & accepi(fe pu6~tes.ne
fas eoim elfe dl1cut~ fidé frangere, & inimicos quldoq; ex amicis euadere.Demli cum natura: concefferint,Gc affeéh abeut, vt abri quidem nondli fint,
fed pennas emittere quom:ïmodo cœperint. ~ii
o brem pret millm amatori j furoris non paruum reponant. Nam in renebras locumq; fub terram defc'é'dere iIIos,qui iam iter fub cœlis agere cœperat,
lex prohibet:fed c1aram vitam agentes beatos fieri
iubet,dum vnà pergllnt,& Gmul alas emitriit.atq;
h/~c amor~s gratia fiunt. Tot igitur ac talia,ô puer,
tamq; dJUlna,amatoris tibi amicitia conferet. Eîus
au~e~.qui non amat,f:lmiliaritas temperatict mortait COlllnaa, mortalibllsq; & exilibus minifierijs
dedi.ta,illiberalitaté illam, ql1X vulgo virtus habetur,m fodalis fui aio gcnerabit, eff"icietq; vt noué
aonoru I?illia fuper terra,& fub terra clemens pererrer. Hac tibi,ô dileéle Amor, quàm pulcherrime
~ptimeq; valuimlls poëticis tu verbis, tum figuris
Impll![u Phxdri palinodiam cecinimus. ~are &
ant~ diélis ignofcens,& hctc grata à nobis aeci piés,
bemgnus propitiusq; mihi adfifies:amatoria arté
abs te cocdfam, neq; auferas indignatione aliqlla,
neq; etia minllas . ~inetia da, vt magis quàm nue
apud honefios in pretio fim. Tum fi quid numine
tua indignu:'t Phredro, & à me diélu fit, LyGa difputationis huius autorcm accufans,ab huiufmodi
fennonibus ddifiere facias,& ad philofophia quéadmodii frater eius Polemarchus verfus eft, ita ilIum couerre, vt & hiceius amator P'h xdrus, haud
ampli us Vt nunc,modo huc,modo illue fe transfer~t~fed in am oris fimul & fapientiZ ftudio pror[us
VIra agat.PHAED. Hxc ego quoq; G prxftat ira 6eri',ô Socrates,Deum oro. Tuum vero [ermoné iam
pridem admiror, quod longe fuperioré antecellat:
vt iam verear ,ne L yfias mihi hlllnilis videatur, Gfe
eum alio coferre fiudeat .Atqui eu nuper quida eorü <]ui Répllb,adminifirât,ô vir mirifice, hoc ipfo
n~le vituperaui:,tot~ accllf.~tione quenda ~.ratio
nu compofitore vocas.forte igit, vel ob ambitiorié,à fcripendo deinceps abfiinebit. soc. Ridicula
hxc,ô adolefcens,fentétia efi, & ab amici méte Ion
ge aberras,fi euvfqlleadeo mcticulo[um putas,for_
t~ ' ~Jero obtreélatoré eius~xifiima~ reéèèdixi(fe q
d1X1t. :I.fA ED. l~a ;rfeélo vl.fum efi;o So~rates :neq;
te fugIt potentes 10 repubh. prxfiantesq; ~iros vereri oratioes caponere,fuaq; fcripta relinqllere, ne
" fophifix fuilfe poficris videantur.s 0 c. Prollerbiü
Prouerblu, illud,dulcis eubitus,ô Phçdre,re latuit,à longo cubito, qui prope N Hu efi,duélu fuilfe.ne<j.; id folu,
{edillud quoqi tefugit,Ç]J qui,inter eos 'q ui Remp.
adminifirat,funt prudétifsimi in cOfcribendis pol1~ritatiq; relinquédis orationibuJs fum~o,p~re nu
det,qUi vfq; adeo laudatores fuoru operu dlltgunt,
vt primos eos adfcribit, qui fcripta vbiq;. laudcnt.
PH A E. ~omod0 id ais? N ,a enim_intelligo. soc.
N c[cis Sl? in exordio lib~i 3. politico.viro copofiti,
, primus en laudn;or adfcriptus?pI.fAE. QJ!,0 paélo?
soc. Probatu efi,inS1t, [criptu fenatui,~ut populo,
aU,c.vtrifq;:8ç 11Ie ~Ul dixit feipfum, ~m~itiofe ?Omloans,extollcnsqi [ententire autorc .delhde etJam
d}~it ofi hrec, fua ofientans laudatoriblls c.,pientla.ldq lie fx,pe p~fi~~~ prolixa oration~ habuerit.
An alllld qllJcqua tibllfiud vldetur, qua fcripta 0ratio;p H AE. No aliud certè.s 0 c . ~od fi approbecur,gefhens.ex theatro difcedjt~tanql1am poëta:
r
fin:lUté reprobeturexcludatunlue à [~ribend~ fe~
tentia, neq; digntls cuius fcntentia madctur 11ter~s
,habeatur,mœret ipfc,ciusq; amici.PHAE. Et max~
mè qUidem .s 0 c.ln hoc plane demolhant fe minIme afpernari filldiu m hlliufmodi,fed mlliti face~c.
PHAE .Summopcrc.s 0 c. ~id vero fi orator qUlf:
pia,aut rex ca nactlls fit facultaté, vt quemad~od.u
Lycllrgus,allt Solo, aut Darius immortalis 10 Cl:
uitate fcriptor habcri pofsit,an non & ipfc. a:qlla~c
fc Deo, adhuc villétem cxifiimat?& pofier! monlmenta eills cofiderantes, de illo fimiliter iudic.w t ?
PH AE. Vehementer.s 0 c. An igitur cenfes taliu~
qllcmpia, vel qllantucunq; ma]euolu Lyfix ~Ud1U
eius hoc fcribendi virnpcraturu?p HA E. Ex hlS qUç
tu dicis id confentanclt non videtur:nam fuii qUOqudhidium,vt videtur,vi'tuperaret. soc R . Erg o
ex hoc pcrfpicunm e(fc cnique potefi, non o~ hoC
ipfum qllod fcribat, quenqnam e(fc vitupcra~um .
PH A E . ~id enim?s 0 c. At illud efi, vt arbItror,
tllrpe,turpiter ac male & loqui,& fcribere.p I.f AE.
Manifefium idquidem. ~xnam igitur & ~ene,
& non bene fcribendi ratio cfi? soc. N unqUld opus efi 110 bis, ô P hxdre de his,:'t L yGa,. ve1 a~ abo
fcifcitari, qui vel qll~ndoque fcripferit aliqUld! vel
fit [cripturus,feu ciuile publicum opus,Gue prtuatum, aut carmine, vt poëta, aut tanquam priu;;lCUS
oratione foluta?p HA E . Rogas an opus fit? Cl~lUS
enim gratia,vtitadicam, viuat quifpia, niG hUlll[modi voluptatum? N 011 cnim illarum gratia,ql~a~
dolor necefIario antecedit,alioquin voluptas mJnl
me prouenit:quod orones penè voluptates corpo'
ris habent. ~are feruiles no iniuria UInt appell atx.s 0 c. Orio vtiq; abtindamus,;l'c etiam mihi videntur velm in xfiu fuper capllt nofiru cicadx c:tnétes,& inl1icé difpuüites nos cotueii. Si ergo n~s
:viderent,q~en1:1d~1OdCr & alios nl.u~tos in 'meridJ~
non dl[pUtates qUldem, fed dorm1tates,ab.Jpfi~ 0,
mentis deGdiam delinitos,merito derideret edhmantes micipia ql1xda ad eas ilIuc diuerti(fe, inq!
ipfo fece(fu tanquipecudes fub vmbrafecus f~~te
meridiano fomnoteneri. Sinautem viderint dl ereutes nos, minimeq; ab ilIaru, qua fi Sirenu iIlecebris captos quo minus portuvedùs enauigarem uS ,
fortè nobis li~entifsimc pra:miu illud tribueren r,
quod deoru cacefsione traducere adhomines paf..
funt.p HA E. ~idl1ii muneris ifiud efi quod paffidel1t? N unquam enim auùilfe videor.s 0 G. Non
tamendecet MUh1rlltn fiudiofumvirumreru hu~
iu[modi ignaru efIè. Fcrtur autcm bos oErn holTlines ante MUf.1S fui(fe. N aris deinde M ufis catuqlle
~onfirato , illo~um n,o~nul1os voluprate. cantu~
vfqu~adeo ~ehnItos,fulfIe, Vt canenteS' .cibU111 p~
tu~q; ,negltge~enr, lm prudenterq; perirét:ex qUIbqs demceps_clcadarum genus fit natii,munus hoC
à .~ ufis na/au, vt alimonia non indigeat, fcd ab[q;
clbo poruque q~landil1 vixerit cantet, pofiea verO
ad M~f.1S profictftarur.quam quis hominuJ11 M uL'un ~lC colat, renuncïaturum . Ergo Terplichor~
nunclante~, qui prxcipU,è mil in choris caHibllsq;
eele~rauenllt,eam ipGs propitiam reddunt. Eraco
aute e?,s qui in rebus amatorijs honorauerint, a~
que ~hJs codem modo pro fua cuique vencratio015
f~eclc. ~al1iopx auté anriquifsimx,eamq; fequC~
~1 VraOlx, eo~ qui in philofophia V.iU~I11t coluJ1tq;
J-pf.,~·um mu.ficam, rcfe~untiqux pr:!) cxteris Mufis Clrca cœlu~ arque fermones tam dillinos, q~àrl1
humanos verfantùr,vocé pulcherrimè modu!:1.ces.
Icaque
�Phxdrus,Vel,de PuJchro.
Itaq.i. ~ultis de c:mfis dkendum efl: aliquid, neq; in
mendie dormitadum.p H AR. Dicendu certè. soc.
19itur quod modo fl:~tueraml1s, iam conGdcrandii
cft. qua videlieet ratio ne quis reétè, aut no reétè &
loquatur & [cribat. PH AE. Proeuldubio. soc R.
~n no neccfIè efl: eum qui reétè d iéturus fit, veram
ln eare de qua loquatur, intelligétiam habere? PH.
Audilli equidem,ô Socrates amice,non elfe futllro
oratori neceflàrium, qua: reuera iufl:a funt difeere;,
[ed qll~ illdiqntiu multitudini videantur:neq; reuera bona,aut honeHa, fed qua: Ge appareat.ex his
entm potius qui ex veritate polfe per{uadere.s 0 c.
~unquam,ô Ph~dre, {apientu contemnencla fum
dlQ:a,imà diligenter ql1id fibi velint conGderanda.
Itaq; q lIod modo dicebas, prxtereundum elfe non
~rbltror. PH AE. Probe loqueris.s 0 CR. Sic igitlll'
l{h~d confideremlls. PH AE. ~o paéto? SOC R. Si
tlbl fuaderem, hofl:es te equo expllgnatllrum, vtrique verà equllm ignoraremlls, fed ego id tantllm
de~e[cirem,ql1àd Phxdrusequum putateflèi1lud
a~'mal,quod eX! omnibus domefiicis aurieulas ma
X1rnas habet, P H AE. Ridiculii id quidem eaet, Ô
S.ccrates.s 0 CR. Nondii ifl:ud, fed quando ob nixe
tlbi perflladere conarer oratione in alini laudes
p.O~ta equum illum vocans, affirmansq; prœfl:antlfslIUum al11mal efIe, vtile domi & foris,ad bcllum
prom ptifsimu1U,ad f.1rcinas ferendas aprum, & ad
lltlnatrid' ll1ulta aliacommodifsimu.PH. Valde id abfurdum.
c~IUlll am:: s o,c RA . Nonne prxfiat ridiclllum amicum elfe,
~ ~~e qUa qUam grallem & inimicu1U? P H. Videtur. soc R.
!lli~":: ioi. ~ido igitur orator boni maliq; ignarus cillitati
. fimiliter affeét~ flladeat,nô oratione quidé in vmbr~ aGni laudem,tanquam eqlllls ilIa fit, compofita,fed de malo tanqllam bonum id fit, dilferés vulgiq; opinioes allcl,1patus,mala faeere pro bonü inducat,qualem putas oratorem huiu[modi [egetem
quam [euit meailrum? P H. Haud [anè bona. soc.
N um, ô bone vir,rufiicius quàm deceat dicédi artcm vituperauimus? III a verO forfitâ dixerit: ~jd,.
oviri mirabiles, dcliratis? Ego enim neminé' veritatis ignaru difeere orare com pello:fed ~q uis eonillio mec v{us,percepta veritate me caplet. H ,oc 1:1...
ni: affirmo elfe maximum, quod abfq; me etJa~ ~
quis res nouerit, nihilo magls perflladendi vim t:~
nebit. An non iure hxc dixerit?p a. Fateor eqll1dc,
fi modo feq uen tes ration cs arté elfe ilbm teftétur.
Audire nanq; mihi videor ratJ~H1es nonnullas,qu"
~llttQ~ , afferunt,memiri eam,neq; arte e{[e, (cd ah<Juem ficedi nô bdl . nc arte vfum. Veram auté dicendi artem abfq; ve~u~
ar. .
rr: 1
Vtritate. ntate,inquit Laco,ncq; elle a Iq uam,neq; vnqlla.,m
fore Has rationcs, Ô Socrates,!ed huc eas ad'dll(,C~,
quid dicant,& quomodo difcure.soc. Ade~e ~1111maHa generoiâ,ac Pha:dro honefl:o adole!cctl per,:[uadete,niG fu tficien ter philofophetur,cu nunqua
ali qua de re [ufficienter eile ditl:urllm.Refpond~a~
Pha::drus Socratiinterroganti. An non rbetof1c~
0111111no ars erit alliciens animam per [ermones,no
in iudicijs modo ea:terisq; publie~s cœtibus, ver~
etiam in priuatis cogrefslbus eade de magllls. qUl.,.
b usq; rcbus & paruis? N ihil enim bonorablhus III
C'
nlagnis,qllainexiguisex reébartlS ra[1onefc"ge~
\ Itea
rere. N unquld tu h~c audlfh? P H. Non lta prortrrc qua: r.
. d"
> '
qit tUr rc_ lUS per IOllem. Verum circa lU lela p:x~lpue ars
ICQ~tlO di.lUa dicitur [cdbiwrq' necnop cirea coclOnes, vltra vero ea:n porrigi ;;on audiui. SOC. N unquid
.
artem dicendi qua Nefior& Vlylfes apud lhu~
"fi [Unt, audiUi? eam vero qua l)a1amedes) audlih
co-
3II
nllnquam? PH A E. Et per Iouem Nell:oris orationes audilli:niG fortè Gorgiam, N efioré fingis elfe,
aut Thrafymachum Theodorumque Vlyffem.
s 0 ~.F.orF'ln~ ~ed hos mitt~mus: Vu ver? rcfp<:nde.
~ld ln lUdlCIJS aduerG'ln) faclUnt? Nonne eOtl"adicunt? An quid aliud dicemus? PH. Hoc ip/iIm.
soc, Non de iufio atq; iniufio?p HA E. Ita. soc R..
Nonne qui arte id agit,efficier, vt idem eillfdé tum
iufillm,tum i.niu~l~m appareat? P H. ~id prohibet? S 0 c.Et 111 eOClone, vt eadé ciuitati modo bona modo contraria videantur? PH . Certç. SOC R.
Enimuero Eleatem Palamedé artificio [uo dfkcre
folitum aeeepimus, vt eadé alldientiblls fimilia &
difsimilia,vl1um & multa,manentia &. fluentia vi:..
derentur. P H.Maximè. soc R. Facllltas ergo contradié"l:oda,non in iudicijs folllll1 & concionibus,
verumetiam in omnibus, vt apparet, quœ diciitur,
quandoquidem vna quxdall1 ars dt, verfatur:qua
quis p0tef'i~ omnia omnibus, & qua: pofIùnt, &
qui bus poflullt, fimilia fingere, & alio fimili:l ifia
o.c~l1lentein lucell1 edueere.p H. ~onam paéto id
aIS!' soc . Hoc equidem.N um decepTiio in his qUa? ~eceptioi~
multum,an qux parum diffcriit,accidit? PH .In his Ils qua: paru
' fi\ pau l atlln
' tran fi"
q ll'"
... parum. s.o c. A
tqm
lens, 1a- ddferunt.
tcbis magis dum ad cont~ariull1 veniens, quàm fi D
r. b'
- r 1" . ?
ecepturU$
lU Ito trall lens l' H. ~ldtli?s 0 c.Oportet igitm aliii <:Id nofeum quicunq; dccepturus Gt,aliii ipfe minime de- fedebeat.
cipielldlls,Gmilitudinem & difs:rmilitudiné rerum
exquiGte digno[cere. PH. NecclTarium,efl:. soc R.
~ unquid ignUl' finguloru vcritatis inft:ills poterit
ÇJllS quod igllorat Gmilitudinem jn vniuerlis par...
uam aut magna dijudicare?PH. Impofsibilc id qlli4!
dem.s 0 c. Ergo illos qui prxter reni nawram opinantur fal~ <}; [unt,eoHet propter fimilitlldinesali_
q uas fic e~Ie aff~éto~. PH. Sic a~cidit. soc. N ii igitur potent q lIl[q ua fi rem q uacllnq; ignorauerit,
artihciofe alIqué ienfimq; à verà in contrariu per
fimilitudines aliqllas Ggillatim 1;raduceI"e? anç errorem hunc in [eipfo vitare?r H.N tl~quam.s 0 CR.
~amobrern, ô amice, quicnnq; veritatem igno- c· 1 .d'
&
"
'b d . d'
oc U HUI'
rat, Opll1lOnl. us ~lc1t~r) lcendi quoq;faculta- oratoria li,.
tem, ~t Vldetur ,merte exhlbet atq ue ridiculam.p H. Ile veritace,
Ita vldetnr. soc. An vis in oratione lyfiz quam elfe dende~
, ~an~'bus ha bes,& ln
. noUra difputationevidere,
'dam
ln
.'
Vb,l :\rt1fi~iofe,& vbi fine artc agitur.p H AE. Maxi-,
me omnlllm. N llde enim in pra:fentia 10quimur,
eum exemplis idoneis eareamus. soc R. At enim
fort li na quad:i rationes diétx alllt, vt videtur,exéplo Illonfirantes, compotcm veritatis vÏrllm dum
verbis iocarur,trabere auditores.Atq;·ego,ô Phœdre, locales de os huius rei cauf.1s arbitror. Fortè
eüam M uG,rum prophetç fuper capita noUra cantores munns hoc llobis in[pirauerunt. Ego enim
dlcendi artem habeo mJlEi..p H. Efio vt ais. Solllm
quod diclS ofiende,s 0 c. Ageitaque,. ptoœmium
orationis Lyfixlcge. PH A E . Mearlllll quidem re~
mm fl:atlls fic, vt·intellexifl:i, fe habet:itaq; cum ita
fit, quemadmodii nobis conducere putem,audifii.
Arbltl"or eq uidé me non minus ob id abs te fiq lIid
petiero confeettturu,quod amorc tui captus minime fum.N am all}ator~s cllm prin1l1m amare defie:int,collati bcncficij pœnitct. soc. Define.ln quolfie dehnqllat, & qUld Gne arte faciat, dicendllm.
N onn.e? P~. Pr,?feél.o.s 0 c . .An non confiat clliq;)
quod 111 ah)s, çhdoqllimllr, Idel~~ [entimus OUlnes
~n alij.s verà ~on idem? ~ H AE. ~.lmllis L}uod.ai;
Intclhgere vldeor, planlUs tamen vt dicas cllpio...
i 0 c.
1
�312
Liber Vigefimusfextus.
soc. ~ido quis terri llOmen, vel argenti proniiciat,idé omnes protinus intelligimus. PH AE. Pror
fus.s 0 c. ~id cum iufii, vel boni nomen? nonne
alius aHo f~rtur? atque cumalijs, & nobifcum ipfi
ambigimus? PH. Magnopere. soc R. In alijs ergo
confentimus, in ali js di/fentimus. PHil. E. Sic eH.
SOC. Vbinamfaciliusfalli poifumus?&inquibus
horum rhetorica plurimum v;llet?p HA E. P;uet,in
quibus ambigimus. soc. Oportet igitllr eum qui
rhetorici fit alfecuturus, prim u hxc ordine difcreuilfe,& qua: vtriufq; fpeciei figura: fint percepiife,
& vbi maximè falliambiguitate multitudo potefi,
vbi non potefi. PH. Pra:claram quandam,ô Socrates,agno(ceret fpeciem,qui cogitatione id caperet.
soc. Deinde oportere arbitror, eum nihil latere,
cu ad fingula venerit,fed acute perfentire,id de quo
diéèurus fit, vtrius fit generis.p rI A~.Cur nô? soc.
~id porro amorem? vtrum ambigui generis, an
alterius elfe dicemus? P H A E. Ambigui prorflls.
soc R. AI} putas eum tibi illa de fe dicere cocelful'Um, qua: fupràdicebas? quod videlicet amato fimu! atque amanti perniciofus eft, ac rurfus quod
omnium maximu efi bonoru':'p H. Scite )oqueris.
soc. Sed id quoqi dicas,ego enim propter diuinu
ilium afflatum non admodum memini, num amorem in difputationis princiJio definierim.p H. Per
louem mirifice.s 0 c.O quato [olertiores Ache10i
nymphas, & l'~na Mercurij filium L yfia Cephali
filio ad orationes côponendas eflè demonfiras. An
vero nihil dico?fed Lyfias quoq~e in amatorij fermonis exordio çoëgit nos in tel1~gere Amoré,certü
aliquideife quod ipfe volebat,atqi ad id fequentia
referens orationem omné peregit?Visne principiii
rurfus Iegamus? PH. Vtlubet, quamuis ibi quod
qua:ris,minimefit. s 0 c.Lege,vtillu ipfum ~lUdii,
PH. Mearum quidelp renl ~atl1S, fieut intellexifii,
fe habet:atq; cum ira fit,quernadmodum nobis coducere putem,audifti. Arbitror equidé non minus
ob i~ abs te fiquid petiero côfecuturu, quod amore ~lll captus mi~irne fum. Nam amatores cu primu amaredel.ierll:t,~ollati beneficij pœnitet.s 0 c.
P"ermult~~ abefle Vl?et~r, vt quod quxrimus, faclat.fiqUlde nonà pnnclpio, fed à fine modo quod,am c,on~e~f?,& r,ef~lpino fermonem trifigere nitltUr,l11Clpltqi ab 1l1Js,qU'i am:\tor extinao amore
adolefcentibus obijcit. Anfortè nihil dixi,o Pha:dre mi lepidum cap nt? P H A E. Finis cft profcao
Ô Socrates,de quo fermonem habet. soc. ~id a~
lia?nonne fparfim difieéèa omnja videntnr? An cen
fes quodfecudo loco pofitum efi, necefsitate quadamita eere fubiunaum? al1t~liql1id aliud ab iIlo
diétoru? N am mihi quidemvtpote omniu ignaro,
videtur non ingenerofe quicquid incjdit à fcripto_
re diéèum fuilfe. Tu vero necefsitaté (cribendi aliquam habes, per quam ille fic ca jnllicem deinceps
difpofuit? P H AE. Optimus es, Ô Soc~ates, fiquidé
me putas [criptaadeo fubtiliter pofle dijudicare.
soc. Sed hoc arbitror te diaurum,oportere ora'ti~nem omnem tanquam animal quoddam côfiitm, vt [~um quoddam habeat corpus, quod neque
ft~e capne fit, neq; pedibus careat, fed habeat medIa atque extrema fibi inuicé & toti conuenientia.
P,H II., E. ~idni?s 0 c.Confideraqua:fo, vtru amic~ t~l1 orauo fi~ fe an aliter "habeat. Reperies eam
J1l bdo ~b ,eo e~lgr_am mate difcrepare, q uod Mida:
PhryglO l11fcnptu nonnulli fuHfe tradunt. PH AE.
~id ifiud, & q uale? soc. A udi.
'
Aenea virgo,Mida:: regis [um impofia [epulchro,
Dumqi fluunt fontes,arbos dum ce1f.1. virefcit,
Aeternum durans lugubre infifto monumétu m,
Atque Midam viatori narro hic elfe fepultum.
~od vero nihil interefi quamlibet cius partem vt
primam, vd vt vltimam ponere, vt arbitror, tu ipfc
vides. PH AE. Orationem noftram mordes, Ô Socrates.s 0 c.Hanc ergo,ne nobis fuccéfeas,dimit~a
mus, quauis in ea multareperiri p~lfe exempla Vl~
deantur,q uibus infpeéèisvtilitas nobis ex hoc,prouentura fit,ne talia imitemur. Verum ad oratlones
alias defcendamus: habebat ilIx quidem nonnihil,
vt arbitror,quod à viris dicendi ftudiofis fit obfer..
uandum.p H AR. ~id illud?s 0 c.Erantvtiqi con~
traria:.altera fiquidem amanti, altera non aman~l
inha:rendum afreuerabat. PH AE. Ac firenue qUldem.s 0 c. ~od verius efi, te refponfurum putaram,videlicet ac furiofe quidé. Ca:teru quod qua:rebam id ipfum eft. Furorem quendam Amore~ F rori'/ptvocauimus.an non? PH. Certè. soc. Furoris aU te â~S.
duas fpecies ponimlls. Alteram ab humanis morbis. Altc:ram ex alienatione diuina, qua extra confuetam vira: confiitutionem quis rapitur. PH AE. "ni furo
Omnino.s 0 C R. Diuina:: atltcm partes quatuor ~ vt D:u~u"uor,
etiam dij pr'ifunt quatuor.Et vaticinij quidem ,~~- re
fpirationem A pollini, myfteria Dionyfio , poeucam Mufis, amatorillm furorem Veneri & Amo ..
ri omnium optimü. tribuimus. Ac nefcio quo odo, dum am oris affeéèum pel' imagines quafda ef~
fingeremus, veritaté fortè aliquam attigimlls, forJ:e etiam alio tranfgrefsi fllmus. Idcoque mifcentcS
orationem non penitus improbabilem,fablllofuiU
quendam hymnum compoftlimus,& qllafi Iudel1~
tes mellm ac tuum,ô Pha:dre, dominum AmoreiU
Plllchrorum pra:fidem pueroru, modefie laudall i mus.P H II. E. Ha:c mihi auditu no iniucunda. soc.
Hoc itaqi inde accipiamlls, quo paao à vituper~~
tione ad laudes difputatio penrafiuit.PHAE. 02:!0nam modo id ais?s 0 c. Mihi quidem videmur c~tcra reuera lufilfe. At fiquis dllarum fpecierum ln
quas modo fortuna incidimus, vim arte corn pra:..
henderit,opus non ingratum fueric cofecutus. p f{.
~as [pecies dicis? soc. Vtin vnam ideam con..
fpiciens pafsim ~ifperf.l codllcat:quo fingula defi..
~ie~s, ~anifefillm reddat femper id quod doce~e
ll1filtmt. ~emadmodum nos in pra:fentia qUl~
Amor fit definil1imus, fiue bene fiue male id faéèu
fit. Certè hinc difputatio nofira claritaté in [e habUit,côfiantemqi fibijpfi cocordiam.p HA E.Altc ..
ram vero fpecie qui dicis,ô Socrates?s oc. Vt rur..
fus fecundum fpecies articulatim pro reru natu ra
incidat,neqi imperiti coql1i ritu vila membra cOI1fring~t, fed ~erin~e f~cia~, vt fuperiores fermones
fccerut, qUl concltatJOne mentis vna1l1 comllnerJl
fpeciem acceperunt. ~emadmodum vero in \'nO
carpore me1l1bra gemina eodé nomine l1uncupii..
tur,dextrum vnum, finifirum alterum fic & côd..
tationis fpeciem in nobis natura vna (ermones illi
ex~fti~~uerunt. Et prior iIle quidem partem fi nin~a, dlUJdens, ac rurfus hanc partiens nô prius denltlt~ quàm ibi finifirum quendam reperiret a111 0relI~,ipuentuq;, vt par eft,improbaret. Sequens al~er ln dextram fmoris parte nos duxit, v bi Amo..
rem nomine priori fimilem,fed diuinum inlleniés,
& amplificans laudauit tanquam bonorum nobis
cauf.lm maximorum. P H A E. Verifsima loqueris.
soc. Huiu[modi ego diuifiones colleéèionesque,
ôPh%
:n
�Phœdrus, Vel,de Pulchro.
313
.....
Ô~ Phredrc,arno,<)uo & intelJjgendi, & 10CJuédi firn
~ 1111 e· copo s. A C 1' ~1 que~ a l'lUm vnu~ & mu 1ta pro reru~ natu'epotefipr
lerUll1natu~ ra per[picere polfe arbitro r, eius ego vefiigia velut
l'lui d' 'd
~ldi~leQi numini s cui]lfda fequor .Atq; cos qui id t:1ccre poflIlet:fi hdefi funt,re aéne an contdc ognom iné,de us ipfe nouit.
(~I, P yu. Voeo aut haéten us dialeai eos. N lic vero dic obfc:cro, quo nomin e tua L ylia:q; fentent ia nuneup ari
0p,~rteat. An hxc dieédi ars efi,qua Thrafy mach 9,
ah J~; vli,[apientes & ipfi in dicend o fuerul1t, cxterosq; r.eddiderunt tales,q uieunq ; iIlis tan qua regib~l~ off erre muner a volunt? P H AE. Regij quidé ilIi
VIrl, non tamen earu rerum periti, de quibus interrogas. soc. Scd hanc fpccié rcae h1nè dialeét icam
appcllare videris, rhetori ca vero adhuc nos fugit.
p H AE.~omodo ifiud ais?s 0 c. Pulchr umne aliquid erit,qu od ab ijs alienu, artc tamé pcrcipi atur?
Halldq uaqui [perncn du id tibi mihiqu e efi,fed dicenduq uid fit rcliquu in rerhori ca. PH AE. Pcrmu lta, ô Soerate s,in libris de arte diccnd i eopofit is traC~ta.s 0 c.Opp ortune comem orafii. Proœm iu arb1tro~prinü oration is parté elfe vocand am . Talia
qua:da egregia il1:. orna méta artis appeJlas?p H AE.
S~nè.s o.Seql1itur feeundo loco narrati o, tefiimo nlOrumq; aaèrtio . Tertio coieétu rx. ~arto verifilllilia .Proba tionem quoq; & approb ationem , vt
J,,~"lii.qil>", ~rbitror,optimus oration um faber Byzant ius vir
IndllXit~ PH AE. Eximiu m dicis Theod orum? s 0 c.
E q llidé. H le etiam inueni t q 1I0 paC1:o in aeeuf.1tione & defenfionc fieri, & gcmina ri redarg utio poffi~. Egregi um viru autem Euenu Pariu eur in me~llllll no adduci mus? qui fllbdec1arationes primus
l~ucnit, eollaud atioes prçtere â.nec de{unt ~ dicat
"Jtuperacioncs huiufm odi qua{da carmin ibus mellloria: gratiai llu inferere. Vir enim [,1piens efi. Lyfialll vero Gorgia mq; dormir e finemus, qui verifilllilia veris antepo iiterun t, ac vi oration is efficiut,
"t parua elfe magna ,& nl:lgnavieifsim paru a, vetera item lloua,& nouifsi ma vetera videatu r. Breuilatem quoq; loquen di concif.lm, rur[usq i infin~ti
Verboru prolixi taté adinue nerunt . ~x Cllm ohm
ex me audiret Prodic lIs, rUit, feq; folum inl1cnilfe
~iferllit, ql1ibus ver bis ars il1a ,indigeat. ~ger,e autelU neque paucis ncque l~ll,lt1s, {cd ,medJOcn b~lS.
l' H AE.Sapientifsimc re{podlfil Prodlc e.s 0 C.Hlppl~m vero nequ:lq uam commemora~us.Arbitror
e~11ll Cllm ip{o Elicn{em quoqi ,ho[pJt ~m con[en tlre.l' H AE.Cur non?s 0 C R. ~ld porrod e mufica
Poli conein nitate dieemus? ~i gemina tioné verb?nll~,infignes {ententias,c?p:lrationes, fimi,litt~
dlnesq ue inuexi t,nomi numql le v{um:ld oratlOl1lS
fplend oré,pro ut àLicyl~nione ~idicit.P H AE.Pro :
tagora: autem {cripta nonne talla quxçlam erant,o
Socrates?s 0 c.Reéh {anè ac propda , ô p\ler, Pr~
ta~orx eloquu tio,& multa in fiylo prçclar a.In C?_
1111[crationibus au té :l [eneétu te (3c pauper rate co:
tnoucndis Chalcc donius or:\Cor excelluit, in ira ite
cOl1citanda & [edand a potens , qua fi incanta tione,
\Tt inquit, mulccr et,in confici endis {oluendisqi ca1~lllni js vnde opus ftteri~,f~unmus.Dc fine ~,u~ o,ratlOll1S omnes coucni re vldctu r, {ed hUllC ah J E1f'IrJlO_
10/",id efi rcpetitioné,:llij aliter no~i~lat.p H.~: Flué
CJC1S [umma tim fuprad iéta oml1la 111 oraUolS calce ln memor iam audito ribus rel1oc:lre? soc. Hxc
i~quam, & fiqll,id tu ali.ud habes quod de hac artc
be .....
~i Ik dl cen ~lcas.~ HAE. EXIglla q Uldem habeo, neque ~emo:
te. Illpo. r'ltu dlgna. soc. Mittam us exigu a, [ed hxc JO Illce
potius cducam us, vt quam, & quido artisyi m ha-
t:
beantAvidere po~imlls. ~ Ii I.E. Et maxim am quidem, 0 Socrates, JO homtn um cœtibu s potent iam
habent .s 0 c. Haben t profeét o. Sed,ô beate, tu etia
vide, vtrum tibi horum vefiis,q uemad modum mihi,rara dilfuta que videam r.p H AE. Ofiend e modo.
soc. Die age. Si quis amico tua Eryxim acho, vel
patri cius Acume no dicat in hue modum : Ego quidem illa fcio corpor i admou ere, quibus & calefcat
pro, arbi.tri~ meo, & frigeat , vO~'nitum ql10qi rur[usq; delealO nem, & expurgatlOnes alias prouocare,cx teraq; huiufin odi multa teneo, quibus cognitis, & medicu m me eilè profite or,& aliii quemlibet medieu m mef.1cere polfe:q uid illos refpon furosexifiimas?p H AE.~idnam aliud qllàm percotaturos ,nunqu id etiam {ciat quibus ,quand o,quo_
u{qlle fingl1la horum fint adhibe nda? soc. Ergo fi
dicat nullo modo {e id intellig ere,{ed oporter e ellm
qui ab ip{o didicer it,talia quxdi facere polfe, quid
re{pon debunt ? l' H AE. Cene huillfin odi homin em
inf.1nire,qu i cum ex a1iql,.10 meqico ru libro alldiuerit qlll\nd0'l; aliquid ,& in medelas nonnul las in
ciderü, neque qUlcqu atn anis intellig at, medicu m
eua{jlfe [e plltas. soc. ~d vero fi ad Sophoc lem,
& E llripide m diceret quis,fcire {e f:lrua de re prolixam oration em habere , & contra de m:lgna breuifsim am,& quoties veUt miferic ordiam mouer e,
atqi eius contra rium,h orrorem ,&min as incurer e,
cxteraq i fimilia, atq; his docédi s tragica m poëfim
fe docere putaret ? PH AE. Et hi,ô Socrate s, vt opinor ,lillum. ride~ent, qui tragœd iam aliud quicqu â
put:lre t eile,qu am horum compo litione m, & partibus inuicem ,& tori conuen ientem .s 0 c.N on tamen ru!hce , vt arbüro r, increpa rent , fed facerent
perinde ;tc mu{içus aliquis offel1deps homin~, cre~ertem fe pllIficum elfe ex co quàd [ciat q\lO paéto
fides tum grau#s~mx reddan t,ur, tu 11\ acurifs imx.
hic enim lion acerbe quidem diceret, ô mirer in{anis:fed vCpÇ>~ç mufiçus,fic mitius admon eret,O vir
optime,nec~açefi o~~ino ~~c il1u~ tenere qui futurus fit mufieus. N lhll alite prohib et eu m, q\li fic
affeéèus efi yt tu,de harmo nia mhil penitus ~ritelli
gere. nempe qua: ante harmo niam neceftî ria [unt
ag,n~{cis,harmoniam prorfus ignora s. P'H AE. Reéhfslm e.s 0 c. Sic & Sophoc les illum libi obuium ,
q~x tragœd iam antece dunt potius quàm tragœdlam habere diceret : & Acume nus medicu s medicinx prxced entia,n on medici nam.p H AE.Ita pror..,
fus.s 0 c.~d vero?fi melliflullsAdrafius, aui: Perides audire nt, qux nunc ipfi referebamus egregia
verbor u artificia, breuilo q lIia,fimilitudinçs, & reli
qua ilIa q uç in IUCem produ aa coliderand<,l ~l:1çlica
bamus ,nunqu id ecnfemus illos quemad~ç4~ nos
prx ruibcit ate a{perrime illis {uccenfuros qui talia
fc ri p[erint docuçr int que, tanq li am r hetoric am facultate m? An potius vipote nobis f:1~ientiores,nos
ita increp aturos? 0 ~hxdre atque Socrate s, non
fuecen{endu~ efi,fed ~gl,1o{cen~tim,fiqui difIèren_
di ignari dçfi:n~~ç quid rhetori ca fit non po{sin t:atque ita affeéÇj, dum artem ante~edentia pofsjde nt
rudime nta,rhe toricam inlleniiie (e iaétét, & ea doecntes ,oratc;>ri:un a~tem ab{olllta tradere profite an
tur. S1I1gula,vero lfi~rum ad per{ué,\fionqn di{ponere, totaPlq lle oratlO,nem contçx ere, qllafi in hi5
prxcep t?re op~s non fit, O~o~ter~ ~ifc~pulo~ [uos
pro PAna mduH na CO.~p(\,rare., PH A E. T :llis profeéto, 0 Socrat~s, ars 111a videtur elfe, quam i{ti taoq uam rhcton cam doccnt )& fcribun t. Ac mihi videris
n
�•
Liber Vigefimus[extus.
anima:q\ generibus atque affeéèibus catiras omnes
deris vera clixiffe.Verum oratoris perftlaforisq; vepercurrere, fingub fingulis accommodâs, docénsri artem qubnam pa<fro, & vnde nobls vendicare
'que qualis ani ma, qllalibus fermonibus, ql1amll e
poterimus? soc R. Confentanenum efi,ô Phredre,
ob cauf.1m necelI~1rio hxc quiJem ad. credendu~
forte etiam necelIàrium, quemadmodum ln creremOl1etur,illa vero nequaquam,p H AR, Pra:c1ari{sl:
ris,ita & in hoc certam.ine peragendo pel'feélû elfe.
mum,vt videtur,hoc elfer. soc. N eq; igitur hoc,o
~ippe fi tibi natura vt fis orator tribuerit, acceamice,neq; aliud quicqllam, fi aliter tra&etur,ardente doétrina & exercitatione exccllens eris ora.,.
tificiofe vnqllam traétabitur, N olhi vero in h~c
tar .Si quid vero tibi horum defl1erit, manCl1S eris.
arte fcriptores,quos ipfe alldifii,callidi funt,&a~l
~adoex- ~anta vero ars huiufmodi fit, non ca viaquam
ma: natur;Ull pulcherrime cogl1ofcentes nos cç la~.
cellons ora- Gorg,i as,& Thrafymachl1s fequuti funt,fed alia po
Nos vçro prius quàm hoc modo loquâtur, & [CrI'Of.
t'lUS connare
f'l.
'cl
"
VI erur. PH AE D. ~anam maxIme?
bant,
nllnq uam ex arte eos [cribere conhtebimur.
SOC R. Videtur, Ô vir optime,l1on iniuria Peri des
~
H
hE.
~e~n dicis modl1m{ soc. Verba quidem Q!!otllod!
oratorum omnium pefeébfsimus extitilIè. PH AIr.
Ipfa
non
fc'lCile dixerim. ~o autem modo fcnbere arco.dj"J~·
Magnz ar- Cuds 0 c. Magnre qurelibet artes exercitatione diaoporteat,
fi arte fcripturi firnus, quoad fieri pote~
tesexercita- leébca, contemplationéql1e fublimium in natura
exponam.p
H AE.Dic, obfecro.s 0 c.pofiguam dlti6edia~eél:i, rerum indigent.I pra enim mentis [l1blimitns,&vis
cédi
facultas
qnxd;tm animi traétio,& ob!eélntio
cZ ,a:- cot~m efficax in qual1is re perficienda, hinc quodammoIanone 1n- d
efi,
futurum
oratorem
neceaeefi quot fpecies ani·
:r.digenç.
fi
'c,'
'cl
0 pro Cl, Cl v~ entur! qllod Perides ad ingenij arous
h.\bet,
cognofcere.
ha: vero tot talesque/unt"
Pericles cumen adlllnxlt. Anaxagorre nanq; hlliu[modi re~
vnde
talesalij,alij
tales
efficiutllr
.His itll dlfhnébs,
An~xagora: ~'um indagatoris familiaritate fret us ,contompl:lfermol}um
quoqlle
tot
talésCJue
(unt
fpedes. Tales
'~~~Of.
tioni fe tradidit, mentis que & dementire naturam
igitur
animi,
t:llibus
quibufd:1m
fermonibus
certa
illam compr~hédit,de qua Anaxagoras diffl1fe difqlladam
de
cauIa
ad
talia
qU<tdam
facile
per[uadenferuit .vnde ad dicendi artem quod ipfi condl1cere
tur:aliter vero affeçb aliql1am ob cauC'un minime.
videbatur,tl'aduxit.F H AE.~omodoidais? soc.
Oportet icaque eum qui hçe f.,'\tis perfpexcrit,pofiMedendi artis atque dicendi eadem ferme ratio efi.
ca in ipfis ncgotijs animadller[.1 deprxhenC'lq; mo}lH AE.~bnam paéto?s 0 c.In vtri[quepartiri namento polle (ignare, & fenfus confeqlli: alioqlü~
turam oportet,corporis quidem in vna,in alter a anondum qllicquam plus lluim verba fibi quo nd1
nimre:fi modo non exercitatione [olum & v[u, veàdoél:oribus tradita habet. At cum fufFiciéter po~
rumetiam arte corpoi-i medicinas, & alimenta ira
tefi dicere, quis quibllS [ermonibus perfuadeatu l' ,
fis prrebiturus,vt & f.lnl1m & robufiû efficias: ani.
pra:fentemq; homi nem acute perfcntit eo ingenio
ma: autem per rationes ' legitimasque infiitutiones
pr:J:qirum
elfe, de quo antea fllerit difpuratü, ficq;
perfuafionem affatim virrutémque adliibitl1rus.
ip[um
eae
tahbus fermonibus ad talia compellenPH AE.Ita veriiimile ofi,ô Socrates. SOC R. Anim~
dum
:
is
ita
infiruétl1s tune demum pelfeétè artem
vero naturam ab(q ue totius n'a tura (l1fficienter co~
hanc erit cqfequutus,cum ad [u periora ha:c adiungnofci poaè exifiimas?l' H AR.Si Hippocrati Aefcu
~erit,
yt opportunitaté loquendi taeendiq; C:l!1e~t,
lapij (ucceflàri credendum en, neql etiam corporis
lX
y[ulIl;tbl,lfùmue
breuiloquij, comrniferat10,nlS,
natl~ram fiue doétrinam huiu[modi comprrehendi
vehemétia: acrioris,amplificationisq;,cretera~um:
poIle putabimus.s o.Scite 10ql1itur,ô nmice.Opor
que partium orationis à prxceptonbus tradltarU
te,t autem prxter Hippocrntem confiderare vtrum
;feéte çogno[cat,antea vero neq uaq uam. E um ver~o
dlCputationis nobis ratio conConet. PH AE. Alfenqui borum qllocunque çarl1crit dicendo,aut do ceti~r.s 0 C R. De naturœ igitur perfcrut.ltione quid
do,aut [cribendo, dixeritq; ex artc verba [e f,lcere,
Hl ppocrates,& vera ratio dicat,attéde. An non ita
qui 110n perfuadetur, exupcrat. Cxterum fcriptO r
o
cuiufq; mttura cogitandaefi? Primo qUldé vtrum
:,Ilatura: ftmplex illud fit,an multiplex,dc quo & ipfi habere
ira foditan nos compellablt,O Phredrc atqi Socrarr a,~one.
d
{' fi
artclD, & a1"
IJS are pof e de Ideramus, ddnde fi efi
tes,it~n.e prorfus an aliter dlcendi artem cape!fen dam elle cenfetis? P H hE. Impo[slbile efi, ÔSocrafim plex,facultas eius inuefiiganda efi.quain , & ad
~cs, :lhter,qu;\m uis non paru li m id opus appareat.
quid agendo:rurfusq; quam,& à quo patiendo natura vim habcat.~od fi [pecies habet mliltas. his
s o~. Vera loqueris, atque horum caufa oportet ~
mntbus furfum deorfumq; fermonibus reuo lu [1S
dinumeratis in fingulis tlmiliter ac in vno natura~
perquirere nunquidvia ad illam vllam faci!ior bl'elis & agendi & patiendi vis inquirenda. PH hE. Sic
uiQrque occurrat, ne temere per longam &. afpeapparet, Ô Socrates. soc. Sine his vero progrcfsio
~am pererreml1s,cum liceat pel' breuem & pla na III
tanquam creci iter elIè videtur. Non tamo Ca!co vcl
furdo,qui arte tra~bt aliquid,efi comparidus. Sed
Inceder,e. ~are fi quam tu opem afferre potes p,er
patet quàd quifquis arte ahcui Cermones accomea qux ~ Lyfia, ve1 aliquo alio accepifii , rellOca Jn
memonam, & expone. PH 1\12 D. Experiundi cauC'l,
modat, fubftantiam -naturX ilUus exquifite mon{habit cui fermones adhibet, id autem cfi amma.
polfem ,q uidem,non tamen ad prrefens.s 0 c. Visn e
l'HAE. Abfquedubio.Soc. N6nneadidfiud1l1m
ego tl,bl & [e~Q'lonem recenfeam q llem aliq uand o
illius omne contendit, vt huic penitus per[uadeat?
de,hUl~fr~1Odl,rebus audiui? P H AE. ~fdnJ? sac.
PH AE..PrOl'[us.s 0 c.Confiat igitur quèd ThrafyAlUnt ,l~ltur,o Phredrc,iultum elfe, etiam quod de
_
rnachus & quicu nq; alius tradendx incumbit rheJupo dlcltur,narrare.p H AE.Ac tu ita facias.S 0 CR.
rl1iG.
Aiunt icaque nihil opus elfe ha:c adeo extollert; ~c proue
toricre,pri~10 quidem [umma dlligentia defcribere declarareq ue debebit, vtru III anima n :1turalitcr
magnifacere: neque ab alto nimisque procul d~
vnulll,& qUlddam fimile flt,an fecundum formam
[putationem repetere. ~ppe tlcut difpu[;ltiO J1lS
principio diximus, oratorem futurllm non opol'corporis rpultiplex. hoc enim elle dicimus naturâ
tere veritatem 11 olle de iufiis, & bonis, fiue rcbus~
ofiend~re.p H A~.Ol~nino. SOC. Secundo quid (.1ftue hominibus,nawra, vel educatione talibus. Na
cer~ cluque, qUlduc a quoque pati queat, ofiendeiniudiçijs nulli prorfu.s,horum yed[<\~e1Uvlll1\I;lm~
J'c.l' li ARt Cene. soc. Temo difiinéhs fermonu~
fçd
�Ph~drus,Vel,de Pulchro.
1cd per[ua(joncm,cur~ elfe [olere. ld otlltem eLfe ve~
r'ifimile, ad quod mentem intende re dcbeat , qui fit
Olne diéturu s. N eqi faéb dicend a elfe aliquad o,nifi
, probabiJe fit faéta fuillè, fed ri in accufatiôc quàm
defcnGone fêmper verifimilla induce nda:& omnin? dicente m,verifimiJe quidé perfequi, mulra vero
d,lcenté, verumn egliger e.hoc enim li in omni orat~one feruetll r,perfe étam artem oratori am exhlbe n. PH AE. Ea narrall:i,ô Socrate s, qux dicut qui artem rherori cam profité tur.Me mini enim id nos in
fuperio ribus brellite r attigilTè. Videtur autem hoc
magnu m quiddii elfe his qui in hac arte verh1ntur.
Sed &Tiua m ipfum grauite r peŒundedill:i. soc.
D1Cat ergo id quoqu e nobis Tifias, nunqll id aHlld
probabiJe, & verifimile nucupc t, qlllm quod vulgo videtur.p II AE .~fdnam aliud? s 0 c.Hoc prxtereafc itum, & artifici ofum inuenilTè & fcripliLfe
videtur ,qllàd fi quis imbecillis & auclax cum robu
~um quenda m tirnidu mq; verberi bus cxCum Cpo11auerit, in iudiciu m deduca tur, nelltru hornm verum confiteri oportet :fed timidu m quidem dicere
non à folo audace illo elfe fe cX[llm : audacem vero
110e refellere,folos fuillè monll:rantem, atq; ad tale
quidda m cOfl1gere.~6nam paQ:o imb~c~l1i~ c,u m
fim,robllfl:um hunc inuaGlfem? Ille aute tlm1dJtatem fila non dicet, fed f.llfum aliquid excogi tas for
te aduerf.lrium arguet. Atq; in alijs etia talü qllX~
dam funt qux arte dicunt ur.An non lic efi,ô Phxdre?l' H AE . Ita pror[lIs.s 0 c.O qu.1m cal1ide abfiru
f.lm artcm adinue nilfevi dctur Tifias, vcl quiclln q;
alius [uerit, vcl quocun qi alio cognom ine delcétetUr. Sed nunqu id hoc, ôamice , dicemlls, an non?
PH AE. ~idifl:ud? soc. 0 TiGaia mpride manteql1am acccderes affirma bamlls probab ile ifiud, &
Veriumile vulgo non aliter qulm per veritottis limi
litudin em fieri.Simiiitudines autem veri ab eo qui
Vcritaté nouit,a ptifsim e vbiq; reperiri poLfc aGèrebamus . ~apropter li aliud quicqu arn de hacart e
P
dixeris ,au[cul tabim qujdé:fil~ minus,~is q,ux pau
10 antè diximu s,fidem prçftab lmus,q uodvld elIcet
nifi audito rum quis ingenia n0l!eri t ~iftinxeri~q;,
~tq; res ipfas in [pecies fuas difc,r euent, r~rC~squ~
hngula idea vnJ. compr xhende nt, nunqua d1cendl
:trtem quoad homin i.licet,a dlptfce tur. Hoc :mten;
~l1e longo Hudio aiIequJetur n~nquam. In quo no
ldeo infuda bit vir prudes , vt dJcere & agere ad ho~
mines pofsit,fed vt e:l potius pro fac~II~.lte, & 10q~1
& f.lcere qux di js grata fint valeat: V m enl1~ n?b1S
fapient iores,ô Tilla, virum mentIs compo te aJUnt
flOn id medlta ri debere, vt conferu is fuis nili prout
COntigerit,obfeqllatur,fed vt do~inis b~nis:1tq~Ie
ex ?'onis obtemp eret. ~amohre fi 10ngJOr ht C1rClIJtus,lle mireris. Non enim vt Ipfe putas,Ced m~
gnanun rerum gratia drcllmeundum.Erun~ aute,
yt ratio diétat,l i quis voluer it,hzc pulcherr,JI~e ex
ll~is effeéta. PH AE. Perpul cbre admod.um~lcl h~c
v1detllr, ô Socrate s, modo :lliquis aŒeqUl pO~lt.
s 0 : .At pr~c1arum efi,ad prçdar a femper an 11lCl, &
q111cquid cotiger it tolerare.F ,H A~. Valde.Js 0 c.De
artc haaenu s,& jn[citia oratlOnlS fitdléèu. ,P H AE.
1)
!lie rCtibel1_ Satis profcét o. soc R. Rcliqll llm eft vr [cnben do
qUidde ctat,qu id dedeceat dicamu s. PH AE: Plan~.
decOte.
s 0 c.Scisn equo paéto maxim ede [ermont~u~ dlcendo veJ agédo deo placere potes,p H A~.MlnJme.
Tu vero.S u c.Audi ui equidé nonnul la a vetenb us
~rldita:verum autem ipfi intellig unt.Id vero li nos
Inuenirel1111s, nuquid hum:ln arum deinceps nobls
3J5
opinat ionum cur:t nulIa [utura fit?p H AE. Ridicu !a[ane interro gario,{ ed qllx audilfe dici!(, recen{e.
S o,c R. Audi~i equide m ~irca N aucrari m Aegyp ti
pn{corUlP quenda m fllllfe dcorum , cui dicata fit
auis quam Ibim vocant ,dxmo ni autem ipli nomé
Theuth :hunc primum omniu m l1umer um,& numeri compll tJtione m inuenifiè, gceIII ctriam qi, &
aftrono miam, talorum rurfus aleanll11quc Judos,
& literas. Erac tunc Cotins Aegyp ti rex Th:lOlllS,&
in eminen tifsima amplifsimaq; ciuitat e,qllas Grxci Aegyptias Thebas appella nt, deumq ue ipfilln
Ammo nem vocant .Ad hune Theuth profcétu s, ar
tes demonfl:l'auit fuas, dixitqu e eas difirjllUi deinceps Aegyptijs exteris oponer e. Veru ille <)lI X Cllill[que vtilitas foret,in terroga ùic:& ipfo referente,
quod bene diétu videba tur, probab at quidé: qllod
contrà , vituper abat. vbi multa de qualibe t arec in
vtranq ; partem Thamu s [enur Theurh i ofiendif..
[e,quo rum fingula fi enarrare pergam us, prolixi or
erit oratio. Cùm vero ad literas defcendiŒènt, Di[ciplin a hxc, inquit Theurh , ô rex, iapient iores &
memor ia promp riore Acgyp tios facier. Mcmo rix
nanque & {.lpientix remedi um id cft inuenru m.A t
ille,O artificiofifsimc Theuth , inq uit,aliu s q llldem
ad artis opera f.lbl'icanda idoneu s cft, alius ad llIdicandü promp tior quid emolum enri damnfu e fint
vtentib us allarur a.Atqu i & tulitera rum pater pro
pter beneuo lentiam contra rium quàm dficere vaIcant affirmafl:i. 1"l am ilIarum v[us propte r recordationi s neglige ntinm obliuio né in anime difcentium pariet: quippe qui externis literaru m confifi
monim cntis, rcs iP[.lS intus animo non rcuoJucnt.
~amobrem non memor ix,{ed moniti onis remedium inuenif ii.Sapi entix qlloqu e opinio nem potius quàm veritate m di[cipulis rradis. Nam cum
multa abfq; prxcep toris doétrin ;t pcrlegerinr, mu!
tarum rerum periti vulgo cum ignari fint, videbu tlIr:Confue~udi~e, quoq; molc~i~res cru nt, vtpore
qUl non {aplentJa Ipfa lint prxdltJ ,fed opinio nc fapientix fuborn ati.p H AE.Facile tu, Ô Socrates Acgyptio s,& alios euiufuis gentis fermones facis.s o.
A t, ôamice , qui in louis Dodon x tcmplo verf.lntur, cJx qu~rc~ ~erm~n~s primos f.1tidico s erupiŒè
a/rerut . Pnfc1s ltaq; 1111s, vtpote qui non ira vt vos
reccntiores,fapientes erant, Ütis er.lt ob eorum in[citiam petras & quercu s audire , modo vera promerent . Tu [orlitan intereGè cen{es, quisna cui us~
ue fit, qui dixerit . Non cnim id folum conlideras,
veranc an fal[.l dicantu r. PH AE , Reéte admod u increpuifl:i> ac mihi videtur ita in literis euenire, vt
Theban us .lÏt. soc. Igitur quicun qllc fe pllt.1nt fic
artem am madare lite ris, al\[ mand:u am {u{cipere,
vt certum quidda m & fil'mum ex litcris fit futllrü,
admod um ineptlls efl:, ac reuera Ammo nis v:aicini~m prorfus ignora t, cum ~~u,s aliqllid in fcriptis
eGe cred:lt ,prxter id quod {Cleu res JPf.ls qua: in Iiteris figni/ic antur, comme moran t. PH AE. Reébffime. soc. Graue id habet, ô P hxdre, fcriptu ra,&
piéturx reu~ra p~rlimite., Piét~lrx nanquc opera
tanqua m vlllenu a extant: liqUld vero rogauc ris,
verecunde admod1ll11 lilent. Non aliter fcrmoncs
pmabis fortaife quafi aliquid ip[os intelli!7étes cl icere. Verum li fciendi allldus ab ijs dié[o~um aIJqu!d [ci{citaber,is~ idem in his fcmper, & vnllm l1gOlficatur:om,n1sque fermo Cl! m femel {criprus dl,
pa,CsII~ reuolu ltllr ,œque aplld intellig entes, :aq uc
ahos,lUter qllos mm1me decer, ne{cJt <}; dicere q llibus
D Ij
�Liber Vigefimusfextus.
bus oportet, & quibl1s non Oportct. Iniuria ~ero
ipll11erito contumeliaque 'affeéèus patris [emper
~get prxiidio.Ip[e enim neque adller~1rio repllgna
te, neqi opem ferre fibijpfi potdl:.p H AE.Hçc quoquc re4e ;lbs te dW:a videntllr. soc. ~id porro3
Aliu m videmus [ermonem huius fratré, quemadmodllm legitimus fit, & quanto melior atque potentior quim is na[caturi' P H AE. ~em ifium? &
ql1omodo fie ri ~icis?s 0 c. Eum,inquam,qui in ani
mo di[centis cum [cietia [cribitur,quia fibijpfi auxiliari potefi,intelligitq; apud quos loquédurn fit,
apud quos t;1cendum.p H AE. Scientis [ermoné dicis viuentem 1& animatum,cuius oratio [cripta fimulacrum quoddi noniniuria nuncupabirur. s o.
Omnino.[ed hoc quoque mihi dicas. Mentis compos agricola nunquid charifsima fibi [emina, quofoU fniltus expeéèat,œfl:are in Adonidis hOl'tis fllmmo fiudio & diBgentia[parget, gaudetq; [peéèare
~os intra dies oéèo ii pulchros cffeétos: An potius
fi q uando id egerit,fefii clliu[di diei ludiq; gratia
faciet? At vbi [erio agens agriculturœ fiudiu adhibuerit,[eret quidem vbi conuenit,~ huis [e con[flcutllm putabit , fi olto menfiu interuallo f.-ltio [ua
fld fruges peruenerit?l' H AR.Ita pror[us,ô Socrates,
illa q uidem ioco, vt ais,h'êc amem [erio faciet.s 0 c.
Hominem vero iul1oru,honel1orum, bonorumq;
[cientiall1 po[sidentem agricota imperitiorem ad
femina [ua [pargenda plltabimus? PH AE, Minime
omnium. soc. Non igitur in aqua nigra ftudio[e
ip!:1. calamo cu [ermonibus [eminabit, cu [uccurrerc Hlis periclitatiblls nequeat,neq ueat & ex ipGs
veritil~é {ufficiéter·o fiendere.p H AR.Cene id no eft
confentaneum.s 0 c. N on {anè.Cœteru hortos quidem literarllm, vt Illdi cau[l, vt videtur; [cret atque
~e[cribet, & pofiquam [crip[erit tanquam monimenta the[aurosqlle ad [cnettutis fuwrœ oblillionem,tam fibi,quàl11 c"teris veftigiorllm eorundem
feé!:atoribus, lœtabitur vtiqi natos iâ tenellos [uos
fruétus in[piciens, cxterisql1e ho minibus ludos alios [equentiblls,& conuiuia horumque fimjlia c~
lebrant1bus~ ip[e interim his o~i[sis in [crmonum
obleétamentis vitam ducet. P H AE. Pt;œclari[simii
prœ aliorum vili[simo narras,ô Socr;t~s.,cius ludCt,
qui potel1 in [ermonibus Illdere,ac de iulHti:\,& a-.
lij s quœ tu dicis,confabulari.s 0 C.El1lt:\ profeéèo,
amice Phœdre. [ed multo mea [ententia in his prœdarius fiudium, quando quis arte diakéticrl vtens
;tnimam nadus idonel [ermones cum [cientia pEltat,& [eminat, qui & fibijpfis, & [1tori [uo afferre
opem poiIunt fruéèusue pr.oducunt,&[eminarcddunt. Vnqe ali j in moribus alüs nati Id [em Fer m unus immortale [eruare poilùnt,3tque wm qui hxc
babet, beati[. imllm quoad hOl11ini Hcet, cfiiciunt.
soc. Multo id quoque prxc1arius.s 0 c. Nunc iam
illa, ô Phœdre, his conce[sis di[ccrnere poilu mus.
PH AR.~œnam?s 0 c.Ea videlicct quorum co.gno
[cendorum gratia hucu[que defccndi~us, vt Vltuperatianem' L y. fi a:: difcuteremus in ipf.-l [cribcndi
arte,[er~onésqi ip[os,qui vel arte, vel fine aNe (cribu nt ur : artificiolum quidem, & artis expers,[1tis
ia~TI .d~clara{fe videmur.p H AB.Sic ap?arer.s o:Memlnlile rur[us Q~ortet nOI1 prius poile aliqucm,dicend! artcm ad iummllm caUere ad perfuadendum
at~ue docendum, vt ratio fllperior nobis ofiendit,
quamven~atem. earum 1~erU111 quas dicit am [cnbit
çognouent) vOluer!:îmque rem definire, & definifione p·ofiça rurfi.ls (ccundum [pecies y[que '"Id in~
diuidua diuidere nouerit: atque hac radone an1
In!m contemplatus, & quid cuique ingenio congruumefi aucupatus ,itamaxime di[ponat exornetque [ermonem, ~ariœ qllidem animœ varios, &;
harmoniamllltiplices,t"impbci vero limplices [ermones aç;commodans. PH AR D .Sic pror[us apparuies 0 CR. ~id autem deilla quœfiione qicemus
quam [upd tetigimlb ? honefi umne an turpe fit 0rationes pronuntiare,& [cribere,& quomodo fiudium hoc iure vimperari queat , quomodo nequeat? N um [llperiora nobis hoc [atis declarauerunt? PH AB. ~œnam illa? soc. ~ippe,fiuc L~
fias,fiue alills qui[piam fcrip{jt quandoq;, am [cr~
bit,[cribétqlle priuatim quicqu;tm, vel public.e c~
uiles qua[dam confiitutiones, ita vt fuis in [cr.lptlS
magnam 9.uanda~ fiabilitct.tem ~ certit~dll1em
putet indIc, turpe Id elfe [cnpton, fiue dlca~ur .:l
ql1oquam, fiue non dicatur, putandum efi. SlqU~
dem ignorare qllid verum fit,quid fal[um, de illfi~s
& iniufiis, de honis & malis, etiam fi vulgus vnlller[um laudauerit, fieri nllnquam potelt quin fit
renera turpi[simum. PH AR. Tllrpi[simum. s o.c R.
Contd qui in Ol·atione qmcllnque de re (crlpta
ludum iocumque neceilàrium putat, orationémq~le nl1l1am aut [olutam, :ltlt afiriébm 11llmeris ma
gno componendi fiudio dignam eilè ducit, inltar
eorum qui fine dljudicatione & doéèrina per[uadendi tanrùm gratia carmina recitare con[lIell erunt: [ed rellcr:t [ermonum illorum optimos com11l0nendi peritos cauü compofitos fui{fe;in [ermo~
nibus amem his,qui docendi di[cendique ça~lf.1~l
cuntlll1,aC ver.e in :tnimo de jufiis,honeHis,& bo.nl S
[cributur,dllnt:txat per[picuitatem perfeéèionémque ine{fe,eosque [olas fiudio dignos exifiimat:itl
dicatql1e [ermones huiu{i110di 61ios [uos legitim oS
ellè vocandos,eum ante OITInia qui ipG ine{t!G mOdo fit inuentL1s, deinde quicunque ex hoc fo::tu filij ,fratresq ue, vel in ipfi us, vel in ali js aliorum Olen
~ibL1S, Gc vt decet, nati [unu, reliq uQs amelll o~nes
pol1:ponit: hic vir, inquam, talis) ô Phœdre, vld~
tllr etIè"qualcs çilè nos exoptaremus.p H AE. EqUldem vç dicis"Cllpio pror[us,& voto precor. S Q CR·
Sed hxc iam 41Çis à nobis de arte dicendi, quaG ludentibus diéèa fint.~al"e L yfire dicas, nos ad nym
phx Muürul11que proRuentem pl~ofeéèos, fer mo nes q uo[dam audillè , qui dl cere iuilèru nt L y!ia:,
cxterisque orationum ieriptoribus,Homero pra:terea, & fiq uis alius nudam poëfim, vel cantU e~ornatam compo[uit, Soloni pofiremo, & OQlnl~
bus q\lÎ ciuilis infiiwtiones Ilteris mandauerun tJ
quod fi veritatis conièi j talia compO[llcrunt, pofiuntquc fu~ in di[cufsionem traéèa defendcre, ae
di ce n'd Q cffi~erc t prœ ver bis [cri a vildc~t, non
vtlque ab 1115 qux calamo In[erunt, [ed abiJls pPtius quœ ferio qccogitarunt,cognom.inand i vid'cntu~. PH AH D R. ~œnam cogno.m.ina, &. qUQ patta aC,commodas (5 0 ç RAT. Sapicntis cog J1 .o ~en, 0 P hœdre~ tnag~ulp folique Deo conuenl re
vld~tur. Philoiophi vero, aut iimilis alicuius cO.o;
gnomine eiufinodi vjro.s quaIes modo de[crip{imus, cOllueniC,ntius n'loddliusque nUI1~upare
mus.p HA E D R.Certe ·n on dedecet.s 0 CR A T.Eu!ll
jgitllJ,: qui nul1;t habet in [e prœfiantiora ijs qu~
con[cl1~pfit , &. [ur[um deor[umqlle retp,rqu Cl1S ,
diutl1rn~ emendatione addendo, vel rl~btl;"a~lendo
compo{uit, iure poëtam vel orationum legum~e
fcriptorcm cogl1W~Ül1ilbis ~ p ~ (\E D R. ~içll1la
,
soC.
4
,
j
pt
�Apologia.
soc R.. Hxc itaque amico referas tuo. P H AE. Tu
vero quid (1cies?neqi enim amicus tuuS prxterm it
.tendus.s 0 c. ~s iO:e? P H AE. !focrat em probum
Inquam.~id illi nuncia bis?ô Socrates.~em ef[edicemus?s 0 c.Adolefcensetia nuc,ô Phxdre ,lfo
crates cO: . Scd q uid de illo augure r, lubet dicere.
? soc. M aiore ingenio mihi
.p. H ..f:.~id tandem
"tee vIdet
.
fi ,"b
rr. qua~ vt cu~ oranon
Icero
.
t us L y IX copare l.
eue,
ur
10. Oratore
miè
hisVt,OU. Prxtere a ad virtuté mai ore indole , vt minim
ru~ fu: uru fit,fi cu xtate proce{fèr~t, aut i~ hoc 0rat!onu genere cui nuc O:udettantu q uantu pueris
rehquis prxfiet omnibl lS,qui vnqui-oration es atti
gerunt ,aut fi no cotentu s his fuerit, diuino aliquo
an~tni mOtll maiora eocupi fcat, ineH enim natura
ph~~ofophia in huius viri méte ql1xdam. Ha:c ergo
ab l~S dijs aceepta ,Ifocra ti mihidi Iefrifsi mo nlicio.
TUllla Lyfixt ibi eharifs imo. P H AE . Jtafiet. Sed
abeatnus hinc"cu xO:us nonnih il iam deferbu erit.
soc. Vota prim his facienda [unt qulm abeamu s.
PH.AE. ~fdni?s 0 c. 0 amice Pan, & alij omnes ,
qnt I?cu hue colitis dij, date mihi vt pulche r intus
CfficIar:& quxcun qi extrinfecus habeo, intrinfe cis
unt amica. Diuite m autem f.'lpientem folum cxifiimem.T antum vero mihi fit auri,qu :itum nec ferre
n~e du cere queat alius,nifi vir temper as.N unquid
ahud oridum eenfes?ô Pha:dr e: mihi enim C1tis cfi
efi preCatum .F H AE . Mihi quoqi cadem opta.A mi
CorUtnenim commu niaom nia.s 0 c.Abea mus.
a
SOC RAT ! S.
*
MAl tSIL ll.lcr NI
·
A
M li N T.
*
quilla: prouiden~ja: m?rem : in fecund.is Immano s 911 idem, ~
fed moder:!tos : ln tertlls ad perwrba tlones 1J0lhas lam declinante s. Item da:moncs alios lJaturales ab initio conltiru ros,alios percgrin~ s, rc~licet hominii animos in aërea tranClatos corpora, homlOe sq; ea qua antea confueu eranr ratione
eurantes · Pr:ererea alios d:rmone s pl!1gis [erra: m aiori bu s
alios angultio ribus vrbibuséJue pr:eelfe. Quo c;.1am etiam
min~s fingul?s guber.na re, quc;>s anima: l.tbent ('s in corpu!
fuennt pro VltX eleél:lOne forma:, dcinceps elcLb: vit:r duces & explora tores & iudlces. Proinde animas hominu m alias Sawrnio rum da:monu m, alias Iouialiu m, ali;,s aliorum
tum fiderum ,tum d:rmonu m naturis .lccommoc!ari . Corporum quoque noftroru m complex iones fimili quada m rarione d!lHngui ..An.i~alia item & planrasm etallaqu e & lapides ad flderum üml!J[er dxmonu mq; varierate m inter Cc 11.1
cura difcerni. vt aliainte r h:rc folaria lint. alia vero lunana,
cxteraqu e fimilirer . In his qua: diximus , Platonic i omnem
facrifici orum,or aculorllm , diuinati onum vim confilter e arsirrantu r. Profe.él:.o & ipfe plato alltiqui? res ~heologos imi~
tatus, & Plarol1l~l .omnes o~acu.loru~ hlfionam vbique tan
quam veram acclpllln t, rauomb usque confirm ant. Mitro
quantam his in Pha:~ro adhibea r fidem . quantJm & in Tim:eo, in ~ha:dro. qU1d,emh.um~nam fapien~ia .n~ pr:r illa qu:e
ab oracults furonbu~que dlUll11S habetllr 111 lu la pendens : in
Tima:o auremdi cens eatenus philoCopho de rebus diuinis affirman dum elfe, quatenu s diuinis oraculis confirm etur. Micto quàm plurima apud platonem !imilia . certein
Apologi a rotam Socratis fui defenûo nem ab oraculis vaticiniisque aufpicat ur:imo vero, quod maximu m eIl:,roram Socratis & fapieneifsimi & iultifsim i vita alferit tum ad Apol-_
linis oraculu m. tum ad fui cuiufdam dxmoni s vaticiniu m
infiituta m. Si qu:rras qualis Socratis d.TOlon fuerit,re fpondebituri gnem:._ quoniam a.d contemp lationem fqblimiu m
erigcba t.item Saturniu s,quonia m intcneio nem mentis quo
tidie mirum in modum abftra\le bat 3. corpore . A ttributll s
quoq~eab initio,no n acqlliûr us.Nam libi 3. puero dicit afpirauiITe. Non prouoca bat vnquam , quia non Martius , fed
f:epe ab aél:ioni busreuo cabat, quia Satul nius. Item non adh!bebat ca Ica ria viro fatis per fe ad honcIl:a propenfo ,fed cohlbebat fr:eno, vbi in e1igendis ad fin cm viis ob cOllicfruraru f.lllaciam po{fe decipi videreeur. Arpiuba t menti. oltenta oculis, voces auribus fuggere bat . Scd quibus oculisac .
que auribus ? vifui videlicet arque audicui qui per omne eduntur corpus a:thereu m fub manifefl:o hoc corpore Jatens.
Poterat aurem Socrates per :rthereo s fentire fen fus, ab ele.
mentali bus fenlibus fe facile reuocans . Oficnfa cerneb~tper
eofdem fenfus & fomnian s pariter atque vigilans . Similire r
Auicenn a probat prophet. ts angelor um & tpcçies cernere, &
voces audire. At cur Socrates pauciqu e limites d:rmone m
fu.u~ animadu~rt.unt ? Q!lonia m pau.ci vel senieur, l , vet-di ..
~clphn~?xmOnlCl funt p~~res humam , plenq~e ferini. Cur
Item altas da:mone m , allas Deum vocat? QUia Cublimis da:
mon Socratem , quafi Dei interpre s Iluncillsque afflabat . Sed
nunquid ipfum Socratis inte!leél:um polfumu s da:mone m
nun~upare ? Poffum.lIs ~erte (, Nam Tima:us inquit, Deum
nobls fu.premam a 111':11 1 paTtem tan qua dçmone m tribuiilè .
~urfus m Sympoli o Ipfe mentis :lmor ad diuinam pulcbrit u '
dmem concem plandam ,dzmon cognom inarur. Yerum prçter b:rç necelfe cIl: fuperior cm nobls fubIl:antiam da:monis
pr:rfider e, proptere a quod vt in Sympofi o Legibus que probatur, humanu m genus vtpote diuin1s maxime diftans, me
dia qU.1dam natura indiget, qua lis eft da:monica,quafi conciliatric e. Nequein iuria diuina prouidell~ia, Vt in Politico" "
prorago raque probatu r, d:rmone s no~is pra:fecir propin - '
quiores qU.1fi pafiores , .fiue vt ill.Criti~ ~icit,gu~~ator.es.
Homo fiquidem in hac Ignorancl:e calagllle c9nfllCutus, 111numeris que fortun:e vel matis agitatlls , vel difiraél:us illecebris, ad confiitu tum fibi à Deo finem abfque perpç~uo Dei
auxilio peruenir e non potefi. Hinc probat Deum nos da:monibu s puriorib us ,qulfi reél:oribus c~mmenJajfe, qui va
ticinijs, auguriis , fomnijs, oraculis , voclbus , facrificijs, infpiration ibus adiuuar ent. Horum vero ex numerQ elfe vult
famliare m Socratis da:mone m àmeme Socratic a ditferen_
rem. H:rc cnim Socratem fa:pe prouoca t ,j!le vero prouoColt nunqua m. Item h:rc niLi Joquatu r, aut fcribat, docere
non potefi. IIIevero ,vtin Theage probaw r.multo setiam
filendo docebae . Pra:terea quod & voce& fign is Socratem
corrig~t,{~gl1ifi.'a.t d:rmone m h~?c ~liqllid cfIè pra:ter menté.At 11 m1l1us nbl placet & f~mlllan! hominis ducé da.:mont!
appcllare,ral~é, vt place.t n~ft~is:bollii angelii appellat o. Poil:
ha:c Ap<?lo$l~ nos coga non!h!l de oraculis Il:atuisque trafrare. PnnC/plo.filquxras qua ob caufam d:rmolle s folira iIla
q~6d:l miracula nofiris fec.ulis ~n6 ~fficiat: refl"ôde bitur,Ch ri
'
- Il:u & dçmone s malos [uo 1110 Ipeno priu:1Ui{fe, & hominib
tum
iij
D
II;
AP OL OG IA
A Il G V
317
NT 1 Q..V 1 genitum Theolog iin treis.diu iû funt (elhs. Alij quidem d:emo.ni]>us folum ~acnficab~nt. dl~
dentes.v t arbitror ,vota homll~u ad cœlelh.1 perueOlre . Ah,
vcrocœl efiia quoque coleban t, p~tant~s i~la nOll.viuere folum atq; ince1ligere, ~ed edam rad.lls FUIS clfc.unfplcer.e cun&.1 atque audire,id eoque talIl facnfic,lOrum nt~s.ab els profpici, quàm fupplicum la~des p~ec~sque.exaudm: verunt~
Illen animoru m Incorpo nbus hls vluenu~m vot:!, ad deos Il
Jos,qui nullum eum corporib us com.merclUm ~abea~t ~ perueuire non polfe. Alii d~nique !lOS l~COS cleos 10 pnmlS vencraban tur iudicances a fummls reru caufis elfeÇtus ~mnes
etiam huma:lOs tam cognicio nc,quà.m v.irtut~ perfeéhf sune
Contineri.Deos vero vocaban t tum vlfiblles , Id .eil: ca: il:cs,
tum inuifibil es,id efi,fupercœlefies , qu~s no.fin vocant angelos,Sc ipfi deos,qua fi proximo s fumml Del c.ontc~lplato~
tes atquemi niftros.P r:rterea rriplicem hi proulden tlam elfe
PUt~nt.Vniuerr.1Iem quidem in D.e o, per~~am.C;>Oln~bus 01ll00a profpici atarque pr:rbeat.MlOuS vero 111 dlJS vI~1Uerfa:
le'll,per quàm omnibu s quidem confulant,IlOn .offillla ta me
~uner.a,red qu:rdam omni?l1s ~xhibentcs. Par~lcularell1. deIllq~e lU demonib us,qua vl~ehce~ qu:r?am q~lb.ufd~m la~
)arglant ur . Et d:rmone s qUldem ln toudem d,fir~~llut ~)fdl
ll~s"qUOt in eœlo funt ftellt, vt alii Saturni Ijn~, ah) IOUlal:s,
ahJque fimiliter. Cunt.tos autem ord1lles & ln Igne col~oca.~,
fedignea ratione, & in aële puro,fed ratione aëre~, & Inaet~ cralro,racione videlice t aquea. Hos aqueos ar~l,trantur ahos aliis fpeciebus viuentiu m pr:rfider e, f~nCu~hque ~ ve~e.r~1i vbique natur:r fauere. Q!1os PI~to l~qUlt, ftan:n ab
lnlt10 malorum pluri mis voluptat em llnmlfc~ l lfe. A~reo~
autem d:rmone s rational i po;ius fauere potenu: r, eamque a
\'egeta li fenfua liq; natura quoda~m?do feg regare. 1gne~s
tandem difcurfu m rationis ad fubhmlOr.a contemp lanJa couenere.A tque hoc pafro voluptuo f:r vit:r d.zOlones aqueos:
aéhu~ aëreos, contem~latiu:r i.g neos ~OmlO.ln. Cu.m vero
deos llnmorta les atque Impaub nes ar\)1trentur,h~mlOes veuld
ro mOrtales atque patibile s, da;mones om.nes <i ;m affe.les,
Immorta
ueeuam
mediosq
ver~
res
~u patibiles ,fuperio
infimos vero longzuo s. Przterea in omlllbus atfeél:us erga
eorporea coUocant : Ced in primis fecundu m qucndam tran-
l
a
�Liber Vigefimus{eptÎlnus.
~
[Uo, 0111nem ,lxmonum cultun', tllOl artem dxmonica [ufiulilfe, Si rur[u~ imcrroges,qlla ratione vel in ftatuas,vel in
homines dxmonurn Cl a h:lll tLH inl1u xus , diligencer attende.
Trahirur quotidic aliquid naturale j? arté: ceu quoties Iignu
'l'lod propter délirsima m crafsirudinem accendi à tenui quadam Aamma 11011 poterat, vcloleo illiniunt, vcl iuficiunt
fulphur(' rapiunrque in fomite f1ammam. Trahitur & quotidic diuinum aliquid per natllram, qllando fœcus tcner il1
aluo cerro a/t'eél:us figl1racusq ue modo fic pel' n:lcurii àDeo
humana haurit anim5, vt per magica ftatua à miido accipir
d:rmoné, Vnde Acgyptij naturii quoq;maga appcl!aueriit,
vi ipf.1m maRica in attraétu quodâ limiliü per fimilia,vel c5lIelllêriu [lité Vc5ucniétia collocates. E minis quotidie vocé,
emitti s & cui vultus imaginé. At non vbique vox 111 te tua &
imago l'eminitur, Parie. duta xar ita difpo{itus, lie oppolitm
VQcem per ccho rcfleél:it, & [peculare corpus tuam tibi red - '
dit imaginem. Ell:o igitnr fpecularis & illc paries, [ubito
totus , vt ita dixerim , cris in illo. Ibi enim videberis, audicris , 'il1telJigeri~, ferme vt in,ftatlll da:l1l0n. Si TriCmegiftum conrulueris ,difces ex proprijs mundi marerij~ cel'·
ta clli c!ri ll1 d:r:mo ni congruentibus compoiitam rite Il:atuam
confcl1:im pcr da:mu nem congruum animari. vcl per dxmO~lem, inql1it, ve\ per angelum. IlItcllige , vcl per impUf10rem , vel per puriorem fpil'itum afflan [olere. Audies quoque Mercurium hun<r vetercs plcrofque damnanrem,quou diffidcntes , vel efIè numina [uper cœlum,vel
terrcnorum vota ad cœlc!1:ia fuperioraque perucnire, fabri.
cauere Ihtuaç habitacula dX1l10nllm, quos quafi familiares
coJcrent dcos ,Putabat fane, quamuis il1terdum in delubra
d,rmolles falutares aduocarel1tur , Ià;pe tamen dcfcendere
noxios. Audil1:i pallcis traétllm dremonum in corpora ftatuarum. Andi qlloque paucis rapwm in corpora homi·
nU1ll , Quando vel l'cr atram bilem vel aliquid timile, aut
vitium totu , in in1.lginationem eonllertitll~ animus, facile
fit inferi or um da:monlllU domicilium, quorum prrefentÎ:l &
inf;lnia t , & animo !imul vexetur, {{[ corpore. Quamdo pcr
philofophicam purgationem tran sfèreur totuS in rationem,
euadit xcles uxmonul11 medionllu, à quibus hUOlanarum
rCfllm fxpiu s, quantloquee tiam patltralium miras accipiat
ratÎollcs. ~alido per pictarem erigitur toms in men rem,
!üblimium dœmollum fit Cpiracllltuu,Cell potius angelorum,
quibus vtique ducibus mirum in modUlll arcana peuetree
diuinorum. Optas, video,imelligere, quibus potiCsimul1l
or.1cltlis, fiue pel' ft3tuas , {iue ' per homines editis , PIi!tO
con fi el le . Scito his duntaxar, qua: eertol r,ttiouecompertum
(it npn ~)cr faBilees dremones, [ed per veridicos, uuc per angelos potill~ prom1ûlTc. Nam & ab iplis Acgyptioru111 my'fieriis acceperat . louctn impariores dremones ad inferos
deturbaffe, qui & homines I[militer pro viribus ad iOla det.?rqucant: 1& ~ Pherecydc 'S yro, rnultos 'ab loue da:mones ~ebcllarre •. qllprum exercitus Ophionells duxerit [er~entI,l1u~. Ab bs ergo malcficis calienaUlll eITc diligcntiClime ll~dlcahat . Sucrates amem proprijs ratiOl'libus atque
fingult, adduétus, & oraculo cuiclam, & [uo c'uidam da::moni !e COl1:I,~i:tebat pro arhitr,io për~uc~ndum. Deniqlie vtCll !1(l'-IC ht , Ita fuam ad hxc lOfbtult vitam, vt a:terna Cerripe\ tcmporalibus antepo l1ere~': ini~nitiam magis timcret,
qll.un m ortem : pro ,ventate, pro pletate,pro charitate, uon
dubil aret labores, pcnuriam, contumelia~, iniurias, verbe_
ra, l110rt~m{llic li.1birc. IIuie: apL:d homines v'critas falras
calumJli~s pepcrit. charita~ odium, pie tas accllr.ùioneni i 111ptal11 arque n10rtem. Sed h;ec OIunia pami, imo nihili pen-.
d.it, [perans apul! di.uiilum' iudlcsm WO bonis bon~ mcrc_
: n. Ergo hjc fpc & tidue13 fret~s, ,& hbenccr ~ccefm ad IU_
~i ces , neque ex cuf.111it fe, [ed !Udlees aCCllraUlt: atque tan<juam vate~, quod encnire ait,his, qui [unt prope !Ilpr<em,
pa:nitentiam illis pœll:lmé]ue pr,rdixit poft falfum iudi.
cium [ecuturam, & iplc interim mira mentis Ixt1tia & vulrus, alac:itate ~d !udice111 migrauit xt.ernum. Statuc~am hic
Caus l?oncll:l.1m ~rglll11ento , feu ponas com,mentHlOlo fi~e~ lI11poncre. Sed duo parumpet biC clubla :emor~ntur.
Pnmum SOCratlCllm illllè{ & Ille, & fxpe altbl repemu1l1:
~oceCJlIid:m VJllllu' !~i(}, qt1<~(t ni~i1 [cio. M l1,lt~ ta,m en &
hiC & ,a hbl alfi nnat quali [clens . S~~ hoc tilt ltml~e 7ft :
Igo dlXI excefÎu meo , 0111nis homo me,ld~x. Ait Itaque ~ocrates: Ego abftraél:us à corpore , rap~us à dxmone , Illu~tratus à Deo, fcio e<]uldem in diuino lumine hoc
vnu~, vldcltcet CJuoq alioquin coniunétus corpori nihil in
IU111111:: l1.1tllrali fcio. Ne{çio, inquam, in nat\lrali Iumine
res Ipra ~ pel' IpfUln afftrm iuionis modum. Eiurmodi enim
fcientia, .Dei propri~ ell: , qlli & naturas ipfas, & naturarum
cauC1s eomprœhcndlt, quul"!1 ip[emet fe>cerit. Scio tamen
f11l1lt~per 'juendam ,ncgatiollismodnm. Vclutiquod Deus
P.~ll he corpus, pOtlU~ (1'1~11l quid fit . Item quàd anima
Don ur monalis, )nag~s qu~m quid fir . Rur[us quàd bo~
oum abfolur~lm non flO,C.eft. aut illud bO llum ,potius qulm
quid lit. Arque hoc paél:o Socrates & fcit, & docet multa.
Hoc illud in{upel' quod da:mo n eum reuocat, non prouercar, id dt, ad negandum illuminat eUlr. potius qtr,lm affi~~
mandum , Nonnunquam ve ro aJtlrmat qu x dam, & illa qUIdem magna. tf1l1quam videlicee non à dxmone tal~tUm raptus, [cd D~o i:lm plenus • Afflrmat quoque vbl [.111élorum adducit veterum teftimonia, vcl animas homlllllm l
mortuis refurgen tium citat in tell:imouiul11. Seqnitur altera dubitatio : qllam ob cauf.-lm Socrates, cum nunquam foleat dubitare,Çluin animus fit iml11orealis , in fine tamen Apologia: h,lC veitl1r JiJiunél:iolle: Aue,mdlus poft morte~
[uperell: fenfus, aut fupcreft aliquis. Refponde primo qUIdcm, non de omni fenfu, id ell: de omni cognitione, [cd de
1I0ftrarum rerum [eu[u, vel noftro limili dubitare. ~lOd
quidem usnificatl\r , per illa qux in parte diliunétip~is a~
tera deinde fubdunqlf , vbi idem quod& in Republtca dlcil' ,[cparat:ls videJicet anim as eodem paélo [cfc ilhc, q~O
& hicfoleb:lncagnofcere. Vbi cOlludera diétum contral~
los qui dicullt animas de çprporibus in corpora tran(il11grare. Deinde tutius ql.1oque iq refponde \ Soeratem hac::
in prxfentia dilÏllnél:ione non vti, quia de illo cenCeat clubitandum, qllod vbique tlIm pel' [cientiam negarillam ,r ll,1l1
perdillinam infpirationem approbationemquc conitantlClime te,net , [cd ~duerf.1riorum fuorum perfonas in pr~fen
tl re[plcere, ql1t cum obeffe illi omnino ftuderent, !Ilferebanr ei mortcm tanclual11 pl'Oculdubio mal am • Soerates
el'go coutd iuferr, nullo modo ciTe malam, !iue lic, ~ue
aliter [e noftrx res habeant. vbi illud quod de mort~hta
te apparet ambiguum, propter illos eft adiunétlll1l, qUl t a ?quam tyranni Epicureo 11I0re deridere Socratem potlufient,qllati f.1cile polIèt decipi,ti ex eo folo affirmauilfet mo r
rem non elfe rn,llam,quùd poft hanc vitam alia [upedint b,o
na.Q!:!.x quidem xtcrna bona, & u conftabant Socrati , ilhs
t~l1lenl~ullo modo cOllftabant,neque in angufta ill:t tempo
fi S brCultate poterant demonftrari, qure in ph,rdone & f;q~e
alibi demon Uralltur. Tu vero nota certam Socratis noftri fidueiam,amicis prope finem Apologix dicentis:~l1e de n10 r
te fperare debetis, Nihil enim mali b<>oo viro vel viuéti, vel
defunéto poteft accidere . Res enim hominis quodammo do
Deo fÏmi !is:1 Deo nonnegliguntur. QJ.1od alltem extrema
ad iudiees voce clamlluir,Ego quidem hincabeo lDoriturUS,
vos vero viél:uri:vtri vero noftrum in melius cram, [oli Deo
eft cercu,iJ1telIige n6 dubitare illulU ', quod paulo antè a~r
mabat,fed dicere Coli Deo certu eJfc per feipfum affirmatl O nis que rationem:poffc: tamen homini certum fieri per ipfu111
Deul11negationisq ue ratÎonem. Adde quod affirmare 110,n
audet [e tam flurgato tucanimo cmigrarc, vt prxfelltCm nll ~
grationel11 attlrmet omnino animlllll [UUlu ftatim ,œle1h
patrix redditural11.
.
iim~~1fillm\ V A vos ratione, ô vid Athcniéfe s,
affecerint aCCl1L'ltores mci, ne[cio equidem: mc certe fic affecerun t , vt
"
,
mci ipfius penè oblitllS fuerün, v[q~
"-_ ~
~ co ad perftladendu accommodatc dl
cebant:qu:\ùis nihil, vt it:doqllar, veri ad vos detulerunt.Sed çx tntJltis qux falso aaèuerabant,id [U111
poti[simu admiratlls, quod vobis cal1endu effc mo
l1uerut,ne àme quaG eloquéte deciperemini.~od
e~1Îm aflerere minimè erubllerint, cui 9 ego mOX:
redargutionem opere ipfo fa~)lrus eram,quandOqu~dem in prx[entia vobis appareo longe ab c1~
'!uetia a,lienus:ho~,inqllam, mihi fllper omnia '11~u~ dl: ll11pudcntlfsilnum, niG fortè eloquentem
lih voçant veradicentem. Si enim ita dicant,pro~
terer equidem me,quamuis non eorum more, fhe~
t~rem ~ffe., ~ippe CU1~ hi, vt equidem dico', ver~
ntlul dlxerJnt , ;\ me vcro vos vera omnia audltu rl
fitis. N cq ue vero per Iouem, 6 viri Atheniel1[~S,
fucatam à me orationem, q llem,admodum ab ifhs,
vcrborum nominumq; elegantia, neq, aliterc"ornata~,fed ijs qUt; caru & fonuito occ'urrerint verbis conçexta audieris .Confido enim me üiltfl. pi~hl
ru m,neq; q uifq ua vcfiru [peret me aliter' c(fe diéèu
ni:alioq uin neq; xtaté hanc,ô viri,doceret, adole[cent111ortllll
l
i4
�Apologia.
fcentu!orüm mâré verbis filldiosè farm:ltü huc ad
mei?tanquam cnim fi in iudido adelfcnt,eorum f€
vos ïngredi. Q uinimo vchemétcr, ô viri Atheniécltetur accuf.1tio,in qu.:t de calumnia iurarunt. So..
fe9d oro,& obfecro, vt fi ijfdé me verbis in re[pocrates iniufie agit, arque nirnium curiofe pcrquide~o vJtenté audietis,quiblls & in fora apud argen
rit lluX füb terra & qux in cœlo. [unt, inferiorémt:morll menf.1s, vbi pleriqlle vefirum me nOllllllllque c:môm reddit fllperiorcm. Pra:tcrea alio.s eaq~l am audierunt,& alibi,neadmircmini,néue graciem docet. Talis ~t!q~l~ efi accllf.1tio. N em pe talia
llJter id feratis,fic cnim res fc hab et, veni a eq llidem
quXd :Wl & vos vldlfilS 10 Arifiophanis ~omœdial
nunc primum in illdiciu, plures qulm[cptllaginta
Socr.:ltÎs enim ilIie perfona circüfenur, affirmans
annos nacus,cx quo fit vt in eo dicëdi generc,quod
[e pcr .:lërcm pCrLI:1gari: & complurcs cÏltfinodi
hîcJvfurpatur,rellera fim pcregri!lus. Et. profeélo
nugas. ~artlm eg~ rerum. neque llIultum ,.neql1e
queadmodu fi peregrinus Athen:ls venilIem,ignoparllm ql11cq~lam. fCIO.N equeha:c dico, qU.1G ha.rum rerum fClentlam parui faciam,Gquis in huiuf:'
f~eretis vtiq; mihi peregrina voce & formaloquen
tl,pro educationis mere cofuetudine: ita & in pr~
l110di rebus fit L1piens , quo minus tanti crimi'nis
reus;\ Mclita:let lIfer:fed guia reuera, ô vid Athc...
fe.ntia vos precor,neq; id guidem iniuria, vt Ioquénienfes,boru.m nihil fcio. Teftes alltem huius pled~ fOrmam minimè atteodatis, qllre prout continrosque veftrum ~dduco.Oro vos docere & expone
gU,tü melior,tum deterior elIè potefi, fed idip[um
re inUlcem velitis,quotquot mc.colloquentem ali~
confideretis,huc métem adhiheatis,illfiane, an inqu:tndo audil1i11is, audiuifiis autem plerique vclllfiadicam. Hoc eni m iudicis off'iciti-eft, rhetoris
1trùm.Recen[cte igitur inuiccm, nunquis vefirum
a~ltem officium, vera 10qui.Illfium efi alltem,ô vialiqu5do ijs de rehus ql1icqu.lm,Guc multum , fiue
t1 ~ thenienfes,me primo quidem ad accuf.1tionem
parum :\ud.iu~it,difp.uta.ntem:atqlle ex hoc deniq;
pnmam falfo confiétam, & ad primos accufatores
eognofccus elllfmodl clIe cxtcra, qua: multi de me
refpondere: deinde ad noui[simam atque nOlli[sicircunferut.
At enim horum nihilefi ven~. Q0nll1.os. M e quippe muId iam muIds annis [.11[0 aplld
etiam
à
quopiam
audiueritis me homines docere,
vos accllf.1rllnt,quos equidé magis formido,quàm
atq ue inde pecuni:i f.1cere,ncque id quidem vent m
Anyti adfiipulatores, qnanqllam & hi [unt in pcrfuadendo potentes.Sed i11i potentiores,ô viri, qui
cft. Atqui prxcbrum id mi hi videtltr,fiql1is doccre
plcrofq ue vdhllm à pueritia occllparüt, aCCllL1nhomines porsit, ql1cmadmodum Gorgias Leonti~,
t~s me procul à \'eritate,atq; vobis perf.1dentes:efIè
nus,& Prodicus Chius, & Hippias E teus. ~orû
vldc!icec Socratem quendam ~apientem, eoru qtlx
vnufql1if<'lue,ô viri,e:1m facultaté hab et, per CJuam
fuper aërem,qllxg; fub terra fi ût, perfcrutatorem,
ad Gnglllas profeéti ciuitates, adolcfcentibus CJui'lui [oleat call[:1m deterioré, dilIèrendo meliorem
bus li ceret in patda fil'Orumfe cillil1m difciplin:e
cfficere, hi profcéto, ô viri Athenkn[es, qui hunc
gratuito commédare,perfuac!ellt vt [e aliorum di.,
de mc rumorem diuulgauerut,mei accuf.1tores po[ciplina reliéta [eétentur,acdata pecunia,.gr:lti;;tm
infilper habeant. Eft & alius quidam vir hic f.1pics
tenti[simi fi1flt.~ cnim hxc audinnt, opinantllr
Parills, quem cgo huc venilfe audil1i eontingit charum rerutn per[crutatores no credele deas elfe.
nim vt ineum aliqu:lndo vlwm inciderc, qui plus
Profeélo accnL1tores huiu[modi & permulti[unt,
pecuniarum in Sophifias expendit qulm cxteri o~
& longo. iam temporc me accu[.l11t, & in eaztate
mnes,Calliam, inqllam,Hipponici !ilium. Hune
vobis filaferunt,in qua pleriq ue vefirûm plleri aut
ergo interrogaui.Duos enim h;lbet filios.O Callia,
Ccrte adolefcentuli perfacile credidillis , de[erta in
cauf.1,neminc me defendente. Atq; id quod à defen
inguam, fi filij tui pulli cquini aut tal1rini e1fent,
fionis ratJOne o.mnium alienifsimu m ca, neq; nohabc:,remus aliqCtem ql1em illis mercede adhibita
mina qllidem illorum [cire licet,atq} proferre,pr~
prrehccreml1s,qui cos pulchros & in [uo vtrunque
terqu;\m fi quis iIlorum eomœdl1s ht. O!!o~Cl1nq;
gel?ere ex.cell:nté eff'icerct,elIèt vero talis aut equevero per inuicliam & calumniam hxe vobls
firmmaltqllls,aut agricolarum. Nunc vero curo.
fus perfua[crtlnt, q111ucipfi perfuafi perflla[erut afilij wi Lint homines,quémnam cogItas iIlis pra:fi]jjs,hi omne~ infiniri omnino [unt, nec coru qucncere? Et quifnam InlÎus hllmanx ciuilisgue virtuqllam in illdicillm tradueere, nec rcdarguere licer,
ti~ fcientiam habet? Arbitror id te cum filios ha[cd neceni:: cfi adllcrfus ifios tanq Ul in tenebris pu,
beas,cogitauiffe . Eftne, inquam, talis aliquis, an
non?Eft profeélo,inql1it iIle. QEis imluam efi? &
gnare defendendo, atque rcfcllédo nemine rcfpo~
vnde? & quanta mercede docet? Euenus, inquir,
clente.Exifiimate ergo & vos, quema~n:~dum dl~
ef\:, ô Socrates, Parius, merces vero qllinque micebam,aecuL1tores meos duplices extltllIe, & qll1
nre. Atque ego Enenum felicem iudicaui, fi reuenllpcr accuf.1runt,& qui iamdill, ~llales modo ~e
ra hane habet artem, atgue adeo diligenter docct.
fcribebam. Atq; iudicate m_e ql~ide oporte,re prH1S
Nam & ipfe qnoque fi talia fcirem,admodum glo...
refpondere iIIis, qlloS & iph pnus, tnul~oqll: m.a~
riarer,& magni me facerem'sed ccrtè,ô vid Athe'":
gIs alldiuiftis,. Age refpondendum ml hl e~,. 0. Vlrl
Athenien[es , j)Jis criminibus, eonandumq; ln hoc . nienfes,hrec equidem ne[cio. Requirat igitnr for~
fan a1iql1i~, qnldnam, ô Socrates, tlluffi-eft oplls2
tam brel1i tempore opinioné ifiam eximere, qllam
Et vnde aduerfits te cxortx [unt ha: ealumnix?
vos per calunias decepti, longo iam tempore connifi
enim aliqllid pra:ter aliorllm confilctudinem
tra.me concepifiis. Opta aucem ita dem.tlm adueragcres,
nllnquam tantus de te rtlmor concitatus
L1tJos refellere,:ltque obtinere, fi modo Id v.obls & "
eClèt. Nam vode de te fermo tam frequens, nifi ell1.ihi mehus {jtfuturllm.~anqll:lln dIffICIle Id fo
giClès aliquid. à creteris alienum ? Dic ergo nobis
re arbitror. N eq ue ad 1110d LI m q uale id·fit,me latet:
q~id tandem ld fit ~ nc nos.d~ t~ tcmere aliql1id iuV crl1m,vt Deo phlcet,ita fu~cedat.Nos alltem legl
dlccmus.luit:a .f.l1lC hçc nllht.'::ldetur interrogatio:
parcre oportet,:\c defenGone pro nabiS a.fferre. Re
atq uc ego .voblS conabor ofiedere quidnam id tit,
pctamus igltur ab initio qua: fit accu[.1t~~, ex qua
d.ducr[us me nata cil illa calumnia,q lia cofifus Mc~
ql10d m~ht ~ nOll1en hoc,& calumniam pepercrir.
Sed alldltc lam,& fi vc~cor nc fortè oUlbuldam velaus nlihi dlé dixit . ~id erg 0 aiunt ac:cuf.1tOres
iiij
{trûm
:ur-
\
n
.'
�320
Liber vigefilnusfeptimus.
quotcunq; aliquid fcire viclcntur,adire .Et per Ca{hum iocari vidcar. V cruntamc cxiftimarc mc vonem,ô viri A tbenienfes,oportet cnimvobis verafa
bis vcraomnino diéhnum.Equidem,ô viri Athcterl,tale
aliquid mihi cotingit bxc ex diuino oracU
nienf~s ,non ob a!iud certe q u:Ul1 ob f.1pientii qua10
pcrquirenti,
vt qui opinione hominum maxime
d~m cill!inodi nomen naétus [llm .Sed ob quam [aprobabitur,eos
quafi omnium imprlldentifsimos
picntiam?Forte: ob eam q ux hII mana h'lpicntia eft.
inueniré:qlli vero inferiores habebantur, eos quan
Nam hac reUCl;a f.-tpiens elfe vide or . I1li vero quos
tlIm ad prudentiam fpeaat, probabilius [e habcr~.
paulo antè comcmorabam, maiorem fortè quanOpcrxprctiu111 cft rcferre vobis errores laboresq;
dam hUl11anaf.'lpicntiam habét,vcl quid dica, non
rncos,quos equidem proptcrea [uftinui, dum ~ me
habeo:neq; enim ego ea pn,dit 9 [um. ~od fi quis
oraculum adco probaretur, vt redargui ia111 dewde
me hanc pofsiderc dicat,mentitur, & in mei calunô polfet. Poft homines qui in repub. verh1ntllr ad
111niam ha:c dick Sed nc yobis moleftum fit, ô viri
poëtas me cotuli 1 tragœdiarü & ditbyriborü alioAthenienfes,néuccomoueamini, fiquid vobis maruméJj carminû autores,quafi hic perfpicue adm?
gnu dicerc videar, neqi cnim cx mc duntaxat dici,
(ed tefté vobis .lffcra fidc dignu . Profe:to fi qua mi • dû depra:henfurus,elfe me his rudiorem. AcceptlS
itaqi eoru libris, in quibus elaborallifiè maxim~ vi
hi eft f.'lpientia,qualis ca fit,tcftcm adhibebo vobis
debantur,fcifcitatus [um eoru fenh1, vt 1l0nibil ab
De!phicil deu.Chxrephonté certe: pouiftis. Ille (1i pfis perdifcerem. E rubefco , Ô viri , veru hic "obis
miliaris mihi erat ab iuuétlltc, & Athelliéfi popuaperire,dicendum eft tamen . .Alij penè omnes prxlo amicus,ac vnà vobifcu fugit,& fi mu! in vrbé rc[entes, vt ita dixerim, melius de rebus his 10(lueuerfus.~ouiftis planè qualis crat Chxrcpho, qui
rentur ,de quibus ipfi poëmata confcripfcrüt
vcl:cmes quancll nq; ad ré fc conuertilfct.Hic crgo
prxhédi igil brcui id in poétis,eos vldelicer no [.:qUJ.doq; ;pfcaus in Delphos vaticiniü id expcriri
pientia facere q ux faciut,fed natura q uadam ex dl~
au[us cfi. Ne grauiter fcratis,ô viri, quod in pr~[cn
uina animi concitatione, qucmadmodlÎ & hi ,qul
tia fum diau~· us.lntcrrogauit vtiquc an efIèt vllus
diuino furore aŒatl vaticinantur. Nam & hi muImc Ùpjentior.Rcfpondit Pythia, f<\piétiorcm efiè
ta q uidem dicllnt atq; prxclara: [cd eoru m qua: dil1cl11inem.De his q uidem ipfius bic fratcr vobis te{Hficabitur:ni ipfe Chxrcpho vitafunaus cft. Con
Cl1l1t,l1ihil intelligunt. Tali quodii paao poëtç affiderate vero quorum gratia hxc dica. Debeo cnim
feai fl1i{fe l11ibl vldentur,& fin:ml al1lmad llern cos
vobis aperirc vnde hxc aduerfum me calumniaiit
iu ali js quoq; propter po ëfim omnium fe iàpiétifcxorta.Profeao cum hxc audilfem, ita I\lCCU ipfe
fimo s iudicare,in ql11bus nô funt iàpicntes .Ablj ,cr
reputaui. ~idnam Deus ait? aut quidnamfisnigo,& binc eadem omnino fcntéti.l qua & :1. politihcat? Ego C111m mihi cofcius [um, ncq; in magnis,
cis vuis abieram. Tandem vero me ad arufices con
wli, vtpote benc mihi con[cius quàm nihilIftic, vt
neq ue in paruis efiè me f.-tpienrem. ~id igitur iibi
ita dlC.lm,fcirem,hos autem nouerainmulta & puI
vulr,cum me afièrit üpiétifsimum? Deum quidem
mentlrl no efi credédum, neqi enim id Fas efi Deo. , cbra fcire,neqi in hoc eq l1ldem dcceptus fllm.Sci,ebant enim qUit ipfe ne[ciebam,& hac in parte me [a
Arqi.ita diu ambiguus fcrutabar quid ofacu!li inpientiores erant.~ed) ô vin Athenienfes, in eode~l
nlliifct . Ac vix tandem poft longas ambages viam
errore quo & poetas,peritos artifices deprxhendl.
eiuullodi inucni. Aggrcff us enirq, quendam ex his
Ni ob hoc ip[um quod fua me perficlebàr, vnufqu~ üpientes vidétll . fpcrans,fi vfquam,in hoc va~
qui[q; eorü rein ca:teris quoq; vel m,lximlSJapIen.,.
pCllu.Llm ~oar~ui polfe,oracllloq; oftendi,non me
qUlde que pr:deccrat, fedillum efiè f.'lpiençia prxu[sim um efiè putabat. A tq ui hic error llIam q uoq;
ferendum.Dum ergoillum examinarem:buius vequx ipfis inerat,üpientiam oifufcabat. ~amob~
ro nomen promerc no eft necdfarium erat alltem
rem ~ l~)eipfum oraculi loco interrogarem, vrru ,e!l
qui di ex lùs qui in repub. verL'll1tur:iIlli, inquam,
gam,ltane me habere vt habeo, videhcet neq; [CIC
!lum exam1narem, vnaq; dHfereré, Ô viri Athenié_
tem qua: ill! fciut,neqi meam infcitiam ignoran.re~
[cs,hunc in modum affeaus fum: ViftlS mi hi eft vir
an vtraq; habentem qux illi habent,plane mlhj Ipl1
ille videri quid~m fapiens tum alijs, tllm vel maxifimul atq; Ol'aculo reLponderem,prxftare na vr ha.,.
mè fibij'pfi, efIè vero nequaqua deinde conat 9 [um
beo me habere.Ob hac vtiq; inlllüfitionem meam,
illi oLlendere, putare quidem eum eLlè fe fapictem,
ô viri Atheniéres,inimicitix multa: diffiClhmx, arfed minimè efk . ~~'propter & ille infcnfüs mi hi
q ue ,grauifsimx aduer[us me coorrx funt exqui-,
redditqs eft,& multl Sl aclcrat ,'grauiter id tulenit.
bus multx funt calumnia: confecl1tx.N amen vero
ltaq; ad meipfum reuer[us, ita mecnm ipfe reputaf.'lpienti,s mihi propterea exortû eft, q uod prxr~n
ui,cgo profeao [um hoc homine fapiétior. Appa
tcs_plllnmumllla me putant [cire, in quibus ah oS
retcnim neuter nofhü pulchrum bOl1uqi aliq'nid
rdello. V idetur autem,ô viri A theniéfes reuera Jonof[e.Sed hoc interefl:, qU9d hic quidé cu [ciat nilus deus [apiens eiIè,atq; in hoc oraculo id libl velhil,[cire puta~ aliquid: ego vero quemadmodü nele)hu,tnal~,lm_videlicet lapientiam parui,imo nihili
[clO,ita l1efcirc me puro. Vidcor ~rgo ~n hac tatula
pendcnda efie. ~od vero Socratem no minat [are hoc homine h'lpientior elfe, ~ qux ignoro, nepientcm,ob id f.1cere, quo nomine mco tanqua tn
qUe[circ me arbItror . Poft hxc 'aHum adij ex hi s,
e~ernpl~ q uodam vtens,q lIafi fic dicat:Is,ô viri,faq ui}1I0 infuper fapiçntiorcs habcntur, in eoqi coG p~entlfslmus dl: J qui ql1emadmodü Socrates, nOderado omnillO fimiliter iudicaui, atqi illü aliosq;
~1l~ reuera[.'lpientiilffi fila elfe nihili pendend:i..Hçc
multos mihi reddidi infenfos. Proide fimiliter de- 19aur ego fic affeé~us, & nunc perquirere pafsim
inceps procefsi ad alios,non ignorans quitum addeo ob[ecutus,çx per[crutari no defwo, coucniens
uer[m me odlum concitarem, ideoqi no abfqi doquemcunque aut ciuium,aut peregrinorü efieexilore q~lOdal11 tllnorcq; procedebam: Veruntamen fl:imo fapienté. Ac fi quando mihi ille raBs non vinecellarium mihi vi{u~ eft oraculum diuinum 0d~atur)tllnc ip[e ftlffr~gatlls,atq; obfequés, Wu [amniblls.ante~erre~pafsim~ progre,di per[crutatu_ plentem non elfe 4emo~ro. Atq; ob occupationcS
rum qUldfib.\ vellt oraculu, huiusq; gratia Offines eiufmodi nullum mihi ferme relinquitur oriu vel
ad pu·
.pe-
-
J
,
�Apologia.
321
n e tlIrp e id tibi
dig nu age ndû ,
t~ hab ore quo d djc,a ~ ? Atq ui non
;td pl\?lic~m aliq uid com emo ratu
tl1m eius guo d
ate ob Dei cult ii
~lde t~lr clfe ,:tc (ufflclens arg u m:n
vel pn,u atu, fed in ext rem a pall pcrt
Ver um dic iam
max ime opu Ip[e dIco, te hx c nun qu am cural1 e?
[um cofh tutl ls.P rXt erea adol e[c~tes
I.en'es. A t vero
étes debon e vir.(~is n:i cos efficit bon os?
ho mo
Jenti,~uille à neg otij s vaciit, me vItr o (egu
étiit.~in _ non ifiu d interrog o , ô vir optim e.(e d~quisqni bu s
Je~~nc,cum rcfelli l nob i hom ines [pe
t
ce
s [ci!i
os dein de côfu_
9~i & ~rj mum ipfLJ~ l~ orit, lege
etla I~{j non nu nqll a me imi tati ,ali
, iudi ces . (~ id
s
rate
Soc
0
I:
~
t
~.
rilln
fian
es,
repe
rim a
tilt fl : JlOr
tare cotendunt.~~a qui dé in re plu
enes po[ run t,
iuu
i, cum aut
vero, 0, Mel nc, aIS? I~Jn e er,u dire
t~r?a~ hom inu alig uid [e [cire puta ntithis
m. Vtr um 0 dc
qui
e
un
max
osq u e redd erc? Et
COlluin bon
ab
vcro
qui
um.
par
per
m
nt,a
nthll [cla
vcro neq l1,lq ua ?
r infe nfi,
mnes,:" An alij qui dcm pol1ilJ1t ,alij
iitu
redd
hi
mi
m
guà
ilIis
tam
,?on
Cuntur,
~ , & ma gna m
Om nes. Ben e per IUllollcm logu e ri
simu, iuefhf
fcel
m
nda
que
r:1té
Soc
el1è
~;
clama,~t
V mi gl1 id nam
e~rû 911i pro fint ill~l,cniblls c~piâ.
eis [ci[ cite tur,
ue~tu~sq; cor rup toré . At fi quis ab
iorc s,an non ?
mel
lpfi
&
tne
lLln
hl gtll alldlllnt ? Fac
rrup at,) nihi l
(co
o
end
doc
vel
,
ndo
age
vel
dna
qU~
? Et [ena to res.
Ipfi quo que . ~jd vero [ena torc
r(us ig nor ant.
pro
imo
t,
fun
pol
nare
g
afsi
dem
qUl
ne con cio nat oSed enim , ô Mel ite,c auc ndu m efi
ad iHa con fuSed ne deeUè illis mat eda vide atll r,
t. A n vero & hi
res fort è adolc[c ~ ntes cor rum pan
phi lofo pha ntib us
le
faci
e
voc
ni
mu
com
qure
nt
git~
Hi yuo qlle. 0 Sic(onuer.
omn es Gmiliter faciUllt meliorc s?
in aère (un t cuqux
ea
cet
(cili
d
quo
nt,
(oIe
ci
hon efro s boOblJ
n(es
~Jlex
mne s igit ur, vt vide tur, Ath enie
eos vero non cred it.&
a.D
tcrr
{ub
itcm
corr llln
qux
&
enim
rat,
Ego
1(~.
"'''~I
nos q; reddl1nt prx tcr vllu m me.
et. vera eni m, vt
cme nveh
dcm
n1ala m cauf.1m bon am el1è per(uad
qui
po fol lIS. Idn e ais? !ta cert e, &
atos , pro pter Proate.
licit
PUto,fateri nol unt , {e [cilicet ind ign
infe
ter. Ma gna tu qui dé me dam nas
[e iIla [cire qux
es
omn
es,
put
idé
ea 2~od conuiél:i fue rint , fim ular r
is
inde mih i re(p ade , an & de equ
& vehementes,
vero
m
Vl1l1
,
ccre
ne CIUnt. Vtp ote igit ur amb itio fi
effi
os
[cilicet hom ines equ os bon
c obn ixre dili & mul ti,ac velm ex com poG to,a tqu
om nin o con trA
vedun taxa t elfe qui cos cor rüp at. An
tes,
inan
gen tisq ue pcr( uafi onis fiud io me crim
di peri ro s reditan
cqu
os
er calu vnu elfe, vel ccrr e perp auc
fira,~ aures imp leue run t, & iand iu, & nupM e!itllS,
aut é elfe, qui
os
rim
plu
dere meliores eqll os:qllàm
auté
I1lnlJS in me [edu lo confiél:is. Ex his
tur , dep ravtan
tlue
imS
r,
run t: Me1ifi inter eql10s vcrf entu
& Any tus, & L yco n con tra me (urr exe
& de equ i s,
ite,
Mcl
ô
ct,
uant? N 6nn e ita fc res hab
, Any tus vero
tus quid em ob poë tas mih i infcfius
itu s ita, tîPen
s?
bu
anti
tores, L yco n
& de ca;t cl'is om nib u s anim
ob a,rri fi ces atq ue reip ubl icx gl1b erna
tcam icôfi
ue
fl
i,
min
htca
que mad mo_
ue tu & Anytl1s non cOn
citadenlq; gra tia rhe torû . ~amobr em
fcli
nt
eUè
h
naé
encs
iuu
ii
ni. E teni m pcrm agn
equidem,G opi er
irar
,adm
bam
dice
io
ri
init
cxte
ab
d~lm
errere,
tem , fi VllU S dun taxa t eos poLTèt pern
js, tam inu emni
calu
i
epti
côc
is
rant
m
des
i11:a
{;lti
em
ite,
nlon
Mc1
vero omn es pro dea -en t.Cx terü ,o
e amo uere ,\ voam hab uilI è vn~
t~rati, nun c in tam bre ui tem por
cur
tis
cntu
iuu
am
nuJJ
te
s
fira
mon
enie n(es, vera
teq; nun gui
bIs polf em. Hxc equ ide m,ô viri Ath
m,a c plan e declaras inw ria tuam ,
nu
qua
mag
aut
o
trah
{ilh
;
neg
,
. Prx terc a
f.1s
accu
vobis loq uor , neq; c'tlo
me
hus
med itat ü fui11"e ca. de qui
e nor im in his
is, vtru
nob
ôde
re(p
qUi cqu a,au't par uum ,qll amu is ferm
ite,
Mel
o
ob( ecro te pcr Iou~m,
~od qui dem
n inter
es;a
ciu
os
bon
dicendis me ei(dem fore mol efiu m.
r
intc
s
umu
~e1ius ver[ari poU
e han c
atqu
ui,
log
vera
me
efi,
is
vob
difficile te roarsm nen tum
mal os.R e[po ndè ami ce.N ihil enim
que cauf.1s
eills
,
rtam
exo
me
a
catr
am
mni
ag unt his qui _
elle calu
go, non ne mali [em per mal i .lliquid
in pof ieru m
iue
ia,f
[ent
prx
in
Gue
Et
.
eaè
i
um ? Pro culd u_
eiuf inod
bus conuerf.1ntur?b oni "llt em bon
igit llr qure
iII\l
Ad
is.
niet
inue
dte
ita
,
,retis
hrec inÇ}
Lll{ci pcre pot ius
bio . Efin e vllu s qui detr im entü
mih i (ufBciens
hxe
nt,
leru
dew
'
res
f.1to
accu
i
prim
bu s fam ilia riquà m emo lllm étl1 m velit ab bis qui
à-b onu m,&
ver
m
litu
Me
.Ad
nfio
defe
Gt
vos
apu d
x enim refp on.
ter vtit pr? R efpo nd e,ô bon e vir .Lc
sq; accuf.1ro~
quo
reli
m,
tore
ama
ix,
p:m
ait,
Vt ip(e
num pari ve~ere te iu bct. éfin c qui fqu am qui dam
us tanq~la
rur(
Ac
r.
nbo
con
re
ode
refp
s
eep
res dein
in iud iciu m voln? N ullus. Age erg o,t ne huc
ern iura mel ltion
uf.1
,acc
fint
res
f.1to
aecu
da
qui
alij
dicis me id vocas qua tî iuu étut is dep rau ator é.an
[ufc epta m in
fiito
prx
tia
gra
ndx
vita
x
mni
vo! cnte m dicalu
to
lent em f:1cere, vel nole nté? Equ idem
hue ferme moin
vero
et
Hab
.
mus
uca
add
natu v[que_
ium
or
med
co. N üqu id tu, ô Mel itc,l ong e min
ltem dep raua ns,
entl
,iuu
dgit
fie
iniu
es
e cog nocrat
plan
.So
vt
dum
adc o me gra ndi ori f.1pi enti or es,
put :lns ,[ed alia
no
fc
lt,.ip
put:
tas
os veciui
s
bon
s,
quo
s
ibu
Deo
iliar
:le
[cas tu qui dé malos obel1è fam
qui dé efi eiuf tio
uf.'l
Acc
a.
us
oni
lap(
dxm
a
pro
nou
ni:i
infa
dam
ii
qure
ro pro deiI è?E go autc m in tanr
mqu anq i parvna
onis
f.1ti
l'eiQ
accu
m
ibus
aute
iliar
ius
fam
i.hu
ex
mod
fim ,vt neq; id cog nof ca,f iqué
me obi jcit ,at,q,ui d ab eo matCI1l di(c uria mu s. Iuu ene sde prau are
rem redd ider o, peri clit atur û me ne
viri Ath enie n
à,ô
ver
sw
re:e
Face
rii
iniu
,l~fi mal tun, vt
hOc
u
in
mll
que
li perpetiar,atql1e hoc ta nn~m
, pro pter ea quo d
dico
lit;m
Me
i
riar
,O Me lltc ,no n
iniu
tlbl
trà
,con
ldem
fe,s
ais, vole nsin fera ? Hxc egU
le hom ines in
m côc elfu ,,;
aliu
tibi
iné
co(u lto cau illa tllr ac ioea tur, tam faci
nem
cred o. Arb itro r quo qi
rebu s incu bere ,
fi dep ravel
,
étes
lefc
ado
iudi ciü trah és,u mul ans q; ferijs.[e
o
rau
rum .Se d aut non dep
..
fue
e
curr
i
qui
nun
ipG
,qux
in vtro q; m e nti~
carü q; rcrü hab erec ur:i
uo, inu itus fad o. QE apr opt er tU
r(J;'
nde
ofie
i5
vob
&
r
abo
eon
elfe
in iud iciü ln.:
rUnt. H oc auté ita
ris. At fi inu itus cor rum po, non huc
ime
max
ipfe
uid
lnq
i,nl
mih
nde
priu atim do ce
Heu s Mel ite,r e(po
uol utar ia deliéra lex trah i iu het, [cd
t. Cur o
dan
ella
s
ente
le(c
ado
imi
opr
m
icer o, liÔ amcure s, vt quà
ri atq; adm one ri. C:0nfiat enim fi did
cnes
iUll
sna
ui
s,q
dica
c
nun
his
o
erg
Age
ora ntia faci ebi .,
equ idem :
pliu s me id. faél:~r~, quo d pel' ign
Cllr n tibi id
te,
c
(cir
enim
fiat
Con
.
ciat
cffi
s
re nolu ifii ,(cd in
nie!iore
Tu ;\lItem fam llt'a nter me eme nda
, vt ais, iam
um
eor
m
tore
rllp
cor
te
ca
Me
tit.
et, qui pœlJ a
ellrre
~lId~cium rapis:qu~ cos t,r ahi ICx iub
trax ifii. erg o
iciû
illd
in
his/
Jfii
cllf
ii,ac
ndif
rzhc
vcro e{Ç his
dep
lndl~ent potJUs ~ua~, dl[c ip!i nJ. bm
his, & qUl sn:u n
die
s
iore
mel
cit
effi
qui
eu
&
,
age
fes , quo d mo do
m,al1lfefium efi, 0 Vll'1 Ath e nien
sr V idésne nih il
ace
ite,t
Mel
ô
,
dn:i
q"lf
.
nde
ofie
fit,
dicc ba m,
�Liber Vigefimusfeptitnus.
322
(\jcebam, nullam hl1ic Melito aut magni,aut paruam erudiendx illu ëtutis curi fuilTi:. Verllntamen
dic nobis 'lua _ratione me alferas,ô M elite, perllertere lllUenttltc . An vide1icet quéadmodu in accufarione fcripfifU,qu;a doceâ no putare Deos quos
ciuitas put.lt,fcd alia qllxdam noua dxmonia? An
non in his docendis affirmas iuuenes me cormmpere? Omnino q~Jidem lC vehemencer hxc affero.
Pcr Deo ip[os,ô Melite,de quibus nunc nobisefi
[enTlo,ape~tiL1s & mihi & his enarra.N am ego qui
dem nondu pJane intelligo, vtrum dicas do cere me
iuuenes vt putent ali.quos quiclem Deos effe.quod
fi lU ~fi)ego Deos efIe puro,neq; omnino fum ab{quc Dço,ne~l1e in hoc iniufie :tgo,quamuis no eos
quos h:tbet c1l1Jtas,fed alio~ e{fe doce:i. Vtrum, inquam, h,oc ~fi in quo me criminaris,quod videlicet
Deos altos l11troducam? A n me ais omnino negare
Deos,rur[usq; vt negent alios quoq; docere? Àf[ero equiclem te omnino neg:tre Deos. 0 admirabilis Melite, curnam Hb dicis? N eque folem igitur,
neqlle luni\m elfe Deos credo vt homines alij. Per
I?ué it~ Ô iu~jces,~N am [olcm <Jl1idé lapidé eile diclt,lull,a vcro terra. Anaxagora tu quidem, ô amice t;1eltte,:tccllf.1.re tib~ videris, atque ita hos parui
facls-,_exlfb mans eos hterarum ignaros e{fe, quaG
nefclat IIbros A n:txagorx Clazomenij eiufillodi
opinionibus elfe p\cnos.llltlCneS vero hxc à me di[C:lllt? quibus liceret interdum etiam fi multa fint,
vnius drachmx pretio emétibus ex orchefira $0c::J.tern d c ri~ere, fi [ua e!Iè fi~g~rct, prxfert~m quii
u abftlrda bnt. $ed per Del!,O Metite, putasne re'liera nullLi me Deum cxiaimare? N ullLi per Ionem.
ne vnum quidé. lncredibile efi,ô M elite, quod dicis:& (lUldé vt mihi videf,eti:i ribijpfi.Mihi enim
vid ,At,hel1je~[es, nimi~ c0r.L1melio{ils <lC petulan;
tae
l pf:'1.m qi aççuG1tlOl1e contu malia q uad:i &
petubti.a & iuuenili tcmeritate proculdllbio COI1(cnpft~e apparet.vi~etur enim ceu xnigma quodda~ coponere.'tentas an Socrates G1.piis deprxhen
clat Ip[llm
. call1l1anté & fuauiter iocante ' fibiq' . ipfi
cotrana proponenté, vel Socrates vn:tcu allditori~)U,S ip4S ùeci pi"atlJ~. Hic nang; repllgnare fibimet
ln Ip!ïs accuC.1.tlOl11s verbis mihi vidcwr ceu fi d"'C'otra 1eges agit ~o~~atc.s ~eos no plItaris,fed
'
l
xent!
Deos pl~t;U:S. (~x qll1de IOcatls & facete cauilbn
tis 11 ugx eilc vident. A njtnad uertiçe,ôviri,quo paéto ~e~jtlls l~ihi vi~detllr hxc dice~e: ~ll rcfponde
nobls,o Mellte. Seo vos q110P ab InltlO oralli ne
œgre fcriuj s fi pro more mec verba f.1cio. E fine '~f
quam,ô Mclite, qui humanaqllidé cffe putetlhomÎl)es vero nequ:tqlli?Re~)odeat mihi1ô viri,neq;
modo in hi~ , modo in Hiis pertl1rhet. éfinc aliquis
qui cquos no putet dIè, [ed cg uefiria?veI tibicines
quidë non elfe, fed res tibicinarias? Non efi <luifquam, Ô virorü optime. Ego enim pro te & tibi &
his ali js rcfpond eo.fiqf1idem ipfe non vis re[pondere. Secl ad hoc G11cem quod magis ad rem pcrtinet,refponde. An efi ql1i{quam qui dxmol1u quidc'll1 opera opinetur efIè,dxmones autem minimé?
N ullus . ~:\m tarde & vix re{pondifii ab his
cOaétlls? Nonne igitur dxmonum opera cofiteris
me ~ pllta~e & do.cere fiue noua, fiue anti~u:1 fint?
0111/U110 el11111. ~t Cohtcris da::monia ego afI ero, atq ue I~xc qUlde 1~1 re(p?~lfiol1c iurabo. ~~àd fi dxmOllla puto, necelllnu ea omnino pmare me dxmOlles qLlOqi elfc~an non ita [e res l~abet? Ita certe.
POllO enlm te confitenté,qllaùoqllidem refpodere
?
v:r,
)
;
•
non vis. Dœmones auté, nonne aut Deos arbitramur eilè,aut Deorum filios?Faterlsne hoc,an non?
Prorfus. N 6nne fi dxmones elfe arbitror, vt ipre
cocedis,dxmonesqi Di j quidi rllnr,id cuenit quod
modo diccbi?xnigma propom:re, & luderc ac nUgari dicendo me Deos n6 exifiimante,Deos tamen
rurfus exitHmare, quandoq~idé, dxmones ~~fe ~1I
co?Rurfus fi dxmoncs Deoru fihJ fint, fpurlJ vld:licer quidi, aut ex nym phis, aut ex alijs quibllfda,
vt fertur ,quifnam hominu filios ql1idem Dcorll m ,
eile putet, Deos vero neget~ Perinde enim id abrllrdUIll forer, ac fi quis cquoru ql1idem filios vel afinornm mulos effe plltct,equos alltcm & afino s elfe
no putet. Sed,ô Melite, videris proculdllbio accU,~
ütionem Hbm idcirco ira infiituiffe, vel vt ingent)
noHri periclliu f.)Cetes, vel quia in quo veri ~e_cri
minis accuG'u es, nihil haberes. Tu vero quana r~
tione perflladeres alicl1i vel minimu qllidé me~ltlS
habenti,no efIe eiufdé viri dxmonia fimul & dllUna putare, ac rllrfus eiufdem neqi dœmones, neque
Deos,neq lie heroas? N ulla ccrta ratione fieri poJfe
aliter ofiendi poteft. Cxterum,ô viri Athenien[cS,
quod quidé ego non deliqllerim, quemadmodum
Melitus accll[at,haud magna mihi purgatioe opus
efIè videtllr, fcd ea qux diéb fil nt, fllfficere indico;
Q.!!od alltem ab initio dixi, maleuolentii plllri ml
elfe contra me apud plurimos cocitatam, id prof~
éto verifsimü efi, & hoc me perimer, fi quidé perlmar,non Melitus, neqi Anytus,fed multoru calLl~
mni:l & inuidi:l.Q.!!'t quidé alios quoq; multOsviros bonos l'emit blCtenus,&,vr arbitror,perimer.
Nihil enim gr:Ule vel miru, fi in me oLelfe non definat.Forfitan vero ita me quifpiam interrogabit.
N bnne te pudet Socr:nes, t;lle quiddi exercerc, e,'/.
q llO continuo in pericl1lü venias moriendi? EqUldem 11lIic obieétioni iufiam hanc refponfioné dabo. Haud reétè,ô vir, loqueris, fi putas magni ~u~
vitx aut mortis habendam eilè rationem homl n1
cuius vel parua quxdam vtilitas fit:ac no illud p~
tius dllntaxat cofiderandl1m,quoties aliqllid ag lr,
vtru juila agat, an iniufia, aut boni vid opera fille
mala. Alioq uin ex hac ratione tua fpernédi fuiJfcn t
femidei omnes quotcunq; apud Troiam occllbuerunt,& alij,& in primis ipfe Thetidis filius:qui V[..
que~de~ mor~is contempfit periculum,ne tnrpem
f~1 bm:t ll1famum, vt cum hbi Dea mater pro peran
tl ad"~eél:orem o"cciden~u prxdi~iifet, his ferme~ . .1,
vt ~l ?1t~or, ver bIS : 0 fih, fi rro vlndiéèa patroch Ihad
amlCI tUl ab Heél:ore interfeél:i ,Heél:oré interfece-,
~is,ipfe ~e~ibis. i,nqtiit enim, Subito poll: He6l:o rc
ll1fell~ t.lbl [ors uuminet. Cum inquam ab ea hx c
acceplilet, vfqlleadeo difcrimen mortemq'. cotem.
l
'
p!l~, vt ~~ t,o ~"agis ,timuerit turpem vita amico1"U 1l1ult~s 1111lln JS qu~m Illorté:fiatimq; re{p~nde
nt,mon fe malle pro lU fia amici vindiCta,qua m~
ras trahentem apud naues ridiculu viuere tellurl S
in~tikpo~US.fhic ergo periculi mortisql ~llrâha
?lll,J~e~q Ulsn~m dixerit?et profeél:o ita res fc habee,
O_Vl~l ~themenfes. ~o quifq; in loco vel fcipftl m
~ofiml1t, ar~itratlls id optimü eile, vei à fllperi ore
lU betur conÜfiere,i n eo, vt mihi videtur, permanere oportet,periculumq; fubire, neq; mortem, neq;
aliud_ qllicqui magis quàm turpittldinem formidante. Eqllidem Ô viri Athenienfes, grauiter ab:r~
rarem, fi cu ilIis paruerim prxfeébs, quos ipfi mlhl
pr~po[uiais & in potidxa, & in Amphipoli, Be
in Delio:tllnc enjm vbj illi me confifiere iuilèrll nt,
ibi con
�, . -'
Apologia. .
iuuenes,eifent
uenire.Si igit ur hrec docés per uer to
qu1 m hzc
alia
me
t
dica
quis
certe perniciofa. At fi
enie nAth
ri
vi
ô
tia,
gra
fi'~1Ul:vbl Deus mep ofu it,p erm ane req t phi lofo m
oru
dote re,n ihiJ dic it.H
1ice
vide
aui,
lim
exil
nyt o,fi uc non
Oplnatus fum atqu e
(es, pro hte or equ idé fiue crcdatis A
e fcru tari ,
i{critis pro
dim
nô
fiue
p~antem me viuere, ac mei pfu m aliu squ
me,
itis
credatis,fiuc dimi{er
defe
inem
ord
um
met
rei
ue
fi mih i fit pJu _
lbi ob mor tis alterius
fiteor me nihil alil1d elfe f..1étl1rÜ,nec
e
tun
&
m,
étl1
deli
t
elfe
d
m,i
qua
viri A thcn ien_
rere m.p erg rau e,in
ries mor iend ü.N e con turb emi ni ô
Deo s
fi
,qua
eret
trah
ciü
iudi
in
s
qui
e
.ui,me xqu o
.reUera me illft
fes:Sed que.m~dm?duI? ab in~tio roga
ar~te,
pare
~on
culo
ora
t
r, vtiJe,li
lice
ltro
vide
non pUtante~T
anI mo aud lans :ent eOlm VObIS, vt arb
ente m
[apl
me
mq;
ante
put
m,
is alia
ente
vob
dé
ttm
qui
que mor tem
quç nun c diéèurus [llm ,all dict is.E
tim elté
mo
Nam
fim.
ime
ad
min
ltan
ens
forf
fapi
es
elfe,qllum
nonnul!~ diél:urus ~um, qua: audient
ri eum
vide
em
ient
f.1p
m
quà
hoc
d
ne
aliu
um
eft
vel'
il
ni.
re,? v~ri,nih
c1amo~e I.n prx~entIa pro uoc emi
e videri qure
itis talem qua ider
occ
qUI ~o fit f.1piens. ~ppe cu id fit [cir
me
fi
~te
SClt
e.
~lt
commlt
fum mu bos
mor
m
vtru
fcit
enim
ros elle vos
emo
Ixfu
N
.
me
nefClat
lem vob ls mo do dlce bam , non
uun t aute m
met
ini.
hom
at
ing
MeJjtus,
cot
m
ue
niu
neq
om
dem
n,orum
magis qU:1m vos ipfos. Me qui
elIè mal oru m.
m
imu
max
ent
[cir
,Polfer.,
eam
enim
fi
ue
ac
nde
Neq
per~
n~qu.e Any tus vnq uam Ixdet.
ipf.1 infc itia
hrec
n
qui
et,
deb
Q1:1
elfe
vi;-u
m
ium
iore
dub
mel
r,
vero
CUI
Slqll1~em ne~1s efi, vt arb itro
aliquis fe put at
m
~ua
per
,
crc,
ncla
pcJl
pera
vel
vitu
efi
e
potaxim
en
fit:m
dete nor e Ixd~.Interficcre t~m
in hoc forfan à
,
viri
0
m
ame
qui
Ego
it?
ifie
nefc
hxc
;
9uX
.atq
fCIre
vc:) con~ume~la ~u~dam ~fflcere
in l'C f..1pientioa
fiqu
ac
ero:
vediff
o
s
:eg
ibu
mab
min
ho
elfe
t
.
tlS
tnUl
de allUs allql11s Jngcn~la pu~e
; diceré, quo d
re qux nue
!~m me atiq uo elfe dice ré,i n hac.vtiq
~o no p'uto,fed n:ldto.p~llls cf{.e :lIa fa,e e. ~arn
ros no~im,
infe
d
apu
t
flin
qux
nter
idcr
icie
occ
fuff
ylru
d
u
ftC
cu ~a.
lfie f.1Cl~, a~&rCdlens. 1l11U
niu das alite in~
hi nun c opu s
ftmlhter me non no[fè cogno{co. 1
obr em, o VIrl_ Athemen{es,no tam mi
ini,
hom
vel
Deo
vcl
dire
obe
vt a)iqllis exiferre..'CuperiOI'Ïtl; non
(lfi defenlione pro me ipfo med itar i,
vtrü
io,
ne{c
qux
ur
igit
Hxc
.
emn ante s co_
l1lalu turp eq; elfe fcio
fiimaret,ql1àm vob is ne qui d me cod
,
iam
fug
ue
arq
,
ebo
tim
is
mag
9
,delinqua~is.
~ona Gnt ,nu nqu am
trai d mu n quo d Deu s vob is tribllir
li
em
br
mo
~a
co.
nof
cog
ef{~
a)ium talé reCIuàm ilIa qure mala
Si cnim me interfeceritis,h aud facile
~
dixi
qui
to,
Any
étes
cred
non
ü ridiculu efi,
l1le nunc abf olu ltis
perietis, verc qui dé, & fi fort è id diét
,aut
eife
non
u
and
voc
io
init
ab
l't: equ o cUÎdam
;lUt me in iudi cill m
ciui~ati veftrx l Deo adh ibit u, vell
is
voh
à
fi
Nam
du.
nan
dam
efTe
pig rior i, arq ue
\>ocatu nece/f..1rio
mag no & gen erof o, fed ipfa mole
idi{c
ti
[ecu
s
rati
Soc
ri
vefi
filij
vid ctur me
ab.fo_luerer, fore vt
calcaribus exc itar i ind igen ti: qua)em
,
uam
inq
..fi
ntur
pere
'um
corl
o
nin
exu{citans &
phn a omn es om
Deu s ciui tati addidilfe, qui fing ulos
i~
cred
no
to
Any
s,
rate
Soc
·
tis:ô
tota m vbi q;
dica
ad h~c vos ita
mon ens & obi urg ans ,no n celfo diem
tan:ten
hac
s,
imu
olu
ab[
iris
nof
js
facile nan enti
no
fent
mllS,teq;
vob is afsifiere. Tal em vero aJte rum
uifi tion e
inq
hac
in
ihac
pof
i
ql1
credideri_
i
nun
mih
vt
,
fi
o
one
con düi
cifcemini ôvi ri Athenié{es.Erg
dep rxh éda re,
re
fnce
id
fi
:ac
fi fort è ,
eris
vero
verf
t
A
aq;
is.
phi
luet
lofo
phi
tis,m e vefiris fententi js ab[o
his con diti oni citari~
exu[
vos
tes
feré
r
mo rté obeas. Si igit ur, vt dice bam ,
u!te
dor mit ant iü mor e gra
vtiq ; vob is:ô
itis, re
idcr
occ
ter
)eui
ac
ere
hus dim itte re me velitis, refp ond ebo
tem
me, vt vl1lt Any tus,
,
amo
e
atqu
idem
equ
vos
go
an Deu svo bis
"iri Ath enie n[es , dili
Jiquü omn e tépu s dormiellis,rIifi forf
u
mdi
qu:
Et
is.
vob
m
quà
o
mal
vero ef{è talé ,
Deo tam en parere
pro [pic iens aliü qlle ndi miferit. Me
ini,
def
no
i
har
fop
hilo
nt,p
pete
ear, hin.c pot e- '
fpirabo,viresq; fup
v~à D.eo ciui tati tribl~tus fuHr~ vid
t
fi.c~
o}
fuer
l~
~aéh
~;
mcu
qu~
rte id elfe vid er,
exh orta ns & dùce~s
Ihs amm adü erte rc.N o hllm anu ce
CHU S
cu
me;
optl
vu
0
tu
ld
u.~
lexe rim ,
foleo hun c in mod
~ego m~a qu~~é ~rt1nÎ:\ om nin o neg os iam.
qu?
éria
fapi
~c.
imx
!ifs
amp
s
tot ann
fis Athenienfis, ciui tati
atq; lh h~c rel fam lhan s neg lige ntia
s ln eo o~ne
o, dum finbon
s
ntu
pot enti a prx fian tifs imx , no erubefcI
inte
per
fem
perfeuere, vefi ro
&
rI.x
glo_
&
m
aru
uni
pec
tibi
o
er nam mai or,
0pe ram pon ere ;qu
gul os adeo tan qua m pate r, aut frat
&
a
deu
pru
m
aute
t
fit?v
um
rim
d fiq~â pro offi hOlloris quà m plu
[~adens cur a virt utis habere.~o
co;
neq
t,
te_li
in
tu_s
habi
ni
anir
s
ana qua nda m
V~ritas,& opt imu
CIO meo mercedem reci pere m, hum
etend
con
u
mec
ru
vefi
quis
fi
Ac
s?
c ver o quo~ & vos plan e
gna s,ne q; cura
m i1_. irl-rationem haberet. Nun
itta
dim
'
tim
fi~\
d
hau
is,
uer
aaè
re
a impudcnti[":
rit,i d Ce cura
vidè tis, accuf..1tore.s jai mei qua nqu
~e,
abo
min
ex~
,
bor
cita
fcif
fcd
,
dam
aru t, hoc ~num
lum ,neq \ rece
fiine alia con tra me om nia coa ceru
e, vlrider
pofs
atur
vide
no
i
mih
li
~od
u~m auit fùn~
dargllam,
tam en fgli ta HIa i~pud~ntia ne9uaq
:
,qua
ea
d
~lto
a~~
urg
o~i
ri,
fite
?et me ~nqUl:
tl1te~ atta men pro
pert enta re,t efie !q; ~dhlb~re qlU pro
~)u
o
v~r
a
fslm
vllI
at,
ped
hili
t,ni
fTe.H U1US aup.IU~lmi pretij fun
pro MS' mercede vila exe~lfTe aut retl
1l10 ,10o
fiab
prx
cium
offi
idé
equ
c
r, t:fte~1 affeHo
r~ml fad at.
tem rei fufficientem VObIS, vt arb Itro
l1squ~
rurf
n;
fuer
tus
naé
ue
llnq
11lc
rd.u ahclli viquc
abfu
tl & feni ori
ro,p aup erta té meam.Sed forfan
anto mllll
,qu
bus
ciui
auté
gis
;ma
{mg ulis anre
cltli
&
fule
o
pere grin
deri pot efi, mc priu atim hrec con
Deu s ip{e
enim
c
Ho
.
efiis
s
ore
qui
in coc ioni _
~
pin
v~r
pro
re
li~e
~ene
xie nim is cir~umeuntem! p_u~
re non .debe_t,
)ate
vos
&
d
ql10
lere. Hu em
cofu
aUt
r
1tau
Reo
Clll
et.
Ide
tub
bus âufu m no fuilfe hoc
vrbe malllS codice nter n
im
pafs
me
e
nul lum adh uc bon um vob is in hac
Crep
jus auté cauf.1 efi de qua
iu}, quo d Deo pa-'
onicti
d<tm
atq;
ddi
qui
t
tigill~ quà m hoc meu m minifier
aud iuif iis, dill~nu videlioe
ns circ ume o,
dem
qui
d
~o
fe.
rèns exh ibeo . Nih il enim :diud age
adef
voce.m [c.ilicet qua~di mih~
q; vefirû~,nebus
io.ri
,fen
ab
bus
dem
iori
qui
iun
i
és
mih
[uad
m
fed
..
i~
'luà
~e11tUS I.n .accufatlOne denf
m~ nC9' ah~ru~
aru
unI
quo
pec
uç
ue
neq
di,q
um,
qux
cet
por
fClh
~or
a
que
'.p[a plJerm h?c adefi, vox
nuu sq; q~a a111o.,. Cicero de
O~nIno reru cur am prillS veh eme
e ;ph lbe t ager~ quo~ aétu rus era, prou
fit,m
tles
~~~
e~
~oc
fit,
s
imU
i repu .. dÏLÜnat.j.
ml haben~a~ elfe, ~t quà m ~pt
tllln 9ua m.h oc tnqua. efi quo d mih
vero
cat
q,
aha
,
n~as
pec~
;1te
vIrtl
& reél:è
ex pecu~lJS VIrt llte, fed ex
quo qJ1I1US me ad pub lica con fera m.
t)
gnc
..
pro
us
lOlb
hom
i,.:;e
publ
adm o
bon a Ola & priu atim &
rim en
ibi~o~fli~i vt qui (qu am alter, mo r6s q; ;di(c
vol uit, vt
1
323
&:
s:
�324
Liber Vigefimuslèptimus.
admod um mihi ~duer(~ri videtur, Conna t enim,ô
viri Athenicnfes, fi quond am negotia public a aggrdflls fuiaèm , iamdiu mihi fuilfe pereudu~,: it~que nullam ve1 vohjs~ vel mihi attuli{[em vtJlltate.
Ne mihi fuccenfeatis,oro, vera diceti. N emo enim
diu faluus cire potefi,ti aut vefiro,aut alteri cuiqui
populo inge?~e ac r,orti~er ~ d ue;f~tur, ' '.luo mu lta
inillfia atq; 100qUl qUct}ier~ folet 10 Cl~lta~e? prohiheat.Sed nece{[e efi eu 'lUt reuera pro mfima pugnat,fi modo breui faluus futurus fit,prillatim degere,neq; remp~lblici attingere. Horu equ.id~ magna vobis affera argum enta,no n verba qUlde, fed,
quod vos mllltifacitis,f.'1éta. Audite jam qure mihi
cotige rint, vt planil1s perfpicis,tU,lli me quicqu am
cotraiu fiitii oh mortis metuc;once{[uru fui{[e,atque non concedenté,fimul fuiaè peritur um. R efeTam vobis c9.uidé moldta quredam atq; iudicialia,
vera tamé, Ego enim,ô viri Athenienfes, nullo ad,huç p\lblico funétus fum mnnere,nifi quôd ad cofilit\m fLJm eleétus. Contig it autem tribnm meam
Antioc heam eo tempor e prrefidere quo vos decem
illos exercitus duces,quia nauali pugna interép tos
non fufinli lfent, damnare fimul omnes proper afiis,iniufie quidé, vt cuétis pofiea vobis notu fuit.
Tunc ego folus ex omnih us prytaneis id eft, fena-:
torihu s me yohis oppofu i,nequj d ageretis prreter
leges, meisq; fuffragijs refiiti. ~o in tempor e eu
()ratores p}lJlçi p;J.rati elfent deferre meu no~é, atque in iudicju trahere, vosq; ipfi ingençi idem damore iuberetis, exifiimaui oporte re JIle magis pro
lege atq1 iufiitia fllbire periculii, quàm yohifcü fen
tire,nlYfentiétihlls iufia:oh metu çarceris 'lut mor
tis. E~ hreç quidé fa~a funt ciuitat e adhuc f\lb libertate pop'uli coofiit uta. Pofiq ua vero ad pi\UCOrum potent ia deuent um cfi,rurfus trigint;t. illi qui
rempu hlicam occllpa~unt, voeates me Y/1à cu alijs
quatuo r in Tholu, iuaèru nt Leont i Salami nium
ex Sal.aminé adducere quo me necare tur,qua lia videlieet multa i11i,& alijs multis co ~empore madab~nt, vt coplures crimin ationib us fuis inuolu erét.
T,ue, ego no verbjs,quid'é,fed re ipfa rurfus ofiendi,
- diétu ru{Ucius videat
nt h11omnin o, quauis
ur, curare morté:illlld vero omnin o curare,nequid iniufium néue impium facerem. Mever o potefias illa
~errihilis nequaq~lam ita conter ruit, vt iniuftc aliquid facerem, Sed vbi Tholo egrefsi fllmUs,reliqui
quatuo r in Salamina Rrofeét~ fu~t)~ captu Leon_
tam dllxeru nt,egov ero domu ablUI:ac forfan propterea me iIli interfeci{[ent, nifi ~rel1i eoru~ potefias dilfolu ta fuilfet.Atque horu tefies VO~lS erunt
permu lti. An ergo putatis tot ann~s me v.l~ere p~tuilfe,fi puhlic a traétaui{[em, hon~que Vln OfflClO
fungens,iufiitire fuffragatus ç{[e~,~~qne, v~ oportet, vnu id officiu omnib us prretuh{[em~ Permu l~um abeU,ô viri Athen~t;~fes:neq; enim alius quifquam homin u,ita fe gerens~ <;liu [al,uus ei!"e potuiffe~.At ego per omnem vitam fiCU~1 pu~h:a tra~aUt negotia,talc;m Ille prctiliti,aç pnuau m Idem
lp[e
nemini vnquam prreter id, quod jufiu,~ e~, conc:...;
dens, ve1 alijs,ve1horum alicui qnos 1) 'lU! me çnminan tur ,meos affirmant elfe difcipulos. Ego autem nullius vnquam prreceptor fui. Sed fiq.uis ~icentem me ae traélante audire defiderauit, flUe 1l1nior,Guc fenior, nulli vnqui id nc:gaui. N eq~ vero
is ego fum, qui pccunijs acceptis difpute m, no acceptis ve;o taceam, fcd pariter diuiti a.tq; pau peri
interro gadum me prreheo, ac etiam fiquis refpon -
dendo audire velit qu~ dico. ~ t fi quis ~or~m ~ro~
bus fiat vel non,ha ud iufie cnmen fuhlrem.qUlpP
eum nulli vnquam doéhi~a v,el t~adid,erj~ vU:
vel"pmiferim. ~ôd fi qms dlxent prlllau m à "
quicqu am vel didici{[e~ ve1 :lUdi{[e, quod ?e,c ~~~
omnibus commu ne fecerim,non verum dlclt.
1.
quam oh cauG'1m quidam mea comue
tu.d'we· obleélentur ,ô viri Athenienfes,audite.OmOlno veru~
efi quod vobis fupd. dicehii, de1eélari homines c,u
re,dargutioni eoru adfun~,qui fe,cu~ ~on ~n~,e~~i
fhman t fapientes. Efi eOlm res non 100uCuda.m
vero, vt dixi,à Deo iniuné la & per vaticinia, p~~
fOmnia, & per omnem modu~ , per qu~m alu
alia fors diuina homin i quicqu a manda nt a~e~ u·
Hrec, 0 viri Athenienfes, & vera h111t, & facde a;guenda. E nimuerô fi ego iuuenu alios quidern nu~
corrum po,alio s verô iamdiu corrupi,confenta~eu
elfet vt nunc illoru aliqui feniores faéti, ql~OnJl~
inte1ligerent me fibi adolefcentihus male co[~,IU~;
fe,contra me infurgerent,ac pœnas depofce~et.
fi ipfi nollen t, G'1ltem necelfarios illort~m ah~uos;
patres & fratres,et alios cognatos,fiqUld maIt i\ fi
eorum necea:'1rij pafsi fui{[ent,comemorare nunc!
& pœnas exigere. Scd adfllnt hic quos cernO illoru
permu lti.Prim um quidem Crito ifiezqu~lis meuS
atq; cotribu lis Critob uli huius pater. Del11de Lyfanias Sphettius Aefchini hu~us ~ater. ~r:Eter~.a
A ntipho Cephifieus pater E plge11ls. Ad~ut & ah),
quorii fratres familiariter me vfi funt, Nlco[tratUS
Theofd otidi filius, Theod oti frater. E t Theodot~S
quidem defunélus efi, vt fratré'pre~ari non pors 1e:
Et Paralus hic filins Demodocl,culllsTheages f:a
ter erat. Adima ntus q uo<) ne filius Arifionis,cu~lI:
frater eil: Hte Plato. De11lq ue Aeanto dorus, CUlll
Apolo dorus hic efi frater. Alios permu ltos refer re
polfum ,quoru vnu aliquem prrefertim ~n eius o:fi
tione oportu it à Melito tefiem produc l. A t ver~ 1
tunc ohlirus efi, ~uc f.ll~em producat., ego P~!tnletd
tam.af ferat,in qua,fi qUld tale hahet,111 med!u. ~
contrà omnin o fe.ré hahere coperietis,ô vin ~t c#
nienfes.Omnes enim, vt videtis,couenerllnt h~en#
'ff'
ter ad opem mihi fcrenda~ , qui corrup ille
eoru ne
celf.'1rios detrim entum q; attulilfe, à Melito Ant
toq; accufor.~ôd fi ipfi qui deprauati f~nt, ~l ~
opitula rentur, nihil mirum elfet:at proptnqUldeo
rum feniores:\ me nunqua. deprau ati, qua tan ~m
ratione mihi fuffragantur, nifi reéh q uadam & 11U'
fia?quippe eum & Melitu m mentir i,& me vera
qui cognof cant. ~re igitur pro defenfione mea,~
viri Atheniéfes,haheo,ferme hrec funt,& aha f~rtC
fimilia. Sed forf.'ln vefirûm aliquis ad fe more~ql~e
folitos fe recipiens,grauiter ferat, quod cu lel1l0rl~
bus etiam in caufis reus multis cum lacrymis folea t
deprecari, atq; fupplicare, ae filios in il1diciu p~odueere, vt eommiferationc comm oueant , & al,l~~
do~efii~orum amicor umq; permu ltos: ego 11l~}
horu faclam , quamuis in extremo, vt videtur, dlfcrimine cofiitu tus. His ergo offenfus aHqui$ conA
t~a me pertinacius irritetu r, atq; ipfa in ira fencent~am cotra me ferat.Si quis ergo inter vos eius men
t~s efi,ego tamé non cenfeo ob[ecrandu,fed hae,ra:
Clone potius requè me hue allocut uru. Sut & mlh~,
Ô vir optime , cognat i quidii. N eq; enim, vt ~n9Ult Od Cs.1'
y
HOllll!rus, ex quercu vel petra, fed ex homl11ib us
natus fum. !taque & cognat os, haheo, ô viri Athenienfes,& filios tres,qu oru vnus iam adoIefcit,du o
alltem funt paruul i. N ullu tamé eorum hue adducam,
a:
a
J
A
0:
�ApoJogia.
32)
tiones qure in republi ca cotiger llnt,arb ltrams mei~fum rc.ucra.ad çquior a ~~icia eHé narü,q ua vt ab
l<ur nihil horu f.,cia? Non contum acia vlla,neq;
bIs f.,lute _me~ pe~dere exIlhmaré? A cl hxc, inqu:t,
cotemp tu viri A thenien fes:vtru vero audatt er me
m~ ~?n cotuh,q Ulblls ~ccllpatus, ncq; vobis, neq;
babca erga morté, an no,alia ratio eft.Ade xilHma mJhupf i proflltu rus cra. fcd vni huic officio duntioné til& mci & vcftri & ciuitati s totius no arbita':,at inc~~ui, vr ~ri~atim m~ a~ v~ll.~qllé9..l1e vetror penine re, vt hxc fada' hac xtatc, & hoc noie
ftru apphca s,maxl ma, vt eqUldc cXl{bmo,afrerrem
quod naêtus [um,fiu e id veru fit,fiue falfum. Attavtilirat em,fua densvid elicct vnicuiq ; nihiJ ex l'cbus
~en iam opinio ne homin u perft.ta[um eft Socrat é,
fuis P!i.lIs.qui ~eipsu elfe cllrand ü, vt qui optiml ls
Int~~ multos prxdp uo quoda excellere, Si ergo hi
prudetJ fslmus q; euadat: nec res cillitat ts cmand as
q~J Inter vos f.1pientia, vel fortitu dine, vel qllauis
elfe prius qua ciuitat é ip[am, & aliarü item rerum
alta virtute rrxftar e exiftim anl, tales erunt, qllales
curi ead~m ra.tiôe elfe habe?d :i. ~id igit:ur cum
ni[xp.e quofda Cllm de illis iudicar etur vidi,tu rpe
fim talts,avobls repona re dlgnus fllm?Bonu ccrtè
Ill1u crit. ~i Cu elfe alicuiu s pretij exiftim arétur,
ô viri Athenié[cs, li modo JI> dignita te reuera exi:
attame n in iuclicio mirü in modu commi [eratio ni
quidé bonü,q uale mi hi conuen iat.
fiudebiit, quafi graue aliquid pafiùri , fi exhac vita • ftimetis,actaJe
~id igitur coueni tviro egeno benc:fic6q;,cui vadccelfe rint,per inde ac immor tales dIènt futuri, fi
care à cxteris occupa tionibu s expedi at,q uo vos ad
vo~ iIlos no occida tis. Atq ui hi mi hi vidétur ciuivirtutc cohort ari qlleat~ N ullü certè eH aliud prxtatl dedecus afferre ,propte reaquo d exilHmare pemiu,ô viti Atheniéfes~quod tnagis Vhli talé deeeOlr,
r~grinoru Olliquis potcfi, eos qui inter Athenien(~s
quam in Pryt:al1~o publico [umptllnlltri~'j, et mui
Vlrtute prxftat ,in magifi ratibus c~terjsq; honori to quidem magis q u~ fiquis velh-ü equo ~Ut bigis,
bus fuperiores habétu r ,nihil à mulier ibus differre.
:Illt quadri gis Olymp ia viceJ,""Ît. N~ illç qlüdé fccit,
Bxe auté,ô viri Athcnien{es, nec vos qui alicuiu s
vt felices videam ini) ego "Cf 0 vt fitis, Pr~tçrea iIIe
aUtoritatis elfe videmi ni,face re decet, neq; etiamfi
n\1~rition~ no .i~dige~, eg~ indigco . 1tZl<.{; fi pro dinos facere velimu s, permitt ere:(ed hoc ipfum ofien
Q oponc t, ego me hoc dide~e, vos eu multo magis damna turos elfe, qui co. gmtate ac lUfima xfilma
fcilicet publiçe in Prytania
o,alimo
exifiim
gnum
mJferationes ciu[mo di introdu cés, ridiculii reddivcro hxc vobis dlCés, ira
Fortè
da.
exhibé
rnihi
neo
dcrit cillitat é, quàm iIlu qui quiet us iudiciu experibus vifus [um, vbi
fuperio
in
,vt
or
vide
us
proteru
él:aucrit. Proind e,ô viri Athenien[es, accedit ad ea
detefia bar.id aut
esq;
ication
s,fuppl
ratione
comife
all~ de ~i~it~tis exift~m~ti?nc diée.a [unt,w nec iu.
Atheniéfes.
ôviri
potius,
di
eiufmo
eft,fed
tale
haud
U111 1111111 v1der elfe lUdlce precan , neq; preean do
iniuria
fIlonte
nemini
vt
hi,
mi
enim
dl
fum
Per[ua
abfolui, fed docerç atq; fuaderc. Non enim ad hoc
ia
oco,qu
per[ua
no
vobis
idcirco
quidé
uod
fadi.q
Ce.
[edet iudex, vt per gratia coceda t, fed vt iudicet
taIcx
fi
breue tépus habuim us colloqu endi. Verü
cllndu leges.A tq; id iureiur ado promif it, Ce no per
apud vos elfet q llalis apud cxtero s , vt vbi mors
lis
tuilldiC!a
{ed
g~atiâ cuicuq ; libued t gratific aturü,
pœna fit , in eo iudicio nô diem vni, [cd pInres diru fecund u leges. No igitur Heet ve1 nobis alfuefa[ceptef , vobis, vt arbitro r,per[u afiilèm . N une vero
cere vos deierare, vel vobis afiileflcri. N cutri enim
baud facile fuit in tam breui tépore calumn ias mOlnoftru religio né [eruaré t.N olite ergo,ô viri Athc.
gn~s dil.uer~ •.C,üi!?!tur mihile r[uafu m ~t! ne?1!ni
nien[es,exigerc tali;1 me apud vos agere,q ux neque
a eae In!UrJ\l~ .1?multu abeft vt mlhl ipft fUll
facJend
honefta ,neq; iufta,n eq; farréèa elfe puto:e t id qUldé
&.d~ca q110~ malo ~m ~ig~~s, iudicéq ue
S
~lél:Uru
Omnin o, prxfert im vero per loué, cum impietatj~
elfe h.1l1ll[m~dl qUlppla. ~id ergo?
merJ~u
IP!U~
ergade u à Me1ito hoc accllfcr. Profeé ta fi pergere
ne Id fubea quo Melitu s me dionu
ventus
nuquld
iper[uadere vobis, precan doqi fleétere Cu iurauer
cen(ec, quod eq\lidé aio ncfcire me vrrü bonu fif,an
tis,doc eré vtique vos no putare deos efi"e, ac reuera
rnalu,v t hoc dellitem ,eliga eoru aliquj<l qUa! plane
dUtn pro me defenfionè pa~o,~e~p[um ~nterim ac~
elfe (cio,at qi hoc me dignu elfe cen[cbo~ Vtru
mata
C~f.1ré quafi deos neqllaq ua eXl~1I~1antc. Sed muIcula? Ecquid opone t me in cafccre vitam
vin
ergo
eae
tUIll abeft vtita fe res habeat . eXJfilmO nan~ue
agere, femper vndeci muiris [çr\lien téf Vtt~ pecudeos,ô viri Athenienfes, magis qua quifqllJ. meonias foluere ,atqi donee folura! fint, in vinculis per:tccu[atoni olc vobis deoq'i permit to de me iudi.
li
'
i .. d vero
- l~o
, & vobis fit coduét
manere ?At vero id tarund é eft atq; quoQ .upr:' diuru.
care,vt & mi hi
forà.,An
eeb~,cu mihi defit vnde pecunias pcrfoh\
non grauite r fera,ô viri Atheni éfes,me à vobis efic
r:nimia
céfebo
efiè
tèexi!i ü?fortè enim hoc dignlls
datnna tu,& alia multaf aciut, & ilIl1d in primis, 9'
viri Athenienfcs, me cupidit as vitre tcncrer,fi
tii,ô
admimagis
no prxter lpem id accidit , veru multo
adeo imprud ens efi"e,m, vt fi vos :iues m5l59f ileturOr vt~o:lInque numer û :alculo ru. Siquid cm .non
diné meâ fermon esqi perferre no pOtlUfilS, [cd vfPlltaba ra pauco calculo ru numer o ab ~bfolut~o~e
queade o grallis inuidio [.lq; vobis fuit mca ~~fileabelfe. N une auté, vt videtur ,fi tres folu cakuh ahtudo atq; oratio, vt mox hber.\~e vos ab 111~ la deter ceeidilfent euadeb i. Melitu certe nunc euafilfe
creueri tis, ~lios til f.1cile Ille p~rc çolerat\lfQs. Pervideor, neqi e~aGlfe folu, [ed vnicuiq i conftat , ~ifi
multum abeft,-ô viri Athenien(çs, Prreclata [ci li cet
furrcxifiènt Anyt~ls & Lyc.o m~e accuf.1ntes~ mtlle
rnihi vitafor et in hac retate exulan ti, & ali~ ex alia
drachm as iIlil fuia-e penfur u, ~~ p~rtem ~~1l1ta~
ciuitat é permutiti~ ~ i~ contin ua repulfa viuenti .
calculo ru non accepifi"et.Capms 1~1tUr vu J~e reu
Eqllide m vt plane 1n~~lhgo, quocun qi profici fcar,
me facit,ef io.fed ego, ô viri Atl~entenfes, CU1~S me
aud~turi me ficut l3ç h1Ç feql1enl adolefc entes: ac fi
reum exiftimem? An non videhc ct co quo dJgnus
i~i[~im f;niori bus id perfuad enfUm? ~id-ergo? ~idnam dig~u cft p.ati me aut . cos repellam~ipfi.v
rep\!lla,eorii patres & cognat i
no
.Sl
r~pel1et
tes me
pender e,ob id quod qure didici no filuenm,~ed ncnt. Forfita n vero dicet alieJÇpelle
me
ob ~os /pfos
~lex~~im quxcuq ; multifa cit vulgus , qu~ftu, re~
s,in exilio fikntiu m &
Soeratc
potes,o
onne
qUls:n
famlha rem,im peria, potefta tes, cxt~rosque mag~eft difficilimü aliquioffiniü
hoc
At
quieté agere?
gratllS: pr~terca vitauer im coiurat lones atq; [Cdlbus
E
~a~,rupplic:lturus eo pallo lv(')bis ab{ol11i.Cûrni
ru
�Liber Vigefiinusfecl111dus.
1
bus vdlru per[undere. Sille enim refpodero, id elfe
non parere deo,proptereaql me non pollè quiefccrc,nocredctis mihiql1afi per ironiam loqucti:fiue
dixero id ho mini maximu côtingerc bonu, diebus
videlicet fingulis de virtutc verba facerc. atque de
alijs de quibus me quotidie loquenté vos auditis,
atq\ ita me ipfum aliosq\ fcrutari, vitamql incofideraca rc[puendi elfe céfere, hxc etii multo minus
mi hi credetis. Hxc vero, ô viri A thenicnfcs, ita vt
dico,fe habcnt, fed haud facile perfuaderi polfunt.
Et fimul nunql15, malo dignari me côfucui. ~od
ft mihi forét pecllniœ,iudiciu pecunijs Hccret quatuncllnq\ foluercpolfcm , neque obcflèt mihi illas
amittere. Nunc vero non adfunt, nifi fortè quantu
valeo [oluere,tailti œfiimari velitis.Pofsu vero ferme argenti mini. Tanti crgo iudiciu reCtimo. Plato
alité hic,ôviri Atl1eniéfes,et Crito,& Critobulps;
& Apollodorus iubét me triginta minis liceri. Ipfi
vero tantx pecunire prredes erüt.refiimo ergo tanti.
prxdcs vero argeti huius hi vobis crut ftlfficientcs.
Nô mlliti teporis gratia,ô viIi AtllC1üenfcs,cxifii- ·
mationc côparabitis,materiiql prœbcbitis volcntibus'ciuitate vituperare, quia fcilicet Socrate occ:ideritis, viru fapienté. Dicet cnim iHi,licet nô fi m,
me fapienté, qui vos vituperare volét. Si ergo breuetcpus cxpeétauiHètls, abfql vefira oycra me cô.
tingebat mori. Vidtte retate meam qua proclll iam
ht à vita,morti vero propinqua. N eql vero hxc aduerfl1s vos oes dico, fed adller[us cos tantu qui me
morte damnarüt. Dico etii hxc ad hos ipfos. Forf.'m pùtatis me vi ri Athenienfes,in iudicio côcidiffctaliu verboru inopia, quibus vtiql pcrfuafitTem
vobis,fi omnia faciédadicendaq; putauiffem, quihusl vobis abfoluerer.Longe vero [e res aliter habet:Certe ob paupertate damnatus fum,né> verboquidé,fed audacire atql impudentiç,& quia talia
apud vos dicere nolui,qualia vobis auditu gratifsima côtigiffent,audientibus videlicet me deRentem
atql lamentanté, & alia facienté multa atq; dicentem,vt d~xi, ~e i,ndigna, qualia frequenter ab al1js
audue COfUClUfhs. Sed neql ab initio cenfui decere
ob periculu deuitandu ilIiherale aliquid fa cere ,neque nuc me pœnitet hac defenfionis ratIO ne vfum
fuilfe.Malo equidem tali quadii dcfenfione fretus,
morte obir.c,qui cotraria fuperuiuere. N eq; enim
.in iudicio,nequc in bello vel mihi vel alteri, omnia
quibm vitemus morte, funt 6.ciéda. Ni in prxlijs
(xpe côaat illtcritü vitari,fi ÇJ.s abieébs armis fupplex ad infeqllétcs fe coucrtat.Alia y'uoq; in fingu_
lis pericLllis machinamét~ funt, quibus interitü S}.S
effugiat,fiqué non pude;\{ facere quxhbet atql dlcere.Scd côfiderate,ô vi ri.. Atheniéfes, haud id quidem difficile elfc,morté effugere,fed multo di ffl ciHus prauitate. Velocius enim ilIa currit qua mors.
Atqui ego nue; vtpote ob feneétutem tardior à tardioricaptus fum,accu[atores aut mei vtpote vehementes atql veloces ab ea qure velocior.
pr~uita
te.~t nuc quidé ego abco damnatLls à vobis,morté
f~?l~Ur~s:i~i vero àveritate ip!a dam~a~i,pr;ll1Üa:
tl1~1U{htlœ,q~le obnoxij.Atql ego qmdc pœnx acqUlefco,~ l{h;Hxc igitur fortè fic oportebat fe ha
ben:,arbmorql ea habere fe mediocriter. Pp{l hxc
autem, vobis '1 ~i, me côdemnaftis, cupio diuin;q'e.
Nafllll~uc mihl.lam peruentu efi, vbi [oIent hOQ1in~s dJll~ nare, qn_videlicet funt prope morte. P\'x~lCO ennn cql11de,yobis,ô viri Atheniéfes fi me in~ff~,eritislU~flü;iü vobis fiatim poft n;orté mça
ru
-
ea
elfe venturu, ac per Ioué"m111to durius eO quo me
affeceritis. N une
id e<1iais,putates liberare vos!
quo minus rationé vitx ~efhx redargucnti CUiï,:1
reddere copellamini.ld vero contrl omnino vo lS
aceidet. Ni plures futl1ros arbitror, qui vos ~ed~r
guant, y.uo~ ego côpe[cebi, etfi vos id. non t,ent:e.
batis:tantoq; illiinfèfiiorcs erunr, quato &: lllnlO·
res,ideoq; vos grauius iù fereris . Profeét~ fi puta.
tis pcc interfeéboncm hominu à vitupcrauonevoS
abfoluerc nimiü aberr;\tis. Non enil11 cft hxc hbc·
ratio vel :alida fatis, ve:bonefia.Sed ill,a :a~ facili
ma qUlm optima efi,no diaurbare ql1lde alIOS, fe
feipflllll côparare vt qui optimus euadàr. H:r~ Cr.
go vobis qui me côdemnafiis, vaticinaws, fine a·
cio. Vobis auté qui me abfoluHlis) libenter ~e hu·
iufmodi re qux côtigit,verba face ré, quandlU ~.l.
gHtratlls negotio difiinetur,necdu eo vado vb1 me
oportet mori. Sed,ô viri, afsifiite mihi id te~pus.
N ihil enim prohibet,inuicé (dllm licer) conf.lbn.
lari:N empe vobis tanquâ amicis dem9firar~ vo lo
quod mibi modo accidit, q uldni menti {jg~1lficer.
Mihi quid~,ô iuclices, vos enim iudices reéte appel J{;rc cj,C~
lare polfum,mirabile quiddam côtigit. Vox e~1l~1 lib, de ~\II'
illadxmonis vaticinatrix, mihi feml? in [upen 01e o~·I·
tempQre frequcter omnino offerre fe confl!eu~t,&:
in rebus quidé leuifsimis fe opponés, fiquid mw1l 5
reétè faLturus fuilIèm.Nunc aûtea mihi qux vld~.
tis,acciderut,qux JPfeéto putaret aliquis atq; eX1·
' fiiman~ t extrema ene malorÜ. Sed mihi neqi dOnlO
exeunti,mane dei Ggnu adUCl'[.ltu eft,neo,1 hoc [ug·
genü,in quo c~m dico ~f~en~éti,~e<J.\ in ,~liqua fer·
moUlS parte du verbatacleba,qu~U1s alIas freq~en
terdum loquerer in medio fermonis curf~ confuS·
uerit cohihere. Nunc aut in hac re nufqua vc1 agc~
ti, velloquenti efi aduerf.'\tu. ~am vero huius ~e~
caufam cHe puté, vobis aperia. A pparet enim ~nl~l
quod aôtigit bonu effe.N ec rec1è vIlo modo 1Ud:~
catur à nobis,quicüql morté opinamllr elfe rnal a•
Cuius quidé rei magna apud me hxc efi côieaura,
quod fignu mihi vt côfueuit,repugnauilfet,nJii bo
nu 9.uid aéturus fuilIèm. Cogitare auté hoc pa~o
polI umus:fpé multa elle id eiIè bonu. Mors enl iU
necelIè efi fit altcrü è duobus, vt aut [cnlus omnJ11~ H:-e c ferefl~
mors oes :luferat:aur qucadmodu ùicicur, in al~u /llllia de ~i'
quédam Iocû ex his locis morrl: migrer. ~amo ,. p6/ll·:sli b•
rem fiue fenfus extingllitur ,016rfq; ei fomn~ {i1111- ,er[:~."
lis cfi,qui Ilonnuqua,ctia fine vifis fomnior~, pla- Tu
cati[simam qukt~ affert:dij boni,quid luer! ~n e:
morirR cor eq uidé,fiqué oporteat ad noél:e qUl
tanta triifigit quiete, vt ne infomniü quidé null u111
videret,ahas noétes diesq; vitx totins eôferre, atq;
dicere quot ipfe noétes atq; dies in vit a melius dU~
ciusq; peregerit:reor, inqui, nedit prinatû aliqu~,
fed nec magnli quidé regé,aliquas numerare po[{~'
Si ergo tale quiddi efi mOl's,lucru enè equide111 dIco. Etenim nihil plus hoc paao totu tépus qUl,?
nox vna elfe videtllt.Sin vera funt qure dicunc,m 1gratione effc motté in eas oras, ql~as qui è vita ~"~
cdferunt,inco!üt,id multo iam beatius ea, te,Cum
ab ijs,qui fe iudicu numero haberi volut, euaf~~is,
ad eos venire,qui vere iudice~ appellant, Mil1oern,
Rhada01anthllm, Aéacum; Tnptolemii, alios que
quotcunq\ [emidei illHè vixenlllt, hrec peregrina~
tio mediocris vobis videri porefi? vt vero colloqul
cum Orpheo, Mufxo, Hetiodo, Homero, lice,at.
quanti talldé xfiimatis?Equidem fœpe mori}fi ~eri poilèt, vellé, vt Col q uç dico mi hi liceret inuenlr,~'
Q~YP
cm
â
ca
�Crito,Vel,de eo agenduin.
~ippe cùm mihi in primis mirific è guta fit futura habitat io illa atq; co[uetu do, quando quidem
vnàcü Pal:une de futuru s[um, & Aiace Telamo _
~isfi1io, & alijs antiqu oni qllicun q; circum llenti
~udicio dcceife rut è vita:ap ud quos meos caCus cu
llJorü cafi bus coferre vtrinq; , vt arbitro r, no iniucllndum foret. Illud prxtere a maxim ü, iIlic degere
f~nltanté fingulo s atq; examin anté qllem,l dmodu
hic fe.ci,quisnam ilIoni [apiens fit,et qui~ cum n91~
l1t,[e tamé exifiim et C.pient em e1fe. Proll1de. quatl
faciend ü,ô iudices , tentare [llmmi regis qui maxi~as copias duxit ad Troii pruden tiam,& Vl,y[sis,
Sllypp hi,mul roruqu e .llioru quos referre qll1S pote~ virol'u & muliel' u, qui bus cum loqui ~t9; cxaIn1l1ando verf.'ui,inxf l:imabi lis pl'or[us fe!tcltas e[·
fet,? Siquid é huius cauCa qui illic dègunt haud a~
phu~ tnoriun tul', fill1tqi illi n?bis ~ in :e,blls a!tJs
beatIOl:es, & in eo infllpe r,quod rehquu lam temp~lS perman ent immor tales, fi quidé vera [unt q 11~
dl,cuntur. N e vos q uidé,iu dices,i j,qui me ab!olll lfi!s,tno rté timuer itis.idq i vnu cogitar e veru. elfe,
VIrO viddic et bono nihil mali aceider e polIe nec
VillO,llec mortuo ,nec vnq ui illius res;\ di js immor
talibus negligi . N cc mihHp fi hoc ;l.cei~it for~uito,
fed mihi id cofl:at, mori iam & à labonb us hberari?tnihi melius extitiLfe. atque h~n~ ob callf.",~ ~i~
lJlnutn iIl11d fignu mihi non oblhu t.N ec verO 1JS a
quiblls accu[at us'cllm ,aut à quibus coddcm natlls,
habeo quod [uccen [ea, quamu is,no hac me,nte ~c~
Cl1Üllerint me atque d:unna ue,nn,t ' ,[cd qllla :U1hl
n?cere [e credid erut.O b hocvtlq ; 11hs efl: [ucce[e ndUtn.( Sediam adce[d é illos reuer[u s,ficeo s alloquor). Tantum tamen vos precor1 Ô viri, vt meos
quoqi filios cii adolell crint1fi ipfi fi militer atq; ego
vobis moleft i fint, pœnis fimilite r afficiat is, pra:[er
titn fi videatu r vobis vd pecuni ,lru, vel alterius cuiU[q rei maior,é qua vir~lIti,s cura habe~,e : ~tq; fi
videri velint putent ue [e ahclllll s elre pretlhc u nullius fint, illos obiurg etis, qu.éadmo~U ~go vo~, ~
no JJJis incum bit qllibus eftmcu mbedu , ac eXlftll1lent cu nullius pretij fillt,fe aliquid elfe. ~od fi
h:tc feceritis,illfl:a à VOblS paLfus fuero ego').; & fiIij. Sed tëplls efl:, iam hi~nc abire, me, ~t ~onar:vos
Vt vit agatis. Vtru aute fit mehus ',d lJ lmmo,r talcs
fciunt: homine m quidem [eire arbltro r nemme m . .
315
&'paréeibus & vira: proclIldubio anteponie, ob hane, ve ipfe
inquie,raeioné quo in alreram profeétu s vitil, valeae xremo
iuditi a:qu.i anceaétx vira: reddere racionem, neq; leges '1 ua:
illic i~lper:lI1e h~lman~rii leg~ r~r~Jres e ~p,auc[ccre côpella~
tur.Cocludle delll'l; ranones Illll:!nx faucels l11éri ~ CUa! auri_
bus vfq; adeo infonarc,vr alia audire no pofsie, frullraq; conarurû''1uicuq; pergar diffu~de~e',A,dJlr,ea [olu via elfe pergendum,qua deus,ld ell,ratlo dlUlllJCLls IIlfllfa,perdllcÎe.
SOC RAT E S,
CRI T
o.
,ii~ V R hac hma venilli, ô cr,ito?no ne
lI
. ~ ~, 0, ~ multum mane etiam cfl:? CRI T 0,
r
~ ,:
: , ~
;',
Mul~um ccrtè.s 0 c. ~àmmultùm
tande?c R. primum dilucll lum.so c.
" , Miror quomo do cuftos carceri s ci" .,
bi obtemp erare voiller it. CR. Falnili aris iam mihi
c:ft,ô Socrate s1prop terea quàd crebro hucven tité.
Prxtere a bcndic ij à me nonnih il accipit .s 0 c . Venifl:ine modo~an dlldu? CRI T . Satis dlldllm . soc.
Proind e CUl' {btim non me excitaf ii,[cd CUln filentio alfedifti?c R r. N unqui per Iouem, Ô Socratc s,
excitalf em. N cCV enim ip[e tandiu in vigilia lX do10re manere vcllé.Sed te iamdud u admÜ'o r,cu afpi.
cio qul m [llallite r dormia s. E t con[ul to no excita..:.
ui te, vt quàm placidi [sime degel'es. Eqllide m tum
[xpe tum vero pel' omnem vitâ anteaé bun ob tuos
mores beatum te iudic<l ui,max imè vero in prç[en ti calami tate,qu àd cam tam facHè ac placidè feras.
soc. Atqui perabf urdum dlèt,ô Crito, fiquis tam
grandi s natu immin ente morte molefl:è fcrat. C R.
Verunt amé,ô Socrate s,.& alij xque [cnes fimilib us
calami tatibus opprim utur:ql li tamé ab xtate ~lon
ira iuuant ur, qllin prx[en tc fortuna m grauite r &
moleft Uerant . soc. Itaea.S ed quorsli açlço m.lnè
venjfti~ CR.Nul'l cili,ô SOCr;ltes, acerhli affero 110n
tibi quidem , vt mihi appare t,fed ~ihi potiu~ ~ famili:lri hlls tlIis omnib us & acerbli & gr:luë.~od
cqllidé ,fi qllicqu a aliud,g rauiter , vt arbitro r, moleftcq; ferrem. soc. ~6dnam hoc? An nauis ex
Delo ia,m redijt? qua rcduéè a,mihi efi morie!1 dum •
CR. N ondü redijt qUidçm ,[ed m~hi hod~e reditur a
videtur exhis qux remTnci;wt nQnull i è Sunia' yenientes ,qui cam ibireliq uerur, Confl:a t ergo ex his
nundjs , hodie elfe ventur i, ideoq; neceiTariii fore
te cras ,ô Socrate s, è vita deccde re.s 0 CR. Bona,ô
Crito, fOl'tul1a . Si ira dijs placet, ita cfio.no tamen
exifl:imo illam hodier edituri .c R. V ndéna id conieéèas? soc. Dicam equidé . Pofirid ie enim, 'yut co
'ip[o die,qll o nauis redieri t,mihi efi morien cfu.c R.
Sic vtiq; aiunt hi,pene s qllos l'ci huius potefl:as cfi.
NAGE
SOC. Itaque non *hac die ventur a puto,[e d alter;t. *hr/~O'Hr.
EO QyO D
"
D v M.
Conieé tura vero ex[om nio quodia ccipio , qllod
paulo antè hac ipf.1 noéèe mihi vi[um eft,opp ortuneque videris [omnu mi hi no perturb aifc.c ·R. Scd
F'rCIN r
)11. ~SILlr
A R G V M Il N T V M.
quale id [omniu erat?s 0 c. Videba tur mihi mulicr
quxdi adueni ens, pulchr a & ;J.[peéèu grata, vçfies
habés candid as, vocare me,atq ; dicere, O Socrat es,
( . \ V E MAD M 0 D V M A polQgir, ira Critonis quo~
Tertia hinc dic Phthia m pcruen ies latigleb:i~c R.
,~ue tam ordinar.1,eam plana difpolirio eft, vt arguméApoloin
cut
ocraré,fi
Q!!aab [urdlii d in[omn iû,Socr ates?s 0 c.Mapi fe_ lliad.r.
t~ nô cge'lt. Adueree ramé in primis.S
gla ,vigilils vaticinarus ell, fic in Cricone dormiéte~ vatici~
fium tan1é, vt mihi vidçtur ,ô Crito.c R. Manife fiu
na,r!',vt cogllofcas lapieuti pioq; viro ?eii ~ vjgil~nCl,& dor.
certè.S ed,Ô beate Soçrate s, nûc iam etii mihi crernU!t1 [emper adeffe. Ex omnibu~ au;t: colhg: eua~ehc~ d~.
.
dito,teq~ [er~lato.Mih~ enim,fi tn obieris , *no yna *Grxce, aha
~nnç confirmatiom!.Approbatlont: martyru, ~xt:plar I,UIlI' quod te or~ null.1 cal.
fied
,
'
'
l
~
m.
morrahu
ptu
COlltem
Id
nem.
pr~ter
fortltudi
;
bilem
tl;r. Incopara
tantu ca flmlta~ Immme~
D elideriul11 xrernorii.Religionis ~cniq; fundamencu. ~i,d
f~ero tah n~ce{fan~,q ua~(: alteru nllnq ua re- aceider.
bat~s
rnemorem, vulgi opinionem conreml~endam eife,faplenus
pena,v ldebor vtJq; mulus q\ll neutru nofirü [.ltis
dun,taxat fencclltiam, imo verÏtatem Ipfa~ elfe colenda~?
nouerint,cù~ ~otu~ifem te fêruare ,fi pecllni as im~Id, r~rf~s:noll viuere qui~dem,red beù; vluer~ e,xofeand~!
Iclv
1l1l,UTl,!S
neq;
nunqua,
effe
e-lldu
malefaci
Item 11I11111CIS
p~nde~e VOIU1~ em,ld ~egle~iLfe. Atqlli q u:rna exifcendum? RLlr~lls & periculum morcis ineeritumq; l4pe,un~
~lma~lO turplO~ pofs:t acclder e, qU:lm videri plud~~ pOtlUS quam peccandum?Q!lid referam, ~re:ualltlam
ns fccl!fe pecum as qua amicos~ Non enim poterit
legu fingularem?& ina:fl:imabilem pat ria: chaman:? Q!;1am
per[ua
E ij
ua
a
CR I T 0, V E L, D E
*
*
.
�Liber VigefimusoCtauus.
perCl1ad~ri cO)11plurib~s,te ?in~ abire noluiiTl!,no-
bis quo Id ageres omm ftUdlO cotendentlblls~ soc.
~id vero à nobis,ô beate Crito, titi vlllgi opinio
reftimat? ProbatiCsimienim viri, quoru magis habenda ratio efi?hrec ita gefta dfe vr gefta [unt, arbi~rabu~ur.c R.Atta mé vi~es? ô Socpte s,necef fe e1'(e
opinio né qu0'lÎ' vulgi curare. PrxCentia ~pim hxc
declarant,po{fe vulgus non minim a mata imo ferè
mJxim a,fi quis in populo calumni js prema tur,inferre.s 0 c. Vtinam ,ô Crito,po{fet vulgus m:txima
inferre mala, vt vicifsim maxim a po{fet bona.&
bene qlüdé fe res habere t.neutr u vero poteO:,quippe cu neqi pruden té, neqi imprud enté efficere valeat. Faciunt vero quodcu nqi fors obtule rit.c RI .
Hrec quidé ita Ce habeit . Ad id vero Socrates mibi
l'e[pod~,num forte mci cxtero rüq; necel1àriorum
tuoru refpeéèus te rctinet , ne fi hinc eua{eris, calüniatore s nos pofteavexent,quafi te hinc furati fllerimus: cogam urq, vel vnillerfas facultates, vcI pecunias 9.uiplllr.imas amittet:e, vcl prxter hrec alilld
quippi a patio Si quid tale times, [oliciw diné iftam
valere iube.lu ftllm nanqi eO:,nos tua! f.1.lutis gratia
no hoc [olu, verum etii, fi oportll crit, mains aliud
fubirc periculu. Veru mihi obtemp era, neqi aliter
facias.s 0 R . Et hrec equldé & alia multa, ô Crito,
confid ero.cR . Ne igitur hxc vereare. Neque enim
multu. cft argentu. quod pofiula nt hi qui feru:ue te
atqi hine educete pallicé wr. Vides prœtcrca q Ulm
tenues fint calumn iatores tui,vt non magna ad eos
placid os largitio ne fit opus. Tibl vero pecuni ç ad{unt mex,ad hoc, Vt opinor, fufficie ntes. Proind e fi
quo f"nei refpea u adduét usno plltas meai pecunias
erog~nd:ls ) adfllnt hq[pite s hi parati per[pluere.
quortÏ vnus eril11U_c attulit [ufficien1!é pecuni:l,ad
hoc ip[um paratl, Simmi as theba n 9 • Ad hoc ipsu
promp tus eO: & Cebes,alij q; l?multi . ~:iobré, vt
modo dicebi, nihil tale metuas , quo minus ferues
teipfum .Sed neq, etia illud quodin iudicio dixifti,
te remoreê,fi bac vrbe exires, quà teipsu verteres te
minim e habitu ru. Alijs enim multis in locis quocCtqi profe6tus fueris,te bomine s colét:ac fi velis in
The{f:l,1ii ,te c~nferre,repe~ies illic ha[pîte s lUeos,ÇJ,'
tie plunnl l faclent, tutumq ; prxfidi o fuo adeo reddent, vt nemo in Theflà lia tibi fit mo!cfHi exhibi tunls. Acccdi tad bxc, ô Socrates, ~ rem minim e
iuftam 199red i videris, fi cùm f.1.lUllS elfe pofsis, teip[lIm A'das,t:lliaqi ti bi euenirc ftlldeas,q ualia inimiel ipfi tui ftuderéc ftudue rutque te perdere cupi_
entes. Pretert :l filios qllOq ue tuas prader e lUihi vi4eris.q uos cu liceat tibi educ,ue atq; erudire , defe_
t:cs omnin o,& quantu in te eO:,eoru mores f~rtLln"
comitt is. Accidé t vero eis verifi militer ,q L1alta eucnire orphan is cofUCllerut. Pl'~fedo o~ort~b,at no
genui{fe filtos:aut in eis educad is el'udlcndlsqi laboré no rccufarc. Tu vero mihi videris qux eJegif[et vir fegnis ac piger,n uc clegilfe:~ccebat ~11t~ cotrà qux vir bonus fortisq ue e1egiflct: p.rœ{ert1m te
per ,?mné vita virtutis filldili profite nt c . Itaqi non
pofium tui & nofid que tuifam iliares fumns non
erllbefcere, veritllS ne tom hec l'es tua,ign auia qua~hm 110ftr:l fic traéèata fuilf~ videatu r. Et primùm
quidé i!l~ tuus eiufmo di in iudiciu ingl'el1'us, cü liceret no l11~redi, dcinde cocerta tio ipfa illdicij adhunc modl~ aéb,ct extrem us hic nnis,ta nqua ddic~d~ quidda per vitiofit até fegniti éqi noftra cffugla c nos vJdeb1tl1l',~ nec nos te feruaue rimus, neque tu ipfe tC,C11111 id fieri abfqi n~agna difficultat~
potueri t,fi ve! paru in nobis Vft.IS 'indufi rlxqi fuif:
fet.Ha:c igitur, ô Socratc s,confi dera,ne pr::;;tcrqu~
Wmala[u nt,etii dedcco ri tibi nobisq ; {int:fc~ tlbl
èôfule .lmô vero no iam ampUlls côfu!endi tcpus,
[ed cÔ[ultu iam elfç oportu it. V nicu vero c6filiul1.l
cft, vide!icct h:lc noéte .,pxim:l cüéb ha:c ~:léb c
oporte re. Sin aut diutius tardaue rimus nIhll OlnO
neri vlterius poterit . 0 lIaohrc om nino mi hi h ~,be
ndé,ô Socrate s,nec vI~modo alitcr facias.s oc. 0
amlce Crito filldiCI hoc Wu l?mlllt ifacien du c!fet,
fiqua rJtione l'eéh [lI[ccptu cffct. Sin minlls,~ uanto vehem étius efi,t:ln to molefiius. Confideradutll
eft igitur,a gcndân e hxc nobis fint,an non. ~l eg~
is [um nô modo nuc,!èd & [emper ,qui meor~ nL~Jl~
,paream ,prxtcr qlla ratio ni, qt1X ratioci nant! m~hl
optima vidcal'. Ratiôe s it:lq; illas quibtl~ [llpcno :
ribus tépol'ibu~ vfus fum,ne c nUllC quide, pofiqU:l
in hanc fortuna incidi, l'ei jccre polfum ,fed fimJ1es
mibi ferme apparé t, ea.f(lemqi in prxfen tia qlla~ &
prius,v eneror atqi honoro :adeo vr nili nüc meltores affcrre pofsim us,plan è [cire debeas me tibi ~o~
côceiTuru:non fi etiii pIura qua nunc multitl1dJn~s
potétia cômin: tta nos tanqlla pueros laruali ~tcrrt
biliqi fa cie perterrere coner, vin cula ~ morte tune
preterea priuati oné pecuni aru, intenta ns. c RIT.
~âni igitur ratione comod a ifta cofiderare po[fimus.s 0 c.Hac vtiq;,G id quod tu de opiniol1ibu~
paulo antè dicebas, refllm:lmUs; vtru fcmper rcJ,c
[c habeat nécne, oporte re [ci li cet qU:lrIllldam Oplniomï rationé babcre,qu:lrunùiî. vcrô minime:. An
fortè prius qui mc mori oportel'et,reéèè id dicebatur:nuc vero coftat frllftrà difput:ltiol1ls gratia~ta
diéèu fuiiTè, cùm reuera iocus 'tuida ac nugx dlet.
Cupio equidé ,ô Crito, vnl tecu confidcrare, nU III
fermo ille prior alius appare at mihi nuc in hac fortuna côfiitll to,an pror[us idem qui & prius:acC}l:C
vtru dimitté dlls fit ànobis vel ipfi obtemperan~u,
Diceba tur autem vt opinor,Cempcr fic ab ijs qUI (c
aliquid dicere exifiim abant, vt nunc quidé ego,dJ~
ceb:lm .nempe , homin u opinio nes partim plurl tll1
faciendas ac feqllen das,par tim vero minimé . Hoc,
pcr D~OSlÔ Criton nonne tibi reél:è dici videe? Tu
1 cm, vt fert homin u coditio , tiitu abes
à pericul~ vC ,
crafiin o die moriar is:nect e inerror é inducie pr~rc~
,:alamit:ls. Conftder:l igitur an non [ufficié'ter tl~l
dici videtL1r, 110 oportc re omnes opinio nes h0.roInllm fcqui,fep :llias quidé [equi,a lia,s vero neghg e:
re,ncqi omni~ quid,cl11 , fed qllOl'und:i alioni vero
minim é. ~id ergo dicis?hxc non redè dicuntu r?
CR. Redè.s 0 c. An no bonas honora rc dccet,m alas verô côtemn ere?c R. Ita decet.s 0 c. Bonx auté
nonne prudcn té? Malx contrà [Ont imprud cntllm?
CR:~îdni?s 0 c . Age verô,ql lonam modorur[~S
~alta dJce~antllr? ~i in gymna fijs fe exercet e;lq~
111 rc opera colJoca t, vtru cuiuslt bet homill is 1aud~
~ vitl1~erationi & opinio ni attédit , an illius t.lntum. qUI ~e4~cus fitaut gymnaGj magifi er?c I\.ll'.
f:IUlllS fohus.s 0 c. An non timerc dccet vituper atlPI~CS,& optare l\ludes illius vnius potius qui 1ll ut
toru?c R. Procul dubio. s 0 c. Hac itaqi, l':ltionc ille
agcre, [e,q; e~~rcere debet atq ue ctiii edere & bibc~e,
qua: 11lt V~1Co. videatllr qui prrefic)cilt intellig atq;,
potJUs quam,v t videtur vulgo. c R. V cra hrec [unt.
s 0 c",~id vero fi il li vni non p:lrc:1t, o~il1ioném
queelUs & comme ndation cs nihili pendat , honOret vero vulgi ignora ntillmq ue ~ol11mcndationcs,
n~lm;\ 11;lalo tutus erit?c R. Minim è. soc R. ~ale
autem
:!f
�Crito,VeJ,de eo quod agendum.
:mtem dl: id malum , & quonar n tendit, & in qllam
nO,n obedie ntis partë?c R. In corpus videlicet, hoc
emm corrum pit.s 0 CR. Reaè dicis. N on he & de
alijs, ô Crito, ferre omnia percur ramus eadé râtio
e~pe iufiis iniutlis q;,de turpibu s & honefiis, bontsq; & malis,de quibus in prre{entia no bis cOli.JItario cfi, vrrùm multor um opinio né {equi vereriq;
debeamus,an vnius potius qui intellig at,quem decet & vere ri & timere magis quàm cu naos alios.
Cui nifi obrem peraue rimus, lredemur & corrum pemur in eo,quo d iutlo quidem melius fieri, iniufio autem corrum pi {oJeat. An nihil id eft? CRI T.
Id qUidem,ô Socrates, arbitro r. soc. Age vero,fi
id <tuod à f.1Iubri quidem fit meHus, ab infalub ri
vero corrum pitur, corrup erimus , peritor um non
fequllti iudieia , an nobis co defiru ao viuend um
erit?Efi auté id corpus . nonne? c R. Idip{um. soc:
An ergo viuendllm nobis cum vitiofo corpor e atque',c orrupto ? C R. N ullo modo. soc R. A n forte
CUm ilIo viuend um etl nobis corrup to, quod iniu.
fio qllidem Ixdirur ,iufio vero iuuatur ? an vero vilius illud, quàm corpus exitlim amus, quicqu id ilInd ell: è notlris , eirca quod iufiitia iniufiit i:lque
Ver{aturrc R. Nullo modo. s 0 c R. Sed preriofius?
CR. Valdè. soc. Non igirur, ô vir optime , admodurn nobis curand llm etl, quid de nobis multi 10qU,a~tul', {cd quid dica,t is vnus qui in~e1J~gi~ illfi,a
& Inlllfta,atq; ipfa ventas .Q!!am obre pnmo qUIaern nOn reaè adduxifii, opinio nem vulgarem de
rebus iufiis & honeftis & bonis harum que cotra_
rijs elfe alicuius exi11:imandi.Atvero di cet aliquis ,
potéfine. vulgus nos interficere hoc vti5; manifefium eft? C R. N imirum dici id potefi, 0 Socrates.
Soc. Vera Joqueris. Sed ô admirabilis , hzc ratio
quam percllr rimlls, {uperiori fimilis elfe vldetur .
atque hanc rur{us con{id~ra, ~trù~ nobi~ manea t
héCne, videlic et,non multl faclendu elfe vJuere,fed
bene viuere.c R.Man et quidé. s 0 c.Sed hoc quogj
Illané~ne?bene & honefiè & illfiè viuere idem elfe?
CRI T. Manet .s 0 c. Igitur ex his qux confefsi {uIllus hoc confid eundu m, vtrùm iufium fit conari
Ille hinc exire Atheni enfibu s non dimitte ntibus ,
"el iniufiu m:ac fi appare at iu~um elIè, tentemus:fi
Illinus ,omitta mus. Q!!as vero ru affers ~onfi~e~a
tiones de pecuniarli fumptu,_de (~ulg~n) Op1ntQ.
ne,de filijs educandis:cauendu efi,o Cnto, ne c~n
fiderationes reuera horum multor um fint, qUl facilè interfic iant,& fi porsint ad viti ,redll~ant~r,&
id quidem abfque vllarat,io,ne. ~obls_vero quado quidem fic exigit ratIo,m htl ahlld ~ttedendu~ efi,
qllàm quod modo diceb~mu~,vtru~ age~llls l~fia
pecunias largiendo, gratlamq~ habedo hlS qU,l me
lünc educan t:vrrùm inquam In hoc agamus ,lUita
hO,ç quidem eduai, illi vero educente~,a,n P?tlUS re
Vera inhis omnib us agendis,agamu~ ln1ufie:atq~e
fi appareat nos iniquè agere, ne cog1tandum qUl&
dem id efi,fed manfuetè fubire decet ,& mortem
'
am
qUlcqu
quodui s aliud {upplicill"? prius? q,ua~
agamus iniquè .c R. Reéte 10qUl Vldel'ls Socrates.
ConGdera tamen quid agamu,s. SOC R.Con,fi~ere
Illus,ô bone vir, vn:\. Adiq ua ln parte,me dlcet,em
rC,darguere poteris , reda~gl~e. ego e?un alfenttar.
S~n minus:deGne quxfo, 0 vIC ?~atc, lam , tOCles ead~ verba repetcre : oporte re ~clhcet me ~tnC ,Athe.
hlenfibus inuitis abire. EqUldem m,ult~ f:1ClO per[uafum abs te hrec agere,n on aute~ ,1~UltU. , A,tte~
de itaque vtrum contidc rationi s tnltlllm Ubl f.ltlS
commo dè dittli fir, conare q; quod rogatu s fi s ita
refponderc, Vt maximè cenfeas refpondcndurn.c 1\..
Conab or equidern.s 0 c. Dicimu s nc nullo modo
{ponr~ e~e ini~lrilm f..1ciendi, anfort c quodâ paao imuna faelenda efi,quo dam vero nequaqllam?
an nullo modo vel bonum cft, vel honefi um iniuriam faeere,qllernadmodli fuperiori rem pore f:rpe
con~crsl furnu;? C]uod 9uidcm & nuper cfi eon11rmaru.A n forte omnes dIx ftlperiores eonfenGones
nofirre in paucis his dicbus prorfus euanue rllnt, ac
iamdiu nos tamgra ndes nam homines ô Crito
tamqu e fiudicsè intcr nos difT"erentcs Iat~it nihil:\
pucris ~os d~ffe~te? An porius fic prorfus res {e ha-:
ber, vr lamdm dleebamus,fiue affirmct id mulrir ud?,fiuc n~gct,& fiue grauio ra prxfcn tibus, fiue leUlora fu bue cogam urrArtatn é iniurÏ5 facere ' oino
C
r iUi ipfi qui faeit,an non?
ma 1LI• turpeq1 ; efI'c ratemu
Nullo igitur modo iniuc.
0
ccrrè.s
r
CR. Fatemu
quidé.s 0 c. N eq; fi inullo
N
R.
eMc
a
ria f.lciend
d um, vt vulgus putat.
vlcifeen
fueris,
iuri~m palfus
[lciend a eft.c R. Ira
inhaia
modo
nullo
m
fiqll1de
alicui [lcerc decer ô
ala
vcrorm
c.~d
0
.s
vidcrur
Crito,a n non?c R I. Non ecrrè,ô Socr:ltes. soc R.
~id ,al~te~, qU,i ~ala patitur fi mata vieifsim refer~e~ 1111 ~ mtultt , l~lfi u.mne id effet vr vulgus ait,
an lntufiu m?c R. Inlllfill.s 0 c. N empe mala inferre homin ibus no diferepar ab iniuria .c R. Verè 10queris .s? c. N eq; ig~rur vlcifci decet, neque male.
faeere cUlquam hom1Oum,quodcunq; ab ali js ipfe
palfus fueris. Etvidc ,ô Crito,n equid dllm hxcco cedis,p rzter fcntentia tuam nobis affentiare. Perpau,cis e,nim, fcio, fic vel appare t veJ appare bit. At
vero qll1bm fic appare r, & qui bus aliter, his no eft
commu nis deliberatio,fed necelfe dl cos cùm vItro
citr,oq; cofilia {ua rcfpiciunr, inuiccm {e dc{piccre.
Amma duenc igitur & tu diligen ter, vrnlm tibi
mihiq; comun is fit hxc opinio , mecum q; {entias.
atque vtntm ab hoc princip io exorfi deJiberemus,
q~~fi,nu,~qui reétli fit vd !niuria m facere ve1 vlci-,
{cl10111na, vel malo affeau malum referre in eum
q~Ji intuli!. A n,hic dif~e~is à,n~bis~ in hoc prineiplO non cofentlens? M.hl qUlde & larndiu & nunc
it~ videtllr.~od fi tibi appare r alirer,d ic,& doce.
Sm autem i~ fuperio ribus,p erman: s, iam quid {eq~a,tl~r audl.c R. Con{entlO equide & perman eo:
dlC 19uur. s ~ c.Dico ergo deince ps,imo porius interrogo , vtru que; (,1uis confire atur alicui,iulla cife,
facere debeat, an fallere? c R. Facere.s 0 c R. Ex his
iam itaconf idera. fi nos hinc abeamus prxter ciuitatis cofcn{um, vtrùm malè aliquib us faciem us,&
his quidé quibus minim è decer, ve1 non:& vtrùm
in his perman emus qu-r iniufia ellè con{enfimus,
vel cotd.c R. Neque o equide m,ô Socratcs,ad h-rc
refpondere. N eq; enim inteIligo. soc. Verùm ira
confidera, perinde ac fi volentibus nobis hinc fiue
aufugere, fiue quomo docunq ue hoc vocand ü eft,
veniat leges, ciuitat isq; huius refpublica, & infiates fic interro gent: Die nobis,ô Socrar es,qufd nam
cog,iras ['.\ce~e? A~ non !n~~J1i~is,hac, re qua aggredens,re nobls leglbu s,totlq ; ClUltarl, quantü in te
efi, interiru m machin arir An plltas ciuitat é vllam
ampl,ius tl:lre pOl~e, ac no~ fubuer ti,in quaiud icia
pubhc a nullam Vlm habf'.tt,[ed à priuati s homin ibus irrita fiant: atq,ue ref~i~dantur. ~id ergo dicemus ad hxc 0 Cmo, altaq; huiufmodi? Permu lra e?im in hanc fentéti~m afferre quis potefi, prxferum orator pro lege lta violata declam ans, qua:
qllidem
E iij
�330
Liber Vigefimuso&~ul1:s. ~-
quidem Centétias public o iudicio tatas iubet ratas
elfe. An rl!fpondebiIl1us iBis ciuitat é non reétè iu.,.
dicand o nobi~ ipiuria m intuWfe? Idtne an aljt~r?
CR J 1'. Ita per louem .ô Socrates.s 0 c. At el1~m
leges ipfa! fic re[ponderent: 0 Socrat es,n6n ne nobis
tecum jçl çonuen it, fiandum tibi elfe illdicijs, qUa!
çillitas tulerit? ~od fi leges ita loquenres admif4remu r, forte dicerent: Npli Socrates qUa! modo
~iximus admira ri:imo re[ponde,cùtp. übi {!x:. jnterrogare & refpondere fit confue tum.Di c age,qufd~
~a in nobis ciPlp.teq; accu41s quod dilfoluere nOs
fonten das? Prineip ià, n6nne te genuim us? atque
per nos patçr HlUS rpatré accepit tu am , & produ:xit tç?Dic ergo,an has inter nos leges qua: [unt cirq coiugia improb es,atq; his aliqua in parte quafi
minus reétis fuçcenfeas. N ibil [uccenfeo,dicerem.
Sed an his If!gibus que; educat ioni eruditi oniq; na~
torum prolliq ent, in qua ip[e quo que eruditlls es?
~n non reétè difpofu erut ha! leges ad hoc officjm n
çondita!, cùm iuberen t patrem tllum in muGca te
~ gymnall:ica erudjre? Retl:è difpo[lIilfe conced e:rem. Age crgo,p ofiquà m per nos genitus es edl1catus que ac eruditu s,yrim o qUidem, num potes negare te nofirum elle & natum & [eruum , ip[umq ;
le & progeniçores? Dejnde cùm id ita fç habeat ,an
pur*s jus q ~quo tipi atque nobis elIc, & qUa! nos
~ibi facere aggred iamur, eadem viei(sim in nos abs
~e ~efcrri iufium enè iqdiças? An cùm nec ad patré,
nec ad donüni i fi eum habeas , tibi lUS ex a!quo fit,
vt qUa! ab jlIis pat!are in eos referre po[sis, neque fi
i~lrgio hi te lace{lant, contrà illrgar e, neque fi te
~erberent, vici~sim verberare,ne9.ue alia,eillfmodi
ln eos tenUre ltceat ~ contra patnam vero ac leges
tibi licehit? Adeo vt fi nos iudicates id elfe iufium ,
jnter~cere ~e veHmu s, tu vici[sim nos leges & pa.
triam pro viripus coneris pçrdere, dicasq ue te hœc
:l:gçndo iufr~ facere, qui vir~utis çuram renera ha1;>ere prQfiteris . .(\n fic es f.1pieus,vç te latueri t & pa
l;r! & matri & progen itoribu s omnib us patdi dIè
~nteponendam ~ atq\le erre v(:l1erabilius quidda m
Gra:cè, Sor- flll1ÇÇi\ls ~;~ ôç f~lperi~re loco, tum apud deos, tum
~e~
apud homme s menus compo tes clIe patriam coll~candam, colereq; ea~ oporte~e magis, eiq; obedlfe, t~lm,autem afpenu s ~c dunu.s [~gerenti obfequentlO~e.e!fe <]ulm patrJ:~ _G~~I.l~ l\lbea.t, vel diffll~de.re Jlh~ vel f~cere) ~ tilUcUfslmc [l1fh~ere Q.cqUld JU[[ql.t pa.uençlum. ~c ~ue m~ndau~ntverbe_
uri te,fiue ln v)l1c~l~ C(.)11I JC1,fiue l~prctllllm mi[crit ad vutnera exclp.l~nda mort.crn.q~ f~beundam)
Qbedie ndum efr omnlOo.lus cn~m lça dlcrat, & neque tergiue r[andu m, neque fuglend~m~ne9.; .ordinern defçrendum. [ed & in hello, & ln llIdlClO, &
prorfus vbiq;, ea funt,quc; refpub lica pa~ri<\q; iuf.
ferit, facienda:aut certe i11i perfuadere ac monfrr are~ quaten us (id quod impera t) iufiu tit. Vi autcm
"Vtt n~fas efr,vel contra matrem , vel.con tra p~trem,
maxlm è vero omniu m contra patn~m. Q.!!.ldnam
ad ha::c dicemlls Crito, verane 10qUJ leges, an con-'
trà?c~. Mil!i qui~em videçu,~' soc. Proin~e legc~
f~rta{{e dlcet Al1Imaducrte,o Socratcs, vtrum vere
dlcamUS,te iniu~a contra nos aggredi. Nos en lm
qUa! te gen~imus., educau im 9 infHtuim us,part icipes bono~4 o~l1Ium 'luoad eius facere PQ~uimus,
& te & al.los C!lles ol~l~es effecimus: pmé permit tIm.us ~u~hb~t AthemcGu~ cogniti s i~~n haç probatls Cllllté\.tlS monbu s le~lbusque & Re~pubJjc3!
~upçrnandœ forma~ fi CUl n9n placeamus,acçeptis
fuis quociiq~ placullr it 'lbire. Nec vlla ex l:oh~s le..
gibus impec.Ht aut prohib et fiue quis vefrru CUl nOS
ciuitas q; minjm è placeamlls,in colonia m aliquam .
velie di[cedere, fine habita tionem aho transferrc1
quo minus id pro arbirri o faciat [ecumq i \ua pcrferat. Açvero quicllo que ex vobis, pofiq uam co ..
gnollcr it quemadmodnm:l1os iudicij ~xerccmus,
& in cœtcrjs omnib us regimu s çiuitat c, permanferit, hunc iam a ([ell eta 111 us FC ipfa conuel1~{fe nObi[cum ,q uç:cunq lle i4Œ:rimus [e fatluru 111. A(que
eum qui non paruer it, triplici ter iniuria,Ul facere
affrma mus,& quod genitri cibus nobis no obte~lperat,& quod nmdci bus non obfequ itur,& quod
pattus nobis obedir e,nequ e obedit ;ncque pe~[u;tdere nobis·fiudct,fi quid minus reaè face ra vldcamur. Cumq ue prxccp ta nofira Hberè propoMlmus,ne q; m:lOdemus rigidè,fed pcrmitt'amus alrerUm è dl1obus,:U1t verbis .l?fl1aderi nobis,a ut l11a~data explere , hOfum neutru m faeit. His ergo ctlminibu s te, ô $ocrat es,obn oxium iudicam us.€ore,
fi,qux cogitas,feceris:neq; id quidé minus qU:l cçteros Athenié[cs, {ed maxim è omniii . Ac fi cau(.11,ll
requira m ob quam pra: ca:teris Gm obnoxiUS, ~orta{[e iufiè me remord erent , .dicentcs me maXIme
omniu m Athenienii~ ciuitat is legibus con[enfi{fe.
fic enim dicercnt:,Magna nobis,ô Soorat es,horu tn
[unt-ar gumen ta, tibi nos ciuitat em que placul{fe.
N unquam enim maxim è omniu m Athenicn{iutn
eam habitalfes, niG tibi mirificè placuiiret. Itaque
.nec fpeétaculi gratia' lvrbe vnqllam egreiIus es,n IU
femcl in Ifihmu m, nec alio v[qua niti in miliriam,
neque aliam fecifii peregr ination é ~nq~a,.qu~m ...
admod um cxteri [olent,; neque altenus ClUltatJS te
eepit cupidit as aliarum ue'legum cognbf èédartl ln:
fed nos tibi nofrraq ; duit:\s f.,ltisfimus, v[queade?
vehementcr probaf ri nos, nofrris que morihu s VI"
éturum te conièn fifri,tu m vero vt alia omittaml~S,
& filios in ea procl'cafii, vtpote qux tibi plaC!;lef 1r•
~inetiam licebat tibi in ipfo iudicio exiliii ~1I1~
tari fi voluiff es, atque quod nunc inuita cil11t:l~e
aggred eds, tunç ea volence f:1cere. Tu vero verbl~
tunc te extulifri, qllaii non orauite r fcrres fi morl
te oporte ret. ~inimà rn~rte111 ipfam, vt dicc-'
bas, potius ql1àm exilium elegifii. Nunc vero nec
verhai lla tua erube[cis,neque nos leges vereris,fed
nobis intcrit um machinaris.Facis aurem q uod de...
tcrrirnu s feruus faceret, fuga arriper e tentans con'"
tra paétion es conueh tionesq ue, in quibus conue...
nifii nobifc um nofiris te prxbcn s infiitu tionib us
gubern andum . Primùm igiç.ul' hoc ipfum re[pon de nobis,n um verè dicamus affirm~do te non ver..
bis, [ed reipf.'l confenGlfe, vt moribu s nofiris gubcrneris. An non vera hœc funt? ~id ad hxc di~
ccmus Crito,a n non cofitebimur? CRI 1'. N eceae
et~,ô Socrates ~ soc:. Q uid igitur (1cgcs inquie vt)
ah~d, quàm couent a nObi[cllm & paéba tranfgre~
delïs~ qUa! ncque coat1us es nobj[c um inin:,ll eque
deccpt us, neque açl breue tépus deliberarc es cpIll~ul~us, fe.d ann?s feptl1ag~l1ta:quo in tempor e ~ibi
hCUlt abue, mG placuil Iemus, conuentionesqU e
iufia:: tihi vi[a: fuilIèn t. Tu vero nec Lacedœmonem, neque Crctam nobis antepo [uifii, quas ipfe
vrbes a[slduè prxdic as reétè gubern ari, neque aliam vllam, vel Gra!carum ciuitat um , ve1 Barba~
rarum . Imo ex hac rarius pcregr inatus es quà rn
claudi & cxci mancique.ali j' I V lquead eo tibi pra:.
ca::teris Athen~enfibus ciuitas placllit ,atque n.os,
videlicet ,
�Ph~do,Vel,de animi immor.Vel,de AnÏ111a.
Vi~eIicet Ieges. Cui cnim placcl'e ~o~c~ çipitas ,
CUluS non placean t legcs? N une ve~o np~ per l,U ,:l-
nes in his, in qui bus iamdiu nobjs tibi<lue conue.
nit. Quod fi nobis credide ris, non commi ttes, vt
te exavrbe egredie ntem omnes deridea nt. Confid era rurfus fi hree tranfgr e(Ius fU<;risl.l)c q~lid eoru m
p,~ccaueris, ad q uid tandem id veI tibi, vel necelf.1rl}S tuis conduc er. Propem odum'e nim certum cfi,
1n pericu10 nccelfarios tuos fore, ne i pfi quo que in
e~iliUm e~pçllanqlr priu~nturque ciuitat e, & p.atnmon io fuo fpofien tur. Tu lutem fiql1am in ciuitatem finitim am te contule ris, veI Thebas , vel Mcgarasl.(vtr~que enim reétè,) gubern itur hofiis prinlùm rei pl1blica! illarum acccdes:& omnes qui bus
eUrœ efi patria, a[picic nt limis.te oc ulis, corrup torem legum exifbm antes. E t [uam iudicib us opinio
neIn confirm abis : vt rcétè contra te tu tiffe [enten~iam videan tur. ~j[qujs enim corrup tor efi legu,
IS potifsi mùm & iuuel1um & imperi torum hornin,um videbi tur elfe corrup tor . .~id ergo ? ciuÎtatcsne qU<t reétè gubern anr,& modcfb [simos quofq~e homine s deuitab is? AtqlU fi idfecer is, vÎtane
dlg nus eris?an forte imprud éter çe bi~ admifc ebis,
nec erubefces de ci[dem apud eos difIerere, de quibus aplld nos con[ue uifii?v irtutem vide1icet & iufl~tiam,tegésq;, & inftitu ta legum plurim i eilè exiflllnan da? neque putas indeco rum, minim éq; honefium Socrat is f.1étum appare rc. Procul d ubio pu
tandll m cfi. FortafI è vero has ciuitate s dcclina ns in
1'heHàliam ad Criton is ho{pites abibis. IlIie cnim
inordin atè admod ulU & intcmp er:itcr viuitur . Ac
fO r fal11ibenter illi te audien t, narran tem quema dlllodum è carecre ridicul èfuger is: vt fa[cem quendam tibi filperimponens,:l.lIt [agum coriaceull1 induens, vel ali js quibus dam te inuolu ens, qucma dlllodum folent qui fe in fugam conijci llnt,tul Imq;
habitü le figuram immllt ans. An vero ne miné diétllrum putas,q uemad modum vir [enex paruo ad1110dum tempor e,vt verifsim ileefi, viéturLls, aufus
fueris ob villendi cllpidi tatem in tam fordida inoPia viuere, maxim as tra"n[greffus ~eges: Sanè quidé
fOrta!fe:fi modo nemine offend cns.Ah oqlun multa,ô Socrates,atql1e indign a te audies. Viues al~tem
obnoxi llS cunétis homin ibus atque de[erlllens.
~id vero facies in Thellàl ia? Conuil1iâne freql1éta?is? vtpotc qui in The~aliam '. quafi ad ~~nam
altquall1 aduent:llIeris. DIfput atlones vero Ilia! de
iun.itia,c~terisque virtllti.bus. vbinam ?obis eru~t?
E.nlmu ero filiorl1m or;ltla vmerc CUpIS, vt nutrtas
cos atque crlldi;,'ls . .A~ ergo in Thcf1àl~am eos p.erduces, vt illic nutrias eos, atql~e erudlas , ho[pite s
cos efficiens, vt hoc in[upe r commo di abs t~ re.port~nt? An id quidem non facies, ~ic ver? rehétl m.~
llus te VillO akntur , atque erudle ntur a ~ece{[1nJs
tuis te abfente ? Vtrum vero fi in Tbdlal iam abibis,tu i id curabll nt:fin autem in alter:lm tranfib is
"itam, non curabu nt ? Profeé to fiquid opis efi in
his quis aiunt [c tuoS neceffarios elfe, creden dum
cft CUraturos. Cœterù m, ô Socrate s, fidem nobis
habens nl1tricibus tuis,l1eqlle fi1i?s tu?s,ne que :ita.m,neque aliud quicql1am plllm faClas ~UàOlI~
fhtiam : vt eùm in vitam alteram t:ran{mlgrauens,
"aleas illie pra::fïdibus horum omniu m reddere rationem .N empe fi leges tr:lO{greffus ha!c f~ceris,ne~
qUe melius ,neque iufiills ,neque [anébll s Id vel ubl
Contin get, vel tuis, neque illllC tibi.prof~ao eo~
ducere t. Ql!..in potins, ipillria m paO us abiS) fi able-
331
ris,no~;\ nobis quidem legiLus,fed ab homin ibus.
Verù~ fi adeo ~urp!t~r allf~lgeris, eti:lm iniuda s
m~l~que referrens, conuen tiones nobifc um il1Îtas
p~omiffa tranfgr~{[us,atqu~ Ixdés eos q 1I0S minI.mc 9por:c b:lt, telpfum ~clllcet & amicos & patrJa~l ~osq lie leges, nos vtlque & vipenti bbi infcnrx hic crimus , ~ in altera vita 1cges, qua: HUc
funt nofira! fOl'ores, halldqu aqu:un te benign è rcci pient, fcicntcs te nos pro viribllS djfpcrJ cre conatllm flliifc. ~ap1oprcm, nç Crito aliter tH)~
qu;\m nos per[uadcat,c.1l1eto.Hxc eqUidem,ô dlllcis amice Crito, audire videor , quema dmodu m
Coryba ntes ~jbias :l.~dirc. fe pllt~nt. A tque in me
fermon llm elU[modl fçl11~tus adeo ~'eboat, vt alia
audire non po[~im.. Vides qUa! in pr..re[~v~ja mihi
viden~ur: quiblls fiquid cOntradice~'e aggred iaris,
frufira conabe re. Vertln tamen fiqUld te profeét u_
rum confi9~s J. c\ic<ls. CR r T o. Ego vero quod dicam, ô Socr;ttes~ n~hil habeo. s 0 CR A. Ddine crgo
Cl'ito, & pergam us hac) quando quidem hàc nos
'
Deus if{qiuc it.
&:
PH AE D 0,
V
E~)
DEA N 1 MIl M hl. 0 R T ALIT.A TE, VEL, DE
A N J .M A.
UARSII.II
A 11. G V
FlelN l
lI'l
li N T.
~
e libe, J;cm rati~ per Îe nota pro<-
OS TER de religion
b.n, C hrilti vitil elfe virtutis totills ideam.O lbuus auN
tem Epiltola rum nollraru m liber. Socratis vitam,vi ra: Chri
fiianç im~ginem <Juandam,aut faltem vmbr;tm dTc demonIhar: & telbmen tum quidem Vetus per P]aconem confir~
mat, nouum vero per Socratem . Q.qd autem ad $ocr.l~icam
hanc fpeaac fimilitu dinem, fi quis dubitat , Xenoph ontem
atque l'l:uonem legat,& cœteros qui difra fimul afraque 50cra~is conf~ripfe:unt. prœcipue Platonis . Gorgiam , & apologlam. Cmone m arque Phœd~nem. HUlus ergo Phœdonis.
d~Jnceps argll~entll.~ pa{fu ,lm? faltu celeri petcurem us.
ElUS em myllena fatlS JO theolog la expofuHfe videmllr • Vnum hoc in primis admone bimlls,o c quis admiret ur $ocr.1tem inter argumé tationes ad immort alitaté anima: pertiné
tes,pra;~e.rmi{ifre hic illam.qu a Coli! confidit in Ph;,çdro, Ani.
mam fCI!Jcet e{fe prillcipi um motioni s vnde fequatur ea per
fc perpetuo que moueri, femperq lle viuere. Id eniO). i,deo faaumefi à Socrate, quoniam eiufmod i racio non foJum nofiris,fed cœlefiibus etiam , atque dœmonicis anilU~ ~(t communis.l n Pha:don c vero racioues nobis magis p~o,priç requi
rUDtur. Scd iam ad difpofiti onem dialogi brel,lif~llllam veniamus. Principi o obCeruandum ell. quall1 mirifice Socrates
confole tur amicos, quieo pra:cipue die quo venenum bihiturus'era t,in carcere, <Jua!i cODf~latur~ eü f:llutallerunt.DeiJ~
dequàm religiofe obCe~ue~ vel fom~lOrum pra:cept a, qU.l!1
quedam oracula: & quam ln eo apP,rune cau.tus .fit. ne mllllmum quid circa diuina mandat: ' delrnq~ac.1 ertl" ~lemOl!~
mandan dü elt, homines fub afsldua Del cITe cufiod!a, ncql),e,
licere nifi quando Deus volu.erir.' hinc e:ni!?r~rc. Q!I aI to. ad,
uertendu m ell. diligent er q.udibl veh,t, V~I aIt fper~rc qui~
dem fe in obicu ab 00110S VlfOS , dcosq; alios bonos 1[urum~
fed magis affirmare ad ~on?~ deos qu~m ad bonQs viros iturum. Primo quideJ;l1 quod dlClt d~os altos atqu,e v~,lde 1;>.oI/Q5,
intelligi t prxter fph.xr.arum antma~ ~rr:e Il~D~es angeJ~as
fpha:ns fublimio res.In quarum faIUlhama~~l)l animas qUQque noltras ~uandoque ad~litti poffe fperôl,t: neque camen
audet a{ferere,propcerea quO? plenCque fapU:ntibus videbatur fatis fore animx fafrum, h ad conforri um allimaru m cœlefiium quandoq ue re.c ipiatur. Imo vero dubitati o proprie
fupcr eam par~em c~dlt '. qua: bo~os appcllat viros. Non cUlm audet dClI!de homlOlIlU anuuos afBrmare c.ldem r~.
tionc bonos,' quadeos dixerat bonos. l'of\: ha:c feipfum fi.
mul :ltlllCosqU~ [ub perfo,na llhilofophantis confolo1turus,
E
iiij
ait:
�Liber Vigefimusnonus.
332
ait: CUl!! ~ptum P?ilofoph;lOtis fludium fit quxda~ à corpore fçp:frati,o,per eamque perficiatur quotidie,nimirum f~ptlrattonem a corpore qua: fit per !1lortem,non mOQo npn utne~edebet,Ced9ptima cum Cpe lçtitiàq; el'petlare,Mox, ~uo
bus modis ollendir philofophum à corpore animum feparare· primo quidem à perturbationibus per moralis difciplina:
purgationem,deinq,e à Cenubus atque ipfa inuginatione per
c:~n~emplationis ipfius intentionem,Mediçj fapie'ntes d!1pliR Veuntur purgatione. Prima <Juidem leniendo. Secundil ve~
ro foluendo:fcientes neque faus elfe lenire,neque tutum [01·
loJere antequàm lenias. ~imiliter apud pMlofpphos ~oralis
alltec~dif purgatio, quafi leniens.non enim interiores imasinationis morbQs,id en,deçeptiones exrirpat.Sequirur purgatip Cpeculatrix imaginationis quandoque pro viribus difeutiens.nebulas. ,Ante veto moralem putg:ltionem aggredi
fpeculaponis offieium non ell ~utum, ne<luis vitiorum morl;)is infe~us ipCo Cpeculationis acumine ~butatur ild iniullici am impietatémque defendendam. Ex his concludlt philorop~um mentis adem quatenus à corporeis Cegregat, eatenUS lOcorpoteis rationih).ls ideisque coniungere. sed ~uum
'Pulta qua: àcorpore animo inferuntur incommoda nllmer~ffet,Cubiunxit extrem!lm lTIaximuPlque maloruPl e{fe fal.
Jaciam illam, qua imag~natio mentem ad incorporea Ce eleuantem,interim ad imagines ~uafdam corporum Ca:pifsime
(hfha~lÎt , cogi~que ir.Ca modo qllodaQl corporeo cogitare.
. p.oft hxc & ex eo quod animus jpfam feparatarum rerum ve\ nratem <IlIam natllr;tliter appeçit, corpori coniuntl-us airequi neqult, per di{iuntlionem infert, aut nunquam a{fequi,
aut poil monem, N unquam vero affequi non cil confentaneum: quippe qU\lm ab omni mente perpetuo appetatur.
Proindç improhat iIlos qui temperaneiam eire putant ablliocre à minoribus corporis voluptatibus, vt maiores deinde
yoluptatc$ corporis con(equantur:Rurfils qui fortitudinem
1iefiniunt,fuperare timores quoCdam eorum timorum gratia
'lui nos iam Cuperauerint. Vult enim omne moralis virtutis
offi.ci\lm in quadam animi purgatione verCari fapientia: grada.Ali0'luin nullam elfe virtutem. 1movero humanam quo'lue fapientiam nominat purlficationem quandam, perinde
'luafi exillillJet nihil aliud Capientia: noftra: meditatione nos
COQCequLquàm pllritatem quandam,quam mox ilIuminatio
<lJuina Ce,q uatur,qua: propria: [apientia fit.Significat pra:terca non tam habitum aliquem,noftris labori6us acquifitum,
~u~m purificationem ipCam nos Deo coniungere. His atlis
illJmor~alitatem anima: probaturus ait, ex voo contrariofum 'gellere in alterum progreCsionem fieri,atq; vicifsim re·
greCsionem.ldeoque fieut ex viuentibus fiUllt mortui, ficex
Jllortuis viuentes qU.1ndoq; reLiugere. vbi videtur mottuo.
rilm reCurretlionem vaticinari.quam &J.!ljlolitico compro,,~t Prxterea per longas ambages innuere, ficut & fubllatia
ç~l~ & elementorum materia infinite de difpofitione alia vi.
cIC~lm pertranfit in aliam:!ic & anima rationalem,qua: prin~iplu~ motu~ ~ ~it.a: ~elleratio.nisq; cil, poire infinite conJungl corpon vlclrslmq; feparan. Siquidem & mulra: llatUra
. f~bftantia: diururn:a vi~ifsitudin~ qualltates murolnt,& vbiq;
\ vlftu~e aOl.ma: fit CITCUltU~ Cempltern~s. 111 fequentibus taude~ .IUgCt1 qua.dam fi~ucla re~u~éb.Qn~, quam innuerat,
aUem. Aggredltllr delOde rarJonem de reminiCcentiOl, idem
quod & Raulo anrç probanr~m.ani~am!k anre cor~us viue~e, & 1'911 corplls. Tu vero elUCmodl rau?ne~ cire lnrellige
Pythagoricas. Atquee~ Illis 'luod ad. v7ntat~ magis.condu_
cat,eligiro. Ait ergo,fi dlCqpltna remlmCcentla cil, vu:erunt
anim;r ante co~pus. ReminiCcentiam vero e{fe, d~obus pra:ci?ue probar modis.Primo quia reÇte interroga~t1, Ca:pe vera de his qua: nunquâ didicimus,reCp~demus.DelIlde quol~ia
ex notitia eorum qua: fentiuntur,Cublta quada~m abfiratllOne notitiam a[ccndimus idearutn,ceu cognoCcedo hçc a:qua·
lia in ipfius a:qualitatis cognitionem. V6i cognoCcimus difficite ha:c ab iflis atque allniti ii~i1ia fieri: ~urf~s quantun~
acc<:dant.& qua: magis,qua:ue D?IOUS. Cumqu:ld per oml.l e
agalllus vitat:n, 11ecelfe cft idem IpCam a.nteor.tu nos ha?ulffe, ~on enim perfetl-a: rei notitiam fubl.to ex Imp'erfetl-~s acceplmus. Oqendi~ autem dllobus modls ldeas erre. Pnmo,
Qgodlibet Cubieéhlln quod appella~ur a:quale;, ~t~llet~am
~um per f~bfiaQ[iam manet idem, 111a;quale &. 5ep & v'ld~.
r~. A~quahtaç autem nequit vnquam lOa:quahtas vel fien,
,:el vlden. ~r~terea ::rqualia ha:c velut imperfetla inxqualltatem parttclpal1~, a:q'ualitas vero ipCa nequaquam. In Ceque~ttbus nota qU;111ta iIlfeueratione affirmer ideas, additt·
queldeJrum elT'clltiam elT'e nollram. Atql,le cum animu$ nofier fin~ula. r~ferat .1'd Ideas, ipCum oftédere fe vnà cum idearum e enlIa remfl~ernu~ effè, açque eam agno{cere tanqua~ ~uam. Not~ Infuper ?ul~a io re magis elaborandum
eife, quam vt per Immonaht.lt1s dcmonfirationem mortis
metum,quaû morbum grauirsimum,expe11amu,. C6fefii~
1
.
aliam aggr~ditur rationem àproportione intellea:~s ad i~;
telligipile dutlam. fptelligibile vero ipfum,ideam Ipf:~ III
corpPre!i Cempiternaque appellat. Cumq; intelletlus cu IpCa
velllt obietlo proprio congruat,co cludit huncincorp?reu"\
fempierernumq; elfe,prxcipue quit dominetur corp.on, mor
talibusque repus.net. Propotioné vero métis cum Idea~coofirmat ex eo. quod quoties nô impeditur.ad cam Cefe coferr,
eius'Iue commercio gaudet,atq; perficitur. Q!tod aU[~,po~quam dixit ilnimam eff'e omllino indiirolubilem fubl~nxll'
vel rei omllino indHfoluhili propinqua, hoc addit.um ~nd~r.
lige,quona in Tima:o probatur,Deum fo\.um om~tno ln ,1••
folubilem elfe:ca:tera vero ft côparentur ad Deû,dtlfolublha
quodamodo iudicari.quia quodamodo & compotira. qu~muis ilIa quç optime côpofita Cunt~id ell~ [eor~u~ ab e1emetali
materia,non di{foluantur vnqua. Amma: 19ltur ~.l nollr:tl
quàm :diuinx indi{folubili Deo propinqux funt, IpCa: qU?damodo Colubiles, Ced dilfoluendç nuqua. Pra:terea.vo~at 111
omnino indi{folubile,in quo neq; efi'en~lç,neq; a(;b.oOl s par
tes vllç Cparguntur."A nima igitur eefi Cecundu dfenuç p_arte~
non fpargitur,tamen per a~honis partes diffundnur. TePb~e
cnim & mobilitcr agit. proinde fubdit pura anima po~o 1tu ad pura & a:terna redire ipur~ vero terrenisq; jnfe~a ad Û
miliaretrahi atq; terrena.fçpeq; videri.Profetl-o affetllO ~rga
corpora in anima remanés, non per Ce proprie facit v~ amm~
videatur,quü alfeél:io n~n fit vifibilis:efficit tn vt 301m3 no
.nihil vifibile feclIm trahat, id efi inllolucrum quoddaml'
aëreum,vel ex fpiritibusque corporis fui conflatum, vt ~h' r 1
Proclus,vel nuper ex circüfuCo aëre congregatum. Certe le .
plato fignificat quod vult Proclus [cilicet inter cor~us a:the- 1
reum,:quod & immateriale cil & fimplex & femplte~nu~,
atque corpus terrenum, quod ell mate;:ia-le, compo~tumq!:
& ad breue perdurans. eire corpus aereum , mate na le qUI
dem, fed quodammodo fimplex & longioris a:ui, in quo~nima: diutius habitent edam poft diCcdfum : quod h~c dlffoluto. corp\lS iterum compofitum induant\lr, videhcetÛ IJ
purgata: non fint; fi vero l'urgata: cum folo. a:ther~o ca::
fum petant. Q.!tod animarum tranfitus narrat 10 belhas.ry
thagoricum cft). ld'Iue intelige, vide1icet animas no(trat
non tam viuificare corpora beftiarum,quàm purgatorij graria per bruram imaginationem fua quodammodo br~tO~
rum imaginationi miCceri, quemadmodum impuros alune
dxmones infanorum imaginationi fa:pe permixro$. Si'vtique excepro Plotino pferique exponun~ Platonieo~utn.
quod quidem patet eo , quOd non dicit an imam lien heftiam ,fedinduere, fobire, trafire.Concludit folos in Deu(ll
recipi , qui per veram philofophiam purgati deceir~rinffi
Audi pra:ter Iia:c Villculum anima: , cum corpore nilul e e
aliud quàm amorem, Ccilicee naturaliter prouidente~. Ite~
quoties anima per inftrumelltum agit circa formas ln fu ietlo iaCellteS, nihil fyncl::rè cognofcere, Ced Colum ~u~ndo per fçipfum conllertitur ad formas in feip/is timpllCl ter
e~iftente$.Difce hic quoque ail imam ex eo quod rebus corpo reis obleétatur & paCcitur, euadere corporalem : arque
hinc vfqueadeo falli, vt Cola corporea iudicet e{fe vera,q~U!Il
omnino fit conerà: fallaciolm eiuCmodi malorum omnlU!Il
elfe grauiCsimum. Accedit quod anima iam fa~ta corporea
poil obitum quoque ab incorporeis feorfum çirca corporel
labitur. Conclude animum Cux puritati penitus renitututn,
nullo D?odo fua: immortalitati diffidere. ~fabula Py:
tha.g onca ell, atque allegorica. Pythagorica quidem ,.v~J
dlclt cygni animam fuperuiuere. Allegoricèvero intell.lg'~
tur cyg~um in numero Col,uium animalium continen, sr.
socr~e~olarem effe, tum quia phœbi oraculo approbatuse tu quia mentibus hominum medebatur. Adde vaticiniu e e quadruplex,diuinum,dçmonicum, humanutn.
naturale. ld'I~e vlt!mum in be~ijs fieri quodam inftin~LJ
naru:a:. Inte~hgeetlam cygnos InnOCentes fillephilof,?ph~a
homlnes: qlll quum mortem Ca:pe minime timeant, flgnlficant l'hIlofophos abfolutos rimere eam nu110 patto debere. AIHmaduerte deinde difficllimum effe in bac vita [l,IbIl'ln~iam an~m:r inrelligere, 9uoniam videlicet [ub corpo~
fe~ eam [pecle lntuemur. Idcoq!le tutifsimam ratiQnem.a&
31llmam compra:hendendam elfe, tum moralem furgatl~nem. tum m~taphyficam abllratlionem. Vbi v~rominuç 1&
f~fficiat., ?p.us e!fe diuino quodam verbo, id eft. reuel~t~o:
mbus dlUll1ltUS fatlis atque miraculis. No~ vero hic dlUl n1
verb, myfierium à platone tignificatuIU confideraredebemus. Ttaclit deindeduo in diCputando pr;r<epta,Frimum.ne
rationibus vllis abfque longa examin;ttione credamus.Poftquamvero rationi cuidam futflciellçi ex,am\oe crediderimus;
ne facile inde ob qU3slibet Qbieéhones filllilitudinésq~C:
:unoueamur. Secundum,ne ;tIlt pr\>priam,Jut alienam in
fputando perConam, fecl {a~i9nem duora ut veritati conCo~am cogitemus. Se'luUl1tUr dubia comra animam, ne forte
con[o
l
Vil
ch-
�Ph~ào,Vel,de Anima.
tonto ll11l tia qua:(Iam fit humoru m, atque vel prius corpore,
l'el Vila ~um ipfo,vel inde ad tépus aliquod dilToluatur.Q!lç_
,lam ~lI1dem dubia Socrates üa foluit. ~i dlfciplina reminifcenua cfi,ideoq ue ante corpus vixit anima,n equit anima eC..
fe corporis confona nria. quippe quum confon<lntia partes ex
:luarunt eo~eurfu fit, non allteceda t ,fed e~nfequatur. Si eaem efl: COllfollantix r:ltio, arque animz. fleut altera anima
Il~ll magis anima efl:, quàm altera: ita nequc eonfona ntior
~m. tcmpera ns igitur anima nihilo plus eonfona bit quàm
Intempe rans. Si confona ntÎa neceffario ea fequitur , ab eml;
c!UCltUreK qui bus ipf.l confiatu r. non poteltan ima corporis
Confon;i tia elfe,quo d f.luoeidle dude.cui fa:pe repugna t. Ca:terUnt :l11tequam dubitati ones abfoluat ,rationes quc. immo~
ralltaus omnino perfici:lt, longo d,Ccur[u damnar Illos qUI
rerum caufis aCsignandis ad materias quafdam & infl:~umen
t~ confugi unt, afferens totam hifl:oriam naturale m II1fuffi.
C1Cnterper eaclem natllrali a confirm a ri : quippe quum ha:c
~l1lnia omnium q; motus l diuinis calt1is cfflci~ntlb?s ~na
hbus ,deahbu squeom nino dependea!l~. Optat III pt11~IS finalel~ cllj~fq; rei c3ufam :ltq; vniLled~,lJ cil bO?Llm cUlUfq~.
ellè
&: ~llJueth bonum,c uius quidem bOni potefiate cauCam
dinem
amplit.lI
boni
ipf.,m
vero
m
Q.!lOnia
em.
dlClt efficient
compra: hendere nequit,Ceciido eligit loco ideales diuin.x intcl~lgentix rationes ,:ld qllarum Limilitudines ln ~.l1ndl m~:
tenamex pre{[a runt omnia .l nter hxc nota MoCalCl myltefl.l
confirm ationem , fieut & in Tima:o. Viclit Deus lIngula cae
hOlla,edam cllner., valde bon.,.Ita omnia ipfa bono cQneél:i.
~urfus animlllTl corporea intuen~em,i.nterim ad i.ncorpore~
l~t,Ultllm obcxcar i. Neque polle ventatem .rerum h~ber!,
Dlh a~ Hleas confugia mus. Przterea form.ulas lc1ear~m 1llelle
Inenubu s nofl:ris,ad quarum cOllgrUltate vel contra,f ingula
~craeffe, vel control cenCentur. Socratem nllnqu~m certam
ld~arum eontemp lationem intermit tcre conCueuiIIè, Colas.
Sue atf,rmar e folere. Certam rerum caufam in ideise{[e fica,
lmm.orr alitatem <Iuoque an~mx ab ideis poti~siml\m J .e méRran, Proce{fum inter ideasam inus commUlll per mecllas ad
communif~imam fieri. Atq; deCcenCllm ab i.del~ adetfeét um
ear.um. Demum rationé dilponit immorta hrans cx.co quo,d
rarlonali s anima corpori prxllat vit.1n~, ~o? vt aCCIdentahs
forma inhxren s corpori,Ced vt {ubllant lahs 10. ~elpCa perm~
~ens, ex fe formalit er viuens quafi quotdam VitZ corpora hs
ldea, oltque per Ce efficient er c';lrplls viuificans. ldeoque c?n.
cludit animam 000 poffe fufclpere mortem . cum mors Vlta:
Oppofita fit, anima vero& vitam propriii habeat, & maneat
in fcipfa, adeo vt neque per fe proprie, neque pe~ fubi~aum
aliud mortem fufciperc valeat.P o/t ha:c ex co quod a~lma ~c
immorta lis cohorra tur omnes :Id moralem fpeculatllltlmq;
difciplinam', vt animus & per v~luntatem & l'cr ~ntelJeél:um
purgatu s arq'; perfeél:us.h,s quah duabus al.ls III cc;x:leficm P:tri.a;n reuolet. Confirm :lt intenm eITe an,l~am l111mOI t.lle,
suia neque virtus tandem obeffe, neque. vltlll~ prodeffe de ..
Ecu. obeffet autem laborioCa virtuus.v la bOO1~, atque contrà prodclfc t voluptlloCa malis vita,nil1 foret al1lmus lmmor
talis. Ac ne quis fortaflè neget 1'0 Ife po~ ha,~c vl~am vel VI"
tium obeflè, vel prodcffe \'irtutcm , fublunglC. a III m.a 111 atfet.Hanes & habitus tam voluntati~ (lllàm IlItclhgelltl:J:, com·
paratos, fille bonos, Liue malos Cecum ferrc, [UbltO \'e! Ia:h~
rOl,vel profutur os.Da:m onem nanq; ducem omnes ad d.,uInulU iudicem virx repente perducere. 10 locum com.mUllllll:
dici.o deputuu m, in :lt:rem rcilic~t Imn.us puros, & III xthe.r ;
pUTIores, ibique iudicato s ab alto ru~tus d;r~ol1e p.er mUILI
ad fua.id efi,libi Limilia linglllos trahl,Pc r trlulum,1I1quam.
quia alij mittunr ur cœlum, alij in rartar~m, :lh) ver,o III medlas rc<>iones.Ducit alltelll cos d:rmon ,m bOllls qUldem 10telligc~tiam mouens , in malis 3mcm. i~aginJtionem aEfe_
aUQJ(!ueperturb:Jns.Q!!od autem dlot IIJlquos :lbfquc duc~
Crtare,abLque benefico intellige duce. Acide quod neqllequ o
trahantu r,agnoC cunt.& violenti a rapluntu r.Cxteru m ant~
qUànl animaru m dill:ribuat fcrres,o rbem terra: defcnblt.'d~ ..
amphfsl CCIlS efIè quafdam terra: plagas. atque illas qUldem
Inas, & vfquead co alis, vt ventis & Imbnbu~ 1.lOn pulfelltu r.
"bi tempera tifsimus aë,: {it/ub quo pr~tl~hfsll11a ll~a:q;, nafCUlltur,homines acutifsln ll Cenlibus. vltJ.que l~nga:ul: !iunc
'lui velint & homines & :Ilia Illic oafcentl a quam plurtm~m
c,x :tthere aiireq; compon i. quàm millimu~n vero ~x crafSl(~
tlbus element i5:vt hominu m corpora quall a~re.l hllt,fru~l.
bU~9; maxime aërcis 11lltrialltUr. Q..uod ne.(lUIS t.ll1qu~"U 1tI~
?of~ibilc.negct, OlympiodQ~us Annotel ,l' adducl.t IJlfl:Q~~a,
ln quoi Arifiute les Ividifi'e fe IllqUlt honllne m ~1II folo:le~e
Ilu~rieb-ltur & Cole. ~od 3utelll terra: fl~bltm,s fa,clem ln
duodeci m diuidit plagas, inde proue11lr .qUla dll~deClln ,congrUIt zoJaici fignis , duodcci m Cpha:rMum re~lrur.anlma.
fUll'
OUS,& duoclecima cil muncli Cphxr;!,arque vcl.nt! COCIU S
qamenn un dQdc,aë Jram illam !ibi "Curpat figuram , quaru
333
Tima:us a.ttribui t.m~do.S~d de hacip~afigara .deq; 2Iiister~
ra: proPtlJS qua:fl:JOOlbus,1Il Tlll1XO d,cemus . Tu ycro terra:
hu,iufinodi h.lbira~ioncm terre/hi Moyli paratliCofimilr nl
cHe IUcmCllIo. Prolnde Jlu~lIla fub terra clcfCr,bit ' 'll!i bus anima: nur,t1u,~tur.~x q~lIlqll1~ Cecundu nofhi corporis humo~es al1lmlq; pertur.ba :,oncs ln hac vlt:l nos aftligére s expOfur.1l01llllhtl aclduclt hnnle vero, verUnt.1ll1Cn \'criuté integram non llfeq~itllr. l'Jaro enim & hic & in RepubJi ca figlll6.catp~xm~a vlTtu,r~IP_& fupplici.1,. vitiorllm ad aJterl vitam ponwm um pertll1ere. ~llgitur Cüb rcrra Rumen
locus ell pun;ato nus, atque ad cur.lm pertÎ'nct & mœrore m
refponde t qlloque ai!ri,partiép mundim el'idi:lna :. Phlegec on
igOl rcfp~ndet atdue ~ri,enti,vi01q; pu~1i continer perea
lorem,& HX CUpl lt:ltLs<!; f~r~orem punit.S..tyx_Cocytus ~lIe
rerp.onder reme atquc occafl~1 ,odi:iue per 1,1Iél:ül, fletllmqllc
pUlllunt.DIfl:'crunr vcro IIOClOter f:folu,q uod s~orien~
appellat ur, Cocytus vero progre,l u;s. T;u;.u.r.wu innmum tenere vult i~lfern~ locu~n, in quo fcelefl:ifsim' non medicin:!:,
fe~ exem.plt graua af~lgantur,quct.n~dmodu I11C& ln R epubhca legltUr & Gorg13. Addunt qUld.1 ad hxc Rumina Oceanum quoque q~odamm,o~o perrin~re.aq~x fep,tentr ionique
reC~olldenteJ1l,ll1 quo dlllll1guen?l. defin~c!ldique virtus intelhgaru r. Tu vero quoJ de tlnlUll1Ibus dlcltur, potiCsimum
de dXIl1~nibus n~mi~lÎbltsque intellige . flagitiol o tali quodam ordme pUlllentlbus. l'rofeélo pccc:lta facile f.,n:Jbllia
(unt, qua: noudum in habitum fune COnutrra. Difficile vero
fanantu r qux iam habitum gellueru nt: veruntam t: vol cllm
quaclam racionis repugna n tia COllllllittuneur , & commit tétes afficiunt pœniten tia.luCa nabilia vero funt omnino .quo_
rum habirus & repugna ntiam & pœniten tiam procul fugat.
Prima purgant ur in Acheronre.Secilda,fi ad prima vcrgant ,
puniunt ur in Phlcgcto ote:fi ad tertia,in Styge, atque Cocyto.Teni a aflligun tur in Tartaro, ex quo, vt PI:lto inquir, nuquam egrediul 'ltur. ~IO vero paél;o alij aliter id exponan r,
in prx{ènti a libenriu~ pra:t,erm.itto. A~ligi ~~ro p~(fitllt ao~
ma: non tancum per 101aglll anonem mtelaC'lCer'.t dxmolll bus agitatam .fed per :lëre~()Jpora'911a: vchleuH &
cymuz nomineï 1ëIignan tur. pra:mia vero Ile plato difiillgùlt.All Imx qua: iuHe & Callae fine phiJofop hia vixerunr ,
(ublimi.1 terra:.qu alia fupd defcripti mus.afce ndcntes, ill te- )
n:W.Cs,imi s fpirÎcalibus9ul: ibi corporib us babiul1t.Q!:aa: vero
clUlhter proptere a phlloCophata: funt, cum Cplendiclls cœle- 1
fl:lbusque corporib us cœlumc olunt. Scd qua: pèrexaé lam
phllofop hiam perfefre purgata: funt, in locum fupcrcoeleflé
euolant, vbi abfque corporib us omnino , vt Plato hic inquir,
co tU per tempus villunt. Q~la vero ici ratione exponan t non.
Dulli, cOl1Culto nOI~ recenfebo. Pro~h~rius cette atque Iam~
bhchus tradunt al~lmasDeo perfeél:ICslme rclhtuta s nunqu~
C:Jdere. Q..uod qUldem con~ru~ rcfpood et oppoliti s, qux ex
t,arta.ro ~unq.uam. eme.r~ere ludlCantur. Quod quidemL i ita
fit, clrc~ltu~ lam lIl~nlt~ toll.entu r: Tempor ales vero circui • .
tus acllllben purgatlo lllS cUluCdam graria videbun tur. 50crates tandem gallum AeCculapio facrum fe debere f:ltetur
reddique .diligent i[sime juoet. Prifci Mrculap io medic~
Phœb,.f ilto gallum facnfica bant diei folisqlle nuncium , id
efl:.dllUna: beoefice ntix morbor um omnium curatrici , qua:
dlUinç prouidét iç filia nomina tur dié,iJ ell, vita: lumé debere fefateba ntur.Eiu Cmodl medicum in fllpcrior ibus perquirere IUfferat morboru m animi curatore m. Et qu.lli iam omni
dubitati onis ll1e,Lisque morbo liberati flnt, gratiam vithmamqu e Deo referri IUber. Pr.rterea oracula prHcorull1 tradunt, animas remeante~ in CceIUIl\, potana, ici e(l;, triumph a_
lem cantilen am cancre Ph~bo. Reddit ergo Dco votum, vc
alacer Pa:ana canens .cçc!eO:,em ~atriaIU reperat.
. .
DIA LOG 1 P ERS 0 N AE.
ECHE CRAT ES" PHAE DO, A,POL LO_
DOR VS, SOCR ATES , CEllE S,
, SIM M 1 A 5, CRI T 0, M lN , S TIll.
e
1 M
II.
p.'.·è~
V N D B-
V 1 II. 0v~.
',' PSEN E,ôPh xdo,af fllifliq uadie
S~ ~(~ Socra~s venenû bibit in carcere ? an
.~~~, ~ :l?_a~lC),lpfe al1dilljfij~PHAE.~O_
~ • ~~I Pl.t,o E checrates,~ffll1.E c H E.~X
nam funt ea,qult Vlrtlle .lntequa moreretnr ) loqutlt us eft?Et quomo do è vitadlf cefsit?
Lib~ntllr cnim ~udirem. Nam neque qui[qm m
l>hhafiorum Cll11Um Frequenter F1'O.ficifcitur nunc
~. :... ~.
Athen a'
•
\
�334
•
Liber Vigefimusnonus.
Athen~s, neql1e iamdiu hofpes aliquis inde ad nos
acce[sit,qlli certum aliqllid ea de re nuncia re nobis
polfet,n Hi ilium haufio veneno çvita migraiI è. De
ca:tcris vero nihil qUld referret, habeba t. PH AE D.
Necerg o qua: adilldi cium pertine bant, quo paéto
traétat a fllerÏnt, audillifiis ? E CHE C. A lIdmi ln us.
])XC eniJ'!l nobis quidam retulit. Et admira ti profet'ta [urnus, quod iam peratl:o iudicio , dm pofiea
obijlfe vjdeatllr.~idnaln 111 cauIa fuit, ô Phxdo ?
l'Ii AE.Sorte quadam id 50crati , ô Echecr ates, accidü.n am ,pridie quàm iudicar etur ,ornari contig it
puppit n nauis eius,qlla mittun t Athenienfes qllotannis in Delul11.E CHE. Id vero quidna m frbi vlllt?
Ii HA E. Hxe efi illa nauis, vt aillnt A thel1len[es, in
qua Thefeus olim bis [eptem ilIos [ecu vexlt in Cre
tam, [eruau itqi iIIos, & iIle [eruaru s eft . VOller ant
auté, vt fertur, A pollini , fi [eruare ntur, quotal lnis
in Dclum [peaac ulum quodd a mittere . ~od qui
oem l111nc euamac femper exillo tcmpQre lingllli s
<Id Deu mittut annls.C ùm igitur fpe8:aeuli principium agitur, ex lege interim 11Iftrant vrbem, neminçmq; eo ~empore Pllblicè nec;lnt ,oonec Delu perl
lleniat n;lllis, rurftlsq ; Athena s reuerta tur. Id vero
nonnun qll;lm 10ngo peragir ur tempor e? qlland o
cos oçQlpa nt venti. lnitiii vero Lpeéèaculi efi,pof i'lllam Apollin is h'lcerdos nallls j)JlUS corona llerit
pupplm . ld vero, vt modo dlcebi, prldie qlllm iudiç;we tur,béè llmera t. ~amobrem longum tempus Soq:ate s flliç in carçere inter jlldjcltlm atque
mor~em. E CHE. Clrea vero morte 111 iph1m,ô Phx,d o,q u~ nam funt ab eo diéta,q uç faét:i,q llllle fami}iariu111 ader~tr Anl11agifir,an's adelTè non perl111ttebant? acque ita defeétus ab amicis deccfSJt?p H AE.
N equaqu am aderan t aliqui , & quidem mlllti.
l! CHE ('. H,l!ç igitur Ol11nia para te qU1l1l plani[s
imè nobis referr~ , nii~ quid negoti) te impedl at.
PH AE. Otio[u s equide m [um,at quc ellarrar e vobis
conabor,~ippe cùm memil1lflè Soerati s GlIeip[e
loquar , fille loquçn tes alios audiam , milü [emper
ornnim n fiç dulqfsi mul'P ,E C 1i E. Si1l1iliter ,ô Phx_
do,ho$ qui te al.lditl1ri [u nt,affeé tos habebi s. ltaq~
conare pro virHms di!jgePtifsil11è O1unia perfeqlli.
l' H AE, Atqui mira quadam rationc , ô Echeçr
ates,
illjc p)'x{ens affeéèus eral11 .Ncque çnim miLçricor_
dia me c:apicbat, vt f:l.lniJjarHslmi viri morri prxfentem , Slquid em beatus vir i1le mihi, ô E checra_
tes,vid ebatur ,rum animi iIIills habitllt11, tllm ora_
tionell l con{id eranti; adeo intrepi dè gcnero [eque
migrab at è vira, vt vidcretl1l' J111hi ip v,it~m altera,
non abfque diuin<l forte migrar e, fed 11he quoqu c •
bçatus fore,fi q\lÏs vl1l1uam alius .~amobren~ n~
que admod ulU commo pebar, (vt confe~taneu VI.
oeretur homin em rei pra:[entct11,l~gubn COlUmoueri) nequc 1'llr[us afflcie bar,Ixt ltla, <iucI?a dmodU01 {o!ebam\ls ali:\s, qlHIlTlln p~'ploio p~lla vcr[abamur .N;up fermollcS quidem entiil:o dl erant,[ cd
reUera affeétus q~lldal'n mirus atq~le l11[oIJ ta VOIllptatis dolori~qlle pernlÏxtlO me inua~erat co~fide
rantem ilIj p<lU là poft l110riendum cilc. Et q l1lCU,l~
que a~kramus, ferme fimj!iter eramus affeéb, aItas
quidem ridentes~aliàs vero lacrym aptes. V nus aut~m 'pra: q:teris A polJodorl1s: nofti enjm vir~m,
eJusq ne mOreS.E CH E.~ldni? Pl{ AE D.Illc 19ltur
i~a pro~flls crat affeétlls, atque ego ipIe ait j que 0rones dlfiraÇtul11 fimiliter perturb atione a11ll11um
h;tbcba rpus. E C l'JE c. Sed q111niUU forre aderan t,ô
J>ha:do?p H AE D.Çines quidem & indlgcn~ aderat,
ip[e A pollocl orus,& Critob lllus, paterq; cius Crito: rur[us Hermo genes, E pigenes, Ae[chines, Antifihenes. Aderat & Ctdi ppus Pxanel ls, & Menexenus,a tqne alij quidam indigen x. Plato autem, vt
arbjtra r, xgrota bat. E CHE C. 5ed num aliqui a,derant pe-regrini? l' H AE. Aderan t & peregri ni,SJm mias Thcban us, & Cebes, & Pbxdo ndes: Megaren[es vero Euclid es,& Terpfio n.E r. H 'E c.Arifi ippus alltem & Cleom brorus an aderat?p H AE .t-;0n:
ln Aegina cnim dJccba ntur elfe. E CHE c.Ader:ll~t
ne infuper alij? P H AE. Hos ferme quos narr:nlJ,ll~
terfllifIe exifiimo.E (H E c. Die vero, quales flleru,t
fermones?p H AE.Co nabor equide m :\ princip io tlbi o III nia enarrar e. 50leba m us qllotid ie dieb~s f~
periori bus ad 50 ratcm pronci[ ci ego atq; aIl), colIcnientes manè in illa clll'ia,in qua & iudiciu m fa:
{huu fllerat : eareeri enim erat proxim:\. Colloq uc
tes igi~ur inter nos,op perieb amur femper iIIie quO
ad carcel' aperire tur .aperie batur enim haud admodum manè. Eo auté aperto, ingred iebamu r ad.S ocratem , & ['Cpe diem integru m cum ip[o tranü,g~
b,lmns . Tunc crgo prius [olito conuenimlls .Pr~dJC
nanq; eius dici ,qUllm è carcere ve[pere egre[sJ ef[emlls, nauem ex Delo audiuim us redi Jlfe. Jtaqu~
ediximllS inuicem filmmo mane nobis elfe ad locu
folicum redeun dÛ.Cu mvero reuerfi elfemlls,egref[us nobis Obllius ianitor qui nos [oIeb;tt admitte re,exp. eébre iu[sit, nec prius ingredi qulm ab ipr~
acccrill'emllr. Sollllln t enim, inquit, vndeci mull!
Socrat em; ilHque denunc iant hodle mOl'tem cnc
obelln dam.N eque deinde admod llm commoratUS
redijt ad nos,iu[ sitq; intrare .Itaq; illtroëu ntes 50:
craté quidem inueni mus compe dibus paulo allt~
• folucuQ 1:Xant hippen vero, nofiri mulier em,iux ta
[edente m,puer u?lql eius manibu s tenente m. ~:r
nos qllum vidiiIet ,eilliar e cœpit, & qualia muheres [olët excIamare:O Socrate s, inquit, nunc te pofiremù m tui familiares, affabu nrur tuque illos. At
Socrate s Criton é intuim s, 0 Crito, inql1lt, abd~
cat quis hanc dom 1l1,l1 , Et illam quidem abdllxe rut
quidam Criton is domef iici, vocifer antem arque
pl:mge ntem. Socrate s autem [edens in le8:o, co.~
traxit ad [e crus,m anuque perfric uit, atq; inter frt~
ca~ldllm fic inquit:~~àm mira videtllr , ô viri, hx~
,l'es elfe,llu am nOl'ninat homine s volupt até, qll~m
que miro n<lturaliter [e babet modo ad doloreJ11
ip[um, llui ~i~lS cot,rarill~ elfe videtllr.~ippe CUI~
fimul homlnJ adcffe nollnt. A ttamen fi quis profequitur capitqu e altcrl1m,femper ferme alteru qllOque accipere cogiw r, quafi ex codem verrice fint
ambo eonnex~. A rbieror eq uidem Ae[opu m,fi hçC
animad uertHI et, fab ula 111 fllilfe faéhll'u 111: videlicet
Deum ipfllm cùm IP{,1 inter [e pugnal 1tia vellet cociliare, neque id facere pofTèt, in vnum corum apic~s coniun xiffe, propte reaq; cuicun q; adefi alcerLi,
el~e~ m?~ a~terum quoq; ad fururu q\lOd quidem
nuhl ~ccldJt ln prx[en tia. Siql1idé modo çrus propter vlIleuJa afficieb atur dolore [cd huic J'ilcccdere
volupt as iam videtur . Ad hxc ècbes Per Ioue,in , '5 ocrates , opport
' memor iam
qUIt,o
une: id mihi in
reuo~~fii.Cùm enim poëma ta compo [ueris, priu~
, cantu 1Il laudé A pollini s, deinde eti:i. fabuLls x[opt
carmin e modul at 9 tu alij m\l!ti me interro rJalleru t,
tllm E~lcnus paulo antè,qu on5 conGlio poOaquain
cal~cere de~lenifii,ea fecens, qllX prius feceras 11\111:
'lua.Si igitur tibi curx efi vt habea quid refpo11de~
Eueno,q uando itcr\.l1u ex me quxfie rit,quo d certo
fcio
•
/
�PhGedo, Vel,de Anima.
men q uandam habet ratione m. Profeéèo (crmo jJle
fciofaé turum, tlic quz{o, quid ci fit refpon dédum .
(ll~i de hjfce re.bus in arcano habetu r quod nos hoVera,in quit,ô Cebes, refpond e, me id cffecilfe,non
mlOCS [umus l~ quadam cufiodi a, neq; decet quéconten
Vt vel cum i pfo, vel eum i pfius carmin ibus
quame-x hae [el~fl~m.[oluere,neque aufuge re, ma~ercrn:fciebâ enin. faeilleid non effe: verùm vt ingnus qludem I11du vldetllr, nequc cognieu facilis.
{omnia quzd am experirer ,minim éqi ofFicio mco
Verllntame·n) d mihi, ô Cebes, reaè dici videtur '
deelfem,fi forte bze effet ea mufica qll'.1 fxpius i:tm
.
Deos qUldem cur,lm habere nofiri:n os vero homi~xereere meiub ent.Er it auté éiufmodi:Sœpe mi hi
qua dam ex polfc[sioniblls eflè Deomm .
ln anteaé b vira idem infomn iü, licet aliaatql1<! alia. nes vnam
A~ non ~t~ tibi. vide~ur?Mihi quidé, inq~l\it Ccbes.
forma.o ccurren s fefe obtulit , eadé [emper ita prœN,onne 19lt~r,Jnql1Jt,& tu fi quod ex macipi js tuis
cipicllS? Fae,ô Soeraces,mufiea,atqi exerce. Ego igi
felp[um penmc rer, qUllm tu minim è fignifiea{fes
tur quodin [l1periori tempor efaeieb am} hoe mihi
velle te vt è vita excede ret, ir~[cereris iIIi? & fi poprœceprllm arbitra bar: & <juem<idmodu eurre?r es
tdhtem habcre s,pœna qllada afficcrcs? Omnin o,
~dhortari [olemu s, fie ql10d ipfe antea facieba, ad.
inquit. Fortalfe igitur hoe modo non prçtcr ratioldem'me in{omnili cohort ari putaba m, quafi phinem efi:,nonyritls de~tre {eiplilm interficere quàm
lofophia m<\xima mufiea forer,e go aut in c.o e1aboDeus nceefsltatem aliquam impofu crit,qu alem 110
r~rem. Pofiql1a vero [entéti ade me lata eHet,& mo
bis impofu it in pra:[el1tia. Confenranr:um id q uidé
~l me Dei fefillm inhiber et, cen[ui oporter c,fi forte
appare t, inqllit Cebes. ~od vero dicebas modo,
In{omniü toties iubeat, popula rem hane mufica m
philofo phos perf.leile velle mori y abfurd um,ô SuelC~rcere,neq; ci repugn are,[cd moré gererc. Tmius
crates, vicletur elIè, fiquidem ql10d nunc diximu s.
cnun fore arbitra tus {i11n, anteql li è vita migrar é,
rationc m ha,be~, Deum vi~e1~cet nofiri cuum ge'lb ~oc mê officio liberare, & parenté infomn ium, rere.no
s vero eHIS eLfe pollefslOnem. N ullam enim
POCl11ata fa'Cere. Itaq; prim6 qtùdem in ipfil1s Dei
id ratione m habct,p rudenti {simos videlicet homilaudem verills feci,cllllls cune [acra cdebra bantur :
nes non xgrè ferre ab ea cura [e amoue ri, quam illi
atqi pofi Deum iudican s oporte re eum qui poëta
prxfian t Dij, optirni omniu m rcrum gubern atofuturus fit no fermones, [ed !àbul.ls [acere, me vero
res .. N un9 uam enim pl~t,uet vir pruden s ip[um fe
non eaè fabulat orem, llonnullas ex f.'lbulis Ae[opi
mehus ciIe curatu rum,h liber ellaferit : [ed clemens
<Iuas fc.ieba, magisq i in proptu habcbl~ v~ in 'lu anali'luis forfitan id putare t, fugiend um [cilicet elfe
tple Pl"lliS incidi, modul atus [um. H2.!C 191tlU,O Ce_
à. domin o: neqi cogitar et non eHè id ql10d b0I111ll l
Ecs,refcr Eueno & iube, vt valeat, e{. fi l;\pit,me [eefi fugiédu m,fed in eo maxim e permanendli .ldeoqUatur.mi&ro e:lim hine hodie, vt appare t.Sicem
Fugeret. ~i vero mentem ha.
Athcnienf~ iubét. Tune Simmias,~ale id efr,in- que ab[que ratione
qui fit melior elfe cupit. A teum
apud
per
bet,fem
~li.it,à Socrate s, quod Eucno manda s? Sa:pe cni~
q,ueita ,ô Socrates, cotrari um dus qllod paulo anln Ilium incidi, & quantu de iIlo (cotio, nu11? PC?C
te dl~ebatllr probab ilius eft. Sapientes enim decct
l11odo Iibés iIle tibi parebi t.Qt!id vero,in qu't?oo n
gr auner mortem ferre,infipientes vero libéter. So~e philofo phus efi: E uenus? Mihi quidem vldctu~,
crates igitur cùm hrec audilfe t, deleaa ri mihi virus
lnquit Simmi as. Volet igitur & EllenuS, &. 'llllcft ar~uti~ Cebeti s.C?nu erftlsq ue ad nos, Sempe r,
CUl1qi:hllins rei dign~ efi:.part iceps. Non tame torinquJt, hIe Cebes ratlOnes qua{dam per[crl ltatur,
tc fibi vim inferet . N on enim fas eae aiüt. Et fimul
neql~e admod um f~eilè 9uod qu.iuis Jixerit , vult
h:tc dicens ,cruraè leéhs dcmifi t in terrâ. Atque ira
.re. ,Tune Slmmla~, Mihl qlloqu e, inquit,
adml~te
fcdcns,deinceps rcliqua di[putalljt.~'t{juit igitl~r
vldetur Ccbes dleere. ~o eni111 con1Îlio
ll
nOnnlh
ab co Cebes, q uona id moFio ais,ôSo~ratcs?fas q U1h'lpi,étes ~i~i ~os qui meliores reuera qlllm ipii fint,
dem nOn eHe [eip[um viobre , pllllo{o~hllm tan;cn
fUl:?,lnt,tlltsque c,uere facilè p,uialit ur? Atqui miOptare morien té fcqui?~i~,ô C~bcs~tnq~l1r,non
hl vldet.u~ Cebes [ermon em in te intend ere, quàd
ne tu 'Simmi:lsq; talla quxda audl~l1fil~;\ J hl101~0,
t~m f~Cll~ & nos relinqu as & Deos, vt ru ipfe f.'lCequo f.tmi1iaritervtebamini? Manlfe1tl qllldem ,wns,pnn elpes bonos. lufi:a dicitis, inquit Socrates.
quit Cebes, nihiI,ô Socrates. Atquie go quoque de
a~b~tror enim vos dicere meipfu m tanqu<1:n in iu~l~ rcbus, inquit Soc~atés, ex ~lIditl11~qU?1~. ~a: dlClO oporte re purgar e. Et maximè quidem , in19ltur ip[e alldiui l'derre VOblS nulla lOu1dlapl 0q lIit Simmi as.Age ergo, inquit. Conab or nunC:1hibebit . E tenim fortaflè maxim è deeet illo m~gra
plld vos aecura tius q uàm apud iudices fecerim ,me
tllrum eonfide rarc atqi animo fingere ~uali~ tmudefendere. Equide m, Ô Slmmi a atqu,e Cebes, nHi
ra pmada fit hxc iplà migrat i?qUld e~l1m ahud v[me migrar urum putare m, primùm quidé ad Deos
~ uc ad [olis occa{um quis [aclat ? ~: o.b ~auf.'lm, alios f.'lpienccs & bonos, deinde ~d homine s dcfun_
lnquir Cebes, ô Socrates, ncfas elfe alut hblmet ma
aos his qui hîc [unt melior cs, iniufi:a agerem , non
nus inferre? lam enün quod modo qua:rebas, c::go à
mo1eftè ferens mortem . N une certo habetote,{pe_
P?ilol ao audiui, quum aplld nos ~er[aretu~" & a~
rare me ad viros bonos iturum : fed ho.c quidcm
ahJs infupe r nonnul lis, non de~cre1d.6cere.apertu
haud omnin o alfeucraré. ~od vero ad Deos dotamen hae de re quicqu am Olhd ab ~hq~o vnquam
minos valde bonos iturus fin'l"certum habeto te, fiaudiui. Si:d attentlOnC opus cft, lllq un,. N am, ~
quidal iud eiu{modi, & hoe vtique me afllrm am.
ft audiue ris Oliru tarnen forte videri pOiSlt, vtrum
rum. Propte rea haud quaqul rn mortem molefi:è
hoc folul11 ~x alijs ornOlbm fimplex Üt:nee accid~t
fero, vt quidem fi aliter fë res habere t, facerem fed
vnl}ui homin i quem~dm?dum cretera, quando &
bono an.irno filin, fper~q; fuperellè aliq uid hi; (} ui
qUlbus melius fit mon quam vlllcre.ltaqlle 1l1.trum
defuna l funt, arque vt lam dm dicitur , lUulto 111e~bi fone vJdebitur,fi hlS quibus pr"fiat mon,n on
Hus,bo nis f~re ql~à~ malis .. Q~id igitur, ô Socrahe'~at iibime t prodell e, {ëd alili oporte at expeé:t.u e
t~S,I?qUlt ~lmlU1~s. N um Ip[e cum ifthaç [entenqUI profit. Tune Cebcs [ubndens.ltt,lO .1upltCr,u~t1a~lOe abue cognas ? An nosquo qi particip es dus
9.uit,fuaipfiu~ hnglla 10qucns.Atqll1 vldenq Uldc,
rehnqu cre? N am commu ne nobis quoqu eid boInqJJit Socrltc s,potcs id tic abfurdum. Fonalfe tanum
�Liber Vigelimusnqnus.
Jlum elfe arbitror. Prreterea ita demum te apud nos
purgaueris,fi qU:E dicis, nobis etiam perfuaferis.
Dabo equidé opera, in.quit. Sed Critoné prius au[cultemus. Videturenim
mihi iamdudu nonnihil
.
velle dicere. ~idni putas aliud,ô Socrates,inquit
Crito, quàm quod iamdudti mihi dide is qui tibi
venenû efi daturus? te videlicet monendum elfe vt
q ulm pilrcifsimè loquaris,dicit enim eos qui difpu
tant,nimiû incalefcere: nihil vero tale bibituris venenu cQuenire.Alioquin cos '4, id fecerint, cogiinterdiil:>is, quadoq; ter venenii bibere. Tum Soerates,Mitte ipfum,inquit. Tatùm id quod offiçij eius
dl: paret,t:lquâ bis, & fi oportuerit ter prctbiturus.
Et antea quidé,inquitCrito,ferme id te refponfuru
fciebi.Sed me ille iidudii intçrpellat. Mitte ipfilm,
inquit. Ego vero, ô iudices, ratio né vobis iam reddere volo, ob qua mihi videatur vir qui per omné
vitam incubuçrH philofophix,merito magn;l cum
nducia imminen~é expeéhre morté, atqi bona [pc
elfe, fe ibi pofiqua hine migrauerit, maxima bona
reportaturü. ~emadmodiiigi~ur id ita[e habeat,
ô Simmiaatq; C~bes,conaborçquidé ilperire.~i~
cunq; philofophii reÇl:è traa:ant, videntur latuilfe
ca:terps hominçs,quod nihil aliuq ipfi comentarétur qu~m mori,atq; elIè fe mOrtUos . ~od. fi id velum efi, perabfurdü fotet , fi cùm nihjl pr:eter boc
aliud per omnç viti fiuduerint,hoc ip[o aduenientç qpodiamdiu agitabant cxercebantque,grauiter
ferrent.Hîc Simmias arridens,pcr Iouem,inquit,ô
Soerates,mihi quidé haud mlllç~m ridere cupienti
ri[um exprefsifH. Nam multos arbitror fore qui fi
id audierint,aptifsimè in philofop ho~ diétli putét;
nofiros~; hominçs confepfuros, & vaide 9.uidem
quod phdofophi reuera moriantur,minimeq; illos
ignor~re,dignos elfe hos,qui hoc ipfum pati:lntur.
Fortè id reétè,ô Simmia,dicerent,prxterqua quod
le hoc non ignorare addunt. Lateç ~nim ipCos,qua
ratione veri philofophi & mori fiudeant, ~ morte
fintQigni,Sed iam relinquamus illos, nobisqi ipfis
loq~a~ur '.p u~am usne aliq llid elfe morté? A.Hq uid
ce~te,lnqu~t Slmmias, N u9,uid aliud,inquit,q uàm
anllll~ àcorpore folutione?EŒ:q; id, mortuu elfe,
[cilicç~ [olntu ab anima corpus per fe [eor[um elfe?
Seorfum quoq, à eorpore anima [oluta,ip[am per
feipfilfll exifiere? N unquid mor~ pr:eter hoç aliud,
cfi? N ihil aHud,inquit Simmias.Confidera,inquit,
bone vir, oum tibiidé quoqi & mihi vidcatur. Ex
his cnim nos arbitror planius qux perquirimus,in
telleççuros. Videturne tibi philofophi officiu eLIè
[eGÇari eas qux appellantur voluptates, quales funt
epl,Jbru, atqi pocUloruIll? Minimè quidé,ô SOCi:ra_
tes,inquit.Sed an vçnereorii? N ullo modo, inquit.
~id' reliquü corporis cultü, an eum magnifacere
philQfophus tibi videtur?vç habere vefies egregias,
calceo~qi &; aUa q ux circ~ corpus fi~l1.t ~r.namenta,
vtrùm multi facere tibi v~detur, an nlhlh pendere,
ni~ q~a~enus magna coga~ necefsitas ilIis ~ti? Mi~i
qlude vldeturverus philofophus hçc omnll floccl- .
pendere, inquit Simmias. An non tibi videtl,Jr,inqu~t,~huiufmodi homini!\ fiudi\lm hflUd ad C9 r pUS
qUlde dechnare,fed quantum fieri potetl al:> iIlo di[ce~er~)atq~ ad animu [e couereere. Mthi quidé,inq Ult Slm~las. ~ bnnc igitur in eiufmodi rebus pd
mum m~ntfefi~ ap_parct philofophus pr xter c:rtef?S homlO~s aOlmu quàm maximè potefi à comerClO ~or~or~s [eg.regare? Apparet,inquit.Putat vero
plenqho Slmnlla,Cum hominé cui nihil taliü duke
.
fit,ncq; Hiis fruatur ,reucra vinere exHl:imand.û non
dfe,penè mortuu,eum voluptatibus eorpor~s ~on
ftudeat. Veri[sima narras, inquit. ~id aute clr~
{apientict ipfillS aequiiitioné?inquit Socrates. V~ru.
impediméto efi eorpus,fi quis ip[um [ocium:ld 10uefiigandum alfump[t:rit,nécne?~ale id efi qu~d
nunc dki. Habéntne virus & auditlls veritatem In
hominibus aliquam? An vero fic [e res hab~t,vt~P~
quoq; poëtx [emper eanunt,nihil nos audlre, nlhl.
videre [yneerum? Atq ni fi ij corporis (en[uS fyncer~
certiq; non [unt,neque etiâ alij:quippe eUm c:rt~r~
omnes his q uodimodo deteriores fint . An no~ (lb!
videntur? Pror[us, inql1it. ~ando igitur anlm US
veritaté attingit?inquit. ~ido enim aliqui~ c.um
corpore tenut inuefiigare, proculdubio dec!P~t~
à cOrpore. Verè loq~eris, in quit. An non,fi.JO Ip ~
ratiocinatione v[q ua alibi,eertè fi t illi aliqu~d e.o ru
qux verè [unt,manifefiü?Ita efi,inql1ir.RatJo clnatur auté tune optimè, quando honl nihil eum perlurbat,neq; auditus,neq; vifils,neq; dolor,neq; vO~
luptas:(ed quàm maxime [eip[um in [e recipiés, de[erit corpus neq; quicquam quoad fieri porefi Cll~
illo communieis, neq; attingens, ip[um quod v.ere
efi,affeétat.Efi ita,inquit. N bnne,inquit5im~1Ias,
& in hoc philofophi animus maxime cotemnlr c~r
pus, ab coq; aufugit, quxritq; fecundii feip[u.m ~I
uere? Apparer,inquit.~d vero hctc,ôSimml~?I~
quit.Dicimusne iufiu ip[um elfe aliquid, an nlhM
Aliquid per Ioué,illquir: Rur[us ip[um pulchru rn
ipfumq; bonu aliquid e!Ie?~idni? Num aliqua~
do horu aHquid oeulis pereepifii?N ullquâ,inqUl t•
An alio quod:i. [en[u corporis illa attigifii? LoquO r
alltem de omnibus, veluti de ip[a magnitudine,
[anitate, de robore ip{o, ae fummatim de cxtero ru
pmniû effentia,id eft,quod vnumquodq; fit, vtrÙrn
per corpus quod in bis verifsimum efi,perfpicit,ud
An ita fç l'es habet, vt quicunq; nofiru maxime 8C
accuratifsimè eogitare mente fe eomparat, jp{il~
quod aggreditur cogitandu, hic proximè ad cog n!
tioné ipfius accedat~ Prorfus.N bnne igitur iIle puri[simè façeret,quiciiq; ipf.1 cogitatione qu1m. m~
ximè [e ad vnumquodq; conferret, neque vifu~ ln
exeogirando adhibens,ncq; [ehfum prorfus jJlu ~a
tiocinationi coniungens: fed ipfa per fe cogitatl One fyncera vtens, ipfilm per fe quodlibet [ynceru m
exifiés fiuderet venari quàm maximè ab oc ulis, ab
auribus,& vt filmmatim dicâ,à toto corpore libe~,
vtpote perturbante animu, neq; permittente vert:
taté, f.1pientiamq; alfequi,fiquando in comunion~
re~i piatu:? An non ?ie erit~ô Simmia,fiquis vnq U3.
ahus, qUl quod ven; cft aaequetur? Mirificè vero
10quefÏs, ô Soqates, inquit Simmias. N bnne igit~r ,inq ui~,ex his ~Ill~ibus . necelfario fequitll~,ofi
monem elU[modl vçqs phdofophis'Vfqueadeo cofta~e debere, vt ~nt~r ~e talia quxdam loquantud
N o~qua~am rau?nts Ipfius via ridemur ad id co~
fiderahdu perduel, quandiu corpus habcmus an!musque nofiertanto malo eric admixtus nunqU3.
id quod defideramus,abundè c·on[eclltur~s. Impedimenta enim penç innumerabilia corpus pra;bet,
propter nece{f.1riam eius ahlnonia. Prxterea morbi nobis hinc inciden~es,inuefiigationem veritads
impediiit:amorib 9,cupiditatib 9,timorib P,varijfq;
imaginib 9, Illultis deniq; nu gis nos im plet, vtveriffimèdicatur ntiqua nobis ab illo permitti, vt quicqua reau fapiamus. N ad bella,ad feditioes,ad pu
gh3s nihil aliud q~l;\m corp9,eiusq; cupiditates impeUunt.
cl:
1
..
a
)
~
�Fh~do, Vel>q~ AnIma.
l
J
337
ir.: (;\map~lI~ln~. Omn~a enim bell:t.pcc.un!:tTU gt:atia fi tll1t~ , (pes ea e,9 qu~de ~~od :l1l1:l?at in vip,po~
mqle~eJ'cj~
~
c,
ç~nta4tqfaplerlt1a)eo aut,c cuiL~s,
,'..I>~CUI1l~S aute q ua;t:erc cogim ur, corpod s gratia,
::xopueris,
JS
'J
~~ fc.re~J.t,l~beran:A,n yqo mençoJ
~~1~1l1 elUS inferuiçtes.atq; ira fit vt propte r b~c 0ad
\lI1t
VOlllCT
fpontç
m41t~
nblls, hbens ~ef~né lS!
mn~aà philofo phja; fiudijs abnr,'lpalPur, Extrem û
(*que
cu
~idere)
bi
i
,
e,~s
s
~I]ferq~ p,ronc,tfcJ, w:r:lt~
:V,ero omniû dt, qllod {iquid;lb ip(o,oti j {lobis ~6l.AUOS amallç pt: SapletlX,aUc ver,~JS .1ma[Qr~
yer.(<\1~
ramlls,
CO{1flt
aliqu,jçl
erand~
conlid
acl,
~j
~lnga,t~n.?s
in hac ipia~ [pé flpduétus, no alibi eam .
éter
vehelll
1n'lefilgatil:ills nobis rur[~lsvbiq; [cfG 0pponé s,cute fe cçp.ataturÇ!,2q u'a apud infcros ,mor
dignita
pro
n!u~t,u quod~ I?~mubat animû ,& q.uafi pereùti ens
et,ae f)6liben~er illllC migrab it? ArbixsrèJer
tem
ti,
red~lt attonitUq;l,adeo vt hoc obllaeu lo impedi
'trad quidem ,ô amjc,~~?poIt:t,fi verè philofo phus
V~ru perfpicere nequea mus.C: rtcrùm nobis reuera
~~,p1~g,nope~'e ap.ud Ip"rum h..1C opinio né valere, vc
indcmonctr~t4 ea,fiqu ando ftlmus purè aliquid
~o ahbl pur~ faplc;ntl~ pofle a{fequi fperet, qua iltel!eéturi J rçced~re à corpor e oportere., atq lie ipfo
lie.Si al,lt~ h~citafr h,abet, nonne quema dmodu m
a~lm9 l'es ipf..1S c6,fiderare. Atque tunc" vt ilpparet,
mod 0 die~ ba~ prxcer l'aei oné foret oln 0, fi mortcm
çppote s euad~museiu~ qllod affeé}:amus.., Cuillsue
v~reiI,lC~odiforrnidaFet) Per Io~~,in~t Simmi as,
~~atores profite mur nos dre,fciUc~t Ç1pjçtiç,Cùlll
cotr~ r.mo~e. SuffJ~,Jens H~o, eOJe~lIra erit!in ÇJ,t,
,,~delicet monui fllerirnlls, quéadm odû n~ara inmol~fie morte fcrre, cu non eae phidl~~t ?ratio: dum autéviuc:mus,nequaqua.'.Çtenim fi que v~dcrts
l.ofophu} fed ,/7I.OO',(I)ijo/Jo~, qucnda m, id eft corpor is
fi nl~d corn corpor e pJlrè difeerni potefi,è dllObu$
amator e,atq; eupde f~rJ?1e fI7l.1lJCf~;t :t.1of,& ~17I.éT/;tof
alteru:aut nunqu i po{[umus [cientia co~feqlli,aut
id dl pecunjarû honoru mq; çupjdu :aut talé, vt al~
pofr morté. Tuc enÜll ani~us ipfe per.feipfl,lm eric
affeéèet, aut vtf~g;. Omnin o ici efi, vt
tè,o~fi,m à corpor e,prills vero nequaq lla.Atq ue dû tefum 11.~~U Proind e qua;,o Simmi a,fortic udo nopit.
ais,inq
V1U1mus,ita vt videtur , proxim è ad fcientiam aeceminatu r,an non viris eiufl11ppi maximt; cOlluenir?
...
ha
iü
eornerc
e
corpor
eum
mû
demus, fi qua mini
~a~im~,i~qu.it., None & temperiitia (qua quidé
buerim us,neq ; 9uic q!la eum iIlo commu nicalle ri~tla mult! ea e!I~ :uunt, qux façit ne cllpidi tatibus
~Us,nifi quantu fumma cogat necefsita~:neq; huferuiam ,us,fed eas aÜ1: cOMemnamus,mode{lii\mq;
l~S natura replebi mur, fed ab eius eoragio ne CilUC:~
ferucmus) his dunt;t.,,{lt coueni t, qui <;çrpus defpihlmus, quoad deus ipfe nos fo!uat;atq; ita puri, (5(
phia vi\lunn Nççelf e
~ ~Or'~dris infipie ntia Iiberati, v~ conCen~ane(i dl, ciunt 11lal(t,mè~at.q; in phiJofo velis forçieudiné tf;m
rare
coGd
~nitr,l
Si
~t.
ca,inq~
Cu tahbus 'erimus ,cogno feemus q; l? no~ Ipfos fyn ..
perantj alllq; alioru, tibi perabf urda videbil . ~:\
~erum quodli bet,id ea,forf itan ip(~m veru,rp.nam
nam,~ So~rates, ratiqne r Scis vriq; ea;teros omnes
l~pllro quidé puruattinger~nefils dl: Tali;t eq!Ji..
vnu ex maximi~ malis c]'ifhmare. ~t maxiJ.ll0rt,e
de,ô Simmi a,iudic o necelf.1riil elfe omnc;sreétè di ...
N onne ~gir mâjofÜ metu malori i, quiin~uit.
mè
f~endi cu pidos loqui inter fc,atfli opip~rj, An noll
cunq; lOte!. eos fortes [~nt, fLlfiinent morté, q uado
tlbi fic videtur ~ Et maxim è qu~dç.mromniulô Sq~
{uftinent? P,r ?feéto. Metué do ig~tur, açq\Jç metu
CJ'ates. Si ha:c igitur ,inqult , vera (unt,ô ô1I:IJice,ma~
(ortes funt oçs pr:rter' philq[ophos:etfi abfurd um
gna fpes ea eum qui peruen erit illue: quç, nunc egq
Ça ~ctuJ vel timiditatç il1iquem eff!;! fortem. Cert~.
proficifcor,fi vfqua ;tlibi,id mis abl,lndç c6fecti~u~
~id aut,é~qui in~tef cos modera tiçlicll nc,inqu it,
l'um,cu~Us g.t'atia tapturn nos negoti um jn prefc:n-,
fimll~ q uoda paÇtQ ilffeéèi fl,1nt,inréperantia
~~nn,e
ti vita fu[cepiQlus. ~anc ergo mig~a~ioné ~~ pr~..
e~
~ldel!e 9.l:I~dam tem.pcr,:t~i~,quanqu~ impofs ibile
fenti:\ mihi impofi ta, bpna fpe fU(clplO:fimlhterq;
4ICU1~ .' er,unt~~~ dits euel1it afFeétio qu~.quiuis aHus fu[cipi et,qui mod.o putat prttpa.rata~ . J~ efJe,
finuh~" ln lfi~eoru fatu~ téperiitia. Timcn hu~c
fibi menté tanqua m purific atl. !ta prorfus,~nqult . da
~ar5at voluptaqb~s~easqj appeté Sirnmi as. Purificatiove~o,jnquit,n.bnne ln ho~, tçs ~tllm p~ altJs
ç,ab alijs fuperati:etfi vocat inabfime
c:r5e~~s
tes,a
c66,Qit qu od iamdud u dicçbamus, videliçet vt qua
tib\.1s [uperar i. verûtam e acciVOll~~ta
à
~eratla
t~m
ntaximç ~otrumu$, :lnimu à eorpor e, fe.iungamus~
atibus, alias' fupçrét vo ...
vqlupt
a
l
[~perat
vt
els~
dlt
tll m q ; aU'uefaci:lmus per Ce vndi'1; à corpq~~s con:
vero id il~~ fim~le eft quo4 IJ1odo dicet.1g io ne felloearj & colligi:itaqueGq\lQ adelUS 6~,rt }llpraçc;s. la
quod:'i modo per ~ntçqJperantii fieri
,fçHi~et
b~ltur
pOtea) habit;t(e.j~q;,& in pr:rfen~ ~çmpÇ)r,e,&: 1ll
teperaços. Similç quidé, ~tqui vide ô Qeatc: SimfUturo l corpor e fulu per fe taoqua corpop~ ~m.,.
e h~c hfludq~"q\li reéta (Jr;td yirtuté via, vo
culis folutii. Maximè quidé, inqpit. N~\l.\1ç l,gml: mia,g svidç1iceç volup'fatibus,dolq!,es d()lodb us,
Ilpt:\t~
hoc mors app.ellatllr, [olutio & [epar~~o iln}m:r}\
& metu meru,& maius t1,1inÇ>d tanqua nU!llos c6COrpore? Prorfu s,inqui t. Sol~eTe ver.~ l~fu,m,que:
: fedille ~u~axat reéè\lsfit nümlls~ quo hxc:
~d lllod llm ,6fi temur, om ni tepore IP~X~mf; :le .c0l~ ~utarc oporte at cômucar" f4:1ieeç prudét ia:i quo,
omnia
(luden t qui reétè p hilofop hantur . '.Atqu,e n:r~ Jpf~
& cum quo omnia ~mptaac; ,vé~ita re~ç:r;t fuot:&
philofo ph o f4 me~it;ltio dl, animu ~ çorpor e folfortitu do, & temper itia, ~iufiitia, ae ft,immatiIn
~e.re,atq; feparare: Nonne ita? It~ V,idet.ur. N op~e. veq,vi rtus cû prudenti.}:fiue açlfinç~4U~ ~bftnr vo~ltur vt ~n princ;ipio diceb~m, ndu::ylum ~o,rft,fi l~ptates& timores,ç:rt~~(H gçnçris eiufdé,Sinau_
'Yu'quifc in vi~ajÎ.e ,cOparalllt, v~ q~a proJÇlm? a<\
cem à prudéti afegreg atain\J icé çôm\lt:itQr açlumtnoné aceederet fic viueret, vt ea defmle ad Ut;l1len..
'd?R
•
bratio q4~q~ lit ~il1fJllpçli Viftlls ile rcuer;\ fçruilis
tc,indi gnaret ur?N onne ddiculu ? ~l n~. . eue.
nihil f.1n; veril); pofsidçs;v~rtutls autem veritéls i~
ta igitur, inquit, ô'Simm ia reaè,ph~l~forhant~~
hor~omni4 puri 6çation e rcuqa copfinat~& tCQlIlloné eomme ntaqtu r, atque ab ea minIm e 9m~lu
pepw,t.ia,& ~u.htia,~ fortitu do, ~ prudencia ipfa
ptrterr étul' . ~ta vero confidera. C"m eni91 corpus
(tr p~t~eatJo q~~da.' ~~obre hi qtii myficr ia
quidé vbiq; afperne nf, animu vero ~pfLJm eUR,i ant
n9 b15 Fofiltuerut,mll11!lle cotemn ëdi v·idétu r fed
per_feipfum habere, none fu mma effet, ;lb{u!dltas,
re\le~a Gd udii 05 cultè nos aJmon llêre , q llod ~ uifi1:ucqn id euenit,expauefciit)mok~eq; ferat,~eqi
cunqi,J;lOn expla~us ncqi iniciatus migrab it ad in..,
libente r illue profici[cl}l,ru f ,q uo quu perUeJ lmnt,
fcros,
F
V.
)
�338
.Li&er Vigefimusnonus.
feros, iacebit in 1uto:q~icunq; vero purgat us atq;
initiàtU s ilIue accelferit,'cum dijs habitab lt. Sunt
c;nitri (vr vulgo aiunt) qui in myfterijs verf.'ltu,r,
thyrfig eri quidé multi;B acchi vero pauci.H i vero,
vt equidé opinor ,no alij funt quàm qui reétè phi10[dph ati [unt,qu oru quidem in numer o vt elfem
nihil in vita,qu antl)nt in me fuit, prçr.cfmifi:[çd a ';
.mnibu s modis coteridi. An vero reétè c'otend edm,
;:tliquldue profece rim,qù ü illue perueneritnus,'.cet
to [ciemus,fi Deus volueri t,paulo poft, vt mihi vi<ietur. Hanc igitur exctifatione 'a ffero, Ô Sil1UlHil,l
& ô Cebes, cur cùm vos eosq; qui hie [unt, domi~
nos relinqu i, merito non œgrè fera \neqi indign er.
fpero enim me & illie ndn minus quàm hic bonos
dO,mino~ am~:o~q; inuent unl, M utri ver?> id 'm ini;
me credut. Sllgltu r defenfio't,nea vobis mag is qUit
Atheni enfibus iudicib us pedhaf ir, benç fc' rl!s ha::...
bet. Cum hxc Socrates dixilf'e't, [u[tipiens. fçrmonem Cebes,fic inqllit, Ca!tera qlli4 em, ô Soc1'<\tes .
reétè diéta vidétur :quaniü vero açl ipf.'vn animam
fpeéta~, valde am bigunt homin'es, ne ;1nimà l cor",
pore feparat a nufqua fit vlterius,fed ea ipfa die qua
homo morte: obierit ,intere at,ftati mque [eiunA a 1
corpor e dilT0luatur1atq; egrediés quaG veqtus ain
fumus çlifsipetur atqi euanef cat, neq; vÎ{luam vltel'ius omnin o fi~ aliÇ!.d. Profea o fi effet alicubi colleéta in [emetipC'uri, & a~ his malis qUa) tu rnodà
narrab as liberat a, mulra nimirü bonaq; fpes ellèt
ô'Socra tes, vera qux diceba~ fore. Cxteru m ad id1
fort~~e pel'[uafione ".ddlue non. paru.a ~pus e~, vt
credatu r [uperelfe JOlmam poft Ihtentu hommi s,
arque aliq~li vim intellig entiam que habere, Vera,
Ô Cebes, loqueri s,inq'u it Socrate s, Veru quid agen
dum cen[es?an forte de his ipfis cOfabulandll, vtril'
ita elle, an aliter probab ile fit? ·Libcnt er equide m.
inquiç Cebes, audirem de his rebus quid fentias.
Ncmin é arbitrOl', inquit focrates, Iixe auqieo té,
ne fi eomœd us quidem fit, ellè diéturi i nugari nüc
me,ac de qui bus minim è oporte at verba 6cere. Si
~rgo placet oporte tq; cofider~'\re, id hoc pa~o co-'
ftder~mu~, vtrù~ videlicet aplld inferos fillt mc;>rtu~ru amm;e necne. Vet~~ q\~tat fermo,
~l11US mCP.1~res fumll,s~ ihl'creife a?l~a~, q\lœ hine
lU~C abi~r~nt! rur[llsq~ hUHeue!!!.J!H! . ' ex ~lQr..!!!!.s, A tqUl fi hoc vent~ 'e{f~ v.t e m<;?rtuis i~rum
vi~entes fi~~ffent antmre tl\~c n2.fu:i:,~ e~i enim
~urfus fierc~r.,fi non e!fen~'Atqi hxc ftlffl~lens co- .
leaura ea,.tta ~lfe, fi reuera.~o~et haud.ah.unde viuentes fierI quam ex morttll s. Atvçro ndi 14 fi~,alia
-.Jlpus erit ratipne . Omnin o, inquit Cebes. N qUI:
vero id il) hotnin ibus foh\Ill, inquit~ fi planius in-,
telligere .vis,é6fideres, fed,in ~pi~alib~l~ omni?t ls"
& plantls , atquev t fu~mat1m dlcam ln omn~bus
qux gignun ttir, vtrùm omnia fic fiant, neql a1iun~ '
de quàm ex contrar ijs contra ria, quibuf cunqi tale
al~q~id contingir:quem~d.m03ull~ p~lcht~ln: t~r-J
KI qu~d,am.medo ~ent:arIum ~~, & .ll1ft tim lnIUo,ahaq ; elU[modt quamplurIm~ \:,~delllus. Confiderem~s, vtrü neeolT;tiiilm'fir., cui~iîq; aHquid cfi:
con.traflllm.,no~ aliu'nde id quàm.ex {uo contr;tr~o
fiw? VelUtl qU,ad 0 quid maius etfidtur~nçeelfè eq
ex eo quod a~te fller.ü minus~poaea ma~us cuadere. I,r.a.d\::NQne & fi minus ;tliquid Qar.,ex e6 quod
ant~ m~~l\S el'at, poftea fiet l11inus? Sic omnin o.
C?!!1I1eua ex robufii ori dc:bilius, ex tardior i vdloÇl~S? Pror[~s. ~id v.erO: Si qU.id. e~~da~ d~t~rius,
PoPe..ex rnehorJ. Et i\ lUftlUS ex ImUalOn?Q.!!.idni~
In omnib us igittlr f.'nis j'cl ~~lorat'um haberi1~sr
omnia ha Red, cantra ria vide1ïcet ex conr.rarl).s.
Pror[u s. ~id r~lr[us1 J:.fine ctiam a~iqlli~ tar~ ln
ipfis, inter corltra ria duo? Dpxvide1l'cer. Jnte.r dia
gel'lerationes, fiue pl'ogre[siones ' flb âlt~ro qUldem
in alterum , fltqi in al~eruQ1 yici[sini ab al~ero.? Etenim inter maius atque minus, mé~ium',o~tlOe~t
jnqementum~ ~ ~ecrementUlp:djèlmUS~i .l~ 9~J'"
dem crefcer'e ', illud vero decre[cere. lta, Jnqu,r.
N onne'fi milittr di[cerni, vieifsim,:ltque conflln. .
di,frige fcere,& incalef'cere,amniaq; eoâem pa~6~
Eç fi nomin a nobis de[lln~ alicubi , re t~men Ip[a
vbiq ue it:a neceffe eft fie ri, videlic et om~la. eX co~"
trarijs inl1i~em, gÇ!nerationemquee~e Vtr1u!lJ; v~d
ci[sim ~n alterum ? Omnin o qui~e~, inquit, ~~,
veto?el quod eft Vlllere, eOne altql11d "ont~anll
ql.ienia~moduin ei quod vigitart: eft, dor~lre con.~
trarium ? Sic ~ft omnin o,inqu it; ~ldnà? ~()fJ,
inqujç: AIl non ex, Ce inuicem hxc fiunt .? ~~U1d~n1
eoirari ;\ funt.C umqi dup fint,du x qllOqi 1I1t~r hç.q
genera tienes tputui? N ihil p~ohibet. Alt~ra ql11"
dem conhlg atiopem eorum; qUa! modo dlceba~,
ego tibi diç'ilm(inq~it Soc~'ates) tam ip[aml quarn
genera tiones fOl'u . Tu verO' tpihi apeFies alte;:l~'
DicQ apte'in ilIud ql1ide~ dermir e, illlld ~t1~~ cUlA
gilar.e,:\tq; ex [omn~ vigilia m fieri,~ ex Vlgllta{O"
mnum : horllm qi generà tiones hanc quidem een~
niuere l illam vero expergifci. Satisfeci tibi néane~
Satjsfe tifti certè. Die tu mihi quoqi fimiliter d.a
v ita atqi p,lorte. An n~n contra rium ~'iu~re dicI~
elfe atque mari? EqUlde m. li teJÇ fe lnl11çe~ fic
ri? Ita. Ergo ex viuente qufdna m fit? , M értl1~l~'
~içl ~utem \!x ~Pft~lO? N eeeITe eft confite fl Viuens. tg~H!r- I!~ mortui s, Ô Cebes, viuenti :l fiunr
atq; v~~çntcs. Appare t, ~pnt igitllr apm\ inf~~os
anim~ noft~x?VNçwr. N po ne ergo & gener~tIO~
nutl1 qll~ circa hxc [unt, al~era quidem manlf.e{l<\
eft? Mari eoirn manife ftum eft , nonne? Ita pro~fus. ~f~n~m ig~tur facie~us? N preddemu~ VI"
eif~int gënel'atione~ hui~ cotrari am , fed hac ln r~
dunta"tatnianca1ll4ice~us natura m e{fe~ A~ vera
nece!fe ~ft r~~dere ci <],uod ~~ori efi,conuari~ qt1a~
dam p~ner.at101~e1U? . ~m~1~9. ~am v~ro Ift~II1~
ReuHufc:ere.N onn~ 19lturf i reullu[ cent,l a eft,pro
grefsio qU:È~a~ hxc èfi ex mortlli s ad viuétcs.? Elt
vtique. Conuç nit ergo nobis hac in[uper rattone ,
villétes ex mort\li s ~eri nihilOtllil1l1S qu~ morttlo s'
ex viuent ibus.Q tlod cum ira fit, fufficïentern co~~
ie~uram hine llat;er~,a~imas mortuo rûm neçÇ~ario alicubi elÎ~) vrlde iterurn réuerta ntur. V idetUf.
mihi,ô Socrat es)hoc çx his, qua: conce({:'\ [unt, nec!!{fario fequi. An~m\lduerr.e ·ergo,inquit,ô .Ceb~s,
h;lUd abs rt nos h;çç ~ vt arpitro r, concefsilIc. Nl{i
cnilll contin uè alt~ra v~c~[~i~ ;ltef.Ïs reddcrentur"
quaq quodam circ\llo reri1~antia, [ed direél:a. qu:r~'
di p~p~r~[s~o, foret, àuntax.at ex altero in eiu~ op-t,
}?Ofit~lfll, neque r~r[lls refleéÇerentur in alteru, fa~
cerentq ue regrdl um, o1UnÏa t.andem , rnihi cred~~
eandem fubiren t figuram atqi affc6èionem 6eriq~
eeqare nr, ~6nam id PIléèo d-icis,inquit? ÇIaud~
quaqua m fntelleLhl difficile eft ,jl1qui~, quod lo~
qll~i. Peripd e enim ac fiïn {omnü cadere tur qui':'~
dem, ab ~6' vero in vigilia m nunqu i re[urgel'ecur"
minim e te la~et omnia tandem co deuenr.l11:~, v-t~io~ rldiclll a qllxda m fabula videatu r, n6q~
appal'eat ~[qll~m,c~m cxter:l qu~que vniller[a {o",
mno fiinilit~ pppnrpant~r. Prolnd ç fi confun de loo
r~ntllr
�Ph~do,Vel,de Anima.
rentur quidé omnia, nunqu a vero difcern erentur ,
~naxa~orx ilIud repére côtinge ret, vnillcr[ a'vide_
11 cet efIe fimul.E adé ratione ,ô amice Cebes,fi ql1Çcunql1e vitaacc eperint , moriat ur,mor tua vero cu
fuerint ,mortu a relinqu atur, neqi iteru reuiui[ cat,
an non neceJf.1rillm efi omnin o,cuna a demum int~rijlfe~nihilq; viuere? N am fi ex aU js quidé viucntla fi.eret,pofiea vero perirét , qllid obfiare t quo mi
~llS ln interitü cud:a coft.1merérur? N ihiI pror[us ,
o S.o crates, inquit Cebes, fed mihi omnin o vera 10qUI videris. EH: certe,ô Cebes, inquit, maxim è 0rnniii ira, vt mihi videtllr :neque nos hc;cipfa,qllafi
decepti confcfsi [umus, fed reuera reuiuif centia efi,
:ltqj ex mortlli s viuente s fillnt,m ortuoru q; fllperf~nt animx. Atq; bonis quidé meHus efi, malisv ero peills.A tqui & fecund u iIllid,ô Socrate s, inquit
Cebes, quod frequencer vfurpar e foles,fi modo verUm efi, di[cipl ini videlicet nofirin ihil e~e aliud
qllàm rcminif centi:i: & [ecund u hoc inqua, neceffcefi nos in fllperio ri quod:i tempo rc, ea quorum
nllncre minifc imur, didicilf e. Id verofic ri nÔ pof[et,nifi prius anima nofiraf uilfet alicubi quàm in
hanc human a f}Jeciem deueni ret. Q.!!am obrem &
hac ratione immor tale quidda anima videtur elfe.
At quales huius rci demon firation es, inquit Simmias,h abes,ô Cebes? Reduc ito mihi in memor iii.
Non enim [atis in prxfen tia memin i. V na q uidem
ratio eft pulche rrima,i nquit Cebes, quod interro gati hOmines fi ~s eos reéèè interro get ,ipfi omnia
~uemadmodum funt,re fpondé t. A.tqu~ nunqu,am
Id f:1cere polfen t, nifi indret ipfis fClentla reéèaqu c
ratio.D einde fiquis eos ad geome tricas figuras defcripti()nesq;, vel fimile aliquid conuer terit,ib i ma
nifefiè compe riet, itaid fe haberc . Si hxc, ô Si~
nfb,rat io,inqu it Socrat es,tibi non f.1tisf.1cit,attede,an fic tibi côfider anti idé quod nobis videatu r.
Diffidis enim cam quam difcjpl ini vodt, remini [cent ia elfe polfe.H aud equidé diffido ,inquit Simlllias. Verunt amé id exp edit mihi djfcer~ de quo fer
lllo efi fcilicet remini fci. Ac ferme ex hIS qua: Cebes c~pit dicere,' iam record or ,~cred~. Nihilo
minus tamen, & a. te, qua rationc Id ~odo probar :
ipfe aggred iebaris , perlibe~ter audirc. \lac eqmde
ratio ne, inqllit Socrate s, c.o~temur f.1ne qu~dam
modo, fiquis alicuiu~ r~~101fcat, op.orte~e lpfllm
pri.us aliquan do idfclUlfIe. ~ror~us,lOqU.lt. N.unqUld crgo & hoé cofitem ur, lO').lJlt, ~uot1es fCle~
lia hoc modo proue nit , remin~[cent1~m :a~ eil,e?
Dico alité hoc paéto. Siquis al.lUd qll1dd;l VIdent,
vel audiue rit, vel alio percep ent [en[u, n~q; [()I~m
idi pfum cognof cat, veru e~ia agno[c~t al~ud q Ulddam,cu ius non vna eademq ue,fed aIta f~l:n~Ja. fi.t,
nonne merito dicemu s hunc eius rei remwlfcl,1O
~uius peruen erit nodone ? ~6ni pa<lo i,d dicis,
lnquit Simmias? Hoc,in qmt Socrate s. Alta ~uo.
dalnmo do ho minis [dentia efi,alia Iyrx. ~ldm,
inql1it Simmias? An ignora s hoc amatib us. eucn~
re,cu Iyram, aut vefiem, aut quid ali~d ex hlS af~l..
ciant,q uibus vci eoru plleri adama u confue ue!ut.
Nam & ;agnofc unt Iyr:i, & fîmul men,te forma. r~
colunt pueri cuius erat Iyra. Hoc vero eft ren:l11l[ci.Ceu fiquis cu Sjmmj~ videri.t ~xpe, . Cebcu s ~e
cordet ur,& c:rtcra eiufde generts l~fi.01ta .. Inflntt a
pe~ Iouc,in ql1it Simmi as. ~n non 19l.tu~,1I1~,t,ta.le
qUldda m record atio quxda dl? MaxlI~e v~ro,fi Id
nob.is in illis coting at rebus, q~~S longlt~dl~e ten;
pons,& ncglige ntia obliuio nl lam tradlde nmus.
339
Itacert è,inqu it Simmj as. ~jd vero, inquit Socrate~?Cot!ng ftn.c,.vt qui equlll? piCl:u vidcric, pid:amq; Iyr:l, rem!ntf cacur hOmln1s? Acq; cu pid:u
afpexcrit Simmi a,veni: lt illi in mentem , & Cebes?
Sic vtiq;,in quit. N bnne euenit ctii, \lt qui Simmiam in[pexe rit pid:u, ipfins quoqll e Simmi x recordecur? Ellenit certè. An non fecûdllm hxc oia
coting it,tu àfimili bus,tum :\ difsimi liblls rcmini fcentii prolle~ire? Contin git. Verùm quoties ob
fimilia quifpi:l alicuiu s remini [cirur, an nô necelfe
dl id infllper intellig ere, vtru deflciat hoc fccüdu m
fimilitu diné, nécne,a b iIIo cuius repetit a memor ia
dl? Nece~~efi. Atte~def.~nè, nunqui d hxc itafe
habean t.dIclm us allqllJd elle xqll:lle? N 011 dico lignu ligno,n eq; lapidé lapidi,neql1e aliud eiufmo di
qllicqu :i,fed prc;ter hçc omnia aliud quidd:i xquale,ipftlm dicim usne aliquid elfe,an nihil? Dicimu s
per Iouem ,& quidé miriflcè. An fcimus & ipfilm
quodet lxqual e? Omnin o qUidem. Vndén amfci_
entiiei us accepim us? An non ex his qux modo diximus, videlicet cofpica ti vellign a, vel Lua, vcl alia
quxdam xquaha,e~ his illud excogi tallimu s,qllod
alilld efi,quà m h:rc? An no aliud qllJddi tibi videtur?Co fidera vero & hoc paao. N 6n ne faxa, velligna xquali adum eadé funt, aliàs xql1alia, aliàs il1xqual~a 110bi.s appare nt? Penitus . ~id auté ipf.'l
xqualta ?pofIll ntinxql 1alia tibi videri?vel xquali tas,inx qualita s? N unqui, ô Socrates . ~;unob
rem nô idem funt hx c xqu.1lia atq; ipftlOl xql1ale.
Nullo modo idem mihiap parent ,ô Socratc s. Ve~untamé ab h~s xqualib lls que; alia funt qui iJ'ftlm
1I1ud xquale , lpfius fimul excogi tafii [cientia,;atq;
percep ifii. Verifsi maloqu eris. Annon fillefim ile ip[um fit,fiue difsimile? Omnin o. N ihil [anè rcfert.qu atenlls enim aliud con[pic atus, ex hac ip[a
perfpeCl:jon~ aliud intellex eris, fîue fimile, fiue diffimile,nececIe efi hinc remini (centia prouen ire. Et
maxim è quidé. QE.id vero ad ide;' An fic nobis cotingit circa ea qux modo diceblm us, ligna,& alia?
Vident urne itaxquali~ hxc ~lfe~ vtipfllm quod efi
xquale ? An deelfe pouus aiJqUld quo minus talia
fint ~ ualc cfi a::tu:tle iJ'fum, :ln ni~il? Perm ultum
~erte deefi .. N onnc cofltem ur,qua do quis aliquid
lIltllens .al11~aduer.tat appete re quidé hoc quod in
prxfen ua vldet, elle tale quale quiddi a1iud ex his
qux funt. veru deficerc, neq; polfe talc elfe xquale ,
qu~le fit iIIud,fed deteriu s elfc,necclfe el1è eU1l1 qui
al11m~ducrtit, antè cognol lilfe iIl11d cui dicit hoc
quoda modo fimile fleri,fed ad plenam fimilit udinem non.accedere? N ecelfe èfi. Q!!id ergo?taléne
aliquid contin git & nobis nécne? circa a:quali a
ipfumq ; xqualc? QE.:\m plurim u. Necelfc cfi crgo
nos reqllalis ipfius fcientiaf!l ante illlld tempus babuifIè, in quo primum videntes xquali a, agnoui _
mus appere rc qllidé hxc omnia talia euadere quale
eft ipfum, attame n à perfeéh onc ipfius abclfe. Ira
efi. Atqui & hoc conflte mur,n? s neque aliunde id
agnoui Ife,n.eq ue agno[c ere polIe,.q uàm ex vifu, vel
taau, veI alto quodam [en(u.f iml!tte r enim de his
omnib us illdico. Similit er,ô Socratc s, ad id [e habentde . quo agiw r ,.o~endendum. Atqui à fepfibus qUldem 1I1telle~11Ie oporte t,omni a qllx fubiettafu? t. {enfibu s, t!lu~ quod efi xquale appete re,
quaUls lp[um non alIeqll antur. an aliter dicimu s?
Haud.alite~: ~ntè~nim qua incipererillls videre,
:l.u~ audlre,~1JJ s~lj vu fe~fil~us, oportu it' nos xquahS.lpfius [cICntIam pofIedl{[e,vidcIicet qllid ip.fum
fit,
. F iJ
�Liber VigefimlJSnonus.
:fit,fi modo xqualia hxc qu;c fenfibus fubiacent,ad
ipfum adeo rebturi fimtlS, vt iupicem 9 anniti quidem hxc omni.1 talia, quale ipfum .efi ~tladere, veruntamen deteriora relinqui. N ecef{:,rio,cx {upe.,.
l"ioribus id, ô $ocrates,f,equitur, An non fiatim,
inquit,nati vidimus, & audiuimus, aliosq; (en{us
cxercuimus~ Omnino . .Oponuit autem, vt diximus) ante hxc ipfius alqualis fci~ntiam habuiife.
Oportuit. QE.amobrem, vt videtur, ne~cife eft
antequam nafceremllr, eam compra:hendiife. Sic
apparet. N ône G.ea {ortiti ante natiuiùtc ip{am ii
habétes nati fumus,[ciuimus & ante ortu, atq; fi atim nati non [olu ipfum a:quale m,aius<J.; {k Jl).inus,
;veruetiam eillfdé generis omnia?N qenim de a:qua
li magis nunc nobis cft ü:rmo,quide ipfo pulchro,
de ip{o bono, de ipfo ipUo atq; fanéto, &, vt d~cp,
de olbus ~bll~ propriè hoc ipfum quod cft afsigpa
mus,& interrogationiblls interrogates,& refpqnfionibus refpondétes, vt neceJI:1riu fit nos ilnteqlli
nafceremur,horü omnili fdentia habuilfe. Efi ital
Ac fi atceptis (cien~ijs,po femper obliui{ceremur,
oporter~t & cu ipfis nafd, fen1Pcr etiJm per omné
:viti fcire.N am fcire,id efi accep~a alicuius rei {ciétiam retinere,ncc amifilfe. An non obliqiol1é fçien
tix iaél:uram cfIè dicimus? !ta prorfus,ô Socrates,
\ Sinamc accepta ante ortu fcjentii, dum l1;lfcimur
amifimus:dçinde werovG fenfibus circ a ipf.1s fcientias,il1as quas antè habuepmus,recipimus: n6nnç
jd quod difccre appell<lmu~, effet fcientii proprii
recllperare,acq; id Remüüfci nominatcs,r~4èè nominaremus? R~t-1~. fied enim id polfe apparuit,
7V idelicet, vç cu quis aHquid {enferit, vel vidé~o, vel
audiendp, vel ali~er {entiendo,aliud q uidda ex hoc
agno{cat cujus erat oblitus, cui quidé hoc quodimodo propinquabat,fiue fimile id fit, Gue difsimile.Ita quod iampridem dico,è duobus aiterum.<lut
cnim fcientes nati {umus, {cimusq; pcr omné vita
omnes:aut quos dcinde ~ic~~l1uS di(cere, dunt!l~aç
remini[cutur ,atq; difciplina reinini[ccnùa efi. Sic
omnino fe res habct,ô Socrates. Vtrum igitur eligis,ô Simmia?vcl eum [cié~ia nos elfe natos, vd reminifci poftea quorum prÎl1S [cictii acceperÎlllus?
A~big? vtru,in prx[~nt:ia Socriltes e1igi. ~id
vero?potcsne eltgerc qUld de hoc videatur tib,? V ir
fciens potéfine eorû qlIa: fcit reddere r<\tionem an
contrà?N ecelfe eft,ô Socrates, po{fe. An ver~ ti~
hi vidcnçur Oll'111es 1'arionem de his qua: modo tr;tébbaqllls,atferrc polfe ?Optaré eq uidé il1quit fimmias,fed multo magis vercor ne cras nullus hic ho
mo fit,qui pro dignitate id {ciat afficere.N 0 igitur
ô Simmia,putas oes hoc inte~liger~? ~ u~lo modo.
Rem inifcunf ergo qua: <lliq uado dldlcerat. N ecef~
fc cft:. ~ando verQ lCCepe1'llnt anima:: nofirx fçientia?N ôeni~ ponquihomi~e~ nari~umll~.No,n
certè. Ergo prius. Ita. Er:ll1t 19~tur,S~mnlla,an~'T
ma:: etiam prj~s qllàm i~ hun~an<\ ~pecl,em deue~l
rCI1t,[cor[um acorpore:llltelhgentlqmq; habebat.
N ifi fortè,ô Socratcs, du na{cimur, ipf.îs [cientias
accip inlus.N am idetiam tempusreliqu4 efi. Efio
fic,ô ami ce. Scd quonam ali9 te~upprc cas amittimus? Nô enim habétes iam eas natcimur, vt modo
c~nfitebamur. A.ll in codé perdi\nu~, q\lb ~ accipuuus?an ahud ,tcpus efferre potes? N ullQ,o Socra
tes,modo,fed nthll me di cere minimè aducrtebam.
An ergo fic nob~s ~e res habet,ô SimlJ1ia? Si quiM
funt e~ qt:a: q 1l0t1dl~ pra::dicamus, pulchrum [cilicet q~l1dda atq~ bonu" & omnis eiuiin9d~ çife~tia,)
ad qllam omnia fenfibus pel'cepta referimus! qu~
& pri~s era,t nofira,,& tanq ua nofiram inllemffi,uS,
&. ha:c ap j pfius exeffi plar referi mus,necelfe dl,lta,
vt & ipf.1 funt,noi1:ri qllOqUC anim:un prius euam
Gllàm nafceremur ,exti~iiTè, A~ fi hc;c nonfunt,fru~
fha vtiq; ratio ha:c traétata eilè~. An non ira fe ha,,:
bet,atq; par necefsitas efi,& i pfa elfe, &. aniînas nO
fips antequi nflfceremur,& nifi iP[.1 funt,neq; ~l~C
ytjq; funt? Miripcè, p Socr;ltes (inq!lit Simm~as)
ea.dé plihi videtur dlè necefsitas : atq; pulcher!l1~a
huc ratio nos pcr,ducit, vt fimiliter tam anima no:
fira, qui eilèntiam ipf;\ffi qui moclo dicebas, a~te
qui nafceremllr extitilfe c.onfiteamur, N ihil en~~
tam çertu habeo,q ua eilè eiufmodi omnia &. ~U1~c
ma~imç,fcilicet pulchru ipfllm,& bonu,aliaq; ala
qua: tu modq d~cebas. Et qllantu ad me atrin~,t, !a~
tis cft ,deplôfiratû; ~i,d ~q:o videtur Cebeu? 111quit Socra~~s.Op~:met ~nim iIIi quoq; perfuad.er:,
Satis & ilIi arbitrar l?fuasli,~n ÇIt Sjmmias, qllat~lS
omniû repugnatifsimus fit, 8ç ad credend~ tardIffimus. Opinor ta men fufficienter Hli probatû, ante
orqlm nofhu animam extitiife. An vero pofi in te;
rirû nofiru ~tiam futura fit, nec mihi quidé .ip{i,,~
Socrates~fatis ~phuc videtur ofié{um. Sed nuC etla
refti}t fllultoru pubitatio iIla qui in medium Ceb~s
adduxera~,ne videlicet howine moriéte, fimul anIma difsipetur ~ atqi ita eaè detînat.qui<\ enim prohibn neri quiqé fllaxp, & aliunde çôfiitui, atq; elfe
prius etii quàm in corpus homini~ l<lberetur:poa,q ua vero ab co difcclferit,tunc illafP infpper interfre? ~eétè loquer~s Si111mia, inquit Çebes. Videtur çniPl q\l!!-fi dimidiu eips qpod oportet Pfpb a;
tum, anrè videlic~~ qua nafceremur, nofiri anima
extitiilè;oportere ~utem id qU9q\ oftendere, po~
quam !TIortui fucrimlls ,no ~ninus fore quàm elIeç
anteq ua n;tfcç:rl!mllr, fi modo fincm fuu demôftr~
tio fit habitura. Demonfiratum quidem eft,inqltl~
Socrates, iftlld,ô Simmia, & ô Cebes, etia nune,U
modo vel~tis)& id.quod modo probatii eft,~ i}lud
quod ante conceileramus, videlicet omne vwe,s CJÇ
mortuo fieri, in vnu conneétere. Si enini eft anIma
prius:~ quû in h~nc venit vita,fitq; homo,ne ed1e
çft nô ~li~l?de e~m qp;lm e}Ç 11l0rtuis proficifci: cur
non nece(Iariü Gtl. yt ctia pofi ~oqé eorporis 111a~
nçat,quû oportea~ ~p[.,m ad hanc viça ~çuerti~ De"'!
monfiHltû igi~ur ~ npnç ç:fi quo~ dicitur. Vcru n.,
tamen v~dc~ini tu atq; Simm~as cu pere i4é rur{U~
~~ligentius pertraétart:ac forfiran pueroqlm lllorç
formi~atis, ne reuera cprporç egrediep~em velltlJS
~iilolp;tçla~q; difpergat"prc;ferçim fi Çj.s no.n [erenO
çœlo,fed ventis vehemcnt~us Rantibus m9r~at. Ad
ha:c ~ebesfubridens,t~nqui nobis id formidanti~
pps,mstt,o Socratcs,cotrà l?{uaderciimo vcro non
~~nquam formidatibus n9bis, fcd forta(Iè eft inter
n9 s pper ~liq uis tal~a metuens. huic crgo annitawur perfuader,e" ne morté ceu lamas pertime{ca~.
, Oportct certc,lJ1qt Socrates,huic mederi canUlnibqs quoti4ie,quÇ)ad ~1nus efficiac Sed vbln5,inquit Cebes,mc41c~ eiu{~odj naci{cemur,ô $ocrates,q~ Çu nos dcfcris? Ampla efi, inquit, ô ,é~besl
GrxCl;t, ~n q\l<l, {l;1nt viri boni, quàm plydm.~ fu~t
b~r.b?ra: na~ioncs,per hos omnes, Ci,U(O,l<;ldi mcdlc~ ~ebct~s perquirere, ncq; pccuni js parcétcs, neqi
·laboribus.N ihil cfi enim pro quo CÔl,llodius peeu.,
~ias c:lÇpédatis.Pcrfcrutadû quoqi. cft etia inte~ vo~
ip{os.forte cnim non facilè inllçl;1Ïetis, qui ~cliu~
quàm vo~ id qucat efficcre. Fiç~ qllidé, inq\lit Cc:
beS',
�Phxdo, Vel,de Anima.
bes, fed redeamus iam,'fi tihi placet, vnde digrefsi
f~mus. Mihi quidé placet, inquit. ~id enim prohl~et: Reétè refpon des,inq uit Cehes. A n no tale
altqlud , inquir , à nohis ipfis fci(citari dehem usl
CUln~ conuen iat ea pafsio,per qllâ dilfolui pofsit.
~t CUI fit metuen du,ne id patiatu r.Et fecllndü qui
elllS parté.d einde confide rare vtrùm anima fit:de~llm ex his anima:: noftrz gratia vel confidere, veJ
tl.mere. Veral0<;llleris,inquit. None igitur ci quod
cop?ni tur,iam q; compo fitu cft, natura id pati coue~Jt, vt quaten us eft comp01itu, dilfolllarur? SiqUld vero non fit compo fitum,h uic foH conuen it,
non eadem pati quz alij cuipiam . Mihi quidé fic
appare t,inqui t Cebcs. An non quz femper fecundum eadem eodem modo fe habent , inquit, hzc
m,aximè elle conuen it fimplicia? ~x vero aliàs
altter,nec vnqui fecundu eadem, hxc elfe compo fita? Itaequ idcm opinor . Redeam us iam ad ilIa,
ad qux in fuperio ri difpllta tione procefsimus.lp!a
el!"~ntia cuiùs interro gando refpondendoqllc definltloné hoc ipfum qllod eft afsignauimllS, vtrllm
e~dem modo, & fecllndu eadé fe (emper habct?:m
ahàs aliter? videlicet & ipfum a::quale, ip{lIm pu)c~rü,ipfum vniiqllodq; quodef t ens,vtrllm muta-
q;
tlOnemaliquandoaliquaipfarecipi~nt.anip~or.u
ynumq uodq; femper ià quod cft vnlform c eXlfies
Ipfum per feipfiJm, eodé modo, & fecundu eadem
fe habet,n eque vnquâ, neq; vfquam, nec vllo pa~~o
mUtationé aliquam fll{cipit? N ecelfe eft, ô Socrates,hzc ,inquir Cebes,eodé mod~,~ Çecundum ea~e~ (e (cmper habere. Q!Edautc,dlcemu~ ~e mu)tls,Jnquit,quc; fimiliter pulchr a dlcunt',{cdlcet ho~inibus, equis, veftibu s, ~el alijs quihu~cunq; t~:
Ilbus,q ux vel pulchr a dicutu r, vel zquaha , vel etl~
de omnih lls,quz ilIis fynonymaCunt? num hzc Cecundum eadem {efemperhabér? An potius omni.
no cotrà quàm illa, videlicet neq; ip{a tibime t,neq;
inuicem vnquam , vt fimpliciter loquar ,vllo paél:o
fecundû eadem eodem que modo Ce habent? Hzc,ô
Socrates inquit Cehes, nllnqu i eodem modo {unt.
E.t hœc q~idem tangi, videri, alijsq; {:nfib~s attingi polfun t. ~z verO {c,?1per ~eeun,du ea~e per,manent non :tlio modo qua {ola lDtel~Jg~ntlx ratlone
percipiu nl,funt q; in,uifibilia q~œ, taha.Cunt,.neque
cernUnf. Vera omn100 loqller1S~ln9Ul~., .V~s er~o
du as rerû fPecies ponam us, .lItera ~lfiblh~, l~Ul~
hilium alteram ? Ponam us, inqUlt. Et lDUllibtle
quidem modo [emper eodé efiè, vifibile vero nun~uam eodem? Hoc quoq; ponam ûs, i~q~it. Age
lam, aliudne in nobis eft, quàm hoc qUlde eo;pus ,
ilIud vero anima? N ihil aliud,i nquit. Vtdna [peci~i ~orpus elfe fimilius,cog~at~~sq; di~imus: N~
minI dubiu, inquit, qUlD vllibdl . ~ld vero an~
~a? V jlibiléne aliquid eft,an c?ntd? ~ on ho~~
nlbus quidem ,ô Socrat es,inqu lt. At9U1 ~os de IJS
dltntax at, gux;lb homin um natura ~.lderl, vel n~~
Vlderi potflln t, loqueh amur. AndelJ s qux adaha
ttatura {peéta nt,traé bbamll s?De ijs d~ntax~t quz
ad human am,inq uit. ~id , ergo de a~lm~~lceb~
mus?vifibilé elfe an inuifibilé? Non vlfiblle. InUl.
fibilem ergo? !ta. Anima igitur in~i~bil~ ~peciei
fimdio r eft,qui corpus . Corpus vero vdihlh . ,N~
celfarium id eft omnin o. An non & hoc euenlre JO
fUperioribus dic, baIllus?Vt eum anima ~d aliquid
confiderandû {ocium fibi cÇ>rpus alfuml t, veJ per
vifum vel per auditu m vel pcc alium [en{um (hoc
enim;O: per corpus co~fiderace, quia per [cnûls id
341
at itur ). tune quidcm à corpor e tr.1hatur .1d ea qux
..nunqua e~dem mod~ fllnt',a tque ipf.1 a~crrer, perturhetu~q;'911lli ebrta vlctllet , vtpote q talia quçdam :ltuger tt. Prorfus . At vero quorks ipfe :lnimus per {eip{um excogi t:u, illuc fe cofen ad purü,
fempiternü,immortale,{emper eodem modo (e h:lbens:& tanqui ipfius cognat us femp er inhçrc t jJli,
quoties ip(e re,dier~r in [eip{um, ei<l i !iceJt,celfctq;
ab errore: & cuca IlIa [cm per [ecundii eadé codem
mod~ {e habet~vtpotc qu~ taliaia m attigcr it, A rq;
!lxc eJUs affc éh 0 pruden tJa nomin atur. Prxcla rè,
inquit, ac verè omnin o loqueris, ô Socr:ltes. Vtri
igit,ur ~peciei rur{u~ ti,bi videl, ex ~is quœ & in fupenon bus & modo dlCb {unt, :lnlma elfe fimilior
".tq; c?gna,rior? ,Arbit.r or eqllidé ,ô Socrates, quéltbet,m qlllt, vcllndo ctlem prol'{us, & penina cé ex
hac difcur~?n: cocel!'urü,anima & per totü & per
omne,fimdlOrc elfe Cl quod (emper codé modo efi,
quàm oppofi to. ~id autem corpus? Alteri {pe_
ciei. Confid erarurf ils hoc paéto. ~âdiu in eodé
{unt anima ~tq; corpus ,hoc quidé {eruire atqi {ub.
elfe natural Ubet,h anc vero prxelfe ~tq; domin ari.
Secundü hxc rllr{us vtru tibi videtur fimile elfe diuino, vtru mortal i? An no pmas diuinû ,\uidé tale
ellè natura , vt przfit & ducat: MortaIcvero, Vt fu hijciatu r ac fer uÏat ? Puto equide m. Vtri igitur horum eft anima fimilis? Coltat ,ô Socrate s,anim am
qllidé fimité elfe dillino ,corpus vero mortal i.Ani.
madu~n~ iam,ô Ce~es,nl1m hœc ex omnib us quz
à n~hls dléta ~u,nt,c0.re911~ntu~. Videlicct ipfi diuino,lmm orcah,l ntelltg ibih, vmform i, indilfo lubili,{e~rer~o~em.mod?,~ ~ecundü eadem feipfilm
habetl, amma elle limd)Jm a:huma no vero, mona}j,nec inte))ig ibj)j,m ultiform i, dilfolubi1i nunqu a
eodem modo libime t Ce habéti, fimilljm~ elfe corpus.Po llhm us~,ô amice Cebes, przrer h;ec aliud
quicqu a afferre,quo minus ita lit? Non poiIum us.
~id ergO?Cll",1 hzc ira fe ha~eat, nonne corpor i
c:ouemt, vt brcUl {oluatur? A mmç vero, vt otnnin o
indilfo lubilis fit, vc:1 aliquid rei omnin o indilfo lubW propin quu? ~îdni? Ce~nis igitllr poftqu am
mortuu s homo fuent, quod ln eo vifibile eft corpus, & in,lo~o vi~biIi p,ofitü, quod cadauer appeJlamus, cul couem t, vt dJ{foluatur,cocidat diffluar
nihil horu fubi~o pa~i, {ed fi quis corp'ore''perheJl~
aff~éto decelfe nt Caus mulro tempor e, idq; etii in
,
ca lpf.'\ vnuftat e permanere. Corpus enim exarefa· ex
'VIlm.,,"
...
f.-t
to
étum & conditl lm quema dmodû in Aegyp
Herodoto
.
~
dd'
'l
'b
d
,
,
Iib.t.
m
clUnt,lnCre Ile quo a tempus rerme lntegru
manet.~jnetia fi putreCcar,tamen nonnu llz corporis partes, olfa videlicet, neruiq ;, atq; limiIi:t,vt
itadici ,immo rtalia perman ét.An non?It a.Anim a
vero quz inujfibile quiddii eft, in fimilcm quend i
aIiumq ; locum migrans,excellenté,puru, inuifibi_
lem, "" nobis occultü , reuera ad bonü {apientc~ <li ;Ir ;tAM
.
Deu,qu o fi Deus volueri t,paulo poft meo quoqu e
natallq;
1
lis
ta
ua
in
anima
dû:
animo eft migran
?lcorpore liherat a;
tura prxdita , nonne cu
vt multi pmant?
t,
atq;
bitur
di{sipa
fuerit,
Simmi a: imo
atq;
Cebes
dileéte
ô
abefl,
ltu
Permu
pilra dif~elfe
qllidé
i
habet,f
~es
Ce
i~a
mag~i
Jnulto
rit corpor cu nt! {ecu trahens ,vtpote quz nihil cum
iIIo in ~it,a lubcns co~munica~lerit, [ed fugcrit iIlud,(cq; ln ~e :oll.c:~ent, tanq ua femper id medita ta:ql!o d qludc ?lhtl eft alil1~ ,quàm reétè philofo phan, mortem q; reuera facrle medirari. an no hxc
cfi ,m editati o morris? Efi omnin o. Anima , igitllr
fic
F iij
*
�Libe'r Vigefirnusnonus.
fic affeaa nonne ad {ibi {imite diuinu m abit? diuinu, & im mortal e, & C1piens? quo cum perllen erit,
euadit feli x,ab errore, ignora tia,tim oribus, erisq;
amorib 9;cxter isq; humanis liberat a malis:& quéadmod um de initiati s dici folet,reuera reliquu tem
pus vita cum dijs agit?Itâne dicédllm efi,ô Cebes,
an aliter? Ica ?er Ioué,in qllit Cebes. Sin auté pulluta impura qi à corpor e decedat, vtpote qux corpus fempet ~mplexa ipfllm duntax at coluer it,& amallerir,eiusqi volupt atiblls & cllpidi tatib ll qllafi
veneficijs quibuf dam delinita fuerit, & vfquea deo
(:apta, yt nihil alipd putet efIè veni, nifi qllod corporeu ut, quod tangi, quod videri po[sit, quodue
bibat,& quod edat,& quo in venereis vtatur: quod
vero oculis quidé obfcur um & inuHibile fit, veru[amen intelligibile, & philofo phia coprœhen'd endum,ha bere odio cOfueuerit,formidareq; & fllge~
re:fic, inqui, infiituc j.anima m pudsn e ipfam pel'
fe fynceram euadere?N ullo modo, inquit. Sed infeltam inuàlu tamq;, yt arbitra l' ,contag ionc corporea,qu i cOfuctudo c;ogrdfusq; cum corpor e propter contin ua familia ritaté, plllrim umq; eius cultum effecit quafi congeni~am? Ita putamu s. Ponderofu m vero, ô amice, id putand um cft, & graue
terrenu mq;,& vifibilc, qpod anima eiufmo di Cecu
~rahit:ideoq; ab eo grauat ur,& l'llrfus ad vilibilem
~rahitür locum mettl inuiflb ilis, atque occulti :&,
qllcma dmodu fertur ,circa monum éta fepulchraqi
verf.'ltur ,circa qux iam nonnul la apparu erunt animarum vmbroC1 phanta fmata, qualia przfen it fimulacr a tales animx , qux vid~licet 110n purœ deçeJth!l ùt à corpor e, Ced vifibile aliquid trahentes:
~1l0 fit vt videri pP[SÎ11t. Confen tan'eû ell: Q Spcra,;
tes. Confen taneu tamen ô Cebes, non elfe has bonorum animas,fed malonl ,qllœ circa hœc oberra re
çogunt ur, pœnas dantes vitre improb è aétre. Itaq;
tam diu circum uagant ur, quoad cupidit ate naturœ corporeœ coplÎtan~è,rurfi.ls induan t corpus .Induunt aute, v\i decens efi,eiuf modi mores quales in
vita exercu erunt. ~ales dicis mores Ô Socrates?
Eiufm odi eos qllidem qlli:ventri petuJalltix, gula:
dt:diti v~tam e~erut, neq; gllicqua. penfi pudori sq;
habuer ut,dece s dt afinoru formas &. eiufmo di bru
~orü fubire. An l'Ion putas? Confen tanea l~queris.
~i vero iniurias,ty~annidç:s,rapin,as~ p\"œ c'xteris
(eq uuti funç,in l~poru,accipi~rum, m~luorllm genera par efi pertraf ire.num ahô has mlgrar e d~cen
clum ça? kl potiillm u, inquit Cebes. Similitçr ~n
quit il1c,& in cœteris, abeunt enim in genera qux..
libet,q uibu's in vita mores fimiles .cotraxerut. Manifefiu m inquit. quidni ? Nonne horum felicifsi.mi
funt,& in o'p timü profici [cuntu r locum, quicu,nq;
popula rem cillilemq; virtute m, quam temper an.. ,
tiam & illlhtii nomin at, exercucrc abfqi philofo p,h ia ~uidé atq; ~nente:fe? ex c6fu~tu~i?e ~x~rcita
tloneq;}cquifita?~Q?a paéto hl feltclfs~nl1 Cu.nt~
~onia decens efi hos In tale quodda m geous lteJ;'~m ciuile mitcq, dem'
re autapu m, aut vefpa-,
ru, vr:.1 formic arü,aut et! In idem rur[us genus bumanu, modeftosq; ex ilhs homine s fien. Ita decet.
In ~eo~,ü vero genus nulli fas eft peruen ire, prxter
quam lJS~ qui difcendi cupidit ate .6agraotes,~ phi
10~op_hatl {~l~t,& puri penitus deceaèr6~. HO.rum
qu~degrat1aOamlce Sim,mi aatqi Cebesq ui reaè,
phl1?f?phan~,ab omnib~s corpor is cu piditat ibus
abfillle t,atqi na perfeuerat,nec Ce ilIis vnq uam traQu.nt"neq; familia: ~aéturi pauper tatéq; formid aç,
quema dmodii muId pecuniaru cupidi, ne~q; r~lr[lIS
contem ptû atq; ignomi nii,que madmo dll9-Ul m~
gjfiratu s ambiu nt & honore s, deinde ab hlS ablhnent. N eq; enim deceret ô Soc rates in~qui: Cebes.
Non per loué. ~.iobré hi qui animll hlU cur~nt,
neq; corpor i colend o ferùiun t fpretis his ~mntb.u~
hal1dquaqua ea gradiu ntnr via qua fuperJo,re~ lilt
quos narrau imus,q uia vidclicet quo pr~fic~fca,tur
ignoré t.l pfi vero exifiim ites philofophlft elUsque
[olutio ni & purgat ioni reptlgnandii non e~e,hanc
ea fequl1ntl1r via qtlàeos ipfadl1cit. QE.ona patto
p Socrates?Dici equidé ,inquit . Cogno fcunt profeao viri difcend icupidi qu~d philofo phia eor,uID
an imam fufcipit reuera Iigata in corpo~e, atqi lmplicita m, ac per ipCum ql1afi per carcere quenda m
res confiderare coaaam :cu mqi per feipC'lm id no,?
faciat, omni prorfl1s infcitia inuolu ta: (cogn.o~cut
pra:terea,) quema dmodu philofo phia p.er[pl'le~s
quàm grauite r corpor eu vincul um afirlOga.t~ anlma:qui ppe ctlm per ip[am fiat concupi[cenUJ,. per
quam deuinéhlS animus adiuto r Gt ad feipfum ~~
uinden dii:cog nofcun t inqua viri fcienti x ~upld~,
quod philofo phia eor.u anima ita conlHt uta [llfelpiens,p aulatim infirui t, foluereq; aggred i!, ofiendens quàm fallax oel1loru,quàm tàllax auriu.m,~œ
terorum q; fenful1m fit iudiciii,fuadens ;tb bIs d~f~
derc, quaten us hxrere illis fumma no cogat nece ~
fitas,feqi in feipt.'1m reuocare atq; colligere,nec vll1
credere prxterq ua fibi, quaten us videlicet ipC'l per
feipfam intellig at quodli bet eoru qux funt, p.er [eipfum: O!!od vero ipCt pel' alia conGde;ct e~l~ens
in aH js aliud,n ihil e~ifi.~mare verum:elIe vero e~u[.
modi quidé fenfib~lë atqi, vHibile:quod autem Ip~'\
per fe cofideret~intelligibile atque inuifibile. HUle
ergo [olut~olli veriJh ilofoph i animus repu&n~n~
dum non elfe iudicas , fic à voillpt atibus, Cupl~lta~
tiblls,Qolol'tbus, timori bus, p.ro viribus abfim et .
iudican s quado quis veheméter deleétetur,v~lme~
tuat, vel doleat, aut cup~at,haud tantum ab hl~ pafi
rnalurn, quantu quis forfan exifiim arit, videhcet 1
propte r concup l!centi asvel xgrote t qui[pia~,vel
pecunias confurnpferi~:fed quod maloru o~n.llI~
maxim u,& extrem um,efi ,perpet i, neqi tame t11 u.
animad lltrtere . ~idnâ hoc ô Socutc s efi, inqtllt
Cebes.~od videlicet cuiufui s homin is anima co~
gitur deleétari fimul ve1 dolere circa aliquid vehementer ,& putare i11l1d circa q uod hoc maxim è pâ:
titur ,manifeftifsimü elfe atq; verifsim u,cum longe
fit fecus.H xc aut~ maximè iÎ.tnt qua: vifibilia [l1l1('
nonne? Omnin o. An n9n in hac pafsione anima
qllàm maxime ligatur à corpore? Q.!!onam paéèO ?
~onG omnis volupt as at9.; dolor quafi clau urn
tenens animam corp'or i affigiç, atque connea it!
efficitq ue corpor~am adeo, vt iam opinet ur ea eae
ver,è qure fuadeat corpus.nemp~ex eQquà d eade~
optnet ur cumco rpore, eifdemqi oblec1:et~lr,cogl~
tur,.vt puto,ci~fclem moris, eiufdemque'alimoni~
fi~n:vt nunqu J po[sit pura in vita alteram profic~
fCl,fed [eml? plcna corpor is labe egredia tur.ide oqi
cito cadat rurfus in aHud corpus ,& quafi f.1tait~
l'um inna[ca tur, arque propte rea à comme rcio dluinx, purx, vniform is elfenti x aliena prol'fus euadat. Verifsi ma, inquit Cebes, narras, ô Socrates:
Horu igitur,g rati;\ ô Cebes qui illn~ funt di(cend 1
cupidi tcmper antiam ,fortitl ldinem que [equiitu r,
non autem illorum , quorum gratia cenfet vulg us •
An tu putas. ~ ~illimè quidem . Non certC:. S~da
le
�Phée,do,Vel,de Anima. '
it~ veri philolo phi animus cogitar et, Ilec vllo modo arbitra retur, eum ipfum philofo phia foluilfer,
?porter e iteru volupt atibus dol'odb usq; fe dedere,
perum q; vinciri , arq; irrirü opus facere,'quafi teti
cnelopes retexenté. Imo vero horu rranqu Hliuti
nuclens, fcquensq; rat,j oné, ac fcmrcr iN ea pcrmancns, veru, & diuinû , opinio nemq; fupereminens
c~ntépratur:;\ quo nutritu s ira viuend ü eenfer qui
dl~ viuat,éltq; (perat ie v bi decelferit in cognat u m
~tq? tale migran té ab hum anis exÏl;ni m,alis. Ex huJUfmodi quidem educat ione & exercitatione non
efi eUr metl-tat, ô Simmi a,& Cebes, ne eum rece~at à corp?r e,difira hatm, & difsipetur, omnisq lle
ln ventos vita receda t,& ftiperfir nihil qllicqu am.
V M hrec Socrates dixiffet tongllm faétum eft
~ filentiu m.& ipfe quidem Socra~es" q~re diét.a
fuerat [ecum, vt videba tur llepetebat, Idemq; plenque nofinÎm f!lciebant. Cebes au té & Simmias parumper infuper inter fe locuti fllnt.H os ergo incui
,tus'Socrates, ~ldni vobis, inquit, de his qllœ diltafunt , videtur ? An fortè aliqllid in{uper in his de
fideratis? M ultre em adhue du bitatio nes obieéti on~~q.; fu per[unr,fiqu~s fufficiéter e,a fi~ rra~~tu~us.
S~ 191tt~r.ahud quidda inter vos agJta~lS, nIhl1 dJc~.
S~naute ln his que; diél:a[llnt,hrefitatls,ne veream l~lloqUi atq; percurr ere, fiqua in parte putatis me~lllS dici po fIè. Q.!:!j ne tia [ociu me alfumi te, fi mecu
Id commo dius fied polfe exifiimatis. Veru equidé ,
fnquit Simmi a, tibi, ô Soerares, f.'uebor. lamdu dû
~mbigens vterq; nofinÎm impelli t a~teru, iubetq ;
111tcrrogare propte r audicn di cupidlt atem: V:re~l1r autem, ne id tibi ob prx[enr em ealaml tate fit
Ingratu m.Hree Socrate s audiens,leniter arrifit, dicens, Pa px, ô Simmia~ quàm difficile alijs perfuaderem hanc me fortuna m haudq uaqui adl1erf.1m
exifiimare, ql1ando ne vobis ql1idem id per[uadere
poaum . QE.ippe cùm metl1atis ne difficiJjor mœfiiorqu e hm in prrefentia, quàm in [uperio ri fuerim vira. Atque, vt appare r, inferio r eygnis ad diuinand um vobis elfe videor. Jlli quidé quando [e
breui pra:[en tiunt mor!tu ros, tunc magi,$ ~dmod~
dulcius q ue canunr ,quam antea con[ue uennt,l retl,
,!uOd ad Deum fi nt cui feruiut , iam migrat uri.Ho
ruines vero eum ipfi mortem cxpauefcant, cygnos
quoqu e [.11[0 crimin antur, qllOd lugente~ mortem
ob dolore m cantum emitta nt. N eque ammad uertUnt nullam elfe auem quz citet, quand o e[uriar,
aut 'rigeat, aut quouis alio dolore aificiat ur. Non
ipf.1 philom ela, nec hirund o, nec vpupa, q~~m feru nt pra: mœror e cantare lugente m. At mlhl,ne~;
ha: aues prre d,o lore videntu r cane~e, neq~e.cyg,nI.
Sed quia P hœ bo [acri [un t,. vt ar~1tror, dl~tn~tlo
neprrediti prre[àgiunt alte~1Us v~tre b~na: Ide09uc:
cantan t alacrius, gefiiun tq) ca dJe, quam {li penon
tempor e. Eql1ide~ & ego arbitro r me cygnor~m
elfe con[eru um,eid emq; Deo iacrum ,neq; detenu s
Vaticinium ab eodem domin o habere , quàm iIlos,
~eq; remifsiore animo ~ vit a decedere.~1propter
hcet vobis dicere, & tnterro gare qmcqu Jd IIbet,
qU~ndiu Atheni enfium vndeci muiri finunt. Prredare: loqueri s inqllit Simmi as • Itaque & ego ribi
aperiam qua i~ re dubité ,& rurfi~s hic Ce~es qll.l~
n~mex fuperio ri difputa tione mtnUS admtta t. ~J:
hl enim videtu r, ô Socrat es, quemadmo~llm Ubl
~ltoqlle fortaflè,de his quidem rebus mamfe fia ve:'
rItas in vita j>rreienti aut nullo modo, aut f llm.
-Rlaeum difficultatei~telligi polIè:. ~re po}'ro de
C
343
his dicllnt ur ,ea non omni Qilodo explor are,& non
prius deflfierç" quàm examin ando omnia, def.1tigeris mo~lis nimil,u n iudico elfe vir~. ()porte t enim
circa hax: alterut rum efficere:aut difcen:, .inueniréque l}tremadmodum fe habean t: am fi bxc fieri nequeant,oprima~ atq; tutifsim am hllltlan arum rationum eligcre,qua quis tanqllarn rate vch:ltur, atque j.ta ~r~e1las, huiu~ vita: pcrtr~ll~cat, fi ncquea t
.6,rmlOn qlloda~ vehJcu lo, vel dUllno aliquo verbo t,utius ac qlinori. cu pericul o trallare.At9.l,le, ~go
nunç non verebo r Jn~~l'to!pre, prx{e~tjm<;llm, ad
hoc ip.(ê no.s ad~or~eris: ne fortè meipfilm poftha ç
fim eulpam ols,quo d nUllc qua: milü videantllr m~
nimè dixerjm. Profç4o mih.i, ô Soerates vnl eum
hoc Cebete tlM diéta reputit i h~ud (.1tis ~ofi rmat<\
vid~ntllr.Fo~fan,i~quit Socr~tes, ver~,~ amice,op~
narts. Sed dlC qua ln parte minus [u~IClenter diéb
flliffe cen[e~s.In hac vtiq;,in~ll~t Simmi as.Nem P5
de harmo ma & lyra,& chordJs Idem polfet qllifpia.
dicere, harmon iam videlicet eHè inuifibile quiddi ,
&. inçorp orellm , & perpul chrum atq; diuinll m il)
Iyra ~itè réperara:,ipfan:t ve{o Iyram chorda [q; corporaelf e,atque COllpçH:~a aç côpofitaterrefiriaq~le,
& morrali cognat a.Cùm igitn~ aHquis vellyra fregerit, vel chOJdas incldcr it, fiue di[rupe rir, poterit
quis eadé-qlla tu rationc affirmare,neeel1àrium elfe
illam fuperefIè harmon G,neq; difperdi, N cq; enim
vUo modo fied polfer,lyraD;l quidé elfe adhlle chor,
dis iam difrllpt is,atq; ipf.'\5 ~hp~da,s, monali s gcnelt
ris:har mnniam vero,qu z-dillin i {k. immor talis cOgnara erat, prit15 quàm mortale illtldin rerilTè . Ille
ve~o d~ceret adhuc eflè alicubi harmo niam, arque
pnus lIgna & ehorda s putrefaél:û iri, quànt ilJa ali ...
quid patiatu r. Arbitr or equidé , ô Socrates, te hoc
animaduertilTè,nos tale aliquid potifsi mû cfIè animam arbitra ri. Elfe videlicet in corpor e nofiro intétioné ,& eoplex ionem quand i ex calido, frigido ,
Licco,humido,cretedfq; talibus ,horum q; téperan...
tiam con[on antiam q; nofiri animi elfe,refultanto
videlicer ,in ~orpore ~ofiro poftq ua. hxc ipf.-I beno
moderat,eq; Inter [e teperat a fuerint .Sj ergo anima
harmo ma qua:~~m eft, quoties.llQfrru crn-pus pro ..
pter morbo s altaq; mala i.,mmodel!atè vel remitti",
tl~r ,.v~l inté.di,tu~)?eeel1è eft anima qu idé, quamu is
dJluntf slma {ubJta' intl~rire,ficut forent exterz con
[onatix ,fiue qurein vocibu s,fiue qux in aliis artifieum open bus fiunt: reliqui as auté corpor is cuiufque ~iutius perrnanere, qu~ukt; vel ardean t, vel pu
trefiat • Côfide ra igit.llr quid'hu ic ratjoni fit refpôdendü, fi quis cen[eat :mimi temper amentû quoddamefl è eorum qua: [untin corpor e, priorém q; in
morte perire. Tune Socpa.tes quema dmodu m fa:pe
folebat ,intuen s acrius atque ridés, lufiè, inquir, tu
quidem .loquer b Simmi a.Sicll iergo vefirûm vberior ad reCpondendii haeultas efi quàm mihi,cu r his
nÔ refpDndit? No cnim malè rationé attigiil è vide_
tur. IUdico,'tamé anteq ua re[pôd eatur, quid Ce bes
quoq; da~net, elfe audiéd um, vt tépore intericétc;,
deliber adi habeam us facultaté. Deinde his auditis ,
vel his côcede ndum, fi confen tanea vero videan tur
afferre:lin vero minlls, rationé [uperio ré defend en.
dam elfe,atque rerin~d~m. Q!!am obrem dic age,ô
Ce.bes~q~Jdn~~ potJ~Jmum tet!.lrb et, quomi nus
afIenuafJS.DJ~a~l~qu1t Cebes. Mipj quidé videtur
eodem r~u~I~I,eJdcm,q; q~od jn,~u periori bus diximus • enmJO~ obnoxl a eae • ~od enim fuerir anima nofira pnus quàm in ~umani defcéderet [pecié
haud
F iiij
�,
·
344
Il
Liber Vigefimusnonus.
ha"ud equide m retr:t6'\:~, quin be1lifsime diéhi fuetatione nobis fuillet magno pere per[uafum,rurfus
rit:ac nifi diaus effet graue,fufficienter demon fira
videren tur nos perturb allè,atq ue eo iam de!eciff~,
tum alfeuerar~. Attame n nobis mortui s fuperelfe,
vt nedum rationi bus iam adduét is, (cd & dleendl S
non eo modo probat um videtur . N eq; tamé Siminfllper, fidem vllam adhibe remlls, verentes n~ vc1
mi" concedo obijcie nti non effe animam validio ré
nos nequaq llam boni e.flemus iudices, vel res Jplz
corpor e aeq; diuturn iorem. Videtu r enim mihi his
fide cirent indignœ. E C Il E C. Veniam equidem per
'omnib us anima prœfbr e quàm plurim u.Hic ergo
Deos do vobis,ô Pb~do. Nam mihi quidem moratio fuperio r(ad me couerfa )ficinq uiet.QE .id addo te audien ti, tale quidda m venieb at in mcnte~.
hue ambigis? eum videas homin e defunél:o, quod
Cuinam tandem rationi eredam ?quipp e eùm raUO
in eo imbecillius fuerat fllpereffe, nonne tibi videilla Soeratis v[q ueadeo paulo antè probabilis,iam
tur quod diuturn ills efi;hoc ipfo in tempor e etiam
ndem amiferit. Mirum cfi cnim quantu m apud me
feruari? Aduert eigitur ,quid ad idrefpo ndeam . Sicontrà pofsit ratio illa,[em perque potuerit,qu~ a:
militud ine mihi quoque opus efi,que madmo dum
nimam nofiram harmo niam quidam elre pro~at.
Simmiœ. Profeé to mi hi perinde hœc dici viden& nunc quidem audita ;mihif ubito in memo~laIIl
tul',ad i quis de homin etextor e [ene dcfuné todireuoca uit, quod idem mihi quoqu e antea.vlfum
ceret,n ond um interij lfe illum,fed fortè alicuhi fuelfet. ~o efficitur vt alia quadam ratione lter Urn
pereffe: conieéhtraméj,i afferret vefié,q ua ip{e,cùm
tanqua m ab initio pror[us indigeâ , qu~ mihi.pertexeret', indueb atur, aITereretq; eum adhuc elfe infuadea t animam cum corpor e non interire .Dle cr·
colurilem,neqi interi j!fe:ac fiquis id non credat, ingo per louem precor , <l,uo paéto difputa tio nem
terroga ret, vtrum diuturu ius fit homin is genus, an
perege rit SOCl'ate s,& vtrum ipfe quoque,quem.ad~
. veftis qua quotid ie quis vtatur .quOd fi re[pon deat
modum de vobis ipfe fateris, grauite r id ferre.vl{i~s
genus human um diuturn ius effe, tune demon firafuerit,a n eontd benign è fuamde feoderi t l'anone:
tum id e!fe plltaret, videlicet multo propte rea ma.
prœterea vtrum f.·uis nécne eam tutatus [uerit: ha:c
gis [o[pitem elfe homin é , quando quidem qtJod in
nobis quàm potes'diligétifsimè refer omnia.PHA~'
co erat fragiHus,nondum perieri t.H oc auté ô SimEquide m, ô Eehecratres, fxpe admira tus Socrate,
mia ita [e habere non'arb itror.S ed cofidera tu quonunqu am maiori cum volupt ate, quàm tunc prœ~
Gue'qu id dicam. Etenim quiuis, intdlig eret ineptè
[ens,[um admira tus. Habui.flè ~uidem ilIum quo d
illud adduci .Nam hic textor qui multas contriu e..
obieéti onibus refpôd eret, forte non eft mirâd~n::
rit veltes, multas q; texllerit, multis quidem pofie[ed hœc in eo potHsi mum fum admira tus, pn mo
rior obijtcù m mult~ elfent, vltima vero prior:n eqllidem ,quàm iucundè,benignè,amicè,ado1e[eenque propte rea magis fequitu r homin em elfe vefi~
tillm verba recepit : deinde quàm [agacit er fenlit ,
viliore m atq; debilio rem. Eandem fieri fimil,itudj~
nos illorum rationi bus fuiffe corn motos ; dem unt
né animx ad corpus polfe arbitro r:ac fi quis de hi$
quàm opport unç nobis adhibu iç medicina m , 8!
eadem ilIa adduca t,congr uè dicere videretur:vide_
qu~fi fugientes atque viétos reuoca uit nos, coue~"
licet aniI11am quidem elfe djuturn ioré,co rpusve ro
titque ad profeq uendum atq tle vnà fermonem eOdebiliu s, minusq ; diuturi in: verùm diceret quemfideran dum. E C Il E c. ~onam paéto? PH AR.
l~bet animo rum pIura con[um ere corpor a,prœ[ ercam equide m. Sedebam fortè ad dexteram dus ln
tlm fi multos viuant annos. Si enim Ruat corpus ,
fubfelHQ quodam humili , iuxta leél:ulum, Ip(evehomin eq; ctii viuéte di{[oluatur ,anima vero quod ro fedebat longe
fuperio r. Attreét ans igitur caput
cOllfumitur,reEexat contin uè, necea:'uiû tamé crit meum,cornpri
m~nsque crines [uper ceruic;é:( c;o~quido perieri t anima, tune vltima m habere vefié,
fueuerat enim nonnunqué\lll, vb; ita res ferebar, JO
caque [ola pri.oré pc:i~e. <::um vero perieri t anima,
meos crine$l udere) cras foi'fita n,inqui t,ô Phxdo,
tUlle d~mum Imbccd htate naturœ [ua: corpus ofté.. jfias pulchra s incides
comas. Sic arbitio r,inqua m,
dere,cl to putre[cens atq; euanefcens:vt hac ratione ô So~rate~. Non
c;rt ç, fi me au dies, inquit. ~id
nondu m confidere valeamus tuncet ii cùm dççef- hoc,ln qua ego.lm
o hodie & ego me;ls,& tU tuas,!i
ferin:us.animâ. nofir~m filperelIè .. ~ am fi quis dinobis ratio interea t, nequee arn ipfi fu[cjta~e po(centl eualll pIura quam quœ tu dlClS, co~celIèrit
timus. A t'lui fi ego tu elfem, ac me Fugeret ratio,
nec; folùm ante orturn nofiru anÎlnam extitilIe, ve: more Ar'giuo rum
iurarem , non peius comam nUrùm etiam nih11 prohib ere etiam poft obitu quo..
trituru m, q~àm vicHrem Simmi am, CebetemquC
rundar n remapere, fœpiusql1e accedere acdecedere expugn auiilem
. At vero,in quam ego,co ntrà duos
fateatu r;adeoe nim natura m anim" validatn elfe,vt ne Hercul es quidem
dicitur [uffecifiè.At tu me Jo:
fiepius corpor i indita [e corpus qi [eruet:his tamen ~aum,dum lux efi,adu
oca, inquit. Aouoç o equ idc
conee[sis,l1ondii ilIud tibi daret, non qefatigari in mquam , fed non
tanqua m Hercules Iolaum , im"
multis genera tionibu s anlmam , [cd tandem aliqua ta~q~am l,olaus
He~culem. N ihil refen,; nquit} n
ex pluribu s morte di ceret omnin o deleri, Q!!ine tii pnml.s vero quend
u ne 'lu id nobis accidat. Q!;ldadderet nemine m mortem iIlam dilfolu tionem q;
pam,lO qua m ? Ne !ationU ffi,inqu it, o[ores euadaCOl'poris qUa! anim~ quoqi intedtu Ql infert, polIè
mus,qt lemadm odu nonnul li homjn u o[ores hune,
fcir~:effe eoim impofs ibile vt quifqu am nofiru id N ul1u~ eni~ maius
quàm hoc; malum nobis po({e~tlac.Q.!!.od quidé fi ita fe habeat ,nemo non ftuIfet acclderç, vldelicet fi raciones odio habuer imus,
U ln morte eonfidi t,nifi demon firare pofsit anim~
fit au té eodé paéto odium & aduer[us' Ptione s, &;
.omnin ? immor talem atque indi{[olubHé elfe.Alio
aduerfus homine~. Odium quidé contra homine s
'l,utnco fentane umeft necellà num dIe, vt qui motllnc ma,çimè [ubit, quando , alicuj niQ'liu 'credinturu~ eft,animœ metuat [ux,fem perque fit [Oliclmus ab[q; arte, putamu sqi ipfum omnin o veru &.
tU.s ne 111 ea quç,prox;ime immin et)corp oris difiun.
fynceru tidumq ; virû elIè; deinde vero mox praulÏ
~lOne prorf~s .lOtereat. Omnes igitur cùm h:tc;
infidum q; d~pra;h~nd.lml1s).ruf[l1~qi aliû eodé fa ..
' dl~entes aud1ll1ife~us, contur bati [umns, vt pofi.
ao.Ita q; q\.lado ahcU! [:trc ld
un
ca lUter nos apçrUlrnus,<}.uod cùm fu periori di[pu: i\b iji q 1I0S pr~d puè famiha ~ccldcrit, pr:tfert
ri[simos amicifsilnos
exifiim
D!-
q;
�Ph~do, Vel,de Anima.
345
,' null a Soc raput and um. Vos tam en,( j me alld iatis
u_
os,p
uer{
,,:pi
t
odi
nfus
offe
[<ipe
é
tand
tatis fi qui dé vcexi~i~a~at
tis hab ita.r atio e :e~ poti fsim è veri
cerü . An
[yn
cac
a
nqu
que
d
apu
o
nin
om
i
min i: fin min us,
tatq ; mlll
rum VOblS 10qll1 vld eor , alle ntia
duerti c:ma
Ani
fe?
cuil
côfu
dere
acci
ita
id
te btu it
l1tes nc.ego pr~
o~~ino co~radic~te,diJigenter ca~e
; huabfq
&
tlÏt,
in'l
,
iter
turp
non
An
.
dec ipia , & vcquidé,~nquii
nap lO fiudlO,melp{um fimul vos qi
nin ibu s vti?
hor
tur
redi
agg
hic
arte
m
acc edë dl1m
reru
iam
man.aru
lut :lpes aculeo reliél:o, abe:lm. Sed
vtiq , ré ipf.1m
ret
gita
t,co
dere
O:u
vti
m mih i qu~
arte
oria
ex
mem
~ eOlm
efi. Prim ùm qui dé redi gite in
sve hem éter bo
bor . Sim vide
is
vob
Ua fe, vt hab et,h abe re, videlicet hoie
fe
dice bati s, fi minl;ls meminH
vero ph/ rim os.
ne aniuit,
met
ac
it
ffid
nos aut malos 'ppa uco s effe,medios
r,di
mias qlli dem , vt arb itro
admodü vide_
priu s
e,
por
cor
;
iorq
chr
. ~o id paéto,inqua,dieis?~cm
pul
r
ma, qua mui s diu inio
nis,
mag
ur
is,a
paru
aut
e
vald
t
iç,i ntcr eat. Cc~Icet ln rehu s côti ngi
tam é, vtpot(( quç.fpccies fit har mon
àm
<Ju
us,
rari
eaè
ua
cq
qui
ris
itra
diu rurn ioré elfe
Inq uit. A n tu arb
bes autern mi hi vif~ls efi cocedere
vel
iné,
hom
rire
repe
uu
par
e
vald
iné, ne cùm mu lvalde mag nü, :lut
anim a corp ore, fed fCire l'0lf e nem
ü,&
rrim
ccle
us
rurf
;
At<J
d?
aliu
s
dui
ndé qua ndo que
canem, ve\ quo
ta fxpius con fum pfer it corpor;:l~ra
ü,
fsim
albi
um,
sim
rpif
ü,m
rrim
che
q; pcre at, atq~
t~rdifsimu, pul
pofire~u re1i~qués ~or~us,i~{a quo
s cxtr cmo ru
ibu
o~n
his
in
s
ora
..T, qua ndo ign
An
anim
nlge rrim ü?
mor s c1lliillodl tant u fit lnte fltu s
ué
(req
vero
edia
fe,m
cad
pau
. An nOn
&
dé
rire
qui
inte
f~mma,rara
qui dem corp us nlln qua m defi nit
igit ur ar
e
bnn
N
ua.
,inq
r
itro
rtet çonarb
a
op0
Sic
nos
ta?
tl. arq; mul
hxc {un t,ô Sim mia & Ccbes,quc;
F cert a
erem
pon
pro
is
irat
ia qure,
rob
omn
imp
{i
an
uit,
Scd
bltr aris ,inq
fiderare? Con fitc ban tur amb o.
mos inu e[um
ere
gen
dam .
hoc
in
qux
An
COS
?
p:l.l1
atis
odü
~en) adm
diél:a in fup erio rihl ls [ucr ant, neg
ane u quid é,
[ent
Con
ni.
1ç_
inq
r,ql
eO:,
illn
um
inqu
ane
m
fenr
da
?lri ?Cô
negatis,{ed alia coceditis? ~x
tleS fun t
ratio
ites
{im
to
paé
ipli
hoc
difc
d
non
ql10
m
co
verù
de
Inq uit:
dam non . QE id igit llr,i nqll it,
pro feq uar : imo
enté
duc
hac
res
nun
ira
te
fi
,Ied
atqi
,
ines
efIè
am
hom
atq;
nam d~ximus ~cminifcenti
dovidelicet qui s
fe anim a priu s.
vero in hoc fim iliw do cofiO:it,qua
bea r, necc{f.1rÎo côfe qui, alic ubi fllil
ve
elfe
ua
aliq
oné
rati
it
ider
ql1idem, inq llit,
abfq; rati onü arte , cred
ql1àm corpo~e c1audcrerur ? Mih i
a! qui dem aliplac llit, :ltq ; niic
è
ific
ram,fed pau lo poO: app area t (alf.1:qu
mir
res,
Ceb es,i fiud .dll m dice
, & rur{us alte [ent enti a perimè
qua ndo talis eO:,aliquando min imè
max
hac
fi qua vnq ua in alia, in
iIIis id eue nit,
Sim mia s, afuit
,inq
ra ~militer arq; alte ra.P rçci puè ver?
que
man eo.S imi lite r ego quo
iél: ona s agit ant. hos
fi mih i vncr,
r
,
qUI plur imü rati one s con trad
1i~a
adll
quc
feétus fum , veh eme nte(
os euafilfe, foneccJrc ell,
vero
cnim feis put are tand é fe [api étif sim
r
r.A
erem
qua m hac de re alite r vid
q; in rati o niri, fi in hac
vkle
losq; anim adu erti lfe, neq i in rebu s,ne
tibi
er
alit
e,
inq uit, horpes The ban
iare uer a
omn
fed
u,
firm
aut
1uid
aliC
um
licet elfe com
bus elfe f.1n
opi nio ne perm anfe ris, harm onia vidc
nul ari'?
iaét
q;
rfum
deo
um
furf
o
har mon ia q~lari1
tan~ua in E lIrip
pol irum ~uoddam, anim am vero
dem,
qUl
è
San
re.
ane
perm
uo
ali9
in
{un t, conO:Üu.,
]urnq; tem pus
~am ex hlS, qua: per cor pus intcnf.1
ritu do hçc
t,œg
qui
e,in
bnn
.N
qua
atia m COo1fon
s,in
con
dici
s
vera ha:c
tam . N unq uam enim adm itte
o aliq ua ver anr
rati
cùm
G.
t,
com pon i.
efIè
ilis
bus
erab
qui
ex
mif
do
iIIa
Phœ
pof itam pr.ius dIè , quà m
iea tam é :lUpof
at,
vale
ullo , inN
~;
?
~di
ittes
ehe
adm
pr:
An
com
at.
fit,
~aque
con {on antl am opo rteb
mo do verç mo ur, if:!..,
j!)it
is
uert
mad
Ani
o.
dais hui u[c emo dl rau oni bus ,qu x
mod
qui t, Ô Soc rate s,
hlam
;
neq
,
[um
feip
non
is,
iqu
ingit~·quando.
do (alfœ vid entu r,al
qui. r,qu ?d non ea.dé tibi diccre con~
bcn li
ore
dol
pra:
dé
tan
ed
fet,f
accu
m in hum ani
ipfius iner tiam
dlC1S amm am qll1dem elfe priu s qlla
r~
at
s(er
tran
S
~pf.1
in
fo,
~eip
à
auté ex his qua:
tcr eulp am om nem
fpeciem corpu~que ~e~eniret, eam
e VIatqu
eat,
hab
OdlO
eus
vlta
qua
reli
talis tibi cil:
tion es, & in
nondll~ {llnt,conllItUl. N eqlle enim
~
priu
ue
t.iaq
fden
tate
veri
lrü
ip[.
eaë: dici s.lm o
tupe ret, rerü iam
har mom a,qu alc cO:idclli tu fimilem
pnIn
udo.
grJt
am,x
inqu
lis~
rabi
& {oni non dllt n
tus. Per lou é mife
vero prin s eO: ip[l lyra ,& cr;o rdx ,
uaperf
e
us,n
eam
cau
id
r
oéte
dili
uit
con {on anri d
·Inis igit ur inq
temp~r;tti: tand cm vcro com pon itur
{cd mul
i,
f.1ni
eiTé
ibus
tiop
in~a
l
nihi
s
erdi tur. Hic itadearnus n~bi
om nlll m pof irem a,pr ima tlue difp
b~~,
~iri
s
tot~
~
It~q
5,.
[.ln0
nos
elfe
con cine t? N ullo
to rnagis non dü
que ferm o qllb nam paé to tuO il li
do & ab)s
ql1l
tJb,
du:
iten
ann
eO:
l1r
iam
bi,i nqu it, verVt f.1ni effic
mo do, inq uit Sim mia s.A t vero iicu
tis ipfius
mor
.
vero
i
mi~
ia,
grat
cipu è dee>et
vit~
prx
qux
tOtius reli
ba con dnn itat em feruare deb enr,
tem por e,
l~fo
hoc
10
ne
,
fum
r. Dec et ni_
culo
l:,atu
peri
traé
in
cau fa: qui
elfe con cinn a, vbi de con cen tu
vt. con ~fed
ge~a
me
re
i~l
o tibi difhac
m
ferm
phu
ur
igit
lofo
non vt phi
rnir um, inq uit Sim mia s. Hic
s.à
l?e
~om
ét
qu~d
d
elig as,
qu~
c,.
bus
inac
duo
perr
his
e
ex
t~ntiofum atqu
fonat,in~uit. Sed vide vtru m
vb~ ahenlm
Ilh
t.
{olc
ani -.
re
ius
(ace
pot
an
icni
,
nifs
elfe
alie
· dlfciplina
dife ipli nam ne rem inif cen tiam
agl tur,
qua
de
ipfa
s
Soô
vtre
o,
non
e1ig
ur,
iliS
igit
POt
m
amb
qua de re
mu m eUè con ccn tum ?Pr imu
,prç fenipfi
unt
onuer
pof
dem
'
ue
qUa!
q
vt
ab{
ed
rum
nt,[
alte
cura
f~ hab eat,
crat es, inq uit. Id nan que
. Atq ; ego
unt
tend
ien_
con
uen
,,~
con
obni
dam
vera
qlla
tr
ili
antt
fim
vide
tlbu s
fira tion e admifi ex veri
ia ab HIis difaute m ca ver mih i vide or in hoc dut axa t i\1 p~a:fenr
tia, vnd e idem vid etur & mllltis. Ego
diq~œ
e.a
;
~en
pro
iones f.1cillpt,
ferr e,qu od non , vç pra: fent ibus
ba, qure per verifimilia,demonO:rar
~ed
,
g~nt
cotl
e
(ort
rc~
cau eat, vald~
co,a nnü ar,n ifi qui d pra:tcr
fem per inan ia illd icau i: ac nili quis
eOlm
C
r.SJ
antu
vide
:
xim
ma
eris om nib us.
\lt rnihi ipu ver a quà m
dec ipil lnt, & in geo met ria, & in ca::t
raofi~
lucr
cum
to
qua
vide
ipli na,f llnd a_
cog ito dul ds ami ce,&
Rat io vero de rem inif cen tia atq; difc
~
tJu
pre
crœ
,op
dko
z,
tqu
fun
dt enim ani mi
· tio mca. Si (ort è vera
rne nto inn ititu r fide dig no. Dia ü
rte,
mo
:
poO
refi
fupe
l
nihi
l
tel1
m.la ber ctur in
cft ita crcd ere: (j nau
noO:ra ira clfc alic ubi, priu s etii ql1à
dee
por
tem
,
refi
fupe
vita!
i
qlih
d
eius ql10d verè
atta~cn hoc quo
cor pus , vr iIIa ipUllS ellèn,tia~abcat
auc
Hx
s.
.efiu
mol
ero
us
min
imc t pcrf i,abus
rnih
plo rad o prxf~nti
eO: cog nom ent u.E go vero hac , vt
ma~
,
cu~
.me
lt
erab
fe~l
pc:r
i.mè
~m ob hxc (\It
tern igno rant il\ min
de~,~u~icieoter reS tequ e adm ifi. N
1
eq.ll
IC
S
,
r.
bltu
delt
l
pol
lo
pau
t,fed
pfo neq ; alio id
JUIn id cnim elfe
rnlh l vld etur ) nccelfe cll ,nc q;. rnei
dlfad
rcor
reue
rus
para
es,
Ceb
&
afl"irman
de m, ô Sim mia
�346
Liber Vigefimusnonus.
affirma ntc :ldmittend u efre,anima~ harmo pia elfe
inqllit. ~ld vero Simmia? Videt urne tibi, ve1 cofon;tntire, vcl alteri cuiqua m copofi tioni congru ere, vt <).liter {e habeat , quàm ilIa ex q~lÎbus coRatu r?
N ullo modo, N e"li etiam, vt alil1d quicqu a,vt arbitror, patiatu r, aut agat, quàm illa ve1 agant, vel
patiant ur. A[fen{us efl:, Non igitur conuen it,conr.
~onant
Il.
iam ca prrecedere, ex qui bus compo filta eu,
{cd [equi. Videtu r. ~are permulçü abeft, vt harmonia in contra riü mouca rur, aut [onct,a ut quicq \.la aliud cdat partibu s fuis aduer{um. permu ltu,
jnquit.~id vero conion antia?n 6nne eatcn\.lS pro
natlJra [ua cop[on antia efl:, q uatenu s tempcratur~
Baud fatis intcl1igo.N 6nne fi magis plusqu e temperetur ,fi modo id admitt it,mag is plus que con[onantia efl:?Sin vero ,minns atqi perpau cum, minus
perpau cumqi fimilit er?Om nino.N unquid de ani
~a'id dici potefl:?V t ve1 in minim a lluada re alia a.
rima hoc ip[um ql10d cft anima,vel magis, ve1 pl9,
;lut cotrà fit ql~àm alia?M inimè. Die age per loué,
pUI11 apima dicimu s aliam quidem habere métem
virtute m <li, atque e[fc bonam : aliam vero demen barn & prauitaté,l11;tbmqi e[fe,hxc ne inqua, verè
dicuntu r? Verè quidé. Eorum ergo qui anima efIè
aLfcrunt harmo niam, quis q 11ldnam dicet e[fc animaLus ? hxc [cilicet, VltiU1l1 & virtute m? an aliam
qu,lnda m con[on antiam atqi diffona ntiam? & bopam quidem dlè confon antem: & cùm ip!:" con[on;:l11üa fiç,alteram in [e canfonaneiii pofside re:ma1am vero difIona ntem & ipf.'\m elfe, nec aliami n [e
habere?Q!Yd ré[pôd eam,ip quit Simmi as,non habeo:Côfl:at tamen eum, qui animam efIè conion ati.'l m po[uiffet,talia qu~dam refp0 nfimqn . At vero
~a1l1 conce(fuul cft qihilo magis aut minus aliii alia
anima çaè. Ejufmo di vero conce[sio efl:, neq; magis,neq ue plus, nequc minus, nequc [ub paucio ribus gradib us aliam alia çon[on atiam efIe. N 6nne?
Pfor{us. Elm vero qux ne<-li magis, neque minus
con[on antia efl:,nimirum neqi magis neque minus
c[fe temper atam .En ita? Eft, ~'i vero neq; magis,
neqne minus tel11perataefl:, potWn e piuriblis pauçiorib \lsue gradiolls particeps conLonatix
An
potius xqlle? Aeqllè potins. ~apropter anitna, fi
quid em neque magis, neque mlllUS aIb, q uàm alia.
fècundulTl animx natura m anima eft, confeq uenter,neq ue magis, neq ue minus cft tel11perata. Eft vt
dicis .Cum vero fic affeçb fit, nihilo magis con[o_
nantia:: eft, vel difronanti~ partice ps.Nih Ho magis.
Prreterea cù~n ita compa rata fit,num plus aliql1id
prallieatis, vel virtucis alia, q~l;\m a~ia pofs,idet ~ fiquidqn prauiq s quiderl1 diflona llua efl:, Vlrtus vera con[on antia. Certè plus nihil. Q!Ynjmoi~clJn_
dum re6bm, Sirrim ia,ratio né nulla v[quam anima
prauita te crit afFeéb,fi fucrit con{ona,ntia. ~ado
quidem con{onalltia vera, (cçunçlum Id quod confonanti a efl:,nll nqui fit di[fOlù tix partice ps.N unq nam certè, N eqi igitur anima, q q~ omnin o fi t ani
ma, prauitaçe infiCH!tur. ~o eJ11m modo, per ea
qua: diéb [une, id fieri poaet ? Hrec igitur !atione
omnes animal ium omniu m animre bonre Ümiliter
ert~nt, ~ [ccund um anima:: i pfius nantra m llmilite r
;ul1m c: ilnt .Mihi quidë Socrates ita videtu r.N anne
rlelétè fi{~ t~bi dicl vidctur,açqi h~c fequi,ti vera eHet
i a po lt1o,an imi confon antii efIè;i' N ullo modo.
~id verà?ex,Ol11nibl1~, qure in homin e [unt,J.h udn.e pr~tera11lmum aOer,is domin ari, prrecipuè
prudee em. N lhtl ahud. Vtrum corpor is perturb a1
eae?
, 1
tionibl1s indulg enté;an potius rcpl1g_n~nté? Di,co
auté tale quidda m : velmi fi [ub reftu hus angat,w terea tamé aduer{atur animus , retr:lhi tqi in contra
rium ne bibat : fimiliterlli fi premat bmes, ne eda~:
in alijsqi quàm plurim is videmus corpor is aff~6hbus repugn antem. N 6nne? Et q\lÎdem maxl~e'J fi
N 6nne in {uperio ribus confcfsi {lImus,anllnl 1
con{on antia fiuerit,n unqlla cl i fI'onatur :lJI'
11S q l1ibus
•
intédit ur,vcl :emittitur,velvjbr~tur, v:l quo~cUd
que aliud patiatu r 111a,ex qll1bus lyf.:'\ ~oR~tur. fe .
fecutur a illa,nu nqua vero dllaura ? Cofc[sl fumu~.
quidni ? ~id vero nunc? n6nne cotrà omnin o VIdetur ;.lgere,quippe qure ea dudt omnia, ex quib~s
dixerit aliquis ipf.:îm confl:itui? atque ferme omO!bus per omnem vitam rcpugn at, omnib us que d~minatu r modis. interdl lm rigidiu s & Cllm dolo,Obus punien s per gymna ftic:am ,atqi medici nam,w terdum vero mitius caftiga ns comina ndo,au t mOnendo aduerfus cupidit ates, & iras,atq ue timO res,
tanqua m aitera quredam res cum altera di[p~ltanS, Ody{S.~'
quema dmodu m Homer us tradidi t in OdyfIea:
Tum peaus pulf.1ns, cor fic affatur VlyfIès,:' ,
Boc quoqi cor perfcr, nanq; & grauio ra tuhfi,l.
An putas Homer u hxc dixifIè tanqua m harm~~la
q ua:dii 1Ît,ac talis vt corpor is pa[sion ibus [u bl) clfi
tur,no n aüt ducata tq; do'minceur? an potiUs,qua ~
q llidda I6gè dtUinius quàm harmo nia fit,:1.l1 unus .
Per louem ,ô Socrates non mihi vidctur .
Non ergo, vir oprime , reétè harmon ium elfe a·
nima dicerem us.Sic cnim, vt apparc t, neqi Home1'0 diuino poëtre,oeque nobis ipfis con{entirem Us .
Sic eft . Age harmo niam Theba na C'uis, vt videt ur,
iam placau imus. Ration em vero Cadme am,ô Ce~
bes,q uonam paao,& qua ratione placabimus?Tlt
mihi, viam,i nquit Cebes, inuétu rus videris. Nem~ ,
peratio né hanc aduerfils harmo nia miriilc è p~~ter
opinio né noftram excogi tafti.C um enim audlr~m
Simmi am dubita nté, valde admira bar 1Îquis rat~~:
nibus eius comod è vti po[fet. Itaque [ummX mol •
fuit admira tioni, ip{um nec primü quidé potUI~e
rationi s tuc;imp etü fufl:incre.~apropter nona mirare r ,fi Cadme us quoq ue [crmo idë pateree,ur.
' Parciu s iita, bone vir, nequa inuidia nob1S ~equenti a intertu rbet. Sed hrec quidé Deo cu'rre eru~,
pos auté, vt ait Homer us,com inus congre fsl, perlculii faciam us an fortè quid dicas. Summ a vero.eo[.rUm qure perq uiris,cft eiufmo di:dem onftran du e ~
fe iudicas anima noftri ncq; interitu i obnoxi â,n eque mortal é efIe,ne vir philofo phus in morte [ec urus, magna q; cum fiduda [peras, in alia vitalon ge
bcatior é ob philofophire fiudiü fe ftltlmi,infipien~
fit,ftultéq; confida t.Often dere aUté validii quid da
elfe anima,.atq; diuinis l?fimile, priusq i etii qU:\.l1l
nos extiti,ae, ni~il impedi méto t:.Œe ais, quo minUS
hrec om111a n,on}m mortal itaté quidé fignificét,
duntax at ~mma corpor e diuturn ioré eiTe, multaq ;
a~e~ nos i~~ula fuifIe) iiouilfe q; & egifie perm~lta.?
11111110 tame m:lgis ob hoc immor talé e[fe exifl:1ma
dam.im o hac ipf..'lm in human ü corpus' ingrefIam,
q~laG. morbu quen~,am interitu s eius initiü clfe:a~co vt &in hac vira fit mi[era , & talldé in corpor l s
morte depereat. N ihil aüt differre cé[es,fille [eme!
tantùm ,fiue [çpius Iabatu r in corpus , vt qUillis nOfirûm ~ertil11eicat. Merito nanque timédu m efI'e,
nifi Hulcus fit, ei qui neqi {dat, neqi rcddere ~l1eat
immon alitatis animre ratione m. Talia qu:tda [unt
qure dicis, Ô Cxbes, ego que ea con[ultè> [ipillS repeta,
J
red
�347
quc,lil mmaijm dic;tm,. aJiud quicqu am guare fiat,
pereat,;wt Gt, per hac i pürn vü me nolfe profihabeo,
aut
tia
prrefen
in
~èhs,fiüe detnere. N ihil cquidé
teor:fed aliii quendi i ipfe modii frufira mj[ceo, hüc
111,q uit.Ceb es,quo d aut minua, aut adiung am: atq;
verO nllllo modo admin o, Veru eum audiJJèm alillœc funt quç dico.Tunc Socratc s,cum diutius coguand ? ex libro, vt il/c aie,bat,Anaxago~x, legOl1té
llloratu s effet, ad fe conllerfus, Halld leue quid!ia m
qucnda hanc Anaxag orœ IpG,uS fentent ia,vide licct
re~lIiris,inquit,ô Cebes. Omllin o enim oporte t ge
mentem omniae xornar e, omniu mq; cauf.'u n elfel
~eratiànis corrupt ionisq; cauf.1m pertraé bre.Eg o
110e vttq; caufre genere magnoper-e fll m dcleéta tus,
19j~llr,fi vis,ea tibi qure mihi euener unt, enarrab o.
exifiim is qupdam modo conièm ancü mentem elfe
Delnde fi qllid eorii qure dixero ad qurefiionis tua:
m cauf.1m :pmaba mq; fi id ira efIèr, vt men~
omniu
veritate m aperiendii coduee re putabis l vtêris. Vodifpofi ta,
10 equidé ,inquit . A udi igiiur iam narrant é. Equi- omni~ ex?r~aret,~nglJIa per hJl1c ira'eaeJJè
velle'
fiquis
Proptel
nt.
potera
dlfponJ
optIme
vt
dus
dem,ôC ebes,cù m elfem illuenis ,mira quadam
r,am
perean
tq;
fi;'lnt,a
Gng,u1a
e,qu,a
i~uenir
cauf.1m
fapieh~ire cllpidit ate Ragrab am, qllam naturz v~
ratio.
lieet
uavide
endu,q
Jnllem
elfe
Ip[um
t,hoc
fin
a,
een{eb
elfe
cnnt hdloria m.Pra: clarifsi mum enim
ne optiml i fit vnicuiq ue,aut eJJè,allt qUIDduis alilld
c3ufas iritelligcres,per quas fingu1a fiant atq; interpati,ve! agere. Atq; hoc paéto nihil alind confid e.
e~nt~& qua fint ratio ne : fxpius me furfilln deorrandum homin i, veldc feipfo,vcl de alijs,niG quod
(umque iaébui , talia quxda m primo eonfidc rans,
potifsim ii fit & optimu . N ecelfe vero efieum,qtl~
"trum poftqu a calidum &frigi dum putrefa étioid norit, illud quoql qllod eft detcriu s,cogno ui!Iè.
n~m ~iql1am aeceperl1nt, quema dmodu nonn~lli
~ippe eum eadé horum fdétia fit.Hœc vtiq .. me.,.
dlxCrut,tunc animal ia coalefcant. PrxEerea vtrum
eun: ipfe r~pu~is, ~aud~ba, inucniffe rattls Anaxa;fanguis fit quo f.'\pimus, an ah, an ignis : :\Ut ni~~l
Id quod tantope re eupicb ii,
h~rum fit,fed cerebru , quod prxbea t fenliH audle- gora maglfiru,qUl me
q; mihi diceret ,vtni
primum
oceret,
cauf.1s rerumd
dl, videndi,olfaciédi:ex his autem memor ia & opih~e dixilfe t,filb.
eum
t
a.E
rotund
n
plana fit terra,a
n~o,fiat,ex memor ia vero, & opinio nc quierem acerés videtaté,aff
necefsi
atq;
caufam
iunger ct mihi
Clplente, per hrec fcientia oriatur . Proind e horum
eâ ef:..
fuilfe
iusq;
ett,mel
meHus
quod
Hcet idip[um
corrup tiones confidc rans, atq~ cas quœ circa eœlli
mcdiam
mundo
in
diceret
terra
fi
fe talem.P roinde
tetram q; pafsion es contill gunt,ta ndem adeo mihi
elIè,mo x expone ret meHus extitilf e, vt media elfet,.
:ad h3!c cofider Jnda vifu's fum hebes, vt nihil magis.
.
~od fi ille hxc ofiende ret, ita me copal'a bâ)qua fi
COnieél:uram vero adid affcram tib1 fufficicntem
deo
mllJ.am ampli us c:wfaru fpeciel.l1 poGwr us. Pr~ter~
Ego enim ob eiufino di cofider ationem vfquea
ca de foie & luna creterisq; fiellis,e arumqu e inter fe
[Um OCC3!catlls, vt ea etia quœ prius ~anifefiè fCÎ:velocit ate conller fionibm'q;, & alijs quœ folét iIlis
a
, b~ln,vt mihj alijsqu e videbatur,dedl[cere~,&·ah
aecidere, me fi militer quxGtu rü auditu rumq; co.
qua
&
,
"ldclie et multa, qua: antea me [cire putab;l
paraue ra,quo d videlk et & qua ratione hxc melius
ratio ne homo crcfcat . Id nanq; opinab ar antè elfe
fit G~gula vcl f.'\ce~·e, vcl pati,qu oeunqu e agant, vel
cuilibe t manife fium, homin é videlicet per cibum
fatiatu r.Neq; enim putabâ eùm ab initio dixiffet"
potum q; augeri. ~àndo enim per h~c carnes càra mente ilta exorna ri,.ipfll m aliii pofiea cauf.'\ffi rcnibus,o llàque ofsibus addunt llr,eod emque modo
bus afsigna turu, prœterq uii quod optImu m fit eas.
in alijs quido fua cuiq; adhibe ntur, tune fanè mo[evt habent ,habere .ltaq; arbitra bar eurn in red~,
ita
lem primo paruam ,deinde magna m cuadere, atque
fingulo ru,tum cunéto ru commu niter cau ..
dendis
ita paruum homi nem efflci magnu m. Sic ego tlIn.e
fis, Gngulis ~uide~ :fsigna re quod vnicuiq ; opti?pinab ar ,n6nne iatis'be nè tibi vi~eor?Mihi q~ide,
mum,c unétls vero cornun e bonum .N eq; vero fpes
Inqüit Cebes. Anima duerre hœc Infuper . Ar?ma i~fe nIeas paruifa debam , {ed fummo quodam ftubar enim f.1tis reétè mihi videri, quoties homme m,
dIO accepto s hbros, quàm velocifsime poterâ leéti-,
"elequ um magnu m paruo propin~l1l~m, Jherum
tabam, Vot oeyfsim è llllid optimi i, quidue de terrialtero iudicar am capite j pfo elfe malOre.A tqi 111 ~I:
mum elfet,co gnofèc ré.Hac igiturm irabili [pe dumlhl
to etiam euiden tius decem piura appare bant
él:lls eùm legerc pergo, video hominc: mente quidé
quàm oéto, propte rea ,quod denariu s ~~o pfl~te~
nullo modo vtenté, nec eauf.1m vllam ad jpfum rc.oétona riii contine rct. Prœter ea blcublt u cubnah
rUm ornatu referété,fed aëreas natllras~& a:thereas
rnaius, quonia m dimidi o fupera ret.Nu nc v~r~)in
aqueas q; & calias multa incredj bilia pro reru cau.quit Cebe s,de his quid ,iudicas ? Procul eqUlde per
fis afsigna nté. ~a qllidem in te ille mihi perin<\e
loué abelfe mi hi videor, vt alicuiu s honrm çau(.,\m
vifu~ efl:.agerc, ae fi quis diceret Socraté qua:cu nq;
întellis ere plltem 1 qui llondü mihi '~pfi perfuadeITc
facit,m ente facere .deinde volens Ctngulorii q\lç fa,poifum ,vt quido quis \lni addat vnu, ~uc \leh~lod
cio cauf.1s eXiplicare, dicat primum quide~ l,l~e me
"nUm cUi vnum adiuné tu eH; fiat duo:an & ad1l1nhic propte rea federe,q uoniam corpus !~eu ex, ofsi,(hun, & illud cui adiun4 u eH, propte r 'altàiu s ad
bus neruisq;, copon itur: & olfa quide folida funt,
alteru11'l adiuné l:ionem cURdat! duo. Admir orenim
'& illnél:uraru interua lla inter fe hahent :nerui alité
fi eum vtrunq i horii 'f eparatu m O!~t,v~runq; vnum
funt h\Jiufln odi vt intendi remitti ql valean t, comcl'at,neq\ 'cr~nt tu,,"c dup. pofiqu a JnU!ecfll coha:~e
ple~~nÙtr orb eum earnibu s at'q ue cute, qure iIla
runt,ha#eripfà cauCa fuerit, vt duo fieret';~ongrefslO
contin et. Elatis igitur ofsibllS in fuis cOiuné bon\"!dehc et p'cr qui pr'opius iam pofit~ fUJl~ , N eq; e~
bus, nerui qui & intendl lnt ~ remitt unt comod è
tlarn fi quis vnu diuidat , adhuc polfum per[llad eri
vt Redend i cuiufq; membr i habear n faculta.:
faciüt
hanc ipf.1m diliifio né c;au[atn elfe; vt duo euadJn t.
que hanc ob cau[;im hic inRexus fedeam .Aç
rem,:lt
C~~rai'i~ eni,!, tun~ atq; f~lperills_caufa fit,~u~ d~lo
rurl~l~difrutaIionis me:r, alias qllafda m eiuf~o~i
ll-ant.Tuc':l11m qUJà oonll~nge~atu~ prpplll s Int~~
caufas afslgna ret, vOces & aërem, ~ audinl ql :\lia ..
(culttt'ClqIq; admou ebatur alter!: nuc vero quo ma ,
que gel1e~is eiufd~m quàm plurim a, cauf.1s verifsircnlOUetur alterum ab altero, atq; fcpa~à~U(. N eq;
ma,s negltgens: vldeli~et quania~ Athcni enfibns
propU r quid VIlU fiat,adl 1uc[cir e me arpttro r, ne?'
mclius
\
.
pet,o, ne quid'nos fUgl~t, flue addere his quicqu am
q;
.
�Liber,VigefimuSDGnus.
348
\
,
melius vi[um fuerit me eondemnare,ideoque mihi . rim, nihil tibi, faciendu01 dlq~)o mi~us iaw c~n.
dudas.GonGdera inqJ.JÏtjiam g~lx [eqlluntljt.<;!e.11]7
etii mclius fit vifum bie [edere, iu{Hu~q; iudicarim
ceps, vtrùm in his mihi con[eptlas. Arbltror,enJlP,
expeé:bntem dare pœnas quas iltiiubeant. Siquidé
fiquid eft aliud pulcht:u!J.l p;r~r~r.: ipfom pukhrLJ~,
per Canem iamdiu, vt arbin'or,hi nerui, ntq ue hrec
non ob aliud quipp'illm eae-P\llchrum, g.uà~ qUl~
OJf;l apud Megarenfes, aut BœotJos ellènt, ipfius
pulchri ipfius eft p:ll;tict ps , Atqpe omnla dle?~
quod optimu efi opinionc,debta, nifi iufiius hone
hune m·o dum. Vtrum biie c:w[;\m rccipiS( eR eC 1plO
fii1lsq; cçn[uHlem pœnas ciuitati pendere gua(eu ....
,
.'
e·
que à me exigat,guàrn fuhtcrfugere atq; exulé viue equidem,inquit.Ergo nondum vitra per~ap)p,.n
que polIilm exteras ifti.> prxclaras cauf.1~ cog~~·
Te, V cru ulja quxdi çaufcls appcllare, l ratione eft
fcere. Siquis':lurem nÜhi.dixerit quarepulch(u ~t
remotj[sirnu.Si quis autemdixeritnb[q; o[sibm &
quodlibet,videlieet .qLlia vel colorem habcat#on.
neruis ;'ltqi Gmilibus non poffe me,qure mihi faciédum;veltiguram, velaliud quoduis ulium., cxtel'a
d:"l vjclcantur im plere,:verè vtiq; dicet. A ttamen afequidcm valere fino: in exteris c::nim omnIbus [o·
ferére-'prOpter hxç
facere qurecunq; fado, durn
1eo perturbari : id vero vnum Gmplic'iter ~t911e ~ed
ipC1 mente ago, non autcm eius quod optimum Gt
rè & fQrta{fc impcritè pene~ me teneo, 011111 altu
opti(jne,mlllt;t !11:)gn:l.q, fermonis incrtia eaèt. Ni
.
~
, . fi pulqui fic eil: affeétus, 'n equit di(cerncre alia qùidé elfe
e{fe '1tlO9- a!iCJuid faciat pU!cllfll , guam Ir lUS Iichri,fiue prçfentiam,{iu.c "QrnunioJJem,{iue. qu~
VCl'arn r.t;j a)jçuius cauClm,aliud vero i1\lld Gne quo
ip[;\ €i\u[le(fe non poteIt C.:llI[,l Q!!od ql1idé multi cunque r:ltione,&qu cuogue modo id prpuenlar.
·N e'lue cnim id adhuc effe ratEqn-arem:(ed pJ.llc.hr?
m'ihividçntur ,ql1:lH in te ne bris attreétantes alieno
Plllchra omnia elfe puchra,id mihi videtur.tut1(s~.
appçllate nornine,d1ll11 caufam nuncupat.Q!!apro
D1l1m,tani
mihi,quàm aU js .refj>ondere::lt.q ue hwc
ptcr nonnulli Vertiglncm circllnponétes terrx,ftlb
cœl,? cam ftabilem f,lCinnt. Alij vero tanqual11 Jaco
fund:\ln éto i \1tlixus~ pll~O nun~uam me lap[urutfe'
[ed & me & gueml11sallllm tuto "re[pondere po ,
-. a{e in quo panis pinfitur aërevelut bafe [lIfflllciüt.
quxeunq; pulchra fllnt,ip[o p\llchro fieri pu1chra.
Potchtiam vero ipfam,qua nunc itadi[pofita Gt v,t
N onnc& ipfe con(entis? Confcntio cquidem. Err..
op~jn?-~ difpppi po~erat, neqi perqujrunt, neqi diI.linam. qu;tndam habere v.im putant: [cd Atlantem
go & qux magna [unt, ipfc'! mJgnitudine ~lIe ma·
qllendal"P robufijoré ~ ïmmortaliorem, magisq;
gna.: & 'q ux 'maiora (unt, Gmiliter e{fe~:\Jora.:&
r
omnia continentem ÎrJ\.lcnj,({'ç [e QP;nantur. Ip[lIrn
qux minora, paruitate efiè n1Ïllora. Ita cft. Igltu.
autem bonu atqut; deeens connççtere atq; cotineneq; tu q llidcm a{fentil'ris~ li quis ali clllcll} dl~er~t
re reuèra nihH e~Hliman~. Ego igiçur hbçntifsimè
alio '1uodameapite elie ?,ai?rem:Jtq; eum qtU ml:
cuiu[uis e{fcm difçipld~lS, al1~ quemaclrnodü {e l1anor efi,eodem capite cac mlnorcm:(ed tefiJficab e
beat hçe ipfa PU[Fl di[cerç. roftqtl~l11 verph;lc priTis te quidem nihil aliud elIè diéturu, qu:\m omJle
maius alio non alia re vlb qulmmagnitudirie elfe
uatus [lIm,nçqi ip[c inuenire, neq1,.l~ ab abo difcere
malus, atque ob hoc maius, ob îpf.·Ull [cilice t m~·
pottli~ (eq.tnd;i /1n!ljga~ioné ad callfam inue!ligangnitudinc:m ; minus autem, '1ullo fimi!iter aHo nlldam moliÇus fum. visne,ô Cebes,hic t;bi à me,depus quàm paruitate,& proptcr,hoc elIè,min9,pro~
m.onftrari? Mirifice cupio,inquit Cebes, .Çéfl1i tipter Jpfc'\m videlicet.paI1uitate.ni ·: met~cns,vt.ptlr.~,
dem cUm in rebus eôfiderandis iam defeifuselfem,
~e fi q uem di)Çcris 'capite maiorcm elIe, vel ml nO I C,
~J.~lC;l1ç\Ü e([e,ne mibi idem accideret, quod acçide,.
re illis folet, qui in folem denciente; figunt intpitu.
qUifpiam tibi fic obijciat: primùm quidem ea~e01
~rb~nçl!re~jm nonnunq\lam vifu,njlj ~n aqua,yel
~c: & rnaius ea'e maius,& minu~ eae mwm : del(1~~
tn ~ll~Cmod~ aHquo ;maginçm eins a(pician~. Tale
ij 11 9d caphc,quxrcs parLla eft,m;liQré affi(tn_CSetH;
q U1dda m ego ~epu~aui, timnique nç ;lnimus mi hi 1D qiorem. Hoc ;\lItem dicet monitt.o e[fe pcr)I?11I e,
p~or~qs oce~ç:lret~r, fi Oql!iS res afpjçeré, fenfuq;
vt paulo aliqllO mag~um quiddi cffe diças.N, onue
quo Irbc~ att) ngere 1\1 as aggrederer. ~a prppter 0..,
hxç metueres f Tune Ccbes [li bridcns, Eq,lpd em,
perzpn::tju m effe cenfui, vt ad rationçs çonfugcrç,
jnquit.r Nonnç fimiliter qlloque ' rnctllcres dicer'e,
atq; 10 iIIis rerum verita~é çonfideraré, roqè ver?>
inquit,dçcçm plura1 qu~m oéto c{fe dllohtl S7~~qlle
1l0fha h~c fiLI~i1jtudo non omni ex part(: çongruit.
pb hilPc callf..'lQl [uperarc, pOti~lS q'U~1}1 m.~lltl~pd,
Nonenim pror(\fS a({'entiorcurn quir!!s inq~io_
ne,atq; prQPtçr rh!lltitudincm? Ae fimilirer blc lJ r
nibus eoremp! i\~I.Ir, in imaginiblls afpiccre po~jus
b~t4..cubita1imaiusc{fl;dimidio potiusquàrn m~"
ql.Jàm qpi jQ op~tibus jntu~tur, Verun ta ll1-é·hfl..cvia
gnitudine?ld enim fimiliter çfi' lJl~tl1çdl1m. OI)1n~~
. iter diTc~j me41Tl,(l-Ipponénsq; r;ltioné (em per q\li
!10,iJ1quit,~id vero fi vni aqd;nur vnUffi, adQjta~
elTè iudjeo valjdifsÎll)i 1 '111xcunqi huiç.çQjl{onare 1~Cl1turn ipftiol e{fe cau(am,vt dt~o fiant, ve\ fi diu 1
videançur, pono çquidé pnqu~ vera, idque ago &
,3atur,diujfionem ip(am d!10HJm ~{fe cap{.tm,di cecirca rcriî cauf<ls,& cirea relillua omma; qu~ vçro
~e pO!1form:idares? Altiusq;'!l>'H:lamares, ne(çirç ~e
·diflonal")t, Vera dlè P~go. Volo e;qujdé quai dic,9,{iqllOI)fÙl~'alio paéto qUiÇ;qun. fin~ " ni4 paniçipad~·
biapertius expl,apan::.· puto çpill). te popdii inFçUine q4ad~ ~{fç~tjre vnjcuiql pro-p-dx,qtill? 4{ pflf tl -"
gere. Per IOllÇ hillld rnulliU!n,tnquH C{:~es . erUm
ccps?at,q? ln lus n!1llam a]iam bflb~rc te cau{;lm7 cpr
nÙlIllm'mhll adçl.uco, (cd qux & Crepe a/Jàs ~n [upeduo fiant prre~çr pui~atis ipftps pqrticipa~i9Jlç; (cd
rioridlfp~1taçionc ~:liccTo cUllquilmdc;:{lüi, p'ergo
oportere h~ius Pilrticjpia fOl1e, qurecllnqu!'! fp.tl-!r~
iam igitllr deqlOnfirare 'tibj cau[re fp~çiem q,uàm
[unt duo:& fimjlJçer vnitatis quo.d.Cl1nqi f!lçur~p1
côtinuè pertraéb.ui,:lc redeo ild illa iillt) 1 t~piu.s defit vnu?Has vero diuifiones ildjpnétionç~4;, IX,c~
antata,ab cisque exordior,flJppom:ns pliqllid èfTe
~era$ S!iurnlQdi argutias ".akr.e-iineres,rdi9Iler.ç.5Q;
;p[um per feplllchrum, & bOfHuP1 & lJlllgnum , &
f.1 piçp.ti.or,ibqs te; pCT ea~ Î'J;ollrbitrio rerpprllns;t~
creyera Omn.l'l:~;l! qUiqern fi tu mib.i dedcris, caq;
vcrg ~lIam,q nemaqmod ü:di<li (olet, metll.es. yJ11 pr;).
dIe coneefiens, ~pero ~ibi ex his ip(am çau[am de& imperitiam,atq; innixus tu~if~ill1"j1li 'l~Qfi{iOJ1j,
monftrarc, 1 rem'!. Uf! inuçnirc eiIè api ma immortafic vtiq; refponderes ? At v~ro fi quis candçt1l.p~{i..
lem.At vero il1qlJ i r Ccbes, quafi iam ti~i oonceilè.. ~ionamcoplexus irt{taret; v;tlere fineres, ncq; p'r}u.s
. '
re[ponderes,
•
me
.v
�Ph~do,Vel,de Anima.
refpon deres, quàin qua: inde manan t,cofid eralfes ,
Vtrum confon ent inuicem ,aut dilI'onent?Vbi vero
illius ipGus ratio né oporte ret afferre,eodem modo
afferres ,atq;. aliam rurfus pofitio né addl1ceres,q ux
fl~periorü optima videret ur, quoad ad aliquid [uffi
Clens peruenires? N unij: vero fimul cofunderes con
tentio[ orü more, vbi & de princip io,& de his qUet à
princip io ded uCLltl1r,di[putas, fi mol;1o velles con!
aliquid qu~ verè [unt,in llenire ?Ni HIis fOrt~l{fe nul
lus h:lc èe re [ermo eft,nlli b cUl;a.polTi~nt enim prre '
f:lpiétb & fimul omnia comi[cere, & tamé fibime t
p~acere. Tu vero fi èx philo[o phorü numer o es,qu't
dICO, vt arbitro r ,facies. Verifsima loqueri s, inqllit
Simmi as,& Cebes. E C H. Per Ioué,ô Phredo,rnerità admodli co[en[erunt. mirificè enim ille mihi videtur rem ipfam vel hebetif simo cuiqi expJanalfe.
PH AE D.Sic pror[u s,ô Echecr ates, pn,[ent ibus om
nibus fimiliter viftlm fuit ;E CHE. ~d mirü?cùm
nOb,is quoqu e qui non interfl1im~s: nuhc fimil~ter
audlel1tibus videatu r. V erum qUXI13, poft h~c dl~3,
fUérunt?p H AE . Vt equide m arbitro r,pofri j: hxc iJli
Socrati concel ferunt, con[en feruntq i {pecié qualibetaliq uid elfe, & qure haru partici pia {~nt, ipf.lrü
denorn ination é habere , deinceps hune 111 modllm
in~errog3,uit.Si het c ita fe !1:lb~t,n~nne quido Sim!Ulam dieis Socrat e quide m:llOrC clfe,Ph xdone ve
rd minoré ,tunc affirmas in Simmi a vtrunq i clfe,&
magnit udiné fimuJ & paruita té?Equ idé. Attam en
Sirnmi am confitc ris excedere Socrat em,non it:l reliera vt verba [onit. Non enim ita natura infiitu tu
elfe exifiimas Simmi a, vt ca rationc {uperet qua eft
Simrnias,[ed magnit udine quam habeç; neqpe rnrfus Socrat em eo quod $ocr:ltcs cft, excedi, fed quia
paruita tem prre m~lg,nitudine iIIius habeat . Vera 10
queris. Similit er nec à Phxdo ne (upera ri, eo quod
Phredo fit Phredo , [ed quia Phxdo prx Simmü e
paruita te magnit udinem habet. Itae~ , Sic itaque
Simmias denom in:ltidn em parui habet'& magni.
fiqllidem in ambo~u m~dio pOUtUS ~ a1t~rius q~Jidé
paruita tem magOl tudme'ulperat ,alterll l,s vero ~a
gnitud ini paruita t: ceait. ~t fimul fll~nden~, tnquit: Videor equide expre[s~us accurat1 U,[qi d1éèu.!
rus. verutam en eCl: vt dico. SIC appare t. DICO alltem
propte rea ,quia cupio }ide~i tibi qu?d Be. ~i.hi vi':
detllr. Opino r enim no [olun: ~nag11ltl1dme IP~'lOl
nllnij: velle magni fimn1 parU:lqi.e[fe? v:rume~lam
neqi hanc qUa! in nobis eft magOltudln~ vnqua recip~re parllita té,neqi [uper,ari velle:fed e dU,?bus al
teru accidere: vel fugere, feq; fl~~trahere qu~d? adU~ntat contra ria paruitas:vel c~ dlaad,uel1etlt',1O~e.
nre: nolle auté expeéèare, 'a tqi 111 p~rl1ltat: reC1 pl en
d,a aliud elfe ij: erat. ~em:dm~d~ e~~ cu fufcepe~
run fuftinllerimqi paruita te,q uadlU lS 1pfe fum ql11
fu~,{ie ip[eme t fum paruus . Ulud ~ute~ qllod ma:
gnu efi,nun q lli fufiinu irelfe paruu:Gmlllter p,arllu
quod efi in nobis,l1un ij: vult magn:l m aut fien, a~lt
effe.neqi aliud quicqu a cC:l1tra~iorl1,q~andlll efi Id
quod erat, patitur Gmu1,: otranl lm fi~~l aut e~c,[ed
all~ abit,:lu t perit adueta t cont~·a:lll. 1:3 pI?rfus
eX1fbmo, inq uit Cebes. T ~lhc q llld,a eoru q U,l adcrant,hx c andiens,qui~ aute Ille fuent,l~on Ütts menbus conmini Di)' boni , inquit >, ponne 10 fupeno
'd
fl. ' r r .
,
,m, ':'1 eCOC~lll1
eI[
s
1r,qopi
dicu~~t
t~arl~ eoru qure
heeç ex minori maius fieri, at<'lue ex mal?rt ~ntnu!,
c:lfe~,i proculdub~o generft~oné, ~O{lt:anoru e,x cotraqrs? Nunc alIte videmi n1fierl ld no poffe,dlccre.
Cùni vero Socrates admou~l'ls caput, aufcultaffet,
cu
l '
349
Virilite r,inqui t,id recordatus"es: non tamen intelligis differ~tiam ~nter,id q~od modo di,étu cfi, atqi
illud [u perllls. T lIC eOlm dlceba tur ex cotrari a re,ré
contra rii fieri:nLlc vero contra rium ip[um fibimc t
cô~rar,iurrl fieri nuqllal~,_neq; q~od i? n~bis,n eCJlle
quod 10 natur~ contra nu efi. Tuc e111m,o amice,de
his qua: hibent contra ria diceba m us, hxc illorli co
gnom~ne appelhites. At nuc de illis ipGs loquim ur,
CJure his in[unt, quorllm ve prx[enti:l cognor né habét ea 'lux ~ominatllr.Illa vero ipf:1. dicimu s nun q
velle l1111t~l:l jnter fe genera tioné fu[cipere. E t fimlll
Cebe.té ~ntuitl1s,inq nit: N li te qllOqi Cebes aliq uid
corum qll" ab hoç obieéèa [llnt,pc rturbal lit? Halld
equidé , inquit Cebes, ita fum 'afteéèus, ac tibi affirmo no multur n me ~u~bari. Id ergofim plicite r, inquit,c6f~fsi ftlmus, cotrari u m nunqu i libime t fore
contra riu.Om nino,in quit.A duenc prxtere a nllm
& in hoc mecû fentias. Vocaflle aliquid caloré atq;
friglls?VOCO equidé .N u t:lnqua niué atqi igné?N 0
per Iouem. An aliud quiddi c\\Ior<~ clTè ?i ignern ,&
aliud frigus ij: niucm? Ita.Scd hoc quoqi tibi vidcri
puto,n iucm quiidiu nix cft, nunqu a fu{ceptura elfc
~a10ré, qucma dmodü in [upcrio ribus diceba mus:
nec fore niué vt eraç prius fim ûlqi calidai [ed adl~en
tante c:llore,am [ubterfugcre)al~t intc~ire. Pcnitu s.
Similit er & ,i gné fllbint rlte frigorc ,aut [ubterRuere,allt cxt~nglli) nec vnquam polfe & [u[cipere frigus,& unwl ç[fe igné fiçut prius erat, & frigidu m.
Vera narras. Sunt igitur qu~da eiu[mo di, vr no 10l~m fpcciem ipf.1.m nomine fuo dignét ur per omne
~cpus,[ed & àliud qUidd:l,quod quidé no efi primû
lllud,h abet vero quadiu efi,iIlius forma. In hoc rur
ft~s tibi q uod volo, fortè manifefiius crit. Imp:lr es,
Ollll [cmper oporte t uornen id quod nunc dicimll
pofsidere. N bune? Oportc t (anè. N um id [olùm ex
omnib us ?hoc enim quxro : an & aliud quidda m,
quod quidé cfi no idip[urn impar, attamé hoc opor
tct vnà cu [uo nomin e,hoc in{upcr nom,ine alio!cper appellar~ , propte rea SI' ira natnra fit in~itlltii)
vt {lqn~ a~ impari de[eratur? Dico auté hoc ~p[um
clfe t~Qqua te~nar~ûlaliaqi permul ta. Côfide ra vero de,ternario. A~ no tibi viderur hunc & [uiipfius
~ornl~e [emper nucupa ndum elfe,& lirnul nowin e
Imp,ans?~od quidë impar no idé eft quod e~ ternar~us. Verunt arné ita natura copara tus efi,& ternanus, & quinar ius, & ornnis medietas numeri , vt
qm,nui s non idé fit qllod impar, [emper tamé corû
quiuis fit irn par.Prç terea duo & quatuo r orn, ~J.[q;
alter numer i ord,?, quiuis idem qllod par no fit, umui tamé quilibe t illorü par femper exifiit.,Conce dis nécne?O!!idni?ColltépJare ergo quid velirn.efi
auté eiu[rno di:vidé tur quidé no fohlIn ~pf,\ inter [e
cotrar-ia fefe inuicé no recipere, verllm etii q~recun
que ta1ia [unt, vt lieet cotrari a inter fe ~o fl~1t,[em
per tamen cotrari a pofsidcat,nunq~,a ~ecipere [peciem 1115. qua: ipfi fpeciei qui in fe h~b.éç 1 contra ria
fit,fed hac adlleniéte,:lut perire protinu s,aut abire.
An non dicemllS tria & prius interit ura, & alilld
quodu is palTilra, ?i {ufiin'e it vt quaten us tria [unt,
paria fiant? Ita pror{u s,inqui t Cebes. N ô tamen co
traria efi binariu s reroari o. Non ccrtè. Non folùm
ergo ~pec~es ip[a: ~ot~ari<t ~u'llli inulcé (e recipiu t,
[e?etla?l~~quxd~ c.o~ranoruil1grelfum mutull m
nO[l![clPlut. V~n[slm,\n~rras. Visnei giturhr ec,fi
p~fIumus,qualtaJGnt,de6ni,~mus?Volo equidé .An
n~ Cebes, hxc, erut ~lla! qU,Od:uqi occupâ t,tale red
dut) vt no folum fuupfius Idea rctinere cogaw r,fed
etiam
G
�Liber Vigefimusnonus~
ctiam contrario iHi fit Opus? ~6nam paéto dids?
~emadmodurn paulo antèdicebarnlls. Scisenim
qua: tnu cotinentur idea, oportere nOIl {olùm toa,
fed etiarn im paria ellè.Certè. Ad hoc tale vtiq; dice
bamus idearn cotrariam forma: illi qllX id perfidt,
Pllnqua. accedere. N lJnqua, Perfecit auté imparis
idcam. Ha:c ipfa. Contraria vero huic paris idea.
ltaeft. Ergo ternario numero idea paris (e nunqlli
infinuabit. N unquam. ~;lpropter ternarius IH1merus paris eft expers, E)Çpefs, Ternariusergoeft
nece.a:'uio impar, Eft. Q!±oçl ergo ddiniendu qice.,.
barn, qualia videljcet fint, qux ~tfi alicui non [unt
contraria, ipfum tamep contrariu non admittunr,
perinde fe haber vt T crnarius;q Ua! cu m pari non fit
contfaria,nihilo tamen magis ip[um accipit. Nam
femper contrariu affert binarius ad impar, & ignis
ad frigidum,;~Jiaq; qulm plurirna. At vide ia. num
ita definiendum putes, vt no modo contrarium no
fdmittat cotrarium, verumetia iIlud quod aliquid
afferat contrariu illi ad q\.lod ip[um accedat,iplum
videlicet quod affert,nl'l1qJla çon~rariam eius qua:
affertur recipiatfonpam.Rur(qs ~utemrecordarc.
n ,eq; enim inutile fa:pi~lS audire.N eque quinque pil
rIS fpeciem admittent,neque decem i1np;uis, quod
eft duplum.Hoc quidé ip[urn alij contrarium,(pedem tamen lmparis accipiet nuquam. N çq; etiam
numerus [e[quialtcr,neq; ali;t huillfmodi qUa! dimi
dium habét, formam totius fllfcipiunt, fimiliterq;
numcrlli qui parté babet tertii,atq; eiufdem gene_
ris alia,fi modo ailèqueris ifia,atq; cofentis.Omni_
no ~~~idem con[entio atque alleq uor.R urfus ranqua a principio mihïdicas.N ec tamen per id quod
nunc interrogo,fed per aliud quiddam mihi refpodeas me imitatus. Dico autem pneter tutam refpo_
iionemHlam;\ principio ppfitam,iuxta tutii ql1oq;
refponfionem, aliam per ea qua: modo diéta fuPt,
adinuenti.N épe fi me interroges,ô Socratcs,quîdnam in corpore fi fit~calefcet corpus,no tuta refpofionem iIlam rudémq; tibi dabo, videlicet fi calidi~a&,fed exquilitioré ex pra:fentibus verbis, vt fi infit
19ms. Simili,ter li me interroges, q uid li in corpore
fit,xgrotablt?nOn refpoQdebo fi xgrotatio,fed fi fe
bris.R m[us li perconteris,qui4 fi jnfit,numero fue
~it imp~r,n6 dicam li impari~as, im,9 li vnjtas,atq;
10 ca:tens eodem paéto.Sed vIde an lam quid velim
planè cognolleris. Planiisimè. Refponde igitur:
qnidnam fi in corpore fit erit viuum? Si anima.
Nonne Id femper ita fe IHpet? Sempef, Anlma igitur quicquid occupar,fel1wer ad illud vitam affert?
Afrèrt proculdnbio. An eH aliquid vita:cotrarium
nécne ? Eil: V~~ (luÇ. ~id iftud? Mors.Anima vero
COntranUm dus quod ip[a. {çl11per adducit, fltbibit
l1unquam,ql1e~nadmodum ex [uperioribus tft con
ceffum. SIC eft omnino,inquit Cebes. G.Eid vero?
~Od paris ideam nonaccipit,quoni modQ pllulo
ant~ nominab amll ~ ? Impar. ~od vero npn flccifit lUH:ltiam,quodve nq çé\PÜ ml1fièam? lniu!t\lm,
lnquit,. & imllluficum, Age ia~, quod nop (llbit
n~ortem,quomodo appellamus? lmmortale. Er a~lma qui?ë mortcm non fllfcipit.Neqll~quam.efi
19lCur a,nllna immortalis.lmolOrÇalis quidem. Age
vtlq;,hocne ial11 demonftratu dice!llll~? An aliter ti
bi v~detur? E t {ufficlenti[simè q uide ll1, Ô s.ocrate~,
~ld ergo Ceb,es?Si necdfe eilet quod OllW!I1Q
lfl1par, & mterttul non obnoxium elfe, nonne ~~jél
interltllS ,non e[fent obnoxia~ ~ldni? Prxterea fi
'l-uod cahdqm non dl" \l<:c<:!le eft interitui non e{fe
Ça
obnoxium , quado quis ad niué calidû admoueret,
oix quide incolumis illiquefaéraq; fubterfugerer:
neq; enim vel periret,vel calorem admirteret. Vera
narras. Simili,vt arbitror,ration,e,fi quod frige(ce:
re,non porefl ,etia interire no pollèt, qu:ido in ig nc
;tduençat frigus\ 11011 extingueretur, aut euane[ce
Tet ignis, (ed ;lbjret incolumi~. N ecelTë efL Eoden:
patto de irnrnortali quoqll.e necellè eil: dicamus. ~1
enim quod eft immortale,interire nequit,im pOGl:
bile eft anima imrninéte morte perire. N am m~rtc
quidé quemadrnodü ex[uperioribus coftar. nO re·
cipiet,ncq; interierit:qllemadmodii ternariLls nlln·
qui, vt diximlls,par erit,neq; rllrfus impar erit,p~~,
peqi igllis frigid us,neqi caliditas qUit ineil: ignJ,fn-o
gidiras vnquaerir. Cxterudicet qllifpia,qllîdna~
prohibet,quo minus ipfllm impar, parquidem ~o
fiat adueniete pari, quéadmodu inter noS coue~I:,
atta,~1é eo diffoluto,par pro ipfo {uccedat? Ita dlC~.
ti repugnare no valerem 9 ,qllin Gt deftruaü. ~~p
pe cu non)dé Gt impar at~; indilTolubile. AlioqUll1
fi nobis id coftitiffet,facile obtineremus,accedente
pari,irn paT ternariliq; di{cedere. fimilitérq; de ig nc
& calid~ cxrerifquc affererell1us. Nonne ita? Pror·
fus.1a!ll vero Je immortali,fi nobis id coil:at, qu o 4
eft immortale,elTè etii interitus exp~rs,confequ,en5
cft anima, prreter id quod dl immortalis, interJt US
quoq; ne[cii elle. Sin vero minus id cocedatur, r~·
t~one alia opus erit. Sed nihll,inquit,opus e~,q~la
tu aÀ id fpeÇèat, alia ratio ne. Siqllidé quîdna ahu~
~ndillolubj}e po[fet elle,!! immortale ipfum [emp:tl!rnu dillolueretur? Deii vero & ipfam vitre [peC1C.,
& fi quid aliud cft irnmonillç, indi[folllbile qLloq;
elTè'omnes cofiteretur. V niuerfi per loué bomines,
8ç roulto magis ip!i, vt arbitror ,dij.Cii igitl1r qLlO~
immortale eft,etiii incorruptibile fit,quidI?5 prohi
bet1anima,fi fueritimmortalis,incorruptibiléqu O•
que fore?N ecelTlrio [equitur.lmminete igiwr,h OA
mini morte,lluodmortale quid~ in eo eft,intent',vt
.apparet:quod vero 1mmortale,incorruptu, fofpe[:
que moIti fe fubtrahit. Manifefiu eft.ltaq; maxlm,C
omniü,ô <;:ebes, anima immortalis incorrllptJ~ll~f
que eft,eruntque aplld manes animx noil:rre. ~lhl
equidé,ô Socrates.. aduer{us hrec habeo quo m1~US
rationibus tuis aaentiar. Verü fi quid aut hic Slmmia,aut alius qui[qu~ habet quod dicat,opcrxpretium fucrit non filuiffe. Nefcio cnim in quod alttl~
quis differat tepus,!iquid de rebus eiufmodi, vel dl
cerc,vel audire defiderct.A tqui nec ego,inquit s~m
mias,habeo quicqui quo minus [llperioribus aflell
tiar raç~onibus. Vçrunçamé rei ipfill~ qua de agit;l1'
magnitudiné, & humani jmbecillitaté cQnfi~era~,
cogorintra m,e ~i~is l~ond~ acqllicfc.ere.~n~mo
& hxc bene dlCIS , 0 Slll1l11ta, & pohtiones prlm X
quiuis fide vobis digna! vidcatl1r, dilioétius tamen
c61~derandal: atq; fi de iIlis [ufficienter~ vt arbitror~
diilerlle~itis, hac iequi,mini ,rarionem quantu fie:~
ab I~O~l?e pot~ft. ~od fi hoc ipfum fuerit mao,l ~e,ftll,nthtlv !tenus l?qu,iretis. Ver,\,inquit,loquerJSt
OC autë~ô viri,\lIftü eft cogitare, li anima lit
immortalis J. cam non {olùm çëporis huius in,
quo viuere dicimur, verùm etii vniuerfi graçia cl1r,nione plurimu indigere. Nam graue periculu ~o~
re putandum çftl!i quis neglex:erit anim~q1. li enlm
mors totius dillolutio elfet,n~mirii improbi lucrarentur,cu & ~ corpore}& ab çoru~n prauitate cu~
anima Iiberaretur. N lIC aijté cu anima immortah~
app~reat,nulla [u pere{t rn~lorum declinatio, ml\l~
H
,
f,'\l11S
�Ph~do,Vel,de Anima.
351
s in fimilibus
ca paludes, atq; mare. elfe vero & alio
enim pafsim
e{Iè
re~.
mu ld{ q0 ocis mult~~ habitato
feeu
fecudum for
s
ltate
caU
mm aliud cu mig rat ad manes ani ma,
con
;
em.~ç qui - per terra muItas van afq a, neb ulx , aër<l; c61luant.
(ert prœt~r eru diti oné atq; edueation
aqu
s
is illiu s, ei mas & moles in qua
de~ ftatlm in prin cipi o tran fmi gra tion obefIè di
terr am in pur o iacere cœl o, in
m
ipf.1
vero
am
Pur
vel
e,
delf
pro
vel
u
rim
h~c tra<!:èant,
qUI mo rtuu s eft plu
quo [un t aftra,quem pleriq; eoru qui
nté,
gra
emi
e
ilIu
ne
hi
t
libe
qué
a quafi rdid éCUntl1r. Feru nt enim
retherem nom ina nt.E t qui dé [ubie~
m
loeu
in
rat,
fue
itus
fort
ns
viue
qué
e partes côR ue
ab eo dremone
do hree elfe,fempérqi in cocauas tern
iuos
eél:
eoll
vnà
es
omn
t
rtea
opo
i
itat ibu s hab itan tes, ade o
J:?endâ duc i,vb
e, cui re.N os itaqi in his con clu
duc
eo
ci
6cif
pr0
ros
infe
ad
itar e cred ade
dein
lear i, ae
i, vt in terrre fuperficie alta nos hab
trad ll- faU
loea
illa
,ad
ntes
ede
dec
e
pcIagi Il:\
hin
do
vt
fun
9
erat
lllandatü
m • Perinde 'lc fi qui sin med io pro
iri , tem.,
fort
at
rteb
opo
qure
folé cxillic
atq;
:
vero
s
lere
tito
C~t. Sor
bit~ns, put et fe alti ora maris inco
il.9
m eflè
ip[u
re
,ma
ufq; deb itu com ora tos, ab alio quo dl duce rUri
iens
tcra que aftrà per mare profpic
; circ uitu s.
6fq
long
ris
Iitatépo
ecil
tos
imb
é
mul
t
aut
é
pof
itat
ci
uc redu
eœlu exiftimet: pro pte r tard
apu d AeCus
eph
Te1
ait
le
ut
qua
cap
i
tale
,neq
non
er~t
itel'
e~a[
is
E.n auté
tém~i nunqu~ ad iill~mu mar
viam adin fe
uit
inq
s
em
locu
plic
hic
fim
to
idé
qlla
t
fiqu
xert
Ille
.
afpe
lum
ue
chy
ls exm lern ,pla neq
vnd
pu
elfe
vnii
i
neq
em,
qui neti;î nec
ros ferre. Ego vero,neq; fimplic
pro fun do i\lo pur ior pul chr iorq ; fit:
j'pe quu
qui
t:
elfe
s
opu
s
ibu
oc igit ur idé
duc
it.H
is
per
null
cee
quin
fit,a
tO',Alio
ab mo qui huc intu itus
tllr
vide
aute
une
N
o.
terr eni coc aVUlca via aberrare pofsit nem
& nob is aceiderc,qui in qlla di orb is
d
~o
ere.
hab
us
aél:
eiem arb itre lll~ltos tramites,mulc6fq; anfr
uitate hab itan tes, alti ineolereiitperfi
At.
Hce
:are
ieél
eon
us
u, vtp ote qui pcr
qUldem ex faerificiis & ritib
~ur,atq; aêrem ,?om inem us eœI
(e
nte
fpo
em
duc
s
den
pru
intl leam ur.I dq;
nimus erg o mod erat us &
Ipfu~ qu~fi cœl u aftr oru m mo tus
ato
idit
cup
qui
Sed
tia.
fen
pter imbeciIIiqUitur,neque ign ora t prç
nob ls accldere pro pter ea, qllo d pro
per
,
dixi
ra
(up
du
mo
mad
que
aërem trafcen
cor por is cft infeél:us,
tate m tard itat émq ; ad fupremü vfq;
cirr:&
cieu
affl
r
ente
:trd
tm
ipii
ad
mü cua der et,
lllultum tem pus
dere ~equeam~s.~od fi quis ad f4m
;
ltaq
niu
is
mod
tus
uéb
rel
tis
mul
pi[ces eme r
m
ca locü vifibile
vel ails fretus eo volaret,quemadmod~
,
one
dœm
ur
ucit
add
eo
ab
dé
tan
vix
fic ç~ quœ ilIic
perpellils, vi &
gentes è ma ri, nof tra hrec aCpiciunt:
vbi
loea
ea
ad
vero
lm
a.CL
nél:
iniu
ndu m fuffjerat
a
cui eius cur
fun t afp icer et. Ac fi natl tra ad infp icie
admo~
is
fqu
,qui
erit
uen
per
t
fun
i
anim
iIIud elfe veru,
alij quo que
ceret, eog nitu rum pro tinu s cœl um
us crim i
oxi
obn
odi
ufm
hui
&
en,
us
und
' Siq~idçm qua:
dum imm
vedn~q~ lucé~ veram q110~; terr am.
ibus, vel a..
cœd
it
uer
ina
um
con
Ce
ftis
iniu
fqi hic lovel
ni,q ui
à noblS mco heu r terr a,hl qi lapides, totu ",~ri (un t
a,~erpe
oper
rum
mo
ani
mq;
iliu
fim
,
in
ilia
:
lia his fim
cus ader-1 fun t atqi cor rup ta,v t ea qua
es fuglUt atqJ
cqu i ç~iftima
trat teri t, hun e qui dem ani mu m omn
~ f:l1fed~ne.~neq; naf citu r in mar i qui
us, vel dux
(oci
vel
i
s,qu
vllu
r
rieu
ll eft ~n ça per repe
ec
,nih
nt,n
erim
dectina
tIon~ dlg nu: atqu e, vt ira dix
itueus,eo v(q;
deft
ilio
lux
ni
~lis atq ue
om
;
edib
Itaq
incr
t.
us
veli
lim
a,
fieri
eius
feél:u, fed cauernœ, aren
.
lean
imp
la
ricu
cur
i
pon
quidem ~1d has
per erra t, quo ad cert a tem
fordes vbi cun que fit & terr a. Q.!!.~
fibj
em
ion
itat
hab
s,in
leti
imp
(un t conferen_
tur. Q!! ibu s tand em
noftras puIchritudines nul lo ~oQo
ve~
ur.
fere
tris
tate
efsi
nec
.\1o{lri mu lto
con uen ient é ab ipfa
da .III ius vero loci pul chr itud o h~nç
(0s
deo
a~,
vi~
ri.t
fege
tra,n
f"bu G quo q;
9;
fi
ro pUl'a~ moderata~
magis app areb it cxeede.çe. ~Proinde
con ue
qi
CUl
VOl
Vbl
,
itat
hab
Ibl
iü Sim mia
:us
ret
naél
;
cios,dueeCq
nar rale 0p0 rtet per pul chr a, oper~p
, ipiIlloca
arü
terr
q,
ilia
irab
t,m
fun
qure fllbia~
;ç
vero
nit. Mu lta
eft aud ire quales fint hre terral'\l plag
qua n.
aut
lem
qua
t
taef
tan
i
,neq
ntifsimè
libe
talis
i
as,
neq
que terr a
c:n t eœlo: Imo vero1inquit Sim\11i
,uem:lt,q
ifiim
e,ex
erer
uit
dilf
t
folé
ce
a
ami
terr
ô
de
lr
tam hi qui
iemus. Fer ut igÜ~ 1 ,ino
,
"1
h:lC fabula aud
eft.~anam
m
1uafu
'd
perC
is
dam
\
,
fiqu
quo
à
i
em,
mih
faci
m
S
illill
e
adm odu
terrr
ri
vide
e
,e,ta
qll1
pnmu~
rates? Eql li.
quœ excoriis
rati one ,inq uit Simmias,hree ai~,~ Soe
(upernc,deft:lCl:lt, qllales fun t ha: pilx
hree
en
tam
non
:
llll
alld
ra
mul
e
inél:i coorb
djfi
aru
cet
terr
fcili
dem de
duo dee lm eotextre funt,variis
,r i.gi~llr
:nte
Lib
ais.
te
e
pilf
acce
piél:ores
vera
blls
m
qui
qua
res
qure tan
lori bus ..quo rum hi nof iri colo
ua mlh l VIde
uaq
,neq
mia
Sim
ver o
ui,ô
Atq
IIHc
:
iré.
nen~
aud
ex te
vt~ntllr ,fimili~udiné 9ua nda m ~eti
~ vera fint
f~d
,.
rare
ri
nar
dio
fint
niti
ea
:
eua
qua
ue
uci
ltoq
Gla
tur ars
vmu er[a m terr cl ex tali bus mll
tur exce
vlde
l
mlh
m
ltate
dem
qui
facu
uci
tim
Gla
:par
s
fint
arti
hi
e
m
pro bar
iori bus efiè quà
ffi~erem. Q!!in~ri~ bus ae pllr
d~re. Pr~terea ego fo~C~n non fil,
a plll chr itud ine prredita,partim vero
mir
eii
pur
pur
, lon glO n
mla
Slm
,o
mea
ioré.Pr~ ','
Vlta
e
tam
hree
em,
fi Id fcir
ris aur ei,p arti m gyp [o & niue candid
colo
t~
am
orm
et:F
ofit am, :le etii
huÏc nar rati oni ne~uaquam fufficer
terea ex eolo ribu s aliis fimiliter eop
,l'ear,.melfe
odl
Cm
euiu
loea
;
iram not itia m
ufq
nof
ei
"
Çiin
terr
is
que
!nen orb
ribu s pul chr iori bus
plu
s.
mla
Slm
uit
inq
,
us eoc auit ates
hil pro hib et dieere. Satis id erit
perllenerut. Eni mu ero has ipfas ipfi
a in ca:te!r
eft
fi
o
prim
eft,
dé
colo ris fplédi_
qlli
ndi
i
qlla
mih
ié
iilm
Perfila
a'Jua aëréque repletas fpec
aere, vel alla
vel
,
elfe
s
opu
ei
ru varie tail
colo
,nih
u
nda
eror
rotu
cret
io
r
li med
da.in prim is afferre inte
.Sed
idat
dec
quâ
nun
vt
~ !e~ per app a
necefsitate eillCtnodi ad hoc
tem , vt vna 9u ~da~ fpe,cies eius.vari u rati one fid & cœIii vneme
cou
a
terr
vero
ad cam Cuftinendam Catis id elfe, quo
odl
reat . In hUlUfm
~,~ terr~ ~nd~
Pra:tcrea
diq ue fibii pfi fimilimum eft o~n,in
s na[ci arb ore s, & Rores, & fruétlls.
mile
al,lIls
fimt
10
l~
1hbr
a:~U
one habere per
que a:qu ilib ris. Res enim
mo~tes & lapides ibid~m ~mili rati
ln
eft
pot
US
mlO
nec
ls
mag
ee
coloréCque pul cUius med io pofita,n
feél:~onem atqu e perfplel~ltatem,
~t~
habe
~e
~
1i~e
fi~i
Inqi
C{l
icula: quredam
par tem aliq ua iQclinari.
chrIore~., ~rllm qUldem part
l
":lh
~r
19lt
rlm~
na.~
ali~
et
in pre tio , Sar
ab incl inat ion e per man
fi?t Iapl~hqll1 apu d n,os ha~entur
!"
,SU11
uJt
1O,!
de~,
qll1
e
reéè
Et
rnodi. IlIie ve
e~e ita eft perfuafum.
d~a,~a~pldes,Smara~dl,eçtenque eiuf
quc
nof
e,
orb
aru
terr
elfe
m
ente
chr ius. CuhUas. Prœterea ing
~o mh~l elfe q~od no tale fit,aut etii p\ll iIli pur i
par
e,in
itar
hab
as
cule
Her
as
umn
lapides
à Phafidead Col
lUS qUldem rel cau fa fit, quo nia m
atq; ranas cir
fim,
G ij
Ua q uad i dus par ticu la, ceu formicas
. N ihil e~tus,nifi vt opt ima & prudentifsima fiat m tran f-
t
•
�Liber Vigefiniusnonus.
firit, neq; quema dmodu m nofiri à pmredi ne falfu-
ginéql exeG atqi corrup ti,quib us in hunc locü con
fluentibus,lapides & tellus animaWlqi & plâta! infi
ciuntu r,atqi a:grotare cogunt ur. Terri vero ipfam
his omnib us exorna ri,atqi auro etia & argent o cçterÎfq; Gmilib us.Prxf ulgenti a quidem ipfa naCci &
multa & magna ,perqu e omnem terram , vt eam videre [peéèatorum felicium Gt fpeaac uIü. Proind e
jbi elfe animalia multa, & homines partim region é
medite rraneam incolet es,part im circa aërem, quéadmod um nos circa maris littora, partim etiam infulas qum haud pro cul à contin enti poGtre acre circundan tur.Sed vt fllmmatim dicam, quod nobis aqua eft & mare ad vfum nofirum ,idem illic elfe aël'em:qu od vero nobis aër,id illis xthere m elfe. Tem·
pora vero apud illos tantam habere temper iem , vt
illi & Gne morbo contin uè, & longèd iutius quàm
nofiri villat.I tem vifu, auditll ,pruden tia,cret edfq;
talibllS nobis tantum prxfiar e , quantu m & acr a":'
qure,& rether aëri puritat e prltfiat.Ptœterea illie effe deorû tem pla & lucos,ill quibus reuera di j fami,..
liariter habite nt,& ref~of.'l & dillina tiones, deoru ..
que fenfus familiaritatefq; eiuf~odi 1,1On'li~ibus ad
d'eos elfe. Solem quoqu e & luna ftellafq; allas quales reuera fllnt,ap ud eos videri: c:eteris 'i n rcbus bea
titlldin em eos his rebus congru am pofsidere. Itaq;
vniuer fam terram fic natura compa ratam, & qUa!
circa eam Cunt,cife prxtcre a in ipfa pel' eius concauitates 10ca in circlliu m multa, partim quidem pro
fundio~a)atq; amrlio ra ~uàql ~~ regio ~ nobi~ çulta,part llll vçro pl'OfUlldlOra qUldell1~fed h~atum an
guO:iorem habent ia nofira hac rcgione:elfe é?c alicu
bi minus profun da,fed amplio ra qllàm nofira. Hçç
~ut~em omnia ,[ub te~ra fibi i~uicem obui~re~ atque
uruper e mllius vndlq; modls, tuni per angufi iora,
tu per an1plio ra, difcurf usq; haberc & exitus quibus magna aquarn m copia ex aliis in alia velut in
cratere s conflua t. Item perenn ium flumin u fub ter
ra incredibiles magnit udines aqu:uu m,tum calida
~u~,t,um etiam frigida rum,pl urimum qi ignem ,&
19n!S ~ngenl;es "mnes: multos quoq; Iutulét i humo
ris partim quidcm puriori s, partim vero fordidi oris,eeu torrens Iuti qui in Sicilia eft, & iuxtaip fum
amnes lutei inde fluente,s.~ibus fingula complc ri
100a q llaeunqi eqs conun glt perfluere. Hxc autem
om11ia furCum deorfU mquefe rri ve\uri vafe penGli
qllodi in terra poGto , (at,!ue ita llbr'\tQ , vt vtrin_
que vicifsirn incline t atque aftolla t.) Eft autë id vas
penGIç ob natura qllanda m eiu[modi. V nus aliquis
ex terrre hiatibu s efi profeé to quàm maxim,Is, pér.
quevni uerfam terram traieau s & patens . de quo
lhad.8. Homer us, Longè nimis barath rum fiat fub ~ellurc
profundum.~od & ipfc alibi,& multi poêtar um
Tartar um appella runt. In hunc enim hi~tllm om..
nia eo~fll.!unt flumin a, atque inde rurfils efRuunt.
Talia vero funt Gngula~per quales labunt llf terras.
~od autem hine effl qant omnia rur[uû n refluat.
hxceft eau[a, qllod 'hichumÇ>r nec fundum habet
n,ee fundam entum. ltaque elellatur,c5ç furfum de or
{~Imq~e fluétua t. Idémqu~ facit qër &. [piritu s qui
~lrcalefum ver[atllr.Sequitu~ çnirn ipfum, & quido ~,d luper~ora terrx,& quido ad ha:e nofira perlab1t~r, ~ t q ~emadmodum in re[pira ntibus flatus
contll1ue eJÇplrat arque refpirat, fic ibi [piritu s vnl
eum h,ux:n ore _elatus vehementes quofdi ventos ,&!
incredlbl~es comOl~et,4u~influat Gue effluat.~a
rr<~pter cum a'lua ll110cu quem inferio rem ap,rel-:
~
lant, delabit ur per meatus terrre iuxta ciufm~di ri~ .Gtt deell
nos ioBuit, *paCsim que pereos exunda t, Oc 1mpl,re
velut hi qui hauriu t. CÙlll vero illinc huc erumpl t,
hrec quoqi iteru loca comple t. Plena verO cùm Gnt,
pel' riuos terrctqi meatus Rllit.~ t cùm hUl~Ort~S Gn·
guli iIluc proflux erint, quo qll1[q; prO~l,llt oppor.
tunius, maria, laetl s;flpmilla,fonte~ efflcJUnt. Pro:
inde ttuflJS hinc rebben tes pel' cern, par,tim ql11de
per longior es pluresqi anfraé tus, partim verè pcr
paucio res atqi orcuio rcs rur[u5 in Tartar um ~on.
fluiit:alij çertè multo profun dius ql1à~ ha,ulhfuerint,ali j vero paulo,o mnes alltem infel'lus Jnf1uunt
quàm effiuxerint:& ahj pel' contra riam parre_m ela
l)untùr qllàm elapii fuerint,alij vero pel' parte ean~
dem. At quidi pafsim circunllllentes aut femel al~~
frepius /pirifq ue circa orbem terrarû infiar angU1~
replica ntes,qu antum ficri potefi infrà relapfi lteru
eôrni[c entur:q uatenll s licer in vtranq ue partem ad
mediu m vfqi deflucre,vltrà vero nequaquam.~Ite~
rior,enÏ!n prolapf us vtrinq; foret accliuis.Prow de
funt & alia muita & magna variaqi fluenta,[ed pr~
cipua quatuo r. ~oru qllidem maxim u atque extl
mum,t erra circund;\l1s Oeeanus appella tur.E con·
traria vero huius regione Huit Aeherô: qui pel' de~
ferta alia fluens loca,at qi per fubterrallea in palude
detlllit A cheruGam. ~à pleriqi defuna oru deue~
niunt animi, ibiqi per [atalia q uœdii temporii, cur~
ricula comor ati, partim quidé longio ra, part1m ve
ro breuio ra , rurü.ls in generationes animalil101 r c:
labunt llf. Tertill s vero flllUillS horu medius d uo ru
intertlu it. N çc admoa u fO"'ngè progrc lfus in locum
cadit vafium ,multo igne flagranrem, effidtq i pal;1
dem nofiro mari maiorem,a~ua Illtoql1 e feruen,te.
Hinc vero turbidu s ~l1tulentu[qi circüfluit,terrag;
circud ata,& alibi,& açl çxtrema paludis Acheru{t~
pçruen~t,nec tamé illillS aq1,lx mifcetur,fed [ub terra [œpius reuolut lls abforp t ufque defluit jnfr~ t~r
tar-ü.H unc flnuium Pyriph legetho ntem 1\omW ar,
cuius rini quidam inde velut euulfi qU;lcunque ~er
rarum contig erit man;1,nt, E, contra ria vero hUlus
region e fluuillS quartu s primu in locum erupit f~
ru & afperu m, vtferun t.color é vero locus talem h,a
ber totus,q nalis efi cyaneus:lluem Stygiu m nom 1nant.h ic auté fluuillS proIapfus pailldé efficit Seygé.ln hl~nc vero incidc~s locu viréfqi veheméteS,ln
aq ua afI umens fub terra fe con dit, circum llolutu fque aduerCus Pyriph legetho nté labitur , & in Ache
ruGa palllçle è eotrari a parte i11i fit obuiam .Nec vlli huillS aq na mifcetur, Ced rçnolutlls in gyrun1' con
tra Pyriph legethô tcm irrump it in tartarû . poëta;
vero hunc ap}?c1I:mt Cocytl lm. Cùm vero hœc jt~
natura difpoh ta fint,q uandp in eum locü dcfuné h
peruen efÏnt,q uo dXITlon vnumq uenque perduc it,
primo illie !ud~cantur,& qui honefiè fançtéque,~
qui alitcr vlxenn t.ltaqu e quicun que in vitaLluoda.
mo!io tenll~lfc meçlillm quodd am coperi untur, ad
~ profeét i vehiculis q ux vniclliq ue ad~
funç confccnhs,in paludé peruen iunt A erufiam,
ibiq~, hab;tanç purgan turq; pœnas dites jniu~U,
& cu puriqc ati hInt abfolulllltllr ,rurfUfqi prQ mÇrito flOguli benefaétorü prçmia reportit.~i ver à
ob [celerum magnit udinem infanabiles elre videntUl·~qlli videlicet faerilegia mult,1 &. magna , velç,,des iniq llas, vel alia horum iimilia p,c.t'petraucrint,
ho~ Dmnes conuen iens fors mergit in tartarutll:, vn
de nunqu am egrediü tur. ~i aqtem f.:lnabilia q ui~
de~ peccata , fed jngent ia comife runt" vçluti fiqUl
contra
*
•
�Phcedo,Vel,de Anima.
co~tra patrem , vel matrem irati per vim aliquid fe.
c~nnt,(ed pœnité tiadué ti eos in cœtera vita coluertnt., vel qui fimili guodi p~éto fuerint homic idz,
cos ln tartaru m quidé neceaeefi cadere, fed ibi per
annnm comor atià fluétu eiiciutur,homicidre quide~ per Oc t~1 parentu m vero violatores per
Pynph legetho ntem. Pofiqu i vero ab his delati Hu
minibus ad palude m Acheruliam peruener~nt, cla
~a~t iIIic vocitan tqi eos 9uOS vel necauerut vel j~
lUrus affecerunt,ftlppliciterqi rogant atqi deprecat~lr~vt eos permic tant ingred i in paludé , ibique reClpl:ac li'im petraue rinr,pe netrant illuc finémq; ma
lorum accipiu nt:Sin minus, referut ur in tartaru m,
atque inde rurftls in flumina,neqi per ~rec mala de~er~i prius ceŒ'lnt, quàm ab his quos affeeerant in·
lurlis,impetrauerint.HCic enim pœnail lis à iudid~llS eft impofita.Q!:!.i autem piè prre exteris vixilfe
~nuel1iutur,hi funt qui ex his terrenis lods tiquam
c carcere folmi, atque Iiberat i, ad altiora tranfee n.
dunt, puram que fupra terram habitan t reg~onem.
Inter has autem quicunqueC'ltis per'phi lofoph iam
p~lrgati funt, af;,fque c~~poribus omnin o tOtu per
tepus viuunt , habitationé{que his etiam pulchr ior~s.,nancifcltntur. ~arum pulchr itlldo,n eque faclhs diau eft, neqi prre{ens tepus ad di cendü fuffice
ret ..~ed horu qure narrata {unt gratia, ô Simmi a, 0mnl ftlldio efi adniten du, vt in hac vita virtute m,&
prlldétiam fapientiamq; confeqllamur. Prremi um
nanq; pulchr umefi, & fpes efting'és. Hxc igiture o
fe.p~ao prorfu s habere, quo ego expofui, no decet
VItu (ana: mentis alferere: eŒ~ tamen vel hxc vel ta·
lia q uredam circ a animos nofiros , eor umq ue habi.
tatione s,quan doquid é animus ip{e immor ralis apparet,& de cere mihi videtu r,& dignum quali peri.
ditante m ifia exilhm are. honefi um enjm periculai
cft, oporté tque hze quafi carmin a quœdam magorum dm mentib us nofiris infund ere: quamo bl'em
ip[e iam diu protra ho fabulam. Sed honi gratia bo '
nam {pem de animo fuo habere debet, quicun q; vo
luptati bus ornarn entifqu e corpor is _ne~le~i~ tansuam alienis,aliud {e am pli us faautu cXlftlmas, vo
luptate s qure in di{cendo percip iuntur fiudio{è fe.
ltatlls fuerit, anim umq; no alieno, fed [uo decoraUerir ornam ento,té peranti a,iuftit ia,forti tudine, 1i
bertate ,veritate, fic ex hac vita migrat ionem expeaans,t anq uam cilm fatum vocaue~~t migrat urus.
os qUidem,ô Simmi a,& Cebes,aluque prc;fe.ntes,
l~ pofieru m quoda m temp?r e fin.gul~ tr~nfmlgra
bais.M e vero nunc, vt traglcus ahqllls dlceret,lam
Vocat fatum. Ac ferme cemptls efi, vt ad lauand um
diuertam.Prrefiat eoim, vt puto, pofi lauacru~ vcnenum bibere ne in lauand o cadauere molelh a mu
1ie~ibus prœb:a mus. Cilm hrec dixilf~t S?c~ates,
Cnto fic inquit: Dic age,ô Socrates,qUldna hlS aut
llllhi mandas agendu m, vel erga filios tuos vel circa
ca:tera?qufdve agendo maximè tibi gratum fecerimUs? Nihil equide m, inquit , noui prxcipi<:>, [e~
Suod fem per vobi s prxdico:vide~i~et li vcfin cura.
llabebi tis,& mihi & meis & VOblS Ipfis grata euade~t q Ua:cunque feceritis,etiâli nu."~ non promit~
tatlS. At vero fi vos i pros neglexenus , nolentes (ecundum ea qure nunc ex fuperi?ri tcI~pore diél:a
[unt,qu afi per vefiigia vitam dtr1gerc,n~htl ~ror[u;
proficietis,etfi multa nobis nunc promm am. Ifia
quidem ,ait Crito,curre nobis crunC. Sed qllemadntodum fepeliri te iubes? Vtvobi s,inqui [,hbet: li ta
men Ille appra:hendctis)ac nili ego vos effuge ro.Et
'!
353
fimu! {ubridens, & ad n?s couedu s , no per[uadeo,
inquit , Criton i, me elle hune Socrat em qui nunc
di(puto ,& lingula diéta difpon o. Sed opinat ur me
illud e(fe,quod paulo poft videbit cadaue r. Itaque
interro gat quema dmodu m me fepeliat.~od alité
iamdju plurimis verbis conten do,pof iquàm venenum bidero ,haud vlterius apud vos me effe futuru,
fed ad beator um profea urü felicitates • hoc quidé
mihi videor frufirà Criton i dixiffe,cOfobns vos limul, atq; mcip(um. Fideiubere igitur pro me Critoni cotrari aquadi i fideiufsione qu:\m ipfe iudicibus fideiu[sit. Ille enim me iudicio fiftcre, vos auté
me no fiftere eùm obiero fideiubete, (ed abituru m,
v.t Crito( obitum ) f.'\cilius (meum ) ferat,néve meu
corpus vcl cre mari c~rnens vcl fepcliri, me deplor et
quali dira patientem. N eq; dicat in funere propon i
Socrat eïn,am effe rri , aut [ub terram codi. Certum
enim id habeto optime Crito,q uod no reé};è fentire no (olum efi in hoc ip{o delinquere, verum etiam
animis uonnih l officere. At enim cofidere opone t
atq; diccre corpus fepeliri meum, atque ita fepeliri,
vt tibi placebit,maximéque illfiu elfe cen{cbis. His
diétis furrexit intraul tq; cubicu Ium quodd à quafi
lauatur lls.Cri to autem [ecutus efi.N os vero expeaare iu[sit.E xpeaab amus ergo de his quredi aa erant inter nos eolloquentes, rurfU{q; confiderates.
Prreterea comem orabam us qua ta nobis calamitas
accidHret:qui tanqua parente orbatir eliquu m vitç
'té rus orphan i funtri ellemus. Cum Socrates lotus
elIet,delati funt ad eum pueri fui . Duos enim fi li os
habeba t paruul os, vnum vero iam grandé . Veneru t
& mulieres domef iicz. Ad cas Socrat es, cùm prœ[ente Criton e verba {eciffet, & qua: voleba t manda
uilfet,mulieres quidé & pueros abireiu fsit,ipf e vero ad nos rcdiit, ii circite r folis occaul m: permu lt u
enim tempus intus fuerat comm oratus . Cum vero
ad nos venilfet lotlls,confedit. Nec multa poil h:)!c
locutu s erat,. cùm venit V ndeeim uirorum Haor.
Q!!.i ilIi adftans,ô Socrat es,inqu it, non animad uer
to 111 te quod in creteris. Illi enim indign antur mihi
atq ue execra ntur ,quand o iIIis denunt io venenum
elfe bibend um, ita magift ratibus compe llentib us.
Te verô cognou i prrefertim in hoc tempor e gene.
rolifsimum,man{uetifsim umque , & optimu m virum omniu m qui vnquam hunc in locllm deuenerunt: & nunçeq uidem cerro [cio te mihi haud in_
feftum elfe, fed j)Iis penes quos rei huius cauf.1m cf
{e cogno{ ds. Nunc ergo feis quem tibi nunciu m af
feram. Vale atque annitere,qure neceŒ1ria (unt pro
viribus facilè ferre. & fimul his diétis abibat lacry.
mans. Socrates autem in eum re(piciens. Et tu, inquit, yale, & nos idfacie mus.Si mulqu ead nos con
uerfus, quàm vrbaou s efi homo hic? inquit .N cque
(olùm in hoc,fed in {uperiori etiam tempor e me (a.
lutabat ,colloq uebatu rque nonnu nquam , fU lt que
femper virorum optimu s. Et nu ne quàm ingenu è
me deplor at ? Sed age, ô Crito, iUi pareamus , ac ft
iam tritum cil venenu m, aliq uis hue afferat . Si
nondu m cft tritum ,conter at ille.At reor eqUidem,
inquit Crito, ô Socrat es, nondu m folem reHquillè
montes nec occidiffe. Et noui aHos poftq uam id libi nu nciatu m cfi, v"lde [ero bibere i1l ud confueui!fe,largiter cœnato s atque potos, interdu m vero etiam iIIorum potitos quorum amore afficiebatur.
Q!!am obrem ne adeo feftines,adhuc enim fuperefi
~e~pus . ~llnc Socrat es, Merito , in quit ,ô Crito,
JIll Iftafae mnt. Putant cnim ha:c facientes lucrari.
Atque
G jij
�Liber Vigefiinilsnonus.
354
Arque ego merito Hl:a non fadarn. Nihil enim me
lucraturum [pero, fi paulo pofterius venenum bibero,nlfi vi: mi hi ipfi fim ridiculus,tanqua vitç cu:
pi dus, atque parcus eius rei [eruator, cuius OlhH ia
amplius mihl adeft. Sed age iam mihi obtempera,
nec aliter facias, Crito vero his auditis ;mnuit pue,.
ro, qui longe non aberat. Ille vero egrelfus, & a1i~
quantu)u commoratus,redijt, eum qui \lenenu da,:"
turus erat,fecum ducens.attulit auté in calice id at.,..
trimm. Hunc afpiciés Soc'raies, Cedo inquit,\)one
vir,tu enim harü rerum peTitia Habes, quid me face
re oponct? N ihi), inquit, aliud quàm poft potioné
c:leambulare quoad grauari tibi [enlias çrura, poft.,.
ea vero iacere: atq; ita tu facies. Ha:c dicens porTer.
xit calicem Socrati. Socrates verô,hilariter admo~
èumi) f.çheçriltes,accepit,l1lhil omnino comotus,
neq; colore, neqi vultu mutato. Se'd quemadmodu
~on[l1euerat,taurinè
afpiciens,quid ais;inquit~
licétne e~ hoc poculo nonnihil {pargédo facrifica<J'en: an tum,inq ui t,ô Socrares,éonh'illim u s,q uantum fatis fore put;tuimus.lhtclligo;·inquit, Sed &
licet, & oportet orare deps;>vt feli:lÇ fit tran[migra~
lio nofira.~od équidé obfecro,atq; vtina ita tlat.
l=.tfimul his diais arreptoCpoculo,)facile admodu
fllaçriççr'li ebibit. Pleriq; nafirûm Caufqi retinere
quo dam modo lacrymas potueramus. At pofiqua
~ bibëtem vidimus & bibi!lè, vlterius non potuimus, fed me quidé dolor adeo [uperabat, vt lacrytn~ largiter iam mihi profluerent. ~apropter me
protegèns dçp!orabam,non illum quide~, fèd fortunarp meam, qui tali arnico orbatus eJlem. Crito
.;lutem etdamprius ne,ql1umlacrymas nequiret co,J:inere, furrexitr. Sed Apollodorus pee in fuperiori
quidem tempore vnquâ lacrymare celIàuerat:Tûc
verq pr~cipttè vociferans,feqi ipfum affllébns,ne,..
mincm reliquitpra:fel'ltiu, cuius vicem 'non deploraret,pra:ter vnius Socratis vicé. Ille vero hrec ani.~:\dl1l'nes~~~d.nflw~ipquit,ô virimirabtles,agi~is? A~qui ego maxime hanc ob cal1[am mulieres
ilbegeram, ne talia facerent. Audiuerjm enim cum
gratulatio~e & applaufu elfe ex hac vita migrandum, ~içfcitc isnur :ltq; toleratt:. N os vero hrec
aud~çn~e~ erubuirrius,deilitimusq; àlacrymi,s. Sed
~p(e quum inter deambulandum crtlra iam grauari
:fentiret,iacuit refupwus: fic enim qui venenü pra:buit,iufIerat.~i paulo pofi eum tangés, pcdes &
çrura confiderauit. Deinde grauius comprimens
pedem eius, qua:fi~it.an fentire~. n,ega uit Socrates.
Ille nu[us pra:fs,it ublas,paulaumqi Crnanu)afcendens, oO:endit nobis frigere eas atqi rigere. Et ipfe
;migit rUf.[u~,aitque ql1um ad cor per~en~eri,t,tunc
elfe deçeifurum. lam 19ltUr friguerat el vctnc\11u~,
cùm dctégel1s~erat eninl coopertus~dixit, qUlt vox
illi extrema f\llt. 0 Crito, Ae[cu)aplO gallu m debe.,
mus,qllC~ redditc,neqi negligat.is.F ltt, inquit Cr~
to,quodlubes. Scd vide num qUld almd vehs. Ha:q
. interroganti nihil yltr~ refpondn.Sed cùm par, uo tcnlpore inierqüieÜlfIèc, çOnlmocus dt~
Et mlmfier detexit eum, atqi ipfe lumina
hXlt. ~od quum Crito cerncret,ora
oculosque'compofuit. HlC finis fuit
amici nofiri,ô 'E checratts, yiri no. ftro quidem iudiciQ,Qmnium '
. quo~ experti fumus opqlU1,& apprime fapié_
tifsm1Î atque iu:. '
. fiifsimi. '
illu
MENEXENV s,
DEA T TIC A
A
l'
H
1
VEL
N T 1 QY 1·
v E L,
T A T E,
T
A
f. Il 1-
v s.
M , ARSILII.tCINt
A R G V MiN , T.
•
..
ON SIL 1 V M pl:tronis in Me~exeno eft, cohorra;i
orrinè~ ad Cu~mii pamœ charitatèm idémqi fdcit ,'quauis aliter in C riçone,& Jegibus,;H(li Rep.\lklica Hicvc:ro d~IO
bus pr~cipuf,id FfflCiÇ, mo~li,s., Primo qU!4~'?l,d., l,I~llauda~~:
l?s,,!uI fr p fa 1l!t.ç p~r.nœ pencul,a morte~qu~.u~ueplde u ;
eUllt. Deinde'dutrl ipîe patFi<!! fua: antlqultaté vHturc:sqi lau
-dibus miris exrbllrt: Tù Vero ft:uiru ab iiütio nor:t ,plill ofo.phiam Ccilieèf moqlem viro rempuh liea\ll gul;>ernaturo el!e
f~pm9pere nçq:lfariam: Mox ~rxclal um çlfe in bello, occu'
bere,{eilicet pro f.'llute patria:, idqi cofirmari ex eo,quod ho'
apud omnes gétcS maxime amqium honoretur. DeJn~e oc'
cafioneCumpta ex lau"ibus orarorijs, animaduerre qua perpiciora lit adulatio. Communem fiquid~ oraçoriam 111
gia adu1atipnis Cpeciem eflè iudieat. ln pha:dro aurem a ~ i
fatorem appella r beftiam humano generi peftile!1tem. SU11I1en1qi affirtnat impul'O dremonÎ, inéanros animos'Cubno xlle
voluptatis ç[Cjl corinue cdtporj~ Cordibus inquinati.~ic prx~erea pra:ftigiaroriblls'venefieisgi 'adulatoré tam pnua(un~
qU,àtp publieum iud.iqt effe perhmilem : quippe qUI :~n~ua
fure ~ hOII\lcida deterior & iniquîor, no pecunias, 110 Iplam
corporis vitam duntaxat nobis auferat, HllO vero tanquam
[acnlegus rcm Cacram,' iudiciii (eîlien r,:l tionJs Cub boni Cpecie Curppiaç atq; Cubduc,1t.E~ videquàm valdç decipi~t.Nor~
enim in rebus Colum occulris,Ced id quocl mirum dt,ln ma111
fefiiCslmis arr&cio{iCsime fallit. Cui cnim non euidé[\[sIOla
fir auita patenüqi origo! Item ipCà fui corporis mag~i~udo
atqi forma?Verumamen in his quoqi adulatores venefic! nOS
circumueniun"tanto Circecrudc1iorçs, qu~tO grauius ~l1f~·
runt derrimentum. IlIa c;nilll fuis PQC\l!is exçeriora homl~ls
fermr in uefiias trasforma!fe :hi vera lenocinijs Cuis il1teno~
ra tr~sfonniit. l' roinde deridct Socrares Oratores, quàd I?r3tiam)'opuJarem omnibus machll1amentis aucUpcJlrur, JaUdenrqi alios Cupra modum,quo ipli laudcntur,remqi adeo leuem graui quoda fiudio & dlururna pra:meditatione l'crrr:aaenr. Aggreditur pra:t'erca quod ftatl1~.rat a~ initio, 001 11 ':$
videlicet ad defendt:nda patriam cohorrari,faudalldo vldeh~
cet eos qui pro pauia pccllbucrllnr.Hicenim erat mos ~eru$
(1çhenienlium, l'~l:!liea copei9pe îllps lau~ar~ qllOt3nJ1lS, arque inCuper inferias celebrare. Veru ne Cyw à q uàm ~ar cfi.Oratone tribllat faeultati ,a!ferit fe orationê 'eiulmodl ab al1o,
& quidem à mul~ere Afpana"accepif[e:prreCertun euÎn Socr~
rici in~eniJ DOn tir oratOrum m<;>J e condonari IQuo p0[1C5111lum ordine laudandi,i !\t\f'rxfertÎm in ora~ioue funebn,m a
nifefiç ~eclarar.~od aurcm homines ait ab initio in J\~[I~a
re~ione [olum atqi CoJos ex terra Cponte prÇlgenitos:eJC ahJs
veroregionibus,e terra limiliter [olum brura;vtcunqueplacet.~cclpitO,tiue tantluam à philoCopho, fille porius oratO IC •
S~iço ta~ell Pla,tollicam elIe lènrEçiam,poft vaftas terrç l,liuulonCs,elÇ ~buJldanti .Qunwre at~i cal ore Ccquenrl poft dJluuium,tcrram adeo fœcundii reddl, vt cx Ca non anlmalia tantum pulil1a, qualia lIunc,[ed gradia eriam, atque ipli infup:f
homines vitro naCcantur ,Q.!lod ql1\dé & hie& alibi CXl'e co·
finna.t.ldqi ple~iqi C~nCe~unr Aegyprior~m arlli Grâ:corum,
& Ara~,es multl,delllqi cofiq~larUllt pra:cil.'ue AIgazJeles arque AUICelln~.Q.!la qUldem lententia Ariltotelcsin qu,ftIOllibus I!atu~ahblls vCusex antJqllorum mente InquJt:QEcm=
~dmodum 111 parUIS tempor,um murarionibus parua q~;eda
~x terr~ p'~lIulal~t a III m a,l.1a, !ta in maioribus quoqi n1310ra~
111 ~a:pmls delllqi max~ma arque perfeébCslll1 a , P Jaro a~te
vblcunqi ex Ipfis terra: vlfcerib\1s eIllit animates,deos artifices adhibet mundani arcltiteél:i miçtifhos. Deos, inqualll,id
cft ideas [peci~lés cj; raiiones ~n ip!a mundi vita dluiliaqi int~I~\genÇljl col\ftentesiPcr quas l3f. ftatjm poil dHuuia,& quo:
t~dle ~nimanriii formérur fpecies, vblcunqi corporea lpeel~l
c1U[dé Cerné abéfre videretur. ~od ~ uidé fÎeri oporrere [atl~
in theologia piobauimus. vbl v~ro nafcitur homo, non folu
fleut ca:reris deoru adhibet m~n ùs,Ced eria q uoclda Dco [ummi fpiraeulum exprcl;iorclllqi im'lgint!. Deinde ft.Him !lads
deos ipCos [altem in primis fcculis taqqua duces pra:ficiç a,t,q;
prœceptores. Tu vero ex his omnibus qua: Mor.üca: Cal'iéu:e
roagis conlonallt, prudé,ter eligiro. l'rofeao id M oyli maJ(~
RIe cogruit,quodhic,~ ln Proragora,,,, in l'oliçjco,acq; Cf.l"",
"
'
1141
C
Or"
�Menexenus, Vel,Epitaphius.
tia ~~lt h?miné aliq'u ado ex terra autore Deo ad Dei ipfius
fimllltud inem fuiffe progeni wm.'Qu ales autem illuuion es
fint,~ <ju5dq, & qua ob caufam, docebim us in Tima:o. Poil:
ba:c ~nhghis pietate 'l'Ir patria: fua: laudes mirifica quadJ tU
bh.amat e,tu arre pro[equi~ur,ab origine prima,a b ip[a reipu
llea: fo~ma,à di fci pli na quotidia na, à rebus egregie gef1:is,
"ua: & hlnc & aliundc ex ali;s feriprori bus manifelH fsima:
~nt.Quaobrem argume ntu nofirum paucis cOllclud amus,
c.lurmo.,h fcntentia s annolat es.Vinu ti omnia parent.P rorpe
rltas pnmo a:mulati ol1em parit,de inde inuidia, demu diffeu
fioll~s & prxlia.O mnis po{fe[sio abfll; morali virrute no foJ':lm ~l1utilis ef1:,fednoxia.Seientia [eor[um à virtute.m orali,
110 ~lpientia,Ced eallidira~ 'qua:dâ efi iudiciida .Maiorü fplendO flll filijs obfeuru s euadii:, quando per ip[oru ignauiam in
po~eros lion trarüfun di'tuf. NOIl efi optandii , 'lit omnia fuecc~la~ ad ,VOl li. Oblèruan~ii efi in omnibu s prouerb iii vetus,
NIIIII nimis. G.!Ii ita Ce eoparau it yt ex feipro pendean t oia
q~la: ad beatitud iné cafèrue, velquàm proxime ad hoc acce·
(ht, hicoptim e vitam infiituit ;Noli ve11a:ciciaexultare, 'l'el
do~?re deijti. Pal·éntes iudicare ilebem Ce genuiife fihos,no n
Ytammo rrales,fe d 'lit bou,i for~t. Lugubre ç laméc-ationes do
1l1cft,i~orum mol~fra: fLInt d;eful~ais. fi quide.m illas :tudiant:
p~rp~tuo quodam folenl1i hOllore proCeqll1 decet eos. qu~
pro f:rlllt<l' patrix1t renue fe in bello geffcrut :corum filij cura pub.lica. e'ducal'ldi, colendl quoque parentes . Ne re:.ipf;c
•
:Dob~s lpiq\lx fint'~(Jl~o' ful1t animo perferen da:.
SOC R
:
'.
K-r;'E S,
MEN E- .
XE N VS.
If.
(
I\i~~~~iffi F'o 'R O .venit Men'cxen·us? aut
vndè? ME·N. E foro, ô Socl'atcs,&
à Scnatu. s 0 c.~id tu ad [cnatli?
AnJor te qui.:t di[cipl inx philofo phixq; finé adeptu m iaill & Catis
u
~~~~~~~ pl'ofecHTè te plltas, maiora pof!:11ac aggred i fiudes, 110bi[q; [enioriblls ip[e adeo iu
nior pr:ee{fe, vt familia vefira [emper licut [olita
cfi,aliqu~ nobis exhibe at con[ulroré? MEN. Si ip[e
permit tis,ô Socl'ates,con[uli[q; vt prxfim ,operam
dabo:G n cOtrA,nequaquam. Nunc vero ideirco ad
Scnatu profeé1:us [um,qu onii audiuer:l eligend um
~liqué q ui lau~ibus defuné tos .o~n~t. ~ro, vt feis,
lnferias faél:un funt.s 0 c.Audl lll eqtude,[ed.9 0ern
poti[si mû e1egerunt?M E N.N uIlli.N am in crallin u
difiule runt. Arbitr or auté Archin u ne! Dioné ele~umiri. soc. Videtu r Mencxene aplld _plurim as
gentcs' prxclar û c{fe in bello occu bere. E te~i m~q.u i
fic c?1vira migrat , fllncre & fcpulchro magn~cetlf
fimo honora tu . Et fille pauper quis ita~ decedat,
laudati one nO/1 caret,i iueetii vilis quifI)ja & ignauus, l'urfus à [apicntiblls v~ris extollit~r:qlli no tenleie,fed multo tempor e copofit a & copara ta oratio ne tam egregiè Jnudant, vt d~m & qua: iil~t, &
qux non adfunt, de alillllo prxdIc ant, ~e~?oru e1egantia audito rllm animas quafi pradllgl)S veneficiisue quibllf damfa lbnt. Ciuitat é 9..uoq; i~terim
nlOdis omnib us exorna nt,&'eos ql11l0 arnllS occu
buerUl1t,maior llmq; l'etexunt nofiror u origine m.
Nos ql1oq; ip{osa dhucvi uentes extollu nt. ~.1- .
P~opter ego quidé Menexene ab ~l1j~ laudarus:~ ~e
O:
[CIO ')uomo do genero fum quidda ~~ me conClpl
Clll11q; ilIis pafsim ~ures pra:be~,m1rlfic:l, [ua~lIltatc
de l11 11lceor,fiatimqi me malOre , genq-aGorc, ~lll
chrioré qua antea rcputO:ac [~penume~.o ho[plt~s
ahqui mccu hxc :wdiull c,egoq ue apud I1los cuefil_
gio prœlta tior qua an~eareddor. nempe & il!is idé
qUod mihi videwr aceidere cam erga me, quam reliqu:l. m ciuitat é. N am ab oratorc pcrfua{Î, mirabi_
lioré quàm prius ciuitat é exiftim~t. ~tqui gloriof.lha:c VCllllfias mihi plufqu am tnduu m~net. adeo
Concinna oratio cal1or.a que vox o~'atorlS ~ore ne- ·
lllanam auribu s meis infund if, vt VlX tande quarta
!'f
•
35S
pàft die vel quinta meiipfius remini[car, etvbin am
terraru fim ,agl1of cl. Tunc alite exifiim o me tanwm no bcatoru infulas incolere tanta nofiri Rhetores dex~er!t:lte prxditi [unt.M E N. Sempe r Rhctores 11IdlS,0 Socrates . Nunc autem vereor ,ne ilIi
qui eligef defutllra fit dicendi facultas. [uGira nanque obtigit optio. ~amobré cogetu r forte quif-.
quis diéturu s erit,ex improu i[o quodam modo ver
ba facere. soc. ~inam, ô bone vir?fingulis enim
ifiort1m funt oratlon es dudum in hoc compo fita:.
de his rebus ab[que medita ~llm n~c ardl~un~
ttone ~lcere.Sl cl1lm oporte ret vel in Pcl0pol1ne[o
Athelllonfes, uc! Peloponnefiacos Atheni s laudare, f.1cundb tunc oratore opus effet, qui & periiladeret,& prob'aretur. ~ando alltem aplld eofdem
[e qui~ exercet,qllos & lalldat ,non [111è difficile ef!:
bene-dicere. MEN. Facilcne ifiud exifiimas Socrates? soc. Equide m,per loué. MEN. An fperas eJoq.u i po{fe te,fi.opus. f~erit,& Senatlls cOfulro eligarIS? S·O c. ~ld mlTU Mencxene, me ad,d,i cendum
[ufficer~, qui magifi ra.m hal1dq uaqua impel'i ta in
R hetonc a naétus fucnm,ql1:l! & alios m lItros eloquétcs reddidi t oratorc s,& vnllrn G.rxco ni omniû
pl'a:fiantifsimufilium Xal1th ippi Periclem? 11 E N.
~xn:ltll ifia? N um fcilicet Afpafiam dicis? soc.
Et hanc dico,& filium Metrob lj Connu . Hi nanq;
duo prxcep torcs mibi funt, Connu s quidcm Muficx,Afpafia vcrà Rhetor icx.Ita igirur eruditu virl1rn nihil miru cft in his eloqué tem elfe. ~nimo
& fiquis ~tii d~tcrius 'llüm ego doétus fucrit, muficam qll1dem a Lampro,Rhe~oricam verÇ>.ab. Antiphon.te Rhamn llfi?, is tamen poterit inter ipfos
~themen[e~, Athemenfes laudan do, fic eloqlli, ut
ClllS ab alldnor ibllS oratio probet ur. MEN. Q.!;!idnam habes quod in medium afferas, fi te verba f1cere oportu erit?s 0 c.Ex 111e ql1idem fortaiTe nihilo
Scd heri Afpafiam ipf.ll11 audilli funebr cm de his
oration ern dié1:antem.AlIdiueratenim qux & ipfc
d~cebas~ Atbenienfcs aliql1em elcétllros eiTè qui de
hlS o~~tlOnem .haberet.Dcinde partim ,mihi ex imp~o.utfo qllX d~cenda forent, partim meo ql1idé iudlClO prxme dltata expone ns, fl1nebre oration em
co~texllit, (quam dixit Pericles) reliquias qU<l(di
e~tlla compo nens. MIl N.A~ nonl'Ç'Cordareris qua:
dlceba t AfpaGa? soc. EqUldem, niG iniuriu s lim.
Ab ea n~n~ue edidici, pa~u.mque abfuit quin pl'opter o~lllllonem plagis iHa me cxdcre t. MEN. Cllr
~rgo no refers? soc. Vereor ne magj[h a mihi fubuafcatu r,fi ol'ation cm illillS edidero. MEN. N ullo
paéto Socrates. Verùm gratificare mihi, [eu A[pafix, fiue cuiulli bet altcriùs oration é dicere placee,
diças m9do. SOC R. Fortalfe me ridebis , fi {cnex
aq~1'\lc ioç'ari tibi vifus fuero. Mil N.N equaqu am,ô
SÇ>crates, [cd çl}c omnin o. soc. Mos tibi gerend us
eft. Ferme nanque fi nudatu m mehl!tare illbercs,
qll~ndoquidem [oli fumus , obfequ erer. Sed audi
iam.H unc enim in modum ,vt arbitro r, loqui cœ.
pit,[um ens ab ipfis dcfunél:is exordi um.
lnt
faéta[l
s
o
n'
aplld
E quidem ipf.1 iuth his
ta~
. ~llX ~a~n a{feq~l1ti, it.er f~tal~ pe.ragunt,
pubhce à Clllltate,q l~a~ pnllatl lll a HilS magnif ico
fl1mptu, &freql1ent'l cocLlrfu dimifsi. Verbis vero
Jaudati onem ipl~s :eddi lex iubet,: lc profèé1:o ita
dccet. Bene fitllllde reb.us geftis, ex ipfa verbol 'um
exornatlOne, ad ~os qUI g;{feru nt apud audiror es
memo na per~~1U1s fplend orque prouen it. Ea vero
opus dt orauoe, qux defuné tos qui~é h'uis laudet,
iilperfi
G jjjj
ca
R
�Liber Trigefimus.
fttpedl ites aüt benign è monea t, filios eorü fratréfque ad virtutis ipforu imitati oné hortetu r:parét es
:luté,& maiores alios fiqui fl1perfunt,cofoler.~ç
jgitur nobis talis erit oratio? vel vnde potifsi mum
prreclaros laudare viros incipie m 9 ,ql1i viuétes virtllte propria filOS miri6c è deleétauere, & "p falute
viuenti llm offerre [e morri no dubita rut? V idetur
itaq; mi hi oporte rc fecundii natura vt boni effeéti
funt,ita eos laudare : boni autem ideo1prouenerut,
ql1iaex bonis traxerü t origine m. ~apropter ge~
neroL1m pl'jmo iIIorti fiirpem laudem us. Deinde
c::duc;ltionem &difci plini. Pofirem o narrem us, ira
ab fIS fuiffe res gefias, vt maximè decebat eos, qui
dfent extalib u 5 oriund i, & ita pofimo dü educat i.
P~im~ qllidem generis horum laus eft,quo d'maio ru ongo haud peregri na fuit, neq; fuccetfores hos
ita hic reliqui t velut inquili nos nouosq ; homin es,
ex aduenis genitos:fed indigen as ac reuera in patria
habitit es, viuétes q;,& nutrito s no à nouerc a quidem, vt alij,fed ab iP[.1 matre ip[orti region e quam
habita runt:in qua & nunc condu ntur vita funéti,
ipfi videlicet in vifceribus eius qure peperit eos, &
nutrijt & excepit. Parefi enim matrem ipfam ante
omnia honora re: ni ita maxim è 'horum genus ornatur.E fi auté regio hœc no folùm nobis,f ed omni
bus homin ibus ce1ebd da, cum alijs multis de C.lllfis, tum ex hoc prcrcipuè q~ia Dijs charifs ima eft.
~od tefiatu r Deorü de hac inter fe cocerra tio &
iudicii i,Ea veroqu ç à Dijs laudata efi,cul ' no à cuais homin ibus collaudel? Altera eius laus erit,~
eo tépore quo tellus ola animal ia omnig ena producebl t,feras ,& arméra omnia ,terrad untaxa t no ...
fi ra ad hxc fierilis erat, agrefii busque animal ibus
vacua.proprie vero ex omnibus animitibus homi
nem genuit ,qui cœteris intellig étia prœfiat, folllSque ius ac Deos coHt. ~od vero hrec regio & eorum quos pro codon e celebra mus & noftros ma..;
iores progen uit,hin c euidéti fsimè licet cognof cere:quia omne quod gignit, alimen tum conuen iens
genito cotinet . (~o ,planè di[cern itur mulier
'lUX p~perit,ab ea qux infante m filppofuit:n:Ï qure
pepe:~t, l~éte abund at ad eius quod genitii. efi alimoma, aha vero nequaq uam. TeUus itaque nofira
m:ltC,r que perfpicuu~ ar~umentum prxbet , quod
homJnes procre allent. Na & fola & prima tue aliment~ human ü produx it, tritici hordei q; Fruges,
quibus comod ifsimè genus homin ü alitur, vtpote
quœ verè animal id prodllx erit. Potius auté de ter.
ra qll:tm de mulier e côieétare id lieet. N eque enim
terra mulier em côcept u partuq ue {ed terram mulier imitatu r .huiufm odi vero fruétu non parcè diftribuit ,fed ali j s q uoq; homin ib 9 elargit a efi. P ofi
hrec oleum laborü fub6di um natis fuis fupped itauit.N utriçis autem adultis qlle 6lijs princip es prctceptore sq; Dços induxi t. ~?ru nunc prxte~m~t:
tendaf unt nomin a. Neque el11m nos latet qlU v1ta
nofira munier int, tam arrium l11uentione ad quotidianu m vÏQ;um fpl!éta ntium, quàm traditi one
peritia que Olrmorü ad region is ipfius cufiod iam.
Ita maiores horum geniti atque edueat i Rempu b.
infiitll crunt.q ua de,reétè babet,f i paudl dicamu s.
Res cnim pub.ho minu edLJcatioefi, bonaq uidem
bonoru m,mal orum vero eontrar ia.Q!!. od ergo in
prœc1ara R epub.e nutriti funt noftri maiore s,dedarand um ~~,p,er qU,am ~ ilH hi boni viri, ex quibus fur:t q~l e vlta mlgrar ut. E~dé n~anq; Refpub .
quond a ftllt qux nunc cft, opuma tu videlicet gu-
ma
bernati o,fitb qua & his tempo ribus ae ferme {cm·
per ex eo tempor e degimn s. Eam quidam popula .
rem vocat,a lij aliter, vtcuq; pbcet. Efi aut~ reber~
hrec optima tu cum quadi dignira re popu!J gu e~
natio.S emper enim nobis reges funt, alils ge~er~s
fuccefsione, aliàs eleétione crcari, fcd porefia~ls I~
ciuirat e plurim u efi aplld populu ,qui fe~,l? hlS,q~J
optimi iudican c magift ratus& potefia te Imper tl\
Vbi neque parent um debilit ate, vel paupertatc,ve ,
ignobi litate quifql1 l rei jcic, neqi céma~ijs de C~Uj
fis honora rur vt i~ alijs ciuit,atihus 6erl folet· :,
h:rc efi regula. ~lcunq; faplens aut bonus h~b "
domin atur & imperat.CauL1 nobis gub~rnat1o~;~
huiufm odi, ex requalitate generis efi. Ahre fiq~l e
ciuitat esfunt exvarij s difsim ilibusq ue genen~US
çôfhtu tre:quo fit, vt inrequales fint & gubern auo.
nes,& tyrann ides,pa ucorum q; potétir e.In qUlbus
ita homin es viuût, vt fe inuicem partim dom1l1 OS,
partim feruos exifiim ét. Nos auté nofiriq ; vna,ex
matre! omnes , fratres geniti, haud arbitra mur ln..
uicé nos domin os & feruos elfe: fed generis xq~ta.
litas 110S induci t, vt & legis ~uxramu~ xql,tahta.
tem,ne 9; rei prorfus vIIi n,ifl opinionivlrt~\tlS pru:
dentire que ccdamus.~apropter ~ nofi,rl,& horu
parelltes, & hi honefiè,creati, & in' oml11 hbert ate
nutriti ,multa atque prçc1ara f.1cinora apu~ omn es,
gentes notifsi ma priuati m & Pllblicè edlderu nt,
exifii mates Iiberta tis gratia tam aducrfus Grœco s
pro Grxcis alijs qu~m adllerfus barbar os pro cun·
ébs Grxcis effe pugnid um. E ni~uero quO paél: O
in bello iuuerin t Argiuo s quond a aduerfus Cad..
mios,& Heradi das aduerfus Argiuo s,cu E umol.
pus & Amaozones,ac etiam cum his [uperio res re·
gionem inuade rent, nimis angufi ü tempus efi p,rD
dignita te referre, & poêtœ illorli virtuté elegantet
Mufica celebri tes in omnes gentes diuulg:lllerunt.
Q!!are fi nos eadem nudo [crmon e repetere n~n,c
aggred eremur , fortafse viderem ur HIis ea:e fecu~l.
H~c igitur ob hic cau[am arbitro r omitteda~qua"
doq llidé pro dignita te iam fatis celebrata vIden!.
~x vero nondii vt rerum dignita s exigit, àp~e"
taru aliquo decant ata funt, & necdum ab obhulO~
ne quifqu a vindic: mit, hxc nobis prxdic ada nunC
arbitro r, vt & nos ea laudem us & adil1uemus, pro
vocem usq; alios adeadé odis alijsq; carminibu~,
Vt decens efi exornâ da. Eoru autem quœ dico, pr!·
ma hœc ex tant . Perfas cum Afiœ impera rér,& E~'"
ropx domin arentu r, region is huius homine s prl"
mi inhibu erunt,n ofiri progen itores: quorum ~~,.
miniffe, virtll temq ue laudare & oporte t in, pn mlS
& decet. Eam vtique oporte t, fi quis rettè lauda·
~urus fit res ab illis eo tempor e gefias, quo A {ia 0"
mnis tertio iam regi [eruieb at. ~onj primus cy"
rus magnit udine quadam animi ciues fuos PerL'lS
in Iiberta té redigens,fimul domin os Medos l[ubie,.
cit,~o~ique Afire vfq; ad Aegyp tu imperauit.Fil~us
au te elllS Aegyp to quoqu e & Libyx, quoad cHIS
progrc di licebat. Tertiu s Darius , pedefiri pug na
,:fque ad Scytha s extend it imperi um. N auah aU·
tem, mari, & inflilis efi domin atus. ~o faéhl!1l
cft, vt repugnal'e iIIi nullus al1deret.Animi quid~rn
homin llm omnes feruili quadam formid ine able,.
éhiam erant:a deo multœ, magnre,& bellico[X gen
tes fub Perfaru m imperi o teneba ntur. N os a~·
tem Eretrie nfesqu e accuL111S Darius quafi Sardl"
bus infidia remur, &hanc belli oceafio ncm naétus,
quinge nta homin um millia clafsibus mifit,nauC!
vero
�Menexenus, Vel,Epitaphius.,
Datim prœt"edt,atq; illi macla
Eretrienfe[qi & Atheni eneum
ad
111t,m captiuo s
elfe cupere t {hum. Il]e na:
faluu
caput
fc,s duceret,fi
viri non pauci erat,ac
vbi
,
S
Eretria
us
ulbll :tdueét
Grxcos eoru tépointer
bellicis
rebus
in
a
prxtere
rtlln illllfhi[simos nllmer abatur ,triduo eos cap tiuo~ fecit, ac omnem regionem fic explor auit, vt ne
"lit eirét effugiédi locus:h oc [cilicet modo. Nempe
ad fines Eretrix profeéH milites dus, & à mari in,
marc fefe extendétes, di[currentesq; iunais inuicé
manibus vniuer[am regione m percur rerut, vt regi
referre po1Tënt,neminem fe fubterfugilfè. Eodem
conGlio ex Eretria M aratho nem defcenderutj vtpOte quod lllis ad id aptifsim um erat, vt A the'tiienfes vnl cum Eretrienfibus quafi [ub eodé iugo ducer~l1t captiuo s. His autem partim quidé ita peraébs,p artim vero tentatis ,nullus Grxco rum prœter Lacedœmonios Eretrié fibus AthenienGb!1sue
fUCcllrrit. Et ij [equen ti pofi pugnam die venerut.
Cxteri autem omnes perterr iti fLInt,ac bene fecum
agi putante s fi pericul um prx[ens euaderent, quielIerunt. Ex hoc intueri licet qu:tnta iIlorum virtus
f~erit,qui in Marath one barbar oru impecum fufhnuer unt ac tOtills AGœ [uperb iam domue mnt.
Primi fan~ de barbar ü trium pharun t, & exem plo
re,liq uis ofienderiit, Per[arii vim haud inexpu gna, b~lem effe,imo vero & multitu dinem 0111ne, & di1Iitiarum copiam virtuti parere, Eos quide111 viros
~on modo nofiro rum corpor um genitor es, [cd &
h?ertat is tum nofirœ , tum omniu m qui in hac reglone habitan t,autor es arbitro r extitiife.His nanque exemplis prouoc ati pofieriores Grxci, in fequétibu s bellis pericula omnia pro [alute fua [ubite no du bitlrun t,difci puJi profeét o iI1~rum qui in
Marath one Perras profligauere. Primam itaq; pal
lllam oration e HIis tribuer e decet,f ecundi vero ijs
qui circa Salami nam Artemifiuq; hoites prxlio na
baH vicerun t. M ulta nempe ab his viris gefia narra
r~ polIèm us, quata periCll~a t~rra mariq; i~mminen
tla fufiinuerint, fupera uenntq i quod aute pra: Cd:teris egregiu m puto, nunc referam. N am quod refiabat pofi bellum Marathonicu~ , perfe~e~ut.Si
~uidem qui in Marath onc certaru t,hoc tatu ~rre.
qUlCIS demoit raueru t,quod terrefir i pugna pauel
fr~n
dell1 Grxci multor um impetü barba~orllm
gere poffen t: de maritim a ve,ro viéèor~a adh~~ l~
certllm erat.ex ifiimab anturq ; PerL~ 10 mantlm ls
~rx1ijs,& 111uItitudine & diuitijs ar,téq; ,&_robo~e
Inexpugnabiles elfe. Hoc itaq; in hlS qm tuc naUl,~us pugnau êre, laude dignu efi, ~ rnetum G,rxcls
l~~tu penitus depulc rut, fecerunrq; ne amplllls ~a
UIU ~irorumq; numeru pertime(cerent. Vt~lfq; h:~
faéCu efi,tam in Marath one terra pugna nubus, ~
lllari pofiea circa Satlmi ni, vt reIiqui Grçci & docerentur & affuefierent,ab ilIis quidé terra, ab his
autemm ari ne barbar os timeret. Tertiu m affero
qU?d in Pla~eis gefiu efi, & nll~ero &vir,t~te,r..
IUtis Grzciç c<luL'un extitiffe.!=omune v~ro Id l,a~l
cft Lacedremoniis & AthenieGbus maX1l11Ulll 19ltUr & difficillimu~ facinus fherat. ob earnque vir
tUtë & nune;\ nobis & deinceps & à pofieris lauda
buntnr . Pofi brec multad n[uper Grxco run: vrbes
adhuc fub barbar is erant. Rex autem nuncla batllr
Grxcos iterum inua[u rus.De cet profea~ illos co::
tnem,.o,rare,qui fllperioru operibu s [.tl~t1S extre,ma.
lllanui mpofu erunt, cu omnem exman barbap em
depuIHfem.hi vero fuerüt qui circa E uiyme donté
v~ro trecent as,hi[q i
3)7
c1aife pugnar unt,& in Cypru tnilitat uri fè cottde_
rll,nt:itemq~le in 'Aegyp tu nauigauere, plurim asq;
altas terraru oras peragr arunt. HOnIm meminiflè
oporte t,his grati:t efi habend a,q uod regë perterr irirnm coëgerullt de f..tlute fua cogit.are potius qua
ad Grxco rum perniciem inGdias tendere. A tque
hoc bello vrbes jomnes liberat x funt, dum Grœci
feipfos omncsq; linguç eiu[dem homines aduerftlS .
barbar ostutar ent. Pace verode mu <:ôtèéh,cu1l1q;
in honore e{fet ciuitas ,côtigi t ei qllod foIet ab hominibu s in eos quibus profpe rè res fuccedut oriri:
primo quidé xmubt io, ab xmula tione àeinde in- ,
uidia, quœ hanc ciuitat é inuita in bellu cum Gra:cis gerendii traxit.P oft hxc inito bello in Tanao ra
congrefsi funt,pr o liberta te Ba:otiorul11 aduerftls
Lacedx monios concer tantes. CU111qi incertus pngnx effet euentu s, quod ponea fequut um efi,rem
ipfam apentit . Pleriq; eni111 aufuge runt,d efiitue ntes Bœotio s,quibu s luxiliu m ferebant. N ofiri autem die tertiain Enoph itis potiti viCtoria, eos qui
inillfiè eXlIlabant, iufiè reduxe runt.hi vtique primi pofi bellum Perficu Grxcis gratia liberta tis auxiliati contra Grxcos , viri quidem prxcbr i, & libertati s autores his ,!uibus ope tuler:it, his in monumen tis honora ti a ciuitate priores funt poflti.
His vero peraébs,cu increbrefceret bellu, Grxciq ;
omnes fumptis arrois regioné deu~ftarét, vrbiqu c
non dignam gratiam redderent , eos nofiri nauali
p ra:: li 0 [uperaru nt,& eorum duces Lacedx monio s
compr çhende runt:ql los quamu is iugulare liceret,
dimife runt,pa cemqu e firmaru nt,exif iimlnte s adnerfus eiufdem generis homines ad viécoriam vfq;
pugnan dü,neq ; ob propria m ciuitat is indign ationem Grxco rum commu nionem penitl1s diifolu en
dam, [cd aduerftls barbar os ad necem vfq; ccrt:lndllm.H os itaque Iaudare viros decet, qui hoc bello
peraéto hic lacent, quonia m ofiend enit inane effe
illorum fufpici onem, fiqui Atheni enfium virtute
diff"ifi opinen tur in primo contra barbar os bello
aliosqu o[dam prxfian riores Atheni enflbus exti- ,
tiffe.~i el~im ,0111nis cù~ Grxcia fediti~nibus agitare!, Ipfiq; VlroS ca:tens Grxcis pra:fiatiores bel10 fuperatos comprcrhendiiIènt, dec1arauerunt eos
feorfu1l1 [e vincerc,qlliblls cu 111 comun iter barba~os expt~gnauerat. Tertiu m pofi pacë hanc bellum
Impro~lftlm & gralle exortu rn efi,in quo cü multi
fortes que viri occubu iffent,h ic cond untnr. Q!;! 0rum multi circa Sicilii plurim is [unt potiti vi étorijs proL.,tlute Leonti noru,q uibus iureiur ado adfiriéti opem ferebat, quo fœdere ad ea 10ca nauiga
nerat.C ü vero diutur nl effet nauiga tio, ac interiOl
reru difcrimine penuri aq; ciuitas premer etur, neque illis poffet fuccurrcre, negatis fubfidijs res coru haud .sPfperè [uccelIèrut. ~oru hones beIlo<l;
aduerfarij maioré temperantiœ, virtutis q; laudem
qulm amici aliorum habét. Multi pra:terea nalla!i
bello per Hellefp ontum dievna omnes aduex:L-;.rio_
rum naues ceperu nt, plurim asque alias deuice rut.
Bellum vero idcirco infpcra tum durum.q ne VOCél_
ui, quia null~s ,exifiimaffet re~iq \IO~ 0111nes Grxcos contra clllltatem tam acn 1tUdlO conten tionis accend i, vtrege m i\Ium barban tm infenGfsimum quem vnà nobi[c~~ expule tant, nU'fus pCl:
legatos ad bellurn Grxçls lIlfcrendutp irritare non
du bitaren t, & vniuer[os tum Grrecos, tum barbaro~ ad, han~ ~rbe:n ob!td~n~a~ colligere. Vbi
proeclpue potetla , Vlrtllsqi ClUlt:\t ls huius effulfit.
Nam
�'Liber Trigefimus.
Nam ct\m exifiimart!t ei i:lm (uecu builfe, n:lues q;
obf.elf3! circa 11itylenen efiènt,ipfi auxilium latur~ [exaginta nauf:!s ingrefsi,viri quidem fine cotrouerfia fOrtes,hofiem profllgarüt,liberarüt amicos,
càm indigno cafu circumuenti, non auté mari interfeéb ellènt, hic iacent. Q!!oru femper eum laude meminilfe decet.N am illorllm virtute non modo tun~ ex nauali certamine, fed reliquo etii pra:...
lio vittoria reportamus.Etenim propter illes tan:
tam eft noftra cÏuitas gloria confecura, vt nunqua
expugnari poffe nec ab omnibus quidern hominibus crederètur. & f.,nè verû id elfe vifum eft. N eq;
cnirn aliorù viribus fed noftris ipforü difsidijs opprefsi filmus .N empe nunc etiam ab exteris ftlmus
inuiéH.Sed ipfi nos expugnauimus, nobis ipfis offenfionem attulimus.Poft ha:c tempora pacatis 0mnibus,cum q; alijs pace confec.h, inteftina nob~s
feditio coorta eft, in qua ita dimicatu eft, vt fi ql1l~
dem omnino faris decretii effet homines feditioni.,.
hus agitari,nemo videatur aliter laborare patriaIll
Optaturus.N am ex Pira:o & vrbe qua benignè at'lue domefticè prreter ca:terorü Gl'recol'u opinioné ciues inuicé coflixerunt? bellumq; aduer{us eo~
'lui Eleufine erant concitatii, qui moderatè trafegerunt atq; fedarunt? Horum profeéto omniu ali~
nl1llae1l: caufa pra:ter veram ipfam cognationem,
qua: amjcitiam firmam & geminam non fermone,
{ed re prreftat. Oportet autem ees etiam qui hoc in
hello inutuis lVulnenbus côciderunt, memoria co...
lere?& vtcllnqi polfumus,inter fe eos cociliare vo ...
tis f..1.crificijsque pro ilIis qui fuperauere peraais,
quandoqUldem & nos aociliati fumus. Neqi enim
irnprobitate inimicitiJsq;, fed infelicitate quadam
manus lOlUeem conferuerunt. Horum vero teftes
rumus 1piî [u perftites. Nam cùm ilIis genere confunéh fimus, mutuo damus yeniam,& recipimus~
fiquid vel in aliû intulimus, ve1 pel'pefsi fumus aq
alio.Deinde Cu in fumma reni tranqudlitate quie-:
fceret ciuitas,barbaris quidé ignofcebat, quod in-r,
feftati ab illa fatis fonitèr repugnauerant: Grrec~s
auté indignabatur,quia pro âcceptis beneficijs in_
iuna quidoq; retukrant, dum foCietaté cum bar~
baris ü1irent; nauesq; quibus Euerant feruati,diri"!,
pere nt, difsiparétq; muros quibus nos mœnia eorum ne cqrruerét,quadoq; defendiiIèmus. Statuit
itaq; ciuitf\s no am plius tucri Grrecos, fiq uado vel
à Gra:cis, ve1 à barbaris opprimerentur. Cum verà
nos in hac eUèmus fententia, putarentq; Lacedre..
moni j nos libertatis defe~fores ~ocid~lle, opus v~e
ro fllU fore poUhae, vt ah~s fublUgar.e t,fic egerut.
~id multis opus efi verbls?N.eq; ~mm vetera,n~_
qùe multis retro [eculis geftad1cer~ qUa! fequun~~
N eq; nos 1.ttct, perterritos Gra:c?r~ pnmo~ Arg1~
uos Bœotios Corinthios auxd1U c1Ultaus hUlUS
impiorauiUè. ~odq; om.mu diuini~imu eft,.rex
ipie 10 tanta eft diificùltatc, vt non ahunde qua ex
hac cïuitate,ql1a ol~ni ~udio diruere cona~us fue;rat~ falu~em fuâ tmari polfe c~nfideret. ~nlmuer~
~ quis hanc ciuitaté incqfare mre voluent, hoc d.1:'
tax'ai ~bi),cere poterit,quod mHèricor~ia ~i~is sc~
per afhclatur ,dlligéti usque fubleuat {uccubete~.
Ea liquidé feinpeil:ate toierare nô potuit, quodue
inftituerat vltrà feruare.Decreuerat [anè nullis v.o,qUa eo~u à qmbus iniuria accepilIèt, [uccumbét~
bus opem ferre. M utalllt tamé propofitû , & aux,iprxfiiut. Vnde Grrecosauxllio fuo liberauità
lc;nlit~te) ita vt liberi "ixerint) do~e, ipfi ~e in~~~~
Hu
fubiugarut.Regi vero {itccurrere aura dl minimè.
verebatur cnim triumphos ex Marathone,Salami.
na,Plateis antea reportatos.Sed quû fineret exules,
& vQlûtarios adiutores ilIi fauere, fine cotrouerGa
eum quoq; [eruauit. Strllais auté muris, fabrica:
tis'I; nauibus, belloq; fufcepto qil coa~a eft be~lu
gerere, pro Pariorû [alutc contra Laceda!m~nlO~
dimicauit.Metuens vero ciuitaté re",poftqu~ l.a.
cedremonios viderat nauale bellii renuere, & 1dclr~
co deficere volens,poftulauit Grœcos qui in conti·
néti erant, quos prius ipfi Lacedremonij exh~b~e.
rant,fi propugnandü illi foret nobifcii çœtensql1e
belli [ocijs,arbitratus hoc fibi negatû id, quO ~,e~.
ciendi à nobis occafioné naci{ceref. Vbi à [OCI )sq;
alijs eft deceptus. N anq; exhibere iIli volueru~~,
conuenerunt'Ii iureiurando adhibito CorinthlJ.
Argiui,Bœotij,éreterique belli [ocij, fi daret pecU.
nias, vt eos illi qui in cotinenti crant GrrecoS trade
rent.Soli vero neqi tradere, ne1; iurare tue au{i f~·
mus, vfqueadeo mos ciuitatis lUius genero[us, h·
ber ,coftas,integer: & natura barbaris eft infenfus,
propterea ~ homines hi abfque vIla bflrbaror~m
comixtione puri integrfq; funt Grreci. N eqi enll11
mifcentur nobifcu Pe1opes,aut Cadmij,aut;Aegr
ptij, Danaiue,alHq; permulti, nanll'a quide bar a
ri,lege folummodo Grreci, fed ipfi Grxd dunt""at
nulla pror[us infetti barbaroru cOfllfione perf~ue.
ramus.~re quidé puritas odium hllic ciuira~1 ad·
uer[us gemIs alienû ingenuit. Soli rur[us pl1r:q; ct
hoc per[euerauimus,~ opus turpe & profanu pcr·
9
petrare noluimus,Grrecofq; barbaroru manib tra
dere.Ad hrec igitur defcédétes,ex quibus prin;o [u
perati fuimus,fauente Deo, felicius ij:tuc bellu po"
[uimus.Ni retinentes naues,muros,noftrafq; colo
nias, à bello hberati [umus : adeo libentcr & hoar
i pfi deftiterut. Viros tamé fortes hoc q uoqi in be ..
10 amifimus,partim apud Corinthû regionis, aFpe...
ritatç, & angufiia interceptos , par,tim prod1tJ~:
apud Lecheu .,pfligatos.lnfignes quoq; viri,q111
regem liberauere,& ex mari Lacedxmonios e"pU·
lerut. ~os ego equidé in memoriii vobis redu~o:
Vos au té viros huiufmodi collaudare celebrare~,
decet. Atq; opera quidé ha;c virorum hic iacéti u,
creterorumqi omniu quicuqi pro patria obieru nt,
q ure re1atél [unt,multa (unt,atque pr'tc1ara:fed qua:
refiant,plura admodii prœibntioraq; funt. Atq~t1
dies multi vix nottes 'I; [ufficerét,fiq uis 0l11nia co·
pletti voluerit.His ergo memoria repetitis,vnum:
quéque viru oportet natos horû afsiduè exhor tarJ,
vt tanq uam in bello maiorum fuorü ordinem fer:
uent,neqi per ignauia aufugiant. Eq~lÏdé,ô viro ru
prreftantium filij,vos ipfe & in prç(en~ia exhortO r ,
& in pofteru quécuq; vçftrü naaus fuero, adm one
bo ~em per,~ co~ortabor , vt quàm optimi euade•
re c05endat1s. N uc quoqi par eft vobis referre qua:
nOb1S ~atres .vefiri mandarunt pofteris pra:dican·
da fi~u~d acclçleret ÇlUU foret periclitandu.Recen~
[e,b~ Jgltur V,obis in prrefentia qua: ex illis ip{is a~·
dIUJ, qua:ve lpfi ~unc vobis, fi f:1Cultas daretll r ,b
benter prxciperent, quantum quidem ex il1i~ q~~
quondam di,ebant, conijcio.ExiiHmate vero n~c
t
<iUOl rçf:ram illos ip[os audire loquentes,hu~~ au
10 mQd~ exodi [unt. ~od ex pra:claris p~rc tl buS
oni efiis,ô fihj,prx[enria tefiantur: p~Qfetto cu~
no bis liceret turpiter viuere,honeftè ç,w ori malu~·
mus, quàm vos creter6fque pofteros, infami,z :Ul~
'luamfubijceIe, ac parétibus nofir~s maionbu{q~
.
.
dedecori
4
•
�Menexenus, Vel,Epîtaphius.
dedecori eITe,pmates homin i ruos dedeco ranti nô
eITe vil1endum. ei nanq; neq; in vita,ne q; polt 1110r
tem amicum illique m eJ1è, vel homin um, vel deorUm. Opone t igitur vos verbor u noltror um me111?res,Gquid aliucl exercet is,eum virtllte exe~'eerc,
[clentes abfque virtute excrcit ationes & poJ1c[siones omncs turpes m absque eITe. Diuitiœ nantlue
[plendo rem aft"erunt nllllli eas eum ign:llIi:t pofsid~n~i.neq; enim fibi hic,fcd alteri parat po[side tq;
?lllltia s.N eque forma corpor is atq; robur timido
;tc prauo cum infunt , decoré prxfia nt. Eum nanCicerod q,ue dedecé t,notio rem efficiu nt, ignallia m pate'f:1olfic'l. e e,tu/nt. Prxtere a fcientia qure elt remota à iu(btia aItaq; virtnte no f.1piétia,fed C.llliditas eITe videtur .
~orii caufa & primo, & poltrem o, atque per oÎa
Omni ltudio diligen tiaq; conten dite, vt & nos,&
maiores noltros virtutis gloria [upereris. AIioSln
[citote,1l vobis virtute prreficmlls, viéèori am hanc
~O~is dedecus allatl1ram,fin fllperemllr à vobis,f e1tcltatem. Ita vero maxim è nos qllidem fuperabi-;,
mur, vos autem fllperab itis, fi ea ratione vit~ inlH ..
tuetis,v t maioru m <Yloria no ablltam ini, neqi eam
Vt ita dixerim lls, dilapid etis, [cientes vj~o (lliq.tli~
elfe fe exiltim anti nihil turpius polfe accldere, qua
feipfum honora ndum non propria m ob vhtute m,
fe~ propte r gloriam [upedo rum prxber~. GI~ria
enun parent um natis prxclar us elt magl1lfi~usque
theG1l1rus. Vti vero pecuni arum honoru mq; thef.1uro,& hunc ad poltero s non transfu ndere, proprix poJTefsionis glorïxq ; penuria , turpe, & à viri
g,e~erofitate penitlls alienu. Si igitur ~rec exercu~~
rUIS, vitx demum fatis çxaétis chan ad nos filt)
c~laros parétes profici feemin i. Sinaut em ~eg~lexe
rltis hxc,& improb i euaferitis, nemo vos hbes exci piet. N atis q uidem noltris hxc fint dicta. Patres
mué nofiros ,ac matres fi cui nofirü fi.Jper[unt atq;
confol atione indige nt, con[ola ri oporte t,quia deeeat f:1cilè qU'tcunq; accider int ferre,neq; cum ilIis
vnà deplorandl1s dl: cafus:lam,ent:ltioni,bl,lS, e~i~
aliorli non indigeb unt:[at is enlln fors trJfimx llhs
inferet. Mederi profcéèo lenir~q; 0po,rte t,& i~ primis illlld comme morare , quod maxim a eo!,u qux
exopta re tôlét, exaudientes d!j iam ~ribuerut. N equeeni m immor tales fibi fiUos dan, fed bonos &
il1!I fires optaba nt. Cuius qui~eJ11 voti compo tes
dfeéti fl1nt,quod maxim~m exIfhmal~~um,clt bonUU1.omnia vero mortah v.Jro ad votu In vltafuc imo
cedere, haud facile dl.. Atqlli fi fortem fort~ ar:
tolerabl1nt videbu ntur reuera fortium filtoru parentes ip fi fortes efIè. Sinau~em dolori fucclImbent,[u [picion em hominibl1s wfere? t,ne forte aut
parente s nofiri minim è fint, aut qUl nos laudtb,JIS
cŒcrunt, mentia ntur. At horum neutru m eue\1lre
0pone t, imo vero I:tudatores nofiros re ip[.t ~rx
Cipu~ iI1o~ eaè,oüen~entes f~ reuera par~n~es vtras '
Vlroru. E nimller o vetUS tllud prouer b:um" N e
elfe
Ir~ .
vere ex
lit ~~ta \'Cr lluid ni mis fcitè diéèllm videtur . Nam CUI
ü fueviuend
'tUfc~l.cr() feipfo apta' [unt omnia q ux ad bene
contra
aut
cafu
r· r~nt,neç [ufpenf.1 aliorü aut ~ono
l1ntur,
g
co,
errare
&
rto pendcre ex alterius euenUs
hinc Optima viuend i ratio cé)p~;lra~a cf!:. H~c cfi ille
tnodera tus "hic fortis hic faples,hlc & na[,ent tbus
, ,
&, c.ldentibns Cllm rcliquj s cômodi~, t,um m~xlme
ltberis, parebit & obedie t prxccp to Ilh ve~er~. N e~
que lœtabit ur vnquam , neql1e mo::reblt,l11mtS, ql11
[emper in [eip(o omné fpem repone t [Ul. Tales :lfe
ISe no(hos debcrc iudicam us,& volumu s.Atllll l &
4;
1
359
in prxfenti(1 ' nos ip[os talcs penitl1s exhibcml1s,
haud ccr~è pertmb atos, vel njmio Jnetll ,pterrit os,
fi !lunc vltadec edere nos OpOrt~~t. Or:lmu s quoq;
patres noltros ac matres , vt fimlltte r affec1:i vitâ fut~I1'a ,agal:r,fciét~s ~uod ~on Ia~l étationibus eiulatlOlllbusq; maXlml: noblS grauHc abuni': verùlll fiquis ef!: his qui defunéèi [u nt,fen (us viuenc ium ira '
ma~imè ~o?is ~ole~i flltu:i funt, fi ~ei pros pe:didennt, et llllque forte tulennt :finaut e modera tè ae
leuit~r,nobi~ fumm~pere obfequ enr:no fira porro
e~m lam fine habe~but,qui homitu bus eH: pulche rnmus.~amobr,e collalld anda fi.lnt potius qu:tm
deRenda.P~'ofeéèo ~ v,xores n<:H.ras nliosq; tuebiitm,& nl1tnen t,& hlS tncum bet, ira maxim è caflls
obliuio ni mandabl1nt, pulchr i ume & reélius nobisq; gratius vitii agent. Hxc igitur nofiro 110mine noltris pr~dicare fllffici et.Ciui tati vero mallc.Iamus, vt parentu nofiro rum, filiorum qlle cur~ habeat, & hos quidé honef!:è erudia t, iIlorli vero [enium dignè foueat. Scimus autelll vos,eti am fi hxc
min!m è,pr'teeperim~ls,opti mè curatll ros. H~e igitm,onl l) defunQ:oru atq; parente s, vt monere mlls
illi ~andarut:eg~ ;ero ql~antu polIum , diligen tiffime moneo ,eoruq i nonune obfecro ,illnior es quidem, vt prrec1aras [uorii res imitent llr.[eni ores al1tem,vt de fe optimè fperent. N empe fencétuté ve{tram priuati m pli blieeq; alemus :& quemc uq; ex
illorum progen ie naéèi fuerim us, fum m,l beocuo ~entia ~~m~leéèemur.CilliratisverO pfouid enriam
Jpfl l~lI1~me 19nora tis,qux ltatutis legibus , parentes & films eorum qui in bello interie re,tuta tur,&
a?te alios ciues [llmmo magifi ratui calium comittH curam, ne vila pror[us iniuria parente s horum
atfkian tur:Fil ios alité educclt ipfa, f!:udetqi vt ilIis
ignota fit orbitas . Nam ip[1 parétis gerie vicem &
dum pueri flint, & et'iln ad matura m xtatem venerunt, ad officia fua tranfm ittit,om ni armatu ra orn:lt,p,atris,ltu~ia olt~ndit,& memor at,dul1 l patern,~ v.ut,l1t!S tnblllt lI1fi,ru~enta. Ac fimlll a~[pi
CI) gl,at1~1l1b~t ru~c pnmum domum paterna ingredt filHl~ quafi tmpcra turum, ~ armjs cum robore ornatu . E os prœterea qui deedIè runt è vira
hon~rat, ceremoni;\s,quotan is lege deeretas com:
mllmt~,r eunéè~s in(taur~s, qux pritlati m vnicuiq ;
propne perag! [oient. Gymni ea item eertam ina
equefir iaq; infiitu it, mufico sque ludos varios Ac
profeéèo quod ad defllnétos fpeaat , hxredis & filt J fublt condit ionem: quo ad filios,p atris: quo ad
parente s extero sq; huil1fm odi,cur atoris,o mni diligenti a fem per omnib us prouidens.Q..~pii rerum
cogitat ione, res aduqf.1s xquo an~~o ferre debetis. Nam hoc paéto lX monui s, & viuenti bus eritis gratior es,faci leq; curab~tis, & facilè curabi mini. Nunc vero vos,ac cxteri o.t;nnes qui commu ni_
ter fecl1ndllll1 legem eos qui ~aturx çefferu nt,iam
lugubn bus expiati onibus .JP[ccutÎ ef!:is,abite. Hic
elt,ô Menex ene,Af pafix Milellre [ermo. MEN. Per
Iouem ,ô Socrate s, beatam dicis Afpafi am, fi cLlm
mu lier fit,tales 'potefi oration es compo nere. SOC.
A,t fi minus credis,fequere me,dic('~tem ipfam audtes.M E N.Sxpen,umero ellm Afpafta fui,Soc rates,
& yualis fit, nOl1l. soc. Cur igitur eam non veneraris? Cm non habes propte r hane oration em iIIi
grat~a~? M, E N. In~entell1 equide m habeo'g ratiam
muh,cr dllllc,f eu vlfo,qu ifquis tiLi oration :: hanc
tradldt t.Ac p~re c~teris multis, narrant -i grat.ia habeo.s 0 c.Benc qUldem .Sed ne me l'rodas , vtdein ceps
�Liber Vigefimustert.ius ..
céps"mulps ~ius pr:rc1arasq; de 'ciuHibus reb~~~ 0rationes tibi recenfeam.MEN. Bono aniJ:p.p ~s , N on
b
d'
F'
fi 1
pro cl am. .R e eras mo o. s 9 c~. let vt po. u as.
REl P V B· PLA T 0 ..
NI
S, V E l, DE 1 y""
s T 0 DIA L 0G V s
I.
",. ,
J.tARSJL1I
FIC 1 N
A R. GYM Il N T V M.
,
.1
*
'n V A N T Q o~ulus pr:ç/lat manibus,~,aput pedibus, ra-
~o fenlibus,anirna corpprj,finis o~pipus qua: dirigul}
Jur ad hné,f!::J.tus rn'O tiù,a:terpiqs telHPpri,tanto côtempla#ua vita aéhua: pra:!bre v~detur.Coptéplatio e~üJll aéli.o~is
& IIFincipi(i eft &. fini~, ducitq; illam pro ar,h~tn? atq; lI~lt.
iuqens deniq; inferiores !110~us ,externamqi de1ll1er~ a,6tlQnem, v~ intrinfeca ftabilisq; a~io hberior till1del}1 P9fSldeatu~.Sic vtiq;' ab ipfa c6templ;ttÎpne Dej cc;le(les n~çuralesq;
motus,& afripnes omnes tanquam àprincipi9. pucul1tur, &
reducJln~ur, yeluti ad finem, QEamobrë Plato pof!:er eo .f.llf e 1p ca:teris ciui~atum legumQi ci$dit9ribus ~ff ex!=~ll~ll~lOr~
'luo s:~ teri quidem velut humani ad aéllOne fIlagls Clultate
inftitlJèr.iiF' ipfe vero qua~~ diuinus. a~ioné ciuitat~s omnem
talIJ PLJl?Jicall} quàm pri~atam ~ot~fsltl1:um perduclt af COI~
,em,~land\fm,ciuitatemq; ,conf!:'tu,~ fUl).pÛUS ant,equa orbiS
40mu13m, neq; tam mulns umenda,quam çu.n~~hs g~nub~s
veneranda, cœlef!:em quaG Hier,ufalcm p~o vmbus , ln :erus
expreffam,in qua fublatis propna: poffefs1011Is gri!ua cote.n" ionibus comunia iÎnt pro ipfo iure natura: 0lDlllbus omma,
cOl?m\f~~s fit copia,firma concord~a,cun~orum vna ~o!un
tas,idcpq; ~d cptempl"ndum femper expedlta ,trallq~lll~tas.
C omponÎf aUteOl jntegram abfs>lu~ç Re'fublt.ca: form.a depario librqrllPl num~rQ numers>r~1 ,o mmurp 1ll~egernmo,
.numerO$ Jum jntra [e numerl1tos copnente,çUlll e~ [e ll1numerqs repliëante. Atq;, Vt fa:pe his inlibris pr;çcipuè in fecii-,
dq q~cl~rat.'totam difputatione'll de iuAitia ~ nobis infcribi
lPauult,q~lm de R~publica:d.océs, vç arbiçrorJrç~ oml~em
a~ionemq;,& pubhcam ~ pnuaçam, n~n;td C,Opl~m..J no a.4
potentiilm,noll ad vi~onan1 effe,Cedad IPCilrp luftltl'l peoltus refei~nda. QEx qujdeIT} iuf!:jtia ol1mi [ublata perçurbaw
tione,\:I'P4Hjsq; conçentionum impedimençis ciues tillldem
reqdlt expediüCsimos ad verun1 inueftigandurp,deumq; colendum.Eiufmodi vero c6tetJIplOltionem atq; cultum plato
nofter iudicat pra:cipuum reipublicx finem: vt quod ne~ue
vnus,û folus vixerit,neque plures li fimul habitauerint, hne
l~g~ e~cere rolrunt,~ul.ti falt~m ciues cornu ni lege in vnu
qUJtat1~ cceru congregau perficlant. Prxtere;t dacet nQ~ TilPieus,& Critias aote ~ngentem terraru inund.ltionç Athe_
nas alias extÏçi/fe,&: apuq Gra:cQs,& apud Aegyptios,ûmili_
J:!us inter Ce legiQu$ &u~e~naças:quas ~ea Pa,lIas coqid~t,edu
cauit,& docuit,eamq; Jlhs tradldlt re'puphca: forma quam
in his libris plato coq[cribiç.ln libris v~ro de Legibus répup'li~a ex g4berp.ati'on~ C!ete~l~i,ex La~eda:n~onia, & Attica
noua cpppnit, ipfatJIlf copolltlone~ a Deo ,nchoa: legum
9mniurp autQre., ~elu vt ad ~ra:fenu~ redea,?u~, h,a~quoq;
remp4plicam feltetbus aufplc'JS exordltur ab I~hs d~l11na: .fapiefltia: facris,à feni~rû conCuetud,ine atq; conhbo,a r~l!gto
f~t4!titia atq; fal~él'tate:E~ e.o emm quo.d &VOt~ D~~I& rua
cUlq; reddenda dlxerat, Incipit lam de pnu~ta quad,\ lUftma
diÎputare,per quam ad pubJ~cam OppO~ÇU1~C ~U? Ipç:Q ~~anG
hit. Tu vero meméto in his a Platç>ne üg!l,fiqr~" "bfq; dIUIna ~Iumanaq; iufiitia,fenioru\n.qi c.6i~l~o,ac f.lpieIl5 i;: diuinç
fau~re,non poffe ciuitate~l vel ab .1llltlo conftitui profpere,
vel confiitutam fellcitcr gubeq~an. Dç1l1ceps argumçntum
pri1jl! llbri fefl1 ri ngcqs, ex plurimis grauibùsque ~r~cept! ~
~ceff"ri,\ qu~dam exçerpâ.Mpd~rata luuentus fa cllt; c~Clt
feneéÇ!lté, ~mmodcrat.l Jlfficilem. Olli corpons obfeqUitur
libidinibus, proculdu~io in fa 111 5 Celuit tyrannis. Animus in
feneélL+te fe~atis pert4rpation~bus quas fecu affe,rt i U,UCIlt us,
fegregatus a corpore, di\ljna propius & apertlus 1llfplClt. Innocenp'l Cola optimalll in pof!:eru fpem animo pr~ bet, vnieum yua: fola~nen. Vir Ci ne,: mentis ad id in primis pecunias
elfe vtilc~ iuJ.lca~it,vc quicquid vel Deo vouerit, vel homiui
promlfent,ahterquc ~ebuent,implcat, neque ob paupertaté
• dducatu r aut ITItntin cuiqua. au[ vila in rc ucfraudare. Pecuuia: Ilamqi referenda: [Ull[ ad iuftitiam,iufiitia vero ad vifa: alterius pra:millm, Sed antequam difpUtationclll d~ i\.la~~
tia profequaIT}ur, cpftder andu llJ moneo Cingula fub :dlego~
ria quadam à Pla~one d'fponi. Primo quidi Cephalus t'coex,
1deftcaput,pra:be~dirputati.6iç,aput. Deinde p-?Iemarchdus,
quod & n,Qmel:) eius GgnificiH,princeps,id eft pCJm~s mo erat~ p~gn(lm ag,gredit~r, D.enique Thrafyl~lachus,ld ef!: pu~
gnarpr ferox agit ,a.rpenu~.Socra:tes illltew,ld ef!: [eruaco r P
~ep'S vbique ab e!rore ompes,& iniull:itia. ferll.1t',se~ ~Ile,~~~
1Îam ,c6I»cntarijs relinquenJes,arl d~finltlOl1~~ IUftlpa: 1iuperg:lmus.Simonidem, Pittaçum,Blantem,(lixllfe ferunt d
Aitiam effe vera fateri,ac debicum vnicuique reddere. ~~,
quidem ita nonnulli interpretatur: Simpliciter verum CUI 1pet ilperire,& quçd acceperis,ref!:iruere. Id auc~ ideo So~r~:
1es improbat, quoniam infano peq, omne yem patefac,e
ud
dun) eft,n,eqnÇ! arma re<ldé<la funt, qu~ fa!lU~ dUlll çra:,aPc6~
tedepP.ruera~.Alij fic exponunt: I?a.re ~1~ICUlq; quod t~b, rouepit/ceu amicis emolumencum,lmmlcls vero damnu, Pb
àe{fçquidem. bonis, malos auteP,1la:dere. Iditerii impro ~~
~ur, propçere;t quod neminern vnqu'lm Ia:dere d.eceat. ~ _
çunque enilll ahqu,id Ia:di~, idi pr~m .ad opus .r~u propn:,
que virtucem <letenus etf}.clr,& ll1e~tlus.~t qUI c~~em I~ ho;id propriam canis virtutem reddn lpepcu. Iu/lltla.ver~ ,
minis virtus eft. QEifquis ergo Ia;dit hominem,a~ IU~ltI:lIn
facit deteriQrelIj.At iuf!:itia iJ.lll:itiam punquam mlnult,p~
neque muûq opus mu{ic~ defiruit. Qu;tmobré non ,:f!: ILl Ici
aliquem l~dere, ln~er hxcThraCymachus,quod & ah) mu
aliis,obijcit Socrari,quod refppndere nunqua velit, femper
.
. de
autem
interrpgilre, Te vero' latere 11011 de bet mU1p
s caU·
fis Socratelll qu:ererç folitum [~mper ~otius q~àm dc:cc;r;
Prima, vt arrogates adl110neret 111 omlll a:tate dlfcen~u e
potius qUlm docen<lum.. Seçllnda, Vt tignificaret .v~ntaten~
Jllemibus Fer ppportuna inquiUtionem fegregatlS a corpO
re arq'; er(oribus,f!:atilll infundi diuinirlls. Q!tod & AUicen a
,
.
f, mas
magnoperecomprobat. Tertla, vr ofienderet rerum or .
dfe animis noftris ingenitas, per quas ipCl renl veticas alllmis per interrogationem ad eas c6u:rfi~ qu~nd~que fub~~=
filet. Q.!!arta,quo declararet humana [clentlam 111 neg au
Tle quadam falfi potius 9.~l,? ÏI'~ ~eri, affirmatione conhfte rc.
Adduci;ur dcindc de~llItiP iUll:ma: a 1;'hrafimacl~o, ,quahs
à Callicle in GorO'ia,luf!:upl elfe quod ef!: potentlonùus yt
le. Se~per epÎm potentiorcs don1Ïnari, arque ad v.tilita~e~
fuam fcrre le&es,ac Cubditos gubernare. Tunc vere ~u,bd,cO
jutrÇ agere, Cum illis parent legibus, qua: Cunt ad v,clhtacem
guberpantiu~l c~p/lit.uta: : S9crates h,unc 'ld cp.trad,6ho ne :
;rahit. Q.!!9ll1aql ppfs't ppnceps per Ignorantlan1 m~nda
qu~ fibirpeç ~int d~trimé~o fut~ra, Q.!!ç fi ob.fe:uet pnu3t~fi
;um iufius ent,qula domlnantl pareat:tum 1III uf!:us" qUO bagat c6tra dominatis vrilitatem.Addit artem quamhbe,t, a ~
folucam,ideoque minimèindigam,in traélal1Jis marenJS, .
hominipus, non futr,fçd .emm fibi cpmmendatarii vtil itatl
çonCulere, quaft pupillis tutor,llledicus a:gris,naucis ~uby:
nacor;limihçerque magiftratum legitilllum fubdltoru YU ~.
tati profpicere. Siqua vero ars ceu medicina mercedem e~1
gÏt,l1on quatenus medicina e!t,cuius finis ell: Illorbi curatl O ,
qua:f!:um facit, fed quatenus cum mercenaria quada & qu~;
ftuaria commiCcetur. Ancm ergo ci'lilefIl omniu perfc~ fimam,ideoqueminimè indlgemem arque feruilem con
multo q1Înlls vtilicatis gratia gubernOlre.Mitto qua: Thra ~~
machus temere,& CUIll q uadam fuimet repugl1amia addu CIC
çOl1tra iuf!:itialll' Tu vero nota 110n decere quenquam petere prinçipaçum,& milsiftraçus ambire. Item, liquaJo b,ono:
rum virprum exiftet clUitas, n6 aliter pugnaturos gratta ~o
impçrandi, quàm nunc certent imperandi cupiditatç. Tn:l
verQ n(iç aduerte. Primu,lllalos n6 erre admiccendos ad m agHtriltUm. Secundum, ciues non malos, quo Iibemcr graue
on\ls gubern:"idi fuf,ipiam inuitalldos, impoûro quoda prx~
mio ftipendij atque honoris. Tertium, probos homines q~1
neque auaritia,nequeambitiolle mouentur, eo duntaut â~
fcrimine mec{lque prouocariad rempublicii oponere, ne YJ~
qelicçt ipli deterioru iniufta: gubernationi fubijciantur.pla~
to dil1i~us it~cel1igit,.ii quis vnquam alius,officiii guberna~l:
dx patna:,fi lllUum ht, voluntariii effe debere. sÇa prob~tlf
fillli CIlUS exemplo vult iniquam illorum arr9gantia~ JI~
probare,qui qualibec via femp amb~unç Iw~gi(tratUS,~IS:t
ratesque aucupantur. Q!la verQ rat~one digll~tatibus lpll 1gni fiant,omnino non curant. V ult ergo id <)fflcium votl)~
tarlum elfe limul atque necçff'ldum, vt vir p'~obatifsimll.s hbentiCsimc patria: fu~(u(cipiat ~ubernacula, [ed runc (glurn
i<l f.lciat; quanq~ n~cefs~ças poltulat, inçe~e'l vero conr ern plationem prc<fera~ a6tion~ iverum rebus qu~nd9que vrg en :
tibu ~ a6ti~ne!\\ cir~a pu9.hcum bonum ~d tC;I11.P,US contC~s
platiqni propria; ante~Qnat. Id tOtum ex; epi(l-ola plato nl
ad Archytam Tarçnçiqu\Il compra:hendf planifsimè potef!:•
Confutatur dei,~~eps tyrannicum Tl\~~fymachi diél~~,'U~
ftitiam quidcm in geller<: iniipienti;i maliq;, iniufiitla. yero
f.
cr
,
mr
�Dialogus I.de rep. Vel,de iufto.
~n genere r~pientiz boniq; col1oc~ns,quod quidem ideo f~l
um e~e monilra tur, quia quzlibe t ars,fapie otia quxd.i eil.
~tque cl.rea quz Capiés ell,circa cadem eil & bona. Vir :lutem
ln quaulS artedoét us no plus alio doao io aétione artificio fa quxr.it,imo pariter a6bonc:m exequi arque Gmilite r. Et
~uamulS doaum ada:qu:lre C:lnrum velit, mdoail tamé vult
uperare.At indoétus temere nonnunqu~m plus Gbl ~{fume
l~ t~ntat quàm doétus Iimul.:Jtq; indoau s. IJli (illlilimus cft
ta ..
Vu 1~llus,nihil plus habere euplens ~lio iufto,Ced aliquid
fimi.
indoéto
autem
niullus
iniuilo.l
plus
~en'ld.en: vircutis
e
l~ tam lUfto quàm iniufio plus habere con tendit . Conclud
COtra Thra{ym achum,i ufritiam quidem ,ld fapicnriç boniq;
genus,in iulhtiam . vero ad genus iolipien tiz m:lliq; rcfereo
~um . Adde iniufiiti a effe infirmit atis omniii eaufam . Nam
ln quoli.bet cœtu .odium & di{eordiam pariens , infirll1if,imum pflmo cœtii reddit,d einde dilfoluit .Eatenus vero confillere ca:tus poteft.q uatenus nonihil difiribut ionis iu/le fer
Uatur.Per iufiitiam ergo confillit ,per iniufiitiii vero dilTolui
t~r.Per ilIam & /ibi inuicem ,& alijs ell amieus,p er hane vndl~uc inimicu s.OEod auté in qualibet congreg atione,i dem
& ln quolibet animo iullitia & iniufiiti a facit • vt iullus quiclem léeum ip{e eôCentiat,amieusq; libi lit,& homin1bus , attl~e Cuperis. Illi enim iulli{simi funt, vt no mirum fit iuilum
1 Ils fimilem etiam ~mieum effe.lniufius autem in his omni
bus omnino eotra!è habet, Przterea res qua:libet proprium
dUoddam habet opus,Re quirit quoq; virtuté propria. quanam fciliect f.:Jeultatem perqu~ ~ptifsi~~ prop~iii perlici~:
opus, fine qua id effieerc neqUlt, eum 19nur ~OIma prop~1U
quoddam habet.ce u cOfulere ~tq; guberna rc, multoq; pnus
& viuere propriii quoq; virtutem exigit,p erquàm ha:e com!lt0~iÇsimè peragat, qua fu~l~ta 1abor~t.Virtus allte.m ~n.imç
lullitia ell.iniuf titia vero VltlUm. Q.!!apropter per luilmam
perrette conru\it ,& gubert1:1t, viuitq; feliciter . Sublata vero
lullitia,c ontrà.H is dlais primus liber cil q~dam correpri o~eeonc1uditur.Nempe eum prius dieen,dum effet quid iufiitla fit qulm qualis,fa étum eil haétenus e.conuerfo ,.dum S?pnn
c~a.tes partim difputite s (equeret.ur,pa~t1,? per notlOf3
Clpla difputau s,audicn tium eum lI1geOlo andulgeree, eum fa
tultati confuler et.
SOC RAT E S, G L A V C 0, POL E~
TH R A 5 Y MAC H V 5,
M ARCHV S,
C E~
A D 1 MAN T V 5,
PHALV S.
iàiiiiiiii~~1 E
*
5 CE N DER AM heri in Pi~
rœu vnl cu Glauco ne Arifion is filio, vt & Deam precarer, & celebd
taté fpeéhr é, qu6ni modo aQ;uri
efTi:nt,quœ tunc primum ageban t.
Pulchr aigitur mihi pat ria po~pa
s, vt videbaf decens ~uJt ca
[cd
:
vi
ve~o & precati efTc~us,
~t.~u
qui Thrace s mitteb
S,tn vrbe~ regredJebafTemU
&,[peél:aculo interfUl
nos redeut~s domu~
procul
té
mUr "Afpexerat au
feruulu~'l;; curren te
filius,
i
Cephal
Polema rchus
~ ter.go tg1t vefie me
iufsjt.
Jl1ittendo fe,expeétarc
q~1t!~olem~rc~us
vos,lfl
appr"hédés {eruus ,Iubet
J p[c eifet, lflb~na
v
s,
Jl1anere. Ego q; ad e~ coue~f~
~aare.
verue,xp
lOqUlt,
{eqU1r,
terrogaui. At teponc
Po
po.fi
paulo
.Ac
Glauco
jt
E.xpeétabimus re{pod
franIs
Glauco
nrus
Adima
vnaqi
lernarchus venit,
. ter,& Nicera tus Niciç filius,& aliJ complures,qu1
à~ompa venire videba ntur. Igitur _Pol.em~rchus,
VIde mini,inq uit,ô 50crate s,tanqu a a~J~un ad v~
hem conten dere.N on male,in quam, c01eél:as. V1désne, inquit, quot fumus ? QEid ni? Aut er~o his
fOrtiores e{fe vos oporte t,aut hîc man,er.e. V nu h?c
Coneed etis,inq ui, vos videlicet per~lauros abne
Dos,li perfua{erimus djmittc ndos eile. An per{u~
dereti5 ,inquit ,non auditu ris?N equ~qu~~,lI1quJt
~lauco.Perinde itaq; tanqua m aUd1tU~l.no.fim~s,
I n quit,de liberat e. T uc Adima tus, N efcms, mqult"
vefperi f.lciblls eur{uqi equorü ludend uI? in hono
te~ Deœ?Eqlloru cur[u? inquam . N ouu hoc cer-
tè. Facésne geltant es, & vicifsim jJlas fibi rraclenr
eqllisq; eenabu nt? An ira dicis?Ita pror[u s, inqui;
Polemarchus * (quare aut potcnti ores fitis neceiTe * Deeft in
ctl,auth ie manea,tis.) N oéturn a pr~terea hlera pcr- Grçcis codii
agen~ dl~na cefte fpca~tll. Surgem us enim pofi clbus.
c.œna,e aq; 1:1cra [peél:abtmus, aderim usq; JJJic inter multos adolc[centes & eû('bu labimu r. Sed ma
tq; Glaueo , Videtu r , inquit
nete,nec aliterrrfacite.A
\d
h videtur,in_qua , fic fàecre
Verum
..
eue
manen ulm
domu Polem archi
[umlls
19Uur
rofeéb
t.!
opone
& Lyfiam Polc~
mum
uthyde
E
&
mus
l'~peri
ibiq;
marchJ fr.ttres, Thra[y machü Calced oniu, Charm~nt~~em P'ian~ium,& Clitophont,em Arifiony_
ml fihu.~rat & mtus pat~r ,P~Jcmarehi Cephal11s,
valde qllldem {enex,vt mlhl vldeba tur:iam d udum
enim eum non videram. Sedebat autem corona tus
in quodi ceruicali, & {ede. In aub enim [.lcrifieauer~t. Con{edi~us ig,itur iuxça eurn pleri[q; [cdib~s m orbem dl[pofitlS. Vt primnm itaq; me con{plcatu~ dl Cephal us,C,lu tauit, dixitq; : 0 Socratcs, raro admod llm ad nos accedis in Pirxum dc[cendens n~ reétè ~utem faeis . N a~ fi ego facilè in
vrbem venue polIem , minim è opus effet vt tu huc
ad nos, {cd nos ad te tenderemus . N lInc autem te
h~c crcb~ius aduentare deeet, profeél:o quanto ma
g~s ~e ahx corpor is volupt:ttes deficiunt, tanto cu
p~dJtas confab ulandi ,& volllptas quam ex ca re ca
p~o,augetur.Hoe' igi~u~ age,& vnl eum ifiis iuuemb~s. hue ad nos vel1l taquam ad amicos ~pprjme
famlha res.Atq ui i.n quiego ,ô Cepha le, valde quidem deleél:or [cmhbu s {ermon iblls. Vidctur enim
mi hi aud.ire ab his op.o rtere,q ui viam aliquam iam
iendum l'It , C'Icero dc {e
e innred
noblS
cnnt qua'ff:'
eonfee
0
. . quoqu\ lcilis
- li
fit, & per- neétute.
q~a a pera,& ~l 1elhs,ve1 quamf.
U1a.~tq; cx te hbente r audire m,quîd nam de hac re
[entlas,e~m hue ~tatlS. perueneris '. quodin !imine
[eneétutls effe poetœ alUt, vtrum dItBcultate vitre
~e1 q~o~odo iffum enunci es. Ego tibi per loué;
mqlllt, dlcam, o 50crat es,q uale mihi videtur . 5œpe
con~enimus ple~iqi ferme œquales, antiqu ü illlld
ferllates prouer blllm . Plurim i ergo nofiru m in eo
eœtu .la,me.ntanrur, v?lupt atum quihus in iuuent u
te fru~ l~cult , de~deno affeéti , & rem venercam &
CO~U!~l~ eœteraq~e gen~ris ~iufdem quibus nunc
f~UJ~ll11, rec~rdau,graU1terqi ferllnt, tanqua m ma
Xl~lS pnuau rebus:& tune quidem {e bene vixilIè
~ff1~mant, nunc autem ne villere quidem . N onnuI
11 euam.. domefi icorum conuit ia , conrum eliasqu e
deplor ant, & in hoc [eneél:utem maximè accu{ant,
tanqua m maxim orum libi cau{am maloru m. ~i
mihi non videba nt accu{are quod e{fet accu{andu.
N am fi id culpa feneétutis accidel'et eadé,mihi Vfil
bro
e~enirét,reliquisq; omnib us maiori bus naru. Ve- Ciceroli
tutc
dcfeneé
Socu
&
,
ru ego etia multos noitaaf fcétos inueni
phode poëra nonnu nqui adfui, exquo eùm quidi
quœrer et, vteretu rne rebus vencreis, Dij melior a
inquit, libente r vero ifihinc,tan~uam à domin o a~'
grefii & furio{o profugi.Perbellc igitur & tune illi
refpondilfe mihi virus efi,& nunc no minus . Om~
nino enim ab huiu[m odi rebus in (eneau te multa
rax incfi. &, Iiber~as ~ ~ando cnim deferb uerunt
lam ceaaue runtqi hbldm es, omnin o hoc 50 hop. _
cleum accidit:na à multis do minis & his inf.~.. nlen
fcd
l'b
'b
laodi
ifiiu{m
m
tl us 1 eramur efi omniu
quere
1 non in :ttate. Mode
'b
.
aei
rum JO mon us c eUlpa,
i
cole:'lb
~nim,& nec difficiles fenes,nee inhllm ani
in&
lem agunt [eneQ;utem. lm pOrtllnitas alltem
humaH
�1
Liber trigefimusprimus.
het prxterea & vtilitates alias, ac [.lnè permul~l~.
hlln1anita-s omni retati moldhefi. Tlln1 ego miriSe4 fi vppm vni conferatur, ô Socrates, nOI1 m1fJl~
ficè his qllre dicebat deleébtll s, plur:Hl\ alldire cumum
ego ponerem ad hoc h01TIlni mente haben~j,
piés,ira eum ad reliqua prollocalli . Exifiim? proimô
plurimu
q>nferre pecllnias. Egregiè loquen~,
feéto,ô Cep hale, multos, qllU m itadicas, minimè
inqua,ô Cephalc.Hoc alltcm ip[UlU, il1fiitiaJl1 fc!~
hrec admittere : verum putare facilè [eneé'hlte ferre
Hcet, vtrum ira fim pl;cjter verit.ltem dicemu.s ene,
te propter diuitias potius qU;lm proprer morcs,di& reddere quod q\l.is acceperit? vcl ha:c eade facetlitibus enim multa [olatia ldeffe d.icunt . V era,in~
q uit,dicis. N on enim admittunt,& dl ifiud quidé
re,aIds iufillIn,aliàs iniultum eft? ~od hi~ appa- HxcCictro
aliquid,[ed nequaqua in HIO funt omnia:vt Themi
ret. V nll[qui[que enim diceret, fi gladiii -lt1l5 apud Iib.o1f.J.
te t;l11X mentis depo[uc,;rit,repetat inülliam,reo dc-:,
:fi0c:1em ferunt Seriphio cuidam in iurgio refponre peccawm (lt illllllm elfe cum qui reddat, ve~ r~lrdifIe,cùm iIle dixiffet,non eum hla) fed patrire glo[us homini fic affcéto VCra omnia dicat. R cél:c, )nriafplendoré alfecutllm.Nec hcrcle, inquit, fi ego
Seriphius elfem nobilis:nec fi tu Athcnienfis eiTès,
quit,lo(lueris. Non ergo hxc cft iullitix d~fi~i~jO?
vera dicere,& depofita rcdderc . R eét~ [.l11C dIClS.!O
darus vnqui fuilfes. ~od eodem modo de ijs poSocrates,fcrmone {u[cipiens Polemarchus inqUlt,
teO: dici, qui qUllm non fint dillites, grauiter fenefiquid crederedecet Simonidi.Hic Cephalus, Ser
él:utem ferunt.N eque enim in [umma inopia Icuis
monem vobis trado,inquit. Nam [.lcra me.c~rare
C!ffe fencétus poteft,ne [apicnti quide: nec infipicntiin ft.Jmma inopia non grauis . Vtrum, autem in- ' oportet. N 11l1q uid P olemarch us,inq uam,tl bl h~res efi?E tille quidem arrides,Efi profeétà, inqtl 1t,
quam ego,ex his quro habes plma tibi à maioribus
& fimul ad [acrificandllm dHcefsit. Die, inql1a m,
reliétafunt quàm acq llifiuiO:i?N onnihil acquifiui,
9
igitur [ermonis ha:res, quid reétè dici de iufiltia à
~nquit,ô Socrates:medi enim in peçunia ex"titi ihSimonide a(feris:~od,il1()l1it, illfiu enè dicit de~
ter patré 8ç auuOl. Auus nempe meus Cephalus tabitum vniClliq; rcddi. Atq; ha:c diccns reéèè l~qlll
tundem fen~ quitllm nuc mihi ell accipiens', [up~a
videtur .Atq ui n011 facile,inquam, cft fidem Slmojd multum accumulauit. L yfanias autem pater mi
ni di abnegare.Sapiens enim & dillinllS vir. VerLun
nores etii eas opes qll:\lfi nqnc fint,effecit. Ego alltem fat habeo,fi non minores illis relinquo,[ed aliquod dicit,tu forca!fe intclligis,ô Polcmarchc,eg o
quhulo maiores qui accepi . Hxc ego ideo interamem ignoro. M anifefium enim eO:, non hoc euU1
rogaui inqu:tm,quoniam'mihi videbaris non muldi cere qllod paulo antè dicebamus,fcilicet dep.ofitum diuitias admir.ari,quod qllidem plllrimu ij [.1tllm aliclli non fano rcpo[centi reddere. AtqUl deciunt,qui fibi eas nô peperçre. ~i auteq1. il1~s pabitllm quodammodo efi hoc,quod depoGcu!11 efi.
Nonne? Certè,inqllit. Reddendum autem, neqi
rauerunt,du plo m:tgis q uàm ali j amant. ~emàd.,.
tamen tunc,qu:tndo .lliqllis non f.1nllS repetat. V~modil enim & poëtœ poëmata fila, & flUos patres
ra dicislinquit ilIe. Aliud igitnr quàm hoc didr SI~
diligunt,eodem modo q~ï acquHiuere pecunias, il
monidcs,quando iufiü elfe a!ferit, debitu rcddcr e:
lis ft\ldent tanquani ope~i [uo,non ad vii.lm nccefsi
Aliud per Iouem,inquit. Amicis enim putar arrll
tatcm v~ aH j. Ex quo difficilis eoru eft familiaricos bene facere deberc, non autem male. Intel1j~~
tas,éu nihil aliud pr~tcr diuitias laudare velint. Veequidem <luod minimè debüa redderet ilIc,q~j e13
ra,inquit,narras.Et valde quidem, inqua ego. Sed
quo depofitum accepÏili:t,auru reBderet, fiq ulder.
hoc etiam mihi declara. ~id boni maximè ex diretribmio & reccptio noxa foret, amici autem e uiti:trum poifefsione te exillimas c<,?[ecutu?Q!:.od,
[ent qui recipit & qui reddit.N onc fic dicere a.ffi~
inquit,non multis fortè perfuaderé,l.i dixerim.Cer
tofdas,ô Socrates,quod pofiquam eo dcuenit alima~ Simonidem? Sia pror[us. Ql~ia autcrn?iJ1l1J11j
quis, vt preui iam morituru fe opinetur, inddit in
ds reddendli eft ql1odcüq; debetur? Omnino qUOb
ë~m timor,.& cura. qua:çi eorum qua: in [uperiori
illis debetur .Debetur aut:e inimico, vt arbitror, a
..,ua negJcxlt.Etelum fabuire qUet clç inferis dicunf, inimico ql10d conucnÏt,malu videlicet aliquid ..: r
quemadmodu eos qui iniullè egerllnt) pœnas illie
go poëticè iignificauit Simonides quid iufiuin IC.
<:lare oporteat ~ irri!x haétenus mOUçnt tuc anill1 U,
ludicabat enim, vt apparet, iullum enè, tribu erc
ne t'orte vcrz flnt [u[picatem;arqi i pra flue propter
1.1uod cuiqi conuenit. Hot autem dehitum ap.pe11a
{eneétuti 5 debilitatem, (en q uôd aiteri vita: propin
llit. Verùm qllid putas ip[um diQ:urtl, fiquis ·cUnl
quior illa acurius ïMpieit, [olicitudlnis & t:imoris
rogct?ô Simonides,C]l1renam facllltas,& quibu s,86
plenus reddj(,àtg; reputat examin:ttq; , fiq ué iniu- qllid tribuens debitllm & côueniens,medidna "o~
ria aliquaaffccerit. ~i ërgo inuenerit ~ultas [~Ias catur?~idnobisrefpon[urum exifiimas? N'cm..
in vita iniq uitatcs,e~ ip[q.rom no t~nq l~:t puel'~ fr.e- . pc qux corporibus medicamenta,cibos, potione,s.
q uenter ÇlÇCltllS extl me[clt, & p~fsl~:t ln [pe Vllllt.
lté qua: <11'$ & quibus & quid prxllas debitu,& co~
~i alltem nuJljus iniuria: fibi con(çius ç:H,huic ~\l
ueniens,coquinaria l1omin n.tur?Q.!;!It [utluia ob[o~
cunda[pes [emper adeft, opti ma feneétutis nutrJx,
nijs condi~enta.Age itaque, qux ars & quibus SC
quemadmo~ü Pindarus ait.Scitè nanqi ilIe, ô 50-' qui~. tribue~s,}ufiitia nucupabitnr? Si antè dj~a
crates,ilIl1d cecil11t.~ic~1l1que videlicet iufi,è [.ln-( feqUl oportct,o SOCl'ates, \.!a ell iufiitia qure atlll C19
é1:eq; vit.un eXigit, duleis ellm fpes ' comitatur cor vti.li~atcs, inimicis dctrimenta rcddit. Ergo bene
nutriens,[encéhlte{Ilqi fOllens"qllç maximè homi-' ainicos,mal~ inimicos afficere,iufiitiam dicit. Ita:
num .volu~llem gu bernat anÏltllu; . p~neïgitl1r &' mihj vidcrllr. ~is maximè poteO: morbo laboapp~l~e mirandulU dlcit.Ad hxc ego exj{timo perantes amicos bene affjeerc?Inimicos autem C0111
ç~1l1X p~(fefsiollem piuritni facicndi enè,npn cuitrà,& ad bonam valcwdincm,& ad malam?Mcdj~
t1~S homllli, ~ed modcllo & xquo, plurim~~ ad id eus, ~is autem nauigantcs ad maris perict1lu~?
cofert pec~marum poif~[sio, vt quis·ilIuc intrepiGlIbernator.lullus verô in qua aétiôe, & ad qUO d
d.us p~Oficl[c~tl1r, CÙ1l1 neque inuiturn quempia~n Opll~ maximè potellamicis prodelfe, injmicis n~
Clrcumuellen~,?e<:lue mentltllS fuedt, neqi debea~
cere?lmpugnando & pr0'plIgnan~o, vt mihi qtllye1 votas Deo vlébmas) vel peçun~;ls howini ~ I-I:\- dem videçur~ N on xgrota~ibus,ôamice polcmar~
...
.
.
çhe,
j
4
q;
4
.
.~
.
�Dialogus I.de rep. Vel,de iufro.
-chc,mcdicus en inmilis . Vcrum dicis.N on nalli~
ga~t~bu s,gu bernat or. Certè . N um igitur non pugnlt1bus iniuÜllS inutilis crit? Haud hoc admitt o
eqllidem. Vtilis igitur & in pace, iuniti:l . Vtilis.
Agricu ltura quoq; in pace vtilis ) n6ne? Et hxc.
~c1 frultuu m percep tionem . Sanè. Et coriari.l.
Vtlq;.A d compa ridos puta caleeos. Planè. Q!!.id
~utem de illfhtia ? Ad quem v{lItn aut (JllC;fiu01 cam
ln pace vtJlem diccs? Ad comme rcia Socrates . Colllercia vero dicis comlln ication cs, vd aliud ql1id?
~ll~d ipulm. N lIm igitur illllus bonus & vtiJjs erit
ln lacicndis ulis commu nicator ? Aoj/le qui talo
ludit_ Ille profeél:à. Atqui in laterllm bpid 4mue
~ruél:ura melior & vti/ior {ocius ip{o archireél:o
luftuserit? Minim è. Sed in qua cÇ)mmllnione iunus melior crit qU:1m cithari fia commu nicato r,
q~emadmodû cithari na iufto in pulfandis chord1s v~ilior? In argent o, vt mihi videtur . Non taIllcn,ô Polcma rche,ad vtcndu m argent o, quando
°p0rte ret equos vendi argento vel emi. Tunc C,nè
Illango vtilior efi'et.An non? Appare t. Et quando
?a.uigiu m,fabe r nallis,fiue n~llta? Videtu r.Ad qué
19ltur comun em v{um auri vcl argenti iufius alljs
eft Vtilior?~ando id deponere volum us, & [a/uu
cl!e,ô Socrate s,cupim us. N üquid dicis,q uâdo ni~1! OpOrtct il'{o vti,fed coducere? Pror[u s. ~ado
l~1tur inutile en argent um,tun c vtilis in ipfo iuni~1a? Al'paret .Et quando falcem oporte t cuftod iri,
luftiti.l vtilis cft & priuati m & l'ublicè; quando au
tem vri,'vin earum cultura':' Patet. Dices prxrereOl
cùm cJypeum & lyram opus en cul\od ire, non autem in v{um promer e,vtilem eilè iufiitia? ~ando
aurem vri his volum us,tunc difc;iplinam armoru m
& mufiC.lm efiè vtilem?Necelfe efi. Atque de alijs
omnib us fimiliter efi dicend um: Iufiitia m fcilicet
in vfu rerum inutile m efi'e, quido vero no vtim ur,
cfiè vtilem? A pparet. Non multo igitur fiudio, ô
amice, digna cft iuftjtia , fi tanrùm fit ad inutilia vti
lis. Verùm hoc confidercmus. N 6nne qui :lptifsiIllus ad percuti endum efi in pugna fiue pugiJli , {eu
quauis alia,idem q~o.que & ad cauend un:? Pro~{lIS qUidem . Num 19ltur & morbu m qUlcun , .1t~re & occulta re poterit , ide.m & i~fer~e valebJt:
M1hi quidem videtur .AtqUl exe~c1tus 1~em 0pu
lllUs eft cuftos, qui hoftiu & confilta & ait as aél:1~nes furatur .Sic en profeéto. Cuiu{cunqi ergo qUIS
aptus eft cunos du{dem & fur efi aptus. Appare t.
Ergo fi maxim~ {eruare argent um pot~rit ju.nus,
p.Oterit & furari. kt ratio,in quit,in dicat.F ur uaqj
aliqujs illftU Svt .lppare t demoll ratus eft, viderisqj
ab Bomer o didicifiè.I1Ie enim AutolyclIm maternum Vlyfsis auum admira tur,eum q? aff!rmat rr~
CXteris & furto & iurciur ado valuiffe. VIdetllr 191tUr iunitia & {ecund um te & fecllndu Homer ulU
Odifs.1'. atq; Simon idemfl 1ratori a q uxdam facul~as cITe ad
~~Olllmentllm ';luidem amico rum, .d~trJ~entum
1n1mic orum.N onneit a dicebas? MJnIm c per 10lle~,inquit,{cd nondu m noui qu~d di~e!i~. I:"I~c
~nllll rnlhi adhuc videtur ,prodef ie am1cl~ lUnlua ,
tnimicis obeffe. Amicos autem dicis tu efie, vtrum
cos qui vnicuiq ; boni vtil:s~lI~ vident ur, vel qui
funt,& fi non videatur?& JnlmlCOS eodem modo?
Decës efiama rc quidçm quos bon~s &.. vtiles 911is
PUtet,~difiè amCIll qijOS malos ~ mUtIles. arbltre tUr.N onne in hoc aberran t homlOes?vt vIdean tur
1ll~lti fibi boni & vtiks efi'e, q~um m;li {j~t.&: inUtdes: multia uté contr4? Aber~at ccrtc. Ifhs 19ItUr
•
36 3
honi q1lidé ini~ici,mali au~e~ ~mici. V aIde qui~
dcm. Attame n 1~lfium tunc ln1S, malos quidem i uuare,.bo~os autc Ix~ere.Appl.ret. ~ tqui boni qllidem Wfi1 (lInt,talesque vt 01h11 perpetr ent iniunè .
Vera loqm:ris. Sccundllm vero fermon em tllUl1l
c:os qui nulla iniuria afficia nt, iullum cft Ixderc.
Minim è,ô Socrat es,prau acnim hçc videtur ora_
tio.Juf ium ergo inillHos lçdere,iuftos vero iUllare.
Probab i/ior hxc ontio qua [uperio r. Contin get
ergo ô Pole~a~ch~, m.u/tis eorii qui in iudican dis
;1micis errarut ,mfiu efie vt amicos Ic;dât:mali enim
q~andoq; amici {Lint ~tq; item vt inimici s profint ,
cu qu,lIldoq; fint bom. Atqi ira contra ria dicemlls
eorii q~x pr,oferri:1 Simon ide ~icebaml1s.Ita pror
filS accldet.Sed rctraél:emus. V1demur cnim non re
éèèamicu inimic uq; pofuilf e. ~o modo pofllimus,ô Polemarche?~od diximu s amicii eHè ellm
qui bonu~ ~ v.tiHs,~oQ1od? in prç[c;~t~a ,corrige
mus~ 4m1cu dlcemus eum ql1~ bonus vuhsq; & videatur ,&fit. Eii vero qui videa! quidé, [cd non fit,
videri (]uoqj amicu, no ramé amicllm efiè.Arc; eadem ratio de inimic o crit. Amicn s igitur, vt ~ide_
tur,hac ratione bonus erit:lni micus autem malus.
Pror{u s.lubes nos addere iniufio aliquid p~etcr ea
qqx diceba m 9? Diceha mus porro iuftii e{fe amico
prodelTe,inimico nocere . N üc ;mçem vis diçamu s
iu~ü elfe, vt am~cli qui bonus en, iuuemu s : i.nimi.
cu qui malus efi,con trà Ixdamus~ Perpul chrè mihi
quidé hoc paéèo dici videe. Efi igitur viri iuili ab.
ql~em homin u l;rdere? Oporte ç f.1nè prauos & ini~
mlCos Ixdere.Si Ixditu r cqui , meliorésne an dete~
riOles fiunt?D etcrior es.Num ad canu virtute m,an
ad equoru m potius? Ad equoru m. Nonne & canes
lx fi deteriorçs adcanu m nô ad equoni virtutë effi~
ciiitur?Ne~cefi'ariô qUjd~m.Ho~l1nes it.lqj, ôamice,dctr tlneto a~eCcos,nonne pelOres ad viftUté ho
minu iudical;>imus? Omnin o.A tqui iuftitia n6nne human~ virt.u~ eft: E t pl;\~è, N ecefiè itâq; cric
lxfos 40~llnes JnJUft~ores fien. Videtur, Pofsut ne
igitur, inqui cgo,mu fici ipfa mufica ali<iuos 'a mu[os reddel'~? N ~~uaqui. ~ um & equites equeftr i,
ab eqllefi n pwuaa henosl ' Non Hcet. An iuni viri
i~filtia ipü iniuftos? Et ad filmma , Yirtuteip{a bo
nt malos f.1cere pofi'un t? Non certè.N on eOlm caloris exini~o ~pus efièfri~idum atiquod ~cddere,
[ed çontra n).Slc çll . N eqi hccit;ltis hvmid um , (ed
çOllttJrij. Valde quidem .Neqi igitur bonllx dere
en,fed dus cotrari j. Videtl1r. Iuftus autem bonus?
Omnin o.N on igitur illfti opus eft,ô Polema rche,
no cere vel amico vel alteri clliqua , {cd cotrari j dus
iniu~i. Veri{sima ~oq~i vid~rjs,ôSocrate~. Siquis
ergo lUlhun elTe dlxent deblta cUlq; tnbUl, deberi
auté intelle xent inimici s à illllo dana, al:niçis vtilitaté, haudquaÇï f.1piens iudidd us qui hoc dixit.
Neqi enim vera hxc. coniti t niq; nullo modo iuftum eUè,qu équi Iz4ere,F~teor eqnidé,inqui~. Pu
gnwim us naqi vnà cgo aqu!fiq u1s hoc aaè~aç vel
Slmon idé, vel Biantem dixifie, vel Pittacü , vçl aliquema1iü [api entu beatorü q; vironi . Equidé pu~
gnare tecu vnl aduer{us eii paratus {um. Sed noni
,~ius mihi efi'e hx.c Çe~t~ti~ v.ideatu~,qllaiu~ii alfe
ntur prodelfe amlCIS,lOlmICIS obefie~ClIill{na?in_
q~it.Periand.ri elTt:exifi~mo,vçl Per4icc~,vçl XerX!s~ v~1 ~fmen~x Thebanl,aut.a1rerius cuiu{d i Oplll~u VJrl,~aX1ma ~c fo~e pmatis . Vera iq uit loquens.PofiÇ},j hoc minIm e appare t allt iunitia elTe,aut
iufiü,quod aliud hoc elfe quis dixerit? Thrafy machus
H ij
(
�Liber'trigefimusprimus.
,
chus autem fxpius difpma ntibus nobis côtradice:'
re[pôdeat,[ed réfpon dentis oration em acdpiés!~
TC concup iucrat, Cedl prxfen tibus qui nos audin:
prœhen dat. ~bna paéto inqua vir optime re[p~
àefi'derabat 1 Jflhibitus acquiel1erat. PofiÇi ver6 fidere quis po[fet" primo qllidem qui neqi [ciat, nenem dicendi fccimus,atqi ego hxc dixi, no vlterin~
que fcire te prxdice t:deind c figuid de his exj{l:imc~)
fe cotinui t:veru feipfl1m colligens tan Si, fera quçda
tamé à viro no mediocris autoritatis- prohibitu~!le
in nos impetu fecit, quafi nos protinn s d.&erp tuqux exillim at dicere?Sed te magis œq uum efi dlC C-:rus.Ita qi ambo,e go atq; Polema rchus, exterri ti fu
re,prof iteris enim fcire,pofseq; dicere. Gere igit,~r
mus.ll1c vero exc1amauit, ~œvos nugx vfq; ad ..
mihi morem , neq; inuideas Glauco né ilhi ~}ios, q;
, huc,ô Socrate s,occup arlit? ~îdue intervo s inedocere .Hxc ego cu dicerem , Glauco cxtwq ; b~c
ptitis, vobis ipfls fuccübétes? Qt.!od fi reuera noaè
idem iplum or:1.b~t. Eratqi manife ftum Thra[yma
cupis illO:u quid fit, ne interro ga {olû, néue vincere
çhli maxim a cu piditat e dicendi affici, vt {e ofien~a
cocupi fce reprœhendédo,poO: Çj: tibi refpofu m flleret.Arb itrabat enim habere optima qux refpolld;c
;rit,lnim aduerte ns facilius effeinterrogal'e ~ refpo
ret, veru fimulat~ cotéde bat à me vt ego refpô~erc.
clere.Sed tu ipfe rcfponde quid eaèiuf iu exiftimes:
Tande m vero côcefs it.Hxcq ;, inquit, Socrat1~ ffi
neqi mihi dicas quod decens fit, neque quod vtile,
L'lpiétia,ip[um quidé nolle docerc,fed ab âlijs, d1f~c
neqi fruauof1l111,ncq; COdllcibile, neqi coferens:ve
re,null aq; gratii indc referre.~od ego ab ahJs dlru planè & perfpicl1è mihi edHfere q uîdnam dicas.
{ca, veru,in q ui,dicis:çv :mtem gratü non refer:lIu ,
Neqi enim admitt:1.,fi huillfm odi nugas indllxeris.
procul efi à vero. Per{oluo enim qui poffl.lJ11 , P<?[Hxç ego audiés,exterritus fum,& ipfllm intuitu s,
fum auté laudare tatum. Pecuni as vero no habeo.
mctueb a:atq; vt arbitro r, nifi prior cu afpexia èm
~i vero propéf.'l animi vohltat e ifiud efficia~1', fi
qui ipfe me,mu ttls penitus euafiffem. N IlC q ii ora
quis mihi bene dicere videa! , intelliges mox cu. r.e~
~ione iP4'l ex",[perari cO;1pit, refpexi
eum prior,
fponderis.Exi11:imo enim te bene diauru .Audl1 g:
quocir ca re[podere illi potui, [ubtrem ifcésq; dixi,
tur,inq uit ille. Affirm o enim iufiu nihil aliud dIc
o Thrafy mache ,ne in nos fxuias.Si enim in difpi- qui quod
potétio ri vtile.C ur nolaud as? Scio,n~"
ciédis rationi bus lapfi [umus eg6q; & hic, pro cerles. Siql1idé didicer o,inqui ,pril1s ~uid dicas.;~ u~
to habeto inuitos erra(fe no),lprofeé!;o ft aurû ri ma
autcm nodli noui cli dicis iufili eae quod potet tOI1
remur, nun?j/ pote ita [uccüberemus inuicé inquicfi vtile,q uid velis infcrre Thrafy mache . N e911c~
rédo vt inuétio né impedi rem 9 . OE3re ne exifiimes
nim tale quid dicis. Si Polyda mas nabis forttO r acu in prxfen tia iufiitia perfcrutemur, ré auro ffilll- thleta
fit, & i!li quidé confera t bubull a ad C?~PllS,
pretiof ioré,ad eo ineptè nos ,inter nos cedere , vt
huc cibü elTe & nobis illo dcbilio ribus vtil.e üm ul
no omni fiudio annita mur,qu o ipfam planè com& iufili.Scelefius nimiu es,inqu it,ô Socrat es, a[q~
periam us.Sed vt puto ei a{fequi n6 valemus. ~a
hàc accipis diQ:a,q ul deprau are maxime fermon.~
propte r 110fl:ri multo magis vos fapienteg mifereri
pofsis. Haud eft ita vir optime ,inqlli Sed tlI: pl~~Jl.
clecet, Çï vrgere. Tune ille h<tc audiens, valde Sardohoc enarra .An ignora s,inqu it, ciuitat u has qUldc
nicè profufe q; rifit,& ô Hercul es, inquit , h::uc illa
à tyranis,illas vero à populo , nonullas ab optim. a{olita efi Soerati s ironia. Veru hœc ego eognou i at
tibus gubern ari?No ui equidé .N bnnc illqU:llllS ci
que his prredixi,9? tUl'efpodere quidem noUes ,.ced
uitatc id plus id pot,qu od imperat? ~id ni? Fert
irQnia potius vtereri s, & deniq; omnia faeeres po.
alité legcs princip atus quifq; adfui femper vt1l!c~~
tins <ï interro gati cuiqui refpondercs. Sapiens,ill'"
té,popu lal'is quidé gubern atio popula res, tyran l"
<J.uii,ës, Ô Thrafy mache ) reQ:eq; noO:i, ~ fi qué in.
ca vero tyriinicas,in cxteris q; fimilitc r accidic.POt:errogares,q uot duodec im [unt,in terroga ns q; pr~
nentes auté leges,o fiendu t id iufili c[fè his qui fu b..
diceres,ne mihi dicas amicè duodec im e[fe bis [ex;
ie [unt,qu od fibi fit vtile,atqi hoc tra{gredienté
neq; ter quatuo r,neq; [exies duo, neq; quater trb,
puniun t, tanqua iniufili & wnU'a leges ag:!1t~m:
3lioqu in minim è huiufm odi nugas admitt a,nemo
Hoc igif efi vir optime , quod ego dico,in Cl1C1:1~.C~
fibi {~ç intçrro ganti re[ponderct. A t fi tibi dixerit ,
uitatib us idé effciuftu quod ilIi princip awi conf~~
quo modo, ô Thrafymacl~e,dicis, ne refpon dei eorat. princip
rum q II et prxdix i q qic Q?V tru,ô mirabilis vir,ncq; natur. atl1s :lUté vbiq; vtpote potétio r dornl.>
~are co!tatrct't:è colligc nti, vbiq; idé J~~c
eti5.fih orû aliqLudefilèd alicnum qnidda à verO?
~[fè iufiü quod potent iori conduc at. N UIlC dcm u,
Vel quo paéto id ~is?~id tu illi ad hxc? Efio, in_
inÇI,quid·dicas intcllig o. Verum auté fdnc fit, tenta
quit. Sed Çï hoc illi fi mile efi? N ihil rrohi?~t,in
bo perdifçere. V tile q uidé & tu re[pon difii llIfi U 111
q"uam ego.Q! 0uis cni~ fimile ~ô fi~,h tam~ 111ter~
ea(: ThrafY l1pche , quan Çf mihi ne id refpoJe rem,
rogato jlli fimile vidcatu r, putasne;lllll~ ml~US ex
inte~dj~eras:Pr<tterea ~lI:em i~lud adiuna~ efi,pohoc quod fibi vidcbi tur rcfp~nfll.ru,fi~e nos 1.nte~
tentlor t. EXlgua fodita, 1I1q U1t, hxc addiuo . Non
dicamus,flue no?Sic & tu faCIes, lnqlllt? & ahqmd
dum manife fium efi inqui, magl1ane {jtan part1a~
eQrum qux·in terdlxc ri .. refpodebis? Qt.!id mirum ,
Sed ~ ~oc inuefii gadü iit an vera dicas, per[picU U
inqua ego,fi inquiré ti mlhi fic videretur? A t fi ego
e~.~adoqllidé enim iufiii elfc vtile quidda m egO
aliii refpofionem,il1qpit,de iu!btia demonO:rauero
cofit.eor,& tu :ddis Potetio ri vtile,ego auté ig n <:prœtcr omnes ifias,ii bsq; meliorc ,qua te dignum
ro,cofi dcrand u crit. Cofide ra,inqu it. Faci~,inqua.
pœna putabis~ Q,ianall1 alia,inqu:1. ego, Çï ea qua:
ac mihi dicas, parere domin itib 9 illfiu c[fè a lreri~?
coueni t ignorit i?Couc nlt aurenl vt;\ doao di[car.
Equide m. Vtrnm qui impera nt in ciuitati blls qtU& ego igitllr hoc pati me dign'U1il ~xifiin~o.~;\m
Lu[cuq;,fine errore funt femper ~al1 errat 'q uadoqi?
facctu~.::s,inqltit:v:ru prxtel~ hoc quod di~is,etiam
Errare interdu poffun t. N 6nne igitur cu leges fer:
pecul11<l ~nb~es.Cu videlicet aderit, inqua. Imove re aggred iutur, partim reaè ferunt, partim vero 11.0
ro adcfi,1I1'l,l1lt Gla~co,pecl\nia.Dic ii Thraly marcçrè?Sic exifiim o.Reaè :tutem fcrunt, cu fibi Vtlche?neqi el11~ deent ~rgentü. ~inetia nos olUnes
lia il;atlIunt:non reétè~cùm contd? Iü~e, an aliter
pro Socrate ~ao refpodemus . !ta prorfus exilhm o
dicis'? !ta prorfus . ~œ vero rulerin t obferual1da
[cilicet, vt fUl Socrates feruas cofuetu dinerq , nihil
[unt à fubiett is.Atq ueid efiiu{hJ1n.~tdni? Non
{olùm
a4
to
�Dialogus I.de rep_ Vel,de iufto.
folum itaqi feeundü [ermon é tuu iull:um ell: id agere quod eôdl1eat potenti ori,fed eotrà quoqi C)uod
ob{it.~id ais?~od & tu, vt quidé mihi videor .
yer u diligentÎus inquira lllus. N 6nne iam eôueni t
Inte~r nos,pri neipes nonnu nij eaimpe rare, qua: ab
eoru vtilitat e aberren t:atqi etii quzcuq i ipfi imperent,iull:ii elfe vt qui fubieéèi funt obferuéc? N onc
hOl c inter nos couenêre?Ita vt opinor ,inquit .Puta
to igii inquam ,inutile im peratib us & potent iorib.us facerc,illll:u elfe,abs te elfe cocelfu m:qn imperates ea qure fibi mala funt,ex infcitia imperâ t. Tu
é1Utem illll:l1m elfe,affirmas, ha:c faeere C)ua: ab iI1is
irnpera tllr.N 6nne tuc,ô fapienti[sime Thrafy mac~e coting it il1fiii elfe eotrari ii faeerc eius C)uod tu
dlcebas?~od cnim potetio rihus inutile eft,fllbie
lhs quodam odo impera !. Hic Polem archus , Per
Iouem, inquit, manife fiifsim a ha:c funt,ô Socrates.
Ira prorfus,fi tu tefiis,i nquit Clitop ho, accelferis.
~d opus,inquit,ell: tell:e? Ipfc enim Thra[y machus cofitet ur principes nonunÇi qure fibi no con~ucat,imperare:qure quidé perfici ab inferio ribus,
lullu fit.N;lm faeere, inquit Clitop ho, qua: à prineipibus im perantur,iuftul11 elfe pofilit, ô Polema rche, Thra[ymaeh9.Etenin~ po!etio ri,in')u it Polemareh 9,vtile,ô CIitopho,llIll:u elfe.poCUl.t. Hree au
tem vtraqi ponens,cofclfus eft rudus quado . potentiores qua: fibi vtilia no funt, inferio ribù mpe
rare.Ex his auté cocefsionibus feqllitur, vt no m.lgis quod potetio ri vtile ij qll?~ jnu~ile, ~uftum fit.
Ad ha:e Clitop ho,Pot ention ,lnqutt , vule hoc vocabat Thraly mach' quod fibi cMerre potetio r exi
fiimari t,idqi agédii eLIè fubieéèis, atqi elfe iull:um.
Sed Polem arch\ No fic à Thra[y macho diétû ell,
inquit. N ihll,inquii,refert, ô Polemarche., ~od fi
nue ita dicit Thra[ymachl.1s,fic & nos acclplamus,
& tu mi hi dic,ô Thra[y machc , h6cnee ft quod iufium dicere volebas potetio ri vtile, [cilicet quod ipfi vtile videaf,fiue conferat,{iue.no coferat? It.lne?
Minim è,inqu it,An vero tu me eu pU,tas,~.a~erre~,
potent ioré voc~re CU1~ p~ccat?~xlll:lmab~, ln qua,
te fic dicere ,quldo pr~nelpeS?O elfe ~ml1lno eX~la
erroré, [ed peceare quadoq i cofiteren~.S~coph~ta
profeéèo cs in [ermon ibus S~erates. ,blquld em CIrcaa:grotates aberra t:tn, ftatln: ~ed~cum ~ppellas,
qUltenus errat. Vel coputa torc cu~ l.n ranone p~
nenda peccet ,tutn cùm ~eccat,fec~du hunc err?re.
Sed vt exill:imo ita 10qUl con[ueUlmus,S' medlcus
& rationi s [up~utator & grammatjc~ls errat. Arbi
tror tamen nullu ifloru quaten us eft Id quod appel
tamus quen Çj',peccare. Q!!.are {ecudli exaéta ra~lO
nem, (qulnd o & tu ad viuii re[ecas,)_nun~~ ~rt1fex
peccat.~i(quis enim peccat,deficlcte {cltUa ~ec
cat,in quo f.lnè nonell: artifex.~apropter :rCl~ex
vel [apiés, ve1 princeps nullus pec~at tu nc eu prInceps ell:. Sed quinis diceret & ~,e~lcum ,pec,calfe,~
princip é peccalfe. H uill[modl JgI,tur ahqUld ~~[p~
di{fe me tihi exiftim ato.II1ud vero exaéèa rauoe dl
cendum, princip é quatenlls pri~ceps e~,no p:ccarc:no peccatem autem, q~x opt~m~ fibl funt,ll~pe
rare.H oc vero ijs qui ~ub ~m~e~lo ~lllS ~u~t, f~clen
d~m ell:. Q.!!aobré vt ~pnn~~plO dlceba , lu~u,e~e
310,quod potent iori coduc1t,face~e. N Ulll ~lb.l v~
deol',ô Thrafy mache [ycopha~tre lOaar,calu?,la,ni'
Et maximè quidem . putls eOlm mç ex lO~d~Js ~n
quam,t e itainte rrogare aggrçlfq~!vt ~odo ~n~e~
rogaba? Atqui penitu s,inqui t,hoc ~oUl .. Sed 11lhl~
proficies.N eqi enim me tua: latent lI1fidlX: ncq; cu
lateant, vi~ verbi~ infc!re vaIebis. Minim è hoc aggrederer,o beate,t nqua. Sed ncquid tale rurfus nobis accidat,d~ll:ingue vtrllm princip e & potent iorem dlcas [ecudum vuIgus,an fecundum exaéta r;}tiof'é,q uod & tu paulo ;lI1tè dixilli:cuius vtile cu
potent ior fit, iullü ell vt à filbieéèis efficiatul', Èxaéèi[.;ima,inqu~r" e~nidem ratione imper lté dico,
9
peruerte hetc HilS llllS,fi potes,e auillati onib So cra
tes.Equi~ë nu!la in~re abs,te filpero r, neqi enim po
tens.Pu ta(nc,ln ql1a, adeo me furere, vt leoné tondere audca,& Thrafy macho infidias tendere? Cel'tè aggre~lls ~s,i~quit, cLlm tamé nihil a{fcqlli paf-,
fis.De ~IS 1:1tlS dl,aum fuerit, inqui. Sed mihi dicitO.~1 reéta ranone ell medicu s, quema dmodu m '
paulo [llpd ip!e,~icebas, vtru pecllniaru conqui fitor, an a:grot~tJu eft curato~r? A t~; de co dicas q lIi
reuera fit medlclIs. Morbo ru certe curato r,inq uit.
Gu~cr~ator aiit,qui reuera fit guhern,a tor,& nau_
t~r~ p~l~ceps ell,an nau ta? N autarii princeps. N ihlh eXIllI.mo }lOe e!fe faciendli , S'in naui nauige t,
".ec ~auta dIe vocadu m.N 0 enim propte r nauiga
tlone g~,bern,ato,r appellatur,[ed ppter arté ip[am
na~taru.q; p,nncI,Pat,u.y ~ra Ioquer is,inqt tit.N 6nne llloru CUlqi ahqll1d vtlle eM Eft prorfus . An no
ad hoc tebdit ars, vt C)uod vrile fit cuiqi, inuelli get
at~i prrebeat? Ad hocipf um,inq uit. N unquid vnicmqi arti ell: aliSld aliud vtile, Çj: vt fit qua maxime
abColu ta?Qgo modo ifiud interrogas? Q~éadmo
dum ~ m~ ~ogares, an corpor i Catis fit elfe corpus ,
an ~uI~fpla altcrius rei indigea t,re[po nderé omni~o l,?dlgere. Et ~pter hoc ars quidé medicina: nue
InUeta ell,quo ma corpus debiIe & infirrnu ell: neq'
ip[u,m tale elfe Catis ell. Vt ergo huic vtilitat é'affe~
rat,lp(a ars cll inuéta. Sed nu tibi vide or vera dicererVera prOrflls,jn~t. Q!.Ijd aüt?ars ip{.1 medicinc
vd a~ia ~rs,per Ce 9uidé it~ debjljs fit , vt aliqua vi;~
tute lOdlge at,quea dmodu oculi vifu, auréfile :mdi
tu'4'Pt er quod i?ipfis opus fit atiqua arte qure inuefilget pra:beatqi qua: ad hœc eadé coferant? Vtru
& in ipfa ar~e inell: defe~us aliquis ,& indiget vnaqua:qi,ars ~l~.l ~rt~,q~a: Ipfi quod vtile eft, confideret,& dIa Ite alla lOdlget alia,ita vt in infinitu "pee~
datur? V el ~ ua:q; fi bi jp~a q ~od coduca t profpi cit?
Vel neqi [elp[a neq; al!a~ndl~et ad inuefii gandum
quod aduer[us defeéèu elllS coferat? N eqi enim def:éè~s~ne~i error vIl us vIli arti inell:. N eqi decet art':, ~t1htate qurerere,nifi illi rei cuius ell: ars. Ipf.1aU
te 1I1~egra & [yncera femper ell, quaten us quœqu e
tota 1I1tegra qualis eft perfeuerat. Tu igitur illa ratione exa6b conlidera,ficne,an aliter fe res habeat.
Sic certè . Ergo nec medicina medicinœ profpic it,
{ed corpor i.! ta ell:. N eq ue eq uell:ris equell:ri, Ced cquis:neqi alia vlla ars ftbijpfi: non enim indiga cll:,
{ed iIli cuius ars ell:. Sic appare t. Atqui, ô Thra[y mache pra:[unt artes & domin antur iIIi, cuius funt
artes.H oc ille qU~llis~grè,tamen concefiit. N ulla
ergo {~ientia vtjlitat é pp~étioris inquiri t auç prœci pit,(ed im bçcillio ds, & eills cui i rn peratu r ab ea.
N eql hoc j1lç negab;lt,fed paraha t ad hiEc pug n:ire.
Qm.tm auté cOfelfus ~lfet,fitbiumçi, N ullu's medieus ço S' medicus efi,medico cOferre fiudet aut in
co al~quid pra;dp it,feda :grotit i. E fi enim :once[ fum,qu l verç .quidé ~edicus ea, eû clIè domin um
corp~rulT1,no pecuOlarum cllmul âtoré.N 6nne id
ell: cocelfum?,Con[cnfi~t.N onne & exaéhu n guber
natore m naUls, n~utaru princip éelfe,n on nautam?
Et hoc. Haud Iglf gubern ator talis ac princeps id
inquiri t
H iij
�Liber trigefimusprimus.
inquir it & prrecipit,quod ipfi gubern atori coferat ' partibu s abfolut
a,robul1ills qui&dl cft, Hber:t11li$,
{cd quod nautis qui ab eo regütu r. Hxc quoq; ille
& regalius,çiiulHtia:vtq; ab initio dkcbi, id quo,li
xgrè cofdlu s eCl:.Atq; hic ego: N cq; alius vllus inpotent iori côfcrt, iufiü efi:inillfiu vero fibijpfi vuqui Thrafy mache in aliquo prindp atu, & ('lculta le efi,& cofcrens
. H:nc cli dixiiIèt Thrafymachus,
le imperiis,quaten 9 princeps efi, quod Îl~i cMerat, abire iam mente
coccperat,pofiij: quéadmodü balcogita t aut prœcipit,fed quod fubieéto coduca t,&
nei cufios fermoné plurim ü maxim a cu imp:tu a~
qua: dicit qu~q; ('lcit,cuéta aù illius vtilitat é deco- ribus nofiris infude
rat. No tn hoc permifcrut qll~
réq, dicit & facit.Cu hucdcu entu clfct,o mnibu sq; aderit, veru coëger
ut & pcrmanere, & afferr~ coru
patel'et definition6 iul1iin cô,trariu dccidilfe, Thra qUa! dixerat rationé
,cO'oq; in primis vehemeterr~
fymachus no refpodit quidé vt debuit , fed,Di cito, gabi:O beate Thrafy
~achc quafi fermôe ia~o abl
inquit, ô Socratcs,el1 tibi nutrix?~id?inqui, no- re fcfiinas prius ~
abüdèvcldoceas, ve1 di~cas,firn~
ne rcfpodere decebat magis,Çf talia quxrere? ~o- hoc vt dicis,an [ecus.A
n forte putas parua qu:n~a
nÏi,inS lt,te nç:gligit,& oppletas tibi nares no cmu- rem te aggrelfllm
dIe dcfinire?no au té rationc v1CÇ
git,cu tamé indigeas,qlli neq; pecudu , neqi pill1o- qllam fi quis nofiru
acceperit,Çj: optimè v~uat~ ~n
ris cognof ds officiii.Cllr ifiud inquam ? Q!!.ia pu- ego,in quit,pu té
ifilld aliter fe habere? VIdens,l11:
tas,ins ,t,opili ones ve1 bl1bulcos pecudi i, boumu e , qui, mllli de nobis
cura. gerere,neq; cogitare vtru
. honun l cofidcrare,pafcèreq;.& colere, ad aliud repeius viulm us, an melills, id nefcientes ql10d ~u te
fpiciclltes Çj: ad domin oru, & ipforu m vtilitat em.
(cire affirmas. Scd,ô bone vir, Iibéter hoc nobls 0E.t ilIos Q, in vrbibm vt decet pr;efun t, aliter ad eos
ftéde.N eq;enim malè locaueris beneficiu,quod nO
qui fub illis funt,exifhmas rcfpicere, fi tanqua. pabis ~ tot fimns ) cÔtuleris. Dica eSldé quod fènti?
fior ad oues:& alilld cogitare noétes aliq; dies, qui
N equaÇj: mi hi perfuades,iniufii~ia. maius quà m lU
vnde vtilitas ad ipfos f'rouel liat . Atq; adeo pro cul
fritiam lucrii afferre,etiam fi ornnis ei licentia prxabes ab iufro iufiitia q;, & iniufio ité & inillfii tia,
beatur , vt quxcuq ; cupit,efficiat. Sed ô bone, E,fio
vt ignores iufiitia m iufium q; alicnu elfe bo~u , ac
iniufiu s aliquis, po{sitq; iniurii raccre "el fu~tl.m'
l'ellera,imperantis & potent ioris cmolun1entii,de- ' vel vi, no tn mihi
perfllades maius eiIè in ipÜ WIUtrimen tu vero proprü i obedientis & fubditi:iufiiftitia crum. ~a quidem in {entcntia no ego tan
tiam vero Ciotraignauis iufiisq; homin ibus domitùm ortaffe,f~d àlius aliquis nofiru m efi.Pcr[uade
nari:<j.lli autem parcnt,facere quœ irnperati potenitaq; nobis beatc vir non reétè iufiitii pluris quà m
tioriq; condue ut,ilIum q; obfequ io bcatu reddere, iniufii tii fecilfe.
~omodo,i11l1uit, amplius perfibi autern ipfis nô confulcre. Cpfiderare prbfec.to fuadebo,fi his qUa!
modo dicebii, non es per[ua[us?
fic decet,ô ignauifsime Socrates,iufillm vi.rii omni
~fdnam vlterius facii? A n in animu m tibi fermo
no minus iniufio habere . Primu quidé in mutuis
nem inpingam? Minim è,inqu am, per louem.~ed
eomercijs aliquid côtrahi it iufius vnà atqi iniufius hoc primum velim
vt diétis maneas: vel fi quidlI~·
in diiIoluéda focietate femper minus reporta re iu- ' mutare vis,hoc pata
facias,néue nos deci pias. N UC
fius ~ iniufius reperie!. Cii vero in rebus pu blicis
auté vides Thrafy mache vt fllperiora iterii refum 1
;tli,qua ~ribu.ta ,cqfçrçnqil:f!.mt~iufius pl~lS conf~rt ~
mus, qllod cu primo veru medicii definilfes ~gro.
fin xquales,1I11UfillS autem mln~s.~apq a\lçe a11-' tantiii curator é,deind
e no itafync~re pafiore denquid inde accipiédu efi, il1fius ~1Îhil iruQfius ~\llta niend~ putafii~vt
ql1atenus pafior efi duntax at eU#
reporta t.Etcni m fi quado magil1ratu quodii vter- ftodia t.lmo pafcer:e
ipfllm ouçs q.uiitum efi p~fior
que fungif,fi nulla alia iufro iaétura coting it, hzc arb~traris,n()a~
ouium vtilitallc,fed ad voraglnC~
fal,tem i~~i n,o dee~, vt rcs domefiicx deterius per ne poçius,no tanqua
pafiorç m, fed conuiu a qui verel
~hgent,a ~If~onatur,ex public o autem nihil, prodebeat , vel pecunire filldiofum ~ fit véditurlls. pr
pterea ~uod mfius ,Îl,t , lucrc~ur. Açcedit ad h~c 5l'
fcéto pafiorali arti nihil aliud curç efi,Çj: vt id qUO
d0111ÇfilÇOS lX famll;ares fibll11fenfos reddit , cü ilcufiodit,fc optimè habeat .N i ipfi q uaten 9 vera P.:l
lis ob[equ i nullain re vItra iufiu velit. Iniufio vero fioralis faeultas Çn,
nihil deefi quo minus [uff:eles
omnia contrJ. eueniu nt,pim iru quod ante dixi, eu fit & optima . Sic
ego putabi neceffe elfe noS conte
prx exteris vbiq; lucrari. Hinc ergo coftdcra,fi vis
ri,vnuq uéq; prindp atû in eo quod principatus {it,
ludicar e quanto magis cOferat priuati m fibi inill_
nullius ah:er~us bonu profpicere,nifJ dus quod fU,b
ttu111 elfe ~ Ülfium.Facilimè autem difces, fi ad ex- illo fit,& ab eo curetur
,Gue priuatu s fit: fiue pl1bl~#
tfCma perùeneris ~niufijtia, quœ iniufiè agenté fe- cus. Tu aut princip
es in cil1itatibus, Sl verè prinel·
lic~fsimllr'neffiçit: eos ~ç,trl qui affieiutur iniuria ,
pes fint, volétésl'\C magifi ratibus fl1ngi pntas? Ne;
;le neminé iniufiè lœdere volunt:infelicJfsimos . Efi quaij,i nquit,p uto,fed
certè fcio.QEJd vero,inq~l~
autetn hœc tyrannis,qu ~ nô ~aul~tjm, fed fimul 0- cgo,alios prindp
atus, n6nne nofii neminé volete,
mnia alien~ v[l1rpat,& cli, & vi, & fac~a & fanéta,
aecipere,fed prœmiu ex hisrequirere,quafi nuJJa fi& priuaq ,& pubhc a. Siquis vero in aliquai fiorü
biex.imperio tali,fed fubieétis poti~ fi~vtilitas pro·
parte dcliquerit deprxh éfusq; fuer~t,mul~,at~r,&
uétura? Dic age,in$j', n<?~ne quafIib etinter fe artes
opprob riQfub iacet maxim o.Etelllm facnlegl , fu- diuerf.ts e~ ço dici~u
s, qllod' diuerü m inter fe ha:
res,latroes,ftlrreptores,& omnin o l? fingulas qua{ bent potél!iâ?N cqi,
en~m;ô
beate, prxter opinion:e
d~ partes peccates,ab huiufm odi crimin ib 9 nomirefpo~ea9,vt aliqu;,d pçrfiç:i~m~s. Hoc ipfo vidcb- ,
na~l~r.~ed pofiÇj',ali~s yl~r~ hlliufmodi rapinas pecet alteri.A n n~, vtHitatem vnaqux q;, propri a n~
cllma;,u,etii ciues ip{os in fç,ruitutc [ua redegit,jnô bis a,1~qui pra:bet
~84 no comun é cu alia(qué.ad~~·
jam ta p~obro.4s nota! vocablllis, fed l}c belltus &
durl'\ triedicina quidem fanitatem, gllbq,p atopa IR
Felix vocatur.',no à ciuibus fuis tan~ü, verumefia ab
na\l,ipi do fal\lté~aljxq; fimilitcr? P((~rfllS quidem.
omnib u,s q~l e~audiunt nequi,ti:i omné adimpleN 6nne & pl'etili mercenaria? hxo eoim iIIius po#
uilfe. N '? ent~l ~de~ vituperiit iniufiitiii,q uicuqi ci
tent~a,an medicinâ tu et gu ber:nat oria eadé vocas?
vitu~er,at,w 1I11l~fie facere,fed ~, perpet! metuan t.
vet fi,quidcm velis abfolutius definire atqllc difiinHo,c 19lt p;tl,to,o Socrates~inil\fiù:ia o1l\~b\ls (uis
guere que~admo4u fiatuiO;i, etià fiquis nauelll gu
,
,
bçrnans
d
�DiaJogus I.de rep.Vel,de iufro.
bernis tanus cfticiat ur,eo quod fibi nauiga tio core
1"at,Olhilo magls tamé ob hoc gubeln atoni jp[am
medici ni vocabis? No certè. N eq; ctii, v.t arbitro r
tnercen arii, fiquis mcreen arius Ip[O rnjnjfierio [anus efflcia tur.N cqi hic.Q.,!!.id aute? Medic ini mer
cenarii ,fiq uis llled icas q uxfi6. faciat? Minim è. N 0
ne & vtilitat é elliufli bct artis propri i quand i ellè
côcefslmus? E fio. Siq U:1 igitul' vuhtat em comun~.
ter'nici lèuntu r omnes artifices, patet ~ commu ni
quodi vno eodcm qi vtétes, exeo vtilitat em hUlUftnodi nacifcu ntur. Vidctu r. Dicjmu sautem artlfice5 mercedern acci pientes, vt1lit~tem co[eq ui .e~ e~
~ mereen aria arte vtunf. Vix afIcnfils cfi. No Jglt
à fila arte cuiqi vtilitas hçc,[cilicet prCîmi j accepti o
prouen it. Sed fi volum us dlligéte r inq Ulrere, me di
cina quidé [anitat é parit,mel'Cen.lria qu:fiu m , &
é1rehiteaura xdificl U, q lIxfiua ria vero hae [ceuta,
tner~edem, & rcliqux omnes fimilite r. Suu po rI'O
qua::qi opus pcrfici t,& côfcrt illi ad <illod ~fi lOue~
ta.Si autl: prxmiu ipfi nu!lü detur,n uc arufex vuh
tate ab arte aliqlla accipit? N ulla. An igitur neq; c.
tii prodefl: tunc cùm gratis oper:ltur?E!f0ql~i.Jem
c~ifI:.imo.N one igitur, ô T~ra[ym,:tche,:l~u,t la ~~
,nlfefi6. cfi, nulla ars nullusq i maglfi rat ltbl qUlde
"tilitat é parit,[ed (Illemad.modu in [llpe~iorjbus ~i
~e~atnus,quod .[ubic~o cofcrt,~aret & ~1111~e~at,l,n
fenoris iIlius comod u [cmper no luperlO ns In[pl_
ciens?Ob hc;c itaqi ego modo,~ chare T,ra1ymache
diceba ,nernin é volétcr n jmpen um [u[cJpere, &.;1lienorü maloru m vItro eméda tionem Jggrcd l, {cd
prxmiü quxl'ere ,quoni aqlliex artereé tè ~~urus
fit,nlln qllain [uum agit CO~lo~llm,~ecundu Ipfi~s
artis impcri llm,[ed ad ln fCrJ ons ~t1lltate~: ~!~~
Qbrem, vt videtu r,prxm ium poncd.um efi l)S,qUl.h
benter gllbern:lturi~nt,~~ argenw ,fiuc l~onor,~l.
uc pœna,n ifi impcfl u.capJa t. ~~modo JftU? ;us,
Ô Socrate s?inqu it Glauco . EqUJdc duo prreml.1110
ui,mul éti vero q~am d!cas, & qu~modo in, mer~e
dis parte ponas, no nOoUl.Erg~ ~pt1m~rum,~nqu~,
prœmi um ignoras ,cullls gratla Jmpera t opuml, V,lri Quoties volunt imbcrare? An te latet~& ambltlO
N '
'1
fu m elfe & auaru pro ro haberi atq; enC ? Olll c·
quidem ,lnquit Glauco.Hacergode~au[~, ncq; pc
(:unia,neq; honore du~i, boni,!1OmllleS Jmperarc
"'olut. N cg; cnim Jpcrtc: pecu,~l:l ma~lfiratus. prx~
ll1ium accipientes, mercc:nan) vo~an voIlIn~. n~"l,
cliculu ,furcs. N cq; rur[us honorIS c~u[a.N ~ en~m
Oltnbitioii funt.O portet igitur ncce[sttacc:m 11115 lm
poni & mulçb m,fi fucuru m cfi vt vellnt magl~ra
tu~ acciperc.~amobrë vldetur turpe ~aben , vt
qUIs [ponte ad impcrand,um acceda.t,neq, cxpetl:ct
necc[sitaté. Maxim a vero muléh ru cfi, deteno ns
imperi um ferrc,nifi ip[e impera re vellt.H anc vtlq;
pœnam timent cs,mag ifiratus c:tpcre prob; homl.
nes mihi videntu r,fiqua ndo capmn t: & tuc,ad cos
acccdu nt,non tanqua m ad emolum é,t um ahquod ,
nequc tanqua m ex his voluptatC:,11l ahquam caplen
t~s,fed tanqua m ad rem nec~.a:1nam,cum neq; mehonbu s, neque fimilibus le commltt~r~ vaJeant.
~ippe fi bonoru m virorum ext~re~ clUltas,ln ea,
\Tt arbitro r h.lUd aliter non impcra dl gratta pugna
retUr ,qua ;~unc ecrtctu r impera~i cupid,i,ta~e:lbl.q;
p,aterct,rcucra lcgltim u princip e non ~JI1phllS, lcd
r~
CHIS qui [ub ip[o efi,comod1tatc~ re[plccre.~~
h~l
ahu
eltgct
p~t~US
fit,
amcM
no
~ui
'Vnu{(IU~fq;
frOdel Ie,quam dum alijs ipft; cotullt , [cfe negou JS
Itnplic are.Ho c igitur ego Tluafy macho nullo ~a:
~ éto çonceçlo,iufium quidem elfe, quod potent ior
vtile efi. Vcn'lITl hoc deinceps cofidcr andllm multo auté ml hi m~i,u~ vidct~r elfe q~od .nu nc Thra{y
rnachus d1çlt,eu JIl1UHl "'Ham mehorc: vita illfri cf..
[e affirmet. Tu itaque, ô Glallco , vtrllm Jfiorü tal1_
q uam ver~u~ eligls? lutb,i nq oit G buco, vitam potlor,e~n ,exlfiullo.Audl{b,inqllam C:bo, quot paulo
ante Inlufix IHta:· bona Thrafy mach 9 numer abat)
Audiui c(}uid em,inq uit.N on tam.ë alfcnti or. Vis.~
ne ilh monfir~mus fiquo modo polfum us vera cli
minim è diccre? •~idni velim? ioquit ille: Si orati.onem contra ria ~l'ationi }l!ius obijcic ntes, quati
~opar:ttlOnc qua,d,a propo laa, enuOlerhuu~ quot
Intupe r bona qUllufills fit con[cq llaf,ac ille rur[us
c?fera~ [ua,?p ortebit vt tertius aH Ç}.s enlltne rct jee
ru ~etJaturq~ b~na"quotc,un~; vtr~q; in vtroq; col
Ieglmu s,atq; lt;\ JUdlClhus qUlbu[da .\!terca tionem
hanc dirime ntibus opus crit.5.i nauté, qllema dmo
dum nllper cœpim us,altc rnis cocc[siollJbvs addu..
tl:is in mediu,m,~é ip[a~ di[cmi amus,O fatorcs ipfi
no
nelS fimu~ ~ JUI.hceS ert~us. Sic, inquit, .olllni
~~. Vtc~tlbl modus magls pl~eet? lfi~, ~nquit. Age
19Jtur,O Thra[Y,mache , re[p~~e ~OblS a pnnci pio.
Afftrmas tu qUldcm extrCma llllUfiitiam extrcm~
iufiitia vtiliol'em elfc? Affirm o equide m,inqll Ü" &
rationc m attuli.Q E.id ad hoc? N unqllid ifioru vnû
virtllte m, altcrum vitium vocas? ~Jdlli? N émne:
iufiitia m quidem virtute m)iniu fiiui aute11l viti6.f
~!1 ifilld f.~tcri vil' lep ide mlhi cQucni t,qui iniuChtl~ pro~clIe~ic:\~,iufiitiam m.i.nim,è,~, ~id ergor
Co~ran~m,tnqUlt il1e. Au forte iuû)tiâ vltiu appel
lablS?No,fcd valde genero c,m fiultili i.lniuf tinam
e~g.oo nequit ia vocasi' Neil1u d qllidé. At bOllum ,
cohhllmf.~a;iCatem.q,;. N t1.m',I~JlIft.i viri Tlua[y _
mac~,. pcuàc~es,ac bO~l,Ca~ ubJ,VIdent? O!!lcu nque vidc:ltcet CIUl.t<\tes U1JlIna aff1eere po[sût , & na
[iones.fihi fU,biicerc. Tu .luté mc~ortaaèloqui puus de h15,.q~110c:llos c1anclllum iecant, protun t &
ha:~ qmde, h lacc:at,~ed,a:fiimatione digna no tunt.
~mo ~uœ paulo ante dl cc barn . Equide m quod vis
l11telh,g0,.~e~ a,dm?~~um miror, fi in p.ute vinutis
~ f.'lpleotlX l~lUfi!tla ponas, in contra njs 'vero iu.
ius t..ociam ,ôami_
fimam .Oinm no hcpon o.S
quis dic.lt. Si
quod
cc,.ncq;. amphu s inllelltll f.1cile
es,VÏtlllm
pO[lIilf
tlam
cmm coduae re quidé inillfii
s cf1ès~
cofe11ù
ipüm
eaè
rn
tamen veJ mrpe quodda
iècun
adhxc
d
,alJqul
quidam
quc:madmodwuoalij
une;
N
us.
poJfem
dlce.re
antur.
dum ca qua: exHtim
nun
pulcJ~
&
te
ume{l~
,htl:~r
.
alite pedpic ullm.efi
llli,
tcraqi
elfe,cx
l.lm
lmu.Hlt
Uldda,m
q
& rooufi um
qui.
nus,
tribuu
iui1itiœ
nos
,qux
omnia
daturu m
doquid em & in virtute ,,& in f.'plCnti;l poncre eanl
nOn dubitaf ii. V c:ri[sirna profd'l:o, VJt,JClOarjs. No
tamen dcfifie ndum cfi inq uitcrc d1If utàdo,.q uPéld
te puté qux cogitas diccre. Mihi.n iq; videm Tina.
[ymach e,in prœ[enti:t minim~ caul.1Jlri,tèdqua: tibi vera vldeni,afferre.Q.!!id tu:t refcn"tiue l((vide a
tur mlhi,fi ue no videatu r, cùm rationc m,meâ non.'
cofutes? N ihil certè.Sed hxc prœtcr,ca,mlill rdpon,
de: An iufills videatu r tibi plus iufio h:tberc velle.
N ullo paéèo. Non enim vrb.ll1Us elfc.tvt nunc &
~mplex:~id ~utem?pl usnciufiaatl:ion<:? N cque
lllfia etJ.'lm atl:lOn~.~nll1~o autem vtru digm'i puta.
l'ct plus habcre ,ldq;lU fiu cXlfiJmaret vcl cotd.rE x
ifii~aret vtl<J;~dignüqi putaret ,[ed nÔ po{fet. At!J.
ego lfihuc no l~terrogo,[cd vtru iufio ÇJ.dé plus ha
berene'l; dlgnu pl.ltct)neq; velit iufi9: 111l(tO aut cô
crà ,
H iiy
•
�36 8
Liber trigefimusprimus.
.
nà. Sic d! profeéèo. ~jd autem iniufius? .An z- . Vt tibi in ~mnibus gratificer, pol1qua non fi~sl J
quum cenfet plps habere & iufio ~ aéèion~ iufia?
Q!:.lpni? cùm omnibps plus )1abere fe dign!1 ex,ifiimet: Nu igitur & intufio horriil1c l~1Ïufiaq; aétiope,iniufius plus habebit', & certabit vt in J1;lbendo
omnes exu peret?Vera h;x:c funt. Sic itaq; ~licimus.
JuQ:u quidem fimili non plus habere velle, plus autem difsimili:T niul1u vero VJ:roq; plus accipçre vel
le,Rçéèè di/Cifii. Atqui prudens & bonus, jniufius
ipfe efi:iufius- aurem,neutrÛ.Reélè & j1lud. Ergo
prudçnti lX bono fimili s efi iniufius,iufius aut minimé. ~id obO:at, inquit, quomin 9 qui ralis tali~
bus quoq; 1imilis fit:qui vero non talis, fimilis non
fit? Ais belle. T alis igitur efi vterq; ipfor1l11l,qllales
hi quibus fimilis efi. ~id tu?inquit. Sit ita f.1nè,
re~diqs Th~afymache) vtru rn~t1icu a1iq!Jé voces,
ahquem vefO nOn mu{içurp,Eq~1ÎdeIT). Vq:u~ ifio
fU!Jl prudehté, vtrum imprudentem? M ufiçum üpè prudentem,experté mufica: imprudente:, N onne in quibus prudentem,ill eifdé & bonum;jn quibus imprudentem,& malu? Nempe. Eodemq; pa40 de ll1edico diçemus? Eodem. Videtur tibi vir
0pffl1}e,cùin nWrrcus vjr lyri ~éperat, veJle in !nten
flpl1e & renri[sione chord;lnl) mu{jcum virum eXl1
per?lre, vel dignu putare, vt eo plus a{requa~ur? Mipimè.Experté verà muficx fllperare co~endüfN eçe{l.è cil:. ~id medicus ?in cibo a~t potu dicésne
ph~s !).!fequi,qua aut mcdicus alter, aut res ipücupit~ Neq,u:\quam.PIlls lu.tem qu~m medici.na: a~ps ~mperJtus? Proculdub~o. V nlllerfas del11qi co,~çpIare fcietias & in[c~çias, fiquis ~ibi videtur , qui
quidem [ci~n~ti habeat, pIns [umere velle vel dicedo, vel faciçndo,quàm alter fciens, pon au té ea~em
a4 aélionem eandem qux & ille qui ipG fimilis cft
fQrtalfe tîç fe res habeat,necellè efi. ~id aut indo
élus?none plus doéJ;o fibi aifu~ere ve1let, a~qi etii
fnq.oÇto? Fortaaè.Seq. d04us,nonne fapiens? Con.
ccelo. Sapiens autef\1, nonne bonus? Et ifiud etiii.
Bonus ergo & [,piens nô volet plus fibi qUàlll fui
fimilis vendicare:plus tamen q uàm difsimilis & co
~ri1rius volet. V idetllr. Malus autem & indoéllis
~Âm 1!f\1ll~ q u~~ Ji[silllil~ fibf plus arrogabit. A p.
p:ret. ~ ql1 e,mlllft
,l:rafym~c~e',~lus vft~rpar.e
q)tËndJt?-q4 am vel fi,mlhs, vel dlfslln1lis? An lta dlCeb~5? Dlceb:un eq Ulden-:' I,U~ll,S alltem fimili quidem non plus volet,[e~ dl[SJ1n1~I. ~ateor. Eft it:\que fimilis, iul1us q Ul.de~ faplent! & bono, ,iniuHus .autem &.mal~ & l~[CJO. Ap~a~et. ~tqu~ ~oncefsimus, tale vtruqi elle, quah s h~ l,S CUI finll,~ls eil:
vterq; .. CQl1cefs}fIlU s pla~è .. 1,~lfiliS ltaq~ ~OblS bonus die Glpiensqi apparUlt:1I1l\.1fius aute mdoéèus
l!>c malus.lixc omnia concef~t Thrafytnac~us,no
tamen ea facilitate qua ego nuC refero, ~ed vl:atq;
penraétus p!uri~o cl~m ~udore:erat qUlppc ~uc x~
fias.Et vidi ego tuc pr~mll q4 0d nunq~~ a?fÇa V}
deri,erube[cétem Thra(ymachum . Cum 19ltUr CQ
fiitiffet iufiitii & virtnté eaè & f.1pjent~am ,.iniufiltia vero vitillm & infcitiam:Maneat,ll1qul,boc
ita nobis. Dicebamlls alltelll v,llid~ ~c ~otens quid
dam Iniuftitiarn elfe.N onne memllllfii Thrafyma
che? Memini equidem,inquit . Sed nühi qux,nunc
\dicis,non placent:habeoq; aduerfus e:l qua: dlcam,
'q,u~ fi ~dducerel11,certè n()u~ te elfe diélu~ii me coclO~a~l.~are flut,fi!le me dlcere qux~ve~ll~: aut ~
tu VIS 1I1terrogare,lI1terroga. Ego aute ubl, vclutl
<lniculis f.1bellas l1lrrantiblls,aflentiar,& annuam,
& abnuam. N ullo paéèo prxter fententiam tuam.
•
qui,an qlPP alilld vis?N ihil pel' loué, fi ifiud ~t ce.
ris,fed faci~o ;ego aut interrog:tbo. Interroga la~l.
Hoç interrogo nuc qllod & paulo antè, vt ordwe
fuo in fequent,i ferrpone cofide remus,quomodo {e
.i ufiitia aduer{us iniufiitia h ab~at. Diéll~ e,nin: ~{l;
potentiorem atqrrobuihorë eile iniufiitia ll1fiJtl~.
Nunc autem qllid nOlli affers?Si quid em {apie?tla
& virtus dl: iufiitia,f.'tcilè, vt arbitror,apparebl~ r,o
bufl,ior elfe quàm iniufHa, quandoquidë iniuihtl:\
infcitj;t efi,nec vllus hoc ignoraret. Veru nO ita {jm
pliciter :lgere cupio,fed hac via cofiderare . Ciu!t~
témne aliquam affirmares iniufia elle?& alias,clllltates velle iniufiè in feruituté redigere,ferllasqi fub
fe multas habere?Cur no~ lmo vero hoc {ilmmopere fic!at il1a qua: p,ra:fial~t,ifsima erit,' & qu~ ad extrema perllenent 101tIfiltlam.lntelltgo eqludem SI'
tua hxc erat oratio.Sed hoc circa ifiam confi~ero,
vtru ~~c qua: prxfbnti?r fit cillitas cillÎt:lte? ab{qi
iufl;iua hanc fit potcntia habitura, ve\ neceile fi,t vt
habeat Cu iuj1itia. Si quidé, vt tu paulo antè d~cebas,iufiitia ipü [lpientia cil:, necdTè cil: cu illfiJtl:~:
Sinauté vt ego,finc iufiitia. Refpofionibus tl~i s, 0
Thrafymache, valdedeleéèor,quonij, no mod~ annuis,&: abnuis,fed & pr~clarè refpondes. Tt~l, J11quit,gratu facio.Fflcis tu qUjdem bene. Sed Jn ho:
qlloqi gratificare mihi,& dicito.An céfes cioitat:
aliqua vel exercitu,feu latrones ) fiu e fure s , vel aliu
que~uis. cœtum hominulllini~fiè a]iquid, vnà "ggredlentluIT),perficere po!fe qUlcqua, fi inllirlil Inuicem fe affecerint? N equaq uam. ~id autCm fi
ab iniuria abfiinuerint?N oone magis? Pror[us. Se
ditiones nâq; Thrafym~che)iniufiitia, inimicitias
cotentionésq~ inter illos parit:illfiitia vero,coco rdii & a~icitia. Nonne? Ello,ne à te dillèntiamus ,
Bene agis vir optime. Sçd mihi &hoc diciro.Si h~c
iniufiitix opus efi, vbicu'l,i inlit,odi u gignere, nOne inter liberos & feruos il fuerit,cffjciet vt inter (e.
odia atq; contention es exerceat?nul1oqi paéèo paf
fint aliq uid ex comuni concordia facere?O mnin o.
Q!!id autem?Siinter duos hec fint nonne diff< ntient inter fe,infeq uéturq; odij s, & inirnid eru t ~
fibi ~ i~~is?~~ut fa~è.Si~auté in v~o infit ~ Ô m~r~
fice vlr,ll1JUfiltla, nonnclpfius poteti,i diislpabl t;
Vel nihil minus habebit? Nihil minus habeat. No
ne talem aliquam vim habere videtur, vt cuicunq;
iniit,fiuc ciuitati,fiue genti,fiue exerèitui, fille ~l[e
ri cllilibet,primo quidé impotens reddat id cui Jllefi aliquid fecum agédi,propter dilfenfionem :1tq~
difcordi;ll~;dei~~e inimic~m effici,at ipfum & fibl
& contrano cll1hbet,atq; lUfio?N onne ita?lta. At
ql~i ~ in vno fifuerit,h~ceadem faciet omnia quX
natu~~ (uafacit . Primùm quidem impotentem a!ie~dl eum reddet,~uul11 fecum ip[e dj{Ièntiat,I1,cq~
hbJl1~et çqnfiet.Delnde & fibi & iufiis faciet inl m1
cum.An non?Certè.lufii autem ô amice [unt Be
d~i ~ S,int. Ergo deis inimiclls er;t, Thrafymach e,
Vlr 1l1lufius : iufius autem amicus. Sada te 50cr:\tes pro libidine, orarionis' epulo. Non enim tibi
aduer{abor, ne ifios mi hi infenfos reddam. Age
itaque , reliq ua conuiui j adhibe, q uemadmodum
paulo antè refpondens. Confiat pr'ofeélo {apien~iores , ~e!i~res , potentiorésqlle ad ag~ndum,
mfios e~e: l111Ufios autem ~e inter fe quidem tr~élare q UICq uam polfe. V crum q llod dicimus vabdifsimè, in co mmune fimui aliquid conficere illos polfe, qui omnino iniufii [unt, haud omnin O
vertUn
�Dialogus II.de rep.Vel,de·iufro.
erit iniufiit ia q u:! i,u fii tia. His epuIis cratYàtlls fucverum eU .N on enim abftine rcnt ab iniuria mutuo
ipris i~*DlOnyfijs, ô Socrate s.; Arud te <]uidcm co-' "'Diana: f..
inferen da fi prorfus iniu{h elfent • Sed lique~ in
medl Thrafy mache , poftg ua m1tior mihi effeél:us fio, ex firafis.e{f~ iuftitia m quanda m qua: ipfos !ta afficiar , vt
rr n· . N on tam en a b llndè ve{,i bonc•
rr cellam
" elle
es, d 1'ff'ICI'l Isq;
fe InUlCem lœdere nolint nec altos qUlbus cum vercontig it,:tq; id mea quidé cau[a porius quàm tua.
f.lntur: & per qui agunt quœcu nq; agunt. Impllif i
Nam qlle:ldm odum epularu m allidior es h0111ines
;(uté funt ad iniufiè agendu , inillfii tia, cu [emina li
incotin entesq; rapiu nt [e111per quodcl lng; in COIte{fent.N 5. qui ad [llmmu nequiti ç &iniuf iitilt peruiuio iil'perfert~Jr, gllftan tq; il1ud antcq ua prioriuencru t,perfic ere omnin o nihil polfun t. Hœc quibusdap~btJs f.:.t~s ve[c~ntur:ita & i p[e, vt mihi vrdem <;p ita fe habean t,non aut vt tu [uprà ponebas~
deor,p nlls ~u~lDlrenJ~em.qllod princip io fuit pro
intcllig o . Vtru auté & mdius viuant iufti qui inp~fitum,qll1d Ipftl111 vldeltc et iuftu fit, co prxteriull:i,& felicior es fint, (quod quidé poftea confide Imlfo. ad ~~nGderaQd.um .me .cont~Jli) vtru prauita s
dl!rare propo[ ueramu s)cofid erandii eft. Et, vt mi~t ~ w[cma, fi.ue flplent Ja vlr.tusq ; . Ac poftrcm o
hi quidem videtu r,hoc ex his qux diximu s, [equicnte oratlOn e llla qUit afIereb at, vtilitat em inlDcld
tur.Sed tamen melius confid erandu m. Non enim
iufiitia lll elfe iufiitj~,non me contin ui, qllin ab ild~ re <]uadam viIi fperne ndaq;, fed quon~m modo
10 ad hoc de[cend ere. ~apropter mihi in prrefcn Vlllend llm fit,hab etur oratio. Confid eralam . Ecce
tiaex hac di[puta tÏone contin git, vt nihil norim.
con.fid ero. Dic igitur, opusne equi t~bi a1iq~lÏdef
QE.and o enim iuftum quid fit ignoro , nullo paéèo
fe vldetur ? Mihi quidé. N um hoc qU1dem ,dlcere~,
[dam virtusn e fit an contrà ,atq; vtrùm qui id pol& equi & alterius cuiuni bet opus, qllod ve1 [010 Il
fidet,bc acus fit, vel non beatus.
10,ve1 maxime : quis faceret ?H:1nd inte1lig o.At hoc
mO?o.A !iane re qu:\m ?culis ~ides? Minim è. ~id
vero? aliane audires quam :111nbus? N eql1a~uam.
DIAL OGV S
~rgo hxc honi opera reaè dicel:em~~s.I~eÇèe. po~
palmIVltl.S
alt)s,
DE RIlPVmultls
o,&
se[ne gladio ,& [capell
B LIe A.
C?~l
Ha
non
a~en
tes am putare? ~idni? Verunt
dlClS.
vt
Eft
ta.
bbnca
hune
v[um
ad
modè vr faIce
MAl\. SILII ' l e I N I
Ergo none hoc ifiius opus e!Iè dicemu s? Dicern us?
A R G V MIN T.
pau
qua:
tenere,
nunc
te
melius
o
Exifiim
profea o.
10 antè diceba m,qllu m interrogare~ an id ,cllill{q;
E C V ND VS dialo&"'à trin:! exorditl1r diuilione hono
opus eiIèt,q uod ve1 [010 illo, ~d ~el~us ~uam cxte
Bonum profeao Idem cil a!<q; expetenàllm. Expctirum.
ris efficitu r. lntellig o iam • Idqi mlhl ~Ulll[<J,; ~pus
mus auréaliquid fuiipfius gratia tirum.vc volupc<ltes & gau
elfe videtur .Age,i nquam .N onne & Vlrtus Ubl elfe
dium.Aliquid alcerius folum gratia,qualia quzcuq; lahorio
[a [unt. Aliquid & gratia fui,& aliorum qua: inde fequllntur.
vider,c ui aliquod opus ad[crib itur? Reuertam~r
ceu cognitionem ad profperam valerudinem.Iufiitiam vcrô
ahigitur a.d priora. Oculor um dicimu s elfe opus
dicit,cum aliorum ex ea Cequétiii, tum vel maximè fuiiplius
quod? Certè. Ergo nbnn~ & virtus oC.l llorum ell:?
gratia expetendam. Sed antequam de iufliti:\ perfeac quicquam dcfiniatur,Glauco,qu:e pr:etermilfa funt à ThraCyma
Et virtus. ~id autem ? nonne opus ahquod ef!: au
cho.pro iniufiiria: patrocinio copiolius elegatiusq; proCcqui
rum?Ef !:. Eft ergo & virtns? Ef!: . N bnne de retur,adde lX modefiius. Ait cnim,n5 <.la ira fendar,fcd vt proliquis omnib us eodem moclo dicel~du~? Eodem .
uocet Socratem ad iufiitiam acrius dcfendendam , iniufiiam
N unquid oeuli opus [uu~ puIchr e ahquan do ex- [e Iaudaturü. Similia ql1a:dam hahemus & in Gorgia. Poil: eu
crceren t,virtut em propna m non ha?ente s,[ed pro
Adimatlls.& primii pro iufiiti.l verha facit.pr:emia illi & hlt
nanq.ue
c.ltatem
mana trihuens & diuina, vbi notabis religiofa qu:eda mylle
do?Cre
quomo
At
?
Virtute vitium
ria pOétarum.Deinde nonnulla pro iniull:itia adducit in me.
forta{fe pro vifu dicis. ~recunq; 11l0ru~ fit VlrCona videlicet,& Socratis. & ThraCymachi refcrC:s.
ro ;
dium.per
'tlls,na m ad prx{en s nonid quxro ,fed ~t,l'um
addens etiam fe non iull:itiam vituperare velle,fed qllodampria virtute rea~ [uum opus exercea t, v1t1ove~o no
modo Socratelll irritare. Optat autem laudes audire iufiitior.
[ua pnuatœ
10qllcri S. Nonne & :mresMI'
qux non ab externis,fed ab intrinreca iufiiria: natura ducan
re n ' V
Id'
era
~[C.
tur.quales affcrri ah alijs non c5Cueuerint. Tu vero :tnimada c. cmvirtute malè fuum opus exerc.e bunt?
non remere platonem mulra hic rurrus ad poëras f.lcer
uerre
ne[ent imus dereliq uis omOlb us? Idem~ Age&
dotes4; pertinétia poCuilfe.ofiendit enim in his f:epe à poëti~
fa:pins ~ malis facerdotiblls peccandi ]jcédam proue.niri:
h:t:c prctere a contem plare. Efine anim" ahq~od 0bi gentiii fuperll:ition~s i.rri~et. Pr~t~rea h~u~ ab Te 10 l~,s h- '
Plls,qu~d nulla re alia faceres , ve1uti curare , lm pec
bris omnium fibi Ch:ITICSlmls chanfsllnas übl per[on;u mrt!rare,co n[ulere ,& alia generis eiufdem ? An ha: alte
ruiffe.Gl3uconem Adimanwmq; fratres eius,patremq; Ari'buere polfem us.' dlcere"
. .
Rurfus Socratem nihil in omni eius vita propenfius
flonem.
Tl rel 0lllm aOlmx lUre tn
uldaut em)
' Iteri{)
. fI'?N u Il la
,1.
.~,
latll,m.quàm Cec/ulis externis :ltfeaibus. qu~dna fit,
contcmp
e.
e
IhUsq;l pfius propna
s.
dlccrnu
quidue faciat vinus ipCa, vit.iüq: i.n an~ll~o. ~uod "ld~ &. fp?_
). An non anim::e opus elfe .
'
ip[um vmere
{fi
te & .tPuocatu:; deinceps de lufima fk 1l1~up'ltia d.em?~rahlt.
e
Maxim è. An non & virtute111 quanda m a,nlfllx e
Sed ego hic iniufie nimiu pra:term,fi qllTu ~l~ud IUfiltla: ~rç
dicimu s?Dici mus.A n animaq uandoq ;, 0 Thrafy mium ex MuCa:i mente adduaum ,p erpem3 IOquam ebnera
i
tem.Qu od quidem Mufa:us acc~pi,t ab Orpheo, i4 pfum per
mac he, propri a virtute priuata , opera [ua ~ene exnebria
Gmlle:l
o
.tPpheuc
Ilh
nre.Hoc
lignifica
Caqa
j
cN
Diônyli
.
plebit? VeI nullo modo poterit ? No? .potent
ietas ergo fit duplex. Altera
tua:.Ebr
domus
vbertate
ab
bor
atq;
are
1111per
ceifeeft igitur malam animam male
quida Cub 11Ina.Letheo i~ld.ut:ta po~u:l?qll~ a.nima elÇtra Ce PI>
cllrare ,bonam vero hrec omnia.ben~ fa~e~: . Nec.ef
ftu,& infra {e poÎlta obhu&l cur dlUlOoru clrca terrcna deliras.Altera vero fuper luna neaarea prouenlens potione, per
fe.Con ce[sim usne virtute m anlmre Jllfiltl:l ~lfe,~n
l::
aOlma~1l
erg~
qua ani~u~;xrra .fe.~o~tll.s,~upra fe poli.tus ~orb;orii 1110rta
illll:iti5. vitillm ? Conce[Simus.lu~a
liu obliUlCclt.fufclplcsq; dluilla quali pnmo Illortl fplendore
'
',
[ecudu
!ta
male:
a~ltC'
fill sq; vir bene vi uet,il1l11fiu~
caligat:liue potius~'àporé gufi3ns nOLlO quodâ c:1lÇ>re ?prioUtione m tllam appare t .~l aut b~ne ~ll11t~ bea~us
ri habitu permutat.Mox vero perfpicue cernit gullatg; falulll,lgltur
?
~ldl1l
.
ontrl
hriter.imo vero nutritur . Profeéto ideadiuina pcrquàm fa'dt & felix . ~i malè,c
elfe
rum
étus en animus ,redeun ti iIlabitur animo, ceu gulllli fapor.
Atlmfe
Sint.
.
nus Felix efi iniufiu s mifer
Ab eo primu Cuauiter liquid alienum elt,dillli t. Deinde pe.. non prodef t)prode ft antem elfe fe1icem . ProCll~du
nitus implet, magisque implendo dcleébt. Tercio redigit
in
bio.Nu nqui igitur, ô beate Thrafy maehe , vtlho!" '
SE C ,V N D
VS
*
*
S
t
v:-
�Liber trjgefimusprin1us.
le. ~id alltem?e!l:ne aliquicl,qllod &, ipfill11 gr~,.
tiaipfius,& eoni qux ab eo fluunt,amcmlls?~e
admodl1m f.'lpere, videre, valere, hxc cnim hlllll[modj propter vtrunq; :un plcGb mur. Certè,il1Q ua.
Tertiii ;mtem vides,inquit,genlls boni, in q,uo dt
exerceri,~grotantem curari, medicationemqlle &
pecllniariij. exercere? Hxc vtiq; Llboriofa fatemUl'
elIè,prodeiIeautem nobis. EtipG'l qllidem {uigratia nunquam expeteremus,Ced qui!l: li 5 & alior~m
qllX ab eis proficiCcuntur gratia. E!l: hoc planè, 111quam,genus te).'tium.~jd tUtn? In q116nami{l0rum, inquit, ju!l:itiam ponis? Mca qllidem [enrentia in Plllcherrimo,ql1od ta pl'opter {eipfilm quAm
proptcr ea qllX eificit,ab eo qui beatus fit futuruS,
expetitur.Haud ita multis videtur,fed laborioft ge
neris effe,quod qllidem propter prxmia & honOea
res & gloriam fit expetédllm, propter feip{um au~em tanquam difficile fllgiendllm . N oui equidem
,i!l:huc m!lltjs vider], quocirca iampridem à Thr~
fymacbo quafi tale quiddam fit, vituperatur:iU{lltia vero laudatur [ed ego bebes fum, vt videor. Age
itaqlle & me alldi,inquit,fi tibi qlloqi hxc vidcJntur. ThraCymachus nempe prills ql1àm oportet ta~
quam Cerpens carminibus delinitus abs te flli(fc VIdetut. Mihi autem nondum ex fentcntia vrrunq;
demop!l:ratu ea.Cupio enim audire quid ut vrruq;
.& qualem vim habeat ipfum fecüdum feip[llm CXIfiens in animo: prremia vero, & q ux ex j plIS pro~
lIeniunt,mittete.Sic igitur facial11, fi & tibi pl:lcct.
Reno!labo equidem ThraCym,tchi orationem, &
primùm dicam cuill!inodi iu!l:itiam efIè dicilnt, &
vnde exortam fuiaè velint. Secundo verà loco,oJunes ql1icu n q; iull:i~iam colunt, inuitos CIllOdam
modo e,a m fequi,t<lnquam rem nece.a:'lri~, {ed non
bon~ . Tenià, meriro id agere. Multo ergo melio~
iniu(l:i vita quàm iufii,vt tradunt. Mihi quidem,o
Socrates,no ita vjdetur . Ambigo tamen plernnqi'
quia o!nudor ql10tidi e Thrafymachum aliosq~ 1~
numeros audiens.Ol'ationem verà pro ipia iufbtl il
quod melior quàm ;niu!l:itia fit, ex nul10 adhuc all
diui vt vellem. Cuperé quippe iu!l:itiam ipf.'lm [e~
cundum feipfam au dire laudatam,maximè verà e"
te hoç me arbitror auditurum . ~apropter dicaJ1l
latius iniut1am vitamlaudans, dicédoqi o!l:endant
tibi,q u6nam maximè modo audire te velim, vjtU~
perantem quidem iniu!l:itiam, iu!l:jti~ ver à buda.n
~em.Sed vide an hoc tibi placeat. Maximè, inqU:l,
omniu ;de qua enjm re quis G'lnx mentis libenti us
& a~diilt 9c di.cat? Pr-tclarè,in~t, 10gueris.Enim~
AE C ql1um dixi(fem,àdifputa_ ~Iero qu.od pnm1l1l1 de hoc dlcere pollicitlls (um,
one liberatum me elfç putabam: 1an) audl quale fit,& vnde fit orra iu!l:iria. N atLIrtl
verum hoc, vt videtur, proœmiu quidem dicut iniuriam f:'lcere bo nul11 elfe iniuria
modo fllit.Glauco enim &C~mper aut~l~ a~ici mal\u,f~d longe plus mali elIè i~ patie~
aljas vil' certè ad omnia fortifsi- do 101lmam,.q~la~ I,n inferendo boni . ~amobrc
, mus, & ~unc quidem ThraCyma_ pofiquàm VIClfsllU Iniurjam & intulerint & acceonem baud probauit,fed dixjt: Vtru, perint,~ vtr~nq; gllfia~erint, qui neq ueur vit~re
ô Socrates , no bis perft.Jafiaè videri c~lpis,an
reuera 11l1ld,co{~ql1~ operçpretmm fore ducunt, vt jp In- rr.
\
perCuadere, qllod omnino pradl:et iu!l:u elle .quam ter(e.pa~lfc~ntl~r, vt nequc inferri,neq; accipi po{iniu!l:um? Ego qUidcm,fi in IT)ea option~ e~eç, r.e- fit l1~lU~q; ~lncque volut originem habuilIè kges,
uera pe~flla~ere mallem. Non ipitur ~a:ls;, ~/1q U1t, placltaqu~ IpGuum, & nominata eflè prxcepca
,ql1od Vls.DIC enin]. mibi, videturpe tlbl hu~ufmo g~m legltlm~ atque iu!l:a. Hanc itaq ue iu{btix 01'1
di aliquid,elTe bonllm, quod quideI? eljger~mus, glnem 8ç {u bllantiam elfe volunt,qux mediil qUOh;}ud certe qUa! exeo fequ;lntur cllpietes,!ed Ip{um dam modo fit optimum inter & pefsj ml1111. ~:ln
gl'atia ipfil1s amantes?quelT)admodum gaudere, &
doquidem optimum e!l: inferre iniul';am, nec dare
voluptates quxcltnque fine nocumé~o {unt,& qllç
pœnas:pefsimum v~ro pati, nec vlcifci polle. lU:
in poficrum nihil prxtcr gaudium allaturx fint eas
fium el'go horum 10 medlO con!l:itUtll111 aman
habcnti.Mihi i:.1nè videtur,inquam, eae aliquid ta
non tanqllam bonum: fed cximbecil1itate iniuria.
in inin [eipfasn il1a!ftimabili volupute perfundés.Vbi ,tnimus ex
an i ma p rimn faa us ell: i 11 telleàu s,ex intelleau deniq; Deus.
Neq; ~ Iterius fleur prius Capit,neq; qua: pril\~,Ce~ f.lpit alit:r
atq;aha.Et qu~mad1l1odum ~pud IlOS m~aglJl:mo ;ehemes
moue~ formatq'; corpns.& lhl corpus fuhteUum antma! fe,:fusq; eius;" potentiCsima çogitatione métis mouetur prottnus & fonnatur,u1eo vr ineifabili dulcedine mt:tis mirahiliter & ,CenCus dulceCcat & corpus.Sed iam ad iullitiam reuerta
mur.Hac Socrates,tanquamdiCputationis Cuçfinem atqi objeétum,per fingula qua:rens,quia difficile inueniretur in ani
mo, prius quxrit in ciuitate, tanquam in ea manifcll:iprem
futuram,vt per hac dcmum, al')iJ'ni iull:itiam manifcll:e de{i··
niat.Vt autem iufiitiam in ciuitateconfidl!raJ'l! queat, coll:ituit ab initio ciuitatem,diccn~ primo qux fit ejus ,o rigo, Coli
cet indigentia mutua,dcind~ qu~ materia,Ccilieet res anesqi
neceffariz,ppll:remo quç forma, videlicet regula viaus, legi
timaéj; guber/latio. Et videro quantum Jaudet vira CohriaQ.1,
'luan,t um vituperet deIicatam arq; luxuriofam. IlIa quidé [ana ilrqi 'cufficiens,h:ec aute):Tl inCana & indigens plurimoru.
Deniqi quum ob hln, n;JCcatur belIum, opu~
in eiuCmodi
r;:iuir.are Injlitjbus > quaproprer ild diligenrémiliIaris artis in
fiitutionem deCcédens, quor neceffaria fin,t miliri firenuo &
cuftodi 'patri~,accurllre proCe').uitur. In omnibus vero memé
tO,nem1l1em ad dil/.erfa ap~i[stlnum nafci poffe. Ideoq; nullli
diuerlas artes elCerceredebere. Pra:(ertim quum ex altçrius
opere,opus irnpediatur alterius.Oportere & vnumquenqi ar
tCQ.1 [uam fiatiQ.1 à puero & per Onlnem vitam côtinue exer,ere. Prxterea mili tem patria: cuft,o dem ralem & nafci et edu
cari dehere, v,:"canu inftar & ergOl nocos ut mitis • & aquerlits
ign,o tps fCrox,Cemperqi vigil & Cagax.rroinde aITerie Socrates principium cu~u(libee operis maxÎmnm qlliddam dfe, in
renera pra:Certim xute facile verinq; formabili.ldcirco furu
ros milites à telleris V 1'1 v;uiculis & Cecundum .1nimum pril}lo
per muucam , & Cecundum corpus deinde per gymnafiicam
rite format,fub muiica comprxhendens fabulas quoqi poëti
,as.Quas pra:cipit aCsidue puerorumauribus adhibere. Sed
~ales fplum • qua1es ad militare ftudium quafi prxludia qu:e.
daQ.1 & prouocent & erudiat. Similiterque ca.>reros his j pueria fabulis iubet afTuefieri,qux fiudio potiCsimû [uturo conducat.Contrarias vero longius arcet. rd vero maximum eft
pneceptum. Detell:atur mox poëticam impietatem fl/.rpia de
dijs fingétem.Mque eiuCmodi audiri fahulas prohibet. Sl/.biungit geminas theologix figllras.Primam, D.eum ,o mniuo
bQnum efre,bonorum{jue duntaxatcauCam. Mali verQ nul-.
· lius cauCam effe Deum.Item fiquem Deus punit,punire gra.
ria boni.Secundum vero,Deum elfe penitus immutahiJem.
ex eo quM fimpliciCsimus,porétiCsÏl1)us,optJ/Dus,Capienti[si
mus.Quo fi~ vt neget Delj/n aliquado quenquam fal/ere,vel
fiais {imulacris,vcl fignis arque verbis. Neque enim in varia~ mutat r fo~mas,neque cum nô mlltetur,fimulat pc rmu
tan.CQnclude hbrum aurea quadam lentenda. Mendacillm
maximè omnium & dijs & hominibus en odiofum. Q!!od li
mendacium in [crmpnc odioCum eft ,idque fimulacrllm ell:
~len~acij iîlfius qu~dell: in :lI:i~lo,nimirum mendaciü quod
ln anuno cil:, & dlJS &. homllllbuseft admodum odiofum
EiuCmodi vero m~ndaciu~l cil: ~gnoriiri,a! pel' quam circa rc~
rum veriratem fihtmet ammus IpCe mentltur. ~onjam ve.
10 veriras ad id quod eflè dicitur,Cpeétat ,idooque faJruOl ad
non effe.dec~it:at,merito médax qu.atenus in falCum labitur.
çateuus 11,l mhllum quoque prolabJ~ur.
Je:
�Dialogus II.de rep.VeJ,de iufro.
in inferen di tanqua m inillria rum inferen daru ob~aculum. Eum fanè qui hoc efficere pofsit,v ere<J.ue fit vir,cum alio paci[ci nuquam deccrn ercque
ne vItro citroq; iniuria infcrat ur, alioqu in inf..nirct.H~c efi,ô Socrat es, natura iufiitia: atq; huiufmodi & extalib us,vtfe runt,pr ogenit a. ~od autem qui iufiitia m fcrl1an t,inuiti id agant, cùm iniu
ri am inferre nequea nt, planè per[pic cremus ,fi tale
<J.uiddam animo fingercml1s:G vtriq; Jicenrjam lar
giremu r quodcu nq; liberet agendi ,& iufio pati ter
& iniufio : deinde ponè [equer emur, explora ntes
quo rapiat vtrttnq ; libido: depr'ih éderem us profeétü iufillm plus habend i auidita te compu lfllm ad
cadcm fe atq; iniufiu m conferr e. Hoc fiquide m na
lura omnis vt bonum expeti t, lege :lUtem ac vi ad
:tquàli tatem feruand am ducitU r.Erit autem liccnlia quam dico,ta lis ifiis fi detur,q ualem aliqllan do
~~ceadem ferut fuiffc Gygx L ydi .sPgenit~ri,fui~e enim ips.li
LydlS
CiCerO lib ferunt mercen arium pafiore m elUS qlU tunc
Il.
.
exOrM,
ollie,'.. '.llUperabat.Mag na aute-.lmb'
late
nu tempel
re~
ea
i.n
~otaq; terra,fe runt tcrram hiatum fe:i1~e
glOnc, vbi ille arméta pa[cebat.C2.!:!..x cu vldlfIe t,ml
rabund us in hiatum dcfcen dit, cô[pex ltq ue & ~lia
qux fabl1la ntur mirand a,& equum reneum concauum cuius in Iaterib us fores erant, quibus apertis ,
hornin is morwi vidit corpus magnit udine inllfita
ta hoc nihil habcba t aliud prreter aurellm d.igito
;tnulum.~em vtdctra xit,abi jt,.ae tu in cociliu m
pafioru fe recipit : quod eare fienfol ebat vt de rebus peculi j ad regclll pel' fingnlo s menfes r~ferrent
iuxtaér alios a!Iedit. Accidi tq; vt cùm forte palam
cius an~uli ad palma~ conuer tHfet l nullovidere~
tur ,aliq; de illo tanqua abfente loq ueren,yr..Adl~l1
ratus ergo)d enuo contrecCtans annulu m ,. palam l~
Iucem eonuer tit,quo faéto,r urfus apparui~..Hoc Il
m
le animad uertens ,dilige ntius pericul u fedt"v trù
num
cotn'Pe
illi
ita
atq;
t:
habere
vim
hanc anulus
fuit, quod verü ad [e gem,:":l à nemine v.iàeretu~:
verra autem ad alios,co nfplcul iS fieret. Q!od qll1«lem expertu s,curau it vt le&atus ad} e.ge m 'tlnà cu.m
alijs mittere tur, profecCtusqi vxo.rc ~ll1S ~~prault,
& de rege interfic iendo cum ea cofihum U;ll~t, qu~
ca:ro,r cgnum occupa uit.' ~i igitl1l' duo talCs. a.~uh
ciIènt: alterum qi il1fius, Jn~ufius alter~lm l'oLsideret ac ferret,n ullus profeé to effct, vt vldetu~ "adeo
neret,&. abaad'" ~ . us , vtinipf aiufiit ia perma
II ' C
.. matin
lntre1
i
. l bIl.Hl'nere vclJet , cùm liceret d'ex, rOrO
J
l'
liCl11S
lenas
a
lq;
"~d -q' vellet arriper e, ingre
Tl'd'
. uo
.
•
['1 e quv cu ,
InOS,& pro libidin e cum (Iuouis cogred l, ~ Jnterncere,& ex carcere quemli bet [oluere,&: a~la,qu\afi
par cleo fit ,inter homine s facere. Hrec 19lt~r cum
vterqu e faceret ,nequa quam alter ab alteroJ n age.n
q UI.
do dlfFerret ,fcd ambo eôdem tendere nt 1 ~re
dem maxim a effe potcfi coniecCtura, l1e~Jnem volentem ,imo inuitllm cffc iufium , quafi l~ per [c~&
priu:lti m non fit bOllurn.' ~Onl~m vblcun q; 10iufie agcra qui[q; fe po~e c?nfid lt, aglt p~Otl~u~:
J
prodciI è cnimqui[~; pnu~t1~ mult?magl~ eXI~I
mat lniufiit iam quam 1Ufi~tJ:l. ~eéte~, fentlt qUlf-.
quis ita iudicat , v't (ermonls. hU1US pel hl bent autores. ~ôd fi quis huiuun odl fac~ltatcm naa.us v~
lit ab iniufiiç iaabfii nere,ne q; ahena t~ngat, Jnfehcifsimu s & fiolidi( simus apud eos ql1l hoc aduerte
rent,pu taretur , laudare nt tame~ illum ali) c.o ram
aH j~, 1ère mutuo decipie ntes, ql11a ~axl~e t1me~t
ne afficia ntur iniuria . Atq; hrec qUld.em lta ~~tdl.
éta. Vitam vero vtriu[q lle,iufh vldehc et & ll1JU,! b,
37 1
ita planè dijudie abimu s, fi jufiifsi mum virum [eorfum & inÎllfiifs.iml1m difling uemns , aliter vero
nequaq uam.Si t :lUtem hxc difcret io ulis, vt nihiJ
al1teramllS i~illfiitix ab iniufio , ne5 ue '1 uicq U:lm
ablufio mfiltlx , [cd perfeét um vtruqu e:in {no ftudio ponam us.Prim ùm igitur iniufiu s tanqna m o.
ptimi artihce s f.'lcÏat : videlic et quema dmodl1 m gUI
bernat or [ummu s vel medicl ls,qll'i in arte [V1:l€i>bci polfu-nt,& qua; n6 poffun t, fentit:& i11a qllidcm
aggred itur, ifia rclinqu it, & fiqua prxtere a in re
peccau el'it,co rrigere potefi: ita & iniufiu s recCtè injurias aggred iens, lateat, fi maxim è inil1ltlls futurus efi. Sin autem depl'"henfus fuerit, incrs e.xillimlndu s efi . Extrem a enim iniufiit ia cfi,iufi um videri eum qui non Gt iultus. Danda cft igit1lf il1fii[~
fimo perfeét ifsimai niufiiti a,neq; allferéda:fcd pel'mitten dum, vt is qui efi inülifiif simus, apud omnes
julti habeat opinio ncm,& fi qua in re peccar it,cor
rig~re pofsi~,fit~; a~ pcrflla~endii idonel1 s, fi quid
de lp[O malI facIno ns nuncl'a tur,& ad vim, fi opus
fuerit,l nferen dam,fo
. rtiwdin e & tobore opumq '·
& a01ico rum copia. Cùm hunc tale.m finxcri mus.
iuxta ipfum virum ponam us infillm , fimplicë ho.minem & ingenu ii, qui vt fcriptu cfi ab Acfchy lo
non videri,f edeffe bonus fiudeat . Remou éda quip
pe meo infiitia ; omnis opinio , ne iufius cuiq uam
videatur~Sj euitn videbit ur iufius effe, aderun t illi
honore s & prxmja . Incertu m igitur erit, iufifne"
an honoru m muncr umq; gratia taUs fit. Priu~dus
itaq;.re bus omnib us,prreter qU:lm iufiitia , atq; ita
ponendl1s, ve {upctio.llÎ>côtral'ius fit: nihil cniin.in iufie agens.,iniu~ifsi~us elfe credaf : ve qua!iq llodam:examIne ad lllfim'a m fit:. proba~l1 S "cJG.eo- q uàd
nec infamia"nec. his re.blls qua: Clam ièq Lll!lntur, notetur , fcd vfq ue ad mortemimLtJ.olbilis per[euc ret.
dum per om.ncmvi.taminilllfius exifiim atur,ef i ta~en Îh~a.us : vt c~m v.t~iq~le ,ld extrem um peruen ermt,hl c qUldem lUfilt1:r:,l11e autem iniufiiti~,iudi_
cetl1rvt~reorumptb~atior. Papx, quàm vehementer ,mql1a m,o amlce ?la.uc~ ,.vtrnn qne Virl1ffi
quafi fiatuam 'luanda m ln ludlcll lm manife fium
induci s. ~a.m. l~:.ximè, inquit, pofI"l.1m. Cum
ergo tales fint,)l1 hllla, vt arbitro r, difficile narratu
efi,~uruis vtrunqu.e viea mane:tt • Dicédu m igitur.
quod fi afperius aliqui.J dicaUlr,.nc exifiim a me 50
crat:s,h rec dicere, fed eos qui prx iuftitia iufiitia m
lauda t,. Dicent enim q uod ira qffcétus ~l:1fius ca:detur,tor quebit ur,& vineula pat~tw;. Eruent: ur illi
ocUli,;ttqi demum omni.1 mala. perpelTus [llLpédetUt,;1.tqu-e çog.no fcet,ao n eiIe,fed videri iufiu COllcupifcc ndum.e lfe. Aefehyli autem carmen rettius
intellig i potera t de iniufio . Diccnt profeé to iniufium vtpote veritat i confon a {eétant em , neque ad
opinio nem homin um viuente m,appe tere (luidem
nô videri,f ed ellè iniufiu m, Profun dum iitlcum Be
frugife rum.,in mente habent é, ex quo pra:clara ger
m~nent c~n~tlia.P~jm~m quidé magill ratus capere ln fua clUlt'(lte~cum lUfius apparc:;at: deinde vnde
vclit vxorem ducere :& ruas cui veUt e1ocare , cum
q uib~fljb.e~ congre di commu nicareq ;, atq; ad hxc
omnta, vuhtat em capere ql1xfiu m facient em ctlm
inferre iniuria m minim è vereatu r·:il1 cert:m1inibus
tu~ public is, t~l~ pr}uati s fuperio rem eu~dere,.
plusq~ emOll1~le.tl .q~la aduerf.·lr1os inde excerpere:
at~; hmc cfflcl dlUltc! vnde & profit amicis, & inimlclS obfit,d eos, aute donari j s & C.crificijs cllmulate & mag0111ce colat)~ multo meh 9 ij iufillS COciliare
~.
�37 2
Liber trigefimusprimus.
ciliarç fibi ppfsit que11llibet ve1 h011linü, ve1 deprum,ex quo conlentaneum elfe volunt, vt deo chariOl' fit quàm iufins. Hac ratione aiunt, ô $ocrates,8ç apud deos, & apud homines 11lelius iniuHo
vitam infiituti efIè,q uàm jufio . H~e cùm dixilfet
Gl;meo,egoqi ad hxc refpondere aliqtlid cogitaré,
frater eÏllS Adimims, N odum,inqpit, p Socrates,
façis de hac re diélum putas? ~jd igitur?inqllam.
~ia id,inquit,diél::um non efi,ql1od 11laximè dici
opol'tuit.Frater,inquam ego,adelto viro, 'Vt habet
prouerbium.Q~;~re tu fi ql1id hic p1rçtennifi, adiu
\lJ.,qU;lnquam Illl:! quç ditb funç ab jfio,cQujnçere
poJl~~t,auv ,effi.cere ~ vt ~e,fendere iu{btji nequeâ.
rrum lIJe N IhJI,lnqlllt,dlClS.Audi & h~c prxt~f(::.l:
Pecet eni11l & cotrarias orationes ind uen e e~rum
quas hic attulit,quibus laudatur quidé iufiitia
tr~ vitupeqr,vt manjfefhus fiat quod 11lihi Glal1ço velle videtur. Prxcipi!.mt fan~ patres filjjs, art];
()~nes qui curam aliquoru habent, oportere ju{lli
elfe,no ipC1.m iufiitiam laudantes, [ed eOS qui indç
feq lllltur honores;vt qui iufim h;lb~tur, ex ca opinione magjflratus,& connubia,& quxcunq; de eo
qui iuftus habewr,paulo antè dicebat Glaueo, af[equa t l1r, qujnetiam gloria. quoq; ilIi prxterea adilll)gLJnt,nam commçmorantes deorü beneu.olcn.
.. ~i.5.,[u 111ma rcferrç POfIiln1; ~ di js beneficja, [.1nÇl:is
Ll~Jr?qUlll) Vlris collata .~od genero[lls Hdiodus Homefcnb~ud'
0- rusqi tefi:itllr . Ille cnim iufiis deos hoç çoncedere
r
l'C
" ramlS al'tlOn'b us g 1an des fie~
" 4..,. JCS. ·per l~l' b et, v.t querclls 11l
.
rant,in medi js apes,& oues lana onerent, multaq;
alia generis çiufdé bona. His fimi1ia dicit & alter.
~m~dmodu1lle~njm,inqujt, proboregi quique
de~ fimtlls fit,QOPu confcrat nomen, ferat terra nigq trjtieurn atqi hordellm, fruél:uonerentur arbo
res,fa;c~d~ p~nJdes facilè parj;tnt,mare pi[cc;s [ubmill;firct. MlJ[é\!US item ~tq; dus filius exccllentiora e~iam bona iufiis ab jp{is di js tribui voluerunt.
A,p':ld jnferos enim agétes ,ipfosq; in fanétoru co\llUJ)S collocantes , coron:ltos facùmt magna [emp,çr J11 vo!u ptate ebri~sJ viucre, exifiimites pulcher
r.l111um ~lrtUtl5 ~rœmluxt:ernam ebrietatem. ~i
;lUtem IQglora hJS prœmia à djjs dari volunt, filios
dicunç pofieros q; iU,fii fidel,jsq; viri genus fuu pCT
fecula prorogare, HIS &. hUlUfmodj iufiitiam lal1_
dilllt, prophanos_verà atqi iniuflos '<;eno quodam
apuç.i inferos obruuJlt, & aqua cribro ferre cogut.
Viuentes eriam inf.unia notant. Ac demum qux~
èUllqi [upplicia eorum narrabat Glallco, qui illtli
funt f & vidétul' iniufii, eadem infuper iniufiorllm
enarr~lI1t,alia verà non habét. Laus igiwr & vitu_
pcr<lçio vtrofl.11lq lie el eft. ~rxt,e~ h~c ~6,~dera $0_
c~ates) aliarn quandam d~ Jllfil~la ~~l~1t~aqlle oratlOnis [pecicm & prillau~n & a poet,ls 11lduétam.
Omnes tnim vno ore canut bonu qUld temperan_ '
tiam & illfiitiam elfe,ditficile alitE & laboriofQm;
Intemperantii vero & iniu{bçiam, iucundu qllidem & facile çomparatu, opinionetantùm legeq;
turpe. Vtiliora quinetiam iufii~ jniufia, vç'vulgQ
dieunt.Et malos quidem diuitçs potentesque f.1ci . .
lè hopo.rant, prillatirnque ae pubiice beatos appel
bnt;cos a ute l1l COntcmnunç qui imbçcilles (3c pauperes i':l1t, qual11uü çopcçdapt ip[os mçhores ex~
:eri~ efIe. Horum vero omnium maxime; mirandi
dc;li j ~ ~ ~irtute ~c~lllones circullferutur, de os plu
rimis bonIS hO~lmb4~ infelicem vit~dedilIè,hla
~is autem conçra.Clrculatores infuper & vates ad
lanuas dlultum aceedentcs,perfuadent fe vim habe
ço-
(
reàdijs per facri6cia & carminain ferijs &ludiS
publicis expjandi,t1 quod fce1u s ab bis, aut eorll~
maioribus p<ltratllm fuerit, & no-cend i paruo etl,a
fllmptu cuicunqi ve1int inimicorum & iufio parl,, ter & inillfio. ALIèrunt quippe mm blandjmen.tl~
qUibu[dam, Wm vinCllhs fe dl:o s inducere, vt Ü~l
in his hominibus obfequâtur,Ad h~c omnia poetarum afferunt tefiimonia, partim Ilàd facilè la- llO
r. dus Ii.
,
"
~
,C
'1 I1e
bamur ln vJtlllm.(Nam ad vnium peruel1lre raCI e , eorii qUOI
efi:plana enim efi vja:~ adrnod um propè ~a bitat. ~per:81 die!
Ante virtutem ;Ulte111 iudorem' Di j po!uerut: lon- illfcnpûc.
gamqi vii&arduam) Partim ql10d Dlj preclbus
hofiris muneribusqi fleéÇantur, Homerllm :lddu- . .
cunt tefiem,quoniam & jpfe j 1quit, FJeéti quoque I!12â"
Dij po[funt,& hos quidé [.1 cri fi ci js, votis , libatJOnibus, nitore fldtunt homincs ftlppli ciite ql1~m
quis peccarit. Libros amem circiitèrunt MU[XI &
Orphei, LllI1X(Vt aiuJlt) & MuGuum filio ruITl, fecundum quos [acra celebrant, perfllade tes non
priuatis [ohlln, verumetiam ciujtatibus [olutioncS
{!x. purgationes [celerum pçr C1crificia cü Illdorum
pbleéÇ.lmentis fied, & vi llétibu s & defun étis.ljuas
quidem Teletas,id efi,e)Çpiationes voc. nt,qux no~
ab illis qlJX illic malé} funt,liberent: f.:1 cnficijs . ute
prxrennifsis grauia nos man éJ:.H::rc om ni <1 , Ô So~
cratçs,talia ac tita çle virtutJs vjtij prx mi j" quO
ad deos & homines pcr~inet,qiçj mll ~ . Qgid ut amus aéÇLlrOs hxc audü:ntcs anip10s coru il UCJ1 Unl ,
qllifolertes ingcnio [unt, '&;ld omnia tliC'il commodè ccleritcrq; conuedi ex ijs (lU X di cuntur ratioci{1ari po!!il11t 'lu.llcm eu dfc dcceat , & qUJr1l
viam ingredi qui op~imè viti a5.\t ? Cü(cnral1C ll lll
eG: iuuenem t:llem P,i.lld;'tri jlluc\ anima voluere.
Ytrùm jllfiitix confcelldam "lta pl œ nia) an obliquas doli vias ingrediar, mequc ita flilcicns VJ.t~ m
Olgam? Ea enim qll;c diél:a flint, mihi q uidcm il JLIftus.fim,non ta men apparei,nihil prodeŒè dicll nt!
labores ilmem & po;nas cerras efIè. lrllufio v,cr~
opiniollcIl1 iufhtlx afIèquuto, viça dillina adefI ç dl
Cltut'. Nonne igitur pofiq uàm exj{hmatio hxc iLl~
fiitix, vt Üpiçtes tradunt , veritaté cogit (le vio!. t,
& ad beatitudinem efi pr~ci pua, ad cam omollt<;>
fendendum efi?Induere itaqi imaginem oportet,~
quandam prx feferre virtutis adumbratlOncm,:t
tergo vero il14\m f.1pientis Archilochi VlIlpell1 ;'dl:u
tam ae variam trahere. At dixerit fortè q uifpiam,
haud facile e[fc vt malus quis [empe r Iateat. Nos
vcrà refpondebimus,nihil magnum ellè f.1ei!e. Ve~
rllnçamen fi beati elfe volum us, hàc cundu 111 cfi,
qllà rationllm vefiigiadllcunt. Erenim \lt nofir a
improbitas occulta pcrmaneat, cuiur;nioncs l'ode
tatesll; i~ibi~us., AdFunt qui~letiam perfi.l<l ( ~ r.~s
n~aglfln, ql1l [aplCntl~m conclOnatoriaOl &. llJ dJ~
clale~ çradunt: ex qUlbus p.utim perfu:tdeblmus,
part!!I} cog,em,us, vt dum nobis pIura arrog:tmuS,
pœnas rnlntme perfoluaml1~. Sed deos q lIidem oeque larere, neqi cogerc POfSlbilc dl. Verum fi no'!
funt, vcl humana non clIrant,haud nobis cur:tndu
vt eos lateamlls. Sinautcm funt & curant huma
na,nos non aliüdeid nouimlls,ve1 audimus, qu;\~
ex multorum fermonibus, & ex poëtis aeneaJogla
ip{orum fcrihentibus.lidem vero ipfi p~hibét pof
fe deos C1crificijs,[uauibus precibus,& muneribus
fl~~i.~bus vel vtrunq; credcndü dl:, vel neutrli.
$11~J. cr~dendum,& jniuitè agendum ,atqi e)Ç ipfa .
rapma dljS facrifieandum.Iufii enim fi fimlls~ Hl;eti .
à di js cl'imus:fed q ua!fius qui per iniu{btiam cpm-,
parantur,
q;
Çn
r
�DiaIogus l I.de Rep .Vel,de rumuaalto.magis ip{a propter37fc 3
jlla qux feqlll1ntl~r, ~
ire, üpe re, befun t expetenda, vldeheet vldere, :llld
{uapte n.\Cura
a
bon
alia
d inferos pa:
ne vale re, & qux cun que
tes,a pœn ;rlib erab imu r. Sedenim apu
hoc vtig ue ine:
nio
op!
comiferimus,
fœc und a fu~t~non. au~e~
nas dabimus eor um qUa! hic iniu fiè
ipf.1. hab cnfe
per
d
quo
tla,
lu{b
ce,dicere qua - . p{um lauda ID Ipfa
vel nos, vel naci nat oru m. At, ô ami
nio nes autc m
tem iuu ar, cùm iniu fiiti a lxda r. Opi
peccatis com da.m!ratione licebit:expiationes pro
Nam ego g ui& prx mia alijs laud and a reIinque.
dij flInt, vt
aren t, vel vi1111fs~s mu ltum poi lun t, exorabilesque
dem cxte ros, quo ties ita iufi itia m laud
rum filij poëta!,
opi nio nes
vt
,
lllaxl~a! cillitates dlcu nt. Et deo
lèm
tup erar ent imu fiiti am, ferre pol
erc tefi anw r.
tur. Tc
rel1
vatefque à di is gcn iti ,hx cita fe hab
vide
re
mx in- . & prx mia laudare, vel vitu pcra
~rgo qux rati o vlterius nos inducer, vt fllm jdem fi aute m minimè, nili fort è tu iuil èris : quo nia m 0and~qu
in Ilac fpc cub ~U~iti.x.~ufiitiam ante pon amu s, qllefia
mne m vitam nulla in re aha , quà m
tls oCClllraJhon
ie
fpec
ina
lter
adu
Jntulht1a fub
{olùm ora tiois
nob
ur
igir
tion e confllmpfifii. Ne
om nia nob is
iufi itia m ellè,
uer im\ & apu dde os,& apu dho min cs
a
fiiti
iniu
em
oQende prx fian rior
néèis,
ne
dcfu
&
us,
ntib
viue
&
nt,
ede
fucc
(ui par tjci pem
cxfententia
v,irofed quç,nam mo do vtra que ipfa rum
mq;
ntiu
elle
.exc
um
ltor
,mu
um
dcos & hor nlque mad mod
afficiens, fiue latc at, fiue non lateat
ô Sbtis,
dié;
hm
us
nib
om
Ex
io?
orat
rum tefi atur
a mal llm . Hx c ego
.luf iitia m ve1-' n~s, h~c ~~idem bont~m tit ,.~Il
crates,quis cred ider it eum hom inem
femper Gla uco nis
s
aha
&
~s
l11u
eum auçlt(Iem~ qlla
opu m,
nut
e,
unr
fott
aut
vis
a
iqu
ibal
cuit
,tlInç t:tmen vcle colere,
& Adi man ti ing eniu m ad:tmalfem
rifllni,.
fub
ius
pot
on
aon
,
eris
gen
aut
is,
on malè in vos,
;tUt cor por
hemeoter adm irat us fum~dix:iq;:N
f.1If3'0quis
fi
o
inim
OE.
it?
iuer
aud
car min um
eam
fi laudari
ô filij illius viri , prine~pium e1egorum Megarenfi
tiam opr iiulh
t
nori
&w
reéè
s,
mll
dixi
:
qua
1in
fiendat
ama tor Gla uco nisf crip fir,q ui cUQ
t;neqoe iraf cetu r in..:
) inq uir, Ari ~um elfe, vehementer ignofc:t
pra :lio fort iter pugnallilfetis: 0 fiJjj
qua dam nabene di ci
Hoc
l11fiis, cùm inte llig at, niCi quis dil1ina
lls.
110nis inçl yti viri, diu inu m gcn
abf iinu erit
non cfiis
fi
,
tUra iniq uita tem ode rit, ve1 doé triM
efiis
ai
yidetl,l,r amic~.Diuinç cnim affe
iufi um : {cd
, cùm lie
cile
ab iniu fiiti a, nem inem [ua {ponte effe
m
iorc
mel
per[ uafi ,ini ufii tiam iufi itia
q li ad a 111 imbe~
i per mih
m
prç tim idit ate, vel {eneéèure, vd a1ia
aute
ni
pro ipfa dice rep ofir is. Vid emi
eam exequi nerimo
ris
cillitate vitllperare inil lfiit iam , cu
vefi
ex
io
fuafi non elfe. Con ieQ ura m c:tp
nia m vt pri_
is
vob
m
ip(a
queat. ~od ' quidem ex eo paret, quo
cm
tipn
bus , quo nia m (ecu ndu m orat
prim.us pro vieo
o,
cred
is
n,tum quis potefiatem ade pws e~;
mag
m
mini.mè c,redidiff'em. ~o aute
m alla nulJadl:
l1bus agit iniu fiè: hor um q; om nIu
o. Na qllo mo do ad,
uic
&h
i
~agls quo ~e ve~ram am big
mih
call[a,quàm eavnde hec omn is ora tio
nOn pof fe.l llud auppe
qlli
or
em ne[clo. V Ide
~x
lllu
~m
ni
~o
dt.
b
fçé
pro
"te
m
er(u
fuprà aducr[us
ÔSocrates, adu
tem lignllm efi, quo d ea qui bus ego
lU fi, ...
es
laud
qve
icun
s,qu
rate
Soc
ifice
fe put aba m,
Vobis,ô mir
.!~ra[r~achll.m fllfflcienter oftendif admjfifiis.
us incipientes,
ro~b
sJle
iIli
cis
pri{
à
i,
non
min
,
tla: pro fite
lO1ufilua mcltorem effe illfi itia m
: ~d n~~ros
ram inu~nio,
de qllibus aliq ua extat me~oria . vfqu llIfiltJam"
N eq ue rurf us q~omodo nun c [uc cur
ault
it~~m cor àm
iufi
qui
vt
hom ines , nullus vnq uam aliter laud
veritus ne fortè Imp ium fit,
glo riam mu ue p~o eius
neq
at:
vel inillfHtiam vitu per auir , quà m ad
ugi
tcrf
vitu pera ri inrelligic,. fub
ab i!lis pro fici , & loq ui
are
fpir
neraque,vel pœn as refpiciens, qux
diu
uan
q
defenfione verba f~c~a~)
pre na~ura qt!id
ragari.
{uff
b.us
viri
pro
feu ntll r. Ipfu m ve~o vrrll~que f"iJa
ue
naq
con ced ltur . Prœfiat
nul.,
mes
hom
~
s
deo
s
Iar~
.?
vt om ni
aga t in hab enti s amm
c G.I~lIco 13c cxte ri omn es rog aru nt,
Tun
s
ÜtJ
e
mo~
fer
~I~o
~d
l~,
~querem,
lus vnq uam ve! in ~oe~at
aux;d~arer ~ neq ue: 9i(putation~m reH
ope
m
l.mu
maX
fit
l:l
.t11t
mm
t
llce
vJde
uç reuera
cna rrau ir, quo d
{ed.per(qutar~~ qQiI;l.çl!':ç ~trllnque, quœ
ha? et amm us,
opi nio ,
erat
mea
vt
llla ioru m omn iu qllo tcun que 10 {~
ur,
Iglt
1
vtnll~que vtJlltas. DIX
ab 0fic
emm
51
.
um
bon
m
imu
max
r,no n elle con iufiiria vero
quxftlOnem han<; q~ao:\ agg red imu
& nob is
um,
diéè
o
cipi
prin
à
Ièt
fuil
is
entis OpllS,vt
lllnibus vob
tc~~e~dam ,fed hom inis açu tè cern
~
ohi~
s'pr
alio
j
ah
non
m,
uafu
perf
r non valemlls,
ab ipf.1 pue ritia
mlh l vldçtur;aç pof tqu àm nos alite
{UJ llque
fql1
vnu
d
a,{e
rand
infe
ria
iniu
m,a e fiquis non
remus ab
per ind e tnu elbg and am effe iufi itia
ima
max
ns,
age
ftè
iniu
ne
ens
tim
t
effe
culq ue pol ipfius cuftos
acu tê cern enti bus literas pam as pro
fort è
s.
enu
ha~
s,
rate
Soc
ô
c,
Hx
'
uertifièt aliret.
ad
mal o adhœre
tas legendas mandail"et:deinde anim
de
~
~Iiu
q~~s
.ali
a.ut
,
hus
quo dam 10mac
afy
ori
.vero & piu ra Thr
quis ea[dem literas effe alibi in mai
lce
ns,d
~çte
ln.~
Vlm
lle
ufq
fuiffer, vt
vtri
a,
ecn
fiiti
um
lufi itia & iniu
co mai ore s,at que inde ope rxp red
Sed
.
tl1r
~jde
i
1~ih
vt
m,
fi exd em
,
odu
ores
adm
min
ne
ret, & imp~rtll
eas prim o legentes, ita dem um
te auex
que
Jçns
CUp
ns,
i~quir.
vole
us.
ri
mant
cda
te
ego nihil abs
flln r,co nlid erar ent. lta prorfils,Adi
n~ergo
e
.N
~
e viraho
rion
prot
lIifi
em
inq
tion
a
deiu fiiti
dire con trar ia, ora
uo Sed qui d tu fi mil ein hac
ftan
prœ
:l
filtl
ioiu
i1
illfi
itiaP
e
~sp
iu{t
to
im
ndi
Dic
.
his [olùm ofie
am, inq\ lam
q~c. des,ô Socrates. Dic
vtra
s
cien
afB
fe
Pla
~
pero
aris
ip(a
ciuü
us
modo
tati
re~ elfe,fed qllo
YOJus effe f an ~
u~ fi,t. Opl~ tii ho minis
ant mu m,h xc quid em malum1Illa bon
Atq~ ciuitas n.9nne mai or vno viille.
it
nqu
nè,i
Juilerat. SI
uco
Gla
m
'!tia
vt
ras~
ur iufi itia amaufç
m
aute
niones
ro? Maioç~~nquir. · Força{{e igiç
au~em aps
falfa
s,
vera
nqi
nitu:~a_
vtri
is
c9o
efi
lller
ue
abfi
orq
cnim non
plio r in mai ori inefi,faci!i
ed Id quo d
~e,f
are
laud
s
emu
qllidnâ.
~ic
u
lls,
i\lfi
tadb
no~
s;
çiui
pO[ueri
re fi v~lt~s~ ~rius ~uxram~s J,n
~perare, [ed
v~tl
nl
ftll,
maio_
iniu
us,
llc
bim
neq
r;
era
lid
eatu
co~
vig
lufi um
de 10 finguhs
u(lum Lue- fit.l d'lu e detn
JOl
e
fcqu
tem iubc
coo
fium
idea
iniu
oris
r
min
eatu
in
vid
qUod
ris iph us fimjli~udinem
alieell1
q~id
:um
lut1
ciSi
ho:
ma~
ris.
a{y
vide
i
Thr
i
mih
ntir
qui
re & aff'e
plantes. Sci tè,i nqu ir,lo
~nlufill~ au:
.
ns
ifere
iufi
con
s,
iori
emu
ent
icer
pot
,
in[p
ltam
bo
nUm num
uita tem ora tion e con fiitl
c~lll~Imbe
,
vtJle
e
For
arqu
ns
lls.
fere
rem
con
vide
am
dem
fiiti
qui
t~m libi
tiam qlloqlle eius & iniu
n[us es. mfi laJ[e
u~
igit
co1m
lius
iqu
faci
Pof
erit
ile.
[pes
inut
0
n
r~ Une
ta[sis, inq uiti lle. ~o faél
qllX & pl opt er
gno (cen
I
tlam maximis bon isan num era n,
tias par a-
m diui
t~rantur, refpuèmus. Iniu lh aute
precibus Reéèé...
s
u~us,fceleribusé}lle patr atis ,illo
�374~
Liber T rigefimus primus.
gno(cendi quod quœrimus . M~ximè. Opus eft igi...
tur ifl:udefficere.N al? no parua res çfi,vt arbitror.
Confiderate içaq;.lam coniÎdel'atü cft, in quit Adi.. ·
m:l.ntus. Scd tu ne aliter facito. Fit vtiqlle,inquam .
ego,ciuitas vt exiftimo:quandoquidem nulllls no,.
ftrûm ex [eip{o [uff'iciés cft, [cd multorum indiget.
An vero tu putas aliud extiti([e ciuitatibus con·
ftituendis iniuum? N ullü aliud,in~uit ilIe. Sic ita..
que alius ahli ad v[um alium iternq, alium ndiun~J
gelltes,CUI11 multis indigeamus, multos in habita..,.
tionem vnam commlllllcatores adiutoresq; con...
gregalllmus.~em cœtum,ciuitatem nos appella ...
Ulmus nonne? Omnino. Impcrtiunt ergo vicifsim
flla,& aliena Vicl[sim accipillnt, conducere fibi vi~
ci[situdiné hanc exi!lim'antes .lta pror[us. Age iam
COnfiltllamus oratione nofira ~ principio ciuitat·é.
Facict autem ip[am, vt videtur, indigentia ooilra.:
~idni? Prima vero & maxima omn,i llm indigen . .
tia, efi prreparatio viél:lls, vt & fimus & viuamlls~
Certè.Habitationis (ecllnda. Tertia vefl:irus & huNot.at Ari- illfmodi.Eft vt dieis. Age igitur. Sed qu6nam mo..
ftor
d0 CHUtas
' . adl1 il.' C pr:uparauoncm
'
fiu if'
" A n non
'" :hb .pol.
"
.1Clet?
l!1J.çap.lIIJ .
,
1
fi
l'
9
1
vnus cnt agrico a,a:di catol' ahus,a l textor? Non
ne & conarlUm ibidem :l.I1numcrabimus, vel aliquem :.llum rerllm ad corporis v[um pertinentium
cuptorem? M aximè. Erit itaq; i pf..'l cillitas [altem
ex quatuor,aut quinque viris. A pparet. ~id igitur? V numql1enque ifioru m oponct [uum opus' a..
hjs communicarc ? vjdelicet agricolam vnum viris
quatuorviél:u prxparare, &in qt1a~ruplo tempus
& laborem in agr~cultura eon[umere, atq; alijs eomllnicare~an potius aHorum cura negleél:a quarta
fibi {oli pal'tem comparare, prreparationem videlicet,alimèntoru in quarta temporis parte? Reliquarum autem partium temporis vnam in confirllenda domo,aliam inveftltll,aliam in calceis conficié~
dis conterere:neque laboriosè aUjs rem fuam com:.
municare) [ed ip[um fibi hne alterius auxilio proui
dere?Fortè hoc modo,ô Socrates,inqùit Adimantus,facilius effet qll:tm lllQ. Minimè pel' Iouem,inqllam.abfurdurn enim. N am te loquente con!idc,..
ro, na[çl nos quidë non admodum iimiles {cd different~s mtcr nos, fingulosq; ad iingub. op~ra pr6 ...
ptos natura produci . An noh tlbi vldetur?Mihi vero. (~ld auté?agerétne meHus aliqllis vnus omnes
fim ul artcs, vel finguli fillg~llas?Singllli 1îngulas: At
q ni & hoc Illanifefium cae exifiimo, quàd fi quis
opportunnatem ;1!1ClllUS operis pra:terit pcrit ci opus. Patct. Non cnim quodfaciendumeft,facicn_
tis ocium expeébre vlllt,fed nece{sitas cogit faciétem, opus Ip[Ulll obferuata femper occafione profequi.N ecefIè eft. Ex his Piltet tinglll.a.ficri & pIura,
& mellUs,& faci1~us,qua'ndo finguh ftngpla fecundum naturam occafione [eruata ab ab js ce{fantcs
efficiunt. Sic cfi omnino. Pluribus igicllr, 6Adimante, opus efi cinibus quàm quatuor, adea qUa!
diximus comparanda.N oh enini agricola, ~t v~de
~ur,fibi aratrum conficiet, fi commodl1m open futurum efl:, neque Hgones & rafir?s, neque ali.l in~rumenta quiblls agriclllwraindiget. N etllle r/~lr
lus xdJficator.Mulus enim & huic<>pus efi. ldemque ch: textore & coriario diccndum erit. N pnne?
~dem. [abri ipltur hgn:ui) & ferrarij, alijque hlllllfmodl p.lures an.lficcs, nonri in 0ppldulo conciues bél:l, frequentllls lp[Ulll efficient. Vera loqueris. Scd nondl1m. ~ati$ amplulll hoc dlèt,nifi Ipfis
pubukos, & oplhoes & pal1.ores alios aqderemus)
vt:& agl'icolx ad arandum boues haberent ,& .1rchiteéh iumeutis ad çoueél:andu111 matericm cum
agricolis vteref\tur"texwres amem & 'c oriarij pd~'
hbus açlnnis. Haud'Übê p:ïl>l,IaelTet eiuitas, q_uX
omnia h;ec habel'ct" .Atqui aon{htuerc ciuitart' W '
eo loco in quo ndueél:ionibus non indigeat, ferme
impo[sibile dl. lm po[si bile. ' Indigcbit igit~r &.
ahjs, qui e~ a\ia vrbe iIll,portent, t]uiblls hxc lmhgeat . lndigebit. Valllls autem e{fec minifrer nJhl~
adducens eal'u rerum,q uibus indigent hi,;\ ql1Jbll S
affen ea quoru fila çjuitas indiget.,y acutls enlm.re~
diret.N Qnne? Vide:tur. Oportet.igitur non {olu ca
c6fici, qux illi çiui~atHilfHcGt, (cd. qualia & qll~t
ijs quibus iIIa jndiget .·Opol'tet f.înè. Pluribu~ Jgl.~
tur agrü:olis &alijs.;lttificibllS nobis opm efimCl~
uitate. Pluribus ceree.Et alijs ill{uper minifiris qut
&jll1ponét k ,e~PQntt frngllla. lfiiamé lncT~at~
r.es funt. An non/Su nt. Me.rcatoribusigitur lJ1dl~
gebimus: Cel:t~ . .Et flquidc. maririma mercatLI: a
edt,mulds etia-opus ~~t,qlli Jrerii qUet ad nauig:ltJ~
nem pertinét,periti fintl Multis planè. ~id auto
in ipfa ciuit3te'? quonlodo inter [e impertient ca
qu:e finguli opcrantur? Cuius impcrtionis gratJa,
communicationë il1duximus) ciuitatemqi cDfir u,
ximus. Patct,inquit1 quod emendo ~ vendendo.
Fotum itaqi nobis & nllmmus in comerdjs eX hoc
perl11t1tationis gratia infiituetur? Omnino. N u!l1
igltllt ferens in torii agricola aliquidex bis qUa! facit, vel aliquis alius al1üfex,fi non in eodem tempore veniant quo & illi quibus CUlll dl: hxc perm lltaturus, cdlàbit ab opere, in foro confifiens ? N u~o
rnodo,inquit.Sed iupç qui cum hoc animaducr tat ,
{cip[os ad hoc mini!teriii prxparent.ln ciuitatl?Us
emm.reétè iniHtutis 'id agunt homines qujd~ ~I~'
beeilles çorpore) & ad aHud opus inutiles, qllJ JIlle
çonfiituti circa forii partim q uidé argento cornu·
qnt cum his q Ut aliquid vendituri {unt, p;lrtim r~S
dant pro argéto bis qui empturi.Hrec ergo nece[Sltas nabis cauponu ~enus in vrbe procreat. A l1. n.on
caupones eos vocafll li S, qui rein foro ad vendltl O'
nem emptionemqi confiituut? ~i vero 3d alic l1as
vrbes migrant,merc3tores? Procl1ldubio. Sunt ~
;,llij pr~terea, vt arbitrof,mil1ifiri,qui cum. huic [0...
cietan paru animi vil'ibus confenc po[sint, l'ohur
corporis {ufl'.idés ;ld labores h3bét. Hl-i el'go n>b oris v[l1ql vendentç:s,-quifl}p[um prxm~~ mcrc cdctn
appell~nt,merc~nariJ nuncu panm r. Nonne jea? Ira
pl'or[us. Complernentum ltaqi çiuitaris ex, m~r..
cenarij {unt. Videtur. Nunqllid,ô A~ün;lnte,lta
i:un à nobis ad3uc~a efl: cluitas,vt fit perfeét~, for~
ta([e. Vbinam inip[.,î,iuftiti;t crit & inlll!ti;1,& CUl
11mu.linnaq :\t'l; Jnli~a ex his l'ebus ql1as traél::'.llj~
mllsi'Eq Ulde n1,O Socrates, ne[cio, 1üii forr~ COJl{j~
fiant i~l mutuo quodam v{u eOrtlln qux diximus,
Forfitan lnquarn bw!! dicis, Coniiderandu tamen,
ne~; deii~endu .. E t prin;ùl~ quidé intlleal1lul' qua
ratlO~e VIél:U vtetur ,quiita jnHituti [unt clues. A.1l
non clbos parabUl1t,& vÎl'lu,& vefl:es,& calceamc~
t.a,& d0l110S ? Aefiatc quid e plerunq; fine vefie,.&:
fine caleds opus f,tcient. Hyeme autcm vdbbus ~
calceis q uantu hît efi, induti.N utriétur a~t ClÇ hor..
deo 8ç [l'umeto faril1a conficiel1tes, & p;irti~n quidem pin[endo, p~U'tirn cogerendo, placentas çgregias panesqi {upel' calamis, aut pUflS f1'9dibus jI1l~
ponentes,in ldbsq; ex hCl:bis [mi!ace a,tq\lc I1l}:r~?
faétis,difcumJbétes cO~ea:\bllntllr ~pfi ~ eorü hhJ~
bibentes VÜ1U corOnL\tl,& deos l;mdi\ntcs,illCll Jldc
fimul
�/
Dialogus II.de Rep.Vel,delufto.
tate opllsef i ad exercitu maxim um compa ranJii,
litnuJ viuit,n ec vJtra cen{um filios genera bu'n t, càqui ob ea qux diél:a flInt, incurre ntibus ho{bbllS
u~ntes & pauper taté bcllü. Ei Glauco refpon des,
Vei.
obuius. fit. Nonne ad pug.nadii ifii [ufficiu llt guos
SIne ob{oni o,vt videtu r,inqui t,couiu afecifi
lmus? Non, Gquide tu atq; 005 oés reélè {ilha_
narraU
n~tn dicis,in l1uam. OblitllS enim hoc era,qu ôd
...
coccfsirnus, eum vrbé coofiit uétes, in hoc
ca
&
periora
oleas
bauri e([ent ob{oni um, C11 videlic et &
mpo[sibile e{fè vnü plllres :ures bene
imus,i
conucn
,pulagronJ
feum & bllibos : prxtcre aholer a quaG
exercere. Vera loqueri s. Certam en bellicu rn nonne
~enta coquen t. Et bellaria ipGs appone mus ficuû,
~r~ificio[a fa~ul~as cfi? Efi, & maxim è quiden . An
CICerum,& fabaru m, & baccas myrti, & phagin as
19ltl1r de conan a m,lg1s quàm de bollica cfi eur,lnglandes prunis torrebu nt, modeM; bibente s. Sicq;
dllm? M inimè. ProllÎb uimus aût ne coriari lls opcquietè & {alll briter viuente s vt par efi,{enio confe,.,
raGmu l aggred eretur agrieol x, vel textori s, vel arl~.i aliam eiùfmo di vitam pofi~ris fuis .relinql lent:
chiteél:i, & in [ua dütaxa t arte ver{ari l)rxcep imus '
SI fllibus,ô Socrate s, ciuitat é infiitui{fes" qllxna m
. ~"
vt opus IpUllS qllam optime nobis cofieerctur:Gn_
alia i pGs cibaria prxpara lfes? O!!.id ergo ngend'Ü?ô
gulisq; al.ijs G~gula pro clliu[q; ingeni o tribuim 9,
Glauco.~od multi (olét, inqui[, fuper thoris di;
vr .qll1~q; ~dvnl\ a.d quod natura ducit,a ggredi atur,
fCllmbendum, ni fi mi[erè \'elimlls viuere , epulisq
9
agens, & tcmpor is opport llniex men(av e(cend um, obfoni j9q; belbrij s qllib hi5 otJUmq; a cxtens illud dFieiat. An vero paru inè
,optim
[erllata
tate
ternpor ibus vtuntu r. Efio Glauco , inquam ego.
terea, vtru belli ca reélè peragâ tllr nécne? An forte
Intc1hg o: non enim vrbcm , vt videtllr , confidel'av[q ueadeo facjle hoc filldi Li, vt po{sit quis belli comus [ol~m quomo do fiat,[ed delicar a vrbem. Forfimul vir elfe & agricol a, vel coriari us, vel alI- .
[us
taae igitur non malè ft! habebi t. H.anc enim intlléquis alius artifex ? lu[or autc talorum vcl alearum '
~es,forfitan deprxh endem us vbtnam iu~itia &. j~
nulllls quidé idonell s elIèr, ni Apueriti a fiudili
lUfiitia ciuitat ibus inna[ca ntur. Vera Vt1qi mJlu CIadhibu i[fct, [cdulus qi incubu iffet ? Et fcutum .
:lrti
It,itas eae videtu r quam diximlls,t~n.qu~m C1na.vequidé accipie ns, vcl alia quxdam milirar ia arma &
rurn G vllitis, ciuitat e quogi turglda coGderemus.
inarum éta vno die idoneu s tuiles crit in qllouis cer
Nihil enim prohib et.Prof eél:à hçc,vt .videtur ,qlli_
tandi genere , alioru autem inarum entoru nullulU
bufdam nequaq uam [lIff'icient, atq; I11C vlél:us non
ap~li.qlle.~ artifice~ f..1ci~t vel athleta m,neqi vtilc cdt
placebi t [ed & thori ad dent ur & men{x, & ab)
~
lllt q Ulm eo audJO pentus non fuerit,& Catis cornparatu s,& va[a,& ob[oni a, vnguen taqi & ~unJtus,
modè exercÎt arus.Pr etioh1 inqllit admod u infinl- '
fcorta, aron:ta t3,cond imenta ,obleél :ament aqj, Gnmenta e{fcnt: N.on~e ~ua,nto ~agis ~ufiodix opus.
gutiqu e horum omnis generis . Neqi [olùm caqux
us,
to.maJOn otJO Indlgeb It,.arte'qi &exerc itadom
e~,tan
[LInt,
a
ponend
ria
fuprà rctulim us, nece1f.1
tlOnc rnaJOri?Ita exifiim o.N 011l1e &naru ra ad fiuveaes,& calcei,fed addéda rur[us piél:ura, & varie...
dill.~ ~p{ll~ idonea? ~idni? N ofirum igitur erit.
tatis artificia,auruQ1 & ebur, cxterJ.q; eil1{dé geneofEelU,vt vldetur , quoadfie~i po[sit, ddiger e,quz
ris omnia. nonne? Omnin o, inquit. Nonne igitur
quales natllrx Gnt ad vrbe cufiodi endarn . No&
maiorc m ciuitat em oporte r côfiitlli? illa e?im üna
planè.P.er Ioué,n. on hll~ile negotiu fumpfi-.
i1ru~
non ampliu s [uff'idens ell, [ed mole quada & muln tame efi for~l~an,du,ql~atenus vires [up_
mus:no
titudin c repléda efi, eoru qui non ampliu s neccfsi
petunt . N ?n certè. EXlfil masne dlfFerre naturi getatis cauC1.in ciuitat ibus [unt: quales funt venato neroG ca01s,& generoG adolefc entis ad cufiod iam
res omnes ,& mimi,i mitator c:sq; partim cirea figuagenda~~~~ a!s? Vtrunq ue ip~orü h'tgacé opone t.
ras atq; colo~cs,pa~ti~ c!rca muG~am, ,poëtx [~ili
effe ad {entlcndu, & velocem €;tlam ad in[equ end·u,
]icet, eorurn que rntnlfi n rhapfo dl, recltato resque
fi'
•
atqi ro bli,ft lI)CUtn a, eçu~u~ fl1erit,ad pugnan dum.
carmin llm aél:ores,cantores,C,ltatores, redemp toOpus certc efi omnIb us lfilS. Atqui aud,lX & fonis
res,& appara tuum infi!llm elltoru mqi vanoru ~rfit opo~[et, fi.qui~é bene pugnat urus fic. ~idni?
tifices mm aliarum reru,tu m earum qua: ad muheAn vero fortls eru & alldax qui iracunclus non fit,
brem :nundu pertine nt; ~ineti:i m!n~firis plurifiueeql~lls,Gue canis,[ell qUOdllis alilld animal ?An
hus indigeb irnlls. An no opus elfe Ubl vldctL!r~ pxnO,n .al1Jmadllertifii incxpll gnabile rn inlljéèa rnquc
dagôgi s, nutrici bus, educat onbus, compt nclbus ,
eac l~am? qua prx(en te anima ornnis intrcpi da ad
ton{or ibus, & ijs qui ob[oni a & cuhn.am par~n.t?
oml1Ja ea & Illuléla ?Anim adllerti .Manif efillrn efi
prœtcre a & [ubulci s egebim us. hxc emm ~OblS lU
qualé corpor e cufiod ë e{fe oporte t? Manitè llum.
priori ciuitat e non erat:no n cnim erat op~s.In.hac
~inetiam qllalem & anima, fcilicet iracllnd u. Et
dLIté & hac, & alijs cfcis côplur ibus e~ ammah um
hoc. ~oOlodo ergo, ô Glallco , afperi & agrefie s
carnibu s 1I1djgebitnUs,fi~u~s i~lis v~[cltl1r:an non?
non erut aduer[u s [e inllicé ciuesq; alios, Cllm tali
~idni? An no & medicls 1I1dlgebltnUS Olulto m.a
natllra prxdit i Gnt? Haud facile iftud per IOllcm.
gis ira viuétes ,quàm vt ant:a dicebam~?Vald~ qu;Verunt amen opone t erga [uos man[lle tos : aduerdcm.A tqui & regio,q ux tuc eos .homJ11es f.1us co~llS autem hofies, immite s cff::ali oquin haud expc_
lllodè alebat, ex copio[ a parua erIt.Au t q~o modo
étabu~t dor:ec ipfos ~lij p.erdat,~d ipG [dp~os perdiciml1s) E fivt dicis. N onnc i aitur de finlum orum
dent.SlC aceldet . ~Jd IgItUr f..1clernlls? Vbmim a_
regione ~obis aliq uid v[l1rpabi~l1S, vt ~a.tis .agri ha .
fuetum timu.l & iracund u ingeniu reperie mus?C ô_.
beamu s ad pa{cendu atqi ar~n~u~ & fi~1tlml quoq;
traria na~q; lra~l\nda: natura ~itis appare r.A pp:!"?e no.fi~a,fi & alij ad cum~llu dllllUa~U ~e)conferan~
ret. Verum qUI alterllt ro horu carebit , cuaos bolnfinltu ,neeefs itatis term1nos e"cedetes . Admod u
nus non eriç,.Hç c au te ficri nOn polIe vident ur .Atnece{fe erit,ô Socrate s. pugnabirnll~ erg?~ vcl qu~d
que i~a feqU1tur, ~t bonus cunos inuenir i nOn pofagemus? PLJgnabimus. A tq; nondu dlclm~s,qu,ld
fit·Yld cmr v~ dlClS. Et ego hxfitan s, mecllm q; ip[c
<lUt mali aut boni bellum affcrat:fed hoc [olu,qu od
a01I11O ftl p.er,JOra reuolllens,~erità,i nquam ,d lIbioriginé beHoru inueni mlls:ex qUl b.llS cùm.eueni~t,
ramu~ amJc~. N a~?b ea qua [upd induxi mus co& public è,& priuati m magnct vrbe cala~ltates l~
paratlo ne dlgrefs liumus . ~o paél:o id ais? An nô
uadunt . Sic prorfus accidit . Igitur & maJOre CHIlinl!C
1 ij
iIli
1
,
,
,
•
oJ
�Liber trigefimusprimus.
inueni mus ~ales quafc!i elfe natura s, quales minimè putaue ramus, habentcs hxc Gmul in fe contra l'Î:l?Vbfnam?In alijs animal ibns hoc vtique videre
licet,& non minim è in co cuftod e,cum quo noftru
cultod em compa rabimu s.Noft i enim generofi canis hunc à natura moré elfe, vt aduerfus famiHares
& notos mitifsi mus fit, cotl':t vero adnerfus ignotos.N oui certè. Ergo neque impo(s ibile efi, neque
prc,:ter natura m quod quctrimus,talem videlicet cf:..
[e cuftod em. Sic apparet. An videtllr prxtere a tibi
opu s eiTe, vt qui futurus fit cuftos, ad ferocit atem
i11~m addat vt n;\tura philofo phus fit? ~omodo
jftud ais? Non cnim intellig o. Atqui & hoc in canibus intueri licet, cJllOd quidem in beltia dignum
admira tione fit.~ale iltud?~em ênim ignotu m
viderit grauite rfert,& fi nihil m~1i ab eo fit perpeffus. Nota autem blandi tur, quamu is nihil boni ab
eo fufceperit.An nondll m hoc admira tus es? Haud
valde ~1Ucufque animad uerti, quod autcm hoc 6cit, manifc ftum elt. At enim videtur hic natura: ipfius effeau s ingcnu us,ac verè philofo phus. ~a
ratione ~ QEoni am afpettu m nullarc alia amicum
& inimic um difcern it, quàm quod hunc quidem
nouit,i lIum autem ignora t. Nonne igitllr merito
dicend um erit difcendi cupidu m, atq\ ftudiof um,
quod cognit ione & ignora ntiadif cernit domcf tiCllm ab ex~raneo?E rit. ~fdni? Porro difcédi il udiofus & philofo phus idem.I dem. Cur igitur audaaer non ponam lls & in homine ,fiquid em aduer
fus familiares & notos mitis futurus eft, philofo phum ip{um clIè & difcendi cupidli oportcr e? Ponamus . Philofo phus igitur & iracund us, & vdox,
& robufiu s natura erit, qui ciuitati s cuftos opti~
mus dHutu rus. Sicefio mnino . Talisit aq; cuftos
fit. At quo paél:o nutrien tur à vobis, erudie nturq;
~uftodes ? Atque ha:c conGd eratio nunqu id vobis
confer et ad id cuius gratia confide ramus omnia ,
compe riendll m,quo modo fcilicet in ciuitat e illfiitiainfi t & iniultit ia?Id certè cogitan dü efi, ne forû vel necelfaria dimitta mus, ve1 [u pcruaclla profequamu r. Reor. equide m, inquit GLluconis frater,
èi{cep tatione in hanc fummo pere ad id quod nobls
J:>ropofitum efi,conducere. Ita & ipfe per IQucm ,ô
:Lmice Adima nte,cxi ftimo. Non igitur defiltendu,
ncque etiam fi ha::c longio rac[fen t. Non certè,in quit. Age itaque quema dmodu m infabu lis otillm
agentes confab ulantés qi,orat ione hos homine s Îll1truam us. N cm pe fic decet. ~a:: igitur ~rit difci_
plina? N um difficile erit inuel1lre mclior em iIlaquç
haél:enus longo tempor e efi inuen~a?cft autem ha::c
ad corpus qllidem pertinens gymna fiica,ad animü
mufica . Eft planè. An non à111ufica el1uditio h:ec
prillS quàm; \ gymna fiica, inciper e debet? Certè.
Cùm mufica m dicis, [ermones etiam ponis nécne?
Pono.O r.uioni s auté fpecies dure, vera & f.llù. Ita
cft. Erudie ndus vtique in vtraqu e cuftos fllturus ,
priusq ue in fal[~.Halidintel1igo inquitq uid dicas.
N efeis quod pueris fabulas prius narram us?hçc au
lem, vt fimpliciter dieam, falC1 funt, infimt tamen
ctiam vera.prius auré fabulis ad pueros quàm gym
nafijs vtimur .Elt vt dicis.H oc ergo voleba m, cùm
dicercm attingé dam cffe prius rrÎufic:l quàm gymnalhca m,Prob è. An nefcis in vnaq\l:\que re maximum quid princip ium eIIè?pr:çfcrtim iuueni &. tenero cuique . M aximè enim tunc format ur indlliturq; figura.q~am quis vnicuiq ; imprim erc velit.
Omnin o ~ llldc.A n a~~o f.1cile permit temus q uas-
libet fabulas à qllibllfcllllque fittas audirc puero~~
animis que imbibe re opinio nes vt plurim um con·
trarias iIlis, quas cùm adolellerinr, babere JJJos dc-·
bere exiftimamlls? N ullo modo id permitte~uS.
Primùm igitul', 'l't videtur , fabllbr llm ~tton?llS
pra::ficiédi funt,llu i fiquam bonam fabula fe~crlnr,
eligant ,reliqu as alltem abijcia nt. ~:lS dell!q; e1egerimlls, per nlltrice s,& m,ltres pueris nal\rad~s.eu
rabimu s, vt ip[orü animi bbulis multo magls Jnformen e qll.-\m corpor a manibu s, r x his vero ql~aS
nunc recenfe nt,m llltX erunt abijciédx.~ales,I~
quit-In maiori blls,in quam ego,pla nè minores VIdebirnu s. OportC t enim candem figuram ea:e,ea~
démq; potent iam, & maioru m pari ter & mtnO: u,
Annon ccn[es? Cenfeo equidé . Verùm quas maJOres a ppclIes,neqllaq uam intellig o. ~as Ha:fiodus
& Homer us reliqui qi poëtx fcripfe runt.hl nl.Il~;
homin iblls falf.1s fabulas efBnxere, qua:: ql~otldle
CÎrcllnferunt. ~as fabubs dicis? qllfdlle I~ Ip{iS
damnas?~od & primo & maxim c:damn an op~r
tet,prx fertim eùm aliquis non bene métitur.~ld
iltud? ~aclo quis verbis malè fingit,quales.d.l) &
heroës fint, inltar piétOl'is nulla ex parte fim~hafi
gur~tis ad ea qll~ imitari conatu r. Atqui talla ~l~A
rito vitupe rantur. Verùm quomo do& qualia ~le~
mus?P rimùm q\lidem & maxim um,& de ma:X:ll11 1S
rebus menda ciü,q nod non probè mcntit us ~lt
fiodus ,qnand o gelta illa à Cc,:lo fingit,a dditq;.ql1Cadmod um Saturn us enm puniui t, qua::lleegJt ?a:
turn 9 recer:ofet,& qua:: ;\filio l?pc[fus eft.~~ qu;de
& fi vera e[fent, non t:lmen purarc m tam apertc ad.
homin es mentis in opes adolefcenteslli pl'ofer.end:l,
fèd t<lcenda potins. Sinaut em necefsit:1s adeHet 10quen~H,in :ucanis al1~iéda paucis non poreu~n r~
crifi~ntibus,fed pretio[,1m quanda m rarall1qi \'1ttimi, vt quàm paücifs imos audirc côting at. pr~
fedo duri {unt hi fermones. N eqi dieend i, ô ~dl
mante, in ciuitat e nofira. N eqi dicend û iUllenl a~
diéçi, quod qui iniqujf simaf.1 cinora perpetrat,nJhi! mirum comm ittat: aut qui pcccantcm pat!em
lupplic io afficit, non multû prœuaricetllr, imo faciat ql10d primi maxim iqi deorum feeerunt. ~on
per Iouem inquit. Nam neqllc mihi ql1idem dJgna .
ha::c vident ur,qux dicantUl'. N eque omnin o quO d
cmu di j s di j bellu m geranr ,infidie ntur ,&pllgn cn r.
N eqi enim vera: fiquidé oporte t futufOs aplld nOS
ciuir:ltis cuftodes turpe putare inter fe difsid er:.
~arc nec vllo patto narran dü illis gigant û be1h~,
prxliau e permu lta deorum & heroü cognatiS (UJS
p~oximisqi illata:fed fiquo patto perfuaf iui fum~,
nullum vnquam cillem ciui aduerf ltum eiIc,neq;
elfe hoc [,1nttum, talia ql1xdi potius & pueris fiatim, & adolefcentibus à fenio'ri bus aniculi sqi na1'randa funt,co gendiq i poëta::, vtad ha:c f.1blllas fuas
dil1igant. Vincul a aut lUnoni à filio inieaa ,& Vrulcanum cœlo à patre deieétu, cum j\]e marri verberatc; fubllenire velltt, am deorü pugnas quoieu nq;
Homer us fCFipfit, minim è in ciuitat e reciperc ~.c
bcmus , fiue pei' allegori:l1u diél:a hxc fine, tiudlnc:
allegor ia.non enim'adolefcens hxc digno[cere poteft,{ed qua: in ea retate opinio nibus accipiuntu1'~
dj ffi ci li me elui euclliqi confuc uerût. ~oruforte
gratia danda omnin o élt opera, vt hœc fabella:: quas
primas audien t, optimè infiitutre ad virtucc m !in~.
Non elt procul i ratione quod dicis. Ver~m fi q~IlS
interro get ha: qure fint,& clliu{modi fabula::, qll~d
nam dlcemu s?Tum ego) 0 Adimit c,i\1q lIâ,poet:J::
quidcm
H:-
,•
1
1
�377
.
lo
ul
el
,d
el
.V
ep
eR
.d
II
s
gu
Dialo
tas formas [pede apparere? & aliàs qllidem in mul
us;f ed
[um
q~i~ë nos in prrefentia neC); ego,neq; tut~t
figuras,
opor
~1Ult~tis infi itut orcs :ho s aût nolfe
eat: quas fi exdeb
las
fabu
t:r
poë
ere
Jn ~uI.bllS fing
dç n~n lim t.
ce cnnt,fabula: hu.ill.rm~d~ pc~mitten
per une t (.,s
ore
N eque tam en ad clUltatlS lnfi ltut
i declara,
mih
hoc
{cd
b 11las fingere. R eétc inC)uit.
qllx dam
ales
rç?T
figu
~uales Hl:re circa theologiam
eft de
per
{erp
talis
eft,
s
Deu
Jn~uam ego ,qua lis ipfe
tican
e
,fiu
tl\~
riba
dc[c
s
~bu
[cnbendlls~fille carmin
us
bon
ne
Non
t.
ece
ltad
a.
œdl
bus , fil~C ctlam rrag
Atculdubio.
& ~pfe Deus eO:,& ira di~endum?Pro
? ~ u1lum,
non
An
cfi.
lUm
nOX
qUI n~IIum bon um
qUld nocet?
Vt arb ltro r. Q!! od inn oxi um efi, nun
d mal um
qlli
Neq uaq uam . Q!.!od non nocet, nun
l ,mali
nihi
em
f.1C~t? Neqllc ifiud qlli dem .QE od .aut
ne
non
,
Item
s.
f.'Clt,nllllius mali efi caufa. N uIIlU
ifelic
e
ben
o
Erg
.
conducibile bon um efi? Prorfus
ium
o~n
ur
igir
tcrque ag~ndi cauf., efi. Efi. No n
e [~habet cal~c~ufa bon un: eO:,fed eO:llm 'lux ben
lc e~ .?m mm.S
fa.eorum vero que; male,neqllaqua
mu cau~a
~rn
fit,
us
no. N on igit ur Deu s,qu um bon
hom ldem
qll1
um
cor
en, Vt mu!ti dicu nt, (ed pall
uf.,m.
aca
extr
vero
lm
corl
nlhus in cauf., dl, mu!
~ala,
à~
aqu
bon
t
[un
is
nob
a
Multo enim pau cior
f., cO: dICc:dus.
Et bon oru m qui dcm fOltlS Dc~s cau
m calJM alorum aute m qua mli bet aha prçter Deu
m~~i vidcr~s.
farn quz rere decet. Verifsima lo.qui
.
~lIs poet~ a~mttlhad.". Neque Hom eri igit ur, ncqte! alte~
dlc~ntJS, ln I~_
rc.ndum en peccatum, fiul de dlJS
a 'plena .r0rtJ~us ,.bO~l~
UIS Iimine duo iaccre doli
~upltcr ~~UJce
vn11rn,maIis alte rum . Cum q; ex lm
bene,ah:ts ma
huic
c~mmixtis imp erti t alicui,aljàs
vcfana f.1{lles
nc
r,hu
Je eft. Cui vero ex alte ro datu
ittendll!,ll cfi
adm
vero
e
equ
fuper terras exa gita t.N
':l ?tq; ~aoru
bon
elfe
lIiad.l. lou cm nobis difpé[atorem iura men toru JOduclavero
m
one
lliaeJ Jo rum . Confufi
am, fiquis per Iou em lX M~.11. rllm q; à Pan dar o faét
uam lau~ablneruam faétam fllilfe dbl;erit~ncql1aq
enfionemq;,
dJlf
Jllus,neq; deo rum con trou erfi am
Neq; quo d
em.
& iud iciu m per The min atqu e I~u
~m mo rra:
Del
lat
dici t Aefchylus,adolefcentes aud
s d~mu
dl~u
flln
lib us caufam pr~bere~q~land? v~lt
qu~b~s
t,ln
uca
lnd
fubllertere. Veru fiqms lam blca
PldlS,
Pelo
vel
ur,.
rant
quœ N icob e acciderunt refc
um
e~d
fin
vel
,
odl
u[m
"el T roianis, :lutaliquid hui
,.
[u~t
deI
fi
~
a:vc
oper
?on èfi eum di cere h~c dei elfe
?,
ra.tl
us
lrn,
qU~~
c
nun
Inueniéda efi in his eaq uam
lu~a~; e&lfic,
dice ndu mqu e Deu m,qllidem bon a
~l~rt fi~t
vero
d
~o
e.
3.tque eos uni end oiu uitf
gJt,poeaf~l
fic
qui
s
Deu
q;
qUi pœ na;pen dun t,tit
ct;ret. mad1.
ti
~ed
um.
téd
mit
tam di cere non efi per
ote miferos,pœnls egerç,easq, 1'01Q los hom ines , vtp
M~lorum auUentes à Deo iuua{i) p~rmittendum.
ll\l bon us fit,
m,q
Deu
lm
ipli
tern alicui cau[;Ïm cae
tt~nd~m, ho~
rcfcllendum eft omnino,neqllC: eermi.
IS ~nfiJt~l1Jegl
sue nqu i dicerr. i~ [ua ciui tate , 11 bon
.:l 311d1re, fibus ciuitas dcb et, neq; in[u~er quen'J,u
mlbus hçc lnUe fit iIIe iun ior tiue fenior,llUe carm
~r, t~~q ua~
fera ntu r, fiue 1';ltua orat1one naqen~
S vulta" ncq,;
'lua: neq; diÇtu 1'ancta tint, ne<I;ue n~bl
fcrenda.
Jege
ln
inte r fe confona. Aae ntio r t~bl hac
lex atq;
nt
vna
l1lihi nempe h:ec pla.cent. Ha:c_itaq;
ua co'1
JO
t,
lun
figura ex his '1 ua: circa deos fcreda:
~ Don
Deu
r~
gatu~ ~nl;lfq lIifq; ~ Qicere, & indl,lc~
d JlI~l
t:
flCl
O~nium ca\lfam,(cd bon oru m. SUf
re eflato
filg
pra:
tell\ h:a;c [çcnnda? N um exifiimas
fpefub
s
alia
s
fç Deu m, & tan qua m ex intidi js alià
.
aliàs aut é
dem (uam mut ante m, aliumq; effeétllm
s offe gine
ima
nos decipiétem, vanasq; de [e nob is
niu m
om
que
rentem?ve~ fi~plicem po~ius min imé in prçfentia
d
qlli
o
[ua ex [pecle dlfcedentcmrN e[d
ne necellè cft fi
dc his dicam. ~id alltem hoc? Non
fc mu tari vc;
m;\
pilr
i
vcl
qUid;\ {pecie fila di[ccdat,
qux O;t ialio
ab
am
aqu
ab alio? N ecelfe. Hau dqu
quc mad tur,
tlln
Ver
e
arqu
mè [e habent~m~ta~r~r
labo rjbu s &
mod um corpus a clblS,& poclIlis, &
sqlle vcn~oplan tari a ~mnia a? :rfil.l tc~peftatibu
quo d intcger:r~m,& hlllU[mo~l ~a[~lOnlbus: vbi
per mu tatu r.
nm um ~O:,~ robuO:lfslmum,minimè
tifsimum &
Ita certe. Non ne animllm qllot)ue fOr
imè p;r min
[apientifsimll,m ex~ern~ per turb atio
nia var.1
om
C:t
mutaret?Sanc. ~lnetlam cornpofi
lhu éta '
con
e
ben
zdificia, veftiméta eadem ratione
p;l[Sio~
vel
e,
por
a~ bene ~e ~abétia~minimè vel c~~
igi.
~d
qn
~k
.
mbu s aliJs lmm ut.\ tur. Efi vtdlCJS
e,
fGu
vtri
ve1
,
artc
tu~ ~ene [e habet, ve~ narura, velo
idcV
.
ipir
[ll[c
aho
mJnJmam ?ermu~atlOnem ab
t,om ni cxpa rtur. At vero ~c~s Ipfe,~ ~quz dei [un
jgitur r.lHac
ni?
~id
et.
t~ quàm.oru~e fefe hab
et,. Miiper
[u[c
~
Dell
e~
plur
t1~n~ mlm mc f~rmas
arét,..
mut
erer
vert
[c
10
[e
m
aute
mOle. N unqll1~
re.
ut<l
m
cm
que Deus? Mamfefillm hoc cfi, fi quid
pc.
in
veJ
~llr. VtrùDl;igitl~r in rnçlil1s,& plllchrius, li mo do
us,
pei
in
eO:
fe
ece!
~
io:
JUS ac turp1l1~ [el~
itud inis & virmu~aru~. No cnu n JOdlgnu pul chr
ueris. Vet~tJs cne Deu~ dicimus.Re~j~jmè Joq
mat c tu
Adi
ô
,
rum CUlp hzc lta fe hab ent, Hed lsne
,de:"
inem
hom
ille
li,~ 'fon te a1iquem, fiue Deum"f
fnpo
d.It
iftll
tè
cet:
bile
ter~or.e~ [c (lccre? Impofsi
,
etur
vid
vr
Sed
c.
veU
[C
are
1ibtle 19l~lIr DCll~ mut
,
rum quifqllc
pulchern~us optJ~ ~,sq! cù~ fit deola[e
mpjterna&
t:J)
lnfo
iL1a
mQes
o:,o
quod.~~n pot~
irro hoc
omn
fimrhc1 permane.n~.N ece~arium,cLTe
",
opt ivir
is,ô
nob
arb1t~or.N ulluslgJt~~ poetar~m
is
form
in
js
vari
mç" dlca~) dços hO[p~,tlb~s fimtlcs
The tide fi- Odyfs.)'.
vr~~s a~l~e. N eq;,ah9uJS de pro teo , ~ js poë ma
~1i
n
al;
js,
~l~la met latu r.N eq; ~n trag œdi
iem perm 1ItlS lnd uca t I~non~~ ln [a~e~dotis fpec
donatis mu
vita
tata m In~chl ~rg1Ul ~uml~ls filijs
eat fingcre.
alld
o
ncm
n~ra colhgente:cœteraq; talla
eant,dcos
terr
ros
pue
lis
N eq? ~atres vanis his (abn
, ~arijs
da~
bu[
qui
is
grin
quoi4a~. not te va&at:l,pere
l~ diJll;.l
s
deo
in
&
ul
fim
[nb for~l~, perfimdes"ne
rnoUo
.Nu
da~
rcd
.res
can t,& lp[ofP~leros ti.I?idio
[ed
t,
[un
des
mab
Imm
pfi
40 : At vero non?~ .dlJ1 dec~piétes v~rias i,n for_
nos
'll;11.bu{da~ P!œfugl)S
Q!!.u;l ve~o,mé~
~as mll tan vldentur~Fol"~tan 1ta.
~blettans
~nfn~ Deus vult,~u~ verbls,am re.fal[am
d 1p[UlD rel.tUaglnem? ~efcJO lfilld:A~ ~~fClS quo
,o~nes houe~a me~~aclUlD,fi J.llodo ~lC~ ld po~efi
Sk içqu~r.l1.,
mlnes dlJque oderl;lnt? ~ld lO:ud alS?
dam :I:!i prq:~i_
NuUlIs ,ent~. [~on,~e v~lt 1~[0 ql,lo
prxclpllas pt:ç~
puo l?r~fian~l[slm<;>q~e~& cnc a res
ere ilIud ibi
ftant,fsnnasque men tltl, [cd fummop
i.ntel1igo.p~l_
Il:l,endacillm timet: N ~ nu.nç qUidem
dico quo d
~as me ~agn~m ahq.Uld dlc~r~. ~go aût titü cflè &
men
Ipfa amm a cnc a res lp(as mc tm, &
a.-cq; men dai~fciti:t falli,atque.in e~ habere accepi,
l m qllippe
acll
CJUro)n~lIus.vnq~am. c~peret.Mend
rlln t. Sum
odç
habere 10 a01m~ ru",! mopere om,ne~
hoc rcam,
ceb
",op ere. AtqUl reéte qll0 4 ~ododl
is inient
mét
mo
u~ra mendaci.umvocaretur,lO ani
ium,
dac
men
["ua. Q!.!.onum,quo4cft ln fèrmone
t.ui o
im;
l iij
�Libertrigefimusprimus.
imitatio quœdam dl pafsionis eiuJ qua: eft in ani"
1..'
'
cl
fi
l
l , d
mo, & poher lUS proce cos Imu acrum, lau 0. mnino purum m édacium. N 6~nc ita? !ta Rror~~s.
Ip{um itaque renera mendaclUm non fo)urn dIJS,
[cd horninibus etii cft odiofum. Mihi quidem vi.1
'd
. r.
.
L '
d"
~etur. / ~l aut~m IplUl~lln veruls men a~1U~,
qu~ndo~am,& Ctll adeàvtl!e eft, vt non fit OdlO dlgnu? N Ollne aduer[us nones atq; cos qui vocantl1r
'amici quando ob furorem arc; aliquam infcitiam
dI)T
.'
' l'
d~ .
ma1um a .~quo . tac111us i1ggre l~~tl~r. unc por~ 0
3uertendl gran;\ tanq uam medlC1113 quxcl,am vtlle
d~ : & in his ql1as modà dicebanws côfabulationi'bus co quàd pon co"no{camlls in quo antiqllaru
. .!
fi fi
. ~ fi fi-' . , . .
d
r~~ u. COll ~ at ver~t ..~,.a Sl~llant.es vent~tl men a~
(:lu.na emm maXIme Id vole faclmus. SIC en pror{us. Secllntlllm erno quiet iilorum mend:lcium dl:
b
"
vtile Deo?A n quia non cognofcat vcçera (ub veri':'
. .,
.
.,
_.
)
. _
tatlSlm~gl~e.ment,latl1r ? ~ldlCullllnud qUlde e~[et. Pocta 19ltl1r ~enclax ln Deo non en. N on ml~
hi viùctur. An mctu hoil:ium mc:tletur? Longè abcft, An pro[) tcr f.1mitiarium dementiam atq' inf.1.
'
.
)
.
nlam? At null~s .nultorum& Inf.:1noru~l,Deo amlçus cft. Non IgltUr dl cur Deus mentlatur? N on.
Erga omnino fine mendacio cndcorum dremonumque il:ltura.Omnino.~are & fim plex omni, d' ét·
f.~ét·
~o D~llS, & ~erax .1.15;lC.. IS, n~~l\e mutatur
:tpfe,nequ.e alIos deClplt, neque pcr vlhones, neque
per [c:rmones,ncque fignis immittendis, neque nobis dormientibus, nequc vihilantibus. Ica quoque
'h" fi d'
• '1
'c once cl'lsergo hancleI:
ml JIPlte •
lcen.evluctur.
.
'"
,
cundam dIc figuratn, ln qua 0portet de dlJS lta dlcere,& fingerc, t:lnqll:lm qui neque pra:fiigiatore~
fint)l1ccue [e mutent, neque mendacijs nos aut di.
i
. fi)
.' .
.
ébs,aut fa~ls e~ucant. · Conced~. Multalgltur ab
Jh~d ..8. Momero dléèa lall~aptes, [omnium ab loue Ag;lm~,?noni mi~um ne~ua~u,am la~da?i~us. Nc,q,
Aeiehylllm eum Theudem lnduclt dleetcm quod
, . ?,
..
. .'
h' ; '
A pollo ln elUS ll11ptlJS cecll1erat, bonam T et.dlS
fl;itpem fore longreu:Hp, morbis4ue intaébm ditens.Fortunas tncas Deo arnicas fore, & la:titia me
laudationibus fuis affecit.Atque ego os Pha:bi (pe
rabam diuinllm veridicllm fatidi
1
ifc 1 t:
, .
.'
.'
cu~qJ e ,co ple
vero l~em qU.l lauda?at, ~n men[a & Iple dlfc1l11l'bem, lpfe hxc fatu~, lpfc Idcm mellm filium interfecit. Talia qua:dam qllOticS de di js dieentur, protinus reclamabimus exibilabimusque neque pe _
.
1d
ï:t · cl' '
r
mlttemus, vt U orum magl ri a lllucntlltis di[ciplinam iftis vtantur, fi cunodes apud nos pij :lt..
que diuini (luoad homini pofsibile en, futuri fllnt.
. "
.
'd l h ne 'ormam pr06ue le
A.CClplO,.tnqUlt,CqUl
Cil a ; ,
'.
plb\lS Vbl'luc vçaf.
.
,D '1 A LOG V STE R _
,
T 1 VS ' D E R E P V B LIe A,
V 'E ' L,
DEI V S T O.
"AJ.rl~11
A R. G
D
Y
'
JICINt
~ Il ~ T_
*
I AL 0 G V S tertius cufiQdum eduaatiQnem in fecun. do inchoatam profequitur.Atque f1cut inCccundo pro 4
hlb~lt eo~. audi.re faHà turpiaque de dijs, ita.hi~ ~etat mgica
~ udlfc .de lOfens,qu~ reddere illos pofsinc t1lnldlor~s. Item
& COmlc.1,qua: effillIorem cOllcicam ri[um. Tarn eoim molfis eua~ir, qU,i quotidie in l;tcrymas ri[u profufiore re[01ui4
tüi,quam qUI aolore !.lc.rY~ll~re compellitur. Quoniam vero non, [olum .Frocul:\ Cl1nJdltacc: cultoJes arcendi fune, ve~\1m euam .a~ lntemperantia & auatitia. arq; iniufl:itia, ideo
rur[us audm vetat car~ilJa ~oëtarum. quibus vel deorum.
vel heroum 111agnorum~ue nrorum libidines, rapina:. in'i-:
4 .
'
.,
,
quitatcsquc fillguntur.Ha::: aute~ educatio miliwiJolUw
busfcrèciuibusclta: l1uec'lmmut11s. Jnterha:cquxde~eI14
dacio didt attende. MCildacium ciuit3tis cal am iras clt. vide:1i~e[ quando priu,ati inter fl!,JI1ell tiu~ltUr,m,axirl1~ vero li nu:
glftraubus merHiaIl tllC, Penode ac li çgrotlllledlco,~el o~u
-te: mentia~tur gnbe,rnatori:Liect ~urcm gl1b:rna~oT1bus I~:
terdum vu mendaelO falum pubhe:E gratla, & pnu~!O 'lu .
doque erga riuatlltU, fotum gratia mali euiafJa~.wauICs~4
'mi:"euitanl. l i.cct ~ eonfabul.ui mo~e~~t~ de. r:DuS aJ1~~
qUIS, qu~rum ventas Ig noc:ttur, & qua!.l pcr JmastnC~ql:~e~
dam res.lllas quaruOl ce~tam f~r111am VI.X h~bc:nLrs, el \O~tn
re. l'romdc oratlOnem m fpeclcs tre~ dlfuugult. A.U; en
fimplex narratiocll:,:ll1t imitatio limplex, all~ e~ ,vt~tlq; per:
mixta. Omnem vero fcrlllonem reprobat,ql11 V1llfslma {jUç
que reffre abfql!c èeletb, & agit hominem perturbatuI~'
n,, 'r '
' d ' Il. 1 ~ l' 'd"
' e:mrr:tlhlt
~HqUlS emm. IlLHUl ,WSC a Iqui Imltat~r, III ' . . i•
naturam. Quoelrea l'oetam pcrrurbatos alllmos acp,llS lm 0
~all~em. tanquam iuueututi noxium illbct vel mur~ro ièyr.r
conftanrem habitllm i11litari, "el ex vrbc l'rocul aUlre. DICI 4
~uoque éum qui rlura, ve1 imitJllllo, vel faciendopertra
. J'
l'
d . d fi
.
Il uadateO'rc. .at,111 \11g;u IS t~n cm !ta e Icc~e, vtln nu ~ e
" P ci
~lUS. Perglt vero dClIlceps ex pnm:! muflea, Idell: poch,a
1e<luentem. eamque in tres difiribuic fpccies, Orauoncm:
h:l~moniam,atql1e rhythm.um. PrinciplO phthon,gunl mil
fiel voeem voe~llt b:monleam ,id er. confon:l11clZ ap,ta;::
q~2: Ilcq,ucadco gr,lllls fit vt nequcar ab eo~em ea~1toIC~ rUlor fieu, nequc cam acuta, Vt edl non pOrslt acunor . .1 :I.
mooiam dClndeex phtllongisconftituit, congru:!m V1del~
cel' Illen[uram i n e;.:ccffu atque dcfefru graulum "Oell[ll,.
acutarum, atque mediarum. Suu, t hie voees quatuor, g12.
r.'
& d , l' ans ad O'r:1UtS
atquc aeu.ta, & 1l1rgen.s
11l acutam, '
cc I?
., tucm,Item pnma:proportlones qU:Itllor, dupla Int~r d~o ~ _
que vnum.ScfquiJlrera inter tria arqllc duo. SefqultCrtla 1I~
ter quatuor atquc rria.Sefquiofrafla inter ooucm atque oét :
Prop~rtiolJem duplam ~equic.ur confonantia voeis otta~;t~
Se[qulaheram. qu III t,a: : Sef~ultcrt~am? qU.H.tX : SefqlllO ,~_
uam deOlquc tonus.Scd delllS ahUl d,ltgentlus. AcccJJC tt
. 1oco r1lyt hmus, 1.'dcftordoqul'danlffi"
&tCl1lJ)O~
tlO
. .
OtlO,I1IS,.
S
ris, vtex feeundo Legllm,pCrClpltur, Poftquam cnlm, vo cc
~armollica qua.dam e~edlus de~~étll.sqlle menfura per Jl~te~;
uonem remlfslOnemque con.clhalh, opus cft rllythm 'P lquem vocutU acuurnm,graulUm, medlarum motllSac tC~l
pora metiaris, & in lingulis, & intcrfingulas. Morus.dlcO
blandiores, fcucriores. & mcdios. Tempora dico, long lora ,
bre~lOra:x~ualia,per accentlls lo~g.os breu~,sque & ~::~~~:
I~ hts n~.a ba[em vocabulum dL dJUerfum. nam vt
1 e
gltugOlfic;ac,fundamentum,fedem,pondus, progreffumqu.
& tcrmlllum, Prœter ha:c confiderandi L'uot nOllo!m confo
nantix,& diffonantiœ communifsima: gradus.Frimusin ~atione. id ell: opinio cum ipf" rci verirate confentiens. CUI~$
~ontr~ri;Ieft opini~ fallà à verirat~ Jiflentiens. ~ecuudu~::,
l\l1a~lnatl~ne. ~u1us con~onant1a cft eonfecutl.o r~tlO /J..,_
Ddlonantla vero profeclltlO extCrnOfum. TertluS Jll eIl"
D:u,vel temperantes rationem [equeute, vel imaa iJl2tiOncrtl
il\tcmpcranter. Q!!artlls in [ermone decoro, vcY in deeo ro ,
qua~ellus "e~ Tefram ratiol~~m, vel im,aginationeUl cumuJc
tuarllm f:q~ltU:. Q!!l\lCUS 111 camu· C.UI.llsconfo n:l11t1 a . ll;
decorum Imltan [ermonem, dl(fonantla Indecorum, Scxt
i11 fono cantum alitcr vcl aliter imitante, Septimus iu Caltu
e0l1ci11110, vcl incollcinno ad choream pertinente. otta uUJ
in quadam rncoibroruru corporisquc tCtins compofitio lle,
tam fpcétaculo grata, qn.lm excrcirio gymllaJl:ieo proI11 pt;t·
NOl1US in aruficiolis cuiuslibet anis opcribu~ ,muGc:! q~a:
dam proporcionccompofitis. Hi n~ucm gcadus Mu{.'s rlb:
referallt nouem. Memento vero optllnam omnium hanno
~i~m elfe a11i.n~i t.empcranti:lln. Q nam & fC(luenre s exter~
Imltantur. VlClfSlm cum frcquCntauwf, auncllt. ~tU.. pro~
pter. iubec eas. duncaxat con!onalltias exer~ri, audiri, [pc"
Uan, qua: hablcl!m mentis eonll:alltem refcrant, n011 fupc~biaclatùm, non iraculldia etferatu\11, non voluptate 0101!1~
tum atq; re[olutunl, non fraCl:um dolore non miferieorJI:1,
vcl indlgenti.l qucrulum. Probat ergo ~oneellCum <TraUelll
atque confl:antcm ,improbat;tutcllI elltrcmos, id cff CO l1el tum acque mollem:damnat quoque multiplicem,laudat pr:t:
ca:teris iîmpliecm. Plurimlllll vero in aoimum polle iudtça t
hannooiam.SiquiJem harmonia quc;:dam diuina!it animuv
cœleftique harmoni" aliquaoJo, vc Platoniœ dixerim affuçtu~. Rurfus harmonia (J llada~ conlifiit corpus, confl~cnr ~
fplrltus, Pra:ccrea conJonalltl3 vocum aër aëreum fplflCU,!ll
motll pcnctcans.atfettumq; canentis & animurn fecllm tr:l~'
fereos. audientis affefrum mouet afFeétu, & anif\lum affi'l'
animo,[enlimqlle mores infundic. In omnibus'aniOl:!duerte
quàm non ciuili folum,fed etiam relj~io(a admodum obfucantia Plate (uam erudiat ciuitaccm,lcnlper~ue 'luod & ,pr~
CJplr
�Dialogus III.de Rep.Vel,de luIto.
tipit ,i n Politito • tempera ntii eum fortitud ine mi(ccat.Denique qdm turpcm. quam dilfonalltcm clfe cenfc.u venere.1m volupta té, ideoque -lb amor~ legitimo procul cam [cgreget, pulchra [emper & con[ona (olum defiderante.T>lurim~ vero de MuiÏca traaai at~ue gymnafi ica . maximi cnim
moment i er:h :omncs cnim hlS incumbebanr,debcnréllle incumbere. IlIa enim animum fpiritumque,ha:e corpus animi
gratia mirifiçe fon~at arqueco mponit. Addir. nOIl ex corporc bono bonum animum , [cd ex,animo bono corpus lied
b~num.Subillngit limplieem muûeam animi viaumq ; (imphccm (orporh fallitati prodelfe, multiplicem vero vtrifque
n~cere,hoinincsque dum fobrij viuerene , no indiguiffc med.lcorum alll\ilio phyûcor um. Damnat fuperfiitioCas corrons ob[eruatiolles cirta viaum, atquem edebç. Signumclue
pr.l!cipuum ciuiratis malè inll:itutç dicit elfe, fi dili gcn ri med~c?rum iudicum que indigeat opera.D efcribit medici iudi.
- chcIsque olfIcillm.& iudicem eligie ingcnio bonum, prudell
rem, fencl11 , multos homincs & bon os & mllos cxpcrrum .
A{fcrit prauitat em,qual t prinatio oem qllanclam ,ne(l; Ce, ncque vir'tutem cogno(ccre. Virtlltem vero quali hlbirum ,per
~,[olam cognofc ete fc,per fequoqne addiro rerum v[u Jevi
lion
tl}S iudicare.Meminifl'e vero (emper opottet, Platollcm
co(1ra
Prot2Bo
&
Politico,
,&
Legiblu
in
etiam
folil hic.[ed
~rmare niltil magisnecelf.lrillm cIre OO1ni qllirlem vj~o,pra:
ctpuc verO èiliili atque philofophico, qU:lm copllbm ex forti
tudinepa rirer tempera ntill(ue conlbC:101: vt per illam aIra
petantur .per hanc lion fpernancur JlUmilia,~verinquc nih~1
'-nqllam nimi~, aut auJeas,a ut mt'tlI:ls. Per 1110\01 rurCus pn:v~eas publicasqu~ pl'opulfes illiuri:1S , per hanc, ab~inea~ a b
lnluria. Per iIIam ad hOllcll:a voceru. per hane ,coblbelrJ~ll
turpibus. ~o fit, ve gYOlIl,afiic.am li:puJ & mulicam ad duo
~a:c Jenique referat. vt per 111.101 for,mud o, non tOlm corpolis qu:lm animi,pc r hallc temperal1~l;l ~o~parerl1r.Iubet aurem ambo riré iuuicem commif cen. StqulClem {ola gymna1~ica plrit ferocita'té, mu/ïc~ fola molliclem .a n~ bo vèrù for
tlt~dinem atquetem~e~alltlam. Exe,omm den~qlle nurncro
qUI/ïc cdlleati funt,ehg lr & cufiodes.ld efi "'!.agl~r;t~us,& de
fenfores, id en milites , Ad magilll'a tum vero ~rruml v.ult fe~es, prudences. fortes, publici amarores bon.l! arqlle III ~\~C
Ipfo per cxperienri:un compro bato$. Pro ban Item ~rzclplr
iuuenes in medijs volupta tibus, & doloribus. quo dlfcernatur, vrrum cemperati forresque fine. an contri : atque vtl 'ICI
feutétia m boni publici coofcrllandi proprer fallaeias,aut mL
nas aut iIIecebras ,ûne aliquanJ o filcile mutatur i. Deni~ue
ing~nia homiou m metallis fimilia e{fc dicit, & aptum qUldé
ad gubernan~um Olur~ ,aptum vero ad milit!am arge~to.ad
opiiiciu m vero, ~ agneulc uram ferro, ~,3!n. Iubetlln guJa
ingenia adilla qwbus ap~a [unt. conuc~t~: ltaque gub~rJ?a~o
rum filios intcrdum pro logemo ad V1110ra, arque vlC1[slln
inferiom filios ad munera nobilior a ûmilirer. Prohiber quo<i ue milites proprium ~ liq lli(! po[siderc, ne per auaritiam ex
canibus con uertantu r 1Il lupos.
,
t1iad. -1.
.tf, c igiwr funt , vt mihi videtu r,
qu:tded ijsaudi ,éda aut~? au~iéd~
fint ab ip[a {hum puent1 a, hlS qUI
deos & parente s honor:ltur~ funt,
cocmq ; amjciti am n.on panl1,fa~u
imo,in quit Adjma.tus,n~bls fic r,cac vIde~
ri.~d auté his tluifort cs futurt funt:no nne ca~dl
cend:l,qure ipfos morte mi.nimè metuent~s redda~/
:ln plltas alitlué fortem elle vnqua m, qUI h,anc tln1cat?Minimè per Iouem, inquit. Scd & ql11ca 9~~
de inferis dicunt ur credat , & terribil ia :lfe cXIlh~Ct, pùtasn e eum in~repid.um,a~ mort~ ~utu.rum,
ln ipfaq; pugna morte [erUltUt! & ~apt1ll1tat1 pr~
pofitur um? N eql1aqlla~ . ~por,[et It~q; nos, vt VIdetur, prrecepta dare ctia hlS~qUI de 1115 rebu,s fabul~ntur precari qj, ne itn om01n o, qua: apud mferos
tUllt vimpe rent, (cd magis I~udent: tanqua~ neq;
vera dic:i.t,neq; vtilia his q~l1.pl1gn~C'es fut,Urt {i.l~t.
Opone t [anè. Dclebi mus Ignur elUfmoùl om111a,
ab hoc verfu [ument es ey.ordium : Mallcm equidem in re rufiica conferu o inopi [cruire, quàm defl1~él:is omnib us impera re.Et i~lud, D?~~s profe~o Olortal ibus immor talibus q; hOr1?bIhs, vafia,
~œtensqj videatn r,q Ulm etiam dij o,dJO habt:n~. &
dlud.O ùli[cri' llunqu idnam apud 111feros antma
379
atq; imago? At vero mens adeft nulla. & illud, Soli Odyfi.,, :
{.1perc: crereri vmbra: volitan t.Item, Anima [oIu- I1i~d.~.
ra ,membri~ ad inl'è ros volat, ii.lam deplora ns cala~lratcm,eu & ~ortem & teneram xtatcOl rclique - ,
". ,
nt. Item, Amma fub terras velmi fumus, dulans IlJ:tJ.,
Ody Is, ...'
d
d
(")"
1." l
:tllfub
vafto
nottuç
aUI)e. tem, ~ema ma tlm
rro vlulanr--cs volant, pofiqu ii afi(l uxJe ardine ceci
derunt cx petra in qua cohxre b:ïr, ile il la: !imul {hi
dentcs ibant. Hxc vtique & ex ter a tali;I,bolla HO'me~i & ~~l.iquoru poëtar nm venia abijda mu s , no
qlua pactIca non fint, & apud multas auditLJ illCÜ
da/cd quonja m quanta magis poética [unt, tanto
.minus audiéd a plleris atque viris, qllOS !ibn'os el1è
oportcr ,fcruitl ltcm magis quAm morté timente s.
, Sic eil oml1ioo. N~onne it:ii.~~e~ nomin a qux his
Impotira~lnt horrcd a ternbll~aqj abijcié Ja [unt?
Cocyto s l11quam,& Siyga, & 1'nferos,& mortllo s
aliaq; eiufdem generis 11omina. Terren t v~heméeC';
qllippe oés quicun q; allùiun t'7 Ac fortalIè ad aliud
quippi a cOllfer unt: Nos aut cufiodi bus n0liris :th
huiuLinodi no'min ibusval de metuim os,nec ex hoc
pauore mollio rcs,q 1l:1l11 decct l'edd :lI1tL1r. Er merito formiJal1111s. Aufere nda funt igitur. A uferéda.
forml vero his conrra riadicé da, & inducend..1 dt
, Videlicet. Ergo laméeationes commi fèratio nes(!;
ilIufiri llm virorum allferimus.Necelfe cft, fi ql1idé
etiam filperio ra.Cote mplare igitur,retl:élle an COll
rd. id f.1ciamus.Dicim usne moder atumvi ru mode
rat~ vir~ ~mico [uo mortem non grauem exiftim:l
turu? Dlclml ls qUidem. N on igitur in morte iJ!ius,
tanqlla m gr:l.Uia pafsi Iament abitur. Non. Enimuero & hoc aJIèrim us, homine m huil1[celnodi [cipf~ ad b~n~ vi~lendu conten tu cJIè, minüné q; 0mn1U~ al JO 1I1,dJg~re. Vera n~rras. Minjm è igitl7r
,\/ ~l~ae fe,ret ltbe~ls,~ut f~atr~b~15\autdiuitij s l'cljne. 1lIl s q; hUlUf~odl pnuau .Mlnu nccert è. Itaq;
qu: J;tme l'rabltll~,fcd modera tifsimè feret,cu in ali
q uam hUlUfinodJ calami tatem incider it. Certè.M e
rito igitur c,lauor umviro rum ploram s è media toI
le:em~s,reltnq~eremu.s ~l~tem mulier ibus, ncque
hlS 9Ul~C~ boms, ac VIrlS m[uper ignauis , vt dcdi~netur tIlt quos ad regioni s cu1tod iam educam us
llmilia lfiis facere. Probè. R ul'{us Homcr um & c~
us, ne Achille m deœ fi li u' nunc Il'1:1 d,II.
terospo ëras
b orabim
. 1
nun' 111 :ttl~ cu' antemf .1cilt, nunc [upinll m,non
I1iad.,.
trifiitia
errare
ntem
qua. ct1am prElnum:aut clCurge
ardenté
manu
vtraq;
aut
maris:
affettll m inliuo re
puluel' é capien té in cap lit flUlderc:neqj alia eiubnté,& la~ncntanté,quot &qnal iaip[e (cdt.N eque Iliad.x:.
Priam u, qui iuxta deos fuit, filpplic anté, & fimo
fe prouol uenté, fingulo sqj Ilomin :ttim clam an té. .
Multo<IJ magis Homer u eundé orabim lls,ne hune IIJad.,.
modum plange ntes induca t,Hei mihi miferx ,Hei
mihiqu 1m infelici tcr optimu filiu peperi. ~od
fiquos deos,f.'lltem no deorllm maxim ii v[q ueadeo
difsimi li figura imitari audeat, vt eü ita induca t di- .
centé) Heu qulm charum mihi viru circa vrbem Iltad.~.
meis oculis proflig atllm cerno. V nde mihi cor mœ
ret.Aeq ; ité, 0 me mi[eru m, quando quidcm dile_ r d
él:ifsimu ~ihi o~111iû Sarpe~o~em. fat.um cogit:\ 1 la .••
Patroc lo Menetl ade daman . 5'1 CI110l a amice Adi
, mante, (tudios è iu~uenes ha:c,aU~jrC~t: neq; ridic1:lIa.p~taren.t tanq?:1 ~rxtcr dlg?lta tc diéb, nunqu a
cu le hommc s dIe [c1r:nt , aut IUa [e indign a cxifiimarent. ' am ~e contln crent ,cùm quiù illis eiu[cemod l vel dlcend um , ve1 faciend llm in men,tem veniret. ~inip10 fine vllo vel Plldore , vcl tole
l jiij rantia.
�380
Liber trigefimusprhnus.
rantia,in mini mis ètiam quibufque iaéturis in' ma
"hnos ploratus eiulatusq; erumperét.verainquit,
loqueris.N eque vero id decet,vt ratio nobis paulo
flntè diétabat: cui, nifi qUld meHus interim naçH
fllcr~mus,credendum efi.N on decet profeÇlo, Sed
pequein ri{ilm nimium profufos nos elfe oportet.
'N am effufu m rifum vebemens mutatio fequitur.
lta mihi quoque videtur. Non igitur admittédum
efi,quando quis fllmmre autoritatis viros in ri[um
folmos lil1ducit, & multo minus quàm deos. Mul
to certè minus.Ergonegue ab Homero audiemus,
talia de dijs: Inextinguibills ri{us dijs eoncitatus
cfi,dU11l VulcaQum per domum properantem vide
11'ad.<<. rent, vtpote qui c1audus e(fet. Haud admittendum
efi hoc,[ecund um tuum fermonem. Si meum vis
fermonem hune ponere, (nequaquam admittere
d~çet.) ~netiam pluris facienda veriras cft. Si
enim reétè pa~lo antè dicebfl.mus re vera, dijs inuti
le eft mendaciu,hominibus autem pro medi~amen
to eft vtile.quare publicis medicis concedendum,
priu,atis autem hominibus minimè attingendum,
patet. 19itur rempublid adminiftrantibus prœci p,uè,fi quibus ali js,mentirj c:onl1enir , vel hoftili,
vel cillium c:m[a ad ciuitatis vtilitatem , Reliquis
autem à mendacio abftinendum cft. Sed aduerfilS
hl1iufmodi principes priuatum l'llentiri,idé ae maius peccatttm cft quàm regrotum mentiri erga p1edicum, vc1 [e exercentem erg a 111dimagiftrum circa fui eorporis vitia, vel erga nauis gu bernatorem
de naue & nautis minimè vera dicere. quemadmo,.
~um vel [ua cuique, vel fociorum fefe res habeat,
Vera narras. Siquidem ergo deprrehéderis alium
in çiuttilte mentientem ex eorum genere qui artifices funt, vatem videlicet, vel malorum medicum,
vellignarium fabrum, eum punito,tanquam rcm
quandam inferentem,ex qu a cil1itatis ipfius, veluti
nauis euerGo & pernicies [equitur. Sic planè agen
dum : fiquidCfm fermone opera peraguntur. QEid
pra:terea?nonne téperantia noftris adole[cenribus
opus erit? ,Abfque du bio. Temperantix auté nonne hrec tal~a quo ad f~lbdit,OS maxim;l funt, vt videli
~cr obtçmperet maglfl:raubus:quo ad ipfos autem
princ~pes~vr ad rerü venercarü,epularumq;, & copotatlOnu~ vfum co~tinente~.fint? Mihi fanç vi.
.
dctu~.Hrec lcaque talta be?e dJéta a~eue~abimus,
11~ad .l. qua~la apll~ Homer~m Dl,omedes alt. Ela age fill~ad.i!' lent!~ eonilde,ae mClSv~rbls obte~p~ril~& ~lia his
Ihad~a. fimlh~. 1bant rob~l' [plrantes AC~JUI filentlO, du_
ces ttmentes. Et alla qureeunque ln hanc fenten.
tiam dicuntur. Probè. ~id autem hx~?Vinolente, eanis 9Ç111os habens, cor autem cerm: & eretera
qu~ fç:quuntur, & alia huiu[cemodi prill.atorum
in ~uperiores filperbè aciuueni.l.iter dl,éta,ilUe quis
q~ls foluta in oratione,fiue poemat,e lOfe~a~, an re
~e dicuntur? N equaquam. Non emm eXlftlmo a4
1l1uen~It\ t~llwer~l1tiam.hrec, vt audlantur,eonferre:nlhtl aute~ n:urU{l1, i~quo ~odo dcle~ent: Vel
quo?,odo t1blvldecur?~ta. ~ld aut~m?v~detllrne
Ubll~Onel1It\ clf: hoc iu~<;n,i a~ cont1ne~tlal11 ~o~
fequçnd~m,fi~l1ado aUdlerlt vlrum faplcntl(S.l~~
Odyn. ,. apud po~t~m Ita 10~uëtem,Pulchernmum OQ1nlU
c~e Q1~~l v~detur,cu ple?re funt men[~ dapI,b us e~r
ntbus9,': VInu~ a'-ltem e craÇere haunens pmçerna
Odyfs·Il'. p,oc~hs \nfundlt a~qllc circunfe~t? V el iIlu~, -Mifef
,
nmu elfe fa,m. e penre, & fortem fubire aduerÜm?
Ihad.!. S~ue eum dJ~~t~r ,louem,creteris tum ~ijs) tu hom.!
~bus dorll\l~t~bu~ om~uum q,ua: vlgdando tr.aa~
verat rarum venerearu cupidit:tte oblitu, & v[qt1~~
adeo vif,t Iunone perculfum elfe, vt nec ~om~ velll
re fuftinuerit,fed ibidem humi congredl fi.mm vo
luerit,dicens vehementidri [e cupidine inAa~tna:
ri,qulm olim cùm primum c1:'un parentlbus InU~· ad {s.e.
cern congrefsi fuerunt ? Siue cum narr~tL1: MarY
tçm ac Venerem à Vulcano vinétos?& aha elu{~O.
di: N on per Iouem mihi videtur idoneum. Veru~~
r-cubi modefiè, ~ conflanrer virorum exccl1cntJ,u
faéta vel diéta narranrur,animaduertend:t Sc audJ- Ody{$.v.
cnda hxc funt. Velmi cùm dicitur, Pc?tus percutiens cor increpuit dicens, Perpetere , ô cor, nam
long~ alils gl'auiora tuliai. Omnino fi~ e,fi age~dllm,N eque etiam muneribus corrumpl Ip[OS Clues permittendum eft,neq ue auaros elfe. N ul10 p,ol
Çto,Nonipfisigitureanendum.Muncra credemlhi placant,hominesq;, deosq;. N eque !:>.udandus
Ph~nix Aehillis prxc~ptor, quafi pr?~è lo.cllt~~ I!i3d.l •
fuent,dum confitleret Ipfi munera aeCJpIent~ Adl
uis auxilium ferre: non accipienti v~ro a? na ne~ 1!i~d.1.
quaquam recedere.N eq; rurfus Aclullem Ipfum dl
gnum exiftimabimus,con[entiemusq; adeo pecu~ 1!i3d.N•
nix cu pid um elfe debere, vt ab Agamemnone re~l
piat munera,atquc vt H edoris cadauer finelretJo
l'~ddere nolit.Certè rahal alldal'e non decer,lnLll1l[~
Vereor equidem, inquam ego, proprer Ho~eru
dicere.nempe non elfe fas hrec de Achille aiferuJlfc,
aliisve aUèrçntibus credere. E t elll1dë rurfu s ad uer: Il'ld.;C'
{us A pollinem dixilfe, Perdidifti me Apollo deoru 1
perniciofi[sime Qmnium, quem eertè vlciJeercr, fi
d,"
mihi potefias effet. Ité ad Auuiü Deum quàm per- la
uicaciter [e habuerit,etiâ pugnare paratus. Rur[~S Il'aH '
alteri flumini Sperchio facratis comis,Patrodo ln 1
quit heroï,morruo iam,eoPlam ferenda dabo.Ne c Iliad.4credendum eft hoc ilium egUre. Traétus autem He
étoris circa Patl'ocli fepukhru,& iugulationes captiuor';1m (upra rogum,cunçhq; huiu[modi,neq;
vera eae affirmabimus, neq; finemus noftris pe,rflladeri,quod Achilles dex filius,&Pe1ei téperatt{fimi viri,& ab loue tertij,à Chirone fapientifsim o
educatus,tanta perturbatione plenus fuerir, vrdu~
bus contrariJs morbis animi laborauerir, illiberab
tare eum aQ~ritia,atque item deorum hominumq;
contemptu.Reétè admodum loqueris. Ruriils ne~
que hxc eredamus, neque dici finamns, Thefell~
N eptunifilium,& Pirithoum 6lium louis jn r~r;
nas ade omaximas irruiUè) neque alterius dei~!Ju
fi~e, heroëm au[u":, elfe vnq uam tam gr:mia Jmplaq; pat rare, quaha de his quotidie menriunrur.
Verùm ,poêtas ipfos cogamus, vel negare horU1l1
hlte elfe opera,vel non affjrmare filios deorum cffe:
ambo vero hrec fimlll nequaquam alferere, neque
op~ram d~.re , vr n?firis iuuenibus perfuadeanc.'
quo~ ex dlJS ~~la ahql1a oriantl1r, qubdve heroes
h?mI01bus O1h11o meliores fi nt. ~oniam, vt ia~
dIétum e~,lleque ~~nél:a h:rc funt,neque vera.O~C:
clImus ~mm ex ~lJS ma1a prouenire non poLIe.
OftendJmus plane. ~inetiam audientibus hz'
nocent',Omnes quippe prauir~ti fuç igno[cét,per'"
f~afi,tafla quredam facere fecifieq; & ilIos qui pr~~
Xlmc ex de,oru~ genere nati funt,Ioui propinquJ,
qu~rum Clrca Idxum verticem louis patrij arae~~
tat mrethere, ~, 1'tequednm ipfis euanuit (.1ngU~S
deorQm. ~amobrc!m fabul~ hu~ufmodi repr~~
mçnd~ [unt , ne facilem occafionem ad neqUl"
ti:lm noftrjs adolefcen~ibus prrebea{lÇ., Sic pi~r~
fus agç~QLu~, ~re delnceps re1iq1,l~ no~ü [pe'J~
Ir
Ci~ ~
�Dialogus III. de Rep. Vel,de Iufro.
dl fermon um,dil ferenti bus quales cuiq; narran di,
vel no n:1rrandi !int? De dijs enirn querna dmodu m
}oqui deeet efi diéèu m. Itemqi de ipfis da:mon ibus
& heroïb us,& his qua: [unt apud inferos . Saris abundè. An effet fortalfe reliquu , vtde homin ibus
?iceremus? Ccrtè. Impo[s ibile ifiud in prxfen tia,
o amicc, fiatuer e. Curn:t m ? ~onii exifiim o nos
diéèur os,poë us or:1toresqi de homjn ibus circ" ea
qua: maxim i momcn ti funt perpel'am dicere, lniufios quidem multos [e1ices dlè,iuf ios antem infeliCCs?cond ucereq; iniufiè agere,fi id bteat.lp f.1mve rôiufiiti:l1n alijs quidam vtilcm eilè: habent i vero
pernici ofam : Hxc inquâ & cxtera buiufm odi nos
vetatur os ciTe ne dicant, cotrari a vero, vt canant &
fabulis In[erat ,manda turos e!fe puto an non?C ert~ n..0ui.N on11e isitur fi _cofitearis ~céèè me di,cc,re,
dlca te coneef si!Ie,qu x iadiu qlla:nmus?R<:éte, JnqUit,cenfes: Nonne & de honün ibus,qu od taliblls
0p0rtc at fermon ibm vti, tunc concedem us, eum
qualis iufiitia fit inllene rimlls, & qllod natura ipfa
proGt habcnt i,feu videatu r eile iufius, fille non videatur ? Vera loqller is. De his crgo qux, dicend a
f~nt,qllxve non, [.1tis cft difpllt~n~ll~: deJneeps.dc
<hcendi rationc , vt arbitro r ,eft dlil eredum?;ttqi Ita
n~bis,& qllX,& quomo do dicend afint co~pertu
e~1t.~d dicas,i nquit Ad i m:\I1,tus, n,o Il fa.,w wt,cl.
hgo.O ponet tamen id te inte1ltgere Jnqlla atqi Ita
fortalfc c1arills hoc intelliges. An non qlla:cunqi à
POëtis, vel fiétorib us fabubr u dicutu r, narrari oné
cfIè dicimu s, vc1 prxteri toru, vel prxfen tiu, ve1 futurorum?~id enim alilld? inquit. N lIm ergo vel
fil1lplici n~rratione, vel per imitati onem faéta, ve1
eriam vtroqi modo narran t? Clarius inquir , ~o~
quoqi exponi requiro . Ridicu lus inquam cqUlde
prxcep tor,& in primis obfcur tlsvide or. ~emadlllodü igitllr qui dicend o paru valét, efficere [olét,
lliad ira ego nunc,n o vniuer[ um ip[um, fed parté aliqlli
•ct. fumés, io eatibi qnod volo conabo r ofiende re. Et
primu mih,~ dico,llo fiin' lliados princ!p ia, i~ quibus ait poeta Chry[e m Agamemnol11 fupphe:1re,
'Vt fibi filiam refiitlleret. Hune autem fllccenfere.
~od pofiqu~m non in:P{!tr:1ui~ imprec ari con,tra Achiuo s Dcum? Eqllldc m.Et IJJlId credo nofiJ,
quod v[cJ!le ad hos~er~lIs,Prec~tlls efi ~m?cs Ac~:i
Uos,in primis Atrelli hos,ge ntlllm :luce~:lpfe poetaloqu itur,ne qlle tentat alio n: ente nOnram c~nUcrteret tanql1am alius,qll:'m Ipfe 10,lI uatur. De1l1ccp~ vero ira loquitu r ac fi ~hrr[cs Ipfe fit, cO~la:
turqi non Homer ll m [e nobls, ied f.1eerdotem Jllu
fenem ofiendere. In exteris q; ita femper exponi t,
t~lIn rebus gefiis apud Ilium, tum apud, Itbac~m,
tu qu:r: in Odylfe a accider ut.Sic eil om11ln~. ~ 011ne igitlll' narrati o efi,& quado oration es e_ot1l1u~S
a~ert,& quâdo ea qu<.: inter ipf.1S inter('~d ut?Q~9,d
111? Verùm cu oration em profert t:lnqua alius qlll'"
datn fit,non ne tuc dicemu s oration é !lI am ci qulm
fttnillimii. reddcre ,quem loqucn tcm introdu xcrat?
~idni dicamu s ? An no alteri [e fimilem reddere
vel figura, vel voce,efi eum imitari cui facit [e fi mi·
lel11? ProcuI dubio. In hoc igitur, vt vidctul ',& ipfe,
~ rcJiqui poëtx per il1litation,~m na,rrant' ,Aflcl1:
tl0r. V hi autel11 [e non celat poeta, Vl11Uer~11~la poe
its & narrati o fine imitati one efi. Ne autt: dlca ste
nCq; hoc quidem intel1igere qllOIl~odo fiat,:3 0 dicam.Si cnim Homcr us CÙIll dixHle t, Cbryte m ven~[{è filiam redemp tllfu,& [upp\jca{l~ A.cbiuis pra;
Clpueq; regibus,deince.ps non tanqllJ Chryfe s, {cd
381
Homer us effet loclltl1s, nofii profeéè ù jrnitati oné
ilIam non fuiife futllr~m,[ed !implic é narrati onem.
Sic verQ (c re~' habuiil er. Dic:1m cnim iine ver[u eli
no fim poëticu s. Profeéèlls f.1cerdos precab atur, vt
dij ,~is d:ucnt,' vt in~olu~es ipfi Troiam capcren r,
fiblqi :lceepus doms Bita refliwerCllt. Deum A pol
linem vener:mres.Ha:c eùm dixiilèt ,reliq ui f.1ccrdo
tis di,éèa pro?an it.Aga memno vcro eLfe t:lt 9,jprum
prot1l111s ablre neq~ pofiea redire iu[sit: l~ec,) enim
jp!i dei vcl corom un, vd fceptru m profl1tttr~: aJIèruitq; prill[qu am ipfi liliam reddere t,forcv t i11a re-~u~ in ~rgb confenefc~ret.~amobrem abire eli,
l~fsJt, (e~li' ~t CllullS a,blrc,polTe~,no~l irritare . ~e
t. Ca
Cll audlile t fcne~, CXtImlllt, tacltus q; difeefsi
fira amem egrdfll s,fuppl ex A polline m ln u!tis ver
bis,cills agnom ina comemorans,otauÏt,GL1uid vnqua aut in a:dificandis téplis, am hofiijs litâdis illi
gratu feci!fèt, vt punirct' Achiuo s, hlasg; bcryma~
f.1gittiS vlcifceret'l11'.H une in modu, ô amÏce, fi 111plex narrati o Gne imit:ni one lit. Intellig o jam. Et
illud prretcrea [cito, eontrarilllU huic clTé, cum rC'motis poErœ verbis, qux inter oration es interccùc_
re folcnt, oration es ipfa: vicifsim contill llatx relinquuntu r. Id qUQqlle intcllig o. Efi enim & in tragœdijs qHidd'i firni}e. Rcétè adl11odll/11 accepif ii,
exiilim oq; tibi iam riu,ne 'lpcrire , quod antea non
valeba m: poëfim vid'clicet· {,\bl'lJai'llmq; ligmcn ta,
aut elfe omnin o per imitati onem,q acnl-il dmodu m
ipfe dicebas in tragœd ia atque comœd ia: :mt pel'
enllnciati(lnCnl ipfius poEtx, quod maJl.Îmè in dithyram bis infpici tur:aut pel' vtr~qll(! 'C0nfici, vt in
heroici s alijsq; multis app:uc~, fi modo intellieris.
lntellig o iam qU<iJd tBnc dicel'c voleba s.Atqn i ~tia
antè hoc memen to, quoddi cebam us qua: dicend a
elfe nt bm diéta eilè ;'qlH>,au tem modo dicend a cffent,deinceps confideFandum eilè. Memin i quidé.
Hoc igitllr elat, quod opone re clicebam inter nos
conlleni,rc, vtnll~ fi~a~llls, pO,ët~s ~mit:ui0nc 1'erperuav tl,an parwn Imltan nUnJm c,& qualia vtraque fint, an nihil penitus imitari . A uguror equidem ~onfideraturum te. vtrum recipic nda fit comœdl.1,& tragœd ia in cillitate , néene. F ortafIè inquam; & in his etiam pIura. N ondum enim notli:
{ed quà oratio vt ventus fcret,hàc ellndllm efi. Pra!
clarè Ioqueri s .Hocig itur, ô Adima nte cOJlfidera,
v~nlm imitato res nos habcre cufiodc s oporre at,
necne. Vel hoc cx fuperio ribus pendet , q uod fingu
li fingula reétè conlicere polTuntl, pJ.ma vero minimè ; quod fi quis plma traLtare :1ggredi~tur,
in fingllHs ita deficit-, vt in mtllo cuaoar egregius.
Sic pror[us accideret. Nonne & de imitati one {'.ldem ratio quod plma aliquis xquè ac vnllm bene imitari porefi? N on certè. Vix igimr iludio a1icui œfiima tione d-igno quis fimllI incum bét,& imi
tabitur ,multa , eritve imitab or idoneu s, (luand o
nequc duas quiJcm i11litatiol1e~, qua: parul11 cliffer
re inter fe viclent'l1l:,ijde~ ho.t;l1ll~es bçne,finnJ! traé'tare pofI~nt, vt comœd iam fimlll & tragœd iam.
An non imitati ones quafda m pauloa ntè i.flas eife
dicebas? Eqllidé .ac v,er~l dicis,~quod. ijdé nequea nt.
N eq; etiam r,ha~opdl,(ld cfi ca tores heroico rii,)/i_
mul clfc,& lufinon es}olfu nt. Ver.a. Sed n<;qlle hiflrione s ijdem funt cu tragœd is a,ut cOll1œdis.H:r:c
auté ola imitati ones quxdam funt-, an non'?Im itationcs. ~inetia in minora his videtur ô Adima n
t.e,natura ho~in~s, ef!'e conci[a , Vt null; modo pofht bene pIura lrnlt.'lrl ). vel etiam eabcçr e quorum
�382
Liber trigefimusprimus.
i~i.tatio~es i?r.~ fimil!tudin~s q.uredap1 runt.~fi vt
dicis. 51 erso ):"atlOne [upenore ratatl} haben volum)ls, cufiodes npfiros à religuis omnibus artificijs aHcnos patriif libe~tatis artifices effe oportere,
vald~ quidé folertes:nfq; aliud ~cqua curare quod
hue nô ~édat:njhil aliud agere eos, vel imitari opor
tei:;vel fi. imitétur,imitari qu~ ifiis co[entanea fint,
fiatim à pueritia, forte~ {cilicer, téperates,f.1nétos,
liberales,& reliqua ei~fmodi:illiberaHa aut neq; fa
cere neq; imitari polIe, neqi aliud ~cqui wrpe, ne
ex ip[aimitatioe tales efficianr,qu~le id quod xmu
];tnt.ur: A~~? animad.?~rtifl:i imit.atiôes fi à te~eris
anms lJ1Clpla.~ l?feueretq;, in mores, & natura. abire,tii quatu fpeéh nad corpus,tu ad voçé,tp ad cogitationé ipfam? E tt:paximè quidé. Non p~rmit~
temus igif vl~o modo ~os quorii habenda cura çlici
mus,qu6 ue pra:filtes viros e!fe oportet, cùm viri
ftnt,mllliere imitari,adolefcenté vetulil1e, vel ma- rito côuitianté, vel cu dijs cotédenté, exultanteq;,
cu fe feHee effc puret, vel qua: rerumnis cireuuenta
Beat atq; eiulet,doleat,amore teneatur,dolorepartu s opP! imaf,Minimè id l?mittem 9. N ullo modo.
N eq; feruas,& fcruos,eit q u~ {eruoru funt facietes.
N eqi hoc qui~é .Neq; viros ite pral1os, vt videf,timidos,& côtrarii\ eoru qdiximus façiétes, CÔlliti~n~es,iurgitntes,turpiaq; interie obloquel1~es, flue
ebFios,fipevigiles fobriosq;,& alia quoFçuqi hoîes
ifl:i 8ç in verbis, & in operibus, tu in feipfo~, tu alij
in alios pecclt.N eq; eria debét, vt arbitror, {Jmiles
fe pe.r imitatione, ve1 ve~bis, vel aé!;ipnibus inJ;1niét~bus reddere.Cognofcendi em inf.1ni & m:th funt,
ta. viri q9a muli ~res:nihil tn ex eoru diébs et faébs,
vel agen~u ri~, velimitadllm. Verifsima loqlleris.
~ld fluté,artificésne ex a:re aliquid fabricates, veI
a~lll~ quippia moliétes, vel remige~ nalliu? vel prreClpleres ifhs, vel aliud .aliquid drça ha:c imitarj cos
decet? ~ol1â paéèo,inq~lit,cu neqi re~9 vlhs huiu~modi mente adhlbere his Iieeat. Nu eguos hinmetes,vel mugietestauros,am fragor é ImmurmuIatlOneqi fluuioru,aut maris fremitu, vel tonitru s,
v~l ~~terae~u[d é. gene~is imitabuni? A fC.llll prohibltu llh~ dt,.a~t l11C~nt~'e!aut in~1niétibus Ce fimiles
r~dd.ere. Sllglt~r 9: d~ClS ~ntelhgo,. dt q~a:da oraU0111S,& narrauoms fpecles,qua Vlr optlmtlS,cùm
qUld ~jél:urus e~, vtitu~:e: alfa q~'td:i huic dl[simi_
h~~qua [eml? vtltur q~11 c~tra aC.Ille, natus at~H .nu_
tntus efi. QE.:~es vero h.xe funts' V ld.etur m.lhl vir
modcratus qnll1l1arr:ttlOl1e dellenent ad ahquam
~iri boni vcl o.ra.tioné, vel aéèioné, .}?inde ac 11 ip[e
11le effet pronuclaturus,& fine vllo Hlbore,aur dedecore imltationé huiu[modj [ufceptllr 9 :maximè
qUidé~i~i~ans yü~u bon.q m, prud ét~~ & fil1~ errore
agente:ranus aute ae minUS, morbls, vel amorc l:}b:tnté,aut ebrietate,a~t cafn tlu.ouis alio·. ~ando
aut é:td aliq ué indignu fe veneut,nolet, vF arbitror
dcdi t:t.opera fimilé fe deteriori pra:be~c,lljfi breuiter qUldé,& cu boni ql1lcquam perag~t; fed erube[~et,cu rudls fit ad hos imitad~s?& ~grè fer.at deteIl.ores e~prin~ere,c~ruq; forma mduere amm~ eos
vlt~per~s,nJh forte ioci obleétamentiq; caufald fe
cent, N olllJ1iuna. N onne jgitll~ narratione vretl~r ta~J,q ualé paulo antè ln vedibus Homeri diceb :l?entq; orario ipfiu p<J.rticeps vtriu[q;,imiratio
ms vI.dellCct, & narratiQnis alterills ~ Exigua vero
pars 111 m~llt.a or~t~one in~itationis erit? Dicone ali
q uid,an 1l1lul? DlClS ecrtè,qualé neceiIè dl: elfe rhet oris ifiïns figllram.N onne igitur qui talis no erit,
quo erit il:pp~ior , {)c ind~~ior. , e~ piura nl~rab~t).
& o~llla 1~l[abHJJr, nihllq; fe lOdlgnum elIe eXI~1
nJ.apitf~are o.m niaimir.1fi ;lggredietur,& in co{p e~ u quid é multoru, ea prx[errim qure paulo a~te comemor"abamus, Tonitrus , frcmitlls vencoru,
& grandinis,axis ropru,tubanuD,tibiaru, fifiula'rllm,& omnium deniq; organoru [oniws:prxte:- .
ea canu, pecudu,& aUlu voces.Eritqi huius oratlO
yniuC}:fa p~n~ per imitationé, voce,ac gefl:u, velpau
~um qUlçl. n;lrratlOnis habebit. N eceffarium quoqi
lfiud. Atq; hx funt orationis fpccics dux, quas (u:
pd dicebam. ~llnt pbnè. Nonne ipe-u·u vna qUldc
paru as mutatlones habet?& fiquis decentcm conionatiam & r hythmu m orationi tribuat, ferme a~
eadé orationis formam femper dicendum efi ~eéte
loquenti,atque in vnainfuper confonantia?exlguÇ
nanqi m~lta~iones,eodemq; modo in rhythmo f~r
me côfipüli?Omnino inquit,fic fe res habet. QE.ld
auté altedus fpecic s?nonnc côrrarijs.indiget, o~nibus yidç:licet côfonantijs,omnibusqi rhytbmlS,
fi propriè picenda efi,cùm multas & varias habeat
mutat~onu formas ?Sic efi omnino. Nonne & 00:nes poéta:,& alV qui aliquid dicut, vel har~ v~a ~lœndl figura vtlltLJr, vcl al~era, vcl vtrifq; comlxtJs?
Neceffe dl:. ~id igitur faciemus? V trùm has ~mnes in cilJitate fufcipiemus, vcl ;-tltcra GmpliclU,
vel permixti? Si mea [entétia probetur, Gm plicem
decori imit:ttricem.A tqlli,ô Adimate,mixta ql1x·
que iucunda efi:multo auté iucüdifsima pueris, &.
predagôgis iteqi vulgo contrana illius qllam tu eh
Sis.lllCüpifslma prorfus.A t fortè,vc'arbitror, rci·
pub, nofl:r:e copuenire eam non cxifiimabis, quo·
ni:tm nô fit d~lplex vir,neque multiplex apud nOS,
quandoquidé iinglll~ fingpjafacillnt. N on con~e.
n.l t ccrtè. ~ onne jgitur lob in ciuitate hac conaJ
num ll1UelllemllS dunpxat çoriarium cffe, non gu
b ernatoré Pfx~erea? Et :tgriculfofcmduntaxat a~
griclllt~rem,nô infilper iudicé? Militem ql10qi n11
htem,no etiil~ nummulariu? cxteros9; eodé mo·
do? V cra hxc funt. Siquis ergo in nofiram vrbcm
venerit,qui <lnimi üpi ëtia jn omnes ppfsit [cfe ver·
tere fo~rnas,l.k omnia imitari, volueritq; poêJna::t
[ua 0.n:e t~re, vene.r:Jb!mur g llidem ip[um, vr [,-lCru,
adrmrabllem,& lllcudllm:dicemus autem nOO effe
eiu[modi hominé in reipu blica nofira, neq; f.1s cf~e, vr infit,mittemusq; in a)ja~ vrbem , vng\lcrum
ln cap lit ellls effundente~,lanaq; coronantçs. N ,OS
autem aufier~ori Jl1ÏJ1USq; illcundo vtemur poeta
fa.buJ;u~m':l; fiéèor~, vtilitatis gratia,q~li peeori ~o
biS Orauonem expnm:tt, & qua: dicuntur dieat III
his formulis,qllas i principio pro legibus tulirn uS
q lla?o. milites erudire aggrefsi ~Llmlls. Ita pr~r1tl~,
fi eiIet ln nobls,efficeremus. V Idem ur iam 0 :tm1ce,e-ais de e~ muiicx part~4ixiJre,'qlla: circ; orado
nes fablllasq; verf.l~u~·. N:tm & qux dicenda {unt,
& quomodo,expofuimlls. Mihi quoq; idem videtur.Refiat de cantus & me10dix r:ttione differere.
Ce.rtè: ~n non omnes iam inuenirent qux n?bis
de I~JS ?lc:da fUl1t,qualia effe oporteat, fi q uide >J.?te d~éèls cofentire debcamlls?Tum Glauco arrides,
Ego,lI1~t,ô Socrates extraeos omnes eiIè video r .
Nô enin f;nis in pra:fentia pofTum çonijcere,qua·
li;! dlCëd.~ fint.Sufpicor tami: omninohoc primùm
nos pofIe dicere,Mclodiii. q{ tnbus cofl::tre,oratio·
nc,h,umol1la ,rythmo.Hoc inq lIit poffum 9.N bnne mclodl:E pars oratio nihilo diffèrç ;tb or:ttioilIa, qux line cantu eH, quo ad hoc, vt oporte~t
re
Hl
•
�Dialogus III.de IZèp.Vel,de Iufto.
i~ eill[dem formulis exprimi,de quibus paulo antè
motus apti Gn~ ilJiheralitati, petulantix, in[1nix,
dICeb~ml1s,&eodém()do? Veraloqlleris. Atqui
ab )59; V.ltl)S,qllJUe r~y~hmi c~>ntrarijs congruant.
harmonia, & rhythmus or~tionem [equi clebent.
~idni? Quinetia lamétatioelultllq; dicebamus
in orationiblls nos minimè indigere. Non c,e rrè.
~rena igirur /qllerlllx h:umonix [llnt?Dic mihi.
Tu enim mnGcus es. L ydix mixta::,Lydiç q; acutç,
cltterreq; hl1iu[modi. Nonne remouédx hre [unt?
Inutiles enim etia mulieribus,bonis [nlté, nedûviris. Valde qui dé. Prxterea vinolétia,mollities,&
pigritia ci.Jfiodes minimè decét. Minimè. (~xn;i
igitllr moles & conuiuioru harmonia::? lonicx &
Lyd~re quotcuq; laxx remHfa::q; voci~ur. H,i~ igitnr,o amice,nllm ql1oqtlO modo vterts ad nlllltu1l1
'Vtilit:lt2? Nullo modo. Sed \lidetur iam tibi rdi<JUa efIè Dorica & Phrygia harmoni:l.Haud eqllide~n,inqlli,harmonias noui:[ed el rc1in,q~e har~.?
nIa,qUlt vt decet,imit:ltur fOl"titer euntIs 111 prxltu,
& ad q llodlibet negotiii violentii viriliter [c geren.
tis, voces atq; accéms,& periclititis, fiue i,n Vlllne.
ra,hue in morté irrll~tis, Gue in ali:i calamitaté in.
cidétis,in oibllS ifiis forruna côfiiter atq; viriliter
.n>pllHàntis.Aliamq; iterû relinqueJl~r?lOnia,C).u:e
vO,ces imitai' ~tq; accérus h~~s in traqu~lI~ et m~11l
l11e violéta [ed fi>otanea atboe ver[antlS, vel alIq,d
alieui 'p[uadétis, vel [upplicantis, vel v,otis Deo, ve!
doétrina et admonitiôe homini, veI cotra hominis
alij fllpplicati,aut docenti,aut dilfuadellti fac~lé [e
tn [uprœbétis , & Cl;:r Heet voti copos Gt fateus,non
,
perbia efferaf, [ed in bis omnibus teperate ~ modeHè [e gerat, [ortéq; omn.é rete~ fer~t, ~asq; dllas
[eqnat harmonias, violenta, volutar13, lI1fortuna.
torü,fortttnatorû, téperantiu ac foniii:& omnino
qurecunq ue ipforû accérus pulchcrrimè imitatur,
has oés rclinque h~rmonias . At vero non alias cligi iubes,qui e,~s, quas ~go [li pd dice~~. N il jgit~r
opus erit 110~IS 111 cant1~l1s & m,elod~Js ~;l1~OOla
quç muIds cofiat chordls, omll~busq; ~ocetI~l1s?
Non vt mihi videtnr. Ergo Tngonoru, Patelda.
rii,&'omniuminfirumétoru,qux mllltis confiant
chordis,& plllrimis cOfonantijs,~a~r~s n.o nU,trietnus. No vt videmur. ~id :l.Ute?Ubl:UU artlficcs
& tiGicin~s in ciuitatc rdinques? an no infiruméta
11111ltaru chordarii,harmoniaruqi omniu,tibia. imi
tantur? ,p atet,inqllitil!c. L yra !taqu~ refiat,~ cithara in cillitate vtitis & fifiula 111 agns pa!lonbus
comoda. Ita ratio nobis o!lendit. N ihi.l a,li~nu indl1cimus,ô amice,du A polliné,et Apolh111S l~firu
l11ent~, Marfix ipG, & organis, dus prXp~111mus.
N 011 per loué, vt mihi videtur: ~cr ,Canefenlil1~
(l~ clanclliii purgare cœp~mus CIU!tat.c, ql~~ fupr,a
nm1ijs deIicijs dcditam dlceb~mus. E t q~lIde [1plenter. Age,pllrgcmtls & rel1qua. Seqlllt~r ad ea
qux de harmonijs ditea [unt, vJt rhythmos l~a perfeqllamur,ne 1? varios admodu vag,emur, nelle per
C]noslibet motuS, [ed qui vitx fo: tlS & tel1:p~ratx
rhythmi [unt,digno[camus. ~Ib~scogm,tlS,pe:
dent cantiiq; cogamus oratione h~Iu[m?dl[~ql1I)
110n orationé [equi pedem,& cantll. ~ v;ro fint
rhythnli tales,tll~ [unt partes declara..r~,queaçlm~
.d~l~ hannonias expo[l1jfii . Per 10U:,Illq~lt,qUld
dlea nô habeo. ~od cnim tres q~~da [pe~~es [un~,
ex q uiGus motus ifii texutur qucadmodu I~ 1I0Clbus quatuor, vnde omnes harmQl1iœ conficl\: ntul',
ani~aduerterim, dicere poffem, ~ales aute qll~
lts vax imitationes fint, ;tperireneqlleo. At de hlS
qllid~ cu Damone delib.crabimus, quinarn pedum
A!?ltror-:u,ltcm audIlllife:qu:luis noh hltis apertè,
cu lp[e belbcoIllm gllcllda nominaret copol1wm
daltylllll1 helloi'cllmq;,qlli neféio,qllo modo ornabat q~llIl11 elll11,p.1rcm & filpd & jnfd ponerec, ill
brelle lOllgllmq] eU:ldenté,vtq; exifiimo hm bum,
& allUl11 qllenda t'rochXl\1l1 appellab:lt. Longitu~JI1es.autc,m & b~Cl~it:ltes adhibuit. Et in aliqllibus
tflcrn arbltror eu vltuperarc vellaud:ue duétiones
pedis',nol~ill~s qUlm rhythmos ipfos,vcl allgl1id
ex vtr1ftl; CCl~lxtllm N ~q; e~im Jec1arare [,1tiS hçc
p~JTlIm. Veru h~c, vt ~Iccba,in Damonel11 ipftlln
relcte:l Gnt. Prohxa qluppe orationc ad hxc di!l:in"T
guenda opus eJ!~t. ~ um id..putas? Proyxa per 10"1
uem. Hoc aute!ta dl[cernerc potcs,quod côcinnitas atq; ineptitudo cogruitatem & incogruitatem
rh~thmi fequl1!ltur. , ~idni? Atql1i congruum
qUldem Plllchra oratIonem [equitur,.& taoqua hmile iIl1Ît,ltur: incongrnu vero cotraria. ~inetia
co~Çonii ipfum, & dilTomî eodem modo:quandoqUIe rhythmus & harmonia, vt paulo antè diteum
fuit,orati;>né [equutur, no ip[1 OI"atio rhythmii &
harmonia [equitur. Cerrè orationé {equi hxcdebellt. ~id vcro loquendi modus ip[.1que oratio?
nonne lllimi affeaionem [eqllitm? A beC]; dubio:
Orationem verù cxtcra quoC]; [equiitur? Nempe.
Sermonis itaque decor, con[onantia, venufias, &:
rhytbmi côgruclltia afFeteionl: animi modcrat.11U
[cquuntur,q lIi èvJBlttl'appcllit. N on eam dico gua
fa::pe cùm in[citia quxdam fit, blanda quad,\m'dcriGone Iv':9E1ttl' nominamus imovero eam ÈVHO/cYl' in • .
quam, qllx rcuera cogitationem fignificat moribus o~timis p:xditi. Sic efi omnino. N bnne igitur vbIg; hx~ 1Uue~cs [equi,debent,fi rem fui agere
volllnt? Debet [ane.E!l: alite ars pingendi vniuer{a
horum plena, & o~nnc huiufmodi lrrificium, ple-"
na q~oq ue ~exendl facultas,& variegandi & xdificandI, Oml115 pra::terea cxteroru filpclleltilium in!l:rume,ntorumque effeétio:quin & cOl'poru plantaru~nq; natura. Porro in omnibus ifiis, aut codc-,
Cel~tl~ quxdam inefi,aut indecentü.E t indecctltix '
ql1ldc rhyt~mi i~lcohcinnitas atque dia'ol1antia
[ermOl11s tlIrpIs & Improbi moris forores [unt:cô.
traria vero cotrarij, temperitis & boni moris aer_
mana, & imitationes quredam [Unt. En vt d?ds.
N ?11 ne 'p~ëtx d 11l1taxat vrgendi [unt, cogendi que
vt unagllle boni moris in fuis poëmatis exprimiir,
ve1 apud nos
fcri,bant? An prxterea & alijs arti· '
ficibus prx{èribemus ae vetabimus ne m;:li moris
Gmulacrü aliquod non bene cafiigatll91 opus, jJ1i~ .
berale,indecés,Gue in figuris ahimali li, fiue in ~~di
ficiJs,Guein quoui~ alio artificiof1d1t? Vel fi quis
hoc prxfiaretlo potefi,ne quid apud nos agat pro-hibédus efi,nein prauitatis imaginibus nobis enutriti cufiodes tanquam noxio in gramine, & mul_
ta ~uot1di: pl,lIlatim à m,ult!s decerp~ntes pafcen_
tesqlle,vnll altquod maXImll Ll1alum 19nari in animo cotrahant? G..!:!..amobré iBi quxrendi [unt artifices, ql~i ~aturali quadiiindu~~'ia po[sint tanqua
pervcfhgIa exp~~ere pulchn IpGUS decoriq; na-·
turam, vt tanql1:.lln loco iàlu bri habitantes iUlliores v,n~iq; adiullétur:qllandoquidë à plllchris honefilsque openblls fiue ad oClllos,fiuc ad allI'CS eoru hO,l1efi~ aliquid 'pue nit, vcluti [llallis aura quxdam ~t10~lS [alubnbus affe11cns fanitarcm:qutê quide01 {hum :\ffllre à primis annis incipiens, [cntlm
animos
~
&:
no
�384
Liber trigefimuspritnus.
animos hominü in fimilitndiné, amicitia, & con,ordii, honefi~ optioni rationiq; côçilint. E gregiè admodü ifio paLto nutrirentur .Ob hanc igitur
cauf..'lm, inqua ego,ô G lauco, ex ipfa princi pali in
ml1fica educàtioe rhythm us & harmonia interiora animi fubeunt, feriuntque vehemcntifsimè animii;decoram quandam figuri fcrentia, per qua de,orus & pulçher efficitur,quifql1is rea:è Cin mufica) eruditur:contrà vero,fi contd quis fucrit educatus.Et quo nia rurfus im,rfeél:a, neq; re~è fabri..,
cata, aut non bene orta açutifsim~ fentiet,q ui ilIic,
<luéadmo<lu oportet, nutritus fuerit, merjto œgrè
hxc f~rçns, pulchr~ qpidem laudabit, eaq; amans,
auid,eq; arripiés, ipfis akf,ac bonus inde efficietur
lX pukhcr. Turpia vero iure vituperabit,oderitq;,
~tj~ in ea retate in qua rationé nondum fufceperit.
Aduentantem deniq; rationé,q ui ita nutritus erit,
libéte,r ampleétetur.eam ex ipfa propinquitate, famili:lritateq; p~orfus ,agnofcens. Mihj quoq; harLi
rer~m gratia,in mufica nutriédi videntuf. ~emapmodii tunc profcéto lite~a$ Gttis reétè callemus,
qua!io eleméta nos nô fllgiunt, qu~ quibufcuq; in
rcbus verfentllr,paucafunt, & neq; in paruis, neq;
in 11'J.agnis fpreuimus quafi non oporteret ea intel~
ligere,fed vbiq; ea conati fumus cognofcere, vtpo_
te qui prius grimatici futuri no fimus,qua nos ira
comp;).rauerimus. Vera loqueris. Imagines prretcrea1iFerar~ ficubi ve1 in aquis, vel in fpeculis ap_
pilre~t, nop priU$ cognofcellW s qv..àq1 ipf..'ls literas
noue~irt}9. Efi ~ni11'J. hoc a1'tis & exercitatiois eiuf_
dCll1' Omnino, Vrn.j.m igitur Cp cr dcos) ita çft vt
dico?neq; mufici prius erim 9 , vc1 nos, ve1 ip{j quo~
ad vrbis ,pfio~Ham erudimus,qua tempc::ritire fpecies,~ fonitudinis,liheralitatis,& m~gnificentire~
(3ç qu~'cunq; haru forores funt?ipfisqi cQtraria cognquerimus, vbicunq; fint:ita vt & hœc, & ipforu
inpgines quibufcuq; infuPt,perfentiamus, neq; in
p ar l1 is ,neq; in magnis contemnall1us, fed eiufdem
efIè pute mus & artis,8ç fiudij? N eceUè efi omnino·N onne igitur fi qtlO in homine ha:c concurrat,
vt i~ an~mo pulchri l,?ores in~nt, & Î1; corporis
fpeqe l111s fingula re[podeant co[ent~antq~e eandé
fufcipicntia formi pulcherrimu hoc erit ef qui infpiccrç pofsit, fpeétaculu. Valde quidem. Atq ui
quC?d rpaximè pulchrü,& amabile maximè. Prorlus. TflJ~s quofdam homines ma~imè vir mv..4cus
f\d;ul1 ar et ;fiql1jd veto abfolùi aduertçret, rninimè.
No certè fi quid animo dceifet : fiqtlid vero duntaxat de effet corpori, fufferret quidem adeo, vt dil~gere ampleLtiq; velit. Intclligo equidé,quiatales
qui4a111 vel amantur abs te, vel amati iam [unt,atq;
alfçn~ior. ,5e4 hoc mihi dicas. Efine vllum tcmperantire cu folura nimia<we voluptate comercium~
~on~ll1 pa40~ ~ipp~ cum v.?!uptas huiu~mo_
dl non miqus,quàm polor mente e fuo Ibeu dlmoueat. Alijs vero virtut~b4s? Minimè. ~id auté?
petulançiaintemperitiaq; (habent cum nimi:l voluptatc comunionçm?) Maxim~ Oll1 niu , Habésne
m.tioré & vehementioré vol\lptate,qu1m quç circa ~ençre~~ Neq; vt;:hÇ!mentioré vlla1ll habeo, I1cq;
f.unofjore. Reétus auté amor ipfa fui natura tcmperatè ~ ~uficè amat pulchru atqi decoru. Prorfu~, NIhll ~rgo f~riofum vcl intcmperantix propnu~ r e40 am on eil: admoueodum. Non ccrtè.
N cque igitur iUI1~édai1liefi voluptas, neq; in ea
commUnIcare debet amatores cum legitimè dilclbs adolefcentibu s,a11lantes~ ue cu amatis. Per lo~
uem n'ullo modo,ô Socrates. Sic igitur, vt vide..'
tur ,in ciuitntc infiituta legé condes,amatoré amn:
re, vn~ eife,& tangere amatil, fi perfllnferit, tanqU:1
filium;honefioru caufa, atq lIC in omnibus fic vcrfari cu eO qué amat, vt nunqua dimius q~am ho,'
patiatur, clfe cü illo videatur. Sin minus 19no ml:
nia fllbeat,tanqua qui nihil olno !àpiat muficum,
pulchrumtle.Sic prorfus. Nonne tibi videt ~nem
fllU iam fermo de mufica co[eClltlls? QE.o cm":~niri debet,<!o iam .}?ucnit, Oponet eniI~l mufica ln
amatoria plllchri finiri. AiIentior eq Uldem. pon
mllfica vero in gymnafiica cxercendi funt i~u~nes.
~ldni? Op onet cnim & in hac per omm; vitam
diligéter à pucris cducari. Id au té ita fe hab~t ,qu~dimodo,vt opinor.Animaducrte & tù. Mdl: qu~dé nô vidètllr bene affcél:ü corpus, vi fua bonu alllmu facerc,fed cot1',\ bene affeétus anim 9, vi [U:l cor
pus quo ad fieri potcfi, optimu reddere. Tibi vero
quidna videtur? ~o'd & tibi, N one fi pofiquaOl
mentcm C'ltis e)Çcoluenmus,tl":ldemus ci, vt q ure ad
corpus pertinét,dlligétcr & exaétè inquirat & cu'r et,nos auté quafi quafdâ formulas proponemus,
ne longiores fimus, reLtè faciemus? Omnino. ~b
ebrietate itaq; i pfis di)Çim us abfiinendu. V ùi,clllq;
enim magis conceditur quam cufiodi, vt ebnetate
grauatlls vbi terraru {it,nefciat. Nempe ridi~ulu~
elfet,cufiode indigere cuftodé. De cibis aute qtll,
dicemus? Athletç enimhi vi ri funt,& maximi g~ldé certaminis. Nonne? Maximi planè. N um a11oru m athleta1'u habitudo iIlis coueniens effet? Forpere. At verO fomnolentahxc efi, & ad valetudincm dubia.An nO vides quod vira edormiunt?~ ft
parum quidé ab infiituto viétu difcedunt,grau!t:1'I
a::grotant exercitatorcs huiufmodi? Video eqUlde.
Elegantiore igitur .aliqua cxercitatione opus en
belltcofis Athletis, quos tanquam canes infoll1~le5
elTe oporçet, 8ç qui acutifsitnè videre atq; at1~Ire!
& qlUlt~s in exerdtu mutationes aq uaru, & aboru
ciboru,refius & frigoris ita ,rpeti,ne f.'lcilè in O1orbos dcbbiiwr. Ita mihi vider. Optima igitur gy~
mnafiica [oror eUèt fimplicis muficœ,de q ua p~uJo
antè traébuimus. QE.omo ifiud~ Simplex V[lql~e
& coueniés gymnafiica, & maximè militü exaCl-'
tatio. ~o P<létO? Ab Homero çtdi: id difcere po(fumus. N ofii em. quéadmodu in belli expcdition!~
bus in herou cOl1uiuijs,neq; pifces ipfis parat,qua- IHadJ.
uis i pfi in Hcllefpoto mari efsét,neq; clixas carn~s,
fed alfas,qu'Z faciIius à militibus pr;eparant. Vblq;
cnim facilius efi, vt p~\ucis dica,ipfo igne vti,qua~
vaG'lcircüferre.Sanè.N eqi vnqua varioru codim~~
toru, vt arbitror, Homer 9 meminit. Sed hoc & ail)
fciLit quiç~que exercent,$!' cui corpus robufiu elle
debet,:l. cu~hs huiufmodi rebus efi abfijnédu. Re~
él;è q~tidé & fciut,& abfiinét. Syracuf.111;lS itaqi,Ô
amice,méfas & Sicllloru, vt vidcris obfonio1'u va~
rieçaté polaudasjfi quidé hœc ita
rettè fe habere vident,
ccrtè,vt m~hi quidé videor. Vitllpe:
ras & Corinthiu luxu bEidjétiu puellaru in his qtU
optima corporis habitudine fmuri funt. Sul110pC~
re. ~inetia A ttica bc1laria codimentaq;,qll~ iu~
cunda plurimis & de1icata vident ur. N eceile eft.
Omné enim, vt exifiimo,buiuiÏnodi viétum,fi fi~
miléelfedicemus me10dix & çatilenœ quç in 001111
genere h,lr1ll0nire~ omnibu~q~lc rhythmis ver(;~l1rur,rectè cOp;lraucrimus. Planè. lbi quidem ,JOtemperantià varie tas parit, hic morbu:fimplicltaS
autem [ecundLi mufica in animis tcm pcriùiam, fe~
cllndllOl
No
d>i
�Dialogus III. de.Rep. VeJ,de Tufto.
cundum vero gymna llicam in corpor ibus ünitat~m. Vcrifsim a),oque ris.lnte mperit ia vero & mor
bis in ciuitate multip licatis, & tribuna lia & med1c~r,um ofEcill x aperiun tur. V nde iudicia ria & me
d~elna ln pretio habent ur, quando & liberi multi
hlS lllmmo pere fiudean t . ~idni? Igitur mala:' &
~l\rpis difcipl inx in ciuitate nulla maioré potes co
~eQ,ur:ï capere ,quàm fummis iudicib us ae medicis
Indlger e,non modO.abieétos homine s & mechan i
cos,{cd eos et(i,q.uiIibcrali difcipl ina educat os effe
f~ glorEiw r. N ollne turpe videtllr, & malx infiitu
tl?nis magna eonieQ:lIra, vt cogam ur ob propri x
VIrt,utis inopi~ iufiitia vti reterna aliorû, vldelicet
t~l)qua!ll dOlllinoru~ll & iudlcu m? Omnil lm pro
fc~o turpifsimum. An non hoc quoqll c turpills
efTe putas?q ua'ndo.aliquis non modo multum vita:
tc~pus in iudicij s,tum accufa ndo, tum Jefende ndO,conterit ,fed, & rudi quadam ebws iaétant ia,
~p Ipfo gloriJ.tu~)quali fit potens ad il1iuri.l~ inferendam,fuis~; verflltijs vfqueadeo tergiue riari va
~S:~t e.lq; perfllg iai Iluenire, vt n~llas ~oJuat p~nas,
Idqi mlnI[Il arum vilifsim arumq; reru caufa, 19no.
rans quanto prxc1arius ac melius effet, ita fc comparare, vt fomno lentum illdicem no delideret. Cer
~è hoc illo turpius cft. A bfiudll m prreter el exifiiIllandum efi,hom ines medicis cgere non ad vulncra C1nanda duntax at,mor bosq; curand os intemp e
~ie aëris, & pro an ni tempor e alitc~ ~1t9ue alItcr
Incidentcs,fcd ob dcfidia m, & quem 10 VlétU {upd
damna uimus, luxum , vt hominc s lacuna rum infiar aq ua ftatu qi cxu berante s coëger int prrec1aros
Acfculapij [uccel{ores morbo s quofda m nouo no ,
tnineR .nos & catarrh os appellare. Noua fanè h:rc
tnor,b orum, inquit , ]lomin a, nimium qi abfurda .
H:rc, vt arbitro r, Aefculapij tempor e non crane.
~od hinc conijci o, quod eius fil;j apud Troiam ,
poculll m Patroc1i iuffu à muliere obJatll m [aucio
Eurypy lo no ü~lpr,obatu?t, CÙ~ tameni n <:0 mixtae!le t PrammOVlno fatIna, & !D[uper attntus ca
feus,q1,1x pituita m, a~gent. Profeé to a~furdum id
poculu m,min imeqi lta affcéto COOl!eOJe~s-., Non.
~:l fi adllert is,inqu am,hac noftrl medcdlf.1cultate morbo rum p:rdag ôga, ~e~Cl~\apij feétltor es
antc Herodi cum, vt fertur, InIOlme funt vli.Her odicus autem quum e{fctexcrcitand~rllm magifie r
iuucnu m,e!lèt qi' valetudi narills, m~fcens gyn:na fiicam medlcj nx, primo quidem [el p,fu m ,delnd 7
& poftcro s multos tœdlo affecit. ~onam paéto?
longam qllippe fibi mortem pr:rfim t. N clm dum
lllprbu m qui letllis erat, [ub[eq ueretur ,nequc curare, vt opi nor, [e po~er;lt, & med~lx fi~dio occupatus,o mifsis reliqllls omOlb us, vIt,am ln hac corporis ind1110'entia contere b,lt, male ql11dem ~ffe
aus fi p:mlg l con[llc to viétu dj[cede ret, xgrè taIn:en mOriens,hàc [.1picntiam ad Cencéèutem perue
nIt., Egregi am inquit ,pa~mam ex a,ne fua repo~
ta,Ult. N empe inquam ,qua deceb~t lepOrta,re lll~,
qui ignora bat AefculaplUm non ,1{!nOrantJa qll~
delll & unpcri til hllius meden ddorm a: p~ft~ns
hoc non oCtendi{fe:[ed quonia m vldeba,t 111 clllltateoptim~ inlhtut a, [llum cuiqiopUs afslg~at~m ef
[Qi quod pcrficl ncce!lè fit, nec vlh [uperdI~ OUlIm,
e Cll'(j p~r Qmnem vitam v.1letudinarius ln coxpor
u~dam
l}
mod~
~
uidem
q
~od
•
petur
Oecu
r~n~o
rldleulo in arUfiClbus. animad uertunl ls: JO ~lhs vcro,qpi opulcll ti fdicesq ; ccnfen tur, neqlla(l~la~.
~b~odo iftud? Faber li~uado in mOrblll1l1nCl-
385
dit,l medico curatio nem exigit, ve\ per \'omitu m,
vcl deicétionem ventris , vcl ~ioné "cl incifioné.
S,i quis al1t~ ~iutl1rna ~Ili v,i.é tus ob[eru~tioné prJ.:Clp,lt,ca pmsqi fuffarclllatlones, c:rtcra<]; huil1{ino
di,fiati m obijeit no ellè fibi ad :rgrota ndü otillm,
neq; prx!l:are fibi iu vitam trahcre continl lis Cl/ra,
tiooibllS incübenti,{llum opificili ncgligé rj,Deinde mcdico hoc valere iufio,acl confilc tù "khlln
reLlertc:s,Li coua!efcir ,opus [u li cxl:q uitll r:{) Ilat! tem
fufiincre corpus mOl'bü no potcll, vita full,élus 110-,)
gotijs liberatu r. !ta profeéèo medici nis "tl aninci
co.uc~i~c videtll~. Atq; id,cir~o op~s illi propof itti
clIe dlxl,qu od mli pcragar, vlllcre Ipli non expcdit.
~ofiat.Dit~c5 aû~, vt diximl1s:opere ,nullo vrgeru r;
a quo fi qllado VI arccltu r, no amplll1s fit ei viucndü.Nu llo prorCu s,vdlrt ur.Pho cylidcm fortè 110n.
audis dicenté ,oporte t virtute m excrCel'e,dli villendi f;tcu 1tas fuppeti t. Arbitr or autem ct prius.N ihi1.
in hoc il1i aduerfc mur,fed ipfi nos doceam us) vtrü
id hoc paéèo medita ti diues debeat :aut fi minu~ in
alendis morbis tépllst erat,no n fit ilU yiutnd ü.f;\brili liquidé arti .1C cxteris impe.dimento id efi. Ni
ab operc mentem diuerti t. Prxcep tû verà Phocyl i
dis nihil impedi t. Per loué, inquit, fcrme omniu m
maxim e,fiqui dem mngis qulm gymna!l:ica fupcruacua ifia curatio tempor is, n.os occup:lt, Etenim
rei familiari & militar i,& vrbanis omnib us ,m .lgifiratibu s obcft plurim um, quod autem maxim um,
e!l:,di{eendi fiudium ,& omncm intclHgendi J1lCditandi<':J; dlligen tiam impe~it, dum capiris doJores
[:mpcr & vertigi nes {u{picatur:!l:udiull1qi inpicntl,X cal,lfatur,~ lIa~ ex.co jlla n~{cj,:~r. Q l1~dbré ad
Vlrtl1tlS cxercn auonc, probat Joncq; nObJs o'Jnnino impedi métoel l.Eific it cm vt femper nos .rgrotare putcmus,ne<]i delinam us vnqu5 de habitu cor.
poris queri.C onfcnta n.eû dl:. Hrec cùm vidcret :iU:bitror AcfcllJapiû,hominibLH natura edllC;)rio/lé-,
que bene valcnti bus,dei nde vero morbo quodi eJÇ
terius Jato & [ubito :rgrota tibus,e â oftendi llè mcdicinam ,qua pharma eis & iodfion ibus infirmi ws
tollerç tur, vldelicct conflle tudo deindc viau fcru.l
to;~e ci~lÏlia ~eg~tia difil~rbarérur. CorpoTa vero'
pe~ltlls ll1t~non eo;rup tlon valetud inaria nequ:l
q~a aggr,eH 111U fuiHe,d iligéua viélus (en!us cxhallrl,edo ,& Infund ëdoin vit a produç erc, ita vt valetlJ
d1l1anos,quod inde [equitu r,filios genera rét.Ncq j
vero céfui cllridû ,qlli no pOiret in côfiiru to & {olito viétu lC regub viuere, tanqüii neqi jlli jpfi,neq;
ciuitat i id conferr et. CiuiJem virum dicis AefCllJ;i
piü extitilI è.Conf iat pl:mè, filij 'Ii ipfius talem cLi
fui!lè tefiant ur.An ignora s illos :lpud Troiam in rc
bus bellids claruill è? quanqu :lm & medici nx ~1I
dio,qu emadm odum ego dicebJm , vteban tuf.N on I1iad A.
memin ifii quod Meneb o Pandar i manibu s.\'ulne,
rato,cr uoré vulneris .1bfierferllnt,& vngpét is mi-tigatib us perunxere:legcm vero certam circa cjbQS
:lC porus nihilo magis quàm Eurypy lo prrofqipfu_
runt:qu afi pharma ca ad curand os (lIff'icertt h,q~i"1
ncs,qui antè accepta v~JlI1~r~ & fir?1i corp0t ls habiru & viau moder au fl11lIent QU:111IS eo ip10 tem
poris momét o blbi{fent?homines .llltem & nntura
& inc~ntinentia morbo fos viuere, neg; 1js i pfi$)I,1~
que. abJS con.ferre putaba nt, ncgi circa ilJos vcriiui
artu,ne qi elle eurado s,ctiam fi Mida locuple tiores
elI'ent. ,' , Sc~tos admod um viros fuiffe pcrhibcs Ae[CUI~PlJ fillOs.D:cet,G1nè.ql1anql1.1I11 nobis tragiei
&Pllld arus paru ,:tO:lpulcntur. Ac[cul.lpium eniIn
femnt
K
q;
�. ',Liber trigefimuspritnus.
/
ferullt A potlinis fi liu III extitiffe , atque auro iridùuum vt hominé pecunio[um cu extrema xgritudi
ne:.ld morré feréte opprimcretur,cllrarct. Vnde &
fulmine percuffllm.Sed nos proptcr illa quœ fuprà
diximus,J\lis hrec vtraque non concedimus.lmo li,
dei filius fuit, lucri turpis auidû fuH[e negabi:mus:
iin turpi~ auidus lucri, dei.fuHIè filium reijciemus.
Probè quidem iftadicuntur. Scd de hoc quid ais,ô
Socrates? An non bonos medicos habcre oportet in
ciuitate? Effent autem dIes maximè, quicuq; fui[":
[ent cu Ltols plurimis,plllrimisq; xgrotatibus con
licrfati. Iudices ité fimilitér"qui !varia hominu ~n~
gcnia e{fcnt experci.Et valde quidem bonos dico ..
Sed nqm intelligis q uOSltales efiè arbü,ror? Si: dixel"is. Tt ehtabo eq uidem. Tu tamen non Gniilel11 rem
{ermone eodem interrogabl... ~a ratio? 'Mcâid·
'luidem ptœftantifsimi eu aderent,G ab ineunte :ttl
te praîter, difcend:t artis frudiü inter plurimos cor~
~OJ.fê malètaffeétoscouerfarencuJ.f,iphq; omni mor
bôruj~en~rç laborarent,naturaq; imbecilla efrènt.
N eqi ènim corpll, vt arbitrar,corpore'cur:lnt.; Impofsibile nanq; effet" ip[a ql1andoq; vel fuHIe, vel
e.{fe:f~tl anima èorpus elu·at. An non fied potefr, vt
qua! fucrit fitq; mala,benealiquid çureûRe.étèqui
dé.Index lluté;ô a,mice,anim.o ipfi animo imperat.
N bnné:pofsibile efi?l. pueritia animü aliquem eum
111a)is.animis cOHuerf.ttu ', ~.iniufia quxq;"facino",
pa oper-atulIl,acutè dcniq; ex feipfo aliorum [cdera
co'ic6l:are,q\}t;madmod.ü ex ip[o corpan'! morbos?
:N llB<r infonté ipfum. imperitûq; maloru :moru"dii
effet ~uucnis,extitjffe oportet,ii bonus &.honefrus
éxiftésiufiafynccrè efi.iudicatur9?~apropter mo
ddH homi Iles ,d ü iuueucs funt, ft'olidi elfe vidétur,
& q\Ji facilè ab iniuftis decipi pofsint, tâquam 'q ui
nô habc'a nt in feipfis eadé qux habét improbi, affe
~uu exempln malorum'.Omnino ccrtè id eis v[u ve
nit. V:erûenimllcro nô iuuené, fed fené effe'bol1um
"portet iudicem,qui [ero quale q uid inil1fritia lit,
didiccr~t:taQqua:qui no prap-ria in animo fLio eam
fenferit [çd alicnam in alienis animis longo tépore
nouerit,arqi îdcjrco cuiufmodi Gt malü difcernat;
fdcàtia potius quàm pro pria. cJÇperiétia ipdiçaps.
Generofifsimus certè iude)Ç huiufmodi elfe vider,
Et bonus prxter.ea,quod ipfe quœrebas'~l enim
bonum habd animllm, bonus efi.Verfutus auti!:'
Je aé lli'~la fu[picas,q~i mu}ta ~g!t in,iufièl, f.l~axq;
&.f.1;pid habet~r,quado cu [lU iun}hbus ve~iatur,
~antus çallidusq; apparet,cll ad excpla.qux 10 fe ha
bet mentt dirigetls libi hiris cauet. ~5.do vero bo
ilis [dn'i oribllsqi adH~.rct;farons vidèwr. 'tlm importLInè diffidat, [anuql &fyncerum moréjgno- '
rét)'qtli-ppc-<!ui cxépl;dllillS~no ~abe,at. eum vero
frequétil1S cu malis quàm Cu {aplentlbus verfemr,
fœpilts q noq; fapiétlOr q un infi pientin, fibi alij 5q;
vid~turWsra procllldl~b~o loqueris.:r;r on erg~ ta~é
qua:rere ùportct iudice raq~~m bon~ & fa,pIcnte.
[cd ql\~lem p~Hlo'antè .diceb;l. rra~lta,sentm~neq;
['C/~eq~ vittut;~ cognofceret VI1'lu~. Vl.rtt~s aut na
~urX'4ddita tcpore difciplina, &fclpfam hmul;&
praui-tatemintelligeç: Nô 19itur malus,vtmeaferc
OPiùio,.féd hic fapIciis euaùlt. Mibi quoq; ita vide..
~ur. N bnncigitur & medicinam qualeq-t diximus,
vnà C~ll~ hUiufmo~j j_u~ic~~ria xquitate in dUltéltC
éonftltUes,qua: 'IUIùe eos cillcS qui l1atura,tu~ ani
mo,wm corpare bene fe h:lbent. curabunt;c:os'vero quia non iÏ.lnt ciufmodi,corpore prxditi , mori
finant:q ui vero malo ingcllio ptocrea,ti, inf.lnabi.
les funt,mone mulétent? Hoc igitur & ipfis qui ta
lia patiufitur , & ciuitati conducerc videtur.Confiat quinetiam curaturos iuuenes ne in iudiciarix
vUlm dcfcédant,fimplici illa vtcntes mufica)c~ qua
na[ci diximlls temperanti:lm:Cllr non? An nO pc~
eadem hxc vdhgia muGcus gymnalHcam fC'l:u~ns,
fi volet,agct,afièqucturq; vt nihil egeat medlcWJ,
nifi nccdsiras cogat? Aifcntior equidem. Exc,rcc.J
bit autem in,gymnafijs corpus,refpitic115 maglS ad
.lnimoGtatem namrx,il1amt}; excitas,quàm a~ ro:-bur:ncq; qucniadmodum Athletxalij roborls~Jl,
tia viétum inftiruct,labùresq; adhibebit. Rettc [Id,
modum. ~i ergo fiatuunt, ô Glauco, muGca St
gymnafiica homines erudire,nô eacauf.l qua mll~
ti exiftihla~t,ftudia hxc aggrédil1ntul" , vt hac qilldem corpus,ilJa animum curent.dUr'ribn? Vjt!étur
cnim vtraque animi gratia'plurinù1. exercerc. ~<?
paéto? An'nonvides vt afficiat· animùm qui gym~
naftic~m per omnel11 vitam exerccnt, mufic:u~ 'n~
non attingunt, vel qui aliter affécH [lInt?De 'q'ito~~
dicis? D~ ~ulHca,inq lla,duritia fero,citat~q! ~tq; l,te
de m,ol11t1e,& manJuctudinc. NellI eql1ldc wqu lt,
eos qui fola vmntur gymnaftic~agreftiorcs,qtl~!h
oportet euaderc. ~i aüt d Îir.axaùnufica, mol hores quàm cos deceat,effici. Atqui vis.ipf.'l inquam,
agrdHs'ad iracudx natl1ra:. animoiitatem pcr~inet;
qux fi reétè nutritur,fortis euadit:Gnaut fu pra qUidecet,excrC![cic,ferox, vt côfentaneu eft, ac dura.A
fentior.~id aütvim ip[am mitel11 & man[ueta~,
n6nne philaiophi n~ttlra habet:qllç.fi nimiu r~mlt
tatur,mollior fit quam decet:bene aut fi enutrl ttu:,
manflletua atq; modefra.? Efr vt dicis. Diccbam us
aut oporrere ipfos cllftodcsvtl'asq; naturas habere.
Oponct fanè. N 6nne côgruere ü'lter fe & cocin ere
oporter} ~fdni?Eiusq; animus in quo hxc",co[~~
nant, tcperans eft &,fortup Omnin0.Eius aut an!:
mus inquo diifon;tnt,timîdùs & agrefiis? Et maJtJ.
mè quidé. ~icunq; permittit vt mufica anirnu,m
[u li afsiduè circlifonans occupet & demlllceat,pcrque aures veluti per infundibula harmon/as infun
dat,quas fuprl comemorauimus,fualles, blanda:,
molles,ac flebiles,3tq; xtaté fuam in cantibus an,l~u delix:ientibus confumit,i~ptiplii quidé, Uqu!d
uacundu habebat,tanquam fertil demollit,& vtllc
ex inlltili duroq; efficit. ~ando aut incûbit di~-'
tius,magis demlilcet: poit hoc hm bquehlcit aillmu & refoluit,donec liquefecerit animofitatel11 0mné, ~xcindatq; tanqua lleruos ex animo. exqu O
animum quafi mollcm pugnatorem efFicit. Sic dl:
o01l1ino. Ac fic à principio homihê naéta tit nat~~
}',a fille animi robore,cito 'hoc perfidt.Sin aût anl~,
mofum, vircs-animi frangem ad i1'â reddit prxdp~
tem, vt minimis quibusq; offenfiu heu lis , ae facile
iterü refiinguatur. V nde pro ani mofis iracudi' atq,
morofi effc~~[unt ~101cfria,& f:cfiidio pleni. ~[~
p~o~[us accld~t.~odfi quis gymnafiica:, & ,odijI~lJS ~d,~oçlu f~ d~dat,':llIGca philifophiaq; 1i~~lc.
éhs,p~lmll1n qUlde firmu corpods habiwm ço{c:,
qllutur animi virihus mar1nitudineq' repletur,fot'
tiorq; Çj: efiè~eu3dit. Vald~ quidé. Dcinde fi 111 hoC
ita perfeucret, vt nihil aliud agat,neq; rnufica pfor~
fus attingat.certè fi quis erat eius in animoinfi,jnJ,l
étus djfcendi Ragras Cllpiditate,imbecill.us,furdus~
ac cxcu~ effi~itur: vtpote qui neq; doétrilli guft auerit vlli,neq) indag~tione reru, neq; vHil penit1l 9
rationé,neq; fIlufical11 aliam vnde illius {cn{lIS c,,pergi[cj pomerit, coaldèereqh & purgal'Î. slc pJa~
ne
�DiaIogus III.de Rep.Vel,de Iufro.
hè.A ratione , vt arbitro r, vir huiufm odi,& 1mu-
~s r~dditllr alienus,ac nulla alterius perfuafione ra
tlonlbu s induéèa vtitur: fed vi & agrefii imrnan ita
te tan qua fera quxda ad omnia fertur,i nq; infcitia
& rllditat e fine,co cinnita te & gratia "iuic. Omninofic fe res habet.A d hxc igiturd uo, vt appare t,ar
tes duas alfereré deum aliqué homin ibus tribuilf e,
~uficam & gymna fiicam , adanim ofitate m,vide ltcet,philofophic:lm qux natura , non ad animu &
corplls,nifi per accidens fnerit, fed ad illud, vt inter
. fe G:onfonarent,intenfa atque remilfa,qulltenus deceat.Sic appare t.E nm igitur qui pnlche rrimè gym
naHica cu mufica mifcet; modera tifsime qi hxc ani
Ino adhibe t, merito 3bfolll tifsimu rnuiicu dicereInUs,& fumma harmo nia copofi mm,m ultà magis
quàm eu qui ch ordas té perat. Et merito q uidem, ô
odi aliquo prxfide
1 Socrate s. N 6nne ergo huiufm
Glauco , fi falua
erit
opus
nobis
ciuitate
in
femper
refpublica futura efi?Eri t certè fommo pere.H i ergo, difcipl inx edl1cationisq; modi elfent. Chorea s
COlm huius generis elfe reél:è dicat aliquis, venatio n~sq; tum 'aliàs,tu qux manibu s fiut, gym~ica de,
nl~; certam ina & equefir ia. Ferm~ e~i~ cofiat feifia debere, neqi inuent u dl~cllIa e~e.For
qUI
te no [Unt difficilia,Age inq uam. QEld nobls prxterea difiing uend u ? N 6nne hOrll_om~iu qui~a ~~
p~rare debean t,qui pal,'ere?Cur no?Co fiat qUlde [e
nI ores impera re oporte re,iuni ores pa~ere.Confiat
profeéèo. E t hoc liq uet,ex his elfe opt~mos. e11.gendos. Liquet certè & ifiud. Agrico laru 0pum! n6~
~~ hi [Unt,q \li maxim a agroru habét coled~ru per~
ha? Pror[u s. N ue aut cu ex cufiod ibus opumo s eh
gi Oporte at,n6nn e eos eligere côueni t qui maxim a
cufiod iédx ciuitati s peritia habét? Eos planè.P rudétes ergo ad hoc elfeeos oporte t,potét esq;,& qui
Reip.cura. habeant.Ell: ita.Cur at aue ÇJ,fq; maxime:
idqâ maxim è diligit.Nc:celfeell:.Ae ÇJ,hocdiligit.
lllaxiè cui eoferre eadé ae fibi exifiim at,& ex cuius
fclicitate fua. arbitra tur felicitaté infelic itaté ue pé
dere.Sie efi.Elig édi igit ex oibus cufiodibll.h i ~a:
ximè qui nobis cofideratibu~videan~per oem v:ta
[ummo fiudio eaf.lcere,q uç e republl ea elfe dueut:
qux vero eôtd,c auere. Comod ifsimi eertè.hi [un~,
Obfcru adi itaq; [unt, vt arbitro r, in fingult~ œtat1~
bus, vtrû prœeeptii hoc feruent,ne9.; tanqu~ ,pr,refil
gijs quibuf di deeej'ti,neq;vivl1a eopulfi ,fu:qi Ipfo
rü ooliti eijcian t ea opinio né, qu: e~ fo~a e:fe~t.u~
ag.ë~a,quœ funt optima re~p:~a ~lechone dlels.
Dlca tibi:vid etur mihi OpllllO c; mc~e exced~re, v~l
[p.o te, vel inuitè. Spote quidt,~al.ra, 1Il co qlll ded;[Clt. Inuitc: auté, vera quÇqi Op1ll10. O!!~d d~ v~lu
tario abfcelf udicis, intel1igo: quod autc.demUl~o~
di~cere cu pio. N ~nne putas b9~i~ ~o.n:lIles j~~l~lte
pr,luari,malis ant~ [p~~~e? ~n no me~l~l, v~ruq, ~e
[cIre malii efi vere aute lUdlcare bonu, None Oplnari ea qi [un~, verè putarc. vidc:( ti.b~ elfe.Pro,~ 10
queris, mihiq; vident homme s mUIU ve~a OpllllO~
ne priuari . An nô velfurt im, ve1 dece~t!f~e, v~J ~l
hoc patiüf'? N cq; ifiud jntc1Jj~o. ~ raglçe ~OqUl~v~:
deor.S urripi enim opiniope~ IJS d~co, qU! [entetlJ.
tn~tat, vel [cnfim tépQr,e oblif~r~ta, vel cl~ aduer~l
ratlone [ubtraé l:a.N unc intelhg ls ~ Intelhg o Cq~ll
dem. V im auté illis inferri , quos dol~r aut e~u~la
tus,~Ii~e~ fentire eogun t.lfiud j~tç~hg~ ~~Ulde,ae
r eét.c QlqS. SLJbd~ci amem quafi prxft1gl)S eos, vt
ar~lt~or, tu quoq; diceres qui priorem deponu llt
OplnlOnem) vel volu,pu te delinit i) vel mem per-
?œc
te~r~~aél:i. Vident llr fanè ql~x~llnq; dcci piunt, prç_
IhglJs nos [edueere.~od IgltUr nu.}? dieeba ,quç_
~endu efi qU.Î~~m c~nfi.ant~r {eruét eam.qu x apud
lpfos efi.fente~lam~ld vldeltcet [emper agend u efIè,
qllod relpubl Jcx coduce re arbitra ntllr.O b[eru:' idi
[unt igitur fi~tjm à rue~itia,eaq; ,illis opera proponen~~, e~ qll~?llS ah~uIs maxim e prxcep tum jliud
obllUlfcl,f:,I1tq; pofSI[, Atque is qui fc [eruat illud
memor iter,neq i decipit llr, elioendus : qui contra
abijci~dus, an non?Ce rtè.Erg~ & labores & dolo~
res illis & ecrtar.n~na ~pponéd~"in hisq; hçc eadem
ob[eru anda.S clte.No nne {ecudllm [peciem i11llm
tertiam,pra:~igi?rum pll~l1iidum etl? & quema dmo~u.m qUll,nfplccre eupl,un t,nunq uid,nll m pulli
paUldl finr,neene, ad fircpltu m HJos, & tumllJt llm
d~cut, {j~ iuniore s in tcrribil !a qu~dam impellen_
dl,~tq~e l~em obleéhm ~n!a~ ln h,isq; mu1to magis
quam 19n.l au.ru~ cxamlnadl?vt Ha compe riamus ,
fi extet a1rquls Inter eos qui non f:lcilè irretiat llr .
fitq; compo fitlls in omnibu s,[llijp fius cufios optl
mus,&- eills quam didieit mllficx eonferl lator,c orr
cinnu.m~; & cofonu~l {e in his omnib us prxbea t.
~a1,lS Vlr elfet & ~~l & patrix vtilifsi mus.A tqlle
lS qUI femper puenu a, adole[c cntia, matura xtate
probatl1~ efi,~ incorr.u ptus exifiit, cufios & princeps efi clllltaUs confiuuendllS. Honor es huic tribucndi ex. yillenti & monuo fepulch rorllm & alio
rum momm entoru m maxim a mllnera [ortien ti.
~i ve~à talis non fit,abij ciendu s cfi. Huiu[m odi
IgltUr, 0 Glauco ,deleét us & inftitu tio princip um
~ cufiodu lll elfe debere mihi videtll r, vt iiJmma .
tl.m potius quàm aecura tè fit diétum .ldem & mihi
vldetur .Igi~llrverifsimè vocabu nwr hi qllidcm cu
~odes 0"!1l1 c~ pa~te,t~~ ext~rn~r~ holl:iu , qu;\m
l~te~no~u amlc~ru, ~t lfil noltnt, dII nequea nt malu alrqllid maclu~an.luuenes auté qllos paulo antè c,u~od~s nomlllab~mlls, reéèè allxiliarij defcnfo
re!q; lIl~ltllt!onllm ~pforum princip um appella_'
but~r.Slc & l~.fe [entlO.~is itaq; modus erit qU(}
ex hlS mendacIJS q~x aliquad o decent , qucma dmo
dum & nos antea dlceba mllr genero ftlm q uiddam
' .
derepr ius quidem p'
elfe mentie ndo per[ua
nnclpl _
- ' "
'
'/lh
b us.~filn mlnlls,
"ual
()
)
clUibus
[alte rehqul s
. ~< ell[ ue
. N'h 'l b
aIs? 1 1, O?i equidé ,fed Phœni cium quidda m:
quo~antc qUldcm apud mllltos faétum efi,vt poëtx dlx~r~n~~& per~ll(\(erunr~~ofifiS vero tempor i_
bus ~lnln.le:nec (CIO fi futuru vnqllam per[lladere
cer~e eH arduü. QEàm pigrè inq~üt,ad dicend u vident accedere. V i~ebor e~uidé tibi pofiqu am dix~ro,haud ab!e plg.er. DIe age,nec timeas. E~cç ii
dleo,qu,a~qua ne[clO q~a aud~ci~ ql~ibusq; verbis
fretus dl~~ :.atq; aggred lar pnmum ,lpfis princip i_
b~s & mllmb us flladere,delllceps aut & reliqlü s ci
Ulbus, quod ea quibus nos ipfos enutriu imus cru_
diu~mllsq; tan,qua [o~nia vifi [unt circa [eipfos 0lJ1llla habere .Erant aut tunc reuera [ub terra,in tus
format i et enutrit i ipfi,et arma eoru et [upellcx oïs.
Pofiqu am vero omnin o perfeéèi fuerut, terra ip[os
vt matere duxit.E t nunc qllidé tanqua matr~ 'ac nu
n(ulere debit t .
trici,re gioni huie in qua funt,co
,a q,
r; "
fi" eam.lnua~ent,
r.
deq. exte'rl's . .
lliccurr ere, 1 qUlS
ellll)
- de firatn'b us terra genitis cog'l'ta' Nqlla"~
bus,tan
,re. 0
, db'
.
l't d '
pu e ;le hoe'mé dac'
a b re lIlqUlt , la ante
lcelm
<
'
cl - . n ' d
re. R e(".~e a . mû _ll .lIlq.I;l~,[ed audi iam reliq llU (,bu
Ix ..EfiIS vtJq; oes ln elUJtate tanqua m fratres, (fic
fabulam cs)fed cü deus for
enun dlCC~~lS apud
impera ndu idonei nati
ad
vefirum
maret,q ulcuqi
flInt,
K ij
:05
�'Liber .trigefimus'pr.imus.
Notat A,ri- funt au ru in eotu generatione ipfis ad'm ifcuit, profi~~~~e:. I~~: pte,r quod honoratif.~imi funt.I1lis alltem qui ad a~,
~ite 3'
xlllandum,argentum.Ferrum deniq; atq; xs agnçolis &'ali js opificibus. Tanqua igimr eiufdem gen?l'is o~nnes,fimiles vobis plurimii generatis. E ueTIlt aute quandoq;,vt ex aureo na(catur, argcnt~us,
& ex argenteo fimiliter aureus cxteraq; ita vicie.
ftm.~apropter ipGs principibus & primo & ma
~imè deus prxcipit , vt nullius rei maiorem curam
çt1fio~iamq; (ufeipiant qUlm natorum, vt dignofcant quid exC quatuor ) his,illoiu animis fit immixtum:& fi quis ex ipfis naCcatur fub.Ereus aut fubfer1'agineus,nullo paél:o mifereatur/ed honoré illi
naturœ conuenienté tribuentes effet ad opifices vel
Notat hune agricolas trasferant. R urCusq; fit ex illis na[catur
Iocu Arifio- aliquis aurclls vel argentells,honGrantes extollant;
teleshb'poJ. l'Il"u qUI'd-e ad cu fi oues,
cl
h"ucadauxl1anos:qu<l
'l"
fi10ra..
;.,caf'2.
~ulu Gt,tum rempublid. perituram, cùm ipf.'lm vel
~neus eufios vel ferrens gllbernabit.Habésnc quo~
P1odo huic fabu!œ ndem adhibeant? N ullo modo,
~nqllit,quo paéto j(b:ql1o auté modo ifioru 6.lij ao
teliqt-!i pofieri, habeo. At hoc bene fe haberet ad
maioré cura Cui & ciuitatis habendi. Ferme ql.1od
dicis il1telligo. Et hoc quidé ilIuc tendet, quo oraculu perducet.Nos aut hos terragenitos armantes
ducétibus principibus ptoducamus. Profeéti auté
explorent, vbin.ull; in rciuitate Gt optimum cafira
ponere, vnde ,& eos quiintus Cunt}maximè cohi4
bea.t,fi quis nolit legibus ipfis obtemperare 1 Sc eos
qui extrà repellëlnt~ fi hofiis tanqua lupus oui1e inuadat,Cùm vero'cafira pofuerint,& quibus oportet facrificauerint,tabernacula firuat.Sîcne?an alitet?Sic certè. Num huiufmodi qualia contra hyemes & ca]ores fufficiant? ~idni? habitationes cm
dicere mihi videris.Sic aio,Cedmilitares,no opulen
tas. ~o differre alferis hoc ab illo?Conabo1' equidem declarare. Grauifsimum C]uiFpe omnium, &
turpifsimum pafio1'ibus effet, fi ita canes gregis cu
fiodes futuros nutrirent , vt ex inte~perantia, aut
exfame, aut ex aliqu:l alia mala confuetudine, canes ipfi ,agredj~ntll~ ~ecuaria I~dere, & pro ca nihu~ fimlles h~plS efflclantur.Graue,inquit. Omni:po Itaq; no bIs cauendllm, nequid tale aduer(us ciues efficiant,qui defenforés adhibentllr, cùm ipfi~
valcntiores Gnt, neq; benenolorum loco focioru
agrefiibùs dominis fdimiles prxbeant. CanédllJ~
fanè.None maxima effet adhihita caurio,G renera
pr:eclarèeducati fint? At qui funt ql1jd~ iam antea,
inquit.Hoc quidé,ô amice Glauco, a{fe~erare nOn
decet:quod autem nuper dicebamus,nimirü decet,
qUQd 0rortet ipfos reél:am, fiqua Clt, confeqlli difciplina,fi /Dodo quod maximli efi ad manfuetudinétuminfeipfostumineos quoscufiodiunt cxer
cendi conCecutu1'i [unt. Et re&è quidé. Ad hac igi-:
tur dlfciplinam quiCqi fanx mentis dicer:~,habita_'
tioné & reliqua fupelleétilé ita adhibenda, ne ip[os
quo minus optimi viri e{fent prohiberet, ~eqi ~oJ
ad cœteros çiues lœdédos irnpclleret.Et vere q~l1de.
I~Cplee igif an tali quadi ratione eos oporte~t &
vlt~ere & habitare, fi quida fuwri (j,nt talas. Pnmo
<} U1de m nemoproprium quicquam po[sideat, niG
quatcnus Cumma cogat necefsitas.Ddnde neg; do
m~rn neqi penu,habeant,qiJo non omnibus pateat
adltus.~" vero ad viétum pertinent,tanta fint apud cos, quanti,s i,~d ~gent rnilitares athletx tépera
tes ac f~rt~s :~1eqpl :lt,qi ex infiituto' ab alijs ciuibus
~erced~s çatu cufiod~x gratia, vt ex annuis ~lln pti-,
busn~qs defit quicqua,ncq; fl1pel'fit.Conf~l:étcs a~
tem fe ad comdfationes, pe,r inde atq; in cafiris, ,0
muni vefcan~ut conlliuio. Dicendumq; elt ill,is,~U
bere,n~q; hllmano auro il,1digere, neq; [aI1é[iJ eff:,
illitJs poaèfsioné admixtiGne mortalis aur; jnqUlnare.N empe ex vulgi pec~lnijs, 111ulta impia proue
nerullt:quod vero inefi illis'aurum, pror(us incor·
rllptum.Profeél:o folis ipfis ex omnibus qu~ [unt
in çiuit;t~e,t4ngere al11'l1 m "ut argentllm,aut [ub ~e
éto [uo recipere, au~ circllqfe1're, vel eXf:::l ma~erla
bibere,nef.1s.Hoc ergo paéto & fibi & ciuitarl [alu
tem parer~nt. $iquando vero domum fib-i all~ ~grum aut pecuni;uTl priuatim po{federint,adm1l1141'ato1'es familix, & agricol;v pro culto'dibus ~'"
runt,& vice eorum qui cinibl1~ auxilio fint, d~mlni eorUm infenG efficientur: & ipfi. odio habitl,~dl'O'q; a l'lOS hab"ete~, &'1I1 fid'
1 las parantc SVl'cl'll}mq;
III
patient~s)vitam vn illedàm degent. Vbi multo :n~.
gis ClUes q~tlrp externos holtcs timebÇJt, acceder~1
iam tuc proximç ad perniciem tam ipfi qllàm rel~qua ciuitas. Horum igi~l1rinqlli omniu çauC1, d~çamus cufiodes ipfos ci.rça dQmu& reliqua on;nJ a
ita infiruéj:os e.fIè debere. Hx.c Qi If\tafit lcx, none?
~ic ~tto, inquit Glflucon.
DIA L, 'O G' V S
'
~V A R TVS
,
~ V ~ T 'O.
~1
A R ,S 1 ~ 1 J.
I:
DE
~
C 1 N 1
v
~1'
'* " "'
A R G V MEN T
.
"
l
',
in quarto
modus poiIHsionis 3rq;
ciuitatis, vt nequc diuitcs nimiu ciues t, neq; paupe
T
res. Putat enim tam ex nimla copia
inopia
R AD IT V R
lib,
~uà'm
Gu
feditione~
oriri,ciuitatemque difsipari: Iüdicat prxterea è:iuitatem,lJl<l:
non elfe vnam , fed pl ures ;in'qua ah; quidem pauperes illl e,
alij vero diuircs: atq; vt fieri Colet,diuites conremnant p:r.~pe
re's:hi vcroerga iIlQs.& inl\i~i~ affiçian,ruT & 6dio. Vnde ~~'
fim deCccndit ad myllcrium fuum, vt omnia videlicet (j~~
munia,oe alij minus,aH; vero plus habeâl1t,& indeil1ul. IX,
médacia,furra,& hine luxuria, fuperbia. pigritiaq; naC,~tlIr.
Adde quod poffefsio rerum tam cxceden5 'quàm deficlen~,
non fol\.lm moribus & concordix, Ced ingenio çtia1l1 &. :ftlJ\llbus obçfi.Docet nOI1 diuitij~, Ccd virtute!èruari ciuit~ÇC,nla N'Drac rhgna'l); gerere, Item qlIamlibet eiuitatis partem no ita ~ Ifpod {locd es Jo"
nendam elfe vt ill feipCa quàmoptime habere fe vjdeatur,~ pol.~, c3?'
vt cunél:is confera t, communiq; ciuitatis totius eonducat ~
no· J\lioquin Ileq; ciuitatcm ipfam,neq; partes vllas polTe ~o
fifierp. Addit preterea ciuitatis ausclldç modfi.~uatcnus fcr.
Iice~ cillitas vnà per!llane~t. /ù c:.U'~ll p~imq fer~1 vnira S 1'0 ~
fe ,Vlderur,non eite vl~e~ius augeda~. Pr~clpit ergo,vt ntq:
eXlgua,neq; valla fit Clultas, fedmedlOcns alqualisqi &. con
cors,quo eius vniras c6[eruetur, O.!cI0l1iam vero mefIèm [rU, {hà fll~ratllui n,e~ligclls fuit in,femjnando, idcirco tot.Ït,fill~
dlum ClCca puerltJa~ ~dolefentJamq; adhibendum efIelucll
cat,qua!1 ClTC~ mefsls vrbanx (ementem, adco vt eriii verbo"
rllm,llJdor'~m,~efiullmql fingulorut,n ratio diligés cirC:! pue
r~s adol.r~etesq; habcatur,Alio'luin fi ncgligatllr ha;e 31t~S'
110 al,mr mca leges quotidi~nas f!ufir~ l abo,ra~un~ irj~'luall!
fi qUIs pha~~ael~ eum quOtlcllecurarec6renderit, qUI Hullu
[eruare velle III Vlél:U téperiitiç modü, 1n'ter ha:c èohdera Judos in /ludia fenfim,moresq; côue'rti.itéiicut homini &l1at~
ta rOQu{to;& viél:u prudéti atq:,tépe~"to, oullis pene Y~\lua,
op~s e{\" l1:Iedicinis:ita ciuitati & optÜlle ab initio e6fiitu ra:,
& ln ea forma pcrCcuerati,neq; multis'ab initio legib 9 , neq;,
quotidianis deineeps côfiitutioniDUS opus efIè, Malas vero,
reCpu~lica!,in quotidiana quidé J? nouas legc$ curatione ver'·
f~n,~1,1 qua vero bene valere, ~~p.~op,ter i~\ h:lç rel'u~h~a
t'lqua 9ptima Plata n11llÜ circa le~e~ ",dhibuit fiudi~. fperaS ,
pr,udé~es bonosq; viros leges elfe vïuGres. De legibu's v~ro [a
cns ~u,td?M ulta cene minus in his œnCuit labpran'dum :Ne:
mo eOlm 'lu:! r:uionecolendus /itdeus.intclJigit vnqnaro,l!lli prius intcl1ig;1~ deql,ll. Diuinl\m verp fole~ nif! ipCo dlU;-'
,
'
n01Q
�ep. Vel,de rufta.
Dialogus IIII., de Rnis.
Propi~qu.ior~ ver~
le~em
389
ir.tfcendi vigorem
agen.tibus.
ergo
~d~s
~ete
mus.
P?~u
fxpe racioni opilo
non
re
gnac
vi.de
IIldl
te,
quod
no fo.le f~ mon firan
Ta CIO I)!. ex eo c{1~ ~robat,
O~ lumlOe,ludlc~t:pe
drinceps iufiieiam vnl
lC
ciud
Con
.
lnem
hbld
ra
rellglO.OlS leges a~ ~A.. polhl1e,ld ell,dlulmete,atq; ferena.Mit
cone
ur
tulae
ndam co~fenJio?é, tum
tencfa.SlnquOIm,no hng ua,f ed purg au
~um .ten~peran~ia elfe .Iegieimi q.u~mus parelU; tum ln ciui~
t.ifs!,
o
n,
nim
e
,
~
~,Hx
loru
racu
0
.
at
dJxJ
e~ng
to qUI~ hic de hi~o,ria
ln cUluOlbce alllmo mum 'Iuas
lhnem, Id efi,dlOJnu
Confenlionem inqu am
ma fum.Alle onc e vero ûgmficac Apo ixte rrz, idef i.vb itate trium his partibus conhmilium.
med
fe:
add
eer
,ae<jue in proprijs muirmi
cndo
efi,f
?edi
re,id
d?,o
juen
:fede
1ume'n
in gubernido,exc.<
ere.
uiefc
conq
ilico
vmb
ln
bus.
pâdis. Nec immeriti>
trali
vfur
pene
non
~ue r~rum omn ium
neribus perage!14Js,& al"ents
; infia r figu rx morio
nom inat harmoni:î.
,
anam
gcrm
tlx
eran
temp
1d. eIl:1n menee à fenfibus fegregaea,aeqApolliné omnibus cftiam
hic iufii
iancem, vocibus
erea
conf
l'rxr
ijsq;
eu.
med
rcR
fe
ibus
in
grau
ricx
&
nl5q ; Iphx
cx acutis vocibus
pitiu m
epro
atqu
m.
liare
horû milites refami
;
&
iosq
ntem
med
rxfe
ios
fep.1trium,id cIl:,p
inqua~ principes & quxfiu~r
denique rcuertéribu~,
étx refpodeat,
addu
iu
iand
i
lh~?
9u:r
n
nd~
D~I.
patren: quidem na[centibus,patriam
~.
{erent1.bu
uor in ea virrutes
ât,dicit vir
quat
pari
o
ceps
dein
anim
in
q;
blica
repu
lbt.J3
'ntu
vero
ta
CI:
COnfiJtu
quçréCl qui~n~ JU~I
ndi
odic
cuIl:
reaè
r : vieium
eIl:,
robu
&
us,id
mq;
cipib
prin
dine
in
hmu
a~nofcit.l'rudentiam
tuté elfe ammJ famcace pulc
in miliribus, ip efi, fir
itaté Siquidem vireus
cill
i~be
nem,
tudi
urpi
eonfulendiq; fcientiam.Fimitudinem quàm minis audendi
~m,e
vero morb
lt natu ra, difponit & feruat.
mam fClltemiam inuitis tam illecebris
c~n.aas aOlmz pa~ees, Vt natu
przc i;
tusq
ifira
mag
s
lege
s
tenu
c6fundit aeque pcrcur,qua
p~o patlla in periculis
Vmu m ver~~con~ra,"..aeurx ordlOem
us limuI & militibus,atq;
!Unino corporis eft nat~_0
au~l
~e~r
o
qu~d
ver~
PJ~Qe,Temperanciam in principib
bat. Q!1ollla
libéter cun ai
qua
dam
quan
~xterna nobis abun de
nem
li
nlio
ela
onfe
~e,.e
cfi,c
"vJuc
3nlficibus,id
tura,pr,z fiat m~n <iuam
r eos
ince
&
ant:
pare
/ij
tanq ui miferam
réc,a
vitam
.
impe
em
,lhus
cOI~ueniune, vt alij quid
{uppedlcenc,ur,ldclf~o co~c1 .udJt
opificio pareane:ne<j;
quam viuimus
per
a
.
an~m
quo
ln
,
!nda
fugu
qUI pareot,alij quidem in bello.alij in
llbus
elf= a~ .oml
tur. imo cupidi
edia
huius calce
imp
talis
libri
Ip[O
enfio
ln
o
conf
rem
vllas
~o~
tes
ob Ivolupta
p~r v.uJ~m efi ~epr~uata.
erio confilioq; obeempede[cri~JÎe, ~priqui
e
T~u.
e~ee
~luJ
~~m
a~I
r~tcs inferiorum,fuperiorum imp
odJ
elUfm
OIlfem
quH uii quifque,!defi,
~aeem4; regJam,a re.'
ret.Iuftitiam quo quei n omn ibus ,per s,opus munusq; exe
~am e,lfe ~rque feh~,~slma: .... nJn~a clU, A~dit eiufillodi gu
simu
aptif
eIl:
io
fil~:
Il:ud
dlf~o
&
ne
a~ .quod & natu ra
gma v~dehcet homllll.s ratlo
munis commoai grOi
o Jnter multos boqUit ur tam publice quàm priuatim comum. Q!1od autem té.
ltlon em t~~ reglam appellar.l. quad
6ern
alien
antif~imus:eum
icat
prz~
vend
u~
libi
omm
quam
fefte
quif
tJa,neque
nos excellar ~l\Id~ mam
Di.a
jge:
tell
~,i~
onj~
a?t~r excelleharm
VJ"de
c;r
afon
pant
Diap
a,tu, quando pl ures
pet;tnci~m appe/!auit
I teÜollls.' v~locJtatlS, , rempub:opum
lone ~xJ/hmal'ldam.
rnat
gube
e!f~
em
eand
.
vero
pafon cofonancia refultante~ ex dup/O o remlfsllls eft, tar
no
re. O~m
dup.l
uor.rehqua~,tum ani.
v~he~enciz prop ortio ne OId Id quod
.....nn~l1t qooq; ~e ln fe9uer:t1 IJbr~ quat orcllne dJIl:lIléturum;
c~nfur.
a
dupl
ne
ortlo
p'rop
m
es
u~de
al0n
quaq
atfe
d~usq;,& len'us. Ex
moru, tum reru pubhcaru
ad grau em, neCJmme
glt acucx,id efi,oétaux VOCIS excelfus
·
qua
,In
.
vnum
&
a ineer duo
rit?~rima cnim propor~io dupl
ond ens, QE. .id,ô
d,um f~perare vJderur1
liiiiiiiiiii~iiiiiii1 1 C Adi m;tn tl1s refp
qUlde prop ortio ne bina nus nume~us
e
m.o~
dum
de
delll
u~
man
te divnum recreae,& ~em~nOle vnum.B uclt num emm [ohdu.
Soc rate s,af fere s,in q uit, fi quis
prod
,oao
fum
[eJp
III
r
luitu
effi tur ae reuo
cat non Q:1ultü hos viro s bea tos
tur auté Diapafon,id
Bis enim duo bis, oao conficlunt. Dici
reùe
nodi,& o~s in~ra ~ co
cere ,cùr rt tam é ipfi fint quo rü
c.fi,pc,r omniOi Confonanria enim eiufi re P~aeo .lOqule!cepeciis
ab
ra ea dui tas, nihi l auré cx bon
tJc~t,& replicacur in omn ibus . Nec
os Cllles .lll.firmosq~e .
,quemadmodllm :Ilij ,qlli & agr os
rantiii,quafi Diapa[on excédi per fumm & acutlfsJma~~ft.s~t
ant
ipi
uita tis a~c
vox,
is
grau
&
enim
ua
c hui ufm odi
oéta
n
ios.I
lie med
& mag m6c as dom os fupe llcé Hle mqu
amus,quemadmodu ln dlOi
lie mediz.Sed vr ad iuftitiam rede
aq; dijs prilàcr
nt,
sidc
v~
i OIdeo confonar~
domib~s~ cou cnic ntem pof
paron confonantia vox oaa ua eum g~au
dice bas ,
CIUI
a
nuc
tu
pofie
uç
com
nt,q
bene
ln
ipiu
fic
cxc
uata facl ut,h ofp ites
qux vox gem ina eIl: appareat vna:
con
apte
cam
re
tix robo
cun q; ad feli cita tate tem peu: ntiz grauitas cum iufii
au ru & arg eotu m adc pti, & qux
qui
vide
Et
tur.
erna
difc
cé
inui
vix
res
vero tan qui aux ilia rij
grUit;Tt duz hz virtu
yod s oaa uz Socrates. ' tem :on ferr e put ant ur: ilH
opp ortu nz ex di3pafon conronantia icos oao oari o num e
Cedent,nih~1 age nqui da mer ccd e con dué H inv rbe
fe conferaI ad iufiieiam apud Pychagor
~u
pr,?
tè, inq uam ego , vt
zqua~is_ omn ino
tes ,ali.ud_ qu? m cua odi am? Cer
ro delignatam.Du~ eni.m i~~itia. fit. !olt~u fu~damecu, lU
ced é
fque
iufque merieis dififlbutl~,~IUJCatl
er.~a Col um reci pian t,ne que rner
~lC cllIm n~merus . qUI VIél:u prçt
r~;
nume
lr
~bltl
dercr
um
nari
ci
fte per oao
q; fi profic~( priomm u ln num~r~s Ha.folvitr. a vj~u,vt ~!t). ~~c~rcanc
& Colidoru primus efi,pn~ufq~e
or- • Grz cusc o
ernos, ~I mhllomJl1~s
nt,h ceb l.t Ip~s?neq; quic ql1: t *(c
1 u.3t lm ~h.à veh
uieur pari ter pares, h?c-efi lD biS. q~ae quoq; Ipfa [oluatur,ld
eo- dex, .... lijs.le
are,
unia s erog
in Ilumeros xqu e pancer pares dlUlfio
us larg trJ, aut ad quxU1S alta pec
~u~
a~é
~r!e
luit
- gi.fiè u~)e_n
r~Eo
mul
e
alia
litae
&
xqua
tu
~a:
ell in bis bioos,rur[usq; qua
rum mor e qui bea ti put ant ur.
nan u, vt dlXl, eofi.JCuut
oao
bis,
bini
bis
. ,.hcer Vider.
ittis
Nam
r.
term
xieu
prx
cote
na
que
ta huil1~~odi, repr~h~nfione dig
ter Orph~us vb,c~n
a:qualiraris iullz fimulacru. 9Ea prop
tioufa
acc
in
Hia
p_er n~~ma oao I,UAtq UJ, tnqU Jt Adl mat us,f int &
que diui ni iufiitiam obte ll:m volebat, r~le ~p.lan~t.amq;,
ond cnd um cUé
lu~a,
refp
um,
ur?
.ca:l
igit
am
.id
,terr
QE.
a.
uam
,aq
enC
ra bac ,i gnem
n~ com prçh
po~IX
IUfiJ
u
fign
lD
',llna
n ing red iencolu
u~
illar
quoq
lie noa é. In Aegypcia
aIs? San è. Ean dem , inqu :i, viam
dmodu te fiaqa, Dic efiO noeabantur Jn"fcn~ta,q
. uema1_ /
dicé
.lnao....
fint
~
ua:
1ita "uID
tes, inue niem us, vt arb itro r,q
PlfltU,S,Ca: u,:~erra,_oox,
ci(simi
tur E uide r ,Satllrn us, Rhe a, Oh~is~
fel~
ifii
ira,
fi
,
forc
flS oao dl~e.fi~ e.ife
mus por ro nih il mir uth
dies.Deniq; ca:lefiis iufiiciz ordlne fphz hzc ~fied!t Jl1IU~
imu s
fiitu
con
tes
kien
re(p
pofi
fint . No n tam cn ad hoc
omnis arbi tratu r antiquitas.So~rates,
l,l
~.?gu
quando alten~
geq~ fit mai ore m in
fiitiam elfe fubitum ciuieatis eXJClum,
ciui tate m, vt vna aliq ua nob is
~er~
J.tla
uIl:
nt.I
undu
con~
imè ciui tas vni uer vfurpantes omn ia pert urba nt ae'!;
mo dum Felix, Ced vt quà m max
fefil on
mam
ex.
n~e
Prol
te.
Calu
e
atqu
elfe
ciuitatis ordlOem
ciui tate illlH tiar n
O quafi .la10 amID
ltioré tranfit
fa.S pera mus enim in hl,li uCm odi
occu
-1
ad
.
'a
Il'
•
.
,
.
'
ICI,
hac ClultaUSIU
oco pfln ea qua : pe(s Hnê in, e tri{arii anim i vires. Jn ratlo
, ne" 'r d'
max imè inue nire :.cot rà vero in
tente" . D'lUI'd'It<ju
~llce~ 1
co~u
q;
b~am
natu
,
infp elH s;.fa cilè
tum
us.
mili
~ib
cipis,& vim irafcendi vice
fiitu ta dlh , iniu lHti am.
no JS elfeanll~la,culu~.
ur? s cJ<il\ima_
icat
iud
opifici fimilem. prob atqu e vnam.in [e,Ced prop neta te dl~
n?5 quo d iancliu, 'l.lIxri1l\~s
lDtra
& in qua hç tres finI vires, no loco
a fing imu s,
~cat
r~
s
lr,
quo[d~m lat.rato;e
.u~mus. N ~nc ~"r~5,' vt op~na.ml
fiinaz.Q.uocl uidé & Peripatectcos
,
ciU itas to~ac
vt
.
fed
,
eftu
fint
~amf
~
nen
~eat
fi
ea
no vt pau ci qUI.de JO
felJit,& cuilib.e1 diligéter legenti l'0te modo Int~r Ce amID,a
plab imu r:
~uo
at
tem
pate
con
vt
riam
ucit,
a,da
:ltra
né
cOt
veto difii naio
t3.D einc eps autc m
'
lt
!1~qU
~.
mJle
rer~
fil~t
u~
iufii
s
,fig ura m ho min is
atqueciuitas,&' illius & huiu
que mad m 0 4u menim fi <luis, .t:l,Os
~lm clrca Ide llI1~ul
CUI
e:
eand
pcr
a
anim
eat
nequ
Cum
ergo l
che rrim is' anim ae~ vJr~s habere.~p
dep ingc ntcs vitu pcr et , quo.d pul
oppofita facere,neceffe cil e~ tres ~al,t {aplatur ~d .v~l~pta
m colo res 'app olis par tibu s ~o ~ulcherrimos ctia
pecu m eodem in tempore per libldme Iteql per bb,dJl1~ rer.
mem bru m non
rem, & per ratio né inte rim reuocetu
nam us:o cuh COlm Plll che rrjr num
E~
na.
pug
ad
ur
ocet
pro~
a~.
nt 1dep iéti ~ dec~nter
tra.harur à przl io, per irac~~~i
pu.r'p ura , '~d nig ro c.olor;e e(fe
dltferentem, & ab ~adc
lD~
hbld
a
elfe
nem
ratio
l
pate
us
q~lb
mir i6cc ,no n opo rqu~qlle ~unc a r~.
vttqude ~efpondere vlde arnu r,.ô
d.lffe~re eti~m iraCcendi vjgorç~.DI~erre ra~l~ne, HaCUn?l.l
vt ne ocu li
tlbus
eo nos pul chi os ocu los ping ere,
a
tet
tlOtle pate t, tii in pueris nondii veen
;
UUO
ter
pra:
ta pçr Ha
qui dem
K Hj
tam é valdc feruétibus. tG in atijs mul
�390
Liber trigelimusprimus.
.' ..
quidem elfe vi~eantur,:le neq; C:ltera membr a:fed
giles , <liuites infupe,r ae pingue s videtur tl~l fade
conüd era, fi fingulis deeorc m fuuPl attribu entes,
pugnat urus? Haud fo,t.a{fe fimul. An force ne~Uc
totum,pulchru!TI reddam us.Siç net}; nunç nO$ c.petia!!} fi licuêrit fubter~ugié~o eius qui p~imuS 10gas,ea cufrodes felicitate afficere,qure iIlos qufdni s
uadit i~JJS euirare ,deinde fubira conuer hone eum
potius quAm cufiode s efficiat. Po{femus enim.&
credere? QE.in fi f:epius in [ole & :efiu id egerit,pltl~
agricol as hortari , vt pretiof ifsimo corpor is enltu' res huiuün odi
hoinin es virtalis fubiget : Nem~c
aUTPque ornati anifpi ~antum gril- tia cokren t tê~:nihil m,ir~m:, ~ ~1l1pn p~tas diuites pu~vlum ~~tl!
pm:&f i.gulos vel dextrad ifcumb entes,a rq; ad f9- ' plus vfu & noupa
eon~quutos elfe ql1am belllere.
cu m biben t~s & conuiu ill m celebri tes, mHTà rota
Equide m. Facilè itaq; athlet:e nofiri, vt con [e.?
Cluanm m an~mo lubeat , figul~nam ~xerçeren,t: &
tane'um efi,c,u m ~uplis ~riplisq; ipf~rum e,er:ab.~r.
altos o,,?nes hoc modo beatos dficere ,quo VJ1luer-.
}d q~oq~leadml~ram. N am probe 10ql1l vlden s•
fa clultas Felix e{fet. Sed ne nos ita monea s.Porro fi
Q.!!id fi milfa ~n ciuitate lll aliam legatio ne! ve~a
tibi parebim us,nfq? agricola,agrico'Ja erit, neq; fi_
dixeril1t:ql1od nos qllidem auro &. argent a no vu..
glllllSlfigulus? neq\ vll~s alius formam habebi ç e~m!lr, ne(UI~ nobis fas efi itidé vt vobis. O!:!are ·v~~
rum e~ quibQs ~t cillitas~ Sed aliorum qui dé ~atip
qui nopifcq lll bçlli fodetat cq1 cotraxi lhs ~ 911x ahJ
leuior. Surore s ~nim faéti deterio res deprau atiqi,
pofsidé t, habetotc:çen{es aliquos his a\ldms , c?n& fi mlJlflntc~ id ~{fe quod no fu nt,ciui tati nihil intra canes duros & gracile s pu gnare malle pouus,
ferunt grauc. C~fiode~ auç~t:n legl1~ ~ ciuitati s fi
quam vn~ CUq1 canibu s hUiufrtJodi contra pingucS
non fint, [ed appareflnt, vidésne vt owriem ciuita", _ oues ac molles?
Iialldq paqu;l m qlihi vidcrur . Ve;
tem fimul perdan t ;qullm eam bene confiim endi,
rùm fi in ciuirate vn~cq:t~rorum pecunire cumule n
beatam que redden di [oli 0ppolt llnitaté habean t.
tur, caue ne minus pecuni ofx pericul um i.nfe:ar.
~I!am?brem,fi veros ciuitati s cufiode s quçrimll~2
Bean~s cs,quand09.u~de~ puta,s dec~ens efIe ab~~
pllOlOl C cos elIgere debem us, qui nocean t ciuitat
l.
ql~il'l~~ appelJare clUltat e, qu~m t<;llc, 9ua~em lp
~j vcrÇ> illud dicit, & agricol as non tanql1am in cpn!htu in1lls. QE.id prohib
et? ,Amph ore. appel,- .
ciuuat c, {ed tanqu~m in h:fia qlladam celebri tate
lationé exigun t illire. Nam ql1C;qi illarum,,~IU1tateS
4~[~umbëtcs ~elic~s fadt, al~q~lid certc? aliud quàm
mult~ funtlnQll ~~pi~as, vt ~ici~ ab i'js qUI JO~ann~
qultat em dlClt. Vldcnd um.lgl turvtru m ad hoc ';~.::
(blet. Dure nanqLJc {al rem fllturre tilnt, exq; Inter e
fpicien tcs cufiode s çonfiit uamlls , vt quàm ma~i".
qi[siden~es. Vnaqu id ef11 Ptlup~ru, dilliwm aitera •
.rnè fçhcita te abul1d ent: an potius tOtillS CÎuitatis
Rurfus q; in vtr!lq; ifiarum per.multX:~luibus, fi ~t
ration el1} hilb~amus,vt tota fit felix:auxiliarios auvni intehd as, periitll~ aberrab~s1fin vt multis, ~fl~exn iftos atqi cufiode s cogere 8( perfuad cre deceat
buens ea qure aljopi fl-H1t,alijs, pm p~çunias qua~
illa facere,ex qufbus optimu ~ ~t fui quH~pe 0feris 1 p'or~ntias, aut
& ip~os pr~terea,.r0ci js atJxiJjaco~lartJfe~'~a:t~rosq; oJli.~e~ ÜmJ1tter.Atq; ~ta :rOluerbus~; femper ~~It1S,vtens,hofilbus ~utem paUel).
fa autta c1Ultate)rett~.qpe infiitu ta, fin(!Qdq vt 4n- Et qùaten us clUltas Ita vt nuper or~1nata eH,
te~n..J
guli qLJatenus cuiufqi natura capax efi, beatitu di;-.. peris exitlet,
W3xim aerit,pe q; id quideq1 opinJO~
nis lint partici pes. Probè, .inquit ilJe, mihi loqui
ne,fed rcuep ma)fim a, ctia fi mille duti\~at prppl-J.vidçrj~1 An & quodh uk l!fi'pro ximum , inquam . gnator
ibus confie t. Ita enim magna in ciuitare m
ego, videbo r tibi reél:è dicere? ~id maximè? C6vnam ha!lqfa cilè vel inter Gr~~os, vel inter Barb:\~
templa re num ifia creterÇ>s quoq; artifices ira çgrrps reperie~lqu" tarpen hlliufcem.odi ciuitar e Wul ..
.
fu~pant, v~ praui fint. ,~œ:nam i{ta? Diuitifl! vi- . tp maiore
s videan f,mulça s inu!,!llies, An aliter fen .. Nerar
~ehccr & paupeqq~, ~q ratione } Ita.fi.guills di:tis? N on aliter per Iouem . An non hic igitur ~ul~ {lMele$I'~I'
u,esJaétlls vlçl~,t~rne tibi eti;un tum Cura~l' fure .1r<:herrimlls çrit riofiris princip ibus augédx ciUlta· lib. ~.,ap
tIS haberc? Mlnll11Ç. Pigrio r cene?: negligc ntiorq;
tis çermin us, clli cùm fan~a fuerit, rapta regjonç m
redde~l.!r. Valqe. ~al'e & deterio r fit fi glllus. E c
qibuer e deceç,reliq ua a~1tCm dimiqe re? ~!sna01
jfiud. Rurf~s autem fl.prop te[ inopii inlhur..nen_
termin us? ArbittO requid é, qucufq ; adallét a ciuifI" ~ reh,q pls qlllbus lI1dlget ars, careat, & opera
tas vnil p-ermfl.neat,eo vfq~ a!1Ben~am eiIè,no v~tri\,
Ipüde.tepora~.lClet,&~llOS .le c~teros q~lOr~unq;
Pr;ççla rc. Hoc pr;l!~ere;\ pr4c~pt~m cll(todlb~s
doçebu , deteno res artIfices fcddet. QEldn~? E,~
feruan dum maoda pimus , vt omm ratione prot!lvtri(qu e igitur taf11 opul~nfia qllàm pauper tatc,&
deit, vr nec paruac iult.ls, nec magna videatu r elfe,
oeq:rio ra artlUlll ppera, & deteriore~ a~~i~ce~ ipfi , fed vna atq; fufficie
'ns. Atqu~ leue quid forfan illis
fiunt. Sic app~r-çt. Alia ergo qureda m 1I1pCn iffi us
prxèip~enll1~. ~f ifi~~ leuip~ pr<'tçeiea,cuius in {unonris cu{l;p'dibus obferu ada, oe i pfis infci js in ci-- pçrjori bus mentio
né feçimu s, cu dicerem us oporUlt4tem jrrepan t. ~~nam ifia? <?~ulçntiam,jn:-,. terc fiue quis
~,ufios ignallu s n~fcatur,ad alios mirqua, & 1nopia m.Illa fiquide m d~hclas) ,defidlam,
terç:fiue \,!X ahJs probus , ad ~llfiod~s ipfos. In quO
rerqm nouari i fiudium P;lrit. Hxc autem cum rep.l:\r. è ofiende rc volcba ll1us,q uod & alioru cillil1m
ruIp jnnoua tione iJJiberah~atem! ~ maJefi da g~~
vnumq ucnque ad vnum id opus duntaxaJ; ad quod
gl1lt, ~iç dl pror[us . Ve\,un tilmc,o Socr~tes,a111:
natura ~fi ap~us,ducere de cet, vt [Ua! qui[qu e lliltu-:
~aducrte ij urefo, quo paÇto_n ofira h~c elUJ ~a,s ,cu • r~ fi~dl~n: [eq llens,n
on multi,f ed vnus e<,:i~a.r,.a~
~C~_l1jjs C.ireat, bailli m gctQre poten~. pl;re,[ crtIm
qu~ Ha ~IUI~as toça vna fiat,no mulrre. E(t hoc j~
flqua{io aduç;rr~s amplam ()pu!epfil~nqi ~lUltateIT\ . qlll~ eqaijll llo
minu~, Haudq uaqua\ ll), ô bone \'~~ ,
arma capc:rc çogenJr • COl1fi:tt,inqLl~,qlJod ad uer.,.
Adlmallte,h~c multa ac magna , vt eJCji~Hmaret ah...
fus, vna~ difFJCllc, [Cd a~uerI"s dllas çql~~l cç~t~faT - quis,illis P~",cipüppslçd
Jeuia omni~ ex.igua~ue,4 .
CÛlUS. " ~P.111qdo 4nql,lic ~aud ais? I?PI1Clp~~ ~
. vnu~lv~çhÇl fÇ>leh~ilgnllm ferucnç, imç, vero pl~O
c01l11TPuedil p4g na çfi, pounc) ll ,bellids rebus çx- . 1!1:tgno,1uffici
é~. Q9td jfiudr Ed\lçaç ionë, inq ua,
ercitatJ,a~u~r[us piUltes p~gn<;lblJpt? Fateor equi- . & eruditi onem.
N~fn fi bene edllcat~, viri modera - '
de,m Itlud. ~id vero A!:hmante? V nus pugilo fïeuafe rint, facil~ 9mnia ifia di(cer'n ent, tum ali~
pticpè ~~ Q<?ç ~n{lru~~us~ P9Ppe c9tra duos no PLh q':l0~cüqi nos in prrefç'iltia prrete~rpltçiml,
ls,tu mU,,;
~
,
.
.
'
, .
"...
' lieru~
Mr
�DîaIogus III I.de Rep~Vel,de Iufto.
Jie~l1m viroru mq; ~onjllnétiones,& procre ationes
nltorur n, quèd videlicct oporte at amicor u omnia
h~c {ecllndii prouer hiu quàm maxim è elfe cômunl:l.Rd èifsimè profeéèè ita fieret. Etenim rc{pubIi
ca fi {eme! cœperi t bene,p rogred itur tanqu5 circulus {emper auge{cens. O!!.ippe educat io erllditi oq;
bona feruata ,ingeni a quoq; bo na efficit. R urftlsq ;
~onaingenia edl1cationé huiu{modi côfecm a,mell~ra etia qll:lm prius euadun t, wm ad alia, tum ad
~hos genera ndos, qllema dmodli in creteris animah~us.Confentaneu id quidé. Dcniq;, vt fttmma tim
dleam, hoc diligét cr efi à cinitati s turorib us obferUandum, ne clam Hiis ignora ntibus corrllm parur.
~l11è ifilld in primis curent , nequid pra:ter ardine: '
a nabis datu circa gymO; lfijd & mll{icam innoue OJyrs, tur,[ed illum quàm maxim è fieri potefi qui{que {cilIud, Homi
lII. quatur . Et eùm dixerit aliquis poëticu
d,medeleéta
u
ncs videlieet nouis cantibu s admod
poêtarn
mero
tuen: debent ifii cufiode s, ne (a:penn
quis putet non cantilc nas nouas/ cd modos canédi
nouos diccre, eosq; laudct. Oporte t auté ncC); laud~re ql1icqua rale,neq; {ufcipere. Cauédli f.1nè fpeClern mufica: noua induce re,tanq ui in toto naufr:\
gium. N u{qu5 cnim ml1{icœ modi mlltan tur,abf q;
l11axi maru leryu m cilliliu mutati one, vt ait Oamon ,
cui & ip{e a(J~ntior. Me qllOq; fcito,ô Socrate s,a(fentiri. Atcem igitnrq uandi, vtvidctl1~, cl1llod iz
gratia, his, ipfis cufiod ibus circa mufica firuere 0pOrtet. N épe eill{modi peccatu clàm:tc f.1cilè furre
pit.Cer tè ioei cl1il1fdi inlbr,a tqi ita vt nihillx dcre
(inquit )aliud fa ci t, ~l1:\m qu~d
videatu r. N ihil
f:ul1iliari effeéÀ:ant,fenfim in mores fer pIt & fiudJa:
ex his deindc ad comerc ia emergi t am plius:demu à
comme rcijs in leges refpllblicasqi erumpi t magna ,
ô Socrar es,cum pewJan ria atq; la{duia , quoufquC'
tâhdé priuati m ac publicè clInéÀ:a peruert at. Sic fc
tes habet, inqua ego. SJnc:,i nquit, vt mibi quidem
videru r.Ergo vt;\ princip io diximu s, fiatim à pril11is annis pueri honefiis i~ iocis affuefaciédi JÏ'Jnt,;
Nam fi jocis minus decenu bus aallc{eant, nunqu a
]cgirim i prah. i que viri e.u~~ere p()t~~unt. ~idni?
~ando itaq; bene in..clplet:~ pucrJ lOca.tJ ac ludete,legit imu per muGca more Imblbu nt, Jn c~ntra
ria his omnin o ae fuperioriblls mufica tendtt, arq;
:lugefc it, erigens, fiquid ant~a in ci~Jitate iaee~a~.
Vera loqueri s. ~x ~g~tu~ eXlg~a vldcntu r ene ~l
UirJtis infiitu ta, vt dlXI, hl repene nt, q ux fuperlOres omnia perturb abant. ~a1ia: Hœ~ vicl.dic.et.
~emadmodü tacere debent cora {embus JUJllOres,cedere illls 10Cl1~ :ttq~ :tJlùrge,re,par~tcs caler~:
guis tonûu x modus {eruadus cmq;, qUlbus ~eih
bUs ealcdsu e vtendû , & omnin o quis corpon s OfnattlS coueni at, ac cxrera generis eillfdem: An n?n
putas? Equide m.Atqu i legibus h5 e prç~rtbere,Jn
eptum elfe a:rbitror. Nam neqpd vfquaf it, neque
conflar cnt hxc verbis litcrisq i manda ta. Q!.Ydni?
~~parct itaq;,ô Adj~âte'911Jle cll~~{q; fu cri t ptlCl'lits educat ionis lIlitiu, tahafor e wa quç [equ~tur.
An nOn Gmilc {cmper {imile ~rol1~cat? Cur n,o? Ac
tandem opinor dicend um Id eft 10 vnum altquod
{urnrnü' & valid~, fiue bonum , (eu mallî defi..?cre.
~id prohib et? Hac equids ratione ~~nqu,a fiatU~re legibus ha!c C!ontenderc. ~t.mento ql~ldcm.
bl,e pec deos,inqU.1111,an ne~orla Ip(a~o~enha, mu!uaqi comme rcia & paéè;110 l~ech~n?ClS artJ?u~
ltern conuiü a & vcrbera dicaru [oruClones) coll,,.
tUtiQnes iudicü; & fiqu~ vel circ:! foru, vel p'ortUS,
cm
39~
;tut!m ponend à aut exi~cnda ftlnt veéèig<llia, veI 0mmn,o for~l1fia qUa!q; lUra~ vel vrbana , vel portuu
& re11qu~ld get~lls.'an hxc,ln quam, vel honl quicqu~m leglb~~ COfil~l1ere agg~e~iemur? Haudq ua_
qu.a decct ,VltlS bon,ls prœclatlsqi prxcipe rc. H oru
cnJm plunm a qualta & quomo do lhtuc:d a Gnt fa~ilè ipli reperient. N imi:li,ô amice~ti dens iIIis l~gü
111arum quas fllprà poftum us,61u tc prxfiit erit.Sic
minus, ita vitam t~anG~ér, "t mulra dufmo di legibus, ftatl1ant,corl'lga~tq~ fempcr & inllOué t,putii~es!ta fe .quod ~fi optlmu .alfccll tllros.D icis nempe
lfios pennde vléèuros,ac 1110s qui eum çgrott t pro
pter intcmp erantiâ infalub ré viétu mutare nol~tnt.
Sic pror{us. Enimu cro ridicul o quodi modo illi in
o : bis. per{cuerare videntL~r, cu~ationibusqi ftlis
nIh!1 altud alfeql1l1ntl1r, qUlm quod magis varios, .
magifq ; veh~mentes m?rbo.s e!ficiunt, e6fidu ntq;
femper,fiqu1S pharmacls agI cofubt )bene fe valitu
ros: 011,)Oino tale.s [~~t ira l~borantiü morbi.~id
vero?nonne hoc lIlllhs gratJOfum?quôd omniü,ini
m~cifsimü eum put~t, qui .ver.a monet, d~citq~ Jil01'1
prlUs pharma ca, ,filOnes, JnClfiones, incn.tariollcs,
caue quç extrin[ccus admOl létur,au t ein!ino di aliqua profutu ra, quàm definat quis ebrieta ti, voragini, veneri, otio indulgere? Halld admod ü gr:ltio- ,
fum ifiud. Nam indign ari aduer{us eUm qui vtilia
conflll it,grati am habet nulli.E rgovir os htliu[m odi, vt videris, nequaq1l5 probas . Minim è per IOll~. '
N cq; etii fi ciuitas totaid agat quod modèd icebamus,la udabis . An non idé quod iftiface re tioi ciiIi
tatcs videntu r, quxcun quc malè infiitu tx ciuious
interdi cunt ne totum ipfum rcipu blic:r: flatû mo.ueant, alioqtl in capite damnc ntllr qUicUl~fJ; res ion- .
nouant?Contr:'l qui{quis ira Rcmp. admini firante s
colat, ~j(qlle gratific etur, & obrepa t, eorum qi voluntatl affente tur,& 1110rem gerat, hic demum bonus vir erit, hic in rebus maxim is [apiens, hic ho- :
nore ab ilIis afficie tur.lde m prorfus f:leere mihi vidcntm, neque vllo paao laudo. ~id auté? n6nne
eo~u~ fort~tudin~~, propen fiorem que affeétllffi
muans , qm has ClUltates curare conten dunt. Admiror eql1idem, his exceptis qui ab iplis f.lllunt ur .
putant~ue ,t:euera c!~il~~ elfc, quod vulgo lauden :
tur.~ld :us? An no IftlS ignofcis? N um cxifiimas
e~m qui mctien di fit ignaru s, filluando cc;teri multl tales ql1adri cubitum ciIè eum prxdice nr, dfuge- .
re polfe quin & ipfe de le ide: exifiitnct ? Non jfiud
qUidem .N c igitur çgrè feras.Sun&: enim lli.qllidem
omniu m maxim è riclicllli, qui legcs ferullt in biS'
qux diximu s, emendantql1c fèmpcr, confidc ntes[c
hncm aliquem repertUtos circa ea qlladbi qllè in
commerrcijs comill itrulltl lr, & circa iUa qua: ego)
paulo antè diecba m, ignora ntes, {e l'euera tanqui
hydram {ecare. Cerrè nihil alilld f..1cillnt.Equid em
fpeciem hanc infiitu tionllm circalcges ac refpub , .
arbitro r verum condito l'em legum, neq ue in malè :
di{pofita, neque in bene confiit uta ciuitat e traéta__,
re:in illl\qui dcm,qu oniam inutilia (ullt,hu iu[mo_ ..
di infiltu't a,nequ e quicqu am proficiUllt:in hac all- .
tem, quia parti:m 9uifque ~~perje~, partim fuapte
natura ex {upenori?US lludlJS protic.i[cürnr. ~id '
prxtere a refiat nobIs de Jegum cOnlltt utione? N o~
bis quidem ~i1,lÎ1. Ap~lIin.i autem Delphi co ma:.:.i,..
ma, prxclan{S11na"prt~a Inllitur a. Q.!!renam jlta~
Templ orum conltJtutlOnes & f.1crincia,eçterique
deorum & dœmon um atq; heroUI11 cl\!tus, fepulchra pr~terea ~fllneradefunaorum,& qll~cunq;
fitnt
K jiij
n:
�. Liber ~rigefimus primus .
.39 4
[unt ad eos placados rniriifteri;t fpbeii~a. TaHa pro~ '
feéto neqi ipfi fcimus, & in ol'dinida çiui~ate nulli
.credemus alteri,fi fapiemus, nuII6que alio vtemur
. interprete.,nifi patrioCDeo .)l-lic nempe deu~ in re·
.bus huiufmodi, cunétis hOmlnlbus patdus' jnterpres,in media ~err;t fupçr vm15iliç~ fedens,exponit.
Seitè loqueris,atque.ita agendutJ),Conftituta crgo
jam tibi,ô Arifionis fili~fit cÜlÎtas. Dein-çeps aut &
Iuce aliüde magna illata, per çarp.é3ç ipfe çircupfpi. ce, ?kfratrem adlloca mü, & Polemarchü, & aHos
. infpper, v~ pcperiamur,fiquo paao iuftitia 8ç iniuriaVbilocor~ 4n~,viderequeam9:qu6ue inçer fedi{q~pent,a~q; vtrUITl horum confequi debe.lt is qui
beatè vi4urus fit,4ue l;lteat,[eu non lateat deos oés
~ homines~N ihil,it1quitGI;lUço,.\gis. Tu enim inpdHgare pollicitus es, quafi irnP1üfuturum fit, fi
~on pro vjrib4s ope~ t~leri~ illnitix. Vera admo- ·
nes,inq!lam ego,& ita certè agendum, Oportet ta~en & vos rqihi adeiIC.Sic age~us, inguie. ~p~ro
~taq; h~c ratiQ~e id inuenire. N empe arbitrol" çiui· tatem,fi reétè nabis fuerit cÇ)ftituta,al:>{olutè boni
exifiere.N eceffe eft.Confiat vtiq; G.uodfapi~n~ efi~
. ,fonis,& terp.perans, & iu~a . Cpnfiat. ~OqlPq;
hopI in çiuitate CQmperto, reliquuerit qnod non- ·
dum inllentum. ~~dni ?inquit:Si ex ali js q!.libuf, .4am quatuor, vnUIll aliqui4 in fubieéto ~Iiquo inqUireremus,i1ludq; primo pateret, fatis nobis effet .
., fa4.QIll:qQod fi tria reliqua prius cOfl1peril"emllS,ex
\ hoc ipfo quxfinqn eognofcerem,us, quia confi<1ret
~ihil effe aliud quàm q40d rdtaret. Probè loqueris. An non de.iftis etilm guandoqui~ell1 quat!lor
.. funt,eodelT! mO~Q q4xrcndum?planè. i\tq4i ex hi~
· olIlnibu~ prima~n çiuitate [apientia prrefulgere vi...,
de~ur,aliqllidlle miridu circa ~psa apparet,<l!-!id.,
nam f. Sapiens mi hi reuera ciuitas quam defcripfimus,elfe videtur.N am cOfulta eft . N bone? Eft pro.,
.fe?l;O. E tenim hxc ipf;t confulendi facultas, fcientia
qu~darn eft. N on eni~ infcitia" fed fcientia potius
hornines pene çonful!lnt. Perfpicuurn id quidem,
Mlllt~ vero ~c varie; in ciuitat!:! fcientix funt. Sut.
. N um pro pte!;" ipf.1.m fabrorum fcientiam:fapien~
& benç confuIt", ciuit;lS, app~l1i1:nda? N ulla modQ
pf9pcer l~a~,f~d fabrilis, N On çrgo fa pi~ns a ppel4nqa eft C1\.lltas"ex ço quod qua rntione quàm opt~
mè opera lignea peragantuf, bene eQnf~lltet~ Non
cerçè.1\n nop. forte propçer fciençiam,qure xpea 0pera nngit?vel aliam talem ~ Certè propter nulIarn
huiu[modi. N eq; etiam propter fcientiam fruttuu
ex terra producendoru, fed agriculturx peritia.Sic
' opinQr~ . ~id, vero? Eftne aliqua [cienti~ in ciuita_
te nuper qobis condi~a,apl,Jd ciues yllos, qua non
de re aliqua priua-ca in ciuitate çleliberatuf, fed dç
vniuerfa potius· ciuitatc, qua ratione ~ ipL1. erga .
~ipfam & alias ciuitates optimè fefe gçrat? ~fi ni- .
~iru~.Q!!-.'înam hc;c,& i~ qt11~u~?I'pf~ feilicet ellfiodiendi diligétia,& in hlS pnncIpIl;)\.ls quos mo_
do cuf\odes' perfeaos appdlabal1111S,Propter hanc ,
· (:fgo fcienti~, quo nomine c~uitatem ?uneupas? I~
cOl1fultando pe~fpicacë ac reuera (aplentem,. Vtru
plu~es in ciuitate fJ.bros xraJ;ios,.quàm veros hofce
cufiodes elfe putas? Multo certè p1ures xrarios fa.bros.An non &reliquorum omniu a~tificum,quicunq~e .ali.qui effe dicuntur" ifti paucifsim! erunt~
Pauclfsl.~l admodum. Ergo ~ minima ql;ladaffi:
gente [uique parte, & ex fcientia qux in pr~fidente & principe parte inefi, tota fapiens crit fecundii
. ~aturam çiuitas infiituta: atque id) vt videtur)
a
.
natura paucifsitn'u m rarifsim {tmue genus,cui con~
uen.it elfe huius fcientix particeps, quam fol~ e~ o~
mmbus alijs decet üpientia~n appellare. Venfslma
narras. Hoc itaque vnum ex quatuor, nefeio 9t~a
ratio ne inuenimus & quid fit & qua fit ciuitatlS 1.n
parte 10catum.Mihi quidem{l1fficienteviderur dlétum,At vero neque inllentu difficile eft,quid for~itudo fit,quaue ciuitatis in p:ute locetur, propter
quam fortis ciuitas nunCllpatur. ~6nam paéto?
~.ifnam ad aliud quicquam refpieiens eilliratem
vel ~imidâ, vel fortem nominat, quàm ad eam partem qu;e pro ipfa pugnat;tc militat? Certè nu!lll:.
N: eque enim !llij in ipf.1 veI timidi, velfortes extllc:tes, a~tofÏtatem habent, qua eam vel timidam vel
fo r te{l1 reddant. Non certè. f onis igitur ex parte
fui ciuitas çrit, ex eo quod in ea vifl1 talem habeae, '
que; rat;lPl in 9mnibus feruat opinioné,quà~ dun~
taxat terribilia fil;1t,~ talja,qu~ Sçqua1ia_Ieglsl~ror
in infiitutione pronunc~auit . An nonhac fortltll~
dinem vocas?N on f.·l tis qlJod dixilH,pereepi, dica~
iterum.Conferuationern quandi forti~udinem dIe
dico. ~am con[eruationem~ Opinionis videbcet
l~gç per çducationem côceptx,qua hldicantur q~ç
terribi~ia finç,&qualia.ln omnibus autem cam c~feruationem eHe dixi,hoc eft, vt rata femper & vbl~
que feruetllr ,fiue quis doloribus afficiarur, [eu voluptatibus, aut cupiditatibus, flut timoribus, ne~
vIla paé~o quis propter hiEc ab ea dimoucatur.CUl
;U1teql fimile e.(fe id.arbitror, fi vis,tibi aperil. Cupio equidem, N efci~ qpàd fullon!:!s,quotleS vol unt
lanas purpureo çolore inncet'e, primo quidé ex roC
çolorib~s album eligut,deinde non mediocri opera pra:parant, vt quàfl1 maximè ROl;em fu[cipian~,
atq; ita demum tingunt. ~od ~uté ita eft tinétu,
i-ndelebile permanet, nçque fob aqua diIlli, neque
etiam açldi~is his pprgationibus,q ue; ad abfierg endu m pertinen~,~boleri fIos ille coloris potefi: @.a!
auté non ita prxparata funt, reis qU;llia euadat~ feu
alijs .ç olpribus,feu iftis tingat aliqui s, cu m nun/uS
~ptea excpluçriç? Cerçè deformia funt, coloresque eorUITl f;lcile diluucl1r. Tale aliquid facer~ fiuduiffe nQs pro viribus cpgita,quando milites lp{OS
eligeba\11US, eosé[; & in mllfica & gym naftica erUdieb;lmlls:atq; exifiima nibil nos ;llilld eJÇcogiraffe,
quàm vt nobis. quàm optimè perfuafi leges infi~r
coloris cuiufdam imbiberent :adeo vt eorUI11 Opl~
nia de rebus terr~bilibus,dçqi cxteris omnibus irnmobilis. perfeüeret, ex co quod optima nattlfa geniti fuerint,& decepti educatione nutriti,lleqi nnéturam eorum delere valcant purgation es ifix l~
diluendum vehçmétifsimx: voluptas fcilicet omnl
nitri acrimonia,Sç calcis ad expurgàdü acrior, dolor ité, metus atq; cupiditas omni alia pl1rgatione
ad abfiergen~~11;l P?tentiora. Hanc vtiqi vim paf.fim re~a: ~eg~t1m;e~;, o~~nionis con{eruatricé Clrca t~rr~blha eorumq; cotraria, fortirudinem vocO
eqUlde a~q;. affero" nifi tu fortè ql1id ;\Iiud dixeÔs,
At.lpfe mhtl aliud. Vidq-is çpim opin~oné reél:am
de 1Jfdem abfq; difciplina concepta,ferina videlicet
& fer~~lem, haudquaquàm cxi(limare legitimam~ ·
[ed ahug quiddi quàm fo~titudinem nuncupare .
V. erif~ima inqui,loq.uer~s. Admitto igi tur hac f~rtltud1l1em effe.A.dmlttelnfupe~ & ciuilem,atq; Ha
reétè accipies.Deinceps aut dç hac,G volueris,aJiàs
~iligentius pertraétabimus.ln prx[entia vero n.on
Iftud quidem,fed iuftitiam quxrebamus. Ad cUl US
inueftigationem, fatis de hac) vt arbitror, diétum.
Prxcl~
.
' .
�Dialogus IIJI.deRep . Vel,deluIlo.
393
quapropter_ reél:i0!mè polTemlls temper antia hane
: Pr~clart 10quer is.Dno,reflat prxcere a in ciuitat.e
appcllare cocor~la, deterio ris vidc1icct & potiori s
.c onfider ada,tem peranti 4 fcilicet ,& euius grat~a 0(ecl~nd~~l natura ,con [cnfionc,m,quç doccat ,q llelll
mni;l indaga mus,i\l fiitia. Prorfu s.A n quo,ql1 omovel JO ClllJtatc, velm vnoqu oq; coueni at domin ari.
~o iu(Htii ii ipfam reperir e potuim us, n~ r~r{us in
, Alfenti pr equidc m . Cùm hafit,t ria iam nobis in
~nue/hgal1da téperan tia laborcm us? ~qU1de llc:que
c~uitat~ carerta fUll t, ~t ex his app:ue t.Rcliq lla veId {ci.o,neque velle' prius nobis iufiitia innoce{cere,
r? ~pecles, propte r tlu;], pra:~erca vinuri s parti çp~
quàm téperan tiii confide rauerim us. ~are fi mihi
çlfet,q uxnam cnt?Co fiat hane efTe itlfllti:l.
cJUJta~
gato,
gratü vis 6cere, prius hoc quAm i1lu~ ill,llefii
C6fi:1t planè.N onne i~mnos oporte t,ô.Gla uco,
V ~Io ~ql1idé, nifi {lm iniurillS. InqUlre lam. Ecce
tanqll:\ yenato rcs hune ecfpité drcund arc,cir cun _
perqui ro,atq; vt hine intucri lieet, eon[on antix &
fpici,~tes negll:l ex p.:lrte iufiitia [ubtcrf ugiat, & ab
h~rmo.nix magis quàm {llperiora fimilis efi. ~o
oeuhs euane[cens, fe[e occulat ? Patet cnim hic e{fe.
~a~o?Ornatus q~ida efi tcmp:r atia, & .A~olupt~
Fige ita9i p~[sim intl,litu, :lt<]i a~niter~, fi <]llOmottbus cllpidi tatib usq; qllibu[ da, vt pe~hlbet, abfiJd? pO[SlS'p:JOf me cam c~rnere):pr.'lm q; mihi olténentia. Seip[o vero fupcdo rem elfe ahaq; nonl1u lb
dao. Vnna po!fem. Verulll [atJus lUe vteris vt tali
firnilia affirma t, nefeio quo modo, ipfius c{fe temquod:i comite , qui pofsim dem6lt~ata profpic ere.
p,erantia! quafi ql1xda m vcfiigia . An n,on? Maxim è
cu a
Sequere igitur ,mecu Deum antè precaru s. Efficii
olU!liu m.N bnne quod [cip[o potent1ll~ l1U? R quod mones .. Ducas modo. Ardlllls inqll:l, Ilic 10
tU,r, ~i~,ieulu quodim odo appatet ? q.~~I[qUl~ COlm
eus atq; vmbrof tls elfe videtu r, tenebri co[us aettè
fel~[o_ potent ior , [cip[o quoq;y~beClll_lOr ~r1t:ru~
& impcr[ crlltahi lis. Verlln tamé pergcn dli efi. 'Pcr_
fus que qui imbccil1ior & potetJo r. !de,qlJlppe,al~
gendur n planè. Hic ego GlauconelU in{piciés Hui
quis inhis omnib us appclla tur. ~l~Ol,? Atqll1, v~
h,ui, inqu:t; mi G~;U1CO) videmu r vclligia ql1~clam
dctur mihi id veJ1e fibi hic {ermo, quod..ln homtnJS
elllS quod quxnm us, naél:i, appare tg; ifi~ldhaud
ani~a d,uo quxd:i [unt. V nu quidem mcliL~s,alterii
nos dfllgitt 1ru. Faultus,certè nunciu s.Enim ue
diu
vero deteriu s.Et quando quod ~atura m:l~us d~~
rà,inq~1a!",molles hebetésque fumns" ~id ifiud~
riori domin atur tune aliquis {elp[o pott:tlOr dlCllamp,n de nohis ab ip[o pr~ncipio, vir beaté, quod
tur,atq ; hoc [en;10ne laudatu r. ~otie s alité pr~
altqllxnm us,ante pcdcs volUltllr,ncg; ipfum il {pexipter impro bi educat ionem vc1 ~o[u~tudll1ern
defit,
~nlls,[e~ xquè ridendi fuimns , vt iIli qui {xpe quod
,q uam, qllod efi melius, quum m1l1US Ipfp~
quo111 ma01b~ls habent ,perqu irunt. N os ~llOq; 10ngè
tcriOl}s multitu dine[u perat, boc ~pprOb~l?
&
:
m quod prope nos crat, vel forte nos lawir.
dleltur
pe.teba
llUs
dam 'vitupe ratur & fcip[o ~mbeCI!
do ifi~ld ais? Ita. N empe videml lr mihfdi _
~on~o
ap~a
~I:
qui ita aff~él:us efi,intempcra~ appe~latur.
eentes Jfi,l1d ~rId:m & audien tes, haudql laqu.i aniret. C?tcm~la~e ~ane nup;r a n,?,bls condlta Cl~l
madllertl{fc Id ahquo modo nos dicere. Prolixu m
tatem,m ueOles q; IPfi. alteru horu ln_elfe. Po~entlO.:
f.'lnè proœmi~ au~i,re eupi,en ti.Atréd e liqlJid dico.
!,~m quip,pe ip[~ f~ip[a iure vocatl f~teb~r.~s. Na
pnl1ClplO pafslm fiatuim us faciédllm
fi mefius 10 e:1 pelOn Impera t, temper as dleeda efi, Nam quod
em condid imlls, id efi, vt arbitro r vcl
ciuitat
eum
~ [eip[a mclior . C~templo~ ;quidé,~c ,vera loqueipfiu~, iufiitia . Nam diximu s [~pe
qua:da
fpccies
ris. Enimu cro plunm as va,n asq; eupIdlt ates, volurJs, vnllmq llodq; opone re vnu,
reeorda
fi.
,
n~mero
putes, dolore s, in his omnibu~ ~cp~rire ma~rn~
aIlqU1~ exercere eoru r.n q llX chJitat i cond ucant,a d
qui[q; p~)terit, mlll,ier,ibus & m~01fi~ls,~ ~~ru ql~l
9
quo~ Ipfius ~latur~ eaet aptifsi ma.Dix im proeul liberi elle dicunt ur 111lpfis pleb,C1S able~hsq, ho01ld,llb!o.Etem~ ~llo~.fl1a agere, neque in alienis cunibus', Omnin o quidé. $implle es aute, & mo~er::
occupart,1l1filtla efi,& ex alijs l11ultis audilli
nose
r~tlOc~
tas:qua : eum mente & opinio ne reél:a,' Ip{a
mus,~ fxpc ipfi, diximu s.Dixim us planè,H oc vtination e dueutu r ,in paucis [anè repc1'1es,& hlS qUlunt.
rahee[
atis.Ve
que vldetur amlce eum fit, quoda mmod o illfiiria. ,
llèeduc
~ . t'l~Op Cl'me' "&optÜ
.
,;
"
d e,na
c{fe,{u:[ciIicc,t agere',Scis vndè ifilld cOll;jci.i? N e-'
A n non hxe in eiultate hac elfe vldes,a tq, hfc Clll~l~
q~aqu,a,rc:d dlcas. Vldetu r mihi ql10d reliqllli noditates vulgi vi!iu,m q; perf~nas fupcratas ~ ~Up~dl,
illa qu~ cMider auimlls ,té_ .
~atibus & prudét ia paucor,u .,mod~fi?rumq, vu,o-, bIS efi l,n cmitate ,prçtcr
perantl am,for titudin cm,pru denti;l , hoc elfe quod
lor
· equidé. Si ql.la 19ltur ClUltas
ru 01.'C·elno
r. r.' r.
' ,potent
omnib us illis vim prçbni t,qua & inna[c erentu r,&
Il, vOlllt~tl'bus ' atq', item 11)1:11Cl1'la,
~
''
" ,
"Upl'd'ltaC!'b us (.'\.
i1~n~ta p~r[e~e,r.;'lreot, qnandi u ip[um adefi. Atqui~
ha:c maxim è talis appelli da e!1:.Prorfll,s, I~aq; nO~ldlXll11US mfiltla fOl-e quod refiaret,G tria nobis eône iufia ha!c OInl1ia & temperata?MaxJl~e.Atql11Ji
perra e{fcnt. N ece{fa.iu id quidem . Vcrllll tamen fi
in vIla alia ciuitate tam [ubditi s quàn; ~ntemp:railldican du fit,quid horu potifsim li.cùm inelt,b ona
deimulmp enu
110ti[s
., qU.1'bus defierrc
)_
,'
tl'b us OpllllO,
..
effidtc iuitatc m, difficile crir iudicat u cri t, vtrùm'
oporce t.' an no
e we{fe
prt"cipu
' l1ac
' f i ,111
ce'at ,lla!C Ille
- n ,, 'b
,
't
(.
con[enGo impera ntiii & [ubieél:oru,an Iegitim e 0"',
us Haque
opere ifiud qUldc. ~l
ita
' ~d'
. (cenles . M agn
pinion is feruati o in militib us, iudican cis [ccll~du.
incITe temper'bantla .lces, quob
'uibus
\
,
ISll11um Cl
l', OtV'
legé qua: terribil iaeen[e nda fint,qu xue non: vel in
r. 1'c a 1la buerint ? in princip, l usne?
ties.fi
'" an ln u, _ Cle
princip i,bus ipfis prudét fa& cufiod~a.An id poriU9
19ltUr' qllam
diti s.'1 ~1 am b 0 b 9 quod:i modo. CcrnlS
,
, h
. bOIl~mlp[am pr:r c:rter,Is red,dat,' cum incl1: pueris;
armonl X CUJ_
aptè vat"lClna tl' {iumus paulo 1:l11te,
9
n ll '
m ullen 1;>US,[CrLllS,hbens, artlfi clb , ma (tifira tibus
dam erre fimilé temper?ttii?Cur,n:t? ~la non ~uc:~ priuati~,q~lOdvide!ic~t fuu qui[q; vn~s vnu cge-<
admod ii [apicnt ia ë[. forticu qo lOlam b9s q lJ1bll~ï
,
Irl'c1'Ic,\ ccrcc:
s Implie atur • Dl' ITJ
negot1J
; ,allenls
flt,neq
, ,
'
darn exifientes,iIla guidé f.'lpiente,ha:c fortem, etE"
'
qtll'r
qlla
VIS Ipf.'l,vt vider
Ergo
uidl11r
n
lq;tnel Ul,
, "
,
'
,
~
cit ciuitlté ,ita tem peratiaqlloq;:~ed,lO,fiar~ h~ 1 mo-,
virtlltc cx œqllo
s
~Ilutati
Ip~~lS
~g~t,~e
es
~
[u,~s
t~te
(lt~l~n
cltl1~ate
,totil.
rer
,
dicitur
niœ qua: diapafon
cu f.'pleua ems ,tepera tlaq;, & fortitu dine certat.
ditur,e fticiens vt in idé debilio res homl11es foltloValde . A~ ~lÔ igif ~llfijti~ pones, quod cü ifiis ex a!resq; & mcdij,p rlldent ia,poté ti;}, mul~itlldine,pe
quo de CIUltatls Vlrtllte cocerta ti' Omnin o equidé .
cunij s item, aut aHo q uoda buiu{jno~lt ,0~1[onent~
Confi
1
r.,
l
,
{'
•
�394
Liber trigefimusprîmus.
Confidera pr~terea & hac rationc , num tibi fic videatur ,An p,:j,ncipibus in ciuitate mand;\bis vt iufiè fententia ferant? Cur non? An ~udj~ilbunt alterius ~uiufqui auidi magis quàm huiu~ ~pfius, vt fin
gub neq; vfilrpent aliena,neq; fuis priupl~ur? N on
alteriu s ~ertè,fed ifiius,quafi iufium fit.N ~mpe.Et
hac qu09,.i ratione afferitur fui cuiqi & P~oPFij 0peris' poiIefsion~ aétionémqi ef[e iufiitia m.Ett !ta.
Vide num & tibi idem quod l'mhi videatur,Si faber opera coriarij aggrediatur, vel cori;ui us fabri,
yel infirum enta inter [e co mutent vel pra:mia, aut
fi idem vtraqi exercere contéd at, omnia qi talia inter fe permu tentur, num commu tationé hanc exiftimas magna quadam iaétura afficere ciuitatem?
Haud certè, inqlli~. ~oties autem al~quis artifex
vel alills ~atura qUetfl~arius,diuitijs ela~lls, vel mul
titudin e copiaqi, vel robore ,aut eiufmo di éilio quo
pia,in miliJ:aris homin is ordiné tranfire conatu r,
yel miles cu fit indign us,in confularis nititur & eufiodi~ afcendere dignita té, & fnfiru~éra vicifsim
ifii przmia q; permu tat, aut idé al~<J.uis hxc omnia
fimul peragere tenrat,,:ue arbitro r muta~~oné, mut
~arumq; reru traaa~ioné e~ufmodi videri tibi eiuiJ;;ùis ù)tius interitu . Et maximè quidé. eum ergo
tria in ciuitate fint genera, mu!torii traél:atio, alteriusq; in alteruc omuta tio extrem a ciuitatis calamitas cft, reéèifsimeque pernicies appeUabitur.Efi.
ita. l'erniç jem verà furnma. ciuitatis tux,no nne iniufiitii effé ~ices?~ldni?Hoc igit~r ini~~iti,~ eft.
R ur~us aute. fic d~clmus. ~zfiuanh auxlha nJ cufiod~ g~ne.r1S ~~10 propna , vn? quo~; [uum opus
perag~nte 10 clllltat e,cotrà ac cofufio Illa [uperlOr,
& iuffiua erit,& ciuitat é iufiam efficiet.Haud aliter quàm Ge fe habère viderut. N ondum omnin o
iftud debe[l}us a·fferere. Veni & in cuiufq; homin is
animo fpecies eadé con'fideran~ipus nohis iufiitia
eflè aUèueretur,tum demu côfent lemus. Nam quid
aliud dixerim us? altoqu in ~uc aliud quidd~ excogitabim us. N une auté difcep tationi huic finé iam
i~pon~ml1s,.[:c.undu quam exifHm~uimus, fi plunum habent tu 1Uft~t.ij.in maiori al!quo prius cam
cont~plaremur,factlltls dei~de i~ ~omi~e vno nos
~uale ho~ ~t Jn!pe~uros. V I~U~'J.~ ?obts efi ~aius
Ip~um, C1ll1ta~e ~xl.fi~re, at~i Ita ~Ilam optima po-
tUlmu~ ca~.:.o~ldlmus, [c~~~te~ 10 bon~repl1blica
ineife llIfima . ~are quod .1O.111a nobis a~parl1it,
referamlls ad vnu:& t.î Idem lbl conftct, [aus nabis
crit faa:u.~i~uid ~uté aliud j~ vno.appareat,rur~l1s
ad ciuitat e coucrh,ha:e cxamtnablmus:ac forte Inter fe compa rata conGderates & ~oI!identes qua~
filices, jufiitam exc.utiemus ,.e~mq; la~ ,cum cla~e
mlcuerit,apud~os Ip[OS ~abJ~m ~. SClre loquen s,
atq; ira a·gendu. N unqUld quod Idem appcllamus
tam maius quàm minu.s, ~i[simi~e eft qua~e~us idé
appellatur ,an fiIUlle? SlmIIe certe: ~rgo ~lr JU~u.s à
ciuitare iüfia quo ad 1llftitix fpecic p~r~Jnet,mhtlo
differt, [éd fimilis erit. ~imjlis. Atgui ~ciuitas iufia
dfe tuc VIra efl:,cùm in ip[a tr~a hO I,llll1;l1 gene!a pro
llatura cui.ufqi.fuum opus faciebat:Tel11r~r~s rurfus & forus & [ap~cns, propte r horu eo~un~e gencl'um affeGtus & habitus non aut propre r a!lOs. Vera hx~c fun~. V nu quoq;, ô amice ita cé[eblmus,habentc eaf~e ha~ eins in a~imo fpeciesl propre r aff~aus eofdc,eade nOlnina merito cum Ciuitate [Ortll'i.N eceffe efi omnin o. In Ieuémne rur[us, ô mirifice,de anima cogitatlOnë incidimus, vtru tres in fc
fpecles has habcat,nécne? Minimè mihi in leué di-
fceptationem delapfi vjdemur. Fortalfe.eni~. quod
dicitur , veru efi, ô Socrat es, pulchr a dlfflclha elfe.
Appare t vtiq;. Ac certè [cito,ô G lauco,nos, vt me~
fert opinio ,nunqu àm ex di[curfibus hUiufcemo,d.l,
qualibus in pretfenti. difputa tione vtimur,exa~e Id
compr xhenfu ros:lon gior porrà via dl,~uxeo d~#
cit.tor taf[e tamé [ecundu ea qUet fuprà dléta & co- ,
fiderata funt pro dignita te di[ceretu~. ,An no.n.fat
ifiud videri debet? Mihi f.-lnè prx{entla Id ~ufflC1e~
Mihi quoqi valde [ufficiens. Ergo ne t_e plg~at,~.
confidera. Profeé tà nobis neceffe efi cofi~erJ~e~ e
in nobis fpecies atq; mores ineffe,quas & JO ~JUlt~te. N eqi'eni m aliude in ciuitat é hxc deuenerut.Rldiculu quippe eiIèt,fi quis iracun di animofit~ten:'
~xifiimaret nequaq ua ex priuatis homin~?uS JO Cluitates inueéta ef[e,quoru idé effet ingenl~!quodi
Thr.lc um, Scytha ru, fuperio rumq; gen~JU : aut apientie, fiudiu, non ex tali priuato ru infi1l1étu,qua~
lis natura nofhis homin ibus efi tributu s:aut q~J~
fius auidita té,non ex ea fipgll!oru homi.n~. cupldl:
tate,qua;\ffeéti appri1l1e dicutu r PhœnlCJ~, ~~gYfi
ptijq; nonnihil.E~ maximè quidé.Hocq~lde ~r~ c
babet, neqi difficile cogJlitu. Haud certe ?lfflCllf'
Id auté difficile ia, vtrùm vno quodi eode Gng u a
hetc agamus,an potius tria quçdi habeamus i? I~~~
bis,qu oru fingulis,fingula opl!ramur:vno qmdc 1
[cimus ,irafcim u, alio,te rtip cocupi fcim 9 vol u.p t: tes eas ~ qux ad nutriti oné genera tionéq; pertl~et!
cçtera.qi hu~ufm?di:~e~ tota ai~ vnuqu odq; ip{or~
explemus,cum cocitl ~t;; aggre~lmur. I:-I~c baud
cile pro rei dign!tare dlf~erneretur.MIhJ.quoq; td~
videtu r .Sic aute aggred lamur hxc defimre,Gue ea
dem funt inter fe,fiue diuerG1. ~6na paél:o? c~nfiat planè idé côtrari afaeere feu pari [ecundu ide &
ad idé fimu! non poife. QE.amobré fi quado r:~c:
riemus in ipfis hxe fied, intell~ge~us non vnu. lde
hxc eiIè, fed piura. Efio. Anima duerte quod dICO.
Dic. Scare fimu! atq; qlouer i idé [eeundu j.d.é ~U,nquid potefi? N ullo modo. Prxter ea hxc dlltg:tll~S
confirm emus,n equa proced étibus nobis amb!gultas forte fuboria f.Siqui s enim dixerit homin e ~:ln
tem quidé, moutté verà manus & eapm, eun?e fia
re fimul atq; mouer i, haudqu aqua ita dicendu cen~
febimus, fed parté quidé dus fiare, parté vero m Oueri? An no ita?lta prorfus. ~àd fi artificio~uS sc.
argutiu s ifie lu[er!t,afferés turbin é trochu m qi [0tum mouer i fimul & fiare, ql1ando in eodé punéè"O
centru aculeumq; figés reuoluif:vel aliudquicqua~
dicés idé agere,cùm cidé affixu carqini circufertu r,
nequ~q':la affentjeml1r,proptc~ea ~ non fee~dun:'
eand§ fui parté hxe tU~c moue~t.Uf & maneat. D~:
cend~ qu.~Ppç habere ~pfa reél:u ln fe atqi rorundu.
& fecun~u ~'caum ql11dem fiare, cum nulla ex part~ deelin~nt:feel1ndu vero ~otundu; in or?é nlO uerI. ~ot1es a~ltem dum ql11d rdlOlu itul', JO reél:u rn
qllOq; dellehltllr, flue ad dexter i, fiue ad (inifir:trl1 ,
vel a~tè, vel retro, tuc nl1fqui permanet.. Reél:è admodu. ~are nulla ex his obieç1:ioni~us nOS perturbabit,p~rfuadebirq;,quodidel1l: ql;li~oq; lim ul
fecund~m Idem atq ue ad idem, contra na, vel agat,
vel patlatu r. Me qu~~em minim è ifia moueb un t .
Verunt amé ne in ifiis omnib us. c<';mouerfijs per[equendis:lc difceptapdis qux [alfx funr,diutius C?~
gamur infifiere, his lia~ quafi conce[sis ac poli us,
vlterius progre diamu r, fponfione inter noS faél:a
vt fi quando aliter quàin fic [e habere hxc appal'cant, quxcuOllllc ex his efficiu ntur, irrita fin~.
.
SIC
Fa.
�D ial ogus 1] JI .de Rep. Vel, de Iufto.
Sic nimirn m decet. N bnne annuer e & renuere,cu:"
pere ~liquid acci pcre& rcc!lf.'lre,afcifcere & rei j cete, inter fe cotrari a pones, fiue attione s fcu pafsion~s? N ihil e minterdt . Cétrar ia. QL!.id atÏt hxc?e[u rl:e~fitire,&omnino cupere, veHe,eIigere,nbnnc ad
9
eoru fpécies refcres,qu!:e modo dixim ?V duti femper cu:pientis anima nonne ve1 propé{.t eJIè'dices in
l~lud C] llod appetit , ve1 afcifcere quod.fi bi adetfevclIt, vel quaten us vult aliquid fibi porrigi , annller c!
& illud ad [e traherc~ amatis more vt HUlUC fiat affcét:ant~. Eqnidé . ~d vero,no lle,afp ernab,n o cu
perc,n6 nne ln reijcie'ridi repelle ndiq; fpeciem ,& in
~rnnia iIIis c6trari a refèrem us? ~idni? eum hx'C
Ua fe bbeat, fpccié aliqua'cupidit atu éaè dicemu s,
& harum ipf.trii mftriifefiifsimas quas, fitim & fa1llern appella mus? Dicem us vtiC];. Et hanc gllidem
potus ,ilIa dbi?Ita cft. N unquid qu:nen us titIS tlft,
aH~llius prçrere a cu piditas in anima eft?plan~. N u<)uld calidx potion is, vel fri gid~, ve1 mu!t~, vel pallc:r;?Vel in pauco qpalis cuiufda poculi? Vel potins
fi calor fitienti inefi, frigidi appetlll1J indueit : finélUtem frigus, calidi? ~od fi vehemén~ & copio"";
fum id fuerit, mnlta fitis, multi auiclitatem prxbe":
bit:!lna mem pall~a, p:1Uci? I~[~m vero.fi~ire nunq uam alicuills aIterius 'appe tltlo efi, quam cujus
[lllpte natura efi,ipfius viddic et potion is:ru usq;
elhrire, cibi? Ita certè ipr:'l cupidit as 'q llxque, ipfins
CUiurq; efi, folum cuius à natura efi. Talis auté vel
talis qllum dicitur', in aece[sione efi. Cauend um efi
<lU.tem, ne quis nos improu idos tm-b:t, infer,i:n! neIlUnem pOUl cu pere, {èd potum bonu, vel clbu, fed
bo num cibu m fiquidé bona oés expetllnt.~are ft
:titis appetit io efi, boni efi, fiue porion is fcu cuiu[llis alteriu s d l auidita s.Simi lirerq; de'cxte ris. for.!
talfe, inquit, nonnih il effieere videbit ùr, qui talià
dixerit . Verunt amê quotcu nq; eiu(mo dînlnt vt alicuins fint, talia quxdâ talis cuiu[Ja nint, \>t arbi- .
tror.Ipc .t aut q~xq; ipfi~ls cu~u~q; dl~nt~xat . ~:\Ud
intellig o eqnide . N on ~ntelhgls. malU~ Ipnlm elUf
modi ea!:, vt femper alIquo malUS :xlfiat? Plane.
Nonne minore ? Minore : Multo aute mallls':lnLllto
Il1inore an non?Si c eft. Etquon dâ. maius, quond â
minore ' & fmuru maills, futurO minore ?N ihil pro
hibet.À tque etia pIura ad paucio ra,Jllpl a a(~ dimidia & omnia ulia, item que gralllo ra ad l\!.lll.ora,&
vclocio ra ad tardior~, &éalid aitem adfngI da,o,"
l ' lm fitnilia codé modo fe habent :Cerù:.
lUnl'a'. q',lorl
"t Nonne & de hi$ qUa! ad-feientüis fpeéèa~t,eau~ rat io? Sdenti a quidé ipf.t reï,ipfi~s quœ fCHUf., fc~~n
t ia efi, vel clliufCllnq; altert,us dlC~Jl(I~ cft e~e f~~cn
~îa. A t vero fcientia quxda, & fClenua t.all~):~I',Cll
ll1rdam,& talis elfe dicitUr .Tale vero a~lq(ll~.~I~O.
Pofiqu àm a!dificandarû xdium fc~c~.tta:-ext~t1t)ab
al,ljs [cjétijs di[creta efi,ade o vt x~lfic~'e~rfa!arpe~~
lls
() ,, 'dl 1· ~ N bnnc ex eo quod
lata'ut
r.l'
1· tatfs' fit,'qua
.~l 1.
,1
ideo
~liarü nulb? Nempe . E,rgo quia ta IS ClllU'lU d,
talis quxdii eftèétà'efi. Eod.e mq; mo~o ellter~.artcs
atqi [cientiœ , Efi ita, HoC! Itaq; tllm.1I1fcrte lne.voitiüt~ dicito fi modo nunc intelkx lfi-./j quodql la{l ë fotunQ: eiu{m'odi funt vt alieuiu slfitlt,ipfa:l<].uièd~
run
a taqV9
laipfor um funt duntax at, taliu vcro
f~tnt,
n~
'q~lalitJ
è'd
liaqucr di.Neq ; vero idco dico,qu
fint ~ tali~) quia [cilicet & x~rot~l~t1U. &. btne v:tlcntlum fClcntia,bene vel male villes & Ipia fit 1 b~
horum item atq; nllloru , bona n~r,fus .~c ~l1ala : fed
quonia m non i!lius ipfius cujus !CICI1tl<l cfi; euaGc
1ciclltia)imo talis cuillfd.l) hoc autem dt [:titi bre &
' . ;
,
1
!
·395
jnfalub rc,talis quxd:îip~t qn~qi cffeél:a efi.Ex qU0
faél:um efi, vt no~ amplm s fclcntia fimplic iter :lppelletu r, {ed quahta tc qUâdJm addita, meJjeinaril1
fcittia .•Toneo iam,mi hiq; hxcîta [ere habere Yidétur.Si'tim~erà,none his annumerabis,qu<;: id quod
[pllt)alicnlll~ (.~jfiunt?Efi aUt~ fitis ? AnlHlI1icro e~
quïJcm , & 'poti~nis fit~m efTè (~ico, An llO~ qu:dis
clllufJa m pooulJ , qualts gtl:e(Ja fiti s? Ideoqu e fitù;
ipf~;t'lc~; nlt~lti,neqi p:ttlci,ncq;·bon i, ncqi mali,fll.l
que vt Vl'lO verbo t:ompleé1:ar, q~l <\lis cuiufèa m,fcd
Ij6tio~is ipfius folllmm odo;fit is ipf."lù mra cfi ?5 io
tfi ·Orh!?ino'. Sitienti s igitur anima qllaun ns fiüs,
non à.!iud ap~etit quln1 bibere" cl 'Ii aflttti t; & ;'Id .
ipfi\1'l\ ~Ctt~r.C~J1~at . Si<J,uid,er~o !p~lm qU3ndoq;>
retr'abn fitle~lt'e, altud 'q llldda frit 111 Jpfa'ab ca p:ute diuerfl\ m qux fitit, & qt1afi befiia quxdiiaCl bibcndum impèl!i r.Neq; enÏm fleb poire dicimu s; vu
idem aliquid eadé fui p,atrt 'circa idem fitnuh gat
contrar ia. Non certè. Qicmn drnodt lm aEfilrd um
dia'u efi,~iu[dcm f.lgItÎ:arij 'manus fim\ll areupr e:..
pellere atq~e adduce tc :ltqY c6"n'trahere. Porl'o di!.
cendun t e.f i,,,ltera m eirC" mai1u quç propdl it,altcr :i:
vl!ro qtlâ: ndJt1ci-r. Ita prodils . Fatem ttrne clIe :IIi..:..
,qùos,q ui c\lm ittiant, nonnun quàm bibere notinr
Multos ,a'c fc'tpe.~id de ijs ali(luis dicet?n 6nne in
elfe in horum anima' aliquid ,quod ad bibenClu alli..,'
ci~? ·aliquid,c.()nttà quod prohib et? quod quidé &
aliud'eft, & ei qu'od allicü:, domina tur. Mihi qllide~' vid~tllr. 'An non igiHlr ql1o<i prohib er ifin, ex
r!\t1one u:,efi ql10tics oper:rttlt? Ql!.x vero concit at
attl; trahut, ex atfcll:ibus pcrtllrl)ation.iblls~; [unt?
App:lr er.Mer ito igitnr duoh.r c inter fe djuerià cxi,
lbmab imus,& ilIüd quiclem quo rarioci narur animus, t:1tion:\le ipfius denom inabün us. IIl11d vero '
qtl<? am~rT efilfit, & firit, & ad alias libidinCs>pro:'
nior labaur , irratio nalt, & :midü rep·leti onu qua.,.
Fundam & volupt atllmco mes. Diucr[ a profcéto>
inquit . ~erit6q; ita cenfeb imus.H œitaq; clux iam
in anima fpecies ,inqlla ego,dif iincrxf int.I1Iu d alltem,qu od 'i\~ ir~m pertine t; q1l611c irafcim ur, v'trü
tert~lI~ 'J.uld~a e~? an alterin shorllm cognaw m?
F~rtaae,lnqt11~,ellls quod voll1ptates cupit,e fi cog?a,tU~., At9111 cr,edo ~oc equide mexeo q~o<lau
dllll qtldnda:<p vIdelle et eum Leonti ns Av.laïonis
fi~itts ex .Pirxo fub boreali Înuro( ad ciLlj.t:l~é) afcédes fentlrCt extrà cadaue ra in fcntina vlih>is & cloaca pu blica,ia cëtia,fi mul & videre cupieb at,.& hor~
rebat ta men; auer[ab aturq;, vulrum q; Iiegebat, fccum ipfe pt1gnans. cllpidi tate deniq, filpera tm, :ld
("~dauera Ï'ntentis oClllis accurri t, dicens~Ecce iam
vcibis licet;b infcliccs.,defiderium vcfirun l pufchl' o
expler~, [pëébc llio. A udiui & ipfe. Ir.lq; fermo tCfiatul",iram fc;pe ·pugl1a readuer fus concup jfcenti i,
t-anquihœ.c inte'r [e dillerf:t fint. Id ccrtè hgniflc at.
N onre & alibi frequcn ter animad llertim us,qua n_
do virp illf~runti alicui prretor rationé cupidit atcs,
Gbiurg :teip[u m[e[e, &adue rIns cam fui part2q llx
vim infcrt indign at.E t qllafi duob 9diiTe,n tientib us
adiutrf cbr:nio ni ira accurre re?Cllp iditatib us vcrà
co~iun.él:i,nihil rationi svolup tatI corrari u moliri:
n~c te'arbit~or ~vnq1l1 alfere.re., ve! in te ip[o, vol in
aho~nle q~l.dda dcpra!~el!dlfIe, N unqui per loué.
~d autc?ln quam. ~ado quis iniuria inferr~fe
9
pllt'ai,n6~ne quo gcner~fior efi, eo min irafcitn r,
dl!lm. efur~t & alget,&·allud qllodl1is talc patitur ab
~oque.m lllrc hxc age~C! cë[cr?E t quod iam dixi, 1r:\
l!hus ln eu~ qlloda mmod o non cxitatn r ? Vcra
10C]l1cris.
,
.
�:Liber-t'rigefim us primus.
Joqucds. ~id alltem? quando iniuria fe pati quis
putat,n6nne tue etferue(ci~ & fxuit,& auxiliii pr,,Hat ei ql.lOd illlhrm videtlJr,famé,frigus, & cxrera
t.llia toferas?E t ad viétorj:i cQtenoit,ncq; à gcnerofo opere celfat prius qllàm vel tran[egerit, vel obierit, vel t:lnCjl.l:1 canis à pafiore, ita dcniq; reuocatus
ab ca €.lUX in ipfo cil: ratio ne mitefcat?Qpll)j nq hœc
vis ei fimilis e!l,cui tu eoparas. Etenimjn nofira ciuitate auxiliarios jp[os, ~aqui canes pofuimus, obtemperitcs principibus ql.tafi quibllfda pafiQribps
cillitatis. Optimè quod dicere volebi ÏJlte1lexifii.
Sed vnu & hoc in[uper animaduertis? ~idjfiud?
~od in pra:fentia cotrl ac fuprà de,iracudia illclicamus. Tunc enim iraCcendi vim ad cpcupW:endi natura referebamus. ,N ~InC vero multum int<;rdI~ dicü:nus, :tc multo {'i1:tgi~ iri alferimus anitna:
partibus inter fe difsidé.c.ibus,pro ratione arm!\ capelfcre. Ita prorfus. N u.n.q\11d & ir,afccndi vis efi;\
ratione dïuerf..'l, vel q~lxdl fpecies rationis, adeo vt
non :tres in animo,fed dux fpecies Gnt, ratipnalc &.
GOncupifcentes? Am potins qllemadmodu in ciuitate trin'quxdâ genera,ipf.'lm contineb~t,quxfiuarillm, auxiliariu, ~on{j,t1atus, ita & in anima tertia
qu~dam vis efi nimirum jracundia,,<]uç na,tura ipC'\
r';ltio ni st ut at ur parÎ:.es,niG ex improba cducat,ione .
fuerit deprauata?N ecelfc dl: vt tertia fit.N empe etiam fi fllia quàm ratio apparuerit ,quemad rnodû
fuprà viCidl:,:lconcupi(çentiadifferés. At vero facilè id quiaé patere potefi. Nam in puerulis quiuis
iftud intelJig'élt) qui fiar-im nati iracudia pleni funt.
Rationis autem aliqui nllnquam,multi fero c.opotes fieri mi hi videotur: Per Iouem inqua,pra:c1arè
l~quer!s. P~xterea in befHjs ita elfe qUi{que, vt ipfe
Odyfs,". dlCJS,copénet. T elbtur& iftud Homeri,iIJud quod
fuprà induximus, PeaO'rl percutieps monitis affatur acerhis: Hic ènim apertè Homerus) altéru horum obiurgare alt.erumfecit,ipfam videlicet rationem dc 'meliori peioriqi cd"nfultalltem, irtationalem ~r~citndi:r impetum. ,R eétè admod~ I,oqueris.
10 hlsJta~; .VIX tandem con[cnfimlls, C'\tlsque inter
no~ cooftmt,cadem in ciuitate)cadem & jn cuiu[q;
:ln~ma genera elfe a~ ~umero p:tria.Sic ceJ;tè.~Ül
lam hoc ~ecelfa:lUefi, qu:madmodu & quo fapl~ns erat ~JUltas, lta & eo~c C1pie.l1tem elfe prillatllmr Phnt. Item 'lU? forus:ft ?n~:1tlls ,.a1iquis &
quomodo,eodem & Ha forte dIe cmitatc,& in cçteris omnibus ad virtuté vtraq; fimiliter fe h:ibere.
NecdH: efi.A tqui & iullu1l1)ô Glauco,vil!Um dice
mus eadem ratione)q ua dicimus ciuitatem.Nece[.,
fariu id omriino. At nondum illud 0 bliti [UDlUS,Ç!>
cillitas ex eo iufiavif.'\ eft,quia cùm tria in ca fint 1ho
minum genera,{ullm quifq; expIet officium.Hapd
certè mihi obliti videmur.MeminHfe ergo oportet
quod qui[q; nofinîm, cuius Gngulx anima: partes
quod funm cft agunt;& illftlls crit & [ua pentgcns.
Meminilfe pror[us:N6nneracionali p/otent,içco~
uenit imperare, cum C'lpiens {it, geratq; totJUs'alumx prouidentü? IraCccndi vero naturct ohfeqlli ra..:
tioni,p~oq; ilIa pu'gna~e? Peniws. N 6n,ne ~t ulpd
traétaulmus, muficx & gymnafiicx mlxtlo ~1tq lié
tempç:rantia vt cocordia ifia fint, efficit? V nu qui_
dem h~u intendcns allgensqi & ntnriens pr~claris
[ermombm & difciplinis:aIteru vero remittens1{edam" m~nfllefa/ci~ns per harmonia atq; rhythmu?
M axrme .Cllmq; lta nutritahçc fllerint,& quç fua
funt, ~euera di~jceri~t, & optimè fuerint crudita,
ardon concupl[centlX pr:rGdebllnt: qux pars ani\
&:
ma: in omnibus cil: plurima, ncq; vnqua natur:l pecnniis expleri potefi:e:llIebuntq; ne corporali~ v~luptatum expletione ad:méta gr :tdior rob\1fi!Or~;
euadat.nolitq; fuo dütaxat o ffi ci 0 fungi, [ed [ubl)cere fibi illa cote~dat,quibtJS im pera!"c natura non
debet, atq; ita vniuerüm omniii vitam peruert:t~.
Sie prorfus.~ineti:i ab externis hofiibus hçc,:lnlmam,ornne171 corpusq; q.Jllodit,dllm illud qllldCnl
prollidèconfulit,hoc autem propugnat,obtcmp.erat principi,fortitudine,qqx confulta funt,pC!glC.
Vera hçc [llnc.fortem profeéto hac ex parte VJl"Um
quenq; vocamus , '1l1andoin ipfo iracundix vig~r
obferuat in medij s voluptatiblls & . doloriQlIS, lJ
quod ratio prxfcripfic, Gue afperllm id Gt,Gue non
fit.Probè. Sapiente: vero breui jlJa ex part~ qll~ Be
imperauit ioipfo, & ifia di<~hl1it, habens in [cjp(a
fcientiam qua di[cernic q uid potifsimùm ex V~I ~t ,
t;lm Gngulis q,l\:lm vniuer{o ex his tribus cœtlll cofiituto. Certè. Tcmperatem rllrfus aliqucm appe!bOlUS horu ipforum amicitia atc)'; concordia'~,uado & quod prxfidct,& quod [uodl:, in fententla.m
eandem conueniunt, ratione fcilicet impera~e ,d~bere,neq; ilb dcfci[cendli elfe. Temperantla 19ltur, inqllit) nihil efi aliud fiue ilJe cillitatis fic fille
priuati. Iuftus deniq; ex co a~q; ita erit qlli[qlle,e~
quo fxpe iam diximlls) & qùemadmodu expo(~Jlmus. N eceflè efi,inquit, produs. ~id porro?m:
quam.Efine aliqllidquod hac nofir,lm v[queadc?
fententi:tm interturbet, vt aIiud videatur eife nob~s
illfiiÎ:ia)quàm quod in ciuit:lte cofiitit? Mihi qui;dem non vid,e tur )inqLJJt. Sic enim inqu:1)omnin o,
fiquid açlhuc inter nos in cétrouerGa fit, di{cepC~;
bimus, ea qua: cocra dici poffe videatllr propOI)çtes. ~ali:t?Y eluti fi in hoc deliberare nos oportll e
rit de ciuitate illa,deque homine eodem paéto cu m
illa natoatqi l1utrito,nuquid vir talis quum 'depo"
fitllm auri ,vel argenti acc~perit, videarur quanqo-;que fraudt excogit:tturus. cen[es aliquem iudicaturum eiufçemodi virtlm fl,'audem commilfurl1J1l
potius , quàm [ecus affeélos homines? N eJl1iJ1 e ~
pror[us.An non à C'\criIegi js hic,furtis)~rodicjO/J1l:
bus tam priuatim aduerii.ls iodales, quam publl cc
aduer[us rempublicam :lbfiinebit? Sanè.A tqui 11;'"
que p~rfidlls vel illrei4rando, vel qui bU[CUl1qi co:
merCl )s. N ullo paéto. Adlliteria quidem, parçl1r u
contemptus, impietas in Deos, cuihbet alrerJ,po~
tius quàm huic cOueniunt.Ita prorfus. N 6nne, ho~
rum omnium cau[a ha:c eil:, quia quicqUld in ipfo
cfi, ullIm opus excquitur 1 Jiue impçrando) fiue pa-;rendo.N ulla certè :tli,l. ~id?quxris aliud effc:ill~
Hitiâ qulm hic ipC'\m vlm,qllX tales viros,& talç?
efficit cillitate!?Ego quidé,inq~it)minimè . .Tandé
n.o~js ~~[oluta fomnium illud efi, quod nos coni~cl.lIcdlXl~US: nem~e <p mox incipicntes codere C.':
~Jtat~tp, D,eo quo~;~ fa~ellte,ih aliquod principJll
Im~gl11emqlJelUfiltlx 1I1gref;i videmur. OmnlJ10
qUldem._Boe; ~~tem crat,ôGlauco) propter quO"
co~fert quodd~ Jl~fiitix fimulacnl. N empe dc~ere
q~l,Jlatura cOTlarJUS eft, ar.teI)] hanc exequi, alJUd
I11hl1 ~1,ce.re)qui vero faber,f.'lbricare.Similiterq; in
ca:tens, A. pparet. Reuera quidem talis iufiitia cfi,
f~d non circ:uétionem exteriorem,imÔ'circa inte~
riorem.[uarul1l partium aétionem verè ad ip[ûn~~
m.et ammum,& ad ula: dum nihd permittit ex fUl>
altena,tcl~t~re, neg,ue finit animœ genera opc.t::t{c{e
m?tlI,o c~fund~ntJa traélare:fed reliera propria reétc dlgeflt, [lIiq; eft dominus,fefeexornat, amiclls
fibiip(c
;lp
�397
Dialogus II l 1. de fep. Vel,de iultovtvi.deas quot fpec
ies
ran s tan qua
libi ipfe e.ffealls,in fe tria ip{a eon tépe
mz, & mediœ,
tres termInOS har mo nix ,im z , {um
ha::c om nia nefeu q ureuis alia media fuerit. Iraq ue
multis tempe
.acn s,ip fcq j prorfus vnu seff cau s ex
fiquid agit ,
rans atqi eom pof itus , ita dem um agit
is eultû,
por
veI circa pcc unias acquirendas, vel cor
in his
cia,
mer
vel etia cirea ciui lia, aut priu ata eom
liexil
am
cbr
prx
omn ibu s aéti oné illam iufiam &
atq;
agit
per
e
hun
rnans,& appelIans,quç hab itum
c prz fidé tem
fe~u;lt.Sapientii vero ope rati oni hui
m qure han c
one
rati
C~lentiam: iniufiam autem ope
s huius du
oni
rati
ope
m
dlffoluit:infipientiam aute
loqueris.
s,
rate
Soc
ô
,
c~m;opinioné. Vera pro rfus
, & civirü
um
iufi
mus
SI crgo nos inuenilfedixeri
aud
fit,h
itia
iufi
;
ufq
vtri
in
Uitatem iuft am, qui due
10per
n
No
ur.
him
vide
i
mul tü,v t arb itro r,m étir
i'
itaq
Ello
o.
ubi
culd
Pro
Uem.Alferendum igit ur?
viii
rand
fide
eon
a
fiiti
iniu
Eni~uero deinecps de
u triu m in~etur. Pla nè.S edit ion em qua nda m hor a alieni
vari
&
mq;
iofa
cur
et,
lllfi itii appellare dee
par tis cui ufd i
Operis vfiu pat ion em, & infolenrem
rebeUantis,
prz uar icat ion é aduerfus tota anim am
o ani~i gener~,
jn~urgentisq; ad imp eran dum r~gi
eda, vt arb lCUI feruire eam natu ra iubet. Tal ta qur
iniu lHt ii
qi,
tror ,atq ; hon i turb atio nem erro rem
infipien_
m,
u_ia
e~ dice mus ,& inté per atia m, i~na
pro rfils
e
Hre
e.
!IJm , & vniuerfam deniq; praUltat.
et,q uid
pat
è
plcu
perf
Ita fe hab ét.N bnn e Catis iam
qqi d
us
rurf
ae
erre
,inf
cfi iniu fia facere & iniuriam
~a
ia
.fiit
iniu
&
tia
agere iufi a, qui doq uid em iulH
e
dJtf
us
bnb
falu
à
l
nihi
ia
tent.Q!:!bnam paa O? Q!!
um
anim
a
cire
ic
us,f
corp
a
run t. N empe vt hze circ
quidem faCe hab cnt & ilIa. ~a rati o ne? Salubria lanè .Sim im.P
rbu
mo
bria
faIu
nita tem ind ucû t,in
in anim o:in lite r quo q; iufia agere, iufi itia gig nit
autem 1ani
Efi
iufi a faee re,i niu fiiti am. N ecelfe efi.
onere, vt
difp
t
{un
tate m inferre,ita qure in cor por e
eren .
fup
Ce
r
inte
fecu ndu m naturœ ipfius ord inem
ram
natu
tra
con
m
tur & [uperent. Mo rbu m aute
~
i~n
!at
é
E.ad
ita.
.imp erar e aliud alij & parere ..E~
l
amm
~
d
ahu
efi
1
iufi itia prrefiare cui qua m, 01h1
.
nor
z
atu~
~~!1
vt
~
par tes in or\{inem fuü digerere
a vero \'t con
Jnam pareant atq; imp eren t. Imu fim
at. Pror{us.
par~
atqi
.
tra natu ra aliud alij ifnperet
efi., & puIda
~uz
Vir tus igit ur, vt ap-pa.ret/~nJ~as
ulta s con Pra
•
lo
ltUt
eofi
l
chr itud o & bon a anJm
. Efi ~t dicis.
trl morb~s,turpitudo & imb edll itas
ad vlft llte m
efiz
hon
nes
N bnne igit ur exercitatio
uitaté?N~
pra
.ad
rpes
aeq uire nda m conducunt,t~
.,nunquld
um,
end
cuu
,dlf
cefiè efi. Ref iat vt vid etur
u~ ~c.
u,fi
iuft
~e
re,e
cole
a
pro fit agen= iufia,honefi
l~lU
&
rre
lOfe
riam
iniu
cult um id fit,fiue non :An
ilg~
.caf
fi~t
eq;
as,n
pœn
fium e{fe,fi mo do non det
adJ
.eul
,ndl
!tes
S~cr
,~
dem
tio ne mel ior. Mih i qui
n~tu
s
pon
eor
Ulde
Slq.
fceptatio ifia fore videtur.
~m
etJ
q;
~,ne
endu
vl.?
e{fe
ra cor rup ta, vid etur non
affiuenua,
j~ {umma epl lbru & pocul.o~u om~lu atu ra ve.
N
.
eno
Jmp
ls
orb
lls
cuél:is diu itiis & toti
u.ft~ , nu
~~ eius quo vi~imus,perturbata atq; corr ~d ag~t
~ ,.ah
v1uendum erit,fi quis quodcunq~ tube
InJ9~1tateq;
..
e
.cat
robl
imp
ab
e
~uàm hoc vnu , vnd
tc: ~dJplfcacur,
libere,tur, iull:itiam vero &. pro blta
mU$, app apof iqu a taHa hzc vtraq; qualia narrjlUl
. Veru~ pol lrue run c.R idic ula profc;éto,inqua~
fie,n potefi,
caq ui eo dcuenimus', y~ !i apertifsl~è.
l~e fcnes e[~ ha:c ita fe hab ét, per fpid amu s , mlO
IUm. Age
fe nos 0POTtet. PeroIou em m~nimè omn
i~i~ur inq ua ego,h.u~ a~ccde,
e nüc . Nem vm um habet,vt mtl n vld etur .Att end
dieas mo do •
idé,
cqu
or
equ
pe hrec digna {peQatu.S
rati odn an
Atq ui tanq uam è {pecula, pol lqu i hue
utis oee urri t
do eo[eendimus,vnà mih i [pecies virc
tno rqu red am
prauitatis innumer~ ..Exq uib us qua
modo ifiu d
{unt quo rum memlnIJfe opo rtet . ~o
t [peeics fuas
ais? ~ot [a~è reru~pub. mo di fun
apparent.
lls
habentes, t~tldem efie & ani~x ipfi
us & anirur{
e
O!!.ot? Q!!lOq; reru mp ub. qUlUqu
mo dum
ub.
reip
uem
mre.Die qui nam . Vnu m aliq
vero
bus
Dua
s.
imu
o[u
elfe hun e alfero,quem exp
prin
r
inte
fi
a
N
il.
appeJJ~ti?ni?us nomj~ari pote
iffiât
prz
m
niu
om
fit
dam
cIpes elUlt.a m vnus qUl
pl ures, guh erfim~s,reg~um voe abit ur.S inau tem
c vnam ideo
Han
as.
narr
a
Ver
.
nat lo opt lma tum
ern ent , fiue
{peciem elfe dieo ,qu ia fiue plures gub
tus & eru divnus,nullus qui ira, vt diximus, ed uea
num in reip u
tus fue rit, qui cqu a exifiimatione dig
con[cntablie z legihus per mu tabi t. N eq ue enim
neu m elfet,inquit.
D IA L O G V S
Q.. YIN TV S DE
1 vs TO.
*
' I C I NI
14A I\.S ltII
AI\. G V M.I N T.
*
logiam à no~ N (um ne(cius fore !l0nnullos qui Apo comunioné
logu
cdia
hUll
furn
. blS:xp~~ent, qua _qulO
us corra calumnias
omm um ln aun ate ponc:tern,defendam
iu. Vefum legarlt Pla:
rant
ig~o
etiam
m
rii,tu
dico
male
tum
r. ae: fine inuidia iudi.
tone m Ipfum,precor,legant ddlg ente
m defiderabunt. Pla
ulJa
ar)n
Joqu
quid
cent,Apologiam(fcio
. quu ;\Oimaduer
icus
med
ris
tO igitu r Pba:beus hum ani gene
e:iuirates Ccmper 8c
&:
lias
fami
&:
ines
hom
ulos
fing
teret &:
enus duil iii medie:ovbi 1; grau iter a:grotare,neqi vllis hafr
cur~tiull1, vcll iber~
frua
rum medicamentis tOt fecula iam
mil\imu\ll con uatq;
um,a
paul
ri
leua
m
falte
el
rari morbo.v
iIlam fe e:ontulit
m
Icge
ad
pie
Jefce~e, tam prudeDt~r qudm
iunt autores, fi
Canc
~in~
~e~i
qua
c~s,
me~l
ap~~
pr~clpua~
bhi~ flIinime
adhi
dlu
dls
fngl
a
,put
qUlS medicamctlS tahb
dum .cog no_
feun
tran
a
calid
ad
conualeCcat,e{fe tandem rite
ntes propria
ibue
ditlr
s
lege
J'cr
m
anu.
bum
s
{cens er~o ~e~u
içlie !abi,
quot
rius
dete
in
vero
lmo
tOt f~c~hs .mbll pr?~~re.
ia inte r
mun
e:om
s.
lege
no~ 101una ~d aml~lt1a: fe tran tluli t
ioni$qi &: midiui/
ioDC
diuif
,vt
ntes
lube
fore
a
a~lcos omm
nem, feJj~ituem confe
fenol: rublata caufa,e:oncordiam,vnio
ur. Socrates in ptinc:iqueremur.Sed alite r rurfus exor diam is cuai s legious anntut
iuue
:
anda
educ
i
iplin
pio quar ti difc
mam difciplin~m fore fi
tep90cns.raptim anig it. videri opti
6at. At quoo iam res cil
io
yxor um. filio rum ,reru m com mun
dita , rc:u9catur ad ci
inau
imis
pl~r
&:
imis
plur
&: noua quàm
iu$.&: firmius coapert
di
aran
decl
ti
fiatim in priocipio quin
didiceris difc i.
zo
Tim
&:
ia
prob anda m. lam vero &: fi à Crit
Acgyptias4i
cas
Grz
apud
da
quon
iffe
cxtit
plin am fimilem
ncqu edit a,
nou
qUa
tan
eris
irab
Athenas.neq; nim ium adm
tus adm it
inui
eq;
am,n
fidenrer audies tanq uam penitus ardu
BoEmos
apud
ne
tradu
ti
mul
quad
itro
tes quaft non bon a.M
i Dio _
Atqu
•
tam
erna
plac am vrbe m aliqu~do li~ilirer gub s dcfc ribit , in qua
vcrfu
idiem
mer
ano
Oçe
in
dorus iofulam
vxorcs, viri<lue philofo
pra:ter ca:tera e:ommulles etiam fint
Po~pollius quoq; Mel a
iofi.
fiud.
i~q;
oI9g
atlr
imû
plur
phia:
a: part ious com mu
pbnc
A
mIS
extre
ln
lntes
teftis ctl Gar.l1UO
pra:terea bon orum
em·
imil
ia.S
nia habere in republica omn
hmau3s , Gym noBrac
hos
ofop
phi~
r
inte
oé
unio
com
fuHI':
iure r {anilos quo q;
deui
&
s.
Clco
al?o
{ophltla$!E~eos. ~yth
tii habemus. Vi
opcr
e$,c
dam Chn tllan ç re~pubh~ ~undator
iofos ad vir.
rclig
lXat
dunrO
IIl?s
m
nofi
!s
demus q~o~; feçul
propriii. At
eft
l
nibi
q~os
r
lOte
tu~em fehcH~tem~; ac~dere.
em perm ittito
quid
o
pnm
,
lat
tl\r~
UIllQ
COIll
r~
~
vXQr
cnlm fi
apud adulterinos facerapud ~Iat~nc me ex leg.e fie.Cl.quod
Platone: ipfum auru .
dote~ ln co~.un: fit fac~lle~lo. Dein dededa man té.In fequéa
cauC
fua
11
US1
es,alu
tO pnu s qua ludlc
N
L
.
tiOus
�'.Liber trigefimusprimus.
tibus nota. primo quidem Socraticil prouidentiam,peius cife
ccnfentem inle!'ibus confiirucndis errare, quàm hominem
jmerficere.EiuCrnodi naq; error multes per mlllt!1 fecula intcdicit animos lilllul & corpora. Deinde modcilia difficilia
:diffidenter aggredientelll,& quali inuitalll atque copulfam.
Tertio pictatem diuinu auxilillm pro fuo more in rebus gra
,uibus inuocantem.Ac ne in legiblls erret condédis,ab Adrafiia dea petit opem,cuius memioné quoque fecit in l'ha:dro,
.Adrafiia ha:c apud pdCcos theologos eCl potenrifsil1J.t ineuitabilium regioa legum ,Iegum inquam ram Sat"urniaru ad
mentes peninenti.um'Cju.àm 10uiali.Ul~ pertinemium ad .n~.
turas.Adralham dICO dlulnam prouldetiam. quatenus 01h11
"el oculos eius [ubterfugere,vel maous poteCl ,,/fugere. Nec
ab ré vbi opeat firmifsimas leges codere, quas neqlle obliuio
rl~leat,nequedc~r:ludct alhltià,neque violétia fragat, & ommno nullus deUltet. Adrafiia obrecrat ineuitabilia fanciété.
qu:r nullus quea:~ elf)lge~e. Qcil1cepS paulatim ad comunem
progreditur difciplinam,à virorum videlicet inllitutione ad
illlhtmioné limiliter Înulicru,mandâs oinnia priuata pûbli,c:aque,tu pacis,mm belli lludia,n\ulieribus cUln viris' comu\ ~lia fiçri,nc mancum1Ït genus humanum, eo tamen paél:o vc
\ ln linglllis grauiora viris, leuiora mulieriblls committ~tur.
Si~iliter &alibi doce~ br~chia q~lOque fic anllefaci'é da, vt ~in
~.uh vtriquc fine dcxteri.quos nomin:lt amphiHextetos ; o{té
<lit aut id fore veile atque porsibile;& quo patl:o lied de-lieat.
D~inde aliam adducit communioné, videlicct vxprtla.t.que
fihor.um.Et.ibi aduerte quanta ordinis prouidentia cofiimat
.Maglfiratq~,prx4des puptiarttn\l& f~cra,& telT\pora,& :rca
tes,caués nequid inremper;lte fi;,tt, veI inutile cil,!itati.Ac poIl:
generationem quàm diligemer de natis cogitet nutriendis.
ica tamen vt neque ViT neque mulier propriu agnofcat filiii,
lleque filius proprios genitores,neque alios alij , Ced reniores
opina ri cogantur • omncs pen:: iuniores elfe filios vel nepotes:iuniores v~ciC~i.m ~~(p~cari omnes Ceniore1 eiTc progelli.
tores,xqualesquc {lIllIl1ter <ocre fratre s. lnter hçc vbi Ilutritio
nem eius Cpemit.qui vel pra:cc.r legé, vel ex inutili natus fuerit,vel inu~ilis,inçellige oon cife perdendum, Ced in loco ocçultiori. vel in [uburbijs viIi us nutriçdu, extra el\aQ;i(simam'
!eg~lam illam qua llutriulltur hi qui affilmendi ad cull:odia
JUd~caruF. 111u~ v~ro i,nf'erioti .1lédum regula àà minurlora
vrbls vel agn mlnIll:ena fuo tempore tranfmittendii,vel for
tè ad vrbt;s alias. era~lS.ferencl~m ~atim.l1atum.Mox agnoree
co~mu01s chamans 1l1Uellt1l,vbl lie dlfponit lingul:l,vt fin.
g~h :a~em vel re,vel per~ona ocul~s demonllrata, xquè iudi
cet,d~cantque hoc ell: meu. Q.uumque (ua cuique charifsima
ftnt.,ltllguli cUllél:a curabut, pra:cipueqlluad eiurmodi cura
}:glbus quoquemagifiracibusq; adducàoc.l-hnc ergo inéuYla & ?egli~ét.ia nolha,qualis ioomllibus e~ circ:! pluriina;
qu~fi.t nohlS.h.n} altell!~to\lecur.Tollettlr & quotidian.l f.llJacla qua 1ll41CIll. n?lhu ln co colendo quod proptiu eifc cenf 7m us,,fllllte decIJtlt~r. Toller.ur deniquc extrell1;\ perturba.
tlo,~ohc\~udo,mtfena qlla:c:x mf.1110 propriomm amo rc'no$
an~lt. Mmo ql~od adel~pta diCcordia: ~auf.1 & comunis crit
~ lI1tcgr: ch.arttas.Prolnde~ttende quam diligentes, qllàm
lUll:as,lJUa mItes fiatuat belh leges,qure prxmia viél:oie! ma.
neallt,diuinicas Ccilicet quxdii. Transtèrri enim hos inquit
in be3ros da:mones homioum cllrarores, & quali d~o~ cha~
tos ritecolendos. ~é>J vero de puerortun' orculis dicirur
iocofum quiddam eil: Gbuconis, St lçualld~ t:edij gratia di:
d:um. Adde & tri.Çl phale quid~a ~t~uC fefiiuu. ~cilab3t probanJum,c6rounlonem hanc fier! polfe,pofl:quam fore o'pti':
tnam fuorat alfirmatum .l'rimo igitur etiam li neque:u'lieri,
ollcudit fe non fruClra hanc in mediulll adduxijfc, vidcJicct
tanqUam elÇemplar in fdrmandis ciuitatibus pro viribus imi
tanJum. Dcinde demol1iltac tlloc demllm poire f1eri quando
philofophi gubernabuc,neqlle prius requiem vllam fore ma
forum. ~lamobrem ad form:'tndos pliilofophos tanqu:!fut~roscillitatis gllbernarvres opport1.~nc delcédit,docés quale
ilt phi.lofop~lÏ ciuilis ingell.iu~;qllahs. el.reél:lls atq~e .d!rcipli
~a'P~lncipio quantu p!ebcl Clrca per:"plcnd~~ rel1~lblha h.a::~
]l\f~nora. auidi curiotique funt, camu lIlge~ml phtlo!ophlCll
ad 1l1uemendas ideales horul11 ommum ra.lOnes, allldum &
fropen~uul ell:,& Cagax ipfius veri ven<lror. QEoniam vero
vcra: ~uldcm res ide:r rUllt , naturalcs autem formx , ÇUI!t &
Jl11agllles id.earufrl,l1on iniuria plebeos inquic fomniare.puumes iua; lIn~gines rUnt, elfe res veras. PhiloCophum vero
folu~rllnter a~lOs vigil are • Et quonia inter ens arque, nô ells
med~um pOl~lt,memeoto quinqlle gradibus omniacogitari.
Et nu ens qludem pllrii di CI quicquid fingitur infra materia.
Ens_~ero purun~'l?uram mentern,ideaque exillere.Animam
tœJllque e.ns dici hmul atque non cns, videlicet proprer mOtum,magls tamen elfeqlllm non ~jfe. Materiam CÛtr:l magis quodammodo 110/1 eITe 9uàm eITe. Sed qua: naturol cooopoû ta funt [ub lltn~,e{fe pa~1ter at(l1~C non cif~~ Cirea ca qu~
verè Gmt cognitio ipfa verfatur. Cjrc~ ca qua: verè nô euh't,
~gnoraotia:Circa ca qua: pariter & Cunt & non Cunt, Ce rell~t
nit opinio. Ignorantiam quid::m & opinionem eum pIchets
tribuit,tum Sophi(l-is.Cognitioné vero, id ell: Ccieutii:dull'
taxat ?hilofophis.Q.uod autem lèÎcntiam opinioncl1l~j po~
tentiam quandam nomill.l t,imellige potentiam non I~for
mem,Ced partilUllaturali forma,parrim habitu prxdl~a .•~r"
te~ea vbi de idei s agit, ad quas philo Co phi refcrtl~r fCI?nl.!a"
more [uo inlluit bonulTl,pulchrum,il1fru. Tern;:nus lJ1e hU:
merus,modis tribus cxponitur. Primo bonum lit Deus, pul..
chrii mens ange\ica mulrifohnis:ll1lliicceleilis anima mllD'
dana iuapdi(1;.ibuens.Secundo bonum,forma ipCa aél:usque
ruuin:r naturx: Pu1chrum eÎllCdé inrelligemia. Juilii volunta~ eiufdem. Tcrtio bonum inter ideas ell: exempta fornl!!;
aél:usque cniurque arque naturç.l)ulchru exéplar ordinis.q'.ll
ex ql.\alibèt forma in fcipCa rcfultat.l ulHi , exrmplar orchnlS
qui àqualibet fOrma arque rr refertur ad alias.Quan,do verp
ipfi b'ono fubdit malum,pulchro turpc,iuClo inillllu~, ~aue
tria hçc oppofitè 'coll oces in iJeis.l'one vero hxc tum ,ln ~pfa.
.informitare & deformitate matcria:, qua inlibro I?c ~(I~~
tia vocat exéplar diuinltatis expers,& in Politico dlfSl!nlh~
tudiois)ocurn:mm cria in anima ial~l depr.lUata,& ad mar~
"riam omnino coucrf.1. [)cllique~lIod enuchi xnig~a pt!err.
le tangit,ell:eiurmodi. Vir non vlr,videns no videns, pereu fit non perculSit.,lapide non lapidc,auem non a UCIl1,fuper. ar
bOf(; non .arbÇ>re, id ell ,eunllchlls lufc.us percufsit pum lce
alam veCpertilionis ruper S~bucQ. Sed id ridebis fcio • QE,04
& ridiculi grati.l ell: app~litum .
lm.
I O N A M igitur ciuitatem huiLl{~
mod! reéèiiq; Rempublica voco~ vi~
.
.;.. rumq; talem b<:>nü ~ (fe dico.Acft re~
éta bçc refpublicaefl:,alias pra~l~s'a~
1~1 pello, vepote quel circa ciuitatlS Ip~
gllbernationem & priuaeoru difciplinam abenet,
qu:equidém!tÎ quaworfpèckbus prauitatis [un~.
~œnam ifix? in ~ll1it. Tuncego narrare pergeba~
qua ratione mihi ftngulx ex'[e[e inuicé <lepédere VI
derentur ..Venl Polemarchus; paulo enim à me 1011
gins aherat=quàm Adimantus, Adimanti 'po{\: tcr~
glltfi [edens extendit manum,prçhendensq; [uper~
nè Adimanti pallium clrc:l'humeros, & eum ad-[e
traxÎt,& os ad aures eius admollit.Ex his auté qult
dixit nihil ipG percipimus,tüfi id vnum, quod ait,
P 6rmi tèm usne?allt quid a~emus? Cui AJimantLlS
altiu'~ re[podés,Minimê inV~t: Ad ha:c ego, ~!d~
nam lfiud efl: quod non vulris permittere? Te, tn~
quit
~id adeo? inquam ego. Declinare nem··
pe nabis vJdéris,inquit;(peciémque totam dj[put:1
tionis huius non minïmam ill bticere) ne nobis e:-:~
P?~as.,atq; [llr~ipere:p~ltasq; latere nos,quo'd m~~è
dJ)u~I,de ~xonbus qludem & pueris, cofl:are [cJh~
cet ornnibus,omnia inter·arnicos c6munia eaè de~
b:re:An n?n re.étè,ô Adimallte,dixi,inqua? Re~è
mmtrum,1I1ql1lt,fed quemadrnodum in aliis,ira Hl
hoc cxplan:tre oportet, quuarione ita [c reé1:è i~
habeat,(}l1is comunionis fit modus. Ni mulci é{le
po{funt.N e igitur id pra:ttrmittas,ql1o minll~ nO~
bis aperias quem tu potifsimu dicas. Nos enim diLl
iàm ~xpcéhmus, fp~ràI'l~es 'expolitl1rum te cam ci~
c~ ~horum pr.ocreatlOne qux tit generationis con~
d1tJo,q~:l~ Clrca ~n/tritioncm,~lIa: educationis flI
tura.fi.t 1 atlO,quahsq; debeat elle hçc omnis quar:.'
tu dIC.lS, ~xoru [~li,beror UnH]Ue commulùo. P tUfl:
mUlh qUlppe, lmo veto totü refcrre ifl:ud ad' ienp
p~hlican: dUcJmus, reéténe an non agatur':N 1J.~é
19l~l1r ql1~ rempubli~am alÏ:\m .aggrediaris priufqulm f.1tlS commode traCbuens hec vi{lun Id nO~
~iS ~~,q110~ & jp[eaudjfl:i,~e te ali~J ql1jcq\J:iag~
gredllermltt3mus) ~ntellua hœc omni-a qllt:m ad:
modu c.3Jt:ra expo[U1.lI~s. Mc quoq;, inquit Gla u:
co, VObl[CU [entIre ex.tfl:l1nare.Equidem &. Thr:ti"y-:m~çhus,ln hoc,inql1it) proculdubio nos c.ouenifé
. ' .
I§ .
_
me.
o oUleS)
�Dialogus V.de rep. Vel,de iufto.
omncs,ô Socrates,puta. Q!!jd agitis obfecro,quid'
e.i ta reuocatis?guàm grané rurfus raqu:i l prinCl plO difputationé de R epno.fufcitatis? N épe ego
quafi hanc iam peregiffem,gaudebam, f.1tis elfe f.1étum exiO:imans,fi quis hxc in partem acciperet in
~uantum diéè:t funt. Qyre vos niic exigentes,nefcit15 quantum difputationii inO:igetis examé. ~od
ego tUllC pro(piciens, prretermifi ne multas nobis
t~rbas excitaret. ~id verà, inquit Thrafymach',
couenilfe huc hos :trbitraris,ô Socrates, vt :mrum'
funderent,potius quàm vtfermones audirent? Vt
fermone's àudirét,inquam,fed moderatos . Modus
verà & terminus horum fermonum alldiédorum,
Ô So~rates,inquit Glâuco, omnis vita eO: viris men
tem nabentibus.Sed nos quidem mitte, tu verà ne
graueris,fi tibi videtur ,ea qUa! perquirimus,declarare,qux noA:ris cllfiodibus circa mulieres & filios
fit ~llturacommunio)qureue nutriendoru pueronl
r~tlo eoipfo in tempore ad hibend:t, quod generatlonem inter & difciplini labitur,qllx bboriofifsi
ma certè elfe videtur, conare nobis hxc aperire.
Baud faci1è,inquam,ô vir beatc,explicari hxc po{fUllt, pl ures enim in his (luàm in fuperioribus in..:
fi.lnt am biguitates. Primo quidem an fied hxc pof
fint,dubitaretur .Q!!jnetiam fi pofsint, vtrùm opti
ma iO:a fint, & ql1omodo, dubitabif. ~propter
difficult:ts hrec me dehortatur, verentem , ô :tmice,
coninnéèifsime ne vorum quoddâ elfe mea hœc ora
tio videatur. Ne pigeat,inql1it,obfecro, neqi enim
auditores habes ingratos, ve1 incredu10s, vcl m:tleu010s.0 vir optime,inqu:tmego, num vt exhorteris me,hœc affers?N empe.Contd, inqui, omnino
facis.Nam fi ego perfl1adei mihi,noJTè me hxc quç
dico,tempefiiuaefi adhortatiq hçc.Nempe tutum
dl: & audend ii,inter amicos prudentes 'Ii viros vera qUa! quis cognofdt, de maximis pretiofisqi rebus pronuntiarè. Cum diffidentia verà & am bigui
tate verba facere,quemadmodü ip(e f.'lcio,canendii
& periculo[um,neri[um audientibus mouea:nam
puerile id quidem:fed ne l vero ~rocuI ab~rrans,&
ipfe falfitati fucc~mba\m , ~.nl1cos ~ecu. traha~
in ruinam & in hls vna deCJplamur, 111 gUlbus mlnimè omniu m errare conlleniat .' Adoro itaqi ftlp9
plex AdraO:ii ob ea quç diétur f~l~ G1:mco. ~eo~
enim minus eum de1inquere, qUl nO fponte ahque
perimit,qllàm qui circa conftitlltion~s d~ honeftis
& bonis,itif1:1sq; fallit . Hoc au.tem dJf~nmen ~u bire prœO:at inter inimicos hommes, quam a~lcos:
~are-melius ô Glauco, me confirma. At el11m, 0
Socrates,inqdit Glauco,fiquo pa~o nose" hacdif1?utatione errare côtigerit, ab[olU1mu~ te v el ut a~
homicidio & infontem in hac decepuone pronutiabimus. Èrgo audaéter di[pu.t~t~oné ing~edere.
Porrà innocenS efi)inquam,q1l11Ih~ abf~lll1tur, vt
leges docent. Ergo & qui hic ab[olU1~Ur ,mn.?cens.
Die igitur,inqui~,hico~ c~u[a~l. D1ce.re nue n~r
fus oportet,inqua,qllÇ forte sle111 ceps dJce~da erat.
FortaCfe auté opera!pretium eft, pClileaqua qUa! ad
vi~os pertinét quafi a~u C),uendam fuum p~bue\re,
demceps qUa! funt mnheru refer~e ~ prxfer~u~ cu~
ad hoc ip(e me cohorteriS. Hom111~b~5 qlllde naus
& eruditis,qnéadmodii fuprà ~arrau!mus., vt m~a
fert opinio nulla eO: alia reéèl hber~ru ~l1herum q;
~deptio atq; v[ns,quàm ca via gradle.~t1bus ~ q~am
lpfi à. principio ingre[si fumns . Etem m conau fu-mus tanq ui gregi cuftodes, viros [ermone ~rc.:fice
re.N empe,inquit. Sequatur igitur generauonem,
n:
&:
399
nutritionemqi qulm fimilima adhihttes confid ,
\. d
'
,e
:emu.sq; vtrum ua. eceat, necne? ~6nam paéèo,
lllqUlt.lta,
fœml' . .
r.
r. vtrum \Jnter c,tnes cuO:odes ,naSlplas ce11lemus
vna
eadem
cuO:odire
debere
q ua: &
\
.
marcs,&
vna
yenan,ac
c:etera
omnia
corn
Inn
.
r '
mtcr
racere.An fœmm:ls
Ir
. qllidem intus domeftJ'ca' aueruare, tanqllam ~mbecillas prOpter ipftlm c'a tulonl
par~llm & nl1tr~mentum: ma[c1l1os autem labores
f~blre,?~ne~qi armenti curam gerere? Commumter hlS,ll1qUlt,omnia tribuimus nift n. fœ . .
. b '1 ' 'b
'
il"
mll1lS
vt lm .
eCl' lOn us,
mariblls vt robuO:ioribus V t 1'
Il.
~ur ..Fler111e pote~[ , vt animali aliqllo ad eadé vtans,mfi eadem
· rattone
{ ' .nutriueris ' erudierisq'·,.>N li 1
d o. SJ ergorœmmis ad eadé vtemur ac .,
1.omo
· r.J
l' d
VJns,
m ellUem e~s eru< 1re ecet.Certè. Muficam autem
& gymnaO:lcam viris tribuimus.Sanè.Mulierib
igitur artes hç fimiliter & res bellicre tdbuédC" [u us
' vtl' 1us
. decet. Con[entalleu iO:ud ~9. nt.J
ad cademq;
uid
his
dicis. , Forfitan multa
d~nem ndlcula vJdebuntur diéèa circa ca qUa! nunc
dlcll.nt~r fi. agant~lr ~t ~i~lIntur. Et maximè qui dé.
~ld 111 .1us maxime ndJculum cernis? An quia nu,
das ~œmlnas confpeéèurus fis in palçO:ris cum viris
certates,no modà,il1l1enes,fed & vemlas,quemadmodum~ene~ virosingymnafij s,quidovnà exercentur, hcet lam rugofi neq; a[peltu iucundi fint?
Ita per Io~em.N am ridendl1m id quidem, vt nunc
res (unt, vld:J.tur. ~ os igif poO: Çï dicere cœpimlls,
h.a~dquaql1a veren debemus facetorii homtnum
~d.lcltla q~otcun9; & qualiacuqi iaciant aduer(us
uJ~fmO~l mutatlonem,q uam circa muftca gymnafilcamq'
"
'
u
"indllcl'mus
_ ,neq,.mJnus
Clrca armatl1ra
cq _c~remq; f.'l~ultatc.Probç 10q\leris.Ergo pofiqua dJcer~ cœplmus,pergamu~ ad legis feueritaté,
rogantes lfio~ ne (uo morc; aganled (eria cogitent,
admonentesqi
haud
.
, & Iongum prretefilfe tempus
.. ,
, ex
q~o GrreC1S t~lrpla. ridiqlla vid (;b:t~tllr,qua! h04
dJe·barbarorQ
dd<;nd a. videntur,
nudo
r..o. plen[q;
'
s VI...
1
e
lcet
lple",~arc
V1ros'~
quando
primllm
e
.
d.
.
.
' •
t
xerc!ta_
humfmodJ
aggrefsi
fuerunt
l
'
n
p"
.
tlOnes
d C
.
'
,
prr\1s qll1_
em re~enfes,de1Ode etiam Lacedemonij liceb
vrbanis facetis vi ris
tuc
mma~arpere,an~o put.as?Eq~lÏdé. Verùm poftÇf,
vt arbltror,vtentlbus Vl[U~ efi COrn modi'IS nud"~
tocorpo
" operto homlnes
. "1
..
Il.
.re quam
exercerj" faél:llm
eu vt.qu.la.optimum
.
'd
fi
t
'
.
1 uerat orationç ~ndicatum~
ocuhs ndlculum m}nimè videretur. E:lî quo per(pi
cuum eft vanum efIe ellm hominem, qui deriden.
~u~ quic~pr:eterquiiquQde{hna1\lm exiftimar
lrn~ere~; aggredit~, alii quapiam fibi proponé;
denfioms '.:all[.~m, ~ quod infipidum atq; O1alum,
au.t, hone~l~ qu.:,cquJ. & ftudio dignum exifiimat,
allo refplclens ~ ad bonum.Sic eO: omnino.An nô
de ~oc'primu ~ouenire oportet, vtrùm pofsint hœc
fien,oecne?Cocedere infuper cuiqi vt pro ar bitrio
adu~rtus hçc ambigat,fiue ioco,fille (erio,quis addubl~are voluerit, vtr~m in h~minii natura po(sit
fœm~na cum ma(culo 10 ommbus operibus comm.~mca~e~ vç1 in E~~UOl ~el il1 quibufdam valeat, in
ahJs vero nequaÇ]"lpj:'lq; res militaris vtro in gene6n n equifquis
ita reéèc: exor{ius fille
re. hOJ'um
d fit?N
Il..n. \
.
nt,vt ecenseu,re\..LeetlamperalJ'et?
Maxl'm'e. V'15
~
. e~go vt nos pro a1lOru caufa, nobis ipfi dubitatiombus
fine defenfione ,qua! lunt
r.
, . aduedemur,ne
1 .
ratloms a. tenus,oppugneotur'
'1
D'1.
. N1'hl'1 p ro })uet.
ca~~s 19ltUr fu~ eorum perfona hunc in modum ....
Nlhllopusefl:, 0 Socrates atqi G1aueo, vt alij no,.'
L ij
bis
e~
q~re.
pro~eéèà
pr~ter con[uetu~
~
q~d
Cfâ~,hec ~~
�4°0
Libertrigefimusprimus.
bis repugnent. Nam inter nos fiatim à principio
condend;e ciuitatis conlHtit,oportere [ecundü naturam vnüquéq; vnum, quiddam ql10d [uumeffet
pcragere.Confiitit,qltfdni? Efine igitur, vbi non
longè roulier ipf.1. natura J. viro differt?Cl1r non dif
fcrat? Ergo n6nne OpUS vtriq; aliud pro natura vtriu[q; efi tribllendum? Procllidubio. QE.id refiat
igitur,quo minus aberretis nunc,vobisq; ipfis con
tradicatis?quandoquidé a{feritis viros & ml1lieres
oportere eadem operari , cùm t::\men natura valde
inter fe difcrepent.Habeblsne, ô mirin.ce vir, qnid
ad ifia pro noftradefenfionere[pondeas?In prxfen
tia quidé ,inquit,haud f.1.tis facilè, [cd orabo te atq;
oro, vt quid potifsimùm in nofiri [ermonis defenfionem afferri pofsit,exponas.Hxc quidé, ô Glauco,inqui, cxter~q;' generis eiu[dem permnIta iandudum profpiciens timidus atq; inuitu~ ad l~âc legem defcendebi de mulierum & n.lioru adeptione
atq; nutritione.Profeéto,inquit, noleue ifiud apparet.N 0 certê.fed ita res [e habet. Siue quis in fiaguum breue prolapfus efi,fine profundum in pelagus,nihilominus aqua in media nata~. Prorfus. An
non & nobis quoq; natâdum,conidumq; vt difpu
tationis vndas incolumes elladamus, [peran tes aut
delphinum nos aliquemfu[cepturumaut aUa quidam infperatam repentiniq; ü.lutis cauf.'lm nobis
forc?1ta videtur .Circufpice obfecro, fiqua exitum
:pancifcamur.Conuenit fiqllidem inter nos natura
alii alilld opus traétare dcb~rc: Mulieris alltem &
viri djqerüm ea:e natura. Dillerf.1s naturas in prrefentia i jfdé Q:lldererebus illbemus. ln hoc nos qui<lem à vobis accu[amur. Valde. ~Jm generof.1,ô
Glauco, cotradiétori;e artis potétia eO:? Cllr,infl.t?
~ia vidétur mihi per multi etÏiinUlti in ei in cidere,arbitrariq; nequaqn:i litigare,fed di {ferere,ex
co qllod nequeant [ecundum fp ecies dillidentes, id
quod dicitur, perfpicere, imo vero fecundu ip[um'
nomen contrarietatc: propofiti pro[eq uaotllr, con
tendentes potius inter [e qq~ di[plItantes. Contingitenim mllitis, fe~ nûquid & nobis idem nuc acci
dit?Et maximè quidé, inqui. Videmui' {"nè inuiti
cotradiébopem attingere.~'l ratione~Q!!od na..
tura eadçm opera eadé traétare no debeat, fonirer
~dmqdü & contehtiosè,fi verba infpicias, cotendi
mu s. CôGderauimus luté ~ullo paao ql1X fpecics
,a lterius eiu[démue natl1r~ ht,& quo rfulll rcfpicié_
tes tunc defcripferimus,qnido ùiuer[x naturx fiup.ia 'diuerC"eidé vero eadé attribueb am 9 .Certè nequaqui id contideraujmll '. Cxterillicet no bis, vt
videl,l nobifipfis cxquirere,nuquid eadem natura
9
~aiuoru fit & com:ttoru,an cotr~ria poti : Je pofi9
qui cocefTi:rim e([e cotrariâ, fi CJluî coriaincidat
calceosqi côficiat,haudq\1aquii fin.:re comatos ho
min{!s eadé fncere: fin .1l1té comati, caluos n("qlla~
permittere. At rifu dignu id cffet,inquit. An ob n·,
liud ridendu ifilld,Çi. SI' tunc no ~1~1 n~no eal1d~l~ ~
~iuerf~m natura pofuimus,r~~ lIb Jutax~t dlfslml
htudinis &fimilitudinis [peClf: ob[cruammus,quct
;,ld ipra~o:dl!\ll fiudiapertine~at?, ~t.!ema~l~lOdum
medlC4 QÇ ho m Înem habepte ammu medlcJn~ fil1dijs apçü,naturâ eandé babere diximus, an nô cen(es? Equidcm. Mcdicil1X vero aptil JHii,& aliu virum promptû ad fabricandum. OmninQ. N 6nne
. inq~am & gc;-'lus ,virorum mulieruq; genus, fi.ïn ar
... De.efb~ te allqun aut O:l1dlO*nihil inter [e differant, hoc vGrorco,leCft:,
r: '
d
I r d'
? fi
J I ' r.
o tIque alslgnan um eue lccmus Inaute lOC lPIO
"
•
d um tamen
e!t.
• (dt+ntaxat)dlfcrepare lnter [e videatur, 5l' fœmi~a
quidem parit,vir gignit,nihilo magis admittem~s
ofienfum fuiΏ, quod adid quo de nuc nOS l~qUI
mur, l viro fœmina differat,ièd adhuc cenfeblmus
tam cufiodes ql1am mulicres ipforum cadem apud
nos exerccre debcrc?Reétè nimirum . N 6nne poil:
hxc iubemus eum qui contr:-.ria. dicit, hoc jp[U,~l
nos docere,ad quam artem, q116dl1e officium eXI)S
ql1X infiitucndx ciuitari conducunt, non e.l~em
fit, fcd diuerfa vi ri mulierisque natura? Sic v,tlque
decet. FortaŒe quod tu pindo antè diceba,~' aIJl~S
quoq; dicerct: fubito quidem quantum [am fit dl:
cere, no facilc.dlè:finamem cogitctur, haud mul ru
difficile.Diceret vtiq; . Vis ergo oremUS eu qui h~~
nohis opponit, vt aures nobis prxbcat, :u_ten?.ltq,
fiqua rationc illi ofiendere queamus,nullu dI~ ftudiu ad ciuitatis gubcrnationé,mulicris pr~pr1Un;?
Omnino. Age itaq; ad eum dicamus.Refpode, ,nuquid ita dicebas, ad aliquod opus aliqué apro tn~
pt6ue à natura ingenio prxditum eile ex e? !nte!h~
gi,çp ilIe facilè quicqua percipit,hic difHcllc:& ll~e
fi breue quid à quoquam didicerit,cx eoipfe plur~
Plu i~u~niat, ,h ic au~é cùm plur~ ~i~icerit excog~i
tauentq; ,ne Ilia qUldem qux dldlclt,feruet, 11
quidem corporis membra [ufficienter mentI fub~
feruiunt,huic autem tepugnat? An alia prxte~ h;z:c
fnnt,quibl1s hominem ad aliqua naturabene l~llt
tutum,ab infiituto malè,difiinguis? N ullus aIta 1
cet. Sdsne aliquid ab hominibus exerceri ,in qUO
non omnia eadem virorum genus & excel1enti~s
habeat ÇJ mulierum genus? an late ver bis vaga~1!
mur,texendi artin.ciLi comemorantes, placttaruq;
& ob[onioru confeétionem,in quibus aliquid mLl
lierum genus eŒè videtur, vbi perridiculu f.1nè ap:
paret cu vincitllr?Vera loqueris,inquit,quia longe
in omnibus, vt ita dixenm, gcnus 1genere fuperatur. M ulicres aQté multe multisviris ad multa prç~
fiantiores. V niuer[um v~ro ip[um fe habet vt dicis.
N uHum igitur efi,ô amice,inter eos qui ciuitat~m
admininrat officiu mulieris proprium qllà ~uhc:
dl:,attt viri propriu quà vir,fed ç(}uè difper[1t ID anI
mantibus vtriu[q; naturx:& omnili quidem rnu~~
rum natura particeps efi fœmina, omnium Vlr.
in omnibu s aurem i mbeeillior viro fœ mina. SIC dt
pror[us.N u vi;-is on~l1ia prœcipiemus, mulieri
tem nihil? At quomodo? Efi vtiq; opinor,vt nOS a
feremus, inter mulieres quoq; alia medicinX ap~a,
alia minimè:alia muficx, aUa natura à mufica ahena. ~idni?Et alia quidé ad cxercitationes gym na ,
fiicas & rem militarem prompta, alia vero ad h~c
i llepta.Sic arbitror. An non & vna q uidé fapientl~
fiudiùfa dt,altcra [apientia [pernit:& vna clatO an1
mo,altera verodemilfo. Et hoc ;t([ero. Efierg oSC
inter fœminas quxdaOl ad cllHodiendum idonea,
quxd:un minimè.An non naturam qllandi hLliu[~
m,o d1" VJror~l1n a,d cufiodiam aptorum elegimtlS.' 1
E1U[cemod,l ~ertf: . M ulieris itaq; & viri eadern ell:
~at~lra ad Clllltatem cufiodiendam, nifi quod rn U)lenbus vt imbecillioribus, viris vt robufiiori btlS
"oft vtédu~. A pparet. M ulieres.itaq; tales eJjge~d~
[unt, vt vna CUql viris & colant & cufiodiant Cll Ll tatem,pofiqua idonex flint, & nawr:dpfis cogna~
t;e. Prorfus. Studia vero n6nne ead é nnruris eifdem
[u~t tribuenda?E ndem.Longo tandem circuitU ad
p:lOra illa reuoJuti {umus,cocefsimusq; baud cire
cotra natl1ram vt cuO:odli l11ulieres mufica & gyfl1
nafiica exerceantur.Summopere. QE.are neq; jm~
pofsibilia,neq; voti fimilia, lege fiatuimlls, q,u:tn~
,
doqUlderl'l
l?'
&:
aUé
,
�Di,alagu$ V.de re p. Vel, de i ulla.
to magis
qux his tClnpol'ibus cotr a hxc nun t, mul. No nne
etur
prœter natu rall l nun t,vt vide tur. Vid
lia & opt i
sibi
po{
m
vtru
,
erat
is
difcr~pandum I1Qb
pofsibilia qui tnadlceremus,nécl1e? Era t. ~od
, pol l hxc
de~,confiitit , Planè.QE.odattté opt ima ad cuf ios
iere
aiferendum. Pat et. Ad hoc vt mul
s efi difc ipli diam fuffici entes eua dan t, no ali:t opu
, prx {ermus
:rui
n,a qllà m caq ua viro s ad idem inil
. No n
ura
nat
fq;
tl~ cum eaclem rep eria tur in vtri
exirum
?Vt
qllo
e
al!a.~id pon o deh oc {entis?D
s ef
alio
es
rior
detc
s,
iorc
{lImes inte r viro s alios mel
ur
igit
tate
ciui
In
a.
aqu
fe,an fimiles omnes. N equ
fian
prx
is
nob
es
cenf
d
qui
~uam côd icli mus , nun
dis
imu
ded
m
qua
eam
s,
ode
tlores viro s ctfici cufi
tia cor iarh
~ciplinam ade ptos ,qll àm cori ario s peri Inte llig o '
llit.
inq
ris,
quœ
rem
tmb,Uto s?R idic ubm
qllo rum ciui um
c~uldem. QE.id auté ?no nne & reli
mulieres talcs,
h10ptimi? Et reli qllo rum . QE.in &
fin e aliq uid mec,r n nt opt imœ mul ieru m? Valde. E
mulieres 0h~s ,ciuitati,quàm viros ~ opt imo s, &
mufica & gym ptlmas etfi cûN on dL Ho c atttem
erfi cere pof
nafiica,fi adfi nt, vt fup rà narr auim us,p
ibile,fed
pofs
m
fLInt. Pro cnld llbi o. Itaq ; non folù
ta cil:.
lls.l
llim
fiat
& Opt imu m qui dda ciui tati ,leg e
odLI,
cllfi
llls
ieri
N lldandii igit ur cor pus crit mul
m<:=o
.
~e~t
i~dl
qua n,do quid é fro vefiibus v~,rtuté
CllltatlS
CJU
m
om
alta
tnu lllc and umq ; in bello &
tam en offi cio
fiodia,neq; alilld age ndl lm. Hor um
ccil1itatern
imb
eris
gen
'
rUm leui ora que q; propte!
~~ vero
a.
ll~d
t~ib
s,
vii'i
rnlllieribus pot ius qu:\ m
Ja Ita [egrat
fda
cuw
i
tim
s,op
nllclas ri{erit mul iere
as carpens fafe exercétes,inané circ a ridiculas nug
qui d agat, inpien tix frua u,n eq; qui d ride at,n eq;
dice tur: quo d
telb gitS citè naq ; ifiu d & dici tur &
pe. Et max imè
vtile quid i:,h one fiu: nox iii auté ,tur
aUè dica mus
cnat
qui dé.H uc itaq ;vn û Velutl flua ii
nin o ihb om
ne
o
ade
de mul ieru m lege traé lant es,
com u_
pia
om
lls
rcm
llera
mer gi côt ige nt,d um alfe
viros
tam
nos
d
apu
s
iode
cLlf
nire r exercere debere
i~ nof ira con qua l11ulieres. lmo vero {j, b~l~et orat
;l ferr.et. N O?
fenfit,sv vidc1icet & pof slbd la & vt~lJ
ente elfe dllllg
d
Hau
.
fifii
cua
paruLÏ ccrt è flllétum
ris. Dic i.am vt
ces,cu deinceps ql)o d feqllitllr; vide
ter~s, vt ~~to,
videam. Han c qlli dem & prior~s,cx
lll!eres fCI1Jcet
hœc q uoq i tex feq uitu r. QE.œn,~? M
comllJlcs,nul
has hor um viro rû omn es omn Ju effe
ac rUl'fus com lam q; priu atim ha bita re cu aliq uo
n,o~e, ?~que
tnunes hbe ros, neq ; patr em filium, {uu
cert e dlffic.' lI~s
filium {uii agno{cere patr é. M ult~
fit. ~au~ qUlifiu d cred it, SV vel po{sibile, ve1.vule
,qut n vuJe fit,
dem arb itro r dub illm id cui qm fore
une~, com mu
tnax iml llnq ; bon u mulieres elfe co~
u al',bJtro~ plu nes & filios,fÎ mo do ~cri pofsi.t. Ver
qUld hen pof rim a in co verf.'ui con trol lerf ia, nun
~m~oper~ am.fit,nécne. De vtri{q; f.lnè, inq uit ,Ji
u co1j~r~tlO~e:
big etur .Dic is, inq ui, vtïq; {ermo,n
b~r~çu lfl, fi tlb1
Ego auré reb ar me iam ab altcro.h
fore~vt per~
viii lmf uer it vtile elfe .Ni reliqull mlhl
~e, inqt~jt,
late
qUircré vtrù m po{sibile fit an nÔ. At
fqi ratlOvttl
e
non pot uifi i,du m fugeres. Red ?ed
',~d h~c
aeft
ihi cer~e pœn
I1 c.S ufii nen da,i nqu a,m
l~, q~e
rehc
tnih i indu lge. Sin e me quafi fena ntem
tatl,o
c~gl
{e
cere
adm odü qui pigr i men te {lI11t,pfl{
ullI{
m_h
tent
E
nt.
(oIe
ne!q uoti es foh pro hci{ cutu r
quo
eat
hab
I1~
rt,U
ceniodi hom ines ,ant equ im c6pe
Cll~
h~n
es
met
om
,
paQ-o Aeri pof sit" quo d pet unr
&
h
slbl
po[
de
,dum
ram ,ne mm io labo re'g rau étur
40 1
fit quo d affeimp ofsi b,i/j deli ber eht, quafi id ialll
qua di<1erur
rcli
s
cep
étal1t,fibl perf uad ent: ac dein
tc iBo fa~
fen
prx
lia
qua
oble,aan turq ; ,dllm cog itit
lang ui
iam
t
e,
um
anim
m
élUfl_ fint,a:q; lta torp ente
oC);
cupi
,
~Ico
pisr
ipfe
~lor~ reddllt.HaL~d fecus
Si,poi
erre
dlff
llla
nem
ltJo
l~ ~!llId, te rppus dIfc~pt.
p0f
[~
<]lla
~ero
a
enti
pr~f
In
~llJ~ne lfin {wt ,an no.
erjs,
11Il
pCrl
lpfe
I1bllJa ~nt admlttel:s, perq ulfa m fi
ipfi difp on0 f,
es
:cip
prù
a
~n~l
eXI~
qll~ ratIOne h,xc
han t, ta ClIfi
quo due omnIUm vtJlJfsuna erut ifb
idé priu s
eqll
r
fiod ibu . qu:\m cil~jtati.Hçc con abo
~ncris.
conc
fi
us,
ieri
tecu m cofidcrare,tlla vero pof
igit ur,
r
itro
Arb
.
iam
~on~edo equ idem , cofi,der,a
dig ni,
inc
nom
hoc
es
Inqua,~ mo do ertJn~ pr~n~lp
e excvell
dé
qui
s
i,ho
llfir
eodemq; mo do hom l11u
arti m
re,p
cipe
prx
,m
ilme
'lui quœ ~andantllr,ilIos
s il
e~Hl
lIat
q
es,
tanr
imi
m
ti
par
,
1pfis pare tes ,legibus
qUidem. Tu igi
Its nos perm..I{~rim~ s .Probabile id
dmn viro s c1etur legls con dlto r,lp Gs, qu ema dmo
is quo ad her i
gUU , it~ & I~ul~eres eli~ens, prx bcb
Jute m vtp ote
pote fi coGmJ!es l!lter fe l~]genio. liH
étcs , pro priu
xdes & come{f.1tlOneS comul1CS hab
itab üt,& invero nihil tali um pofsidentes, vnà hab
quo via u,
reli
ter ,fe con gred ient es in gymnaGjs ac
trahen_
tua
l11lJ
ad
ab lIlnata, vt arbl tror ,nec efsi tatc
ae vi
dic
tibi
tia
{f.1
tur com mix tion em. An n6 nece
qua rica
met
geo
deor? Hau~qllagllam nece{[1ria,
efi:
or
acri
ito
mll
da~ n~ce{s1tate,[cd .1matorÎa,qux
m.
édu
trah
atq;
o
qua~ l,lla ad perflladendllm vulg
. Vcrùm pof t
N J:nu um vehementer, ing nam ego
r [e vd ainte
ri
uda
den
hxc ,o Gla uco , fine ord ine
o~û hobeat
in
efi
u
üna
;
li~d ,9.u,icCjua facere, ncq
N eq;
tét.
mit
per
id
atus
jfi~
ml,n u ,Cllll.tatc,n~q; m,ag
detias
9' nup
~Illm lUfiu ef[et,lll,quJ t. Coi lat vtiq ;
nt
EiIè
9.
m
iitllc
ill:f
lllC~pS,q uoa d lien potefi,filcras
m
na
~6
re.
aute facr~q~àm v~l~fsimœ. Si'm ore Gla uco . Vi
ls,ô
dic:
i
mih
paé lo vtll lfsl mx cru trho c
ator ios can es,& '
deo equ idem tuis,in Xdlbus & ven
ad ifio rllm ,01g_cnero[,1s :\Ue~ freqll~tcs. N LÏquid
uor erti fii? ()
adll
anim
i
doq
lOn eq;, qlla
~
tu gen erat
,
,
d?l)
' n.
os,
f ~111 l~lU
. nm um Inte r hos ip{os Hcet gen erof
t.
Sun
?
dam
qui
mi
ifsi
nonnef~n,t & flun t ~rœfiant
.
io
erat
gen
heri
è
xqu
;
Vtr um ,lwtll~,ex qlub llfc llnq
ultcr
Gra
~
"
ex opt Iml Sgcne hac Plat onem permJttlS"? An cura s pot ius ,vt
~E
is qui blls q;,a n nis opinio_
rrim
ret~1r. x Opu,mls .N u~ e.x tene
ius cofiitutis? nem reprç [enJO c,o~fcébs?an xtatlS ln flore pot
mod um gene- 11~nd!t ATiE,X 11JS Ipfis potlUs.Ac niG hun c in
& auiu m ge- ~~~~~~,pol.
rau o ~at, lon~e det~rius fore can um
•
equ is cxte risq ;
nu~ eXlfilmas~ Equ lde,m., Put as in
Pat.
cffe
id
um
anIl11abbus alIter eUenlre! Abi iJrd
[um mis nob is
pre, ô ami ce con iun,ai,Gime quà m
inu,?1 gen eeft op~~ prin cipi bus , liqu idem i? hom
tu ? ~ia
lid
;,ql
re fim~lltCr fe re~ hab et.H abe t \'[lq
~iitur.
vt:Ï
ltis
mll
neceUc efi, inq ua, vt medicinis
vi.
[ed
a,
por
cor
t
do enim med,icinis nullis ind igen
cer_
u~
dic
,me
gut
étur tlun taxa t infi itm ion em cxi
vero medi_
tè viliorem (utficere arb itra mur . Cùm
quo d:i l11ei
tior
fian
dni s efi agc ndu m, fcimus prx
m h<;c? N éor{u
'111
dico opu s ~ore. Vera ~arras.Sed
çi méd acio
uen
fi:eq
vt
r,
pe nece{f.1rlUm fore vld ctll
lito~um vti
[ubc
ad
s
& dec epti one vtan t,u r pr~ncipe
i' om nia
mod
{ce
huiu
ra
lita té. D~ximu,s ~ut~n~ {up
è uireél:
.Et
eiTc
ia
vtil
pha rma cl med lcll lxq; loco
;e vi
atio
cn;
pro
rum
ero
b
dem .ln nUJ.tijs ita~; & li,
o?
pa<1
o
QE.
.
iter
iocr
med
deru r rea u hoç ~erJ,non
eC.
conc
A
fllpt
qll~
ea
m
Opo rtet p~ofeél~ fecllndu
imi s vt plu rifim us,o pum os VIros mul ieri bus opt
mUlll
iij
L
l!'
�402
Liber trigefimuspri~us . ..
mUID eongl'edi:dctel'rimos auté cotrà, deterrimis:
"
Et illoni quidem prolem n\ltrire, horum minimè,
fi armentum excdlentifsimum fit futllrum. Et hrec
omnia dum agantur,ab omnibus prttterqila à prin
cipibus ignorari, fi modà armétum cufiodum debeat [editione carere.Probè admodum.Igitur fefta
quxdam erut legibus deGgnanda, in quibu~ fpon[os & [ponf.'ls cogregahimus,L1era 6eiü,& hymni
à poëtis nofiris, ce!ebratis nllptijs conllenientes.'
N umerum autem nllptiarum arbitrio princ}puffi
conccdemlls, vt ad hofies nc morbos creter,lq; huiufmodi refpicientes, ellndem qulm may.im~ cÎuium numerum fcruent,néue populof.'l cillitas nimis fit quoad /leri potefi,ncq; V;lClTa. Reét.è loqueris. Sortes igitL1r qU<tdam tali qUQdl artificio infiituendx, vt deterior ille in qualibet cOf'ulationc for
tllnam non prihcipes cul pet. Et maxiinè qUidem.
Enimucro his qui inter iuuenes prxfiantiores {unt
in rebus fiue mihtaribus,Gue alijs quibufdam, mu
nera ac prxmia danda [lInt,& taUa pcrmulta: quin
& vberior mlllieribus cOllgrediéndi lieentia, vt ex
hac fim\ll occaGone filij plmes Çj: ex alijs, ex bis [crantur. Probè.ltaq; filios q li i ex bis orJutur, fl1{cipient ij qui talibus prxGdent magifiratus, Gue virorum,feu fll;lminarum,fiue vtFornllq;,communes'
cnim viris & muliCl'ibl1s magifiratlls.Efi ita.Accipientes vtitl\le pra::fbntium hominum prolem, ad
o,ui~e portabunt,' ad nutrices quaCdam [eorfl~m ~~
Cll1ltaUs p:.uçe ahqua commorantcs . Eos vero ql11
na~ccnnlli ex detériorlbus l, fi~l~ ctiam ex <tuibllfcunq ue alijs,(ed membro aliquG rnanci ) in abditis
vt decet locis abftolldent, fiquidem cufiodum genus purnm futurum ea. N ljtritioné prreterea & hi
curabunt. Mau"es (!nim ad ouite cL'tm laéte e~ubera
bul1t,tran{inittent, procur:ites ne vlla fuu·m agno[cere valeat.Ac fi h" minus fufficerillt,alias infuper
hae plenas adhibebunt;. Prouidcbunt quoq; vr me
diocre templls in laéte fl1gendo [eruetur. Vigilias
item laboresLl; cçteros nutricibus imperabut~ Plllrimu,inquit,t:1cl1ltatis ad procreandam prolem cu
ftodum ll1uhcribus tribuis .Sic decet.Sed .'\ge deinceps,? m.a~im~ "inti:dimus,per<;l1,rramus.Diximl1s
plane ex ~]S ~ 11~ ln flore CU~lt ',re~at1s oportere 6lios
procreart.Dlxllnus.An no tlbI quoqi videtur mofI'
1
,
,
d eratu- lI1t~gr,
x ~tat1s tempu,s ~ e mu ~eri ql~idem
a11nos vlglnt~,Vl1'o :lUtem t~lglnta?~ls horu mod~lS,?Vt vldellcet mullcr à.vlg:Gm?reta~is an,?o inClp!enS, Vell] ad-,quadrage!lI:1Ll panat: vlr aute pofi,q ua [ummu [UI cur[us flore tranfient (~nnos [cilicet trigi nta) vfq; ad ~nl1os qlll.nq; & q ll1nq~lagint~
procreet. Profeétô,Jnqll1t,1I111s a:tatibus vIgor am
mi corporisq; cofifiit.Si igitur [enior ifris, fiue iunior,gcnerationem in com l'l!uni attigerit,prophanum & iniquu fcclus hoc efI e cé!cbimlls, quaii fœ~m in cjuÎtatc feratur, qui fi Iatuerit, oriewr non
[ub 'C1crHicij, qui~em &: votis, qua: fingulis üt nuptij~p"eragen~ h1ccrdQtes ram viri qU:U:l mul,jcres,
& clul.tas vnil1erf.:'l,precantes vt ~x ?Onl~ mcllOres,
ex vtlltbus vttliores,na[cantur .lmo
. vero [ub tenebris ex graui quadi incolltinentia. Recrè loqueris.
Eadcm 'luoq; erit habend:t rltio de illo, qui cu adhue 111 gener;idi xtate fuerit, non tamen ~ principe
copull<ltus fllCrit,l11u}ierem xtatis legiti~x attiger~t . N.empe huna aUeremus pU6rum generat:~ [pllrlll~,lnce~um.,atq; prophanllm. Scitè admodum.
~~do 1~ltur Ia~ mUliere,s & viri xtatem gencrapo ni apq egrc[sl fuenl1t)iJcc~e vi ris dicen,l us) cui-
,
1
cunq; voÎuerint,prreter§: filix atq; matri, lX filiaru
natis,matrfsue maioribus comifceri: Iicete & mUlieribus cuilibet copulari,prxterquàm fili~ atq; 1';1
tri,ac [u perioribus & inferioribus eorunde. Cum
verà hxc Olnnia mandauerimus, interdIcemuS fœ~
tum talem (fi contigerit) edi & in llicem produ~~.
Siqllid autem matrem parere coëgerit, ita expG/i.t~
re pra::cIpiemus,quaGei nulla nlltritio Gt.Hçc qll~
que probè dicuntur. Patres verà & 61.1a:: ~(cxt~1.
cognati)qllos memorabas,quô~odo 111~lcem ~I, ;,
crrnentl1r~ N ullo modo, [ed omnes qUlcunq; n~[cent decimo m(!n[e,."e! feptimo ex ea die qua qUIs'
liberis operam dedit, ma[culi ab-hoc filij ,fœm lllX
filix nominabuntllr. N ati alltem eum patren:' v~-,
(!:abut ,'natorum Gmiliter filios ille ~epoteS ,c!Ie ~J:
cet,iai autem: fil periores au os & aUlas nom l11ab ,ur.
at eosqui illo tempore ~na[cerentl1r, quo patres Ip~'
foru matresq; generabat,fratres atq; fOrOl"es. Atq,
ita qllod modà dicebam,nullo modo fe 111Utu,O t~n
gercnt. Fratribus auté & [ororibus lex ~ohablt.1tlO
nem eocedet,fi {ors dederit,& Pythia {Imul per r~[ponü firmauerit.Reétè admodu . Talis vtiq; CIIC,
ô Glauco, inter cil1itatis cl1fiodes mulierum ~h?rnmq; comullio,Ç? autem congrl1at reliquo CJluta
tis ordini,fitq; longè o"ptima,oportet dcinceps r~tione confirmare:am quid ageml1s? Hoc pel' I?ue,
inquit.An non conuelltionis buillS hoc efi prtnCIphi, vt.~ nobis ipfisfci[cir,em~~,quid. maximum b~
nlun ad ciuitatis Cofiltl1tlOnC l11Ue111am' , ad qua
refpiciens legiUator,leges codere debet,ql1idue m:t
ximum malü,Confideremus deinde, an ea qUit: 010
dà narrauimus ,ad boni ipfius vefiigationé nabIS
,
conueniant,à mali autem vefiigio dl{fonent. M~- Norac' J.r~:
xirnè omnium. Habem usné vllLtrn pernicio{il1 S Cl- fro rdes ~.,
uit"ti malu1l1,Çf quod eam diuidit, & ex vna plur:s pol,~,'J
facit? vel melius quicqul eo quod ipf.1m vinclt ftmlll,& vnlm efficit?N on hlbem us. N onne volu~
ptatis dolorisq; <wmmul1io vnit ~ quando ciues 0mnes maximè ex earüdem rcru acceLIiI vel deccfi u
pariter gauJét ac dolent? E t maxime: qllidem. I-Iorum verà diuerGtas cam dilfoluit, qua1,1do ei[dcn~
ciuitatis & eOrl~m q,ui in ciuitatc [~Int. cafibus ait) Aliulll cod}
vehementer dol<::t,ah] gefiIunt.Qg!dnû Ex hoc aU celll hlb~~,
tem tale quid prouenit ql1undo non Gm ul in CIUl- Ce videc f ,
'
- eu-, 9uâ l;~'Idltl~'
tate hxc verba d!cuntur,Meu11l
[cilicet,8ç nO,Ir:
VCIO
ac de alieno code modo. Valde. In quacunq; IgItU r lOq islllcjO
ciuitate complurimi ad idem [ecudum eJdem hoC ~;ICsjeprJua
dicunt,Menm & non meu,ea optime guberllatU r . cilS clt.
Pror[us.Et qllxcunq; qll;\m timillimè vt vnuS homo affeéta fit, vt quotlCS alfcuius nofirûm per~u[:
fus efi digitlls, tota corports commpnio ad anlm a
pertingens,in vnam coordinationem ÇillS quod ill
ipC'l anima dominatur,fenfit protinus, totaque li:
mul affliéta pane condoluit. Atq; iJcireo homl~l
dolere digitllm dicimus. Eade!l1que efi de qua\.J1~
;tlia parte hominis ratio:tuqu:edolore affi ci ru r, tu
qua: ~ohA,p~atc.recreatur. Eadé ratio c~rtè:& q~o~
quœnS,Cllllt~s qu't optime:: regitur,quam proxl~e
ad hoc acceda. I~"
l uoties vt arbitror ciuium CUIquam boni lliquid, Nel mali contingct, talis vtiq;
ciuitas ftlum eUè c1amablt,ellm qui Gc afficitur,at~
que ideo tota vellxtabitur-vn:\, ve1 dolebÜ. N ece(..
[e eft ita ciuitate optimis legibus g9ber~lata côtingat.Sea hora iamell: vt ad ciuitate.m noiham r~dea
mus, qua: nuc inter nos confiiter~lI1t, exquiram u >
vtrum Cillitàti hui~ e~ucniit maximè, an alteri po
tills.Licet pror[us. Sut &in ~lijs c~llitatib~~s. I!~lnClp~S
�Dialogus V.de rep.Vel,de iufro.
dpes ~ ?C>pUIllS,& in Hb fimilite r?Sunt .Atqui 0mnes ml ciues fe[e mutuo appellabunt? ~idni?
Sed pra::ter ciuis nomen ,quom odo in alijs ciuirar ibus pbpulu!: princip es vocat? ln pluribu s quidem
dOlbinos,in popula ri autefl1 gubern atione princlp~s.Ar noO:rz ciuiratis populu s,quom odo vltra'ci
~lS ~omen princip es nuncup abit? Seruato res auxi
llanosq i,inqui t. ~o a~tem modo ifii populu m?
Mercedis rriburo res &nurritores.~i vero in alijs
prœ[un t,popul u? Séruos. Principes ipfi Ce mutuo ?
incioes
Compr
• .N ofiri alltett1? Concllfi:odes. Ha,
bcsne ql1em nomine s inter aliaru cillitat um principes, qui ex collegis alium fibi propin quu, alium
~xrtaneum vocet? Equide m mulros. Propin ql1um
·lgitur tanqua m [uum & putat & dicit: exrraneum
vcro,vt non [llum. Planè. E veO:ris autem cufiodi bus, cfi:ne vIIus qui collega rum quemp i:ull exrranCllm arbirre rur ac voceri N llllus. Cuicll'nqi enim
'<}uis Occurrer, vel frarri, vel [orori, aut patri,a llt ma
tri,aut filio,allt filiœ,GlIe horum naris, feu maiori 9
b putabi t OCCllrrere. Pn:c1arè loquer is: [ed ad hoc
<}uoq; refponde . Vtrt/m cillibus tuis duntax<lt nomina cognat ionis, lege iml'0ne slan prxtere a propinqui tatis o/ficia, vt videlicet ita{e gerant , vt ap_
pellationis ipfius dignitas pollula t, feruent que erga parentc s,q uxcunq ue (cx exhiberi iHis prœci pit,
rCllèrcntiam,curam,obediCtiam: alioqui n & deos
& h0111ines infen[os habcan t, vtrote qui neq; fanél:a,ncque iufi:a agant,G contrà feccrint? Aliine in
hac tua ciuitate fermones quAm hi,c,unéèis ex ci~i
bus, protinu s:ld aures pucror um clfcun[onabut',
tum de parenti bus(quofcu nque Hiis quis indicau e
rit)tll!ll de alijs genere proximis? Hi certè ipfi. Ab{urdum enim id effet, fi cogn:lt ionis nomin a tantum ore,fine officio proferr entur. In hac igitur ciuitate maximè omniu m, vno aliquo bene, vel malè
affcéto, VIlO ore cl:tmabllnt omncs ,q uod modo dicebamus . Mcum bene Ce !labet, vel meum [e habet
m:llè. Vera 10quer is.Cum hac opinio ne ac ver bis
huiufin odi fcqui dicebamus, vt & volupta tes corn
munes {int & dolorcs. Et reêtè quidem . In eo igitur m:lximè noCl:ri ciues inuicem commu nic:lbi ir,
quod meum dicent:ex qua commu nione fequetur,
Vt volupt:ltes & dol ores com~llunes h:l,beant.. ~e
nitus. Horum vero cau[a vna cum rehqua clllnatis conO:i mtione , eO: ipfacL1fi:odu~ circa ~ulieres
filiosgue commu nio. Sic eCl: om~1I1o. E~lmuero
{ummu m hoc duitati bonum eiTe confefsl fumus,
cùm cillitat em reéèè gubern atam fi~ilem e~t" ~ice
remllS corpor is, eum fingllIis partibu s {ms clrc~
volupt: ltem & dolorem quoqu o m?do comm~n~
cantis. Et merito quidem co~ce[sl~us. ~axl~l
it:lq ue bùni cauia ciùirati n?bls pattu; elf: 1pra l,nter auxiliarios muliertlm hberor umq; comuOlO.
Valde: Atqui & hlperio ribus ~xc c,on[onanr. Di
ximus enim Ilt:q; do!uos propr~as l'IlS elfe debe~~,
neq; agro's,neq; poiTefsionem abq\l:tm ~ {ed ab.ah)s
accipere nutrim enta mercede,m CUCl:OdIX, & ~omu
hiter omnes co[ume rc, fi ven cuCl:odes fut un funt.
-Probe . Nonne quod ipf\ aio,.& qure,fupr,à '.& quœ
nunc dj.~b funt maxime f.lcmn t, vr ven hl cufiodes euadant,ne~; diO:rahant cit~itatem,~um m.eum
dicant non idem omniii , [ed ahorum allUd efTe, &
alius in propri am domu tra~at ~uodcuq; [eo,rfilJ~
ab alijs vhupar e volued t , alms ln, [u,am ab a~1 JS ~l
\I~rfam domü: & ex proprij s muhen.bu: ac l~befJS,
dluerG diuerfis la:tentur & doleanç : Imo vero vt ex
4°3
vna p'r oprlj eill(dem omniu m [entent ia,in idé tend,entes O~llnes 911oa~ fieri P?tefi:, Gmilibus volupr a
tlbus,& dolonb us IJ{dem,hquid accidat, afficianrur? Maximè. ~id autcm?iudiciorlllll contrOller
firo accuhltiollcs'I; mutllx , n6nne ce{[1biit omnes
qllandoql~idem nec propri um quicgu :lm prxte:
corpus ql1J[quam habebi t, reJiqua vero comllnia?
Vnde [eqlli,tur,Gne feditionc ilIosfo rc, qtlamm ad
eas lites attlner, quœ pecllni arum, veJ filio'r llm, vel
pl'Opin qu6tum cauf.'\ oriri folent. N ccelIè efi: 0111nino ha:c abeffe. ~!jn neq; de vi i1I:lta vfqua contendetu r.N cmpe aff~remlls honefi:lIm & œguii effe, vt œqualem xqllahs ab injuria arccat, tutalld oru
corpor um prouincial11 impone ntes. Prob~. A tqui
alicui
f!c hoc re~ll~~ lex hxc c~ntinet, quod fiquismaiore
s
s:ld
at,minu
coterid
explere
r,lraq;
ua[catu
qllip~
é
Scni~r
.
pror~ls
eH
nes.~ic
(c~itio
il
excitab
pe lex nonfira confilt uet prxcJIc omnib us iuniori
bus,cosq; corrigere. Pcr[pic uu id quidem.Confi:at
prxtere a 9' iunior fenion-; niG iuffu princip um aut
nlio modo violare C?nablt~lr,' nliqua , ncq; cxdcrc ,
vt decens efi,neque Ignomllll:l vlla :lfficerc. Metus
naq; & Plldor cuO:odes funtad hxc prohib éda fufficiétcs.Plldor quidé no permit tet eos quos p:lren
tes [ll[pic hur, violare. M etus autcm ab iniuria abficrreb it quenq; , timcnte [cilicet ne C'a!tcri omnes ,
partim .vt filij , partim vt fratl·es, partim vt patres
oppre[Jo [llccur rant.lta prorfils accidit . Olllnin o
iS}tur ex his legibus cines inuicé in pace vira agér.
Sumop cre.His auté inter fe minim è difside ntibus,
h;lUd memon dii efi: nequan do ciuit.ls alia veI adller
esq'·, mo[us 110s, vel
;:" nr !edition
· ipfi inter fe plH>ne
ue~nt.,N ? cerrè.P uder referre , qUÎ;l minus dcccar,
mllllltlfslma quçq, mala.\ qniblls liberi dues erur. ..
Adulat iones ccrrè aborüt ,quibll s aduer[us dillires
inopes vti ~olen~. Sol~citudines ité indigen tüi atq;
dol~res,qUlbus ln fiIJ JS ,~utriendis, q llzrend isq; pc
CUIllJS propte r necelf. lna domeO:icorum nutriti o_
nem vexanw r,dum c3,c fœnorj bus dant operam , &
negant quœ ~cceperllnt, & qua:llu i vndecu nq; filldent.Se ponut prx:ere a :lpud mulieres minifir osq;
permul ta ~1I:X: ~~ tc:pns codant ur. Nam quàm mul Ficinus Iege
ta,& qU,alta l~ ~)S hOl~ines patiütu r,ô amice, & ip- ratJliiJl/li.
fa[erUlha~& dIJberaIJa hlnt,& indign a n:lfrat u.Pa
tent pl:tne vel c:tco. Porro ab his omnib us liberi cr~nt, vitamq i agent beatior é beatifsima iIIa eorum
vlta q,Ui ":.icer~nt Olympia.~a rarione fNépe mi
ob eXIgua coru qux hi pofside nt p.'\.rré, be:lti puti
tur. Nam & viétori a horllm prxcbr ior, & perfeébor ex publico alimon ia:horl l m'Ii vittori a, ciui_
tatis,to tius efi: hllus:A~iment~p'rxterea & quœcüq;
ad vléèum neceffimalpfi eoruql filij corona tionis
loco accipiunt.l-{onores infilper & prœmia:lb ipf.'l
repub. v,iueI?tes con{eq uuntur ,& vira funéH digna
fepu}chrorii fuis virruti bus monim çnta. H ~c certè
admod um egregia, hInt. MeminiCl:i qllod in hlperioribu s nefcioc uius oratio no bis obiecit ) tan qua
cufi:odes minim è beatos efficerem 9? vrpore qui ni_
hi! habere nt,cùm tamen li ceret ilUs ciuium omnia
pofsi~ere.lpfi a~ltem refpon dimus, in pofi:erü nos
ficubl connge nr,con Gderan lros: Nam in prx[en ria cllfi:odes quidem ,reuel,a cufi:odes facere nos dlIitatem vero quoad poifemus beati.fsimam:ne~He
ad vnam qua?da~l eius,partem,fed ad totamr cfpicle~ltes, beatltudlne?11llam exqHirere. Memin i eqllld~m. N un,c cerre illlxiliariof\lm vir:t, quando
longe pr;cla nor ae rnelior , quJ.ll) eorum qui O~
lympia
L iiij
�404
,Liber'trigefimusprimu·s.
lympia vincunt, appare~, ncquaquam coriario~
rum,aut ali~ruf!1 artificl1/?? aut agricultorum vitx fimilis cae videtur.N ô certè, vt & ipfearbitror.
Verl1nta~en ql10d & ü~PFàdixi, par ~fi vt bic repeti:quod fi ita cul10s beams fieri fiudeat, vt nô fit
cufios,ncq; fufficiat ip!! vita adeo moderata & fta- "
bilis,&, vt nos a{ferimus ,optima:[ed infana & pue,
rilis exortafclicitatis opinio,rapiat eû ob ipüm po ,
t n~ii ad omnia qua: in çiuitate [unt fibi vé~icadJ.:
!-ib. ~·~i!~I'. cçgno[cet Hefiodii f.1p~éter illud dixi{fe, Din~idiu '.
elfe plus qu~m totii. Si tp.e confllltore vtetur,hac in
vit:! mallebi~. Pro bas igitur cômunionem,quam
mulieribus cu viris tribuimus, quo ad difciplina, .
libcrorllm [ll[ceptionem,cufiodiam alioru ciuium
YLvnà cu viris in ciuitatc maneat,in bello militel?t,
~ufiodiant vnà,&,qn!1m infiar venétur, omniii q;
officiorull?- omnino quoad fieri potefi, participes
fint. Ac d li ha:c ~gum , optima agere illas concedis,
neqi contra natllra fœminx , qua i,n fiituta efi vt cu
mare cOmunicet. Probo equidê .. None refiat dein- ,
ceps vt id declaremus, vtrum effe porsit hxc in hominj~~s guéad1l10~um in r~Jjquis anjmJlibus comunio,&quo paél:o p.ors~t.Occupalli.O:i quod ego
interrogaturus eram.De re quidem bellicJ manite
fium efIe arbitror,quo paél:o eâ traél:abunt : ~6~am p~éèo? Militabunt profeél:o communiter,dllcéntq; adultos liberos [ecum ad prxlium:vt quemadmo~um alior~ opificlll11 ~lij, & hi patrum [uorum op~racernant, qua: ipG Ql10qi cu ad rilaturam ,
:et:atem peruenerint,effeél:uri lunt ~ atq; in[uper vt
parentibus auxilio Gnt~1l1inifi~étqi omni~ql~~ ~d
~elJum fpeél:ent,pfltresq; & rnJtres ~urent:An !l0n
animadl1~rtifii quàd in artibus accidi~, veil1~i q~i
diu figulorum filij fingentes patres fpeétant, eisq;
minifirant,antequàm manum opcri adijciantf Ma
ximè. N unquid diligentius illi qui cufiodes filios ,
[uos erudire 4ebent peritia & inlpeél:ione operum "
~uiqi conuen~entiu?Ridicll~li ~~ quidé efIèt:QQ.Ïnetiatn omne gemls animantium natis prx[entibus
ardenti~s pugnat.Efi ita, verùm pericuJum e4 per.maximu,ô Socrates, ne fifortè, vtacddit in bello,
[ors adu~r~a con~j~erji:, I1lios quoq; [ecu perd~nt,
ex qUÇ> ~~llltas alla lnfiaurari nequeat. Vera loqueris.Sedtufo,r~tanin primisita[e coparare qUènq;
9portere eXlfilmas, vt J1l~l1um ~nqual11 periculum
fubeat.N ülJo modo. ~ld? Nonne tunc in difcrimen veniendum,vt ibi qui [e egregiè ge!feril1t,pr~_
fiantiores euadent? Pel'[picuum efi . N um parü in~ere{re cenfes,indignumue quod propter periculu
fufcipiatur, vt fpeétent, ve1 non fpeél:ét l'es belli cas
pueri; qui milites futuri [une? Imo vero referre ad.
id qllodais.Dandaigitur opera efi,vt bellum pueri
~peQ:ent,& quaratione tuti fint,excogitandii, atq;
ita reél:è fiet. N épe. Principio parentes eoru 11ludquaqu',i ignari erunt,[ed quo ad ho minibus côce[ülm efi,ad dl[cernendum per[picaces qui bus in'cafiris periculum infit, qllibus non infit pcriclllllm.
Veriiimile id quidern.Ad tutiora itaqi d~lc,eqt eos~
ad alia minimé. probè. Deinde reél:ores ~lhs prxficient,nô ignaulfsimos ql;l~fcÙ ~ fed110mines & v[u
reru & œtate idoneos duces & pxdagogo s 1 Ita decet. Verum mllitadicemus pr~ter opinionern multis hominiblls eucnifIè. Et maximè quidë. Horum
r. '
d
CJ.llla, 0 all11et:, Hatim;\ teneris annis alx qua: am
applicand,x puerulis, vt fiquando opus fl1~rit, votites protlnllS allfugiant. ~omodo ifiud ais? Imponendi [Unt equis , vt fiatim à pucris equitar~ di-
fcant,~ duç'!,!ndi ad !i)eaacll!u equorum nOI1/ero-
CÏl1m ql1idem,aut nimium b~l1icofiorii, [cd, qll~m
ve1oclfsimorum, {!l. habenis facj1è obfcquentium,
atqi ita commo~lifsimè 0pl1s.fuii pro[picient,fccuri[sime,qi cuadent fiq!Jid adllcrfi cotigerit, [eniOl:CS
duces [equcntes. Scitè admodii 10ql1i mibi vjdws.
~id de his qua: ad bellum attinent, dicendum?
~a: (eruada militibus intc\' fe & aduerfus hoites?
N llnqüid reél:è fel~tio,nécne. ~ldnam? Arb!tr?r
eum ,q ui in acie ordincm ~e[eruit, vel arma ableCJr,
VC! t~lc aliquid propter timiditatem co~nmiGt, ~d
opificllm o~dinem vel agricultorum e{fe tr:\11[n11rtendum.Sic dccet. E um vero qui VillUS ab. hoitib~ls
captus facrit,etiam gratis reddere volentibus,!eltll
quendu~, vt prxda quomodocunq; liber, vtl~~r.
Omnino. ~i aute!11 egregiè [e[e gerens excell lle;
rit, primo quidé in ipG1. expeditione ab ijs qqi vn:a
militant adolefcetibus JC pueris, figillati m ;\ quohbet coronandus, nonne tibi videtul'? Mihi verà.
~d?n6nne & dexteras iungere illi debebunt? Et
hoc~ At h~)C prxterea tibi forfitan nô videl'? Qt!id!
Vt ofcula ~ quolibet accipere debeJt ac dare. Imo
vero m'a ximè omnium. Atqui & legi huic ad d,endum exifiimo, vt qlload in ea expeditione (uenn t ,
nemini renuere lice:lt, quencunqi o[culari ip[c d~fiderauerit, vt fi quis alicuius amore captus fuen t
vel maris vel fœmina:,acrior fit ad viél:oriam copfe
quendam.Prreclarè, nam quùd nuptix firenuis vi:
ris facilius paratx qu:\m Jlijs,& cooptiones fre5t1c
tiores erunt, vt quàm pluril11i ex his na[cantur,Jam
diQ:um efi.Diximlls certè. Etenim [eclIl1dllm Hq.merum ~iu[modÙlluenes iufillm efi maximè honO
~are.N am ipfe Aiacem~ello prxcelléte~, dixit ~~
fiduis ab 11ll!11er~s honoratu1l1, quaii llic pubefccO
hom~ni ac forti çonueni~ns fithonor, ex qUO CL1~
?onore ,fimul & robur aug~at~lr. Reél:c: ·admodu.
ln his ergo Homero p~rebimus. Etenim ~os in f~cris ca:terisque huiufinodi viros bonos guo mag JS
boni videbunr eo magis & hymnis,& his qll.C; m~do diximus,honefiabimus, fedibus item & carnl"
bus,plenisque pateds, vt & hO!1 ore rpl1s vnà Vl: OS
prxfiantes mulieresq; ~ exerceamus.I3elliIsimt: la
queris~ Eum vero qui in mi1itia ql1U [e .O:renuè gefferit,pbijt,primumaurei gencriselTedice01l1s.Ma
• ~/'
ximè omnium.Deinde Hefiodo fideadhibit:t,alfe- Lib.I.I/Y
remlls, quiptnque hocex gel~ere decedunt è vita,
dxmones effid [ancros terrefires, optimos expuJfo
res malorum,cufiodésque mortalium.lta ccrtè crC
demus.Co[lllemus ergo oraculul11,.quo patto beatos diuinosque viros condere deccat,& qui bus jnfignibus prrecipuè decorare, atqi ita condemll S vt
iu{ferit.P!-,oculdubio. Reliql1l1m itaqlle tempus fc
pulchra eOrum veluti dxmonum colemus, atque
'adorabimus .Ead5!m ql10qlle [eruabimus erga illos
qlli CU.lU prx~ipua probitate pollere in vita illJica
tl fllennt,[e11Jo aut alio qllodam modo è vira ceŒ"e~
ru~t. De.c~t [anè.At qllomodo aduerfus hoites nO:.O:n fe ~J!ltes gerent? ~a in,l'e? In primis quidem
de [ermtute qurero, vtrùm iuitum e{fe cen[eas, 've
~rreci Grxcàs vrbes in {eruitutem redigant:'an po~
t~us, vt neqi ab alijs fieri ifillçl permittant,ac pro \"1
nbus pb~ent, conft~cfcantq; Grxcorii generi,par:
cere, cau etes ne barharis ipfi [eruire coo-antur. Qm
. & ad omnia refert(Grxcis)parcer~~eq;
b,111~0
que-:qua~ Grœcorum nofiri feruum f..'lcere debent: [ed
& Gra:cis alij s confillere potius " vt ipfi ab hoc caueant. Prorfus. Nam ita facilillS ac rortius contra
, barba
�.
Dialogus V.de rep.Vetde iu~lto
au tores . ~aobrë neq;
abf iine bun t. xat. qlli fuer int difcordi
har bar es in(u rge nr ,& ab fe inui cem
fi vt plu rim u ami co
ter arm a, pol l- r~glOne deuafiabllnt eoru qua
~id autem?fpeliare mo rtuo s prx
nus dcc erta but
? An occafio- ru,neqi dom os 1l1buertent, fed eate
qua m vice run t,ho nef ium efi,an non
t, info nrib u;
erü
s hofiem ean t, quatcnus ~ ~li[c(lr~ix cau{am ded
Grœcis pu
nem hoc pra:bet tim idis , ne aduer{u
elTè
ita
idë
qua do inte r pœna~ fo)uant.Al1enti.or ~qll
auté ita 3os
quaCi mag nifi cum aliquid mo lian tur,
bar
bar
ra
cot
i cup idit ate gna ntlb lls repllgnandu)
cos af.
Grx
ra
eadauera voIlItantur? At enim rapi end
cÔt
ci
Grz
~üc
axim è.A n non iI- nim atos effc debere, vt
s, vt
ibu
iod
cuf
~ulti iam exercitlls per ieru nt.M
hile
m
lege
;
itaq
bris , fel.'1:i funt.P.onamlls
lllie
n"m
aua
q;
s
oni
tati
ogi
m,c
r.
dda
llberale qui
xdes ab[umil Pohof iém que neqi pop ulet ur agros.ncq; Igne
re,
olia
exp
r
aue
cad
tllr
vide
effe
le vilis
vn:\ cu 1l1perioribus
ip{e euola-:- nam,us pro feéè o,in quit )& hçc
rius
er{a
adu
,cùm
pus
cor
rtui
mo
p.utare
~ihi Cjuidé videes eos qui r~éè.e (e habere )affe.uere~us. Sed
ccnr
um
?N
éèo
reli
at
nab
Eug
d
quo
rtt eo
q uxda. nar rare per mit s iaéèos lapides ns,o Socra.t~s,. fiq UlS te :lita
erfu
adu
ibus
can
re;\
ffer
t,di
agü
hoc
urnm,$J' in 1l1perioriilo equ idem tar, nun qua 1~1ll1s te recordar
Nih
?
ilIo
dim
t
iaci
qui
,eo
ibus
cent
j~af
om nia in mediu adduxifii:
ufm odi abfi i- bus prœtermmens,hœc
dltferre arb itro r.Q Ear e à rapinis hui
fl~ ha~c remp.fieri, & quo
A bfii nen dum quo d vid~licet pofsi.bile
nen dum efi, viéèoria: nan q; obf unt .
rlt, qui n bon aom nia
transferemus, p.a~o~~rl po(Slt.~a fi.extltc. qui n & ea ccii qUit
lto:
pen itus .N eq; etia min templii arm a
dub
:corum,fi mo clUltatllpfi pue ma t,no
t ciues iIli con tra hofies
ca Deo {ac ratu ri,p rzfe rtim arm a Gra
lice
vidc
~
,
irris
term
prx
tu
hencuolenria.
do nob is cura: efi cum Grœcis alij s
~ fc ~nuicé neq uaq ua defcrét
us imp iu fir, ta firenuè p.l1gna~uc,~o
Maximè vero form idab imu s,ne {cel
cac pro pin quo s,pe rq; hxc
d afiud deus cogn.ofcetes fc lIlUICem
Ji~ à pro prij s in C1cru trasferre, nifi qui , Grz co- nom ma mu tuo fe. voc ante s, [rat res, patn :s, filios.
ites
,fiu e eod em in ordlxerit.Reéèè adm odu m. An tui mil
~od fi & fœm inx mil iten t vnl
nlabu
opu
dep
s
agro
,
unt
nab
r hof ies, & cü
rUm qui bu{ cum pug
dine,fiuc fequenti acie,vt & terr citu
hoc
de
tu
d
qui
r
ente
Lib
nt?
nde
affe ratu r,ce rtè
tUr,ac dom os ince
ncccfsitas poftulauerit,viris auxiliü
agen
tur
vide
tale
l
nihi
dé
qui
i
Mih
em.
t bon a eos dofentis,audir
os. [cio inexpugnabiles cos fore: & quo
rend
aufe
at
tax
dun
OS
annu
lus
frué
t, intelligo. Ve
dum effe,fed
~i fequi~ur!etfi ~iéh om nia nô [un
mih i ficuti
ur
idet
V
.
idem
Equ
mi
dica
1m
alia permult:t
Vis cauC
ru tan qua cocedete me hc:c om nia &
ira & duo
,
itio
Sed
ac
ii
Bell
t,
{un
duo
a:c
nom inah
ra de ipfa côm e
fi fiat ha:c rcfp~b.prol~étura,nc pIu
o auté duo
Dic
ijs.
erét
diff
effc
{ub
bus
dua
m
is perfuadere
qureda
mor es fed hoc lpfu m la con emu r nob
um , alilld
nat
cog
&
m
priu
pro
dem
qui
d
aliu
hlte ,
one pofsibile hac exiam qua: inte r quOcl.pofsibi)e fit) & qU<l rati
icit
Inim
um.
ane
extr
e
atqu
num
ita qua di tn:llie
tare rcpu.Cxtera.vcr~ ~itramus.Sub
os bell~m ~o
ane
extr
r
inte
qux
cm:
tion
i ~ neq; mih i
fedi
Ûlfi
cH,
n,?s
~urfio~e fe:m one rpeu lter um inu;
uer te nuqUld
quo d vix
itam
~orf
s
Cat. Hau d ab reef i quo d ais. Ani mad
erti
Ignofcls ml~itanti!neq; adu
Grz~os omn es
tert ium
in
c
nun
tc,
rgcn
& hoc ad rem dica m. Aio equ idem
eme
s
me duo bus c flué bbu
nato s, ;\ bar iqu am
pof
d
~o
~
inte r {e Rpi nqu os effe genere atq; cog
u~as
Pra:c1arè 10- ~axi~ü & ~i~~il1imü. retr e mlh1, venia ) cog necert
ls
bar is aute m diuerfos atq; cxtraneos.
dab
q;)
vlderls alldlens
s bar bar os,
l)on.cm adeo ab
que ris. ~otics igit ur Gra:cia aduer{u , bcllum
fcés hau d iniu ria extimuiffe me J~rl
unr
nab
pug
ipfi
i
bar
bar
:cos
Gra
i. ~o piu ra,
vcl con tra
~pin~o?e h?m inü .a~.ho;renté ing req us dim itte ris
i~imi
has
&
ra,
natu
elfe
es
~ofi
us,&
rem
gerere affe
cogeres,eo min
vero Gra:Cl ad· Inqlllt~tn hac [en tetu
cirias bellum vocablmlls. ~ando
das quar~tione lieri paf si(
ofi~
us.
min
à nob is,q uo
eos natu ra qui mus
dice
ent,
urg
in{
cos
Grœ
us
.I~ prim is)
uer[
~zc r:{pu.~~re dlcas tam,n~ç cuéteris
in hoc Grx rare
labo
auté
orbo
è,m
efT
cos
ami
dem
irentes qUlle
lO~U~,m~(~l1m~e ~p~r~et,çp nos i~qu
itio.nem has .i?i
{ed
ari,
agit
ibus
tion
us. Op or
fedi
,&
enim
ciam
qUld ll~ftJtla & InlUfiItl;!' fit,h~c deu
Jd~m. 51 JO
eql1
lO~
t
n.
A(fe
.
im~s
d iufi i
llab
qui
appe
le
micitias
t~t tan c/ed q u?r fum hxc ? N epe fi qua lêbimus
hommcs ~duer
s
olll
f3~b
;
llfq
vtrl
tate
cini
a
cen
tiof
um
fedi
ua fit cof pex enm us,n um virii iufi
~n:tar~ntq; d~
m eLIè omnin~
fariorl101 agros pop u)a ren tur infl;l1T
nih ilo debere ab ilIa differre,fed talc
ra [e~1t1O üt,n eut rtIII os, vides qua. perniciof., fmu
fatj~ elfe faéèü .pu~abimu~ .
.~ cam ama qual~s ipCl ~ufi\itia e~?an effe
ppC
.~l
eS~
tor
cu!
eux
ia:
patr
rli
nt, & maXIme om niu
illo
que
fi qua pro xlm e ad ea ace
trc9; v:fi are,
habere put âbi m 9.
fatis
è
rét, nun qui certè aud eret nut rlce O1a
s? Ita plan
~ al~o~u rape_ illi li fit part icep
iu{Hti.af it, <;lua:li;uid
[cd Catis effe faéèu putaren.t, fi viél:ore
E.xempli igitu~ ca~Clquale,~
Ce pug na
fi e~tet: Injufii_
us
mfi
éte
erfe
rée frllétus exifiimates no [emper fe lnUl
us,& qua hs vnp
Ulm
eé~o
pro~
rii
irio
s.M
hon~o; v~ qua les
tllr~s,fed q~ladoq; recô cili ido
~ia rur{us qualis., & ~ni.ufiifs~m~~
qua m COdlS,
effe nob ls côt ué
erla
m1f
&
t
hOminü hxc cfi fententia.C iuit as hçc
dm
lpa quo ad bea tltu
c!
ea
in
es
mit.
~
i
is ipfis fateri,
non ne Grreca?Decet.Ergo & ~qu
tibu s vide rene , cog erem ur & de nob
ne
om
epe
N
l.
~mlc
u
cor.
fqu is è nob is
Ues. Ma xim è.Q !!ar e Grz
talé nof ini qué q; [ort é hab itnr ü, qui
a
{acr
&
nt,
abu
fhm
ex1
au té ob id per_
Gra:ciam fibi coniunéèam
Hiis fe pr~fiiterit qui fim tlim ii.N ô
Ire.
ope
Sum
.ia.
mun
com
us ea fieri poiIè.
hab cbu nt vt alij ,int er fe
[cru rati ha:c [um us, vt mon fira rem
ex~~
c~~
Grz
s
allo
s
min us bon um
raq; côt ent ion em fibi aduerfu
Ver a hrec fLlOt.Cenfes alig ué ex hoc
e9}
tlOn
fedl
nt,
abu
put
geri
pulch~it\ldinis
tam ,tan qua m cum fuis
fore pié tore m, 9' pof iqu a humana:
tao
Erg
nt.
age
rfus
pro
Slc
e fpecie prç tervoc abu nt,n on belIum.
cx~pl~r abf olu tu edi~erit, nihilq;.d
, altercJ.~un
ça lem rcpencm
oml
~,h
qua m qui reconciliandi qua ndo qi fint
rar
c.nt, ?eq uea t demoft
n:uç
~mo
.a~
ato
per
tcm
&
igit
lX nos p~~{l:itifsi
tUr. Itac ertè .Be neu olo
rm p~lI.e?~equaquam. N ~n~e
tcs,
lclc
refp
em
nec
aut
em
itut
xi mus? PrOl"rem lrre nt nô ad fcru
ma: ,Cl U1tatls, exem plaJ;" oratlOtlC dfin
do:
;mo
vtiq
c
.Ho
~nt
im~
~ ,:xifiimas!
tan q t7am ~l1i hofies m!n
fus. An igit u:.e o min us nos ~eétè loqu
~eq~
,
t.
ru~n
defi
,
~I~t
CI
Grœ
le ciuitat~
No n ergo Grx ciam ,cu
ofi~~dere no.poffu~;t~le extare pol
fi
tatl
c1U~
ubs
fing
l?
t
abu
put
;
nimè. Sic vtiq ;
dam os ince nde nt, neq
qual~ lpfo fcrmone d~plnxlm9?Mi
s
lere
mul
&
s,
Vlro
&
cire
s
edo
prx tere a tui cau bus omn es fibi adu
feuentas babcc. Q!! od fi & hoc
a.
dût
cos
,
Cl de
icos
jnim
odu
.
..
& pue ros, fed pau cos adm
&.
�Liber trigefimtisprimus.
\
.
.
;
f.îdemopfirandum,quo moJo, lSç fecundum 'quid' autem amori plurimum indulgentem ignoral'cno
ma}Çimè effici pofsit,rurfus ad h~nc demonthatio
decet,quàd omnes in xtatis Rore confiituti, pnero
rum amatbrem quoquo modo ilimulJnt atq; conné h~c ipC'l'mihi fa~eare oportet.~na~ N pnquid
fic fieri q uicqua pofsit vt diçitur, veI ita natura cocitant,cùm digni cura ac dileaione ciTe videantur.
paratum eH, vt aaio minus qul [ermo verjtaté atAn nOn fic erga fpecio[os adoJefcentes affeéb efiis?
1:ingat,licet alicui non videatur?Tu vero vtru fateABus quia fimus,gratiofus lnobis iudicatur lau~a
ri!! iftlld,an non:Fateor equidé.N e me cogas igitur
tllrqi;aquilinum verà regiu appellatis . Alius qUJa
vt qualia verbis hxc percurrimus, talia pcnitlls re
medius ifiorum dt, cocinnus admodum vobis ef..
ip(.'l fieri demoftré. Sed fi valeamlls inuenire qua ra - fe videtur,fufcos viriles vocatis:candidos, deorulll
tione quàm proxim~ ad hrec accedat Reipubl.infti filios, pallidum autem adolefcentem quis, \1iG amatutio, fatendum eft comperiiIè nos qnemadmodü
tor ipfe blandiens quodamodo, & (t.1ffici appell,a:
qux tu prxcipis,effici pommt. An na fatis elle [.1tione appellauit,in ephebis fcilicet pallorem facIle
ltum duces,fi horum copos efficiaris?N ego quiferens?Ec,vtfummatim dica, quafcuqi captatis o~
dem fat haberem. Ego quoq;. Conemur igitur decafiunculas,& nihilnon d icitis, quo neminé omnt
darare pqllhilc?quid if\pp Gt propter quod in ciui
no Rorenis xtatis adolefcenté reijciatis.Si in me?ta~H)qs malè aga~ur, qijo m~np~ tic r~gantur, & v- fiédere cupis quo paéèo amatores affieiantur, dl{:.
1:~ùm vnil1s cuipfdall). ~}figui 1lJ.utatiope cip~tas ad
putationis gratia hoc accipio. ~id \'ini auidos?
h~n~ for~:j.m inftituatur,quidue illud fit; & nttnnbnne firniliter affeaos vides?ql1odlibet vinu <Jl1aq4iq m..a~imè vnius mutatione id fiat, vel [.1ltem
cunq; capta ocqfione veheméter expetere? Valde.
dlJOFUm, an plurium, fed quàm pal1çifsimorum,
~inetii animadllertilIè te arbitror, ~ ambitio!i
homines, fi exercitus totius prxfeaura alfequi 11~& potentia minimorum.Sic omnino ~ Vno quoda.
mutato oftendere po[fumus forrnam mutacu!I1 id
queunt,falté tribuni effici volunt: ac nifi à m:lg lllS
quod qui~em non cft parum, nec facile, ppfsibile
venerandisque horninibus honorentur, hono rem
taIllen . ~id iftud? Ad id redeo equidem" q lIod inab ignobilibus accipiunt, vtpote qui honor~pro~
genti Ruéèlli comparauimus.Dicetur igitllr, q uafus affeéèent. Magnopere.Fateberis hoc,:ln norN u
quam [ufpieor ne effufiore peruicaciorum rifli inellm qLJ~m amare quippiam dicimus, omné ill:l lll
und'lnte penitus obruatur. Confidera quod ~iaurem ardere djçemus?an partim exoptare rem eam,
rus fUlll' D~ç iam. N ifi vel philofophi ciuitatibus
partim nequaquarI} fatebimur? Omnem. N 6nn e
dOIl1~l}~nfur 1 vel hi qui nuc reges potentesq; dieu-:
ergo philofophli üpietix fiudiofilm elfe dicem us,
~L1r,legitimè fufficiéter~; phtlofophenr, in idemq;
non huius quidem auidllm,iIIills no, fed omnis P,o
ciuilis potétia & philofopqi:1. cocqrrat,neqiCquod
tius f.'lpjen~ix? Vera loqueris. E Um igitllr qui a~lnue fit)à diucr!is duo hrec tra0;ehtur ingenijs,. non
qu:un odit doéèrinam , prx[ertim dllm eft iuuenlS,
erit ciuita~i, vel, vt meafert opinio,hominum gene
nequ~dum ratione deleaum habet quid conferat,
ri Fç<Ju~e!! vlla maloru,neq; prius hçc re[pub~qllam quidue non conferat difcernenté,nequaqu:idifee~
verblsexpofuimus,arietur pro v~ribus,& lumé fodi cllpidum, vel fapiétire amatorem elfe alTeuer abJ mus: quem,admodu illum qui faftidit epulas, neq;
lis a{piciet. Hoc efi?qu04 ego iandiu dicere vereor
quafi fit incredibile diÇtu. 'N am halld facil~ p~rflla
efurire dicimus,neq; epu1i1s cocupifcere,neq; ama; , ,
detur, nullam aliam gubernatione~ prillatim ve1
torem cibi,fed coternptorell1 vocamus. Et meritO
.public~ flltur~ fe1icell}.E~ hac tu<\ ofa~io\1e, ô $0quidem. Hominem vero ad quamlibet doétrinam
cra~es,exifiimatQ plurimos, neç v~lç~ <}.~dem hodeguftal)~i propepfiorem,ad difcendurnq; pro l11:
~unculos,abieébs vdhbus,[ufceptisqi, vndeeliq;
ptifsiO'lum,& inexplebiliter inhiatem, merito ~hlcontig~rint,armis,impetum in te faéèuros t & malofophli nlieupabimus.N bnne?Hic Glaueo atren~
gnum quiddam conaturos. ~bus nifi oratione
fus.At vero,inquit,multi & abfu):'di quidem h0l111
occur~is,defendisq; te , verè plurimis conuiti js lane~ t~les elfe .coper~entu:.!'J aql qui fpeél:aculorum
ceratus d~bis pœnas ~ An non tu horum mihi cau~
am dl funt,dlfcendl cupldl omnes ene videntur: l)C
f.,1es? Et rèaè quidem. Verli haud te prodam, imo
~d audiédli curiofos homines,abfurdu efi phi1o[o~
cert~ dd~nd~'q uibllfc~qi porçro ~ .Polfum certè be
phos dicere,qui ad rationé dicédi dilIèrédiq; haud
ncuolétia exhortatjonibllsq;, ae for~e diligentius,
liben~er aCCClilit:verlJ,m a4 omnes choros protinuS
quhn quiuis alins r~[pondebo. ~al~O?rem ta~audiendos quafi aurjbus mcreede côduéèis,in Bac·
quam h<?~ defen[ore adiurus con~,re lus ~ 11lcre~111;s
chanalibus obu~riàn(, tantusq; omnes, fiue in vr~
demonftrare,ita elfe vt dici~. An11ltendu profeéèo,
be',Gl~e in pagis agant~lr,aud.i:e pcreupiunt. N u.t;'
po~quàm & tu acriter propugn,a~l1rUS yideris. N e
qll1~ ~.qo~ omnesac ~ltos taIJu quorunda percipl~cenarili mihi vidct,fi cos q L10Sdlcls,effugere voludom cup1dos,~ ar~lbus vllifsimis incubétes ] plll~us,declarai-e mis in p~imis,quales viras elfe philo
10f?P?o~ nomlOablmU!?N ullo mo~o, fed philo fo
(ophos afbitre~ur,c~ affinll~m~~ e~s in1ycrare 0ph1S ü~tles: V. ero,S~ute philofophos , quos appe1portere:y~ his patefaais pois~t al~qu1s ope terre,' 0- ~as? Ventatts Infp1cI,endx cup~dos. Reaè qllide~
fienqi;s Ç)? ho~ quidé dçcet ex lpfa n;~tur~, ~'p11l10Iftud,fed quomodo Id dicis? Haud facile iftud ah)
fophi:ç ftudili,& feipq.adminiftratlone attJng~r~:
dieerem. Te auté hoc mihi daturu arbitror. Q!!id
alios aute neq u~qui attingere , fe~ d u~e,nt1pus 111JS
pOti(simü?Pofiq ua. contrariu cft turpi pulchrul11,
duo hxc elfe. ~idni? Et pofiquam duo hxe funt,
obternperarc Declaridllm iam. Age hao me fcquere) fiquo ~odo exponere quodf.'ltis fit, yaleamu~.
~~gula vnum erunt.Et hoc~De lufio quinetiam l)C
Due.N unquid ~dmol1édus es? an latis ipfe meml~
1111UftO, bono & malo, fpedebusq; oinnibus ratio
nifii,quàd quido aliqué amarealiqu~d dicjmus,v~
ea~ern: N a~ qupdIioet jftorllm, vnum ip[um dl:
deamr 0p9rtet,fi verè id d~eitur,no partim illud dl
aébonu vero & corporum & alterna communioligere~pa~ti~ minimè,fed erg~ totu affici? Admone pafsill) apparentia, fingula mulra vidëtur. Scitè
pitione eqmdern egeo. Nam non fatis teneo. Aliu- loqueris. ~ H;}c equiden; ratione difiinguo ,f~orque~ uis potius decebat , Ô G lauco,ita loq ui. Vir'ü
m q u] de q u os tu modo dicebas, videndi cu pJdos
&artium
a
ru
1
�Dialogus V.de rep.Vel,de iufrtu.o.Agel'ur{us ad hree
um quo q; qui din hisa gis? Q!! od&
& ~rtium atq; aéti onu m fiuclio[os,feor{
nti;Ï pot enti am
s mer ito qui s conuertere,~ vi~ ~ptiIn:e, vtrùm fcic
.& ~I1os de qui bus efi fermo,quos {olo
d refcrs? Pot en
aliu
us
gen
ln
Ho - qua nda m elIe dlCl s?an
ais?
d
ifiu
odo
om
Q!!
bit.
ella
app
s
P~do[opho
imam. Op inio vocibllS, tiam ,& omn ium profeéto validi[s
hris
pulc
idi,
cup
di
vidé
&
i
iend
aud
m elfe dicenl1nes
nem vcr o,po tétÎ<lmnc,an aliud qui dda
ex ralibus co
quz
s
ibu
omn
&
ris,
tlgu
s,&
ribu
i
colo
opi nar polfurnus
pul chr i na- mus?Potentiam ccrt è. Ni quo
auté
us
ipfi
ur,
état
dele
l;lm
mod
t,ad
fian
At paulo antè contltc~
ngere. Sic efi. non aliuo efi quàm opi nio .
tura m cog itat io eorii non potefi atti
m & opinionern. ~o
re vale ant, & bar is,n on idem elfe [cientia
allèret quocl f.11Ji
'~i vero ad ipfitm puI chr um a[cende
? Rar i adm o pal lo quis mentem habens idem
qUi dem .Co n.
fecudum [eip{um in{p ker e,nb nne rari
imè
Opt
at,ip{am vero pot efi, & quo d non potcfi~
ne fciétiam.
nio
dum. ~ires jfias pulchras exifiim
opi
ab
nos
is duc at, ad fiat itaq; alilld elfe aplld
aliud ope d,
aliu
a
,pul chr itud iné neq; put at elfc:neq; fiqu
circ.
llr
A,lilld planè. Vtraq; igit
tire
f.1pe
verè
dl:
pot
re
nge
atti
ntia qui p~r~eptionem dus
fuaptc natu ra potefi.NeeelIe efi. 5cie
rart
{oue
eaq
erai
nfid
?Co
ludi
nijs
{om
hl vldetur,an in
efi, ~pfil .m e~s vt fe hab et cog no
dormi,ens qu~s , feu dem,circ~ id qt,lO.d
Et hoc . An idem
l~n~a;-e non id efi , qua ndo fiue
o
m fcere.Sane.Oplm aute opm an.
Iplu
{ed
le,
fiml
non
efi,
le
fimi
ui
alic
quo d opi nio ne
'\'lgtlas,quod
hun e quo d & [dentiol no(cit?eritq; idem
re
vide
nia
50m
ile?
fim
efi
s
cuiu
elfe cen[et
an pot ius impofsibile?
efi,in- per cipi tur, & quo d fdé tia?
étus
atfe
td
con
i
?qu
vero
d
~i
.
efsimus, fiquidem
ego dicerem
t Impo(sihile certè ex his qUa! coc
vale
re
erne
difc
c
m,a
hru
uIc
p
m
pfil
i
lra ,verfatur:poten_
tel~i gi t q; q nid
; i- circa aliud alia pot étia ipC, n:ltl
neq
1v,t
adeo
t,
pan
tici
par
us
ipfi
quz
fcilicet & opimo:ali:t
& Ip[um &
[,an tlx vero vtrreq; (un t, {cientia
viui
llne
vig.
et,
put
m
ip{u
iIIa
;
ne<}
his alité tleri non popfum ilb effe,
oné item vtraqi! vt efi diét um. Ex
tati
cog~
igif
us
Hu~
l.
,i~i
peru
hen ditu r, &
~te
dormitans?Ce
tefi , vt idem fit quo d fde ntia com prç
vocabJ~us:h~
Jure
nem
ltlo
ogn
llf fi ipfilm
tls,c
igit
cen
e
no[
()nn
yt cog
ne con cipi tur. N
pin ion em. Om mn o. 51 quo d opi nio
pitu r opi ead
d
lUS tanq llam opi nan tis,o
quo
id
s no cog no ens cog niti one per cipi tllr,
efi dicen_
eos
m
p{u
nobis [uccenfeat is qué opi nar i dki mu
teri
ni one , ali lld q lliddam prœ
on~ cum mit i
~ an imatur
opjn
cns
fcere,negetq; nos ,vera loqui" qua rati
eblmus C1nx dum? Aliud. Nun qui d 110n
cog ita.
m
gab imu s, (enfimq; & blande per{uad
aute
Sic
pofsibile efi opi nar i non ens?
Adu erte qui d
né dinio
opi
lllentis eum non elIèi' Opo rtet {an è.
uid
aliq
d
N bnne quifquis opi nat ur,a
hu~c in ~odum a~ co
{anè
vis,
.5i
i aut~
mus
nar
opi
dice
,
lcm
eum
a~
quic
i
'tel.
rigi~?an pofsibile efi opi nar
fiq Uld nou It, *nulJa Inqui [.
ur,
nat
opi
uid
aliq
!!Qg ~on fCl{citabimur,dicentes, ~
nihll?lmpofsibile. At vnü
e aliquid, &
eft~
Ilon
vero
od
uidia:fcdgratii erit nob is & iXfum {cir
Q!!
{"\ II:
o.
ubi
~:~re
uld
quis opi natu r?P roc
unq; ~o:
~lc
Us.
as.
dic
i
i
m.
mih
d
ndu
e.Se
dice
eil
qUid {ciat,nouilI
non vnu m aliq llid , [ed nihil pot ius
mlh .
tu
At
il?
nih
aut
uid
n..
aliq
ora
e
ign
dtn
ate
nof
{sit
gno {cit ,cog
Pro r[us . No n enti qui dem ex nece
d efi a?
quo
u
Vtr
è.
..
cert
ad
d
tè
qui
Reé
Ali
m.
.
ôde
onc
niti
te{p
eius 10co
tiam trib uim us,e nti vero cog
quo d no
do
mo
cnim
c:
r.Si
~o
natu
efi.
od
,opi
Q!!
ens
eM
non
;
no
quo d
mo dum .Erg o neq; ens,neq
d confia bit , fi
o erit opi nio .
efi,cognofci polfet?Sufficienter ifill
QE.ar~ nec ign ora tia neq; cog niti
efi.
lieet om nipergrediens
fu
ell
~e
vari:t {ub r.ltione per uef iige tllr, ~ vide mo do ens
ra
No n, vt ~ldet~r. N u~ e,xt
llllo
at~ ign ourit
obfc
,vel
no cns ,om nin o & cog nof d potell:n
ltate
plcU
cog mti one per{
vel
d
qui
fi
ge,
A
è.
sim
étif
fici
Sut
d.
è tibi vid etur
nllllo mo do cog no(
rantiam? N eut rum ifio rum • An fort
ium
med
ne
nbn
fIt,
non
&
tit
&
vt
ia clarior? Ma
auté ita fe habet,
opi nio cog niti ôe ob{curipr ,ign orit
o
lo,m
n~I~
d
quo
id
&
,
~no
omn
dia erg o
crit inte r id quo d eft
è. Inte~ vtr~q~ igit ur ia,cct? Certè. Me
Ipf.l
.~im
1tl0
ogn
efi,c
d
quo
cald
Cir
m.
fuprà dixi..
do dt? Me diu
Jfio rum cnt opl mo? MedIa. An non
~o
d
quo
iJ
a
drc
at~
fsit
nece
ex
tio
t & no effet
verf.ttur. Ign ora
mus , fiqllid app a ret tale vt fimlll elIe
tnm
dda
quo
1llm
med
,
rum
ifio
ium
ens elIè pon en:
cfi. Cir ca med
illud inte r ven: ens ,& om nin o non
id
~qu
ii,
ran~
igno
&
r
inte
am
enti
ora tiam per uefiigandum,fci
d.llm?l1eq; fciel1tiam ad iIlud, neq; ign
elfe
uld
ahq
m
Nu
.
fL~s
Pr~r
nr.
erit
ntia m rurf us
hui u(m odi rep
tIn cre, {ed quo d med ium inte r ign ora
podem
ean
u~
Vtr
~nJ?
OE.l
s?
imu
alltem app aopi nio nem dic.
app area t & (cientiam? Scitè. N une
~r
.1m.
f
ler,
1?1l
m:
erfa
d1ll
,an
nem VOC:1_
ntia
nio
fcie
tem iam cum
ruit med ium ifio rum elfe, quo d opi
1Ud
.l~I
CtrC
,
n~o
opJ
atur
verf
dem
qui
d
arbi~ror,reil~t illgo circ.l aliu
andc , ,vcl
mu~.~PI:nè. IIIud i,taq ; no bis, ~t
:
lIn:
ntl:
pote
m
ndu
fecu
s ,"'pfius elIe fcivel
,
eep
aute m fcientia
uem cdu ,qu od vtrlll{q; fit pam
l,ta.
ffi
l.
enu
pot
s
pfiu
{uii
q;
fyncere dici devtra
rii
dem
ilIo
fceund ü ean
Heet & non elfe, neu trum q;
tJo
ea~~
efi,
quad
aid
drc
ddam mer ito
dem
qui
qUl
ile
ntia
An non {cie
beat:vt fi nob is pate at, opinab
nu effe
e!fa
nec
vero
Imo
a,medijs au
cit?
rem
nof
exc
cog
efi
dcm
emi~ qui
ne qua cns
s v-: nuncupemus,extr
cmu
Dlc
?
~î
.
uam
{us. His
ing
pro~
difi
Ita
ifia
ita?
s
An non
cenfeo, vt priu
~qU1 tem media trib uen tes.
{Uur
:
qua
eoru
uod
hrUJn~
aliq
pulc
us
m
gen
ipfu
effe
s
tiq; pot étia
ita pofitis per con tab or eum ,qui
d!
ah~
&
lS,
"U~l
P01!
;
?cr eoè.m
:ciiq
qua
at,,1
us
neg
fum
elfe
bus & nos pol
& pul chr itud inis ideam vna
tu
aud~
&
m
VI{u
duu
V
lIta ve
efi.
:(lll
pot
cQl
cnt,
uid
hab
aliq
fe
eadem
quo deu nq;
1~_ dem mo do fecundum
~or
10,q
d
quo
~
dis
mod
étan
o,fi
{pe
us
voc
reb
is
fdam
chr
qua
pot enti as
ro pul chr a elfe duc it, & pul
J de hlS
~lh
d
quo
.
Aud
.
um~
chr
idem
pul
c:qu
go
elIè
elli
vn~
.Int
telligis
deditu~, nullo m~d,o a~mjttit
enw c ~eq; eo, per cot abo rin
vid etu r.N am ego quidem ipfiU6 pot
vnumlufium:~n,Jhterq; de ca:tens
q; qlUcql1a~
,ne
ram
~gu
;
,neq
ex hi{ce muI uid
uem
aliq
aJ,q
o
ine
vide
1,Ef
lor~m
~ qua m hun e in modU1l od non turp e etia videare~p
qu~
a~
rum,
lquo
,re~
rium
plu
ia
.t~lllm,qual
ris plllchl'}s vir, op~imc,qu
a~l~ elI e,aIta Il
:&: fan ais,
clens.,aliqua a pud me dlfiIn guo ,ha:e
turs 'ltem q; ex 11lll!s quo d non iniufium
cl0a~ quo~
afpl
m
{olu
liud
ada
elIècfi pl1tvero
nec
fia
Ccd
n,
raté
No
In
la.
uql~
et Jp{a~u! 'quo~ non pr~pha,n
tlHb
qu~r
,
one
t'ati
jnte rrohac
alia
e
t:&
nqu
:tgi
tcu
due
quo
quo
&
efi,
a~ Jde cbr a IPf., ~Urplaetl~m ta dllpla? oum minus di.
:.
qua
~em
qUJ
iIlam
&
aui:
cup
nun
a~
p'otenti
ga.s,~pparere. Q..!!ld ~lUl
m vero dla~
minus. Et
tend it,id emq ; agit ,ean d_em voco: aha
~dia, '1uàmdupl~ vld entu r ~ Nih ilo
r. Tu vero
ratu
ope
1iud
~)&a
e~il
udfp
al.i
ad
qua:
�Liber trigefimusprimus.
a na infuper & parua leuia item & gratia , nun-
m .g
.
.
"
.
•
~
6
ql11d m a g 15 tait a quam contrarIa voc..abutur • N)
(ed fi.ngul~ femper vtraq; participabut. VtrU~ e~
magls quam n011 efi vnumquodq' multorUm,ld 1·
eum uod quis ilI11d elfe dicit? Simile hoc ex ijs
P .q
...
. ~
qux 10 COnl11UIJs ad vtranq; partem plerunq; dlCU
fllr,& xnigmati puerorü de enucho & vefpertilionis percu[sjone quomodo & in quo ilium ;llltem
r.'. Jr~ H
.
b'
fi
.
:trguunt perCtllSl11t:.
xc enltn
'.
" am IgUl unt, neq,
e{{'e,neq; no. elfe Ipforum ahq Uld,oeq; vtraq;, n~q;
peutra firmlter intelligi potefi.Habésne qua ratlOne his vtaris? Vel conuenientiorem poGtioné jfio. d
'd'
.
~.
rllm ln ucere potes,quam
me .
lam
Jl1ter euenuam
.
,
lX non elfe?N eq; emm obfcllrtor quam nO!l enS ap
parebit ad hoc vt minus Gt,neq; c1arior qua ens, ad
hoc VI: filt magis Veraloqueris. InuenimllS igitur
.'d
~d'
1 '11
à It" ul h a'
vt VI .c tpr, qpv mu ta 1 .a 9.U~ mu 15. p. c r ,
aut alta quOqllO modo eXlfilmatur) medla mter ~mnino ens & omnino non eos volUUntllr. Inuel1lmus planè Confefsi autem antea fl1eramus quod li
'cl '1'
.
..
r. d ' . .
qlJi .t~ e ~pparuertt,non cogn~tlone'Je oplmOne
perclpl dlcendum,& cum medIum peruagetur,me
~i~ çowp.rc;hençli potentia. ConcefI'l~:n ~lIit. Eos
19~tlJr qu~ pulchq hxç mllita COOfPlclut, lpfllm ve
o
lch m né vidét ne . eum [equi poflilnt qui
f ~u , ru
, <J'
.'
ad Id perducat,& multa cqtuentur JlIfia, Ipfum au
tem iunü nlinimè , & alia ~militer, eos opinari cal
?ta dicemus,cogno[cere auteIl1nihil ~orllm quç p~
ipfa quxq' con
Pinantur., N ecdTe efi.Q!!id eos:qui
'
~'
templ~n~u.r,[~lTIper eodem Il}odo re~udl~m e.ade~
fe h:lb~tl<l, nqnn~ çog~ofcen: pottuS qua 0plpan(
N ecelfe dl & hoc.N onne:\mare hos & admirari
'fL d'
"b
[;
'
. : '11 '
•
~~L~ l.cemus,~n ~tl1 us ver açur cogn~uo;l
;lute;:
ln q~l1bus OplntO? An non recordamllr quod voces &; c;olores plllchros).8ç talia qua,:dam , diximus
hofce diligere lX. in~ueri;ip[lIIl1 vçrQ pulchr~ quod
l'
'd r d '
~R
d
f"I '"
~
a lqUl .1Ç non a. mlttere. 1 ec~r amur: ~1.re n~
a.berrablmus,fi lfios,q1/Àod1o~l!'S',ldefi,op~nJoms aml
cos ) pO~illS qtüm philof~phos appellfluerimus:
quanqua acriter [uçcen[ebuç nobis,fi ita djcamus.
N on fi mihi p<\re;1nt. N 'lm veritati ira[c' nefas efi.
.
.. r.
' .
,l.taq, eos ql~J.l p! U1n ~n\lrnquodq; per [e e?s admlrantur & dl1tg~t,phllofophos,liOn f/Àodto~l!'r, voca,
pimus.lta çlecet,inquit, ,
?S
1
DIA LOG VS
SEXTVS DE
~AII.Sl . ~rl
PleINl
1\. ~ G V M E ~ T.
C
*
V M JeCTes omnes vel optima: ab!,!; probati(~imis magi
ftratib~s mortLIx fi:Jt,n~agifiratlls aut.é?ytimi ve\ ablque legibus f~riptis ipfi iln~ J,IUa! lel?e~,mefl:olPlato n.oll:er~
quemadmodum aJiàs expoCulmus, I~ excelh;u re~ubhca n~
j~ cQndeqdio}legibus,Çed .in fQ~ll\a~dlS ma~l~ra.t!bus omm
dl)lgenri a elaborat ; atq; ld qUldem non fol~1 a. tenera xtat~,
verum etiam ab ipfQ fœtu ftudlOfe COlltc.ndlt , quo ex ele~ls
feminibus,cotinl1~que cultura ad optima frugem peruelllo1t;
~onia~ vero hos appellaç cuftodcs,cll~odu~ aUtem:m3XI
me; propnull1 ell: pro[picere atql clr<;\tnfplCere , Idçuco:lnge.ni~1ll pr~cipue philofophicunl. omniu ~ne c5t~oue~Jt~ p~::
fplcaclfslmum eligit ad humanum greg~ cuftpdlçndu.Qulp
P~.Cü ~oli h?i~s oculQ pateac bPlli iplius iuftitiçq; exéplar,ad
ÇU1U.~ 1I1~aglnc bene,iufie.beate pingada fit ciui~as ..Prxçere~
pertt~~t aJ cufiotlclll elfe veridiçup),liperalem,tcmperacul4l
for.té,l~fium,L1lagllatl1mum,m~Cuetu. E"dé ~uoq; probabit
E~opria elfe ph~lolophi,vt ,{enique co'nclqdat cuftodiédiofficiu prl: cxterls plulofopho cOlUittédii.Quamobré e'iuCmodi elfe natura phllofo!,hi,primo probabic:deinde .'ila genero
.
r.
J"
fi.
(
r.
•
'1' fi &fcpifsime
,a na.tura a l.as reua .C~ tura,~ 1em~er ~I1Utl .IS. t, ç
nO.u a, .tradlt excoledl hutUSl1Jgel~IJ dlfclphna: ~nt:rea.vero
de fpuno & adulterino trafrat pllllofopho legmmu pllllof~
phü fimulite.lté de abufu quoda ~!IÎI~lophadI-1{urfus ~~C~l~~
lofophandl fOlma ad Ilium prx ca:eens pertinence, 9111 .
p~blicam lit quandoque refrllrus.~Oc~t ~ut,é ph~lofoplll m~
xlme propnum dfc,perpetllum ventatls Iphus clrca.res :rte
nas amorem.ldeolllie & amon~ temporalium & medaclUtn
à phIlofopho maxime omnium alienü. O.fh:dit pr_xœ:cl phI
lofophi memcm in ipG'! veritatis indagatione felllg~ a corpO
re,atqueex quad:i fui cO CT l1atione cliuinf menti cOlllungl,ac
' !'uas !'I.
' . '~l:ormu las 1'cearu,1
l ' .c! e,as I·Pr.1.as .'lttlngeper 10
luI' a b lllltlO
fi
re,ab elsq; ipfo contafru lumen excùtere,quo m~x 'f~6ta cc"
cundior concipiar, imo fafra validior pariat ventaee, Id eft,
per iplas Illas concrpeiones iJcis vndiqlle\:ongru~t. Tu verO
hic acluerte intelligendi afrum quemadmodli & III SympOfiLO,generatlonc
'
- partumqlle
, vocan
"Q
. uo cl qUI(. lem etî ._Chn"
fiialla confentit theologia,ofienditéjllc non im:Jgi~lana tan~
mm, verumetiam Ilaturalcm quanda ineffe menti forrn atn
. - . clelllgcmum
'
.
. fimo d'l, &' rar 0 .adnlll'
atque ventate.Pr01l1
elU
dUIll,& in paucis nalci pueat, & tunc quiJem multl~ tUm COll
diuonibus indigcre,rum obfiaculis impediri.Prxclp l~e vcr~
,deprauari fermolle & opinione vulgi ,lllultoque mag~svu.lg.
ciu(dé opera. RurCus à vulgariblls prxceptoribus qUIS{. Ipll
vit:l orationemquc fuam vulgo quai~ adularores a,c~mmo;
dat,fimilemque tradullt audltoribus difciplina. Et ~I?,eqlla
congrue Plato vulgus vafto comparat bruto. (tem c~u~tate~
omnes nauiblls calÎl quodam refrls à nautis gubernadl pi?
fus ignaris,virumque perjtia guber~atoria prxditu J,~;~~~~
bus.No~a optima que,!; I~~e n.atura:,fiue f~rtul1X mu. ersi
vel neghj;eotcr cufra fucnilt,l1~ mal~:velmale cuIta.' ln p1O'
ma taode euadere. Pnl! terea quo4mrerdull1,quamu!s :Jdn
dii raro,aliquis in ciuirare male difpofità , qUlles eae om nc!
iudlcat,virmagnlls 1PhauCslmusqlle appareat,icl no arti, nO
natllrç,C~d d.iuinitatiJii~ax:at ami.bui . V.b~ vero de ~~~c°ft:
p:xlu:nltoIlls deo n~e~1tI0I1cm faCltll1."tell!~e Momu. . ' n
u~nam curam profplclelHcm qntd repra:hedî potU\llet III b
gulis,li aliter qua [unt ~a~,l fuifsét •.ideoque ita fing~la Mp/)
nentem vt iure ~epr<rht:dl nOl1 p~fs11lt, A[si~lla(:.prOlllde ~~
fas qUlbus ortX m phllofophos hnt calumlllx,quafi velo • ~
fint,vel inutiles reipublica":. Primo qUldé multi quotldle a
philofophia: Il:udium ineptifsimi,tarn prauo ingenio, qnànl
paruo iudicio,no parua ramé ambitione vcl auaritia phdOfO
phia inuadiit,ac prxhéfanr,exeiusqi comercio opinlOllCS .JP.~
çre.it adulterillas,atq; deridend~s,malis p.rçterc:a mOIibus;~
culratelIl dedecoranr phiiofophlcam . DelnJe Il qUI ad Ici
dlUm natÎ [unt, ve\ ftatÏm educatione conCuetudineq; Hnpr~
ba deprauanru.r,velli moribus il1tegri perfeuerant. no ca 01
cOllu~nie~tibus difciplinarum gradiblls i~fi:uuntur:, vell~:
~rufr! ~~,~cm,ad {~mp~bltçam non admlttUtllI, vel. IP~!tes
tlus. pubhçlS Ce flufrl~us lmmerzere nolu~lt, certa ume ~
pencqla.defperanrcsq;Ce poHe Inter ho milles pafsltn eo rrU
pt(~s Canis conliliis ciuitati prode~e. Inter hxe anima ,luer,te
athux Vlrx proçellas,contçmp1atllJ:l; tranquillitatem, e.J(_e~
falll philofophi mençem,mortalium cOlltemptfi,ll:udIL1fl~ dl
uinorum,fQrtllulam quand am pro a:tatis I1radibus doél: rt.o2.
rum.OmllÎnoauremtimili rarioneeruêiit philoCophii;lt'lU e
ciué,nl!qllc id quidem iniuria.)\{feritenim in Politic:o lX. S~~
plufta eüdem elfe virum regiii & ciuilem a~que philofoph U•
Oportere vero prob.lr in hoc concurrere duo <luxdam ~e ne~
ra rarifsimein hominibus çoncurrentia. Namram vldeltcec
ingellio acutam,contemplatiolli apt<l,veritatls auidltJce fla.
gr~l~tem:~nà cum n~tura graui,~~ agendii itrenlla,bolll pU~
OltCl proulda.lngel11um elU[modl per omnes difçjplinarulll
gra.d~s r~rducir,~q~atebit in C~ptimo. Iubet quoqu~ exer~
ceCI clu,ll~U.S açho1l1bus,atque luter voluptates,dolores, I;J~
bores,~efl~ula. v~l~t ~qr~m igne diligéçer elÇaminari atqu.c
pr?ban,pn.us .qll:.l qU~ça~IS gubernacula fibi credâtur.ln pu'
ml~ autem Ipllus b,om fClentiam omnium prxfialltifsimam
hUlc IUdlca~ llecef1a~lam~a.tfirm~ns guewadmodii res orolles
j1bfque b?.?l P?lfefslOne lIlutiliter porsictentur) Î1c recii quo:
que ~~nlq ar'lum~ue ~ogllitioné abîque iplius boni 'intel lt
gellt~a elfe prorfus l~utllem:nellqc polre ciué ver priuata ve1
pqbllc~. ad h~nu~ r.ltC)~irigerelllill '! uid bonitlit,raçjone. co
gnouent.~tlt<l~ullll hUIUS boni fcielltia 'videri A riftote4~o
potell: fuperflua ad rempubhci humanis m~ril;>us gllbçWldalll,neceiIàèia tqmen ell: ad hant IpC11n gubernauoné, per
<i ua.m Plat~ in fuperiQribus inqtlÏt,coni(dum ciTe, ciues Deo
t~nllies a\Ulçosque reddcl'e.Subiunl>it pr;çte,fea gubernaroré
Clfea fiog~l,\ QQoa.ad b?nu ip~um difpo~enda ~ cx.cutiretllf
cafu ~.?oda fern,n.14 pnnlam Ipfam boni pcrfpcxem fprm a,
om1l1~ exemplarC~qSa1Uque honorii. Vt auçem animqduer01
tas Anftotelem in Btbicis circa ideam bon~adqerfus
pl:m luderc,lege Platonis vcrb" diligentiuime ac p13ne'p~r~
fplCle$
rl,u
�Dialagus V I.de Rep.Vel,de Tuila.
~xempla,r veri(sim um rcfpic~e~tes,' referenrésq; ad
111ud,& lp[um ~uàm accurattfslll1c contue nccs, ira
demum leges hIC ferre cie pulchri s,iufiis & bonis,f i
oporte at,& bras Iegcs cuaodi re :ltqi {eruare? Profetè~ ~o~ longè di~erunt. N um iflos porius ad Ctlfio~la e!tgcm usquam e~s ~ui . vnumguoJqi (luod
~erc efi, C?gn~[Cl1,n~, p~ntla quoqi aut alia C] lIallis
10 parte VlftlltlS O1hllo lnferio res exillll nt? Abfi.lrdllm ellèt vtigi alios quofi.lis eli~i,prxd plle fi cc.:rcra nequaq~lam ~dint',H oc certe ~aximo lilpCral1t.
An non !fiud lam dlcemn s?quon am paél:o ijdem
poter.unt l~la {j~ul & ~xc habere? Omnin o. ~od
ergo ln hUllls dlfpml tJonis exordi o dixi mus, natu
ram ip[or0 p~rdifccre in p.rimis 0porte t : atq; arbitror,fi de tlla tnter nos [,1t1S conllen iat,etiii hoc col1enire,fi~ri [cilicet po Ife, ~t ~jdem h~c alfe9ua ntllr,
neque altos pra:ter hos clllltati s duces elle debere .
Q2bna m paél:o?Hoc ['lnt inter nos prim il confiet
de phil?f~p~o~l1m i~g~nijs,~lIè>d femper eam diligunt dl[clphn:1,qua 1lhs. nottor fiat natura iIIa qua:
femper efi, neq; generatlOne & corrup tionc mutatur.Co naet. ~inetiam quàd eam coum affeél:5t,
neq; fpon~e partem eius vllam [pcrnl1nt.nec parua,
nec ma~na,neq; honora ndam,n eque vilcm,q llemadmod u filprà dc ambitio fis, & amore captis diximus.Reél:è. Prxtere a & hoc :mimad ucrte,n unql1id
neceife fit natura: coru i netTe, qui tales futuri funt,
quales narrauimus?~ale ifiud?V t médacij omnis
n:1.tura expertes fint, neque [ponte mcntia ntur vnquam , [cd omnem oderin t falfitaté, diligan t veritatcm. Probab ile efi. N on rolii probab ile efi,ôam ice,~cd penitus necc{f:1.riü, eum qui ex natur.l ad ali.
qUld amoreaff~~itur,qui~~uid cognat u & f.1mWare amaro, d1l1gere, SClte. N um familia rius aliquid ['lpi~n~ix, qulm veritas reperit ur? Nihi1. An
ergo pofslblle ca n:ltura m eandé elfe philofo phici
& menda cem?N ullo modo. Ergo verè difcédi ellpidum necelfe efi fiati m à pueriti a veritat em omné
fummo~ere affeél:are. Pror[u s. Q.!!em vero ad certu,m qU1,d~am ard~nt,et rapil1nt ~upitates, llllic ad
a!la c.upldlnes remlfs~ores~lnt, cum aliè> tanqua m
r1Uu~l ~efl,uant. N ulh dublUm . ~icl1nque igirur
ad dlfclph nas, & ca:tera talia omni defiderio flant volupt atem,
V AL E S philofop~ifi~~,jn<Juam grant, ~uram ipfius anima: expetu unt,nif i quis
corpons,a~1te~ obleél:amenta de[pici
ego, & quales qui alJcnl a phl1ofofiétus,ml11lmcque verus philofo phus fit. Summ oa.o~
phia, ô Glauco , vixtandemlon.g
pe,re necdfa rinm ifiud. Tempe raws it:1.que vir calis
ratione confiit it. Erat fortafSlS,lOe~1t,nequ,e pecu,nix cupidu s.Nam" ad qllemu is perquit, haud f.1cilc pa~~ioribus ~~p1ï." "
tmet,pottus quam ad hunc<:umuladis pecuni js incare.N on,vt appare t. Planius vero ld, vt arbt~r,?r,
hiarc, cuius gr:1.tia cxteri maxim a cum iaél:ura pe_
elucere t, fi hoc duntax at [01 li enar~are oportU111e~,
cunijs qurerendis infuda nt.lta efi,Prœ terea id conneQ; per alia multa peruag ari,li qU1S ofie~dere veltt
fideriid um,quo ties natura meius, qui philo[o phus
f1Uldp oahac
b' ' ll. dl'll.et
"ll.
t
• ~
H
<}uonam VltalU naa 10lUaa Il'tid
fit,& eius qui non lit,difcernere cupis. ~idnam?
qua.m quod 'den 'd
d
'
um? ~l a
no b IS rcfiat agen
Ne fortè latens quçdam inlit iIIibera litas.N am adIl'Io[op hl _[unt qUI at, p ll.
.
Inceps feql1ltur? ollqua m p 1
pufilla nimims animo vniuer [um
uerr.t omnin o
tingerc potTunt id quod [emp~r fecundu eadem eom atq; human um indaga tu_
diuinu
ipfum [emper
dem modo fe habet: qui vero Id nequeunt~ [empe~
cui cogitat ionis adefi. maépe
N
ueris.
ro, V er:1.1oq
anwr
plu
:tUtem per mu Ita. mutabi liaq'; vagCr. " , phllofo
'
is totiusq ; [ubfiantia=
tempor
totius
ntia,&
gnHi'ce
non funt:qu bsnam ex his duces e le ClUltatlS opormagnii ql1id videri no
vÏt:1.
a
human
platio,
contem
mus refpondere?
él: d hoc reél:è potTu
tet}()..
,. , ffi'
.
mortem hic terri bilé
um
N
:à.
.~opa oa
profeél
Non
potea.
~icung; eultodi re Ieges po{lunt.'& cIUlt;l.t~s ~ 1- cxiaimabj~? Min~mè. Timid: : itaq; ilIibera lique
cia, his gu bern:1cu ta [u nt rci pubhcœ com mltted a.
natura: ,phllo[ ophla vera non coueni t.N on vt miceraente
cœcum an
cuu efi ,vtru
Probè, At per fi'
d fc l"
_
pl ,
h~ videtur . y'ir am~111 modeal1s, non ql1xClOi denenrcm elfe oporte at, cni mademu,s a lql11, , eru~dltuS~ non IllJber~!ls, ,non [uperh us, non timidu s,
d~lm.~ldni perfpic uum? Vident urne t1~1 a Ca:ClS num ln ~on:mercIJs dlfficilis em,au t iniufi 9 ?,N ul
dlfferre ,qui cognit ione in vnaqua que re ClUS q,t1od
10. ~met1am quum djfcernere cupies quis ani.
m
verè cfi,care nt:nequ e per[picUÜ vllu ha~ent 10 amus philofo phus 1i.t,aut non fit,fiatim:\ ;cneris !tnnimo exempl ar:neq; pof[un t tanqua rn plc,tores ad
nis
M
rp~eie! ideam boni non erre fpeciem hane,au t iII.2m, hic .2ut
lbl/ed ipfam eminentiCsirn~ diuiniut is fœcundi tatem, per
?mnia CeCe potenter , [uluirer , Calubriter propaga otem, CuIus,imaginern quandam in mundo vi{j~ili folem vul elfe vi6bllem.v ires Cuas fimiliter per omnia dltfundel1~ern, yerum
ante hune quem videmus Colem , plato alterum ln mudo cogitar inuifibil i.imagin em dei parriç primam , verumq; filiû.
ld~o filios dixit boni, vt fuper viubilé hunc imagin~riumque
fihum polfes inuifibil em & archeryp um c6templ an, De hoc
pat~e atque filio in epi/1ola ad Hermia legimus . De ho~ Pla:
tO~ICUS Philo in libro de cau us. inquir:Conal1du~ eft 111 pr~
mIS ad ipfum el1s. id eftde quo dicitur.E go ~u~ qUI C?m,Q,fec:
dere. Aut Calrem ad ipuus imagioe m C~crat1fsl,ma~q; r.monem verbumq lle primoge oimm, l'er elUf~odl ratlooem atque verbum fieri omnia feellndum Heracllt um & Pl.uoncm ,
Amelius Platonie us aCferit, vriturgu e teftimon io 10al111is eU~ngelift~. Item in Epioom ide teftatu~ & plata, Et quamUIS Platonic orum oool1nlli Dei patris fihum Deum.p~r Cub~antiam à paere. A rianorû more diftjngu ant, pt~fertll~ lu]Ianus in libro De Cole:luliani t;!mé pra::ceptor ~ambh,~h~s
Acgypti orum addncit my/1eria . in quiblls pat"I1,s & fih} dlUcrfa quidem ratio.Ccd cadem videtur elfe fubftatla. ~ed :111d~ mylleriu m,Primu s Deus & vnus primi patereft del'9ue~
~Ignit in Colitaria Cui ipfius permane ns vnitate,E fi aute ~xc
plar filij qui nomina mr fuimet filius, fui,pater atq~e Vnl p~
ter.Deus vere bonus. Ille enim fons e/1ldear um: aquo vuque vno, Deus per Ce fufficieos,.feipfum ~;plicauit in luce~ll.
P~opterea fufficiens per Ce nomloat ur CUlque pater. E Il e?lI11
lue principi um, Deus deorum, vnus ex ~no, fupereffeo,tlam
cmnem, priocipi umq; effe~tia::., My/1eflum ~l~e lambhch us
t:fiatur elfe Mercuri j. Q!temadmodu~ v~ro lpfum bo~um
11t fuper volupta tem, & morcs, & faple?t1 am, PI,aro hiC fignificat breuiter . Super voluptat cm qUldem, qUia fi voluptas ipfa bonum ipCum elfet,oul la ,vol.upt~S ~ala eCf.:t& 00xia,Item Cuper mores, quooiam muln CatIS clrea mores haberc fe putant. fi morcs honcfios videantu~ I~oIbere, Q!tod
runt ,
aUtem iudicaot verum elfe bonum, non op~ n lo,ne qua:
oem,qula
CCle~t1a
Cuper
Pr;rt~rea
habere.
prorfus
ipfa
fcd re
gue quolibe t modo.oc quc ~ua::h.bet ~clre'pra::clpue Opt~s. {cd
bcoepot ius arque bona. Ahoquln felentlam ,a,ut :efp~lS, aut
negligis , Neque dicas ipCum bonum elfe bO~lI fClentlam, ~e
per idem ftulre dcfioias idem. R urfus Cuper lotellea um.hlc
cllim aCsidue booum qu~rit. lpfum vero bonum, noo qua:rit bonum. Adde & fuper veritatC'm. Q lIod eoim magis iudicas bonum, magis &, e1igis: Morb,um vero dam~umque
minus verum c1igis potlusg uam mag.s verum. Delllque fuper cos. Nam vt bene fis,el1.'e de/ide~:1s.Sed~ de his,& ~uem
:1dmodum booi iplius lumllle omm.:! vera lI1t~lIeél:~$ ~nte,Ir dslhllél:IO
. Theolo~ia latius dHputam us.l Sequltu
.
i 'lU d uo,
' fq;
] Igat,
'ûb' & vtnu
.
10
'n genera uo, viGbile & InUl " 1 e,
' ,
'l"
te ruml
oms
perceptl
Isqu~
11n1l
fequcns"
frilicet a~teeedens atque
Mehy,&
fequltur
m
Brennou
'1/l:'10 a 1·o • ln quibus ,
.
h umanç d
tam: Ced eleganti us Gmul & btlus exphe:1t.
ca
Il
ea
4
�4 10
'
Liber trigefimuspritnus.
nis id ob(eru abis, nunqu id iufius & mitis, an ;ni..
gno[ca s qUlm lubricè fimilit udinib us vtar. V~q~~·
qUllS atq ; agrefii s.Maxi mè. N eq; hoc,vt arbitro r,
adeo durutdl : ~uod przfiat cs in philo[~p~1Îa ~lfll~
prxterm lttes. ~idnam? Vtrùm ad percip iendum
gubern ap,d a r,e publica patiun tur, vt ndul alllld {~t
velox, an tard us. nurn cen(es quemp ia illud vnqui
vnu quod hoc patiaf.Q E.are opol'te t hoc ex.rnlllt,IS
diligere , clll od cùm aggred itur, (umma cu difficu lcollige ndo,c6 parare, cum his dcnlqi ,& de elS ratIO
tate agit,& vix tandem parurn ql1id profici t?N unnem reddere . Velmi quum piétpre s tragela pho s,,&
quam profeél:o.~id fi llihil (eruet eorum guredi ca:tera huiu[m odi mixta figmen tadepin gunr. Fm:
fcit,ob liuifca turq; omniu m, nonne erit fciétia va..
ge animo quenda m nauis, aut c1afsis gu ber~atot(';
,;:uus?V acuus,C um vero irritus ilIi !ab or omnis [uhuiufm odi, magnit udine & robore corport S, re 1[cipiatu !' ,a~ non cogetu r tantem feipfum & aétio<lues nautas excede ntem, [lIrdllm vero, & caltg anncm talc od!ffe? N Ihil prohib et.Obl iuiofum igitur
tibps o~ulis,& mente gubern ationis infcia:naut~
4nir~1Um legitim Jorum philofo phoru ingenij s con
;mté de gubel'n atione inter fe certantes~ du:n vnU uemre nequat lua exHHmernus, [cd admod um mequi[qll e putet fe impcri o dignum , quaqua nec armorern .Ita pror[u s.Ab(o na prxtere a & inconc interp didicer it vnquam ,ncc pl'~ceptorcm in,c~ re ~l
lla n;ltl1ra;td intemp ericm (emper trahit. Sempe r.
lut!} po[sjt oftende re, neqi quo tempor e dl~l~crlr,
Verita tcm vero an cum intemp erie & immod eraafsign<J.l'C qucat:n egante s quinet iam artem Illa dolione c6gruc rc putaç,~n clIrn téperie potius ? eum ceri potlè, cumq; qui doceri poffe conten dat, fe:~O
tempel ;'ie.Erg o compo fitam, & gratam pr~ter cçpetente s. Ipfos ;mtcrn cogita circa gubern ato re 11~
tcra cogitat ionem huic ingeni o tribuam us, quod
lum conflue re, ob[ccra re, obnixè' conten dere, qlU
fuaptc natura propen [um elfe volllml ls ad idea cuipfis gubcrn acllIa tradat. Vbi fi non ipfi,fed alij per
j~l[~u~,quod verè efi,infp iciédam .N empe.A n non
iuaferint,ca:tcro~ ve1 perimc re,vel è nauieij cere: ac
tlbl vldemu s fingula percl1rrilfe,gu~ neceffe efi copofhem um genero [o illo nauis princip e tnandr~
lÎnllata ferie fibi inuicem fucced entia anima ei
gora,a ut merop riusocc upato,g uberna tion.t ~aUI~
petere, q ni veritat em rcrum perfeét è fit confec lltu~rripere,prx(entibt1s rcbus vti, vino & epuhs lOd~
ru s?Ira prorfus . N um pote~ quoqu o modo filldiu
gcre,ac ita gubern are, vt huiufin odi hominc s ver ljd damna re,quo d nullus (ufficic nter exegui potefi,
tlmile efi. Ornnes pra:ter eaeum laudare , eum naUnifi niltura fit perfpic ax, memor , magnif icus, gratarn & gubern atol'é vocare , eum quxad nauemrc:~io[L1s,amicus,familiarisque veritat is,iufii tix,for_
gendar n (peéhn r,callcr e,qllicu nq; ad vfurpan dutIl
lÏtudin is,temp erantia :? N c Momu s ql1idem id C:lrnauis prin ci patUm , ve1 perfilaf ione, ve1 vi guber~l~
peret. Nonne his folis eruditio l1e tandem & a:tate
tore [ubrno to opitula ri ipGs pofsit: eu veroq~ll
,proueé l:is, rerppu blicam commi nes admini firan_
nequea t.tanqu a. inufile m viqlper are:ver iaute ~u
~am~ AdJhrec ~dirnitus,N emo, Ô Socrate s,polfe t,
bernat oris otficiu m nc cogitar e quidé: quod vlde~
J~qUlt,cotra~lcere. At vero fic afficiu ntur, qui aulicet aà eum fpeétet rationé habere anni,& tempOdlUnt ca pa[mn qux tu narras. Putant enim interrum,cœ Ii,fyde rum,& ventor um,& omniu quœ;ld
l'ogand i rc[pon dcndiq i imperi tia <i ratione in finartem illam ;minen t, fi gu bermt or nauis efi reue~a.
gu1is,qtlX rogatu r,paulu lum (e abduét os, colleéb s
futuru s: vt vero gubern et,(eu voléub us quib ufd ,:,
tandé c~igl1is eHorib us, errorem , ingent é contra fiue inuitis ,huius ipfius arté nullam pmante s ac c1
rillmq; qllid~i ci quod prius afferuc rit, alferer e.&
pi poffe iimul & gubcrn atoriam facultat em.Ht,: c 1
querna çlmodû qui talis faudere nefciut , ab his in eo
in naui ira habe:i.t,aq 110n vertl m gubern atoré cenludo periti [unt, tandem vfquea deo coërce ntur &
fes ab illis qui talibus vehllnt ur nauibus,inanc~ &.
,~ollclu~lIntur ,vt quod fcrant, nequaq ua habean t:
curiofu m rertlm {ublim iu infpett orem,& nauIIp{i
na & felp[o~ putant cogi tandé conclu diér;,ne c hainutile~,vocitari?Et maxim è '1uidem ,inquit AdJ~
bere qpod dJcant, vcrbis vc1utj çalculis circunf crimantlls . Haudq l1aqui opusef fe arbitro r, inqUatIl
ft~s:<j~andoquidé ":,eru nihilo hic magis fit,quà m
ego, vt tibi latius explice m, quema dmodu ad pr o,lJhc.D1CO alUem quod ad prçfcns infiitllt u attinet .
pofita: compa rationi s imagin em ita in ciuitatib~s
dlceret cnim tibi ql1i(pia m, his qua: propon untnr
affeéb ciues funt adllerfu s veros philofo phos, vt Hl
verbis aducr[a ri non poffe:r e aute: ipf.'l copertu ha~
huiufm odi nauibu s ad verurn gubern atorem naU"
bel'e,q uotcun qi philofo phia: fiudium aggrefs i, ita
tx id enim quod dico intellig ere te exifiim o. Su m"
jn e.overG 'lntur,v t non erllditi opis gratia degufia tis
mopere . Pril1111m itaque iJli qui admira tur philo·
phllo(o phi+ pra:çep tis, iuuene s ~dhuc inde di(cefophos in ciuitat ibus minim è honorari,imaginc~
dant, (cd dJlltlllS irnmor entur: cos vt plurim ii ab ...
hanc expone , & pcrfilad ere conare , multo mir~bl
[urdos admod ii cuader e,&à rebus homin u alienos ,
li.us fore fi bonora rentur. Faciam equide m. Ad.ij~
ne lniqui[ simos dixerir nus.Gq ui verQ pra:fia ntioCl~S & h,;" prxterc a, vera logui eos qui dicunt
fCS vldcant lll' ,tame boc fl:udio quod ipfè laudas,
utll~s eiTe,vu,lgo ~os, qui philofo phi funt optim~.
ira
~nqul11ari, yç inutile s euadit ad rcmpu blici guber
v~rum ql10d Inu~lles fi~)t,non cffe ipfos in cauJ:1 dl~
~anda!l1.~od ego quu audjffcm,Cen~es,in~~a,m,
CIta, fed eos pOtlllS qUl his philofo phis non vtun~
lUo qui hxc aiunt,m entiri? Haud noU1 eqUldc ,tntur. Neque cnimna tura:co n[ent.t neume fi vtgu ..
be,rnato r namas oret,qn o eius (e gubern ationi
qUlt ll~e,fedquld lpfe (ent1as,lib~ter, a~d!ré.~llJies
' CO.,.
~erç!:,h!d rogcs,q uàd vera JOqU1 ml111 vldent.~a
mman r, vcl f.ïpient es ad dillitllm fores acccda t.S ed
~~qo/le Igitur reetl': id dicitllr , quod non prills eric
qui hoc primus iaécaui t,profc éto mentit us efi.Re..
vJla maloru requ lcs qultati b\.ls, guàm in ipfis phiuera al1tem ira natlua compal .'amm efi,Guc dines,
lo[oph i dOltl\n cntur, quos reipllbl ica: inutilc ,~ dfe
[~u pauper ab aduerJ:1 valerud ine teneaf, vt necelfa..
f;~te,?lur?~od peus,re (ponfio oe indigG t p~r Ima1'~0 forcs medico rum petat, & ornnes qui (l1perio~
gll1C quand. \ lnclll.él:a. A t çu per firrlllit udiné loqui,
ns gubern atione indige nt,dom os adeat hominu {ll
v~ arbltro r ,non co[ueu ifii.Efi o,io(1u i.an mordes ,
gl~hern"l'e potcnt ium, non gllbern atores, fi modo
~L1m me ln fcrmon em impllie ris adco dcmon lhatu
ah~U1qs pretij fint,or ent, vt ab his gllbern eptlJf in..
diificil em? A udi crgo fimi1itu~iné~ vt aperti~s CQ~
f~"lQ"es. ~in 1i eos qui his tépodb llS R Cpu bli~a~
adtn10 1
co-
fi
JO:
�Dia10gus V L.de Rep. Vel, de rutaleltoqua.le defcripfi m1ls, &
tis, quo s mo adm inif irat ,cum eis coparaueris nau
c fi iIlos qui
is::l
do com emo rJh amu s,no n aberrab
rfHtiofi re[upe
àb ijs appelLltur inutiles & van i,&
ator ibu s
ern
gub
s
conditaru reru ind aga tore s, veri
quit,ad_
è,in
eéè
es.R
comparabis,reétè qllidem faci
d fàcihall
q;
quo
his
mo du. Ob has igiw r cauf..s in
con qui
r,
betu
pro
his
ab
le efi, vt honcfiü fiud ium
eveh
&
vero
ima
Max
eti.
trarijs filnt mo ribu s alfu
ia ~ritur~ pro pte r
me~tifsima phi lo[o phi x cal~mn
la pr0 6te ntu r.
fiud
phlX
o[o
toru m mores qui phil
ltur, vt ip[e
f~rüt qui ppe hi qui philo[ophia .crim~n: conferut,
o[o phia [c
:115, plll rim os eorü 'lui ad phil
eoru cxteris exce1vero
i
fiqu
:
elfe
~rauos adm odii
ce[si,nÔnne?
IUnt,elfe inutiles:atq; ego hçc tibi con
qua m opt iVtiqj. An non cauC.m exp o[u imu s,ob
?Certè.Cur aumi phi lofo phi elfe inutiles videatur
s aperiamlls?
té & plu rim i pralli fint, vis ne deincep
viriblls depro
qu6dlle phi lo[o phi ç 'clllp~ nulla efi,
h~c, tepead
us
clateOlUs? Vol o equ idem . Pet gam
natu ra
elle
lem
qua
teNtes quo d [up rl ind ixim us,
~u~.
fut.u
ue
us~
opo rtea t eum qui honcfills fit bon
iJ,
ldlf
trad
x
.otJ
mem
fi
,
Dux auté eius in prim is etat
fi
aut
et:
deb
lm
pa{s
ac
o
nin
veri tas, qua m [cqui om
op~i~ fit o~or:
Vanus fit, ver x quo q; expers philof
I~Jt.ur ahe nu
hoc
~
Vnu
.
um
tet. !ta pro r[us efi dia
eXJ~lmantur.
eil om nin o ab ijs qux nun c de Ip[O
e JO mo dum
Alienifsimum. An non decenter hun
iné fcientix
eius cau[am defendemus?dicentes hom
, vt ad id 9uo~
clIpidum ita natu ra infi itut um elfe
as tra~a~ ln ~lS
verè efi,femper con tend at,n eq; mor
r OpUlJO, [ed
.1w
fingulis:ic plu rim is drc a quœ verf
& ex~et~r~
ur
vItr o progrediens non antè f.Ltige~
ea anlm l ~1
~
ura
definat qui pro pria m cuiufq; nat
,onu~mt
t.C
uem
atti ger it,q u: id apprœhendere ~on xfe rlt, [eqlle
adh
cum
a
Q!!
àut é vi qua da cog nata .
reuer~ inteJJ~
ci quo d verè efi,~ifcuerit" atq; inde
vtJq; veru,
cet
n~l
cog
lt,
uer
gen
gen tii veri tatc mq;
lqj partt~ mol evercqj villet atq; alct~r.E~ hoc d,en
uaqlla. Pro nia eius omn is celfabll~,pnus vero neq
do ama bit
mo
be adm odii ifia diciitur. An hic vIlo
rit certè.
Ode
rit?
me d aciü(vel om nin o pot ius ode
e911i,
fubf
ro
cho
N e:p evb i dux veritas efi,malor~
emov
1
o?
paa
Vt arb itro r ,no n dicemus. ~o eOlm
e
o~u
9.u
c
~un
ro fyncerum fequi iufi umq ; ~orem:
m
etta
Q!y~
lte.
m?Sc
dicemus filbfcqui temperant,la
ru~ qUld opu~
reli quu m nat urx philofoplllCX ch~u emm quo d cu
rdar
eco
e?R
, ' ,O recenfer
'fi - ,
cfi'a pnn
d
clpl
t cetl
fortitll ,o,m agn
mus
b' a,
eba
dl'c
'
,
·
,
hIS cogrUlt, vt
oria . Cum vero tu 0 ICaClI men inge ni j atq; mem
cogcrer quœ
cif1ès, quà d qUiiibct neceaàrio ~at~ri
er[us ad
con~
sls,
oml~
dice bam us, verbisq; nofiris
pa~111,OS
fe
re
vlde
t
tos de qui bus erat fermo,dicere te cor rup tos: nuc
l'ta
'''U
.
"
" tlle s,pa rttm om m pr ...
, Inll
hm
crll tan cœp lfanè nos huiu s calumnifi cau[am perf
; hac de cau
,atq
fint
i
,
mal
' fa
um
•
rnus , & cur multi eor
tJU;
repe
m
ur~
nat
ru
rurf us le itim orü phi lofo pho
reE.:r
lta.Q
.Efi
mus
niui
defi
hac
h'
'oq"
g Ir
l '
rnus , n ece
uan ,
tlS natu ra p bl' fi d ' eps qua rati one in mu
dl1m
si"
'dde emc
_a no lI._
]ofophi dep rau Jtur (pa ruu m aute qUl.
uos v 1u,q
ted
u~r
mad
ani
hoc
terf ugit :) Nem pe &
voca~t. I?e~
delicet non malos quidem,[cd inutIles
ha,nc ImJ
,qu~
fint
nia
inge
inii
inde etia qua lia hom
1 nt & lOd lgnu m
r.
" q' opu s Vllurp .. ' .
- ems
t ant ur natu ra
- ' , d ehnq uun t [:r•
's aggred'letla
)
fc.e frudiu ae fi'pr:\ vire
ranar
~l~m
im,q
pafs
hi~
o(op
pc)&; opi nio ncm phil
en
es dl~lS (~fi
bas ,ind ucu nt.A t qua s deprauation
nob ls qud ibe t
itror
o1rb
id
à
dàm fi pot ero . profeéè
cOlle~ffuru,m,ingen~um
e él us indi get
omnIbus hlfce prxdltum,quib~s )'erf
i.A n non
orir
llc
cJsq
pau
ro
fllw rus pllllofoplllls,ra
pan co ni
am
eti
~m
~?n
t9;
it,a exifi!ma s?M~xim è.A
~in~ ?
s.
rÎtll
Inte
;
lmlq
maX
fine
vlde qlla m multl
vnii_
efi,
e
abil
Nam qllod prx ter cxte ra :lllditu mir
er
nup
ingc nio
qllodq~eeorum ~lIX i~ phi lofo phi
mplen
&
ü,
probaU1~U s,ha? C:: tem lOquin <lt anim
nelU dico &
que à plulofopllla deto rqu ct:f orti tudi
nar rauim:,s.
e
t.emperanriam, & cn:tc.ra (p~a:cllnqll
a qux cllnq;
tere
prx
Abfurdu~ ~oe qllld (; aUdltll.
:Irq; imp eü
anim
b~na vulg o dl~u~~ur,deprau, an~
lls in cigen
s,&
~lre
s
po~l
d~unt,for~a,dll1Jtlx,cOr
s eni m
abc
.H
dem
elll[
ens
gen
ra
ulta te pot es,& cçte
. Hab eo equ iqUâdam,eorum qllx J,ico,fol'm,ulam
aud ircm . V nidem,ac ltbenter exaébll Squx dlCis,
ac tibi per[pilIerfum iplllm ~eéèè compr\h en,di~o,
: de his dia a
cuu m apparebJt:neq; abfu rda tlbl qua
cipi s? Scimlls
, funt, vide bum r.Q !!.o mod o ifiud prx
aliü, quo J
enim om,ne [emen & pbn taru m & anim
one pot iriti
non fUl=rtt ea qux cmq ; eonllen it nm
J.Ç acvcrofil
gcnc
tum ,neq ; tempore,neq; loco ,qu o
nan ono
re.h
care
s
bementius,eo plu ribu s com odl
no?
ba
non
m
qu:\
is
que malum con trar ium mag
na-'
m,
neu
ta
nfen
,co
r
Q!!idni? E fi igit ur, vt arb itro
deur,
riat
nut
ento
a!Jm
tura m opt ima m,f i diuer[o
Hae
e.
u
vtiq
Efi
.
~eriore~ euade,re~ quàm i~nallam
anim os pr:d bnJ~a~; rat~one ~lclmus Adl man te,
fll eri nt edu eati .
è
mal
fi
s,
tlfs lmo Ing emo prœdito
era, & extrem:i'
feel
.nda
inf.
pefsitnos fieri . A n put as
quà m gen erofo
ncquit~ii ex ign auo pot ius ing enio
ecillem vero,
cdueatJo~e corr~pto procedere ? Imb
orü qUanmaJ
natu ram ,lng entl u veJ bon oru m, vcJ
ur natur;l
igit
ipfa
d09 ; caufa~ fore? ~ on certè. Si
ipJinam,
difc
itur
ci{c
nan
phllo~ophJ con uem etem
em per omn
ad
o
end
fici
nec~lIe e~ cam [emper .rro
pçrllei-;
itaq
gcn
it,
fu:r
fi
u,entre ~Jrtute~.Sata aut
delaus
rurf
nia
om
ta
trar
con
ad
,
se atq; lta nut rtta
An
rit.
;tdiuue
bitu r, nili fort è deo rum aliquis1eam
elfe
lti ven un
tu quo qj put as, que mad mo dum rnu
f;ph iflis eor à
s
ente
Ie[c
ado
m
quo d ~i~l1nt quo fda
m fop hilt as quo (di
rumpl~ cor rup tore s veto eorU
ita loq uun tur,
elfe ~Tluatos, ae no~ cos pot lus qui
doc ean t,ta qui
s,
amu
cred
as
~a~lmos elfe foplufi
iUllenü,& vilesq, prorfils vnu mq uen q; & fcnu &
voJunt? ~i
ror~m &.m~IJj~r~m r:dd ant , quales
uam , freq uédo Id pO~lfs,~u~lnqult.~ando, inq
, vel thea tris,
cijs
tes mul tl vel In cOcioniblls, veJ iudi
ing éti cœr u
m
inll
hom
vel cafiris, vcJ alio qllo dam
t, alia vifiln
aue
faéè
a
confidentes, eor um qux di~
cum tuenti
ing
que
vtra
tup eran t, alia lau'clant, ad
applau_
&
it,
lodi
exp
llm
mu lru aer~us efferu~tur,d
ç pavrid
:
ore
clam
&
~itu
d,unt fum mo quod~ fire
matia
nan
refo
t
[un
bus
qUl
nete s qllOqj & Ioca 10
,
dant
Ia~l
qui
m
quà
nt
edu
iore m dup lo tum ultu m
mo
ani
quo
m
ilIu
m
ente
lefc
& vitu pcr ant: tun c ado
a çlIè cenfes?
(qu ema dm odu m dic itttr ) hac in turb
;tçionibus
lam
acc
nam
ipfi
difc
vel qua m priu atam
h\lill[modi vihifce pUtls obfifiere, quo min us ~b
Obl'lIta eà pro t~lperationibus lallda~ion~l>usque
t? Vnde eadem
nnu s ferlltur ,qu o lIuétus hic dClIehi
l~ qllOqllC
qu~ & m~, vt honc~a ap,p rbb abit , e~de
quib lls illi
a
tere
prx
èm
Ijfd
la.
turp
rep rob :tb, t, vt
imilis. N eineu~bet fi~dijs, e~rumq; euadct perf
ii tlm é max icelfe Id om m no efi,o Socrates. N ond
~am ope..
~am i?d uxi mu s nceefsitatem. ~am?
is prx cep to..
nbu s lOf erun t,oo n perfuadcntes verb
res
M ij
�Liber trîgefimusprimus.-
412
res fophifrœq; HH. An non cernis quàd hominé il..,.
lis non obCequentcm infamia natat? iaétura pec!lpiarum,& mortis {upplicio damnat? Summopere.
~em igitur aHû fophifram putas, aut quos alio~
priuatos {ermones aduerfari iftis &refifterc pofle?
N ullius certè orationem,inquit ilIc. N ullius 4tnè.
~in & his reniti, {umma fiultitia cft. N eq;,enim
fuit vnquftm, nec cfi, nec crit mos alius, humanlls
Û:iliçet, ad virtutcm infiitutus, prxter ifiorum difciplinam,ô amice. N diuinum quidé, iuxta pro,
uerbium,excipiamus.Certoenim id {cito,q~ifql1is
immac111atus & integ~r ex hac cofiitutione rerum
publ~canun euaferit,talem diuino auxilio eu~fiaè.
Baqd aliter mihi videtpr .Ifiud prreterea tibi videri
c!ebet. Q!!idnam? ~ifq; çorurp qui priuatim accepta mercede homines erudiunt,quos quidem [0phifias,& ~mulos artium appellant,nihil aliud doccndum putat,quàm mllltorum fententias in qllibus confentiunr, qllOtie~ ,congtegantur, atq; hanc
f;apienti:mwocat: veluti fiquis vafii cllillfdam ;1ni-,
malis bruti,robu{H admodu,& (ab homine) enlltriti,jras & cupiditates ftngulas obfen.Jauerit,quâue ratio ne adire hoc deceat,qua attreéÇare,itequado ve1 ferociqs efi, vcl mitius,& ex qui bu,~ çaufis ta
l~ fiat. Voces ité ql1as in fingulis qui[q; folct exp rimcre. ~bus prxterea vocibus aliorum efferatur
id..animal vcl placatl1r. Pofiquam vero ob diutur~an1.Confuetudinem perccpit Gngllla,peritiam hujufm~dh fapientiam,vocet,J$C tanqllam arte quad5.
colleé1:;1. ad docendum le conferat, rCll~ra ig!1oran~
qure potifsimu h,arum opihionum ,cupidiptumq;,
hpnefiayc1 tllrplS, bona vel maIa, lllfia fit vel iniufia. N omineç v~~à fingula :ld,ingentis befii~ illius
opiniQQçm, bpna viqelicet quibus deleébtur ipfa~
m ,ara q\libu~ off~nditur:nec aliam prorfus vllam de
his alterat rationé,fed qu~neçe!fari:1 fUl1t,iufia mlfupet & honefia:quo verà boni ipfius necclfariiue
natura differat, neq; ipfe pcrfpexcrit vnquam, neq;
~l~js ofiendere ~o[sit. Siquis l ~llq~la~iça affeÇl:us fit,
.Jl?l1ne per loue abfur4ns prxceptor elfe. tibi vidcbltur? ,~jh~ ve~~. A.,n différre tibi ab hoc illc vide,,:
tU['51\ll ~~ltoru vanorumq; hominü in vnum co~el1~enuu ~ral~ & VOlllp,t~tes caller,e, f.t~ientia elfe
~l~clt,{jue 1,n pl~ura,fiu~l~ muftca,ftue tnadmini~
~r~l1dx rqp\lbhca: (h{~1p'1l11a? Patet enim quàJ ft
gUIs ~urIt h~s yerfeç'tll.',e~sq~ ofie~d:t) ve,l poëlis; vel
alte~~~s ar~ls op/us, vcl a9, r e p u bhc,a a;tl,nens mi l1i~enll,e~111beat9; ~' ulgo .qdicandl opens autori,talem, vItra nece!fana,DlOmed~a, vt awnt,necefsltJ-:te cogetur ea facere qll<; ifii probauednt.quod vero
bonah~c reuera at'!; honefia hnt,an aud~{u qUldoCJue ip[oru ahquem rationé non ridicuh a0h.~nantemi'Ncc audiui qui~em vnquam:nec, vt arbiçror,
audiam.Hxc igitu.t: animo fingés omnia, recordare & lU\ld : N um porcfi y.u1gus, vel alio diccn~e adrn~t:erê;, exfe attingc;r:e ~p[um p~r fe p'ulchru,no
aute multa hlt c pulchra,& de c~tC1'1S eodem modo,
?on q,uidem e(lè fi.{lgula ha;~ q~re, pa;ent mult;,l) fcd
Ipfam vnam cllill[q; n,lcural'Mtnlme. ,PhI ~~[ophus
çrgo vulgus efiè 110npotefi.N on.q~y!:etla necelr~
cit ~b co philo[ophantes vjtupera~t.Neçelfe. Et,a
ql1lbl\{qj populQ plaoçr,e vQlentibus. Patet. Jix hlS
"rgo (:J.l~a r~tlollë 1eru~npi ingenij philoiophici vj.9~s, v~ iU? l~ ~1I4i~ p~r[ç.u~,ra~,;\~ finé phi!ofophadl deucnI,at.~lc a~l,telll e~~lÎs (lure qiéta [ul?!,.cogita.
~~nce([ll m e~,dlfc~~d~acumé, memo~ia)kortltu(hnr;;m,1n~g,tllficelltH ~4 hoc ingeniü perrinere.PJa
.
a
1
vel
nè. N bnne ibtim apud omnes tatis, in cunéèis p~~:
mus crit, prx[crtim fi corpus natura naétus fi: a?lJIlO conformer N ihil prohibet. Vo~ét igitUI~ & a.?~
meftici omnes,&ciucs ad [lia negot la peragc;~a ho~
yti cum adoleuerit.Sic cerre:. ~~re precibus, {uP-:
plicationibus,honoribus, bLldimétis pr;:occupa~
hunt fmura ipfius virtlltcm :1tq; potentja. Ita fier!
Colet, ~d~ hOJTliné t:11em arbitl'aris tunc effeétl :rum? pr:efqtim fi ampla in ciuitate natuS fit, & 111.
ea diuitijs infignis ~c genere, hone{l:a pr:ctereafo,r~
ma fit atq; pro,cerus.nbnne immcnfa {pe ela1~m,1U
hunc c~nfes?putantem [e ad res tam Grticoru 9uam
Barbarorum gcrcndas {uftlcerc. V nde &, felp~lJ1~
Clxtollere,fafiidiofo habitu ~a{cil1ientem, 111anlq~~
fafill,& infan;1.inRatum fuperbia. Vehement,er. ~
quis hominem fic affeétum amicè moneat dJc_~ns,.,
mentem ipfum nequaqllam haberc, egere tamc;:fe~
eam ~ nullo comparari po~e, niG ft: ei~s ade,p.t~~nl.
fubijci<l-t~an facj\~ i\1um ptis oCCllpatu mahs'PlX-:
fiare monenti aures putas? Longè abefi. s~?-autc~.
bonitate naturx,& inn:lto quoda erg a ratlones a -,
feétu induétll.!' aliq uis au[cultet fl~étaturque, ~-.c ad
philo[ophia trilhatur, quid eos faéturos ~xlfilm~-,
rn us, qui putant monitoris illius v[u & cO{l1~tu,dl~
ne adolefcentem corrumpi ~ N,bnne & loqueqQ,8C.
agenda o~ni fiudio certaturos, vt nec ado~ç[cens
monitis pareat, Ilec cxhortator iIIe aliql1id per[uadcat,ellm tam priuatis infidijs, qllàm pllblids <lccu
f~tioniblls in[equcntcs?V:l.Jde nccelfariü d\:.Refi~bit eraQ huic vila ~d phil~{ophandu facllitas? EX1~
gua planè. Vidésnc haud ab re pos fuprà d!xi!fe:ph l
lo[ophic;e n:ltur~ partes,fi p~!uerf.t adlllblra fit edu
catio, caqüs elfe quodammo~9, vt quis ab eo {tudio auertatudquinctiam impedimento elfe e;1._qu:r
vulgo bon a putantur,diuitias {ciliç~t~& om~e h~iu{modi fl1:pclleé1:ilem?Rc4è nimjru efi diétu. BIC
eft,ô mirihce vir,interitus &eorruptio talis ae tanta naturre ipGus ad excellens officium oprima::,qUa:
quidé rara admodu~ vt diximus,reperitur.Atgj hu-.
ips ingenij funt hi viri q lli l;1efaria f'Celera patra,t, 8C
pduatim,& publicè:atqi ité qui [nnt & prilla[~s,8C
~ill1tatib9 ~onoru ingenti~ alltOl:es. Exile vero 1ngenium nillil vnquam vel priu~tu~ vel pubHçè,tn;t-.
gnuQ'l efficir. Vera nimirü loquens. Cum plenqu e
ad phi~o[ophal,1du 'naUll'a idonei ab hoc fiudi9 dctorquçntur,philo[ophiamq~ imperfèétii & de!olat:lm cl C;!htUll nt, vi t.1m n ~q; decen tem,neq; vcr:l cl u·
cunt: philo[ophiam vero t,ll)qua~n cogl1atis or bataID, ahj qllidem ea c;ertè indigni aggredjcntes, de-,
decorant ip[.tm nimium, ea.que affidunt infarni3,.,
qua notaTi ip{am à detraétoribus Hiis comemor~bas, obijcientibus quoù eoJ.:u qui philofophix da~
operam quidi nullo, multi vero 111ultis malis Jigl~
fUllt.Diéta certè hxc fllnt.Ac rnerità diaa. CÔiplciétcs profeéto alij plcriq; homunculi [cdé hic v~c~~am qlli4~é"prxclari,s ~t:l111en cognométis dignitateq; 1}lllftre,lnHar çoru, qui ex c,:ltcere ~c.l t~pl;>, con-,
~l~glUt, ,lJbenter ex arti bus ad p,~,ilo.fophiam pro?-,
hut,q ulcunqi prx[enim i!1 arti ullc111a fua excçll.ut.,
nempe philofophia q~ta.çquam.ita iè habct,artibuS.
tamen cxteri_s dignitate & m:lgni.ficcn~ia prxfiat.,
~am affeébt pleriq;, natu~'a quide imperfeéb,&:;
artibus opificijsq; 1icuti c;orpor~I~,li,Gc & aQim,?s;
mechani~is minHleri js dep~efsi atq;,cofraétl.n,qn-:
nç'h~ceaal:illm efi~ Ma~ill1ç. An ccnfes eO$ a{p;ét~
quicquam differre à fibFO lirario,diuitc parlloc~l:j
9 b que l'lui è vinculis ex;ilt) bal/1e~sque fe lauit, ~~
noua
�Dialogus VI.deRep.Vel,deluIlo.
auit , & fiJiam
nou a [e velte tan qua m (po n[u m orn
aret hab écuid
lln
aliL
d.om ini fui ino pia prefsi, nec
exif iim o.
erre
diff
gè
Jon
tlS vxo rem dllé luro .Ha ud
non ne
efi?
um
and
put
i
~alem ex bis pro lem nafc
nin o.
om
efi
fe
eceJ
N
m?
eaa
not ham [cil icet & abi
pra:ipfi
ties
,quo
nos
ndig
i
HO min es :lut difc ipli na
itat ion es opi nio ter dig nita té adh a:ré t,qu ales cog
vt nom inar e denesg ; pro duc ere dlci mus ? non ne,
nihi l dig nu, niC~t'foPhifmata?nihilq; legi tim um,
o dice nhd pru den tix verx con ucn iens ? Sic om nin
, Adi ines
hom
du.,m.ltaq; pau ci adm od6 m refi ant
{ilnt
'I;
r:hi
entu
rnat e, qui dig nè in phil ofo phia ver[
deio
exil
vel
,
qui bOn aind ole nati ac ben e enu triti
e
vnd
ur,
unt
ci[c
prx héft otiu m ad phi lofo phi a, nan
natu
ri,
libe
s
ibu
phi lofo phi x adu erli s occ upa tion
nimag
m
quu
vel
rat:
l'ad uce fuis in fiud ijs per[ elle
natu s, [pre ris
ficus qui dam anim us ang ufia in vrbe
mag is con ro
mul
ac
reip ubli ca: ipfi us mun erib us,
nat urx doa
s,pr
ncij
t~mptis,rcliquaru arri um opi
et allt em
For
.
fen
con
fe
tJbu s, ad phi lofo pha ndu m
dum
iben
coh
ad
u
fr~n
& The agis fam iliar is nof iri
pacom
fi
itae
ier
nof
enim
s
fatis vali dllm . The age
veris
o~po
ur.C
udat
exc1
ndo
ratll s,Vt à phi lofo pha
Dx
t.
llbe
s pro}
ro deb ilita s ipfu m àreb us ciui libu
cl
V
t.
.c non ~ec~
rnon is auté nof iri lign u refe rre nnn
{ilp eno ru COnh
nul
vel
t,
taxa
dun
ri
alte
eni mcui di
; guf iât ~ gutigi t.H oru vero pau cor um quic unq
ta p.Oif~[SI~,&
~auer.unt qul m dulc is hxc li~ ~c bea
ql~la vJ~elJc~t
:
Jnfa niam plu rim oru m perf plcJ U?t
,re.ctc ~ule
d~ca
q;
nûll us, vt bre uite r ita Gm plic iter
ah'J.~ls, &
US.
fO.Cl
;
qlla m in rebu fpu blic is aga t, neq
ltJ5 cuJUfi
dx
ndc
defe
adiu tor repe ri:lt llr,q ui cum
ua hotanq
[ed
dat:
eua
es
ram fufc ipié s aliq uis fofp
re ve~
age
fiè
iniu
vnà
nec
,cum
trio in befi ias inci dés
,<lptè
fiere
re(1
sit
pof
feris
us
nib
lit,n ec folu s ip[e om
cos
arni
tate m, vel
per eat, quà m qui cqu am vel ciui
c,in
Hre
:
ilis
inut
iuu et: atqu e ita & fibi & alijs fit
t,
tu~
uer
mad
ani
qua m,o mn ia qui cun q; dili gen ter
ant : ac velue ln
qui etem agu nt, & fua dun taxa e cur
v~nti per~ant,
&
,
pro cc1 la,d um & turb o ag!t~tur
tes tllt~ per pam
a
& offu ndi tur pulu ere cœlu~ l.nt~
f.1tl~ ha~t?S,
.lOll
1.J1l
man ét:a lios q; inru iti neq um a
lI11q lUS
[Ja~
UfiJ
tn.J
bitu ros fe put ant, fi pur i ipli a~
s boCllh
cllrn
vltX
éhs
faci nor ibus vixe rint , & exa
rua
dpa
Hau
int.
lTèr
dece
l1ac um [pe hila res pij 'Ill:
lma
m~x
eq;
N
t.
lige
tran
cert è is ege rit, llui ita vita
em fiblfrem
i '_
nus non fuer it con ueOc.lent
.
tam en, fi1 na\..L
cJet, ~lIge cet~;
pub lici . N emp e in ea & ip~e p~on
ablt :. Haé~.c:
[eru
q;
hca
l11agis,& priu ata fim ul pllb
1la f~bl)t,
lm~l
~al~
hla
~[op
nus qlla m ob cau [.,m phil
ar bJtr or,
dlaU
s
tl
t,[a
fi
la
I1~n
q uod lIe ini ufia ea calU
ego prç
h\c
ad
IhJ1
s.N
ceri
nifi aliu d ipfe forf an adic
m p.ureru
?t
cxta
c
nun
tcre a dicen':.Sed earu m quX
lS con uen Jre
foph
hiJo
•
.
.r.'
' um quà m pot uSl mu p
bl lcar
ma
q
ror,
que
con
rco
idci
;
,atq
pUta. ?N ulla pro r[us
~erumpub!Jc~_
m1l1i vide o ex lm qux nun c ex ant
plll dlg~la. ~~
rum infi itut ion é inge nio plll lofo
~ necefIe efi ..Vtq ;
obr em mut ari h:lOC natu ra Je ver~t
la~kum de?lllt~_
per egr inu m [em é in alie num [olu
r lOCI [em l. •rr'
., d ege nera~s <ad indi gen am ver Uw
tur , .,e
pna mlll.c aml ua
nis 'I; natu ra, iu & hoc gen us pro
l1r. Sln~utem
virt ute, in alie nam fpeciem perm utat
, (j~ut & lpfu~
Opt ima m rem pub lica na~ciFc~tur.
d~a fe e~e,reh
ell: opt imu ,tun cde mll lll dHlln~ 'lul
l1la., qua m fillqua v~ro hl/m ana omnia~ tam wge
) aatl~ q lla:nal~l
dia, declarabi~. V idcr is au~é mil)
rca c prx [.'g lieta re[p ubli c'a fit,q uxf itur us.H aud
4 13
m,fed l111nqllid
fii.~ 011 enim ho~ abs te deli der aba
e indu xim lls
itat
cill
da
den
con
hxc Ipfa Gt qlla m ln
,.ho c auté tun~
an alia?Q!;;.o ad alil qui dem hxc ipf.
fe [em pe~ in
inef
ui.d
~liq
e
ner
e~i~m diél llm efi, ?po
cx ean dé hab eat,
Clllltate, quo d ratl one m reJp llbh
m leges con dere s.
qlla m & tu legi llat or hab eba s,du
lica ti!. ~ippc
Dié tum plan è. No n [atis tam en exp
pro lixa han c
m
nos ora uo vefi ra dete rnu t, obi jcie
quo d fequ iNam
.
& ardl lam ~emon~rationé fore
ifiu d ? ~a
~id
no.
tur,.ha.u d dlétU ~,cJle e.fi .omnj
[ufc ipe_
am
phi
lofo
phi
ltas
potl {slm llm ratlO ne Clll
qllx na
mag
am
r.N
t
datu
per
rede bea t,ad eo :v non
llr
fcrt
pro uerb lO
libe t fallacia cac [olC t,&, vt verè
d
qlll lm ifiu in~
prx clar a diff icili a [Unt: V erun~a~é
t dem onf irat io.
~er nos con fiet , nne m lam aCClpl:l
cc:rtè- nun qua .
FaClllt~s fort è dee rit ~nihi, volu~tas
llig es.A due rre
Tu vero pr~fens filldJUm meu m lllte
cpid è Gm diét lletia m nun c quà m pro mp tè & intr
é opo rtea t fillr~s,quod cOl~tdac nlln~ fit, cill itat
Eql1idcm hoc
!:o?
dlllmhocatungere.~onam paC
tene ris ann is
à
im
tcm por e,ad olc[ cen tuli qUllm fiat
difficiJi_
O
otia
l1e
I;
inte r rci f.1miliaris qux fiua rix'
pof i
lllo
r,pa
n~lI
~am InlÎus ~~dij part~m aggredja e fiud ioli fore
rim
app
ix
dJfc edu nr, etu qUI c.,p lent
tem ,inq uam ,
exi~i.m.ant.nr. Di~icili~am vero par
ali js id age nab
fi
vero
~erltJam ~~Jfcrel~dl. Del lldc
mao nu qui d
ll",
antl
pati
lied
UbllS accJtI, aud ltor es
at.l n [en eall tc
cog itan t,ex equ enc lllm q; obi ter put
m foJ Her av~r?,exceptis pall cÎs, mll lto mag is qlll
u accc nd.i iter
m
},ua
nunC
u
clalUs e~tJnguuntur,~u
nin o. Nam iutur.~ld erg o age ndu ? Con tra om
phi lo[o phi amuen es ae pue ros pue rilé di[t ipli na
la~cnus ado ;,ql
que traé èare eonll;nitJco~I:wrumq
fier~u,cll_
minj
x
phi
lofo
lc[c ant firm enru rq; ad phl
anim a iJm
qua
e,ill
çtat
ram a~ere:r~ocedcn~e v~ro
auté viCùm
ere.
aug
es
uon
cJta
perf iCIl llCl plt,e Xer
s
ciui libu mil ita_
res ex vetu fiat e defe ceri nt, tun e à
eme rüi & imribu s'Iu c Iabo ribl ls libe ri tanq uam
cen o offi cio Gnt
mll?Cs. ad v?t um vill~nt, nuIJ oq;
t, & pol l mi .
afirI~~b, ql1Jc~nq; fehc iter ~iallri fun
aéè x vit
ante
x,[o rtem lu [cel )[ur i
a:
grat lOn em amm
. - 1) rom pte, ~ cl mod i! ~ellera 10qlli mih i
c?nu~~J,entc.
os qllu m
vldens,~ So~rates. Arb Itra r tam e plu rim :ltu ros
ugn
rep
hxc audll1Cn~t, pro mp tius quo que
is Thr afy ma_
prim
in
Et
.
uafo
pcrf
lme
abs te ~In
inq uam in_
tux
chu m Id aéh uum exi llim o.N e mu
inli dicr i».
ix
lent
ter me & Thr afy mac hum ben euo
us ante a
eram
nec
us,
Nam l1uper ami cl effeéti [um
hui c &
m
quà
lls,
fiem
deli
inim ici. Neq ; vero antè
s :llirefl
c6fe
mus
aga
em
f.1lt
alijs perf llad eam us,v cI
hrec
t,
erin
uen
per
m
qllu
qua
n
qUld ad cam vita m,i
vero
lmo
fii.
dixi
plls
tem
a~
ue
dia a rCje.rient . .Bre
tur. ~àq ~ll1té
ad null u,h aq vnJll~r[llillld con fera
prx fien t, nih il
rnu lti his qua ; dia a {ilOt,lidel1l non
dia um efl,e ue_
rnir um .N lIn<iul erlÎm quo d mo do
a pot ills de in_
niif e vid.erunr J fed talia qua;d~ verb
compo{i~;t,non
dllf iria in fim ilitu dine m q!1 andam
allt~ quo ad fiecafu , vt nun c eon cur ren tia. Vir um
~opere faét is &
ri p~tefi ~irtu~~ ~erf~étum,a.c fum
c nun qua m aut
dia ls talI qua da l? cl~l~ate pot ent J
puta s? N ullo 1110vnu m,a ut plur es In,tUltl [un t.A n
us aure s adh ido. N eqi vnq uam ,o bea te,{ erm onib
ôbnix~ & om ni
bue rut ho,: efii s ac hbe ris, ql;ibllS
uiri tu;. hxc aufiud io nok end i ?ra tia ver um ing
nihi l alilld aptem pl~na v~r[utJ)~, ~ con tent iofa
ion em tam in
pete ntJa qua m Op l l11onem, con tenr
mjttÜtl~r. No n
iudi cijs quà m priu atis colloquijs,o
ccrt è.
M jjj
.
�Liber trigefimus primus.
e:ertè. Qiamobre cum ha:c ipfi pra:llidcrcmllS l11Ctuerell111sqi, veritate coaai diximus, neque ciuitarem vllam,ncq; rempublica,neqi virumperfeél:um
fore prius qu1m pancis hi[cc philofophis, qui nec
rri.ali,nec inutiles [unt, \tt vulgà cxifiimàtur;necef{itas ql1xdam forte contigcrit,vtlèu vc'lint, [eu nolint,cillitatis cumm {u[cipiant, vel à cillibus.exaudiantur,vel f.lltem his qui dominantur, aut eorum
filijs,diuina qt1ad~ inftJiratione, vera: philo[ophia:
verus amor inhçferit.~Od auté horum vcl alteru,
vc1 vtraq; im po[sibi'lia fint, demonftrari non poffe
arbitror. Aüoquin iure ipG irridereml1r, quaG res
pro animi vo~o effingetes.An non ita?!ta prorfus.
Siql1ando igitur olim infinito tempore antcaGto,
viri in philo[ophia prxfbntC!s necc[sitate imp111G,
rempublicam gllbernarunt, vcl hi[ce temporibus
j<egullt barbaric:l quadam ln rcgione à no{tro COnfpeél:u rcmoti[sima vH in futurum admilllfirabut~
in hoc ecrtè rerllm {htu proculdllbiè 'affel1et:amllS
l'em publicam [u pd, dc[cri ptarn, fu iilè,clTe,ac fore.
~ando ciuitati hrec Mu[a pr<2fit,fieri certè id potcH, neqi nos impo[sibili:l. fingimus. Ditficilia t:lmen hxc efIè à nobis quoqi conccilll fucrunt.Mihi
quoq; ita vidctur,A,ddcs forfitan, vulgù id non videri. FortaITe. Ne v[queadeô vulgus culpes, ô vir
beatc.Verum quid cos opinaturos exifiimas,fi non
contentionis H:udio, {cd amicis monitis, diffoluta
philo[ophia; aducrf.'\ c~llImnia, oftcndas quos poti[simu viros appel1as phil<?[ophos, & vt nuper di. :fHnguçbas, & ingeniùm ip[oru & fiudiLi, ne te [ufpiccntur cos diccrc,quos ipfi cogitant:vel fi itfl·eoceperint,falli cos opinionc dixeris, nec ad propofita re4)011derr:?an ccnfcs,inqua,aduerfus mitem viTum trritari aliquem? aut homincm fine inl1idia &
malignitatc ,~viro no ümiuo inuidere? Equidé pro
tc re[pondeo, non in multitudinc hominu.m, [cd in
}1aucis admodum, adco immitem ineffe naçuram.
, Idcm & ip[e cogito. An &; hoc coglta~?Cau[am
ob quam multitudo philo[ophiam -iniqüo animo
fert,.eo~ elfe qui cùm incpti ad pllllo[ophi~ Gnt, è:'i
profe!si.homlncs,couiti js pa[sim laccflunt,&ouafi
inimicitij s dch!él:étur, [cmper de hominibl1s obloqUllntnr, rem agetes p.hi)ofop~lÏx ~inimè cogruii.
Omnmo. N.eque eOlm Vll·O lllI, 0 ~dimante,qui
emncm mentIS aClem ad ea qua: vere [unt, direxit,
otium fupercfl:, quo negotia hominu infcriol"ue_
fpiciat,cumqi illis pugnalls,inuidiam fibi & malc_
udlcntiam conflet. Scd ea qure [emper <:undctn [eruant ordinem contcm platur ,qure rieqi infcrul1t iJ\llicem,neque patiuntur ~niuriam : omnia vero ornatè,& [ecl1hdum rationem di[pofita [unt. Atque
h,x c imitatur,[eqi his quJ.m iîmilimu reddit. An pu
tas fieri poITc, vt illud non imitétllr aliquis,cui cu nt
amore :ldmirabiidus adhœre'r ?N ullo rnodo.Q.!:!,are
qûum philo[op!llIs' dlUino atq; decoro freque~lter
.adhxrcat,dll1inns ip[c att].1 decorus, q~l?ad h01~jn,i
po[sibile cft, ·efllcintr. Cal u nJJ'll <tvcr 0 ln oml11bl1~
multa.Sic efiomniho:Si érgo nC'cefsit,lte alig (la in..
<.lucatl1l",vt ca qlireïlliè:,jfituemr, :l~ morcs hominu
priuatim & publicètdmsfer'a t, neq; [e ~aruÙ111, [éd
& :111 os formet, Ilunqùid inërtem temperanti:l::, il!~1tireq;,~ ~lliuer[a: popularis virtutis opificc:,for~
lpfilm cXIfi:lmaS? Minimè. Si [entiat vulgus- vera
nos ~c, h~c perhibere, an philo[ophis [ucecn[ebit:
1l0blSqi non credct diccntibus, non :lliter ciuitate
fore beatam, quàn~ fi cam qui diuino vtantur exéplo,plél:ores forme:t? N equaquam (uccell[cbit,in~
quit,G [cn[crit. V crùm quem pingcndi modurn di. cis?Cùm piét:ores,hi, inq ua,cilli taté, & mores h~
rninum,quati tabula quandii accepcrint, in prim~s
cam purgabut,quod neq u:1qua facile eft. An ncf~lS
hoc prçcipuè:lb ali)S philo!opho~ difcreparc,q(J~d
rleqi priuatu,ncqi ciuitatcm 'tangere,neqi legcs ~o
dere tcntant,:lntequ:i. vel hxc purgat:l [ll[ceper.wr,
vel ipG purgallcrint? Et rcét:è qUide. An non defcr~
berc eos pd!l h;ec puras reipublicx forma?~l~n'?
Dcincle aljétes hxé, vt :lrbitror, ad vtr.1qi fr:qucter
refpicicnt,J.d iII11d [ciücct qllod naturaillfu!,honc.~
Hum & t.C'Inperatuffi cxHht', cxteraqi huiufmo d1 ,
atqi iteru adhumana: & ad [uperioris ,iIIius e~elT\:
plar humam di[poncnt, cx hornil1l1 officijs nawr:l
humanam contemperaptcs, ad figuram eius, qu~~
Hornerus q neqi, CUrll in horninibus fit, Dei [peele
& imaginé finülitlldinemq~ appellauit. Scitè.p:lrtim ergo delebut philo[ophi, partim rùr[us d~l~J11~
gcnt, q 11 ou [q; hUli1anos mores qu;\m maxime: .herl
potcfi, Deo in amorc coniu nxerint. pulchernroa ,
illql1it,nimiru hxcefi: pW:ura. An pçr[lIadem~s J1lis,inqtJi;q uos inuehi in nos dicûbas, talerri ene,rerumplTblicarum piét:ore, eum viru quem [upra .1plld eos bUdauimus, propter qué illi indignati {unt
qllod huic ciuÎt:lrt gubernanda committeren:-llS~
nUllc ver ô xquiori aÎ1imo hoc :ludiiît? Et maX:JlU e
quidé,fi [apiunt. QE.a nunc in partc r.obis adt~e:f:t··
buntur? V trum eort1 m qure veràfunt, vcritJ.tlSql1C
ipGlls am,nores J10~ eKe philofophos alTerent? .Abfnrdum quidç id cnet.An fortè neg:lbl1nt nawram
philofophoru qU:l1n narr:luimus optimi ipfîus cll e
ftmiliarem? N eque hoc quidem. QEid verà?hau c
congn)is infirùét:am officijs,abfolutè bonam fore,
ac prx ~œtcris [apicntict proKirnam,renllcnt?vel cos
prob:lburtt magis qllOS ipfi fecrcuimus? Nequa ..
qU:lm. An [uccen[ebunt adhuc diccntibus nobis,
qllod niG philofophorum gerlUs ciu.itatis [u[cip~aC
gubernacula, nec cillitati, nec ciuibus erit reqUJes
vila, finisguc 111.1lorum ? nec re[pu blica qualll oratio ne dcfcribimlls;in Ince::: exorJetmr Fortè minuS.
Visne igiwr,inquam, dië:lmus cos non parum, {ecl
pror[u5 mires per[ua[osqlle fuiITe? nc forcè erube[centes :lliquid alilld confiteantllr. Ab[quc du bi~.
Hoc igitlU' ifi:i per[uaG iam Gnr.De hoc autem q~I~~
ambig'ct, quin regum potentillmql1e virorulll ü!J)
philofophi na[cituri non fint?Ncmo.PofIèt aute m
quis adijccrc, qtJod ctiam fi t:lles n:l[cantur, illqui..,.
nari cos necelTc fit. ~od cnim [cruari (J. macuJis
pun.im) arduum fit, nos quoqi concedimus. Q!Y5
atltem jllud infupcr addet? in ol11ni tempore ex (JlUmbllshol:1inibus ne vnumquidem vnql!am[cruatum fuj{Je? N ullus hoc dixent. At vero vnuS na"'
tura fic lnfi:itutus,ciuitaréquc nau:us obedicntem,
fufEciens efi: ad hxc omnia pcrficicnda, qllxnnne,
fidem ~on h:lbcnt. Suff!cicns vtiq ne. Pono,fi princeps ahqu,ls legcs & oH icia,qua: narrauil1111s,man:
det,~1al1d IJ11po[s~bIlc
ciues his ob[equiveUe.N LI
cerce. AtqUl f~ntJrc & alios eaclem, ql1x.& ipfi [entlmus, I1Ulll,mlrUm,:lllt im po[sibilc dt? Non, vt ar- ,
bmor. Q.~od autem optima hrec Gnt, fiquidé pof..
fi btlia,[atls fu pd cft, vt arbitror ,di [plltatllm.Satis,
~are ex his gUet diét:a {ullt,leql1itur, vt optimafu.,.
tur,l fint, qux de Icgibus ferondis· prxdiximus, fi .1gantur:difTlciJjaitem faét:u, non tamen impo[sibiha. Scquitur plan~. Pofiql1àm vix tandemfinern
his impofuimus, ad rcliqua iam pergendl1m, qUl
ratjone yidelicct,quib ume di[ci plinis 9<: !tlldi js in~
,
!truéè~
ea
�Dialog us VI.de Rep. Vel,de ruQo.
tcrq; diél:u & tni-
[etu ator éS,&
lhll éti cru nt hui u , l1ofl:r~ reip ubli cœ
De his cerlit.
rceb
exe
te fing uli fin g lltl
q,lI,a ln œta
f:tp icnt er à,me
tc lam dice ndu m. Hau dgu aqll am
rim mat rim oque
rc!i
s
a~lI,? en,c u in [up erio ribu
onu n pro JjJi
m,
e1lü
moI
mo ru ditB cult até atgi
m . T10fcebarn
crea tion é,& con n itut~ollé prin clpu
l:lI diftJci]js, vd
cnim guà m i nUl dioh , res elTc:t,faé
inos traG gere
om nin o vera . N lInc au rem nihi Jom
ad mul iere sac
na:c cog imu r:at quc ea ql1 idcm qux
ad prin fi,lios per tine nt, iam pere gim ns:q uœ verû nda villrrc
perc
Clp eS,t anq uam à prin dpi o rur[ us
tcne s, ama tooria
mem
i
m,f
aute
S
l11l1
Dixi
den tur.
ptat ibll s dovolu
res cos cill itat is cfIè ope rter e, in
e,ne q; 1ab omat
]?ri blll ;q; ,dJb atos ,lltq ; ex hoc dog
e alia diatiô
mut
;
flbl ls,n eq; met u peri culo ru, nCl}
.rc 0po r
dic3
t,ab
ue:1
mOl1cri .Eu m verô qui hoc ncq
eua tns
rrup
inco
&
s
t~t:at illü q ni p:lfsim [yncerl1
um
bat
pro
com
ne
lmi
dIt, t:mqllJ. amu in ignisex~
are
orn
sq;
ribu
une
rc,m
gub ern idx ciui t,ui prx fice
qua
tint
talia
verô
mia
& vill enté & mor tllu . Prœ
te,
urré
perc
hoc
irer
breu
lia COlllllniter diél:a [un t,
ippe Cl'IlTI res, vt
& qua rt terg iuer f.-Ulte [erm onc :qll
Ver a la gris mem ini
, nüc [un t,m ouc re tim erem us.
aufu s [um ,dic e' cnim . Ver e bar enim ,ô ami ce,q ua:
rcrc, aud ea mus ,
re ., No s vero in prx [cn tia id a([c
deb ét phi quàd cufi odc s dili g éti{ sim i,op tim i cflc <]ll.i pau
rte
due
lo[o phi . Rat u idh abe atur . Anim.1
part es qui inca è
ci taies erut . Illiu s liqu idé natlu"x
lcur rlln t, & vt
cOl
iIlis opo rter e dixi mlls , vnj ,rar ô
pad oid ais?
~o
tur.
pltl rim um difil.,1,n&ç na{ clln
mem ?res ,
!e~,
doci
s,
. An ign ora s quô d ijde m hoie
orJu né,
1l1de
:
qua
iti
lnge niof i,ac utii î{q; rebu s prçd
mod cvt
,
imi
nan
mag
àtq;
non fUl1r,acetia fort es,
viri
llidé
fig
s
Tale
nt?
viua
r
ratè ,tri qui llè, cofi ante
fepro
it,
ger
coti
q;
un
lloc
q
ore
acu min is i pfiu s feru
s.
erte
exp
uita tis
run tl1r , lbb ilita tis omn is & gra
iitab
u
ilor
anir
Ver a loqu eris . Hab itus ;lllté ipfi
te
it:l
gr~u
in
um
les, &ll eui tate pcn Îtus alie ni,q 1I0r
in bell o intr epid j
max imè cqn fide ndu , vtp ote qui
ad di{ciplill.1S tar
ira
t,
fun t vt in his imm obi le {Ull
m atq; o[c itan t,
lidc
fiql
dior~s & heb etes , Tor pen t
l1~ii. E fi vt
gi1~
inu~
quo tks eis efi con tcm p latio ni
l~ ":, opo rter e
cl
prm
s
diei s. No s aut in filp erio ribu
lclpcm eff: .
p~r~
l~
dixi mus ,vtr oTl 'iq; optimar~ti~J
xhlbend~,
l1:c
lp1,l
dJfc
Alio <lui n no effe il,li {llpre l~1~
Reél:c.
os.
ned
ertl
lmp
sq;
nCq ' hon ore s ma' 'lfir atll
. eXI'fi:'Ima s.> R arc ad mo O
/-' ne raro hoc elle
ru
nW
N 011
cipi s opo~tet j~
dü. Exa min arci gitl l[ futu ri prin
bon bus ,n:n 0,ns,la
imu
p,eniü in his qux [lIPrJ dix
9
~llO~ t~1 p'l:~
rea,
rxt,e
hns ,vo1 upta tib • Addi~us ,p
~l[~lrhOlS
ln
d
II~lI
t
ltc:
[crm iGm us, opo rtcr c vlde
Ip~llS
~mc
max
llld
nuq
at
plur imi s exercere : vt pate
Us,
potl
c~a~
defi
an
o~,
côp
doé l:rin x prec ipie ndœ fit
ue
,~tq
l~at
trep
s
nbu
ope
que tnad mod u gni in alijs
m~
qua
ver~1
e.
decc
are
dhg
defi ciüt . Ita cert c inu
pll,t~ cnm tres ln
xitn a doé hin i vocas? Mcm inH li
n..la effet, ~em
anim a fpe d es pof ui[( eml ls,q uid iufi
me~es , lnlUCem
pcr: tti:t ,for riru do,[ apié tia,n os ddl
d (lIgnus e{fcm
conucui{fe? Si nOI1 reco rdar er, bau
~ mem ona t~
qni rcliquJ. abs te amUré . An & lllU
l~nal:n? ?lX~
ncs ,qu od ante hxe diélum fuit : (2.!!
O~"atlOl1ls clr~lll~
lnus CC~tè am pilOri quo dam alto
um comr~lOaJus
tu exnéH us ca poll è cog no[ d : ~el'
nbu s ma.g 1s con elfe, vr cl mon lh.l tion es filp eno
v~s [ufh cere refent ane as indllccn~/1lus. ~od &
u! Mw eru :l, ~t
fpo ndiH i . A tqu e ira tun c ea ping
placet ~ObIS)
lnihi v{um cfi, traé hta [un t. Sin autc
q;
q;
i~fi h,Oc cliche., .At hui s ~edi?cri
us,ô :unÏce, mo .h~,_~ al) Jscf i VJIl/I11. Scd III llls rcb
û-
i[er it, n6 adm
dus quanClll1']; veri t:ni s par té om
tè llf11 vIlius cft
dl/m mod erat è n.t.nil cnim imp crfe
; vide tur {ufFiIl?~[Ul'a: . q,l1anq~l.l nôn ll!li ' qll ado q
i inq uifi tie~ior
c1eter {l;;'ltJ ~ dl c traé ta tu,n cq; lon
rdia m acc ifeco
nI.! opu s dk Pcr mu1 tü id prO pteT
cfIc d.. bct
lcau
&
s
itati
cil1
dit. VitÏli hQc;\ éllfiod,equ idem
ior
am~
o
Erg
alic,n~{siJ~ll;. ~on{el~ tal1 ~ Li.
édo
di[t
r
uio
bre
(]~
nç
,
lIltm
aml el hUlc .:lgcdus CII'C
uio:
lioq
ra:a
ope
cfl:
d.l
lJ~é
c
qllà m ~~erci~,1ndo jl11p
{nccc
itll
pen
lllX
Jllll1
s,ad
lTIlI
vt p. u\o :ln,tCdlXI
a:t
Anh
peru cnie t.
[;m x Joél rJl1 x 1111C111 nllllqllal11
pcr lIIfiitÏ:l & ccin[u
d
alill
:c];
(Ef1
[unt
no
m ;lxirna
pl'~fi::t~_
t~ris,quç ~arrauimlls ex~cl!~ti~1 ?~Nempe :l dec ct
'laqU
Iplol'u ne<l
tIl1S Inql1a~<Sc ~Ortl1ll '1~J1(.I(;
m nun c, ;1[picerc:[ed
U:l13
q
nd.i
qua
nC
a[IO
adlJmbl~
. An non l'jdicl~_
ab{olm;1 ratl onc m comprc,:h Jerc
fiud iti pon cre,
ne
lum,idcf~, in r eblls min üni s 0111
nemifsim2: , &
di1i
m
& ob11lkc contcl1llerc,q uo, quà
0
'r:"
r.
alltc m lcuell1
is
xim
m;'l
Jyncerllsll11c pera gan tur: tn
pror{lI . At
ullI
icul
Rid
opc rarn f.,ti~ dIè pura l'e?
te nUnc elCabs
ni{i
lÎ,
ctuf
cnim plIt a, aliq uem Cjnj
max im;l ln
m
qua
fit,
iUa
a
iplin
qui rat, q l1l:n:l.ITI di{c
n cqll id é, inq u;i:
voc as,,& ci,rca qui J VCl'[ctur? •No
e l111mcro te ;'lr~
['tp
.l
q,lI.
(luan
3.,
{ed & Ip{e lIltcrrog
;'lducrtis, vcl po_
I~itr~r .:lu diuU[c. N ue ~uté, vel nô
cogjta~.Hoc au
s
puli
fcrn
tlUS
tlllS Inte rt,nr bare me
:md ifii bon i ide i
tem ego pO~illS arb itro r. N:i lxp e
dé & illfl a, & .Ilia
elfe m~,xirr:~ difc ip!i ni. Q!!:l qui
t.At .q; hoC' ferm e
fiun
J11ü
lcjl
~odL
~
fi,vt "nr , vtlha,
:l, quèdipf.ll11
dl cere m,e ~clJc fclto,&: lfiu d pra:tere
ipfà m nefcivero
.Sin
non (i.fficlClltcr agno1cill111s
w ' jèit o
lenm
nOl
è
Cim
m:1l
m us,& fine ipf.l alia qua
p;o def ;
ncq
ut
:fic
forc
~r.té
nul li t~ alijs,nob~s vtili
lo ~~~jdCl'CrlUS="
[ct nob !s qlll~qU:l~ guo d fi~e bOl
eisl oe bon i aHa
polf
hnc
a~,
pllt
eac
An malUS qtu d
ius & pwl chri
~mni,a pof~idere, ql~àm fi,nc bon iipf
ccrt è. Pru rin
l11tefhgentla,cxtcra lnte lllg ere? No
cleg antio ribu s
bus ver() bon llm vol upt as vidc tur,
& hoc nol li
am
[api enti a. ]1ro Clll dub io. ~inetj
iim~t, fi interro~
quo d qui filp ient iam bon um cxjf
ia, dec lara re IlCgell tllr' (I.ll xna m poti [si mu f.1pient
cnt ia dicc rc.
qucu~t)~e~ cog ullr urta ndc bon i üpi
cllb viclea_
Q!~a ~ldlCllla re~)onGo. Cur non ridi
bom \de
nw~
ore
tur, il Cll nos vitu pere nt lluo d ign
s iIlu d
tibu
lligé
intlc
bOllo.rur[lIs nob i{cu tJny uam
bon i,
ii
ienr
t:1p
dfe,
loqu :ltu r? Aill nt cnim bon um
ell
nOm
i
bon
ct'tm
lt
dic;
qua fi nou erim us, qui d ipfi
voü
bon
verè>
i
Q!.l
ris.
pro nlln cian t. Ver a1o quc
s erra nt '1 u ?,l11
lupta~ë e~e defii1i,l1~t , n~quid.mi~lI
ptat c elfe
volu
ri
fatc
r
utu
cog
cxre rJ?N onn e & lih
ellè ,& mat a,
mat as? Val de. Ead em igit ur & bom
Non ne cOl lfiat
(.,te ri cog llnt ur: An non ? Plan è.
igll itat es COI1 pll1rimas circ a hoc ,& max ima s amb
perfpiclltÏ? ql!o d
furgere? Con fiac . Non ne & hoc
ntur , ctia li no fint , mu 1ql1!e iufi a, & hon efia vide
& vide ri homil1i_
ti prre opta rét agcre,pofsidere~;,
hab erc fe pllt at Jï
bus hxc hal:.ere:nen~o a~té fims
t,{cd qua: rcnc ra
qure bon a d~ltaxat ~lden~ p'o[~I_dea
i11 hi s ql!ill~ ue
bon a fint ,ocs quçrtJc,Opl11lOnC vero
llidl!m a~i
cotc1nni~? Et ~axi,1J12:;quidé. B011L!q
0111 nia, aug uma om ~IJS ClCpetlt, CllIS tl; gr~ ria ag~t
f uŒicienter q uid
r.ms.efle ait 1I.cl :dllb lt.lt t:!.nJe,ne(l;
(.ertlÎ & exp lora fit cOpnêhelld~rc pote !l,n eq; tam
rco & in :J1ijS f;'\1tum bab et ql~:un ~a;tera:at(l; idci
git. An cir:::a id
htll r)cu m qllld vtlk fit,il1dic;;rc per
cum
Ivl iiij
q;
�Liber trigefimusprimus.
cum tale fit ac tantu, fimiliter cxcos effe debere di.
cemus illos quoqi pra:aati[simos in ciuitate viros,
quibus vniuer[a committimus? Minimè omnIum.
Reor equidé, cum cllfiodem,qui iufl:a & honeaa
po[sideat,ignoret auté quaratione bona fint haud
mulçi faciendii ctTe.fiquidé par efl: eu qui hoc igno
l'et" ipCa cogno[cere. A llguror auté neminem ip[a
prius qui bonu [ufficiéter cognitllru. Scitè auguraris. Perfeaè igitur difpofita nobis erit Re[pub.
fi auftos horu peritus ca reget. lu necellè
Verii
tu,ô Socr4tes, vtrii bonu ipfifm dicis elfe [cientia,
ve! voluptatc,vel aliquid aliud prit ter hxc? Tii ~go,
Sane inquii vil' probus cs:& landiu copertum hab eo tJbi n0 Catis fore, fi (entétias aliorum retulero.
~aud decere mihi~vjclet,ô Socrates, opinioes alioru referre polfe,fua vero nequaqua,hominé prx[er
tim tandiuin bis vedàtu. An decere putas,vt dc ijs
que; quis ignorat,quafi [eiés loqua! ( N ullo modo
'luafi [ciés,[ed vt quafi ex opinione .JPferens q (entit. ~id~inqui: An ne[eis opiniones oés ab[q; Ü:ientia turpes dlè,quaru qux optimx, cxca: [unt?an
cos qui ab[q; intelligétia veru aliQ.d opinanr,differ
re ab illis ~xifiimas,q ui licct cxci fin t, rcao tn tramite gradiiitur? Nihilo. Vis ergo turpia contemplari ca!caq;,& obliqua, cu Iiceat ex alijs per[picua
pulchraque audirc? Age per loué Socrates, inquit:
Glauço, ne defiaas,c~m ad calcem ferè perueneriç,
Sufflciet cnim nobis, fi quéadmodii de iufiitia téperitiaq; & ali;s traétauiai,ita quoq; de bono traétaueris. Mihi quoque,ô amice, valde [llfficiet. At
vercor ne vjres dellciat, atqi ego fupra vires au[us,
ineptlOl' apparea,ri[umq; alldiétibus mouea. Cxt eru,ô viri felices,quid ipftlm bonu fit in pra;[enti~
d~m.ir.amus: Eft
~t mi hi videt,prx[enté fuprn '
cote p'~atJone. ~lS aut appareat boni ipfills filius, .
quisq; {imilimus ei fit, fi vobis placet,dica: fin mi~
nus, dimitt:t. Dic age. patré vero poftea declarabis. Vell é eql1idé, vt & ip[e e:lÇplicare pofsé, & vos
percipere,nô Caju vt nuc, prolé, [ed & prolé & po~e~os ip{iLJS ~ol1i.Huc ergo ad pra:[ens partu boni
Iphus hh~ ~q; a:ci,pite. C;lUet~ tn, ~e i~[cil.lS ipÇ<;
vos dCClpl:t, van a n:ddens de fillO ratlone. Caueblmus id pro vlrLbus .Di~ n:odô. Dicam equidem,fi
pous l"petamus l11UIC,C cofirmcmusquc,quç iuprl
rncmorata funt, & ait as [xpenu111cro diéta. ~a:
l~â? , 0u1ta ~uidéplllcha,& mu !ta bo~a,& fingul~
{lI111l/tcr dIe dlclmus, & orauone dlfl:11lg11imus.
. DiCl1nllS profeél:o. A tqui & ip[um pulchrutn, &
ip[um bonum inducimlls,ac fimiliter in omnibus,
qU:j! vt pIura ponebamus, vnu rur{ils ponimus [eClll1du idea1l1 vnam cUJUfq; tanqua vna fit,& qllod
vnuquodqi efi,appellamus. Vera hlte funt. Et ha:c
qUIdé vlden dicimlls, nô autem intclligi; ideas autem lllteIligi,non videri. Sic efi ornnino. ~a potentiaè multis quas habcmus, que; patét oculis cer
nimus? Vieu. N onnc & auditu qua: audillntur,
& alijs [enfibus O11111i.1 qux [e!ltiuntu~? ~.i,;dni?
N unquid animaduertiai qU.l perfcéta [en[uu au..
tor vJln t:lbric:wit ad id quod videre,~ id qllod vide ri dICI11l11S? Non h1tis. Sic auté confidera. Efine
audit.ui, atquc voei alio genere OpUS:19 h~c, vt iIle
qU1de aU,dlat,hœc alldi;lf? ~o tcrtio abfente, Ille
non , uclJet,ilb no alldictur. N equ.1q ua. Arbitror
cqUlde111,neqi alijs l11ultis, ne dicam nulli,pli q LI 0d.U11 opus.ellc: An tu calem aliquam vim potes dicere? ~ :1~II?e: An nô aduertis virus ipfius & dus
~uod VI1Ul lublaCet vlln,tali aliquo indigere? ~Q
ea.
e:n'
paéto? Prxfente oculis vHil,ipfisq; ad fpettandum
direétis, prxfente ité colore, ni fi ad fit & gellus ~e~.
tium propriè ad hoc natl1raapmm, nequ~vi[us ;J.
debit qllicqua, neq; vide ri colores poterut. QEJd.
namid elfe dicis? ~odtulumenvocas. Ver~lo.
queris. Profdèo viiibilis ipfius vis,& videndJ ~o.
tentia,iugo quodam aliorum omnium côiugl,tlO~
num m.lximè honorando iunétx fl/nt, non eXJgua
q uadi [pecie, fi modo contemnendu n~ efi l~ Il~en;
Longè abefi, vt contemnendli fit. QEe pOU[SJlllU
deoru cœlefiillm huius cauh1m putas, cuius lumen
effieit, vt & virus noaer qui optimè cernat, & ~cu
lis obieéh ccroitllr? ~em tu putas & alij. N~pe
de [ole interrogls. lta vero ad hunc Deum fe VJ[US
habet. QEomodo? V i[us [01 non eft, neque oc~·
lus cui inea vifus,[ol efl:. Non certè. Sed ex omnJ·
bus [en[uu organis id maximè [olis parti ceps: ,M ur
tum fané. N onl1e & vim qu~m habet, ex foIe mfu·
[am[eruat? Pror[us. ~inctiam [01 viftlS nonefi.
CauCa vero ipfius q nu Gt, ab eo profpi ci! . Si,c pla.
nè. Hunc me vocare boni filiu dicito,quem Jpftun
Qonu jn hac [ecum gennit coparatione cofimile,m:
vt qllemadtllodu ip[um inloco intel1igibili ad JO·
telleétum, &. ea qlla: intelligllntur, [e habet, fic &
iae in loco vifibili ad v[um [e babeat, & ad ea qua:
videntur. ~o pa40? Latius explica. Oculi ~or.
ro,quoties non adea vertutur,quoru colores dlur·
nus fulgor illumina~ ofl:en~itq;,[ed ad ilIa qua:: nO·
éturnis radi js attingllntur, çxcpriunt hallucin,a~·
turq;,& propè cxci elfe videnrurl:}ç fi purus in dhs
virus no mfit. Sic accidit. ~.oties vero ad ea qU,a:
fol illuitrat, per[picuè ceronnt, i jfèlemque ip{is ln
oculi~ çlfe vi[u~ apparet. Eft ita. Sic & dç animo
cogiu. ~allç{o en~m illi inhxret in quo vedtaS /3C
ip[um ens qnicat, intelligit illud cognofcitque, ~
intelleau habere videtur. Sep cu ad id fertur,quo d
tenebris efi permixtü, quod videlicet genera! a,tq;
corfu~pitur,eius obtuncHtur acies,opinionesqu C
verrat varias,;lc mentis qpers elfe videtur. Sic ap·
parct. Illud igitur q lIod veritatem illis, qux intel·
liguntur prxbet, & intclligenti vim ad in.tel1ig en•
dum porrigit,boni ideam ellè dicho, [ciétix & ve·
ritat1s,qlJ" per intelleéhi percipitur, cauf.1tn . cum
vero adeo pulchra duo hçc fint,cognitio [cilicet,a c
verit'ls,fi bonu ipfum aliud qu:\m iaa & puJchn uS
;x:fl:Jmabis, reél:è putabis. Et quemadmodu lUlne n
ac vifum folis [pcçiem quandam habere exiaima~e
decet, folem vero ip[um circ, nequaqua:ita cogn~·
tionem &veritatcm,boni ipfius ipecié habere qUI·
dem aliqua:n, cffç vero ip[U111, minimè. Augu{l:i~r
enim iphllS boni maiefl:as. Decus narras iflx{h~
ma?ile, fi [cicntia qllidé ~ veritaté prxbet ip{u m
~ero decore ,h~c ftl perat. N eq ue enim volupçatem
l~[um,elf~dlCJS: ~ona v.erbaqux(o. Atqueit;l pla.
m~s~1Us Imagllle COnt<::plare. ~omodo? Solem
qUlde ~lces, vt arbitror, ijs qua: vident non mod~
vldendl p:ltbere potentia, verumetii generationc!
augmentu,~utrition ë ,cùm ip[e tamé generatio nO
fit. ~oelllmpaéto? Atq;itadicasbonuijs qua:
co~nofcl~!1tur dlre,n 0 modo vt cognofcantur, [~d
e~e~n[uper & dlè~ria .e!argiri, cùm ip[um elfenUl
~o ht,fe~ ftlpra ellentia, dignit.m ipC1m & pote~·
ua, [up~~as. ~l1m& C?lauco ridens,Adepol,inquIC,
mIrabIlIs hIC cxccllus. HUlus certè tu cau[a es,
qui me compulifl:i ad ca qua: mihi dç hpc viçlqen·
t,ur aperienda. N cqll~dllm etiam deG{las, [ed ab·
JQllle prœcipuè [olis comparationem , fiqllid eft
ea
pra:
�lfto.
Dialogus VI: de Rep. Vel,d~Itvnit
lçru ipfu m atti n oat, &
piul11 videIicet veniens
term ittu nttl r.
prilternli1Tum. Atq ni mu lta prœ
ent, ~q ; ira
idem mu lta
rllr(~s~ adh x reat ilI~s qu a:: prin cipi o hxr
bili n és
N e.minim Li gui d omi ttas . R eflr equ
{enG
ad fine v[q; pCrUelll:1t, nullo prorfils
tcun q; ad pnt pr o()'re~
s
ipG1
prretere a fup erfo re, veru ntam é quo
ad
[ed ipfi s [peciehu s,pcr ipf,a s, at que
tti.1t~ prec or.
[~'{fj_'
ime
min
{ens rcferri pot erüt ,hau d [pa te dimi
am
Cju
in gencrc Jo- 1 diens. Intelligo tand em, quan
num
mao
hi
mi
Cog ita dllo hx c eilè ,& VllU qui dem
cnim
s
i
cientcr, vt cup crem . Vidcr
ibili, ne {lib
rclI1
p~r
,
rcre
'
e
coq ue intellig ibil i regn are, altc iu inuH
dilT
dem
opu s proponcr~ .M olir is qui
decipere. A naper
qua
s,
cœl o,in ~ens, videar te circa nom é
neri
gc:
s
bili
illam v erec~il1~tt s ~ in~: lligi
{cilicet & ip{uIn
c1a"fIè
ilIa
,
mur
~en fpccies dua s habeas, vHibile
l11a
{pec
nua
demonfiratJOJ11S {Cle
ae fi accepes app cJla nt llr,
1l,ltC,l1igibile. Hab eo equ idé. Per inde
&
es,
rior é ql1am ex illis {cientij s,qu x ;\r.te
tion
por
am
feér
s
uale
inxq
s
dlla
in
rts hnc am
js uIp poG tios:ita nue
inuefiig~lmus. In ~~ljbll~.tP prin dpi
[eri
diui
oe
rati
ili
fim
té
par
us
rur[
irat ion e covtra nq;
nes halH:tur,& ~llJ llla co Rderaot" cog
ibil e alte ru,
llig
inte
,
bile
vifi
vnu
us
gen
tibi
vero ad prin ?bl atü
glln tur n~n [enhhus jlltl1cri.~onia
itat é vtru cur
obf
&
é
itat
clar
u
id
fecL
us
njb u s inda_
rur{
tic
ln duo
dpi llm no a(c~n~uJ:l~,[ed ex [u'Ppoli
por tio vna
bili
vifi
ppe
qui
ere
11e
gen
In
uaqll:1 vie.
neq
ngu
ribi
9 dilH
gan t,in tell eétll Clrca ba::c hab ere
gine s, prim um
. VIderis
Gnt
ia
ibil
Imagines coti neb it. Voc o au té ima
den tur, lice t cü prin cipi o intellig
is app arét ,et
i hau ircn
1
liul1
fimi
&
vmbrris.Deinde fimulacra qllx in aqu
auté mih i gco met rica rum
dis, & omn e
:um,
lleé1
inte
i
o
qU
re
qux in cor por ibu s den us,l xui bus luci
ella
tum cog itat ion é pot ius app
tio vero altera
meèum
lleé.
inte
&
né
quOdcllnq; rale,fi tenes. Ten eo. Por
nio
quafi cog itat io inte r opi
fimilitudines quxda~
li.
cpil
perc
m
odü
adm
r
compr~hendet ea quorLi l1ç
diu m tenc at. Suffici cnte
[un t & plan iti..,
r
tuo
qU:l
,
cs
tion
iiln t,an ima lia vidc1icet qux apu d nos
por
Atq ue ad has qua tuo r pro
pon o. An vis
am qui tas, & vni ucr uun fabr icx genus. Sic
anim i :1ffcétio~cs acci pe::. Intellig cnti
us
dem
gen
re
dice
veru
non
&
m
veru
llm cog itatio_
pra::terea fecundu
dem ad {ilprcm um 1pfiuH,ad [ec und
opi
d
9110
.et
hab
{e
~~~
Jl1
mad
rryv ero afsiml1h~c dHb ngu i?vt que
ne m,a d tert ium fid em, adp ofir emu
G~llJa:
l[a
cl(,
no[
ctta
d{cl
q.UO
id
ad
c prxcerea inlli~
lll~nc fing itur
lati onem fiue im:lginationem. Hx
a JtCn t
ider
onf
de.C
Val
le?
/tmi
eft
us
cui
d
îna, vc ita hxc
cru ad illu
cern alterna: rati one pro portiOis ord
Vnllm qui to?
paé
~o
m.
one
feéH
is
ibil
um i11a circ :!
intellio
c1aritat e,m par tici pen t, qucmad mod
us his n és
anim
iric
inqu
d
quo
ell
us
gen
us
d'é, & quo d didem iPfi
qua: {un t, vcri tatcm. IntelJig o Gqui
[uJ1t)com~tll[us
[a
diui
s
priu
quç
s
ibn
gin
ima
t
.
vclu
cis adm itto ,& vt iu bes ira di[p ono
!ed ad ~ne pro ex pOLÎtionibus no ad prin cipi um,
lt an!~us, ex
cedere. Alt cru m vero , quo d excog1r:
no iup poum
cipi
prin
ad
filp pof itio ne procedcl1s
SE PT I.M VS DE
us altegen
ad
bus
qui
s
vten
1 v S T O.
fitu m, nec ima gin ibu s
s per ip[as p,ro
rUm vti {olemus,{ed in ipfi s fpeciebu
llig o. At eJlJm
grcdiens. Hau d {atis qux dicis intc
J'ICINl
~IAa.Sll.rl
ne non latere,
A 1\. G,. 1.1 n N T V ~,
faci!ius per Il xc JntclHges. Arb itro
etic i & ca:tera
quà d qui drc a geo met riâ & arit hm
dé par & imqui
generis eius verC1ntur,fupponunt
icj o~ne mttÎ s /lu':
&,h oni ~
i,
A, PIE N T ~ S diuino i,n~cnio ~r:rd s ad Imm obil il ali
par & figuras ac tres.[pc,cics angul~ri
lhbu
mob
I
, & h,lS pOptls
dlum l rerrellls ad ea:)elha,:
fenfum pro Yi ribu s
milia in :lrgumentatJol1lb~s fin~u!J~
qua: felltiuotur .~di~a q~l x fuperant
his
~am
n,ul
lus
de
~ne
'a~l
lS.,l
f~ll
hinam & vn âdfc.
mani
mac
di
ibet
muo
q;
cuil
rates
uam
tan q
coou,erte~~nt. Conhd':,
lJam
a!J:
ad
a poIre céiliHe~s
t
n,
fcipf
lple
ex
n
~J1C
~e
ta
exig end i put attt . Acq; lun c
& mua blht er o~chn~ata , ncqlle
, men ro (agn ouod
erur
:mut
e
qua
arqu
r
9
natu
ut
col'0
Cl11
rhs
perll
e
dlUe
re,eum ex
defcendt.lllr,& ad iII11d tand
am vno , arque f.' pien & lllud nol ll,
~er,uot ab ~ho dependere,:ab alio inqu
reb ant. Pro r[us id nou i. Eni muc ro
tis, & id vnü vbique
mul
tlfsl,mo,qul, & vou conficlat 0l'lIs c '
vtu ntu r! d~q;
nter. opus vidclicet
pote
,&
tc:rea
prx
t
quo d & formis qu:r 'ina[pe~u cad ût
~cga
~dlllet laplcllter,
dJrJ
~e
men
eas
eruo, aty; r:1pidiCad
pcrp
non
é
ua
q
quid
illis ver ba faci unt: q uan
l~gensatque "!ultlpreJ.:, moru
quoque beni gnif at
i:duc
a.,d
oluti
llnt,
i
e,reu
r~,
rant
l;.c
aber
:
limu
cam.
jfi~
rü
lImo.llon
güt, fed ad ilIa pot im quo
,m : roru ficil i.
odir
com
CUnl
fica
mm
um
bOll
fime lingula ad
lm9' dJ.lme~ru,
cOccptiolle
am
quad
i
mun
com
'lua dra ngu lû ip[u m vldelJ~et, ~pft
t:ttecurrentia. Q..u.1mo[,rcm
ipe~,
mo~
e
m potellcod
n:gr
crll
~hlS
ln
vniu
non ad ea qux fCl'ibunt.Et
Deu m dr~ pa~tcr confcnferunr, vnû ~ & terrc ll i reges.rc .
q~.:l
n
tq"
quc,
:
ran
elltem
figu
t
c1em
e
r~b~
atJu
de[c
rem ~ faplente
cieb us qui dé hi{ce qua s
vmb us debeant trujr ;l '
1es,t~lIql1,lm
rumqllc pubhcaru gubern.1rores pro ptionem gerui na rurrum & vmb l'x fun t,& in aqllis 1~ ag1l
cocc
ri.l'ollcommunem hanc de Dea
ltCS Ilia ~on
us proficifci:pcr
imao inib us Cluibl1[d,i vrllntl1r ,atteét:lf
via ad Deum cœpcrüt planius ;Itqq>ropio . N3m il/a quid.
fus
n~
pJU
pew
,
erC::d
one
a.r~t
alter
~a~i
cr
cogi
~)teram quid em negan Jo.p
fpic~re,q ux ~on aliter qua
argumcnrantes, pro":
ll~glblbs [pe~
tpfum bonum,ld en,quld Deus non ht capiuntur fenltbus
tur • Vera loq ueris. Hâc generIs Jnte
qua:
his
ex
quâ
qllic
bauerullt nequc elfe
t~~nem. COgI
In hac .'luté & crca~
ciem fup rà dice bâ, ad cuitls)nlle~tJg~
ncque ex his qllx mête côpr a'hcndulltllr, refercmes ad crcOl ,.
eUn
non
ll
clpl
pnn
ad
vti,
s
m
core
crea
sl1D
ViClf
m.&
anim ii luppofiti~nibu
core
turas:ld crca
a~ce_n~cr~ ne& cr~arar linguLl faciar at,
turas.eI~o~itallerût qua rat~one
tem , vtp ote qui lupr aiil ppo ftJO nes
te vcl habeallt,veJ:i1oita..
bus
mfe
non
Ipfu
ad
mfc
ex
~urœ
que;
crea
~
lùs
C1ar.
lls,
per1l
que
quc at, vtac urq ; imagin~b
cdere philotophan'tiS:
pr?c
s
:enu
l~aél
JOt.
pofs
!I, vel,conCequl
1~ com~ara~ç,atque
mûl lrat, & libro fuJe
~unt ad [up erio rü Iimjhtu,dJl1el
el11
Pa~m
I,n
lIl g CIlIU "! Plato nofi~r &
,qu.~fi, ad 111,:1
s quoq; Areopagita max i.
yftu
~lOn
cl
na opi uio ne côcepta: JHh r.çr xq; [~nt
.Qyo
'mat
colil
re
peno
dem ~lCl a~s te
tfq; tum radIO quodam
me coprobat.I'roccdcr,e mq,uam hucl,
pcri picu è con fera nt. lnte llig o cqm
uente luminc diui ni.
acce
lls
lum
ll1l~ amb
ab initio mell~i femelillfulo,
qu'od in geo mct ria & alijs ci,\l~ ~C~m
quid ipfum in fc bo":
vero
r
A
?te.
Ifr~a
~
colJl
e
u,
11111.
a[sl~
ad
rar,te:
tus Illeo~es
& in Pa'rO{Crfi od[j
m
d,
nen folct. Alt erii gitu r intelhg1blhs
cm.a
lI
t1~.~
a
ul
nUIllIi~.ld el~ dlUJOa fllbfl
r.:m
0nfi
de':1
pcr
o
~iltj
qui poteJ,[ Colii.
ipG1
alTc
~od
VIas
~
o,ql
rcfcrre me [cit
de,~ hiC cft~dlt, nem,o per elu!t."od diuinl!1u bQ.nü QI.) fo ~
pn~l
~ro
vbi
no
e,
~n~s
eOlr
fitJ
peru
q;
p.po
delll
.ftl
llll
llIu~c
as,
vero per,h
f.1cultilté attillgit,àl
l'ropim acced ~nte m & '
lonJb ,aCclplt,
]a1l1 b~l1lgllltate f1l3m amatorem fuit
cipijs habec,{ed reue ra pro [~ppolït
potcfiatc rran :; forIDJt.
prop na 11Icc for01a:,& calore fouct, &
~lhs v~en~~
ciiiflil iaOl f.ICta, lit
m
Dèu
ntt
ta!lqu~m gra dib us qllibu~Jl ~ ad~mJC .\d PÇlllCIofCC
ll~,c:ntem, tum clemu cogn
tur,
pOn1
[~lp
no
L cu s
lIod
q
d
,
,
Cjuoulque ad illu
D IA L O G V S
*'
*
S
�Liber vigefilnuspritnus.
Deuft. Q90d quidem in cpinoEs quoq; fignificar. Poftquàm
vero deum philofophus contcmplatus fuerit cœlenia guber
nantem,tlIllC folum,& folus poterit terrena diuinitus guber
nare. Q!la quidem in re Plato Minoëm laudat ab loue prius
contemplando petentem leges <juàm ad homines promulga
Tct.Mitto quantum multi lauden t Scipionem,<jllod loue ma
giftro ad rép.accedebat, Q!tid cie N urna Pompilio dicam,ciuitatem reli g io{is legibus gubernante?N6nne & Mofaicx le
ges quipuç Dei populus cliuinè gubernaretur, Deo ipro do·
ccnte ad homines perucncriit? HincArifl:oxenus narrat phi.
Jofophorum Indoru myO:eria,<juibus continetur,ab~~; diuina regula,& hac quidem à Deo demonftrata,non pofle quic~
quarn vel priuatim vel publiee reél:è feliciterq; vnqll:! admini(hari. Quoniam vero idem Aegyptij compertü habebant,
[olis philofophis , & his quidem .ibfolutis atq; i nfllper Cacris
regni gubernacula concedebant. Atq; vfqueadco putabat ni
hil ab(q; diuino :Iuxiliopo!fe feliciter agi, vt omnia public:!
à [acris votisq; auCpicarentur. Nihil rurCus abCq; diuina quoldam infpiratione intelligi polTe adeo afl'erebanc,guemadmo
dum refert Iamblichus, vt omnes apud illos phllo{oph5tium
libri Mercllrij Dci nomini fint adfcripti, quan noo hominu
fint inuenta,red Dei. Quod Timxus quoq; ligl1ificat c!icens
philofopiam douum elfe diuinum. Ciuilem quoq; peJ'itiam
elfe diuinü munus in Protagora & Politico docet . Atque vt
ad hunc feptimum redeamus,non admittit <]~;eoqua ad ha ne
fuam rempub.gubernandam,ntli qué cootl:iterit diuina quadam tam indole quàm educatione vtrüque donum c1iuioitus,
accepiffe: quem folum vbiq; leg itimum ciuem philorop,h uq;
appellat. Sed cur diuino adld munere opus elfe dicit? Mitto
nunc alias rariones. Quia videhcet cum difficilimu cniq; {it
feipfllll'1 feheiter gubernare certe it;'po~s ibile e~ ~i~itatcm,
ex tam multis diuerli.sq; cOOlpo{ita, CllI & qnotldlelnnllmc
Tabilcs inccrtiq; imminent cafus,beate vnquam abfque Deo
beatitudiois autore componere. Hincfaél:ueft vt qua:libet
ciuitas proprium quoddam \lumen agnouerit, <jtlali panonum.huius vero numinis vicarium & interpretem e([e Plato
'Vult ciuitatis gubernatoré,qui inftar numinis & diuina COli.
templetur,& l1umani s inde prouideat. QEamobré malos ho
mines quali diuini mllneris omnino expertes replIb.procul
expellit.Solos autem accipit bonos. Neq; tamé omlles. N5
ignaros theologi:e appellat c:ecos atq; Comniates,vtpote qui
rerum im:lgines pro rebus accipiant: ftllltllm vero cenfet ciuitatis cu/l:odiam c:ecis fomni .~ntibusq; commendare.At vero theologos,qui nullllm adhuc humanarum rerum vfum te
neant,llô prius ad publicas res gerendas admittit ,<]uàm pri.
uatis leuipribusq; traél:andis aDùcfecerit. Concludit interel
nulli ma~iO:ratulll elfe dandum,nifi cuius vita lit melior ma
gifiratu,tpCumq; magiO:ratu neq; petat neq; etia apperat. Tu
ver~ vbi plato in erucliendo duili philoCopho imaginé proP0nlt Cpe1unc:r,& vinculorum ,& luminis cuiuCdam, vmbra:'
rumq;. & aqu;r. Spcl.un~tm intcllige hunc qué videmus mun
clum.had mundum ll11uGbltem comparetur. Vinculum vero
corpus humanum, /ine potius l'ertllrbationem <lOimlll11 corporis alligantem. Vmhras auté res omnes quç [enfus mouét.
Sunt el)im ha: verarum rernlll • id eO: idearum Vol bra: Q!J(,d
;autem dicit anilllum no abfq; olfenli.one repentè tum ab in.
uifibiJi mundo de[cenderead vilibilem, tum viciCsim aCeen.
dere, duobus more Platonito modis potes accipere: tum in
h~c vira,qllando vide~ic~t ~bCq~ med~o ab hoc humanorü ftu
dlo,adipfum fupremu dltl1l1oru ftudlUm, atq; C~~trà tranfitur:tii inter hanc vita atque ,'lItera. ~and? rCIIt~er a 01111 a
vel impura à corl'0ris tencbris ad diu,ill:lI~ mlgra~ lun:é, fub
'luo caligat prorfus & cruclatur:ve! a dlumo lumllle III corpus elemétale defcendens diu c«cutit at<j; turbatur. MemGto
vero Iumlnis proprili elfe omnia facere atq; dem6ftrare:ic!q;
efr triplex,diuinu.intelJeél:uale, vilibile .Diuinü appellari folis vtriuCque [olé. Intellcél::ule,Lolé anselicii nomillari, [olis
mundani Colé. Vilibile deniq; lumG,erIe cœleO:é folé eillsque
fulgorem. Qpemadmodum vero fulgo.r à. cœlefii foIe p~r 0moi:: fc diifundés etl: imago aau~q; Iohs:lta & lux qll:r llleO:
foli,imago en aél:~squc métis angelicç . Lumé deinde i~ a~.
ge~o diuini luminis aél:us efi & imago. Et q~e~11admo.du ~1{j~II~ lumé in n:Hura perfpicua duntax.1~ ~eC1pltllr., fic InUlfibile ln pcrrpicaci natura. Tre~ eiufinodlloles Iuhanus PlatoniCliS inlibro De Sole dercribens,addit ex: Phœflicü theo10gb, vifibilc.l umen effe diuina: angelic.:eque intellig~ntix
aél:um <jue~lda l'crenné per folare fenefrra ad oeulos emlcan·
t~m,atque ~n~e perm:lterias pa[sim perfpicuas quan COIlU:'
mentes ~b.1 dlffufum. Ca:terü ne diffidas lumen hoc appares
elfe lumtl1ls 110n ap.parentis imaginé, [cito id lumeIl no elfe
corpus. ~orpora ~l1Im apfque offennone infeél:ioneque pe. Iio~
. nc~rat. rte no ~.etl pr?pri;i c5ponti corporis qualitaté. A
q~l~ & pr?pna reqlllrere: qualitaté elementoru calidfi liue.
f Cl g l dam 111 eo pra:cedente, quod ipfum fit fufcepturü,& re~
a
cedente foIe ad tcrnpus in peT~oi cu o rem aneredtcm cli.men.
lioni prop ria: no adlhil1gi.N on enim t empote perllemt, vel
parté nun c illunJÏ n.1t,& poft parté. Add e guod amplll abfgue
fui difsip:ltione implet.•vici(~imq; in <lngulHi lin~ vel fUI vc~
valis cofraél:ionc m ométo fccoJ]igit. N eC]; propneco rporcll
eft,fed inter jncorpore,l & corporeJ m cdiii. '" profeél:o .rro·
pria cœli qualita ç, cuiu s ll atura II1C OT p o rel ~ efl: qu.:! p~OXJnll.
Communicatur quoque elemétis dUllta 'x at perlplcul~,ln hac
ipfa perfpicuitJ te eœlo fimilih m: pcrfpicui s inqu :l pnn:o lu·
men,deinde calor : opaci ~ ~ \Jté c~ lor primo, lumen ver o llon
prius qu a per caloTé ad narurii perfpiell:! rcdi ua ntllr. CO:2°'
riblls auté op:lci s,i n qui bus natlH:l tcrrca dOll1in ~~ u:, nO lIl'
funditur. Non quia pcnct ra rf.' no poCsi r,q uad ugtlld c & cry~
fiallü penetrat opacis mu lri s fuli<i iLls:fed quia narur:T te.rrea a
natura cœlefl:i alienifsima cœlclhs qu aliratis eapax elle nO Il
poteft.Comml1nicat tam é op?cis c310ré vt dixi, no tam pro,
prium cœlo <]uàm lumé.C œ lllm enim quia lucet,. ic1co ca !c:.
~Iod ,'luté lumçn à cœlo in perfpicua. noftra dif.ufum, [ohs
Hnag o rurfus clcheat appellari, hinc appJret. quoJ.,pfum .cll:
imaginü omniom cômuni s prop l'iaq; ori g o. lma glncs :111111
rerü fub ipfius .ful go rc rcCultat , ipfllmque eft: ima go t.t potens,vt a ppareat nOll folii '11JaIl~O à fDecul~ri corr ore rd ill.t,
[ed eti:! quando à foIe profilit:qu od ~;l'teris imaginibllS ml'
nimecollenit:omnes r:tlllé incorpore" fUl1t:liquiclem pel' t~·
tum mom i:to fe fllnc!lInt,eoctéqllc in punél:o abfg; mtJt~la ~o'
fuflone funt multa:. Incorporeü ergo eft & IUl11 t:,clliu s Id v IT'
tute perficitl\~~roillde momt:ro folis radiii fecu ferrc J/}uJ11
lucis vimq; cal oris. ,Ac per lu cé qui dcm rcfcrrediuillx & :l~'
gelicx intclligétia: cla ritaté. Per ealol e vero vtriulllue vo.lu'
tati ~ charitati~q ue :dfeél: ü. C um vero fuperi quema <l11o..d." &.
artifices.opera per voluntaté potius gudm per il1 teJ !Jgc tl~ 111
ag ant,mCritd vilihili s hic radius ex inuilibili iIJorllm racho
proHllés ,per caloré auit finO'ula quç gignulltUr.potl u ~ qu.:il11
per lueé. Imo vero pe~ lucel~ agit, fed rerü imagines fpm:a·
Jes,per calorell1 vero corporeas qU.'ll itates. C:llorquc :l~C It2
dependet à luce,<juemadmodu in dillinis per intcll etlu 1dc a'
liter repra:fentlntUr omnia, l'cr aIfeél:um inde furgentcm
OInnia gelleralltur. Nos vero hinc admoniti li natllra c('r ~e.t
lumen cœlefte non redpic, terrenm à nobis a ~r('él:u s lon gl ll ~
expellamus, vt diuino lumine impl e~ mllr . Acli vltimu c?r.
pus non accipit primi lumen,ni.li caleat inde priu~ limiJc<J Uc
reddatur,eia nos quoq; mentiü vltimi flagrclllu s prius a ~' O'
reprimç.vt amore purgati faél:ique limiles luceamuSdCI.od e
diuinitus,ac pleno iam Ibmine gaude~mus. Sed rel1q wlld m
huius feptimi perftringamus. Qlioni a igi tur tripl ex IUJllCII
eft, vt diximus, vilibile fcilic::t, & imct/cél:ua le fup crvifu m,et
diuinü [uper intelleél:li, id eo Pla to in tribus gradlbus m el.l '
tionem hic facit de lumine, fciJjcet in cauerna , in notte, III
die:tria ~idclicet lumina il1a lignificans.Ter quo qu'- ~ét iO:
nem faen de .ttiua,in cauern :l ,in noél:e, in die flcur CO lin Ju
men & facit & demôfl:rat orhnia. fic aqna lauat 0111 Il ia argIle
repra:fentat. per primu qnidr m li g nificat mor €~, per fec un '
du~ vero eOntempl<ltio~é. Er vtruque tril>us graclil>us. pero
agIt. Nempe per morralt; ter lauat &. purgat, prim o '11udCJ11
ampuran\Jo fecundos motus per virtutes ciuilc~, deinde cordem per virtutes purgatorias extirpando, tertio per virtll tCS
animi iam purgati motus primos a!>folntifsime moder.ïdo,
vnde iam adexempbres qua: il? Deo funt, virtutcs p e rucnl~'
tur,prxfertim per c6templationem. Cuius quidem treS [1I1~t
gradus,quoç refert :tqua ter Ilomin :t ta,quatenlls il'fe ima b,l'
JJ~S repra:~ent~do,:efert Î1~tclligentiam: ~it~ina fiquidcm J~
tnbus,vt Ita cll~crtm,aqllls reprxrcnrart vldc.:cur.Primo qUI'
?em Iieet COfl~~lIS, in r~rioni~u~ phy lici s: Seclido di ninél:ius
ln mat1~em:tt1cl s : Te~t1~ cbn:sllne III metaphy licis pel1lTUS
abfolutls. Pormas glllde phylleas Plato omnino matenalcs
app~llat,qu~:t &. co~muni & propria materia indlgent,& abC·
que Ilia cogltan no poffullt. Marhematicas ver<\ formas nO I1
adeo mat~rjales . quia ~ p.... ?pria non cgenc materia, fed ;rUC
commuOl t:lnt~m .vt dlmehones,aut nulJa, vt numcri :atqllC
hxc ~ne .matena ~Icet excog itare. Diuin::s denique form3S
OIl?Olno Illlmatenales exiftimat,resq; vcras,quarÎt imagines
<]uldem fillt mathcmatica: forma: vmbre vero res naturales,
myfterillm vero hoc eft Pythago;icii. CG ergo animadll cr~
~eret ThaI5t.e~, D.emocr!tum, An:lxagor:l,tam negligcnrCS
111 rebus dlUll1IS fl1Jffe,quam diligentes in n3tllrali bus, phe rc
cydem ~otr~ & ~hrthagoram Pythogoreosque omncS ma·
then:atJcorll pnnclpes.patlter [lImmos extiti{fe theoJogo~,
mO:lbu sgue diuillos,merito parrim r,1riol1e, parrim c ): l'er~'
entla céclulit curioCum naturalillm ftudinm anima fxpi(SI~
~e;\ di111ni~ au_e.rte~e.~lam & SaJôm~n propterea occupa·
tlonem pe[slma JUdJcalllt,& mlferos qUI ni mi 1101 Occllpareo
tur in ea. EoCdcm in ph:edone Socrates deteftatur, eos in·
quam qui t1:ttur:t!iu eJfeél:llum caufas , dotaxat ad qualitateS
quafdam elemencales curio!ius refcroutes,in eiufillodi P~il?'
CI)>lO
�Dialogus VII.de Rep.Vel,de l ufto.
t~nere, Rur[u~ in in.tclIi~enci:l [cie,ntiam quidem dicit clfcn,
cipio ~ flne quiercun t,ncquc fummum vniuer/i principi um
vbi
libet
hic
s
Septimu
COI1CC~UI ad dlaleébc um pC~rll1elHem, cognicio né vero
brem
tla~
Quamo
fin~mque perquiru nr.
easquc
Deum,id
[eqUl.clfenuam: & a~ ma.chema~ICllm :lttinere , In opinion e
.a?I~,am ad fummü bonum folemqu e,id ellfanuhtcr fidem Imag~n,3tlonemq: con~lUmCr,1t: & per il/alll
dlul?a~ qU:lli ll-ellas conueni enribus perducit gr;tdibu s.nulqUldchl corpora perclpl, p~r hane vero imagine s corporu m
Iatl1ln ipfo :lfcenfll narurali~ peri ci a:: efficit mencion em. Sed
perius
02t,q: vn:bras, Deillde ~ücllldic ea:ter~s fac~llcare,s :1 hfq: dialeJnat~e01acico~ quo(dam gradus ad diuin;t commod
é,t~ca 7ll~ cxcas, At 9~lC e:1S /im~1 & dlalcéhc amllJfllp cr vallas
duceces adducit in medium :illcer quos duo funt puri. Arithcllc,m,li Ipr~~ bOlllldca perfplcuc noucrin t ,perquc. ipfam in
meuca enim circa puros ver(a[l1r nlSmero s,&geom etria cirMu.
N5
mixei.
.fa.".gults rClar,afal~s vcra b~na difce~ner.e, ,Eum vero qui boaa pur;ts dimenuo nes. Tres vero gradus fUllt
perpra::cipue
IlIlgnoraueTlt ratlonem ,& ln (omnIJ ~ Ille Il/ufum turbari &:
audieum
ad
motusq:
voces
addit
Ilumeris
~ca
.
pondera
addit
inferos,d efcendcn tcm iIIudi magis arque vcxari , SU!)dir
ad
nibus
dimenlio
vero
tHlentes Secreom ctria
mofphxras
cum homInem clfe c1311dl~1ll qui ad alterucru , fiuc ad agenAlhono mia numeris dimélio nibusq; ccclell-es
dum,liue .Id fpeculandum In,e~tt~s fit acq,ue imperitu s, Quatusq; merirur. Vtitur :lutem plato na[l1 ra li peritia in defcenproprer.ad gube~n~n~um ellgl,t ll/os,qul ad vtrllllque & apti
ru potius quàm aCcenCu.qllemadmodum in Timxo & Phi le.
per
lIatllr3 {Int, & d,fclpltna flltflClcnct'l'inll-ruél:i. Incerea nota
enim
b,o ?tq: Parmeni de,& alibi [a::pedoeet, In defcenfu
meodaeé qllali maocul11 & murilatu republi ,cxcludé dum.
d1ulilas Ilaturaliii cau[as, na[l1ralia vulr prilJcipalia demollMell?aceO? vero nO,,:,ioat,~ qU,i dc<!it~ opera méeitur alijs,
~r~ri. 10 :lCccnfu vero per ail xi am na[l1ralium eurâ.tan quam
po.
pucat
& qUI per I~noraotla mentltu rlp[c fibl' Meméco & bbores
a,dluinis valde remocam , diuertcr e ab illis anima
gralllore s cfTe q111m eorporis , ideo{J: hi illUCntUtC di~
ecia
animi
omnes
aél:iollcs
&
utem
a
no
rc.Omni
cOllcrte
tlUS qllàl11
liberales(Iue difciplinas proclli à fcruitl1re docenda s.
feendu,
b?oiimi
diuini
ad
i
fi ~ollcfii[simçvideiitur,nihili pedit,nil
Neqlle tamen dialeél:icam .1dolelCelltibus l~lè trJdenda m.
ta~l?nem confecu tionemq lle conJl\~a~lt:& fpceul?ttoo~s fi.
n·
lOueme
q.t,.od P~ilebus qll~qllC n~s dO,cet,N am vt Ph~drus qlloque
bonG
dWlI1um
ad
nHi
negligit,
mrlltcr omnes vcl
lt,duo nobls Omllllll11 lI1(unt duces, innala videlicc t
dlll-lngU
inde
nos
paél:o
d~m confer:l nt, vel etiam detcll-:ltur, li quo
curi~ir;ts, voluptat ii, & ae~lIil(ra ql~:r?lm per eJlIcatio nem
dluerran t. Proinde totum philofop hia: ftudiu elfe vult à [Cil.
bonum,
e
OP'?'O,d,~ans honcll-a & lU fia noblS a legibus.d cfinita in 0ipfllll1qu
ad
bilia,
inrclligi
fihilibus eonuerc cre ad
clIc feruanda. Duo VCI'Ù hi duccs f:t:pif~ime in conmntbus
-:,ieq;
dere,
quod intelligi bilillm lumen cft [upren:~m,.1fccn
traria dill-rahu nc.Q?oo iam vero di {fercndi facultasf t trad:l(juemad modum Ce habct vifus;ld vdiblllu m fummum ,ld cft
fei~
adolcfce ntibus, opinione m hooelli dehilica t. vnde ellaCUI'
lumen,
bilillm
itlrelligi
[ummu
ad
:una
~oIem,{jcintcllcél
illtépcri ccs.imo & fuperbi & ir:npij,vt in philebo quodunt
gen:,
~
o~ulii,
Jlcet Deum fe habere. Ergo {jcut f<?1 gcnerat
que & l.cgibus legitur,i deirco :lnte trigelim üxr,ltis anllum
rando vim videndi largicur, & gcnlto aél:um vlden,dl ~ont1.
Intel,
e
clndotlu
crc:lt,cr
~Il mathcmati~is erud,endi~unt,arq: in publi~is ".egmijs pe(
um
intëllcél:
&
nueprxf iat:fic Deus
ndi.
intel/ige
JOt~rualla pame:eX 'crcend.,. Cum ,v ero ad tngehm ü pe~lIc
]igclldi vim pra:bet, & erearo continue ~a:um
nennt,a d dlalc~beam admltte ndl,tta tamé, vt rurfus perinRU,rfus quemad modum circa oculum nth,l, op~sefl:,ab a rte
IIltcllcclrea
Ica
terualb reuocen tur ad publicas aél:iones. Tu vero diiferen .
uerrere:
con
atqu::
tien, niu purgare ipfum
[cilicet
o
di indu{l:riam Horma quidé fua Dialeél:icam nomina ab ex~
~llm duo duman t pr;rll-at philoCo,phia, pu~g~n~
.
rbu,s,.atq
0pl!110n
f.llfts,
Lo~ic.1m,~ 1i!le M~taphylie~m at9ue Theolog ;â,Scia
,tunl
ordio
rionibllS
percurba
à
rum
lpfum
buf
[e,nlibll,
a
clu!inod l dlaleél:lcre fincm, qualt diuinurn horn,l nci
ionesque
~d
&
~o
exhorr,tr
(onucne ndo per rariones
ad
ha!
perque
Jl~ qUlnqu,age~mo ;tratÎs JnllO vocari,p ropterea qllod addifOrmis ad imclleél:llales nobis inlicas formas.
,diuiad
lI1t~leum pllrgata mente opus cil atqlle'ferena. la
ideas
per
ulOorlll.n
urfus
R
.
ell-ideas
id
biles,
incelligi
formas
an~maduelre, quo,d 8:= llic & i~ Theolog ia fxpiu$ 1
ad
hIC
demq;
terea
hac
idex,ab
ur
nam mentem ,qua compr:r hendunt
u_
.1 Platone 110taTi ena quxda., radium Ccilicct.l
us,
v[urpam
C:u~
diuinum booum. idearum principi um arque lumen,
licur
s
T\1.cntibu
Ijngulis,
elre
quidé
Radium
mcnq: & Jucem.
ergo dicit aoimam :l.lucerna ad lunam,à luna ad folé attolll,
& oculis propriû & narurali ter incÎtum, Lumen vero cuuél:is
1ig nificat il formis naturali bus arl mathem aricas, ab his ad
e[[e cornune . Lucem denique diuinam pr:refT'e lnmini
oeulis
vc
enim,
diuina
diuin:1S deniq: cleuari,n on docentlo quidcrn:
mel1.ti~m omnju commulli.qn~m:1dmodu lux in foie prœeft
tradit in epifl:olis, doceri non pOmlllt : fcd purgand o POtiUI
oculont xquccomm~I11,~onclll~it ciuem pofiquam
Jum!I~1
vilibiell
qui
fol
/i~ut
.p~r~~i~,
his
.aequecon~erccndo.Nam
11I~em ~ per ra,d,um III de fi?, naw.rali tcr il1!itii.
quod
IplillS
bonum
,bOlll
Ipfum
lt:t
lium lume, monll-rat oculo vIltbllla,
elUfde,r.urfus InfllCum ruent conrepla tus,opor__
f~mc~1
.
'& pe~
iotelligi bilium lume~ efi,intellig,en.da in telletl-ui parefa,cir
bOll1lpfius exempla r pro viribus gubernarco.
ad
nllraclUltarc
emo
tere
Itaqucn
,
latt[.nmé
nofira
la
Theolog
io
Scd de bis
purrarius,
vri
ordine
i
ri dcbet Platoné,doél:rioali fcribcnd
OST HAEC Natur i, inquam ,
gatorio vero arque exhortat orio. id ell: conucrfo rio femper.
Po fi hxcnora exeorun l l1umero qu:r fentiunt ur,illa porifsi,nofir am, guod ad cruditi oné & ru~
Inum inte1Jigentiam excita~e, q;la; h:lu~ plan,e ~er ~ellfum:t
. .- d,it~tem~ttil1e~,taliqlladâ imagin e
fuis oppo!iris difcernu ntur, lde0'l.: IIltclllge ntla I.nd~&ellt d~.
nI:
tlbding lto. Fl/lgea nimo fi,IJter ra":.
.
,SlqulJcm
s.
,
corporeo
eilè
non
fcernenr e. Item numeros
n.o
nellm,f peclls infiar,d omicil iu,cniu s
..
,
hil aliud 11 umerus efi quàm \'ni~a~ r~pet;ra, Vnlt3s autcn~
dlUlfingatur
{j
r:quç
dluldltu
partes
in
m
enl'
'
cil corpus,no n
,
l ' l'
. ,
ingrelf lls longifs imllsve r[us lumen in 31l.tr~ totum
di, no!! [ecarûr,fed poeilu multlpllc:ttur:llIu tl~ Icamr lOqua
pateat . In eo llOOlin es nutrito s à pucrit.i a cerllicé
in fcipGlln,non in partes vllas:pars coim quxl~bet toco f,?lct
& crur.a ica delliné tos, vt & immob iles perl11a nere
e{r~ minor ,Nulla vero vnitas vel r:raior;' vel mUlo: eH vntt3cogant ur, &:là anterio ra {olùm pro(pic ere,cap ita
te. Atqui hxc ipfa voitas Ilumerusqi ad 1I~c9r~orea "?S df:n
mcte
III
vcr~
rJtlO
qluru
fï:gurç
quoqi
tialn crigunt: /imiliter
vero vinculi s afiriéta circllm agere nequea nt. Potl
rcpcritll r potius qU:l in cOl'pore, Similite r afiro~,om,a e~ ortergum autem ftlpernè ac procul ignis fax [u{pen{ a
dine cadi motoris l'atÎoné indagare videtur, Eu Plato a
fit, intef<lu e ignem & vinétos hom~nes via [upe_
JlOrnii ncgat [upcrna [ufpicere,qui ab i.pfo~c~lo no,o pro yeconfiru étus cxirior paulo, (ecus quàm paries
Xerit fupcrccclG,prxferrim quia co:lefila ~u I~tegnlnonlmordille
e quoda" & Inrcgro
lillperl'or
us (epta qux.,
"
iatorib
prxlHg
lcan~'
gue
cl' Il
guus, ficut plcrun
P
c ornlnem,lllnllTU a
lrant,c oram
'pendée, Deridet & mulicGnili 1cofonanCl~ vOClS,a In,te edem61
a
mirand
{ua
bus
dam,fu per qui
am,
" - co'ronanti x rarioné. Dell1t,llc
fie reclpla.
Qualé
b
1dlalcél:lC
'b
, Cogita
inqllit
Efio
untllr.
.
oppon
{peCla ntibus
l 'Ica'f'lue rheologi a oml1l rr:us ' .lCU tat! •us, "anId eft m
Ccaoi ly
varia,
vaü
s
rerente
m
n'lll1lpariete
vtente
intra
s
lilllmIIiOn'lClllrn " {'
rur(us homine
'nncs
d
teponie , & 'cl'
eOI, & ad
lIcent
quo
&
urn
pel'fiçotabIp IlIS
ho,rnin
qi
vero eius e c,d'
fiatllas
tia,
cmincn
m
fic rio fing LI 1al.-u, Of~cium
fllpra pariete
.
[1
onu' coelm
cl icitur
d'Iatl'clldiné " atque .J Ip um
es,
irnanin
ligncas
'
&
r
s
d'
lapidea
illm
animal
aliorl1m
ell~,prQgre 1
cntis ca li r.11ll fe eonferrc , &: in ipCo ennum or ,IllC,qul( VI~lI'
modisq i vari js f.,brica tas. A tgllX, vt c6fel1t'a~c:um
qUldo.,
aCSlgnad
cÛcntlx
uiu(q:
rationt!c
quodqô denqire,
auCx~er"s
harc.
efi,ql1i hxc ci:cunf erut, partim fileant, partim 10UC q'lamlib etlè UJ[ur c;uenriam qe,lllO.nl
rem facultate s p;x huills oobillt3 tc \lIdte:lt efl'e fcr~,lcs. A~c
, ql~ant~lr, ~a.P?rtent?f.:hx~ 6,gmét a [tint ql1iq;
enim ad opiniolle s hOlllinl'l dcclillat, \'el ad gellcratlo~es co·
mlrah! lcs captlul ? At fimlles Iftl nobis tlll1t. Nam
f\Olitionesg: inferiorl1m, liel 3d culcum corur:' ~ua: gl~nl1n
primuq uidé ~nras ~ftO$ J~ill_d <]uicqu i vd (lliip{o t~r: :tUt f.lltcll1 & ft;td incorpore;t (el~ pro ,vlIibus cngunt,
c~e
Ql!;tl,~s
r.
lomnt?n
rum, vel proxlm oru h0n11n ll videre praJ.tcr vm bras
ptlulplll inus cirq illa 9uod3m modo
Inqult m;lthem aticas difciplin3s, Mox ver~ duo rub,up'g~t
qux,a~) ig~e in adllcr{ am fpeIllnc a:: partem caduot ?
gcnc!:l .cfl'enti'lIn [cilicet, atque gcner~tione. A~ 1~lam qUINlilll ahud) quando nunqua rn in vita mouere
cfcm Intelligc ntiâ,ad hanc autem opinion em cxlibmat per:
c.lpita
a
.
DI
_~
A
ci°-
ut
*
�4 20
Liber trigefimusprimus.
capita potuerant. ~id autem eoru qure circunfe.
runtur, nonne vmbras cluntaxat? Nempe. Siergo
inuicé loqui liceret, none vrnbras reru nominibus
appellandas elfe putare eos credamus? N ecelTe cft.
~od fi eeho ex aduerf.l parte carceris re(onaret,
quoties pr~terel1ntiii aliquis loqueretur, putasne
'pros aliu quéquam,qulm tranfeuntiu vmbras 10<}uiexlftimaturos? Noper loué. Omnino igitur
ifh nihil veru elfe nifi fabricatarû reru vmbras arbitrarentur. lta prorfus necelfe eft. Contrà vero
nunc anirpaduerte qualis foret eoru l vinculis [0Iurio ignorantia:q; curatio. N empe fi quis eorum
folueremr, cogereturq; repente furgere,colJu vertere,ambulare,lumé ip{um aLpjcere, doleret protinus, nec propter [pJédoré intueri pofIèt i1la,quor~
vmbras ,a ntè cernebat. H uic fi quis nugas h,aéten us
fpeaauilfe d~cat,nunc auté rebusveris ~lfe p.ropinquioré veriusq; infpkere, ae prretereuntium quéque monfirans, quid Gt qua:fiuerit, nonne vacillaturum putas,a~bj~raturumqj yeriora elfe,ql1ç ;lIltè
cernebat, qulm qua: nunc cifienduntur? Mulnlm.
Et fi coëgerit eü lumen afpicere, nonn~ dolore 0culorum ~ffe4um iri pu~as?oculosq;;td ea qua: facilè p~ius yiderat,retorquer~, certiora ea qi.fiimitem,qulm qu~ [ubito tum offerebant? Ita nimiru.
Si vero quis eundem per a[pera arque ardua [ur{um trahcret violérer, neqi permitteret qu~cquam
afpic!!re antequa ad folis lumen extraxifiè~, nonne
dofere ip[um & regrèferre dû rap~aretl1r, exifiimas?
& cu ad Jumé euettus fuerit, o~ulo! [plel1~ore [uffu[um hrerere, nihilqj exhis poife cOl1{picere, qure
vera nUnc ab hominibus exifiimantur? N ihil certè [ubito.Con[uetudine igitur primum opus,'fi [upera in{peéèurus fit. V mbrasque primu facilius intuebitur, poft hzc in aquis 110minu creterorumq;
imagines! Ip(a vero deinde qua: in cœlo [unt, &
ipfum eœlum noae facilius contempl;tbitur, dum
all.rorü & lu na:: lu me [peétabit, quà!1l fi [olé ipftllll
diefolisq; fulgorcm intueatur. Proeulçl~.bio~ Atquc ita dcmum [olé ip[um [u[piciet, neq; iam in aquis & aliena in regione fimulaera ipfis fpeéèabit,
{e~ ipfum [ec~ndü feip[um in [edc propria [peculabltur, & quahs fit cogno[eere poterir. N eeefi"c cft.
Anim:j.duertet tandé ip[um elfe, qui rempora &
annos téperat,qui omnia regit,qua: fub eœJo [unt
qui O!1lniu quœ antè_ab ipfis ~ifa (unt: modo -quo~
dam efi autor. Certu eft huc lllum lufcc ~radibus
a[cen{urum. ~id fi habitationé priftina memo_
ria repetat,& ilIorli hominum [.1piétÏ:\m atq; vincula?an no cen[es eum beatü fe loci mutatione exiftimaturum,ilIos :1Utem mi{eraturum? Et maximè
quidem. Prreterea fi qui honores ibi inuicem exhibebantur & laudes,dabiturq; prremia illi,qui trafeuntia quctlibet acutè eernere~,rccordaretllrq; maximè, qua: ex iIlis priora,qu~ .pofteriora,~urelari
ter prog!,cdi (oleant,atqs ex hlS futura optlm,c ~rre
fagirct; hxcnc defidcra~urum putas? beatosqi l110s
qUI apud cos honorant & dominant exiftimaturu?
ve1 q uod ait Homerns malle,in aHeno [cilicet rure
ferul alieuius extorris mancip!u effici,8ç quidlibet
pe~pe~i potius qua opinionibus ifiis illudi., & i~ ea
ml~CI1,a :,e~[ari. ArQitror eii quœcunq; alta potlUs
qua Vlta. elll[modi eieaurii. Tu & hoc cofidera,inq ua,fi ~ic r~r[us ~efeédat,& fedé qui antea nancifC.lt, none Cu repete à [ole difcclfcrit tenebris offun
dctur? Vehemércr. Atfi vmbras i1J~s difcernere 0porteat) deq; ipfis difeeptare cu illis qui J?petujs
vinculis prefsi [unt,proferédaqi' [entétia fit cO ipfo
,in tépore,quo ocuIi ipfius hallucinatur,antequ:\m
acies expurgetur ,quod q uidé no breui fiet, an ,I10 n
ri[um cocitabit? eiqi ab omnib 9 dedecori dabltur,
quod poftqua furfum a[cendit, corruptis reuer[u~
eft.oculis?diceturq; nunqua ad [upera cotendendu
efie, & eu qui [oluer.e tétet, & fur[um duce~e fi d~
prcthendat,protinus occidendu? Occidendu c.:rtc,
inquit. Tota hrec imago,ô amice Glauco,referenda
cft ad illa, qure [u prà ditta funt. Carcer quidé.is a~
ei qure cernit oeulis, mudi macbinaJax vero 19nJS
in (pecu,ad folis potentia:poftremo fi a[cenfllm ad
[upera eorumq; co[peéèum,ritè ad eu qui ad intclligibilé regionem tendit,a[cen[u m retuleris, vt ego
quidé [pero no aberrabis,poftqua [cntentia meam
au dire dcfideras. Deus auté nouit an verOl fit. QEx
igitur mihi apparér,huc tendunr. N empe arbitro!
in o,r dine ipfo inrelligibili, boni ipfius idea [upr:mam exiftere, vixqi videri:fi auté vira fuerit,a(feredum cam omnibus omniii qua:: reéèa & bona [LInt
cauram elfe,cùm ipra inloco vifibili lumen crea llerit,& luminis aurorem:in ip[overo intelligibili regnet ipfOl, v<:ritatemqi & menté protulerit. QE~rn
nolfe necelle fit omnem quicuqi f.1na mente qUlCqllam vel priuatim, vel publicè eft aéèurus. Ira l3C
ipfe cogito vteunq; polfum. Age & hoc confide ra :
neqi mireris,quod hi qui huc de[eendut nolint humana traébre,fed ipforum mentis acies [emper ,ld
fupera dirigat. ProbabiJe quippe id eft, fi guide~
fuperiorem imaginem [equitur. Probabile [al1~.
~i9. autem hoc?Mirandum putas,fiquis;\ diul~
nis [pcttaculis ad humana hrec mala prolap[us ine:
ptior fit ad agendum, ridcatuI<I;, pra::{ertim fi ante
quàm prrefentibus tenebris alfue{cat, du adhuc caligat, cogatur, vel in iudici js, vel alibi de iufti vm~
bris 1aut fiatuis illis,quarum vmbrre hre {unt,certare,d~qj eorum qui iuftitiam ipf."lm nunquam videru nt pcr{uafione iudieijsq; dilferere? N uHo modo
mirandum. Verùm fi menté quis habuerit, reco rdabitur quod duobus modi~, & duabus ex caU lis
turbari oeuli con[ueuerunt: & cùm ex Jumine ad
vmbrâm de[eendimus,& cùm ex tenebris in Jucel1l
prodimus: eodemqi modo affici animum arbitrabitur,quoties turbatum viderit, & ad aliquid cer~
nendum hebetiorem. ldeoqi haud temere in ri[itm
prorum pet,[ed diligéter inquiret, vtrùm à luddjo~
ri vita de[cendens, nouis tenebris obruatur:vc1 ab
infipiétia plurima ad fulgidu fpeétaculum [urgés,
, fu b corufeo nimiu fplédore dcficiat. Et huius qui~
dcm affeétii probabit, vita'm q; eius beata fore cenfebit:ilIius miferebicur:aut fi fortè eam vita riderc
yole~,haud tam inc~tè h.unc ridebit, qui eum qlli.l
lumme [upern~ deClderlt. Con{cntaneu. HltC jgl'
tur fi v~ra ~llnt,1ta de his cogitandum eft, erudirio"
nem no eqe tale.m qu~lem aliqui prredicant: poJ.l~..
c~ntur en~m ammo felentict prorftlS experti [e {CICtlam tra,dIturos,quafi oculis cxeis vi[um. Pro[itc,n
tur certc. Pra::{ens autem ratio nobis innuït, pr!'
mùm vim qua: efi in ani~o cuiu[cunqi, deinde ~n~
firumçnturll; 9uO re~ ~tfcerc quifq; potcft. pe~tn;
de ac fi oculu Impo[SJ bdc elfet aliter quàm vna cU
tOto corpore ad claru obieéèli ex ob[curo conuer~
tere:i~a. tota. mente ab co quod fit v[q; ad id quo~
ens dlCltl,lr eJ~cumagere oportere, vt q uod dari(sl~
mum eft po{Slt [peculando ferre. hoc autem ip[urn
pOllum elfe dicimus. Nempe. Ad hoc igitur
ip[um eruditio competens, crit facultas quxd.a~
amrnl
�Dialogus 'VII. deRep. Vel,delufto.
us ocu lus qua
~nî~i diri gen di . ~o modo? Vt ipG
quç hui c ocu f..'\clltmè & effi cac ifsim è cou erta tur.
ius cii vi[um
loac iem vifu mq; non dab it,iè d eû pot
Gt,neq; quo
s
qui dem hab eat, neq ; tn reétè couer[u
atio ne con hin
decet a[pi ciat ,cou crte re omn i mac
lltes anivirt
tendet. !ta vidcrur. Cxr era igit ur quç
cor po
us
utib
ntur virt
~lX nun cup atu r,in hoc vide
m colati
pau
nt,
rts fimiles. Nam cu natu ra nô inG
Sap i.
étur
vid
i
arar
ftletudine & exercitatione côp
us
virt
cla
qux
r
inio
diu
entia vero max imè om niu
ipC"
ab
ttit,
ami
qua
nun
exifiit, Çj:' vim qui dé {uam
,aci nmi le rurvero circ ûdl léti one vtil e & cofe rens
ertifii, qua
adll
anim
du
non
fus nox iuq ; elladit. A n
ula, llui
anim
ru
illo
t
erni
a,cut~ videt celeritertl; difc
ad 'lux
r,ea
entu
hab
es
ient
1lCet mali fint ,tam en {ap
he~
llam
uaq
neq
eat
hab
m
con~erfa efi, tanq lli acie
rco
idci
e
tqu
A
fit?
8:a
coa
ire
betc,fed pra uita ti {eru
mala.O mn iquo aem ius infJ)icit,eo pIur a per agit
\ puc ritia amno qui dé. Si ab hoc ing enio fiat im;
ceu plu mbe a
nia
affj
s
ioni
erat
PUtétllr quç fun t gen
lfmodi vol upon dera , lIuX com efii oni bus & huil
inh xré tia mépt atibl1s & libi din ibu s,at q; delicijs
lHm expeditis aciem ad infe rior a detOrqllét, côfe
con uerf us,
t
tus dus intu itus & ad ea qux vera li.Jn
aclltè ilIa
ti
us
ipfe fcilicet idé in eifdé hom inib
inté tus.
efi
ia
fent
diCcernet, qui hxc qui bus in prx
ae neile
bab
pro
Pro bab ile efi. QE îd ifiu d?N one
veri&
ines
hom
s
rude
«:elfarium ex prxdiél:is,neqj
ue
neq
re,
~ra
ini
adm
r
!ati s ignaro~ répu b.fu ffie iéte
Pro
?
funt
1t~
verf.
raru
cos qui femper in filldijs Iite
pr~
non
u
cert
fibi
m
pterea quo d illi qui dem h.ne
opo rtet omOla
pO[l1erut in vit;!, ad qué refpiciétes
licè. Hi auPllb
&
atim
priu
agere qllx cuq ; aga t &
iimantes {e
exif
!ia,
ciui
unt
tab
traé
tem hau d {ponte
oto s,in bea~
etii hac in vita :\ negorijs hum anis fem
ofir um igiN
tori i infu1!s hab itar e. Vera narras.
opt ima s
ciu,
offi
tur qui cod idim us ciui tate m, erit
ddi~
ftlp
qua
eam
hom inl1 m natu ras imp elle read
cen
no[
eog
q;
um
bon
xim us max ima m dife ipli ni,
deafcé
i
iqu
pof
nt,&
du adeo vt & furfum afce nda
~ nue ~ôc~di
ri;t ac fatis infpexerint" n~ ipGs qllO
In co vJdel!cet
Vt
d?
tur, per mit tam us. QE ld lfi~
ad hO~lnes
us
rurf
t
fiud io per man ean t, ne'lj yelm
oru m lfio lab
j
,neq
re
ede
ifio s carcere claufos defc
fue rint
ores
iofi
pr~t
fe~
rl1m hon oru q; feu viliore~
eo~e
~,
remu
In\e
mam
part icip es elfe . An ipfis inll
o
~eh
fnu
eu~
ire,
ltlu sq; eos dete rior é v!ram ,[ub
e
~ur:
on
fla~
I~gl
ho~
re pof sint ?Ob litll s es,? 'lmlee',
lS
pn.m
In
~ate
cJUI
10
nô elIe, vt vnu quo dda genus
o ad hoc ClUes
fit beatii fed vt tota dui tas. Pro feét
tq; vt, '?u tuo
~1~i
at,
ipfos pe;fuafione & vi cO,ndli
vt~ltrlte~
bus
vm
pro
fefe adiu uen t, com une mq;
mes coh?m
u
c~t
li
cola nt. N emp e legiflator ciui
et ferlub
quo
eqj
mqu
gregat, no vt per mit tat vnu
ue
lo~
a
Ver
.
vrac
s
t~ti
f~,fed vt ipfis ad cop ula ciui
d_
q~e~
J:o,
Gla~
;
Itaq
flS.Id me fugerat. COllfidera
:
l?lU
tur,
wu
rep
noS
~odü phi lofo pho s qui ap,~d
ru
aho
eos
s
emu
cog
cum
Sed
fla null a afficiemus.
dicem~s:quo~
c?r am gerere, iure in hun c m~~u~
p~tl~fo.phl
bus
t3,u
cllU
js
vldelicet qui cun que in <Iii
lnlf irad x
adm
lto
mer
am
f
cau
reperiuntul' ob han c
tate ipfi
R.ei p.labor~s refu ghi t, S}.a in qua libe t ;iui vt q~lOd
efi
au~e
~ar
te.
per fe n<l[cunf 7Rep .no cura
s aec epm fit
per fc naf citu r, ,ùm nulli pro a~lm.e~u
ced c.N os
mer
etl
nm
nut
t
Obn oxiu m,n ulli exh ibea
d~jbus tan Oll1~é.vos tam vob ifm et quà m reliquis
Ulmus, mecrea
es
reg
ac
'Ina In apii examine duces
&.
421
itos,aptioresq;
lius pe.rfeétiu!q; q~i, apü !eg es e~ud
erg o vicifsiln
ere
fced
,De
nda
lple
ad vtraqj ClJf: l [u[c
cœt llm ,& ad
debetis Gnguli in aliorllln hom inu m
cùm alfllcfaéti
obf cura infpicienda alfueh.eri. Nam
C)llàm qui in cis
fuerirls, mul ro acm ius illa eernetis
fimulacra <]l1X
quo tidi c obu er[a ntu r, & qux libe t
ra nOlleritis
& quo rum finr agnofceris, vt qui reue
nob is vnX
ita
;
qux honefia, illfia,bon:lue fint. Atq
fcmicn eqi
re8:
ac vobis cillitas quafi vigi !ant ibus
dmo uéa
s,q
ibu
tibllS colctur, Il?n tanqu,a !om ni;t
t,g lIi
lice
vide
his
dllm nu~c .rlllnma: hab~taru~, ab
qua
tan
ru
cipa
prin
qi
de V~brIS lllter f: dec erta t,de
ha[e
ita
m
aute
itas
Ver
max lmo bon o eote ndu nt.
m;t
os
etéd
exp
ad
s
ciue
qua
in
bet. Ciu itas pro feét o
cul
pro
&
mè
pti
t,~
f~n
gifir~~us min imè ambitio~
aliter affeà fedmolll bus permanet:cotra vero,q uç t mo niren uen
8:os hab ct ciues. Sic efi pro rfus .An
nol étq; viint?
iller
a,lld
hxc
t~lS ~ofiros al,un:n.i, c~
[u[cipere,
é
i~n
rat
mj~
a?m
eJfs~m ~nguh el~llta.tlS
ri? M iora
eom
lUS
dlllt
OUo
lllS
{ed ln cotemplatlo
d
s.Se om ninim è.N i iufi a vi ris iufiis prx cipi emu
ifir atum aceeno tanquii ad rem neccllàrii ad mag
nun c in Gngulis
d~t ~or~m quiCqi.,c ont d ~c illi qui
[c hab et,ô ami clUltatlbus dom man !. N epe fic res
fir~tiblls prx:'
ce. Si ~itam ~nl1eneris.eorü .q ui magj
, tun c prifU:lI~1 ~unt, ~p~s ,maglfirat~b~IS meliore
ebit. In ea fimu tlbl opt lme mfijeuta Clll Itas eluc
tur: no al1ri diqui dé [ob verè diuites dom ina bun
item elfe, vico,fed cuius opo rtet viru bea tum , diu
j~a~tem ino pes ,bon isq;
lX pr~?ç atq; .rrudentis.S
accefserint,bonail_
~ropnJs vaCUl ad Rem pub lJca
elfe nop ote rit.
felix
iIIa
s
hne rape rc cupiétes,cillita
m pro priu m
r,cù
ditu
ôten
,Na m vbi ~e pri?c~patu_c
pug nan t,
ita
qui
eos
tlIm
u,
bel1
hoc fit & mteftl~~
a narràs. Ha.:.
tum relt qua m elUltatem per dit. Ver
rnit , prx tcr vebes aliq uos qui ciuiles hon ore s [pe
At enim magi_
ros phil~[o.phos? No ? per I~lIem .
min imè cllpi_
ft~atl~s da~l {unt hOn'l1.lllbus lmperij
tur. Cer tè.
orie
s
dls:altoqulll Gmultas Inte r xm ulo
is indu_
itat
cill
~6sn;tm igit ur alios ad cllf iod ii
qux
per
llig ut,
ter
c~s: p.ra: cos ,qui opti~~ hœc inte
vi&
s,
:tlio
s
nte el~l~~S coll tllr, hab etqi & hon ore
s.
alio
idem
ta~ clm h p:x fian tior em? Nll llos equ s in ciui tale
to
VIS ~r~o nu~ inq llira mus , quo paé
uis in Ium i
aliq
eos
one
rati
qua
&
dat?
eua
tate vm
afccndilfe
s
deo
ad
educat? "lue mad mod ü ab infe ris
, vt vide
Hxe
m?
veli
aliqlll mem ora ntu r. Q!!.rdni
undu_
circ
œ
anim
fed
tio,
tur, non erit tefi x reu olu
t cfi
ver
d
qllo
eius
ad
die
ébo ,à noé turn o quo dam
m
vera
nfum
afce
dem
qui
m
con tem plat ion é. ~e
_
inue
nô
An
.
nino
m
0
.
mus
phi lo[o phi am elfe dice
ha,.
mum hane
fiig and um efi,quç difciplina pot ifsi
igiw r erit ô
m
na
~x
ni?
bea t faculratem? ~fd
us ex his q~X
Gla uco , difc ipli na, ~er qua m anim
r? Nu nc inte catu
redu
t,
fun
fluu nt,a d ea quœ vere
eos elfe belli
rim dum loq uor cog ito. No nne enim
iuuenes {unt
athletas dix imu s: [ed neeelfariü dum
erg o han e prx~
tales elfe? Dix imu s planè. 0po rtet
ql1xrirnus.
terea[uperio,ri ~ddere difciplin,ii.ql1am
inu tilis fit
non
cet
fcdl
~am potlfs,l~Um? ~x
dem efi
qui
fi
,
fanè
~tet
C)po
beIl1~o.fis homllllbu,s.
ica in filp iopo[ slbd e. Gym naf ilca por co & muf
efi aétü.e~y_
ribu s à nob is funt eru diti .lta pro r[us
t & deficit,
mnafi~c~ qui dam circ~ id quo d augefci is & depor
cor
ntii
eme
lncr
ver [an vl.dctur. Nam
erg o non erit
,rem ent u con~derat •. App aret . Hçc
Anf ocr ège n.
No
a.
eaq uam qur enm usd l[ci plin
nus
N
�Liber trigefimùsprimus.' .
'4ZZ
nuS illud rnufica!, quod fuprà narrauirnus? At erat
illaqui dé,G tenens memor ia,prop ortione quadam
gymna fbcx correfp ôdens, cofuetu dine morib usquç: cuftodes erudiens, prxben sq; fecundli harmo ni:u~,col1~poGt:!on~m & conc!n nitatem qua~ldam
pO~IUs quam fClentIam, & fecudum rhythfl1u modulatio ncm nUmerOL'lmq; decent iam. ~inetiam
jn oration e ~lia quxda m generis eiufdem continet,tam quo ad fabulofos iermon es, quàm quo ad
veros . Cogni tio vero talis cuiufd am boni,q llale tu
nunc iAueftigas;in ç:J, nulla prorfu s exiftit. Dilige n
ter admod li me commo nuifti. Nam reuera tale ni.,.
hi! ha~ere .co~p~1'ta eft. Cxter~lm,ô beate Glau~o,
quxna tabs ent facultas? Etel1lm artes meçhal11cx
jllibera lesque omnes elfe quoda mmod o vifa! funt.
~idni? At v~ro,qurenam alia pretcre a reftat do4rin:J, à Mufica ,& gymna ftica, artibus qi diuerL1?
Agç it!aq; U nihil ab his fGo!:,su flccipere polfum us,
~liguid f.11~é exij~ quœ per omnia difcurr unt, :lcdpi"mus , ~idnam? Comm une [cilicet illud quo
Qmnes vtun! artes,c ogitati ones,a tqi fci çtire, quod
cuique ~p primis necelf.'lrio eft difcend um QEale
iftud? Leue hoc ~ pueri,1e,cogno[cere fcilicet vnu,
dup,tr ia.quo d [ulI1matim numerUfi1 & compu tationem voeo.A n nô ita natura çotnpa ratum dt, vt
omllis ars a~que fdcntla cogatu l' horum parti ceps
lieri? Et maxim~ lluidé. Nonne res bellica etiam?
N ece!fariu m eO: omnin o. Ri,d iculù ducem Palamedc:s ,Aga~emnoncm, fuilfe pafsim in tragœd ijs
pfiend lt.An Ignora s quod [c profite tur numeri iJluentor é,affer itqi apud Troiam belli acies or~in;t[,:fe,n;lues<J; & rçliqua Qmn~a pUl1lera{f(t,quafi horu
tlumcm s-antè tuilI'et incogn itus, & Agame mnon,
vr videl,n eq; qllot pcdes habere t,agnou erir?fiq ui:"
dé er\l.ç cgputa tionis ignarus.~alé itaq; tuc fuilfe
duccm cxifiïmas? A bfurdu m equide m, fi vera hxc
erant. N ecelf..'l!'i<\m ergo nllmer oru cognir ionem
rniliti erre diçamu s, vt & numera re & coputa re va.leat. M.aximè omniu m, fi modo ad ordina ndas acies omnin o rudis dIè no debet. lmo vero ft homo
f~t~rus eft. An tibi iJ;l hac difcipl ina quod mi hi vcnIt 111 m~nte!l1~' ~~d? ':' ide~ur natura ex earu nu:mer~ çftc, qu~ a,d ,lI1telhgcnt1~m h~mines eleuan t,
quah~ nos .I?q\l~nmus. Cumq \ tahs fit vt omnin o
mente,il<l e~e~t1am ~ttollerc pof~it" nemo vr decet
hac Vt1 cog~ltlOne vldct~r.~a.ratlOlle id ais?Co_
nabor eqll1dem [entent lam ~lbI mc~m explicare.
Anima duerte ob.{eçro quema dmodu meç\lm ipfe
genera rç{~ ita difting uo, vt quxda m ad intelligen_
tiall1 duc~nt)qualianos dicimus,qu~dam minim è:
1 & qua; dical1l contirm \l, ve1 ncga, vt c1arius dig'no{cam us,an hoc tale t,~ uale viltici n~r. Oftend eia.
, Ecce oftcndo:fi modo res qux fcnius mouen t,vid.e partim tales e(re,v~ ad co.n4derandü,i~~e1ligentlam mülÎm è prouoe et, vtpote quç fufEclcter {unt
~fenfibus jud~catre:partim tales vt prouoc ét, quafi
fen[us in eius t:1ihi! fyncerè di judicet . ~x J'rocul
adrnodli pro[picit~n\;u( dicis, & qttx. quoda modo
~dl~~brata funt. Ha~ld fatis ql1xnam di~erüllcon
lC~I~I. ,~:Enam igitl1r? Ea pon:o iOqUl mentem
~Jl11me p~o.~~oçant, quxcun qi in cotrari um fimul
fen(t,lm 110n In:idunt,~ç vero incidu nt in co~ral'mm, p~~uocat, poft<tua fenfus no ho,c roagis qui
cont~~q4 ~o~{trat, fIue c~inus feu cominu s in...
tu~atur., ~~c, au~ quod ~i~o,magis tibi l'atebit .ho$
VtIq~ ~rcs elle, dIgltO.J,dJCImus, pollicé, indicem , ae;
me41L~· Planc;. It~ m,clo,!ui ex.i,(hmato,qu~{i pro-
n
!Xi me videan tur. Atq; idin ipusco nGdera . QE.id~
Digi~,us quidem elfe Gmiliter quifqi eorum apparet,atq i ad hoc nihil interefi,fiue medius offerat~r,
fiue pofireh lus, albus feullig er, cralfus au~ ce?U1S,
&quicq l1id ~eneris eiu.rdem .I~l om?ibus,fiqUl~e~~
huiufc emodl non cogltu r ammus mtelhge~tl,a
difcept adum prouoc are, quid è mul~is Gt ~lg~t~tS;
N eque enim afpeétus jpfc fimul fignlfical1lt, dl~1t,U
aliud elfe quàm digitum . Non certè. Mento I,gltur quod tale eft, mentcm nec IPoueb it,nec eXCltabit. M eritO. 1pforum vero magflitudine~ & paruitaté nuquid afpeCtus ihtis cCfnit? nihilqi ad e~Jln
refen, fiu~ in med!? quxda m iIlorum iac cant , ~~1
in extremIS? Eodeq i modo cralfum ,tenue, ve1
litié & duritié t:1d:u," ipIe? Atqui & :1lij fenfus ~î
quid non imperf eétè talin quredam dedf.ran t ? fie
fic agit eoru guifllu e?N am primùm quidem [~n u~
qui addurl i attinet , cogitu r & ad molle pertJn f_
re,anim oq; itarenl itiat,qu afi idem & mo.lIe. & l~
rum efre fenferit. !ta ccrtè. An no neccaa num,fi
in l'~bu~ hllillfm odi :lnimu dubitar e, ql~id fig n1 écet duri bic fenfus, fi quidé idem molle JP~uper a
[erit? Item fenfus ipfius grauis & leuis, qUld gau~
&. leue ~ fi leue graue elfe, & grape leue fignlIlc~t:
Abf\.Jrdè profeé to hx ad animu m interpretat~O,
nes deueni unt,& confid çration e'indig ent. Merl tO
igitur in bis rebus primo quidé animus njtitur rationem & intellig entbm prouoc ans confider,;trC,
nunqu id vnum, a~t duo fint Gngllla qux nuntJa ntur. Cur non? N ollne fi duo appare nt,alter u m /3l
vnum appare t vtrunq ;? Ita. Si ergo vnum vtru~~
que, ambo autem duo, fepara tl d~10 intellig et arc1ci
mus. N am fi indifti néb percep erit, non duo, e
vnum intellig ct. Reétè. Magnu Pl quidem &
uum, afpeéh uu videre dicimu s, non di[cretum ~ 1-quid,fe d confuf um.an non? Planè. Propte r hUJll5
autem declara tionem , magnu m rurfus & par,u~~
intellig étia cogitu r intueri " non ,ôfUL'l, fed ~J{hn&
éta poçius eord:l e fcnfus. Vcra loque!,~s. BJr:c a
[ci[dta ndum protinu s incit:lm ur, quid magnu ft~,
quid paruum . Maxim è vero. Arque iu aliud qu~dem inte11igibile, vifibile aliud nucupa uimus. SC~
tè admo.dü., Hx~ fu~t qux nllper di,lferere a~gre II
[US fum, quod vIdebcet qllxd:l m al11mum ad Jute
]igenti am erigun t, quxda m nlinitn~, q\10due .ea~'"
rigunt , qux in fcnfus vnà c;um fuis cOl1t rarijs HlCJ~
dunt:lluct vero non ita,me nté no.n fufcita nt. Intel.,.
li go iam,at que ita mihi videtur . ~id vero nUJJle
rus & vnu m? Vtro in genere tibi eflè viçlel1 tUr ?
Haud infellig o. Are" fupràd iéhs animad ucr tc •
fi enim fufficie.nter ipuuu per [eipfum infpic~tur,
aut alio q uoplam fenü~ vnum c~mpr~l~endltUr:
haudql 1aquam ad elfentJam nlcntc dedl1cJt,ql1 eJll
admod um ~e di~i~o diximlls. fi~:1t.lté :tliql1id~m'l
per contra num JlIt Gmul [ubon tur, açleo, vt 1;lJhl
magis vnum qlllm contraril1m vidc.ltur,difcept':ltoris ac iudids iam indige t,cogiw rqi in ea a~im~IS
dubita re atq; perqui rere, & moltés in feip[o IotelligentG , fcifcitari qufdna m vnum ipfum cft. ftq;
110e patto vnius difcipli na & cognit io ex eorl,l, nUmero erit,ql1x attollu nt anillltl m,conu ertUn,t qi ~d
eius quod verc,,,ft, contem plation em. At cmm Cl' le nonnih il habet vnius infpeçh o. Simul na~que
ipfum vt vnl1m cernim us,& vt multiw dincm lnhnitlm. Si vnum id p~titur, idem omnis nume~us
pltietu r, A bfq; dublO. Enimu ero compu tandJ ~
numer andi [c~enti;,l ornnis circa numer um. ~alC!J
par
A
m ,Co
�DiaJogu's VII.de Rep.Vel,de Iufto.
tnè. Hxc autcm ad veriraté conferre vident ur. M i-
rum in modum . Hxc itaq; d ifcipli na ex earum gen~re crit quJ.s quœrim lls,mili ti quidé cognitl l ma:lClmè necc(fatÎ;\ ad acies ordina das,ph ilofoph o aute~ vt è fluébb us ~en,er~tion!s emerga t, ,elf~nti~~;
atttnga t,fine qua d .fc1p1ma copllta re ratlOcm anq;
nOn potcru nt. Efi ira. Cufios auté nofier & miles
eIl ~ philofo phus. N emp~. CÔlIeniens vtiq; infiit~tlO erit,ô Glauco , .vfuadere iIIis qui maxim is ciUltatis muneri bus Hméèuri funt, vt fe ad copmâ di
{cientiâ confer it,neq; leuiter ea attinga nt, fed per{equan tur quoad ip['l méte ad nllmer oru natllra m
contem planda perueo ilt, non venden di emcnd iq;
gratia, t:lnqua m mcrcat pres vcl caupones:[ed vt ad
bel1üinIlru'éH fint,facileq; animu à genera tione ad
veri,tat é e{fcntiamq; couert ant. Prxcla rè loqllcr is.
Atqui his ita de ratioci nidi difciplin:l diéBs, equidCIn mecu ipfe cogito qua numer oni cognit io'decora fit vtilisq; nobis pafsim ad id gllod volllmu s,
fiqUis e.lm cognof cédi,no caupon adi gratia {cguitur. ~a rationc ? Hoc iprum ingua, gllod modo
diximu s,ql1od videHcetvehcméter u.blella t animu
~eq; ipfis nl1meris differere cogit, 1111110 modo ad1l1ittentem.. fiqu is di[puta do pro nun:cri s cO,rp~ra
que; & vidctu r & attreéb nf,wdl1x:ent. N oib enl m
~uëadmodu gui in his periti [unt, qllo~ics aliquis
Ipfuln "nu verbis diuider e nitirur , ulbnde nt prot~nlls,neg; hoc tolerât : ~ crttm fi 'tu fCC;ls,ipG m1l1tlplica nt, cauente s neqtuù o ipfi.lm vnu non vnu,m
~ppareat, fed partic111x plmim x. Vera lo,quem .
Q!:id igitur exifiim as,ô GJauco,1i Ç}.s eo~ Ha, percontet ur,ô miJ'ifici viri, quiblls de numen s dlfplltatis,Ç}.bus vnu talc inefi,q uale vos traditis , œqllale
{cilicec vnuqu odq; efi, & omne pcnitl1s omni, neque minim a quouis difcrep J.ns,pa rté tamé nullam
contin és in (eip[o? quid inquJ.m cos ad hxc,ex ifiimas re[ponf ilrOs?R eor equide m re(pon (uros ilJos,
de iplis [e num~ris 10qui"ql1i cogitar i d ütaxa~ ~o~
(unt,al iter ante :lttreé bn nequaq uam. Cerms Jgltur ô amice, hanc rCLIera peritia m huius di(çiplinœ
nobis nece{fariam ellè? quando quidem vt apparc t
animu m ad hoc indl1cit,vt ipC'l intellig entia vt:ltur
:td veritat em ipfam percipi endam ., ~ ehC?lenter i.d
t
efficit. Q!!id aut?an & hoc adl1ertJ(l~q~lOd hon: !ta
vt
,
nas
oétrl
cl
nes
om
ad
nes natura arith metici
dixerim ,acuti vidétur?<l!:!ineriâ li<Jl~i in~~ni~ ra~:
e alJa
diores ImÎc [e ftudio ùederin t, li nulla vnhtat
' s 'lu ..l
tr.
e
~C,utlOr
vt
uwr,
(ufccp erint,ta mé hoc alleql1
antea fint. Sic dl. Sed eni m h:llld facIle multa r~pe
ries,vt exiftim o, qux maiori cu difficl1ltate quam
jOa difcantu~ Non profc8: o. Pr~pter ~mnes quas
adduxi mus ratione s, haudql1aqu:t ncg!Jg~n~a hœc
~unt,fed in his prœcipuè .crndiédi qu~ op~lmls !il,nt
Ingenij s. Aifcnt ior eql1ldem. Hoc I,taq, nO\))5!ta
~ofitl1m fit:pofi hoc q110~ hllic proxlmu~ e~,con
, 1tderemus nunqu id nobtscondl~cat. ~ldJfil1d?
num Geome triam dicis? Hanc Jpf.1m. ~atcnl1s
enim ad bellicâ rem côfert,e atenlls certè nobis
Uenit. Nam ad caOra ponéda , regione m occllpa ndam,co lligend as turmas , ve1 ~tia [pargen,da,$, & a,d
omné digeren di excrcitus r~t1onem tum J~ ~ pra dltnicati one tli in iti nere vti [olent, pcrmll ltu Intcref i
G~ometric.Jsne aliquis lit~ an n~n. Ad ,hx~. vtiql~e
eX1glla quxda m GeometrJa: Anthmetlcç~, par,ucula fllfficit. Inouirc ndnmtC fl alltem, vtrum dm~urnills filldiul11 ~beriorque percep tio c~nfcr;\t ad
'ldeam boni facilè dignofcenda~. conferu t vero ad
J
co-
4 23
hoc omnia, qux ani!hum ill11C
' conuer tnnt , vbi efi
effentix beari[sim um,qllo d i pG efi penÎtlls coono(cendu m. R cétè. Ergo fi effenti:Ï intlleri GC~lnc
trix fiudium cogir,c onuelli t quidem:Gn:ltJt em gcneratio nem,no n conllel lit. Ira dicimlls. Profct to
no?is hoc non ,neg:lhllnt quiCl1nqlle vcl pau lulu m
qUld Geome ma: gufiaru llt)quin hxc fcicnria COI1trà omnil1o fe habcat quàm dcea Ioquan tur, qui in
ipf.1 verc,ntl1r. ~611am paéto? ~ippc ridi cule:
admodu111 & quafi coaéèi fxpe loquun rur. N a 111
velm operato res quidam operisq; grati.1 verba fadunt, du &,quad~~re aiullt, & ,produc cre, atq; addcre,cx tcraq; umlhte r. Doétn na vero hxc omnis
cogniti onis gratia qllxriw r. Sic cfi omnin o. An
non id qllOq; nobise fi conccdendu? ~id? ~lOd
quxritu r, Gognofcendi,illil1s gratia (lllod [emper
efi, non elllS quod & ontnr quando que,& interit.
ConccdcndUI11 pbnè:n am Gcomc tria CillS quod
èn [cmper , cognit io efi. A ttollcr igitur, ô g cncro(e vir, ad veritate m animul11, atque ita ad philofo_
phandu m prxpJ.r abit cogira tiollem , vt ad {ilpcra
conuer tamtls, qux nunc contrA quàm dccct):ld Î1rferiora deijcim us. ~1m maxim è fieri porefi.
~:\m maxim è igitur prxcipi cnd l11n efi, vt qui
prxcJa rifsimi hanc habitan t ciuitat é, nullo modo
Geome triam [perna nt: nam & quœ prxtcr ipGus
propof itum ql10dam modo clle: vidétu r, halld' exi.
gua UInt. ~ali:l? QE.œ tu circare m hellica commemor abas. Scimus quineti am ad di{ciplinas o.
mnes facilius,perdi(cendas intercffc omnillO, attigeritne Geome rriam aliqllis , an non. ProrulS .
Hanc crgo doéèrin a (ecllndo 10co difcendam ÎlJucnibu s pr?ponam~s. A n tertio in 10co ponem ns
A.fironomJat~? Q!!ld cenfcs? Ponen~:i eguidc m.
na opporw mtates menGu m,& amoru fentire non
minus r,ci militar i qu~ agricu lturx nauigationi<};
cOlluemt. ~àm .mlllJ gratllS es.Nem pe vcreri vidcris, ne multi te pment inuriles di{cip!inas inducere. Efi autem non leue ifiud, [ed difficile admo?um pe~fi.ladcre, qllàd ex huiufm ooi di{ci plinis
~c~u~ ql10ddam c;lil1[que animi e~purga_
Jnfi~u
.
tur rcullllfcl,tq,;,quod ante ex alijs fiudijs infeau m
oc~xcatumq; fllerat, cùm potius id ferllandllm fit,
qua~ oc~l?rum torpor is dccem millia. Solo cnim .
h,oc lI1f~lCltU~ veritas. Eis ergo 'lui wem hoc (entlllnt,~ll'Um In ~odl1m. bene 10qlli videberis,~i
autem Jd nllngll a excogl tarunt, merito nihiJ te dicere arbitra buntur . aliam enim ab ipGs vrilit.1tem
xfiima tione dignam non cerout. Hic ergo tu vid eris vtris cum potifsi mum dilIèras.A n fortè cü neutris, verttm tui gratia maxim è verbah lcis, neqi ta_
men vlla detineris inuidia , fiquis aliquam ex his vtilitate m capÏ;tr .Hoc potius cligo,m ei {ciJjcct gratia in primis interro gando & refponclcndo diflè_
, rere .. Agcig iturinq uam, retrogr edere: nam nunc
haud rect:è quod Geome triâ fe<]uirur accepim us.
QE.are? QEia pofi planum ,fiarim [olidum illud quod circliferrur accepim us antequ am ipfum
per fcipfum comprç hender emus. Decet autcm fiarim pofi augme nrum [ecund um tertium capere:
~fi autem hoc cir~a c,llhorum augme ntum, atque
Id ql!od profun dItatls cil partice ps. Efi certè .Sed
hxc,o Socratc s, nondu m reperra vident ur. HlIius
<lux fun! cau[x, quia "idclic et nulla in cillitatc hec
honora ntur : & ctlm inllent u difficilia fint, hau"d
ardente r q?xru ntur, & qui ifi .. perqui runt, duce
indige nt, hne quo minim è reperir enr. ~em ellè
primo
N ij
1
�,Liber ,trigelimusprimus.
424
primo difficile eft:deinde etiam fi fit, vt nunc [e res
zquatium , vel duplorum, vel alkilius propo,rti~hab ct q Ul hœe indagant,faftu elati nequaquam panis alterius reperturus. Cur non abfurdum Id Vl~
'rercnt. Sinlutem ciultas tota huic operi pra:fideat,
deatur? Idem <]l1oqi faéèurum putare debem?s ve#
honorifieè dedueens, & ifti obtemperabunt: quimm Aftronomum,quando motuS fyderutt1 illtUe~
dem,& ha:c afsiduè fUmm:1qi contentione difcuif.'l
bitur:arbitraturum fci!icet quoad in operibus hu~
..
clarioraerunt. ~lpp e ctiam nunc quanquam &
iu[modi pofsibite eft,qua pulcherrimè ab ip[o cf"
.... ~lClnus lc- vulgus hçc contemnat & contaminet.& quiha::c
li conditore & cœlum ipfum & qua: in co wnt, a..
C7\{fcvldetur perlcrutantur,
J'
"l
' fiDt
i 'Ignorant, t ab neata:a
.
br.lur dum tamen eXllllmaturu,
.fl. '
.. fi
~,
qua ratlOne
vtlla
1 ql11'5' nO"
~71vc~v",.
'
"
fc'j
.
fi
1
'
d
ril
men VI graua: Cl11U u2m valent.N eqi mlrum 1 la:C
éèis ad diem comparationé, horumq; a men [ceL,
ita apparuennt. Nempe quod gratum eft, id pra:menfisq) ad annum, & aliorum aftrorum iuuicen;
cipuum.[ed mihi apertius qUa! pue dicebas expla& ad ifta,fcmper fimiliter fieri eenfeat, neq; vnqu~
na. Scndium qllod cirea planllm verfatur, Geome_
quoquo modo mutare tenoré, cùm'& corpuS ba~
triam v,o cahas. Equidem. Poft Geometriam con.
beant & vidûtur,q ua:ratqi in his oIDni ftudio ve~
tinuo Aftronomia ponebas. Sed paulo poft retro
ritatem. M ihi certè in prxfentia te alldienti idem
l'etlllifii pedem. Enimuero quo magis propero,eo
videtur. Itaqi propofitionibus vtemur vt in Geoperuenio feritls. Nam cu max illi fuceederet facul~
metria, ita & in ipf.'l Aftronomia: & quœ in cœlo
tas illa qua: de augmento in profundull1 agit, quia
funt, dimittcm,lls, fi modo ira percepturi fumus
, ridicula dus habetur inueftigatio, eam tranfgre(Aftronomiam, vt quod in 'nobis fapientiœ compO!
fus pof!: Geometriam, A ftronomii protinus atti~
natura exiftir, vtile ex inutili effjciatur. QEanto
gi, quœ in profundi ipfius agitationc coGftit. Proamplius laborum imponis aftronomo, quàm hobè loqueris. Ergo quarto in loeo ponamus Alho~
die impenditur vulgo? Arbltror autem & alia nOS
nomiam, tanquam adfit ea faeultas qux nunc fueproEcipere eodem modo debere,fiqua ex nobis canrat prxtermiif..'l,fi modo in ciuitate fufcipiatur.Sic
quam Iegum conditoribus fit vtilitas prouentu ra •
decct.Atq; eam Af!:ronomia: laudationé,ô SocraAt quam nuna ex couenientibus difciplinis com:"
tes, in qua tu me interpel1afti, quafi importunis
memorabis? N ullam ad prxfens habeo,quâ co~ipfam extolleré,nunc quia mecu [t:ntis,profequor.
~nemorem,inquit.Attamen non vnam tantùm,tnNi cuiq; patere exif!:imo hanc animi oculos ad fuquam ego, fed plus fpecies motus nobis pra:b~t.
periora dirigcre,& hinc ilIue ipfum l?ducerc. For- • Omnes ql1idem depromcre,qui f.'ll~iens efi,potent.
tè hoc omnibus pra:terqua mihi peifpicuu. ~o..
~x vero mihi occurrut, dua: [unt. ~ales? V na
niam mihi quidé nonita videtur. At q1l6nam moquidem Aftronomix eonfimilis & a:qllipoIlen Sr
do? Vt nunc quidem eam traébnt,qlli philo(ophi~
~a1is inqll.lm? ~emadmodum ad Afiro no ipfam iuogunt, ad inferiora deijcere animi oCldos
miam oeuli, ilc ad harmonicllm motum videMur
mihi videntur. ~aratione Id ais? No iogenerosè
~ures fabricata:. Vode & has inuicem elfe germa...
mihi videris teau ip(e fupernoru intelligentii defi~
nas fcientias,& Pythagorci plltant,& nos,ô Glau",
nire.Conftat enim quod fiquis laquearia varijs co~o,a{fontimur. Vel qufdnam agemus,ioquam ego?
loribus depiéèa fufpicieos quiequam perceperit,eu
!ta prorfus, i nq uic. N 6nne quia grande noc o~
non oculis intueri, fed intelligere arbitraberis. Ac
pus eft, eos pereontabimllr, quo paéto de ipfis 10fortè reétè fentis ,ego autem ineptà,Reor equidem
q uuntur, & nunl.luid aliud pra:ter ifta, non aute Jll
ntlllam ~li::m di[clplinam ad fupernam iofpeéèioad hxc omnianottru illud feruabimus? QEid? Ne
nem ammu excitare, nifi eam qua: eirca efIentiam
quando dent opera, vt noftros alumnos quicquam
& id quod videri non potcit verf..'ltur.~od fi guis
ex bis minus perfeétum doceant, <]llod non illu e
!ur[um inhians aut conl1erfus deol'fllm, fen{Îhile ' tend.1t femper quo proficifci omnia debenr,quem ..
, aliguid perc~pere, ftl1de.t ',di~ce~e ~pfum nequaqui
admodum paulo antè de Aftronomia narrauimu S•
alfcro.[çlentla enun adlpl[cl huc ocgo, & eius aniAn ignoras ql10d cirea harmoniam tale aliquid:t~
mu non furfum,fed deor[um afl'icere cenfco,etii fi
gllnt? N amdum cocentus & tonos qui percipiun...
refupinlls in terra: littore vcl maris x<]uore iacells,
tur auribus, metiuntur & comp.lrant, irrito bbo~
quicquam perceperit. Haud iniuria me corriplli_
re quemadmodum Aftronomi tempus conterunt.
fii. Verùm qu::n ratio di[tenda: Aftronomia: prxtel'
Per deos ridiculè admodum ifti crebrius VOE:es Cre·
eam qllam HU feq llUritur, fi eius nobis cognitio fit
quentant ingemjnantq;,& am·eos propius admo",
ad ea qUa! dicimlls profutura? Hxc vtique. E~iftiuent, velm è vici~io~e loc~ vocem ipf.1m venatllô.
mandu eft bas qux in cœlo [unt varietates,quadoAtque eorum ah) dlcunt 10 media adfmc fonitu!U
quidé in loco vifibili funt, fi cum ca:teris eiufmodi
aliquem Ce au~i~e, ~inimumql1e elfe interuallu m
co parenr, optimè integerrimeq; difpofitas: finau~
hoc, q~o me,un q Ul~ ~ebeat: alij vero ambigunr,
tem cu veris longè dcfieerc. Veras l11quam varieta....
qllafi .tonus lam fimlhs alldiatur.& vtrique al1~eg
tes.&.n:oti o'nes,quibus,ipC1 qu~verè cft ve1o~i~as,
mentI pr::nponunt. Tu vero, inqllam ego, Vtl!es& Ipla q verè eft tarditas ln vero l111merO,vensqllo
ne eos mufic~s v~cas, qui ehordas & torquent,~engl1ris omnibus & inuieé ferllnt,& qux infunt fexant, & clalllCllhs (tum intendendo tum rcml Enit. ~a: qllidè omnia ratio ne & cogitatione co.,
tendo). violent~r extendunt, Sed ne {ongills fimÎ#
prxhédi poJ1ùnt, vifu vero nequaqua: id ne exiftil1tudo ln pulfatlOne qua: pIeéèro fit, & illa iaétanmas? Idé prorfus. Nonne igitur cœleftiu varietatia peruicaciaque chordarum accufanda prouehate vçendum c:ft velut exemplo quoddaad fupernatur,imagini lmic finem imponam? aioque nO bos,
rum re1'Llm COtem pl.1tionem? perinde ac fi q 1Iis vi{ed l110s potius, vt de harmonia dieant, rogando~.
dcat ~puras à Da::dalo, vcl alio artifice vel piérore
N am idem faciqnt quod & illi qui in Aftrononua
cweg1c ~ompofitas & claboratas.N empe fi elfct is
verfantur. N empe numeros eos feét:1ntur qui in
qUl cas Vl~ct, Ge?metrix peritus, artificiuru ip[um
conccntibus ad aures pertincntibus infunt. Sed ad
l~udar~t,ndlculu tamen erre ccnferet, fi quis attcn'4
inueftigandum inde non tran[eu11t, qui confonao..,
~H~s calta çonfidcraret, tanqll<\Ill in ipfis vç:ritawn
tes numeri fit1t,q ui non, & 'luam ob cauC'uTt vtriq,
finç
*
�Dialogus VII. de Rep. Vel, de Illfro.
Add e & vtiI ern
fint t:lle s. Rem egre giam nar ras.
em, CJu~ fi aliad bon i ipGllS pulc hriq l1e ind agin
bab ile illu d
Pro
.
ter, qn~ratur, fit pro rflls inu tilü
om niu m
rum
éèo
qUldem. Arb itro r aute m fup radi
nio nem
mu
eom
rum
traé tati one m,f i mu tua m ipfo
qua feq;
erit
gau
efti
cog nati one m atti gcr it, inll
exp etique:
ea
t,ad
cum illa inll icé rati one coJ1~ren
, Ced
ines
llOm
his
in
tra
fruf
mus con duC h,ra m,n eq;
alifi
em,
allt
r
lite
nuti
os:i
vtil itcr adm odli verf atur
mafcd
r,
cino
vati
ita
e~o
&
ter aétu fuer it. Atq ui
s. QEi d? init ium ,
~nl1m cft quo d iube s, ô Soc rate
ora mus h~c 0lng uis, an alil1d qUi dda m? An ign
et, init ium elfe?
mni a ipfi us fegis, qua m difcere dec
ls diif erer e tibi
llon dum enim dialeCl:ici de his rebl
perp:llIci qui .
poIre vid entu r. N 011 per 10u em, nifi
erim . Ate nim
d~m om niu m quo s vnq ua cog nou
& redd ere ra.
~Ili qui s, inq uam , & aeci pere pof sit
eor um qu~ elfe
tlOn em, nun qua m fciet (]ui cqu am
pro rfus . No n.
dici mus cog nof cen da. N unq uam
,qu x perdifTène hçc iam lex efi, ô Gbu co, inq uam
inte llig ibil is cllm
rend i arté ofte ndi nrr, qui rurf lls
dixi m Lls,ad
~t, ea vis imit<ltur afpeCl:us, qua hl pd
a~, & ad
ftell
<ld
&
Ipfa iam anim alia fefe côu erte re,
s ad difqui
cùm
s
fecu
ipfu m den iqu e foJe m?H aud
atio us,r
nih
om
ibus
[eni
ferendu fe con fert <lb[que
tur:
niti
et
dlih
quo
eft,
d
ne dun uxa t adi phl m quo
ü,
bon
eft
d
guo
m
ipfu
a
~Ui fi nô deft iter it priu s.qu
~m
fin
ad
tlm
d~m
unc
rit,t
~ntelligentia ip[a perc epe
Ille alte r ad VJfi_
Inte llig ibil is ipfi us ita peru enit , vt
<lccidit. N bnn e
biti s fi nem afce ndi t. Om nin o fic
vot:as? Q .l}id pro
dialeétic<lm han c pro gre [sio nem
tio i1J<l1 vin cuhib et? Atq ui que mad mo dum folo
l<lcr<l ae lum en,
lis, con uer fioq ; ab vmb ris ad fimu
ibiq ; Ilni mal ium
& ex ant ro ad (oli s lum en exit us,
fideru in aqu a
&
e
& plan taru m in[peél:io, [oli squ
uitu s, ipfu m
in
m
pro pte r imh ecil lita tem ocu loru
id con uer ad
mum
Hsi
quo d in cor por ihu s cft cJar
one 0regi
bili
viii
&
ali
tun t, quo ddt in cor por
arrum
iéta
rad
[up
iii
omn
Ita
ü:
mn iü fu]g enti fsim
ras non fim utium ftud iu ded ucit anim ü per vmb
è [un t:di iud icalacr orü , fed eor um pot ias qux ver
Illm é ran qua ad
req uc eas faci t,ad aliu d qllO dda m
l1endi id quo d
fole m, hab etqu e vim qua nda m exto
plati~nem
in ani mo prx ftan tifs imü , ad c~ntem
lmum.E,qUldem
eius qllo d in ord ine reru~ ~ft ~pt
elfe ~1~en,t,u~,
fic acci pio: qu< lnqu am mlhl,talJa hçc
ue facd e re~ ICJ.
Vt neq ue facilè adm itti pof smt , n~q
m audlen_
V crunt<lmen eùm non in pr~fentla folù
, his ita pofi~is,
da,f ed dein cep s fxp ius r~petéd~ fint
legem ~eue~la
Vt IlUnc trad itllm eft,ad Ipfa m lam
~rore~I,um ~am
tnus ,atq ; itae am per cur ram us, vt
pO~et1X dtlf e~U1~
bo,(
am:l
dic
tran [egi mll s. Q!! are
TJbuJt~r,& quç
rend i mo dus ,& qua s in [pccies dlft
r"qux Il1nc pervia: Gnt, hx nan que fun t, vt vj~ct~
dem um tan ;
tlltc
t~,
cner
peru
is
duc unt quo qlli fqu
et. N ond um ,o
qua m in itin eris term ino reqUlefc
eél:o ~llantum
~rnice Gbu co,a ffeg ui pote ris:, Prof
vot! com pos
ln flle ea, nihi l tibi dee rit fiud l), quo
e!u~ quo de <lg~
etfi ciat is.N equ e imagi~é amp lius
l vld etu r, afpl mus , [cd rem ipf.'lm vera qua lis mlh
néc ne, hau dqu ades . Vtr ùm autc m reue ra taUs fit,
taxa t a ffe,llera-'
qUam affirm<lre dec et.S ed iIIud dlln
dum.~onne?
dl1n~, C)llod tale aliqll~d eft cogno~een
d,' 9tlod [ola
IhH pro hib et. ~inetiam & lfiu
: dlx lmu s,er u.
dllf cren di facu ltas hom ini in his qua
pen itus imdito id ofie nde t. A lite r vero cog nor ci
Nem o aute m
pofsibHc. Ho c quo q; aa~uerandum.
q;
ca
!'J
d dilf eren di (.1ad li crf::tbitur nob is dice ntib lls, quo
o circ a v nu mcuIt as dlln taxa t con atu r ord i ne cert
qui dë cxte rç al'.."
quo dq; qui d ipfu m Gt inu enir e.Si
ates q; rc{p iciu t
tes, aut opin ionc s hom inü cup idit
s, vel ad cul turl
vel <ld gen erat ione s & côp ofit ione
unt ur.R e1i qux
eor um qll~ gen eran tur & com pon
quo quo mo do
vero, q,uas dixi mus , vcra1'llm reru m
eius q; com ites ,
p,artl':lpes elfe, G~?metria [dli cct,
[om nian t, [yn_
do
C1r~a Ipf.1m eif~ntJ;~ guo dam mo
imp ofsi bilc cil:
ere
cere ,am em qUl cqu a <lb !lJis ccrn
tur, easg ; rata s t
ta~t!fper ~llm fu~pofit~onibus vtan rati one m rcdrum
jJJa
vt
at,
& Jmm obll es ade o [eru
um '1ui dé pon i.
dere, neq uea nt. ,Na m vhi pri? dpi
m & med ia ex
aute
finiS
m,
otu
tur Id quo d eft 19n
r:co lIcé èi inde
ign oto traé b,in uic em con net1 untu
nti: tm voc emu s?
affe rtio nem (]uo nam paé èo [cie
fi!p pOf itio ni.
N ullo . Dia letb ca vero [01.1 fubl atis
;'t com per tum
bus omnibu~,ad ip[u m pri? cip ium
lu cren o bal' bahab eat, per glt, ae reue ra amm i ocu
it, ac dlld t,t:t n.
l'ko ohr utii , pau lati m fur[ um trah
llfd am vten s
qua m adiu tric ibu s ac min iftri s quib
por ro nos [xp c
hi~ ar~ihus qua s n<lrrauimus. Eas
in.l llim us. 1n[cle ntla s pro pter con [uc tud iné nom
qlli dern quà m
digen,t ~lltem ali~ nomin,e c1a~iore
ntia . Cog ira[de
fit 0pln 1o,o b[cu rlO re vero qua m
m not ion cm
earu
s
tion cm cert è nos in fllp erio rihu
ine con nom
de
eog nom inau imu s. N eq; tam ë eft
qua ntis
is,
tant
s
trou,erfia inte r eos qui bus de rebu
.na [o.
è
ccrt
n
No
l.
nob ls ad prç[ ens cft cotrouerfi<
s exeptu
coc
rni
inte
lam ~xig~lnt ad re~um hab itü
rid,p
fup
dü
dmo
cma
q~~
prcf slO nc. PlacetJgjt~r
io.
itat
cog
am
llnd
{ec
,
ntJa
fCJe
are
mam par~em voc
vc1
oné
i~aginati
ne~, ~ert.lam fide m, pof trem am
inte IIig enti am
ul
fim
iI!<l
o
amb
t
.E
nem
atJo
afsl mJl
opi nio né qUi~
&
11œe a~tem amb o ~mlll o~inioné:
vero dre a
tiam
gen
el1i
dcm Clrca gen erat Jon em, JOt
ion em
erat
gen
ad
efi
effe ntia m elfe. ~od :llltcm
inte le
du
~b
ti:1.
e,ffent~a,id ad opi.ni,oné intelligé
tia &
[cië
m
fide
ad
&
id
,
11gentla ell ad OplnlOnCm
v~ro
né
atio
par
i
Com
den
9; cog itat io.
?d i~~giné ,
u[vtri
;
néq
ifio
diu
lr,
Jllo ru JO ~lJ1bus l~a v~rfantl
ô
"
isq
ibil
Hig
intc
cet
fcili
quc gem lnam ,opJ Oab tlis
"
qui
tio
ora
..
his
de
or
Gl aueo,?~mamus, ne pro lixi
em qua ntu m mca
de [u pen on bus, hab eatu r. E q uid
t. An non dial cIibe
i
[equ
m~ns pot eft, reh qua con
flib et capite{..
cuiu
oné
rati
thc~m voc as eum qui
non hab cr, qua {en tlx? Illü vero qui han c rati oné
ere raei oné , catenu s nec fibi , nec alte ri pote ft redd
neg abis ? Cer tenu s inte llig étia m drc a hoc hab cre
eti<lm fimili_
o
tè non alit er eft dice ndu m. De bon
idea m rati o_
i
ter iud ican dum . Nam qui cun q; bon
s eam difi in_
ibu
ne defi nire no pote fi,à cçte ris omn
pcn ctra n_
nia
om
gue ns, & tan qua m in prœ lio per
nio né,
opi
idum
do, cxt era cun tta reij cere , non [eei
& refel1ens, pér{cd fccund"Ü f~bfian~i,<lm ,arg,?ens
a pro gre di rati o_
que hxc omn Ja ftabJIJ & Jhco culf
u ip[u m dice s cone:h llnc tu ita affcCl:um,neq; bon
llm :vcr um figno fcer e, neq ; aliu d qui equ am bon
opi nio ne pot ius
quo d fo~tè ~~lIJac;ru~ afti geri t,
hac inv ita in fo.
quà m fClentla t11ud <ltq nge re,a tq;
equ a exp ergi [c.t .
mni js dor mit ante m iIIu di, & ant
tand em occu~
emo
tur, ad infe ros deCcendenté, extr
rfils <llfelle.
pro
par i fopore.~ ~er Iou em om ma hçc
e alis &
tion
ora
~ah?~çteru hbe ros tuo s quo s nüc
r ,non
itro
arb
Vt
re ipfa erud ires ,
s,fi qua ndo
mfi ltUl
,
,
pot e.
tate
ciui
in
perm ltte res max lma rum reru m
t cu.
fen
pol
non
flar em hab ere, dum line arü inft ar
l1e
iu[q
N jij
�Liber trigefimusprin1us:
~cgerr. itaque
ad philofophiii ipfam conuedifs~'C'arn dèdecore ioferes, quaiubcantur eam potifsimum difciplinam
dignè affeéèam a[pexi. ~ad & grauiter pe:p.cff~g
capdlère, ex qua ad interrogandum & refpongen~
fuiffe videor, & his quUn culpa funt, tan~n:t m~l~
dum vt fcienci am dccet,apti[simi fint. T ccum vnl .gnatlls feuerim hrec dixiffe. Non per loue, vt mlhl
ifiud prxcipiam. An ergo vidctur tibi doéèrinis
audienti vidctur. Mihi tamen picenti fic apparct.
omnibus dialeéèica velm apex c/Te prxpofita, nec
Hoc aut ne nos fugiat, quodin priori eleéèione fc:vila doéhina vlterius ac eminétior reperiri, fcd hic . nes elegim 9 ,in hac vero nequaqua licc:bit. ~ cq; S~iam doétrinarû om nium e!Ièfinis? Mihi qllidé vi~
l(i>ni credendii efiaienti, bominé fenefcente poffe In
dctm. Refiat ergo deinceps apcricndu quibus di"
dies plurima difeere, qui minus id poteft qul. cu.~ftribuend œ ha: difciplinx Gnt,& qllomodo. Vide"1
rcre. llluenibus cnim cOllcniunt mlliti maxlm1qi
licet. Rcco rdaris in prim.o illo deleéèu qllales de.,.
labores. N ecelfe eft. Ilia igitur qux ad :lrithmctilegcrimu s principes? ~ldni recorder? ~o ad
cam,& Geomeniam, omnemqi doétriniiea~ per
alia quidé naturas illas ellgend.ls exifiima~Q: Nam
tinent,qux dialeéèica :lntecedere debet~ puens tra,.
& gr.auifsimos homines &. forti[simos decet eligedéda funt,atq; is docédi modus accipiedl1s eft qUO
re, & quoad ficri potefi fpeciofifsimos.neq; folùm
minimè coaéb ad difcendum ellè videantur. CUl"
quxrendi [u nt bomines generofi,atqi terribiles,fed
ifiud? ~oniam non decet Iiberu homine~ cum
qui in[uper- e;l.S habeat naturx dotes~ quas difcipli~
feruitute difciplina aliqu.1 difccre. QE.ippe ~ngen.,.
na hxc exigil!. ~as? Acumen, inquam, facilitaties labores corporis vi fufcepti, nihilo det~n~IS ~or
~e mque ingenij oportere ad doéèrinqru perceptiopus efficiunt. N ulla ver.o anime; violenta dl[Clphna
nem adelfe.M agis enim abfierret :l11imum difciplicfi fiabilis. Vera loqueris. Ergo no tanquam coa~
naru q uàm exercitationu corporis, difficultas. Siétos pueros in di[ci plinis,ô vir optime, [ed q U;l.{i lu
'luidem magis proprius llli labor efi,qui [oli comdentes enutrias, vt & magis ad quod quj~fq; natur1
petit,quàm qui corpori ctiam cft communis. Vcfit aptus,pofsis agnofcere. Confentaneu e~, q.uo
:ra 10quel1is. ~xre'ndus ctia~ ~ir efi memor.ia va...,
dicis. An non recordaris à no bis, in fupeno rlbuS
1ens il1tecrerrimus, tolerantJ[sllnus. Nam qwem
diéèu, puer os efIè in equis fpeéè5.di gratia in cafira
aliu~ cen1es Iib<:l1ter labores corporis fubiturum. ducédos,& fi tuto id tentari pofsit,propius admotamq; arduu 40arinx meditationisq; fiudium ad
uendos, v~ catuloru infiar fanguiné incipiant, de~
finem V[qi pl"Ofeqllllt~lrU? ~ en1Înem pr.o.rfus nifi
guftare? Reco,dor-equideln. ~icunquc vero ad
<lu i optima natu~a fit prredJtus: EJI! eo q~lppe erro110s labores , di[ci plinas, pericula, prom ptiores, a~
re, vt [uprà di ceba,aduerfus plulofoplua oborta eft
crioresq; apparcnt,in numeFum ahqL~em feligen~l
infàmia, quod non pro digl1ltate ipfam attingunt.
funt. ~ain a:tate? ~ando à neceflarijs neg ot1 J5
N eque entm à fp ubjsle~legitimi5 eft attreéboda.
excrcitationibusqi foluti {unt.In hoc fiquidé temQJ!o paéèo? Principio ad Jabol:es .(ufcipiendos
pore fiue biennium fit feu trienniu,facere aliud neijll~uot ..L:tbor eoim ac fomous difdpliojs a~u.er{i
claud us elfe ~on debet qllifquis cft philofophiç t:'t~ris ioitiâdus, vt partim eos ~deat, partim l'ecufet.
funt.Et fimul hxc examioatio aliarum nq mInJ ma
Contingit alltem hoç,quoties aliquis gymnafijs &
effe vider,quilis videlicet quifq; in gywnafijs ip{is
venationi & reliquis corporis exercitationibusde...
apparebit. ~îdni? Pofi id tempus quicunql1~ e"
ditus,difciplil1ar~ fiu4ium refugit, neq; audiendo
viginti annis vt cxteris pr.xfiâtiores eleéèi fuer:Jn r ,
,ie1eaatur,qec inquirendoleg omné h:lnc odit cumai oribus, quàm cxteri afficiantur honoribus:$C
ram. Claud us pra:terca &. iIle efi,qui exercitationiq ux difci pli na: iftis in pueritia fparfim ofiéfx {ill1 t ,
bus animi deleéhms,contemnit alias. Ver<\ na1'v:nà bis Iterl1m offerantur, ad ipf..'lm difciplinarLl"3
ras. An n~n ~ quo ad v.eJ;Ït:ltel~ fi mili ter. nù'~çllm
intel!fe cognationé, & ipfius qilOd verè eft na~tlr:t
eum ponemus animum qui voluntarium mendaconfpiciendam. Sola hxc cognitio quibl1fcunque
cium odit,~ xgrè fert ipfC [ecllffi,& alijs menti entr:1ditur ,ftabilis permanet. A tqui & hac e"perJ eJ1 :
tibu s indignatur t jnuolut:lrium vero mendacillm
ria cogno[citur maximè qui ad dialeéHcii op~i(110
facilè tolcrat:& fi ig.nopre al~qujd deprrtbëdatur,
à namra cfi infiitutus,quj
N empe quifqUlS a~
h aud grauiter perfrrt, {ed libentcr velUt~ I~s igno,
hoc digno[cédum eft perfpic.ax,dialééticus e~:~t~l
rantixlordiblls volutatur? OmnInO qtllde.~in_
vero hehes,nequa'luam. ~eneo eq~üdem . HIS 19l~
eùam Clrca te~lpe~iitiam & fortitudjnem magni~
tur animaduerfis oporteblt eos qUJ arpnm~ pIes;
.hcenti.lmqi, & reliquas v:irtutis p:trtes non minu~
inipfis reperientnr,ftabiles in difciplinis,c6fian tes
obferuandum cft, qllîna~ legitimu s fit, qui {pu~
io bcllo,in alijs legitimis officijs l?feuerantes,pofirius .Q~,an do enim hxc minus con1iderant, & pri~
qua trigefimu anllu impleuerint, ex eleéhs prxe1.e~
luti,& ciuitas,ignari vtuntl1r ma~cis ~ fpu:ijs a.d.
étos in mai.oribus hOl1oribus c6ftittlere,et ipfa dl[quodcunq; ifto\"Um contlgerlt,prlUatl q~l~eaml~
ferendi facultate diligenter examioare,quis eoru rJl
cis,RdjJUbuca vero princi plbus. SIC acèldlt pror..,
potefi fine oculorum & aliorum fenfuum miI1ifi e.,
filS . N obis hxc omnia prxcauenda funt. N am fi
rio ad ipfuffi quod verè exifiit cum veritate tr~l1"
homines tl UO ad corp oris ac mentis habit~m ~nt~..
{cendere,ln quo maxima)ô amice, opus cft cau ua"':
gerrimos ad tantam doéhillam exercJtatlOnemqi
ne .. C 6.rnam inquit? Non animaducrtis,inqu am ,
clucemus,a~q; erudiemus,&ius ipium nobis mil11quantum nunc malum circ a dillèreodi p~ritiarJl
mè filocéfebit,~ ciuitat è Remq; p ublica feru.abicontingat. ~ale ifiud? inquit. Iniquitate pro~'"
mus. Sin aliter aff-eéèos hom ines ad i{ba dncemus,
rus abundanr,inquam. Summopere, inq uit. ~1'1
contraria faciem~ls omOla,& philofoplll am multo
mm aliquid perpetii.pfos cxifiimas, oec ignofels ?
ctiam magis.dcdecorablmus. Turpe qUldem id ef-:(~a ratione m,aximè? $.i quis fuppofitiçius puer
{ç:t. MI1'L1ml11 modum.Creterùm nonnihil mlhllll
multis i~ delicijs à nobil~ Jamilia nlltria~llr, inter
prifentÎ:l r~fu dig~ll~ ~contigjlfe videtur . ~id
adulatores complurimo.s:adultus auté perfcotlat,
:Hl:ud? LatUlt me nImlru, qllod iocabamur, quare
quod ex eIS quos p,arentes .c xiftimat natus nOD fue'\'
~cr~us egi, quàm deceret. Q.!:ipj?ç il1:ter loquëdum
r~ç, veros tamengenitore~ nufq l.Iat.:I:1reper~at: nu~;
.
.
qUI~
lU[q; reddere f:ttionem. Non certè.
no.
�Dialogus VI I.de Rep.Vel,de luito.
quid vaticin ari potes qualis huic animi afFe4u s fu
turus fit erg a adulato res,&e rga eos qui ipfum fup-
pOfllcrut, tam eo rem porc quo mhil de lilppol iqone fufpica batur ,gu.1m pofiqu lm rem ipfam agnoUit? An vis prxh1g inm meum audire? Volo eqllidé .
aticillo r itaq; ilium dum fl1pp~fitionem peniws
19no~abit,magis eos hon?ratu~u qllos pare~tes ~
propln qnos exifiim at,q uam afT entator es:rnIn us q;
cos li quido egeant ncglcéè urum,t ardiore m fore
adiniu rJam iplis infercn dam,ve l conuic ium dicédum, magisq ; iIIis in rebus grauih us qllàm adu latoriblls p:uitur u. Verilim ile quidé. Sin pedenf erir,
hos certè minus honor.1 bit curabir q), alfenta rores
vero magis quàm anteaco let,i llis propen{ius obfeC]uetur,adeorlÏ exemplli vitam infiitue t fuam,c um
iIlis palàm ae liberè côllerf abitur. De his vero qllOS
parëtes & propin qllos pmalle rat, niG ali~qui pr~
ho natura lit ingenio ,nihil prorfus curabJt.Omn~a
pror[u s vt narras, conti ngeren t, Sed qUld hxc li rnllitud~ ad eos q ui difputa~i~nes (e~antllr? A t1di~s
~10~~. Sunt nobis à pu.erJt1a opIn~ones?~ hondh s
lllfhsq ; officijs ,fub qUlbus tanqua parc.t1bus edu~ati fumus : his p;uemu s, ha~ prx ~xtcrJS honora IlJus. Sunt planè. Offeru nt le nobls & vo!uptat~s,
qu~ ad contra ria nos allidun t:& dum anlmx bb.diuntu r,ad illa detorq uent. Non tamen ab hi> ReaUntu r, qui vel paulo quàm cxter~ ~loderatiores
funt, fed ilIa veluti paterna colunt, elsq;. o~tel~pe
rant.Si c euenit. Si dialeéèica vis aggrell a ahque na
affeau m interro get quid honefiu m Gt, ae re.fpo~
dentem id q u?à ex 1cg.islatore per~ep~rat,l~~tlO cofutet, crebris q; & Vafl)S redarglltlOO1b~s c? deducat,vt opinct ur illud non magis honefiu elle q111m
turpe,d illl; iufro ae bono fimilite r arguat, & de ex ..
teris quz fummo in honore ante: habcba t, parine:
illa pofiha c honore & obferu atia proCeql1uturum
putas? N ecelfe efi,inql 1it, neq; eo modo honara re,
ncq; obtempe~are. QE.and o igitur ~eque ifia quis
cenfet domefi lca vt antea vcl honora da, neq; rcpe..
rit vera, in vitam potius blandii quàm in aliam, VE
confen taneum efi,pro labirur . Verifim ile id quidé.
E.x iufio igitur fiet iniquu s., N~celfe ;fi .. ':n n011
1l1erità vt nU per diceba m,affcé bo coru ~ ll~ na fe ad
diHère ndû compa rant, tali~ ~fi, vt pl11rJl~~ merc.~
tur veniam ? E t mifericordl<l mfupcr . Vt 19aur. rn~
ferabi1is hic euétus vitetur , rriginr a anno~ na~l duetaUon
argllm
.cs
d
ta X.l. t ,caure'admo dum dialeéèicas
degufi ent.Ita pro~fus . An non h~c pru ens.~au~lO
cft, vt eas videlieet iuniorc s h0O:Jnc~ non ~u~ngat~
N cq; cnim latet, vt arbitro~,ql~9d eurn pnn1l1 ad~
lefcent llli di[puta tionis arufielU g~fiant, eo prot~:
nus quati Iudo quodi ad refellendu vtunt~r, eo~q,
. <],Ui confut ant alias, fiudios è f~étantes, & Ip~ altos
quoq; redarg uunt, ae difirah edls lacerandlq;. p:~
XI mis catulor û more afsiduè dcJea:a ntur. Muu ln
1l1odum. Cum veropluresconl1icer~llt, &àP.ll Iri.
bus ipti connié b fuerint , co eonfefi tm dcuem unt,
Vt ex prifiini s opinio nibus ratam nul~'\m habe.:l?t.
Atqs ex his & ipfi & ornnis plulo{opbl~ ap.u d alJ~s
c~lumnii reporta runt.V ~r.a refers~ At vu natu gr~
dlOr,ab hac inlania dihgeu lls deehna !lJt, ac h~m~
nem inuefii sandx vcritati s g~~tJa dllI~rente~ 1~1t~bitur potlUs ,quàm eum qlll J.~can~l c~lICa v~r~u
tJ)5 captlun cuh (1; ineuoit.~ln~ Ip[e;: ?lOdl:f ims
fefe geret, & d'iCput:tndi filldlU ex wfam! reddrt 11lufirills.Scit~ ad eiufmo di prœterea ~aut~onem, fuperiora diéta {li nt onloia: oporte re vJ.dehcct mode-
y
q;
raros &, graues elfe iJJos, qui ad difputa tionis fiudium afcifcll ntur, neqi cornmu~icandu elfe id ineptis homin ibus,& , vt nunc ht, omnib us quofcu n.
que fors obtuler it. Sllmm opere. Siguis difpura tioni diligen ter afsiduég; det operâ, nihilue agat alind
nj(i ql10d vicifsim quadoq ;gymn alijs corpus exerceat,hui~ ad percep~i~nem huiufm odi anni duplices ClIpenorum fllfflcle nt . N lInquid {ex dicis ? an
quatuo r ~ ~inq; adhibe as. Dcinde ad antrü illud
erunt iterum de?lIce ndi, cogend iq; eos princip atus alfllmer~ q~l ad bellum fpeéèan t, Be. fiqlli lilllt
iUllenum pr1l1.clpatllS,ne Vfl~ renl~ ab alijs hlperc:- '
tur. Atq; 111 hls quoqi cxamln andl funt, vtrùm collantes pcrman eant dum quoqllo verùs trahun mr
aut mItent. Q!!ot auté annos ifiis afcribis? ~in:
decim. Q!!l1m veroad quinql lagelim um annllm
peruen erint,q uieunq ; integri inter eos rebusq ; gefris & fcientijs prxcellentcS' app:lre nt,ad hnem iam
perduc endi fLlnt,cogendig; vt animi r:tdium ad fu~
peradiri?~ntes,ipfil~ qll?d omnib us lumen pra}bet,fllf plclant :qullm que Jpfum bonllm noueri nt,
exempl o i1!ius freti ci.uitat é,prilla tos,fcq ; ipfos per
omnem Cequenté vita, & Gngll1a vicifsim exorné t.
AG plurim um quidé in philoCophi:t verfcnt ur:cùm
vero magifir arus accerfc ntur, in ciuilibu s negotij s
inuigil ent, figillat ill\q; gubern ent rei publicx gratÎ:l, it:t vt non t:tntjtl:lm bonum afiqlüd & optan_
dnm mi nifieriu m, fed necellarili potius exeqHi vi-.
deantu r. Atqlle ita qUlIm alios limilite r ipli infiruxerint, eos vicifsim reipubl icç clIfiodes relinqu enr,
ipli vero in beator um infulas tranCm ittentur . Monumen ta vero illis & facra tanqua m dXl110nibus fi
Pythia s ~raculo confirmau~rit-, pubHfl t dicabll ntur:lin nllnus, (;lltcm vç oeatJs atqi <tiuinis. M irihcos prorfus ,ô.Soqaçe s,princ ipes qllali fcuIpto r figuralfè videris . ~od de viris dixi, idem & de mu~ieriblls intellig endllm . N eq; putes,ô Glauco ,tnagis me de viris qllàm de mulier ibus fuUre loquu ..
tum,qu xeunqu e videlic et natura aptx ad hxc officia funt .Reéèè fe id habet. liquidé pariter in omnibus, vt narr:lUimllS, cum "iris commu nicabu nt.
N um con~edis ~os ~e republi ea omnia non quafi
p~o.d~~den? efflllxlffe, féd pro veritate loquur os,
dlfflCdl:l ql11dem faétu,p ofsibili a ramen, ea dllnta~lt ratione qua diximu s? OEand o fcilicet homine s
reuera philofo phi, vel vous, vel pl ures naéh in ci,uitate potent iam, pr:r(~ntes honore s defpici enr, jJIibCl'alésq; cos & nullius exifiim abunt:i pfum alltem
quod reéèll~ ~fi,~ honore s qui ab co proficif clln_
tur,plu rimifac ient,m aximum vero & furn·mo pere
nccefia rium quod illfium :& 11Uic minifir ates, id
ad;\U.ge n(cs ciuitat é {uam ritè difpon ent. ~o paéto~ Omnes quicun<]i in vrbe decem annos imple_
ucrint, in agros tranfm ittent: filios alltem ip{orll m
ftl[cipi entes, proclll ab his moribu s qui~us hodie
parente s vtuntll r, moribl ls lcgibus quc fuis edllca_
hllnt,q uales vero lint,enarrauin:lUs. A tq; ita celcr_
ril1lè atq; f; eilimè ea ciuitas ~ r~{puhlica orietllr
qllam fllpddi ximus, li qllado extiter it,bear am fo~
re,& ~etnlS hominl lm ~n ~uo ~ondita fuerit,p lllri_
J1l~ll,n JU~ll~lIram.r-:ta.xI.me q~lJdem. Atq; vt confiitolll po[m Clllfmodl e1l11tas,h quando confiitua~l1r
ô Socrates,adint~e~ilfe videris . Nonne ergo abun~
dè~ ~~m de ha~ cI.UItate, tum de homin e ~iLls perfiml.lI lam nobls dléèllm? Confil t enim qualem cius
fin1:il~ elfe deber~ ~i.cemus . Confra t ptaJ,1~,& qllO~
quxns, finem mlhlla m habere videtl1r.
DIA L
N ijjj
q;
�Il'
Ljber trigefimusprimus.
DIA LOG
OCT A V V S
vs ' .
DE
1 y S T O.
'*
MAR S J I. 1 l
'1 C J N
r
A 11.. G V M Ji N T.
t
O C RAT E S perfefram reipublicre fprmam feptemiam dia)09is abfolult,feptenario Palladis numero con fef=ratam. Eamque fum regiam, rum optimatum appellilt guhern~tionem:Optimaru~ quidem, qllonjam in ea phues vir
~ut~ pr~c1ari pub)~cis fungulltur muneriblls, Senatumque
' conftjtllunt. Regiam vj!ro, qU9niam & vna 0lllnium ad puhlicum bpn!l~ eH voluntas, vI)a mens quafi regina, & fiquis
intereo$ .d'bi~ate eft f!.ngu)aris, fingul.uiter hD!)Oratur. Neque ta~en huic tantum tribuitur, vt ~bfque Seniltu, id eft.
prDP'1forum omnium nU!llero pofsit pub)jca pepllutiue.
Re1~quum erat pDft optimam & beatam reipublicre formam
in medium inferiores adducere. Has auté num~rat quatuor.
Primam quidem e!le vulteam, iD quam optima mDX degenerat,quam nominat ambitio[am.Secundam ver!> pptétiam
pallcoru~ ex ambitio[a na[cenrem. T~rtiam popularem ab
hac prDçe~enfem. ~artam poihemo tyrannidem ex popuJari prrecipuè pullulanrem. Q!!oniam vero rerumpublicaru
formre à formis prolleniunt animorum, quinq,!e deinceps
animorum atfefrus & habitus, totidemque ci\.litatum & il·
,"iles elfe fimiliter nominatos mira quadam arte de[cribi~
fummaÙmque regium ao~m\lmoptinlUm effe çoncludit atque bea~iCsirqurIJ,& iimilem fimiliter ciuif~tem. Tyranoicû
vero pe[s~mqm atque miferri/Dum. Ciuita~~s q~oque à tyrannis oprr~jf.1s, pe[simas fimiliter atque ml[ernmas. Medi os autem animos gubernationesque medias modo quodam medio [e habere concludit. Ex omnibus his apparet
quàm perniciofa tam in ciUitate qUlm in animo fit iniufii-:tia,& vtrobiqueiuftitia quàm [alutaris. Vbique autem permutatiDnes ~am animorum quàm ciuitatum ex alijs formis
in ali'l9 mirabili exp1icat diligen ria. Prxci puè vero mutationem heatre refpublicre,&, vt ita dixerjm, aurere i.n ambitiofa~ liue <1rg<:nteam, fiue ferream, ab altiori dqcit eXDrdio,
fingi~~ue l\1Ur~S ~d tanquam oracu)um effundentes, fiue potius confundentes. profeaD fi beata refpublica prDprio clefe.
Qu in deteriorem labi nOll poteft,& tamen qllando~ue labi.tur,c~llnmuni quodam defefru & caufalabifur.Qua quidem
10 re Ariftotelicas ridere licet Call1l11nias.Neqqeenim debuit
Ariftoteles in quinto PDliticorum platone fuo , imo nufquam (!fP, prQpr~am beatre reipublicre pcrmutandre exigere
cauf'lm,suum nulla fit propria, [ed cDmmunidebuit effe cotentus.Q.uemadmodumenim homo & validiCsimus & tem ..
pera~i[simus, fic & eiu[modi ciuitas non tam propria quàm
commllnicau[a m(nbi laborat, id eft, fata\i quodam ordille
ita per cœleftes circuims infra lunam [unt,perpetuo re14ol~
ue'n te, vt qure certis fpha:rarum configurationibus tcmpD_
rumque cuqiculis compDfita [unt, quand09ue diifolu311tUr
aduerfis. OJIpqi~m verD ei\.lfinodi cauCa: a{~ignatio prœfenfis ciui)h~u<:'f3çultatis termlDDs procu) ~~çedi~, ideo Socra_
tes vaticjnip mufarum vtitur.& profeao!ta vtttUf,vt & no.
bis lId ha:c 'interpretaud.l l'pUS fit Apolljnis yaticinio. Nec
immérito Tullius vbi rem e{1'e obfcurifsimam brel!iter vult
.expr'imere,id in quit numero PI <1tOnlS ob[c~rius.Neque mi.
rorTheonem Smyrnxum mathematicre in primis Pla~ol1i.
cre profe([orem eiufmodi my~erium tanquam inexplicabi.
Je aftute pra:termififfe. Q!lpd quidem larnblichus Chalci·
~~u~ dum expliqre voluit,~rnplic~iffe vid,etut._~~d ver~?fi
ln elufmod, yerb~s plus dJthc~![atl~ ~t quam podens. ~p
pe quum & ipfe fingat Mu!a~ trag1ca quadam tumldltate
nugalltes perterrentesque animum puerilcmatque fimplicern! Hupor~mqllC;OIdducent~~ . .nen~que qllalec4P~u,e Id fic
oppOrtuniu~ ex ~ommcntaflJs III Tlma:um eXpofltlDI:em
noftram aceipies. Ca:terum mortalia hxc p\'x~ptaconllde.
ra. Impofsibile cftdiuitias honDr:Hi in ciuitate fimul atque
virtutem. Item tradere diuitiDribus reipublicre gube~l1acu
la pen~ld~ eft ae fi nauis nOI1 p~ritiori in nauigando, te.d Joc~ple~lOn gllbernanda tradatur. Nempe & hœc & illa perichtabltur. Rurflls cunos contra omnia vitia tuti[simus ell:
f~i~lltiayrreterea eOlltratiJ vnius fummum,~lterius ell princlplUm.Jtaqueextrema Iibertatis licentia extrema: feruitutis eft priDcipium. Sieut, in qualibet qualitate, rerumquc &
temporum exce/Ju5 omnIS veni protinus in contrarium CDnfueuit,Idem in epifiolis ait,moderatam pro bans ante omnia
Iibertatem.
'
S
a
ST 0 in,qu,am çon,fiit~t ~qllidem,in~
ter pos, 0 Glauco, mClUltate optJmè
r. . .
inl1itutacommunesdredebere mu~
,
lieres ~ fiHos. Communem quoque
omnem eruditionem. Communia fi
mili~e)." omnia,tum belli, mm pacis officia. R~ges
autem ipforu elfe homines debcre in philo[~RhJ(t8C
J'ci militaris fiudio prxfiantifsimos. Confiwt planè.~jn & hxc çoncefsimus,quàd [cilicet c~~ ra:
les principes iam fuerint conftituti, in expe~l~JOnc
tuntes, habitationes militibus quales prXdl~lI11U~,
afsignabunt, communes [cilicet omnibus, ln ql1l.
bu.,s nihil cuiu[quam fit proprium.N eq; de habitatione [olùm, verLlll)etiam de [upelleCbl.i & polfe~
fionibus fi recordaris quales debeant e!Ie,conue,n1'i
m,us. Memini equide,m, inqllit, cen[ujlfe, nos 111111
eorum quç nunc pofsident alij, elfe ab ;lhquo poffidendllm. fed tanquam belli athletas atq; cufiodcs
Jn mercedem cufiodire annlla ab ali js alimenta fu,fcipien tes, eos oportere & [efe & ciuitatem tuerJ . .
Probê,inquàm.Sed poftquam hrec abfoluimus,rcpetamus iamvnde h4c digre[si fumlls, vt per e~dem
rurfus protlcifcamur. Haudquaqua difficile ~fi,ud.
ferme enim quemadmodum nunc, q~lafi de C!lUra·
te f.'1tis egilfes, adiecjfii, quàd talem çillita,ten: bonam vocares,qualem defcripferat,bonum qi v1ru?l
qllicunquc iIIius foret perfimilis, cùm talem paGes
adhuc, vt apparuit, mcliorem ciuitatem virum~Uc
J'eferre. Dixifii prreterea fi brec reéb fit refpu bl~ca,
crete ras aberrare.Reliquarum verp rerum publlc:lru, vt memini, [pecies e!I'e quatuor, de quibus ver·
ba facere oportere,earu m que dcfeaus i nfpi cere" 8(
homines ip[aru fimiles declarare: vt eos omnes l~·
~uiti,& quis optimus fit vir,quis pefsimus declara·
tes,confideremus nüquid vir optimus felicifsim US ,
pefsimus auté fit miferrimus,an fe res aliter habeat.
Cùm vero :lbs te ipfe qurererem quas poti[sim um
quatuor refpublicas diceres,tûc f.'1nè Polemarch us
& Adimantus mihi fermonem interruperunt: vn~
de tu orationem fumens huc deniq; peruenifi:i.R e·
élè admodum meminifii. Ergo rurfus tanquam l~~
éèator eandem anfam pr<.; be,& me idem interrog ate,conare nunc ea dicere, q ure nu nc eras decl:tr:l~L1·
rus.S~ quidem potero. Equidcm audire percuplO,
qlùsn~m refpublicas quatuor fupràdicebas.Haud
difficile ifiud audies.Sunt enim quas dico,illre qu:C
~ nOIl1ina hqbent, ipfa videlicet qux à muitis lat~
datur Cretenfis & Laconica.Secunda vero & [ec udo loco la{ldata ea qux paucorû potentia nomin atur,plurimis plena malis re[publ. Iten~ qure ab ha c
differt pIUrimu,eamq; fequitur,gubernatio popu.
laris. Prreterea genero[a tyrannis, ab his omnibus
di,f!"erés, qua:tus ciui.tatis ext~emusqi morbus. An
alla h_abes.relp.forma,qu<.; in pcrfpicua & di~in0a
q,uada ratIO ne fit fita? Nam & minores quid:t prlnclpa~u~,& regna venalia, & tales qua:da ciuiles po~
tentlre !nter hrec quodamodo mediu obtinét.Q!:!.a·
rum no pauciores inter Barbaros quàm inter Gr~·
cos reperiuntur.Multa: certè,& ab[urdre mcmoratur. Totidé q uoq; funt hominu quodammodo [pcdes atque mores. An ex quercu forte exifiimas,au~
[cilicet refp.fieri potius,quàm ciuium morib 9 , qUl
quôcunq; tluxcrÏnt,c'ttera fecu l'apiut? Ex moribus
proculd ubia. ~:re fi gu bernatio nu fpecies q uill·
que [unt,priuatoru quoq; animoru affeGl:us qUillq;
erunt.Nil obftat. Virum ccrtè fimilé optimatu gubernationi vidim 9 ,qué bonu,& iuftu reaè aiTèruili
muS'
�DiaJogus
VIIl~deRep.VeJ,deluao.
fi1l~S. Vidim us. Deterio res deineeps narrare decet,
conrentio.[um ambiti ofumq ; homin ë [eeundü Laceda:m~motum l;empu b.inftit utü: prxtere a paucorum lr.operi}cupidum, & popula rem homine m,
& tyt:tnn icü: vt iniuftif simu di[cernentes,cum iuIti'sim ocopar emus,p erfeété q; dignof camus ,quolnodo fumma mer~q; iuftitia ad fummi [e ae mer~m iu{htii habeat , quo ad homini s iufti, vel iniu{b beatitu diné, vel miferii pertine t: vt vel Thra[y macho obtemp erantes ,ini,uftitià profe9 uamur: vel
pra:[entibus racioni bus perfuafi,iuftitia. Ica pror_
fus agendu m, N um ficuti cœpim us antt! in rebufpublio mores animadl1ertere qulm in priuati s per~nis,quia iIlie magis patean t:ita & nunc in primis
cOl1fidcranda eft ambiti o[a refpubli.cujl1s nulIlIm
h~beo nomép rxter ambiti ofam potent ii,& prinClpatum:poft eam vero viru talem eofider abimus :
deiitde paucorLun pdtent ia, talémq; virl1m: pofiea
mu]titu dinis gubern ationem , & homin em popubrem:d emum tytann ide pre1f.11n ci~itaté ~or:fide
r~ntes,& inde tyrann icum cogno[ cetcs ammu, conabjm ur ea qux propo[uiml1.s, {i,ffi~ie?te~ d.ijud!care? Reétè in hitnc modum lIlfpeétlO 1l1d,cJlunq;
proc~d~t. Age itaq;, explic: m ~one~ur ,quo p~éto
;tmblti ofum imperi um ex o~tlmat,: gubern;'It~o~e
lla[catu r. ~n hoc fimplie lterver u cft, omne rc.pub.ex co quodd omina tur, mlltari, quido in ipfo
feditio oritur: dum vero fecum ipfo confen tit, etii
li valdee xiguum fit,mm ari impofsibileeft. Eft ita.
At vero quôna m paéto,ô Glauco ,ciuitas h~~ no~ha è [uo ibm moueb itur?pr incipes ,&; defenfores
inuicé, & inter fe difsidebunt? An vis imitite s Holllerum Muras oremu s, vt nobis explicent, qua ratione feditio l'rimü incidat ? Dic;tm usq; ipfas tra'gicorü ritu,no bi(cum veluti pueris iocantc s nugatés~ue italoqu i, vt dum nugant ur, feria agant,m agn umq; quidda loquatur?~ônalD paélo? Ica ferme. Difficile quidé cft ita coftüu tam ciuitat é è (uo
fiam moucri . Verùm eum otpne 9uod genitu m cfl-,
corrup tioni fit obnoxi ü,talis ctia. conftit utio femper manere non potel'Ït, [ed [o]lIetur. Solutio vero
hec eft:non [o]ùm circa plitas, fed tcrrena eria anirnalia ferti!itas, & fterilitas anim:r, corpor ûmqlle
conti~git,quando ~euo]u.tion~s ~nglllis cir~lItoru
coniun xerint ambltl ls: hlS qUJde qux brellls funt
a:ui ambitu s breujor es, côtrari js vero contrar ios.
lUi 'vero quos ad cmitati s ~uber~a~ionë e~ucalli~
fiis, quamu is [apje~tes fucr~~t, mht1o.ma~lS v~ftrt
generis vcl fœeund a vel fienle genera tlone,r auone
"na eum [cnfu a{fequatur, fedlarcbit cos opporc u:
nitas genera ndi,& plerunq;,e cù:n non opp~rtuntt
f~erit,gignendi~ filijs opc~a d~but. Eft aut el quod
chuinitus gcner:l dum eft ClrCl1lt~S, q~em n~me~us
Continer perfeétus.Rum:m~vero gemtur 't IS Vtlq;,
in quo primo augme ntation es fupera~tcs,& ~I~:
rata: tres diftant üe, atq; quatuo r termln os aCClple_
tes,fim,ilantiu & difsim ilantiu m,& c;re(centium &
deerefeentiu cunétacorre[Fondentia,&côparabi~
lia inuicé eff;cer iit,quo rii fefq uitertia rldix qui na:
rio cÔiuné ta duas harmol1ias pr~bet ter auéta. V na
qUi?em :rquale m :rqualite~,cc~t~ cencies.Alre.ra~
Vero çqualis quidem longltu dlnJS/e d o~longlOrJ,
centum quidem numer orum e~ d~metns compa rab~libllS inuicé quinarij,jndjge~t~bus vno e~ finguhs,d uoblls vet:a quiinu icem dICl neq?ea nt,cen~llm vero cuboru m trinirat is ipfius. Vmue~[lIs _aulem hic numeru s g~ometriclJS talcm autont ate ha
bens ad potiorc m deterio remq; gcnera tionem vim
habet. ~od fi CÎlIitatis veftrx cufiodes ignora ue~int, n~c opport uno in tempor e fpOf.1S fponfis coIUllxennt, haudqu aqllam ingeniofi felicéslIe pllcri
inde nafcen mr.Ac lieet maiores ipfi eos conflit llat
principcs,qlli inter j/(os prçftan tiores fllcrint :tamé
q~ia i~digni er.ut parentü fueccfsione, in ipfis rnaglftratl bus ~lbleétos negligent,neq; mllfic~ curam
vt dccet habebu nt, neq; gymna fticx, vnde Îllllcncs
nimi~ er~nt;\ mu~caal~eni.Ex l~js autem princip es
conftlt netur neglJgentlores quam decct ad cxaminandu generaiIla qll:r aplld Hefiodii, & qux Olplld Lib,l'n "'lI.i;
,nos referun tur, aureum fcilicct gentls, argentc um,
crit
mixtum
vero
~onia
& xncum atqi fcrre~'m.
argent a ferrù,& :rs ;lUro, difsimi ]itudo & inxqua _
litas di[cors exorietuI'.~:e vbicun que nafcun tur,
beHum [empcr & inimki tias pariut. Genus aut hu-.
iufmod ihomin Îl vbicttnq; adcft, femper [editioni_
busagi tatllr. Reétè admod ulll re[pondere ilIa di":
ccmlls. Necelf eenim, cùm Mu[x fint. ~id vero
poilhac Mufx dicét? Pofiqu am orta feditio fuerit,
vtraq; gencr:1. fercntu r, ferreum quidem & xneum
ad quxfill m,agro rumql & domor um poflèfsioné,
aunq; & argenti copia. ~od vero incfi aureü, &
a~gentcllm,quafi non inopi,f ed opulét a Datura, ad
Vlttutem ftatum q; priftinu . puguan tia vero inuicem & in contra ria retrahe ntia in medium tandem
conllenicnt., vt diuiGs agris & domib us prill:ltim
quxq; pofsldeantuT: illi vero qui anrè ab eis fcruabantur tan qua liberi,a rnid,& nutrito rcs in feruÏtu
rem ~e~i~an~u~,& ,:elUt fubditi atq; fcrui, beIIi Cllfi~d~xq; Ip~()ru cura gerere compcUanrllr. Hinc &
mlhl cert~ v~detllr mut3ti o mec ~c<:idere. Hçc vtiq;
gl~berna~,o ln,ter optimates,&: paucor ii rotenti am
e~l~ ~edl:l.~nt certè.M utabitu r quidé ita.Cl)m ve
ro ln Id fuent permll tata,qu em potifsim ii gubern a
ti~nis_modum fC!l:abn? Vel conftat quod partim
pnore .rempu bhca imitab itur, partim paucor um
p~tentla,?, vtpore,qua: in.medio ]~cataeft, partim
etlam qUl~d:m f~l p~oprlUm obune bit? Ica pror~
fus. Et pnore qll1dc lmitab itllr in eo quod princip~s.h?nor~biitur,& milites ab agricll ltura mechamClS~; arubll s & ahjs qlla:ftibus abftine but,& comU~lafient côuiuia ,gy mnafticiq; llldi,& beIIi cer~
tamln.a fre~uentabuntuI., Profeéto.Suj alIte: ipfius
propna ,taha qua:dam habebi r,quod fapientcs me9
tuet ~d princip at admitt ere,qui a n6 fimplices,nc.
quelllt egerrim os huiu[m odi viros,fed mixtos poC
fideat:& animof iores potius fimplicioresq; homines ad'gub ernand um afd[ce t,qui ad bellum potius
quàm ad'paeem nati videan tur?Do los quinet ii,&
~achina~éta h~l1i p]ur.im! f.1ci~[,.fempe~q; pugna
b,t?Ce rte.Atq l1l pecum aru cupld, erunt Ifti)quc m
:ldmod llm qui in paucor llm potent ia vitam agunr
& tcnebris obruti aurllm & argétll m rllfiicills ho~
norabl lnt, vrpote qui xraria proprio sq; thefaur os
habean t,quibu s ifta recond ant, ae eriam circllnfe_
pta domor um ceu proprio s nidos, in q lIibus muIta cum mulier~blls ~ alii.s p~o libidin e erogab unr.
Vc:aloquer.!s. Nonne & III r~bus proprij s parci
~agls crun~ quàm deceat ? qu~ppe qui magnjf.1clant pecum as, nec pa];\m acql1lranc: in alienis autem proptet: libidin em profllfiores & dancli lum
volll~tatjbus indulg~bur, haud fecu~ legem pafsim
refuglentes ~ ac puer~ patris afpeétu m"non perfua{ione, [ed vl' edllCatl, ex eo quod verarn muficl m
qua: çum fermon ibus & philofo phia ,ôiuné b dl,
neglex
�Liber trigefimusprimus.
43°
ne~lexerint, mu1toq; magis ae prius gymna fiicam
honora ri Iaudar ique. Cum hxe adole[eentufll~ aU"
quam mufici hOl1orauerint?Rempub.ex malo bodit, vidétq ue, ruffusq ue parris [ermones audIt, &
noqlle m ixtam refers. Mixta efi profeé to:prx c~tefiudia videt proxim è prreter fiudia creterorum, a~
ris autem in ip[a propte r animof itatis iracundireq;
vtri[q; attraél:us:à patre qllidem rationa lis eius ,VIS
imperi um,con tention is ambiti onisq; Itudia inua- fouetu r & augetl1
r, ab alijs autem cocupi[eendl, Be
le[eunt. Vehementer .An non hxc re[pub ,ita coaleira[eédi natul'a. QE.apr opter eum non malo fit ~n,
[cet, taHsq; erit, quantu m lieet fermone reipub ,figenio natus,m ala tamen ereterorum e?nfuet~dtne
guram non fumma omnjn o diligen tia defcribere,
v[us,& in medium ab ,his traétlJs, medlre fe eUlda~
quia [ufficiat ex ip[a deferiptione vjrû iufiifsi mum
potentire eontentiofre iracundreq; [ubi!cit,~tq; Vlr
inillfiifsim umlle di[eernere, fitq; ferme opus inexelato ;lI1imo,glol'ixq; eupidi or.N atura h~1l1s fuf,
tricabile,fiquis omnes refpl1b.omnésq; mores nulpeiente r en arpliIe mihi'vi deris. Habem us ltaq; (cIo penitus prretermilfo enarrare aggred iatur. Procl1nd:i rempu b.vir l1m que fecund û.Habe mus probè.Q.!!is igitur feeun~u hancre mpl1.v ir?quo modo
feéto.A n non j'oft hree Aefchyli ilIud dic~mus~AI~
cfficitur?qualis exiftit?Reor equide m,inqu it Aditerum homin e alteri ciuitat i conuen iente?l mo veman tus, fimilé ~lfe Glal1conis huius, ~ontentionis
ro fecundu filperioré illam fl1ppofitionem,alt,eram
gratia. fonafs is,inqu a ego, in hoc eft fimilis. Vel'ü
ciuitat é alteri congru:i?Ita pror[u s. QE.a: vero huin his haud natura fimilis e{[evidetur. In quiblls?
iufeem odi rempu b.fcqu itur, paucor ü,vt arbitro r,
'C ontum acioré (anèe{[e eum nece{[e elt,&àm llfica
potent ia efi.~â poti[si mu reipub . inlHtutioneDJ
quoda mmqd o alieniort,mufica: tamen cupidu : &
paueor u vocas potent ii?Eam in qua magHh:atus;\
audien di quidem fiudiof um, rhetori cum vero ne~enflls refiimatione ciuibu s triLuu ntur, & ln qua
quaqu i. Atqui ~ aducrfus [eruos agrefiis !!rit hudiuites ~ominantpr,patlperibus vero nullare!pub.
iu[mod i vir,hau dfcruo s de[piciens, quema dmodü
cfi eomun io.Ite1 ligo eqtiidé. N 6nne dicendu,quO
vir medioc~iter eruditu s: erg a liberos auté erit mipaél:o à gubcl'l1ationc ambiti ofa in hanc tranfgre~'
tis:erga prine~pes quidem obediens maxim è, fed &
fio fit~ Dicendii certè. Vel creco id quidem perfpI'
princirfl~Us & h,onoru auidio~, opo,r~ere~xifiimâs
cuum efi,quo patto tranfgrefsio fiat.~6nam p~non arte dice!1d~,vel alla quaUls fimIIt facultate,fed
éto? Aerari u jlllld cllillfq; auro plenum ,talë perdIt
re~us bellicis, cillilib usq; exeellere & cxter~s prx- , rempll
b. Nam primû quidé nouos fumptl ls repeefIè, eum fit & gymnafiiere & venatio nis adniod ü
riunt,& adJeges p'cdueut, quibus neque ipfi nequ,C
fiudiofllS.f.fi certè,i nquit, mos hic illius reipub limulieres ipforu obtem perant .Con[e ntancü id qUI,
cre. N 6nne & pecunias ifie in iuuent ute 'contem 4em. p~inde alter alterius exemp lo & xmulat ionc
net?qu o vero fenefcet magis,eo rnagis pecunias diperdti multi tandë ~ale~ euadu nt.y erifimile.Hi~C
liget,ex eo quod auarre naturre fit partice ps,neq ; fit
igitur effllfius ad pecunlas cumula das delapf i,qul'
integer ad virtute m, quia optimo cufiod e careat?
to pretiofius afiima nt, tanto virtute m exifiimant
~6nam?inquit Adima tus. Ration e & operat ioviliore .An non ita virtlls;\ dinitijs difcrepat, qtl~{i
ne lnqua mufic" comm ixta,qu " [ola c~m adefi,per
vtraqu e in lance fiat erre fint pofita, lèmper q; in ,c~ornnem vita virtute m in eo cui prxefi leruat. prretrariam parté declinent? Ita prorfu s. QE.ando Jgl"
clarè 10quer is,inqu it.Efi vtiq; talis adole[eens amtur in ciuitat e diuitia: ae diuites hohora tur, virtu S
bitiofi imperi ) eupidu s, tali Grnilis ciuitat i. Prorprobiq ; viri defpic iuntur. Confia t.lncen duntun li
fus.Effieitur aüt hic talis in hunc modû interdl lm:
ad ea fiudia omnes qux in honore flInt, eaque frevidelieet eum iUllenis aliquis filius efi pat ris boni
quenta t:quxv ero nullo honore cé[enl',apud q~of
in ciuitate non bene gubern atahab itatis,h onores ,
que iacere [oIent. Sic efi.Ita ex viél:orire honon sqi
princip atus,& illdieia fugiéti s,& rcliqua huiu{cecl1pidis l quxfiu s & pecuni aru auidi tandé efficiunmodi negot~orllm eur~, Iibcnte rq; [c lubijci entis,
tur.E t diuites quidcm viros lalldan t,& admiri tur,
vt labores ;ltet',~6~a paCto effici~ur?Q!:!.ido [ci& ad magifi~atus ~llehut, pau peres vero defpiciut.
licet matre audIt xgre ferente m,quod maritu s maOmnin o tic accidit. An non & lege fiatl1unt prin:
gifl:ratib~lS minim è fungat llr, & ~deirco inter alias
cipatus fines, dum fiatuût vbi maior efi pecuni aru
mulieres f<,;[c contem ptam hab~n:tum indign item
copia, ibi talé princip atum eae maioré :vbi minor~
qlloties virum afpicit pecunijs cumul idis minim è
eontrà minoré :prohib entq; altquem imperare,qu~
fiuderc,neq; pro 111is vel priuati m vel in iudicijs &
non ad certum aliquë cen{um perucn erit?H "c aute
publicè cotcnd entë folicirum qi : fed ad ha:c omnia
:mt vi armisq ; effieiu nt:aut pofiqu l meru incu{[c,
ncgligcntiorc:, talemq ; vt [ecum ipfevil1atvt pluririllt,tal é conCh tuerutr empub .N anne ira? Ita pror
mum, vxorem vero nec afpernct~lr quide, neq; adfus.Co nfiitut io quidem , vt ira dica,h" c efi . Efi cermodum colat. Ex quibus lxpe filio mater prredicet
tè. Sed quisni. reipub .modu s? qUIue defeausfill1r,
ignauu m eHe patré nimisq ; ~emiff~lm,& a~ia,qllœq110S habere,ca rempub .diceba mus? Princip io qua.
cunq; de tahbus garrire mu !Jeres e~file~~rut. M~~~is fit p,ra:[cnprus ?ic i~ ea termin us, afpiee. Siquis
ta profeéto,inqUlt Adlma ntus, talta fUlque fimllta
III naUlS gubern atlOne ,a een[us çfiima tione
guberob,loqu i mu!ieres foIe nt. N eq,i te la~et ~uo~ & fernatores ehgat,p auperc: vero lieet gubern adl peritio
ui,& domefiici, prxtèrt im glU maxlm c Vl~etur ~frem hal1dqllaqllam admitt at,quid ex hoc feqllutllfe beneuoli,talia quxda m auribu s puer?r u ["p~ mrum cenfes? Vt malè naué ducant .An non eodé pa[u{urrant. Et fi qué viderin.t, vel pècumas pa~n d~éto in q llouis alio princi patu? Sic eqllidé arbitro r.
benté!ql1cm ipfe nequaql1ain ius vocet, velm ~ho
.Si,cne in omni~us prxterql1a in ciuitate? An.& in
quoda Jnittria aftjcientem,cdicunt puero, p~uldo
CIlUtate prreterea? M uIto etiam magis, quonia ha:c
VIl' euadat , omnes ifiiufmodi vlcifql wr, vlrqi magraui{sima efi,& maxim a gubern atio. V num qUJ, gis fit qllàm patcrex tlterit. Idem il1e filius domo
dem hune & tantu paueor um potétiadcfcél:u patiegl'elfllS a!ia horû fimIha multa audit, videtq i: hotur. Apparet. Q!Yd aut hoc?N l10quid Icuius?Q!!lmines ü:ihcet qtll in cil1itate luarum reru f.'\tagunt,
le Hhld? ~od necelfe eft non vnam hanc,fed dlU1S
fiolJdos vocan ae parui pcndi:horu vero difsimiles
çlfe re[p.vna quidem pauper um, diuitum altera, &
homine s
.
·
�f
Dialçgus VI I I.de Rep. Vel,de luIta.
homine s intra mœnia ca dé habitat es fibi inuieem
femper infidia ri.Cert è non leuius ifiud. Sed neqlle
hoc pulchr û efi,bellii [cilicet gerere non pofiè:q uia
cogtÏtu r,fiue populo vtantu r arrnato , eum formi~are magis q ulm hofles:Gue non vtantu r ,reuera i?
Ip[O prœlio paucor u potétiœ fiudiofi videri:ac eeia
pecuni as in eum vfnffi erogare deereé bbunt, vtputa homine s allari,i fihuc ingui an deconi cft? Non
certè. Nunqu id rcaè fieri i1ll1d exj{bmas, quod lllprà vitupe rauimu s, vt in huiu[m odi ciuitate ijdem
hOmines in diuerfis fimul officijs occllpc ntllr, terram col~'lnt,pecunias cumulent,mili~ët?N~llo modo reac. V ide vtiq; fi horum maloru omnIu m hœc
prima id graui[s imum patitur . ~ale id? Vt liccat
Cuiqua fua omnia alienare, alreri vero illius omnia
compa rare::lt q; ei qui alienau it, habitar c in cillita·
te,dum nulla ciuitati s pars exifiat,neq; nnmm llbrius,ne q; opifex, ncq; eques,neqi armige r, [cd pal1per & cgcnus pa(sim cognom inatis.P rima hçc cerlè.Hoc profeé to in cil1itatibus que; paucor u fubijciutur imperi o,mini mè prohib etur. ncg; cnim alij
opulcn tiorcs e{[cnt gU:lm dccet, alij prorfus mendid.R eaè loquer is.Hoc auté confidera, l1\1n9uid
quand o diues huiu[m odi erogab at, conduc ebatne
magis ciuitat i ad ea qux paulo antè diceb~mus: an
videba tur quidern è princip ü numer o eae, reuera
'luté neq; princep s, neq; millifie~ erat, [ed fuarum
faculta tû conftlm Rtor.S icvtiq; vlfum efi. ~rat autem nihil aIiudq uam co[um ptor. An vj~d~camus,
quema dmodü in fauo fucus ortus eXamll11S .apul~
morbu s efi,ita & hornin é huiufce modl doml nat~l,
pefié,reipub.fore~Prorfusinquit, ~ Socrate~.N olle volatiles fucos ornnes fine aculelS deus fecJt?hos
~uté Eerrefires, partirn fi,ne aculejs, partim diris artnatos aculeis cernim us. Et ex his qui aCllleos non
habenr ,inope s randé in feneau re fiunt: aculeis autem infiruél:i funt hi qui vocâtu r rnalefici. Vera 10'queris . Confia t ergo in ciuitate , vbi mendicos vides & fures inelfe clàm,& crumen arum feaore s &
fac;ilegos, & horum omniu m fce!erum archite lti.
Confia t certè.N on ne in ciuitat ibus quz regunw r
à paucis,e'genos inefiè vides?Omnes ferme,exceptis
princip ibus., An non igitur arbitrôlmur, rnal~~c~s
in ca elfe multos aculeis ipfis armato s, quos dllJg~
lia ae vi princip:ltus detinen t? Arbi,tr~m~r pbnc.
Nonne ob praua edtlcatione~, ~ dlfclplll1~ d,efcé}û,& iniquâ reipub. di[poli tlOnc, hornJn':s Ibl t~les euadere afleremu s? Aifercm us. ' TalJs v~lque ent
ciuitas paucis [ubiea a princip,ibus, rotaq; premetur malis,fortc: ctia plu~ibus. SIC ferme. ~~nfllruta
iam nobis, fit ea refp.qu a paucor u,poren tla vocant ,
à cen[u:; xt1imatione principes elJ~entcm:pofi h,a: c
aUtem uefiigemus quo paéèo Vlr a!J<Iuls linll!Js
11
ifiius eruciat ur,& pofiqu àm fimili,s efi effe~9 '9 .l
ex
e
~axlm
lis fit. Sic prorfus . Nonne hac rat,JO,?e
~a:
ambiti o[o in paucor u imperij.cup~du tra~t?~
~ando ibi adolefcens aliqUls nmo ~111de.patrc
imitatu r fuü,eiusq; ~efi!g~a[e~l~l~ur:dcll1d: Ipfilm
afpicit , vt qui in ciUltatc taqll~m l? [copul u offenderit, fubito ex culmin e dign1~ra.t1s prol~pfum fcip[um [lIaq; omllia difperg e?te,hu e pofi,JI1~p~rat?
ris &duci.~,fiue alccrills maglfi ratus m~~lImdlgn~
taté inilldi du ab infidia toribus traétu, a caluml11a
ibus
toriÎ>us circunu entii,op preilùm ,eieétii ,ho?0.r
ll:,
~UJdc.I
um
& patrim onio fpoliatu.Con[t:ntane
patrl.
at'nJ~o,
us,
b arnice, hxc intuJtu s atq; perpe{f
,tnonio ,propte r forntid iné ,cofefiim ex am ml thtO-
r
43I
no ambiti oné iUan! & audaci i,deijcit, & humili or
propre r p:1l1pertate faaus rcre:ld Cju'tfiû conuen it
& angufi o admod u animo aridè nimillm , & parc~
viués,[eqi in obellnd o negorio vexas pccunias cogrcgat'.A 11 non hlliufcemodi 110mine tue exifijmas
in ca animi [eJe auariti,'i & lucri cupiditaec: locare~
atq; in re magnu aliqué regem fingere ?ornam éds_
qu,~ rcgi js cx~rnare, c~r~nis, balteis , fibll1i s, 6mbn Js,~nre Ped~co? E q u~dc:. A tq; hic q nid é rationa lem vJJn,& al11moGt;ltlS ardoré humi hinc inde d,,pofiti [enlÎre hui~ c~git,~nihil aliud inql1ircrc,&
conlid,erare p,ermJt~Jt, <Jll:lm vilde ex pallcio ribus
peCIIl1J)S phmm x cogreg ctur: 11anc alit nihil aliud
n:ira~i,~ collere ,quà~ dillitias aeq; diuites, neque
dl~nJta,te ex r~ aIla qllam ex pecunijs ~uxr(lrc, & fi
qUld alJlld ad Id conferat. N ulla cerre alia mutati o
eft vfqlleadeo vclox & "chemé s ex iUlIene ambiti o_
fo in pecuni x cupidu . Nonne igitur hic paucor um
imperij filldio[us efi? Mutati o quidë ipfms ex: homine fi,milis. e~ illi~s Reipublica:, ex qua patlcor u
potentl 3 extJtJt. CoGderemlls vtiq; nunqu iJ Gmi..
lis fit.Cof iderem us.PriJ lcipio in co quod pecunÎ:ls
multi facie, Gmilis erit. ~idni? ~lilletia & in co
quùd parcior efi,& operi intenti or [ol:1sq; necca:'lrias cuei~itates expIer, cxteris vero fu mptiou s ne..,
quaqua lndlilget, {ed alias appetit iones tanq ua [upcruac~Jas c~h.lbet. ~agnopere. Al:idior itaque &
fqualJdlOr VIUlt, vndlq; fumma parfJlnonia rem f.1n1i!iaré :ltJge~s,coaceruado inretlls thcJ:1uro, quos
qmdem homlne s vulgus prohat .an non hic erit vit'
t~lis Reipubli,ca: ,firnilis? M ihi quidé videtllr. Pecumz Jtaq; maxIme llOnor anrur & ab omni ciuitat e
& ,ab ,hoc .. N~q; enim hjc,~t arbltro r,dj[dp line; ap~
phc~Jt :ll1Jmu.Non,vt oplnor .Neq; enim c'lcu iibi
duce pr~po[uj{ret.Optimèqllidé.hoc aut animad .
uerte.N onne fllcolili natur:p ~~niles cupidit ates ob
d.ifciplinx dcfcChi ineffc: dicitutls~partim médica s
partim ~~lefic,as~vi q,Uidé a~ a,lia d.il~~é~ia de~étas;
Et ~axlme qUlde.,Sc~sne quo InfplClc::s,lpforu niale~cl~ c~rnes? ~on~? Ad orphan orû tutelas ,& fi.
9Ul,~lphs t,ale cotlngJ t, quo licentia plurim a ad in_
lur~a ~anc~[car:tur. V ~.r:1 l~arras.An 110n id confia t,
quod ln ahJs e?mercl)s vu, talis, in qlliblls 'probu s
h~betur, eum 1~~l1S elfe vldeatllr, xquita te qlladi
v~tct cçtera~ 'l~pldJtate~ par:.uas quç in ipfo ftlnt,co_
hl~et:non }dclrc~ obtepe ras,qui a non prçfier ,n"q,
ratlone mafucf.'lclcns, [ed neccfsJtatc ac metu circa
reliqua m fu!,ila~tii ~ontre~jfceJ~s ? Summ opere.
E I1lmuero,o amlce~ l~ multJs eoru reperies, q uan ..
do ahena oPQrt~Jent lI1fumere, fuci perfimiles Cll ..
piditat es. Maxim è.N () igitudè dirion e intefiin a is
~al'ebit, ~eq; vnus qui~a e!it,fe~ ~upl:x,habebitqj
JI1 fe cu pl tÂtes vt pJunm u cupldl tatu domin atri.
ces,meliores {èilicet deterio ni. Efi ira. ~al11obré
modefi jor hic alijs multis erit. Cofenrienris tamen
& copoG,tc; ,?l:ntis vera v!rtus~longe hune effugict.
Mlhl qludc vldetur.~lI1etJa ad certam é erit tardior vjr parc us, quoties priuari m in ciuitat e de vi..
aoria aliqua honefia , & magnif1.cétia erit cerran..
du m,cu pecunias erogare nolir deC<Jris & cotent io
num huiu[m odi gra~ia, metues prodig as Iibidines
[u[cJ~arc,~rouoc,areqj .ad propug nandü cotend en..
d,umq;. C~ pauClS e~rll qux circa fe funt,op timatü
mu pugnas , vt pIunm ü vinci patie, & dülitia s auget:Sllmmopere.~N uquid vltràdi ffid,ü:tlus,ad duitélUS elUs e~'femplu qu:e gubern atur à paucis, hominem parcu atq; .:1uaru infiitut l) efiè ? N ulla modo.
Pofi
,
�~ Liber trigefimusprimus.
4 12
PoO: hxc inucO:ig:lndnm viderur, quo paél:o popubris subern. tlO ôfiJtllltUl') & qux lit cius concini , vt eandem JIl tali h mine conditlonem rccogno[ccntc ,ellm in iudiciu deducamus. Ita[anè jrcr
nobi ~ inceptum fimiliter pcr:lgemus.N onne hUllc
in modu m ex paucofll rn potenti:l in popu )aré gub ~ rn :lt1onem ciuit:ls pcrmllt:ltllr, ex co quod ciues
optimü cfIè propo[lIcrunt, vt quàm ditJ[si mi flot?
~o p:lttO? Q.E.i:l principes in ca propter dl\1itias
do 111 lO:i.t llr, prodigabtaCCpl & pcrnicié dWolutorllm ;lI11enÜ !cgc prohiberc ncg llgut, vt cmptionibus (X. fœnorjhllS eoru v(urpltCS bona,opulcnriorcs c~i:i honor:ltioré 'q; Cll:ld.ît. Maximè omnill m.
on fiat itaq uc impohJbJlc e(fc in ciuitatc diuirias
h0l10rarc Li Illul,& tcmpcr.îu:l po[mlcre, (cd ncc~f
f,ujû cl!: ad alterills ;l!fillll.ltioné .1[terü rcm per j/J 0;fUm Ilcgligi.C6!bt plnnè. ])um Jgicur in p/mcoru
po~cnti.1 ~UllCntlLÜ~ Cduc.ltlOl1e negllgll nt, pcrmitWlltqi ad bbidinl: vil1crc, eogunt Ixpellum cro bomines no ingcnero(os ad p.Hlpertatë rcdigi. M.lximè, Sedcnt, vt arbitrol',ifll III ClU itatc aculci arm:lti, partim :llicno 'l:rc grilll.1tJ) p.uultllg.J1omini:l afIhél;I,partJITI vtdfll; rn:llis opprd J,jnhdl.1J1tc mi
qnos(lUI. 11 Olg.:nÎc pollèdJllè, atll; .lll) , ;ltqi jdcireo
;t'cs TlOllas quoridlc 1l1o!iutllT.Efl H.t. 1 IOI111l1c~ alitel)') ;\lIari,dum Ille,:O ÎIlClll11bût, ho (1; nô anilll.1dlIcrf\:rc vidérllr,& relillllorü Ill/uper vt tlui(lli ma>eimç cedlt) ll1:lxllnè :lrgc p~() HlImllIo vulneranrcs,
& piltri n.\toç fœ nLlll~ plu rJll1 li ln rcport.lIltcs) ita
fuciç cgeni
hOJ1lll11bm cillH.1tCm rcplcm.M.ud_
rnç, N cq; volu nt tant 1 111.l1J 1l1Cendili lta cxtinguc_
rc, v~ nOfl pcrmierant qUCl1tli rcs [lia pro arbJtrio
agere. N cq; itarur[us & lèclllldum "Itcr .lm lcg t tahaquxdam pro)ubcntur. SecLlndll111 llll.un potjffJmum~SecUl1d 1I111 e.un q ua: pofi illall1 proxllnè fequJtur,cogitq; cilles v,rtuth Cli rl [lIfô perc.Siquis
cnim mu!t;ll:x voluntari)s comtrclj~ [uo pericll\o
craéhre lU be:lt, nô v [lI li c:ldcù lin p li dé ter pec unIas
congrcg.'\bu nt, paUC10 r aq; III Cl ult,ne mala nalcentur t.lll.1 qUJ.!taÙJxJll1m.~ic onlllino. Nunc :lut his
$le cautis ~nnclpes !l~bJJtos tic ln clUitate difponunt;[C1pJos veru,& ium, & HIl110reS, dchcatos,&
moJJes,& [ecor~es reùdüt,nu!!Li :lut animi,aut corporis laborcm roler5tlS, volupt:lubll "qi &doloribus [uccumbentcs. ProrIus.Et Ipti qmùt: cales eU:1pu ~~1 vt ,I1i~ll ali~ld pr~ter q uxfhm,l .cfiirnent, ncq;
maJorcm VIrtUtlS cura. babe.trlt quam mendlei. Sic
certè,rta igitur jnfiitll~i, quOties cC,gredi untur inuicem prjncipes acfubdlti,liue 1O mneribus,fiue in
alio quopiam cômllni commerclO, atq; opere, aue
cira fpeÇiacula ad exercltü vel nauiganres vnà, ve1
militantes, vel etii in IpLis pencuhs {cfe inUlcé fpeétantes,nullo modo J1l !lIS pau peres ldlultlbus defpiclUntur,[edfi-ellLh.:mcr homo p,l~rcr,maccr,cu
ttm~; [ole dUratlls cùm in ade ad opulentum collatus c1t?in vmbra mollItcr cnutrÎtu, atqi ob\focorp~re oneratUffi)enmq; infpicJt anhelante & anxiü,
no~ne cen[ebit ignaula ca::teroru, vuos huiufinodi
d1ultes neri?alterll; alteri ybi priuatJm conuenêre,
narr~bunt,loc\lrktes illûs [uos cra{[osq; homines
preu} nulllUs eHc?Noui cerrè ita cos [olere. Nonne
igltllr qucl~~dmodum debile &valetudmariü corpus, vcl ~J~l~a mutatione extrinfecus inieéh in
morb?s lllCl~J t,fa:~e eciam nulla extrinfecus re noc ~nte,lp[um 1I1tra ie diCsidet:ita & CÎllitas malis ijfdCl1~ afft:~a pa~ua occaiionc,aliunde fibi, veJ his ex
opumatu, ve111hs ex populari republiea auxilium
q;
adiungencibus,xgrot:lc,& [ccii ipf.1 di{fentit. ~pc
etiam ab[q; cxternorum oper.l, [cdicionibu :lglt:l:
tur. Pror[us. Popubris vtiq; gu b~rnatjo fic, \'t 3rbl
tror, quido p3ul'eres [lIpcritcs, dlllirc p.ucim n~
cant, panim in cxilium l'cllut, reliquo alité xqllt
rcipub.honoribus mllncribusq; :lffJeil1nr,:Irqll~ \'c
plurimû in ca forte lllagilhatlls obtingllJlt.~ lUJld ·
modi ccnè dt pOp\ll.lri~ ciuiraci confiitucJO~ fitl,c
armis h:lt,fcn mctll di(ccùcntiblls .11i)s.Q!lxn.1 t'rit
igltur horum ciuillm vic:l?qll.lli gubcrn:lt1o?(Ofiat cnim quod vir talls popll1.ms aliquis app3r~.
bit.PcrIi)iCtlllm. An non primû quidem IJbcrJ Clut
omncs,ciuimSt}i bbcrt3 ti s plc'l:l,fllmIl13q; Iteellr~.l
pro IibJdinc omnia omJ1C alldcbul1t? FCfCUf cl} l,II:
dcm. V bi auté li ct:llt i.l, ibi gui rq; :trhitratu [uo ': I~.\
jnl'htllct. Patcr. ffil1lformcs ln h;lC CÎuic:ltc 11:lIcIItur homines. V .llde. V ldctur vtiq; hçc omnium c/l,i:
rCrlll11pub. pulcherrima :atq; vt p.llliu v:lrij\ dcp~'
ttllm coloribllS,(peciolil! JmUI11 dl~ ddcwr,ir.1 CIuiras Hb dJllcriis ex monbu v:tri:l, pulchc rril11 :l
pr r(us app:lret::l c pcrindc "t pllcri & 11111Ijcrt.~ \';trittatc dilÎ:in él:is plficiJs & ft)cél:;tculi dclcét.H Il l',
fic mu[ti propter hanc v:lri ctaté pulch crri!l1~ ;ubl~
tr:tntur. Et m;\)(im~ quid é. Atlll1i Cacih: dl,ô. c.\tl:,
in luc ciuitarc rCIII pub.qllxrtl'c.~:lmobre (~IO
ni.lIn omnl.Hcrumpubl,i.gcncr.l proprer liccl1tl ',un
h.lb ct: ac y IdeCllr I1ccdl.lrillJ1l ill ü <] ui rem p ~I b ,Inl1Jtl1cre cllpit''luod modo ,no~ fcclmll.s ,popll~.lrcn ~
ciult:tté ingreJrulll,C:lm rClpllb.:onfiltutlonc quX
magis placeJt lib~,dcllgcre,quah rCnl1~1pll b.n.und!
nas adcunt é,atq; Jt:l elJgcnrcm,CJllJt;ltH n~odu /J ;~.
tLIcre. Fortè cxem pb huic neqllaq ua decrut. Q!.!ld
vero? an non dulcis hxc pri ma frote,;)tq; dlllin:l ,,1~
dccm vitJ, vr. llCq; cogan . ln hae cillitate magtIl:r:t:
tibliS fungi, nec ctia fi:ld id [lIffJcias, neqi p:ucrc 11
nolis,neq; bcllû gerere ali js bcllu gcrentJbus,ncql~;
pacem agere: agcntiblls cllIjs,nili Id placeat ?Ve ~ cCl:t
fi q lia te le" irnpcrare vetet,& [entétia fcrrc:nthJlo
minus & irnperes,& fencétÎ:ls feras in illdicio: JTlOdà nbi hoc vi[ul11 fuerit? Fortè fic primü yidctur.
~ld auté man!ilctlldo damn:ltoru quorunda m ?
n6nne decora? an nondû hac in cillitate yidifl! ho~
mines morte, vel exilio condemnatos,nihilominuà
vrb e ~ illeolere, ac pro dire in mcdiu, & f.-cpeqll.l!
Jlemo id videat, aut curet, in{br hcrorü q uorllud,t
pcr vrbem incedere? Vidi equidem mulros. Indulgentia vero ip1îus nimia, & tine vIb ob[eruatl onc
negilgentia corum qua: nos dicebam us, rem 1p[afll
honefiantes,qllando ciuiratem conftituebamus,S}'
viddicet nl~ t~rtè quis cxcellentj fic ingenio prc;~l~
tus,nunqua VIr p,rçclarus euadet,nifi à prima puer~
ua ftaum honefils [cfe cxcrceat ludis,&eiufcemodl
omnia frcq uenter e,xerc~:\r,ta.nqlli qUit alto anirr:O
hçc pdfunda,t oml11a:e~ tnqua,neg1tgétia nihJ) pdi
habet, ex qUlbus filldl)S ahquis fe ad ci li i\i:l con ferat, [cd honorat, fiquis duntaxat amctur.1, vulgo.
V:Ide a.d~odum generof.1. Hxc vtiq; habeblt 6C
horu Gm,lha,~ubernatio popubris, eritq;, vt lPp"
ret , dulclS rdpubIica, & fine duce, ac varia xqua/J~
t~te~ quand:i. fim1liter xqualibus inxqualibusqu e
dlfinbuens. Manifefia admodû narras. Cotempl3re qll.lsnam vir talis priuatim lit,an fortè primo in~
uefUgandum eft, quemadmodllm in republica {ecimus, quonam paél:o talis effIciacur { Ica pror[uS'
Nonne ita rnaximè accidit, vt auari patris & paucorü potentix cupidi filius aliquis (ub parétis mO~
riblls nutriatur? ~idni? Hicvi voluptates CUlS
coércer,
�.
433
Dialogus V II I.de rep. Vel,dcre.er.llriu.· fto
v r ,& fitpcrbx r
t,no n :td luot:rcCt,qt1XCllllqi ad (Llm ptus alli ciun
ia; :tppcllT:u
nccc
crum,t1 ux qui dé volupt.lcc non
mh isui ill.,
c,nc
bntur.~1.1OJfclhlm cCLNum lubc
dllr ix
nee
qux
em
t.He vcrlcffillr, vt in prim is quid
u '?
n.lm
cr
dt(e
,
ri~
{l:~
~.t volu. fint cupidlt.1tcs q ux no? ncceqlll
•
v
nto
lIle
lx
dcll
uix
~:C1nccerlllbcccl}lIidcm. Necc{l.
pcrli
que;
us,&
fum
li·~~tllü c~r~~lIr,qu.1S .1moucrc nô poJ
qllxrcre n.ltlIClplUtllr,no iuu.i.r, h:u'cnim :tlllb.u
Nonnc? MaxlIl1è.lurc
talll nol hl nccc{l:uiulll cfL
Jure. A Il non
igit ur c."lS ne C{l:Ui.H app cll. lbim u.
rc," oue d
qux
us,
.lbim
Ilcg
dIe
rcQ:è Cl neccCt:lri.l
ç
'ue li .1dfl ll1C,
P?I~ilnt,(iqui :dfuc(cae.\ tcncri ,c}lI
cne? Prx Luc
no
qi
rtIn
pl
o
1111~I1 affcrunt bon i,im
vt (pu: verxqUIÙCIll. Accipi.lmu e.lTll cxc mpl ar,
d.10l e.l illfIliq,uc fint ,cog no( c.tn lm, & figur:t qu.l
"'tiq; c Illed:mli.
~Ial,~ u. ic P?rtct. up,dit.l,
111,& bOIl.t or
c1l)1(1i,& ob(olll) v{(l; ad /.11 U brlt. ltC
mo r. C.crrè
pori v.lletlldIllCm,nc c{l:tri.lCn. Arh
Cpli.l fille i&
im,
ibi vCm du pli ide .lll(l nec dr.u
Ali rllm
Cn.
.lr.1
pC; vira n nfil fflc it,& qui .lvr ili
cor por i
.10l
bon
aù
vero côtlim~torllm, qu.l renm
I 011Ill/II
Itcm
m.ll
s,
hab ltud inc confcrr. Pro rlÏl
u.l,
ru.lc
(ilpe
ti.l
cten
app
ul11
f rt vcl hor um vcl alior
&
ycm
.~~I
.lt
.ohn
ctt,
pot
ri
tUm ceia coë r en.\ tene
Ille·
j,
l,lCl
r.\nt
rcpe
.lI11
cnti
prud
cor por i & mcn ti .1cl
.ll.l~ igirit non ne cl1:lriallomin.lbirur.Merit
tfiui d: di
qll.
ver
.1
,iIl
lte~
tur (lImptlloJ:l~ cupidit.
.,bllllll '. Î UJÙta ,qUi.1 confcr.lnt.ld agéclum, VOC
~. Iùem. Pro ni? Idclllq; de vencrcis ait) qi clicelllll
in.lllll1111 ~ h,ü~
fe~o,qllem fllcum p:llI toan tè nom
& !,bld'I1J
c{le ùiccb.ll11U qui t"li bu volllpt.lt1bm
ncccll. ri J cfi
bu plcllU efi, & cup idit arib ll non
neccJf.uj)s,parcu,& r.lU
lllancip.ltu :eum vero
ubi o. R urhl
cor um pot ent ix cup idu m. Pro culd
pot enti x cucorü
pall
dicamll qucmadmodllfll ex
/TIIhi hoc pa
é
.lut
etur
Vid
r.
pid o poplllaris cfflcitu
ndo iuue_
~a
m?
na
~o
ri.
tto, vt pfurimllm,fic
, & aride ninis,vc mo do dix imu s,nu tritu rud irer
.uùe ntib us vcmil lm, fuc orû mcl gun ae,a dhç retq ;
omn ifor h mcn tibu sq; :mim,lllbll " qux polT'lInt
are: hjnc
par
me & varias volupcates vnclJque com
9ua ific ex pau
vtiq ; cxin ima eam orir i mutatJo~é,
ln popu1.~r~m.
cor um potentiol qu: in ~o efi, tralic
ulll clUltas
Neceff.trium eft. N lIqUld que mad moù
alc rutr i
um
mu tab atu r dum exrrin(ecus prx lidi
e[cenr~s
adol
.l
par tium pr~fiaretur,à {imili limile:it
rn:l~um ~Upl
mu tatu r ing eni um , dum rur( u,s ~xre
en Cllpldlta_
dita tum fpecies cog nata & {imlh ,alt
g~tu~i' Pro rtum [pe dei earli qUa! in co (lIn~,[~ffra
ClUS pat~_
fus qui dé. ~àd fi qua: [uppetJx lOgen1~
:u : ~om~JlJ
c~rum imperij fiudio(o,fiuc à pa~re,(c
[ibus,1ncrepa~lbusq;!e
CIS a.1ijs ferantur,admonen
ad (clp(um tuc
diti o,& relu ébc io,& pugna in ipfo
arb jtro r, pop ula
nafcatur,~dni? Et qua doq ;,vt
pôn ullx curis con diti o pau cor um fiat ui cedit,~
idunr,pusfore
piditates par tim inte reü t,pa rtim exc
rur[ us excoe
vnd
aliq uo in ani mo iuuenjJj exo rto,
qux exc icas
er
litu r.F it non nun qui • Rur fus pr~t
a: pr~
nflt
cog
der unt cupidjtates~a1ia; coalef~en~es
emc
~ch
tç
mul
n~s
pter illfcitiam paterna! educatlo
ro
por
llt
Tra~
wt.
[u~
tesq; flunt. Sic ce rte fleri con
[erc1àm
u
acd
s,
dme
letu
ad fe famili:uÏtates & côh
d pro hjb,e.t?
pun t,m agn u exc Jefc udn num erü. ~i
rçfe ntle nt,p
upa
occ
m
arce
Tan dé iuuenilis ;lnimi
cior ü,&
offi
q;
iorü
nef
,ho
tes vacua e{lè doé hin arü
."~um
.om
~mi
opt
[anè
vcrani infllper rati onü . ~i
bus
meu
ru
plo
m
inu
cuftodes feruatoresqi in hom
'tu
t'xt.wr. SlImmop
ni III 10 llltl tllCt:c
I.tntr~q'l rati on" & pmi ne, c
obtinC:t. 1.1dentestc llndem tlli hO/ tlllli ' 10 um
illo\.l cdrll
xilllç. Nôn ne iw ü.,d 1 0[( pk"
Jill)Ji Ill; .lli:
ci
1Il.11llfèfiç lfil habit.lr? A fi .\h .lrni
Jilbllllrr.\_
CI
p.lI
quo Il.lbor.lntl mct. >11.11111111 elll
ltn Il'!'11
ldcl
c.I,H
t\lr,/i,p erl~x pcrul.lntc~4; r.ltl()~lt'
1ttllllr,
.111I1
llll
Ipl'i
U
1Jdl
111 () mUr ! port.l , necli ~1I0
it, li:d
ip"
C
~
litll
neq; ll·g.lto~ pflll.~t ru/n ui fllOl
ncll.l
.lpp
)
IJl'/l
<}lI
ll
lpl~ prxlao lupel.lt: • puJ or'l
Ipc
:tt'll
lllH
pcll
t',
pan
te t.H."Jt.ltclll,lnl'~t1ll1l~l tUI
irc li; ('IJu lit:
r.lml.l \':~l> I~O,llIl.\ vu .ltc \, ()l1l1ltl.
ptJ/lIl JllO llllll
'Ill
,1.
1
modcfil.l,<lllOlp ln III 11h1
...lllf.lré
dld"
:'
tnll\
IC.l
l(
rufi
I
dc r;lt! 0 Ile 111 ,t.H}II.\11
' vn.\ l'li 111111 .
pCIl.leu ' dctc,lbnrur . 'ti l~.llIt , & ipl: ? I.tgno_
1Il1l.lld IInt
tI\ fllt/llh\! lIt uplcl/t.Hlbu
dll .1I1Î IllO qll .~) _
t'.
l1t
lrrll
lkpu
'
hx
perc. , ,II III
J' 1.l/lIlnlri.lIIp.1rut ",' puq.~.\nlllt)Ill.I~1l1 impclII
, prntlH'.dlt.Ht:,
~o,pofi h.t .PCtlll.l/\tI.\Ill!IJ Cl'llt~.l/ll
·fli. oroll:\t.l~
lIllp "de ntl. l, fI,kmlld.l ' lI1j;l'llrJ <;.1[
(1 :d Il III pcwl.111
d~du 'lIt,c " tollentC\ ,lppl.tlldrlltc
/ l:tl,l/II VCl'
'IIl:I
OIH
C.ltI
t1.lm qllldc,l/lgCllU.ll1\ CtlU
i cnt/.i:illl
~11II
III.1
& Ilhert.Hcm "," pn di •. dlt,m·III.
lt.llIIlOd.i
lion
Ail
puJ ntl.11U fort Itlll.li IIC: \'oC.1I1t.
fI~'rti eupi
cJJ:l
.
m,otl(. IIII!Cnl~ erJlllie : i."I1t1~ri ,t .lle lll no nc d!:l
lltl.l
hlC
,l
dlt. Hu. lltre lon e, 11\ dl/lolut
c Id <)Ilfi.\t,
n.lrUIII fmJ!llllllq; voIUpt.ltlll1l? PI.w
r, Ililu lo.
ltro
,ub
inq U it ,Ile. V HIIt dcinecp t.lli ,vt
urt,HUnt
vOl
Jll.lg,is nl'ce~r:uili qu~\m (llperll.l u.uü
s. Vl'ollc
t.lti
crci
gr.m a ero~.) pecllnJ.l ,I.lhore ',cx
1C_
dch.
Ùl;
m
.,
vltr
;
l1e<]
t
mm li it.l tc.>rlun.ulI en,v
rur
llrll
pt.lt
volu
l1ti
i!\'e
&
chetur,(e~ fcnior f.létU~,
,ex
itrir
.1dm
lla~
.lliq
,Ied
1c
?ml
n
b., :tdl~Cl1le~tc,no
it illi totli (cd. u
c1l1fi~ IIltcnm cxtCrJ~: nec /ng rch
crtj.lt (c:ci qtJ~
[cd it,) ~iuit, yt xqu.,'iterlin~uli i,~r
mo imp riü
tllm
fOl te. tu ~ncldJt,~due m.lglfir.ltui
altcri nul ilç
rurf
&
ur,
fili com ltte h du e.l exple.H
d Cc alolt.
apu
r
'te.
la,ncgl~~.l,ÙÜ, vn.l~~tI~4..r ~q~,ahj!
nc<];
pir,
a~ci
n~)
r.l
ev
~lcacCHlJt.H1C qtIJdc r:r tlOn
volu
erit
dJx
l~
liqll
,
lttlt
ln cufioJIa: [ux ~rcclll :rdm
.ltu ,
IJit
cup
i
niq
cfia
ptat~ p.lrtll1l clIc l~on.l,rü hon
ho.
&
,
elfc
.\~
ccnd
excr
p.lrtlm vero mal.1ru,& Ilia
Vc.
.H
lbéd
COh
&
as
r.ld
nor.lndas:ha côt d,m ode
es
omn
le
limi
i
:ltq
rll!11 om ni? u his an~llit,.lffJr~l
afir.l
s
<]ui
qllj(
o
feét
el1e,& pa~lter ~onor.,da .Pro
r, vt inei défcéttl Cfi,ld .lglt.N onn e itai n djc viui
ll ob{çqua
.ltib
idit
cup
tibllS prx (en tibu sq; femper
ionibusq;
/IJr
mod~
i
etat
ebri
tur? dli vide1icet ahl s
en incd la; jninù ulg et, ab.ts aqu x por u cont~ntlls
rcer, non nun _
terd ü ycro gymnafiic;r ttudlJs Cc exe
e~! qua ndo que
qu.i rCl1ljfs,o ~ ~oco,r~i an,imo torr
rI.' ad rc:mpu.
phi lofo phl x attl ng lt fiudJa, [xpeet1.1
opt uln [or5 ,&
cOferr,proditqi in medili,qtl~c~ujd
irat ur, ad
dice ,& f.lciës,.1c {i qui doq ; milites admaducncar
Um
rllr[
eos fcrt ur fin mcr ,aro rcs, ad hos
fi~~diri git, [ed
neqi ord ine vllo aut ncccfsita:e vit~
.1Ppelbnç,
vna
c
iucund~ & }jberalem,~, b~ata han
hom inis
i
ular
pop
m
han c ;ÛSiduè colic. SCJtc VJta
itro r
Arb
.
afii
narr
ntis
nulIü dçleélü viuendi hah
s e[ibu
mor
q;
i
rim
equidé pl~~u hunc~~ucr{is plu
illJm
itatë
ciU
odti
adm
[e,p ulch ruq i & v.UJu,quem
iter "iuc re;n
videri,qué ~lOè ,:?ulti atq; mu ltx fclic
Olulra cxépl.1
fe
in
ti
mor
bicr.l,renf',cu rerup~l.a~q~ue
talis pop u
vir
is
nob
Ello
co~tJ~eat. Ita,c~ mm lru.
ito nOOli
mer
i
ular
pop
bn rcJpu.fim~hs. ~tpote çt
.
h. vi.
repu
a
raill
c1a
pra:
ll efi, vt de
Dety rlOl de
nef. Efto .Re hqu
•
,
~
9
1 d'
'.
;tyr ano .Om ni- & tyun no.
roq l prx c aro Jcam ,tyr anld c arq
no. Age
o
�434
Liber trigefimusprimus.
cc,cgrcgi.l ilh & cleg:1l1 . l'cf} u D.cft) ex qu.\ vt III tIlt
videf,tyr~ni mlcJtllr. Elcg:111 certè,fI'J quorlill n
hçc? Morbus porro q lIÎ in p:1t1corllm potentJ.l fct'pens,c:111l bbef.lébuit,idem & in l1.1c pull li l.lllS c)(~
crcfcensqi ni Il Il:\ ex IJcttla, poru bré c!uit.\((: ~lIg(l
[crllJtlIti [ubiglt. Ac [u m ~1:tWll exedlus O~lnl \'~r
tl pcnitu . Jn contrarili cô (ilcllit,in tCIIl ponbus, '~l
:1rbol'lbus,in :\nimaltbus,& in l'cl u fpub.I11.1xJ/.nc.
H.\lId JnJUd:t. N il11i.l cnim bbcrt.\\ baud j~ alJl1J
v idetur IT ni I11J:\ i Il [entirut é couerti , & pnu. WIl,
& publicè. Certe id conlcntaneu. ~:1re n<:" :\1> r
di cb.1Jl~ non ex .\1J.1 repu b. IT poplll ~lli tyr;ulldcn~
[lIrgac:cxtrerll:t ex II bert.He, gr.llIiJ'.,im.lIl1 &,rn:l~l
me . grefié lèru ituté. le oficm!J t r.\~io . At 11 ~ h~).(;,
vt nrbmor,i p[e q llXICb.\s,fcd qllJ/1:1 morl>l~s Itle II~
paLleol'ü pot~[i:t poplll.mqi gllb<:rll.nione J~n.l~\lS
èam in feruitllté redlglt. V cra l1arT;1~. DiI.: cb..\ "t.HI;
O[JO( rü & proJ.lgoru hominu gel1lJÇ p.utlm ~~r~
ULIS & v mhu ' e~I~, p,\rti rn ig n,Will S : & 1~l llJ l1.\II.d.~
duccre, hoc aUte icq ui , q 110 <J1lJJé hOl1lJ.n~s , lllJll
in [llpedoribm eop.tr.\lIltl1 o:tllo .(F~idc lui J\ .l~\Ilc.ni ,ho) alité a 1Ilci~ cJr t: nbu htleJ' .. t ment,o.
llb qtlldé in ql1acliqi fuerillt ciull.He, C.1J1l ClIrb.\~,
qllcl1IaJmoÙli pJtl1na;lC bJli corpns. ~lOS op<H tct bOllu medieu & 1 gum fUlld.\ton:m, non IIUI1I1Ç
qUJIl\ folcrtcll\ :\pUI1l 1IlwrCm,ell1JJlll ' p)'(.. ~.HICI "
pJ'imlll11 t}1I1dem ne orianrtlr in cillitate:.1c h 01'11111
tur, ve cu Ip!i~ f.ll! i~ proti Ilq cxcid.lntur. Iy\ pror[us :1gclldü. SJC igitllt .1~cipialllm,Vt pCripIC.lrJ~l)
tlUodql1Xl'lllllls,cognofc.nLJr .. ~ pa\; o ?TrJt.ldam poplll.ué Cillit.\tem, vt re 1pl.l efi , p.Utl:ll1111.r:
V nu q Lljdc~ bo_~ ~enm in c~ rro~t~r I~Cel?tl.11l.1J~~
tur non 11110m ~pn pau
li pot Ltla. Eft Jt .\. LOI.
'
.
,
.
l
"
.
'11
()"
. '~ lllqllll
ge aut acrJII JO lac HJO 1 a.~:t r.1t1onç. ~ Il .
cotcmptlli eft,&:.\ maglftrat1bu~ r~pellltll~,lm )clle proprer ddidi.\m fit. In poplilan allte~n Id ge~u j
r
omne 'e xceptis p~lIcis pr~hdct,~ q UOd,l11 co .1.Ctr _
mu m dicit & :1git:~liud alltem l.uxt:l tr~bllnlh:lJn,
hxrés fllfi1rrat 1J1ec ro1er .lt,fiqlllS alla dlxen~. ~.l
propter o,mma ab hoc generc paucis excep,tlS ~J1 ~~=
tutate hUlUfmodl admln1fhamur. Et m:1Xlmt q
dem.A ltuJ igiwr ~ale [cmper ex mulritudil1: exc~r
nitllr.~alc?O~oibt1S eOlln quxaü coièébt!.b\ls~
qui n.:ltllÎ'aelegantifsiml iunt,vt plurimü dJtJl)JJJl~
efflcill ntllr.Cü[e!lt.meü.Hinc vogi me1lJs CppJ·1 ~
vberior & fJci\ior fucis ex.primitur. ~omo~o c~
nim ex his ÇI. pauca po{sl~et COP1? mcllts cxrrllnçi
l'etuI"? Dllllées, vt :lrbit~or, tales hlco1'u herba VO •
tur .Sic ferme. POpUlllS aüttertiü ent genus,quo~cu nq; Ipfi [ua duntaxat c~rant,nec a11<:nJs lê .ml~\J;
callt,h,llHi: multü pecuniolÎ. ~od L)uidé genU S
U
plllrimü eU & JI1 populari cililtate pr'lnci pah[s!tn
<luoties cogreg,lLE il certè,at 110 frelllléter id taCc,.
Te vult,nifj particcps \11dhs efficiaZ.N on ne [C:J11p~l'
efi particeps,quatenus hi ~ prxGdét, expoli:lIlt dlllites,di[pertiùntqi populo,tibi v'ero v{ pluritn 1lfl1
v[urpat?Prorèétoita ht particcps.Cogllnt itaqi re,
pugnare hi qui [poliati 1Î.lnt, pro vinbus apud populü Wu dicendo, tu agedo. ~idni? Occafiol1eI1~
~taq; a? altjs acceperunt,cü ipfi nOIl cuperent, r,e~d
1011bu~darnm,ne[npe vt infidientnr, populo, &, •
paucQrü im peri ü intendant, :1111111 il. Cm non? T:1!1ci
dem vero pofiq ui populù viderunt 110 fpont~? [e
per in[ciu.1m à calün~t\Eoriblls [cduétu conafllpfis
iniuria inferre,tuc [.1nè velint nolinr, reuera pallCO
ru potétix fiudiofi euadut, haud vItro volcntésqi~
t dO[~lll1us . t4al11tefium Hl quidem.H~c~ô am~ce,
{ed ~ illis hoç malü ingerat f\lcus fii~ulis ae pl1n~
110. A ge vidc:lmus,ô dlllci :1micc,qlll[l1:lm tyr:inidi\ ipflus fit moduç. Pri.ncipiè 9J ex popllblÎ oritm ,ferme efi pedpicnû. M anifdtllln. EaJé igitur
,r:ltioncex popllbri tyr:ini . orirur,qu:1 ex p:1ucorli
porenti:1,popul.tris?~:t ( (~od fibi clUes in p:111
coru potClltl.lt:tnqu:i bono propo(lIerür, per qllod
& pallcoru pOlentll inokllit,iJ crac dillitlaru III co
pia.N on ne ~ lfihllc ip[u m. ] ncxplehilis :1tqi diui[Iarü fitis,cxtcrorütli officiorü Ilcgl ig ~ tla propter
j p[um quxfium calll pcrd li nt. Vemm id qlliJcm.
~ineti.\Jn eim quod in paru bri bOIlUI11 cë[(;tlIr,
cupiùitas i nexplcbllJÇ,ip~~ qllolli pt:ruerti t. ~id
in ca poti (sJlnu ccnfcrt b "ü d ici~i'Lihert"té.N aJll
iflud JI1 popllJaJ'i eiu i t.Ul! ccnJèri prçclnn(si rn li al1dic . Idcoq; in hac {è)1.t hal>iure par elt eu virû clIi
ll<ltup. fit hbel'. 'crtè llomen ifiuJ libçrt.ls,in hac
ciuit<ltc frcqut:tili prxdic:ttur. Nonne quod diétll
fUS cr:i)lll1\l iplllls cupidoinf.\ti btlis,cçteroriiqi
ncgligcnti,\ lunc!TI u t:lt rc 111 pub. cogit tyr iniùc
indigere?~o paéèo?CZ!.!.ando vidcllcct poplIlal'is
ciulta~ IltÎCns Iibcrt:ué,m:tlos pi Ilcern:.s prxfiùcntcs Il:tnclfcltur,& c., profutills Qdecet/cfe ingurgi
t.UIS deb.'1ccbatur, & principes velue rlgiJJOl'cs &
p311COrU ùOl11inarll :tppctclltC accuf.\m pUJ1It,nifi
mItes admodù lint,plurimü<li lic~ti<t cÔcçJ?tt.Sic
prorfus :\ccidl~. Atqui & cos qui pdncipibus p.uù
oblllrgat tiqll~ fenllk~ & l'rctl) oullills homille5:
principe ' aut [u bditi'i p.\res,& rllhJlto~ p.lrc prin
Cil'lbus, pri.l1:ttim & publiee lalld.ît :nqi honor.\t,
an no necdIe elt hac JI) chlit.ue:td fumnü Iibcrt:tt~ homines pcrucllire? Proculdubio. A tqi hanc inilti.obeJlcn.ti.l: impariel;té liccntia,ô amice,prtuatas ul'cpcrc 111 domos,fcq'vfcq' :1d bnlta protc:dcre?
, ,
.
~o p.létO hoc diclmlls? ~Jlc videlicct, fi pater
fillO fia~ til11l1islnliosq; meruat,& filil>patri fit par,
neqi yc eatur pal'étes., neq; mctllat vt fit: l1laximè li
1
ber:inqUllinus prxterea dui, & inq LlIlil10 ci lIis xqucl,pe:cgnnustli ti mihtcr. Sic :1ccidit. Hxc vuqi
& alla nqnul1.1 ml nlJra fi milia hi5 elieniul1t. N épe
ea i~ vr~c ~ra:cepto~ difci pu.los timet,~is bliidic,
cll[ClplIh p1:nceptores fpernut,& fimlhter pedagôgos:atqi vt [ummatlln dlci, iuniorçs [enioribus [e
œquant.Sel1lores amem vna CÜ lUnioribus & pari
loco c~niidentes ve.rbisqi & op.eriblls adller[anr,
tanq~a ~curr~ facctl~s e,m çJ.e1e0'.\t,~le [ellcri im penofi5; vl~eanf ..~.lx~me. Vulg~ aute 1.1bert.~s extre_
tna,o ~n:lce.,tah lnCIUltate ~ll:lta) 9.nqlllde empta
tnanClpJa 11lhllommus lt bera [um ~l cmptores : & .
qu~ta mulieriblls erga viros , virüqi erga mulieles
œqualitas libcrtasq; fit, ferme dicere obliti lùmus\
An non [ecllndü Aefchylu dicemlls, quod nue no::
bis in bucca venir. Sic prorflls,inq Ul,at'1i eg,o qui,,:
dë ita dico: profeéto beftix qux ab hominibus 'nutriunf,qllafb libe~ior~s hac in cillitate fint Q: alibi, '
nemo mfi experçus cre4id,erit. N & catcllx, vt haIlrQuerbiii. bet prollerbiu,tales,qllales hera'! iunt.Et eql}i,& a·
fini tales reddutnr ,ll'lIl :1fruefac,,!:i fu~rint ad~od ü li
?ere fafiuo[eqi per vias ingr~cl~, v~ ~n Oblliü quéqi
l mpetü faciit,niti cdlèrit. Cxteraqi omnia [umma
ag?l1tllrhc<)Jltia. Mc.li cert~ mihi n'arrasin~o~nn~ü~
Na. IUlhl ru proficlicentl trcquenter dh çotll1gut.
Ides q no ta.ndcm omuili [u pradiétoru m {umm~
cotendat?Ita Üquldel~ hmc delic:ltlls ciuili :lnimus
reddlf, vt fi ~lIJS paulu quid [~ru~tutis afferat, zgrc
ferant,neq; t~lere~1t.Demü verÇJleges omnes ta [cri
~tas,ql1:tm no [cn.p'tas cotemnut,nequis iIlius prç-
q;
qi
0:
a
Y
h
~ens.
�e iu[èo.
d
l,
e
V
.
p
fe
e
d
I.
I
I
V
s
u
g
lo
ia
D
co.'1tiones igi tur ,li ti i.l,
gen~. Va ldc qu idé . Accuf
po
lln l'.E t D1 lxi mè .ld co q;
ten tlO ne sq; ml ltll X ori
é,
.1r
crc
é fiJi dc fcn (or em
pulu~ co n{ uc uit vnti ali qll
0gn u cff"iciat,cofollcre.
ClIrnl}; nu rri rc, & vti ma
ice
r.ld
ex
éto pa tct tyr .ln um
lÏ!cllit cer re. Ex qu o pa
qu iüde pu llu bre . ,cm i id
p~çtoria en a{ ci, nc q; :l!i
, co
cll
id
\tlOniç ex pr xto re,
de:: ~xni or igo ln ut.
~l
pit
cœ
u,\
vid cli cct po ll']
qUI prx efi in tyr :in ti, an
l1
uid
Io
i
cx
cH cm ph i Ly
pr xc lli d:l gc re, qu od cir
hn
!iJ n.i ? Q! !od "}lli{qui
Q!
rtf
i
Ar cld ü f.l bll b ref
ihu
ccr
vi{
iel
vié tim :lr u in
ll1an.l vi{cera cli ali .nu
co git ur. No nn e f.l bu /am
ri
lic
s
for tè gu fi, nit ,lu p"
rio
mo do & hic ui ' im pc
au Jiu ill i?E qu idé . Eo dé
Cln
t
nc
lli
ah
nô
o
t,co~nat
vu lg' Ol lln ino obtépera
in
in
lls
nih
mi
cri
H
r,c on til
guillc:{cd f.lltis, vt (o/ en
tir nc t,& ini ull .l tè c:r de
ibu
qu
.\
s
co
dic iu' n tra hit
01cm,gllll.1I15(1 i Iin gu a i
cru en r ,lt vir i vi ti cx ti ngu
n~.uinern
gcneri~ pro"im~ t.l
pu r.l & pro ph :ln o orc
allec.l t alios,lil.l{(m: li xn
:I.e Ilo nn ull os pe llit ,ne
rc ne l.ri hu en di pr~L~és: : Il.a
ni deciJe~ldi,agros dil
crl imt
ne m vel ab JI1lmlCI
celfe ell ell lfr no di ho mI
fieIle
mi
cre, lup un Hl i ex ho
ci, vcl tyr an idc m excrc
uop
l
rli
ue
Hi c qu ide m ad
ri.NecelTe cft om nin o.
mi
ini
ab
ne
bn
ilç .C el" tè. N
len to ho mi ne s{c dir iol
ç,
/li!
pu
cx
fi
m il~minet,qui
~orum vi Illlic pc ric ulu
l(?
,ty r.lI 1u etf eé tm rcu crt
cis
mi
ini
lnu iti s rcd ier it
rc
lle
pe
ex
ci
h/i
pu
nij
on ll. n. Ac fi cu m c.l lum
c~
int
rcé
n"o
i
ole nt. ,m ,ill
ne qu cll nt, vc 1 oc dJ erc ,vi
lt.
.!t .l ccr re tic n. co nli lcu
tur
.ln
idi
inl
tan t,c 1.l mq llc
:m
Nc
f.
t~l
lll
[cq
o
[olir.l tyr an is po fiu bti
Hi ne
r
co
nd eru t,c ull oJ cs .I/Iq lIO
pe om ne s qu i hu e ;l[ ee
~e
p/e
~
t
en
[oI
,
lit
llS
llli (,IU
po ri, vt :lU xil iat or ~op
1011
D. lt it.t']; eo s ple b de 111
pe rqu ire re. M.lXimc.
eop
lgn
ni mi Cecura. M.
mi [ol idt .l, de [e au tcm
tus .ln im .1J ue rti t,q lli ob
nio
re. Cù m h:r c vir pe cu
lum
, tüc ce rte iux t.l or. lcu
pccuni:lS plc bi ho fii s efi
~
ne
,
git
fu
um
um ad Hc :rm
Cr œ{ o da tum cal cu lo{
ua
aq
qu
lud
H.
Jr.
Jic i verc:tl
mo rat ur ,ne q; tim idu s
rz r. Sa nè qu i[q uis co mp
etu
rcr
ve
fee ul, do ite rum
.
lfe
pli cio aff idt trr . N ece
he n(u ~ fue rit , vlt im o fi'p
qu~_
ma gn ~ ~agnifi~e hau~
At pr xtc r i/le ciuir~ti
e JO
lp[
,
os
nm
plu
mt
pro~er
qu i [e[e gerit,[e~ ah~s
cu ratyc an us ex pr xto re &
cu rru cil lita tis co lil ht
be a.
hibet? An vis enarreml1S
tor e eff eét us. Ql Iid .JP
inn a
~iui.ta~is,in.qua vir talis
titl 1d iné vir i huill~,&
[aJunc lPI O 9111de~ om ne s
{c if? Pro r[l Is qu idc .pn
n
; OblllllS fue r!t , ~ no me
tat ,:u rid en s qu ibu [cl Inq
mul~a, ~ p.~llIa.um, & ~u
tY~a\ni rec ll[ at, po ll.i ce tur gro sq ; dlf il IbUlt po pu lO bh ce :rr e lib era t ah en o,a
man-:
is, ac de niq ;, om nib us
qu e & f.l mi !ia rib us {u
pf l
lat .N ecelle efi. At cu m
fuc tus & mi tis elT efi mu
.. rti m
pa rti m fibi eo cil iau it p
mu m Cx ter no s ho fie s
du ce
ca tis , lb tim vr po pu lus
C:xtinxir reb us iam pa
n[en
od {c mp ere xc ita te. ~o
ind ige a;, be llu m ali qu
.[u,b e~
in{ up er etf ici t, vt qUI
tan eü ell .In qu o j)/ ud
dla nu
i {u mp tib us , ad qu ou
{u nt plu rim is ex ha ull
s tyrlu
ntu r,m inu sq ue acl ue
viêl:um co nu ert i eo ga
uo s
fi'l
r.~atet. ~netia
ran nü ,in fid ias medite~tu
; vI:
csq
tal
,
mg em o pr zd lto s
ag no ue ric Iib era li elfe
in
e~t
~os
tur i videa~tur, vt ~~
im pe riu m du s rec u[a
de
JS
lt.H
l)C
Ob
be at, ho lhb us
gu en do s occaGone: ha
m? nu m [empe~ ~oua be lla
an
cauGs ne cel fe efi tyr
dlt:
r~d
{os
fe~
re ciu es fibl1n
Uere. N eceae.~a de
q~l
rum
eo
i
ull
cfi ,vt no nn
Su mm op ere . Ve rH im ile
un pJ
m
nu
~n
nt, & ap ud ty
tyr an nid i [ut fra ga ti [u
z
qu
,eo
m
c~
r tam int er fe .Ç}
In um po lfu nt, au da tte
o
Im
an
n
no
.lI
zfe rtü n fiqUJ
ge rü tur ,im pr ob en t, pr
q
~'ttho.
,
m.l
435
m' .
t.ln eu m efi, vr hof< e om
fin t. Ve ril im i/e ,C on (cn
~
lru
,ul
min
, fi mo do tit ,Io
tyr .ln nu è me dio to/I.a
:
ull
fli
ho
vcl
i
')ll .\t .lm i on
<}uo,lllli nc mi nc m relin(
,"u
J\
~,
id
'lu
M .lniti: fili.id
lll~i .t1iCIl.ill~ ~om . n~ i tit,
t,q ui .torri~'(JlIÎ S m.lon
or
I
JIII
te IgI~llf Jntpl~crc
~u _
.1lIr,dlll Irt, Nt:pc: \"I
9 fu
gn .lll lm u ,(lUI prl ldc n
IIr,tcllflOlit hi 'in im ic
ad eo be .ul l cll ,vt (eu v
~.l
r,
<llloU til; iu ir.1tem pu
tur~15 tit,eiç il; infidl~tlIr,
r.l"
t
l/l
rr. ,ui on rm n,lrr.l~, ('(
UCflt. Egregl.llll Cllle: pu
1i~ >,l!io/li. Si<lll idl'Ill me
r~arn pl.tnc met! ieo ni pll
.
Od
<pl
,
nu ,:fi, .1 hlh ·rg li lit
Cl.\ corp~re.<l"od dt·tcrrJr urr .\r yr. lnn uç e/11 it,
III ,
ve ro op wn u fi r 11<J11t1
,lirllr, fi mo de tir JOlllln
co~
IlI cq llJ de m {jc f.lccre
il
X
<lU
cU
l'~~Jr.u. .ltHlri' hlç
t~lru . ~e~t.\ nimir~ n
er
.n,
;tg
.i
\·it
l ' lInrr(l~)i~
Il p.r xc lpl t,v t ~c1 Il p/u mn vcl om nlllO no n viu .u.
ur,
,1t
be
ha
ab IJ ctl .lm OdlO
era
ti(l fi, N (>nne qu o inf
T.lli pro fi a~ ciu~ con~ll
de
'ti
u~
rjh
plu
~o
lt,
hx :lg
fiore~ !ta be t Ille ,duen
cr? ) "id prollJbct~ )ui *
li?~i~U f.ttellirihu ifldi~
acC'eri t?
.1 XII IIC ? Vnde il/o
n.t Jgl tllf hu i fidcl 1lI
C Illulti n~crceJ p llcéH.
V/rro~Jllol.lbunt ~n,di(l~I r .ln quo{d.lm di c
p
fil co Itc:~"m IllJ~lI Vider!
hu co nf luc nte . Vc rè
nrl
g
re, ex tcr nr & V.lrl)Ç ex
clui,
ex indif!eni ? Nbnn .lli
tib i vidc~)r. IIi ali té
dio
Illc
de
ice t li ciuihllÇ
fi volUC'rIt? 110 pa élo ? cil do ne t, & in f.uel/itili
.lt
filhl.ltiç,{eruo~ lilo Irhcrt
1l
t~M
f.\ .1Xilllè qu hlé quoni.\l
fil oru m J111lllmi :\Jtèi
tyH
rr.
.\I.\m prx cl, lr. ,m ~.l
fi.Je,lili in~i fi,bi hi liln t.
isl li
de m ral tbu s am id IiJ
r.HlI p~Clcf~JO~cm, fi qlu
r.
.A
rit
pri orc s iIIo pe rd iJe
ho ml mb u vU tur ,.c um
taici
am
m
t}ui mi r.l tur ell
Um en t.tl ihu s vti tur . At
tem
co no ui ciu e , bo ni ~lI
m
~lI
lc. ',c o nucrf.lntllr(1;
igi
ere
tem
on
t/N
uJ d ve t
vm od erl lnt .lc fll giu t.Q
Eu
ca
in
;
.ltq
,
elfc
iflCÎum
t~r. tr.lgo::dia f.lpicn .lrt
IX
d
!0
lr. ~3mobrem/9.!
rlpHJe excellere vid ctl
i~,~.lp'iente tyr :in o elfe
ho~ pro fll nd a me nte c,ecjn
dJx'~q; ho s f.'p ien tes
{.lp.lentum.co~liICtllJlOe,
cm
r. Q.,!!lOetj~m tyr an nid
qUi cu m hlS cOI.le~f.lntu
hic:
t.l
Ul
rm
~~lit:;tliaqj pe
tJ.~9ua~ ,rem dt~llO.lm ext
ie:
f.lp
ote
po ~.ra: rrag.ici vtp
;tlt)q; P?C,tz. E mm ue ro
s
no
ae
de
rin
tO,& Ilhs qUI pe
tes nobJS.lgno{ccn~ p~l
rem
.lm
fir
no
, fi eo s in
rempu_b"c.,~ admlmllr.~nt s (cilie t Iau da tor es.
rJn iJi
pu b. no ad mm arn lls , tY
icu nq ; int er co s vir i de
qu
,
or
Ig no.{cent, \'t .ub itr
,
tes
lita
cil
t
un
ve ro CÎ rcu me
ga ntJ Or es fil nt. Cx ter as
opr
&
;
sq
gij s gr. ldi bu
tur~~m co ng reg .ln tes eg r 'pr eti um no:dee1l, ref pu s
ibu
qu
b.l bJl lbl ls vo cib us
.
hu t,& po pu lar em fia tum
bli cas in tyr an nid em tra
ho
nt,
piu
ca
um
eti
ro hi s pr
Ve he me nte r. No nn ep
ty_
ide m vt ve rif im ile efi l
qu
s
mi
pri
in
no ran tur q;
ro
ve
t
lar i iUa rep u b/i ca l A
ran is, de ind e eti a l po pu
r
ve
ü
.lr
ard uu m rcr üp ub lic
qu o :llt ius afc en du nt in
s
aù
c
dcf
i
6c it ho no r, vt qu
tic em ,eo ml gis eo ru dc
i_
di no n va lea t. Ita nim
gre
cre bri ore an he 1it u pro
s
giu
lon
s,
hu c digrc:fsi {u mu
ru m. Se d ne po llq ua m
n
tur
rci
s vn de tyrannu~ ~xe
progred~amur, d~camu
rq;
ero~u~,& varlU (cm pe
u~
ill um {u u przc1aru,n
f.tc
nt
(u
J? ~rJm~s ~ fiq~ç qu ou fq ;rçil
diuc:r{um ab t.C on fia t
rlpJc:~,co~lmetq;
op cs in ciu ita te, ea s fUr
be
l',d u IC:~JOra ex igi t pl
la {u tfi cJe nt 9U %ve nd un
pa
ex
~
tet
Pa
defcce~lnt?
tri bu ta. Q! !id fi,opes h%
arn
be
ntu
co
ius
co lle gz Ipf
ter nis llc tur & Ipfe &
dé
tu m,ul~eres. 1ntcl Iig o eÇ)
~j,
pue
les q; & (co rta tü
S
eili
·
sq
ico
am
lpf lim
9' po pu lus ~ tyr an nu ge nu lt,fi filc~cnfeat pop~Ius,
n~tri:~.Itacogir.~ja ve ro l~us fi li us à pa tre am dl~.ltq"ha~d çq uu elfe vt a~u
Cc :ld
ntr a à fil io patc:r: ne qi
ph us c:n utr lat ur , [ed co
ho c
l5) ij
cm
a
�Liber trigelimusprimus.
,
fcédi n~turas :qllibus tres quoq; vira~ :tcciSmo( l.1r,ph~to~oph,
b ' r
d
,'rlc~m,am ItJ?,~m'1'&
; CUpl .1~: C lll'l' ù.."1IIlqu .,- pe CUllIaru
• " ' "d (
' . '
,' ,
tla volupraru,ldeoq; auara CCl .I II OO1macu
r.Tres hnlll,Her 1
alIos prxtere a omne~ v I~d~q,) con~uen~es elll a~lpOllit parte 111 eiuitatc,magifiratll 5,milite9,qllç lluano .1: ro
pubtor es, verum vt l dlllltlbllS hlS qUI prxcla n .&
batdeia devitam vireute prx dit:i l11agis ellgédam elf: <lUJ JIl
boni exifiim:ltLlr in ciuit::lte,hoc prxfide liberet ur:
vitio[.1m,p rxterea qllôd he reuera ru.luj o r.~empc CIl tfl\llIll
:ltq' ita iubeat poplllu5 abirc illû è ciuit:1te eiusq'.
~lIon~m
(Iuilibet ~it;1: CU;1: ~o,lupt.atem c;rtens ~rçrer.tt,r()
~
,
, '
"
Id ph,loCophus patcH rcéh: dlJudl cHe. O,pu~ e,l1Im
:lt;ltil U
amlco _,~ennd e ac patel fi hum domo vn.\ cum
decium expericncia ,prlldemia .r:\tIolle., POlI C lpl ~ ql1.ltu ,atl ex,
baccha tlUm turba depe1lcns? Agno{cet pel' IOll em
perienti am pertiner ,philoro l'hu s qUldem &. j~1 pro pn.am, &:
tuc demum populu s qU::llis j p[c , & quali befija dealiorum voluptat es efi e~pertlls :911o fi~ vt ~acde qu .1: ,he prç:
1cébtll s fit dum cam gencra rcr atq' cducar et turo
f~rellda , cognoCc erc poEJt. ~.t: t~f1 ve ro phtl o[0l'hJl1els ~·~~o
_ ,
'
".
, _ " '
"
{!la llunquam degllfl:lUerc,ldcoll; voll1prar
es rua s ellm pli
quato lp[O d~I)1IIor pOtcllt lorc Cl Jcere tenter. ~d
[ophautlS gaudio compare re ui'> polI'llllt, Prx terca CoJus phi
;lis? Audeb lt tyrannl l s parri vim inferrc , & fi nOn
lofophll S pcrfeéta pollet prudentla.& :lr~ igllal1(l~rl1l~l i~rllIobtemp eret verbera re? Imo vero, n:i auferet arml.
!hia
ratiollum ,qux '1uidcl11 duo rel~ql1a lUne ~d cl 1CI,lI Il~;
" d
, c c ! f a r ia,Cu ergo l'hilofop hm r.ll'ii:m IlIfi~'(I; VICÇ
P :\trtC~ :lIU ergo d"ICISe fI'e tyra~num , durum qi
g.llHh a 11
[~bitiorx IibidirlUfxq; vic.l: :lntepoll:lt oblt:ét,lI11euti~ ',Iure•e!
nCalltl S e~uca~orem.Atqi vt vIJctUr" hrec propne
iptius illdici~ yeri rcntcnti .\ l'i t~ l'ire~lri: rcél:.! ~ ie ,1: l'Hi a tI,ln~
c;fi tyran OI S, vtqi fcrtl1l: , poplll us [erlllttl tis Jib croIUt X Olntcfcrre debemu ~,Tertlll del1lqi cal'ut IOde pon rl lln
C
fi
rum homin u lllgiens umu,in Aamma m [eruilis do
' r 1 ,f..ll1l'
'fi Olll1C
' ~ HO
' 1'0 1U llCa s ver.l
cxor d'ItlI r,cIll C' d 111100
ClltC 111
ri.
, . ' ' l' l
'
.
'
1
1"
.
repcriri
porefi,l
nex
eensauccm vol11ptar c falr.lm & vmb.
mll1,atlOolS,l nClCt~t" o~o 1I1gC~1t~S l 1l1~ & lmport ll
tilem eITeconflat. Q!lOd quidé ira probatll r: voll1pe,ac e~ vtnx l~bert:1tl~,)dunf~lma a~er~)I[Slma~qi [erlioru 01
plUfimll11l vehcn:étc~,reple tione ~u xdaOl [~nr jndl ~,lltlt
fublens [crultu tcm. It.\ 11ln1lrUm :\ccldit . An non
Aeo ; vbl & quot! ,mpl crur &quod 1111}'l ee vellll~ l'erfe IUI \.
"'
,igitur prohe ~ nobis diéèum fllerit G fufficie ntcr
'
efl,lInple
tllll ~ m ~ d us p~ll' o r Ol:q; CIl"1:.~c l,or,I'b'
, 1 vertO r cft 1' 0.•l'
' , l l I p r H,& pel'fcQ:H>r,&
IIlgcnrlO
r.
<..ul
gltur
III
tclleQ:u
V C~I
pcrtr~ atum (l,c:\m us,quo p:léto tyl':1n?lS ex po.
tasq; intclh géda veiiorern perfcél:iore,mî; nacuram habe.lt,
bn gll bcrnatJ one nafcatLl r:& n:\t,\ ql1 u efi,qua qU,lm CenCus :ltql1e fcn llbilc , ae l'crÎtas ilHeri u, pcnetrc: Illlis fit? Valde q llidem [llf'ficicntcr.
celJeétlltll qu.lm [cn (jbilc fC~lfllm ~& !in.c Oli x ~i()lle dol on
ced~t.rlquirur VOluptHernlnrc11agclltl . · v,eno r?m, elfe;r :~
I~
perfcél: iorcm , Intc ~ hx e C.ICU q,lIoJ am IlCfCIO qUld l~rel, (Cr1 i
nlarhenurieUIn,eUlll \ cleclar.lt loncm ex commcn ran)\ III r
•
mxull1 ncci pi c~ oPPQ rCl1l1iu ~ . A ttcnele dei neeps ad Jlla~'l :t ~1I'
NON VS DE
m.c n3tl1ra: lig ut:l, ln qua fub mulriplici l bclli ,\! 1I 0nll ll e I II~
, v~T 0,
telli gc concupirccndi lI~r~I.'1I1:~lIb !igllr.l Jeoi1 i s',ir~ f; cmh 1~
gOl'cm : [ub fo rm.l honlll1l ~ .rationc Et vHlc llu.lm cXl' rcl ,
J cping:lr ambi tiori .iuiufll,h bidinoli h o ml n i~ V It ~, iJl\O1I1~'
MAII. SILIJ FICIH l
{cram CcrllÎtUre1l1. [ccm ibidcm :lccirc formlllJl1l, qlla l'O(\I~
A 1\. G V M Il N T.
tran(irum anilllaru in ,b elli3 ~ ita, intel pret:lI1 ,vt in b ~(l:a' tl
a ~reétus & habitus pOClU Sqll Jm 'II cotl'0 r.llmg rare cllc,le u,r.
C R. A TE S quàm plurima dc regiri optimaw m vita
l'rxrcrca I11ClllcntO, quemad modum 111 corpo re pel fpI C.lC'J
traél:alllt,multa ctia de contrari a cius tyrannid c dirputar,
feu CLIS Canit.1 ,robur,plllch ritudo.ll on opinionc, (cd natu rJ
vt & iIIam tan~ua ~eatifs imam coprob~ mus,& hane teprofUllt b~na,eorlll1l q; ~ô tra ria ~al~ (i~: i lit ~~: fic in anima pr u
bemus q~a(i mlCeTrll11am, ~lOd no [olum agirur in oétauo,
~enriam , eemperantlam ,forrHuc!mc,1ulhtlam naruralltc r cr
(1
"
C
f~d ,nono Infllper agitur de tyrannid c,qua Ccilicce ratione po
fe bOl1a,l1atur~lirer quoq; horum co ntran:l
mala. Delllt]; a
tlC~lmû fiat .ex l:opllll~ri,qualis q~oq; ~t, Çî lloxia , q~làm incipe totius vitx form.i,p,e r qllam i::I corporea cunét3 tllreo:
f~hx,:~lIo vldcJ,lCCt pnmam qux m al11mo fic tyrannld em,ro
'U.1S,vt animi cemperantla:conCon er.Arlj; ea tellU~ eh g~s lin
tlS vmbus deUitemus, viciCsimq; regnum anima intimu cogula,qu<leenus contèran t ad ~nimi ra,lJitJtem: & co~~r3 qu:
plefram ur. l'~r hçc fi:lrim ~d plimu rcdibit diCpueationis vni
liOlnc impedit:llt:pro,cul etfu~la s ,habJ~c~ Cetlll'er ?l ~ t1S, arcr~
ue~f~ prol'~htum.~lo vnq; flaruic demollr are iufiüiâ non
atq; ab ea nuJli~ allt Illeccbns , am miniSte prxelplrOlCI pe~
opmlOne du Taxat l11~n:~lla e(fe ~audabilcm , red cria ipra Cui
mittas.C u,m vero ~ teip~um & .alios i.ta formare vol,uens'l U
natura & hOllefl~ ml,Hlm modu, & falutari elfe ante omnia
[pice per41leuLlln relpubhca:, hlilUs cxt:pl;Jfln cœlo : ln ,ccc. n
veneran dam , 1l1luChnam ql1oq; non ob metum velleg- 1
inquam
,id efl,or~1I1e cœlefllllm ~o.t1onum, ,Olrqlle JI~IU~~
• l'
'
r
I
'
-d
fT'
u ve
lmamla: 'a um vitupera a eue,Cecl etia proprer ipfum m:llemeure diuina:vt JI1de tandem ad Iphus lmagllle m, tCIPC:
ne;1: natur;r fua: vCllenum procu! elfugiendam, Iuftit'Iprimo ,deinde familiam ,tertio ciuitatem, i'üf1:e felicltcrljue
,
\ l I a vero\
cum nomma
t,a l'las
eïa em communemq'; clelignat i l1.' ':'
u HltJa,
.
-r'l'
compon
'
f
i
as •
b
l
"I,r~u,te I~I ,leet vmu,er am ,u f'?;lIm pr?uidcnriOl infiiClIta
, ol~f:1
:
ah~s 1~~l[Iam magl ~ propnam flue dl!h~butiu:lm,per quam
rnl~ '
~'iiiiiiiiiii~ijiiiii1r1 E 1 N CEP S coGder:1ndû rdlat~ pc
tib usul.
& ln elultate pro mentis honores ,prxl\1lJ .pœnx diflribuu n
tllr,& in anima parribus animx pro dignitat e narura: afrio.
inqui ego,qu a rationc vir ~)'r:lnn: tll US '
nes & munera tribuunt ur:liue commu tatiuam , per quàm &
cus ex popllla ri fiat, qualisqi Gt,&:
in ciuitate xqllo & legitimo pretia res, vet rebus, vcl peeu .
nunqll id vit:l ducat mi[er:i, an bea
nijs commite antur,& in anima ita 911afi fimilircr comuta n.
ta
. Certè id reliqlll! eft, inquit i1,le.
tur olfle'IOl, vt quantum ratio ioferioribus confuill it, tantun~~;;~~~ Sds quid adhllc deGdercm? ~1d?
d~m vires intèriores pro r:lriollis imperio nece{faria fubmimfirent .Inter ha::c nota tyrannic um animum ita perturba rü
No
ter difiinxifIè vidcmu r, qllOt It~t,
elf~,vt proprie iudicetur libidine perditus & temlllen tus, &
& qllales cupidit ates . Ac nifi id confie t, Ob[Cll:lOf
~~norus atqueim mallis. ~ippe cum quali fera immanibllS
crit CÎus qll?d qu<,;riml1S inquifi tio.Op portun u 'le.
JlS l!bidinibus rapiatuf , quarum feritarem ea::teri rolum ro:\d~lUC cnt. P!or!u s q ll~dé,ac vide quid ~n , cis ~~~
ml11a~tes interdum experiuntllr.~a: vero hic Old falfitate
m
~ venUtem & varicinium Comniorum pertinen t, in theoJofe vellI~,efi aute talc. Earu volupt atu cupldlta~uq,
gla abuncle traétamus.ConCidera quam diligent er mala eon
qua: no ~nece{[1ria: fi.ll1t, videne mihi qu~d:llegl~1l5
nu~eret omniOl.quibusciuitas oppre!fa tyriÎnide premitu r,
repl~gn
,ates,omniblls inefIè quidé : legibus aute ~
qua mue apte tOtidem mala:lc etiam piura in tyranni animo
mchon bus cllpidi tatibus paritcr cu ratione C:1ftl~
t,u~erac,adeo Vt nihil miCerabilius po[sit etfll1pi,Mox difpu
tatl?nem fitOtOlm huctend eneé.vt f.lpiens iufiaq; vita vÎta:eo
gata:, in quibllf d:i homin iblls vel omnin o ob[olc~
tTana:
pr..~ /1.
erarur ,Intrlar
'
. e d"'
, - elleyu
Ir
1\.
1t.quod
Iglteapl"ta.Pnmu
[cere,v
el adeo reprim i,vt r:1rx admod u cxiJesqi rC,d
h
m ' ex eomparat '
. liIpletlS
,-,
, al.LenUS
, fi" hell trafratu
"
lone VI'de l'leet 111
dantur :jn alijs alité vehem étiorcs freqlle ntiores q;
ll11U 1'1; Omll11S ad ciuitatem quanda
r ' - ' &'
/1.' ' b
'
m au Il a ,aplefla
III
elladere. ~as potifsi mu ifias vocas? ~re in [001~
1I1C1a,~
gu ernatam
,Vbl profcéto apI' aret &,.
,
clUlrate
ml'11-a,&
homlllexquarauon
epeCSim
e&I'nfiel'l CllSlme
riis [xpil1s excitan tur,Cîi dormie ntibus ca pars ao l
'r'
fce ha bcre. Se.,
'
d
cun
ditur
d'Il1l11LAIO
/1.' n.. ne-'1\
" umvero caputnu.neaggre
mi,qllx mentis & rationi s parti ceps fit,fopi ta 1:l n," ,
'
1 am part~\{m
a1l1jTI a: repetens an rauoclOandi & l'tarce d' & ~ ,
"
li n 1
COCU plgueat:i lla alité in
hoc cu crcalT"c,vt actulto iam filio, pater jp[e [cruis
.
,
cius [cruien~, & ip[u m nutriat
& ipfil1s [cruos
&
'
.
di
lU
a
ru
DI AL OG VS
*
*
'SO
ro
,
1
qua fcritas CJ.uxdii fit,:ltq; agrc~IS
imm alllca >
�437
Dialogus l X.de rep. Ve1;de iuftodl. diél:u ? Vù/
_
b(lUPCf.1Ç'b por u,
Ci. itnmanir.1S cü fit imm o lcra to
(om no, immodcr:ltcér ia(~ronede di :ttq; paClll,exulrare .1 in
à mCllt~:le
.ui:it'\(H hui c omni.1 vieu bi; iun tur
O~CI.
,,~C ~r
mi(ecre vidt':t
r.ltionc vaCU.I:vt :llIt CIl m.\tre corp us
c, vcl deo ,fxp c
Inur,:tm um qu ui alio, vc1 h lIun
Crtlcntari,
b ·Iu. ::lt9; eri.l trlle iJ. rc alique: ~ impie atc atq;
crit
tcm
~lulta(J; f:lcere impllr~ arq ;t trè,c~i
o, ultu , at{n
erat
mod
&
lbri
{.lll
ui
Cl
,at
ti.l
l~lpUUcn
i quç méanim
e
~lél:ll q uieti Jè rrad idcr it,& C.l (J.m
; bon.lni
t.Hl
tur.l
.I,(;1
CI & eolili j e!l,agir.lf.l, - cre
prat
volu
uc
l1i,q
anil
Ct~~itati IlÜ cpuJis,C.lq; par t
{]lIO
Iéti,
.lflIl
t.ltC
[,ltÎC
c
.lh t llr,l1 Cinopi.\ cnd b,J1
fè)let , (j lie de ft
ru nI vtru'!; prx !lri ngere a ié méti~
fIluit:ilb eri.l
;'\t();
lt
l1d.
abu
n.Itl,lrx,<pri ppiam,fi ue
.lrc.lor, {nb
lit
cxi(
tllll
irar
qua
C'rtl,). p.lrt e alli mi, in
Î te mer.
.lnim
bllS
uu.l
nia,
ClIc
II
t.1 .lt(1; rdti néb :tlII
ia p.lr rarioni '
ri}~ p.lrtibll comprcf~i~, t ilJ.\ cert
llliandum a~
& ltlCllti~ cIl! cae,& (c vegctcm ad (oll
lIrrée rr.1n·
I~mq; prx b at,t um ci Vif.l qllicti~ C
limo. IIjd plll~ll\tll.t .uq; VCl'aCÎ.l. ic pro dÎI cxi(
m: VniclIiqllc
~.l?I~1 filllllll.ltilll cognofccrc vol um
~lir.ll11, :tgre.
lI
lllclle 4'cciclll qu,lnd.1I11 cllpidit.ltIIl
IIi t]ui inr' r
1in
rinll
item , ateIlle ini<Jui\m, :u'1l1C,'e
IInd in {(l!l l
)
ruf.
"idé
i
Jlom inc~ Inaximè moder.H
.lIll, & v
1nl!c
i~itl
J
t}IIl
ni fit 1ll.1 ni ftClu Ill. Nu m
llid r. Rc~
ocq
·nti
on(
cri.
trllm on[clltia~ CU viJ
ul.tr Ul.
pop
S
IIllI
JiXÎ
cill'
1l
c rd are ) qu,llem viru1
O 1111.
p.1(C
LÎlb
te
:1:r.1
ntc
incu
ab
Er.l t .llltent i ' , qui
ltic ~)/ü, C.l!
tritu dl p.ltre,qlli lu.cri CUI~idlr.lr! indu
.ltIlH !; com i
ter. vero non l1e dl.lri:t , / lilu JI orn
ouert:\tu detes 4,re uit. N onn c it.l? It;t prorllls.
liblc.linlbm hi
inde clIm el.ui nbl l ' viri pJC\1i~q;
crepit ad pcruqua s mo do rlJr r.lll Îmu ', declinarc
crnx par{imo
p;tr
1.1ntiam olllllcm,l'orurnq; morC,'~,
effet qu.\m
iore
nix oJi o. lItn vero inge nio mcl
naélus efi
iam
rned
hls)
r.lé
corr uptO rc , vtri nq; difi
lnqu c
vtrl
te
cr.a
mod
m,
onc
CH
vrri ufq ; amo ris atfc
o-,
dj{{
;
cm neq
af1cclItus vt ipfe pllt at, ncq; illibcr;t/
ido
cup
x
cnti
Illt:tm vita m agcn ,ex pau cor um por
efi circa hll&
ue
vtiq
r;tt
E
elll.
ul.tr
pop
ntm atll in
erm fu llllÏus
iu[cemodi vin un hxc opi nio . Pon
.~nJ1i ,pat crni s
iatn natu gran di filiu1l1, primi~ ab
terum eadem
.ISJ
Ino ribu s imb lltu m. pon o. Pon
~t ad ?mn c rra
bui c accidcre qux p:lrri contigc~it,
nu:t, qU.\~l
,!Jce
hat ur fbg itiu m,& IJeciuicntis vJtx
II,bcr~arc:
nt,
hi qui eam deg,iit integr.u~ ~~~Jnc
aub us
ldJt
cllp
pate r aure m aliJque dom.clh,cJ,l lhs
rage
(uff ~t~Jr:
qUlS in medio qlloda~ elle ~IXII~~S
[per .me nnt
!:lm
alij item opern [lIggcr:tt. vbJ vcr~
que ryra~..
re
vehementes illi inca ntlt ore s,nu trlto
rc polle,
tinc
con
r
nidis adole[centem [e non'balite
'
l ' a t'IOnt4
ri
,lJn
ma~
,
a~
:Un orc min eoa liqu emq uJ l11U
Otlo[o~um,&
bus exc iten t, prx fide m tutore~lqlle
idm oru m,
def
m
ntlU
ad libi din em JUi [ubmini(lra
id aliud
nqu
1'!u
,m,.
alat um certe,'& inge ntem fucu
ndo
~a
d.
~Illl
lh,ll
N
amo rcm tali um dIe put;lS?
r~
refe
allœ
s
ltate
upld
eS,c
vero circa ip[u m [u[urrât
q;
luus
re[o
o,
mer
;l~
nls
oro
tx nido rc, vng ucn tis,c
coa uge nt pro r
con fue tud inü tali um volu ptat lbus
ira fu~o acu :
fus al t'tntque delidcrium,iI1u~, a,rque
fur a om m
es
prx[
l
anJm
hIC
iam
c
leum add unt .tun
[atellitino,demétia~ue feruet:atque fiip~tlIS inde les et
a [~fru,ga
bus ,fiim ulo que percitlls,fiqu:1S mIr
dem ,~ro
offc
q;
ates
idit
cup
V,crccüdas o.plniones
~rque tcmperantla~
tIn Us.ext irpa t c~pe11itq;, quol
w[a nia ~epleat. E~n;
a
nou
eq;
O~n(; anim o eijciat,[
Non ne & ohm
glc tyra nni ci viri refers ong inem .
tn
llanc ob c.luf.lm am rryr.lIlnll~
l\HlIl . tyr.lfl/llcll
tur planç. Et ebriu ç vlr, ô .lmice,I
olil ' & e. tr.l
scn t ,1111 n1U III ? .ln~. lIilleti.lI11 furi
' (lJp imp e.
Je pofittl~)non {()11I111 homanlbu • f~'d,
llrlllll Vellllt
r.lre /1rclldit~(p ratq; {'iJ nlèq
r ·uer.l fit,
vil'
"
·.lt
b
hCIlICJlter. Tyr.lI1i Il ' .turen,l,ô
rcmlt
,obu
.ltn{
vt'!
l"
qll.lnùo vd Il.ltllr.\ vcl (lUd
rit,
PI'
t.
.tdi
IHU
iof\
,lilr
ICIlC.U\ •.11l1 ri obll ),' ili
;1
drÎc
.lfn,
.1pp
vr
vlr,
\
t.111
ur
i:,jt
.l
it.l{crr.:\ h:lbct.lt
llui
vero vt' .\111 nr
~ur. V 1111 Lili tr.:m CplO (l"' loi' Id
. \lo(l h't e)vt
iJem
Clll.l
icCJ
D
c~.
tl1c;
J()ç.~ntur ,1I\1!1J,CIl
ÎOlllbll ,clrcull '
arl>Jtr()r,fe(l!~ Inuul ~~.Jlt) Oll\dl.1C
hU1l1l l'IJlOdi
;1CQi ~ongrd~,bu\ cOI' ri ' ) .·r 'rl~<JIH:
lIHU :tnimi
r
;lllw
·
otn mb u\, hllplNlIll1 ryr.lIl1lll
c(l. lr.1C)i '
dl'Nl'
incolcns pC~H:lr.lli.~f(· 'It ()1l~lli.l.
~ C:Upl"
'll{e
'1l1l
\'thl
\
JI~ultx pr f 'çto JI:' q; ,wéè(;\(!
II1lJdl'.
:
luJq
lC.
htl.ll
1
dlt.lt~\ ~nulr~rll~1\ lIIltl:X pli
l/ll.
/jlll1
(OU
'dm
t
c.'ci
ltll'
CIW 1 'ltlI r ftqu i prOUCl
Jlllo
patl
&.
,
or.\
ixl\
llld
vti1
,
tur . .uIJn i?Po ll h.t:
ilie
Vl'I' d 'Ii
ntJ ,hh'p.ltIO. P\'O IIlllll!lJ(). ) Il.1111\(l
.\f(}tl COn
lri
Jtèr.
vo
ir.He
l!pid
ollln ,i.l,lleccllè eCl
qm 'ul lIido
<!lI·l'I'<jll.C (lll1Ù '111 frt'lplt'lIt · .u d lit·
(Jlllhut~
ll!J~
;ullllli l c1itr.:!· lit:c~ ' :I\ItC III ~ lutl (lJlU
till\I~1
lprX
t1.UIl pCl'l.:ulJ . ,"blJlI1lbu ' kiltCl'C .daJ
tl1l1l
te]li
l.I:l
t}lIc.lll.lorc .1.".1I:1I11~ omnlUIII t.lll pl.~I
k~
(]ll
'
i
h~ll\
u
du . I.léb l'l cHl'nltIlIe III t,"pl r.lnd
Cl'l~
VI
v'l
ïpl
fÎlrt
tlU.11ll po(.lue.lt,(\llOd vd fr.llldc
rur vd Vl1dl ~
pl po m. M.l. IllH';. )U'\lHopter o~lj
, dolorillll~
,'
\
1U!r
(l1l1
que vlllrp.ln:.ycl ingclltt HI\
I.ldI llOd lllll
JUW
l
cru j,1fi . ogUl1tllr pl.1I1~.Null
c uper.l.
iill.t
prif
c.l.',
nouJ: volupt.ltC ' Ipliu ..1du/
l & IPfc:
·:lt.
luln
lrp.
,vl'i
lt
~1I11~, &: qua: ~1I.trllll1 cr.tl
qu.lrn
C.lt
h.ll
plus
ior
iun
(e
vt.ip
1l1(l~ elle ccn/c?IC,
con .
/ll.i
clll
tion
l~arentes,& .lb I)~ .wtc r.\t, & fi por
lIod
)
?
flOIl
Cur
lumpfηrie,p.ttcrn.t in{lIper ero sct?
o,
cipi
prin
inc)
itèr
fi par~nrc llli ncqu.lqllam pcrm
'ln
~o.
runi
cur.
cdl·
ggr
furJrJ,co quc Je Jpcrc.l
p.lrcntiOus ini(lud non pO,ecrit,r.lpiet üm , villlq'
ue iênc'~ô miérq
mat
r
patc
fi
Ac
feret. J,Carb Jtro r.
ql1id co~ vcrJfi~c vJl',rclifi~l1t ~cpugnentqllC, nun
U tyra ll
r~bJtlr~atqll~ ~tai~ com incb lt" vr nihil.lg:
affcél:i h min i
n!ClIl11. Pa~n equl~cm ae mJt rJ fic
ego "nu nttn~co. Pc~ lOUe11l,l) AJi man te, inq uam
cüc ubi n:t nOIl
qUld W~tJa nup er ,un.ltx cuiufd.Ull
ri:ln\quc OIancccl1.mx, :t~i .H,n ~alll o!im, nccclf.l
nup er armotri ado
trem,a~lt gr.ltla fpe~lOfi .\!lCUlll
& nccc1J:uitlrn
Je [CClltl ' non nec dIar j j, ddo rme m
antiqlliHi_
[cne m ~a~rc,m, ~ a~licorul1l olll?illm
~èllnrs
obic
ll
enb
mUll1,ubl vu t.lllS vldc tur vcrb
indl :
um
dom
in
dem
eos quc illi iilb ieau ru ,It ean
vide
c:J1è
um
be.H
m
~à
xeri t?Pe r !ou em, om nin o.
d
~i
tai.
mul
on
è.N
uill
tur tyr.1nnicum liliu m gcn
in
t
cicn
Jefi
lm
ipLÎ
ltate
vcro?cum par entu m t:lcu
mum volllp~;t_
coq ue iam erit cxamen con fcn ifsi
pcrfodict do
tum ,:tn non prim o parietem alicuius
r.lpiet? dcinde
mus , vel noél:c [cdu s eun tl pal1~um
atque in his octia m tem plu mal iqu od expoliabir?
eJlis & 'tur~
mni bus cas quas olim ;\ pucritia de hon
iud~cab.ltur ~ opi
p~bus,quaG iura ~u:tdam quibllS
[en lltu tè ex~crüt
mone~ hab ucra t,l/l x qua: nup cr
, vnà CUm c~
tanqu,am [arcllites .lHpantcs amo rcm
mie nte illo per
iam fùp crab unt :qu x tluo nda m dor
adhllc fu b 1ein[o mni a tant um [olu çba ntu r, cum
i in feip[o 'i ng~bus patc rnis quc ~l~a:CCptjs pop ular
anlOris tyfi1tll~uS :flèt ,c ond mo ne? tand em vero
nis taBs
[om
ranmde IrretJtllS, quali raro crat in
a ~b(tinull
ja
[emper erit vigilans? N,lm cxd e ~mp
ncb it,
o iij
�Liber trigefimusprimus.
nebit,n cc ing111uic ,nec f:lci nore: [co tyrann icè in i-
pro :tl11or omni CU in licentia & tr:ln(g re[sio nc vi\l(;n~,vtpote qui folus fit domin ns, fubicét um fthi
homw cm tanglUrl1 cil1it:1tc m impud enter ad omnia rapiet: vnd e & [eip(lIm & turbam [uorllm ('ltel
]itu m nlltriet ,panim extrinf ews ingrdf. 'l m ex im proba q\ladam c6[lIetu di ne,part im intrin[ ew ex
eifclcrn \11ot"ibl1~ ah ip(o [ollltam & l11:1nul11i{Elm.
N bnne hœc tali homin ,j~ vita?H xc prorfus . Ac ft
pallcul i tales in ci lIitatc ft n t, reliqlla vcrà l11ulti tIl, <lo omnis modcf b,qllia i/1ic toel! no ftt, prof'cCci,
tyrann um alium /1ipabl lnt: acccpta q\ merccd e, ficu bi ,ci bell~lm e/1,iuu abu nt,fi vero pacatè & quietè dIe pO[~tnt, in eadcm illic ciuirat c mal:t multa
minuta commi ttent. ~:\1ia?Fur.'lhtll1ttlr,p:lrietes
perfod icnt,ma r[lIpiai nciden t,expol i;lbunt prredabuntur q;,f.tcr a rapitt, captos homine s [eruire cogent, necl'lon c:thunn iabllllt ur 'quido qi fi diccnd o
valcnt,f .'llsaq; tc/1imo nia dicent, & muner ibm cor'
l'lllnpc ntür iudiccs . M inllt:t hxc dicis mala, fi patlci talcs ftnt? Hxc q\1idem li ad m:llora c6pare ntlll',
dic~Jntur exigua . Atq; hxc omnia ad tyranlU l com
par;Ha maliti:\ mi[eria q; d~ljtatj· haudql l:lquam ,
vt prol1er bio cl ici folet,ad fcorum acccdu nt. Q uotic eoim in Cillit:ltc ules tnulti reperiu ntur, c6sql
a\i j [çqlJun tur muId, [cntiu ntg; ingcntc m fuonun '
~opial1', tyr:\l111l1m procre antin(c itia plcbis, eum
prx cxteris ,q ni j nt r jllo~ ita cfi 'affcGtus, vt in anitUO fuo tyral1l1ü l1.lhe:lt potcnti lsi mum. Confcn t:lncum id quidé. Tyr~nl1 qllippc is crit poçi[si mus.
N 6nne faci\eid Gt,ft ccfIèrioc omnes? SlOaur em ciuitas tyrann o Inde obfiite rit,tlln c f.'w è is quemad...
modum in fLtperioribus patrern matréq ; violaui t)
{Jc rurflls & patriam pro viribus violab it, alios illducells il1uene s, hfsq; [cruire coget olim ftbi chad~
patri:lm matria mq; , vt more Crcten fium loquar ,
tam cducation~ qlllm habitn : arqi is erit cupidi tatis eiLts homini s nnis. Sic pror[us . N bone i/1i tales
prillati rn fiunt antcqu àtn domin entur? Princip io
eum hlS çônl1cr fantur vt pluri mUtn,q ui blandi untur atq;.~ffenta,r:tllr ilIis, & in omnib us obfequ antUr,:\t'l i 111ft:rulù[.Ac fi qua re indigca nt,idë & ipft
agunr, fubmit tunt fe, & qu:\ncu nq; gentnt per[op3m tan~uam dorpeiH ci.Voti vero compo tes cum
f.léti [unt , tlxtrane os fI:: dfe: clèclarilnt. Et maxim ~
~l~i~em:?h1nCl11 ita xtatc agl,lI1t. Am ici q~idé n'e~
m1111 vOÇJ"fem per autem d omll1anre5 alicui, vel alicui (eruien tes. ~ibert:ltem vero & amiciti il veram
hUJ1qllarn ingcpilll11 tyrann icum gll/1at. Maxim è:
N bnue hlliufm odi homine s jure infidos nomin abimus?lure:Q~inetjam iniu/1o s qllàm maxim e fie
~i p~t,eft ,~modo in ~~per,ioribus rè~è ql1a!~ quid
11l/1UJ:l ftt 1I1tcr nos cocefsl mus. Reétc quide.C ol1cilldam115 19itur~qui fit vir p~fsimus. Eft autem is
qui talis dl vigilan s, CJualé fllprà fi gur:tui qlll'S{om
niantem .Omnin Q.Tali s v~iq; fi.t,quif quis cum
tura tyrann icus rpa~imè fit, vt folus dominè tll r a[:
fcqultn r,& quo diutil1s in tyrann ide VillÙ, co ~a~i~ eft tali~. Ita nece!I~ c/1, i~qllf~ ~!~llC?, partibu~
~efpondelld,l Fufcep us. ~Jfq,lHS ~n~q~~fsi~llS ap, us a_p~are
blt ·. & q"
, ; dl·utl' l~r.s1·me
Parct, '&, mtfer.n m
"
>'1
~~xl~e~l; pOtltul ' tynlllld e,maxi mè & d~utifslme
~nlqul[S,lmus rCllCl'a cA: & miferri mus. Mul~is' aute
mult~l vlde?ll~~~lr:lt.\ [e~~c habere nec'dlè dt. T
ranilÏç1tlS, VIl', cll11ta~li t~anide oppreff œ ftmilim llJ.
Popu ans vu pOp~l ~n,cxteriq; fimilite r . Q!,tfdni?
SiÇll~ fe habet ad clUltarem c~~itas virtllte & felid-
na-
tatc,ita vir quoqll e [c hab ct:ld virll m. N ihil prohj~
bet. ~omod() [c h:tbet ryr.lnn o fubicé1:.l C}Ult.l~
ade:lm qux rcgi parct, qllalé primo Jdèripl llnll ?
Contr: \ omnin o.N am vna quidem optinu , ,1\ter.1
pc[sim a. Haud interro gabo qu.lm dic:ls. onfi;lC
cnim. V cru de be:ltÎtu dinc atq; mifcria COdCIll m~do an aho iudicas ?N cCJue vero tyr:lI1nicx ci,U~~.\tl~
fpeciem adrnirc mur,ad [olum tyranm i rcft11 clc teS,
aut ad cos p:l.lJCOS qui cu m co rCTlun potil1ntl1J',Ccd
vt decct 0 m ncm pCllitU du i tatcm in gre(; i ,Iu!lremus tïngüla , & ad cunéb conllcr fis oClilis fcr.\ln~ls
fcntcnt G. Probc admol1 cs, & ['lne inter omnes c0~
ftat,llll llam ciuirat em tyr:w nide prefel elI~ nl~lëri~
rr.m:nu llamg; rcae g\1 bcrn.1t ;\, bc.ltÎor cm clh!. 1
idem circa viras obfcru ari illberc11l,1ll1nHea~ p~l!
eipcrem ? vidclicee fi ccnlca11l ci iudiciul1l pcrJ1\l~~
tcndllm ,qui cogiea tionc poC ie tyr,:mni mcntclIl JI.
rcpcrc, ac morcs pcnitu introfp iccrc, I1c'1) vt pUC:I
[olét,e xtcrior a intll cl1 Sob/1up efc,tt, dum tyr.lIl~l~
cam l11am a[plcit p01l1p:\ln,& (p~ciem ad quam slh
fcfe apnJ (;'os qui cxtcrna [pcétit , dflngû t, [cd cr[picaci tcr iudicct . Si inqu.lm cG nobls .1Udlen U,IIl
ccn[c:rrl'l, qui di{èem erc valc.1t,qUÎql vn.\ & h:lbH.~
l1crit,& dornefHcis aCtion ibu , illtcrfu erir,tnJ ll qt!l
noueri t quo patto rga familü rcs 1111gllJOS !lIc he
affcétu s. N:lm ln his 1l1.lximè <]ll i. omni tragl CO .1P
pnraw l111d.ltll S) pcdi,ic iwr rurru <'1; poplll.l rib uS
in perielli i )hxc Ollllll:l LI igno[eétcl1l li i li b '.\111
cJ:uare quo p.létO fe ad alsos tyr ~IIU S habcat ) qUO
ad beatÏtudlJ1cm miferi: lmquc pcrtil1et, 11liqUld rc~
étciube ré?Reé tè admod lllll & ilh illbcl'cs. VI ne
fingall111s & 110S ex corum IlUfI1cro cllè,qu iiud tca rc po{sin t,atquc illis adhxfc rint, vt aliqucll1 h:lbc a
lllUS qui ad e.l qux intcrro g,lmu rcfpoll deatN
010
oquid é.Age it.lq;,ftC conftde rn ftmilitlldineJ11, ~~~
moriam repelen s & dUÎtat is,& viri, atq; Ica figl1:1
tim vicifsim qi vtriufq ; atfcétu s animadl~er~c. D~~
quales. Princi pio,lib er:un cÎl1iratcm tyranl c;,l11l l
ces,an [eruam ? Maxi111~ omniu m [eru:lm .A tt:lt1le~
j n lla domin os acliber os infpicis . Plane,f ed e~igl1:
quidcm i/111d:vnillerflll11 vero, vt ita dicam, ln Ip J'a
& prxit:i.ti[simllll1 genus, turpitc r:lc mifcre fcruJ:
Si iguur ciuitat i vir ftmilis ,necdfc c/1 10 ilJo eUJl c
eflè ordine , 111ultaq; ill1ber:llitate & [eruitutC cHIS
:lI1imum ?pprim i,easq uc animiy artes [el'u.ire)q~~
prxfbn tlfslmr e [unt:ex ilem vero partern ) Ign:l Ll
Limlll1,& dcmétifsima1l1 domin ari. N eccflarlUI~'
~d porrO? Serllum an libcrum huiu[m odi anl~
mùm appellabis~ Scruum . Atqui [erua & ty~ln~
no fu bdita ciu.itas ~ l~inimè.qure vU,lt agi,t. N I~~~~
rum. T-yran nlcus Jguur al11mus 1111111me qUX'
ef(i cie t, v~ ftc dc roto animo dicam: fed fijmu10 JC1,1l
pel' percitll s violen to,pert urbatio ne pœnitc nri;lqi
redund abit. ~idlli? Tyrann icam ciuitateOl,d~~
uitémne,:lJ1 p:1.llperé elfe ncceflè e/1? Pauper é. A~I.,
mum quoqi tyrann icum,m endicu m femper & ,ln~
cxpleb ilem necc[fe ~/1 c[fe?E/1 vt dicis. MetU verO
folicit:l ri an non ncccflà rium e/1 ciuitaté talcOl, t;l-r
ler:n9; viril. Valde. Lamen tatione s pretere a, [u:
fpma,~etus,angllaias ~eri[es in alia ciuirare ~req.UC:
tlores te,r epenuru m? N U II 0 pal..lo.
fi
1n hon,
11 ne In~
,~
[nper alto tait a qua(da m pIura ineffe putas qU:lI11: 1
tyran ni co i/10,qu i cupidi tatibus amorib usque J11~
f:lI1it? ~bnam paao? Profeé to ad hxc re,fplcicns omnia,c~eera,que gcneris eiufdcm ,ciuitatenl
tyrann icam ciuitat um omniu m eiIè mi[erri m a01
iudica/ 1i. An non ' rc~è~, Su mmope~e ~ Verum.doy
x
dCj
-
yU
�'Dialogus IX.de rep.V l,de iuao.
viro rur(us tyrann ico l111id :lis, ~uotie eadcm J.t~c
;lnimad \lcrcis? Longè ciiétorl lm dico hune effc'mi(eqimu ll1.1 loc non reétè dicis.~amobré? N onui crg ?
dum hic en, v[ arbitro r,tali maxime:.
lfie forGtal l tJbi hoc mi[crio r elfe videbim r. ~is
inq1l3m? ~j cum natura tyrann km (jc, ~iti non
agit priuata m,(cd dHnfel ix, & forte qllad. co de~ucitllr. vt tyr:tlln idc poti:\tl lr. Ex hi~ qu:c diéb
(Ullt, vera te loqui eonieé èo.Iu efi. Ver~1 t,11J~ q~lx:
dam nOn orin.u i 0porte t. ilUO verO dJJIgentl(~me
rationc t.lh inuefii garc:D c maxim o enim quod.1n1
nobis di[ccpt .1tio fi, bOM (cilicet vica,:le /11:11.1.
SC,ite. Amnd ite ita<]; (j quid dicaln. V idetur ~nim
nllhi ex his de hoc elfe cOllfid er:tndu m. Ex qtlJbll~?
Ex vnoquo q; [cllicet priuato rum,qu otcunq ue ita
t!
abllnda nt,vt mulra habl'an t m.lncip i .. HH
diuitij,
~&
IbJ:rt:~
l "
~d
'1
101\\11
tyrann i h.\uent liml e,qllu m~1 en lmp~
jd
lIl~tu,u mu! nanq;
lltudln(:fcr. rant.Int ereCè autcm, qu li tyrannl lS plllnbm JOlm
n. tur. Inreref i vtiq;.N ofii qllod hi [ecuric um f:t~ID..
milia vjulInt , ncq; f.1mulo mcnntn t? ~id enint
mctuer ent? N ihil. Secl llunqu id callC,m tcne~? E<},uidcm quonia m vi<jclic ctcinit. l~ vniuerr ., linSlIli~ priu;ro rum [lIccur rit.l'r. ·cJ:lrè loquct j • ~IJ
fi qui dcorllm Vlrllm vnum cui l1uinQll.lgincl vcl
plur" nl:lncip ia fint,cdu c,lt è ciuit.1tcyn.\ lll11 vxole.lC Ijberis, confiit llatql in [oliclld lll ,CUln rcbu
ftlÏs omnibll~,atq; mancip ij,s, vbi lih~rorum!l mi
llum nullllS ferre huic au:olll1 m pOf~lt, CJu. Il CUltl
& q uant:l formid i fle vexatll m iri cxj(lill1.1 ' ,ne (01't~ rn.\ndp i.tjpfum & filio. & vxorCnl j~terJn~.lnt?
Sllmnl J, vt arbitro r. An no COgCWf [cru 1 qt~lbll(.
d:lm blanditi,pollic~r1ql1e mulc:'l,& m:\l~umJCtere,
Cllm fibi nihil opus fit? V nde & ad lnllllfir o {li ~
ipfc adu l:lt~r crit: CogcC pcnit~ vel jta,fJcere~ vel
perirc. Q!;J~ li :t!J,o~ a~hue d.eus ln ea ~cgJOne dl(pO
iÎ.lcrie proxlOlOS Jill copJUfJmo~, qUJ ncquaq u;\m
{lIfiinc.lOt, ve .lltcr altcri domin etur, ae fiqllcm dcprxhen dcrint fibi domini llm vcndic. ll1tcm, fuppli
cijs extrem is :lffician t? Deterio rem admod uOl CJU
,ôditio ncm fore anléo , fi hofiillm v;lllo ineJud;t~
tur. An non tali quodam carcere cI.m(us cfi tyrannus 11:ltllra tabs exifien s, qualé il1 filperio dbus explic~imus, multis vidclic~t diller~sque ~imoribu .
& amorib us :tbitatl lm?Cum ~erolJlgen~o lit :tppn
me auido,h uic Coli neqi eg~edl vfqll:U,ll !lcct,nc q.lIe
infpice re qUa! Iiberis homJnl bus lu~ltu c:~: {ed 10tra xdili parietes fonnidolo[~,s velut,l muller co~
moraw r,inuid cns ciuibus al1JS fiqms c.'<,tra mœma
fpatÏ:lt ur,& boni quicqu am (peaat : SIC pr~rfils.
An nô ab huiufce modj maljs pIura lO[uper lncurritvir ille,qui male [eip[umguberna~,quem & tu
modo miferri mum iudic,lb as tyrann lcum, haud
qU:lqu. lm prillaru s villit,le d for[l\~:r vi ~,uad.:lm vt
tyrann idem elCcteeat cogirur:e~mq; ~~IJP{j. lmpe
rare non po[sit,a lijs jmpera re C.OtCll~I~. pennde ae
fiquis imbcci llo corpor e,& [UlS [e VJrlbll~ non [u.ftinen te, cogatu t vt quietem agat [ecum lpfe nunquam, fed aduedu s alia corpor a certc,r :l.c pllgn~t.
,
venfiJm a.N 9n
. ducis ô Socratras,atCl
~hrerrift\ Simill'm a l
h
1"
"
n,
tes t • ~
o orc
l
• a miee Glaueo , ml{er:t . ,lS ommn
tll Y~anus ne igitll r,O
.n. '
lr~OIl d
S na\..Ll tyranIl~Q 1 Cm efi con dit . duriorq '; vira efi\ hOmlnl
, d'
d 'r.'
JO,
lU.
nidem , ca vitaqu am tu [upra urusln: :tm. lU. Jcabas? Valde. Efi autem re ip(.'l,qu amuls ahClll non
lIideatu r) vere tyrann us vele [erullS., e~tre~a: ad~~
lationi [eruitll tiqi adfiriét us, nequlfs lmoru hOJnlnum adulato r:qui :1p.petitus [UOS e~plet nunqua m,
.fed plurim is indJgct (emper ,Jtquc IrtopS reuera cf-
g'
439
fc Jpp:tre r . fiq~1Î pcnctr. l/i.1ani mi ipfill infpcxc ri .
P:tllore (]1I111ctr.lnl perp wo tl'rritm ,& fohciru dlne :tngu(li.lc"jIlc v 'X,ltm , li IIlClJCl il\Îc:lti ri Il . fi ••
tui cui pr:llc(l,ip(ceo. Imili~. Sillldi~ .H1tcrn cxd1ir.
.A n non? . t 01.1. imè <Ill idem. Pr:l'(c:r hxc viro hui '
jJI edam tTlb() C ~llU. l]lI:-: ;Ult\:.l m 1I101.1t I1fnm, 9'
l1eceJfc ~t~lItn clle pmI, & pofie.l mtdtl) 11I.1~~j.;
eum tyran/d enl cfi. Jcptm, inuidu nl, infidlllt1 ill
illfiu~n cxpc:rtem henelloJ~f1ti:r,irnpilllll, olll/li,: /;
nC9t11~lJ: f~ntln.lm :le fO~\1ltem fieri, ex hi <1; Cliét/'i
dle,fl11(crflml1m,:ttq; .11Io~ et;alll qui . ,dh rù ipli.
1i~IlI~ rcddl'r o.Nullm menti ' OlllpO~ hic COlltr.l _
dIX rJt.Agc.'41 11 1l1.l1moJIlll1 illdcxo mni.lci relll1_
ii,iclCfH ~c hn,~lIln,illdl~.lt,lt,'ll1 in pr. rcnti.1 profcr.1S,<J III t~10 IlHJIC10 p~1Il1l\ ~)~.ltitudine,ql1i rt:cli_
dll~:cxterOS(ple~r. J. clin qm III numcro <JlJjnqllc
film enarr.l:I~cglUtn,Rdpuh. in (l'I.Hl( Ct:1l1Î1 nu.
gj{l~.ltll re.ltllr, fiudio(ul11 , l'.llle rum porcnti.1:
cupldllm,poplll:ucrn,.1tqlH: cyr.lm, j mn. Ac t.lcilc
illd, hÎ /~l1d.N.lm vclu.t lim il1 rc/lil , iOo~ llll:'lfi
choro VIrtuel' & pr:ll/lt. \tc, hl".ltitlldillc &: hui
cOntr.t ri inter rc côp.lro . t(IUt' iudie . N:/111 P'
co~cm . ondllc~mll ~ .:U\ , ~o Il ' C pori Il p ro l1uon.\
~)() ..A~lfiolll lt.hum ItIJlc.llre virttl1l optimu m, &'
luCbf: Imum,cllc; bc. tl(~iml\ll1, Cil rnt!lll" rllê di il1c
honllll cm m.\~i/l1è oml1ium \"(:~lUm , (dlu ip(um
[~imurll dlè mi
I1 vere & illjqllj
regenec m pd\llnu1
,
•
1 1
.
r.
è tyr.1I1
rtI:lxim
<Jui
dh:
lerrJ~nllln " t:l cinque C~If~
nus llc, fcq; Ip/Îl\11 & ellllt.\{ m tyr.wniclc: prtm.lt t
Ir.l lie prol1llllg.ltutlJ. NlInqu id. di)cI.lJll, lil 'I.\-tCJ.~t /1<; affcl. 1 /tornin ' , fiue non J.ltc.lnt hominl '''
p:flter .\tq; deo~? AdJl.CC, .E 110 igicur. E rcnint Vtl.\
hxcden~o,llnr.\tl fit:Lccu nJ.tnl\'c , (j YJdetnr,h.i
c?/~lIen1t Jntlled.~ 'IMm iftt? Po QU.l/11 lieuti
CJUIt.~ tres ln ft~: IC~ dillif.t dl,it.l & ClIIU(quC'.'lnima mt.ui.l m dHlKlctur, vt .lrbitro r : at(!lIC hincde _
rnonfi~:lrio (ecund J JI.\(cctur. tlxn.lm ?Hçc.C um
trc .1nlln~ parc~ /int, treç qlloqllc volupt. ltc cflc
vldentl lr,[ua IlIu(qlle l'anis propri: l. Cupidi tafe'
quoque tOtj,ùclll & princip .ulls. ~o paao? Par~em ~".lm dlclmu s,qll:l homo djfcit. A !tcrarn <JII'"
lr;\(cltl lr . . Tertiam vero proptc r vatict. tem Vila
non potUJn lll ' propri o ipfills yocabu lo 110minare, (e~ c:, C?, quod in fe contin et maxim um ychcrnentlfs llll LI mq,j,co llcupi( cibile appella uimu pro
prer vchemc ,ntl:tm earum cllpidir .ltllm qux .,d cibum potum qlle ~ vcnere.lr rapiun t) & ca qua::
[eqllUn tur: nccno auatum cognom inauim us quo
niam peellnij s maxim è huiu(m odi cupidi tat:s Cxplen~l1~.R~étè.Ac!i ~olll~t.ltem :tlfetèl lm9ue dus
lucn dlxcflm us enc,1n vna maxim e filmffil rcdU<:t
rrl\ls orati~né., ~t aliquid nobis ~crtlj j pli lignific c_
mus~ quoues Id Jpfum partcm h:lc animx dicimllS'.
Atqlfi totli hoc pecuni ani &lueri cllpidli nomine...,
mus,re étè admod ü appelb bjmus. Mihi qllidcm it~
v.j~et.ur. ~d ve~~? Ira(~édi J}anua nonne ad poté_
r~:t, vlétofl~,glonJ,tr~~lt tota,? Magno pere. Si igil
e:t conten tlO(am ambJtJ 06mq; appelb bjmus ntÏ_
quid retèè?R eétifsim è.At vero partem ilIa qu~ difdmus, confiat cuiq; omm: ad veritaté imlcfiig :ln_
dam fèmpcr :lnniti, pecllni arllmqi & gIodre minim~lm cmam habere. Omnj.R O. Si tCl"tium hoc difc:
di cnpi~llm & p~i1ofophum nominabimus,hatl~
aoreen t nomcn lmpoh tum. En vtais. N onned: icimu.s in ~I~imi~ qu~=iid;tm vnam i11:lrum par.rillm
domlO an,ln altJs .al.l a,quan cunq\ cOntigel"it3Dk~
mus.Pr upteroa dlClnll lS tria homin u prima gcncr,a
elfc)
iiij
x:
m.l
o
�440
Liber trige finiusprimus.
dlc,philofop h11n1,c6tentiofu m,aUlrum. Prorfus.
Volupt. tu q uOCli fpecies tres hifee [ubic~as, cuiq,
fuam. OJnnino. Si vnuquenq; iCtorU. feorfum in. lerro gCs,qux vitl iCtarum du\cifsim:t, fU:101 qujfq;
e'ttcris lt1tcponct. Allan!e, llid é lucri jpfiu ~ côpa·.rationc, honoru vcl dïrci pli 1 aru oble.étam~t:1 mil·Hu s exif!.imlbit, llift q tlit! for(.,\n ad :ugétum confe
rat. Vera logueri s . Ambitio{'i..ls autem vol 11 pta-tem
qux perci.ritul' ex pèetlni::t gr ,IU~ & 'molefG putat,
rur[usqi ca q Il Ç di{èendo pcrcipiwr,q uia doétrinl
h0t1orë11Ô affert,fanù & n[Jgl~ cxiCtim:1t.lra rcs [e
h:tb et. Philo[ophum quo']; ponlmu~ cxtcr.'\s volu
pt{\te~ Rocei pendenté,dü cas ad iuge di[cendi gaudiü,quo ipfcfruitur inueCtiganda ~critate,cOplr;\t
c:t'tcras aùté horlllece{f.îria~ voc:\nté, q l1Îl i1la~ fecl1türu ~ non Gt,nifi nece[sitas cogat. Bene id noae
0portet. Q.qâdo igi ulr CUiUe'!i vit:!! volu ptJtes ipÜ~5 vit.1 i n contcntion~ venient, non de hoc C] uod
cft lioneCti LI ~ .lut turpl us vi uere, velll1clius,aut t1ctc
rius" [cd J ç fUluiori p.lC.\tioriqi Vlt.t: Ctatu,qua l'ation e difccl'nc ll1l1S Cllll1 . Gd, n~entb verior? Haud
Ji th h;tbco '1l\i<1 refpondeam. Sic .mté animndllcl'.
te.· ~:'n:ï. rc'iudic.1rc oportct,t111.1!Cuq; rcèèè di ju_
d'içid.l [ll nt?N 6011e l'eriti.l,prutlentia)rationc? A.n
lübct quifllÙtn alia,q llibm mclius iutlicet~ N ullo
m(j)cl? AttenJe igiw r:Clllll tre~ Gnt, quHi1am horum ' n1t\xim~ expercu " dl: OJ1lIlC, q nas l1.1rrallimllS
vol'lIptntes?Vtrüm nU ;\r\lSdikcndo qllllis Gt vcritas,Ol ,lgis tibi vidctur c:'>pcrrm Ji[cenJi i llclIndita
tcm,qu:i. philo[ophll~ lueri?a \1 potin cpl1td? Pcc111llhum int(!rcCt. il 1111010[>11 li n.mg; neccaè oIl: va~
111l~t ,lt mal teriu5.\ pLH:ri'ti.l dcgu(Llf[c. Auarul1l :l~l
t ell} h ludqu:lqu:t I1cccllè cct in veriueis inueLliga~
tionc qll~t:l intit ohleét trio pcrcopia-c,cxperrüq Lie.
fui(fc.lmo vero G l1Itatllr )non f,lcile ifiud :\Ώqui!.
Voügejgiwr .1l1aro philofophu ,vtrJrUlllJ; volLLpti\tUtn expcriétil }fxCtat. Loge. Ambitiofus veJ.o
nUl1quid m~lgi~ imperitus dl: VOlllpt:ltis,qllç q{ h,.o,
norc pcreipitLlr,qua philofophllS eius q ux ex pruqc;~t~a?Hon~: qUldé omnes eosrequitu~, fi propo '
fitu h!)! officm cxeq liant. E tenim diues a l11ultitu,..
dine hono!amr,& f?rtis & f.'\piens. ~apropter
~rllnc.s ~uata .sPlle~lt cx ho.nore voluptas v[uip[o
lntelhg~t. OE.~nta, -ver? fit Jn·veritati~ cOntépl~tio
ne [uallltas)[olus plulolophus [entit. Igitur quatu
ad expericntià .1ttJnet,optimè philofophus prx cx
tcris iudiear· Vaide. ~j nctii vnà cu prudentia [0Jus eritexpcrtus. N ilul prohibet. Prxterea organu
illl1d per quod illdicidli eCt, nô auari aut :unbitioG
hominis) fed philofophi eCt lOCtrumentum. ~ale
ïfiud?Per ratio ne.> enim ellc diximus iudicandum·.
Diximus. : Rationes aLltem prxcipue philo[ciphi
funt iI1Lhume~ta. P atet. Si diuitiis lucroqi ?ptimè
vnumqu6ôq;·iùdicarerur,qux laudaret vel irppro
patet vjl'.quœfiùi deù~tlls,l1t:ceaè effet hçc dfe verif
firn;l.Penitus,Sinlllitem honore, viétona, fortitu,~irre,qllre~mbii:iofus & açl "iétoriam ardéti[sil1Jus .
j~(Jiqret.QonCt:it ..Po!l.q uam vero experiétia,pruo~tla~rati:o?e. N eçetfe e~~qllx phi.lo[oph 9 & rationu vldl:udlOft.1S budat, ea-e venfsJma. ~are cum
tl'es vol.upt,ltes Lint. voluptas partis eius qua di[cjmu]; ent Vt1<ii [uJui[sima ciusq'· dulcifsima vita in
•
"
,.
quo hœcparsdon':inatur.NihilobLlat. Népe Philo[ophu~ :pud '}uc vere iudic~di eCt autoritas , fui
laud~\t vlta . ~a vc~o fecüdi effe vita, aut qua [ecu
~am.voillpt~te. ~rblter ~11~.ponat? At confiat çp bel
ltcofi'.'lffib1-ÇlOfiqi homulls,'. Pl'orill~~lior enim illi
.h;cc:q\Ü m auari. PoCtrcmi igimr lucrÎ cupidi vit~
locare yidetur. ~idni?DlIo h:t:c imqi libi inuicc
orbi:
. r.
d
b ' Isqi
" 1lI,llU
fI.
'
. . • • fi.
T
Prou,
lt\llucce
unt,
S lam .vlClt ll1111HIlIn. cr·
~i.~lm vero Olym pieon\l.11 riru, [CrlI:ltori & Jyrn.pio,loui tribuens,côtcr:npbre l111ILllS prxtcrqu.\m
p.rl1dcnr~s voluptatell1 ver:lI11 prodils cxi{1crc,ncq.i
[ynce.ram,fcd vmbrJtjlcm ;uqi illanem, vt ego ex t.1
p~entu aliquo audiflè mi hi videor:,uqi hic cric 'r~
lll[simus iniuCti cafll atqi ruina. Mirum in moou.
Verum quo pnCto iCtud :l.Ïs? lu certl: inllcni:un, te
r.c[pondentc peI'q uircns . ~xrc.Dic ob[ccro,n~~ne dolori çontrariam diciJl1l1 vol Il ptatern? DlCImus. M ed Ium quineti:un ~luodJi pOnil\1115, <]lIod
peqi l:tltJri e.Ct, ncq ue dolere?Po ni mll s. Et CU 111 Ill,e- Oc nt':IJ
diu1l1 lit,qlliet~ vacationé~]; anÎmi .lb vtroqi?~~)11 in(C~ ~'t
lie ita hoc dici ?Ica
nl:. Mc 111 i lliCti <'1 Ll.l]ja cnc Jo- plJICnl'"
. - ver U,l1um mol' b 0 1.1 bor,lt?
- (')
" !I>tC '
1ent xgrot:lntlU
~.1~
Ha dicis? N ih iJ cn<; dulcill ~ f.'\nitatc, hl cos I.\tuinc
«iunt l}lllm <.Iulec id fit,lnteqll,\lll xgrotJI'cnt.Rcçordor cqui<.lem. N ccnOn acerbi[simis doloribu
vexatos horni ne cxcbmantes alluj ,I1H111 clfc dulciu q lIlm ca aHiIétiollc y .lcarc, AlI<.Iio.~rilJcti.lm
alijs permlliti huillliIlOdijlHlWionibu crud.lr?
ho mine alldi ,du III cruciantll\', vocifcr.lIItc~, a/krcntésqi dulcif imum ea-c nullo tlolorc a{Eci, prx[cntiqi moleCtla eflè libcrum)llon amCl11 dicilc dulciL$irnull1 cill: J.ccari. N C!TIre h<tc iJli q lIie . tue fortè grJti[siQ1a. At vero cllm lxtari tIti is Jcfinit, volu
ptati ccfr:1tiollé illall1 molcfiam cxi Cti Ol.lhit? fort~.~ics igiwr illa.qlllm paulo allt~ vrronÎqi IIlCdia!n caè diximus''lll:lndoq; vtra<]; erit,tu III dolo r
[cilicet,tlI111 vOIUpC.l~. V idcwr. N LI !TI lied porcfi,
vt quo~ ncutrlllll eCt,Gt vtraqi ? Non, ve arbitro r.
'Atqlli quiido in animo vol11ptas cCt,am dolor,ambo 1119~llS qL\Îd.11l1 in[unt? Vtiqi' Tertill111 veroil-'
luçl q uod neqi dolor eCt,neq; yolupt.ls,n6nne quics
aliqua & .i1l0(UIl1 mediu (n e(fe nupcr apparuÎt? pb
nè. ~o paCto igitur reétè pmabimus,t1on dolorc:
quidcm [u:lllc,non lxC,lri vero accrbutn-enè? Nul~
10. ICtud.igitur non efi,fc:d apparct, fi ad mo1efiUrll
q uidé conferas iue,lI ndli,G ad iuçuJ1l1 u vcro , moleIl:û:~dq; tuc medium eIl:,<:k quies. Neq; vira' huiu[- .
.roodi veri q uicqui de.v()lup tate.l1obis offerut, ~cd
prxCtigi j s '1 uiqllfd:ï proueniiit; Sic'l110nCtr3t ratJ~.
Vide jgitur voillptate.~ qux dolore:: nullum fequUtUl:,neJxpins id in prx[enti di[putatione ira IJ.ltur3
comparatum exiCtimes ,.vt voluptns ql1idcm do!oris,dolor.vero voluptatis· priuatio Gt. Q:!orllOl Jn~
quit,& quas yolupt\ltes dicis? M ultx quiJcm &:t~
1i~ fUl1t,fed pr~[ertim,' fi animaduertere vis., vo lu ptaces qux circa olf.îétum hût:h~ niiq;'nullo riuS
antecedente dolore,repente ingel1tcs proue~lU.t:&
eum eeŒ'\nt, dolor eas nllllus [eq uitur. Venfsl rlla
nanas.N e eredamus igitur doloris cellàtioné, ptTram voluptatem effe:lleqi dolorem, voluptatis ,~b
[enti.am • . ~ on . ~t vero earUm '1 ure pel' corpus lngredlUn~ur 111 an1111Um, voluptatésq; dicuntur,fcr- -,
me maXlmx quxqi.ac plurimx tales [unt, vt dolorum liberationes fint. Sunt profeao. Et qU:E ci~C:1
h~e futl1ra.ab expea3tione na[cutur, prxgufiatlO- .·
nes qllxdam voluptatis,atq; doloris, eodcm modo
[e habent. Eodem. Scis quales hx voluptltes [unf,
& cui maximè fimiles? Cui? Putas 31i'luidin n;t~llra e(fe [upremum,inh01um,mc.dillm~Equidé. ~e~
[es aliquem cum ab inhmo ad mediumfer.tllr,ahua ,
lrbitrari quàm adfi.lmmllm -attendere?& dum file
in medio, & deReétitql oCldos illuc vnde vener:tt~
l)l:t
.e
abbl
�DiaJogus IX.de rep.VeI,dc j 1fl:O.
1
nlibi erre opin:\r i qua in filprcm o) cn m id qnod rc-
ueracfi ,li.lmm nm non cernat? Per louc, non aliter
homin em talcm Opin;lt llrtlln xdlimo . SI jr rum
dcferat ur ,dcor{u m fcrri opi Il:lhif, .1C vert pllt.lllJ t?
~{dni? N onm: hxc iIIi (':lm ob C:tll(olnl conrill/-:lit
omni:t, qui:t nondlll ll expertl l efi (luid verè 1llprc~
tnum fit,quic l medil10 1,qnidl lcin/Îm u? Manif ,(hi
~fi ql1iùcm . N llllClllid crgo O1ir:tbt'ri~) Ci verit,1fi
Jmpcri ti homin es,tum de O1ulti~:th h nô r' t fc:ntil! nt,tu m eri,lh1 circ:t volu pt:trell1 & dolofel ll, ho~llm<li medium lic :tfficiu tur, vt qllotic~ in dol r~
ln idul1t, veft iudicét, dolC:ll1 tg; r uer,I:l}lIotic~ VC
r .\ dolorc [urglll1 t in medium , &: rcplctio /lcm &
volllpt :ttcm :lnèqui :1rhitrc llwri' . [qul:ld modlll ll
qui iuxt.\ nigrll Ill, fi 1\l0l .l(pidn nt (li (cti,q lion i.l III
nOn vident :llbl1m,cJ.1rJ{~imnm j[lud cxtlbll llr: ir,l
& qui dol ri v:tcllit:l[cm comp.tr :lllt um dolol"c,
ver:tm :1lI [cm experti non lllltt volu pt.lté, iud IC.lndodecip i:\Iltl1r ? Per louclll non il'ttllll11ll".lborequidcl11. r010 vero fi I1tf,\ ellcnirc t porlll !lm.lrer. Sie:tllt crne nlldcr.l . N'lllleC IIIlC\,l Cfim&
C:t:tCI'.l generi ~ du fi.lcfll V:lCUit,ltc qIl.rd.i fllot corporis ipliu habieud ini,? tlidnd Ignor.l/1tI.l ve& imprud lti ,l v:lclIit.1Ç qu. -d.11lt dt h.lhJtll~ ,\Ill
Jni. Maxim è. Implct nr ;lIItem l: ' tlJlld, du III alllllnt
t:lcapi t,& hicdum intcllig cnci,lll l, )1I;~lllii' )u;rn:tm repletio verior? Vtnlm (ju.t: pcr (' .... llt qux 1\1 ,1gi vcriu qi fllllC,al1 qux l'cr .,ILI? ~x peH'.l q u. '
ftlhlblt lIXII:lm cenfe ·l'urjori~
Illagi~ \l1lt.
tix?Nl Inquid ,bi,pot m oh(oni) ,:llimcl lt )~IIII~(I;
quorüe unqi gel1er,,? An verx opinion iç !lleclc ,1 1Cl1ci. qi &mcll tÎ ,tlUlIIn:ttimél; vnillcrla: VJrrutHf'
ln hunc .U1ccm modum iudie.l. uod illh. 'l'CC [cmpel' Iil1lill immor u/iqi & vcrit,ltI,:1 cti.ll11 [.I!ccxi11it,& in t.lli (]UOd,lm fit,mJg i dIe CJbi vJdctur:.1I1
ilIud pocil1~ quod rc nu nqu.lm filll11i atq; mort.ll i,
necnon cit tale,& in t.lli quod:ltl1 dlÎcttu r? Long ~
pr:dbt quod {cmpc~ ~lI1jJj cH ~og,~.ltll,m, EffcntM
vtiqi rci fcmpcr (j1~11J Ilunqlll d dlent~., I~':lg1 cit
qu.\m (cientlx partI ceps? N on. An vera.trl ,( N cq;
hoc. Sin:tute m verit:lcis minu ,nonne & cllèntl,t:?
N ece[f.... rium cCL N 6nnc Comm uniter omm.1 Clrca eorpor is elllwm gener:t n~ioll v~rit.1tCr:n c,nèntiiqi p:trticip :i[ gcncnb u hJS qllx CHC.l .1l1lml.cu~
tum verf.lot ur? M ious. N lIoq 1I1d & corpll /tmJliter minus qllàm :l/1imlls? E~ eorpl:s . N blll1~ quod
l'cpletu r hi rcbus ql1X magl ven uSqllC eXlfill/1t,
qu6dl1 e magis v~rius'I; c~illit, m:lgi' qll?q; repIc..
tur , qui quod his rebus Jm plcwr qll~ mInus [lInt~
ipfumq ; efi minus?~id plOlllb et? ~I ~rgo rcpl ft
rebus naturx co[ent. lneis,ef i iucl1nd u, Ip[um \'tJqi
(l uo d reliera veriori bus'I; rcbus implcw r, n:ltu,r.lHu :te verjus ver:t :tffJcit volupt: .te. QEo~ ~IItC ~a
qux & minus [unt,& minns ver.\ ~un~,.~ccJplt, ~l
f.\IÜol'HIS vcrè firmité rue rcpletur,f.ll1:l~JOnsq;
o.Ho
ommn
dl
~c
p~.Ne~e
risvolu ptatis fit partice
eP.~I
s,&
cxpe,rtc
ftuwq;
J
,
V
cix,
~ines igitur pruden
9
u~
mrl
,
[erutur
m
~corfu,
dedJtJ~
Ils rcbu 'Ii fimilib
om~c
per
hç,e
CJrC:l
ut,&:
peruem
vfq;
que ad mcdiu
vitam oberra nt: [uper hxc vero e~lergl~t nlloqu a,
efi, nequaq ua !id P!elllnr~ ne9;
& quod verè lum
ad lu pera euchuc ur,ncqi ver:t vl~a re qlladoq i trll~l~
tllr,neq ; itabilem pllram qi gufiat volupt: ltcm,: lcd
veluti peeora humllm prani i)'céhl lt, YC,ntnquc
obedie ntes pa{cen do co "llodoq ; xtatcm coterun~,
proq; his rebus vberius potiun dis calcibu s Jnter l~
& cornib us fencis, vnguib usq; decerca nt,fefc lIllU
ro
·n .
&:
mu
441
CC~l 00 i/lc, plcbilc,m !ibidi Ilcm trtlcid.Ï t ~, \ tpotc
qUl, n~ 1; ver .1m &: h~1l1.1I1t (jli p. rtcm, l1C'q\ r.1huli
verJ5Jm plcn5' 1II1111l0 ,r ~~ ont/ir ,I.HI 0, Ô () ra
tc~,~\lIg' Vlt.1 (1\1·\11 ~l'lod.l p.1IHli\M,1 1I10,I 1 ~ IlC~dlc dl V()llIrt.ltt'~ dolorib u , mixt.1 Jp(i.'<J 1I1,tl u.
'1Ilull.tcr:l volupt. ltl \ ' l'I'.l: & vll1l •.l' fllllt , vI''1 li
' " J1 . •
a l 'OlnUl I I () rI\ cop.lr.1tIOI1C mUtu.1 in<1l IÎn •1t .
vt , 'V()Jupt .lt ·\~ d()I()Il'H '.lc·p:l I.ui l' cH' la
lIlC'ClOr .~ .l[)\,.If' \~t,,~Itl,OIl'~(I; i pCtrll hUlldinoJ 1\ 0
lupt.lm !:t >lJ . Jnflple~lt">IIS r.lfI.lt)inn .lm m ~ l :Ji
:ld pugrl.l, Il ',Hlmod u tcli 110111 Trol .lno Ill.
<1 11lt vera; IglI.lro~ r,le,I: J1 .1'Jc 1I11.1gin ipfill ' UHlÎCl'
de crt.lal'. N c c1l:trlu cCl o III Il; 110 ic;'! id (e h.lh '1'1.'.
.\lr.\{; ;:ndi n.ltllt.i? NOllne \; •.dit
(~Id.\'l'r
II '
il 1"
Otlltl'.t ltt n' dTè Cil
Itnllll.1
<lu.cd.l horll
H, '1 1 <1 '
l'>
,
Ill'lJl.
.llllhitIO
r
pl'Opt
11\~lidl.l
t,vd
HI'ptllll1 p~·r.lgl
~cl vlOl'ntl .l proptt',r ~otentlOni~ IlpidIt.lt<.:III , vcl
lIlelt
Il' .\yroptC '1 III 01'11 d tlli lIte.lte .Ib(qi l'.Hi nt.
l·,h
~?
tiOIt
pl
.
':1;
,t"lr.
rl
.
.~,
h()n()m
bl"tn,,
t~
JI.lll\.:cdlc dl\:' hl !lnl. AII·rcI\.: Igitur .\lId l'.ll1\ li ,
(JIIOlI '. (IrLl p.lI r 'Ill 'lu. ,/lu ' .1llld,lm, &- .11,.1111 Vléto,ru: 1l~ldlo/:\ltl'(JII. ·etHJ; appcm iol1' t.lIl". (jlnr,
~t t lentt.' r .1tlotlHli oOtelllp t'll't:e.l <'II V()llIpr.lrr:~
/~qll.lnt~Il' & C.lpI.lllt'(l'l.H r.ltlO IP(o\ Ô edlt,v
!UII.1 vtJ(l; voillpt .lrn (1 Il 0,1 II C.lrlll\lll.1tUr.\ vn.lru
V(:IUpt.I,tull,\ dl , ;lp.l ',;\d'pif l clltm, qllippc li p.l .
rC.H \l'I· I~.ltl,.\C lI1{upcr !îb~ JPpri.~ volllpt,ltC~ pct'Ipl,1I1t:IHjllldclIllluod lllqi OptImu m, id & 111.1. i
Il.1 ml 0 i >itll\'
III pt Opl'HI III , Propril lm nuxil1\~.
philo((J!,hi.I, ",('ltl (lIi~1
cfi
'1".1
in
p.ITte
C.l
totll~ .11tIl\1\I~ IIrn
procul .lb ollllllll ,t1itJon c con~lIr;t[,tllnc l'lIl'11i[ \'t Opfllllll . itl
& 1)1'0 "':1 Im~I'IU
1lit
ur,& illfi'
f,.\n offl io ti,o ti,nl>.lc
qu'l:tj;
, , " 1111111.
\] ,
, •
pn.l\ ta Il ~~lup[.ltc~ .ltqi oprllll. u,.lddc ~lu .Id ficli P
potc~ Vr:TJhll1l.1~ COn (Ct] Il:1 cu r, V.lldc. A t vero Clll1l
plrtlll rchqu:t.nr.m ,lll<lu.l luper.lt , id plotjnu~ ClIeJUt,ve Ilcqllpl .l fLlJ propri;1I11 rfprrü t vohrpt. ltell'l,
& p.uttS ,1lus eog.1t .1!Jcn.lm tI1lnim cq; ver.lm volupc.ltc'!1 [eqlll. le .\C~id,[.N ' nnc qux IOlluj[; jmè
:\ phdo!o plll.l r.ltJOllcqi dîfi:tnt m.1XIJIl~ t.llt.1 qllç_
d.lIll dbcJlIn cf Prodlls , Longif Jmè .1l1tcm dl{bc.\
l,,~c.lOne,quod &.\ kge & ordin . Viddic ct. longl! I.mo .llltem intall,l llo fciunér x tnc vif, IIpidÎ~
'
'c'"
:ttq',tyl'lrlnl
s.
t.\Ces. Jllx
..... 0 nl/11110.
.
.
, .1, 111 ore :trdentc
Mlnl mo :llltem dJ[crcp :tre :tpp.lrl lcrllnt rc 'J.e .11'
petluo nc & 1l10der atx. Ica. Tyrann m igltllr.) Vtr ,l & p~opri.l vO)lIpt.lte proelll .ldlllod llm enr:l,c x
amcm Jlh qu.\m proxim lls.Nc etIC. A m.lrif. illl.tltI
crgo tyr.lJ111U' vlt.un "get: Rex vero dulcd5J1l1,lIll.
N cccJlè ld prorlll ,Sei nc qllato viLrit tri{bor leSc tyr.ml1us? Sei.lm cert ~,G dixeris . IIIn tre ' Cllpid.H.ue tint,& vn:Hlu idé legitlm .\ Gt, adllltcr inx lufills vir in
:t.c fpuria: d,lIx,~dult:fJn~ni tyran/1l~~ (uprem a [or- iu{}um qu.:itlcm f'lfil~IJ,dll lege fuga & ratione ,& [erui~ qlli- tllm fuperet
b\l[da & i-ltellit ibm volupc. ltibus iè eommi{ (:ct & voluptate.
qui longif' lmo interu:l llo :l voln ptace lcgitim a'lit
feiunGt u ',haud flcilè alner, nili forfitan hüc in mo
dumex primi potefi.~m:tdmodul1l?Ab homin e
p.1UCOTIl i,mperi) wpJdo- , t~rcills apparll it cnè tyra
nus.Me dlUs nanq; lfloru Vlr poput.l ri . cr.lt.lta ell.
CU111 te~tio l~.lq; volupta tis, ~u~d :'ld vern,né qui~
der:n att\J1e,t,h,mlll.1ch~o poit ~lIu cogrcd itlll', fi ve'1 "l'
ls.$Jc efi dicendl'I ,~11ra 111 filpcno rJbus dlXJml
•
cfl,
regc
~ci.Hn paucorll~l potcci:x: deditus tcrtills .\
crtius
T
s.
il ln eodell1 optlma tem ac rcgem locamu
vtiq;. T riph igitllr trip~l1m,nllmero quidem à vei1'.1 volupta tc tyrann us dlflat. Apparc t. PJanllm
cyt.lqi fimulac ruJn fccund ü longiru dinis numcru
l'anni
5
.C I:
ur-
�,
442
Liber trigefimus primus.
pnllicx voluptatis cft.Pror[us. Sccpndllm porential11 vero & tertium :lL1gmentqm, manifcfttlll1 c/l
q uantO di[crepct in~eruallo. Manifeftum quidé co
putatori. Siquis CQuer[o ordine quatLIm volupraJ:is veritate [u perat l'ex ~yrannUJl1)qua::G\lerit, peralb multiplic.ltione,inueniet regem vitx dulccdine •
fuper:lre tyrannlltl1, & tyrii.1111m vitx am:lrirudine
regem,gradibus vigintinollem & feptingentis. Mi
rabHe nimilltn interualllltn hoc inter iu/li & iniufii viri vitam quoad volu praté atqi doloretn cu mu
lauifij, Ycrus hic certè & conueniens vitis hominii
numerus: iiq lIidem ipfis conuenillnt dies, noél:es,
men[esqi & annj, Conllcniunt quidem. Atqui fi
in tantum voluptarc bonus iufiusqi vir mallltn &
inillftu111 exuperat,mirum certè e/l,quato etia l11agis ornamento,dccorc, virttlteqi vitx eXlfpcrabit.
Mirum cert~. At enim po/lquàm bue llifIHlt:lndo
cleuenimus,repetamus qux ,\ principio diéb [unt,
ex: quibus ad ilb debti [umm. Diéèum q lIancloCJue
fuit,inil1/le agere i1li prodelfe,q ui cu omlli110 inil1nus fit,iu/lus tamen exiftim:1tll r:an no it.l diéèn m?
Ita.Ad ha:e igit ir,l in prx[cntia dilTèramus, po/lqu;trl1 id inter nos cOllcnit,qua vim & illfta & ioin
p.:a hlbelt operatio. ~o paéèo? Imagi nem :mimx
verbis figllrl.!mus, vt qu i ill.J dixit, ql1alia dixerit,rc
j:Qgl1o[cat.~,lJem ?Ta!cm aliquan1,quales qllondam mcmorantllr flli([c natllrX Chimerx ipGus,
Scyllx & Cerbcri, & alix mllltx, in ql1ibllS fCflIn_
~lll' varia: in codem [ormx congenitx.fcrutur quidcm. finge itaqi nguram \'nal11 befii~ varix ~dmo
dllm,& capita in orbem !nuira habcntis, capita inqua m, partim befiiaru m do mefiicant m , parti m agrefiillm,qux & permutare & producere ex[e hxc
01l1nia po[sit. N olli piD:oris arrifidu narras,tamen
cum ad fingédum fermo qll:tm ccra facilior fit, fingawr. y nam prxtcrea his adinnge [upernè leonis
formam:huic vnam in[uper hominis . Et amplifsimUm quidem primum fit,anguftiqs verà [ecudllm
atqi tertillm. Faciliaquidemiih,qllare &formata fint.Conil1nge igitlll" hçc tria,vt ad vnum conflciencluminl1iccm cohxrc[cant .lunéb [llnt.Circur~ne cxçrinrc~us iP.fis ho minis vnius imaginem, vt
1111 Sln~quelt lnrenora in[picere, [rd exterius dl1ntaxlt cernat operimi!tum, vnul11 anima1,bomo [cilic~t ~ideatur. Circ~ll:ded.i. ~c.1mus iraq ue illi qui
aiTent pdeffe homJnl hmc 111lufie agere, lu/le vero
viuere neqllaq uam prode1Te, eu nihil alilld aJfcrere,l1iG prodeffe illi vt b e fii~ illam multiplicé p;"l,fi.::at
& Iconel11,& fortiorem illam leonemqi efficiar,ho
minem vero perire fame permittat atqi eneruet, vfqueadeo vt proprer imbecillitaté trabatur q uocuquœ cretera illa rapiut, neqi alteru cu altero ma[uefaciat,inuicélle cociliet, imà finat fingu!a fe inuicé
morfilms bcer:1re, ae pugnantia [e mutuo dellorare.Omnino hrec diceret, qui[quis laudaret iniurii.
Ergo fiquis dic:1t officia iufta A'de!fe,bçc agenda
clicendaqi moncbit, ex quibus homo iUe huiu[mo
di animalis interior,[nmmam potentiam con[equa
tur ,ferxq; illius pluribus capitibus redimitre, tanq ua 111 colon.us wram habeat) dome/lica quidé capIta fo~ens~lrrlgans ac nutriens, agre/lia protinus
a~ putas,d~ leonis natura ad hoc adiutri~é acdpit
comu~lter<~;,cur~at omnia, & inuicé mutua beneuolentla>Gbl
Prof,e.ll.o
11"'C't
.. fi-LI
q;. cociliat
•
_".
~L
.... al,qulltl
laudat.
Omnlltaqi
ratlone
Cl iufia laud~t
. 1
.
. , •
_
" J , ' " ,vel a 0q Ultur:qUl
_ vero 1I1lu/la, mentitur .N~m
. . & quo a d
yolu ptate,~ quo acl deeus,& quo ~d e0101umetu-
?
iufti budator vera pronutiar .Viruper:ltor aurt neque veri quicql1am affert,neqi nouit q uod improbat. N u110 modo vt milli quidé videf.M iribll s it.lque ver bis illi per[uadelUus,l1eqi enim [pote dclin1
quidic interrogltes :O be.lte vir, nonn e & honcll.1
vitx inftitll ta & tllrpi;t,ob talla cplxd.l
dicil~l?
HoncCb quidé,qllX part ~ n.Hurx rcrinam hOllllJll,
imà rortafsis diuino fubi jcilll1t?turpi.l vcro,quç ;1grefti domino mScip:it ml[il et.l. · ô[cnti er,nécne?
Co[enrict,fi mihi credidcrit. Eftnc aliq llis cui proftt ex hac ratio ne iniu/lc :lI1ru v[urpare,fi quid é .lecidit, vt d li acci pit anni, prx/lan ri (sima [ui paru'lll
ignobilifsimx [cruirc c -)pellat? Etenim fi aeeipicns
:lllru,nliu [ull, vcl nliii.m,1 cipiu cfficerct :l grd~jlll11
& improboru homillli,halH,lqu,ltlu:i accepiJIc P:~
de([et,neqi etiii. fi multli C,lPl'l"ct:fin aute p:lrtCJ1l,flll
cllLlinifsiml,p,lrti prophanHsimx Ièclcfb[~ iJ11X(]lIc
[erllÎre cogit, neqi mi (cricordi.l r.l!Jgif, 11unne l!f1t
mi[cr?ac multo cli grauiori [id pernicie, ami n~\1t~C
riblls e/l corrllptll s1qU:t Eriphylc,quç vt f.1Iutc VIri proderet, 1ll0niIc illud :lccepie? Valde qllid ~,
go tibi pro ilIo refp ndcl. N l>nllc & int épcraCl:ll.l~
olim appeIJatarn r~li quada de C:luf.t put.1S, qUO~ll.l
in ea,dlra iJl.l ingé ' qi & tnultiplex fer,l vltr:\ ql1il l1l
dece:lt vagatnr( Patct. COllwtn:leia verù & i n(o:
lentiaimprob:ltur, qU:lndo !coninü & JèrpCl1tlll U
illud gel1lls Îta [lIpcrat, vt prxrcr 0111 nt: mod clli.\l ll
jnll.l!c[eat? Prorüls. Dclicata vero l1lollieic8 in huill ipfillS liber.l ni mil1l1i. rebxationc, q 1I:lI1do in j~
pro timiditatetn & ign:l\liam procrc:lr,reprxl;cnd:
tur? ~idni?AITèntatj in{lIper il1iber:tlita s gi,C~
aHq uis hunc ipfiltl1 animofitatis vigorcm turbtl~c
rx 1TI1l1ripliciqi bcftix [ubmittit,:tc A'prer quxll u,
cillsqi inexplebilem cupidit:\tctn dcijcit, arqi it,1.1
primis :tnnis a([lIefacit, vt cx Icone in ümiam vert,l
tur. Magnopere., Mech:ll1ica vero mcrccnari.1.éP.lC
ars cur inf.:lmis babetur?TlIl1c ce rte hec in nobls III
famia funt,quado quis partis opti ma:" fpecicm ~a
tura [ortitus eft imbecillam,adeo vt beftijs qua: Illeo [u nt,dominari non po[sit : col cre vcrà ratu nl ~
po[sit & ftudeat, & earum blanditias [ohlin Ilo lk
Videtur. Nonne vt buiu[modi vir,à tali qllod.l1J1
duce re&atLIr,à.quali & optimlls qui[qi regi~l1r,(c~;
uum ipl11 m eITe debere dicimus optimi vin, dJlllnllmqi in fcipfo imperatorem habétis:neqi :l~[~lb
ieéH iaQ-uram, parere iIlu m debere [li peri 0 l"I ecfc~
mus, quemadmodu de [ubditis omnibus Thra[Y~
machus exifiimabat,fcd quia prx/lat clliqi, diuin O
fapiétiqi prindpi fubijci,maximè qUidemfi cal~n:
in [eip[o principem habeat:G non habear, princIP~
huic L,Item exteriori: vt omnes fimus, quoad fic~~
f
poteit c6~miIes & amici., eidem principi [llbicéèl
eJiC
~eéte mml.u m. Per[plcuum quidem ex 1eg j
quod tale ql11ddam Ipfius e/l confilium, cum om J1
bus ciuibus reque profpiciat:tum illud cria in pue~
~os.imP5riu~ idem oftendit, quo prohibentur [us
~urJ~ eae tantIfper, d~~ s:: in ipfis quead~odu~
ln cIU1tate Rempubhca coftituamus, optlmarnq,
ipforum partem colétes,ex optima nofiri parte c~;
terioris hui us pril1cipis 10co fimilem quendam III
ipfis cu/lodemfibijpfi ünperanté creemus,ac tun,c
demum liberos ciTe permittamus. Con/lat plan c•
~a igitur ratione,ô Glauco, prode([e alicUl a~
fereml.Js iniu/le vel intem peran ter vel turpiter a\J~
quid facere,ex ql1ibus operibus deterior erit, d.um
pecunias ampliores,autaliam quanuis poten tl3rn
con[equef? Nulla. Q!!..o paéèo iniurianti prode~
.
.'
(eds
cne
,:re-
�DiaJogus X.de rep.Vel,de iufto.
(c dicemu s) \ft & Iatcat omncs , & non det pcena ?
Nonne qui btet etiam fit dcterio,r?hominis auwn:,t
deprxh éG caCtigatiq;,par ilb ferJOa redatl~r & m:l.
ftlefeit,mal1{ilcca vero par liber. eur. eanl~lll~ t~
tllS in nawram optima m rel1jtlln~ ,C,O , PfÇ[t~(j rc
fumit habitul l1,temp eranti.l m & lllfima m ClI prudentia adipi[cens,qu.\m corpll clIm r~bur & ~ rnllm C\I m r.'wit.ltt: c· requitm , quo :lnl ma efi co~
porc prctioG or .Sic dt omnin o. u~r.n0~rcm q,II~
cunql menti efi compo s) huc omn~ ,~(bt~' t vHa.
N ép in primi ca~ cliC! iplinas plurllTll f.IClct qux
talem animum ipGu cfficiu nt,cxte ra a\lrem [pern r. Manifel1um. Atqlli ncg; corpu , ~lcr &' nlltrict,vt ferina: irratio n.Ii <'}lIc volllptat,11O(~1I1geat,
l1el1; ad r.1l1itatem id referrer, nc'li filltllO(c Id quxrer, ,·t robufiu , vcl (mu fit, vcl fi rmo(u ) ni~ vnl
CUm hi c lat & rempcr:lnti.ltn, ita vt çorpom h.lr
JUoni:lm propte r animi conronanti.lIn modat tur.
Ira pr rfilç,li quidcm rCller.1 furllfuç Gt mU,fi 1I~.
cd ncg' vllIgi x(tim:ltione C?J1lI1l?tI1 )ord!n~n;'~
concor diiq; in pc LI ni) pO(~ldcn,dJ\" clln~u,1:tJJÇ~,
mirabi tnr, in infinittJll1u :wgchJt, 111 fi 111 rI r,n.llJ
bn xim.No J1 certe,v orbirr r. Vcrllln ad l~t ri rem (ui Rempublic.(Clll pcr rc[ricié s .1~ICbJt ,~e
quidin ealoco fil illOn. Crro~tcrvc1 indlgentl .l ,
vcl opi.lm reCllniarum. A~qllÇ Ir.l ~ll bcrllall ,~.~lIm
:in allgldi tlIm in crog:lI1dl pc lInl) : pro vJllbu
agcr. Ull11110pcre. lIin & honore ,codcm r~fl ret.
N ,lm os dllnt:1xaC gqCt.lbiç, ex qU,lbu . mcllo~~~
CUafllrtlll1 [c Jipcr:.lc:co ;\\Item & prJl1atlm & pl 1
l doq') prx(en
(f'
'
1.
c cfllgict ,quibll dCClIw:m po c,qu. Il
,lm rem crgo
unqll
N
.
tem animi [ui fi.lttlll1 "crctur
i,t. 1mo
curau:r
~
l
i,
volet publjçam admjni~r~re, G
.~t
ClllJCare
~
{iIIJP~lI
Ipr~
per can m,jnquarn,~cd 10
nt~
,
f~rlican
patti"
10
camen
No
.
maxim è t}lIidcm
~qllld.e,
~'
Inrelltg
rit.
~ontige
dillina
qllxd.lm
fors
lIod ea in ciuitate dlCl q lI.lm n,?s con,Jld llnu ln
, III cern vero nu (..
q r. ntia 'lux & ver bis iolllm
l '))'
Al"
,
prxl c vt arbitro
ln ca: 01 111 1C:Xrorte
C
r extat.
'
& '
"
,
quam, ,
'llll r lntllCrJ vo UCmplar conflpicuurn Cl
" f i ' fi '
tat e x c ,
rit,& [eip[lIm ad ilIl1d 1cll{jm, 1ntlfilltPfi e ) J,nl~t~~crc.
cIt, IllC cnc. ~x
Gue v plall1
l ' fi
r. 1~
N l'111'\ au teln rcrert ,
unt
tenus
;t
qux
li:
10
et
nim ilIius officia funt,ag
nequaq uam. Con[en taneum efi.
DIA LO GV S
DECI MVS DE
1 v S T O.
t
MA1t SILII
flC
INI
Jo II. G V MiN T.
*'
es diligéeifsim' humani gene{is
iu(litialll,id dt vniuerÇam virru
A C T ~ N V S so~;~
a
pedagogus a,d ,Ieg 1 h irudloem genus homlOum pro
pu cr , ' lliria: rurpiru(linem umitem per IpCam JUfiwa!vero
per JI1IU& ad i1Ia per fempirernum
Il' 'a
, b"
\lDcaule,a IOJU 1tI,
femD.ite~
hautcmb' ,ur , & ab hac !ler
it. Deloceps
lirer reuocau
~,
\
,~ ue co orta J,
J:l.'
r
,
elll'0
id
tq;
ineblt,:a
Iiciûabn
'
fu
&
,
vrxmlllq
~IUS rru\-,L~I
pra:cipuo htc
Sed anteau~
rum elus or. ,pp
•J1U mdetnmen
. \
um.
d"'" h iusonlCluodhtit
"o' ,
t 'r
ur,in qu()dili~éeer a ,io
llSlmum eCI~lI u
q
fung~~ur offlc,JO,p~oa;mus d 1 is atti~erae, & in aile 00 re
og effanum ,l'rofeao nofter
fQlult 'luoe! &10 pqonb
pu ICcr nec . ea morbi fipecieçuun
li.qu~rat , admodü falut!\"lImano
h 'IC mor. b, Dru'~ med"ICUS 1·,. , , rum f,lnl' negligenOe~r curane,
da en dili'gentior,qu.im ca:teu ~on, ~e~o uoJ deeetiu~ eIl,
. fed ne curant 9ui~e'm vn9uarn, Imo ni ~udio copleellieu.:
quafi ré falupernmam di1lgunt'&,om , fi oëta: dum perimitationelll \nqua Pl?ëticao:,qua I~gen:~l !udielltiü le~en
'&: roiua,turbato s animos acrius expn~un,t,ld~er
tiiiqi animis per~ufbationes f1mlles vehemEçlus P
H
0
b;l
443
diu, imprilTlunt. Ac ranr!" ~)\~ i ~mlle~ il~fi.c i~nc, q~11tO bu
Janwr & pla cne, PrOC1:.nlu velO elll{il\\)tlt hile noui cogme
(equitur:ibi cnilllllliOlJ in r,nion dtllribll iwr, . II) l'.Iree
infCTlOrt perwlh~tionlhu 3glt;te,H, qll~lÎi II1Ip riii in .Inim"l'r11l1ii,Jcind III cilli[~IC tyr:1l1idi.'ppcllJeur, Atquoll il
pOCtlCJ il11ic.ltiol':m ~ CiUrillQdl (uc, IC,IC,follCC (p ( . ~1I' C. ir
ricJIl ir.1I11,t1tiIlJIH hbldIllG, rolncn, rirllm. ctrundonJ la cry
ou~ &: qllerel.l"ldCHCtl r~Ci()lll 11uidG re!!l1l1l11 1 bef.l ~Ie.
penllrhJtionl~ vero 'yr.tl1nidé vid tIlr adducere. (, lIjobré
!i cr.lte l'cHé ciulll10JI Jlioquil1 iUClIllcl ,i./è.IIll ,l ime ven _
Ilo(am perdlt,ne IplJ 110' perelnt.Ac vid '11I:1t.1ch.lrit.1[ l' I.l
tonotler vl-i l' hllnun 'oneri COl1rul.lt.ca vldehect dinj l"rtm irCil~I'lclcn I~; perlcul ,qu.\' .. hu, ollll1il1() Ilullu fufpi
caretllr: J, de Il1flll'er ' n:lturx eJucJci ni(I, propri.!;, id dl,
P ':ncx v.llde rCl'uf;nalH • nl(l\!\, nT lIue pm public" flluce
propugllec. Q.u:lOlob~é neOlIO Illli rii vid IÎ liehet rl.ltonCIll
lli ou vemJn am rc Vcll100l ro {il\ll1on parecre. tj\l:1do ...
qUldê ob illtlitiç cultr.,neq: gcniu 'llli.r~ indulgcc (uo IJ ume
10 luté pTxcil'lIedcro~Jt, Vt r r il'rilll1 IIl1itJIOrii l'ril1cipé.
ca:eero 1ll111tl mJgi d.ill:lt t c iHII.Cl\lU'. Et t(II01li.i dlcil
:lb 1JOlller neq. ,J.lIil1.1.I1~q. hU111.111.1 "\lccri, ine !lige Jaudc~ in l'hilebo ll'I:tt Il tllbur ,l' ll\lm r ,11 0n e l'lac ni
(cn[encil.redex 1I111111i opinioncd du 'tJ .[llOb.1t uré il1lÎ
undl pemi,id r .vt lI~rrJuill1u ,v,du l'cri ul r.Hll,rr~t le;!
ferlltlcm !ltt]; vllil lin, , ~iIJlli.J c Il\litJCOIC', lIeq. le Ipr.\ in,
celhgllllt.ncll' f.lCllIllt, Cc .l.ll'I'.lr nte fcnlibu rell'i fUTIll.l
{C()II.lltl. vlllglre-6, de. hl , \lPlIll()II C' :1lI up.lel' & iIllJ~lIle~
qU.lhl 1 ferullt.& Gnhbu' pCI tlllb.ItIOlllblml' ot.Cc Ipilleur.
Ilulb .. ri nu l\;lblt.! 1 Jtllll1 ~l.lnt ii vcro 1'0t'eJ irlll'rou r
vbi l'crrurbJnt.ranrll plob.lt li ,Id vtrtm; • pi CJt; l' r !tone
Ih, her üJ.ullle dllun '(1-hymno hurtcntllr. Vcm VI Ilu:i
vdl IÎt omlli ' il1llt,ltio ex 'rlln~t, Jrtlil g lin iu cre, dlllldit
fjlC' ie .vtelltê.fJbtiC,lntc,lInitJllto. Et vrellté (1'liJé Iyra • id
eH III ulic.I.:I ic furerJI C,III ~ lyr.1: f.lhriCJtricem, '\UOIl i, (Cet
lihl pra:f fI}'CO hnc.fonn,i ilh )\ro ponit ope ri f.l Hlc.ldi. ~.\
hl jc.l nté vel t'> flll'CI.HC pl olelldyr :i eoloribm illliullt 111.
UAlé iu,/sc;at &: l'I>er,l 111 ,lie ad JUrl" rcrli ilnJginc"licut plaor;ad oculo',lcfcl Cllté. i inccr h.l:c rheolohi c.! qu. ·U.UI] de
jJei, Illy fieT 1.1 illlèlueur,qll t(lIolli.i III thcolllgi .l1Jtilll.ll'c.rllllnll ,UpCI01 in l'r.rfclltÎ.ll'cdhillgcmu,, A(cenJe.1ge l'loi
tOlllce olltempl.ltor ... b i"~ ~ rmi qu.1 in mti.J1 mUNI fen
m,Jd lluur:Ull forlll.!rueiuf01odi gcnitricé.Q.1JJIII~· fi IHIQ
li nti .coglt.! ~lmel,l tnfuf.lllllnlln ,!t mJte~i.r ,ceu v.icllcmJ.i
ritlltn . plenu (emllllll1l.& per CC'llI1I1J :arti/Îclofe fin 'ul" 1fponentem.Nacur.lm h.lllc III mun,!o ,.ale:: ellé: {mo, (Iu.t/cm
ill tC Cci elfe potcntJ.lnl ve~ct.tltm. Er~o queltl.ltlmoiluin in
te ve ('[:ali n.ltur;r: intclfigl~ pr 'cffe fen[lIldl vircutcm!lu Ile
in mudo Il.Hur;anl limllc:m,feJ communif,ill'lal1l, in fonrelll
rcdlgefentiendi qualÎ limilcm,fed cOOlmuniG imum . DelllJe &: ln te fenfum ill r.ltioncm, r:ltionem in inrellctl:ii, &: in
mUIl~o limilit~r (entiendi gcnu iu rariOl1alem n:ltur:i, atq.
hanc 111 'enu, In,"'leau .lle redutas. Pr:rtcre;a cum percipias
in te ipfo illtellc~ü id qu~d intelligibi~ç en :lppetere qUJCi
perfeél.IU "lb ClOq, form;).rt velut potentlore. prçpone tlmin
mundo,qll .tlll lll te o:lrur.l intelligibilem inrelletl:u li n~tu.
ra:, Jnte/hgl bile vero idé omoino ;atque ipfum ellS aprell1.
Huicdcniq: quod & intelligibile & ens appçllalh. il' li prçpooe boni".NJJn &: vt bene fis eITecapi', & inrelhgibilc gr..
lia Iplius boni c1elider:u, P()llqu ~ m huc afccndcri, , perciplCS
vniuerCum facro qllod.i fepeenarjo delign :uu ,ab infimaquc
materi .. furgés pet rellfi?i,les ql~al!tates,p.~r uaruram:per (cn
fum,rationem,incelletl:ll,IIHelhglbtle.ad lpfum bonll. rr;r~
terea fpiritü ~onG cüéh Cu.b fen;ario num~ro, qua,fi die~exto
,Perf.:c,Jlè,& I~ grJd~ CepClmo,velut fepum? ~le.l~ en ln felpfo conqllieutlfe.Ahorum n:lnq; ,omlllum h{lls eft Ipfum bo
nu. Boni Igitur nullus Cllr a fe fiou,vel pmell effr, vcl fingi.
Si bonu quo pcrficiaorur appetunt ?mnl~, conclud~:\ bono
elflci omrli:l. hé fi intrlnfeea propn;lq ; vlrtuee omlll:l facit,
intelligoipfum vniuerfum in feipfo ~opletl:i. At qlloni5 prim;). ideoque !imp~ici.fsillla natura efi,ld~JrCo forma, in eo 0:mnium,formam IpCIUS vnam effe memeco,qllam Plaro bOIH
ipliu, vocat ide~,in qU2 dixit~i~eus I?eum mund,i opificem
eum cre3uilfet munclum requleulffe,dlcens munell opificem
~n cirGunfpetl:u~ fuum fer,ecepiffe. Proinèe ipra idcil boni,
ideas.id efi,fpeclales, omn~u ,fon:n:u,fpeCle dUIH~Ut inter fe
dillintl:a ,Î1~~.Ieur~ Int~I,h&.lblh gen~rat''lu;t CilS vniuerfum
modo qUQdJ ,nte~ltglbllt copr~hend:tur, lntelligétia quoq;
omnis mira quaJ.l ruper lorelhgeotl:\ r:ltlOne. ln ha ne n.ltu
um incell,iglbileOl om~es fu~plciu~ i?telle(}us,ab eaq: fufe,
piunt fiolblle~ form~las Idearu.SufClplUnt & raciones anim:z:
Tode & fQn~ulas,' !teet quodammodo mobiles acceperunt.
pon h:u, ratlonahum formulas alllmarulU, virturé quoq; fea.
iualem ideariidefeendunt imagines,Dejnceps in vegecale~
qUOqi natÙra\ll feminol,per(l qualitate~deqiq:ill materill'\l.
Q,!!..tndo
o
�444
Liber trjgefimus[ecundus.
QJ.lando igitur Plato inquit,DeUlll Ideas fa cere in .natura,in
t~ll!ge in na tII r:t mundoque inrelligi bili angelicarum capite
~lCt1Unl. QuoJ autenlle~uJn dixir & mepf:lm exempIi gra
UJ dlél:um fit. vt pel' hxc:mi~cia illlclligas n:lturalia,id efl:l?
leél:um & mé[am,eum qui his vtitur hominem. Prçtcrca exé
plum in ar~ propofirC; qu:dlioni accoml11odatius vidtbatur,
Fprte vero & form.ls rcguli~ ,mi um necdlàrias ab ideis aber
fe Ilon put:lt.Nc<]; mirnm videri debet hominem arrium for
mas hilPere.dillilljt~s.' quu imar;inationes aniii befiijs quoque non clellllt. Ac li clulinodi form>;: diuini.tIIs in :lnim.1 fiae,
idcirco ~ic~ntllr fieri i~ natma ,quia n:ltur:tliter inferantur.
~,èd II qUl.s ~J JrtJficla qua'clam "ideatur incptior, dicenc
fum f>la~On1CI vc.1p.cr yana Ji!lraél:1Il11 fuiffe, vel fc totum ad
oppollta cOlluemfie. Nora PIacQni5 verba dicé'tis, DeulTI nô
~ncclligcle [olum,. fcd & vellc, lignificiirisque Deum incra [e
1ntelhgendo COl1Clpel e, & extp fct:1briearc volcndo. Nota
rllrf~s Deum n~[II.r.llis. vllius fpecici vnam eaotllm fpeciG ex:
preCsdTe Ide:lI11 1111pCO 11Itcl)j"ibilimudo puta fipcciei huma~
'd 1 1
.
b
1
1)X 1 ca el11 .l1\1nault:ltem vl1~m:~ cnjm in maeeria vbi illl1U
~Ilcrabilis mojJdls{l; varierllS el1, in (,llg111i~ hominibm vnio
quçtl<l11l cOll1mullis naturç rcruntur,multo mlgi5 in (implici
!b blllqUC natllra , pro vIl:t rpecie naturali irle.l ynica fulficit.
Imo vero diuerCa hxc & iu(bbili.1 vllam in Ce n:trurx comu~1Î?"em nOll aliulltll! habere po(funt, qu.lm ab ipra fublil11ls
ynleatC l1aturC;.RurfiJ~ li pon,'icur hum.lnitates dux,cel te 'lua
ntiolle vcracE h~lI,:anirH efi,lllt r Ce non diffcrnllt,imo fUllt
Vllum, Fo rgo lIt/dter.lnt, profcél:o p r ~ddit.ll11cl\[~ quxdam
vtrif'lLle flibiun6l:a,jlllliccm diCcrepabunt. [~aquc heutra crit
abfolllta humallita~ ÎpCn, (cd hum.I!IÎr.15 t!!\lxdam ltquet.1lis
& humallull1 ql1iddalll po ius quàm humanitas.Et VtrLInqlle
t.lnqu.i e!uCdcl11 hUIlHllI tatis p.lrticepç, hUm:lllll111 timilirer
,appcllalmur: lttlue pra:ter h:cc erit humanita in [eipC.1 prius
vll:J,qu~m:\ fubICél:, ~ phmbu capi.ltur . MerÎto:PClIs 'UIll fic
(Î1'J1pilcitcr C':IIlr.l, nû cH: dic<::n rIliS :111ror I]uidam hominis, vel
cqlll cuiufd:lm, fed .lutor hOlllilli~ :ltquc L·(]IIÎ. [d e~) vnnm abfoJut:1.l11Yuc pro quali b~t rcrulll fpe le procre:lllit id(':l111 . At
quando nplld ~o~ Ille h~mo gellcrac Ilium, haudfjU:lqUJ ho
mo hiC hOn:JI~lS hmphmer dJ.cendll~ eCl: :lutor. [ed q,liclam
homlnl~ ClIlu{tlJm Jlltor. Neq ue enim CQlllç 1101110 cali fa el1,
[~d cil III c~lI[a.illllUITICrO ~ide liccrcaufJrUU1. ueq; tamm fa
CI~: non elllm m~renalU prtmlm,:Iut animam ncque ipli homl111 dar prtnc'I"um:ante hUl1c coim p.l[~im erat 110mo,& fi
Ile huius opera fit vblque fietqll homo. vbi vero Plaro dicie
Deum ideam vnam progenuillè, quia videlicer, vel 110lebat
~Iur?s &>re,vel aliqua ncçe[,it<\s illCr.lt 11011 fore plures,intel
lige ,n Deq it.lncceC~itar('m,cum volitrate conuerri, ideo ve
' . necelf.'\ri~n~ I~e 'C:1 c!lè, quia Deus ira vult erre. Siquidem in
fumma dIUllllt.lti~ fi.mpltcitare 110 aliud efi nece[sit;\s qllàm
volullt<ls. Ergo il dixeris.necelfe eH: Deum ita velle vel faceT~,conUertam Gmilitcr, vulr Deus ira nece{fariull1 eLfe. Me.pto vbl Cumn.1:t bOll1ra! cum [umma potefi~te cQcurrit, ibidem fun lU..lltbcrtas CUl11.rlllllma nece[sirate coCl'irar. Confidernn~a IUllt Int~r ha: dlUul ra qua:dam, valde r~l11t'n vcilia.
~ale fllud,Leél:lo vel doél:rina,llili ad optimam r:ttionem
v~r<E co~ducat,efi il1uellis.~a quidem in re adnlÎraQda fuit
vlta &?~Celphll~ Py~hagora:,lc iure maxim>;: 3l'ud omnes au
~OrICat1S, Platonls eCla lU tempore;. Icem poëmata, fi harmoni
ca verbonull compolÎrio aJimatur,moméri llulli'lS eu~dur.
Pr.r~er.ea vircus ,a.ue homini~, am rei ,in facu!tate quadam
cq1lhftlc ad finel11lllum pra;ClpUC conferente,cUlu gratia &
res ipfa f,,6l:a eft, & homo natuç. ApPlr"t inrerea qlla:dam
inter [ell[um rationemqlJedil1Iilébo .q:J.od !wfus plentnque
circa magnitudill cm & riguram ~ uilll'rum:l \le falllintur, &
POQqus: int.:rim tamen rario per ipfam metieocli .),: lIumeulldi lib ranrliquc ta cult:ttCll iwllellllll fl! rus eméd.It, ( ·on.
fl a.t autera a,umaln 110n poife eodem in tel1~pore pcr eâdem
fUI pOtelluam eadenl cje re modo ('o'1trano Î!.!diC'are . Apparet e6anl v i re~ appetecith nobis ~ cff: dluerra~~ Quippe cum
rem edl1denl1Ïmll! appctamlls atque re[puamlls. Adllerre no
elfe exigend um à prouo Clue,vt qmnil10 nihi l doleat , (ed vr
narcentem dolorcm einC,nodi r'ltIO.1ibus c6folerur. vbi apparer aliam effe alllnli partem qua: velue œgra indiget medicll1 a,~I I.lm qua: t.lquam fana medetur. Hœ vero ratiol1es aduerCus d,o lor m funt pr J:cipue quatuor. Prima quia incertum
eft,hollumne Id Gt qllod .1ccid)t,<l.ut malum. Seeunda1quod
qualcclll1q'le fir,certe l'Hui pendcndum eft. Nihil enlm inter fom\1l.1 humana Img' i'pendendum, Tertia, quod nihil
0111111110 d?lc~l"O prolicia1l1us. 'Quartl, ~ui~ dqlor id lemKer ,q Llod lublto no~ü pr<ECidi 0 efil:: pqtel1;im pediat. C on~
rmat hftc ~x eo,quoJ /:Sc fuperari turpiCsimulll eft,& [upera~'
r~ pulcherr~mu'.n.~i vero dol ore vel alia ua4i~ perturbaflOne
premltur.lam
ell turplfslme I
r:uperatu~s
Id eQ pra:elplt
..
.
'
l .
vt 111 adued:s. arque.perturbaLleibus maximè medici dutaxat
ytamur OtflCIO, qUI dolcntlbus nOI1 condolet ,fed medetur.
Comparat talorom ia6l:ibus quotidian:ls vite; (orte~,qtl~s iC2
yult r:ltionjbusemcndilri,qu~oldlTIodii ia6l:us talOrU3r[lfici0
quodii ludi cmendari vidcntur. Scd fupcriOra prxccpta.;tl~ Cl
qUa: fequuntUr,qu3!i quxd.i prxludla tint. Maximii qUldl: 0mlllli id nobis in vita propoltcu fit ccrtamcn, quo fupcr~mu,l
vitiu, virtut~quc conCct]ualTIur ,cun6l:aq; OITI lIiuo qua: Inter
homine~ hab t7cur bona, vt ipti boui lÏmus,pro nihilo_habe.1 •
~lIUS. ~iqllid~ prppriu iufiitia: prxmiii J11:lius efi, qU.I CUlith
qua: intcr )lOmincs polfunt prxmia reponari: quippee~1l1 8(
ipfe iufiirix fplédor fupra modu hxc omuia fuperer, $.: ln rc:
bus 1110bilibus,breulbus, vmbratilibus reperiri ncque:!t. pra:
miu iufiitiœ iml11obili,ccmpitcrnx, vcrif' il11\q; conuC~lIell$.
Ex hi s eoncluditur iJ11mobil i: iuJ1ieix h:tbicu propter 101111 0
bile prœmiu c1Coptari dcbere. uod <Juidé po~ p.rx(el.ICi. "itx curricilla laboribus iufiitix m~llet.Alioqu1l1 JUfbtla Ip(l,
qu:;:excellenti[simu illdie:ttll r bonÎl , 1lI1li$ hominibus Joret
mala ob :tmores illfiiti.t: eOllti nue Jaboralltibus, fXl'cllu e ffeél:is iniuria,1 et]; ini li l'Li vIcilcellribus,addc & bou:t pr.! Cil
fi:l a:ternoril deGderio conré'neillibus,neq; prxmiu lJll.H~ ~IO
mines iufiitix,i11lo vero pro iul1iria inillfili [xpe CupphCl1I rC
port:tntibus.QlI.Il110bl'é ne bOllllmlloce.lt, & \Uni.ri.a c.~CJC
pra:mio .& Dcus veimilllls pro llltIeac ,vcl pl 0 mcmls 1.10 rcpClldac,illJicandii efi fore Jllimoç i 1111110 1taJes.l'r.t:(erttlll, vc
cam ini lllh,qlll villcntc$ pa::nas illillniClX non deJt'~lInt, (JIté c1cfun6l:1 perfoluJnr,qll.l iuni illrcr mOl talcs 01ll1111l0 (prc:
ei,apud Cuperos coronenrur Hinc 1I0biie tr.1Jir rrxccl'cunl.
Animu s jlllmorrahs nô deber pro breui hoc, fccl pro vl1\11c.rfo répore effc folhcicus. 1mmorcalit;ttem allill1x 111 pI.ICo
Phxdro & phxdone,alibill; ollédir.EiulinodJlI; r:l1ioll esc:
1
.
.
1 cs
fecerr!\~ dell1onfiraClones ofiCllCllt ln Iibro de SClelltl.I,ll J'
vcrba eorü qui cOlltrari:l [cnriullt, cX:lmill.ltÎ ritlieula tJ~1 .c
cuadere.1 c~ 1n G 0 rgia,.ltfi rtll:! ns lU)' fiCI ia hxc "da 111.10 ri IlI S
raeiol11bus eOc probJta.l'r.\:ccreJ in hoc decimo, vbi pOlllr '
gUl1lcntarion~ (ùbdie, ClIm l'CI ralé argllmCl1taCiOIl~, cû l,cr
;llus multlS cogi nos ad id eonfitclld(i. Arbitror eqllld~0I111
])Jatonis verbis "im qn.ld~ lacerc mir:tuilél l'JucH '1111 1\.111telle6l:.i, vt nOIl mirü Jir, li per argum Iltatlones PI.1tOIlIC~S
alij quidédell10llfirant id cxifhmellt,alij vero nondGdelllO"
fl:r:tru. DelUofl:hcni cerre auditol'i PhtPllis e.lra ctJ1C.ICI:I p~r
yiu.l voçem pcr[u~(um fuit, vt dixerit:mal1c fc hOllcnc mon:
quii turl'iter villerc, po!lqU.l P!aronem :Irq; xenocr.nel1l ,le
alll~orum i~:l1morraIi.t~te dilrcrenr~ :tudiu:r:lt. E~n.I~ llUOj
que III (Crtpt! PIatonlc1s Vlm perçeplt (' I~obrotlls , & .lpU
C ryenen mulri Egelix alldirores ,q ui [clè çcorporis carc crc
ob deljdcrium alrerius vira: liberaucruor. Ealldcl11 plaCO IlI cus peccepit Boëthius philofophia refl:e coccdés hoc Jibi . ccrtis r.ltionibus demon(harum,E:llldem Aureliu5 Augllnlll~S
perfen!iffe vidctur,vbi ait h:tcdc rc fe lIunqu.l dubitJlfe. /:
firmantur hxc ab Auiccnu:I. rationcs qu.,fe/alll ae/ h~c ~_
1110nfirationes e{fe e/icente, Nequc foillm demol1 nran po
fe Plato hic inquit, Ced edam faciIedemonl1rari, apud ,llOS;
vt arbitror,llui eum ipli purgaramlegregat:unque.\ co rp::_
mentçm habeant, merito nOI1 cblfldunc porre quandoqu _
nimam [cgregaram àcorpore viucre.~:1I1doquidem
riunturipll méeem [uam [eiull6l:am ~ (ènGuus yiuere rne '~_
quàm coniunél:all1. Cpml'ertluu etiam habenr altorurn JO
en
mas immer[as corporibus arque ideo vidoCas , vipa cam
1
morboque proprio non interimi, & idcirco mu)~o rninu ~
lieno, id eft corporeo morbo poire corrumpi. slq,uld~m. 1
corpus iplum externo mollo no prius perimicur, qU.lIl1ll1tfll.
fecul11 inde infer.1tur malum,qllo proxime perimatur.C,:r ce
rum ne quis animœ [ux diuinitate diffidae, iubet illam a con
traél:is ex amore corporeo [Ordlbus penitus expur~:He, Pur._gatamque pçrfpicere,quJm pura,quàm fimplex, quâm dJ~1
norum auid.Han(p~a!"ll diuinitati cognata,qu~m cit~, qll~~
bene lumlufs dlUIUI1tt capax. ~od autem dicit <\l1ll11 as
dIes 110n fi~ri numero plures,intellige non ira fieri, vt e~ c~~
P.oflbu.,.onalltu~ & compo~ :hu r. Quod quidem feque ns ~r,
tlO ma l1 lfefiar,diçens:u dllllna de corporib us componanr
· . n4nquam refoluatur in corpoq, fi0 re vCd
eau dern curn dlUlna
nihil reliquum lit corporum in n;ltura.Rurfus aduerteqUO
fubdit anim:lm
nOn elfe côrofiram'aIioquin
il~diffQlubde~
l'
Ir
. ..
. .r('. 1 i nU
lOrt~ non poue. Atq; inteJhge effçntiii ad hoc, vtdlllO u oti
pofm,oponere vel nullis cpmpofita/lj eife, vel fi tit corop Iira1non tamen.ex rnaterijs vHis componi,acq; ita rurfaS. co €
flari, vt in eius compofitione 111ul[Îcudo non [uperer vnlra! ,
imq yerQ ynÎtas per harmonicam vnionem fuperet IllultitUi
dille~,fl:oltusque 11,orum. Conclude myfieriu11l ~ 'lIa~'tl:~l ~li
prouic!en~ialll, panim:ld irnmon~litate11l prxmlumq; lU •
tia: perçiqens.I~l1us quidem Dec;> euadit limilis, jnÎl~fi~~ 'le
ro difsimilis.Cumq; no lateat Deum,huoc !ibi effe üm Jle111 •
ilium verQ difsimilem,rationicOfencancum efl:, iuftulll o
charu elfe atq; amicum,iniufium contrà. Proptere~ Deu~u
fl:os tanqu:1 amiços nullo patto neglige!c,fed jJlis feWper ~r~
fro'f'
t
'r.
cxrs
pe
�Dialogus X.de Rep .VeJ,de Iuaa.
445
pliCJt,vcl perCc Cuo Aue cxpliCJt replic,lndo. VnillerCu JU rroCpicere,vt eis Iinguh qU:lmU1S vide:lntur :lduerf.l,tJlldem
curVcrulll
,.
1CtlI ~ tll'porml1c .11l111l1 pur 'JnJI~ :lCCol1lm d.ltur,
dcfunéH
vel
lls,
te1ll1l1l11
viuelwb
vel
.
cliadant proCpera
lc
ll!.elll 'pollen
n111'v111 fi, etllr VIIIUtl f:. rn
.ugllnlc
hUllc
l'cr
qu.lm
vt
pOtlUS
. cOfl'oti. ' u
lla~l hic hifioric quod~m exemplo
dam cl IC pllU' II"JIllIl'ad VIIIlIC'1 ft l,cruCIII .H pt incipenl , 1lCnCt
t~tlOllum dtligétia myilcrium immOIt.1ht.H1s .1l1ènllt 1 Q.!IO
Il
1
qllcmlll'!ll plltC e c cOll'orClllll. )1I .l:lItlirpolr h,,\:c. IIr
nlam ciucs .,d lUfiiri:lOl n6 CJm vcrborum :lrtlficio, flu.llll &
111" CCIl1,.ll1ll<H CéCUIlI .lt'tli ' ,1I1wr InCOIla,I,t!
1'(1:11.1~11
tur
l
gr~du
r
Procrere.
rr.t't
ndi.
exemplo &: opelc Cum prouoc:l
1
Hlnl, Relpoud 0 <l,III.1 ft .H! ecntum vCtllle VilCil1c' lit .1I110t,
nrmalHllIlll producÎt in mcdium hominem.l mOltlli, rcCurncom·
V~t.l IOllltl~O <\1I0d .llnrntlJo dclîgn,l tur,
".
tcrlllll1U
conllet.
~Il
lita~
il11morta
us
r:ttionib
ecli
Q..ui:l
gentem?
gr.1Juu
decent
t
IIlIt.h
·
.lut
ltul
AttlllHl
,dlcllt.
fOrlll.llll
l'eCC,lllll~
tllllle
10cu01,
.tJlllel1
7
mu~i quxd:tm iullieix cxecmio
ill •
1III ll1Crtl \ ell:CI1.ltlll ,vlldc 11t1IllCIU\ ctlofl leur millcn.u
fpolniol1cm vcl prxmiJ , vel ClIpplici):lb 1110 qui intclfuCI ic.
illud : Mtllc ro~•
&.
ItCnt
•
.lllllll
crr.IIH
el1t111l1
1I1u<I:
hgni.
!tue
1
fiuclll
pha'dolm
prope
obH
~lOdl1
.
l
Oponet aceipere
' · N .1111
Icci!'I'Ctl
II ~ tel .1 CClltllt1l1
vo' 1ucrC
.
,VIIO .
. 'ro
~c.l[llr. Neque.1b le reCimexlflè tcfbtur llelll~l1 P.l!l1!"IY'1 l'cr .1I11l0,.. I011 101~111l1l1 CUf'pllclO
in qui .
Cti,lI11
Ct,!
.
h
nUIllCII\,1
., 1;ICO
hU.m, pro f.,fme patdx in prxHo mOrtllUm, vt ~Ignlhce~ell
['10 tc <.t 0 IL dcn.1I1U in lè '!uc.Hur Illul ,
\"Cttur
t'llll,'
lell/rc·
l~uCJ.lpr,
.1I1l
VIf
veram
ad
bono,
tul
UI
1l10rilln
<J pro publieo
t.lpltc,wdu dcci de cm. c co Il.IC'CUI ccnreU.1I iu ' Deuld
lhlto~.qu:lnqual11 ex mulCls Vll11 SrcCurrexit .ld lIoftrJIll. Secl
lulli
j~ Ic,lucJtlIr III ICll1CClp(UIll • wmput. lndu dc ic, Jeccm denlln<lllld hiflolla hxcefi,all f,lhul.ll1liOOfi,llll cl1è vule
clI:ttlU~ procre.ltllr, It.HllI ': dCIIJllll ' VIIÎucrfln cil
nOIl
ele.llltll
eqllidclll
~Iod
u"
.hrHh.lll
nus PLttollicus,mal tYrllue
. ClltcnJtlu\ l1ll! 1 n.trlln'llIc VlllUCt fJlc ' Cilne nu,
~,&
nomin,lt
nlln~CrU
(lllC
tcfcll:lln. Vbi vero l'IJeo 'lpologllnl f.lhul.lIl1
.I1UIllCIU Il.lJ1it Ul 1'1 _
ro Cdol' III.lCÇélH
,I[)vllop
llIII
J1lclJ.Jrc
.
.
'
exponi poterit htllori:lm dici pollè: fabul.lm. qllOtlC~ vltn
, . 11
S' \
1 <eCClllin ellculll,lupelhcl.1li ' Jit num lU'
ne.lItS·
(.llJCllll
ob
u.11ll
•
ilm
.llIegol
ct
res gc/t.1S augu/tiOlcmlt;lb
l :~
;
cXl'on~'n
e
."Iegonc
trgo
t
lùJidu,
lit
•
mill
in
.Icccm
.t:
Iympiodorus quoq, ait PJ3~oneI11111nOfi~~ ~ ~.Ici(lnc~.f
h~'quc~~i
()rpu~,IJ
in
(.tt
~lpr.l.llr
~1l1.lIlli hOll1ltli Jnil1l.lll
pc f.1bul~ç appelll(fc Et qUOI1l:lI11 manc & III Ole l,\: JOC,l hgu
III(C~l.t 01 pOle,l,/l.llIc VtI\PIC I.lht:llll cr den,1rilllll. 'Pli vlli r us(!: :tltter in Ph .t:dro,.lbccr in Gorgl:t,aliccr in plt .t'dullc,&
,elll1ulllcrtn, c.xl'urj.;,ltltlJ n VIIIllCI IJm. ~I()" ver
.
lIer/u
fnll11.lIn
ltic ;dibi{l: dift)onit ' I'crfj,icue p.Hce 11\:CJHxecl lOCI
ll 0l'lHtt,~t III CC du 1 ClHell,lIl11ll1 pro IC.II1.)O • Iiden.lllul
Icclr~
:lntCI11/l
VtlClIr
tinclc.
cumcoll
1l1egori
l]lloquc.
fenfilln
Jllll1l.lIll.\ CUlpOlt .lt! fc l'cr 1JtHlllcm CtllCr '('IC o.
gl1lhc~t
JllUIl
·r.lrunt
~,jl,
<llli
lIullIcro.
.lrin
ca IcCilrrclliollem <fuoclCI1
IllIÙd opu lit dtn,11lU111111 !tlpllll11 redu CrCt
DClIld
porcele.
qu,~
lilpcr
<lanarum :tpud prifë s e/tl1llllleru~'l'lIf.lIlte <?tt~
, .1 Ile '11I1CC dl> ct .IIlIIll,ll1l 11011 f(,ll1t:l'.wd()
g
1ll11l
1ll1l1CII.11
tuor elcmene.l clfeca.:los : lju;tti dlcJC opm dlc "HtutC dlllltI tlc;l,l'IC l'cr r.ltiOIlCIll ,Icd l'cr illtclll ' IlUlm
VCI
fc
tcrgJ
et
hlln
id{ll1cin
lulll.
litlè.Jf.lIl<
tl
mortuul
a,!
na vniucrti domina
quoquc illlc C()n~lCrtI.lc'I~le lU Jll VIHt.ltCIII Ic,lu 1 Pt0I'fl.I,
dum:ld hominu m doéhin.ln1 dlllln.1 1'rouidclltl.1 lieri . SUIIC
é
(}lI.t dctll<jllC poLit l co trllllilllHl\ .l oll1niUlll vllirnte. J i
ruum
.1111111,1
Itomini
<IIlO
1ngnlllll'
.1nllullIll
dic.111t
qui
&
.111110~n
nC.tri .lUr(,llllllllllcr.II.~ • ClIpcrficlah ~ & rolidu~,l1\ynlce tln,,~nodccl
dcl:
idel11,le
in
plee citculrum • l'cr qUCrll
.lnlllln~
cent.lt! mentCIl1 pUllh .Wcl,llll, nlln Ii.>lutll c: trillf< C.lI11 operUm n1illibus compr, 'hcOlIJ,mbutlj: alllll\ eluC/llo~h
r.um, ~clhorum, oglcJcionlllll 11IpcdÎclcm, Ccd etiJIll prol11undi exxqu:lri IJlJgnum,quo fllUlldl,lIl1fll.1 l'cr hrll1 :UlIctl
l1ll1illi.
:lnlloflll
1111.\ quo '(Ille pcnc.tr.dia dihgClltll\illlt pCHluÎrelld ...
lUlldtf
tllgllltrtCC
,
1110tum,filum pera~lt :1I11blcum
dutlJcl'vil 1lin 011111 & pllrg.uOllulll clcCeelldit .1<1 illfcro • Sc,! 1'1.1b.us pcragendulll' CirClIiculll VCI 0 Jt1I~n.\.' Ilolh.· l'cr
c
onm,
l'cr
' velle CC l to, lion {OIIlI1l Hll'lIlgJcorio tCnJl'or.lle cUc
oporteJt
toIlICO
OlJ
volUllt,q
llldc
rnillia
ann01U
(lm :lgi
II~
<Iu~
VCIUnteCl.lll111l œ/cflt <]l I.ld.IIU rcgtOlle tell1porJlm
j1œIlJ·,
dCOIUlI1,
&
Uill
011
111
X
d
dlfclIrrerc Cphxr:l ,CIt010S(!llC
hlH
l
vt
gollIliJ.I, vtllIHluc paf ~Jn 1 cq'vdc.lt. 'le cnlln cl1filllgulIlIt.
Pha:dro l'cr duodeeim ordll1e~ digcrulltur. 'cd <jull!n,lll
.lAUt./ClduslIl VH,I OUI 111110 p.Ulllt r,ltlOlll, JUCOl1lllll10 r.!tlo
~
Illtcllrga
ca.:lolvt
in
clll{l;
dllo.totid
tcrra
III
volullt Illarus
lt IClllpCI IIlUlcCm pugn.1ucrunt : .lt<llIe III Cl pugu,l
feul~II,~l
It.ltlltu
.Iètltect
cuderc
de!'
nllnas :tlla qllldcm vil ad [cnena
l'luutJ\ulIl vell.Hlo IlIpcr.10.lt. J\tIllll.· igml! III
Icnlu
vcl
hJIJi~
quodJm cOlporcQ. :111.1 veto:' tenn Jfccndcre, Ccdlcct
qUlbu fcnlu):.ltIOIIl l'cr .ltol bit Il III culil mJtulll pr rfu obtus lUlUS purg.mo nc . .E. cœ/o CiI11t1rrcr hbi in clcmcntol cor.1tcnlpcl~U1C, lell1pltcru~1ll !'l.cnuum cOllfc'luuntur. COlltr,l
ca.:/clh.1
111
c
IcCurgcr
lin
vicII
Ole
POIlS cJeJl'l';t.llts amOIC,
AJ/lct1 ',fCl11l'ltClIll CUl'phclJ ' cl,dcmuOlllcur.Medix vcphcus,
ver,?
01
;lit
lrille
more hoc relhnl'to,cœ!cfidl' acecllfo.
t fJllO ad téJl1por.lbJ pr '1111.1, lin vcro CCllfu '
(lIl'cr.llIl
fo,h
lDorem Oml1lUID t,lm [ul'e\JIOrUOl, qulm IlIfcrOrllIU dJIIC
fUl'l'!Jcia tr.lllsfcrUlltllf. Q..lllbllS vero nullun:
lta
.ll1gelo
ccmporJ
.ld
lloc.lt
xdlelcco
&
:leec
JO
IU
aninuru
ludlces
Jl:1bcre.
cft tCmpus, IUllbus apud Platollico (crd.Hum
lldl
petuut
cœlù
confultJ
iull!
fcntt:ti.i,
prouidé tix dlUin.· mll1lltros, Poil
• h.lc Cub pr.Hi 1l0\lllnC dctignatus, Et li
ocll
uJtur ,elJgendd
cora fe IX opeu & iudlei~ prxfclétes':<Jui~ videl!cct lè~l'~oS
'
pr. '[èrnm CuprelD .l nOlllll cœ\cft.J
l'J.ltOI11C
1
.
IIltcrdul1
dcCcedut
l)folCol
cotrJ
[lIIufil
lucct:
alt)s
qUJIll
libllllCt
.
.
nouerun t t.l
"
'
c~
~o
.
cegioncm
h
lt
tgntfiC;tl
.lc~eal~ll
prolt.1
p~o
tal~lclI
le
Ilcq,
/l~m,
rua feréte; à tergo. Neq: ellim cognoucrc l~ip'Cos.
lUll dimlll pJt10 hiC per P::lt.l hSllIfic.llct fublimc cœlum.c
fuerc tibi, [cd extcris e:«:1'lo fUllt pottus quol hblmet .IUXIIIO.
viterrx
è
alia
erc,
deCccnd
~1t.1S
c<;:t11S
c
..
al1l
.ll1lmas
eem~us
hxe
ad
ad
tcs.
cat
deCccndc
l'ratum in suo & :tCcelldellte~ &
Cublimcs
pr:lt:l
i
clll(mod
ergo
e1SIIlt
peruenu
&
fceubus Cublto
ma: requie!cunt, ,?edl.a <lll.Tdam reglO, elllnter wtcro
quœ~:lm :'ltrlS plag~e, c?nu&u x lublt?tÏom illis eerra: pl.lgl~
ca:lelles ,:te difpoJmo Inrer bonulll h,ablwlll :lt<lue m?lum,
, fcllIunths
111 pha:dol1e deCenblt ln parJdl1l terreni form.llll
hlllbo
~,
quas
& /latus beatltudJl]CIll inter :ltque rnJCCn:lll
~11/torcs. IblJcmcJmpo~ <juQhabcrc
perp~t~o
vere
vaa
l
ful>
ccs
Cupcnof
III
x
qu.
al!lInas
ad~er~c
Hic
us.
detigllat
:ltre
in
que ponunt ElytlOs.rcrrcnos lIl<]uam. Nam eœlellcs .Elytio
mUtuam notitiam hJbuelllt, III :litera l~lll1Cell1 I~ agno.Ccele.
cœlum habet oébuum .Hulc Wud.
Item in eiuCmodi prato dl~ciCsime r~l1derc ~Dlm.l~ (ecul~
A fira tcncllt cœlefie folwn, forma:que deoruOl.
'
I
qU,
de
ullt.
deeeflet
mf.1l1tia
111
qUI
eorum
os,
dUIll Platonic
in procCelltia l'rocum & PIOtIIlUtll, 'lul vbj Placo CemMitto
QUia
t.
recenfUl
bus Herus quxdam memOI1;1 p:lrun~ digna
dicit, CXpOI1Ul1t vniucrful11 anlll amphlSlIlli tcmpicerllum
Curn in neutram partem deehnaueullt ~ltgendo, neque ob:
um ternporum curricula pcr;tgUntur. Porlingulor
pus. quo
duxerinr habitum , platon ici eas in lumme tantum n.lturah
x paf te III Iloc & l;tmbhehulll magi proc.
qU3m
phynuIl1
relinquunr. At vcro beatos euidcm [uper Ilaturale lumen,
allwr xccrua. Vbi enirn J'hco illlàll.lbi_
lI1rclhg
llinc
vc
bo,
lnlfcros autem infr;1Jd lumel! poliros effe pmant. Aguur
talem qui purgari pouit nunqu.lnl, f~_
,&
animlllll
lem diClt
hIC prœterea de [upplicijs purgaro fi)s. Sed curn~m culpa
, atque vici[sim gaudia Infini ra.
fupphcia
oceetOa
indieat
tis
doloribu s aboleeur? quia YJdelicet volupeatlbus lOoleult.
ha: c cxponallt, memon a diquidafTl
.1li).
pallo
vero
~o
Nonne & medlci morbos plurimum :i contrariO curant?
I~on cenful. P.r xte,rea Il ]>!aeOIlIS ver~a conlidera_
effe
gnum
culpam
Animad uene PlatOllcm non temere ad dc!endam
ueris,agnoLces Euange!Jum l1Jud:. LlgJt/S manlbus & pedinUfficro vti denario . & ceorellano lIlfuper ,acque millellabus, in.exter~ores tenebr~s eum I~Jtt1t~. S.cd addtt ~ie, ligano. Sanè pro quolibet volllpratis gradu dccem adhibet CuptO caplre. VlIlculum. qUldem C.lpltlS hgl1lficat rauonis ill1pluphel) gradus.l 'r1mo qUldem quxntu r quam ob cOluCàm
1tun1, & lumlllls or~ltatem. Nodus .vero maOunt.a_
}>cdimel
res pelldulltur gradus pœnx quam percepu fuenne volupea.
sque l'fluJtlonem.Del1lquc lig:lti r.edes,non
profcllu
c1:iollis
t!s.ReCponderur ob lx f.'1: m;llcllam d~uin.x erimen ira debeUlltur, Il~n p~ruel11ulIC, fei:! vi ill.Ha
progreJl
non
ducurle,
dolohumaoç
n. l'ra:terea Gcue beatitudlOis gaudl:t luftma:
qlloque lub IgneOruIp 110millum fies
CognoCc
r.
rapranru
e
res exuperanr,tic mtferiç cmclatus HllUllltl\ volup~ae~s.D~
s ) id"mq'
s,
da:mone
vlrorcs
ura
u ex
g .
~
N e rorporea
. f i pœll:tsqu
. .
.
nIque neque tam facIle d~lelltur_notx! qu.lm f:,ctlelt;tpflotabis & proprl'um exeCT/OCQllIq\..LUtlS.
1
perclples
tlS
mu
vlYlXdlee
lt,JI
b 1
.
l11~ntllr: neque qui pecc;1t1 habltuconfi:mau
tur hiarus.
clotuduo
vbi
s,
,tencbra
\
Pra:tcre:
um.
,u
voe:l
ns
fr:l dclinquere deiillllfet. ~xritur deJnde cu~ gradus deSup nOmllle ,qlloque mugltlls, findorem dentium atque Hecern?~uid li Plolto Mof:ticutn dee:llogum e~ ImltaellS? cllm~
P9fiquan~ vero Joca & p?=nar~rn ~irpoClIit, & g:ludiocum·
quearbi tratus lit eum qllodammodo contra pra;cepta dlUIIl~
ru~ per.oppolltan~ forma,m hglllflcault. & medi.! tetlgit,
lcgls dccem agere , qUI aJi,}uod ex decern OlU 111 Il 0 neglexeIllas 13111 reuertltur anImas, (lUX in pr:lt:l partim c ceda
ad
nument,lure deeies iudie3t cruclandum? promde denatllls
pofi prxmlum tecnporale,partim e terra poil temporale CupfUs cl~mur vnluerfus. Omnes enim Ilumeros, vel lnfra fe lm:
pliclUm
F
�Liber trigelimusprimus~
plieium conAuxerutlt. Q!las in elementalem rur[us generatiollcm dic!ro~ortere reuerri, r érque illam earenus progredi,qUOld finDlorem llacum, hue firmifsimun) quandoquc
promereantur. Has . inquir. (eptelu in pratO dies conquieui!Je. Huc tu feptcnarium,fi per [eptC'm planctas inccrpretoris, item per [eptem dicrum [cptenarios qU1bus ante mOtUll1
fa:tus in aluo ~uie[cit. acetiam per [eptem quofque dies ÏI\
quibus gradatlll\ in vtcro forma: murantur, f<>ne nonnihil
afferre videberis.Sed quid H1ud ad animas 1qu;u neque amplius in pl:inetis funt, defcenderun; enim: & nondum aluo
c1audumur, defcenfur;1l enim funt in vterum, pollquàm ad
tria fata peruenerint: lnterea aëreo corpore aÎÎre:lfl) inco]um regionem. Verum eno. li placet. Forte etiam quia
imerim quodam modo viuunl Ilcriles , llerili quodam numero depurantur t & quoniam feptenarius Ilcque ex aliquo
Ilumero gignitur aliquories reperito,neque gignit aliqllem
imra decem, aptifsime conuenit animabus adhuc vtrlnqlle
;à generarione vacantibus. Amibuunt Pythagorici eundem
Ilumenlm Palladi,quia neque ex mat,re genita lit, neque goIluerit, Conucniro volunt & animis terrena adhuc IUatre
femotis, & vniuerfum fub Palladis fapicntia contcJTlplantibus. At quun) primum ab eiufmodi vacatione con[urgUllt,
Cubeunt ot:fonarium,qui & gignitur, & primus ell inrer nuJUeros folidus. Ideo cum anima congrllif propemodum ad
corpus folidulU accoffura. Solidum vero oaonarium appellamus, quoniam ox uinario per feipfum ter repetito, & in Ce
Tedeume cre,uur. dimenlionem trinam fignifieantc. Nam
ex bis duo bis, oao cumplentur. Adde~i colis mufiealll, vo(;em feptimam elfe penitus di!Jonam,ot:fauamveroomnium
maxime conÎonalltem. C\>nLQl1are autem OpOf[C[ tam cor.
pus animx, quàm vtrunque filtO, yt ça:l(lfh~ anima ineat
eum corporc terreno commcrcium. Cuius quidcm conCallantix tandem cltl'Ietis numcris , anima: iam ipfi & terra
di!Jonct, & conConet ca:lum, fi modo fururalit felix. Proinde quàd quatuor dies 3d geneutionis progrefI'u1l1, oao diebus pl~to fubiulIgit, intClligc illll:1fur3 allirpa veget.lli vim
lX effeélum qut:ndam quoaam1l1odo ialn regnare ad forJUaodum corpus ex elementis quatuor conllitururp. 1telll
{ub oaaua confonantÏa opus eCt quarta quodarpmodo ad
eonfonanriam aceedente, ~ quinta vera iam confonanria.
Quinque vero fiunt, li fequentes quatuor Vila eum prxee.dentecompurare volueri~. ~netiam videbis hic duodenarium a[signa!um,quo animx ad uordia generationis ae(;edunt. Duode,im cnitn ad id opus eCt fph.a:rarum & diuinorum da:lUoniorumqueordillum adiumellw. Vox infupcr
~ confonantiol duodçctma perfet:fifsima ell e~ diolpafon &
<hapente, ex oéhua & qulnta reCultans, fua quadam !?!ratia
!ebus congruen~ am~tor,is, conueniens quoque nupnjs. Elu(mod, vero anima: I;)mlam amore quodam, vt ita dixeris,
venerep duce,torrenis côeilianda: funt nuptijs, Sed quur Plato cum dupdena~ium computaturus e!Jot, ae poil feptem,re ..
fid~umelfet> fubluu~turus, non fubito dixir quinque? vt vid~heer per oao & p~r, qll~tuO,r mnue:et mylleria qua: audiih: rurfusque per dle1 vnlus 11er addltuill ad eomplendurtl
duode~arillm, animadueneres ~orpus ex quatuor compol\tu~ e1emelltlS nOIl ~rtUS a~ aUHllam pr:epar~ri poITe, ~uàm
& Ipfum III vnam qUllltamque formam quai! cœlo fim1lem
{uerit temperatum,& anima vnum ex fe vitalem aaum cor~
pori facile imprimat figuraw,~oniamveroanimc: ad COmpolita declinantes corpora, faci legibus magna ex parte Cubdumur, & vicifsim fato quce ad illa lapulltur, idcirco inquit, has anima~ in conCpettum fa!i prQçederl'. Principio
igitur natupm ipfam [ub !umine columnari depingit, quod
fit Yinculum vllluerll, N*turam inçellige vitala:m femina_
riamque virtuteul ab ipfa Illundi 31lima inf4fam mater!i<\!
mUlldi : Q!la: prQprerea lumen dicitur, qUQniam peuetr~ns
& vitalis. Item rcaol nuncupatur çolumn.l, quia qU:lu pel'
lqngum rQtam vbiquc: materiam llenenilt, rtlultosque formarum gradus producit deinceps Cpeçie & generç differen ..
t~s.Dieitllr etiam per omnem extendi p.mem,& cœlum vnd1q ue alligare, quia tota vbi'lue adell & cantinet, u1ultaque
tanqlla~ per laçera qua:dam inter fe a:qualia ~ liqlilia prQpagat: Ha tamen, Vt ex longitudine perueniatur ad laçitudi.
!lem: qUOfuam penetrando & ditfunditur : & quaten4s diffundnu,r, Implet. regitque Îlllplelldo. Hinc illud: Spiritus
lntus altt., Vaneta~ vero colQrum , feI\l inal jum virÇutum de~Ia~a~ vanetat~m.ln hac vtique natura,faralis l,ne! fu f4s;fecil: d m l~agll1ô1uonem qUldem, ipfe fpha:rarum axis geJDI\1IS polts cen-roq'
ue d ecorus : lecun
r.
d um vero ratlan~m
'
" .
q uoddam
amma: mundan ...
... 1'1'"
"
,
..,U1acrum, vegeta l"ISq1le vlrtus elUS natura: "prre{idens.
ea"'q'
ne velut l' n Il rumentum
'
r
'"''
molIens
natUr;ld1la nQnlolum artificior.1<e ,li"e-l~ et'l<lm IneUlta
,
' b 'l" af.d\..'
Jl-l--~l"
Iter a ~f1can a: vt non Colum ordo à natura 'fit"
cl
'
\..'1:
Illmuno,
fCI+ cÇJa .. ("to 1nÇl11ta ... l~S ordo.Hinç ill~d in PolitiçO" ~ un:
a
dus ~ natura!i cupiditate fatoque dueirur. Se~ t.t~ta ~ttur~
eum fato cognatlo cft, vt vix inter [e ~ philofoplil,' dJ[ccrnt
tur. Vt autem Immut.1bilem fau nlturam expnmerct. 1)rum eius efledixit ex A~e.Vertigium autem.id e~,ccx:
lum ex Adamante rurfu s,alijsq\.le materijs, fcilicet all rts,ll?D
folû fi~is, [çd lk mol>ilibus atquecommunibus, mulriphclq;
fOrtllarum varicra~e. }:uidcnter deindeoao depingic[ph,:ra s,qua: à natura quidem agitalltur, fed fato n~turx p,r;l:ude imrnutabiljtcr ilgit;lntur, & inllrumetnta fatl elfe ~ieull~
~ur·lncu\çanturinter hxc multa ad menfuras.profundlcntCS,
in terua lIa,motiones,harmonias. form;Js. vi nuteSfphçrarUll)
ca:leCtium pertinentia,qu;\: in Timxi commcntarijs opportunius el'plicabimus. SU III ma till1 vero ex velociCsimo & ordinatifsimo ça:lorurn mOlu, potentiCsim6que conratlu (Ilelodiam ingentem & variam & lùauifsimam cogit:} procr:a.
ri, grauiores quidem voces ex mo~ibu 5 tardiorlbus, :teurlOre~ aL/rem e~ velocioribus, ex medijs vero /llcdias. At quOniam elemel1t:tlis auditur ad ca:lefiem melodiam carCt proportipne,fon\.ls eiuCmodi non .lUditur.Hic nouem,MuCas atque SircnC$ elfe cogitamus, oao fphxrarum tOIlOS, COt~ccn
tumque ex: ronis harmpnicum, Proinde fat:llçm fllrum,~d cft
traaum.illquit,inrer genua de~ Neceftilitis verti. CUI treS
fillt filia: , Lache!is , Clotho, Atropos , 'lux vnà cum matr/!
ça:lefiia vol liant. Mitto quid de his fcnriat Proc!IlS, non (0lum ponen~ Ipllem vnum vniuerfalem mundi totius opl6·
cem, Led tres infllper Cub eo loues paniculares opifices: Deineeps pari proportionedcam vnam elfe Necefsiutem ln ordine j1Jo cullodJC!tem omnia, in quo communis lupi.tercu naa compo[uit_ Jlr;çterea tria fat a,id cft tr"s deas hUIUS Ne~
eefsitatis filias, quarum alix :Ilia fub matris imperio pro cul )
tranfgrefsione confcruent. Et llecefsitacem quidem deJ~
pmnillO colJocat Cuper mundum, 61ia alltem parttm qlJ\'
!lem il rnllndo femotas, partim etiam ~cclinantes :Id Jl1UI~
dum.Ml1ü vero flçL/t &plcrifque alijs Placoniçorum,mag1i
placet, Ncce[sitatem elle J}1undi animam. Filias :llItC/11 ne$
dfe ues huills anima: vires ad fatillia pertinentes. Vocat purem Nccefsitatem , non quia vel naturx, vel rationi in~cr2~
violentiam: {ed quia omnia in {uo 'lupd~n~ ordi,neab opl6c~
rerum ill!litutp cunCeruat, neque penl1ltpt qUlcquam IcgcJ
illius adeo tran[gredi, quin mox regrediatur in Jeges. ccx:lps volL/il genihus. id en infima parte Cui, pnta videlicc! façilitate. n expeditifsime interim contemplationis gaudJo
perfruatllr.Sçd hanc ipfam vcgetalem eius partem tribus,arpellat nOl11inibus. La<;he!im quidem, quia rcrum femlnJ~
bus ~rauida cft, & vitjHum [ortibus atque formis, q~asde:
CcenLuris inlerie animabus. C!otho.deindc, quoniam tn~ta~
virx forces Qrdinc fuo euoluit iD aélum viucndi, & eJph~.1C
in etfc:éfum. Pollremo Atropoo, quoniam vÎt:lS iam C,u9 ~~
fas in aétum progreIfu quodam illdcclinabili, ad jnelJlta~r
lem vfque terminum cooferuat atq1le çullodic. Nonn,u 1
primam nominant Vellam. SccllDdam Mineruam. Tertla~
vçro Martçm tiue Martiam. Deinde quod dicit Par,ca s acl
Sirel1um motus harmonicos cancre, accipe, fatjlles vllas a
cffeaum pçr ca:lelles mOliones inliuxusque procedere. ,S~·
des Neeefsitatis filiarurnque ei\ls ofiendul1t fjltalis ord~n:'
firmltatem, quafi oporteat mobilium progrefsionem ab IP ~
p1otOris imrnobilitatç regi atque ordinaq. Sedium ve: o p~"
ria interL/alla iuftam. rurp inter fata,tu!ll per fata dillnbutl~
llcm fie ri eujdenter oftendunt. Velle~ alb~ tum fatorum ~a
turam inuiololtam ollendunr, rum iLlnocentem. Non eO lfl1
agit vniuerfo malum, quad ab optimo vniuerfi ducedepell~
deç. Corona deCcribit imperium. Cantare ell per tCIllp o rUfl1
interualla ea ~Qng~uitate digerere !lngulil, qua diuina me~:
fIlomento qwdem 10tllçnS telllporibus digcrenda pr~[cflblt
Hinc .tit ve P"rca: omnes temporaDea cantent. Et eur La~
chelis prœterita,Ç!ocho pr~.rentia,Acropos verp futura? ~::
ffonde~t Proclus! 10 ~r~tefHo <iuidem tria tempor~ eogl'al_
n· N am ~ pr<Çcen/fe 1.1m dlcitur, & <i U31l do q uc fUiae pr .
fens, & antequam pra:Cens elfet, fui{fe futurL/m. In prxl ellU
vero ip[um c9gitilfi pra:fens, qllod prius fllerat & futurum·
)11 futur? denique futurum duntaxat a~nofci. po~ h:e,' vc~c>
qecl"rafl pra:Clpuam effe Lach.efim. Secuudo dignltatlS 10 Q~
Clotho. Territ;> Acropon. Verum quur nam parca: ,glo\J
~ra4ant,wanipus,mater vero nequaquam? quo?iam I?fimt
llh4s iln~m<Ç vires eognatiore~ globis funt qUôlm ~ollna: ~
pfiu~ CupHantia. QUllr item Lachefis gemina t;\oglt ma,n:fc
quia in exordio & medium eontinetur & finis. Q!1urdelll e
<.:19tho alllpliorem, & ab extrinfeco tangit ambitum arqfi_
dex~ra 1 Atropos autem aogulliorem ah i\1ttiCeco atque \.
piftra? Q!!ia çuoJuçjo vita: per media, & ;lb el\ttilleeC,a elÇOr_
djt\.lr caufa, & aml'liQr ell, eontingiç 'luoql,le profpeflor.l~
euitabilis aL/tem terminus, & aD jntrinCeca iam pro"e~ld
proprietate concepta ,& deiini,t ill angullum. Adde qUO
'il~m furrepi" & vt plUIir~Ulll contra VOrUm. Q.,uQd auteql
f"rCl\s
a
�Dialogus X.de Rep.Vel,de IuIto.
llarcas inqlllr, ca:lum illCcrmifsionc qll~J.lm tcmporis t:lngere, ne putes fatales mundan x :lllimx virc,s moJo resere,
m~ndana .modo non regere. Si cnim muc,lbili~:ls iid n bro
COIUS propria immutabilit:u ipf.l efi, nihil fingl poterie nOIl
IJHlt2biJe. l'bru igitur huroano quodam more :tque (etmo.
~eqiljil1a pingens otnci:l' iOlluçre vulç. fa~a Pôl{CIOl te ipf.;$
~raQnre. partim vero ne'lua'luam : wm qUia m~ndanx :I!.)Ima: virtus in ir fa fux inrt'gricati~ dignit:tte tOllf~fl.en.~.llébo.
nttn (u:Im rebus gubetnahdis accon~modAt,.1e VI 1(~UI\(lll~
~CcoQJmodac. non miCcetur; euro qUIa temporaleill W openb.. v~,i«,.ül1dillem q:hibcl)t" &: q\l.lf1\ inre)mir;ion~mill ().
l'et2cione Cua c:licUQctlt h~bcre.oon in (e quiden1. fcd in effelhl denionf h.lnt: tuni qubl :HuraJia qui~em tr:lll::!t. (uper.
",ltut.11i4 .11011 :mil1git, 9.!1 ~ol\1\ ~d lauolltrl1 p~lr;\111 IIbe.
l~mqt!elvel:tddillin~mlntClhgCI1t1 lnfam.liIPCTl9J~mpe~
tlnch~~. rnil}imè ul1gi Ta!ia ('.\lim ~d (ublill\Cl\l ~el PIOlllden 1.:1/11 a:lefli fato {i1~erJorem miro qUOd:lnl ordlIIe rea'ùtunt~r, ~imiliterlf11)dlitico 'fcdbi<ur: mund n3~ :llia, l
f~t , 1;' 11:1d ~rollidelltia tegl ! Ilbn q~l~ IlltetlTlI!1'4 ~llJdJl~1l
\'lell$itudinccemparu/n fiJ~ 'uC/nadl c:ommU(I1tlo. ~cd qU,I~
'llIOtidie, qua:dam (ub f~tQ fia,n t, quxdaffi pe: r pr~l\ldc\H,;'C
IC~,es (uper F2t:t1em tene.!l1 dlfp?nan~ur. ACCC?I,t ad hxc
qUQ'd anltnx lIo0r.r 31n$I\~ prauJdcntl:t (ur\t o01lllno. :1!J~,
ptbrr1l5 il\ falo. nliilsill v!:\o l'le1in!lI!. Qjumtn ltrH'lI/' é,h~I' (o~
tl tantum meutc coot~mpl3rricc yjUIIOC, i~ ptouidc:n
1 P~.TtC
,v~get4!
)1)
vero
u.um
viuunt.Q
liberc
!um, penitus{lue
ad corpm ùoc inclillatio inualer. Ir, atque ;Id Imaglll;ltloN~n\ y(qhc t.11h inclin:ttla rropng:ttnr. ad fJrll111 J, 11111cdi.
tunte:s.pariter.l libel'r.lle~bgcnetallt. A.tduITI e mpofhocor
pori coiungu otur. illm in 11'rUIl1 corpor!~ CUI f.1CIIHl (c,ft Illctg.UO,t, minusque.1~nl0d u(l.1 prillillx r5t1neut,I\Qcct.m. DenIque poOqu~m a!reél:u~ corporeos III ha?ltllm con,tra cfUnt, f.1rO ia.m fUlldiw! obruuntUr, 0(11111 bueu.He pnI\3~x.
)ltœricurquam obt':wr.m1 hic :lllim. n2turah qll~lal\1lO.
fiinau ad LncheCim videalltur accederc. Proft (\ III gene.
cle
~:lli n:lcura corporca: ma4il1x omni,U1Il rU'lt rén~I~l.l fpe •
rU01 ,eercl non folum formis & 1l10dlS, fcd tel~porJbu'.IjIlO
uinctiaffi in propti:t q,u~h.bet &: CUlU Iaque pullulatur.1.
bet Îl'cdei n3cura Gm;li, (Iuidlm cft fenlll1.1l1s ortlo, rcd ad
fpeciem propriam pertinem propa. :t.lld~~ :ttqlle feru:tnd:lm. Similis & in quolibet Cub fpCCl~ IndlUlduo tOll~~S procliuit:tsque au Gngulil modis tc:mpanbusqlle propfll' producenda. Tres !lx n;Hurz dcincers iu difpotîcx fUlle 1 Vr ihdiuidLHllis fequ.:uur Cpccialcm, fpcci:tli~ timul 6: ~el1cr31em,
adeu vt plurimum quocl ex vl1ius natur.1 cfi. pULtor lit ex;}~
]ij$, ~ p:t~ticularis n.1tur.:l cum ~niuerfa cO\.1fepd.u, EJdem
ferme r.Hloue Ce baber fatum, Id efi, pr:digur.Hlo quxd:lm
rerurn d;plicid:arum, tum in ipr.l mundi anim;t,tum ln duo.
decim Cphxrarum &: J~deru~, .1nimabus, (~m eti.lffi in anim:lbus iam quafi partlcul:tn?us ; qU:l,rum ln numc:ro ~lInt
llllm:lnJ:. 1n vegetali erso VlfClItC ;J~lma: nollr:.: l'ropnurn
uodd~m ineflf.irulD, &: Inuoluc:t Cenes fllturortlm ..confcnta:le& tempore vnl cum faus
. Co ma modo l.ue
<.i·
d d
'1 ,
[1 r
, t lens III
010 um
x. Quema.
· arum , :tnima;u, ue mundan"
,
'
fi
b ra
fi lum Olmm
qUI u,,:!m ' guns
et germen pr0:ttl)S
"
r
.,
p1anta: cuiuslib
19ltur
& fuo tem ore pul1ulans. fronte VI ctur von cum VOIUC~'J.
Idem prouoC:lote concurrere. .fic
, "tura ad
,p
•
) 1' tempons
verDI n..
opportune profJnOls
f p'te n"tura fuoque fato
.
'
J'lm l'Her
ri
d 0 a d ealOem
& amlna: u a "
quan
vitas
•
(i ,
h
"
tUOC pr omunt
qua Cd .1m
UIS qUIorus.
mc
alIImaru
vt
ita
f"tum
, ri
ri 1d' liItolet 13
"
·
ocac..variorum
vnIUer,:I econu
luer
qudmlU
d' fi uris
b ri
ue (onUIII. Cancum
u,uam Caltan, l ,g,
, li h .
tantillnl fatalem IIUlteeur C:lntum acq
s.ln P ~ns
aoim:lbu
us
lim in ca:lellib
" Il' '
'd
. Tali lIbdam Inflin.
<lUI em lOte ,Igl ma"
d fi
q.
"cro {onum 11\ nobu.deOlque f"hum
peru en,unt a ,o~.
Qu ad Lach~lim anim. :Il in :lufiKicijs vita: Con
J 16nllaotUr
d gli
tes CU2S per fortes LachelÏs con rmandas.
1~m
qu.x
d~o
hic
Propheta
.
tur per rophecam qllendam
tlX IOBuprouldeo'fi
' " 1em primuml.ue
. ' fi P tum.vmuena
C
d'
'1
orrunit:1tcm, Cub qU.1 elu l"mo II,r
_gOI "cat,
:
.Um ln ammam',tum dl' fer'oeur quo' f
& àtum peuert vm'd
co IICur lius,vt:lmma: a
. 'am di'Iioonere ln
.
or 'mefi
'
r ,- ,
uo d er 0 d1'cl't lTophet
ue r (01 Je.
e; fi~nlficat hxc
~ t ache 1 in cas, transferr
rQJ ,
"n'
.
-' d'lumx
tesquc.1
:' Imas,lor
auoreOl.tum
' , fi ' . tU mperprouldcua: N
b d ' <>.
Om Dia
COli rman.
eque a re I<.{um
ît:lcem.' b
opponun
'Il'
r
per co li curliliS 1 lUS
gu emarC, loTtes
' l i qui uJ em mambus
"fl.. P
'
" N
arcas vOluer um'bas Laehefis
.,.H.
aCClpl. am 'lUIII}l vmè
ve
t
lm dlflpolicio animarum,
. fi
rfio ammaru~ geo
fi "
'b
Uer 1 gubern:ltIo prxfranu o r It qu
m gcOl us per CI1~ha:cautc
.
manibus
tnerita il1a Juidem
t
' utotitat'em txpnml
'b
,
,
1 r
cl lCatl;C.
ere aurem ln tn u
&.judicium. nter orres vero vitarl,lm atquC:~%Cf11P a, t~ I~
qllldcl,ll ad vires
fl.. ' 10:
0 ,• quod forces
' tiones Cu e ,
q u;rd• 0I!l1 VI'd ccur eIIIe d'InlllC04
,
Ula
pe
Imag
ad
vero
exempla
s.
vegetale
pertinen t
riores qufdem vegerali-potenci:t ,(ed propihquas. ,emE
curn primum in hae porentia ralia qua:dam futura: vax e·
l
0IJ
N
447
mina prx C:t~C'tif inllJler. unt .liOlul in im:!ginationell1 qllO~
que v\tx lin1\!J . fi:urx ~ nuchll1;tmcl1t~ nÎllrgullt, air. •
fru,'Iu ftlll~fç llllC: l'crlOdc: v c o1puI!no, f:1nguilleameorpori, a/fcaiClnt'Ul 1111. ri~ im.l~in.ltio li (Juitlll. holetJcJm
jro.cL\n":1.meI1l1lçholi cJII1 velo trlili • f ' lInd.lmluxuriorJ.
Ih ~c:nlls rJe.~I,q1rl~cc.iH ne~eCs,IC" . J\ccll~1l1 r,ltlO I/na~i.
nJrlone fllpetlor. '"111 dll JtHlCU1~tlo.(pnj,]1IJ11I elcQI.
IJeo'lue III cu l,l vrrunque IIUer. l'cr il'Itll im:!gin CI l1i$
figurin :l'que jJlfeltu • poccll elUCmodi vitz dc!" ifcmn 'Ill
probMe par~tcr atl]uc reproh.llc. QlI.lm ob (',ulf,un dlcic
virtllcem l'Ile .i f: to Iihcram • culp.i OlI)UC: in vip; Jt'tCriUl i
cleaion e, e11~('l1rj elfe:, lion fJci. Nam & li Cl f.ltocfi tam
in e mOluni l.ju.lOll'ropru , 1I0Uall1 iJm vitJI1I & IIUIIC vt
priu c1igefe; ex cO!llilto Colmen cil. talelll ptol'tie eh~CIc
aut talem. QuipflC,11 primam viuel1di formam:th H\1.lglnatione oCI~11 ra,tHlnn obl.ltJn \, r~tl e:umi";\IHlo 'reic ellt,
.non decm (lJtllll tlh:l mollor, nu u 'Iu • lia. f1illc illJ J!fOU~\~!.." infpir tÎil !UA,Illte.t~ (()~lIomil\a~lIr. Pt '1ll01lftU t
COHU nuotH (IUnd,un ludiel! IUl1li"e, C.1I11 habe:re hbeUll1
con(illr:lndl eli~ I"lique f.lculfittenl,l}ui cm p tiC imum ex
temor:1Ti;t elrtbune (eqllnnl\.DI~ltur & pr0l'ltec.1 Corte fundCfe.e:<rlllp1., viucnJi propollcrr;non rulum qui.! l'tcluide:n.
li, lllllina:llnllllXII (JUU(I.1 0l m ,lu f.loli; C,nCÎt. (ecl~luiJ fJ..
[Jle li .r~e ~ t'teml'l:1 f~r,l!J.1 l'Iolhl i~ in rJ.tioll~ e amcn
LjOU .1utC!1l III pr~'conl 1llU! IJ.CJllinl,\,
~fCJl\e Iudlc.lllm.
dfc,liurn:u.clCprillllcea . ibidlè:in perl'Ctllo <Ii • . vit:lln
'juam rClIlti flcillllr. vnum cffc Iii cm J.cqllc noQurnull1 ~J
ÎUl11l1lli.
"1,, In,1i un';l Icel iu~ fore ci IcuitU$. vt af'cri.H myflel "ppc:lt.at
Ill, rum l ccxl in terUm vi Ir\IIlI~Ue re:me~lIfill(ll.
hUIll:tI1Um ~cnl\~ Ilon mort.tle (olulI\, fcd vtIUl1l1l.1: ru'! m:lJ:1
pr.J:C~~i.:lnt.:I<ldit III rtifcfU!1l.lJlllCi ,II Jt rplHi vir.lm
fe~nim. morcc:m· Pronllllciolt dciJ1dc~' fi rJtlO ~ l'rillCl1,io
in c:legcnd:1 vjr~ lit Iibcrlt. Po(l(lu:lm fJ.l1len c1egerit. i" l,Ie
lluidcm rC'lcicnd:1 non a01pliu fOIe IihCfJm. hcrtllU.llltlQq\l~ "ber flltur.1 lit ln ea.qu.llifcullqlle lit • .Ilitcr atque .tilt ,
cOlllpOnCndll vd tc:mpcr.l\1I1a. ~i qll.~rJ lluale: h.1: 4 uli r
l'ILUll.;luim.c viu :lIi,H e!JgJ nt. rcCrondchllnt .1Ii, (pc:cille:,
'11lIlfJ,1tl\ ~11 :1I1inurllm Il.Huri .!d[erellci,1 elfe: 1 :11i)llIJiuidu.ale 'luldc'l1 :,ltIJ,UC r~()l'n:H.Olu"enc4. dUfcrenti:l illl mut,.
t.I, cx ('ul'~1I0n vlt.t' tllller/lf.He: dCtlllà.! .Q!.wd &. l'lutill
nlde (;011 fi Il Il ,H. &. fe'luel1llbu m~ ill1c COllrOIl.!(. rrOlllde
anim,l:ehgelHe~ viCJII1, 1Î1l1111 d.rmollent COHilllltllf ~)c:~t~
vit..l; ducelll. ~~ hoc .!libi lIlulrJ tliximus. nlC icol dill.ngue.
Deo PlJtOIllCI :11l0t CO~H;lnt excrJ JI1UndUID mel1tes rcili~
cet fciunlb t lcorpor e f uqu:lln inrelldlu .llc. iph.tr.H . eolentCJ dculII vnum t.lnquollll ipf.1rum centrulIl firllliC: ilJl\mJ
lot Ibbililslmam vllit.1telD.Alio, munJJn o, lppell.lIlt, videlicer vlrrOl (h~inuln eultum volucndi~ rnundi fph.ni, JecommO~:1tos. ,HIS ~ol:mont's. rubJullt. qUJ.1Ï minilhOt .Ici t':1 qu ~
velm fpeclc vcllO fphxn vcJ ex [pllxri fiUllt 1dirpollcnd.l
atqllecompollcn tl~. Tocjdc:n: igicur numerant gener;) cl,!;JlIol\UIn.quot ln dl)' I1lUnd.llllS dxmanu m tlucibus virc3inueniuntur.At vero.in quolibet ?\~ndOlIlO Deo vnit:!s ipC;! [uprcmOl e~ (ubfbnu ç ~u. "<lU:l d1ulO;m refer:lt ynit tem,Poll
e:lm cn IIltelleétu,. !amui amnia COntuel1$, per quc:m meutes rcpr.:[cntet, .lllgclic:ls. I~em urio rer form.n qU:ld.lm
pro~refslone dJfcurrens 1 tallum propn~ animOirum. Prxt~rea im:lgin uio quxd:lm eatenus per particul:ltes cOl'lgr~
dlens fo~m .n, quacellus per vniucrCOlles t:trio ipe:! progreditur. DClOCCpS Datura fequirur vegetah$ Cph;crx viuifie:! fi·
mul& motrix. Seeundum h~s qUlllllue vires genet:! quiaque Jxmonu m compuc:lI1cur. Quorum ex numero code.
nes qllidem d;:moues deOfum mund"norum vllit:l~cm ae·
commodare CC:'llluII~ur: :x:there,i verod:~one" id efr.ignci
dc:orum eorulldelD IOcelilgcnuam : aerel da:mones rationem: aqueiim2gin3tionem: terreni vero nacur:\m,lju;l1n in
dijs appella4~mus vegec:llem.Sub his Orphici.dOJ:monc, cal10c:lOt fubterrôllleos mundanorum deorum (Orpora intimo
quoc!amordille referentes, feeJeru01guè vltore~. Quorum
hic plato menrionem feciffe ,idetur. Si quxus q4~lcs potifsiO'\um da:mones duces lint animarum in corpora dercen.
dentium, refpondebitur non cœlefies, non ignet. Hi niril
ranquam Cublimiorcs red.ucll~C a~imas, non deducun{, hem
nec aquei , neque terreOl. Hl eOim tanquam infim'll generationis artifices, non tam ducunt in fatali itinere animam
quàm in pr~~ipitia f;J~i prxcipiUIl,t. A~rci, ergo renant da::
mones medll per media duces >qui raCIOOI$ diuil1a! comites
human:un ratlonem in hoc itinere clucunt. Ex horum vero
gen~re,dx01onul~ :llij alias d~cunt a,~im~$, Sarurnij (luidem
$:ltUnJl;U, ,M::Ir~ll,vero Maruoas, .lh}que fimilicer al..u. ae:(o~~od:ltl ,pou[slmum fi~lguli,fin~lIli$, tum ex.ufeth one
amml propna. tum ex proul~encla f.troque communi, maxime vero fecundu~l eJeét~_ VltX (ormam. Hoc deincep~ vi~
ex duce [ubeunt 1am ;!mm:!: cril' fata; qux tolum ance: confpe~e
P ij
cr.
�Liber trigeGmuspritnus.
448
fpexerant • vldelicet & iu n.ituente d:rmone ordinis totius
qui cum imitatjones ifias altdh1nt, medcbm il1.lIu
cxecutore. & iam afl:èau corporeo gradarim prlrponderan
mentis non habenr, q 1I:\ potiCsi mil m q u.1 lcs hx f.~.
te, Demum poil trcs Pareas ad Parearum tranCeune marrem:
bu lx {jnt,difcern~t.~orrum ifia?Dic:enduffi qu~
Necel's iu tem ipfam fcilicet. cuius iam experiihur impulfus.
dcmrctfi amicicia qllxd:\m & rel1erentÏa à pllw~la
Dcinde fub vehementi a:nu ire animas. tria Mgnilfcatè pomihi erg:!. HOOlerlltn cÔtratta me dctinet. Etem~
teihfcilicee corporei 'amoris ardorem crercere. fimulque cu·
Tam & Colicirudinom augeri . Ieam per ignis fph:rram è ca:·
i]lfignium Htorum o~nium tr:lgicor~lm ,d~~ ~
10 defceodore. N:rterea caloris naturali, miniilerium ad
magjfier primus extitil1c VIQçc,ur. Atv~rH:\tl y~~ ll~l
terrenum corpus viuific:lndum . Ac quoniam' nimia trrre·
no~ cenfeo pr;nponer;tdum. ~are quo~ il~filtUI,
norum cura, ca:leilia obliuioni mand4ntur • atque perobli.
uionem ex E'ertilitate fierllitas accidit. idcireo mox in Ledi,ééndltrncfl.OmniM: A1l4i igitur .lnlO wro re
theum ,id en obliuioCum defcendunt eampum penicus neri.
fp Qncle. rntcr~ogA. N\mRPJ.te~pJ~ç:lrç, mihj p9~,~ ,
Jem, Et quia ob diligentem mGrtaliumeura01. negligulltur
omnino, qlli.d imÎti\tip, fit ~~ çqlJC C111mçgP r.1t\,~
ztcrn~. vncle & obliuio nardeur <5( iaétura. & reminirçentia:
quid Lit,intelligo-: An ig itm ~o inte l1Îgam~ NJhll ,
difflcule:u, inquie animas in c:1mpo Letheo ad flumen Ame.id mjrllr(l ctIh: N am'f.-cpè1contHl,S'i t,'Vt qUI hcbe~
1itam, id eft ,I,eg!igenti:u fundum vCque cleCcondere. i?ique
fub noae recumbere, id eil, fub diuini luminis priuati9ne
,iore(lInt\l~ié",' nonn~illâ p:r.i~!~ ,!.~~l\e,;~tlIt, ,'1 uàtn 1
fronerni. Ver,UIl'l quid {ignlfieat Ameljta! aquam 1\11110 vn·
qui i\curÎus cernunt. E(t. nQjcj~, l;x tCrll m rc prx.
<]uam v;tfe contili~ri poll'e !'PdëtÎta ha:eqlJi~eni ' h1etap}t6(a
fente,' nUl'lqu'am nudenltri'qllocl mihi videtu1", ex"
efl, lignificans infer'iorer'n m"teri'am, qLlœ Rumen d\citul'l
pri'f~'ér~. Sed ipfe ~jderis. V lshin~ ,exordi~T.,lIr,ro]
fluitare per formaslugiter ;ttque RuQuare. Item obliuioni,
vitiun1, quod eil rerinere nihll, fed llatim èlfulldere . AdJe
lita, illa n9fi~,~ , rattone cp,nr,dcrantes; SpeCH;m v
<Juod nullulJl enrinfecum fultentaculum Ceruat art imam , namc.lu:lIH1\\e poncre [olemus
quibushbcç plu
propria nogli~entii pereulltem . Quod pr3:terea hèceffe
ribus,
quibl\S
iJ
em
nomen
'imponamus.
An ~olr
fit ex obliuionlS Ruuia bibere. paccc,quoniam ica lied cx Mjntèl~ü~'Îs
~
l~tcl1igo
,eq~Tidem.
:.
Ponhmtts
vtlqtlC
tum proprÎl,& commun; fato & proilidelltia efrinftitmùnll
lIibere autem aut plus acjua: aut minus ,'C!~elfeétu 3d ('orpu,
nuncquodui ç m,ultis. ~t e,cfc, ph1res 1c6b (unr~
pfouenir magis minû~ue procliue :'idemque mllioris mino~
arque nwn(:t. ~idni? ldcœ t:llllen harum rcrum
fjsue obliuionis en caufa. liue pocius h13ioris .lUt minor'is ad
dUill [unt. V na leéti, mcn[x efi altcr:t. Ira dl. Sob
i'eminiCcentiam facult.ttis. Has vtique paCslones qUod!lmmti's·âutem'd.içere '(li pdlè'ébilis vtt'i tlrq lie ar' ~jfi~em~
modo experitur anima in' c'orpore quodam ex lIifre cra ésior1
c:ompofico in fuperiori camp'o • anrequJm terrena: manis
fic .QPuÙtl~Hn, ,~blolll~l'~ JI ~ in id,çam j~l"m int~lea
"tero concluduur. A èa:liilibm enim corparibus ad terre.
tur) VOUIll quiden~lettos, l~en[,'\S "Ircrllm"qlllbl~s
na,nonCo!um pcrolementum,fcd percorpu. aëreuitl fit Je.ipLi vtimur, ca!ter!tq llO fimlllttlr ..~ ullus CI1J01 :trrt-,
(cenCuI • Subiungit a l1inllld Il hoc alit'co cotpbtt' ~d rnecliam
'vCque noétem dormire,' oftendells mOx Cuh terrel10 corpore
fex idean~ ipf.1m fabrI~:lt.~o e~lm patto? N 1I1!~.
t'Ion djmidia111 iam : Ccd inçe~r:II11 Ign()rluHik noétcm fore.
v'ide prxrcrea llll~qijl~ t~1c.m ab,qllcll'l voces artl$omllus teJlatur & l'ationi$llbpedimentum & iudicij faHita
fi ct! 111 ~ , QEalelll? ~i f;\cJt 0~111a ,qllor cllnql1C v~
lem. PoJlremo anima ,inqult, fo:cui terreno inlinuari Cub
nutqui[q~1C attlfex eorlllp q lU manlbu~ operancur.
'tonic!u '~uoda~ at~u,e cerra:m~t~ ,du;tbus Vt puco,de ca~f1~:
l'orentem' tlJrras viqll'h 1 ~tque Intrabllem. ,N ?n-.
tum IOdleans IOfehclbus <lU(PIClls hune cMeerem ingredi,
,um oilerldens tam ca:Wlem 1 qldm terl'el1UI'l marun\, &
du rn intcgraqi eius ViOl <:~prefsi. Forte,vero ~nul~o
~itidem vehemenrem, ad dluinam anil11:im tam tec(o ~arco
magis miraberis,fi expre.(Icro. N cm pc ld ~ m lClc:,r:
caercCnqam conèurrore oponere. Prolillr~ vero ad get
ifex jl10n folum omnj:l po~efi {il pçJlettlIJa fabr"ca (
nerationem.animas flellarum Inflar,vltr!l &guram poëtitam
re;fed etiam qu:ecunque ex terra nqfcpntltJ effi,~Itr
'l'ubinfinuac animas /lell.ues eOè quodallll'noUO .'& ad nella~
.denique redituras . Qtx>.d ;llltem Plato de t'nl~r:;jtione ahi~ anirnJ.li" omnia atque reip[UU1,. Tcrr am ql/oqf;
rnarum in corpor! berti:trum 1::lnl ri<iicul.i atferc fabel!nnlt
cœlum,a~ dllOS, l3ç quxcunquc in cedo [unt,& [u,
ab anicularum fabulis niqilo difcrepantem,profet;èo pos adterris apud infcros, peragit. Sophifiam narras mlmonet, totum al1egaricè expane,ndum: videlicet r:ttiona!cs
rabikm. Djffjdis?Dic obfecro) nunquid nullo mOanimas:n~n in vi~a.rr\ ,br~ti,red brutanl,id ell quod:lmmodo
do huiu{modi artifex elfè tibi videtllr~ vel fluo~
\ bru,to hm,1em VICICs~lt,l'que dellligrare . Quod quidem Q.
mmbus p.one PlatonlCI$ excepta Plotino maxime placuic.
dam modo ifiorum omnium faber elfe, quoda~
Idcm9ue Origenes in libris contra CclCum conlirmare vi.
modù vero non elfe? A n non aduertis hxc omnla
cletur. Tu veto Ile n'égligas .morale pr:rcept um, elealol1Îs
'teêl:a: peritiam cunals rebu.s & artibu~ pr:rpooendam. Pra:te q~lOd~ll1modo efEcer,e po{fe? QE.isnam hic ~o~
terea tam mli,~ta de rph~~arun1 p,u.Ic~~itudille arque pot~ntia
d~l~? Hauddifficilc, potes enim pafsim & ce!en tcr
hic àdduaa fUllfe, vt cogltemus luilltlam & prçmium in cq;omnia facere.Speculum aççjpe,pa[simq\lC çu'clln10 ingensconrequllt,uram ,& ad o.prill1a~ Viuclld\ èlelti9_
feras. Salem protinus facies" & qUa! in co:lo funt,
nem mlgnopere condutl:uralll , Verum dlces lolm magnani_
me Laurenti, te hic à MarÎlbo Ficino commelltarimn :l'Cee.
terral1l'~uàm primum, ocyfsime rçipÜlm, & ca: ee -:
eilfe potius quàm argum~l1ttim. Eilo ~,ne '. ?per:rprerium
fa pariter animalia, fupelleéblia, plant;lS, ~ qu~
~~ilfe arbitrol'ac~ue forC'! Vtar~um,entUr:' ~u!,d~~ rro~tlÎCc;.
cuOqllC nuper commemor.\tumus. Imagines d~o..
nm.C,ÇI~m~(l,ç~q4!l1 vero frreftlt~HI". .
. , (, ,
4
de
re
'11:
0 3 1 DE
!
M
cogi~:1nri
mib))fn ..
~~i1m ego,de h~c ql1am n~perver':'
" l, -' bis
cQl1didimus cillitate_, Cllm alia
..
permulta rette admodum fiatuil(e
"
videmur , \ tll~ vel maximè, qu~ d~
poefi ,{l~,nt bta. ~'l!nall,l;ifia? inq\lit. Ne v id,clicet
v~la poe fis pars, qu:e in imitatione çQnGfiit, reci• pl~t~r., Pra: c~t~t'i~ enim nunc efi per[picuùtn, vt
,mlhl vldetur J 01h11 t:!.le à nobis efiè fet~pjtndum,
· Po~qlllm fingl,llit .feor(um animi difiitléh: funt
fpecies. ~omQdO-ifiud ·ais? Vtapuù' vosdicam
~quod (entlo ( neque enim vos m
' .
"
'b '
- ,
e coram rraglcls
tmltato;l usqi ~oet1$a,lijs. ~,ccufabitis') corrupte· 1~ qu~d ql ~çnt!S 9g}U1jl h~c ~!fc; Vide nqi r e<?~ul!1)
rum quidem,res ip(as minimé.i Opportune,tn~
quam ego,nimium re(pondHli. !alis vdque faber
dt & ipfe piÇl:or.Nonn~?E4.At ipfum dices hau~
ql1.\qu~Ol fa~cre vera qUa! fadt, ql1anqua m $Ç ah~
quo'p:ltto piétor qlloque le&um f;\cü.An nop?Fa~
~it qL'lide~ & i{tc) ~çl àpparentçm. N onne ~icçbas
q~l~d le.~i (1ber fpeclem q uide{J1 i pflm, quàm e~e
dlOUnlU l.d ql10d letfus efi,non f.1.cit,fed leélum ~J4
ql1em. Dicebam eqllldem. Si id quod efi non faclr,
haud fanè q uod vere eft f.1cit , (ed tale aliquid q uale q uod vere efi, non tainen i p[um q lI<?d el!. reueraJ
Perfettè autem elfe fabri,;lut leétorum, aut ahor~
artificiorum opus fi quis dixerit, aberrabir? N~n
vçyidetùr his qui in di(fJUrationibus h~fce yef[~n"
tllr~ N Jhil mirtlm igiçur Ji'~ hoc ad verÎt3tem dl
lenue.l'{ on çcnè,; Vis, intiHs ~oq; inuc$~e~uS~
-
.
qUl
�Dialogus X.de Rep .Vel,de Turro.
ne tres hi leéH
~uiilnitatoi ifie fit? Si plJc et. Non
ien , queJO
exif
jpf.,
ra
unt ? V nu s qui dem in natu
aliull1
Num
.
cifIè
effe
r,
Deu m dice mu , vt arb itro
fici t.
con
r
f.,be
m
quc:
r
Alte
.
~uenquam? Nll llum
Non ne? EfL PiPlan e. Ter tius vero que m piéè or.
[un t, trib u Icéto rita qu , leéh faber, & cleu , tres
svti <luc . Deu s
~?rumfpecicbus prxfidenres. Tre
a aliq ua nec d; itas
~gltllr Gue qui a noie bat, fiue qui
ura ab ipfc Iclne rat, non plu res, fed vnu m in n:lt
t Icéèulll, qui
fcci
étum fieri. jra COltl m ipfu ln vnu m
t.les, aut plu
ltem
fanè efi id quo d efi leéèu .Du oal
gignen~ur.
9,lle
t,n
res, l Deo ncq ue tlIJJ l g niti filn
, vnu ' Itelolo
ret
f.,ce
~a rati o ne ? ~ia fi duo s
t: iplt :u
app
,
ielll
fpec
rum CUÜ\ amb o hab rent
I~ rfilli
duo
em
:aur
non
que effet id quo d 1céèus efi,
~
t{lu
ve"c
,
Dell
erct
llig
(ent . Scit e. Hx e cum inte
uiul
kéll
cm
:aut
non
i,
Jcéè
Verus cffc aut or veri
t nnt\lra pro 'c
da~ aut or qui dam , vnu rn dllntax~
i pl.lnt.ltorcl~l
lllll
nc,l
ohu
crg
nlll t. Vid ctur . Vi
'l.ua lldo qule~,
l~ar
?
mlls
cllc
'Vel talc a!i<luid app
Clt. bbr tl fi) VC,
dem n:lt ura & hoc & alia 001 111.1 fe
m & pltl orc ln
ro,n onn c Icéèi opif iccm i'Et hoc .Nu
oplficcm? N.,ll/o
quo que f.1éèorem huiu s opcri~ &
r~ hUllc JIÇC~?
lTlodo. At quo mod o:ad l~éè~lm ha~c
l
r,I~Ht:at
~rtWimeOlihidici po{{evldetu.
rCll IçCl
E rgo lrnl tltO n:ml 'v .\. '
lU orif ice il1i dieu nwr . (" .
I~
V Id T .11 vU·
tator . cUm qui tert ium lna tura raCIC? .a . c.
I~H[.ltO~, tcrtlllS
quc erie & tr:agicus: fi(}uidcrn ~~
rql.'c .llt] miles
IJCc
fimI
:
911idam l rege & vcri tate
qlu dcll l. Il~enImi tato re . A ppa ret. Dci mit :lto rc
h~,vtru Iplu11l
vc.
dicM
i
mih
1i mus . Scd dc piét ore
lUlt:arl onte llr:a,l
n:aw
in
efi
d
'Vn umq llod qllc quo
ope ra. Vtr um
dat , vcl arti ficu m ope::ra. Arr ific un!
t? lloe rrx rcr .
qua liaf unt ?vc lqu alia nob isap par
Sic .k u qui .
ca mih i difccrnas. ~omodoJJ ais?
~tur,reu qllo dé fiue:: ex obl iqu o,fc u è rcgi one ccrn
crt ? vcl nihJl
diH
fo
{cip
;\
uis aHo mo do, nun qui d
r intl lcnalm
us
ofit
difp
differt? alitc r vero vid ctur
dem , d1t:
qlli
aret
app
?Sic
liter
tibu s cxter:aquc timi
qui d in tingllHs
fert :l~tel11. Ani mad llcr te & ifilld,
vt Cc I?abent res
inte ndi t piéèoris indl lfiri a? vtru m
rou us, v~ .1~
fl11gulas imi tari ? An q~~d app .\~ct
p.OtlUSJml:atJs
~crJt
.vcl
s
rc~l
p.ue e? Im:aginis appa
ul Iglt ur ve~o
tari o? A ppa rent is ima gJn l . l ,'oc
rer.ca OOlnJa
efi imi tati o : arqu e vt vidctllr.' prop
m cum ûlll e a~
pot efi facere, qui a exigllurn qUldda
dmo dllm PIting it nim irur n fim\J1a.cr~lm. Qu. cma
ll.m, & oplfices
m
éto r pin ct nob is con anl l , ~;r,r
_
nihi l in arti bus his l,nte1!lgat: ve.r~nta
alio s,
us
lpfi
n
lc fab
lTlen fi per iws fit piét or,e xpre {lcr itql
ros dem cnpue
t,
nda
ofie
cul
pro
m
ima gine Ol, qua
s elfc f~ber Jllls
tesq ue hom mes ita deci P!ct, ~t vc~u
ce, h~c m hU1~
appareat.Q.!:!.fdni? Ca: reru m,o aml
Q!! otle s ~h9UlS
fcem odi omn ibu s cogitandu~.
hce t hom.ln~ o~
nab is de hoc ip[o nun dat , fe vldc
perfelbf)lm~
curr ifIè in omn ibu s artibUs erudl~o,
abu s ~UJUlS
~ue prç cçceris inte llig enti qllxcuquc:
nd.u~, ql10d ~1.
Inte llig at: huic pro tinu s refponde
lhglato:e~ lntuu s efi, & in mag um que nda m prç
eptu s : IdcIrcO
dec
cide rit cuiu s imi tati oni bus fit
d ip[e ncql!iue
q~o
enim iliu m viru m [apientiCsim~
m ab 1pla re
Onc
:aC,l
iOllc
'tt~gici Car rit fcic ntia m ab in[e iria , & . N Ollne pof ihac tra
leris
Ptlntur. • difc erne re Ver i[sim a loql
uce mqu e.ip Gus Ho~e
et,d
dee
e
uter
dife
iam
gœd
mu~, traglc~s
rum ? pof iqu àm à non null is accepl
quc .om llla
ana
paë tas art es omn es inte1Jigere, hum
nua, necJOc
pert
t.lm ad virt utem quà m ad vjti um
a
cfOl
44 9
ull1 opo rtcr c,(j
non ,& diu ina: etc~in~ poù :tm hon
oru m hab rc
reét c:qu x c mpOOlt,tlt tr;létatllrUS
~.lr p r.
fcic mia m, :lllt nihil pon e co~poncre
.lllt ill1lt.llaud
pen d re Jcb cmu , trllm qUI co
corUflltjllc
!
fine
tori:t poùarlln~ j.ndufiri. dcC'pc!
jal1t t '1
~l1t
,pcrl
c
l~
..
~pcraJlIm a~lICJlInt ~ h.Hldyl
dlè vcl
ll
bét
quc
dl.\
b
.1ee,
rH
tl gr:adll ddh rc .1 v
lJlllPPC non ré~
l1omil~ v.crit.ni ig.n.1ro. Vm br.l
l di .lIn,. reuer,l
vcra~ hCl llnt . An 1 rtc nOn nihi
vul go hl·oe Il _
poCtx b ni intcllig:anc e. dc qu ibm
, 'lqu i po .
qui vidcntllr? Dili nn~ndum Olnnin
l1clll a
t.uio
illli
fit aml lo pcrfi cre, & Jd quo d ln
.\ ln li.
[>lIt
cum
J
djt, &t:i u IInul:\ ~lIm, llun qui
I,bi
0pu
IC
I{)l
m?i~
~llIl~cm fingcndl~ Irn.mor.lturu
1_
M
?
l11
clIru
poll
pl"
m
ln VlCa tanq llam opt Imu
pcd
r,
t,ltu
imi
:
(}lI.t
lll1
COn
nime. Nempe:: li ver.lm
.•
C
1II
~1I.\
pli
i
m
-ril>
op
i
ti;ll11 habc:lt, mul to mag
ltllr quc lllu /wm imi t.ui oni bu ,in lIfllb ·t:eo n,\b
nta poficric:tti
t.l, & prx cl.u a oper.\ /ili mon imc
jp{è ab .lli) , 1.\11_
rch nqu ere, [ati usq uc cn(c bit, vt
opc rum lit bu
dCtllr, qu.\ m vt Ccntper :lli nor um
cnim p.lr 110 UM
J.lt r. lt.lCquidm"l .ub itro r.nc ;
'tcrllJO dC.l lij s qui J '/11
aut' p.lr erno!lI~C~fIl.m.
crul l1 .lut ,llH1m
r:an lIem I11l11lrneCXI . mu , Ilom
(j'lui ' c ni tllCquel11ui poë~.ln~lIl intcrrogal1tcs,
nun ad Illcuiverh
dlc1l 'reuer.\ flle nt, nOn folu m
vcl Vtt 'nllH,
1
til.ln
um IpcCbntiull1 iOlit;\[ r, <ll1o
mad mo .
quc
it
idtr
vc\ rc cnt,iuln fallo ' p ëtar cJu
~ Illedi
.lrti
'rit
ll
J.Uln ~c~ 1Ilapius, ut 'lu . rcliq
·lI
ro~.
po{k
illc
lll
odtl
lnX dlli Ipu lo ·,qu eln. ltlm
u~
t.ull
lIIit
l11r:
itCl1
Cdli
bll'
nC(JlIc.lbci de" lli]\ arri
iIIis prxcl.lrJl~l .
CII.j~l rcliqu.l. A t vno Je m.lximis
bdl l\J impCfI) ,
mJ~q;. rclJl~s ~ua rent;\[ 1lo mcr m
lli ' , pJr dl ira
rcbu lpll bltc l J & Il min llnt Jj(è ip/l
ami ce Hom er ,Ii nOIl es.\ ver j.
CUIll IIlt~rro8·1rc:,
m,q llcm imi .
tatc tCrtllls, flllg( uc virt utis im.l ginc
lèd C lècllll)
lmu
lliu
tato rcm in iilp crio riOl l dcfi
jne ' vcl Ole.
hom
i.l
fiud
'lux
dus ,por csq uc narr 4re,
cftl cian t,
quc
licl:
pub
atim
lior c ', ~c1 ,ktc rior :s priu
reéèlll diCpalita
die ~b/ ~ro, qux na dll iu per te
per quc alios
um,
urg
Lyc
pcr
n
efi?!Jcutl LaccdxJOo
&: 4mp lx. Cui us
mtlle.? mul tx & .par ux cilli tate s
te opt imu prxP?tJ lslIn UI11. vrb ls hom ine legu m
fc tlla com medlcal1t cOI 1Ju orem , & ben cfid a jn
ia & Sid ljJ celemo ran t ? Ch~rond.lm quid em Ital
prx Jica bit, &
bra nt. No Sol one m. Te vero qui
t Gla uco ,bcn ch.
qual~m? N UllllS, vt arb itro r,in qui
i l'fi Hom erie ;
Cl.1 elllS com mcm or:a t. ~n ncq ue
um Ilom ebel1
è
tcHari hoc :llldent.Q.!:!.od pra: cipu
citer ehfeJi
e
duc
vcl
ri tcm por ibu s ipfo con fult ore
a qux
tere
Prx
ru.
ullu
ped Jtu m corn mem orat ur? N
enta
jnl1
enti
fapi
s
rcbu
his
VIfl huills tanq uam in
? vt
tur
run
refe
a
fiim
ad ofH da vitx & arti s apti
.
tale
il
Nih
.
thx
Scy
rfis
cha
Tha \cti s MlieGj, & Ana
nam
bus
qui
m,
:ati
priu
ern
Si min us pub liee , at f.1lt
nx dux dic itur
Hom cru s ip[e dum viue ret, di[c ipli
céb ti Gnt, &
deJ
ne
lldi
[uct
extl tilfe , qui & eius con
vita: trad i.
m
one
rati
m
qua
pof ieri s Hom eric am ~li
ora s in hoc fum deri nt? ~emadmodu & Pyt hag
etia m his tem mac um aucoricate vixi t, & pof icri
bran tes, inte r cçpor ibu s vita m PythagoreOlm cele
qui d rUr1US de c arnenta~
terOS iIIufires hab entu r. Neq. ue tale
m, ô Soc rate s, mans.
Hom ero narr atur . C rcophllllS eni
na etia m mag is
for~tan Ho.mcr i.fam ilia ris, difc ipli
fi quid em vera
qua m no mIne ndl eulu s app areb it,
itllr enim ncfunt,qua=de Hom ero narr antl lr. Dic
hoc ipfo viueret~
gligentiol" in eum fuille) dum fub
Dic jtur
P iij
�450
"
Liber trigefimusprimus·.
Dicitur [.1I1è. At enim, Ô Glauco,fi reuera poterat
Homerus infirucrc homines, ac reddere mcliores,
vtpoce qui in his rebus non imitationis tantum cffet, vcrum etiam intclligcntia:: compos, qUllr non
multos Ctbi comparauit amicos? ql1ur non viuens
honoratus efi? qUl1r non amatlls? Profcél:o A bderites P!otagoras,& Prodicus Chius,alij qi permulti pofT un~ bominibus fui temporis filadere, priuatim Ct ngubs adeuntes, nu nquam eos rem familiaré
& pu blid rcétè gubernaturos,nifi ipfi eos erudiât:
& ob hanc fapientiam tam ardenter amatur, vt vi"
feaato!es eorum fe contineant quin capite eos circonfcrat.Homerum aut vel Hefiodum,iIloru temporum homines, fi quidé poeta:: illi quicqllam iuuare cos ad virtut é potllcrüt,l111nquid permiliffent
obcrrare tam diu carmina pa[sim dccit5tes? Q0n
potius magi s hos quàm auru complexi fuifIcnt,induxifIènttl; ad domefiicu famili aremq, conuiétl.l:
quod fi nOI\ pcrfuaGlfent, fequl1ti fui{fent pa[sim,
dllm quantu f.,tis crat, ijfdem fiudijs imbuti fui[fent. V cra pror[lIs mihi loqui vicleris, ô Socrates.
Po namus igitnr OtS ab Homero incipientes poë~
tioos Domines, virtlltis imaginum imitatores cffc,
cc,:terorumq; fi militer quçcunqi canunt, vcritatem
vero ncquaquam attingere.Sed vt paulo antè dixiJnus,piél:or viCibilem coriarij pingct imaginé, quû
& ip[c de cori.1.ria nihil intclligat, & imago iIIa coriarius ipfc apparcat Hiis qui rem ipf.,m nequaqui
intclligunt,fcd à coloribus ligurisqi [peétlt. Pror:"
[us. Haud fecus poëtam diccmus colores quofJam
artium fin.gularum nominibus verbisq; exprimcrc,quum 1pfe horum nihil intclligat, led imitetur
dun~axat,adeo vt his qui hxc à vcrbis iudicRnt, bo~
ne dJcerç videatur,Glle de coriaria, verfu rhytbmbque & harmonia,liue dc re militari, aut de quibllSlibet alijs dicat. V fqllcadeo natura quadam aur()~
v.0ët~ea ifb dcrr~qlcen~. Arbitror :lute: noffe te qualIa ~ldcantllr h~c opera poëtarum,cum muuc~ co:lonblls fpoliata couudorantur. Animaduertifiine
vn9.uarrl? Animadllerti.N 6nne perinde [e habéc ae
f~cles eorllm\qui propter adolefcentia formoli pot1l1~ [U?t, quam.pulchri: quales a[pcQ;u funt pot1quam lrf?S Ros Ipfe de~ItUlt~Omnino . Age igitur
& hoc anllnadllerte.lm1tator,fimulacri au tor rem
ipfam halldquaquJ. intelligit, fed apparente~ rci
ip~us imaginem.lta efi. Ne ig!tur imperfeél:um id
reltnquam u~, fed quantum f..1tlS efi,contemp1etuf-.
Dicas.Piétor habenas pinget ae frçl1um.Planè.Fa_
~iet aute~ cQriarills,a::r:triu s q; faber. . Vaide. N unquid intelligetpiétor,quales effe debent habenx,
quale fr~num? Vel neq; ipfe quidé faétor, uue :uari~ls faber, fiue coriarius, fed folus ille, qui bis vti
fclt,equcs? Vera loqueris. An non circa omnia fic
elfe dicemus~~omodo?Circa quo~eunq\ has elle
trcs artes, 'ltcntemlacientem,& imitantem? Certè.
Virtus igitur, pulchritudo, reél:itudo euil1[que inflrumenti,animalis,& aél:ionis, nOR ad aliud refertur quà~ ad v[llm, cuius gratia vnumquidqi eft &
faaum,~ genitum .ltaefi. Neceffe igitur eum qui
vtl~ur alIquo, peritifsimü elfe, & operis faétori fign.lncar~,qualia bona vcl malafacit in vfu eius quo
VtltU~ .~ernadmodum tibicen tibiarllm fabro 0flendtt,qua'! tibix ad vfuJ11 aptifsimx fint, ordinatque quales Op~rteat facere : iIIc autem minifiruJ11
fe
id prxeipite • ()
"u/d Dl. ~.. N onne h'le
. prxbet,neque
.
~1
lnt~lhgens, ~e aptis & ineptis tibijs pronunciat al~çp? Illç vero qedens cffic~qPlar1è. Circa idem ig\::1
tur infirumentum, faétor q uidcm reétam habcs~aem de pu1chritudine & prauitace,adha:rés intclh ..
genti,coaausclI ab int,elligcnte audire:vtés aut~~,
[cientiam. Pror[us. Imitator autcm num habcblC
fcicntiam ex vfu COrum qua: pingit, vtrllm plllchra
fint & reél:a, vcl contd? Vel opinioncm reél::ul1, eX
eo ~uod nc.c.e{f.1rio intelligenti adba:rcat, infirll:turq; ab co qualia q lIxque pingenda fint? N cll.tr~.
Ergo nequc inteUiget,ncql1c rc?tè opinabitur Jmltator ,circa eoru qux jJllitatur,pulchriJ:uJiné,ç~n~
rrariûmue? N 0 vidctlIr .ndlus erit in cffiébonc Wll
taror quod f.'piential11 attinet,in i js qua: facit: ~6
multum. V Cnlntamcn imitabitur 1 ha~ld intcJl1gc,s,
quo paélo vnumqu.odqlle vc1 reaè habeac, v~1 ~o ..
rd. Sed vt apparet, q llod .credat mulris ignansque
cfre pulchrllm, hoc imitabirur. ~id enim alilld?
Hrec fllfficientcr nobi confel!:, vident ur, imÎt.1rores [cilicet nihil xfiimationc dignum intcllig cre de
his rcblls,quas imitantur: [cd cl1è iocum qllendam
s
imitationCIll potius quàm rcm [eriam:omnesqjeo
qui tragici po i:fim iambis heroicisqi carminl~U~
traétant,imitatores vcl prx ca:feris cffè.E t maxIme
quidem. Pro IOllcm, illquam ego. Imitatio alltC:~l
hxc tertio gr~dll di fiat :\ veritate.N Ilne?E fi vt dl.cis. Ad qllale igitur eoru,qux in hominc filllt, per~
tinct, quarcllUs vim habet ciu!inodi? De qllonam
intcrroga? Dc tali quodam. Magl1itlldo cadem cminus atque comin us con[p çéb. nOn a:qua vldctlJr.N on. E adem quoquc obliqua & reCta III aqll:
nobis & extra aquam afpicicntibus, cauaqucirCf,u
& promincntia propter viflls circa colores crro rc ,
vidétur. Omnisq; hlliufmodi in anima nofira tllr~
batio compcrta efi. ~am qllidcm naturx n~~rx
debilitatcm adllmbrationis facultas, & prœibgl~"
ntm ingenioCttas,reliquaqlle machinatio agg rcfTa,
nihil magicx feqllétionis intentatu rcliqllunc. Ve~
ll1d1
ra loqucris. An non metiendi, llumer.1.ndi, libr:
di[ciplinç aduedlls hctc opportuna [unthomjni:ld~
iumëta,ne id in nobis prxualeat q uod apparet ll1a~
o
ius vel minus, aut plus, aut grauius, fcd llumcr ,
metw,l,mce dcprxhcn[lIm?~idni? Atqui hoc r:ttionalis animi partis eft officiü.H uil1s i pUllS. I:I0C
ra
au.tem [œpenumero mcticnte indicantéque 1ll:tl0
cae nonnulla "el min~ra ali js alia, vel xqualia~con~
tr:tria umul eirca eadem hxc nobis apparet,SlC aC~
cidit. A n non a1iàs diximus neri non poife, vt ea~
dcm vt anima! fimnl & eirca cadem contraria Opl~
ncmur? Ac merito diximus.Vis igitur animœ, quœ
prxtcr menfuram opinatur ,hauq cadem eric atq ue
iJla,quxcllmmen[u~a. Npncertè. SedenjmquO~
mcnlitra:: ratiocinationisql credit çomputatiO nl ,
animi pars optima eft.N ihil obftat.~od ergo re~
pugnat ifii,igno.bilis aliqua nofiri pars erit .N e\ce~~
fe.lfiam confcfslOnem exprimere volens, ftlprl dl·
cebi quod pic1:ura & omnis imitandi faculcas pro~
cul veritatc pofiea fllum opus exerccat : rllr[usque
cum altqua. nofiri parte, prudentia:: pror[us exper~
te,congrcdHllr, & amieitiam con trahit : ad fynce~
rum verumque,nihiI.Maximè. Vilis ergo irnit;1l1dl
facultas viIi cuidam [c commifcens, vilia proç~eat.
A pparet. Vtrum ulis eft ea duntaxat,qux ad V1[11~
[peétat? .An ea eciam qux ad auditutn? quam poc~
um vocamus. Probabile efi hic in[uper clfe cale.m'
Ne igitur ei foli credamus quod e~ piél:ura verl~~
' apparet) le
r. d ad cam iplam
r.
.
'OPIS
ml'1e no b lS
cog1tatl
natura.,cui fe[e accommodat poëtica imitatio, veniaITIl1s, v;d~amusq; num vUe q';liddam Gt, an pr~
.
tio[lIm
o
�DiaIogus X.de Rep. Vel"de llIrulto.
moduOl pro tioChm. Sic 0p0 rtet . Hun e ergo in
s hominc :tut vi
, p~n:.t~lltS. Imi t:\tur quidem poëG
esq; ex :tétio;tI,tql1ld, :tllt [po nte :tgcnres,cxi/li m:ît
m:tlum,iJe '_
ntb u ,vcl bon um fi!'i :tliqllod c/Tevel
te. An :tliud
que vcl dol ore .1ffcéèos , vcl volllpra
hi~ omn ibu
in
9 uic ql1:trn ? N ih il:tl iud. N nnCJllid
CJl1em,ldmo
in
pot
el
hom o [eeum ip[e con[entir?V
lus,déq;
:llIiO
n:trr
vt
idct,
d,um fcelllldum vj{ilm di{Ç
ione ç ,
opin
ct
h:th
ll
fiml
[o
~1ltfdell1 eotr:tri:ts in [cip
clili ider :ltque pllgn:tt? At
jt:\ & in :tgendo [cCli ipfc
de ho tl()hi~
nUnc mih i in mcnnern venir, nihi! e/Te
rior i t!J(plI in prx(enri:t di(cepr:tndii. N:tm in fitp
,:tnimlllll vidct:ttione de his Ôti sv n1 eonuenimu
hllitJfc modi
liecr nonn1 eonfi·fi i mulriç & v:uij
:lclller(.tntibu
Contétioniblls fibi eodem rem pore
quo d tunc
:lgi rari. Pro be. Pro be id llnidé. Vcrnm
nec li .1tur
vidc
;\ nob is en prx term i (~u, nüe mihi
ne~iro
nteq;
,rne
ous
d? V ir pro
ho ~t Jcr~ rio expediendll. Il:tle iHu
d libi
:tliu
quid
r:tli
t.1u
tolcrcc. prx diru tali, fi filiü :tmiferi
ç.
ll1t\
dixi
vt
t,
fere
ri
ch.lri{;·jmü, f.1cilius qu .l m .t:te
niorn
vtni
us,
'rem
d
Pbn è. Nun c alltcm 3c id coli
oli tin le , dono 110n dolebir. Vcl hoc CJuidcm imp
. lloc Cf'..
itllr
er;tb
mod
do
Iorem vero quod.un/l1o
.1 dicas,
cnci
prx(
in
ip{()
de
i
mih
te cil: verjus. Hoc
gn.1tllrum,
Vtrum hun e ecn[cas dolori m:tgi repu
\linibm, vd quallqll~do:\ fimillbus (pd bttt r hOJ
m. P rmuJdo foIn l'n, :tliorlltn eôr orti o den itut
lit. PorI' Cl/Il l
turn intercfi, fi in alioru eonfpcéèll
minet e 0,..;\
fc III crit mult.'1 di cere alldebir, qllx
.lb :llil
a1ijscrllb~(eerer. MlIlt:lf.1 icr,qllxcô(pici c)r.l~io
illbe
lIod obH,arc
flllnqU.\ vclt or. EH iea.
rcs r:tptt, perCllrbatJO.
dolo
é:td
:tut
d
quo
cil: & Icx:
limul cotr.lVer:t loqllcris. Cum hom o cirea iJé
J:t1ll illa
qux
duo
rio
rijs mot ibu s :Igi tetu r, nccellà
lc:gi obdé
gui
rü
Altc
o.
clfedicimus. Pro culd ttbi
~
rir.
nxc
iniu
e
nqu
vtcu
tempcr:tre p:lr:tcum cH,
radll
eill
1elf
mun
opti
.lt
diéè
que
p:téèo? le:x:vti
cq;
rc,ll
age
ilS, quàm maximè fieri poteil:, quietem
fit,:tn rnaid
mue
{I
on
fic,b
rtü
inee
uod
conqut:!ri:q
[l'qué:
r:td
IlIm ,quo d :tecidit, tttm quo d nihil dolo
m:tgl1l
m
reru
l
tia conferat, nequc vlb human:truO
clt,
POt
cflè
o
pen déd a lit,eique quo d [lIbit,o, prç~di
t:lrr
nful
<,=o
dol or imp edim ento fit. , Cu~ ln,l)lIJs:,m~ , opo ncc ,
inq uam eirea e:l qll:: ~celderllr, ln prt
lt,qu,O m?eeld
& tanq uam in caloru llL'ètt, pro ut,e
eJ:t dtf...
n~go
,t,
~lea
doc üq; rati o melills rem h:tbere
roHer
t,p
l~m
~nc
pon ere. Neq; vero fiquid Jduerfi
off~n
cttm
t
[ole
t,
nere nos debemus, :ttque vt ~uer
e,elulœfi
d
quo
Id
a
ctre
dun t in lapidé procidentes
, vt
eere
uef.1
:tIf
un1
anim
hnd o mo ram ' trahere : [cd
di
t~t,
xgro
id
eqtt
ad f.-tn:tndllm prx fio adlit,&,qlli
hoc
unu
o~~
Opp
.
nü[sis hme ntat ion ibll s eorng:tt
ed1U. ~od
<J.uidem eH aduer[us forcunx iéhts rem
em perat.
obt
nter
libe
fane opt im u• efi , rati oni huic
b " ntS,reeo,rcl a~elO
~r
Conil:at. ~od vero ad p~rt
detlnet',lfrat~onë luéèumq; rapi t, in eisq~ dmtlUs
Ira dleenm.
o[lI
ldol
form
,
t1oo:tle eil: lang uid llm
imaIll
plu~
oné
tati
3mi
eH,
dum . ~'od querulllm
010 q!
ltum
pac~
vero
e
~ent
:te variam fil[cipit. Prll
us
llm
poa
1e
~ao,t
c
~equ
lem,
~em femper fibijpfi fiml
(er,prœ
etur
Ip
perc
ellc
r,~~
l~itari:neq; fi imite~lI
s eOI,flueotun ;\ tUl·ba in thea tru van)s ex gen ubu
o fit. ~ic ell
te. alieni n:mqlle affeéèus jpfis imit:lti
ad hoc l~ten
Ont nin o. lmi tati o vero poëtœ haud
placeat,h vuldit, vt hu ie anim i n:tCUl'e [ua làpiétia
~i mor~m vag,o fit plac ieur a, [ed qll~rulum ani
le po{ m eff~n..
rlUmq; obf eru at,q uiim itat ione facI
45l
~o~ti .101 rc_
gi. P:trcr, MCrI~ igi,r, i~li~:ttjoné
crcg ionc rc.
oni
~rxhendcn:lIç, pl ~r~llll' 1I!~lt:tti
li vrr:1:quc,
qm
ln
cl
ipon~cr .d lC<.:IlHlS, l ,n/l1 O (]lU
ceJ.l quod
lldc
~)ci
t~lr,
~
fi ve~1ta~c ~)<.:éèc> Vl,kt per.
'r.lg .itu r,
lilH
'r
dir
{un
crtJ
exp
p:t1'tl.I!lllnX r.\Cl()~II~
' c.lmjnci_
&o pwn :lln d'[c rut. Att l'lti d ire iur
ll~m l't' ipic_
Uic.1 tc k it~ll1e t1bl:l'l1"I1(~.\ ncqu.lg,
llllcit.u :tt<]uc
m,m , qllonl.1111 h.\n :1J11 n1l parr 111
om por c.: vim
lli
:tllt:qu.lm du 111 c l'r bor.lt,r:ttiO
co' qui 1'111_
t.ltc
di[pcrdir. Ar lU vtil l qui in ciui
der r wipro
,
ell
rill~ltm pofTilnt imp rob ,<H rcdd
t.t, p \'.
po<:
r
eato
illli
c'
t:tte, pr~h{)s ~1 ·~rllC,rrt:lt.l
clt
indu
m
lic.\
puh
rem
nerf: m JIl.lI l101 u utllfilu
cn'
te
mel1
t'
·tin
1.
<]
rur,
1l1i
bl.ll
i
dUIl1 ilfj .1l1imi p.ut
;
tlln
l'.H km
ncquc /ll,lior.1 minor:\ltc dit emi t, {~d
Jinr.
lilllltl:tc
p:tru .l, tml1 nl.lgn.lcxifiimat,hui lI'
ge quiJcltl.
lon
.
.
n\!
:tlie
nter
emc
gic, .\ vcrir.ltc veh
malll/11 pro ue!'!o ndu lIl ~ltod maxir~Hlm(' c~
hoc c, Wi.
m .n cn.lrr:t lltlllllç. M.1 XttllUm qllldem
bo C]uoqll
ndllm ~dcrrimcntllm ,qu , d pro
n~.l
~rtJmpcrc Il [_
Vtro~ I~alt H :lÛmO~hll~l ex ,Cpt lS ,c
ie, Auf« ult:l
f.1
HI
fit . (III ' nOI1 p (\If? It qllltlem
; Il Hrum
quiq
i
im
inqu:tm :le vit!c. N 6nllc &' opt
Wil l .mdimlt
1[om eru ln, :\ttt :Iliu m ()IIC llnti rr.l_
v rf: ntCIl1 v _
gic ull1, <llli bcro ulTI :tliqué in luéht
lI\othtlis dc~
l1
(iJ(\!
uo.'i
ifcrant 'Ill, & <)ueruli ' fOrf
jmi tctu r,
nrcm
uric
l'cr
i) lltcrn,& P ,éh r.l pllgni~
fc(lllj
i1l.t
:ld
(li
,
tm
hi.l
JcJ eét.1lllurquo~l.\modo,in
,vt
iIl,i
(C(1
i
fiUll
11
o
ft'ri
c
Im~.r ';1, vn.H·}' :tfficjrnur,:l
nelllc
veh
no
cO
ad
,qui
l'occam bon um blld amu
:llicm
:tttr
ic
lIot
.
crri
.1ûu
tcr rnotte.u ? A nill1
tdic mœ ror
C}lIcm nof ini JOUlcfii us vefU q; inll: quo paéè '
pcii
[ci vtd cco ntr: trio F;loricmur:/Icnt
.,ntllS:1 u.lquietcm :tgcrc,& tolcr:tre <lolor<':111 v.llc :Intea .llll!
guo
jlhrd
fi hoo quid e viri lit, mlllicri~
J.1lI ?q uin :Ib,l.lb.llnUS. Pl.\nc. u:i prxcf:tr.1 h:rc
qU:llcm elle:
m
viru
è.lf
(peé
m
{urduOl cil:, vt (pd [,lle
no :tbomine{c minime vellee, pud crceq; m.1ximè,
pror[us. <:rrur,[ctl delcéèec ur,l lud ct. Ahfilrd,i
~. QI~O mo tè,1i c ' hoc m,od~ j(tl~d :tllim:tùuertcri
e:tbrnita~tOtl vtd eltcet Id quo d in pro prij
do?
laerym:t fletibt} Vl coh ibct ur,p roh ibce urq uc in
Il:lturx fitx bcr ym: trllm :tllitlIS9 IH': cntmp~re,
poe tx expIent,
dx,tl1dl~ 19crc, Ilh~l! 'pli tm en qllo~
& quo d natl lCll~ peo m,l blandl~tl~. Tun c ccrre,
one, nC'c Vlil
ra ln nobt ' efi opt lmu , vepote nec rati
nie cull odeG
fllfficienter inHruéèü, queruILi j(tud
,nih ilqu e
nes
dire, qllaG :tHen:t 'fpeétet pert urb .ltio
prçil:allte
virt
qui
fibi dedecori fit,fi dum vir :tlius
bud et
eu
ipfe
eJt,
dcfl
re [e prx.die:lt,immod r:ttius
ari fe
JlIer
ilbm
é
tion
& mi[ere:twr. ~in obJ céb
illa
fis
poë
ptu
tem
eon
ex
l'm at, neque vllar:teionc
i.ub
vt
,
llnt
uert
n:td
anir
f.lne
carere [e vellet. Pauci
s,ferre ~(jq nid
tror , quo d ex alicnis,in p~o~ria tml1
Rebde ilJud
mm
çru
nIS
:tItC
neceffe efi. N empe fi ln
ideris,in
redd
que
s
ntiu
eme
ingenili nutriueris, vch
uer ü.
loq
illm
nim
a
Ver
s.
pro rrij s h:tud f.1cile fiHe
enim te maNon nee adé de dru cH r:ttio? ~od
facere,id eum
xime pllderet d[us comouendf e:tllf.1
is tan qua m
in eornœdia vel priu:tt:t imi tati onc aud
que hic faJidicllllll1;t l~be,nti~sime :tu[~~ltas) ,idem s. N:tm
mll
ds qllod ln ImJtatlOne fleblh fien dixi
, quo d ipfc
illS
pron
m
rift,t
,
.l~
~ngeniL~m iII~d tllllm
nebas.,aic
coti
é
crim
s
tatl
rnlt
[cu
us
10 te:\ rtlil vem
q; fenfim redi~m ~e[ol~is in ioeo , vehemétioreIll
s Jt1 gefiibus
~lS ~lftlS Jplius ~!feéèum, vt & propri)
incipias, & [curra
111 n{il s v!rrà qua deee:u differri
ridiell!u s
P iiij
s:
�Liber trigefimusprimus.
ridiclllus comœdix iocis excitus euadas. Vehemen
ter quidé. Idem quoq; de venereis & iracundia di.
cimm, deqi ornnibus animi cupiditatibus a/feéhbusq;,triftibus & iucllndis, guos in omni aétione
infcqui nos in lirperioriblls dixim llS,& tali" qll~d:i
poëticaimirationë in nobis e/fingere:Nutrit enim
ifl:a, du fouet atq; irrigat, qux POtillS additate extCI111anda fint:c/ficitq; vt hxc domincwr in nobis,
qux fu belfe potius deceat, vt meliores beatioresqi
e,x: deterioribus & miferioribus euadamlls. Haud
:tliterdicere poiTlIrn. Siqllandoit:l9; Glauco Homeri lalldatorcs o/fcnderis,audierisqi dicétes Homerum omné Grxcii erudJlfe, proque rcn"i hUl11anarü gubcrnatione & difciplina poëtarn huc afdfccndum?&:ld cius infl:ituta omné vitam inftrucndamlmcme~to fcrcndos & lm:lndo.5 clfe t:lnqu:un
pro f.,cllltate [ua opti mos vil'Os,conccdend um que
Homeru apprime p,o ëticu elfc, tragicorumq; prxcipu~lm. Scito lu~ é hymnos in dcos & in opcimos
viros laudationes dunt:lxat cx poëli in ciuit:lte (ldmiteere oportcre. Si :lute volu ptllof.1m muf..1m jn
cantÏcis & earJ.!liniblls aeccptaucris, voluptas in
ciuitatc ae dolor, pro Icge & pro iIIo ql10d !ë:mper
Optimü vi(um cfi, rationc [cilicet, dominabunrur.
y Cra loqueris. H~c itaqi in cam (cntentinm diéta
fint nobis,quod mcrito è ciuit:ltc po2fim,qux talis
fit, cxplllimus. Siccnim ratio cogcbat.ld qll0'lUC
adijciamus, nc rigiratls nos rufl:icitatisq; accu{et,
,
.
quiavetus qtJ'td~ extat inter poêfi.m philofophiiqi
,l\bclh, Crç- pi[séGo. (Cujus ccnè c6t~tiot1is argumcntü diéta
'o.
11«c cflè pofsüt,qll~ lilbijcia,aliaq; permulta). N épe,canis illa glrrula ad aures domini latras. E ~,ma
gnus ilIc in demcntiu vaniloquijs. Et,turba [uperfiitio[oru f.'picntiü cxupcrans. Jté, qui mll1l1tl &
~enui:t mcditatl.1r ,panpertltc prcmuntur. Atq; llia
Inllumerabilia fimultatis eins veteris fignl. Verllnta.men id dkatur,qllod volllpt:ltis minifl:ra poëfis,
i,mitatioq;, fi quicqlla ad cam rationë affcrtc pofht, vt in duitatc reél:è inftituta Jedpi debeat, liben
~er ;teeipiemus, vt cius obldbmentis fruamur. Ira
c~im nobis ip~ eôfcij fumus. Enimuero quod veru
vldewr,prodere ncfas d'\:. Na & tu,ô amice,n6nnc
ab ca mlllc~ris? prx[enim Homerica. Valde. An
non xquu eft cam prodire in mediu [efe defcnden_
tem, vel eatilena, vel metro ql10uis alio? Omnino
Concedamlls vtiq; ipGlIs defenforibus qUicuqu;
poëtç quiclem non [u nt,fed P?ëtaru am~ci,vt ab[q;
carmineeam defencl~nt,a(feretes cam no modo iucllndnm,fed vtilé elfe ad rerilpllb.& hominu vitam
jnftitue!l~4' ~lm quidem d~fenfioné xqllo animo allfeultabimus.lucro enim id nobis fore exifl:imamlls,G '~on fuauis tantum, verumeria vtilis nobis appareat. ~id obfta~,qllin lucro id fururü fit?
Alioquin,ô dulcis amice,quemadmodu qui quadoqi aliquid amauerut, fi deinde cen[eant amorem
fibi iI1üinutilé forè,licet xgre amare ddifiant,dellnU~t tamen:i~a' & nos propter i~gen~tu nobi~ talis
poe~s a,moré ex pulchrarum rerupub, ~dueat1~n~,
ben,lgne quidem expeétabimus, vt opt1:ua ver~fsJ
maq~leappareat.~oüfq; tÎl ~~fenfione pr,o [elp{a.
a/ferre non poterit,ita ea audiemus, vt orauone {u.:.
prH no bis expofita nofmetip[os velmi quada incantatlOne aduer[us pericula imminentia muniamus,cauen~es n~ delicijs amatorijs vulgiq; amori?US rUl-[u~ lrre~Ja,mu~: iIIl1d quoqi fentiemus, non
Jta ~(fe hU1Uf~o~l poe fi fiudcndü,quafi ver;t fit aut
(ena:fed cauendu ab e:l audienti euiqi ciTe)interio-:
riqi "nimi [ui rcipubliex mctll cti. E t qu~ de poé 1"
nlrrluimlls,dc ca prorfils exi/li manda. Confcntio
equidc. Ingens porro,ô amiee Glauco,illgé ,neq;
quantû videtur, cft certamcn bonü e/fjd aut malii.
Q.Eamobrem neql pecuniaru gratia, ncqi honoris,
neq; potentilt,l1cq; poëtki vIIi us obleébmenti,iuftjtij, cxterasq; vinmes I1cgligcre dccct. A{fentior
ex his rationiblls quç n:lrrauÎmus.arbitror auté &
quemllis alium eadé eontcfrurul11. Atgui ingentia
virtutis prxmia merecdc~qj ilIi propo{jta , llcquaquam narrauimus. Immenfa dicis prxmia, (j'Ilia
maiora[unt his gux rctultmlls. ~id magnu ?rcLIi in tempore efTe potctl? ~ empc ornnc hoc tcPUç
àpueritia ad [cl1cél:utis extrcmu,cxiguü guidd:un
efl: ad vnillcrfum. Imo vero nihil. 1l11mort:llé vero
rem cenfcs breui hoc pro remporc quidé, pro vniJ1 J"
tlerfo vcro ncguaquam debcre cITe [o!icitam? Pro ~e~::ai~j
.
, Secl guor lium 11XC.)..
'
,
[10
l'
oml1lccrtc.
J\nlgnorasrmmor~ imJllortlltalem eiTc hominis anima, & ab interiw liberlm?
Tutn repente eouer{us in me Glaueo,aJ miratllsqi
intulit.Pcr Iouem ignoro eguidcm. Tu vero nun~
quid ofiéderc potes? ertè,niÎt iniuril1S errc vel ,i m.
puw l:lutem & te id ponè, ncqu,e id djffjcil~. M i~li
q llidcm diffjcile ifl:ud. Te vero II ben ter atldlrem,J(l
q llod nc:gas dTè di/ficilc,declarantem. A Lldics ilm.
Dic. Bonutn aliql1id voca ?& tnaltltn ali(Jllid?
Voco. Nunquid dc his idem tibi guod & mihi
vidctur? ~icf? Maltlrl1 puto omnc quod di{foluit
ltqllccorrumpir. ~od veroferuar & illuat, bonum. Et ego. Bonumuc cniq; alig\lod,& aliqllod
malum
dicis? V clllti oculis lippitudil1é,& wti
~orpori morblrr~, frllgib~s cibfq; xn,lS,i né, lignis
cariem & putrcdHlem, xn feroq; rubJgJncm , arq;
vr dico, ft'rme in omnibus [cciidum n:lturam propriul11 cuiq; m:tlutn aC,morbum? Equidem. O!!.oties hlliu(modi quicqui :tlicui accidit, deterills i1lud cui eontigit cfficit,ac deniq; totum dilfoluit &
perdit? ~idni? Proprillm igitnr cuiu[q; malllm,
fuaq; prauitas, quodlibet corrupit. Ac nifi id eorruperit, nihil aliud vnqua eorrupet. Neque enim
q uod bonu eft,;tliquid defl:ruit:neg; rurfus id quod
nec bonû,nee malü. ~o enim paél:o? Si quid igitur taleefl:, vt ei malii aliquod fit,qllod ip{um deterius c/fieit,Jilfolllere tamen ip{um non vaJet,certè
ira naturaliter a/feC1:x rei nullius cfTc potefl: interitus. Confentaneu cft. Eftne aliqllid quod animam
pralla f.tciat? Et ~aximè 9ui~é ').11~ cômel~or~t~i
ml1s,initlfl:itia,inteperan~la, tlmldlt~s, & In~cJtJ~.
An qllicquam ex his alllm~m: perdlt?, AtqUl anlrnaduerte,ne decipiamur,exlfilmantes 1l11qullm &
inf.-tnllm hominem eum in flagitio deprxhéflls eft,
tune ab iniufiitia qux anima! vitium eft, eorrüpi.
Die age. N 6nne corpus propriu eitls viriu morbus
liquefacit, refolllit, coque ded ueit, vt non fit corpus? &qux pa~lo anrè diximns omnia, proprio
m~lo quatenns Inha:ret, inqlli.nantc, efTè delinunt?
Nonne? Itaprolils. Nunquld& animameodem
paél:o iniuftitia, & reliqua prluiras, cum inefl: [lia
ip[a pra:fent~a difsipat & tabef.tcit,quOll[qi in mor
tem rrahens a carpore [eparet? N ullo modo ifilld.
At vero abfurdum illlld eft, vt alienum vitium interimat aliqllid, cui pr~pril1m vitil1m nOn pra:bet
interiturn. Prœter rat10nem profeéè6. Attende,
inquam ego,ô Glauco. Ex ip[a cibo rum propria
prallitat~, q~a vel vetu_fl:ate c.or~upti, vel p~tridj,
vel quotUs alw ~aél:o copar:m dleunr,corp~s peri~e poffe non arbJtramur. Verum fi ciborum vitium
. corpori
cac
Clte·
•
�•
<or
Dialogus X. de Rep. Ve1,deIufto. cem us
pe/~n pro priu m ipfi us viti um inru leri t,di
icct , per-
lb eius yiti o, mo rbo fcil ~
di ClOS corpUS:1
:
"
. orpu
,cib oru ,qu orUm l' SYcro lplu Inc um aliu dfit
pro priu m
defl ~ la ~atllra dl: , alie no def eétu , nif.
m exiqua
Ib~ b,m,lnduxe'r it, difs ipar i polf e ,nunEadc:m ra.
tlon a l~lIS. Re~è nim irum loqu eri5
anima'! intu krit ~OJ 1 cor por is det rim ent um ipfi
iim are deexif
am
hem ctrinJe~1tum, hau dqu aqu
pra uita te,
pria
ahiJn~s, c,x ah~no: maI o ah[qu~ pro
ru m driaItc
o
mal
~pat III lntetJ~e, neq ue alre rius
:ug ulred
çc
turh
tigi
llIu~ Ur. ltar auo mon et. Au
inhœc
ad
quo
Aut
r.
te r ,quau non recl è dica ntu
rmo
uis
qlro
alio
aut
ebre
h~ .l perrnanét, neq; c,(f
pus
cor
is
fictu
1
ti:\Jt
)ucc
i,,~~eqll~ i~lglllat~one "neC
ipar i'an ima m
ton lnUtl,fslma qux qüe côc idat , difs
uis pro ptc r
aliq
t
deri
ofié
nt
h~s Ct'dallll~s,prius qui
m ihiq uio rem
Pto (~rp~tJS pafs ionc s anim am ipfa
ern alie num
:lUt
s
enu
~at
ii
l!!al~ anlOrernquc fier
qu.n~ ~allJm
;dht~ ~deft altCri~nec, p~Oprit1m c,uimJO
lltle con"':
t, COrnllnpl qUJ cqu am poll e,
Ctd
Vl\quam oficn..'
det a~us: At cn'i m;i nqu it,n emo id
tè ~niufiio~
rI!S~fFO~lCntilim anim as; pro pte r mor
, obij cere nob it
iltld ICI(. Si quis allt em, inq uam
, r,l
f
'
,
cl d Ctcn'ol" & lOi ulh or i t 'lll1' mO l'ltu
Ile Colt ' qll'0
, (!)-p.0r-'
tet~~~atlir iinm orta Ies elIè <1nimas cofi teri
Jetjfello
iniu
tttm ' l~elllllS' , fi vera is dix erit , viro
pfo :
hod
ab
p~r ' lnlUfiitiam clfe ,acl ni mO l'bu m,&
nti
ipia
fufc
ad~m 'tl atll ra ,cos gui
bIo/rn~nte [ua qll
r. ,
'
'd
co..
lS
, letll
P Irnl'O c
ui' .yus qUI cm ilIos qui maXllne
ttà
qllo d nun c fit,
"ti q, n:unUS!bcque fieri dun tax lt,
dem û mo rian .
tUr nluCh pro pter iniu fiiti am tun e
~l hau d
gra~~~~ Cos alijs pœn is affi dun t. Per IOUC Ie vid~~
iac,f
lHt
bitu: slIn~~ ,qu~d,?am mal'llm iniu
alor um fi'llJJM
era.
letif
ÜO
.1fllq
.VltO
ent
dt rn ii~
td elfe 0"
m
~rltlo Crtt. Arb itro r aute con
III Il ,
& ho~
iat,
rfic
inu
Illi~no, v~ & alios pro viri bus
at, &
f.tci
ime
max
ccm
tlp e,111 [UI par tici pcm , viua
v[ ca
t,.
abef
ge
lon
dco
fit ftJ,~e pcrl1igilem' : vfq uea
cui[ua
~
eni
o
nd
~a
is.
CfuectJr er~. Seit è loq uer
.
per
mam
afll
urn
maI
ue
der p :lUItas & fUllm cuiq
lter ius pcrn icie
ilt e neq llit, nun qua m maI um exa
pro prie <lcci.
cui
id
a
vItr
um
di~uC ad aliu d inft iwt
dilf oIu et.
N' vel ani mam , ve1 aliHd 'luicC)uamnull
o pro rl
Cum
efi.
ile
fus Unq uam , vt pto bab
rim acu r, pa..
tet 111alo fiue pro prio fiue alie no inte
fcm per elfe,
Si
.
elfe
iii
lf.'lr
nece
l.c ,carn {emperelfe,
Ho c igit ur ita
fe h~rnOttalem exif iere . N ecelIè.
eafd em
rema ecat . -!te fi ita (e bab et, animaduert~
clOres vn_
qua~ r anImas fore . N equ e enim pall
rea t.N eq; rur (us 1erun t, eUm riulla pro rfus inte
am plus
~ lires. Si enim imm orta lium qui cqu
dem llm
ue
ntq
illl Clatllr ~ ex mor tali effl CÎe tur, eru
id ne..
vero
At
s:
qu 1110rtalta om nia. Ver a Ioq ueri
N C41
et.
hib
pro
qu:qua m eXifiimamus, rati o nan q;
nafUl
a
{sim
veri
am
tUr Iterutn arb itra mu r anim
s
ercn
di'ff
e
atqu
lii,
in ~a~e~ elfe, vt var ia, difs imi
cft
le
faci
d
Hau
ais?
d
fe 111 a {a. ~omodo ifiu
lftitlltUIn
tfl P tern urn elTè quo d ex plu nbu s COffort itum ,
eft
em
ion
fit
~po
\'t ~nb~ue Opt ima m cOl
fen ran eum .
0 IS de anim a nun c app :uu it. Con
& rati o prx.,.
fe • Antrnalll igit ur imm orta lem clfe
fun t: Siq uis
"'c~~& ali~ prx tere a conujncer~ pol
a, hau dqllallS ipfa reu era fit infp lcer e cup
q
com~
,iü
n~a~UJrn intu eri eam deb et quemadmo<atam ,ipf i
ue alijs inq uin
Il Unl?ne eor por is malisq'
fi . d 'l' •
lnt
unC
cum pur a uer a, 1 Igelis
qua
fed
terr .• ~emllr,
to pul,hrior
, . ahO~dHc~rnere. Vbi cert è & mul
cm
tCT
en
453
, qlli d illfi llIn
app areb it, & cbr ius cu m caIis crit
mns , illd idixi
d.
{un
qux
qll:l
fit, quid non , & rc1i
r
d
\,<]lIalis vidctur
cab it. Nun c qui emv era de ip{;
verô cam fpcél:a~
in p.rœfenri:t, dixi mus . N on :tlitcr
nt GlauCllm.
uim us, qll.tm mul ti mar inu in(p icia
:tnr igu: lm
ud
llli {j(luiJem non f.'lcile poJ Il,n t Gla
cor por is
x
iqu
con fide rarc n:u ura m, cô quo tl ant
) & :lb
fint
x
trit
part es p:trtim fraC lx, par tim eon
Îilh xs
ir
rurf
mi
vnd is pt'nitlls difs ipat x, aJi ,\ '~lIe
m:teo
mul
bus
qlli
rean t con chy lia,a Jga, lapi dcs,cx
ris
prio
lrX
n:lrl
m
)lIà
gis fcrx prx fc fert imaginem,C
m:lu
eim
afpi
pcr
[em
vul tum . Ita & :lnj mam nos
illu e oClllo9
lis innt lmc ris inq uin atam . Scd enim
Ad ipu us,
m?
na
~O
con ller tere dcc ct,ô Gla ueo .
net aniopo
n
ill,u
a
cire
&
jnq ultn , phi lo[o plli am,
cllm
bu{
qui
&
s,
mu
ani
t
mad llcr tère , qux atti ngi
qui
ote
vtp
tllr,
niri
&
t'bt
con !ilc tud inem inir e aifc
.
rno
pite
fcm
&
i,
nal
mo
"jm
dogn:ml$ fit diu ino
o ciufmQ~alisque prll tcrc afll turn s cfi, fsqueand
aum ni- ,
affc
hun
l'cr
r,
nam
fcq
di totu s natu ram
prx fcns mer gi •.
xum quc cduél:us ex pela go quo ad
uIo & ofir ds,
tur, nud usq ue cme rgen s exc ulfo f.'lb
rito , terr cna , la-,
C)uœ ei nun c ean qlla m ex tcr.ra nllt
Cc
1
'
'
r , & agre fi a p l lItl ml Jn lxre Cllllt" pro pre t
' l ola
pH
i'l; bca ram cxi ..
cam vtiq ue alim oni am, qua m plcr
natl1l'am ipfi us ani .
{li man t. Tun e dem nm vera m
squ e vtru m Vlmi con tem pla bim ur, agn o[cc rnu
ni dus con diria,fit, an {im plex , quaHsue fit orn
rr
N
viel arrc&uli:le
tio. une autc m anim i hum ana in
uim us. Pro rfus
form as Catis , vt arb itro r, dec larl
in hac djfp ura qni dem . N bnn c cœtcra qUidcm
& hon ores iufi ition e cxp ofu imu s? prx rnia verô
dmQ dum Ho tix nc-'lllaqllam attu lim us, quc :ma
fe dice bati s: {cd
mer llm vos & Hef iod llm add uxil
i prre miu m circ,
imi
illfi itia m ipfa m ipfi ani mx opt
mo nfir aui elfe
m
ndu
Cbm per imu s, illrle<}lle age
cti.l m Plu fiue
m,
ulu
ann
mus , fiue Gyg is hab eat
nun c quo m
erù
Cxt
s.
ton is gale am ? Vcra loql leri
min us
quo
et,
hib
pro
idil
gue prx ter hxc null a inu
us,
uam
trib
mia
prre
ea
uti
iufi itix & vnil lcrf x virt
s
dco
d
lpll
qua
ines
hom
d
apu
qllx ipfa anim œ tlm
defunél:o. Ma com par at,h om ini tam viu enti qua
mih i,qu ç in [cr
gno per e. N unq uid erg o refi imi tis
? Dcd i t'qu imon e mutU:lti efiis f ~id max ime
iniu fium q;
~em. vob is, iufi ü viru m vide ri iniu fiu,
is.li eet enü n fieri non pof...
lllfi ll. Vos enim pcti erat
tam é côcedi hoc
[et, vt ifia hom ines deo sq; late rér,
ipr.l ad inilll.H
di(p mlt iois gra ria plac uit, vt iufi itia
ô reco rda risf IntG ipfa m côp arat ;\ iud icar etur .N
l illd iciü per iuri us eJIèm nifi reeo rdar er. Pof iqu.
tis, qua iufii_
a(h i efi, iam iter ü pof iulo ,vr exp ona
ra t, vt & palria mer eed é à dijs & hom inib us refe
atio ne rcp orlim
ma ab opi nio ne & O1anifcfia exil
, lof iqu i
orar
dee
ter, qua eult ores fuos ipf.'l quo 'l;
eia no ...
e
ben
tia
[cn
ape rte vif.'l efi etil ipf.'l (ui prx
sidc nt.
pof
vere
qui
bis con ferr e,nc q; eos deciperc,
redd i_
hi
ml
h~c
dé
gui
./Ec!ua pof iuIa s. Prim um
iniu _
&
us
llIfi
&
fit,
um
eor
tis, 'qubÀ qua lis vter q;
deo s id flOp ];1fillS,deog non late t. Red dem us. Si
odi o hab~birllr
tet, hic quid é;\ deo ama bitu r, ille
Efi ira. Deo rii al:
id qllo d prin eipi o eôfefsi fum \ls.
opt ima trité ami co, om nia g u~ad fieri p.ôt:\ dijs nec efsi ta&o,~i
buu nt,n Jfi ql\l d malI ex pno n de1i
; de illfi ovi ro
itaq
ic
o.S
nj~
.Om
:lt
ine
te qll,ad~ i~m
pau pert a, tJ.,feu ~orbis,{jlle 0"t b u (..
e~ifil~ldu,
1 cl ctu r,ob nox ius fit h\l~c
1
lUS a lJS cor u qUa! ma a VI
u~ :lliqllOd ifia
dçm u vd viuéti vel m~rtuoad bon
pue
conclu
�454
Liber trigefimusprimus.
condl1cere. N eqlie enim ~ dijs vnqliam negligÜllr,
quicunqi illfius cuaùere virtutisque offjci js, qllOad homimlicet,dco fimili fiericonabirnr. Deeens
cfi talcl11 viru ~ Gmili nOn cotem ni. De iniufio all~em Contrl omnino efi lentiendum . V chementer.
Apud 'dcos igitur iufio viro hxc dabitllr palma.
Sic arbitrar. A pud homines auté n6nne fic euenit,Li vera fatcri dcbemus?Cnllidi Gllidem homines
& iniqui perinde f.'lCillt accllrforc~ illi,qui ab inferioribus currüt bene,:\ fupcrioribus minimé.N am
primo celeriter exiHunt:tandem vero n[llm reportant, :\llribus demif\i ,& fi no corona difccd(!ntes.
V ~rJ auté cur[ores ad fine: pcruetliut, adepti prx~
mJUm coronantur. Viris iufiis {imiliter idé, Vt plurimum,rtccidit. Nempc in fine cuinfqi :\~tiollis Ç01.
fl1~t~ldinis~; ~ vitx,probantllr~ muncl'~yg; ab ho .. ,
mlll~blls rcf'crut., Magnopei·e. St1fiinehtsne vt ~go,.
dc 1~IS, quœ tu d.e inill~io;,addl1c5.i' Did ni 111 quod
iulli cl\m';ld m\ltl1ram xtatclll perucl1erint; cillit;t-~is mun'cribus pro :u:bittio funguntl1r: m.'mimonia quibu s cum vbluéritlt, Sc dando & accipiendo
vicilsitn incunt:ae[lImttitttim quœcllnqi dé iI1 ,tif,
ego nunc de his affirmotn)rfllsg; de inillfiis /1001j:;
nibus a(fcro.Pleriq; cni m ipforu qU:l1l1 u is ad tcm~
pus fllà vitia ec!cnt;tqndc in ~Otriculi calce, qu les
fi nt deprxhenduntur:ridiculi pror[us clladut:& in'
fcnio mireri à percgrinis & ciuihus obiurgantlll',
verberantllr ,omnia patiutùr'qllx tu aIrera elfe reuera dicebas:torquebllntur eni m & inuréwl'. Pol'-1
ra quxcunquc ip[c commemorabas,audirc herutn
ex me pucato. Sed vt dicebam, vide an fis ha:c to,...
lcratlIfI.ls. Perfcram equidcm: dicis enim <J Ual decent. Hxdtaq; funt prxmla, mercede~ & n1une'ra
qua: i~fio viro prxter ea bona qll<'; ipf.1.in [c jnftüi~
contillet~~dijs ~ hominibus trjbuUntllt. Egtcgia
vllde ha:c flInt & ccrta. At enim hxc & nllll1 CrO &
magnitudine nihil funt~ fi ad ea comparentl1r, qux
vtrll'1qi defunétum mancnt. Audicnda vero & ilta
funt:vt omnia. {ilfficienter qux vtriqne eooeniunt,
c~m,pra:hendantL1r. Dicas vero,no quidem vt iam
nlmlS ~ulta, [cd tanquam Iibenti[~imè auditul'o.
.
Eqlud e [lbl non Alclni apolog\i, [ed prxfianrifsiNarratlo E- 1'
' E' A rmel11J,gonere
..
,
,
',
111
VUI rIS
PamphyliJ' rcfcraho
riS quueul- n,, ' ·
l 'fT"
.'
•
,
xie.
. ~1 cu OCCUOUJ ct 111 prxllO, fublatis decimo die
~adallenblls cxteris iam corruptis,integer <J.ujdcI1~
IJ1COrrUpto corpore rcpcrtu ' fl11t:domum q; d-cla_
tus vtfepe!Jre t', duodecitn.1.iam ab ohitu dic, dum '
pyrx impotitlls cITet, rClllxJt:& qua: intcrim vide_
rat,reculit.Inquit ergo, pofig ua ,:mima fllifiet à cor '
pore [epJrata, vnl cu plunbm qncndii. in locl! dxl~onù peruonilTe. In qllo terrre duos proximos vidit Jllatus:duos ité ,alim,è çofpeétu [uperne in cœ_
li regionc co[pexlt:intcr hos vcro hiatus illdices fe..
dere:qui pofi.<-P1:\m.1 nJ mO~,il\dicar~lnt, iufios quidc~ a~ dextra (uprà l'cr cœ JUm a[cedere iubefit, in
fl~ueria ipforu m parte fig na eorum qure ludicalletlnt,fufpçndcntes:il1111 fio s contrà, ad finiftram infrà~ omninm qlIX fecer :lI1t in vita, ,Pofi tergü ligna
~eretes. Cl4m vero ad mdlccs ip[e quoq; accefsilfet,
111?s aleh.lt refpodi{fc:reùire eum hominibus nllnCIU de ~m <lux illtc vi lcrat, oportere, iufsi(feq; _
illü
audJre & tntuCTl qllxcunq; eis in locis fierent,diligent:r. ~ tderat igitur illie per vtraq; cœh terrxqi
purta ammas lata fententia .~bCllntes;per alias item
duas,ex teru q~idetn afcendentcs,animas Plliuere,
fq ualo:e,md~cleq; ~on~e,ét:,s: è cœlo auté alias nitid
, as delcen etes. VIdcnq', Inqlll' t all1-?1 as "lldl'q;
,,,,,_
,
v
...
q;
nientes tanql1a longa pe(cgrinatione fatigatas, li.
benter in prato qllod ibi efi,tanq ua crlebri in conuent,u recJJmberc:ac fcinuiccm ~llxcuq; mutuatn
llotitjalll hahucrint,f.'llutnrc:e~sqi omnq,t3m qu,'t
ex terra qUlm qux è cœlo couenitfent,{efe vIn CI:'
troq; de his qua: fuis in locis vidclj nt percotardi .,
biq; uicifsim ad lil1g11la rcfpodcre:hi\s q uidem d~ ...
lentes ac fientes memoria mnJôl'I.un qll ip prçtorJ~
to [ub terris itinere & pcrpcfrlt [unt & viderut . .Ile
autcm iter illud mille annorum. 111ils ver?> qua: (~e
cœlo sH:[cendcraoc, narr"rc delicias, plllchrJtudJ"
nisqUQingentis fpeétacnla. M (Jl~a q.vidé ~)la. !cf rre,quxlong,o ordine recit.lb.le, pr,Q1J':1<;a: mm,lU ~ ,;j,r ,
rationis,o Gl<mco. Su mmam vcrç, :b;.loC cfTc dlxlt.
~o.fCUntÙ alij injurias inn~liITc cQ.!ça~~~.' p<Cll:l$
fingubtim :pro ll110libct cledes rc~didiac,ld cfl.fjll\
~io :\nnOrlllUr cenwm : quafi halcyita: hum\l.Qa::, [J~
meta, Vt anÏl:.nœ decuplam iniuria: dilfcnt p~~~m;
ltaque,li qui cxdis m llitolil~m cauf; f.l1cri,nt,c~ll) ta
teséplc,& cJœrcicus prodiderint1vd hqmllles III fcrllitllté egeript, vcl alicuius nlç rill$ J;la,gitijs& [cele
ris co[cij bûerint, in his Qm.n~bl\S pl;O qllolibetf.•~
cinore pœn:1s decllplas pçndorc. A~ jue iteru {1~II!
bene6.cl:l quxd.lm cowlcrint, iufiüiamque & pIC<tatot;n,coluerint, cadcm rationcpr~mia licporr~rc
DC lhis vèra qui fiatim ac nati funt pccefler<!, ;\1~Ç
a
breue tompus :vixerc, quxùa paru. cligna mcmon
recen[ebat. Erga dcos alltem & pa:: -tCS piosvcl )mpios , & homicidas qui cxde m:lnUS propri3s pol:
luenit,maionb,Lls & prxmlJs & pœni affcétos ~llc
narrabat.1nquit enim feinterfuiflc, cum alilll11 JJl~
terrogaret quifpiam, vbinam Ardix'lIs mag nll <;{.
fet:hic auté in quadam P :'lInphylix ciuitate tyr;ll,l~
nu fuerat,annis bm mille ab i{lo te,mpore cxa~l~.
q utfcnem patrem & mliQrê natlJ ~'atrcm occld~·
r,lt:'ali;14i pIura impia [ce1era perrlQtrlucrat. !ntcrr
rogatumq; illu aiebat rcfpondiflè: Non venJt ;.r,
di~us,neq; veniet.Vidimus enim inter ali3 dira hoc
[peébculu. Dllm enim cgrelfuri hiatu petere~Ll, ~
cretera omuia perpefsi,illu JPtinus vit!J1111IS a!lo q,
cu eO,omnc ferme tyranos:intcr quos & pn uaro
nonoullos,qui magna fcelera per!aetraueranr:qtl~S
a[cendere iam fc propemodu au os hiatus JIl e Il 11 ~
eS
nime permittebat; [ed horridè D1ugiebat, qUO n
aliquis eoru qui vel infanabiles cflènt, vel non~U01
purgati,egrcdi niteretllr. Aderant 19irur iJlic tcr Oces quidam viri a[peétu ignei: qui cum mug Hll1Jl
[ubito perpendiITent, hos feor[um rapieban,c, ju,
dixum fcilicet eiusq ue per lmiles : maniblls q lie ex.
pedibus & comice dellll1étis, profiernebat cos, eX~
carni6cabantque:& fecus viam qllandam ad ex C: '
riorem partem raptatos, tribulis lacerabant: prx~
tereuntibus indicantes,qlla illi ob cau{.'lm talia pa~
terentur,quoduc in Tartélrü proijciendi agit,aren~
tur. Vbi cum mu Ita vari,aq ue eos terrerent,hl Cp~uor veheméti[sime vexabat:cum in afcenfu mug Jtus excitabatur:qllo filente qlli[qllC libentifsiro.~~'"
fcendere videbatur ,Ac pœnas quid~m & fllpp'I~CJa
huiu[modi reeenfebat: contrà vero bene6cia CIU.!.:
modi. eum vero animx illre quibus de fupddixi~
mus, in prato dies [eptem reqllielle,rint, oportere
eas dicebat oétauo [urgentes die il1inc recedere,:~
quarto demum die ~d locum aliqtlem peruenl re.
vnde [llpernè per totllm cœll/m, atque terram exten[am videatur lumé tanquam co1ulllna ercétu Ol
Iris fi'milimum, c1arills tamen Je purius. ln id ~r'
.
di'
- '"
" C'e :,Vl d'If'.
'
nlus,
el Itlnere
venll
lue que
1' bl,1 1n"dlQ
...
.
inl u
�·
,
455
lto.
ru
e
d
l,
e
.V
p
e
R
e
.d
X
s
u
g
lo
ia
D
n~G c~ eep~ri~.
Ot u.
Tu ne en im du nta xa t qu
m
aru
vit
la
ép
ex
tu Jntcl~JgJ.t.Pofi hç c ite mult
rtI
,~o
fit
~n lUllli
1m
mq1l
~le
ra
m:~
pIu
lJ~
1Cl
cœ ll VJl
di( po nit :m
a~nfa.E~e ~l1lrn .lutn en l~udétcurx. atq uc J~a .clrclln- co ra ipG in paUlml:tO p:l
Ol
rcnt. Eflè ver ho mi nu
:lp
cln
[llc
{cn
m
prx
lll
ad
hie
a:
qu
fer mo du tn rem
veère
orm c afI cen,al11. Ex apJCJbllS
all im ali um vit a om nif
m
niu
om
;
atq
\ CntJJm om ne rn e1fe con
od
qu
. in i1li ex tar :p:utl ln pc rpe tatis de x pen{lI m : pc r 'cl
b Jt. T yra nn i cl C cn lln
Ur
ro fll{penfilm N eeç{sl
li
fi
'
C UlU S U us (lU I ~ :",,in ~);ltio COr.
.
OlU nes
m ad tem pu ' : qlJX medio
rri
pa
as,
tu
. cn' cll ltu s peragall~lIr
cu
JsalJ
c
ilium & ina pi. llll .
cu lum ver o ex ho
pa up ert até d clapfx, ex
in
nt,
fPIS ex ad am an te: vcrtl
rua
i
od
[m
ill
lll vita ~ p.'\rtim ii!,CCu ius na tll ra hu
& prx cla ror um vir oru ,
re
xta
E
~lle gc ne rib us mi xtu m.
rcc
s
no
.
ud
pr)xlb nti ü:p ar
ur i qu ide m, qu ali s ap
. , d eeo rc, v i ri'bIl ,ce rra mJ llib u q;
r. mo l~ [cc un du m fig
'
CIe
'11
ler
c nobilillll1. Et mll' a d ue rte n d um rarne ne l' J lUS
llit ur ' . A mm
ior u pror.'lpia & vir tut
ma
tim
Il
nco
plo
mx VCr or dtn é &
vn o qu od am am
Vit.1S cod m mo do . A ni
lm
crl
Ii
e,p e;l nd e [e ha be re ac fi
f11
mi
d
lliu
o,:
quod ne eaè fit Vt :tlia
" co m m fculpt
nd iti on é no n ind fc: eo
Calloque ve rti cu lo, & pc.\
co
a
ter
ple
ns
Cx
vt
)
.
tu~
i,
rue
erill cffl
e:l(:it:t co ng
am cligcn ç - dit ion is .llt
vit
nus fimil eq ll e in{ertli iac
cflè
tcr
.
ita
bu
c
atJ
tqu
erc
r:a
in{eru ntu
iti j & p:tllp
r~lnqu e ca di, qu i inu ice m
ve ro inu ice m, p.u tir n diu
:o en in, iII:t
oc1
.
or
atu
& (:tnitat . : pa nim ifi on i
qu
.
1
rbi
ali.
&
mo
:
mi xta : p:m im
co
tlll~ & qu an um
{u
bia
lla
los
cu
fcé èo ,ô la\ IC , 011111
i nu icem cir
diu m ob tin ere . Vb i pro
veHIcula e[f e, in{er~os
me
cô
uli
tic
vq
l~
Il,1mohré om ni llll ve ro v nil
mi ni c - fiCHt pc ric ulu m.
ho
~er ne ofi en de nti a;d o r fl1m
um
ili
ro
ve
(um
Hni mi (\i cx tclcientia. FlI
da. op era e(l :vt quif<] · n,0
a~
tlllllum cjr ca fLl fum cff
o~
di
.
vir i
ll~
q
ie
tra
è
r,q ; totll~1 e{T
. r.l t,. fTcquilHJrq; pro
fI Sdl[ clp lIm ~, hanc <]l!
te~ mcdÎl~~ o éb u~m,pe e ve rtl cu lum lab J) CJCni
bo
:t
vit
i:\[
fc
. fs~t &
qu
diië i'plina, pcr qu a 8ç p
rtm um 19 ltu r cx tlt nu m
bu
'
.
bu
ni
du~
om
l~n
x
~eC
i,e
tcf
tCm
xti a~l
ad fie q pO
TUlll~ ha be re l~tifsimum. ScoétaU!. Q! vn tu {eptl- à maJadIfcerner :Ct qu ad
idix
nc
nu
m
u r
um
cHg re mcliorcl11: an im
~rtlum qu art l. ~~rt
Oél:auum ve ro
ti.
jnu ie 111 vcl dH iun éta
tirn
l:.
nG
{ep
j
niu
rti
Tc
id
m.
qu
cu
l,
nii
am
s
mu
nU.~inti [ex
l1
iul
cllig. t clll id
i ma xim i cir cu lum var
cancluc;lnt. NI:. no n int
;t
vit
é
tut
vir
fec l\ndi. Pr im i ite m atq
ad
li
j iUI1Gb &
.O éta ui ~utcm v~r.ticu
um pallpCrtatc v'l dil liti
o
lld
rit
lch
pll
c~c.Septimi lucidifsil11ummo
.
ere
vcI bo irr ad Ian te fldcJp
pti
:\Oimx,n1:\I1"" opcratll~
biw
ha
m
<:ll
ali
Clrclllum co lor em à {e
qu
âgu
a priuat.'l
i limiles inLli~é, illi~ a.lj.
bil ita s ign ob ilir ;ls l/e : vit
no
c
!du
qu
m:
Ilu
Secllndi ve ro ac qll int
li
1
ox ingl'lliutll
[.'lO è co lor e ca nd ldl f '111
bu r & imbecillit.l : vel
ro
:
iü
pcr
J1n
&
tll iof lau ior es. T ert ium
ro
tl1ra ca .'l
brubellm. Sccur:d:lm ve
craqu hl/illfil10di q ux Il.1 pu bra .
xt
:e
um
r~
ta
&
EO[Sldere. ~artum,(ll
llm
Ac fufurn ,qllld: tot
irl lnn rr, inu icc m eo
an im :lfun r & 'lu x :lc qu
Cl(tu~ alb ed in e [up era re.
llla
vo
u
tot
I. n.ltura(ll vaO
ver
lm
:cl
rri
ex hi om nib us Jin gu lor
v~
t:
iun
fac
vOIUtlonc Gmili CirClll1fe
tra
c6
l'c( pic iql S:& mç cu los mo tu tot hl
dcrarc ad .1nill1X natlll'.'\
.G
con
t
ka
t~r, fcptem int eri orc s cir
tll
mo
u
ncrc: de tcd or é ca m
Ex his pb nè oé bu
viçam:\ dcr eri ori dj{çcr
rem
ho
rIO .tardius cir cll nu ert i.
eri
alt
lm
c~cir,porioré
Undos ve ro alt erl
X jr.1illfiiorcr~ ani111al~
ql~
:ln
e1l
rap ldi fsi mQ ag ita ri: feç
app
U
Ta
.
ve ro cN em na t. Vim,[extum & qtl !nt um
,qu x IU lllo n:m : re1Jqu.
tem
J.u
CO~[eqllenter:feptimu
eolu
llu
rcu
rtl /O el ,1i ncm ha nc
ri, vt qu art um Ct
s en im & vil/l'nti & mo
;nu
dir
ver~ ter ril lm mo tu fer
m
inw
qll
&
op ini on e inl lar ad.1au tem ter tiu m,
a eflè. um hac igi tur
tim
op
re Vldeatllr. ~artl1m
cu
cir
us
nib
infer~ pro~ci[ci,
nece[sitatis gc
:~:t :t~q; ~at.l 0p o,r tet ~d
s.fi
ti
feeundlî. Fu fll m ve ro in
mâ
ur:
fie
rer
h:r
bq ; hUIl\[modl ad ml rct
eu i!i be t cir cu lo
ne q lll S Illtç dlllltJa ma
~erti. Sll pe rne prx ter ca a, vo ce m vn am ton llm
inne
tio
aG
di
lat
a . hu iu[ mo
enem vn:\ Cllm glo bo de
néuc in tyr an nid e & ali
;
en h:t rm otam
I11
n~\
V
.
Hia Cedera pe rpe rre t:ip [cq
tem
\l~
en
.1n
itt
q en s,r;l1 ult.a & inf
ci
V~lirn vid eli cet em
s
dia
tre
me
m
at
~e
(ci
au
ro
ias
ltur. 1m ô ve
co nc ine re. Al
rur [ll de ten or a p~rpew
rUam ex om nib us oé to
eliall o JI1 tl1roeru
int
icé
inu
mi(sis ex tre mi vit am
l~H
.m
çql
niu
pe r .i fia ru o.m
N ece[sitatis iilias
[em
ht
to:
ue
na
ifq
ro
<]u
co
e
iqt
tur a.I ta en
ve fii bu s alb is, ca pit
re: & ln ha c VHa & Hl fu
ge
n~nu
}I~rca:. no [ed ere : pa rca s
h:t
nç
em
ilH
t
en
ij
lir
red
ad
i tun c
po n. Q2;.:r
ati [si mu s. En im lle ro qu
be
La ch eG m, Cl oth o, Ar ro
tla
iead
[~n
Prx
C10
a.
e~i
rit
in
1.
prophet.
s qu idé pr xte
n10niii ca na nt. La ch efi
c~l1~,ofi é~e ba t ho c pa éto .:lm
oth o qUldc.m
Cl
ac ce da , clJgat m od o
Et
a.
ctt
ur
us
[m
rem
ro
.Cl
ve
s
po
s
qw
e:G
clŒ
Cl oth o. A cro po
,
ns
i(s ion e qu ad am tem po
a.t, vira oc~urret e~pctéda
cUm ma tre lim ul int erm
pru de nte r, cô.fiancer v~ll
ne
~n_
fe:
~n>
rcl
.ci
m
~a
Jtanter e~lga~, vltll1111S
fufi exti
no n ma Il. Prll11US n~ ?~c
d.exùa ma nu tan gé tem
ob
O!
rul
[or
0
Itc
111
;~
pn
J~~
I
fi~
CU
ll
ro
ro po n ve
m .hç c ~Jx~fl et,elU
u
.
.C
ret
[pe
de
tla?"l clr cu ma ge re. At
;
aq
m~
eh m de niq ; vlcIlslm_vtr
op~ran.t~111 tyr~n~lde
ten ore s fim ilit er. La ch
ll~nerat, JIl~O.l~q\.llt pr
q;
~~~
e.m
V~I
tat
d.t
cll
as,
:\lu
im
Ja~
an
o
clt
IlIuc erg
ac pro pte r tn~
le:
e~d
e.l
m
na
"u
~anUVtrinqlle tan ge re.
~O
tlll
examtnaere.~&ldcJrco 19
La ch efi m :tccedere:V .b
ha u.d (.1tlS f~ng.ula pn.us
rln t,f iat il1 l9p ort ere ad
111 or :
mt
po
u e~at, vt fil tos
dif
las
gu
im ü fin
od JO. e~ vtt a fat o d:c ret
qu
e,
IŒ
Plu
Co ~ropheta ali q uis pr
i
r.1
vita
ill1eret. Po fius La ch efi s [or tes ,&
t, alla.qi ma la plun~a [uf
ar~
v?r
s
[uo
dln e:p ofi ea cu ex ge nib
~a[c
l
am co nli de ra[ fer ,
od {u bli me tri bu na
v bl pe r otl llm e1e~am vH
ro
ve
ca
exem~la [u[ ce pe rit ,al iqu
sllif
mo
pl. ora nte m, qu àd
LacheGs puellre for
e1eéhonem nO~Jam de
fe,
la/
eiu
de ns hc f.l tur . Or ati o
icu
cir
i,
l pr xd lxe rat , ne qu e {e0 :lI1imx vn ius die
n cauieret qw e pro ph et.
no
d
llla :,N ece [si tat is fi lire.
n
no
,
ris
ne
ge
ri
cauf.1.m da mn an tem ,[e
Hs ac let ife
um t.ln qll am mal~rum
ip{
tlls alt eri us ini tiu , morra
;.i
s
Q2
tiu
.
tis
po
ge
nia
eli
iqu a o.m
vos dre mo né
a~ dxmon~s9ue ~. rcl
un
t
,
\'o s Q' fm o [o rti etu r, [ed
for
;ca
jà
de
I
far
qU
:.ei
h~s
ne<
i
e)Ç
~ lllurn
e1.i ga t vü i: cu
qu am {etpii.Jm. fUJ~e ver
ipr ior for té ce pe rit , pr ior
. QE a pr ou t
era
hb
ac
ln {lI~eriori v!ra, in ciu
lhs
e
ab
[a.n
I
iol
qU
inu
t,
s
10 de{~encleran
lnh çre bit . Vi rtu
oex
qu
s
l
nu
v{\
m~
qi
t
au
em
s
tut
plu
erat, vlr
liget~ ita
t:tte ah qu a mo~erata vl~
ho no rab it qu is, au t neg
lpa ~fi oml11s:deus
ç'u
ide
ta~len fiudijs exereuer,at.
qu
h~ç
tis
[op
en
llo
lig
~ll
:E
e
[qu
ab
m,
da
ea po [sl de bit
n
t,q ua m
us,for~es fuper om n.es fu
ex hl sq ul cx alt oc ad lln
res
lO
uc
pa
e
~
q.
Ne
-~te ex tra cu lpa . Hrec fat
pfum
i eli ge nq o.
tea mr ap It: qu re ~uperl
mal aru m 19naros de cip
ote
vtp
)s,
ah
ex:
dJt:.e xq uib us I..l uih be
no
Eo rll m
ipi i quotUS ordll1e fit ag
ee cld eri t.N e'li ]jc et cu
-
l~g~mjntun l
ne ex tre ma c;o::!dhum
cœ lo
[cere,
'jI' '
�Libe'r trigefimusprimus.
Eorum vero quiè terra vencrl1 nt, plurim os, quia
& ipfi ealami tatibus lilbora uerint, & labor:mtes
alios viderin t, haud temere vitam c1igere. ~a ob
ç:wf.Lm, ae ctiam proptc r fortis fortun i,bono rum
maJoru mg\ mllitis animis mll~ation<;m eontin geTC. Porro fi quis fempcr eum in hanc viti venerit ,
fynecre philofo pbctllr , ncqi ele{tiôis forsvlt ima ci
contin gat, Cl1m cxhis quç illine nunci:m tur apparct, non hic folum felieé fore, [ed & profdh onem
hine illue, regrefs ionemq i hue iteru haud C'lne terrcnam & afpcram fu biturum ,fed lenem atq\ eœlefiem. Hoc quoqi e6fidcr ationcd ignllm fpeébe lllum e!fe diecba t,quoni .odo fingulx anima! vitas fin
gulas eligeba nt. Mi[cra bile ci l1ippc'i fiud, ridicul u,
vifnqi miru,c lcéhon cm feiliect [eeund u vitx prioris eon[uctl1dinem, vt plurim i faeientes. A nimam
enim,i nquit,q uS olim Orphei fuerat vidiffc ,cygni
viti OdlO mulieb ris gcneris eligéte in;nolcn té videHeet cx: mlllier ibus à qllibl1s oeeifllS fuerat, na[ci:
Tba~yris verô philom cnx. Cygnil etiam confpc xilfead human x vita! elcého né conucr fum, Olliaq;
mufiea animal ia,vt eô[enta neu cll,fim ilitcr. ~i
dam etii animam , Ctlm. oblat;e fortes c(fcl1t, leoni$
clcgi fI'e vit5.; han c ver 0 Aiacis T clam. 0 ni j fui fIè diccbat,d etco.an té homin ü natura m quotics iudicij
iIIius,v bi pro armis cu Vlyxc eotend 'it, in mentem
veni(fc t. Pof\: hune Agamcl11noni ' animi propte r
p:!rllmnas, odio hUllun i generis vitam'a quilx :t[eiuilft.:. Atalan tes autClTl animam ,cl1i media qi1çdam
fors eontig erat, intuit5. dixit qui maxim is honoribus vir athleta i\fficiatur ,ePtine re fe non potuiff e
quin vitam athJctx cligerct. Anima m deindç ' E pèi
}1anopeenfis ad artifieIo(1:: mulier is natura protinus migra(fe. Longe vero inter nOl1i[simas ridiclllou Therfit is anim.\Ul f~miam indujJTe. Cafu vero,
Vlyfsis animx (ortcrh vltimi contigi !fe. ~ocirca
& ad cligClldUlh vlti'mi adueniiTè diceba t. Prxteritorü auçë l~boru mel11oria, ab ambiti one celIànte~,dillqi prius quàt11 eligere t circun1 eurité, qu.vfi~e pri~l~ti hOI1;iHi~ maxi~1eque à rebus regend is
flhem Vtt;), . Eamq; vlxtan dc alicubi iacentê & ab
~lijs ne~le0-~.rcpc~!fIè,dix~fI~9.; ~on aliam (evitam
cleétu l':\. f~llfIe , ~tla fi [or~~ pnma naéta c(fct : q uare vltam lllam hbcnte r fl1lfle complc xam. Ex feris
item alijs in homi ncs tr lfire animas affercb:u, & in
uicem eomm utari: iniufla s qUldé in fcras f\grefies:
iufbs autem manfue tortUll animal ium vita capef~
fere,atq lle omnes hune ~n lTlodl1m confici mixtio_
nes.Cu m vitas,o mnes anima! gradati m, vt fors qeperat) elegiJT ent,lon go ordine ad Laehef im aeceff1.-ffe narr,\b at. Laehd im 'Vero euiqi dxmon é quem
ceperà t 9.Ua:qi,ipfius vitet c~lfiodé prttfcri pfilIè,d e, Çtorum q; operum cxccu torem. hunc in priinis ad
Clotho al11U1am ducere ,& fu b illius manu reuolu lioneqi & vertigi ne fllfi, approb are quam [ortitu s
fortuna m elegera t. Hanc vbi tetigit, mox hine ad
Atropo n nenté, qua: imml1t;\bilia f\:amina rcddat.
~Iline pofica pro pere N ecç[sitatls thronu adire:p er
quem eum tranfie rint Omne5, [ub vehem éti calare
& a:llu ~n eampu m Lethe~1.m' proficifci1 arboribu~
& omnIb us .qlla:cüq; terra pafèütu r, p~nit~ls deiHtutu~. Reeùbe re igitur ipfas flduept<ll1te noéèe iu~ta A :nehtam Rumen dieebat:cuiu~ aqua vas nlllhll~ cot1l1~at . Atq; ipfius <lqu<e bibere aliqua ntum
clllq; neeeffa num. Eos autem qui pruden tiam duc:::e~ non hab;nt , vl~d ql1àm dceeat bibere. $empe r
vero blbent c omnIu m obhuif çi. Vbi verç, <\d qlç_
dia noél;é dormic rÎl1t, [ubito tonitru ct tcrrç moni
excitos repéte aliu aliô [.lr[U!l1 ad gcncr:Jtioné cofU,rgere fiçllaru lnll:.\r profilicl1tcs. Sc vero flumJl1c
ex illo pot:Jre prohib itu fui!fc narrab at. QEo~o
do au té in corpus redicri t, ignorar c:fcd C~\I11 dl~U:
culo fubito eireunf piceret , [cip[um pyrç Impohr u
animad ucrti/T è. Atque ita,ô Glauco ,fcrmta efi f.lbula,ne q; pcrijt)n osq; fcruabi t p:Jriter:G ipfi parcbimus,ÔÇ Lethcu m,id dl: obliuio ni RUllÎum bene
tranGb imus, nüllaqi mac.u}a aninum infic1er!1l1S.
~amobré fi [crmon îblls meis obtcmpcr:lbin1,lIS,
immor talem fore animam arbirra nte5 ,t:J)enlt!lIe
vt & mala po[sit & bona omnia fllnine~'c, vi~ [cn~~
pel' :ld fupcrio ra d llecnte m [eq llCml1r, llIfiJt1:ll11q,
Cllm pruden tia oml1i rationc colcm1l5 : vt & nO,b~s
. ipfis fimus, & dijs ;\mici, dum hallc duci1l111S vlta)
&, pollqll~m virtuti s prçll1ia report:llleriml~5,t:Jn
qua potiti vi(tori: l & triump his, &hie,& Ifl, n~t1lenario annOru m i~inerc, quo dc diximu s) felIclter
habcam us,
CO MP El jD IV M
MAR SIL 1 1 FIC INIl N
T l-
M AE V M.
*
DES V BlE C T 0
CAPV T
LIB R I.
I.
~~~~~rn'1 v E MAD MO D V M
in parmeni dc cilll:a diuinoru m gellcra pro viribus comprçhendit, tic omniai n TI01ÇO cliplcf.titur n~
turalia, & vtro~ique plllrimü pythag on ~""".'l'>.:...,..=r1l':ll<"'\ cus eft,fllb pe;rona Pythago rica difputJlls,
,,',,' '
' Atque in Panncni de qllidem, Parnlclli,de;l1
& Zellonem E.leates Pythago ricos,qu i de diuinis rClÎp!Cr.I~~
jmitatur . ln Tim3;o autem, TimxlllU LOC:I'um , rythago ta
CUlU, qui librum de vniuerfi natura cOl11pofuit. feqllltllr. ,r
tamen, vt his non CIOqllCntiii Colum adltlOg3t, fcd !TIyflena:
Q!.lOniam vcro diuina quidcl11 naturaté principl a & e~e!1l.
pla ria funt:nHurali~ vero diuillO~ li ,cl~ell:u,~ :t,tq ue,iJ11:l~r~~~~:
idcirco et in Parmcnl de dum de dlUll1lS aglt.lJ1rCn m de ' s
ditad l'laturali a. & in Tinla:o natllr:1 trall:ans,furgir. f.-rptu
in diuin3. Ncque iniuria diuinita tt: iimu}na tura llltl; wpllî
lat.Natl lr3 enim diuinita tis efr inftrum entum. Atque Ha vC
de narurali bus agit diuine, qllemad modum AnftoteJes,~eaI
de diuinis naturali ter agit. 1nterferi~ qlloque mathematl~_
tanqua vtrorunq ue media,d il\inQru m fcilicet atque natl~~l_
lium. Qua: videlice t,per numeroç quidem diuina,pe~ n; ~1
ras vero llgnificc nt naturali a.Sit ergo huius !ibn fllblc L~
ipfa vniuerfa natura,i d eft,femi naria guçdam .& ViLlifi~ldvl~
tu~ toti infufa mundo, anima: ~uidem mundan a: (u , lt.,
materia: vero pra:liden s. eodemq ue ordine tingula panens,
quo & anima irfa cocepit, tam diuinam Cufcipiens mente m ,
~uàm appetens bonum.
DE
ORD INE
LIBR I
& partibus ei~s
CAP. 1 I.
aurem natura vniuedi ip[llmql le vniuerfh m non
PexArellit
[equidem ~ol:liftere, fed ex luperior i diuinatlu e ,cau~~
dependc rc. Pateblt lnfupc:r guOt in gradus naturol ddlnb u s,
tur? cœleftes. elett\ent ales,fim plices,co mpo{jto S, ration ale,
ratlone,cart:tes. l'atebit toum fub Juna generati oné ad aOIll1aJ ratJo~ale qu~fi finé dOlninu mque referrj. Multa prxt~~
e,a de hoc 'pro a 01 m'l Il , tum ad ;1nil1la, tu n1 ad cPfpuS fp~a ra
ua ,t ratl:abu ntur, M_ult a quoque de reb. us qua: ~n;itl~ra 111f,~
ration ale animal coponun tui', Et yt fllmmatir\1 dlca, de tU
phci mGdo trall:'1bitur, fcilicet de' diuino c~leihq; ~ huma11O.?ften?e~ur quoquc omni~m qU,a: in mundo cpmpoll UP:
; ~ur le{jus~; mundl,d uo qua:da prxclpu a intrinfec us elerneTi
ta eOe.r~lhçet,m;jteria~ll atq; formi:tr ia verQ extrinrec us cf 1~
pnnclpla ,fclllCet efflclelltem mundi cauf.1m,& exeOlp!~rel
ar~; fina,lem. Et efficienrem qllidem eOe diuinam PQ[~t,lam;
~ ;ntelhge~tia.m, atq; volullta tem: Exempl arem vero Idea
~nçelh!lel1Ç1a dlu~na çon,ept' ls:FillaJ em denique bonu m .
li'
'.
. -
DE
�In Timœun1.
1 N T R 6 D V C T IO N E,
dialog,um.
C Il l'.
IID
II J.
di;alogi yeni:1mus,
lIetcrum. vt ad ipfam difpoli.tionem
onibus dc/hn:1ueutati
difp
s
.Plato quinquc continuo
in Pira:o vna cum Poletes
a
Socr
em
(lllid
o
prim
In
.
dlcs
ru
lim:lcho Sopbifl:! de
mar cho, CI.l uco ne, Adim:1nco 1 Thra vrbe recenfuit e:lin
die
vero
ndo
~epublica difputallit . Secu
ti, & quar to cuidam
ocr.1
Herm
e
atqu
ritix
&
a:o
Tlm
em
com itj. Tert io d~e
a:i
Tim
n
forfa
o,
grin
pere
Lbfque no.mine
dlo mox falto TIexor
Ï
qual
Q.uo
orum eptlogulU f:lciunt.
s tribu s, Socr:lte, riltibu
xfel
ra,pr
natu
de
it
utau
difp
s
~a!u
abfque Domine fecunlia ~ Her moc rate . Q.!!anus enim qui
a: non enim cuiusli.
teni
3.
i
abef
m
~a! Interfuit narrationi,ia
autem die oratione::
rto
~Ibet ~Il,fecredoribus interelTe. Qua dum dies illuxit.Com.
1I0n
que
deni
ntus
Q.ui
abult Critias.
ines rcipublica: tum
~ode :I?modum poil diui nx apud 'hom rcmpublic:101 hufiem
ca:le
ad
gu
epilo
tum
nem,
oGuo
~lfp
~b ipfo deo copolÏtam :uein
~us exemplar in Tima:o acce[sit
uitatem.& res mir:ls à
ani
e ad mundi generi sq ue hum antiq
s.
geita
uè
firen
ribus
yete
C
HIS TO R 1 liE,
qux narr atur in prologo.
1 Il I.
CA P.
Il L L EG O RIA
dia Idllori:un de
Arra~ autem inte r dialogi llUius exor
icos/lue com"dam
fes
nien
Athe
r
. bello quodam inte
nis II1terpres
Pluo
us
prim
Ill ltro .Hancit:lq; Cran tor tépore
dam vero co·
Q!li
it.
accip
riam
hifio
oria
alleg
ue
nudal1l abfq
reda~guunt rrob.a.
r~a~ tanqu:J11l fol am allegoriam. Sed hostes qu~C/el~ .lllfionn,
man
rl~lml quique Platonicorum: atIlr valde mlla blhs , fed 0qUia Plato dixe rit. Sermo futurus efi
ni nihil vfqunIU temere
Illni?o verus. Sen[um prxterea l'lato
ibcn~G .13,elJum jllud
~?llenti allcgoricum exifiimant exh. os Imagll1cm p.rx fe
ntlC
Atla
e
:ltqu
fes
nicn
19ltur Inte r Athe
fUIl.t omn ium .
fcrrepllt:l~t oppolitionull1 ~ux in vniucrfo
clItlIlD e!fe.0l.lcr.1
,
Be\~um el1lm, id cil oppolÏtlonem apuu{monem ~ddll~lt Ill:
oppo
em
quid
lius
Illnlllm p.ltrCIl1. Ame
ertim q~onlam.l~ Cn
~er ~r?1amentum,.1tque pranet:ls:prç[
Josfuilfe, dlulf:lm
circu
[epté
in
lâ
infu
cam
t1iiti
A
Ur,
lia ~ICIt
r,lgenes vero oppofitionem fuperiorum dXIDOllum :Id il~
,)lIs lIu":lero ex~edcnubefJores,atq; viltoriam:~lJis potCl1tiaexcelen tlum aDlm:lrum
em
ofion
dllTe
utem
a
us
i
n
Us. N ume
.lS genc:rationem fub
fequétiû Palladcm. aduer[us a)iôls :lnim
jute r d::mones denam
,lUg
Nep_tu no [equente~.porphyrius
lilp~r~ cocen~ellces.
ad
as
alllm
&
m,
one
eutl
gen
in
d~cetes
elTe dlulnos: alIOS c:~e
Dlll ingu it tripliciter dxm ones : alIOS
rum n~mcru~ paru :quo
d:lm
fccundum habi tudi nem quan
ontc:l~::lhos el!'e
da:m
ç
culares impleanl anima: fortem ~a.lt rdxm ones JOfimos coIgltu
.Hos
abus
:lnim
os
malos & noxi
per atq; defcen[u:praofliéhre clIm al1imabus in afccn[u Tem
ab Aegyptijs pl:lgam
eam
fcnim occidécales dxmollcs.nam
n~d~ lam~lichus, S~
~~oi
us.
onib
Uxm
~i
Iloxijs .. ccommoda
I~fam III vlll~erhs
l~c
htlo
oppo
nt
rianus, rroculus, JJI~ :lddu
illem:rcrminum
mud
mlll
&
"ige ntem perpetuO,IIHer vnum
um:ex qUI bus
mot
&
iatum
um:f
alteF
&
em
m:id
~ infinÎt:lte
[e, a~t non
per
aut
ens,
Item
r.
u?tu
fub primo omn iac6 pon
:& IIlcor.
orea
corp
vcl
,
per fe.Rurfus dfen tia vellncorporca
n:lc. Cor decli
vel
re.1,
cor~o
ld
nat:
dedi
non
potea qllidé vel
el c:lduca, vt elem en.
porea verovel non caduca, vt ca:lefils:v
r Cc: motus , & diuerf<:
inte
fiti
oppo
é
quid
cœlo
in
ralis.Deniq;
r [e quaJ!tares. ~um
inte
es
gnât
"inu tes.S ub cœlo aueé repu
per ant~quu~ Illud
cia
epan
difcr
ium
omn
horu
Illatim vero
HalltJora~ue pe~
pra:
riora
fupe
;
vbiq
bt'Ilum lîgnificarur: &
ntur. EllIûnod,
ifica
fign
.l\thenien[es , alia per occidentales
iter cQuenit.
iocr
med
non
çi
Tim
ioni
utac
difp
vero allegoria
tamur.
men
com
iam
Crit
in
qua:
Confirmatul' etiam per ca
N
2
1 S. DI·
CA S V S r H AE TH O N T
o.
ripti
de[c
:
eruz
,Min
luuia. Inceodia
V.
CA r V T
noué aono rüm ilIcite rum te admoneo vt memineris
.!té .\Phaëthoncôlri
li:l ab ,Eudoxo millia-men/iû c6pu
glllficare :lpud
m,lI
terra
siffe
exu[
ioatu
fulm
m
rem Solis filiu
em dilrolutâ
tand
rem
Cola
ra
natu
<iuofdan1 vaftam cometam
ndIa qua:
ince
m
èctia
intolerabiles xfius concitauilfe • Forr
ia p~ruenit,
dihlu
ad
vero.
~bi
..
s
nitu
diui
lf~
narr at Moy[esmi
c~el~slmu~ elfe. :1q~a~
Illec,nenco igne m qUldem omnlll effi mll.lUS aere. Item Igne
lle
patlb
a.&
t~rr
elTe
rem
acio
"ero effic
vndiq; .valJe pe~cu tediuidere POtenter atq; penecrare: aqlla
cala~ltares accldere.
ores
fe. Ideo per duo h<;c elementa vafii
xltlum faétum ab
pere
licer
vide
quia
am:
c3u[
Adde & finalé
H
457
id cfi fœcull ,lior rerUI1\
llisduobus, fequitur ma.~u. bon um,
:IJ; hiatu s. ldeo pro.
rerr.l
pe!}c
:lens
~~~
regen ~r:ltlo qU3m
I'
Juob us pr"C
hi
llm
exiti
llum
.~ pue l'.
1\ ad :unp1lllsll
ltl.11
uldel
1 .
<J UI'b1/
vt
. l'
·
.
raIlt
mpe
obte
cs Illde reélè
ca: ef
'.
UI . IC roc.l:
CI.
Il' ' .lIl11 illlo. trcform:llione:
.
: fore Deu
eAltI
1
erua
~e01po.ru ,l~lll1t
omne ad afiu vel iguCJ . vel .l'l uea
Inftltult,IJCllclfiI1 'plan, eta:
c_
.Il1cm Il-d UCClltibll T1tcconClIrraI1t.M
II. Il '
JI~ JS 9UOl); IXH al
identia01 Il.1r _
proll
em
CJlIid
l1
IIIlUI
NCpC
crcJ.
prxc
mlOerJS
leétu:lJelll li" III fieu f:l.
lem. P:llladclll velO pl oui dëti.ul1 inrcl
dclèr ibL JIl~llirJ;~~
iciç
l
I.ltoI
I'
fam
.l
PalJadem
atq: )l:JIlC i'p
fh.1 e:torn .i tcm. tum
ca:lc
tum
ltcr
p~t~l
atq;
1
li
/1111
r
Cllte
f.1)lI
r;tlha ' Aric tipl"... 1'1Ille
.:lofiullc .cdIiI alltcm
quxfubeo
, :illte
·,· m,& Xqlll.llO a'laI,. clrcu
'llucte
du clll:vbi J'ot l{\inl 11111
li
pra'
,
•
'.
•
Malldal>l mCIIlOv.lgere purant ~110trl C vlliuerh virtutem.
Ae~YPtlofllm 111.
iu
ulus
Proc
ll~d
a'\l
IHI: ~,ureu~n cp~grJmm
r
lum ,'J 1l"•• IUnt
Ego
,
ilmi:
lI/fer
ph~
tClll
fioTl)sleglt Mweru, .
Ilell
lault
relle
lll
Illell
m
t
Velu
llt.
uerll
<luJ.·
&
t,
erun
qua:
10.
$.
Q!;!em ego fruélulll pepel i fol efi Il.1tU
T J SE T
E P TA D'E V
P R AE
V 1.
P.
A
.
.
a.
liEim
eleé
ibus
prec
Jiciter ~tloranuli:
Di v.ero Pl~co ~d De.ut,n !,eruenit fupp H.! probantë.
oncs
licau
fu!,p
lla
dUlI
lln.
l~ym
:Wdl Porp
lX poCline alltcr fc ha
UIl1 Dell nobl ' prOlllde:IC,ac re 1l0il tcr .1dor.l111u:vitle_
vrili
vfu
1
bere,certe pro lerum noftrarull
l~ ' fJlti Deo propiu$
lice~ li bOIll limu . liceni~ll vtl'0te .Iimi i ne ad rJtiOll1 vi
él
lllll
Oll
em
'lllJtl
conlungCl1lllr. In qua
/ill1l1 :fcd.lh e qu~fi in
to~~ confiftit. Nel1lpe Clll1l deI lilij
r ador.HC decc t. qll
licite
fupp
i:
egat
fcgt
ere
e . IlIo, & c:l~c
qui Il fi mi J c~ eortlt11
Alio
Ill.
el'
p.
r:ld
u
lll.ne Itbcra~1 rellcrcam
ti. Pr rca ' 1I1ll
olba
funt
eTlIllUS, qUI p.trC Il tu 111 pJrrodlllO
Îlldigcmus. 'l'fa
ubio
cllld
j>1?
l,fo
niuc
v
,
s'
vn!ncrfi par:e {imu
·filt . . iuc i .itll(
pr
cm
fnlur
tbu
l'.lrr
e~llm.1d tOtlI cOl1uCrJto
(lui tod virtlltcm c Illilibi
efi
,
IlJu
dorl
uis,a
felt.
ltell1
Vlrll
.\ efÎt ~ ribi ciu «u d
~e~.lpfun~ n.ll1q.ue ,~marc bOI1~, C.llll
bonu, e r~t in vniuer
l'ta
ubl~~pedlt bOI1l.SllIe corporcu
i 'irur plollenire ncIntlc
ora.
corp
en
cotin
i:1
oml1
tus
fo Vif
peltüvcrù habcmut
Oll1
c.
lillut
liq;
Cl
qllibu
c:etre elè p~~~ibns
fJl'iëci.l vÎlo s digéte
es
o,mn
.
e~c~~lelH ,I(S!Ill!,$ qu.o~l; .1pud :prçelpue Illdolii DrachlllaUll1I s poufslmu VOliS IIlCUbllln
t. ald" .luté,&'
n~s:Perf~ru~n ll1:1go~: ~r.~co~ th.eol Jogo
rorum virtmé .11'_
[Utle
elllll
m
'l'Col
lc.
ahud qUlde/.1 ador:llul
. H.tc florphy(ilnt
rau
~cne
~ellalltes Dcri,v??.1IOC ;l~min~
liehu autli.1llluç,
I~mb
nul1l
dl~lI
CIUS
lpulu
dl.Cc
~
.JlUn
nus: Poll
tu. I\1niJ e Deo iu
h:lc ln re ln pml1lS .1 Proculo coprob:J
rJIl cur .1 Dco. Vbiquc
dcfe
;
fll~t, vt. n~fqu.~ vel O1i.nil1l:J quxq
l; colifiunt::!c perqnx<
res
qu.1
$:~er
vnlta
t
v.lg~
O~
emm dlUl
ipfllm.1 quo & in
l1
~eul
ad
o
lcu)
uecl
~moq
petuo quou..1 IIlt
III nihilii repence
in
lOqu
J
J.
Jtur:
quo llmt m,r:Jblltt~r rCIl~I~lIl
p.roJe(lt,aque
eut.:
~rod
ll:t
CZllll
Il:l
?1U1
t.e
v~l~a
Ab
pr~rllcrent.
nJ: vnit atir
dlLll
ent
retln
m
rella
lmp
Iphs
vOlta.tem quand.1
r. H xc
ciutu
pcrfi
cata
reuo
~magll~é:qua re~localltur ill ill .î,&
nobï , peniDco
cum
voio
us
,quib
vota
d
a,
t
TaPi
Jp[:l.alllmas
m.all:tns qllafd:i rcbu~
ru~ Im~l;atur , ~od fi na~ur.1 ex. Dco tltt:ttcs Inferuit, pel'
prop
lS
furet
cu
ntes
cOle
c~nu
llla.1
qUlb
nt, ceu ad foIe:: [oJau:I,
quas q~ou;l.~lodo ad [upcro lefc vena
arum pater rapiéres
anim
s
ad lun~ ver~ 1~llaria: .multO ma~i
is in cliuina (Iuaprim
in
é
qlllJ
Q.!tx
.
er.m
IInpr
el~
vl~es
ad [e
ilHelleltua li
il'f.l
in
o
neell
,
riore
fllpe
u
llelt
dam vnltate Inte
m refiitll.
Deu
in
.:i
nofir
vero
Ipfam
.
reAexione lita: vidclltur
t:dilli_
rnma
eofu
]utè
:lb[o
orra
tionem adoralio fupplex Ilinc
uitate,copucogr
ns
trahe
r:lli
nacu
iam
ficét
bene
nam in nos
rllperolü inte llige ntix
lans adora tores cu adora co, co~pt.lOS
lim qui bOlla in [e
::eor
ntate
vouentium preccs: mouens voJu
imparrienda,di_
VOtu
au
is
:lnob
bOIl
d
tllr,a
eltun
omnia copl
fllperorllm fiain
Î3
omn
a
nofir
,
ltrix
uina: perfuafiollls etfe
quinq; prxc i.
oem
eltio
biJiens firmitate. Ad vori vero prof
.lm eHls quod
(luxd
o
nori
ell
em
quid
um
Prim
pua pertinent.
vero afsinuum
Secu
.
dull1
colen
ador:1ndu efi,& qua ratione
puritate,cafiit:lte,
vita,
ii
diuin
ad
rç
noll
vira:
dâ
qua:
mil:ltio
ns.' ?ill~l1amqlle ca[anl timo nia, difc!e]ina,o~dine p.r~ficifce tJolll fubi)cicns.
Iarg~
~a:
ptans beneuolenlla, & ~1lI~as dlllll clfel1uam dillin.l ferme
Tert ium ell cot.. ltus ahquJS:per que
e q~ta.d .l ~nimœ verg iiam :luingimus:& in ipfJm ~umm~tatlumulls Jlui ni vefiibuln
dam
mus.Q!.1arrum IngrefslO qua:
ç propriam diuinœ
lum QlIi ntum deniq; vnio, vnilaté anim
:lmq; bm aétioné
s:v!l
éten
co?e
&
tus
vnit:l!ii~finual1~ pe~i
nofiri iuris, fed
vltrà
nec
vt
ea~~c aOlmz de":) ; cotlans.:adeo
. HlIius autt!
no
diui
i
nfuf
circn
&
ll
o~ru
e
ndor
deillmus,fple
upremus efi
efi,f
a
agéd
e
si?n
r~ir
lntc
adc:>ratloOls quz abCq;
unli one
pern
ipfa
cum
a:
fi.?IS, vt v~dehc~c cO.I1U,erlio.ne alll.m
rurfus idem
,
efsit
proc
ate
Vlllt
na
d.lul
a
qUI~
COlUngat.& ~lIIC
rum fuperno lumine
firmller refiltu3t v.llI.t au:l ume nq; noll
:lnimas beatç reddit
cHeuDfundat.SoJa IglCur adou cio rea~
patri.t',
Q
V
•
�458
COlnpendiun1.
patrix.Soh Cl1nélimonia eil plena virtus. Solus vir bonus, vt
rl.Ho [cribir in legibus.Deu deceter feliciterq ; precamr. Sola cu fuperis conluetudo beatos facit.Ab h2C flagiti?!Î o,l11lli
no [un~ :Ilieni:& tanquam profani il votis & [acnficlJs Cegregand!. Puri vero decenter ad [upplicandum accedunt,duccntes vidclicet [ecum trcs pra:cipue comites,fide.cQ, veritatem,
& çharitatcm. guibus fiipati [pcm bonOrtL côcipiant firmâ,
atque extra ca!tcra [eq; ip[os poGti diuinx [(!Jp[os Inci prorfus immer~at.Frul1:r:l cnim Deu qUa!ritat,qui nô adhibet fc
folum folilmmobilemque Il:abil,i', & fimplice umplicirsimo.
~cmaclmocll1m coim non poflumlls enti per non ens coniungi:fic neque vnitati per multieudinem, &. fiabilirati l'cr
motum :& limplicitati per mixtioncm:[ed relabimllr potius
in oppolitu.Hxc lamb1ichus atque Proculus. His addit magnlls Theodorus: Siquis naturas ref'um diligentiùs explorauerit, inuenturum non animas tantu atgue mentes,rcd quodammodo omnia excepta primo :Idorarc atque voucre.
~ V
P
N 'n V,hl
:H ~ BER E SV:,
pra,Ce tres cauras : ac depeucl,Çre àcau[a incorporea.
CAPVT Vp.
0lt ha:c autem aélis precibus Tirnxus, quia mundii cxi-
Il:imat clIc faétum,ideoque ab alio faétu,triplicé ci us cau
(am perrcrutatllr. primo quidem eJflcicl1tcm, id dl: diuin:lm
mentem:fecundo exemplarem, id cil idear1lll1 [eriem diuina
Ulente conceptam:certio finalcm,id eH,bonu.MunJum vero
elfe ~b alio cx co indicat, quod ctli pro patura cprrOrC;1 per.·eétirslmus cf\:, t~men pro abroluta natura 11011 eJl oll1nino
pcrfeétus:eum proptcr matcri:i patineur informia vc l defol'mia:~ropter dimcnfioncm [llbc~t virtutis defcél:u l11,diuifioJlemque ~I'peél:et, Gdiuiror aceelTerit:propecr copolitioncm
diJrollJtioni fit obnoxius:où p:lrtium repllgnanri~m machi netur malum:ob mOtulll illdigcntÏam prx Cc fcr<)t, & p,itl~
tioncm patiatur admixtâ:dcniquc ob iplum ex diuerli s congrelfulU vno quodi Cupcriore indigeat cone4e1lte:qui pcr.
feétifsime lit, ql/on;i ex [cip[o {jt: qucl)ladmodum l11UndllS
qui.! non cft perfea:iCsil1lc, cllgno [Clt ur ex [cip(o non elfe.
OmninQ ;tu~{!OTnnia rcrum copofitaru,u genera reducunrur
::d aliqlliJ quod in co gencrc non en compolitu: licut dim ~ .
{Lones ad fignurn,quod ex dÎlnenlioniblis 1I0U coponitur:p Lt
Jl1eri ad vnltaté,ql)a:: npn fit ex lluOlcris:elcméta ad id qLI9d
ex elcmcJ1lis upnll1ifcetur: ergo & eotium vniuerfus prdo
ad ens,qllod non COli fiat ex entlbus.ld autem crit fubfbnria
accidentibus nullis admixta. Igitur neque quiita crit, neq ue
q ual~s:rc~ tOt~ im ~al':ibi~isq ue [u bfl:iitia. N rq ue ex cp q uOd
"IllCII & ftmpllCl[slmu cru f~lli,minus habcbit,quii qu'ê prx.
ter [ublhnpan1 Cllbellnt accldentla. Q!!~ enim in fequentipu~ acciden~ia [unt,in fu,premo debent eITe Cubf)-ançia:& illa
qUldem optima .. Quo v~ro pluraaddideris optimo , eo cogc.s longlu s ab . I~[a Optlmlt3re dlfcedere. Slquidem ex adIUlxtloOe nOl/a IlliereCulrar qllaliras, atque degeneras. Non
fo~um ~rgo hic mUI~dL,S. qUIa omnillO cOlllpoGtus eIl:, Ccd
~tlam l~qljlS ,cftfupcflor, & tamen altquo ~aéto compclitus,
a [upenofl fll1}p 11CI ta te depcndet. ~q': etla11l fuper :j:tcrni~atem extat, à qua &. in diuinis menpqus il1tcgra fit xterni_
ta~: & in anÎl~ahbus rationalibus xterpitas ~lxta tC111pori:
& ln lUundl lpha::ns [emplternltas temporahs. ln his ~utem
qUa! [ph,uarum motu virtuteque fiUIlt,Cjllçdam portio temporis.Qua! igitur cuper animam cogitancur,femper (luidem
[unt, & nU11quam fiuot. Ipf.1 vero & cft & fit fempcr. Mundus cft quidem l1unquam,{ed fit cemper . Qua; in mundo gignunruf, funt quoquc l1lj.l1quam, Led ahqqando fiunr. Fieri
<juidem dicimus tempqre ~ranfigi . Q!!oniam vero perp. CtllO
Jl10tu temporcquc peragi~ur f!1udus, idep rcmpcr ficri . iudicatur. ~latellu~ yero fit,llôdufI1 efi.i~O}quc dicitur e{fe llUllfluam:perillde ae fi ~n torrence iugitcr fiat relh~uaplr~; imago, montis, (emper quidcfI1 in ipto ficr i du?ta, nlj.nquam in
~He conlil1:çns. Id verôi\fteranimam & mllndum ditferrc
J>1.a tonici p,Utallt :,quod ca:lu\U 11011 modo Ber a4ionem, Ced
ett~m pereiTentiam continue fiat.Anima vero per aél:ionem
~uldem fiat, pel' ellentiafU vero!it potius à Deo, qu~m fiat
a Deo:&. q~ol1iacqèn~la Îrppartibilis eIl:,habeilt vim quan?am rUI)phus qllodammodo produél:ricem, l'cr quam cd.tt
ln [clpfa vitam propriam atque motllfll: CœJum ver!,> v11di quc pcn~eat allullde. Summatim quemadn1Qdum ab eodem
tè:~puJo,lnt~r fiagnull1 torrenecmque lito, aCsidue in itagllo
qutdem e~! 1~1 torrente vero fit imago,& euanefcensiuglt er
recreatur.ltc a Deo [emper pendet vçrunque,fed aliter atque
a}mr. Nam, ab Ip[O a 11\ 111 a ~uidcm (emper cil:. mundlls verQ
fit Cemper. Sed al:> ahc pnnclplo rur[us cxordial11ur.
BON V MES TOM N 1 V M
c.lu[a magis quàm [cqUCntCS cau [x, nec vl- •
lam habet ClIlU cxeeris proportioncill. CAP. V Il r.
1PSVM
Niuerfllm hoc.\ fummo Deo hab cre omÎlia, &. aél:ioné
& vinuté pariter, & elfcmiam Pl:uonici omnes ab~q;.
controllerfia côJitcntur; Id el1im.1 Plaronc ex 0\11nJbus clm
libris accipiul1t.AudlllDt & id em in cpifiolis confil'l113otetn.
vbi profeéto ingcnti Clll11 \1l)'fter'to tertios elfeél:lIs ln ~a~l
[lm terciam, fecundos retulit in recundam : clInfl-os vero 1.11
vnam· omnium C:lllr.1m Neque di:dt prim os elfcél:us in pr~
num cauram redllccndo s : nepronunciando dUllt:txat pnmos fu[pic~remur cos [olos l Deo pcnderc, néue Dcum llO •
millando c:t lira m primam,rurpicaremur ip[ul11,& Clim C;l:t~
ri s cau!Ls in qllOdam genere cOllucllire , & C1Il1l clfelllbusaii
quadam dominationis propriet:trc congruere.ltaqllCClI ll ~
ab 11'[0 procedcre ÎLmuJ oftcndit: & iplùm intere,l ab o~nl
procedentium communionc elfc pcnirus ab[ollltllJ11 . !Llque
ob ab[olut:lm fimplicitaté 110l11i11 at ip[um vnul1l:ob ex~b~;
rallt el1l verO bcncficcntiam,pcr quam & tanqlllmprinC1plll
prodllcédo c~ficit OIullia, & tanquam finis eadcll1 pcrficlt rcducelldo, nominat ip[um bonum. Putat autcm tJuXC u~lq~e
fiunt,l11agis ab ip!D, q lIâm à cxteris caufÎs dcpcndere. Slqtdem ipfum in qllouis operc & prius agit, & diutiu s, &. vc
mentius gll:lIU reliqllç caurx:& reliqux qllicquid runt~Cofl acienre cUI1t:& quicquid agum,eo ducüte agunt.Vr aULC 0 en
derct fingula ab iplo mab is qua:lb alijs caulis el11anare~ter
replieauit ip[um om nitl elfe priocipiu1l1. Inquit e.llim,Ctr~~
. reg::' lrcm ellls
. graCIa
.•
0l1111lU
omtlla·
Ota. R li rIr.us 1preomnlU1
cau ra, vt illtclliKeremus & diéta maximc iJ.ldc oriri:& DeUil
çffe cUlllloru effefrolii & cxem~ar & finem. proindc vnu~
iprum, at'lue bonll elfe fuper eilcnti5 omnem & intelle~dl.
atg; elTe cau Cam \'triur(1;,111 [exto Reipub.atq; in Parll1C~1 ~
& Soph~na cuidéter oftcndit.Conl1:at auté idcm ene vnll ar
quc bonü :n c fi diucrlà fipt, duo eogiltur elfe pnncil'ia ~un:111
111;1. Principill profcéto & fimpliciC: inlû cere debcr & optll1 :
Nihil aute vel vllit:lte fimpliciu s, vclmelius bonirate ..Ncy,
cria vnitas mclipr bOllitate,ncq; bOllitns vnie:1tc {illlP(11:CiOl~
~
liunçam b
r . ' D eus.! d'(); toru/uV
• ~ e . ell CI ,l
Vnucrgo
olll1umu~q ;
çlfe atque mcoté, Guis in Thcolpgia & alibi ci5firm:luIIllUS.
V
t-
l"1 DEN T 1 A MAT E R 1 AI:
ab ip[o bono: & de aébone mcutü & aoim:v
illmateriam:& de mundo intel·
ligibili. CAP. 1 X~.
P EDE P E
A
B hoc vrique vno bOlloque [uper olUné «{fentiarn:oJ!:
IlCllte pJato in Parme11lde & Sophtila 0l11nCS entl ll fidude gradus:tul11 corum qux vcrè [ulH.id ell:. formarun:U~l
paratarnm:tunl corum qux non vcré flll1f, id cil, for01J. [
. UI
. llXrentlUrn:
'
. fi mu' matena.:
. gral1"u . QEL. V(t\matenx
tum 111
queadeo non vcreet1, vt proxil11U~ eUit, quodfi~lgirurJ\o
verè non efle. H:111C niquc materiam in Parlllelllde ab Ip 0
bono in vlti1l10 rcrum gradu deduétam, accipit in T10lj\.
<jllali iam genit:lm:& architeél:o mundi ad cjfeél:um mUll ~
ni ope ris fllbdltam.Scd 11unquid Dcus lUundi aUtor, i~enl is
matcria: cft effeél:or?Rcrpondebit hic Ammonij & ~ngeI11_
fchola,eundcm effe .Et in Pa rmcnide qllidé traétar~, qu eO _
a
adl110dllm outeria clTc à Dco accipit:in Timço vero,qllJ r
111O .
d
' b ene e fi"c, pnus autcm quO'
.1aOl
t1qne
ab
cq elll
aCClplt
,
_
do e~e (luàm ~elle elfe excogitari ..Rcfpon~ebit aJiterlco:~_
munIS 111atol1lcorulll fchola :non eundc: elic Dcum,C].u l n
. & qlU. rormat
c
.- a\ lum mo
tCH:lm f.aclt:
proximc. Imo rnatena
quidem bono efiè:ab intclleél:u vero formari : ab anima po·
1trcmp n)Oucri. lmo vero omnia hxc il primo:Ced elfe à prJ.
. & \11 0 '
mo talltUm. Forman. a\ pnmo
pel' intclleétü:mouen,
uendo formari 1110biliter, à primo per intelleétu!11 llnl11 1&
animam.Perinde:le li fingal11 LIs ~figulum qucndâ, qui manU
.' 1ut~m c
'
f
.l'cr
' rotam formet:fonua-d 0 hproplla
,aClat,
aétum
ue
gneoquod~ dlll~nguat peél:ine atque figuret. ~emo v~I~;i_
dlXCnt vas a peétL11e ;ttque rota nuais lied qua a fiC11110.g .
b
b
{ ml. a'fi gll 10 pel' roram hat & peél:inem.
UlS
V niuer[um hoC 1. _
.
J ' loli
·
. r. b
1It~r
ab IplO ono IlldlCant pcr il1telleétllm qucndaJl1"',!ll '0.
alllmam~uc vnlUcrfi pl'Ocederc. Merito ab ip[o mundll pl At
Xlme fier! maxIme vnum, ab ipfo bOllo maxime bonufll' ._
quouia vifibilis hic l11undus ob multiplicé partiu diIl3ntl~~
·
tr
qua 1Harum_repugnamiam,eueél:uu
diucrlitaeem, marcrJ' ah~
,
~eforflllta~l::.ncqlle maxime VllllS eft. neque maxime bon u. ,
ld:o _ante ~c cxdl:imat ab ipfa vnitate bpllitate{l ue d lUtJ1; .
I?udu al~eru proximè emanare,& prout na~nra paritur 'Ill
ÜmlltmUIl1,11011 vifibiJem quidcm,ièd iutellwibllern,lIl celle
étualéque, exemplaria omnium qua: in hoc o~"nütur.habell
tcm·Q.!!~m quid~fll diuinil illtelleél:lIll1 non~Jl~anr,llÔ ip[unl
,
bO\1U nl
�In Timœ~on~o m. pOtIU'. ~ ql/~m
mo fubf!-2ni filiu. QuE li vnius cu pri gix ma gif
~ooG,red oprimü bon
olo
thc
::
ana
rilh
Ch
roné
lamJbût.
tI:t e!l:e incelligamus, Pla
PlatOnis interpretes rec
Concl1JabuDUS. Sed ca::tcri
R,
EN , S PL EN D 0
SO L, I~ V X, L V M iliter vnicas,bonitas,
calor, genCf:ltio, ûm
,l1atura,corpus
intelle~us,allim:l
mundi. im ago mu nd o.
rum fupcriorum.
CA l>. X.
m,
Mofaic.t verius. Ac int eri
Anc.n crg o Chri/l:ian :1& .forfall l'uerit h:tc vcl Pla .
rctu
. fi pluribus placct illcerp elligibilem mundii inter vi·
rç: Illt
lgo
th:
ll'y
,ve
nio
opi
lS
quidem
ro~
um elfe medium:imaginé
fib,l.em :uq ue ipfum bon ei mundi:itn abono pendeucem,
zon l,ex em pla r vero corpor e incra folem. Prxrerea pro du ,
luc
dic
CUt lumen Cxtro1 foJem
allin12m, fieuc & lumen fun n
ndi
mu
e
xim
pro
fe
Cx
era
centem
geo
ic
rid
9uo
a
gul
aoimam fin
em ad.
Cx fe fplendorem:p~rque
orem corporeo1 glg nir . Qu qui cai
per
or
end
fpl
Ut
,lie
o
tem
im
.Pr
cur
ull
pon
dif
dus ordine
rnod~rn igi tur fex hi gra
lltialis & incima:
ftil
fub
lux
e
ind
:Dc
ntia
,~em .lpro1 rolis Cub/la ns :~larto fplendor reCul colins ex lu
~rtJo lum en inde maoa
eut io cadorefuccenCus: Sexto gcn
ntl?e: Qp inc o calor fplé ica Ccx alij diger.itur. Primo qui~
~orlS Ragrantia coaleCcens:s:neque um en re ipCa duo h~e!fe.d
niu
d~uIJll
e~l vnic:ts,deinde bo
inguaocur.eadc01 nanquc
raUOne ~uod3mmodo diil net, vniras:& ~uia per omm,:! r.ur
llli
ras:& qUia om nia fupere
~ndl VI~
c/lccur..l;fan..c Vtlqj exuber In epi:lpp
itas
boo
.\t,
ber
fus exu
Ill.
bO
at
~lI
app
l
l~e.
,
Repubh
tUt~m PI~co in fexto de quidem.ld eft CUIJpfius, bon oru m
i
nolIS vero bo no rum bon uncur. Te rtio in gradu ponarur
ifc
fic
;ro
o
ipC
ab
ux
eq
qu
Juo
~llulcifor
i lumen de I~c.e manall~, quodam
uaf
nsq
me
luina quçdam
1
r.~
dup
s
len
in Cc conclp
lllcsque, Vt ita loquar,ideas diu inx fOlllellto:no alilcr :N;lm
us
vni
·
xq'
idc
is
luc
x
ern
~Up
u:Hur. on
ij ex vno lucis radio den
Jn lumine md tii am rad u compra:hcnduntur Idex q~ali
rcr
iOlum vero in hac me ntê lllencium rcducuntur exerCICUJ
lci
mu
c
hao
.1d
&
fcd
te:
fon
ipCa xq~e
elicet diuina luce,a 'iua &.
CJu.t~ dueé:01b eadem vid id genus mundus tup eno r nomlo
prohlientes. To tum ver
ellefruan ces fpefrat [cqucntes,int
me
ad
um
ant
qu
SedipCa
.
~atur:[ed
i)js
pib
elli
inc
ad ducem
11$ mundus:quanrum vero ,p:lrtim quidem .Ill!elle~us!pa~
um
~u09ue mens dux menti cur. Int ell ett us qUlde qu .. ratJolll~
tlm 1Iltelli<>ibile nomin3 umbic.Jntclligibile vero,qui ra~us rerum 'difcernendis inc nentur~~eis. Id~adc?i9u~ bo .
nti
rl,ont!seiuCmodi in Cuiscofrum, Ced eCl.l Cuper IDtelhglbllc reelle
iot
er
Cup
do
mo
uatur
IH no
c mun~u qU:lr~o gr~du r~q ~/Ie
Int
ex
gn at. po ft archerypulll hun
ah~
loo
Mundus lam rat
~t.lIcut
Corporei mundi oIIoima :
uafi Cplend?r ex.lumlDe: U Ide~
s!q
nitu
g.e
pro
ndo
mu
blll
au ali
mo
Im
a
m.
a~l
:ecur,fic
fplendor iam mo tul permlf pa~o at~lng.lC acque per cum t.
da
rUm cariones mobiJi quo dus~ IpCa ~ld~llcct n~turn rerum,
Q...uintus huic fuccedac grax ratlOoah :UUlllX mudo,quafi ca·
lllundus iam femin:lrius,e candé gradu mundus bic corpoxto
lor Cplédore refultans.Se rio ica proxime du au s , lieut reru
reus coUoeetur, ex Cemina eris omiCsis aptius coparare vocxc
generatio ex calore. At fi
o vim pri .
efro ~uodâ fapient,iC~im
Jueris,cogicabi: in arehi~ Delnd,e geo me rne ll c~ncempl~
10o bon ita tem q; n.tturale.
hollbeote.
oe~ r~~lOnes men.r~ro1~u
toremq; iotelleaum,cômu frlca 100m per ro1t1OCS IpCoilS de arpra
.& mo
'Tertio ratiooé. vc aiunt,
im~gioa~ioné figur~s lam
utO
Qu
.
nté
lca
Cu
mo ~o
tifieio con
Sex
..
fru
atfe
lngente. QUIntO
s,elfedos coducentes ope ,i etf
eb!
vld
~s
nib
ti~
ara
~ôp
o
ver
Uendi virtuté. In eiuCmodi Jennbus ficn quam [equl!tlbus.
ece
au s mu lto magis ab anc
GV D IN ES AD SI N.
SI N G V LI O R vniuerCus ordo ad vni101 capita reducuncur.
comuerCale caput, 2 quo om nia
&
tu
at
pouuncur e~
po ten na.
CA Pv T X r.
ca·
et propria r~rii genera ad
Eque vero 1.uere nos deb ~us ad vOluerfum C.1put 0g~e
pita propria, vniuerCum di corpora.adcorpus ~num:
mu
m
eni
1
nao
.Cu
ern
ref
e
al1l~am:
porter
quoq; natura: Anima:.ad
Na tur a: omnes ad vn.tm 1u dcniq; bona ..& qw a b~na, 1deo
Men tes o1d mencem:ad bOl fione qU.1dam natl~rab b.onum
uer
cUnQa.Sic vtlq; omni.tcO
un~ qu aquo~iii.a~ Ip[O bo no . co~
app etu nt canquâ fin em : pnnclplo, prouenerunc.acq~ ade~
m
dam procefsione tanqua
t appcc!CU no
c. vt materi.. infima appeca dls ad IpCam
~unéta ipfum o1ppetu
rau
gen
in omnibus
Jnfil~o.Perpecuo fiquidem apparcat h.1nc:a7bono peodere.
vt
né:
udi
ilit
iim
gir
I1J
ver
bO
M
a
•
,
N
)
oi
459
ntis
;lmente. ~Iippecllm me io
Inquam
A~
S.
A
l1.l
torl
ad
r
cru
mln
ter
alc s,
all lo quç per formas hc J(lc • vItra forma defcelld:1t criJO!
l1a
.vcro bO~I, l'Cpote :lm~ll f$li
in "1 C bonorü :lUld,i t'Y. c:lpacc . .,cc CIl/o_l
ln maccrJam, cHi.. I:lC1'1~llI '
e inlini
min
flo
latiori
.1[0 ~n Philcbo
c 1Il{il11rudi
nUd~c voco marCfl.l 'd '
xim
pro
llum
bO
lm
Ip(Ï
ïn3
tu luem nUI~el~pJr, l~cl c. ft.ltJtn{lllC JllllICé 1111(; lIifl'e ,:Irque
cnlr · r
mlOli pcpf
.le tCr
nem
quad.llu
..
1
,uilTe,id en ex pot ent iJ J.:cjuali
:lbi
ex lac ~lIxtlol1e CU." a cop
form
m
m.l. Potenti.1 cni
formablh & :Iccede.cc for
.lC illtlnitlld IC .
VOC
r,lm
fcf
per
am nec
, IlJctCrmlllum :qllodIlvidme.
ex. fe nondum dcfiult
• IIOmI
' :! dh 1.b'1t,I
F. or":,3m ~e~o h ule
0pc.ua
defi~iac. &: in fpccie ialll
hcet l~ldebl1ltJ~ poccntlam
mudü pro iclll
bil
igi
elJ
Illt
&
bus
int elper lim c. Ex lus crg o ~uo
tull1:& fenhbllé dcinde ab
frus
el/e
~le, ;l ~eo v?lu~IC clfe co~"la
int
vt
.
.
ft
.u. conftitllCUI1l.
!Iglblla e,x clfde vel ~ml~lb
tcti:lm >Ieee e..
ma
liS,
c
ehic
oIIr
s
bila
fe
l~le pr~xlmus IIllindl vIII
do fpirit~ICJl1: fi d iollmi.unV.ICII3:
~It ab Ipfo, bono qllod~mmoenc
&
q:
ell1
r,it em illfofm
ln 1~I:.ne~hOneCcl11 molls deg, abf(]: online murarurJrn:fcd l'cr
cur
ueJ
mo
e
c~
':ln
,or
l
lueric cS,
~C
em bono fufcepcum,formo
lde.uu~ or~lllem .ab cod qu~11l cxtrJ ordincm V:lgJI Crur.
. nre
redeger~t4: ln ord~nem.n
infllllerir,
Ipli r.JtlOn.llcm in primisvero m~tc
.1m
I~l
a~I
1
CU~l
m
rr~
l'u:~
m
folu
n
No
.
am
dOlllln
e inf or~OtlOlll o~dll1atlli 1I11X
e, fcd oInimall1 quoque for
Tlollm fer f~ IIl~o.rmcm for anq. formet. ~lOcI ver C/lill mJ~
me.m luqult.n,lh .l)c~$ n,r
i:ttl; in :tnilll.l:
, I~ rJtl~ cil intelllgcnc
t(ma,co rpor~lu frcel~ $
!lOauccm id
it.0
ueÙ
~10rdlllat.e 1ll0
qU:l l,' carucnt,mac.enam_I dcrJulC 111 form~m & Jl1im:tm racoh
c.xpnOleret, macerl:UII inde lin'C ordlne prOUC/lturum.
flona]em: vic!ic(l: motulll
I N 0 RN O N F VI S SE
M AT E RI A M
a.
<Iu
Ced
e,
por
tem
dinacam am c mu nJu m ione.
dam ordinis rat
XI (.
CA P.
lùt
ceri:tm n~n ctre
ere potrumlls llla
x his omnibus colf. . lig
m vllo tem
bro ,no n eficantc mUlldu
ndi
Ens.a: ]uo1lcm mulice
t ori gin e quad.3m
l
& rdllle: non ia~ari
l'o ~nccruallo,
l'loeul ab or"? Cc~ crr.uur,lm tÙJlIè
J~ordln~te a~tc ordin~111
inu a fuitret.At
ord
r
upe
def
um
fta
dlne,qu.Hum III fccl1,11
e finsen,dum i.mpro,bcr in Platon
ne qUIs ~ulle !0'luco.di mO1 Il ordlll lite ufr.n.i,a udiat & Moyte ma ren am a~tc mudumnem dleelltem ccr um fuilre illanc:
Ccn ante mundl dlf tln tho em abyC,i tcnebras cxtidifc Mitf.ld
l1edium
& ~ncompolit.i,& fuper
chao . AdJucere iuuat illl
to 10 prx[etlCla poetleum u verbis Moyli Cenelîm ex 1'0philonem Iud xu m fimiJib vniuerCUID boccreacum lit ve. quare
~eotem: Si quis cau um
abit quod
lt m~o iudlCio, li id clI:iüim
o1b
Cff
o?
e,n
ipCum
lac ~xqlllrer
rem
ato
cre
1t : ~onum elfe
qUidam ex_vccenbus protu~ rh:.& bonit3tis Cua: gm ia nul
m vOlu.:
icrec,& ta
~ gel1l;~re~ & ~~tore
Cua natura nihil boni hal
la lubftJt.lx 1O~ldllfc,qua: ~Ilim fua iplius Iloltura ioordina
at
oncio
m~n fieu ~~nlo1 po lfe t.fr
lllno vui.a, inc on gru a, inc im;a
,om
ata
lm
oan
ls,l
orm
opt
tJ.I.nf
r,&
eru
tar
mu
m
i~ COlltrariu
na,lOconftans,.:lpta qua:
elicct,animatio_
CuC~lpe~et, forma: vid
nem
1.o
r~C
~u.m
,re
r~m
om niu m deniq;
s:
3ti
niC
cin
cc3
us,
I1Is,(im.llatudlnl~,c~ngruu~ 10 [ecundo ciuCdem libri volumlm
rerum Idex melaorlS.lte /l:antiam inordinatam &: oatur.a
fub
ne, Cu m, inq uit ,cr eat or ex inorcliuatione, & 111 diCeretione
Cua confuCam io ordinem mare cerpilTet: terram atq; aquoilln
ex côfufionc traduaoi for philo.Proinde li gradus rerum fex
medio loco hrmauit.Ha:c lllideraueris,perfpieics fortè qu i
cO
abfoluen
in fuperioribus addufros
diebus mundi Geneûm
Cex
yli.
Mo
to
erum
num
limilis fic Pla
um
:lri
fen
goras, probans
ti:qu.l.m limilis.& Pytba
mo n apCa
.&
.
de
v~l
.
ari
~od
com
o1e
Ceuefi nllptijsq; pr?rfus tes Cux IUxtJ polit X Ipfum gig nat
'
pellac:propcerea quod paritu m gcuÎtori.
limilemque reddallt geo
N IO DE O R 1D V PL EX O PI
P. XI II.
CA
i.
ncl
mu
gin e
s fuerir
d apu.d Pla~ooem mundu
I quis int err oge t nunquio equldem IDrcrpretibus Seuero
nde
fempiternus: Refpo
multl's liJsq; vr Proculus narrar tino P,no_
cho,o1b
.& Attico, & Plut.ar"
PIO
,
ore
ant
Cr
rctant! us
fuilfe Cemper. Sed 1nterp o ~ plerifque alij" fempe ,
phyrio,llamblieho, procul
lÏ elllm ~e;:pl e~
De~, Jmo fluxilfe. De.Ac
..tJ0 tem
1'1'1lI1
fuilfe.,& fuitre Cc~per ~ lie
ere
flu
,&
per
o n Cem
.
clfe.alu nt. Mu ndu-ver
r d 'ls ,1O
i mu ndu m: lin dic
m
itu
geo
ue~
po ns carentem co l, er~
genitum:neo elus. efRulI:um,aCsidue
oIIutemper~etuum a De
téj; femper,
dea
pen
t
e.ü dcpenderi
qu~ ,m!IU~ ex De o pende~
l.l.!:!emad~
nat.
de1i
l
,ve
ere
~nd
dep
qua~ il ah9.u~lld~>cerpenteduCit origillé, neq; miuus feruit
m~d~ lume no m,lnu~ a [ol udo protluxerir,cftluatq; à Cole.
qu.1
Coh,Li femper,quam h o1h
Triplex
Q.. ij
S
°l_
�Con1pendium
TRI
r LEX CON 1 :E C T V R A ,P L A-
[oniex opioionis de mUlldo, & qux fit cer~itudo fentelltilj; l'J;noIl icx de qlundo.
CAP. xqu.
Aeterum in rcbus pJaronieis. vel eoieél:ura incedimus.
vel [cientia. ~antü ad conieél:uram rpeél:at.ita & ipfe
lo ~ui tur ,& fui di[putan t, vt opinione m eius de origine
mun
di 111 tria c:lpita colliocre Iiccat. A ut enim puraui~ materia m
alitluando ex nihilo ï Deo creata,!imlllq; forma~am tempo,..
re.~allluis in hoc opere qllod coponitu r ex materia.C
ecull(Illm quendalTl prouuél:i011ls ordinem materia ipr.l prius cogiterur ~ien qll.tm form~ti:& elTe ,mater~am pril~s quàn1,effe
format.l : atq; antc opus ex materla flél:u. rnatena qllxn [0leatel: qua fuerat opus conficiendum. A ut Deum materia m
110n aliquand o nouaiJ,1 peperiflè,Cecl ab xterno, fimiliter
que
oflla(fc:quaui s inordina ta prius qui ordinata fingatur ,fiqui<lem l'larura [ua caret ordine:(lllé expeétat ab alio. el/mtl; l'es
'lu.dibe t prius cogitetu r feculldum Idquod cft, llulm leçunqUnl id ~uod accipit, 1l1erito feorCum ab orc!Jne potcft
ipe'!
il) Ce ordllle expers excogita ri.Allt, vt dil:i,ma tcria Ccrnper
~
peo flllile, atq; continuc:Ced non continue ordinara m, lmo
per tcmportl interual la;ita ve Dei lit ftabiliter ordinare :m~
tCrJœ vero ordinari mobilite r: acciplatq; tempora lé
ordinis
fUI tcmperatiOnem, llon aliter qulm l fabro acciplt horologillm:peraél:l~q; PlO Ilacura,Cua çertis tcmporu m interual
lis
amittat ordiué paulatim aC deniq; tocu,redeatq; in Chaos:
{ed Deus [ubito Cxtremarn contù!ionem minimt: tolerans in
priorem diCpoutionem vnico nu,u retempe rct,idq; fiat iufi.nite vlciCsim,l1l1nqll:lffi mlltato Deo,inf initc reforma ta matcria.Haél:enus hllmana in Platonicis prxccfrerir coicél:ura.
Quantu m vero habcmus fcientia atfirmamlls Plaronem no
Sh1l1l1 :\ffirmallille MUlldum non ex Ce exiftere. Ced ex cau!:'!:
110n q\lidcm fprtuita , Ced ex certa: nOI1 ex narurali duntaxa r
cau (,,[cd intelleél:ll:di: non ex intclle(lLI per l110dum natura::
dctcrrnioato,Ccd porius volunta rio, non volullta cecx naturali quoda inlbnCt:u compulfa. {cd libera. Nihil cuim fpagis
libcrul11 lluam quod!per [e eft, & per;[cag it omnino : nequel
~aml!l1 continge nte aliqua volullta te,Nihil 'cnim conting és.
vbi idem ell: voluntas atque neceCsitas, Nihd itenun violcll~
tum. vbi idem cil: vici[sim nece[sitas & voliitas. Vt autem id
aperiret ,nollmin us replic;ll,h in f3bricando mUlldo volûtati~ diulIla:: qU3111 illtelhgcJltia:: nomen. Atque addidit iplàm
"olullta rcm boni effe [umm am cauCam: & certi[~im~ caufal'lIm, J. u.t111 ex co ofl:cndit Jiberam effe,Çjllod Cçpe ait Deuln
architeé ti mQre confilltaU1(fe, atque dcliberauitTe de opere:
confl:rl.lendo.qlllbus in verbis nô ambigel ltcm illtelligi Deu
vult,Ccu libereeli gencalll ,Proillde mundan um QPus non Cem 1 tannun pl oce[~ilTe inquit à DeQ, Ceu procedere Ceuari{u
a[HuuG.ct!:!inetiam fupremil muodi numina vnà .cum mUlldo ~x !cipit~ dilTolu?lIia fQrc,nili uluina volutatç regalltu r,
Sam crgo fuem,& ld qUldem quàm maximulTI,talia de atfir
~antC p111l~lopho alflrma{fe. ~üs enim concer~is facilè poteps Deum dlCCI'C,qll:ludo proUldenre & hbera efflcit voJuma
re,l~ul~duJl) aù~qne nouitate Cui nQUU1l1 comporuiffe. Ac fie:
pUUICns nOll ahquand o nOUU\11, fcd ab a:110 potius edidifIè:
poteri~ maieftatem Î11)lul [uam feruare Deo, cuius voJunta_
te,& h.te quidem libera,r~undlls no Jl\inu~eget,& pendet, fi
eget pellcl,Wl\ fcmper, quam fi quand09 ue ~rocclrerit , ~Q
Ili,l m vero P Jaco [xpe aH, e<ltenus de dlUlnlS alfeuerandllm.
quatenus diuinis oraculis compro betur : & nos Cacris litefl~
porius qulm coniçéluris noftris alTel1tire debemus.
C
M V N D V S BON 1 G RAT 1 A PRO.
creiltus ad diuilla: rarionis vçrbique di_
uini fimilitudin~!I\f
CAV·
:xV.
Vrtdum crgo fecit V'oliltate,id cIl:
vo
lumarie qU:lm naturaliJ cr ob immellCam fœcllnditaté
M
exuberaute,qua! primu quidem Ceipfa
bonitaterua,t~m
gaudet: ,ob ioq; deinde rua hac deleél:arur imaginc :ita t;lIue Il , vt no mllac Ill)agine,Ced in ipCo exçmplari .atque prillçipio deleél:.tçlonis -h,UI,US
COUÜ\tUQt fine01 'Q. uo-niaJ;1l.ÎO'itur bOllitace fecit mundu:i dCIrCQ bo_ni gr,ada feclt ipClIm~lOll el1lm vç effet, viueret intel
h gercr. hmphciter,procreallit lied vt & b~lle eOèt, viueretql
& bonum Illte1hgeret atque cQmpar aret.ld illi MoCaieo val
de con[onàt,Vldlt Deus hoc & illud eife bonum: & cliél:., val
de bona.Et quia pulcl~ritud.o fPlédor.eIl: bOl1ltatis, ideo fupd~t ab optlmo Deo mudum elTe pulcherr~mnm procreatl~m:
teporalc m qll1dem.fecl;l~ a!terni exéplaris imagine nl. Dicet
& C~pe,quot [~eCJe~ fUllt ln archetyp o,id eft pflllclpali 1l1un_
pO,I~ eft 11lteli1g1bll~s at~ue Imltabil es, totidem rerum forplas lU hoc lllUlldo dtCfQ(~lil~, at'!) it~ fibi ~~Ie~ effcci,1f~;.
vtpote qui inrelliga t ideas rerum no inter nube!" vt ~,aledi,
ci quidam caliinian tur:[ed in mund.lni archi~e~1 JToIc.:t~ confiftere. Vbi vero ait in Ip[a vira ideas elfe, vaUClIlan vld:r~(
euangel icum illud:Qy od faél:um eft ip[o vira crat.E~ vb l aIt
repetitq ue [xpe mundum diuina prouide ntia conlhtutu'!1'
totam c6rirmat rc1igionem.Q}lOd qllidem cum obfcruallct
Theophr aftlls tan qua in philo[op ho mirum,a it, l'Iato [olus,
vcl cercè maximè omnium,;). diuina prouiden~ia re;um caï'
fas afsi gnaui r. Sed ,6 ~hcoph!afte, q uacun que Id mcte de ~
tone dicas,proculdublO c.olltitebens Platonem folum vC 0
mnium maximè prouide ntem cire atque dillinllm.
r
CYR MVN DVS
EST VNVS
& fpha:ricus. moucam t in
Cpha:ram.
CAP.
X YI.
Stendit vero deinceps diuinum ipCum miidi exemp\ r
quod euangeiifta.fed diuinior e fenCu diuioUI11 appe t
Q
verbum,e{fe vnicum:
quia quod concineat Ol11nia.ndlll r~ 111
qllat extra fcipCum:idcoque Ut nece{fariovnicllm,Seu de 10C:
ipro in Theolog ia ditfufius.Cul11 autem mund~s !tic in
ris quoad ficri potuit,m undum intellcél:umé[; clll\lnll~ ,r~ \
rat:adeo v t q ni formas in hac nuteria coo fpici r,quah, d, U10I_
vultum cOlltuearur in Cpeculo:ccrte in ipCa etiam VJ1ltate
mnium e.lfeéhice atque Ceruatrice reprçCentat iIlum :v t a~c 1
teél:i vnius vnum lit opus. Vnus igitur dei vnius eft mun ,u~.
Profe6l:o li poflet architeétus humanu s domina~i m?tC~lti~
poftqllà m pIura a:dificia effeciffet" qlloruqu odhb et 10 Cu~
vllum,cunél:a vno quodam tandem circllmualiaret:~Cus ~._
fi.
,
' domlllllS.
'
rcm pote"
Neq'" 10m OI'\11,
0ll1111nO
..
,Cllm 1-It matena:
re Iicet rnllnqos plures quali pilas, alios extra alios, SIC ,CIll adiuinum opus diCsipatum foret:atq ue inter rnlidos fp,atla \"
cua fOrGt.PlObabilius exiftimabis.ii q uot orbes finw s per vt
cuum Cparfos ,tot~xcogltes [~ha:ras potius,~ntra fI' l,xra~, uS
quxlibe t Cphxra Ilt mundus 111 mundo: vlllllelCU~nqut Pd'vnum lit,itaq; inuicé ordillatu m:nihilq ; vel vacuu, ~e
nis vnionisq; exp crs reperiatur,Si aut figura ~lund~ Cp IXrs:
ca.lie Cl'ÏI cft maxime vniformis capax, il1dICslpablIIS,;\g ;I~_
arque ira ncc alit~r poteft mo!~s in mole.& fine ~acuo c~dra
cari,& fina otfenl1one mOllenad eft,fi non quadla,ça qU ,ci
tis,aut circulis,Ced orbes orbiblls in[eralltur.De11lquf p,r~{l:
pua mundan x huius [pha:rxc3uGl eft:quod & orblcu ailS do
diuini mundin atura:qu x in Ccipfam intelligé do &. aU1a~lpCa
reBeél:itur.Motionis vero Cpha:rica: ratio eft rum figura 1 ct
. , um ml!" danx IpllUS
' r. anllnx
'
quX mou ,
qua:: motum reClplt:t
intima pCI' intelleé):uales fpecies reuolutio.
'
cxt
fi
r. :_
D
C V E. M V N D V S DIV 1 A T V R.. V E L
in quinque , vcl in Cex plagas:& quo modo. el conueniat Ceptenarius, & numeru s circ~l~n~:&.
qu.o modo diftribua rur ad intelhglb~,
lis mundi limilitlld inem,
CAP. X V II.
··
n~l1turbremmlln danç d1lI1l1011
lnOnll1lUna.
~amo
r.'
. . , a"ommo~
, lariU
numeri: in quibus radices prima: Cunt ctr~U 'venumerol'u: ~inarius videlicet ex impari~u~:,ex pan uS <
ro fenarius '. Dicimus autem numeru m vig111uqU1l1q;ex qui
UO'
l1arioin circuli moré mllltiplicari : quoniam a~ eodem ~pIJ.
da mrnodo redeatur in idem :dull1 q lIinquies q UHlq ue CO um
tantur viginriq uinq;. Item firnilicirculo numeru m cefi\û •
r
vigintiq uinq;. Q!!inqu iesenim viginriÇ!uinqi totC?n \CIJ.
Eadem cft ad triginra [ex,itemq; ad ducentos C~xdeclm,~IJta,
laris Cenarij ratio. Sexies enim Ccx implct Cex atq~e tngfi [uItem fexies triginta Cex dllcelltos implet & [exdeclm. J'.t Ir OS
periores numero s rationc oreus Cui, alios quadrato S: a p\t
' nr: tamen rauone
hl ongos nOl11l\1a
'
ca liilSarq; fu11's: nucu ircirculares. Iraq; per quinariu m & fellariii radi,çes primas ~rj,
cularium nurnero ruol,mu di corpus circulare dilJidll~uS . 111
moquid em in partes quinque , Ccilicet ignem cœlefte:I%I;I~ui
a=thereum fub luna, aercm. aqllam, tcrram. QEa: qUIt! fefio in Epi nomide compro batur. Deinde difl:ribuimus per {j(.
nariurn: vbi cœleftem 'ignem in nun erratiéu m diuidHI1USur.
erraticll m. Q,l,ix;pa rtitio à platone frequelltius vfllrr~t fui
Verum Cenlibilis rnuQdi diftribu tioné;lb ipCa exemplarl S ie
diftribllrione cOll1lT1odius huncin modum m,o re rlatol\Jl _O
deducemus. Excogit at quidé Deus in miido penes Ipfum tri
telligibi li alteram quidem vim formabi lé, alter.a m for~~ /3Ç
cem.IlIa m,vt dixi,il1J111irudinê: hac terminu pythago:;CI i.
Platon ici nominan r. Excogit at & mutuam har_um VHll1~~
xtionem :inrellig itq; terria quandam ex hacmixtion~fr (11
pr?tinllS co~lefcere. Sed & J~a~c i~C.lI~ for~11 qU~(i r':'lp,hj~ Be
;uumaduemt;haberenaumhll emu111lfil11tudlpls:n opl '\1-i'
,
' .
°
- ter)ll\ '
,
�In Timxum.
.
r.
13r erib u. ALI
l1w rex numberi squ ali
•. rl - len.lrJus
qui mll ltip lica
'llo
J
'b fi '
1111 num cl
1. '
uO , lIS. Acqui e 1,1~
ex vlS tn uç [ICruC
c
Jtere' ~ appellamu s •qu JO X HUmelud
Xll
&
"
o
l'ul
al1
drl
qua ' je? r I
t~
eos
'
Illl
u
Cc
eur.
. l '
. . . rl1:tIIU
UIn 1 U ' li con it iUl1
JI:I !CUdIUS bln ell'I
& fedccim eX 'jll:l_
IlS:
0,
tllb
rer
ex
'
·
CJU
CIIJ
ex b 1 uo u ,--: 110U
' 1arCle\.1l1Celll,qule dll fru lOl Il 0 rl ~. IIU ,
rer qll atu or., 1Il:1''IUI
• 1 cl
,
, malOrell1.l!lI:l l 1' f'It l'enalILISC duo rum in r n., (c u·
/.
/
,
me llln D
l
1el
hl
ull
' '
,,( mOI li
0 : qll lex dua ull
Il. ,
,
'
ne." IClmu~&o • 111)
...lIo
Il.11t dt
:q
cur
llll1
Ô1tC
em
10r
,
n1.1
.on ge
l '
mlOo~lS, ln nUllle rum
)( IUquil13 ', ref ult -n.la.,)
dcdufrlOl• le dU olll m ill
ex •
III
del13C1us •
lÏlI l( cim ode l>A
l1c
JlI
mI
U) ,
ecc
".p
rrJ
uci
ull l<]
dem exb lsq
/ mo d0 II' Il C.1 rel11 , intcJJJgi voJ eba mu s
'
II
app e JUHl1l: qUOl Jlll em .eo s folidos dice!.>'111ll '
"lU I X
cr hos Jur
. ! III -.
oblon(>um. f rxc
IC&I'um eJ/'1.n ' lC nllm~I1'
UIU
:lItC
d U\..
"OI .
ded u\..rte?lon e arq ,' re
1
t
/11
l'd
pro
l ' r 1 ç ln tl inJ m •qualÎ
1 1 IlIlell _
' Il.
1
•
clu nru r,I[ ]Ha"r mo J$ 10
té. Q..U .I
ilèp
tnc
l'lg
,
rer
[113
r
fiIOnCIll:Vt b. tS duo bl~,ofro. Te
A lpe duo P1allOl11~
r, fex agt nt.l. Iju atu or.
ter qua tuo r 't)uate
tl r' rpu _
I.v
. S : qUi VI J e l"!CCt;t prul1I IIIC.tribu pl ocre~n
.
'
Il',Ill e 11.\ .
l'rullO
ver
e
l1ld
:
J
io
lar
bll
'
i
ll
Jul
nJr
ccr
qua
l
cm
l
ta.1111
'
no ç duo ç,n oue na_
,CljU
cre Jru m. ~ /0 fan J pb
r~um .1 ~e,rllano pro
VJ1ico c01l1l'ece nt!
eriç
I,ot
,
IIll
~TlI
tern
lCet arqclue qu:t
nu m' fctl
1 cIl fenario.Q..uç clli m l'ro por "
.
.
re: lOC
) 1. 1
-".'e d10lllUICem ClllnCl
Jeuor yt/(
M VN DO PA RT ES
, e:ldem fex ' eli t Jd (lU
' v que
noe f1 nou em ad• fex
("'''
' 1 ~.tl(luHlem nou c:c unt inc t ICl(:
Q. VA RE SI NT IN ont rar ix, & de
r
r.
11.
'
t~r
1~lqula
dil lill fra :, & qua rcc
cl1~m Cu l'ro por tlO
Sim ilic er IreI I
paret:, Id. cft lcr nll riu m,
qua tuo r cle me nti s.
& lIlf upc r :lltc,rolm elu
l,alccrlllll,itl
lll1
ôtri
or, arq ue lilt upe r bill
h d
compr~ .ell It qu. Hu
) clfe om pe_
ven
CA P. XV II[ .
ium
l.lr
Sel
té.
par
IlJ
cu
ell dlOlld.'am ,(!U~terna
vtrlfq; eOmpOl1ltur.l.:l
m lll~e p~tet,'luod ex
dIu
ll3me
re·
tCr
m
o
te~
eda
ver
d
arij
,fe
llcn
rum
nem for ma
1l cIl hin:lI iU\ :no
On fol um ver o dif 1in frio
cnl lll .l)UateTl~:In J q~IJel
lUrn fit fClla_
eni m ll'r im o,
.1T
dit
tcrn
oce
III
J
.pr
l:lri
ndo
Oll
mu
tcm
in
pug nan riii vid em us
r~lI .E~ l11,u!npll. aClone~llvlr ra nou ell. lliu m Ilu.ldl.1tfi fc ilt,d].rr.iu~I\~Il~m
ls
rat . p~ocefsio 9~idem
S
IpllU
onu
nu~: !) I~llitter h.accepeJ dec im: qlli ex I:tt cnb u ' hot u 11:1& ~rocecTendo deg ene
ll/I
dll
.o
ant l:ll n. QUlnt~
l cm duo
dlL
'me
I
anCIlT
pag
(cde
o IJU.Ifa~H:degcl1er.1tio rep ugnfa:
pro
ec,t
q;
'luidcl11 rria:[cdecilll ver
cau for a exu ber .ltI s.fc
La tu ,en Îm n~uell:lriJ
ltio ne,
ll ho
~rtgo eft fa: cul ldi tas
ur.
dlu
:ql
fm
bis
cos
0na
mu~
'
lel'
du
1
gra
il1
o
Jec
étc ver o per
la d~cas ln qllJtuo~,duo
ln
fi,tr
t
ml
vim
r.A
~IS in am pll llll . pro ced
r.l
tuo
quu
Jc
~
lui.
rtl,
fcf'
x~e
c peruCl1ItlIl :l'.r
::lt lon ecü nca it,
I~ rep ugn ant iam delli~l/ m neq u,eae Ha IIl~I, Ct: for ma s co;
rUI~llledl~l$paTl vrr llll quc lll om »r. 'he ndi t duo dcc im, .Ie
tJre
ecl
d,1~ll.1teria ob irn bcc illl
:ll1 oué
ar.Q!lo faf ru
deJI~er r~tIOoc. NJI11 fcJtem
. Stn lili ter duo dc ]111 vltr
Cl/perior in [Clj'Co. co~c,h
u_
llpc :rci u pJl
,lt
lof
ugn
a~
cllt :ue ,vt ml /nd us ille
re~
rtJ
vt
.tc
rtt,
:de
ort
em i it.Hjlle 'luo d
pl
c
.
ion
ncm
ent
rio
dim
por
iam
1riJ
rer
cil, Vt De us ma
l1~3ri.
DClllq; quu m
~ncl~dJt rcm .lm nouen.
VIII 0l' 0lr e me dio (01
fpitijs Jiu cl lis exc ipe ret.
Pla to: pIa nos IlUlllcros
cre ma ~lt
U.l\ Ul
ra~ int er fc for ma s llO
Ulq
gen
illq
$
lem
~:eo
co.
:1l0
in
x
~Hil
qu
11
,
ri.l
C,?IiIIO~1I1
&:!l1a dic am ll int er Cc eona,traqu x int er Ce gC lleu bus C'p ara nA~C\pe prxte~eJ Ilur,nero,r Ill\e.1I1bu ~ 1/1 led u& i atq ,lc Julntu
crC
fcptcll1 .1
pr.JlnI ~x pTll~U ctllclL
xIm e diI lan r:& ill.1 diu
P;HCt getra ria [une in f!lundo,2p
~ bil1~tio:iudc ver o .vigiuri
o
con
d
ofr
em
quo
em
uid
leq
uid
hll
:
co~
tem
co illu i CO\
lbs
.1u
vni
rur :ex
n
co
ter
ex
:
po
na.s
on
11
Tll
phI
quc
m
Ho s. vtl
habe!"c qua
ili
tern~rlO pro cre .ltu lll.
nus quo dlt bct fpecies
ere permult~.
1relll JeCl!,ere l11edl;l,fc
ucr ful ll gen era pof s,d
~J.lre:[ed cogcClS duo (.J Accil'Ie$ euu n duo de_
eop
dlO
me
·
vm
ad
quo d diuerCa,conf1ae vni
era
em ~ ofr o.
s om ncs ad gen era ,,& gen
c~t JUO~CCI1I1, at( luc acc
u~,
bl : pcr quc
Q.U oni am VCT l; & lpecie
ma m, delll~ue reducllnr
ver o & ott o cx tCr tri.1
m
for
s
e~e
eiu
r:d
.tc
quc
duo
ncm
bIS
mu
ex
111clm
lie. Ne m.
0111
;
r.lti
uer fum , com
atq
r.1
1lcc
juJ.
mIS
1
o
eri or mu ndu s v I1lf
o c.oclltabl ext rem o fex'
ller
~lul
nhos
ur: & al.
Co
.
frlç
con clu dlt ur. lieu t [up
cm
ple
rrn
ru$,~ecem & ott o com er dccclll &
orm em cffe atq uc vll lfo
pc VIglllt.rept~ nUl11c
lita s
tlit
fOrmis ita hu ne om nif
9ua
IÏm
q;
,
um
cm
lor
uou
cœ
cft.
rum
Id
,
ele mc nto
ter am rur [us CIUS pare.em
due it a~tcrn con tra ria
onferente. v~
decim xqu .llt ter cxc cdi t
s quo tid ic gencr~ndas:c
at Juo ?ec lm . he m ~uo
pcr
hll
exu
b f'
o
,nl
m
oa
neu
fig ura ,ad nou as fon D3
me
:fo hdo s num cl'o plu r 1 U~ cm llll vni cum fue nt c1e
er bzc pet [pl cuu m cIl
ofr o.P'b
e pIu ra
od aut é
del ice t mo rio nc. Siu een
Sin
.~l
rit.
clc
dig
alle
ill
ees
ijs
cra
med
ppo
od & f.!i
us c~l1gruc eop~lelltur,
Jltu s.
l
lac
ibu tu
rqu
He
~tiquc CTcnerabitur:qu
Îon
pe
bae
clll
pro
dJm
od
in
:qu
us
il etfl Clc tur
s"dem pofTum
Int er [e ftm ilia ,no ui lIih
exp o,[u lmu s ln n~rnen
inr cr pla na cocs
110uar~~ gcu era 7
ent
rua
cnd
r~e
c
of1
p,
m
rc,
lra
ndu
onI
mu
ISl!; mu ndl
Op ore ct tam en hun c
pla na, tu, ? f~hdls dcm
re me Jiu m: int er folllJa
am fup eno ns ollll1lform
'1lcem VI , ID Cxpe fuffice
En:
IIll
it
,a
tio nc for ma rum ;t:r ern
can
~b~
itis
par
p~i.
vt
a. Q~uod qui e,
itar i. EH oit aqu
vera me dIa ellè pon elld
aai on t: pco vir ibu s im
vcr o coparabl~la~pl~ra
& lne er con tra na
co, & '>cocuo
bli
Ep
.
lam
à
n,ta
lllc
iam
is
elc
~e
C.lr
er
ped ocl is, con rra ria iut
& prol~xu 0111115 for et,&
n
& abCqlle me der
t,,
In. nhe mJ _
al~
to
CI~
Pla
o
me
ver
x]
i.i
m~
ron
ana &
!le ncalc ldl O cil oft en[ um .Q!
le
me diu m:q u3D do CODu
Ch
&
fibl
ura lJa hic
lUl
l~,
nat
Illd
r
boc
pte
m
t. At mc JlU
fa qui de/ ll, fed pro
dio mi nim e con gru ull
x pot W'i tlca hxc n6 pro pre r fcip
'lu
n.t. hab ct crg o
er
a,bu
uit
dlff
bre
s
nou
mu
ia
ere
rar
tid
côe
con
um
cpit:his prx ter mi fsi s
lDt elll _
qui t. alio qui n per ipC
glt alr eac~
fub
tan
es
gin
t.I:O
ima
ngl
a
s
t,
lll
tiea
eru
ma
parcc .llr
x my aer ia per ma rhe
tur
a~
nia ill
lla
qu
om
er
mu
dim cnl ion elll . ScJ qua
um
m,p
Dc
d,a
r,
mc
iru
facris lite ris leg
par tcm necelf.ulO
g.l t. l'ri nci plO quo d in
rum . Et hab et inf upe r
nifeile ran git ur .i
III ter con cra na
IDa
,
ta
iffe
Pla
fec
rea
per
e
pec
der
~ro
.
rem is
nu me ro, me nfu ra, pon
adducentc..
~que di[ cre pet ab ext
f!l ~x ver ras , fol iJa in me diu m
crCcnr duo:quema~m()du
ron e, num ero s, me nfu
Pla
i lig nil i.
cci.
me
x
,
qu
fem per me dia fal tem Illt
a't
a,
~bt
d~r
m:
ra:heIlJit & pon
arc c. InterCcrit & rer tlu
Per [o~ida eni~ c.o.mp
[ua m
s IDc lin atio num
Ccd
b!s eiu s eui dcl ltcr app
vue
,
rat
oru
mo
r~m
mc
eIt
um
com
S
foJ
qua m lio n
vul~
cat vbl 1'011 dune/tollC
,hu m vim hab ere per
e duo , neq ue
e~os q,uidcm inc clli gi
em . Sed pon at ma ntf efl
der um cJ~Cas. Per ~um
s
pon
qua
fi
cs:
~ua
tial
duo
llan
,
[ub
'luo que cua od iat vll ion
cam
sq;
ter
m Crecles for ma
us: ceu int cr ign em &
IpCas rer um n:l tur altu
nfu ras aut em
du~.
me
eni m nun c id con ten dim
elfe
'er
C.l
em
aul
aut
par
us
Op
com
,
ris
t atq ue aqu am
cie_
eda m Ar ifto tek s Ilu me
<ju a:d am :aë rcm fcilice
por a,o ile nd' t
s! vcl m.l gni tud inc s fpe
er con rra rta om llin o cor
humencalesque fig ura
fii~{
cs
tas
vir
cee
ue
quo
atq
a
uc
DUS fal tcm me dij s int
por
cor
as. per foh d,a dClllq
ion ibu s, qu x nat ura lia
bus cer m acc om mo dat
tend~n.
pro
s
itu
ex num eri s atq ; dim enf
o
pcn
us,
!lb
?1
z cum
gni fic at qualitates,~ q~
dam mo do ant ece dun t.
sl!u e mo mC lltu m. lunt motl~Plb~s aét lon tbu rcr ii fpecics tum Ii
lla
prz
,&
,
tur
Dr
LI
vllI uer fo, tum
AR ES , PL AN r, SOfed
p~-dic ant aut em om nes ln
lica tcs ,g' eom Ccn
NV M ER 1 LI NE
gni tud ine squ e,tu m qua
u~ [uf fici t me diu m:
ma
,vn
s
nos
ura
fig
pIa
'
er
rum
int
eie
rc
qua
vc
.
:
& qua
cas
pou
ma
com
do
ne
mo
po mo
elt.Ec quo
rau oiee m & mll /tca pro
inu
d'
ca
int er {ol ido s nô [atlSfa
c
s
d"
bu
ori
d
eri
d"
l'hy fic as
'
mc u:a fup
xce dJtu r.
the ma tie x rat ion es ad
D mx am e IJs, ea'cm
nel'fi
' c~
d'
d
nat mc Ium arithmCtl u,q uo nu
ref era ntu r.
fi
Ite m per num ero s cug,'Il. ' Per dim enf ion es
me n ulIlt.
ue
I1,l
acq
CO
c
tat
pan
,
,
um
"
XI X.
me ror '
,
CA P.
q;
UI ll, quo d 10 raclOnis pro por tlO
" ntsm:
ras mc d lum geo me tnc
d era & VI' r-s mc d '
P
lcu
1
mlh
'
pon
tum
'd enU tate oca tur . cr ,
• ,
'
l
I
' "
i ~ecla.
"
u."Ihtate vel um ill'c ud Inc IHu'm, ve OCl
apu d pyt hag ori cos alib
ont s a:q
,
quo d ln pom
" mO tlO num & acu m
Rip lice s efTc oum ero s
'
qU ide m
es
ue
ca~
mq
L~n
3ce
s.
ult
ido
que
gra
Sol
d
.
tem
nos
'en
tat cm ,ta r, tta
rau im us, Lin ear cs, Pla
US, Te ma :he ndi t.
qua lj pUllfrU~:V,t BJIlaC1
voc um vu tut e com pra
em
aut
quo s Cola me tÏtu r vni cas
nos
Pla
.
Q iij
oarÏlls, atq ue tllm les
nu s, ~inarius, SCptC
li nu me .
j. Q.u o fit, vt poI l bin ari
t~tmini:nonnlhil & 'pro pri min i,te rna rill s clle llig io fUfO'at,
; ter
i fur tu. ,?f ini tat is fcil ice t atq
g~t quo q; ~nariu ,ciu fm ocl
~ddlta his ter ua forma,Sur ariu s delllq; naf citu r, vbi mu n. Sen
~~ t~lphciter dif hib ura
itll r. Na fci tur
or. l pro duc éda por rig
eri
inf
ad
nus
mu
S
dl tUIU
ert ur ad p~trë.
ret
ago
im
[
ille velU
& [ep ten ari us, vbi mu dus
o c6qUlefcat.
tim
rim o ql1afi die fep
I? quo qui dem gra du [ep
cor por cum
erte
adu
oim
ts:a
l1!
ting
~I ver o reddideClS liu gul a eTlli l11undi ter mi no ccu torm:uTI
Cup
Une mu nd um ab ipf o
],lb ere ter udi l1e ver o ceu ma tcr i.il
hab ere ign em :ab inf init
terrç(J; COlI.
is
ign
m
orc
hum
ma
us for
1~'!I' A me dia ver o illi
pro pri a d,Csipa.
glu tin et [erriÎ ,Ilatur~
cllt ato rem : qui & con
ë:& tria qux d.i
bil
olu
ex Ce fac ile rcf
~t1em:& nut ria t ign emqui
de ver o ter reu m:
:in
eum
ign
dem
ln fcipfo pof sid eat :hi ne pri li pur um q; aër eur n:c um .1liunpro
fed 1l01lllihil in me dio
inf imu m ver ad ign cm : aliu nde pcr
de per fub lim e ver gat
fcnarius:fi com fit
ili
n,'l
qui
lldi
mU
nc
gat ad tcr ram . PoI l Jlu
ite rum fep teogi tau eri s for m.î . Fit
mu ncm cun fro rum exc
ris exc mp laaue
ndi for ma m ref orm
n,a:iu s:ti han e ipf am mu
at.
eCe
qui
con
o
tim
~1!\11 quo qui dcm dic [ep
N
ca
'!'
T
~
�COlnpendiu'm
462
P RI MA
.b 1 S CV S SI 0,
o::! ARE
quaternarius e1ementorum numcrus mundo conueniat.
CAP.
XX.
Ed dc his alibi latiùs.lam vero ad partj~ione~l munda~a
rum p:ll'tium l'e UC rtamur, quo harmOIllCa11l1pCa~U~ e~
pofn ionem conCplcere v:1leamus. ln fupcnonbus qllldt: qUln ari um, & fe na riutn cil'culari mundi figurx eong~uer~ d,le~
bamu ~ . ~ U I1~ inClIper qllaternal ium ,elUCd~ lll pl~l1Itudllll dl:
ci 111 LIS COUel11fe. l'Iofeéto quaternanus pnmus Implet omne
<litfelelltl:l lll nUlllcrorum: primum pa rem ac primum impa.
rem in Cc cOlll plefrens, Implet & fin;plicem l1ulllerorû progleCslO nem, qu.l(lo telmini \ quatuor explet dcnarium, vno,
dllobu s,tnbus,ljUa tuordenarium perfeae confummans.lm
plet proeelfum 'luoqi dimenfionulll, terminis videlieet quatuor :tffequen s, hg no, 10ngltudil1e Inmudine ntque profundo. Implet mulieam confonnnti31l1. Nempc illtra qu~teTl~a
ri) limitls dupla, tripla,quadmpl;r. fefl!llialtera,fef'lultertla,
diapafo l1.difdiapaCon, dlapente, di:nclbron,eo(!reelltllr. lm
pl et natur:UTI ad quatuor vfqueterminos procedentem '. fubflantla. qual1t1ta re,qualitatc, mom. 1mplct denique Vl1luerfum,fiue quod in natura.ûue quod Cupra natllra ,()fsétia~e~e.
virtute,:trque aétione. Merito igitur Pythagorici q uatrllllta
tc plenituJinem mllndani,tlIlll corporis, tum :lI1imi defigr:a
b:lllt,eam l1ue iurciurando te11:abantur n:lturç perpetllO Rut:tis fomem effe quadruplieem. Ex hoc nimirum fonte macat
quaternarius elemcntol'um numerus. Llincquadruplicitasin
cœlo quadruplex.Hine (ub eœlo tempora quatuor. 1 linc fub
tcm pore.q uatuor h umores ,coml'lexio~es ,~Jfeaus ..Hinc fupcr remplis qu:ttuor virtutes furgul1t.Hlllc 111 xtermratc 'lua
tuorexclllpla V1Ttutum.
S
SECVNDA AD lDEM
.
bandum difelle; io.
CAP. XXI.
PRO-
R a:terea niû ycrercr p~rtim pro}ix~ta~é,~;mim ~ti~,m no
uitatel1l, reccCerem mITa <}uxd.l I.lblrclll & Synanl ProPilique commellta, gradus quatuor fuper mudum CUpernlll11
conüituenti um,Ccilicct vnum tenninum,illfillitlldinem,mi.
:xtionem. Proinde Cupernum mundum,id e11: primam illtelligibilemqi men rem pofi eam ponétium melltem mundumq;
pamm intelligibilem,p:lTtim quoqj illteJlettualem:pofi hac
intellcétualem fimpliciter menrem atque mundum. Quarto
vero loco mentem iam mnndiul; anilllalem, fenfibilrs mun(Ii dueem. Item Cupremam mentem & fufpicere quatuor ilJa,
vnum feilicet telminuq;,& infinitatem atq; mixtioné,& habere fuaptc natura quatuor:vidclicet hinc quidem vnitatel11 f
inde vero clfentiam. RurCus vnitJtem efTenti,llem , & elfellT
tiam vniformem , atq; o III Iles omnino rerum ideas quadruplicis limilitcr nuturq participes, Item l11entelll iph'lm inccl10
ltualel11 iouialcmq; mundi opificem in fabl'icando muclo (u
fplcere in mc.l1tem intelligibilcm attH Cuprel11Jl11 velut exem
plar,& in bOIl li !li veluti finem, Et quiaratione in mildo intel
ligibili,quod & ipfum ens ipfumé]; Vil1t'DS nominant:princi_
pia & ldeas ClICciplt nawrx quadrllplicis ' ,in q~atuor limrliter plagas digel'erc n;tun,dum. Q!larum pnnl.l ~ pTlm~ cœlo,
poftql1e cœlum l'cr !gms fphxram vCq.ue ad.1 c~ IS pnllciplû
protendatur,: Secllndall1Jea~ aerem vfque m~dlllll1 !Tcrti.a
indead terram:Q!!arta vero ht tcrra:atque hUlufmodl parti.
tiolli quatuor in qu.l1ibet pl.'lga ~'e,rpondeant exercitus ratiovallllll1 habitantlum,deorulll [clltcet 11l1ludanorum,nem an
gelorum,deinde dxmoDum .polhe11lo particularium anima
Jum. Sed his omifsis :ld infiituru11l nofirum regred!amur.
P
TERTIA AD lDEM CON·
,
firmandum difcufsio.
CAP. X XI!.
n
Vawor apud metaphyficum (UDt elemt!'ta~ effentia,e!fe~
& aétio. Q.!l:ltuor apud m:lthematlcum, figllll,1t
nea.planllm atque profllnc!um . Quatuor ~pud phyûcum,Ceminaria natur:x: vircus, pullulatio nacurahs ~ & ad~lt3forma
atque compoÛtû.Redde vero ûngula fil1guhs. EfI'entlx qmd~l11 Gnum atq; femen, ipfi vero eaè lineam, puIJulariolléq;;
VITtuti plaDum atq; formam,aétioni profundum arq; compo
{twm , & vbiq; extrema vel ut Colida cluobus confiha medl)s.
~1~ni~ertè vero 'Juod in mathematicis fignû eft.Plato in Phy
flcls vlTtutel11 feminaria indiuiduamé]ue & ftabilem elfe pu.
ta~. Qu~d amel11 ~nl11athematieis linearis in longu1l1 produ
tbo : Id 111 Phy!1cls germinatis forma! pullulatiol1em, vt ita
]oqu~r,exlrtl~.at. Item quod ibi planulll, hic proprie formaI
vt el1l~n,plal1lCleS 5or,puS ter:uinat~ita forma n\ateria . delliq;
quod lb! pr~fl\lldu.llle e~ copo(itu ~ÔpOfitunl inqua duplex,
~û formale,!d e11: , ex plunbus formls coml!lexio qua:Ja Cph:r
~rtus
ra: Colicla: fimilis ,tu materiale, id en, ex forma atq; mat.eria.
cubo fimilior.~od ergo ait inter duo plana vnUln fu ftl,cere
medium,intellige inter duas formas mediû vnicum h1tlsf~:
cere,id e11:, forma le. Forma: enim cum formi ~ deil1cep~ v. 1
per extrema Cui CeCe cotingunt, vno quodam formali I\l~dlo
congruUl1t, vtrin'1l1c parcim quidi: côueniente. partilll etlan~
diff'erente. At vero quod in quit, fohda folidi s mcclio dllplr CI
copulari, fignificat intcr copolita n:lturalia du,? dl~lcrfx
tura! gemina media intcrponi, Quorum altcru qUldCIll o~
male Jit"llterum vero Illateriale, 1n quolibet enim COIllPO~
to,hinc principali forma,inde 3ccommodatulll formx (u •
ieétum confideratur. I1ineelllcitur, vt interdluerhl CO~lpO
lita confurgat difcrepantia duplex:altera quid,clll mag ls ratione forma:,altcra ven" magis l'.nione fubleétl.
pa:
Q.V ART A A D 1 D E MDI SCY $/io, & de viribus proportionibusq;
e1emcntoruln.
CAP.
XXIII.
Adem hxc alia infilper ratione corrobor:ltur, fi à quatri.
nit:ltibus modo clefcripti s,ad qllatrinitatem Cphx rx'd e·
[ccndas.in hae vtique conlideratur & natUr3 medi), conll ~;
f:ltllr & natura circllnferentia: 10llcfcifi ime inter fe drfhl1 C,
' eqlw
tam proprictate, qll~m fitu, ConCi erawr infuper llin
de
dem fpatium,quatellu s propria virtm eentri porri ~itu,r:ln •
vero CpatÎum,qu:ltenus propria ma gis circufercntl~ v~s p~~_
tenditur.Hinc quatuor comput3ntur plaga: mundl, & q
tuor limiliter elemenra.
Abaaio ne•
A fubftantia,
A virture,
mobllis.
fubtili s,
acutus,
Ignis,
mobilis.
Acr.
Subtilis,
obtuCu s,
mobili~.
Aqu:!,
craff.'1,
obtuf."
immobil is .
Terra,
ObtUf."
craffa,
E
Alia pofitiqcarundem.
fiub tI' 1'IS,
nlobilis.
acutu~,
'
111obilis.
fili b tl' 1IS,
0 b tu lius,
Ir
mobilis.l'
0 b tU r.
,a,
cralla,
obtuCa.
cralfa,
il11mobilS.
, CITCllrcrCntl
'~c...
"
~ ' ll~ fenucns,
G.!:lorum quo d ln
.1pot1lwrnatur.tel
ï
amplifsimu cft, ideoq; oll1l1iû fubti1ifsimum per fU,b . anr~;,
per virtutCIll vero aeutiC\imll, penetrationi{lue :pnfslmt
per aétionem deniq; promptifsimum efi ad motLI. Qu?' ;1:1_
tcm fitum e11: illll1edio, naturam quoque feque ns m~tllr, ~m
gufii[sirnulll cfi,& denfifsilllu per fubnantialll,~er vlr~t!~û
vero obtufum,per aétlOné dCl1iq; ad motum eftrn~Pd s~·cu;
Med,ia ver~ duo ,medio in his n~odo fe habent: P,rol n e : urn
maxllnedlrtant 111 fpha:ra amùltlls arq; centrU, Ha.per, fi pe& naturam ignis terr.,"; plurimû diCcrep:it, 1Ile ~l1l1n Ha um
r
'b
'~ ha:e 1:
ra cent
tlt
am 'Itum, vt n unquaJ natura l'Iter me d Ill:
r. tdic
~
.
"
du
dc,ce
·
b'
vtnunquam l1atura 1Iteram ItIl.Aèrvero Jnter " feen-,
fi videlieet in fublimi ignis rcgi5e ponatllr.A ql!:l ~t1 .1 a& ter
dit,û fub terra cohibeatur.G.!:lel1lotlmodft vero!~ Ig.n':sc cres
ra tria conCiderantu r ,fcilicer Cubltâtia, virtuS,a~IO:lIc (ubpotiCsimum proprictates, videlicet iu igne qUI~en~per bilifialltiam cra(\irudo,per virtutê acumen , per aalOllt: mO vir.
tas. ln rerra v\?ro oppofita,per fllbrtantla crafsit,u~o, per cern
tutem obtufitas,per aétionem immobilitas. Dlc~ltlIraJ~ol1is
horu natura: apud Plaronem folirlx, quia infiar dlnlcl~ 1 cn c
trinx,trinas poCsidel1t qualitates:quod fi duntax~t ha, el' uaplanoru inftar,vnurn fu fIJ ceret mediu:quod videheet I~ qdifliute quidé vna c5gmcrer cum extremis, in altera verbo vt
r
' "
.
h a b ent duO us'
lerrec.At
quot1lam
cres Il1UICem oppolttas
'm O
vinciantur,opus cft medijs: quorum vtrunq; cum p~o:(1 in
d'10 d up l"ICI conue11lat
'la(rtatC,
qulC, 1-e,tllm cxtrcmO,tullle
'II 'd' n, 'cl'Ilcrepet:
r.
,
'q
u I C'in
CO
vnlca
cu- remOto veroextremo,
10
vna
gruat,fed ddfer:lt in duabus.Sic vtiq; ignem fequitur ~er, ris
fubtilitate & mobilltate igni pedimilis:fed quadam vlrtUer_
obtufiratedlfsimilis,ill qua etia vnic:. quodâmodo eum c le
ra conCentit:cum aqua vero duabus,Ccilicet obtufi~at7atred
mobilitate. Aqua fequitur aé'ré in duabus his aëri h~lhS: ni
vna ûmilis igni,fcilicet mobilit:lte clûtaxat:at difslnllltslgo.
duabus,crafsitudinè obtufirateq; timul:diCsimilis tcr r:!' JU _
fe
bilitate q uadam,fed cl'arsitudine obtufit3tCl1; fimilis: pr,o fiao quod ignis ad terram analogia quadam,id e!1: flUIOI1ISué_
mihtudil1e atq; proportione eomparabilis ûr,appa,rec: <jf'tUadmodum enim fe habct fubtilitas ignis:ld terrC.t ela 51 ad
dillem:fÎc ignis aClll1len ad obtlJficatom cerrx:fie iterUn~a_
immobilitatem terrx mobilicas ignis, Q!!od etilm co~ ad
rabilis fit! fed potiori aliqua ratione, i~nis ad aërem: ~e\a'.
aquam: aqua ad terram: ex confenfione qualitaW01 e nro •
l1Ifeftum . Videtur autem clementi proximi quidem ad P o'
ximum coouenientia ad difcrepantiam elfedupla: ad rern.,
tum vero contrà,dllpla elle ad conuenicnriam difcrep,ad"ctIU;
yI e
.
Igl1ls,
Aer,
Aqua,
Terra,
fil
1:
�In 'rÎ1n~llnl.
4 6 ,3
b'
r JtlOr.
e,l 'ro b:l bu ntc e''
r
/.I,vtJ
3$ Il blx i \'~Idc l' obJ bun
aqu
, d'ICr.lilt l'CI Il.ltu 1.1 III 1'1'Ile eCTI •J: viII nel'"1 fic fi,' vt matCl1 \:
"1
JI au ,
r,
l'
to llloru 11011 dlr Il' 111111. Cl1l,110'luln tCII IIlm nu: c\] 't,tll
,
a l'IT'
'
llt
Il'
l>
ru
Hl·
i
lell
cœ
tatl
III
1.1 Vlr : 't.II1
.,
t.llll ct C
J'
JI 1IH; opo1rcce,J tall ,.
tJte C Illll! J(IIlC"I'I~.
llll
,1
c'Jl
11'1
.:,v
cac
cta
ll1ll
l'I
'
au conci lanU
nen t l '
..
..
rC 1.•
1t 1,lbl non plw
.r lIe,'lIIt
U hll.1l
~. t([11 ve
.r le rCpL
f'
1I01.lI
'
1
l'cllicui 1 011111 ( 1 JI) orlll'1
'JI' 1
II11 .1!lrl(lll C"
ta I<.H
'1 11 .1 1 Je erClllen
lll 1< 1Ill( h1l'
III·•
"1 el.,
Il l'cr
.lfllerillt·(I•
.1ll
led
lI\
II'I
,"
1ll1
/1
jll,l: .11lt1l'1 '1
_C'
1.1 UI gCllltu_
III
Illl\
d
Il'n
llr
HIl
<l'
)II.
:t,I'
111
'·lIh
{'
•
mOrtll1l ca: e 1
'l'I ll ,,'
l
tvrH1JIl
ue'l III v1UClllltul 1111 ,, tl .
'.l'" CI'. ' Il.l
'
f l a,1 VII.1J11IC.
Il CI)"C' ltll
' II 'IeC'1 cmellta eonll.lIl:
1.1111 f1.1i 1111.1111111
• U,
•
J1UII1I
'
l
1
·/·
•
etr.
r
eCI
cll1
i'·ll
(J
ll.I.&
I~ () II leJ tl'
'"
, ù.
VIIJIII1l10, 1em e c Oltll'·l, ,
' ll .1WI .IC
llll,lll1Ili
lll\
obl
\im
'lIl
lllr
clI
l>t
em,l1l.:u
'
nx]'altllp
' , 1
r . llwll · I)CrCCtorr~1 t"
, 1 (, I ~nlr cu or·
en.lml
I 'ergJClII:r1
llIl
. ' ' ) lIi" j ti l"t
llU
'
tlll
l
'
l
f
.
•
Il.111 IICI
ICI 1.111I1ICCntur
:H, mll .cm vltJUl.,;
rlU
ml/ 'ce Il, 1tClllll•t.1nrJ•
:l'IC
' J
IllII
tlC
Jq\
l\C
l.lI
r.
11I1\1lrUIll &. m.
' lIC: 1C,1 tCrI' r LlIl I.lm dIe lll'I' ltl ) 111 .11l
, V.I.
CIl 111 f r.1, L.UII.I Vll
Ir. t l'IIIC11I
" lo,'U
cr
fil'
;ab
• l' .ltelll hue
Illie
:
Il.lbdItJt.
' • "1 U, .
,
t.C lu Illt • r
l
tle"
lIll
Ull
Cl)
It.ll
c.Hullu . . . 1 CIl fil'lIl
pOrc.lIlll.lhrorma r('Ico.'IIM r .ntl:,lëll
1cor UOi'
illu
Ibc
~
xu
,d
.I
la
:
' .
•
locu 1 .I l'/II
'luC
1, ' . , .
, ·lllu ,cP ~1II. 10 lutnlllc t'l1.1lubrit'I'' ,l}(lr '111[,,1
, 1 Cil1tl.e V I lCIJIllI
c/l IC,.
l'
"
'
/1I'O
l
(lI.U
.l
.
,
11. !cUlrUIIl JUC
u Oll1e'C:.h 1)11.1111
hll1111 01111 Il.l'
r.l·\l· pCrJ'
cr
IlH
l~
jUIl
ll
Wi
" lell .1 JpUJ
,
•• U.l rCl'crtllr
I!tH ogl
ellI
J"
i,l, &: lIlord.lci
] •UI11, tum , J or Ign cm JII'Cla <Ju.ld.i lII.itel
' ur.
cul
I;'I't'l '11 l' lult
nu d rertt'lllerJ
'.,1 1 0
coocllllm'(lUI ccrt" lluar
l uIICr.lcll.
vn,
o
Eig
.
bl~m
tlll
l;l.
11
e.HeUll\ l UC('tpllnu',c.llt-tllPIII~ Il'hu' (lUI III idl'.I cr.Il,l
t ' lIte e~
mu ,1 ' .
clc, dlC
edo
.
mp
~
'
CI
co,
IIlS
l
\)cII
'
.Id
"
11
lllic Iumell ,
fl
1 IIc.ue.
le vlh
-.
':111,1 '1 UlI1e.1I•l 0: 01<JIll
1.1111 vigere ~1J1lln
llln
~
ç
phu
.~l
1Il 1
O.llltclll.~t 1 IC pUI
,l Oll1bUI ~tCIIl,
~lboJl(; JI1.dp'C:.l Ill.lteli
1II.1In: 1II tcrr. v ru
d II1fel 'l Il.1
.pu
r
l'hc o elli wfllpe
t: '",,() c .1 II LI.1 .
Dl cmlls l'0/ ll 1110 ~11 Or
lIlu
hC
A
.
ltC
hlll
l'ct
alc
r clement.l: Pyrll1l M
mo
Arch ty.
...
l'IJwnC:'luelll.ldmo,lù ill
C ocy ~UI1l. nlCcm~l~ CU III 1l1lbu ,It,111l ho , 1I1l.1gill.lrw mil.
Ol1
vbi( ,
do IllU ,(1) ()~"111.1 IUllt ln
.:,:fi:ù l'Ill n.lwr.t (11[(11'1 IICIUillc.eld:
cJ1t
U\
lIll>
OIlI
111
1I.1
I11I
1\.
~'00
li.ll
v
llt.l
IUC
X
E
clC
S
lti
eltlllcl
V ND V
1111l!.U~,lllIrllpl:vt cldella.111I
,/
Q y 0 D TO T V S M
tll lt'glOIlH (t'l'cr
is:& q,uol1l odo !t;t:e ;alta
.1 : at'I; tJn t,i clli: CU:)C/
clll
,œl
l
u:ll
I
c.IU
tuo r componiturelcmenc
m,c
mentalé l 'lIel1l
.
elc
r
lJIl1
.l·tc
IUI
l'I
ra
i~
II1f
cr
ibll
r.ltiooe funt in cu:lo::tht III I.
la~excclJellcl.i, vtcu-IC'fh
al.
lllelltum.~ IlilC
clc
.1C
v.lle
l
XX
Jld 11!li1ltÏ
I\P .
fCla (?; Icll<lU.l clemellt.1
ni.1 rerum .C'
om
é
.lie. Si\luid
lI~lu~ 'luIIH1' .11'1' Il.lfll'vHe
; Il.Uur,,. <?,,_
ra ..
lIlu
i~ë
uf,
cui
inll
11l~
iC:I
l'lU
lllu{
&
lim
a
'
tric
IHI
11~ti s "'comc
rJ III 'Juollllct hUI Ü II'IIrdlJ IlIter MoyCi.co & .. Olll:, quen,
l1e
.
l'y
x hi~ llUJtuor elelvni
cu
poh
com
ciTe
1
cOllco
Co
uel?um IIl1l1l1li
•
clll.lel11l1)
. dCIIIII;lII c?gnomill.lc !\tllyfell. ) uoJJ euim Mo _
tio nc cOlliUl1lli~ ,
co~ . Ullal~.1leeru
i~in~alH:lta ~~IIIC, ,vt
IS
elc
N
CIIl
o~s
UIl1
' l'j, t y
l;
icï{
nin
tol1
Pla
c~
ulI,I & cer.
lll.llI~
. . . O.lIt,
t~agortCi
prlllell'lOctecle Dcu~ co;l em IIltelii
'
VOllu.1 dJ{fonantl.1 p,ltl.lt
fes Jlt , ln
geu o, r r ,t'Cl"
Icd
:
ll
,i"u
tla hor u in ca:lo 111111:1m
erd
.II11
Ilit
cen
lr
&
;tel
lt
lCC '
•
fi
i .1b:~l>i orili.v"k·
l'
De u pm uo ,IglICI\1
I'/ll
IIU
'.
CC
III/a
IIIIU
J:1.
Jo allté,diflonanti3 q.u~.;J: ntu III form.1 COl1fOIlJlltCIU mt raph
con 1,
ClpIOCI1I1111ll
UIIl . l 11I1
lice
l'UCCU.: 1&
0Hum. R. e1IllUJ Jl()(lul1gI J ti.linccriccic.
Jbt im pcr fllpClioré CO l; e!cm~ta hx c,lî ll> !tllla,IlC:I~() lIe~
.lm
.
vti'
t
c
d
.lUi
E{f
el
r,
ncu
iga
, Sc,1 all~
hil ite r rcJ
phyh':'l1onnulh Ilcg.lbllll~per I/CH
N 1 s. l'II AFgab it. Elfe vero in cœlo.
lltJ
u,le
c1e
,
nte
b,a
pro
r,
AR 1 ~I 0 T VS 0 M m Jgllis ma eco
L
pl
s
~
C
ico
R
hyl
J
C
ta
me
per
t
lIllh
.1l1
~udi
efi ,Itc
fice:clfc Inde 11I.11111113,11l1
rx{ em per lilo odi rl()prIU~ IUllIen.
fuas elTc ill iPto mu nJi opi l'cr (CI11 III a. ,Er go & I~l cu:J~ per
proprtulll en
1e
Xlll
ura
nat
in
elle
l C.IULJ.S cu:
rat ion es rU:lS:
XX V.
CA l'.
for nu s,Q uo C111111 pal lo. ca:ln: &
a
vir tut cs:& rllb.:a:lo per
f.
C_1I1
Il
ro:u
Il
ra
t
~
t~r
IIJ
rü
dunr,
]0 fupci ioriolls elcUlcllw
Odcra~nces
lli idcirco igneli c{fc JitB
r,c. ~II~I Vll t.urc' hOI u Ill
Ed,neq; I~OS tu~bcnt 'lui.cœ l!lJIH, ib n i>vcro lit rca lls.
ibi quidé protinus n~tJtu?~tlIIIIllO hem .lg nco lJ 'lllld~ n,ol l
clrc
i
.reqUia c,œ ll qlUal" nlQtU\ ht
cu:lo incerim infund.leu
c~lI[Jncc r~tlo:
,li furee pOll.Hur 111 mcdlO
~ec
Jr~llltcaurx 1,IullJ S
.dl
.i
~1/
oni
tlO
<ju
û,
pOl
eé1
h
hic
cœ
l
l,c4
.1re
~1l1
Ctl.
it
ri.l
~u
m
reg
pJt
ca:
Na
,~
iee
:hC
cum
um
icce
,tllJ
Jcl
egl
n
C',ldclls,r
breuIOIÏ
tcrrJ li
p,en cc aCcelldec III reél:u.
nes:geomc.tra vCroh.H l'O 'l; compr.t:hcIIJ3t Vile" h I:C gu proplÎus el[ circuicus: &
ra, & t.Jm en cu:h motus tam é eiu9 propriii cil quicrceeJemencoru e1ement.dlUm vero eôplelli tur : im o ~omp,Je.
tltu
&
IlS
ee,
heruabic nUIl'llla:guberna
[cparet~lr .1 centro,deCcé«a:ra mooijis rJllI e!emcncallS ,/u3m
ligllls quam
& aftrollolllO~ ta~lIl1l
.
pro
re. Pro tel lo q~a:hoec Cph ura hte r mouetllr in orbem ile 10ll:endo gll bcr nH , A udi.it
t;tu
etlc
,&
ru
aotc~ cIe IIlcn co
lel1u,pro tigura fua n.u
cn, ni;
ca:
t~
ca:!
lit
in planeris naturas de/ign
e
tus ~utcm rel lus vl>icuO<J;
hter.1s pOllent,es ~xp
ras
r.1c
iq;
den
t
.1ll
udi
fuo plelli~s fruit u,r" , MD ln natur.\. Si cui vero corpori
A
.
co
Ibl
c
han tes
h,x
?UO
1:
d
~o
.
~
~eJItI
q; viuentillm
t~m ~3curJIIS e/l~qu."l1
cllim à ter r"
aquas:poncntes terra qllo ur:mulco mJ gls IgIllS& at:r ca: ·
co~el!ir iglli , CII IlI
unt
pon
~onue~"e. ~axuoe
r.1
t~s
iljo
cul
,im
clr
mper im mo
dif
Ci.·
iü
ll.
dl
le/l
fpo
cœ
l~e
pcr n.1tur.l,h.~ u~ terrJ
fJcris lttcris collocanwr.
lu, er'''O in
11~~.IO,t1fslmUS ht eu.!
0bi
11l
el·
per
exe
lel hu m limiliores ibldé.1
em
:u
Sll
nc~
is.
eme
b/l
l
; vires ilJicquid~ e,
wl.lllc fcmper cft mo
s.
b/h
(]u~d fitlo
~'a
cru
llo
aut
'c~a
s
deb üt vt 3rb itro r, ali'llli
ur il~ re~il.'l
rx poncndas drC:l~1 fjlha::~
orbem.Q!~o~ CO lm m,?uec ,u :n vero 111 c!rculum tam ign cm
]elltifsima~ pcr modli cau s cortlm fecuudu forl\l;J ,ln corn·
Mo
,
tu'
ura
Illt,um c_/l, filllc & mO
etaru. Cu cui tu quo que
elementorll fub )UII.1 nac
e!cT?encquad.î:Ced naeuras ipC.1s, VHtUem, oftendltclCCUICUS com luxus. 1.1 ancre ver o 0ion
at:r
m
pat
qua
tici
par
dé
t.ln
ieis
eff
pol
.lcl
pecuu &
Ad hx c adJucen~ Platon
aqu.x eefiacur influxus pt'r i & Il.1bili centro foree lim ilio r
torit in ca:lo cllè negal>üt. a nltUra funclan.ltaq; Il funt ho iuilil>d
ind
vr
l,
r3ll
pri
cer
e
pro
tui
iu
, Vt vari~
as
por
Jmodu~
tes vbiq; propri
.Moueri ,'luté Cupcriora
'luoq; naturas,fcd (Juema ol1JLcommod~us ~ruerctur
Et al'
ue
neg
eoq
II'
NC
nt,
cre
rec
duc
rum virtutes in cœlo,clfe
Clonu vaneCJte pro
mO
d~ 10Ilgcl~i~ cxccllcntlo
. d~
pro
quo
per
Ne
erc
;.
fem
gcn
ren
v
cin
illi
elfe
,cx
uar
virtutes
d uegenc potius
1.
ntlurc: 11110. vt relllUs loq
qui ea:lum etfec.1IiJii,fe erculsiollc calefacere l'cJ roI a 'l,
fiunt:ita naeurdS in excelle l.1 ignis ,cminenti!~lm.i prx~ere
Com
rep
'"
,,
'
i~lal
un e folis lumen Cola cl
1t
u
l'
cac
cale
1
Ih/
/l1
cellentifsimo. Et ndtUra dicu cal~r(! mo~umq; yron~p[lfSl
uf~
crc
ln
rep
JI
cum
L
ra
1,
x
un
•
N
am
burerc' tur . Ca 1ef.Jciullt ,lUte: S l' d r
cœ \o renlibile lum en, viu i folidii fir,?amq; IlJb"ltdte.lt~lI)
, tuS aquea cl om lne
0 IS rab.'l~ a·t
ca VlC
e natllra N cqu
mu m. N3 cur a ccrrx I.ugir eri pOfslnt: & .Iu~a: qua radIOS
viuificaou
e 0 Jlcl"n
foli
ea
ign
, .
Jub rite r' pro
qua vld
e
' 1 f '.
uah
d
r
m,
l1x
.
<ltc
Lu
o
& llellis denlitudiné
,ne
9
erc
u.\
tin
fplC
Ull
pcr
tlle
re
fia
mO
d
' c,a eur .
prx
unx
Il,''
is
nL
a
ai!r
eXC3r lO. ltu rel fet 'HJ ior "
rre deh c.lrepelJat folares. Na turila
'lul or efi
N.1eur.ia o' uxa
. ltc ' .
me thp o l1 ' b
en tan to pro pln
Na
Um
'
,
m.
1
lltc
uce
0
,. 1h om/Ill us. vt deb·.1t Il no
, "o
<Juam no mm ant tr3lifl Îm a lellÎt"fcm, Et lJuod max~muel1.
"luantul1l
n tancum, a llat
qu am
~
calefatirçimam.& x'lu "bi
e, fi repercul!~ 'Ion
fererc, VHtutCm
uel
eer
,lII
efa
pro
t
lInt
cal
Xa
ll1~
me:
llta
ta
cont
dU
fe
e
us
U1b
/
i '~
velo.
S"
dd
.
u3muisex
N
vcq
iptis li ha:rarû labh'
is
hot
fi'
igl1
'
etfe
lum
ll cm
cxl
,
l'lU
,
<lll
1
'
,'
ca UC 'r
,
pro pnu m. d dle.h
"
wo . equ
'11 l'fi'
umotls:pcr qu an t'...lfsll1lC fe c?n_t~ngant,
,
lullx
.Se
alie
vm
1 am ng on s &
us
US
lll
min
mc & vchemeut
qUI>
mlL,etllllllaten~,lll
n
cifsimo mocu rapidlf~i
ldt: 10 cœhs
me
<!u
iiij
as
t.Ii
Q
'
eda
acc
non
;
loq
otfrus tam en illic refo1ut
, 'lua llru .
fllOci Ii or. triplo mo bil ior bdi or,
ViJ ctu r ignis 3ërf' du plo
lo mo
trip
l.o,
dup
r
ucio
<lc
la
~llt
plo vero acm ior ,lté ael
acutior du
Ru . (us 3'lU3 'lu.1m terra
or. Pro Ijuadruplo clr rllbtilior.
.1tl
pal
c{fc
rup 0 .Id motulU
ph .rn plo lulltilior,Ijllad
pvrtiol1cm
pro
lue
vC'
pl.i
dru
qua
ad
J
ccc/ erc vI'rn lilter co 'nJC uccClilm. Liigiori ell tnl l'ro grc fdunt:lx<lt aplld muti~os cfie uinctiam in ]'i~ pcrfcé b: laciones
,
fionc:tures otfcodulltur
ates ~u.tfi l'cr
hi~ vei'H l'cr tres qu~lit
III
ur.
ellt
cill
con
cx
n~ufi
dc(l: ad (oli
foli
'l;
'lu0
r
ï,ce
t:d.
ida qu,
trln a dlmclllioncs,& rol l'cr duplam 'lu.1no gradu 3d oa o
m
da Vrl); l'roccdll11u~, Na
las 'lu ano
cn: f~hdl~~ . hem l'cr triplll rlu . ~ur
s
mu
Pli
'lui
u~:
nim
,
~cr~
recl
cCl
S
d,\I
roh
lll
tfcptl::q
hm1J.t Cr g radu ad vi;;inc qUJrtO denlq; loeo a~ fc:caglllta
iolles.
ru~ l'cr llu.1drllpb~ I.H
illet I Qelln~ ,
er folidos numero~ obc
qllJtllor. 'lui rertill lll illt id dl, ter 3CCCptO./iuc du ao : VI·
de.
oél:oenim 3 bin ari o r"li
I.1 qU.1Ier
l:o ecr:rc~l~inta 'lllatUo
gin ll 1( pcem .1 tcrn:trio dnétcr Il'ldriplic.lto creatur, xte rum
1
i111
nario fimilirci in rrip(
themae.i .
l Pl.ltol1em congl uic :.s nll
V,t I;Otilis lir 'ln1nta .1pllt
,' mcdla
~un
n~o
pTl
dia
nd.1 runt tllI
CI "ncfi ad phyticJ,rl'petc
ue vlgllltlfeptcm
3t'l
o
oa
cr
inc
m
cni
fOhdorul11, POfllilllll~
deccrn &
, vidcliccc clllOdeClIl1 :1CljtlC vigillcx
Com pNcn ti:t mcdia "uo
cum
o,
ott
ex
IHlmcru~, mm
~él: r). Duotlecim 'lu iIl.;"
3ncur oll o,
liquidG cx 1}1I0 l11ultlphc
l~
Lm
lir.
CiC
n3f
m
pee
tl,rc
cil. tcrn~.
l.,
tell
ircp
illt
vig
C/ll ex (lUO
·.hc!! tlS
~tnariu scfi : La rm .1ur
u
lJtl
deI
UI
IIIJlio , ie.1 fitcl
n,lIs.rcdcx bin:1lio.1 t(l;tC (JI iCII ' dllo ,II> ollun.HIII J Cl ll'lC
iuç
I.H
hls duo ter:vbi dllodl.'l
tlO .H'I; tcr/l.,g innfcl't~.ltcm ex bll1.1
]~t ~r.,: Vllum vcrt> à vi
de elll 'I.?vbl
:
l!m
ti rge ri ,tcr trI.
flO Ica fit dccclI1 & oélo, ollonarlO qllld~ rem ow laws .1CCIb
ç,,1
ao numcruç narcen
~ btc ra 11110,
j lIumcro vir'llIr,Cl.'l't
pit vnu,vbi clicitllr bis:led Cil tl dllo JII ter igll' : tC rr.lq: med 1.1 :
v bi tcr tria.Similitcr cICIl1 tu r.illtCfl lll.l prOXI1110 'plÏdé Il.1er.l
..Ium ex cxtremiç contél, , rCmOto velo" VIIICJI1l III IItUJIltUI.
ls:J
in:
gcm
r
.1n
ort
rep
tur.1s
A
>co:
Il/.t .
E
S
�Compendium
nlé ignis propriu. ~o cnim pl;lrius, co lucidius :licet oculis
quibufd5 non.man ifefiius:& lucet logius quàm calefaci at.&
prins illumina t, & momenr o. & calorem largitl;lr c,;lIefaél:o
poft igné ad tépus feruante calort:: lumé vero largitur nulli.
y cl'0refibi prorri~. Siquidé abe,lIte igne,fim ul ,i,lbit & lumé.
,
P E Sil 1 RIT V M V ND I. 1 D
ST.
de intelleLtu & anima,& intelli.
,
gentia , & nacura.
~
ç: Il P.
X X V J.
F
, HU~,mad,~odum Deus corpus
conllrux lt ruundOln\lIn " deipceps que01ad modum munP
panam animam
Ollquà~ vero tracS:aui}
à media terra paCsim virturem conn el)cndi,p,rotendir. àme~
dia aqu~ ,difFl;lndit yim vit,alem.~b alire fim',htel' fenfu,alem.
ab igne r,at1ol1alem. Deinde à media plundl fpl,l~,ra Vlm, vr
di;i,mus,conneél:endi,A fph ;cra Lunx gener~btllll1ngellc~a_~jliu~que me~ia vim vitale~. à,s ole l11undl corde C:enfuj e.
a Zodlaco medlO firmame ntl ratlOllalem. Cum vero dup et
fit ad Deum ordo rerum.a lter quo ab eo procedunc ,,~lte,r quO
proceden res conuertu ncur (Id ipfum. plato p~ocef~lOIlIS o~dinem (ecutus cfi. vbi ait: Deus ilHelleél:um ln ;Jl11m a • allimam locauit in c,orpore. Conuerl iollis quoque ordin~m co'
gitans, ait: Deus animam in medio polital~ protendl t ea~
~nde per tocum. & interim aliquid eius eduxlt extra mundu.
quo videlicec. dum prouider et mudo,col1ercerecur ad Dcum.
tell)per~uit,aggredicllr difpuca!1duPl.Ofié,d it ,i nterça fe;lll te oculos pofuiirc pri us & jOfoTPlem molel11
DE C 0 M P 0 S J T ION E ANI M AE,
qU:,!m formata m, & mOJCfprmat:iquodamPlodp prjus quàm
& quàd per quinariu m in ea compon enda
<lni,m acam: non quia vel ~nformicas ance fçrmatio oem fue~
opportu ne procedit ur.
,ir. vel fOr)l1atio corporaHs ante animam . ,Ced vt cognofcere~
CAP. XXVI I.
mus tam formabil en:' lljlturam formatio nis corporea : graria, quàJ.)l corporea m (9f,m ationem gratia ,a nimx tanquam
Voniam multa qU:lJ pertinen t ad fphxraruanim~s,~é
fipi S"ç(fe, 4iuioitu s infii,Hltam. Volen s ita9ue Deus OP.l!S per~s,mociones. cp.mpoftcion ~ aniPlx. in Theolo~la P ~
feÇtum facere, viuum & jn~elleél:uaIePl eJfeçit ll}uncluJl) ; atnius cxpofuim us,jdcirc o in illiscxpo nelldis JlÏc & fmmus,
que v~ elf. ipfo fpiricu, &mater ia mundi COll1l1lqJjus animal
erimus breuiores.NaJ11 ad nOl1nulla lTIilgis propria !amyro '
Vllum conneél:erccur, l1)i/oteriam difiinxi~ in qll~tuor,vt dixiperamus . Principi o quinaril l!n numeru m compofitiOnl'paf'
lTIus,clemenca, quafi animalis hujus hunlores , quia & fpirititioniq; animç couenire cri bus de call1is ar~itram,ur; pnnfi'
tUIl)- ejus ~n quatuor volllerac cffe difiinétu m.QEat lior enim
quia flcut quinariu s ex primo pari primoq; Imp:HI collat.
ad mund, [pirinJln pertinen t. Primum quidem intclleLt us.in
anima ex diuidua indiuidll aq; narura.Scis aut~ parem n~~,e
fe manens immobi lis,fphx ra: motor fiue reLtor, ira regenrum appellar i diuiduû ,imparé vero indiuilibilell1, qllonl~ ln
dis fpha:ris ab llitore rerum o,mnium infiitutl ls· SecunClum
parres a:qualcs dillidi nequit, Secunda. quon.i a g~~er~~tJl~~~
fpha:rx anima, motor mobllis quidem . Ccd mobilis per fequi,bJl~àDco compon ulltllrom nia.per ql\1nqid,fi~, ~ ,
ipfllm .Tertium intellige ntia qua:dam ,huic anima:à Deo,&
~lIr,$unt enim eirentia, idé alterum,!laClls.mo~us.~IlIma ~c_
,inteIJeél:u fuperior e diuillitu s inlita. ~Iartllm J1acur~.id efi,
rà velut ~mni[i medi.i, prxcipu. l q~ad5 ,ratipnç çx Ipfi~ :u~:a
{èmin~ria vitalisqu e virtlls,'lb 1\nima pa fsi 111 infuf.l matcriç.
,q ue oml1lum genenpl ls compoli ra arbltI,an rur. ,Ter~~:lr\ '_
IntçlleL tus quidel11 Br. al1JlT)a [ublb 11 ci:ç Cunt.int elligétia veçllm anima lit medium vniued; , ~laturahter qUIDam l ~u CI
ro arq~e natllra fUllt q\.l'lljtaccs.IIIa quidem animç, !la:c vero
pit. vnillcrfi Ilumeri
materire .Horum ql1arllor imagine s funt quatuor elemenr a.
mcdili,E fienim quina
Ignis enim intelleLt um refert • Terra naturam , Incelligen~
rius perfeél:u denarij
tiam Aiir, "qlladen~q\1e animam . Et ficut igni tria propria
medili.N am quit quin
fum, tria quo que oppofira terra:. medijsq ue media quadalll
quies rire p'enarili dirationc conueni unt: lic tria incelleLtui propria corumq ; opuidamus .medili cfi x polira propria funt nauJf~.medijs quoque media.ln telleél:u s
què di fias in qllalibet
,enim indiuidllllS efi, vniform is, xternus. Natura diuidua, &
diuilioe quinaril ls. Pri
~ulriformis,& temp,o ralis. Anima verointe f ha:c Jl)edi~ per
010 quidem li decé in 0 r-t
Il:tcllig eoua quidem magis intelJeél:lls iP411s p~~ticeps euanouem dilliferis atq;
~ ~
,d it ~uam ~latura:.per animale m vero potentia m, cum natura
vnum,vi debis quina~
P9 t1 lfs qU,aPl C';Iu} intelleél:u con(el1cir. ~amobrem partim
rium intervnl i nouém
~':ld,ill.i411a ' djc,itl;lr, partim quoqucd iuidua. Icem vniformi~
que effe mediii. pal'iter
~mlbtçr & 11111Itifof!nis. Rurfus rererna partim & cempora vtrinq; difias.Si fecun
S S' j
5 5
h~ " Proinde ql,atuor vitre fecundll m quadrup licem mUlldi
do i oLto acq; duo par
fp~n,tum numeran tllr. Sarurnia quidem vica in incelf~~u filtiri decé voilleris.rllrfplClente patrern fuum cœlum.i d efl:,deum cœli fabrum. 10fus quinariu çqu<llein
ui~lis .1Utem in intellige ntia adaél:io nem iam 'm obllem detcr h~c n1ediÎl repor- 0 ,...
chnance . Veqere.l in animali virtllte iam amatc ma~eriam.
tabis. Si tertio in (eDionyli aca in n_:lt~r~ qu:~fi ebria. id e~.il11!).lerra maceria:.
pté arq; çria, vc( quarprxrcrea fenfus hmlll ratio ne quatllor ln vniuerfo connuto in fex & quatuor ,
rncraIl tllr . Prin~lIS vcique fenfus in anima mundi.c ommuni s
iteru medium verum
inqulm fellr~ls. & vnus.jde ft. imagina ria quredam vil'tus fic
accipies
inter extre~ntelligentiam cius comitan s, & formas .erum parricula res
~a quinariu m.Medii i.
~trinpens, vt !ll~ v n)uer~ales: atcing;e!).s inqllam in,trillfecus:
vbielue dici11lus ' Ari1del?que nuJh ~ 1,l~(hger }nfirum enqs, neque extra procedit
thme~içum. OEod alJ
~ .
vfquaPl .neqlle patitur. Sccundus vero fenfus in .tnimabu s
tem q~into decç~ p~rtitus in quinq; arqi quinq;,medi~ qd~:
(pha:ra;' um efi arque fiellarn, commun is cerçe impatibi lisq;
narium habeas.d iLtu fuperuac uûefi,QJ iasob res pJatO 11: ,1
!imilitcr , (ed extra procedcn s. Tertil1~ in particul aribus anifiributip ne vniuedi ,tum corporis , vtica dix('rim,allima~~hs,
mabus • vItra vim commun em iam per infirum enta ûngula
tom animi, quinq; pori[sim Î' capic,! ;Idducit in mediG.,~a~~
difiribllnl~ , & eX'trl fe porri gens , atque à pa[sione exoriens
,
verobiq; pnmit :tgic cie ipfa rei ipfius.vt ita dixerim , fllbû fie
fed delinens in iudicium . ~a rtum,de nique fenfum Pythatia atq; fundamé to,fille corporis inqua.li ue anima:. S~Sundo
gorid concedlfn~ p'1~ntis • imo fenfus fimulac rum. & id qui
de partiii vrriufq; concord ia. Tercio de fpecie ex partl~ COIl~ ,
~ell} fiupidllm • nulluU} lam habens iudicium qualitari s, [ed
cordia re(ulrante.~artode virtucibu s (peciei.Q!!inco a .
ln (oIa politû pafsione volljp~atis clüufdam atq; doloris. Sen
Ltiol11bus quœ à virtuciblls oriuntur . Volunt vero piato nici
fllS primus intelleél:um repr;efe nqc : Secundus illtellige ncia:
ad elf~nci~m anima: nia illa, fcilicet fubfifien tiam, conco rTerti~s vim ani.malé: 0..J1:JrtuS dçn~q; n~~lIr~lem. Mel~inif
d~am, fRe,cj~ per~iner,e j pel' ha:c fequi vircucem & ~~tione~~
fe ~er.? 0p,ortet Ipfa 1t?- munqi matena , n,eq; al~rer fu(c,p~re
ConcorJI;1 Ipquam, ~d efi.cong rua contemp eranCll. & ha
lll
anIma ~uam per paturam , neq; 'aliter inr~Jlige~tiam quam
quin_aria.fcilic~r genefu,partium,rationu,virillm,~aiQnum.
~er anlmam I}eque aliter jntel!eél:um qU;lm per intelh~e
ll
Confiat enim anin1a ex illis rerum quinq; generibu s,perquy
fI,am. Q.l.)enpd,nqdl.)m per terra accip,it' .lquan~ per Ilane
& pJrtes eius proprire afsignan rur.SlIfc ipit rurfus à Deo reru
aerem~per hu?c & ignem. Ca:terum quod drinceps his f)mi.
omnium ratiplles .Haber liinc vires multas proprias quc"per
Je fe~l\Itur,~Il~mad4e~te. Ait enim ': Deus anjll)arn iq Il)edio
quas edic & a~iones. vbi vero animam appellat coCOr?lalll
pqf~lt,eamq; In~e exteI1?~t p~r totum • ac demum pel' ipfam
vel concent um : memine ris platonem in phredon e qu,de~
FxmnCe camund l proFe~tt.PrJmo quidem lignifiq~ ;1nimam
negare aninïam elfe harmoni am,fcili ceç parrium corporJh u
& ,mp,lere tocam mundl molem.a lijs fci/icet virtupbu s alias
ex ipfis confeél:am,in e~sq; iacenc~n~. In Ti~la:O aucelll a:tt{i
undl parees, m?der:\! ltem. &.
fuprema fui circa ~;und 'lm
mare anim~m harmol1 lam efi'e,fçlllc;er pamum (uarum Jl1 b~
VHtlltC,Jd efi,lIltel1
'
, eél:uali
- , proui,fe ntia •mllnd llm exupera
manente m '. & ex fecorpus conremp erantem . Prxcerea v
q...uo d aucel? VIrtUS aIllmœ ab ipfo medio por~i'gat~r per re.
vait. Compof uic Deus ex indiuifib ili (empérq ue eodem fe
~lUerfum,bls per quatuor gradus exponitu r. Primo quidem
modo habente elfentia , iteruq ue ex ilJa qu:e circa corpofi~
n
1:
de:
rn
)
�In 'rim~uln.
id efi anim am,e xponc diuifibilis,medi:lln elfentÎx fpeciem,
muo dum VillCll·'
Dcus
Fecic
i:
alib
n..e hœc pel' illa tlUX dicir m. Vbi cnim dicir
viucnccm,dctc,animacllm,il1telle 6l: lI~le
di corpora fpar.
lllun
pCI'
ralem
Ilatu
d.tOl
nac
qll:ln
vitam
fig
mob ilire rquc agcn fam . vu;} cum corpore mundi cxrenfJm iIltclletlus anse li
sir
relli
tem. Vbi vel() ait intelIecrualem,in
prxt ctli, & indiuijibllcs
cos. ~ui proprie reO'endi~ fpbxrJS
iles feculldulll rempus,
utab
illlm
&
l1,
{unr 1 cUlldulll loc~1
ralis vlta formalt; cornJcu
atq;
oppo!ito fe mod o h.lbenrcs,
ait an!m atum , .f1gni.fi
vbi
·llt
bilis
muta
arq;
s
libili
porca dlUi
CUIUS e{fclltla <JIll'
lam,
lant
[ubl
:
dana
mun
cac Ipfam anima:
incelletlus. Dici
vt
llis.
utab
imm
dem.& indiuilibilis cfi, &
~ ~r.q; .~obilis,qt~i~ fons
ibili
diui1
odo
aOlm
quod
l:
tamé potel
,ad ùlUdi~ill~ ~ mobd.la dep~oprJus cil: VlfiUOl qllarundam
partJnllndlludua & Illlmo
qi
a6l:lO
m
cJln.II1tIllOl . Virtus ame
,& Il:abil!ter agi~:par
~ilis • quarenus cong ruit cum ~Iulnis , turn qUia multiplex,
do
amo
quod
ell:
Its
Jibi
tlln vero & dlUi
diui[um~uc dccl~nar : & motl~~ quia ad corpus mulci plex
.Han e Ha'i i anlJl1Jm appelarur
opcr
itcr
oral
remp
a
bills,lllll
uidua xccrn.1<']; , ae rur
indi
intcr
am,
terri
é
ht el1èntix (peci
Quo d a~Jt(:m vbi mu
:t~.
medi
ia
fus diuidua atqu e tem[,oral
fic.1lc vellt IJlCcllcétus
figlll
,
alem
c6l:u
intel
at
min
deno
dum
di corpu l'cr vitam Pllangclicos, ex co prOb3tur,quod lIlun
fe lI.IUet ad Vlt.t.
odum
adm
rat~r. ad inrc lleét um crgo quem
non [olum l':lbcc n:lturalicue
;
ltaq
um.
lletl
inre
ad
lttcr
f1nll
1, [cd viram cci~m aniJem vitam in matc ria mundl iacCl1rc1l ita 11011 mod o haùcl
rcm:
illen
[ccx
in
mal cm, id efi anim am
anim a:. vcrun~ctJalll ~n.
inte llca uale m qualiratem infufam
entem. Vblquc Cillm
n1Jn
1
fcipÎ.
n
iami
l:ant
fubl
telle6l:ualcm
UllCur, vt (Iucm:lù.
rcduc
iiti:lS
fubft
s
eerta
qualitates ecrta: ad
iam, ie~ inrclle·
:.1nt
fubll
clll
lllod um vitalis qualita ad vital
li~b~blltJam rc~e
!alcm
letll
illtcl
ad
itas
qual
llC
aual is qllOq
lq; p~t1[SlInuJllll1odIS.
J'.ltur. Compollie autc m ani01um qUll
llbuç. Itcm ~x n~.
gC~IC
m
reru
Prim us feillcct ex ipli quinCj;
\ . Qu:u to c InlCl)'
clUh
lIum
us
cntib
conc
ex
io
Tca
mer is.
onun~, vil! .lieee ~t po!figu raru m.Q !ün: o ex prin dpij s m~ei UnH]i r.ttlOlles IP culeOl
emat
ftacns mCtapllyhcoruml1lat-h
lCIOS, OnCClitlIS, figu.
aa eognofcar.1èilicet cffcntias , IlUI1
diuinis c~glla.r.l c/t,cx
a
anim
cllus
quat
ra qi & mot us. Ieem
nt, ,dlClt dle COIllP.O
JnCu
is
l;ru m gene ribu s qua: prim o diuin
llfcer C:lm figufls
us,n
rallb
natu
l1
atae
cogn
s
tel1u
Qua
1leam.
medHi obu ner.
uc
vtraq
r
inte
m
autC
s
& mot ibus ,Qua tenu
coutcmpcra~,
s{juc
nibu
ratio
numer01is cam (onccnribus
l,idcm,:1ltcrum,fiatum,
i:1I1
effcm
et
fcilic
illa,
vero
e
nqu
~li
od cx il!is pl~~cr ~r.imum
mot um, gcne ra reru m l!0~illat:qu
mamfelle 1lgmllc:tt r;p.
em
qnld
ntla
omn ia coponantur. Eflc
quoqueeffe, ranquam
it
.innu
tion em rei cuiufque form3lcm
ur,ll'lOni;lIl1 quod diclt
vero
Idé
.
rJlIm
prop
ntix
aau m ellè
ruit. Rur[ us addi·
cong
ali)s
cum
1is,&
libe t, & fecuOi in plÎl1
tum a~ aliad i!fum,
[c!p
intra
tur alcerum,qlli3 qu.'idam tum
pequuOl alJquandlu
qUlp
s,
Il:atu
elea
Prxt
et.
hab
fere ntiam
eniq uc mot u hoci n.l0 fuam quandam retiucat vnÎtat.c m.D
U : fiue e{fc.ndo,.1Juc:
at,tul
lu
ntla
co exitum quendam ex porc
usvc .age ndo. hgu!neat:
n[el;
exm
us
infec
:iotr
ibet
odol
quom
r tria, termlllus,l.nfi~1l
At fuper hœc quin que genera pon~ntu.lpfum vnum. Enen~la
ltur
pon
ha:c
ludo , mix tio, Super ma
t~r. Idem vero llatu~q;.
quid em diui num ipfum vnum feqUl
1ll1tudll1em com ltas,IlI1
motu
e
atqu
m
lteru
term inum . Seda
enta per fummii
elc~
uor
quat
di
tur. Deniq; lieue ipfa mun
lUm fub Juna, pel'
:ncd
per
s,
Ihbu
cœl;
in
us
uim
loea
grad um
quwquc: ~umma quad am
infim um vero fub terra : he genera
a? 1111:1, wfim a vero fu~
III
ratio ne poni mus in diuinis,ll~ed,a
mud lllem ,& termlllus
mul
s
vlllta
&
nim
nise
anim a. ln diui
al.terum, &Jtatus pr~
di.t
exce
infin itud inem (uperat,& idem
bus ornOinocOntr;l
non
lllfe
U
autcI
s
rebu
In
.
ioni
valet mot
fuper~ntur. 1n aoi
iam
Slm
vici[
ic
nc,h
fic:& qua: ibi fuperaba
ad f1l1gula tem ·
um
uJor
.ml potifsimulU a:quaJis cuadit Jing cipue, tum ferum me.
pra:
hanc
erito
imm
pera tio, Vt nOIl
eratam elfe velint. Con diam , tum muiicis r.uio nibu s temp
enirn inte r dlUiua & nagtuü c anima: m:1thematica.vtraque
mu1ici num eri anima;
nt
gruu
Con
r.
;wtu
iudic
ia
lura lia med
aque animaUl, qu.a;
terc:
prop
,
funt
enim
plur imu m. Mobiles
.. NOD ~olum veru
nt
ifica
fign
.cll: principium mot ioni s, ritè
!>lp.\r amm a:vt pcr
dcfcn
a.s
figur
pel'
etiam
[cd
.
eros
pet num
r. pel' figuras autc m
num eros quidem incorporea cogl tetll
n.1rc:· Lonu~nit tridecli
c:r
~~lit
cogo ofca tur ad corpora l1atu
vn? angu lo l~l duos
ab.
ulus
rr~ag
fieut
uia
œ.Q
anim
angu lus
laq; ~u~~anua pro:
dlllll
Hlua
iudlU
ab
ima
prot eodi tur.1 ican
dlU~1Jbllem:ac J.I
tus
pelll
tur
labi
.fluens, in natu ram corporis
llJm t1la per v~a:e
cum diuinis conferatur,diui1a videcur.
:~ pel' phlf.es
o,h.a
fublt
e
,at9u
agiie
tcm
virtu
Dam & 1l:abilem
lltterualhs:
ns
e~po
ac.t
~lt,
.mutabiles<}; vires aétionc:sq; pera
us,lDdlUl[a cenfcrur .No
rallb
natu
eum
ur
erat
eonf
Utem
SllIa
nAas, vt 11Ia,Ccd ea III
.enim alibi habe t partes alias 10'0 diiiu
4 65
ia mob ilitc r tt'll1jlcreo.
qualibct todu s p~rtC tota : ncq; omn
~ub~to c n1èquiru~:
ctbm
.hi!
I
1I00n
fed.
p.erfeq,ui.tur,li .cllC ill~,
1 .1 CUI1\ tli.w gul
:111111
per
Infu
hoc
111
xterncq, poli Idee.Llcet
cfi C.Hum (lU,> llu.
.l
figur
~
prim
u
lglll
~li".l
od
e,qu
c~mparar
c6l:UIl1. Anim al/m i_
f.lbusc~lllblltC .1.lllel prodll .uncuriulur
vi~c~,qll. in ipCà in1~u!t
ddll'
lltc.r prll~l~ m!lIu 111 plurc~
eur lU rc:élu,JlIm.l divlde
uci
prod
r:ac
untll
~Iblg
1X
gCl1t
t~lI!
: dcf< en fil "b illtc lli.
Ullllt:lCC labiCur III n.ttllr.lI\.l.I11 tl"O Iluide
',id cil: III d,Crurriore
ill~
'
vire.
r
oRlII
pl
trcs
gent la (umm:! ln
talldi virtllrrm:
vege
.ill
ll1
fel!f~
llllll cluendalll ratiOllJ!elll,in
ç, in tics dcu6l:lJ
o pmô
~~llladmoùum &. tlJang~t1l1~ J hgllc. 011111111111 gCllere pri 1.11ll
IIIII1
JlItC.
0
DI
.
o
ducl tura ngul
'lbU SCÜlllifI:CI I,& illlCmam,& ~x pl.lIIl~m qUOd:tllllllOÙOVlJ .1 Il gel iC.l ClIl'CI :lnim.r
ellim
~um, Vt H.l d~xcnm.c.ldelc. Més
viribu ,C d pur. lmë cil:,
lIlf;l'I Ilbuç IllCr~ f,: ".UIl is indigct
rior.llloll verglt, [cd
infe
.l~l
,Iccm
lell
~OC.lq ;. n:co }tq; 1ull,
onu clrit m •J ,le I',],
c
mOl
ulJ
l,
,clfc
ccCt
fol.tm
lt3CC
ln• duUn
1 ,vllll
•
l\. '
& xqu:!li :
cft
:laio
nilll
VII.1
.ltu.r.
r
IU
11'a
oco~
c. :I\..UOCHCU
mir.1 <lu.l'd.l vrrlllf'luc
flcllr ~x vn~ &: a:qu:\I,1 IIlC.1 Cil , ulu ,&& vlul11J Iigur:!1 ii.l'r i.11
~
c.lpael~as.1 rx~ercJ Hwl u pflm
I. VICIIll.l'(llIiafi " lIrx
ma,qula vna ClrCUIll conccn[U~ efi IIIlC.
ullr fJ le e pr~~
1ilbc
C~
pllll
.·,ll"o
üur.l
ciiU
cxpluribu linci
li vldc:ltlll' ;Je;..
finci
i
.(JlIJl
.i
plllquill~'pa.u!lrilll ~d ircult fUlIn lllllll'IÏIIlU . pr clCatlll.l
oJnn
~ç
llcêtl
,lIlte
r&
l1Itc
~1I1l
cederc.
abfo ucu ordo lelllll1 vl~
Deo,~ ' '"tclleaU.11! vultlJÇ, HI en.
get,.lcl (IUCIl1 Il.ltura~
rcful
.l;
n~tur
tiJl111 onllliulll.in (pcculo
l IllJgi~ 'lue accedullt.
.1till
gr.1d
i
mag
ll
fill~1
tJtI.lh
•
l
I~ f011l
rcucrramur.
lam
lniU
ad
unc
s.N
.1h~
u
Scd dt; Illtcllcét
CY R AN IM A
RE l
MI'
J-
e.\:.
t.1: compar.1Cur:cuc onl()t1~ntix mulÎ
I.
VII
XX
· AP.
qua:rimu • l'ri·
l iapotif.imü,lcAnim.1inpr.t:l'lncia
t tci cOl\1politç
lingl
n.lJu
:lllu
• . mUl1l,quamobrcm l'Jato
concordia <jtl.ldJIll
rei
1ll
cauÎ.1
ob
quam
lll1.
CUUd~
.s
{Illlllcn~
tI.\: mu(ic", l'rin cipio .1l1iOI11I~ll~I~X. TerCllll11,CUr cou [on.I.1I
cH.t.une: lama cH /llUltia
{'Ohr
m~ •.& 1l,ndl!T'ol~btlltcr COm
l.i IIlCIIII.1rioIlC.ld e:l vcrt}lIac
1
ra
IlJtll
Vt
,
ohr.l
~ulUp
.lCC
p!JCH
0 eOl1ll'ulicls,(!uiuu'
gat <Jua: llln~ 0l1111illO cOI1lI'0lit.l. Idell
ÎtJre , Ii:d.dfilll.
'lIin
I1
OU[.4
,/JC(\
on
.lmn
cum nllturah quad
Dcintle 'lUI"
ur.
'UfJC
fi
h
1imi
o
toUe ~onfClltlt'(luod.l!nl~lOd
CUIllI'0I1ItUr. &.. '011 lIbu~
Ul\lJ
e,x
&
cu
lIlen
en,
lI
rcrul
a
med~
lIl1 vel COli orJi x vcl
cordlrer cUlltla deUII1Clt:ldcoqlle cuid.
~!ènil1llluOlll.lll1 qu.t;
l
tur:p
JI'J!J
~ollcordlt~r coml'01ito eOIl
, anlln.l COIlClltlt JI1U1CCIlI cun d1Il O.ltura lllrer [c pugn:1l1t
non ini Urla ~ol1cor.
Ji~ca COl1lle6l:lt,connc,xa co~dè:ruat.lt.lq;la ITI.1xime 0 ors inl.lIlt
filbf
huc
JIIS,
dia qua:dJIll fubll:.lntl
cum ilJa eu1 <Ju.\: c.ttcris
dilroJubili)ll; :1l1il11.l iudic.leur: At
coucordite!' cOlllpotita
e
fslnl
[.l;!'l
,
Jltur
ncl'!
.l;hc
r~l1(ibus apPI
ordi;!: poeiEimlt mul iconc
l'Jaco
cur
O,
1lot !qux reba tur tCr.rl
tltl' acll1xc:Mulic.î
ondc
ex 1J1ll11e~ exprel1eflt :lIlim~. Rcfp I1lcdio,p
iii
omn
en uc mot u.
fieri
<:ntO
cJcpl
lln
cOllfonalltlan
, vt 11011 micnire
pCfu
s
Jure
ad
& hu~c qUldem otblculare~l
tutn med ix tCI'U, Cum mot ioC,
uenH
COll
x
a.l1Jm
cam
I!t
r~m
reuolubili.IAddc qUOq concentuy
OIS pnllc~plo III .C1rcuicum
qua1i an.i 111 li tus, atf'eétulll
fc°tlfslm~ I1Icer. llJ~ q ua: [ellç~untur.JlUe
e:10eIltJS, fiue fOllallCIY
lX,
anUl
onem
~atl
cogl
;
umq
eufu
in l>rimis Clll11 OInimo
(lue
.iJeo
s:
içnte
'1ud
os
perfere in alllm
1pcécJIl!, & li pur"
em
quiù
vifum
:ld
cong ruit. pra:terea qua;
acia,& per Ima
etflc
unis
moti
q~oaa modo funt,ran.leu abfq;.
a:henduncur: idco
.Ippr
s
1xpIU
ra
natu
rel
;
oIbCq
folam
gll1em
t. Qua : vero ad olta paru m lIdmodum mouereallimos (olena poriu~ inl1l'UmCllta
riali
matc
e
vald
(tum,gu(1ü,taétii, qua1i
a pelletrent. Coneclltu
fellfuum litillant,quitm animi intim
politam mou et corpus:
u
mot
in
ram
llatu
am
j1utt'm pef ;tçrc
ac:rcum anim ;: Cortum
fpiri
itat
per punQcatum ai!rem conc
fenfum limul & animG:
it
a/tlc
,
l:um
a/fc6
pel'
:
m
Ilodu
qi
poris
deniq; per ip[um 1ubti_
l'cr ligl1ificiltionem :lgit in mentem:
perc onte mpl atio né
c~:
mcnr
lis aèns mot um pene trat vehe
m mira quad.i vo.
!Jtate
qU:1
em
orm
conf
per
iter:
fuau
lam bit
~l quam mat etalel
[piri
tam
'
ra~.
n~~u
lupt ate perful1?it:per
1ll1em. Et pro •
hO!1
leat
vend
fialem.,to~um Itmul Uplt & 1Ib1
q; concentus ofentla
dlllg
e
art,
arum
Mu1
a_
~anr
quIS
fe6l:o Il
cura vel fapores gufiui
ferct auJl tul , quata natura: artlsuc:
io cognofceremus ft.~
ldub
rocu
vel mollia ta6l:ui o1ferulltu.r,p
melo dia. qu~m vel
re
rOipe
lum
al1JO
ls
mag
to
~nul
pollinem
unlliol eac occuta6l:
ru
prun
ellus
V
vel
ulll,
gufi
•
:Bacchus VlllO
'
' .1
'd d h ~c, qu~u
faprUf\l indu ei,
dl
mun
Plato
vbl
pare. Accl It a
ndo " 'UIU ad lel'Iqua
cina
ratio
Ipfo
lll
tC:CU
tum
m,
ellte
loqu
"
dl
.
Apollineuill Cantum apImperan ~,e OqUI.UI:n Iplulll qu.lli
anim l qu~m COl'pOi
p.nm~ mll1tcum,o~lgJne~l mUlldan ram ca limiliter ration/:
llluJi
m
nata
de
III
am
alllm
t,&
ns elle pura
c~o q uod in cœJc fii me,ltha ram l,u1fare ,œle Hem . f. t prof
Iodia
T
l
�Compendiuln
lodia eft, tum ex tardiori mom grauis tonus. tum ex motu
velociori tonus a,utus,idem fub cœlo cft grauitas,& leuitas:
itcm frigus & calor,rur[us humor ficcitasq; elementoru, Idé
iu generatione reru, materia elt & forma. Idé in hum anis in
gcnti;s,manCuetudo & magllanimitas,temperatia arq;forti.
~udo. Et quemadmodum ex graui acutaq; voce,lic ex geminis cunais, quas narrauimus naturis,vbique fit vnum.ClIm
igitur confonantia muGea quali viua lit, & rationalis & eff!cax, item vtpote qua limilima,animo qU:1m gratiCsima, rur[us totl'dibi homini! vendicet, & quod maius eft per ipCam
f.laus utanimus,faaa Gnt omnia, per ipCam conCcruentllr,
per ipfam & moueantur,haud ab re Plaro 110fter anim:\ elfell:ricem,Ceruatricem, motricem omniii naturaliummuficis
prxcipue numeris rationibus(li deCcriplit, nllmeris inquii no
mathematicis accidentibus. vt {Iuida cal umniantur,Ced idealibus numerorum mcraphyficis(J; rationibus conftitutam.
r
R 0 P 0 S 1 T ION E S,
ET
P R 0-
portiones ad mulicam Pythagoricam
& Plaronicam pertinentes.
CAP. XXIX.
Hthongum,ideft f011um mclodi;s aptum voeant, quo &
gquiorcm, & acutiorem facilè quis edere poCsit.vt ne·
que tam profundus remiffusque fit.vt fit lilentio limilis, neque tam altus & incentus vt perftrepar. Crauem fonum motll remiffo & tardo .aclltum intenriore & vclociore creari
putant.Q!lem:ldmodum vero remiffus admodl1m, & tardif.
ftmus motus ad quietem quali videtur acccdere, lit Conus
grauifsimus ad filemium. Rurfus ficut vehementifsimus ceferrimusquc motus ad violétiam. fic ad olfenfiooem fonirus
acutifsiml1s.lnterualla vero [onorum appellant certos exeeC
fus inter eos in acuminc grauitatequc mutuos. Compolitiones autem congruemium fonorum ex opponunis proportio
nibus conConantium coniunEl:iones. oaptationes quoq; fi .
dium in mu/ieis infirl1mentis,Gl1e in vnico tctrachordo,qU:l_
le & inuenit M,ercurius,& Orpheus con~rma~it, li~e in duo
bus tetrachordls per chordas Ceptem V11.l COIllUnaIS, qualia
Tarpandcr dicitur etfeci{[c, lille in geminis tetraehordlS pec
,hordas oao diCpofitis arque diCiunctis, quorum Lycaonem
Samium fui{[e aflèrut autorcm,Gue in tetrachordis quatuor
cooiunais, atque ex fidibus quindClcim Grxcorum tandem
omnium approbarione conftamibus.in his omnibus terrachordis gradatim diateffaron refonat c011Conantia. Iam vero poft fOnorum, interuallorum, c6polirionum menrionem
aù pfOportiQlles,ex quibus fiunt confonantix, procedamus.
Proponionem xqualitatis nominant.quç fit ~nter rerminos
~mllillo inter fe pares & a:qualc3, vt inter vnum hoc, atcJue
Illu~,& cubitun,t atque cubitum . Inxqualiratis auté qux inter 1Il1pareS ~ell~a:quales,vt int~r vnum atque duo, & cubitum ,atquc blcubltum.Et ha:c,quI~em airera maioris inxqua
htaus,vtdllpla:altera vero ml1lons, vt fubdupla . Pra:terea
proportionem in~qualitatis rriplicem in pra:(elltia conGderare debemus. Pn~nam quidem.quam multiplicicem nominant, vt dupJ.ull,tnplam.quadruplam:qux per maiorelllllU_
merum n~n diuidit millor~m,fed relù~it mult,iplicatéluc ro
tum,uue blS,fiue ter:atque Ira pel' modn numen 111finite mul
t!plieabilis IlIfinitè pr~cedi t. Secundam vero.quam fuperpar
t1~llhrcm nuncUpallt,l~l qua maJOr nun:e,ru$ ~ra:rer id quod
mlnorem comprçhendlr temel tOtUm,dlwdlt IpCum deinde,
partemqi diuiCam fuperponi tou.Ced partem ~uam vocamus
aliquotam, id elt, ex qua aliq uoties replicata fit torum. Harum prima cft feCquialrera, inter binarium & ternariü. Ternarius enim binarium comprxhenclens,addit in[uper vnita·
~ern,qua: bis reCumpta binarium elflcic.Seeunda fefqllitertia ,
Inter quatuor atque tria . atque ira in infinitum per rnodum
'~lDtinui diuifibilis in finite proceditur. Tenia efi fuperpartlens,qua: toti Cuperaddit pareem, qU:l! aliquoties accepta tOtum propqe creare non valear, qualis eft inter quinarium &
t~rnarium. Nam quinarius vitra ternarium adiunglt binanurn,qui & Cerne1 fumptus non implet ternarium, & bis ac ~eptus e,xcedit. Proportio hxc quia rotum diuidit in partem
~efiltutloni torius ineptam,ineptavidetur ad eonfonaneiatn.
ln 9,ua omn!s diuiGo ID totii.& multiplicatio in vnum necelf~no :eltltultur. ~ecllnda vero aptacenferur, quoniam & fi
?IUldlt. t~~en a~ Ipfa refiiturionis facilita te non errat, & in
IpCa te,rmllll
Inuicem commenfurabiles iudicantur. Differenua enl~ Inter duo atque tria eft vnitas. ha:c vero eom{llU1l1S
e ' b'15, metltuc
' b '1, eft vtnuc.que meuCura 'Accepta
mm
I~anu~::er accepta.tc:rnarium,Sed inter quinarium..& ternarjum dllferenua eft. blllarius'hic
,
. autem no n pote ft a l'1'1 uOCles
a~ceptus vc 1ternanum . vel quinarium vllo p f i
' , P
,
"
,
a-.lO meUn.
ro
poreJo ~e~o puma coneen,no,us accommodatiCsima eft. NOIl
enlfll dlUlellt, Ced & multlp hC~Qdo reltituir , & relti t ucndo
P
ciTe
multiplieat.Neque qua:rit aliul1dc menCUr.1U1. vt Cupcrpart,i.
cularis, Ced minor terminus maiol'em metitur, in dupla lm,
in tripla ter replicatus.Neque ab integlitate,ueq; li limplicitare eadit,Superparticularis autc:m ab intcgriratc quidem !a.
bitur:diuidit (:OIm: [cd Ccruat limplicitatem,per vnam elll,IU
quandam diuidlt ~artem.Supcrp;l1lie:s vero non modo amlttit integritatem, led etiii limplicit.1tem, vbi plures c6rnl,fcee
partes, 10 Vllum quiddii refiitutioni rorius ineptum. IdClrcO
hxcà cOnf011alltla diffonae, clux vero Cuperiores conrona ll [,
pugis aueem multiplex, maxime dupb. Nempe in ha,c nOI~
videtur ahud proprie aJiud Cuperare,fed fuperari quodhbet a
Ceiplo.N:un in dupla binarius fuperat vnulll vno,Qyate~na
rius binarium binario,limi li teril; dcineeps, Addc quôd pnm,a
eft inter primos numerorU111 terminos, vnicatem Ccili~et binariumq; progeOlt.\, Progeuita in quam fola, abf9; aharu~l1
c6mercio,quali libera, & ab omnibus abfolut.1. Tlipla v~ro,
dum i11ter V11um orirur atq; tria.Cociam haber feCc:luit~rtlao1
fimul inter duo triaq; nafcentcm. Q!ladrupla quocI; videe ur
fet~uitertix cOlllmHè:eri. Nam cum prilllum quadru~la 112fcitur quatuor inter & vllum.oritur hlllui & ft:lquiteltl:t qua
[uor inter & tria. ltt: dupl:l proximè oritur ab ipfaxquahta.
us proporeione,ab hac tripla & CeCquialtera. Ite:.i tripla qu,:
drupla & fefcluitereia nafcltur, alixq; limiliter. QllOd <l'udc!
nifi prolixitatem vcrerer,pcrfpicue demol1ftrarclll. A~ dupl,01
igitur tanquam ad prillcipium atq; finem omoes aha: rcdl'
guntur,eamquc vel cliuidullr, vcl mllitiplieallt. Dupla enU 11
prima. integra, lilllplex. abfolura & xqualifsima eH,ve ~JOll
mirum lie coConamiam ex hacipfa nafèe1Jtcm elfe o01nlu~l
perfefriCsim.i. & appellari Diapafon, quia & ipC:, pcr onllJ1a
pl'otendatur,& omnes proponiones reduc.ltur ad ipCall1.
rum alltCtlual11 eOllfonantlas proCcqual'. admonel1dl, fun~us,
quem Grxci Logon nominat,nos l'ationcllI propOItlO ncm '
'lue 1l001inare,& qllam i11i Analogiam.llos rationis comp'rationcm tiue fiU1llirudinem ratiollis & proponion:t1itJLCm
rurClIs,appcll:ltiolle vere Lam cleganri qu1111 propri:l, Et Pl, O·
ponionem q uidcm inter duos neri ter111ino~ : & <lu:lndo tI[C
fit, eonducclls videlieet ad melodias. defilliri mutuam du:rum quantitatum inter Cc eommcufl1labihum habitudl llC •
Vt dupla inter VlllIm atque duo, & {e['luialtcr.1 iurer duo
qne tria,limilesqucdeineeps . Proportionahtatem vero de ,'
d lIarum proportlonum
'
, ...
"" · eeu
J1ln
mutuam
eompar:lt1QJle
ve-
Jfi'
quando dicimus,quemadmodum [c habcnt duo ad quatu~r,
ita quatuor Ce habet ad oao, per ratiOllem videliect ,{ tfobl'p
duplam. ,~x qui~em eomparatio, quia inter t:es ~t terlll~:
nos.eont1llua nomwatur.Diferera vero eft,quoues 11lte r pl
l'es elficitur, ecu '1uando itaconferimus: Sicut duo:ld quatuor,ita oao ad [exdeeim Cc[e habenr. Item comparatio ncm
ciuCmodi effe triplicem,feiJicet arithmetieam,geomet.ricam
~ h,armon~cam. Arithmetic.uu in Ilumeri paritate c61dlere.
SI,C ~nter trla~ fepte'm mcdius eft quinarius,numero eo.!e~:
fClhcet bl11ano alterum terminum Cuperans. ab altero fup ,
r.\tus,per proportionem vrrinque bipareientem. Geomc~r~
cam vero 111 rationis çllualitate litam eHè, in qua [unt 111U CI:
plex a~que Cuperpartic~laris: quando videlicer ira com pal .:_
mus, IIcut fe habent tna ad nouem, ita nouem ad fepte 1l1 ~
que viginti,nam vtrobique tripla,Item quod eft l10uena rlUS
iuxta lènar,i um,idem el~ [enarius iuxta quaternarium. N~~
& hIC,& Ibl eft proportlo fefqulaltera . Dcnique propOI riO
oem harmonic<lm in quadi limilitudine eollocant,per qu am
tribus terminis in ordinem politis .lieut maxlmus termi~uS
aCpicit minimum, limilirer diftèrentia inrcr terminos 11la lOr
minOre!l1 rc;:[~ic~t diJferentiam. Si enim ponas tria,,<iuatuO,r;
fex. dlt1erenua Inter fex & quatuoreft binarius: dllfère ntl
inter quatuor & tria, vlliras. lieur auté inter fex & tria dupJa
ratio efi,it~ in,t~r duo & v,numeft ratio dup/a. V iget hic alee~
ra quoquel1m!lltudo,[c!llcet portlonum: Simili lIanquee~
tremorum pOrti~ne m~dius ter1llin~s excedit atque ~xceJ~:
tur:, Quarernanus em111 Cuperatur a [en:uio per ter~~aOl Ct.
nan} part~m:[uperat,quoque ternariU111 tenia ternan} parte.
III hac vuqu~ artlfiClU111 ver[atur harmonicum, quo d
P?rt1ones '1Uldem Cu~erpartientes quali di[gregatas duio ~
nasque deult:lt. muluphees autem & fuperpareiculares ~d
llutt1r, com~onens duplas ~x [eCquia/tera arque CeCqu~re(r~a:
per harmolllcam qualem dlximus rationem concordl van:
ta te ~audentem ',Amat vero,quemadmodum dicebarnu~, co'
parauones muIuplices ,neCl1on [uperparticulares, co Infuper catione, quod in his tanta eft ad idem reftituendum proc1iuitas, vt quando pluces cationis eiufdem inuicem c~rn '
ponul1tur. medium il1 [e dUaU111 tanrulldem multiphcet.
quantum ex trema li inuicem perducantur. Pone duo, qua'tuor,oao : ficutaurem bis oao, fic & quater quatuor, Cexdecim procreant. I tem pone, quatuor, Cex,nouem: lieut erg o
q~ater 110~en,t ~ lie ~tiam fexies [ex multipljcant [ex atq~e
tnglllta. Slmll!ter 11 duo III ter extrema media intenecen s,
,
puta
f?:
�67
4
voce s plu-
In 'Tin1Xl11n.
cris qu~tlIoratqllc ofro.
puta inrc rdllo ~rquc [cxdccim poru
a proximum urio nc
dupl
cri
Ilutn
ccps
dein
Omnc~ cnim hi
s, rantlllldcm rcduea
ceim
(cxd
conrpiciullt. Si ergo duo in
Idem conringi t in
is.
l/xcr
pcrd
oCto
in
uor
quat
li
,ac
porrabis
mul tipli eibu s. ln (uca:reris tam (uper p~rticularibus qu:i.m one tria, quinque,
DI(p
idem
fit
pcrparticntibliS autcm non
ariulll cft hJbi tudo fllper'~ptem . Sieut à (eptenario 3d qllin
um. Vtr.obiquc cnim ~ux
i
1
tcrn.1
ad
larlO
qUlr
i.
blpa nicn s,lic:
llr. SI ducas ternarlllm
llllllt
:lppO
pcr
~ua:dam part e coti ill(lI
proercaois:le fi tlllicrum
num
em
eund
,non
um
n.lri
(epte
ln
u funt 1l111lcipli ccl:
grad
c
itaqu
o
Prim
um.
fcipf
nari um in
us.' per cas Illlmcri
bam
dice
o
mod
<Juoni~m prxc cr id quod
lu.nt nUl1~CloS.
af~JC
omnes refpiciunt eüarn vnicatcm, dllm Cth Vnltatem Il,f301
qUI:l
lcs:
cul:l
parti
r
fupe
lu
Sccundo grae
quand.am fpcGbtn~ panG
no? fpeé bll1t, fernper mmen VIl3111
ertlo fuperpal tlentCS:
01.T
data
mmo
acco
ynllm
grum
Illtc
ad
Qga mob relll hanc
erc.
a(pic
ntur
vide
Ul11
nelltr
<Juia ho rum
uam concordia:
tanq
,
a
ollie
harm
ltas
oelit babitudillcrn fdeu
i~ propo.rtiolitat
a:qua
ip(J
reJI1~alJtCOl. Opt at enim , vcl ex
r:1tionalz, Id c!1
ex
vd
:
iccrc
conf
c
mqll
fOl1u
111
V
l
ne vnltlOCllO
tJtis pmporti~nc, xmu.ltiplici & [lIperparti clI Jari inxq llali
m ve~o çqulfO~1U~
T~'e
a~e.
conEl
]ue
A1<
fonll
xqui
<}1Ill10cum
IO:u~: q~la III
prox
~
qUJ
lit
~no
vlJif
is
ConHat ex dllpl;z., qual
clldoq; admctl
tltur,
l11C
rcm
dupla & min or terminus malo
Jlio Ilumcro 'Jllàm
nô
r2t,
fupr
rem
mino
vbi
r
maio
~ql\at:&
er:Jle videcur.
lpfom ct min ore, Vt ita dixcrim, cxup
<t. V
N S o·
0 D 1 N M V S l C (5 CO
üur,
ctfic
s
i
mule
ex
vnum
ijs
naut
l'cr qllod eon(011;1nlia dcfinitllr.
XX X.
CA P.
fue-
s illuiecm
cmadmodllm mooici pcritifsiml cerro
p~r quao: ~11 vlIt,
ifc~
comm
ne
ratio
lam
cos ccrra qllar
~
s atque dluCrl.t; mJe cnx co~all1l ouam quc form am plurc
lliC e?lleficill
ltCIll qUlll
«:.ll1t.& vlrra VIOl clem cnra lcm, virtl
a.tlS. cOllfct1J~lI.r,.1X
ithrid
M
in
d
qUD
tur,
ilèan
Jtlirifice oanc
IlIllll!ecr JI tdlClohf01:
ifcfiu
n1Jll
elt
And rom achi thcriaca
ri .. S ft.igl,J:15 ,voccç
lllatc
i
~mi Mulici gralliCi illlas voccs qllat
lOcll t\:r gr.llI!: vt
med
s
rurfu
.lS.
ealid
i
qu.li
as
Item acurifslm
a IJtlÙlIC COIlt~l1t
lS,
(iCC.
vt
as
acllt
}Iumid:ts IlIc,l iocn cer, &
cx l'luI itHl1 . tlllÇ vler.1
fiat
.a
form
rlalll
x
qll
vua
Vt
t,
er:tn
tcmp
per & ea:h:ltcll1. Q.!lOeI
l'ocalcm virtlltelll contètjllatur lnfu
phrall:usque :11 Ull t ''!'
Theo
ritus
quidcm cx co qu od Demo
ellre.r apparcr. ~.lll;' ccrus
cuicl
,
.llIit
prob
hl
cffeé
as
agor
l'yth
o~1 (Idm .1nlmlmlr?cOllcentibm mor bl 'Iuldam cOlm corp ht \'ece.r~s Idp.le:lte~ 111
m
11iru
nonl
,vt
bilitereur.1ri dicu ntur
m ed l~lna:quJ.m mu
idem ,id en, Apollincum nuruerum,t~m mcdlcilla e.lt. Sed :tl.
COlm
que
v.tra
.
hffe
rcru
incm
fica: orig
a vc!o.ex anzma eura~
tera quidem cx corporCal1\1!lan~, :tlter !11l1 mel?dlor fOIlCl
Ap?1
tlam
.e
corp us. Accommo~arifsimc
dla.t b oll1ll1bus quOtV3ticinium tribucrut.Sola clllm mclo
c~l1trahit in feipfum.
he~s,
retra
~1ll
allim
t
cunq ue diltr ahun
rcm:Cjuo non vote.n~
r,l!l
10qua
ICa
,vt
in .1uditum qucndam
tu~: fed~tJ s9uc
plull
percl
ces fol uIII , Ced & ratic:nes vocum
~at harmolllç .diulIJ3Cjue
empe
cont
fti
cœle
ibus
tion
pert urba
forfan negct ex aeuta
cœli tus cffundlt oracula . Sed ne qUIs
ue voca.'em forem~
gr.:luique voce tcrti am fieri commun
perfeébus ~om
S
Jelltl
.
s
.vocc
e
~rau
çft
m~m, cogitand~m
ntu.r . Pllm o.
dlea
lfcen
perm
rnifceri poflè,quam fUCClS fUCCl
lnuumque
e~nt
.
f~a~
rem
lbca
fllbt
ob
ri<:
quia vocales mate
tatem ,
quab
aec~l
ons
corp
tis
rnot um vniformemq; in euné
un!
mot
ad
l,&
crafS
&
facilius con(ummatiusque quàm fUcel
:ln
c~nR
ltcs,
repal
dlCc
odum
adm
bus
inep tiore s, & qualit:lli
ad voa.oll1 Quamquc f?rturi n vllulll .quod fi in vnum~ crgo
. Deln de qUDJlI~m 111ndam
clple
COll
ntur
para
mam aptius
um, VlCtl IU vltah, anznfec
intri
rale,
firumentuffi vod s natll
o~ediencifsimum,fa
e
atqu
Jtlali,rationali qulm prox imu m
cor,ad Yn~f\1. 1pfum
mub
rat
o;pe
obte
arti
e
lsqu
cilius perfeébl
camedlcJ~ Infirulnfe
extr
~
qual
,
quo fpefrat.eonficie".dum
s. fideh~~ obfcdlgm
ra
Jtle nu: at.que etiam 11 pul(ecu,r wha CIS herba:. Ac LI III hermedl
quam
,
fidCS
votO
ci
<jUcntur mu/i
firiam & opcram Illedioaru m cona eftam molem vItra indu
quidem cereo, mulco
or~
coru m agit~einde natur~, & temp
admo~um & forem
:abl.'
trat:l
ll
crial
ll1at
lcm
voca
rnagis in
vblqllc nuc ns
am
1Il.qu
ra
natu
ro:
(ubi
mab ilem agit natu ra
IlnulJorenl
ca:~o
enam
mat
in
s
virib usqu e mun ita cœlefilbu
m. mlfl fivlU~
am,
nou
llte
repe
cm
quid
cui
m:
& quart viua
~ua~ 10
vire!
ce
virtu
l~a
Qecu
.lm
erqu
cam adhi bet form am,p.
cor·
odulll
adm
quem
d,.
·
l'
.
, . .Il.. cutO qUd l'zr,Hes
corpus expe natu r & 3111mUm, rOIll
.
nul
.
.'
\
o
pOle ex eJementis ,)ua tuor natura Iter.c
,q\lIl1~
nallt
nO~ll
lam
qUH
vt
&
,
vllam
elem ellto rum quaruor,
hcct fublefraill Ym_uCl
ram conficiunt com plcx ione m, Vlde
urx: fic &
fpcci.al; occult.is tl1cxlj ca:litllS prOllCnt
I11 rcfonam rcbo.l_
iuuicC
I
d.,11
qucn
vnllm
ta:
1llIX
1
con.
nt~
rcs
lltum .Nnm fi cx
aIl1C
fune/
I~ili
m
1I11!.
llc
:.:ttq
tu~ vlrl.u n~u.l.
rer
rJtam
tcmp
/ieer
Iima
.Ham
cICh
t rera III
. Il IOlia
fon ate cltha'1
' t.!, ft.ltitn Jll
'
l
' 1: & cx ch OfllJ vlbra
x·
on .11\\
pcntc nonn l Il - 'b . .
'
j
'l
clubl
am
Cllin
:
li
IInli
r.ltw
•
•
I
c
V
It
ht
lin
tr.ll1
l11
rent.l
que '
.
'1
1 l'U b HO
L
VII:! quat/.lm ratlonc cOl1llati~ , vu "'11
)1I
VOel
p JurlUU
r
•
t'
..
l'Cr l)1111
CUl)al~
, 11 p1li ra III~
IOrnlam COllllllUIlCm
, '
• •
n~ (CI quafl
L
•
l .1(cllfu oS... III Vll1-I<I"enJlltll
rellll
llll'e
VlllI
vc
<jIlC
l,ldeo
VlluO
'
vulll_
r
r
1
l. Conll.H cnim je/clIl Cl(
l am congrc, !ant llr cl CliIlU
ll
oblc
,
IIlel
zn
ex
flt
ilIa
(01
ua
v
pratc (enlus, IIlqllO 11111
C/I.1ol1grllc
Cx Vila f'limilitel fUI III a ,'lU'
. folium t ~COll
a pfOlICliit
plcn
le
1"
vill
.
lltim
ircdi
;lIId
\C,Vt
.It,
znc
(
....
tls.ll
C/ ;\tur c1- mu Il '
1
.
i.1t~r. 'qu lit.H ..Fit illrupcr,
lnll ~1 . Ille v ~ III ·qu.' It.ltc.rcl1t
VIlUI ll t1iJfcrclltilUOn
Vt ddI.oous ?Ilelld~t tî'lll1\, III 'luO IIIdif.. crnllo tur \ fic [' &:
'icu
pcdl
.l
mult
C
co{lu
nt.ld
01 n Il,
cOIlY)lrJ G f'
ntllr illlluam, l]ui2 lie
, . J'
a[) Ip 0 qua 1 g\1 ,.1IItur Vt JUUlt.l .G uCh lcitu"111iXt 0
d(.,pùruIl1JLlvt~l\nus.l
• 1 l1~m.
felme .lelvhocum.
.1
' lm 1Il Uu:
' prop CtlCl
OlllclI>l.l ulcl le o,i 1\1CO cIo <] 1I1.1
Il Inc
l'
'
D
.
.l lItOI ab!illl>c.lOt, fitlla cl or~lII1C. enlque lucgrJllc~ Coni
dclc{t:ltil), & t.1l11ell
clliç
ue ~CUtI graucs o~ UpCllt, ~I~n prou
vcro vllio,vel cx .11> _
UIl1
r.QjI
Hltu
leqll
nc
Vbl
alll
VIlIO quc;d
rcllcJUlI11I en vt tilla
(·.It,
1".1
110n
ItC
CUp~l
fOI ben te, vel ex ()
(!llad,11ll olll1.ltiorJt:l
place.~c, qll:t ~ou.a ~ c:lrlcJxcX ll1~d
icur, (c,>nigralli &:
dclln
.1
lHl
folla
~coll
gltll
l
.
c
f1ll1
;tt.
Ilcl~llIl.t
icCI.{IUC 3CÇC'! IH.'~ ft
IIClItl ml .tU(.l VIlI:OI ~lI.te~ 3.d .Il1rc~ .fuau llbu' LIHui r.lti~~
fdpO
ln
;\:
OIut.ern.m lxt.ura h. CI hllll!lf, <lU
.1ttIlIe pillgui VOG, rcfJClt: ln qlllbu~ f.'por cl li Icls lIil11iUI1l
iudl.ç~tuL: r.;por 211ti:
li'
!lI1i
1
Jtlc
i~li{
oli[. ~o~i aJl\1odu.llI .gr:lu
r Jelllll ni .\: mi tll'
f.lpo
n
dul
aCUllf~lmll ,J ClluGUTI."I:.Scd
ver ' Cllfcd lni vc:1 1:
ixtlH
M
a:)l.
gr3uc
e
der,H
m
l
Idcl
voccm
vid tllr. Ac tl;1\I d~
lc
fCllta
pr."l:
r
i
.
.lCut
r
cumini,ll1ccli criee
.1] UIl III 11011 dllrcr~
111
rU
fCII
ct
lTIum pel mi xtio lllultiple impl
vlllfc,>rmcm. Tr.lll.lt
intill
III
fcip!
,Ced
mi
tifor
nitu r vt l1Iul
mulli grJJ .I1I1l
figur.
rcm
cula
,I.unt Phy.f~ci f!:IH.lm i,~ orbi
! 11011 Jlitel llllàlll
lIjrc
pelu~
?UIC
~~l
t~
Irclll
.
t.1
'I:hea
ttl1.1.JII1I
1I(lIlll1lultipli deur ~J
<JIll 111 ftagllo cx laCtu bpldl~ ab alto
is(ple CÔ/l.ltulll, velue
3cut
llhm
gr.ll
CX
llttll .( Ollccotii VCIO
cm, (cd ou.llcm 11J.lbi
qllit/
vna.1II fOlm~I11,& h.\IIe rutllne/Jm
I;a vI:' qu.lti l'cr Jeu0~.11
:
i
.
IJllid
'lua
Il
'
.
.
tur
tran
Rllf/bus arb.l
emJlbl CUUtillIlSç,e
udlll
JJtlt
1,c
1'1II1
VOCIS
tI?rern vCrtlC(,~,
I11: ;tt<]; licut oellVOCC
fiat
con
iJffi
ll
[clpf.l.:Jequc prlm J Vllal
t figur:i, (/11:1111.
vide
l
lu o~"lcm rotllnd~t.l, .relll ta~qu.i ~n.1I1 tu~ yoecl1I cx gr.lUi
a~di
udlc
m~lI
dç
ls,ln
mag
UI hln~ bt.lm
lualll vlI.l,ab .1111.>10 quoolhu aqu e refultan.tcl11 h.lUrIt [;tllC
~lit.l:em oui illlh!r gr.lda~1 profunelo !lu:,(z III acutam fubII c heri al bitra mur , Vt
}iln
tcm.
lJcll
Jtt.o
aer
fuau
~c
d.mlll fcre
cndi illftrumCllto tri& n3tur:1 c!ufmodl .qu:lh figurarn aueli
i, & ars prxt crca lilcnd
b~erzt,flrnllcmqu.c lnll:~umcn.t~ '?<jl
nti .Ea cen~ con.
nmc
IIlfir
S
cI
1.n~h
uoaJ
It
poru
ficn
nlllem <1
ior.l.
illqu
prop
a:
figur
ah
ou
r
,quo
[vuaUtlor.l [Unt
A
Q..V A EC O N SO N A Nria: ex qui bus proportiQ_
nibus orian~l~~.
CA P.
XX '{
ios fabros adno ta Vtha gora m fcru nt. qUllm apud zrartiJIl1 Icgc pondcllI
onan
conf
us
It:l:ib
m
ui{fet ex mall eoru
us libi côfcutlcus dlucr
prouollire,collegiffe numcros, quib
teten di/re ncrllOS talTI
de
dcin
.
atllr
incb
collt
erum
~i(JS pond
iQ malleis f\llffe didivaria
~m
s,qu
g2ti
varijs ponderibus alli
c, c; neruo qui fuper
aul{f
tcler
cerar: atq; hlnc manifelte con{
r, aduerCus abum
batu
cndc
prot
nc
ratio
ua
iofra
,t1iUIll fefqu
fOllum ,qua li,
quc
ru01
iotcg
um
plen
eft
dl(cenrni tonu m id
ilIè tonulll 111
poeu
lle
NC'j
.
erat nouem da oCto prop ortio
qU.lndo ne<Jlle
e,
bucr
difin
a/ia
orqll
fe
inter
ia
duo hcmicon
xquales : fel! inucntlfe
nouen:\rius in partes duas fecaretur
o maius dimidio ,alhemitQllium ~lcerulT\ ~uidem elfe paul l ille Dielim , Pbto
qu.oe
us,
min
dio
diml
o
paul
teru m vero
lJt hemiconium miLilll ma voe;Jui~. Qua ntum vero dcfic
io, Plat o in inter~
iton
nus ab inte gro tono , &.1 vero hem
inte r ducenta qua .,
~et
fcili
~.
roru
nume
~t
indic
lIall~ horu~
[ex. Q!;lum enim
l1ta
J~agl
qUIU<
lta
drag lnta tna,a.rqueduc~l
ht trigi lH.l , & prop ~
en
num
II/tus
on.s
Illlll
(lars
.ua
oCta
r minorcru ilillm ad[cm ls. Ille verO mal~r nlllllerus fupe
reeldit , ncquc iç\tem
tonu
e
.nequ
,
dat dunt axat t~edc'Im
de Pyth agol as \1\_
d~il1
grun l henllt?llIum. AI~tnlJduerti. t
IatitudinclV duonlll,
dlXe
Ha
vc
,
tOI1l
ue
alllq
tegr:llll. plen
e it:t prima c9,oatqu
:
1are
con!
lo
bus(olll~ & VIHl Inrerual
pril\la diapatll1\
acum
C?.!.l
.
enta
3ntl
elem
~ll:
tus
ad~p
a:
fOIl.
cfi, dupla rcflilid
ne,
Omo
prOp
llcct
eXtl tlt, ~x ~r!ma vldc
duplo pondere,
ex
illam
r
tans, ybl [cIhcet chorda ha:c fupe
duplo
P
�Compendium.
c1uplo m,1gis tcnta,dum pul(arentllr amba:, duplo vehementius citiusguc in fuam [cfc recipiens reéhtudioem,voecm loge acutiorem vici[sim longè grauiori rcddebat, adeo tamen
:lmicam, vt quali vnicus ~ppareret fonus [eip[o hinc angu{lior, indc amplior. SOllum hunc vbi occurrebat acutior,
modulando merirus cft in ollauo altitudinis gradu à graui,
connumerato vidclicet graui, eIrc locatllm : item ollo quidé
[onis. & interuallis [eptcm, ronis autem [ex ferme confiare.
Pra:terea vb i inter fides ratio intentionis remifsionisque fefquitertia erat.inuenit confonancialU diatecraron, tonos quidem duos,& hcmitonium minus, [onos autem quatuor, &
interualla tria compra:hendentcm,In ferquialtera vero reperir diapente, & in hac tonos rres, & hemiconium minus,conos vero quinq;, & quatuor inrerualla percepit, Animaduertit deinde dia paron cx diareIraroll & diapente eomponi:quia
ratio dupla qua: gignit diapafon, vbi habet medium, ex [e[quiterria & felquialtera, ex quibus illa: fiunt, conftituatur.
}>rima enim' dupla medium habens duorum efl:ad quatuor.
compotita ex [e[quialtera inter tria atquc duo, & ex fefquitcrtia inter quatuor atq; tria,Sed in habitudine tripla diapafon dia pente conliderauit, habentem fonos quidem duodecim, [ed vndecim interualla. Nam diapa[oD quidé in dupla,
diapenre. vero in [efquialtera [edem habet. At fe[quialtera
dupla: COntilluataefficit rriplam. Sexellim aduer[us tria dupla efl:.Adde llouem, vnde ad fex nafcitur [e[quialtera.ftatim
triplam:i nouem habebis ad tria.Ncq; tamen fit tripla,fi dupla: adieceris fc[quitertiam. vtpote fi i11i [enario adiunxeris
ollonarium: deeJ1 enim [efquiollaua, [cilicet nou<! ad ollo.
Et ql10niam [e[quitertia dupla: addita, fit [uperpartiens, vt
ollo ad tria.eftenim hic habitlldo dupla fuperbipartiens per
bilTe[quitertiam:ideo Pythagoras prohibuitvltra duplam,id
efl: diapafon repente eonrinuare per ferquitertiam di.1telfaTon: quamuis Ptolem:!!lIS alitubi [ubiunllionem hanc ad.
mmat.Commodè vero adiungitllr feCquitertia tripla:. Hinc
cnim fit proportio quadrupla, & per quadruplam con[onan.
tiam difdiapa[on,habens [onos quindecim & quatuordecim
int~ruaJJa:puta ~ polita ~ripla inter nouem at~; tria, Cubiun.
x,cus duo~enanu,m, qUlcfi aduerfus nouen~num [e[quitertluS, acqU1rcs [ulmo quadrupljlm ex duodeclm ad tria na[cételT). VItra vero quadruplam progredi vetat gratia melodia:.
110n [olum quia ex vehementiori motll fra8:ionéque in [enfum prouenit violentia, fed etiam quia eum primum vitra
primam quadruplam quineupla naCciturinrerquinq; arque
q~atuor, ori.tur fimul fuperbipartiens inter quinqueatque
tna,qua: dilTonantiam intermifcet. Sed vt citra quadruplum
r~deamus, vetat etiam vitadi torporis gratia infra [e[quitertlam [xpe de[cendcre. Verat fefquitertias fa:pe duas continuarc, tum quia alioquin di[plicent, eum quia non implent
duplam atque diapafon. Si di[ponas nouem, duodecim. [exdeclm,fe[quiter~ias quidc:m duas habes,duplam vero nequa.
qua,m: dee!l: emm fe[qUlollaua, fcilicet decé & ollo,ad [ex.
d:CII11, Vt ~upla;\ de~em & oll~ n,,[catur ad nouem. Neq; libeter gemlllols contluuar [e[~u1alteras,ha: nanque continua:
duplam [l1pe~al1t ~e[quiolla~a,~od quidem fi quatuor,fex.
nouem.d~{cClpfefJs,de~ra:hcdere poteris,Hic enim dua: [unt
proxima: fe[quialtera: a quatuor vfq; ad nouem.Nouenarius
autem ollo?arium, qui duplus eO: ad q~a't'uor. [e[quioél:aua
fuperat pomone.Ex hoeapparet potcntlam [efquialrera: ve.
ro dupla: dimidio ecre maiorem. Ex quo etÎam patet porentiam Lefquircrtia: rantundem di~1Îdio eIre minorem: quandoquidep1 ex :lmbabus dupla creatur. Superaturquidem [e[quitertia à [cCquialtera per ollauam vnicam ponionem. Ab
ollo enim ad Cex habes fe[quitertiam,[ed à nOllem ad [ex habes [e(qui~lteram. At vcro à nouem ad ollo [efquio8:auam:
& hac ipfa [e[quiollaua parte compra:hendis [efquitertiam à
fefquialtera [uperari.Meminifie vero oportet diateifaron, id
cft comparationem fonorum quatuor ad qllartam alti tu dine~ ~!cendencium per [e quidem auditam non approbari,
reclpl umen ex eo Iibenter,qui facile tonD addito fit dia pente gratl[slma vocis quint\: corcordia.item quia fi eum diapéte connellitur.diapafon conficit omniii perfelli[simam.N eque Vero turbare quenqllal11 debet,quod eum dixerimus dlate!;aro n qtqd 7m quatuor, diapente vero quinque[onos hae c,' tamen dupalon:x vtrifq; compoûtam [on os non plu,
res dlca~us ha~~re,'luam ollo. Nam vbide compofitis agimus con,onanu)s ua '
'h d'"
"
fid 'Ci d'li
''
ln quatnc or IS mUleem cOOlUg:ltIs
:s Ip ~s 1 ponmlus,f0!10sq; continuamus,vt vltimus prima: con Qtlantla: fonus.ht primus Cecunda: in i [a com o{\'h orPd lIm
t1one[eJuentls
. l-hnccrgoresadmo nct, vt a d)
' "
,eptlc
Terpan n regrediamur.ln quo quarta chorda bis
Ir.
vt quodammodo euadat oél:ochol'dum Î'\,
,pu atur.
.'
r.
' ,<-uam qUldem conllIgauonem propterea ,ecutus,vt arbitror ftT
-d
'
'l' ,
"r
,e
erpa er qUIa
mu l tlp Icatlo vocum manue!l:e inter !Ce dir.
"
fi
r '
lCrepantlul11 ad 0numv[q; leptimumaugetur.OllauusaUteml'a
'
dmmuaqua a
'fimilitudine redit le! primum:quemle!modum & ratio d\lp~4
per quam creatur, reftituit minorcm,quem Luperar,nu::;cru.
dum eundem excedit eodem, Non LIS reuertitur aà Cecu ~m.
& d~cronat vt ~ecundus. Decimus ad ter~iit. & confona_tb~~
teruus. Vndeclmus ad quartum.Duodecll11US ad qUlntu" _
fextum tertiu[decimlls,Sed quartufdecimus redit ad f7Ptl~'d
Deniq; quintufdecimlls adollallum,& cum ollauaillnu a
no ,
P'
' r."
Cconum Hyp1tcn
pnmllm.
nmum vero graullSlmumq;
•
-1
,
T eruum,
'
L IC
' h a non'''<..:
t"'luartl.
nunant:Sequentc.Parypaten:
C
u
Mefen : Quincum, Paramcnfen aut TrÏten:SextuJl1. l'a ra .,
a Ita[C
ten : Septimum fonum vero, Neten. Pra:terea Il ln qu l 1
moeu~; diuturnocompllratio fiat,Hypaten cum Satur,no,
aurc
quenccsq; [equentibus planetis ordine cOllferemus: Sw
in motu diurno eiusq' , celeritate vel tarditate. VIClfsun Hypa
,
, fi erlo nten cum Luna, [equentes{l; deinceps eum planetls up
,
b'
"
'
10
_ s 1111lU
b us copara Imus. Inuel1lemusque graues ln ca: [ono
nu
xcos acutis, eo[demq; orbes altero quidé motU acueu tO
cur c).
,
,
'
b
lobis
ing
e dere. a l tero vero grauc. Item ex ll1gcu us g
, a
ex diuinis diuinos, ex mulriplicibus reuollltlOni~us};n r~
tione multiplices. Et qllemadmodum vItra [cpumu ~l1alJs
reuolutio fit in idem,fic [uper planetarum [epte~ ~dh~ , feorbes.omnia reuolui in vnum orbem, in [eip~o elu mO
ptenarium mirabiliter complellent€,Sed de 11lS,ah:.is,Rf damus ad co[o·nantias,easq; iam fine quodâ propno cOI~i~tO_
mus.Ha: qui dé tres apud veteres numerantur. 1'C1?)a ' us
nica,in qua quodlibet qlladrichordu per hemicon~um 1ll~~la_
procedit,& toniiatq; wllum:qua tum [apientes al~J.tum iû
to vel maxime ante alias coprobant, tanqu:i maxime ~1ll;lIi
naturalem. quandoquidé ab hemitonio min~rc quah?lfor_
materia ritu natma: procedit ad validioré tom matCfl~ {l,i,
mamq; habet fimplicem. & man[uetam limul a~ll; ro ~Il
Adde quod poti[simum conuenit quadrichordo,tn q~o da
tefiàron ex geminis tonis & hemitol1io proereawr. ~ecu:m
eonfonamia,Chromacica nllncupatur,qua: per hem~~oIU ere
minus arque hemitonium l11aius,& triel11irooiu~),dl eU~~nr.
con[ueuit.[cd hanc vtpote l1101liorem philofoplll rc~ro ferTertia nOl11inJeur Harmonica, progrediés per qllaltal~ 'tOme toni partem,rur[usque per quartam limiI~m ~rqu~(u~ [unum. HallC quoCJ.ue non probant ob perceptlO11I S ~ \ , ad
perfiitiof;!m diff'lCultJtem. Multa vero qua: in pr~ eJl[laUJl~
eadem fpellantia pra:termittimus , in oêtauo EpiRolar
nofl:rarum libro diligentiùs pertrallamus.
c:
dca-
DE
DE .
HARMONICA
anima: compofitione.
CAP. XXXII.
uaat ' d'uid
us AOlmam mu-d'1procreaturus. eam eX111
1 d J rOque diuidua conllauit ecrencia. Prima ha:c apu pa até
nem dl~i~?, ~n_ elfen~i:i [cilicet & illdiui{jbil~m p~op~~ di.
a~que lh,ulh~J1e,efl: cOl11unifsima.Nam quod Indluld~ ~Ité
clt,cOntln~ 10 [e quod I1c'lue fecund~ lo,cu~ fecat"u~ ln ~{l,
extra partem, neq; [eeundu tempus a pnon d1f1lUI~ln p SC
rius. Per primii CJuidem appellatur idé: per [ecundu {tatU~IC
fi~bile.Similiter qu~d diuiduu nuncupatur,in [eipfo eO:'per
llitur & quodloco dlifunditur,& quod tempore labJtu nO
pril11u ql1idem appellatur altcrum:per [ecundu rn~tus}' ~IiO
bile:motu~ inquain naturalibus.Q!l3propter fub,ll!a I~IO'
ne qua: dicebat anim:i ex elTentia indiuidua & dlulduaJ'cn~e~ar!, quin_q; rerii genera quodammodo cotin~lltUr' ,e nOJ\
ua,ldc,alteru,ftatus,motus,Plato vero brcuitans gratla il
r
replicatquinque.fcd tria.Repetitenim e1Tentia,idenl, al ~
quaû futfici~nt Nal11,a~ i~em quidé fequitur Ratus-, ada t~:û
vero motus. ~tque v~cl[slm ad fl:atum [equitur Ide, ad III SC
fi nu liter alteru.lnqu1t autem deum ex e/lentia, & eo deJU , r
altero vna conflauiife naruram tam exaél:a eommixti?~e., vl
in effentia eins vbiqlle idem ineIret & altcru, atque v~el~sl~
in ipfo eius eodé ineffet& alterum & elTentia rurfus 10 Ip 0
1
, a 1tero & e ffientla
'1 ateret & idem.Nam elTenua
"
elus
per idco_
odaJll
habet vt & fecii ipfa alijsque cogruat:per alteru,& qu
.
modo in [e difiinguitur.& multo magis à ca:tens.ldem VCI~
& alterii ambo vt exiftant ab eHèmia [ortiuntur, Sed ideJll"
[eip(o eonuenientÎâ: po[sidet,ab altero ditferentiâ. JpfulIl,vc:
ro alterum à [e Juidem differentia. [ed ab eodcm coogrulrao
r.
1& or lOem.Horum
'
" gellerU- p Jar
tem llmu
vero' congenem
conducere putat anima: ad res ol11nes tum iudlCaodas, ru~
etiam peragendas, N empe,ql1oniam ex eaèn tia conllat,qui
fit vnumquodqu~ definit:qUla ex eodem,cogno[cit qUI'dlllIldo
plex,& fi eompolltum,qua vnioneconiUllllum,& quO nlO
feeum ipro ali)sque eonLentiat : quia ex altero, quid lit diUerj
fitatis in quolibet, & qua conditione vel in [e digeratUr~e
[ecernatur à ca:teris : quoniam ex /tatu, quale & qUO pa ~,
~uodu,is in [eip[o perm.lne~t:~~ia ex motu conftat, agn~[C~
a quah res qua:que,& quah rauone depédeat, item quahad
quO lIlO 0
r
�4 69
Compendium.
ti:un, dat elfe rebus: per
~uomodo facÎat.l'ra:terea perelTen
r~m vero Ceiungit:per
alte
:per
lde~.,res libi coillngit & alijs
lle: per morum moordl
&
e
irma
conf
ria
prop
ra
natu
ibtl lln
obrcm 11 0 immeri
~am
nt.
aga
&
r
e:itu
mou
lIet,& efficit vt
ll~l ~encra.'cC[a
omni
um
,.rer
da
10 Pla co in ~nima fabrican
InUl ccm:lIt bar
bxc
vero
quadam r'l[lonecommifcet.Mlxta uin iniulta forec :t1iculioq
ca,a
meti
arith
no
ne,
~o~ica racio
m proportione, alioqui,~
b~ dIllributio:ncq; geometrica eacu
extrema corp,orum ~t
cum
e
taea .foree a:qualicas in mixcura,v
~.Ar , h.'U~o~lca ~a[Jo
po~e
non
e
piur
conC
ime
prox
uer~eate
lmlha facle IJmllia,&
.vanorum umilitudineconltans,& dlCse connetlie.EJu~modi
litac
çqua
1na:qualia commllni quadam
,culll 2d ,corp~ ra qu.aht.t .&
aUte~n ell anima:,eulll ad CeipCam
c.1~llncelhg~nclx,~t 1~2
ipfa,
fccum
agat
OIfICIU~l Siue enim
acem,qualll raClOnts
alcem
ec
miCc
10quar,ldenticati qu.îdam
in imagin.1tio.n,e far
a.lcerieaei quandam idencitaté.Similite
quodam llabdl ql!a
ne
or~i
in
pu,s,
r
cO,
in
c!~ & fe~ru.Siue agae
m:q~lOd apparec I~
It~ce
alc~C
il Ide~CJC.:ue producie moelOIllS
alremace per conc.,:
ollls
raC/
gene
ipCa
in
ccelo
Cub
,lCem
ca:lo
biq; confcruace[fcncl.l
ouacii ordiné Ceruac idencicae€:& vero
am mun?i c I~lp~nës,
anim
deus
:lC~;rcfHcuit. ~amobrem
m genenbus InUlcem
reru
in
lm
ne,tl
rario
a
onic
harm
r
'!Itu
ipli~,quas ,a~ eis accipie~.lt
c6mi~cellclis,ClIm in porcionibu~
lX VI~lbll~ oreull; elu~
111
ad :ln.l1~am copooendam, tum all!IlCpba:u anuna: cogrue
dl
mun
in
tum
bus,
icici
com
ilglO
e.uef
x conllenire,I'Jaro non
tlbu!. Tale m vero mixeural11 anim
c~ieéturis accepri ,1
cria,
d
e,
e,!l,C
fol ü rati.o~i?us perCcrutatils
l corp~s,& Cub arllmud
mGdo ~Ihgcter auCpicacu s.C u enlm
r~~u: mo.eum
abea
,&
tlum
iafa
gf2r
eius
ma POhtum,&
~calllt, ve a ~
lIlud
nt~n~
confe
urx
r,nac
fOrmarli cotemplarecu
mx e:lI1qua
a~l
elU,
da
gura müdi velut imagine, form.l quan .ornolll~us.rphxras
pr~p
iraq:
ibu
.Q!t
mus
ex~plar coieétare
lclebac, elCJe fer!,le,!
~udi copolicas,diCpoueas,agi~Jcas ,~uf~ au~urac~, ell,elle ~o
~a
Id efi harmonicis raeionibus elus antn
cos J concCleu ~rtIficlo
remperaca:vr quemadmodu:lpud mu!r ab harmolH;1 .ccde~c
,
vocé
in
neus
fa: mécis proRuic,& CDcc
. Se~ P!:teonc Ip~lIm
~1S anim x in mundii cr;jfeae harmont3
~Ort1one~ ex vn:uer
pic
.1cc;
cipio
prin
m
lam audiamus. Vna
dc cer~la. qux feDetn
.l:
dupl
/s
fO.Sccunda vero prim x p:lCt
x vero tflpl~. p~ne:
pnm
,
cHée
a
alter
i
fequ
em
quid
oc
cUnd
d~inccp s, tertlx cr~bla:
<}uarUm, fecu ndr duplam. Quincam
lOum, q:lx parer u~
(epc
remo
Poll
,
Sextam prima: oétuplam
..Conltnuamus.er.
die
c
t.Hx
fex & viginci primam excedere
~S, ~ qU:l[ert~1 v·
VOl.C
fic
a
loca~
e
,aJ'ic
s
cu~u
in
m
g~ trian gulu
Im~ar~s.hac
tcer
ft~ll
de
cs,lo
parr
uc
u.n,h
t~lnq; numeri proR
pr~mu duo~
:lcem
VOlc
poll
a
aJcer
vldelicet racione, ve paree
e Cub vlllcace !i~l
parc
ex
ra
:alte
otlo
um
dem
uor,
quac
~einde
remo fcpcem arque VI·
lucr primum tria deinde nouem, poll
i. Prima icaque porginc
,
do quam accepic deus ex
ipCo gell erum , vc iea 10qU:lr, felmenro ad anim2m effingendam,efi ,'Diras. Secunda binarius,
prima:duplus. Ten ia ve
ro ternarius , cuius ratio
l ell prima:, hoc ell
tripl:
'J
atis, feCquialcera vevnit
2.7
ro fecundç,id elt binarij.
Q!larta portio quarerna
rius,duplus fecunda:,hoc
eft binarij , ~inca noueeecoarij. Sena. oéto na:
eft.
id
rcia:,
te
ratio
a
Darius,cuius tripl
atem forpo~tto. Se~t1
vOlt
rills ,cujus otlupla:ld prima,id eft
e~anu~ tr~p~a\ vIII ta
~~u
3d
em
quid
~io
m,ra
~a vigintifepce
, In hlS Vtl~, num~~I
vIglO
atq;
fex
te vero excedens partibus
as. N~m ln ~equIonrc
ris raciones omnes coprçhendit b.arm progenult wnu ~uone,
orci
prop
otlo
&
noué
r
oQaua inte
ineer t.ria ~ ~uo Diol·
fis noué obcemperancé.in CeCquialcera
reCq~lcertla rnter quJa
In
pent e,gr atia vocis cr.lÎnca: Ven er~â.
voc~s quartç narur~,
lem
u~ta
Merc
on
ellàr
Diat
tuor atq, tria
a,ln terd uo &. vou,
dup/
e.ln
e
dan,
leCe conCon:tn tijs accommo
oao & 9uatuo~,Dlapar
~nce
s
rur(u
duo,
&
Or
qu.ltU
r
inte
icé
u:c VOCIS p~p~nt m;!o fon,id ell vniuerC:lm & ab[oluta oéta ~ v.nu,lre no~e lUtrI:I
r
ince
a
cripl
In
.
dia Apollini dedicata
~o~e,Dl~paCon Dlap.eJn
ter & tria,rurCus viginti (eptem ae~; copofult fymphoOla.
ale
Iom
<Z'
quint
&
ul
uçum
otla
te,idell
.ymphouor & voii,& otlo atq;.duo,C
Tn quadrupla inte r quat
Apol
deelm
qUln
s
(ooo
t>cr
m
.
r.
• . ..
.
'n'
,
c
nia Cotexulc Dll<1lap'llon, rteru
nclp
ç.~n
,tum VOCIS teru t Dlapl!s
elini concinneneé. Venullacé vero
fi 'bus (ubnexul
r.
fi
'd
,
.
. fi
S lextZ, 01
10 erUlt DlacelTaron,tu VOCI
ecun
cm.
qUI
~inc
ie,
te: Vt delicatiori vocis vtriu(q; mollic
eOlm ter;
r.Ita
retU
le01
ricas
afpe
ma:
fepti
da:: vocis,inde vero
lieut feeunda cad enu
lia vox, & [exta funt molli tic limiles,
;e-
a
r- -- -- -- -- -- ï
'J
_
,
oébu~, funt afperitJce
prima,.item fe.pti~:t de~encr.lns. ab
lre portione (cp et:,
~ccpi
llt.:
~
perÎlm~~es. ~r~11CI.f~0 vbl ~eun
(lui
CCI.! ln I~atllra. In mulica
cu
ol,
muhc
II~
u
le,r.
;etlg
mJllerr~
rcJitllr
pro
vucu
ls
omll
lum
gr"H
~f'l;
m~1
de:quOOlJ.ad Ccp[J
.In nacura ver .tii
dlCcrepantl!l :pofl 'Ille lit :~I, e.ldé rCltolllCl er:lIlfigutur,qua de
l$
quia m~lc a l'cr ~e~ce~:lr1l1 rn na~ura:lbl um qui.1 fcpccnariu
re cxte n platOllICI fJcl~ mulca dlxerut:e
nç :rin,iraci :arq; ex hi ge
v~ir~rcm haber,vc cOl'ul~m ge~~leate
. E. llI (jll di vero ell vmlOlS & Celpr.l rurCn s explicae eC/ll
principlO difiribui_
tria
in
em
quid
od
d~.~
litu
niuerli limt
.Diltribulcur inqu l
41!it
méd
com
auu
~ur. Vnde Plaeo hIC cer.ll
rna Cul> rrinlta
Aece
a,
mc(h
(J;
ln a:terna & ccmporah."horum
firnplicic:lcé, in
elll
q'lid
ria
enè~l
i~
idem
l'or:
ce
ci,s proprieta
xioné. Temporalia
vlrtuce vero llJblhc.1cem,tn ôltllOne rcHe
habcnc elrc ntir
cll1
fition
copo
vicj() im in crina dimen fione
q; cran/jeu. Inter
deni
s
oni
aéti
t~m,
lica
mobi
eis
u
v~rt.
iceru
llu,animll medium ob
vero mnl elteSxler noru atq; tem flor.l
<)uoq; noutlm,bic eeiS
i~
EtTtc
:
~inen s,gradu effi~it Cepc~l~lum
m ipfa ere habet vul
OnJJ
.l,qu
Inqll
u
Non
an!.
laud
ne
.l Plato
rioraY; COlluercil,infc
riof.
fupe
ad
am,&
felpC
tus. Nam & ad
parûpcr adhuc
iu
en.ll
fepe
ad
tur.Iu~}e hicanceqll.Î reue!car
re. Trilllcas l1umeroellda
c6m
r10
Uen2
n
cum
vnl
rlll
terna
(l: rcrum ciiwlere vi~
rum prill14.princil'iil & mediulll,finem
.i in<lilli<lU.1 conci
()lIad
ne
ratio
s
decur,acq : fi la incer IlUOler
Vnieacibu" Jlr;x:
ic.lC
Iignd
li
(ingu
hxc
l.l
fingu
é
ql/id
nere,Si
em in cauli iniplic
H.er
Iibc.
e
urrer
perc
reru
Js
tere.a (lUecall~.
iv.elfieiut elfe
fcip/
in
:·
caue
enlln
lIen/en s propraec.\tem.S unt
ad elfcétus deCë enSiue
r.
ciun
perfi
o
cenJ
redu
s
fatlo
&
étus,
crillicatem. Nam &
das conCiderando ',t1eprçhédes limiliter c nuertUlltur.ld il.
illlv,
ab
ne
cedu
etfc aus rune in cauCi ,pr
fllbltmc, CJUCI cu inla s. Siue ad o1nimol~l ce contuleri~,qll.l! in feipf.1 m;\Ilencé &
:lm
cies
,afpi
tibus
eflcé
fimi connetllr
endenté. Atqui ktc aui
declinanté ad etfcau,,& ad cauf.1 o1(j
Prim quic!em oculti
.
nu criplici fcpcen:ario re it mundum
nlentO l'cr aufJ~
filllU
in
etaru
plan
u
virib
em
quibufd.l Cepc
i ,in globis feform
u
ccar
plan
m
dominantiü·Secundo fepee
eribus planetuii,
mun
fepté
io
Tert
.
eétlS
Cubi
o
~mée
pté firm
ls.Q.!.lÏppe um fub Luna,vi
g~ne....atl? né fub LUlla regentibl
vren MoUd fubi)eialor
ulfi~u qUldem lumc.n.Sofi,ca alltem, moles alité coe4 Satur
curio
Mer
varia
s
rficle
Cupe
eerr.l
n
cura
s (Iuldern obcéperat
no. ~c, in mediis regnac humor, & aëriu
eri. Icem agtces
Vcn
'li
dcoi
xtus
c,Mi
10UI, Aqueus vero Luno
ndiras Co1 U(,1a:eu
am:F
Lun
caur.1: fequuntur Solem,Macerix
erem:F.xpe
Vell
y
iclita
fccci
rum
ceria
:Ma
loué
rum agenriu~
uJdelll
ilJu,q
.
um
cl1ri
r.~er
at,q;
tem
Mar
x
d1Cio .Id elfcétu vel~
e mul erit:H
dexe
Ipfam
ob
propcer vehementtam,hunc aute
inuaclo permaner
~ont
vero
um
?t0r
Cun
eé.
vl~tu
lJ;
uformem
um bic partes fcpeenaSaturoo pOtt[slmllm dcdleaeur.C ~terifeciidum tres anim;x:
s,qll
narij
(epte
a
rios ordo p~ogre?ieur
ellirn incelligéti3 ellcir
mundallç .v~res ?lfinbuun.tu!,.In, h.le
vnde c:;ll:, reRetlicur.
il/uc
la
e,qll
qll1d
lis
lfcul
culu~ ~o1blhs.<:
fub firmaméco ccei
i
quai
ia
Iigét
int~l
5tabdls,çp ~u~)I[o.Su.b
atio, vegee:nio ln
agin
[u~e vICes,rCl!tcee ~.1tlO, vlllUe~fJ lis,im
atq; tépor.1les.
iles
mob
o
mod
d.l
qUO
ll
cITcu
ra~lOne,Cune t.res
sim, naturali
vici(
acq;
nd.l,
ama
Pnm~~.lb ,:l mnla ~d c~ufam
us arerû c:lufis ad eE
cund
rc.Se
feren
Ica
clam
ntl~
IOIt~
a
quod
ius formis Ideisq;
fea~s co~hderados,atq; conuer[o. Terc
es decurCus viciC,im ..
erfal
vniu
s
minu
maglS vllluerfolllbu, ad
vlribus omnino funt'
:e
<I,ue recurfus.ln rcliquis duabus 3nim
; bini. Primus 3d
vtraq
.in
rales
tépo
licer
limi
uor
c1Ceuli quat
formis ad eaCei[dé
ab
ûdus
.Sec
ralis
caufam fua reResio natu
reuolutio,per
etua
perp
&
s
dem cerea quxd .Î ineeruallis cerri
cionÜ téorma
Ir.isf
cedo
fub
&
onii,
urati
qua & in ccelo cofig
~a[io
.g:ne
!cus
circu
Ie~q;
.
poralis &.c~rta re~oJuti~ rroue~ic
ltU 31l1mç.
CUCU
~ero
le
c~r,h
fe3u~
,ICU
CtrC.U
h
nis nece~ano.cce
omltatur. Motus quidé
Reuolutlo amma: orbt:lIltelhgeu;x:c
.llacim ta in perciratur
anim;x:,fi ab iotelligécia penieus defe
Ïl.~od aucé repe
retl
in
ie
tralib
olii
do,f
a$eo
in
piédo qu~m
eree,Conitur ab
glom
s
gyro
alia
per
tat tèmetipCam,hmilesq;
& fubico ConCe,
i~
s
inte lletl u quoda Cupe~iore,qui ~ ma~~ amma:,per qua quaû
C/:l
ltgen
lorel
tur
argl
am,l
uerfus in cauf
~ia ~agabun~am,mo
porre~U' ~anii ~/l~e anima na.cur~ prop
n:tu ralu er prolmea
fe
~
tüq; el us 1Crequlet~,& ad}eéta ~x.r
u reau m aeque
mot
lOter
Um.
medl
o~be
t!n
rque
niorem rec~
cemq' pro.
,men
mea
ura
redlt
t
feme
ln
a
quietem.Hrnc amm
Sed his
i.
cceli
gine
im3
fun dam circ.uit,.& ûmj]i conuertic
eros.
num
ad
us
eam
la
.Red
lfius
dltfl
olog
in The
H A R MO N 1 C 0SV M MA N V M E ~ 0 R V M conducentium.
a:
Anim
em
iuon
rum ad compoC
XX X 1 Il.
CA P.
ha;
a
de
J
V
m anim:t vniraté,
Nitas. C~perior} figur,a fi~nificat ipCa
nç vnicaris ima
diui
ria
prop
me,&
[ubh
;
temq
lu:tta
fimp
gine m.
R
�InTim~um.'
47°
ginem,& in ipCa nunentê '.Du:\lita s procelTum animç in pro ..
prietate m Cuam vuitate inferloré , & quadii iam utioue m~~
tipliccm . TrinÏlas regrefl'um eius ad vnitatem . t\tm propna,
tum ditünam .Quatrin itas progteCsionë anima: à Ce in ma~e.
ri am qllatuor e1ement orii gracIibus digerend a. S,eptenan~~
virtuté'eius per Ceptem planetar um Cpha:ras elcmeta reaura.
Otl:ona nus vim per ottauam fph:eram planet,as gubema tu:
ram.N ouenariu s mllnus anima:: oao fphçras 111 vnam forma
c:oncilia turum. Vigintl Ceptem numeri f~~m~,plenitudiné
cius omnia in omnibu s colletl:u rii.Nam V1gultl Ceptem Cumma fupradit tos numeros continet ,atq; ex illis deinceps ~rdi~
ne pofitis,v t coputan ti patet,im pletur.N eq; ab re pares ,I ll figura,& impares numeri deCcribulltllr, quo per parcs qUldem
llarura anima: diuHibilis,per impares autcm indiuifib ilis cogitetur ,fœmine a limul virtus,& maCcula. Colligu ntur quoq;
nurneri lineares, & Cuperficialcs,& Colidi, vt cognoCcamus animam penetrar e per omnia, & amplific ari patsim penitusq;
implere. DeCcend it vtrunq; figura: latl\s ad Colidum vtrinque
numerii . Hinc quidé ad ofro inter pares, inde vero inter im,
pares ad [eptem :ltq; viginti. Vt co~itemlls anim a vtraq; folida,fcil icet tam compoG ta quàm hmplicia prorCus implere.
Illtçrual la vero numeror u dupla & tripla & religua qua: pra:~
diximus, quid proprie in anima libi vehnt, & h.apud Platonicos adhuccO: ignotum ,licet tamen in pr:rCenua forf.ln hue
in modum, vt itadicam , vaticina ri . Dercrib arur itaq; triangulis iterum,i n cuius ClImmitJ~e tit eflcntia .ln latere vero v6i numeri impares deCcribe bantur. delignet ur in finitudo ,&
deinceps alteritas atque motus. At in latere vbi diCpone bantur pares, fit terminu s, deinde identita s per ordiné fiatusqu e
1èquatu r.Hic <JlIidem Cepté fimiliter habebim us limi,tes, quo
rum al11ma rub
SthU; 51 onau4
eadé ad Ce inuicem ratione for8
I!.Jfmtia
lita particep s fingi poteO:,rub qua
ab initio deCcripei linmes nume
1 infinitudo
terminus :r.
rorum inuieé Ce
reCpiciut, vt ani ..
identitM ~ ma eiuCmodi pra
portione ta q uin
ftatUl ... que rerum genera,qulm duo generum e1eméta,
id eft terminu m
infinitud illemq; particil! ct.Sit ig'turex empli gram compa:rato elfentia: ad cunfra limul coniuntt a,feCqu ioaaua.F orma
cnim totius comunis vno Caltem excedit gradu quati tono,
proprias partiu qualttate s. Sit [ub effentia Infinitud o, id eO:,
formabili~ aptitudo . Comitet llr hanc terminu s, velut iplills
f?nll:a.S itq; termin! ad infinitud iné proporti o dupla.Su pera
ri efllm ~porret ab attu potentia l!atiédl,) nfinitudi
n1! lèqllatur altcntas,Ced tcrrninü comitetu r identilas . Atq' hxc lpCa
idcntÎta s alteritat é Cuperet reCquialtera ratione. p~o: ha:c Cequatur mocus alteritat~, llatus a~tel1~ identitat em.l'upe rétq;
.fiatus motum proportl one CeCqulterna. Q.!!od Plato tignificauie, dicens ha:c ab iUis vix Cuperati. Q..uod li propOrtlOlles
hic expli~atas cO,n~~eraucr~s',inuenies inCuper triplas,& quadruplas, hcut ab 1OItlO pacultln figura.N am motum quidem
ad infinitud lOé, inuenies elTe triplum, Statu vero ad eandem
quadrup lum.Cçt eru vt excogita re pofsimu s harmoni ca partlcipand i proporu onem in anima, non [olum recundu quinCIue rerum genera &. element a duo, verumet ia Cecul1dii VICes
proprias,Cepté gr.1dibu~ difiribut as, reddamu s iam fingulas
a n'lm a: vires,lil1gulis vel gel1eribus vel element is. Sunt auté
,ha: vi res, vn itas,inte lligenti a, voluntas ,ra,t io,imag inatio, vis
conoeae ndi, vis generad i. Pofirem as vero has duas vires Ca:pe,fub vna vell1atu rz ve\ vegetati onis ar~ellati?ne co~plc::
ç:hmur, Confera mus igitUr Iioc paao,ccl !Jcet ammç Vnttate,
eflèntiç: Volullta té infinitud ini. Intellige ntiâ rc;rmino: Ima ...
gination é alteritat i:Ration é identita ti:Gener andi vim,mo tUI:C,onoefrendi virtutç, fiatui. Similes~; [uperipr.um Î1,lter
lias VIres, proporti ones excogire mus. At Il a:~uales 1,11 alllm3
p,ropottl ones reru alibi elTe cfiximus, non Anthme ncam pantatem,C ed a:qualita tem harmon icam ime\ligi volebam us.
PER
1 N TER V A L LAS P H A E
rum Plato interual la rationum inter
anima: partes aucupat ur.
CAP. xxxq U.
R A..
odum ex imagini s Iineame ntis fa:pe viuentis
Q vem~d~
forma: IIneamé ta côijcimu s,ficex hoc imag '
.
1
1
11."
~.
r:
11lanocœ e
.~JS ,alll/lla: vu tu,que II1lpeculari materia mudi co~fpici
mus"
veram eius flciem pro viribU! conietl:a mus. Dupla igitu;~
tripla & c:etera il1terualla in prima numeror u figura de
ptl, Plato in ueniri arbitrat us in fph a: ri s ,ad anim a: p,a rce\n
vires, vnde in fph:rrls translat a Cunt, retulit: l~ utauJ[ ~~llé
quatuCpatij!>.terravCq;adlun amext at ,duplua,terra a b 0
v/iq' protend i:quarum /.. ab ipCa v/iq; ad Colem,trtplum a ea,
,
dem elfe ad Yenerem .'l'RurCus quanrum a. terra ae1 YenerCn\
M
.'
1 ad
er'
uater
tal1rum ab eadem ad Mecunu
q
, Item quatun
n
..
r
'
\
aadMartC
cun) O:ellam ab Ipla terra, nOLlles tanrum a terr
dl Ié.
Etqllanr um àterraadMarté,oEl:ies tanrumlter~a,a ,oum
~lantum éH à terra efi vCqi ad Iouem. Ccpties & ~ICles rat~ ,
,
H IC
' Illter
,
a\ terra vf<q',' a d Saturnl' clrcum.
ca: ter.• Vides graulOe
res planetas louem arq; Saturnu m vtrillq; per f<0 l'1do~ nuro'
"
ros detignar i. Et Ji alibi ex nonnullo fluD prrhay'0nc~ru~J
pin ione , alias ioterual loru me nCur3s recenlui. P at~nlc~t gi
men probabil iores exiO:imo. Per ha:c autem forf.1n IIl:C ~n
qua: in decimo de Republi ca de Cphçris obCeu~lus IIIC'
Poflùnt
- . Item per
uolumur
Ilia qua: de numeror u- propO rtionull1Qbli
virture tratl:alli m 9 ,coictl:ari poflulH q; in Oaa~lO de l~~P'~ur.
ca de cœlefii circuitu, & uumeris ,& .sPportio mb 9 Inlp lel
crz
QY 0
M0 D0
RE l''L E AN TYR D Y PLO'
rum triploru m ll; nU11lerorum interuall a•
CAP.
XXXV ·
n."
"fi
Laco pOllqua m pnm,l m excoglta
ult gura m ,Cepté
. lin,i,
- rç
tes continen tem, in qua du p_l a: atq; tripl a: ra~lOnc~ cOP
IU
hendunt ur, deinceps alteram e~lngi iubet fi~ura~ad3~ ~:;~J.
resnumcros complentem,vtvbldupla:CcfqUlt~rt~J S , C qJ ail'
terisq; replel1cur, ha: quoq; m edia: CeCquiofraUls he,lInp es et
tur , vt CeCquitertiarll Cparia tonum capiant. De~e flb~J1lU of\;
go figuram prim" fimilem,Ced C~nariu ponam,us ln arlC~~na'
quem longo Cl!atio fubdaml ls elUS duplum , Id e~ "uo cCII'
fiu , idq; Cpau uen 0 l
fi.
' 0 {in 111
,
.r
PemusoLLon3n
.
Deln '
o
& uoucnan o.
fI')
de limiliter long o pl
.S> ,
,
" ,l quatUor
uo VlgUlt
r '
~~ !
, dClerl~(I'
pon
duodecll
ll
' CI
,.1
bamlls & in hoC Ip 0
~~
.,&
,
'd
'
dceclll'
~v:
3tlO [ex eClm
•
q,\
J~
ue & oéto pona J1l u:,
,,~
3(1'
, er VI'
,o'!t
eodem ordme Illt
d
'1#
, .
&qua ra
,6'" glOtI
quatuor
ncdi:!
ginta ofro, velut ~ , t~
trigint,l duo & tr~lnU5
n
r:
' [' lex
ln
eretes ' Hl,-,Cfi a.
duploru m tatus abfoluim us. Deincep s vero triplol u01 / El
tio conCumemmus , procul à fen:lCio Cccernenres ~cede li,
ofro Cenarij triplum, atq; intereos nouem & duo de~m1 ua'
gnemus .Similit er inter decem & oéto & quinqu~g111ta q US,
tuor eius triplum , vigintiC eptem & rrigintaCeX'coJ\ocen~[Tl
PoO:rcmo 1 quinqua ginca 'luatuor ad el\ls tri~lulJl, CCIl~ nid
fexagint a duo ,per gemina luniliter media CClhcet ,oa,of urç
vnii:cë'tumg; & otto progred iamur. Vt ergp ad pr1n~:I g fe;(
huius dup lam habitud iné reuerram ur, cotiderc mus Inre;t o.
& duodeci m mediera tes duas,oét o Ccilicet atqi nouem· iel
fronariu m quidem inter Cex & duodeci m rapune haClllO n. &
[e habere, Nam & excedit Cenariii.tertia Ceoari; por[\oJlC:, 'ter
cxcediru r à duodena rio,prop ortione limilirer dllodel~2C1J d itia. Item ad Cenarium fefquiter tius efi, led duodena nus a .
pCum efi CerqUl~lter. Prçt,erea diJ!erenti~ in ter duodeeiOl 2t~1
otto quatern anus efi. Differen tia vero III ter ofro arq; Cex,
narius.S ic igitur quatuor ad duo ficut duodeci ad Cex,duf ,lU
cern contine nt rationem .ln his vero, qua: diximus , ar[1~CI
ver[atur barmon icum.Co mparem us quoq; nOllem & ad ,et:
per feCquialteram, & ad dllodeci m per feCqllitertiam quah t3
tem, & ad otto per CeCquiofrauam proprict atcm,qu a reColle'
tonus:in telligem us profeao hae Ip[a CefqulOttaua duoS ~e '
quitertio s colligar i,id efi. oao ad Cex, nouéq; adduodeclIJ]'
Neq; deefi medieta s his numeris arithme tiea: tiquidé n~ue
narius [enarium quidem excedit ternario ,& àduodena,C1?l~
riter temario Cuperatu r.Sirnilit er per rariones eaCdem lU' ur
plis Ceqllentibus procedamus,col1i~antes duplas qUlden~ pe
[eCquitertias & Cequialt eras: item lefquioE bua propor[\ on e
feCquitertias geminas connefr entes.Si militer ferme exeeptO
tonD per triplas difeurre re licet. Q~ollÎalD vero Ce,Cquiter~:.
ratio Iles non [01 li ex duobus tonis nunt , verumet lam ex ,
mitonio ,& hoc quiJem minore, cui deefi ad plenum l~enll.t,O
nillm parti cula qua:dam:ideirc~ Plaro inquit,in [eCqtJtt:r61~~
portiunc ulam q uandam elfe rehfram . Ca:terul ll qUldna
velit in anima figura ha:c per amplior es Ilumeros explicat~,
nODqLjm f4ltis videeur l rlatonic is explicat um, neque nOS/il
prxlCIl
P
,,.
,"
~
r-
�rnTim~um.
n dum pIur a ac falrem duo
pr:rCentia expl icab imus :nifi forr.1
cat ,~fubimelligi velit
med ia inte r extr emo s term inos eoHo
x oppo lito fe inuic ern
a,qu
anim
'tn
q;
enta
e1em
gene ra reru m
fe inui ocem reddcrc.
r
inte
duas
s
itare
mod o refp iciu nt, qual
,indc finir .1 repo rnem
Velu t fi vbi term inus ung Ît infin itudi
itudo tiigi ncrinfin
vbi
sim
vicif
q;
m:at
itate
fe~ term ini qual
ione m:pr xpafs
at
fube
inis
itud
infin
mm um, dete rmin atam
termin..1lis.
o
mod
:101
quoo
o
terea B,. in term ino fit infin icud
init: progr~
in~cf
nlls
ter~i
ne.
it~di
infin
ipf:l
~ vicifsim in
r Ip~as :lD1m~ vITes ro1hol
dlens. Aeccdit ad hxc quod & Inte
~llIm:l ad fU'lplill$ exer~
qux~am cogi ta ri medi:l poJf unr,&
nt, duo ~:llrem medIa
dllla
e
long
qux
ea
r
inte
<Jo
plar ln mun
figlllficar moc um
um
plen
m
aute
us
Ton
lnfer ere eonf ueui t.
. At he,? itoll Iii
eœ~o
in
pul~u~q; anim xum i~ feipfa quàm :l pnm o deficlenrem,
adeo
vfqll
&
,
enus
e!em
in
rem
remlfslO
fufcipi:\t porc ïone m.
Vt perf efrio nis tius dimi dia min orem
a~us tripl icem con
mll:
TOt~s deniq~e fupe rior de har.~oni.a r :lJIunam arqu e eorIOre
et
cdlc
tllr,f
vide
re
diea
fign
cord lam
, atqu cint cr parte s corp op.u'.'& inte r anim a: part es inui ccm
rUln uice m.
MO TV S ET
DIV ISI O AN lM AE,
X X Y T.
X
C A p.
temp us.
i~tion:rn in ~ofum
Vod vero ait ipCam g~nerum comm
, I~telhg~ :lI1IOlam
mat ione anim a: fuille eonf ump tdm
le Id.cam ~mpleue
~erll
fuam
vt
,
eaam
perf
fe
deo procefsil
nu :lnUIlX mo~
prop
lt
d
n.
,.0,lle
um
TIt. Diui fio prxt erea long
& vege rand l
um,
fcnf
ln
cet
,fclh
tllrn natu ralit er eIre reétu m
in duo . Vt ollendOlt
fecat
id
ob
Item
.
ram
natu
endi
fiue mou
reau mo~um,[cilicer a~ femien.tUQl in anim a dupl iccm elle
:t 11\ co~pore CirnllJter cne
dum atq; mou endu m,tu m ab anim
emultlforr~em. Ime rfe.
atqu
em
orm
vnif
et
fcilic
n,
gem inur
unJa m. delllde e.as rcRe
figu
am
anim
ad
COlt vero linta s duas
mz~x [ead rea,lI mor~
:I~i
él:it ingy rum , indic.lns n.ltur~m
[Jx m,un us. clfcul.1n
,hgen
1O~e1
per
de~
ip[o
ab
,
proc li.ui orem
:am c!reul~ç. firmaInqu
OlS
geml
arl:
mod
mor ui pror fus aeco
t~1 or?,bu.s per.
amen
firm
pofi
men to [cili cet Don erun ti , ae
cHeulcus Ipf:am
i~em
tiqu
:tmé
Pirm
um.
etar
plan
~:tg:tntium
c. ~nf~a~lI'
refcr
nc
prop
rant
natu
;
Jden ritat is inte lligë tixq
n~3U ~nf~
a~re
r:tm
natu
~~tern mult iplic es pl.a~etarii pro~ric
ex Ip'CO Il1renOn
d
t.S~
lt~n
xjcl
repr
urn
rartl
x
rtoru mq; anim
pus 111 III lido vna cum mot u
~nimi mot u limu & répo re, rem
qua:d.am at.quec~l~mll
C~n[equitllr.Tanglt il~ter hxcp auca
~ ha:c ~actle qUlllIS veJ
lt:re
tlnel
p,er.
lam
onom
Afir
nl.a, qux ad
OlmlS mult a .Placohls
~e
~
t.
lligl
inte
llled lOcr tterc rudi tus
nt.S llrgl t mox
ull:a
pcrt
11
Latll
niei quid am tum Grxc i,eum
Ollium mun dano rum ,
anim
s
ribu
gene
de
ae
ideis
de
llio
'lua:
pertrafrOlui~us. Prxter~.1
de quib us in theologi.1 Jatifsime
?œ~onumq; ~eneaJogl:a
a~
un.d
quod de,ipfa deor um quor
lS, 10 Theo logl a liml hter
lece n[et , quid am habc at venl imJ!
Q
a.
& alibi dec1aratur.
A DE O
Q.Y AE
qu:c per med ia liant .
PR OX IM E ET
CA P. XX XV II.
llea u diui no muo
Afre nus pate re euiq ue pote fl,ab inte
& dxmone~, ' & o·
anos
~und
~;
de?s
os
anim
ce
opifi
di
rer~m abf<J; llledl)S cau~
mne s mun di fphx ras,f pcc, esq; Ipfa~
a fit mte r Plat onl
.r~a
l1s proc efsil fe.Qua: :tut~m de m~te pum
dat ergo pofi hac
Man
~.
100tl
ab
us
aulm
n.arr
tas,
Co, amb igui
fphxra~um fiel
ablls
aOlm
eCt,
id
IIrch itefr us mun di fiJijs fuis,
riori bus angel~~, vt ad
infe
edam
vel
m,
onu
dxm
&
Jaru m{n
reru m aggre dlat ur,h o
imit atio nem fui.m ixtio nem fub luna
ei~s .anÎm2m ab i~fo
mqi
min iq; fubi jcian t omni.a. ratio n:lle
ltam qU~I~dam Jrper.V
ent
ncili
coco
cadu
~ceeptam, corp ori
o,ho~lnJS depen
a~lm
ab
ti~
r:lti onal em,p artim ab ip.fis!par
verblS qUlcqUid prox lme
deI
Ipfis
ln
m
aute
is
ot.ab
em.N
deot
Juid vll.a ratio ne com pofir à Deo, femp itern ume lle:& quic<
ia dilfo lubil e. ~ed qua
llèet
efi,e
nitu r,qu aten us eom poii rum
('l~ta qu~da.m na conco~p
em
ntat
volu
nam
diui
tenu s per
mud mem , mdll Iolu ta fer
ftan tur Vt in eis voita s [upe ret mul
~n.ruo habi~u pc~~anere
deu.m
uari.N~t.abis in[u per, vbi 4!t l,lllh
lJ mura bl!tt 3tlS ID Deo
dum man dat rnin ifiro s autc fequ
firi.s aute m eiu,s p~o
mi?i
t:in
m~ue
&
t
regi
ilia
et,Te,dum mob
lOrem.DeOlq; ID
lDq~
prop
am
cUld
ni
atio
Ulde ntiam effe mut
[um , eogn ofee s
qUI
fum
o
,Eg
his omn ibus Mof aicu m illud
.
miri fice conf irma tum
PER ..DE HO MI NE , QV OA D
us.
corp
e
atqu
am
anim
.ad
tinet
H
R
CA P. XX X VII I·
?e~ ex ei[dem re~u~
Atio nale m hom inis anim am ait à
gene ribu $ eode m in crate le com mlxu
s,.at qi mun dl anl
~am
4 ïI
vitx mio nali s
fu!l'rc co.R au,? , Cm.e r ~gnificar ipr.1m
riori çciimixtioOl s f lll/:
Ideam.Sed adt.lInglt ex rehquIJ~ Cupe
, vni uerlali virJ in
vira
es
c~lar
fe c.onfell:am./, ndicaf\s p3rti
cll/i ngul os ordi ncs
id
,
3S
aOlm
d.eus
,vero
Tum
cfTc
fe~lOrcs
:lr. Adh ibet & vchic 1
:l1lI013rlltn, Cingul,s ficlhs aceomod
e lege s,dll m animat)l~;
f.nal
&
et
~d ell x.rhcrca corp ?ra. Doc
.1nimx in (equ~ndoqu
Infu ndlt fOTl~ula ,dea rum ,pcr qU:1$
polSint. lIod :luteru le
conucrf\:.r3t1ones reru m agno fcerc
inqu it , alibi cil expo :iiru
cir~u
e
~Iljmf JeCccnfu ~:l~ali ~tq~
hum ani c rpot is pror ccam
wm. Poil hxc ~llI\lln dCl fa.hn
nte ,Pcr vil) ula Il 'C
ell:c
conn
lJ$
vln~u
e:lm
JS
cI~lr
quuntu~,oc
erre at!co tcmper~_
inis
hum
O~c~
lexJ
occulta 'ntcllJgc; comp
~um qual ir:ltlllll
ët:ll
el~Jl1
a
c.
tam CCC/o(l: l'cl/u nJle m: vr V!X ln
al1lm~ illl110lc cor
Uteu
CUC
Je
dell~
lt
Subd
..
r
...
~e
3pl'~
exc~lI,lJ$
ento anim arn n al .i lip~r~s lD~pedtrl . 1 hc tu ~ntc. all:l mem
lCt:tm fUilfe,limilcs(J;
con~e
ll1m
~lh ~.1[Jone a,t q; mun~1 a~IfJ
Illte l/ige nti:c impc diri
erg?
,?
UJtu
CI.rc
e:
J(ler
p.o(i
Jt?s
c~rcu
t!":lhu, pra:cipue r,ui\)a!t, UtlOOlS V~I 0 ~Jrcultum dlar alll,
htCOrpu~,ô1njnl:l tOl.1 ln
rum
:tdul
Illb~s:rum qUI~ l'C1US quam
qua: excrillCecu$ fcufus
f:lbn ca co.rpon occu.patu r: tll~l tluia
ve11cmenrius. & pro[
dul\
oHe~
e
xr~t
non
tenc
mou ent! ln
.o rea ~edclu\l[ :Id", ;
corp
~
.ctrC
1:lm
pter n utCi1te~ rClum al1Jn
ntt.l l diuil lo V.1
!ltgc
Inte
ubund:l~l.HI ' CI ~o de~:I~Ci~.d~u &
infer lora dinr a.
eHca
r[us
Jtfcu
Ip[e
,
llal.
r.wo
&
cat OmCIO,
ic igim r tOtus :tniOlu,
llus,quaCi dCI11 e:s,tu rba.t ur ~ fallimr-S
t Jabo riofl lm. dum r:t
cllIci
p,eruelrJm fi$1ur:lI11 ru~tt, VItam'];
t pro pecfibu, hU
CllpU
qui~
Ci
ilC.
lde
pertl
,
rl~ cedl t fi nhbu
I[ in .:iltlllll. Jarn velù
[QU,
te
cilpl
pro
fOI figll t, pedcs vero
oCitÏone :ldducir in meq~x oe m~mbron~n~ corp oris diCp
. In '1uibus id pOtifsi.
ntur
raéh
pert
lcis
med
~
dlUm , faras
ip:lle folulll, Ced eti:trn
princ
nOn
dici
ut
mum bCcruabis,cap
Vt c.tpiti fenl iant , adm
totu m in eOTpore. reliqu~ enim [olu
cont emp latlo nis gr:t
inem
hom
ge
~oJJi
quo
i~nGb f\JIIli:. EJ:
rumenti ' QUJ :ve
infi
l~rn
n~ll
m. e(f~nJtlll:', S~q_ulturJefc
f:1ti~, & qux de Cornnijs,
ldl
ha1c
tUr,1
dlCll
VICU
de
hlS.
r~ Il.'
lider :lbis mox firmam de
:lllb~ fatlS expo nunr ur nobi s Con
qualir:lresq; eorp Olen
re
m:
\[i~
C~U~I' l'IJt onis ~ollri{e~tel
qU:ldam caufa mou ene:!
rpor
Inco
ab
Imo
fe,
ex
non
qua:
reuer:! auf: !s .:Ippelblltur, & dirig untu r :Id linem , Ilon elfe nu, .aufam vero pr:\:
nme
infir
ti:c
iden
d.:!s. fed 1.H.emiç prou
tix, .Id exempl,1T fui /ie 0Clp~a~ elIe volu ntare rn prou iden
iudic at &. decernit. Irare
h.lbe
fe
me
opd
vr
"
oncd
mm a dlfp
iden ria,r umm ll'Ia _
prou
in
um
crip
prxf
:lm
que Iin~lem cauC
m homine: elIe na
iteru
r
irma
conl
to a(fc nt cauf arum . Tum
ip(urn cccli mo
ad
vero
rum ad cc:e1~~ia e~nr~mplanda , imo
um dixcr:lt vi
mod
m:ld
'l.ue
t
um.~
:lnd
m)J[
us
tore m pro vJfl.b
x grar ia noiplin
d.ifc
&.
\~
tJO~l
f~I11.Cic &,.audltun~ contempl:l
bllem harm onia m :lnir nî
bIS effc mbu rurn : I[e~ Vt per fenll
s.C: ctero , aure m prxquo~; mocus ~:lrmoOlc~ com pon; arnu s cOllduc:lnt;ad Cpcminu
i
quaf
n[u$,
ter vlfum ,1u~1~u.mque.{e
culandum,IlII1111 pend It.
EX ME NQ..V OM OD O MV ND VS
fir.
u$
po(jr
com
te
fsiu
te & nece
4
,
a
CA P.
XX XIX .
ne, quem idco
inre
cfi
lam
quon
VOcat IJ1tellea~m,
di: quam ideo necc /ii
mulacrum,~raaat ~am de m:lteria mun , (ed tanq uam for:lm
feipf
rer
p,rop
non
q~lI~
lDat
ta~em ~o,?
:;a, Item quia mun duç ob
mIs vltlmlS nece~na , eff lOtTodull
neceffario pari tur. Hinc
hiI
noni
rme
~ius adm ixtio nem dero
necefsitatecompoCirus:in
&
u
lleét
Inre
x
efie
dus
Mun
d:
1Ilu
~arerja.Poifumus quin c~, ex ip[u ~orm~ru!'1 ordj~e.a~que
re non marc ri:tm [0lllge
lOte
lDe
euam Cub necefsltatlS nom
procefsioni! Cux fi.
o
prim
lum , Ced anim am quoq ueei us in
r.am. Vrra q' eidera
conl
r
infia
eria:
m.ar
m
rme
gno velu rinfo
[ua: lign e: in
ni~
~~igi
o
pnm
in
nim , ~â an!m.a quàm m~lt~ria,
.abllJS l'cr Inte llige nti;r
rorm
efi
e
f.acll
ed
efi,[
em
qUld
ls
form
femi naq; form arum namun us. vnde & ipfi anim ç r.ariones
it3tes atq; form x.Q. uod
qua!
riç
tura liiiin fund unru r,& mate
clem eota quo dam mo.
nem
Citio
difpo
di
mun
nte
ait,a
lll
aure
rum vires tum for_
ento
clem
dam
q.af
llige
do extit iffe, inre
e~j~.Item quod in
.mat
in
biles
a
m~trice!.i": anim.a, tU~ form
fullle iafra tam, exd!ne
;lor
a~fq
um
mud
aDr~
na.m
quit matc
erlam ante intel ligen tia:
pone poteD[J~~ aDJm~ motr~cem
d proc ul.ab ordi ne.P rx
re,fe
agna
mun era ro.rulfle mat enam
. .
m fuilfeperr.u.r
natu
exor
l Deo' .
Il.,a pClu s
munidum
Vbl ait C
terea r.'
'
ria: anl'rn a: ~.) naeu ra
mate
1IIa
a
pnm
Vt
pe,
aCCl
IC
,
ltate
N ecc,S•
•
• l'
•
prçp .arat ione m a Dco ad
quar nuls cogl tetu r l~rormls.tame!1 ab inl'tl'O
erH.
ablle mfu feep
' vt nOnfi.'potu eform as adeo.form
Obf«
'ffi
nda inte r ha:c efi l'II a d'fi'
1 lD(,uo,qua
nt' e. e para
fi" erua
. uor.
, id
dICHur vnlller urn ln exordJO libri in duo fuil're diui fum ne vero difli ngue
nUll
um:
laer
fimu
e
~tqu
r
pla,
eft , exe~
limu lacri i) & matc riam .
dum effe 10 tna, ldef t,ex emp lar, &
P
ordi
Ofiqu~m trall :luit de for,? ali mun di llige
nrix âiui llx fi.
R ij
Hic
�,Compendium
Hic primo <1uidelft v:deri pote!!: re ipe;! idem elfe, ipfum extemplar mundi & efficientem eiu5 caufam & finalem.Dein~e
loturo mUllc!i ordillem non tam fublbnr iale quiddam elle.
quàm illuiGbilis roudi umulacru. Pra::rerea quod materiar n
& fllpd recreuit àmente, & hic amentis recernit limulacr o.
oconieétare poffumu 5mareria m n6 ram per ideam propriam
quàm per ideam forma: à Dco procede~e,lleque ,lnw:ede nti
propoiit o,fed ql1odammodo côrequentl, ab liltellige ntia,vt
ita dixerim ,adinuen tam.Tum vero & materia m e~e,& quid
fit, & quo paél:o le habeat. ex perpetua tranfmu tauone formarum diligent er ol'tendit:cx qua etiam material es formas
erfe quodâm odo falf.ls argumC::tatur.Deinde pereas ad veras '
jclealeséu formas afcendit ,qux omniain Thcolog ia planins
<leclaranmr.Adduxit in mcdiu multa matcrix nomina, reili.
cet fpeciem inU1ubilé,Sinu informe m omniGéj; capaccJ\l' for
marum. Naturâ. Potentia m. Matrem undi. Nutricé formarum,Sub icétii,Re eeptacul um, tocum.S ed ex hoc loci nomine riderelie ct Peripate ticum adco 1I1epmm,fiue maJeuoluOl
l'0tius. ve dementi x ~Iatonem inumule t. quafi materi~ voJuerit Jocum eIlè pro~rie mathem aticum. QE.od quidem per
c<rtera materix nomina euidenti fsimeco nfutatur .Dcniqj ex:
co quod materia propriam IIbi vendicat informie 3té. argLtmenurc vnitatem libi pa mer vendicare. Si enim informi s.
ergo & indiO:inél:a.Si ita.ergo & vnu. Atex cadé informit ace
nô libi vendicat e{fe,Ced per ip[.,m potius cadit ab elfe. Cum
"..
19itur.
.
vnu.atg; cnS,nOI} a::quc\matenx
cogruan t, ea J-e 1I1tcr
f~ elle nô po~unt. Ell: ~utë ~nL1?l (~pe~i~s ente,qu?p~a~ latlUS fefefundlt:prœfertlll1 cu pnultl01l11Ofuper CUI no couonit ens,ram en conueni at vnu. Ex hoc rurfus argume ntamur
matcria m à fummo talltum principi o rerum poffe produei.
QYOM ODO pRYS IC A CONS TENT
, eXlllathematicis. acde clement is &
mixtis. CAP. XL.
Einceps phyûca per mathem atica probatu rus, in primis mathcm aticoru doétrina m laudat tanqua omnis
cruditio nis ingenux viam. LongCi, Laurent i,foreno prxren,ria recenfer e,quot no{l:ris tcmpori bus mathem aticâ lOgrefsi
viam,ad fincm peruenc rint ,e xopt:ltum .PetrulU Leoné SpoJetinum nouimus mathem aticorum maxime beneficio. noo
.Arifl:otclicos talltu, verlllIieti:tm Platonic<,>s iam fenfus penctr~l1iffe. Florentia:: vero Baptifia m Leonem ,Albertu m
ab
eifdë difciplinis exorfum , opus in archi~eétura pu1cherrimu
edidi{fe ..~id dicam de Fr;Ïcifco Berlingh erio oofl:ro !:'lico.
lai filiol nonne hicmath ematico ru beneficio fretus de CofnlOgrap hia verlibus fcriput egregie lNemin em'vero turbet.
quod Plato Pythago reorum more ex mathem aticis phylica
coponer evideatu r.Noll enilll illtelligi vult uat~ralja corpor
:ra ex figuris & numeris tanqua ex e1ementis &pa.rtib us, fed
tanquam ex terminis , quadâ reColu,t ionecom poni:qu od videlicet naturalj a in illa quafi prior",a cvelnti termino s rerol
mntur. N6nne termini corparu m dimen!io nes funt atq' figurxl Numeri etij\m termini figurarG? Pra:terea fpecies ~a
lnrales fubicél:o non folum commuo i, fed proprio indigen t.
J'iguris autcm fatisfacit cômune Cubieél:um. At l1umen.lnc~
que proprio . ncqueco mmuni. neque vllo prorfus corporeo
indigen t fundam~to. Ex quo ~aret figuras quidem lIaturali~
bus fpeciebus) nllmeros .luté tiguris c{\e pri~res. Triplice m
ergo in rebus or4ine Pythago ras ~1a~o_q~ c~~ltab.a1lt,f~ecic
Jum,figu rarii, & num.er?ru.m. Tr.'pl~ce llmdlter lOter Ideas,
ad co vt & in reb.us & lL1 ufel5',fpeCles 10 figuras, figura: refoluantur in numeros.: at'}; cerea:: fj)ecies figu'rjS'Cercis, :erca:.Jigllrœ cenis num~rIS quodam modo ~o~gruant,. rer~ or?Jne
cmnino ficexigé te.Q.yam obrem Vbl alUnt fpecle!1lI~lllsex
pyramid ali figur~.& pyr~midem ~~Iidam elC.~ri~n~ns quatuor, & hO$ ex quarern ano tern.an<~ue COn~lt~l, hg~1Jficare
)'.ç>lunt propriet atcm quandam llllù~ GUnél:l~com~01~er elfe
. pcr~mi1em,& .comparand;t hœc i~~er.te P()t1U~ 'lu am c<?mr Q
lleD~a. Haç ,vti'qj r;ttione fi~ura~ 19m pyram.ldalem tnl>uI~.
Aen figuram faéies habenre oéto,qua m nomln~t Oétaedr a.
:Aql1a: .tades habé~efÙ vigi~ti,qûall\, lcora~dra~ VOCat. !errœ faCies Cex habétem nomme' Cubum atqj talum . v JllUerfo dcnique duodeci m faciès poésidetem. Et p'y ramidal é quid~m. figuram ideo cciriue~ire vult igni. quia tenuis, & "d incllio~empra:calteris apt~,ex pauCioribusq; triangul is cô(Htutaadeo {J.;omn ium Teuifsima figuraru m.Figur aT,n 'verp cubicâ ~.errœ.q,:i~ folidifsima atq; {fabilifsima {le- Piguras:al,ias
medl)s elemetl.s, quoniam ad motu atq; ftatum inter ignein
lX terra~ media modo fe hab€t. Dodecaëdram,qu<t:,duDde(im fa~les habet ,congru~te puta mundo )?FOpter fphxras
dllodecl m, .le ligna duodecl m in Zodiaeo . Reroluit auté folioa in p)aM,~la.?a vero in t;iâgulo s'. prxèil'u ein eos qui rép.lnguh nOmlJ1atUr.~oru !nusSca lenus llt,id eft fcalafi~.
D
0
.,
latera omnia ina!qualia poCsidés. Alter tCoCceles,id c!l ~Iqu~
crurus,d uo habt!s a:qualia larera.N am triangul uro çqUl ate
rem, in quo neqj reétus anf!;ulus, neq; linea in perpendiculfi reéta ht,minu s componendi s planis aptuexif iimat.Cô fiicuit
ex Scalenis pyramidaIt! & oétaëdr: i.lcofaëdram{\i molé:cu m pyramis ex ~riâgulis quaruor œquilate ribus côfiitua t, ql1~r~ quihber in :ex triangul os Scaleno~ ~l- ~
ulditllr. Oétaedr a figura ex oéto fimlhb.
quoru quifq; in fex trian!5u1os ScaleJlos
fimiliter difiribui tllr.lco{ al:dra figura ex
viginti fimilibu s, quorum qllilibet fimi- .
fi u,
liter in fex Scalenos euadit. I[o[celes autem mang ulus ,g LI
ra! cilbica! diéitur clcmétu m. ~atllor enim I[orcel~s ~na
guI; concurr emes quadrangulu111 complen t. Ex hUlU" T~nl
vero quadrag ulis rex Cubtls efficitur. Deniqj Dod~cat: Gde.
figuram m~1I1do. vtdiceba m,nccom modauit , quoOla;n 1.li_
l'um forma:: duodeci m Cu[pieiuntur in Zodiaco.quo:tqu'~r.1
bet in partes trigima recatur.S imiliter in fi&ur~do .e,cae
1oÇ
intucri licet pentâgollo~ duoclecim. lingulat lm 111 trIaguian
alquiJateres~quinql dimfo$,ita vt vnuCquifq; rurfum t'~drl
gu'ü fex S"alenis confi.cia tur, & in 0111n.i mole ~o c.ca e _
Zo
trccenti fexagint a reperiancur criangul i, quot euam ln 'buS
diaco portiolle s eJtifiunt. Trall:at vero deinceps. d~ 010[1 tur
r.'
' e1ementor um.
f i d 1\1I1<T1l3 11
pa,slon~'b usq;
Item quo palo~o
ill
1". ' 'one
,in par~es. & inuicem mif~eantul'. & qll~S effe/J.:us nll~~~tO'
conficla ot. Prœterca qllahs fil' tume1emetol'l1m. , t.llm n feais
rum inuicem commut atio. Inter ha:c de mixtlS Imper lli5'
agirur,& de pel'feétis,de liqllorib us,& lapidibn s.& 1:1ctJ _
'Scdha:c ferme omnia Pyt!\olgorico more fubobfcurlSrp cta
aUphoris illuoluu nt\lr : apcrcior ibus auté verbis PI~to llC~eris
ditoribll s fuis tradidilf e putamus ,& Arifl:ote!emyr:c cx niu
l).1anifefiius eadcmli teris comméd alfe. Horun1l taqj Ol11cca.
.111blis Ariftotelis de generati one arq; Meteori s intcrr cie.
tib requirat ur. Traétat infuper de p.tfsionibus ~u:~ a in.. mentis animali um fcnfibus illfcruntL1r. De'pafslon.I~~:s [pcquam,& ocuhis, & manifefi is . De volupta m do, ons'], fi i.
ciebus.~x in philebo ,& no 0:1'0 de Volupta te I1bro pc r
,Cue declaran tur. Agit prxterca de fenfibus ipus. eortn4uc
s.
ollbieais. Difiingu it fapores,odores & voces atque co orC
di
t'
ITER VM DE HOM INE QY
, tum ad animam fpeétat & corpus.
C A p. XL 1.
'C
AN-
• Ci t
•
d'
plaOn laeratlO ne Ignum e fl: • quantu• nos a'dm one:1t'llbL1~
, to nofier,dand~m ~{fe,operam •..vt .no~ jpro·l~o ,v:. 110cognofc amus, memllleflmllS9i omL1la IIlfra ~11 r',1 "un il .01
pis à deo fubieél:a,nequando ipli cont!a digrlIt:ttem no ~ius
inferior ibus nos vicilsim fubijciam us. ln ipfo cnun t,Oy[qô
clj(putationis exordio dCCrCtll111 e{t de Vil iuer.fo tr1étarl. nl
ad ipfam hominis ,genitura m.RurC us in nledio,difput~t.JOu01S
curfu dijs à patrepr: ccipitur exornar e homine m. dOrJll!1
animali um. quem ad imagine m & fimilitl1dillen~ fu:t'd eflê
hovelit atque prœellè. Deinde paucis interieét is rcdl.tUr ~ crat
minem. Demum propefin em refumim r, quo~ prllTIO LI l1Iii~fiit~mm,videlicet de vniue~fo vrqu~ ad gen~tUlam ho rO*
ms fllilfe traél:and um, A tque 111 cunétls Mofalco mor~ p Be
bacur hominé in diuino ho.: opificio. & in p~iJnis propf"l;c_
pofherp um fieri quali finem. Ergonu pc& omitte.ns a Ja p.
petit diuinum in homine generan do mandatii,~ ln ?oc a i.
.folucnd o diuinoru nl obf~quium mÎnifiro rum, nC9; !~q~i.
dcm iniuria- Prxdixe rat ehim folum in terris hom lOC 1~ 0t;am & fuperos elfe culturum :vt maxime rationi fit ~on ~eJ
.taneum . deos genitura m ~,ominis diligent er excoIUl~e. ._
bis o,Qlifsis,qua: fequunt ur .expediamus. Iterum de anI01al~.
.J:atiQnali tratl:atu r non à de~ proxime ,fed per fe'luentC:~ U1 l
bilescli c~ufas confiltuta,q~a: rational i fubicéta t~t •. co: htL1:
cleo deml{fa:. Trration alem-vero animam PlatoOlCI non t 01
fubO:antiale aliquid,quàm~ècidentale qlliddam elfe pu.tt~
'luafi rational ium vefl:,gium animarG ,in quo fenfus q~l·f S
1tllr.fed per diuerfa corporis Înfirum éta diuifi aeq; paub l e~
Senfum autt! in ipf.l anima! rational is fubfiâtia pon~n~ co. _
munem, fimplice m, impatib ilem. qui n5 proprie aCClplatJ ld
,!atas à. corporib us palsio~es. qu~ad~o~um fenFus alter. i~
alterius renfus peri:ipiat,lIue pOtlUS ludlcet pafslOlles. Pro _
de rational is anima: fubftant iam indiuifa m,& in fe coulld"
rem eCfe probant.ne~, capiti velut fufienta culo, conllnen ~. j'lUS
~
cl atam. vcl euI
,ram. fed quafi'vel in rumento 'Ip
accomo
" .dam in ~uo gen:re fimili compara tam: Irr~tÎo!la~ero ver~:;
,membn s 9\1odamodo relidere:& pane qUI~emelus ~uda i.e
IX iracundia: compote m çordl:pa ttem vero cQncuplfe~nt
. ..
èledltaJU.
�In Timœum.
rn de hoc ipfo jeco re mi.
dedi talll ,ieto ri com men daeS . Veru
m, videlicer id mem .
ione
opin
ram Pyth agor ieor ii nota bis
rer lenir ate Gc elfe con.
pari
clara
&
irare
folid
cena
ex
brum
rerii acci pilt facile adternp erarG ,vt fpeculi mod o imag ines
odii imag inae io ve.
adm
quem
mod um arq; redd at. Prof etlo
rrim o frepe erpr imir
tene
fœru
in
eris
muli
ida:
grau
h~mens
fiue men tis noti o,fiu e fen
rel defi dera tz nota s:Îta vehe men s
ularE facilime form at.
fpec
ris
fus ima gina tio natu ram ieco
futu rorü elfingGr imariq;
fupe
oncs
dçm
ulo
fpec
ipfo
I!l hoc
e ilIie Ima~ines no
aliiid
o
anim
fus
pror
co
g~nes,quoties paca
infufa: ln men huic
lo
fpecu
:
nota
pmg untu r.Ita q; futu roru
fa:pe ima gijlJic
:fed
refliltant
t~m prot inus imag inat ioné q;
neq uean t.
dere
poné
ra
turu
vt
ntur.
undu
cOF
nib us ali js adeo
para circa
occu
ijs
offic
étla:
prud
s
Qua ndo vide licet vcl men
io limi libus ncgoriJs oc
inat
imag
vc1
ur,
ahir
difir
a
rnad
gùbe
onis q; vacar prudés &
(upa rur. Vbi vero ratio nis imag inati
imag ines futllrorû à
fxpe
rlio,
coor inua ta & laborioCa difcn
io,re in iudic iû mates,
f~peris in (peculu noll rum prof ilien
nt difc:ernere iUius
enda
port
nam
quid
Verû
nŒelle reGl iunt.
eque ntia prud enconf
in
us
cft officium,<jui ab ante cede ntib
vero di(curfio ralis im
At
'
cuit.
cMu
rrere
difcu
;
iterq
ter ~agac
prxu iden r,ali j qui prçp~dl~ varic iniû, vt mer ito alij finr qui
proCequitur mate ria
hxe
UI~a I?te rpre raru r & explic~nt. Pofi
us C(iplerionibus'l;
orib
hum
de
c.Ha
exph
icis
med
à
latJf~lme
eleg anti j Plat o
tqui
A
cio.
anili
oris
~ ~lTabili hum ani corp
ira tuS efi Buadm
adeo
ldo
OIS ln hom iuis corp ore defc ribel
, ve rcla ra orat iogius
egre
or
rhee
er
noll
uu,
Pon
u!
thol omç
; Corn~lium Cel(u~.neq;
ne.p roba ueri t,neq ; Laéb neiii .neq
ad mlTam ~/at~n~s eloda
Clcer~nem ip(u m in re deCcriben
prxc eptu relr~JOlilm
hxc
r
Inee
ilfe.
poeu
dere
acce
quen uam
a/fi rmandu.qu.l.m
rius
svlte
uini
dedi
elfe
Con fide rabi mu! ,nü
iam in hom ine
idée
prou
Item
.
diui nurn conf irme e oucu lum
habui(fe ratio nem .nili
aliam
ino
omn
am
null
ndo
pone
com
R~rCus res natur~l~s in efVt c~templaeioni fore t aptl (si.mm.
Tl~ caufas,Ccd dlum z pro
prop
cne
f~Qlbus prod ucen dis oon
nànq; cau( am ling ulor ii
lem
cipa
Prin
nta.
ume
inllr
ntia:
!llde
uti.o né ~abés, ung u/a
boni
qua:
elfe.
iiram
10 ca intel ligc: tia
~e delnceps qUr<1 ('!?elin
ca~'I
f~tura: com~ditatis srac ia fabri
10 &,UIt qu0.9; mo~boru.
Il
DI
bus.
mor
Uld
fit,~
ons
Il!ta~ corp
loruq; ratlo e, aCslgnat.
tuah orü, rum fcbn um Cpecies,fingu
Galcn~ P~atonl:
apud
<?.uales elfe potiCsimii raeiooes quas
rgio Cyp rlo IO/igm
Geo
eel
nup
ui,ac
iima
exif
iadiu
cu legi,
iceO lrn has dieb lu cu
med lto fum in fenté tia conf irma tus.H
éeer ~ccederet.~e~;
frequ
a
ad m~ cUf.1nda: m.1tri~ mex g.ra·d
ordl ne Galenl me·
am
quod
o
OllT
tem,
Jcgc
ipfa
hxc
repe nret
aute m perf e6bm
ha:c
Poil
it.
iunx
teco
men
a
tem cG Plar onic
anim iq; conoris
corp
unem
com
110minis vale eudi né definie
dcri PUf.1t,q.u.ïdo tam cor
pof~i
um
~em
tune
am
.Q!l
iam
cord
ur .bene.dellldC. limu l 0pus quàm anim a in felpfi.s dlfp ouuc
d efi, 3:'quall quad am
am,l
Illqu
une
ptim ecom pon utur . Ope
dat mod ii corp oris.
exce
s
men fura , vr neq; robu r auim i nimi
um.S ed ante qu.ï permod
i
;lI1im
ree
fupe
oris
corp
r
lIeq' robu
mor bum dil1i ngui t in
fea~m Mc definiar l.1nieatcm. anim i.lnfa
niam vero cfuplicé
oiam
iufa
duos ,fcil icet igno raria m &
: in conn ua pron aq; ad in
.qua
ltam
occu
em
quid
Vna
air.
elfe
tum quéd am ad pert urba
fani a affeé tione conf ifiic ,pllt a habl
um v;ro manifefi;Ï.(~i
Alte
û.
tion em aliqua~ propenlifsi~
a mod u adau Lb dete glt.
fupr
uo
urba
pert
a
alrqu
vcI
qua
licee
voluptatis,tiT?~risq;,~ do
Vt in grad u fum mo cupi ditm s ~
fi meT?b~ls ,nduc~t, vt
loris .& irx:v e) vapores humo~lIlnclu
: PJtwta: a~uJhone
!"3ICa
.ve!
,
bilrs
ye.1
,
uinis
atra bilis ex fang
te elfe malu ,fed pro
Cpon
e
emm
alr,n
prou enie ns. Ince rea vb!
intel lige ~atura
tam,
raua
pter natu ram cOfuerudinemqi de.p
fitam ~o~u~u.
opp~
r
ter/e
locn
med
lem proc liuit atem non
tem,lla ~IU
iult.a
proc~
e
dine m cohi beri ab initi o potullTe:C
uldem omo mo
q
rpan
exti
tam
irma
conf
dioe
turn a coo[ uetu
exho rtaci ôibu sq; am116 polf e,ex aéta nihi lom inus doét rina
) & anim u, perp eûmu
us
corp
re
tole
ha:c
pofi
et
Doc
puta ri.
ioni s inqu a mocitat
Exer
u·
mot
ionis
cit2r
tuo quod am exer
rium rite di.
prop
i
boni
ad
&
dera rz, moc u inqu am prop rio,
itum canr um viriu m
nutr
atq;
ii
citar
exer
nq;
vtru
o
reét o:qu
. Opt at quid é plat o corconf eq,u atur, vt alter i Ilon fuccüoat
ere, vr mot us anim i fu
umb
fucc
ita
pus anlm o cedere,fed non
~tq;.lirmG, fed fub
um
-tli? ere non porsie. Opt ar corp us va!id cltau onem laud et.
exer
ru
qU2n
x
.Mo
iore
valid
e
élnlm o long
maco~G vit~~ret vfu~.
atten de:q uant um teme rariu m phar
quam amm a prof n)s
us
PrO inde quem adm odum tam corp
e tres anim ç vire ,.
rat.û
iu(fe
ibus
mot
tre
irm<
conf
exer cere &
i~et m~tibus
quaJ
(uis
da~,
cupi
id ell ratiooalem,animoCam,
rauo nale m ahm enm freen
ntam
Veru
re:
erua
conf
cipit
prae
fucu mbe re G~mp~ll~tur.
'iuen tiori bu$ enur rire, ne ca:ceris
da~um,fclhcet Intlm o.
one
da:m
Ait iote lleét um hom ini pro
nu.. Icem reétu m corexter
ber
ha
onem
da:m
enim
Alté rum
us eum ~ui vil'CS ir,:
RurC
tu.
nihu
lli
çœle
pori s habi tum 'luaû
47 3
~lem euad ere:q uali do.
ratio na/e s fupr a ~odii nutri~, mO~t hom inem fieri b ~
ait
lIt. vln
rutu
ceat tuom odo aecl' jplen dum
dd '
métc m
"
'd ~ fi rueo t:ernT
?1 e":l.A 1t e~m qui pra:c ipuc a/it
per
t.Im
dCli
pars
a
nul/
ls
fic J1nm?rt~lé fien , v.t Imm orca lrUt
agit perf ètuu ln'p
um
mor
u~
ell,q
htas
er
.
orta
Imm
fcfra enlm
l' "
'
/>.
ln co qUI fo a iam intel
fi.eLLa
~er~,qux ma~ct:qua IS vuq; efi
o. Ex quo intcJ /igie ur
11!?entJav~ult,e.uadJtq~ ex homi~e da:m id Ilon l'rop rie fed"
lllll,
brut
!
tiflc
inem
hom
ait
do
euam ,qua
ex co quod rubd it f~m '
quad am fimilirudine dlci. Prxt erea
Ilobi refcr ar Mofai~
llre
obfe
et,
n:! orras ex T:1fc~lis.lic plac
vero grad us brur orü
.ï.~c
d~él:
e,~ro
fUll!"
VITO
~x
Eu.l
:
cu IlIud
ç JJpCaI mu/t ipli
:rnim
s
n:1h
rauo
lOr~
grau
ex
o~u.es pa~latJ~
motu ç infi/lIta
i
liber
jd.i
qll
ob
.l
can, lIlte l!lgc ~lIImall~ noar
rus habi tuS.'I;
affef
i.la
omn
tem, polle & I1Itra fe ln b~u.eorum.
lia brut a,ve l bru
luni
r
Illee
loco
lrcl)
fupp
fe
a
e.x~r
pror uere ,&
rrlilldicio.Ctem omn cs in
to~um loca. dlUl~oquodam. transfc
anim a tanq llam pcrf e
inis
fe:lo rum vlUe.ntJ~m dote s 10 hom
ipfo reru m gelle
ma!
3111
orum
brut
c'l;
nen:a
étl~lma, cont~
finem. Si hune in
r
qua/
rrr,
refe
um
noll
nuo nuq ; ordl ne ad
ali.u .atq ; vlclf.
io
nali,
mo~um prog~efsionem O1ni~z ratlo peris,forf.1n ;ll'Ia toni
acce
ell1
fnon
regre
um
ihu
hdOC
Gm ln
fub perf ona Pych .rgor iGO fen(u non aber rabi s.lpf e eUlm hic
gir !lyth .lsor ic.lr û fi.
fil1
ca .I~~uens, fabul.1m opportun~con
riea vem ue forC.rn
hr/co
b
fu
l
qual
h.r,
ne
tC];
A
lar(i.
mrle fllbll
aoim.rlrû tran s!nt
(ole:
a:
l'ocr
quoi
r
alite
adm irter cmu s,no ll
in Irbro de Muu
Lo,r
ru
Tlmo
form ario ncs addu cit. "tqu i
acclpico: Tim a:iq;
fic
r
igitu
,c
u~.II
~atct
ellè
h.r:e
~o f~bulof:l
nos, Defi ante omni:a coIlbru eo fineconcludlCo,qul doceat
prouidéeia: .tPere.ruit.
ate
gnit
lcre, qui bou:! omn ia fola beni
hic quem:rdmodCi
lOra
breu
C:t/.
Laur
!me
ll;Jn
mag
i~
Decrcllcr.
~ue amp hori bu
ultJ
re,m
tfcr
r,:l
baeu
argu men cu decere vlde
us, re(cruare:
;lIllm
.n
defig
comm~~tariJs.qll.r in Tlm xû I:m
.pene quem
imus
Ohfs
lludl
oru
)ll\c
Plat~
r
Valo
Se~ l'l1IhpplI$
m.l nlJn um
eltre
3no
M.r1
:ljiro
m
ynru erfo PlatoOlCo open
Valo r V.rppus
Pluh
.
dere
Iml'oC~i,plura me hlcc,oé:git etlllO
imii debc re
plur
ego
Cui
~.
h;cre
mu~
roGl
gene
lona : vmu tlS
gla(! ; omu ia m:lg nope re
me. face or,tu.m qUIa l'Ia50l1lc3 egre
ee tuos que oés aHlcltur.
g.r
colr r,tum qUia 6ng ular umo reer
1
TI M A E V S PL A TO N 1 S.
*
SO CR A TE S,
TI A S,
TIM A:: VS ,
CR I.
HE R M O.
CR Il T p, S.
*
N V S, dllO,[res.~artus autem,ô:1.
con..
mi~e Tim xe,e orü 'lui à me heri
li
•
lliuio acce~ti, vici{sim me accipillnt
nun c,vb ina ell:?T 1 M. Aducr[aaliqll:l
n
valetudine Iab ora t, Ô Socrates. No
i{:inu
abll
iôe
utat
dlfp
enim fpo nte ab hoc cœt u &
crit otficillm
fet. s o. Erg o tuu ,ô Tlm xe,& hor um
.lta pro rfus .
TIM
.
lere
imp
s
J.>te
qlla rti iIIius abfentis
itte mus . N â
Sane nihil quo ad fieri pot ent, prx term
haud xql lu fit,
cu laute ab te heri acceptl fue nmu s,
im acc ipia .
fi no pari alacritate qui hic fumus.vicifs
& !i mu t.
is
vob
mus . soc . No n reco rdam ini qua:
reco rda
em
quid
ta tr:té tida propofui?TIM.Partim
o ve
s.Im
gere
fug
mu r,pa rtim vero tu,fi exciderint,
te,
repe
dio
e~?r
ro nHi molell:um fit b.reuiter iIla'ab
Süidé.
equ
cla
quo magis ea nob is coll:ent.s 0 c.Fa
q ualis mih i, &
ma difpurati ôis hefiernx erat. R efp.
retu r. TIM.
vide
fieri
c
ex qua libu s viris opt ima polf
t, 0 Soc ra
fun
a
bat
pro
e
N obi s certa: om mb us vald
erosq'
cœt
s
cola
agri
o
cipl
tes, qux dixjfii.s 0 c. Prin
. Cer te. soc :
artifices;\ mi).i tibu s feparauimus. TIN
inétu pra:ciCum vero CUlqi quo d pro nat urx inll:
arti bus ofl'u~ {u~m efi, & fing~la tan tum fingulis
ris bella
cçte
prç
s
quo
q;
<Juo
fiCIa trJbueremus~dhs
tege ndx [ci~erere. opor~eret)ld v~u. ~untaxat, pro
aduer[us exterhcet CIUltatlS mun us lI11uximus, &
r[ores:ita vt er
nos hofies,et aduerfus due s reip.eue
gaf ub
R iij
.
.
�/
474
Liber trigefimusfecundus.'
sa fubiell:~s tanqua. natura amicos mites fint,co n-
quidem difficile, ver bis etia djffjdHùs poLfe pr?ut
na hofks vero prœlio ferocifsimi. TIM.lt a prorfus .
conuen it xmular i. Sophif ias vtique & dic,endl ~
soc. Dllplicem fanè naturam in cufiod um animis
aliarum ferme prxclar ifsiman i artium pwtojc ilc
dfe debere di~imus, & iracund a, & philofo phico
arbitro r: fed quiamu ltas (!uotidie ciuitat ts per~~~
jngeni o prctdpue accOm odati,v t reétè in fuos mirant,ne c propria s fedes vllas habent , vercor ne COl
flleti fint,in alienos aut feroces. TIM. Procul dubio.
étura quidé a[fequi nequea nt, quàm mulra &. 'lilasoc. Q.!!id :lUtem de educat ione dicemus? Nonne
lia vi ri philofo phi atqi ciuiles , ta bello qu:\~ ~ac~
gymni ds exercit ationib us,& mufica,cctterisqi d~~
erga'fin gulosv erbis & openbu s agant. ~o~a l,gl~n a
centibu s difdpli nis, eos à nobis infiitu tos fuifIe?
vefira profefsio [uperefi, tum n:ltura, tU,dl[CJphn
TIM. Valde quidé. soc.lta educatos homine s neq ue
philofo phix,& rerum gerend arum fiU~lO pol,\e?s.
auru,n eqi argentu ,neq; aliud quicq ui propriu ,allt
T imreus q uidé hic ex L ocris, q ux vrbs ln Ita~I.lIUbabere , aut putare fiatuimus,fed tanqua adiutor es ' fbfsime gubern
aE,l1obilitate & opibus doml p~x ..
public osq; minifiros fola mercede conten tos e{fe,
fiantifs imus, fummis magifi ratibus & honon I~S
tanta ab his quos tuent cxhibit a, quama modcra te
funaus efi, & ad fllmma totius philofo phix f.î!hviuenti bus [ufficere videatu r. Stipen dio prxtere a
gia, vt opinor , afcédit. Critii quoqi omnes f~imus
public o in cornu ne vti voluim us, & ad comun em
hrec vt:~lli ~ofecut~ .Hermoc~a~is etii natl~ra e~a~
inter [e viéb:i impédere, vt cxteris pofiha bitis omni
catiunc qi bIs omlllb us qux dlxlmu s traél:;;dlS ,
bus [olius virtutis , & cufiod ix curi habean t. TI M.
accom modac a, cu multis tefiimo nijs moncal11 U1 ,
H<tc quoqi ita abs te diéb fllerut. soc.N atllra prctdubita rc non licct. Q.!!apropter rogant ibus :OblS
tcrea mlllierü no aliter quàm viroru effingi prxceheri de republ ica difputa ri,liben tifsime parl11,CU~~
pimus, tl:udia que omnÏ:\ ta belli qui pads mulier icogitar é, quod deinde infiim to operi [upc,r~orct[_
bus cu viris e{fe comun ia.T 1 M.ld quoqi & eodem
nemine comod ius quàm :\vobis ,modo vclltls,pO
modo diétli.s 0 c.An tenctis memor ia qux de proA
[e traétar i. Cum cnim ciuirat é ad bellum idone:ll~l
<reidis lib cris diximus? Fortèv erà ob rei ipfillS no~
confiit llcritis ,foli omniu m vos qux eam d~cë~, VIl.1itaté firmite r tenuifi is. Comun es quippe nu ptias
cifsim omnia tribuet is. Cum vero j~ fupeflOflb~S,
libcros q; fiatuim us,vt ncmo natos [uos difcern at,
qux mihi iniunél::l fuerant perfecifIem, qllX /DO 0
{ed oés ab omnib us cofang uinei exifiim étur, dUl1l
retuIi vobis traéhn da commi fi: vos au té com mllxqualc s ferme natll fratres forores q; vici[sim fe iuni co[enfll impera tum munus mlltuo mlhi p"randicit,m aioribu s vero pau-ü vel auoru reueren tiam
di nunc {ermon um couiuij s recepifiis. Ego igitll r
exhibe nt,erga minores auté tan qua filios & nepoadfum ad promiiI'as epulas parati[simus.HER. ~os
tes afficiu ntur.l' lM. Hrec ql10qi memor atu facilia
quoql1e oés, Ô Socratc s, vt pollicit us efi l110Jo f<
funt.so c.Vt aute: qua optimi ab ip[o initio .Ji> virimxus,q uodiub es pro viribus c:xeql1emur, pr:: cr_
bus gigner étur, magifi ratus VtriU[qi {exus nuptijs
tim cu nulla excu[andi fit ratio, quo minus id face
prxpo[ uimus, qui clàm fortibu s quibuf dii operam
re debeam us. Ni he fier no die cu di[puta tioe p,c~adarent ,vt praui prauis, boni contrl bonis mulier iétamo x ad hofpiti u quo :lpud Critiâ, fllfceptl u~
bus mifcer cntur, neqi vIla ob hoc di[cord ia oriremus, rc:diremus, & inter eundem primo , Be do: l
tur,cu m in congrcfiil minus pro{pe ro,quif qi foreu
rurfus de his rebus verba fecimu s.Hic igltllr n~ ,IS
ni potius fit, quàm cofilium princip u culpatu rus.
veterem narrau it hifiori am, quam velim,ô Crl~la,
-r 1 M.Rec ordamu r.soc.P ra:tere a {anximus bonoSocrat i modo recen[eas, vt cum audiue flt, iudlct C
ru fœtus in patria alendos eIIè, alioru vero alios anunqu idad eam rcm quam nos excqui iufsi~, c~=
lia clàm mitten dos.Ad ultos demu vtrofq; diligen ducere videatu r. CRI TI. Faciun dum elt,fi Ica ,
ter cofidcr andos: vt ft qui inter relegatos bonx inmœo quoqu e videtu r, tertio difputa tionis hUl~~
Jolis fint,in patrii relloccntur;fi qui vero inter dopartici pi. T 1 MA E vs. V idetur fane. CR J T 1. Au ,J
meltico s colltrà videan tur affeéti,fimiliter relegenSocrate s miram q llidem , fed plenam veritatis, h~tur. TIM.lta fiatutu efi.s 0 c. N um fatis iam heHerfioriam , quam Solo feptem üpient um fapientlfs JDam difputa tioné quantu copend io Hcet, narraui mu.s recenfcbat. Erat enim domefi icus admo dulll
mus?an aliquid ctii à me pra:termifsu,ô ,amice Tiamicus que Dropid is proaui nofiri, quod in car:
ma::e,recéf.èri defidr::ras?T 1 M. N ihil f.'\l1e.hxc enim
minibu s fuis ip[eme t fxpe tefiatu r.Auo aucem~o
ferme [unt qU<t traétab as. S o.A udite deinceps quo
firo Critix , vt ipfe nobis fenex pofica rcfere at,
paéto erga hac, quam defcripfimus remp. fim affequando que narrau it res gefias huius vrbis ?le~O=
éhls.CÔ paratio ne plane vobis aperiam .Q.!!éa dmo
rabiles , diuturn itate tempor is bominum<].Ue, ln,
dum fi quis animal ia e~imix pulchr itudini s intUlte ri eu obliter atas. V num vero pra: cxteris tacln US
tus [eu piéta,fe u viua quidem ,fed torpen tia,mo tlls
infigne recenfu it,quod vobis nunc narradUl11 c,e~gefiusq; viuenti u & certam é aliquo d eoru fpeéta[eo, vt & tihi moré geram us, & deam cui hods e1 '
redefid eret:fic egol1u nclibét er aliqué narran té au
na pompa dicata eH, hac narrati one quafi qUO"
airé, quo paao [updde fcripta duitas cu finitimis
dam hymno rum cantu, vt par efi, honorel11us.s~c~ui~at~b\.l~ deçert: ret,qui d ve tataeiu s educ,atione
CR AT. Reétè loqueri s. fed quid ifilld tandem e
al[clp11l1aq; dignu, vel bello vel pace,ta m dlcend o
q uod Critias , non q uaiî ver bis defcri ptu, fed qua 1
~uà~ agëdo erga ciuitate s fingulas demon firaret.
ab hac ciuitate quond am gc:t1:um ex Solonis nar~a~
Equlde m,ô Critia, & Hermo crates, mihi con[cius
tione vobis aperuir?c RIT .Refera m prifcam Inll~l
[um no po{fe me cam vrbem virosqi pro dignita te
puero tradita m ab auo hifiori a. Cum ageret Crllaud~re. Me quidem non po{fe nihil mirllm , fed de
rias 3nnos, vt ipfe diceba t, circiter no,naginra, e~o
vetenb us quoq;..~ huius feculi poctis idem exifiivero decem , celebra rcturqu e [olennis ille dics, 111
m~:~on qUO,poctlC~~ genus vituper em, {ed quod
quo ad canend llm carmin a pueri couoca ri [ole~f.'
eUldes Vl11Clllqi fit, Imltati onis fiudiofos ea facile
congre gati fumus, & nos vnà cum proxün is nO Cl •
lX ~ptime i~itari,in_quibus fuerint educati:aliena
que pueris , nobisq ueJ. parent ibus carminUll1
vçro long e<].; ab eor~ education~ r~~~~~)operib~~
ncndor um certam é elt iniuné tum. Vbi multor~,[l1
p
1:
fi
,a-
-
-,
pocta
�,
47 5
Tim~us, VeI,de Natura.
ali1s vnqUlrn aqlla in :lgro
pro nun l'~ëtarum carm ina no p~uca mem orit erpllerorllm
imis
Clata [un t, & Sol onis ver[us à plur
tibu s decaniran
adm
is
mar
poë
em
it.1t
Vt~ote nou
d ira iud icatatl .tum con trib ulis quid am, [eu quo
ri fibi invide
et,
ret, fiue quà d Cri tix blandiri vell
loné,
feSo
fui{
um
[sim
qui t; cum in creteris làpienti
ifsjerof
gen
iü
omn
m
tUm in carm inib us poë taru
dl
tus
lxta
e
vald
ini,
mem
è
tnu m. His ver bis, vt reét
anmyn
A
o,ô
Sol
Si
uit:
inq
ns,
fenex,atque ita ride
ia,(ed ded ita
der non tan mm relaxandi anim i grat
[ecu tus, ve1
ope ra [eri oqu e Gcut alij poëGm elTee
infi ime rat
hlfi oria m qua m ab Aeg ypt o reuerii.JS
risq ue
cxte
ibus
~?~oluj(ret,;\ qua qui dem [edi tion
dclliu
eur[
in
io
Clllltatis fluétibllsdecurbatlls med
m
qua
quo
alio
,nec
tit, nec Hom cro nec HeG odo
ille:
hxc
Ad
t.
ti{fe
exti
poë tarü , vt opi nor , infe rior
inll itui t? De ma~ade re,ô Crit ia,t raét are Solo
quo nda gdl is,
tate
ciui
hac
x1m is,in quit , rebus ab
is diurl1rnitate
por
tem
nos
d
qU~rum mem oria apu
quz (o,i nqu ir,
Die
cfi.
néta
exti
~ lnte ritu hom inii
aétu m, & à
Cri tia, qUi dill ud opu s, & quo mo do
S?lo n~rrab.at.
qUl~US aud itum tanq uam veru~
~ vertlee [eJOEfi,UIÇJ.t,Aegypti regio Delta,~ulU.s
ca prçf cétu ra
dun tur fluenta NiI i.Ei us campl,S:utl
cil., q~am
tas.
no.m inan tur. In quib us max ima ciui
elUS fun 5
Vrb1
rex.
Sal m VOcant.vnde Amafis fuit
Grx ci
en,
dth
N
j
datr ix dea fuit , qua m Aegypti
nenie
At?
ines
hom
Ath ena n nom ina t. Ipfi por ro
s
ét~
lUn
con
dam
quo
fium ami ci fun t, eisq; genere
r~hono
fe
um
fcét
pro
Solo
elfe fe prz die ant . ~o
de vetufiaus
fice aceeptllm fui{fe refereb:a. Et cum
ha: re c:x:~cr~tnem oria ab iIIis [ace rdo tibu s.qu i in
erru [e dle dlrUm peri tifs imi eran t, quxfilTet, exp
cor um que nceb at,n eq; (eip[um neq ue aJium Grx
ere. qua nhab
qua m cog niti oné anti qui tati svll am
narr an
[ua
:ld
eos
vt
s,
do q; vero cor am (acc rdo tibu
gearü
then
A
dUs.
is
d~ pro uoc aret , de antJquifsim
,
lobe
N
&
o
pnm
o
one
hor
lhs rebu sve rbaf eei{ fe,P
caDeu
&
rha
Pyr
de
di
pol lq; inu nda tion em mun
por ibu s qui lion e, eor um q; poll erit ate, & de tem
rdo tibu s que nbus finguJa côti ger üt. Tun c ex [ace
o Sol o, Gr:z=ci
dam gra nde m nat u dixilIè: 0 Sol
è Gr, ;cia [cnex.
pue ri Cemper elli s, nec qui fqu am
one , re[pondiife
Cu r illu d dice ret, perc onta nte Sol
is ell anim us,
facerdotc: O!! ia iUllenis [emper vob
rati one , pdemo
in quo nulla efi ex vetu llati s côm
vob is cOideo
d
fea opi nio ,nul la cana [ciétia. ~o
fue run t,
ia
eXÎt
inii
bng it, qui a mul ta & varia hom
tion e,
agra
côR
s
igni
aut
eru ntq ;. Ma xim aqu idem
miell:
dre
nec
ire
uen
pro
aut aqu ç inu nda tion ibu s
am
i.N
fier
us
atib
mit
cala
nor a vero :tlijs innu mer is
s
Soli
m
nda
quo
nté
tho
quo d apu d vos fert ur,P haë
iaur
ds
pat
nec
s,
rno
pate
T'e
filium cur rus a[cendil
umq ; Rammis
gati one feruata,exufsitfe terr ena ,ip[
Jo[um videacœl efii bus coRagralfe, qua mui s fabu
and um efi. Fit
tur, veru m quodam~odo elfe put
efiis circ uit us
cnim lon go tem por ii inte rua llo cœl
ationis vall iper mu tati o quz dam , qua m in~amm
edit a & arid a
tas neeetrafio [equ itur . Tun e hi qui
i flllUijsqs
mar
ine olu nt loca ,ma gis per eun t,qu àm
re~~s {ari(q;
p.Je
viei ni. N obi s por ro N ilu~ cü in
eXltJUm.
t
arce
ls
nob
à
luta ris cfi, tum hui ufm odl
z (?r~
te~r
ne
uuio
coll
~ando vero dij aqu aru m
lllqUl
uJeI
buh
e
atqu
des dih wnt , rall ore s oui um,
v~t,
dun
eua
~
i1lu
um
icul
ga mo ntiu m hab itat ,per
1JRll~
ecu
Imp
fitz
itie
1hz aute m ciuirates in plan
Oregl
ira
nof
hac
in
Sed
lllll ll ad mar ia rap iun tur.
°
ne neque tun c, neque
iJnl è terr x vi.
ii.Jperne de[cendlt , con tri verô ftlrf
itlu iüim arü rc[ccribus [cat urit . uam obr em anr
r. Pro indc vbi mm apud nos mOnlll1Cnta [eru antu
ia, nec incc nnim
cun quc nec imb riul n tcmpcCbs
ciore ,ali Js
l'.lu
ali.h
dJUm ingens cOlltingJt, IJ Ct
cunque
~a:
t.
fil."
plures,femp~r tamell hom~ne
bus geoni
natl
,
ail)
lle
J~,Ct
verô:1 nofins,fiue;\ vefir
ro.
noU
'
aurc
ad
do
mo
na,
ùlg
fiaillllt mcmor.1CU
[cra
dc[eript
rum peru enc rJnt , no!lrH in templis
tes res gcfbc
gen
s
.'llia
&
:
Jem
.qlll
uan tur. ,Apud vo
[cd ccrU
llr,
nup er,h tens mon llne lltis que tr.lduIIt
litlls 0cu:
ilTà
te~porllm curriculis iIluules imm
& mu i~
IJter
&
t
mm a popul:ltur .Ideo qui ii.Jccedü
fitis
rü
it
cnes
JlIU
i
fiso rb.l ti(u nt. ~~fitvtq\JaC
aign
rfùs
pro
ium
~ rudcs,prxt~ntaru rem m omn
reori)
Il
lu
.
n
veli
ex
o
n. Nam & calpf.'l qu:x: mod
o, paru m dicen[cb.lS., à f,lbllltS PI,ICrJhbus, ô Sol
ioni IllCldat
inul
lllll
tant
us
fiant. Pru no quo d VOJ
quo d
nùe
Dci
.
rint
cfTè
prxc
min erit i, \Jm mul tx
Onc vefira cJag,en.us m.llorum , vc~rorum in rcgl
tu & Ath efJ.fsll~um & ,o pu.mu Ign oret l ,ex quo daOl puqu6
menle . e'i[crlllatl Clll ',ex iguo lèmInc
vos J.au it,
ca
ptcr
pro
d
~o
m.
crfi
fup
i
bli~x cl.ld
ar\Jm vii.
litcr
qUl a[u pnf ilte III! eor umq i pollcri
cxa ialc m
antè
cnim
mul tis [ecuIi caru erun t. Fun
Ol CÎnGu
enic
Ath
jlla m tcrr x illu uion em, ô Sol o,
ma,
Hçi
ianr
prxf
cij
u~ta~ tam belli qU:1!l1 pad s olfi
o
co:l
l'ub
rum
quo
s
ibu
eJUsq; ~pera legc que omn
iraadm
e
Tun
JJt.
eellu
Jt,ex
mcmonol ad nos pCflIen
crauj{Jè ait vt
tllm Sol oné obruxc f.teerdotc oblè
ra rcucla:ér.
om ui,a ~iligen.ter prJ[corü ciuillm ope
lè re[ponLüm:
Atq ; lib fic. à i~e~rdote quod~m flUl
am equ idem
~ ul1.1 hoc JOuldl.l pro lub et Solo. Dic
Maxime VC~
hbentc~ CUI & CHllt.UJ vellr:z= gra tla.
& han c nom,
llla
rô gra ua ,dca:, qua: & vcllram
vcfiram
rcm
prio
t,
al/i
firal.n Côdldit,cducauit, inU
[emina.
s
pien
acci
no
ulca
ann n ~J1Jl~e, ex terr a ~ V
anoéto
res
s
vrbi
lrz
nol
pof icn ons autem hutUs
nru
rinc
con
is
liter
is
facr
in
nor um mtlltbus gc:fix
e mil lium a:~
Illo rum ergo ciui um qUI in hoc nou
itur a & prx nor um t~mpore ant~ nos fuer .u nt, intl
(en tia lIbl pcrclara f.lClOOra, breu lter Sol o ln prx
itur otij , acfinn gam .De ince ps vero cum plu dab
. Ac primus
cep ro hifi ona rum ltbr o latlUs cxp onc
his nocli
to
paé
mll m ~eges !lIo rum conCidera quo
s repc~
Jliu
Iiaj
timt
~ns coucn~ant. M ulta enim lue
i t11romn
ab
rati
fcpa
nes . Pnn clp lo 5l' [aeerdotes
jnlta
era
gen
llcü
0pl
ba vita agu nt. Ddn de.v an3
cue
mi[
pro
t,
aga
q;
qui(
m
ter [e di[creta [un t, vt iuu
ator um, agr ivero ~u.lIus. Si~iHter pall oru m, yen
ites quo q;
Mil
ra.
ope
c~larll lOt~r fe dl~tlOéta ~unt
i ca dun bell
ti,
ega
[egr
.
mb
luc, vt nofil, ab ahJs om
atur a etiam vt
cna t traétare legibus iuh cntu r. Arm
vtro[q; perfic1ypeorum iaeu loru mq; Vii.l~, apu d
& dea vtil lis
mtl is.h is prim i nos in Afia vtt [um us,
. Pru den tia:
in loci s, fic vob is primis hxc trad idit
s,nofiris legi quo q; & mod elli z magna, fieur vidc
per & meinfu
bus ab init lo cura fuit ,diu inat ioni s
pro cur aus
init
dic inz ,& {anitas nob ls per hrec diu
di[c ipli .
t
nen
atti
ta. Dem um quz cun que ad h:rc
HUJUe.
r.
ntu
enll
rep
nx, d.iligenter.inllitutre à lege
vr~
ram
vefi
rem
pno
mod l lOtb tutl one ~ ord ine
con
vrbe
in
um
lit,c
bem dea à pn~lOrdiJs exo rnal
petem
s
aèri
ob
ç
t,qu
iJTe
den da eam regl o.nem eleg
ret. Vtp ote
rtem pru~entlfslma ~ngenia pro crea
end i eenelig
oné
regi
dea
eOlm beIbco[a & faplens
fuit
R jjij
�'4-76
. Liber trigefimusfecundus.
fuit talem, qu~ effet fui fimites homines editura.
Bis jtaq; legibus, vcl etii honefiioribus infiitutiol1ibus fopnati v,Cteres Athenienfes omni virtutum
genere pra: ea:teris omnibus exeelluerunt, vt deeebat cos ~uidijs geniti editiq; e{fent. Multa quidem
~ mirabili;t ve/trx ciuitatis opera in monimentis
110Ihis leguntur,[ed vnum magnitudine & virtute
prxcipuu faeinus. Traditur enim vefira eiuitas rethtiLIè oHm innumeris hofiium eopijs, qux ex Atlantico mari profeéèx propè iam cunébi Europam
Afiamq; ob[ederut. Tunc enim crat fretû illlld napigabile,habens in ore & quafi vefiibulo eius in[ulam,quas Hcrculis Columnas cognominati s : fcr~llrq; in[lIla illa Libya fimul & Afi:l maior fuiiIè,
per quam ad ali.as proximas in[ulas patcbat aditus,
atq; ex in[ulis ad Omnem continentem è con[pcéèu
iaeentc: vero mari vicinâ. Sed intra os ipfllm portus angufio finu fuilfc traditur. Pclagus iIlu~ veru
m:1re,terra quoquc ilIa vere erat continens. rn hac
Atlâtidc in[ub maxima & admirabilis porétia extitit regu, qui toti in[ulx illi, multisq; aHjs, & maximx terr:!! eotincntis parti,prçterea & his quç pepe veteri. nes noç fun~,dominabantur.Siqujdé tercix mllndi
bus Athenié parti q ux Libya dicitur, v[q; ad Aegyptu im pcr;tfibu5.&
uerût,Europa; vero v[q; àd .Tyrrhenu mare. Honi
~~~jtj~~CIS Il vis omnis vnà colkQ:a nofira,ô Solo,v.e firamq; re~
giollé,& qUicqllid intra columnas Herclllis c6ti~
"
llcbatur,inllaftt.Tune vcfirç ciuitatis virtus in oés
gentes enituit. ct'!x cu oml)cs magnanimitate bel.licis q; artibus 3ntecelleret,partimvnà alijs Gr~cis,
partim [ola c~~cris deferentibus,extrema di[cdmin:1 [ubijt,hofiesq; expugnauit,eos v~ro qui nondu
in eoruditioné potefiaremq; venerii~) ne venirent
prohibuit:alios aut,ninûru nos quo~quot çis Her,..
,e ulis cohinas habitamus, oés p~omi[cllè !feruauit~
Pofi hxc ingéti terrl:motu .i ugiq; diei vnius {X nofris ilIuuione fattü ell:, vt terri debifcésvefiros illos
-ynà oés bellico[os hOIT).ines ab[orber~t,& Atlantis
~n[lIlafub vafio gurgite mergerec. ~i ob callfam
innauig:lbile pelagus ilIud p~opter abiorptx in[ul<;:
lim~ reliébi fuit .Hœc,ô Socrates eorû qux Criti:)s
maJOr à Sol?ne ~cccpta narr~b.at, [~mm.a e~, Sed
dum pr~ten~o.dle de ~epub . c1ll~bu.sq; flus dllfere-
."-r
res,~llblJ~ ~l1hl. 'l.ua:~a~x rccor~atlone ad~iratio,
cog,l~antl vldel~cet dWlpa q llada ~ort~ fatt.u elfe, vt
fimlhm~qu<tda haud a~ r~ 5010111S 111fi~nx tr~deres.~b ea vero ca~101~ 1111ul tu~c pro~u~I,quOl11am
'ex dÜlturna negllgetla non [aus :emll11[cebar. Sat~lls i~itur ief~ cen[ui, vt p.rius qua r~ferre.vo~is in~~perc) ~ecu Ip[e ~epetere. I~eo ver? fiaum Imp~_
. po t~o co[~nfi,qUla ~o~fi~.ebam vt'lll rebus hUlU~
~Odl maXIme de cet, ahqUld me quod .,ppofita: rel
~ogruere~ rep'ertûrü.lta he ri, vt ifie ait,pofi di[cef.
{UI11 protinus his prout ~unc recordabar,recéflli.A
noétur~is. d.einde v.i$~Hj.s p.enè o~ni~ recup~r:l~i.
Profeéèo q 111 ~u.er1tla dlfclmus,4lUtlUs firm~usq;,
vt fertll~)mel!l1.111lfe [ole~us . At.q ue haud.f.cJO) an
~ ua:. hen aud~U1,rçferre n~c o~111a Ipem~n5er paF
f1; : ~ qua; ver? pu~r ~ccep~, ~urabor ~q tilde. fiqllld
e ru mc~ona m.lhl.excldem. Ea ~lIlp~e cu voluprate & lOCO audleba,cum & [enex die hbenter me
ooceret
'd d·d·
. • r..
.
' & ego ab 1'11Olen
1 e aC}eqlllre:e ,ac lClfCltJlrebr:l~aproptcr quafi qUa!d:l hteraru lllufia:
1I1de Cce 1 Itet notx"
ca'mihl'
- . fi
.
- Olam xamemon~per~an eru\nt. At~; hlS ctla ante [olis onu ipfa narraUI, v~ vn~:td'u ~~nt ad~hanc o~ationé paratiores.
V~~u v~ a J, quo <te Ola fpe~at) mç conferii, p~_
.
ratus [llm,ô Soerates,non modo fi.lmmatim,[~d~.
gilbtim fieut audiui omnia enarrare. Ciuitat~ vuque & eilles quos quafi per fabuli hefiern.a ~Ifputatione finxifii, rem veri eiIè ponemus. C1Uuatem
quidé ilEi,Atheniéfem hanc vrbé elfe. Ciues q~oq~
q lIOSipfe exeogitabas, noihos ilIos veros maJOres
à L.eerdote nan'atos fuilfe een[ebimus. N empe O·
mnino hçe cogruent, neq,; ab n: fuerÎt, fi ciues tU~S
reuera pri[eos illos extiti[fe dixerimus. Cb!.ar~ eo~
muniter rem ipL.m inter nos p::utiétes cOna?l.m ur
omnes mlln.eri abs te no bis impofico p'r o vmblls
fatisf.,eere. Scd vide,ô Socrates, nunquid [crmo?C
hune probemlls,an "Jiû exigamus. soc R. At enl~
qué,ô Criti:l,[ermoné milgis quim Htum pr~bab~.
mus~ql1i prx[entibus dex f..cris Jppter proptn9Ul~
ta~é quand:i mirifice congruit. Maximu ve~àl!1ud
efi, no fiéèam à nobis fabuli, (ed veri lüfionam rc~
çen[eri. ~6nam igitur patto & vnde, hOlcfp~cra,
di[putationcm aliam exordicmur? Certe nonl1ccr.
Ide? bonis fOl'cunx au[picijs oportct iam ta~ VOS
dillerere,quâ me pro hdlcrna narratione,hodIC~·
lentio vos alldire, C R J. Confidera Socrates, a~ co~
mode mlltuû tibi couillium di[po[u erimlls. ~Jfilm
nobis efi, vt T imxus tanquam in Afironoml:1 nO~
firorû omnium peritifsimus,l11aximcque in rcr~m
natura eognofcenda VCrL1tllS, primus edilfcrat,lt.:l
'v t à mUlldi generationc exordiens v[que ad gencr~>
humani n;ltur;lm deueniat. Atq; ego dcinde [l1~C~~
piens homincs à Timxo quidem gcriicos,~ Crltl.a
vero vt plurimutn infiitLHOS , fceundum SolOnl>
fermonem legémque in iuùicimu vefiruIU ad~lI~
cam, ciuitatisq; ifiius ciues efficiam eos qui p.rl[Cl
illi Athenien[cs fuerunt, quos iam extinéèos lacr:!!
Aegyptiorumliterx inlueem è [enebris eruerun r,
;.\deo vt deillis deineeps tanquam de veteribll S A~
theniéfibus verba fianc.s 0 C R.Copio[a~ l3C~p~e~
didam di[pu~ationis men [am apparauifle mIhl VI~
deris. Tui ergo officij efi,ô T imxe,inuocatis (ecu Il
dum legem dijs, di[putatip/lem iam exordirl. -r/'
nes
M All. Probe con[lllis Socrates. Nam cUl11 olU
qui mentis quoque modo compotes [unt, i~ opc,
ris cuillslibe~ vel magni vel parui principio lI1U~:
carc deum [oleane, quanto nos xquius cil de vn S
u~r[o fiue genitum fit) fine ingenitu. di[plltatu fO ;
ntfi fortè defi pimus, il1UOe~lrC dillinà opem? .Erg
sleos o~nes deasque preeamur, in primis q~lde~~
.vt e:l dIcantur à nobis, qua: illis placeant:deInd e IC
nobis ipfi confiemllS. ~al1tllm ad deos attinet,u
à nobis oratli fit. Sed quod ad nos [pettat, po[cen:
dum efi, vt.& vos facile alfequamini, & ego [e~llll
,~
dum menus p~op.o~t~m re~ ip[am qua de ag ItUr, }l't,C.:~r;
tranfigam. PnnClpJO lta mllü difiinguendurn ~{fe ,6uerdPotl
videcur,quidfit quod femper efi carens generatlO' qUe 'ui, re~
ne:quid vero quod gigni~l1r quidem, neq Ile efi yn, L1f~jcdro.
q.u~m. IIIud intelleau per rationis indaginem per, ~ 6",plll
~lpl potefi,eum [emper fit idem.Hoc opinione ~er brio
lruuonalem [en[um a~tingi, cum gignatur, &.l~~
ter~~t,l1eq ue vere ynq uam .fi~.~icq uid autCm glg111tur, e~ aliqua cauf.. nece{f..rio gignitur. SIne
eauÇa .vero orii-i.qllicquam impofsibile efi. ~an~
do IgltUr opifex in ope ris alicllius conftruéb one
d'
.
. . fU
,a ~d quod eodem modo fe habet [emper a[p.ICI~,1<lJ
hlllu[modj quodam v[us excmplo ideam vllUque
.
d UClt,pU
'
1ch rum fi erJtuncopusornnenl:'
'
p~
1I1opuse
celfarium efi: quando vero ad id quod f..ttUIU dt
.re[picit,~inime pulchru m .V niuerfum igitur hoC,
Cœlum,fiue Mundû, fiue qUQ àl.io vocabul o gau"
:5' - ,
der,
�Tim~us, Vel,de Natura~
um conGdercclet} cog nom fne mus . Deq uo prim
nia inue fiiom
ante
lIlUs,gllOd in om ni qux fiio ne
vllo geneGne
it
fller
ga~i debet: Vtr llm ne [emper
uo pril1alig
ab
fit
itum
r~t~onis prin cipi o, an gen
,tan gi_
itllr
cern
o
eé1:
prof
Id
.
Clpl,O Cu mens exo rdiu
hlli u[m odi
turq ue, & cor pus hab et. Om nia vero
t, opi nio ne per
fen[us mou ent. OJ!x [enrtis too uen
clIc confi,lt,
{en[um per cipi unt ur. Hxe vero talia
id alltem giVt gig nao tur & gen ita fint. ~icgll
igni alIèruimus.
gni tur, ab alig ua cauf.1 neceŒ1riog
inue n ire diffi~pificem qui dem & patr em mun di
in vulgus nere
cile, & ellm iam inue neri s prx dica
mun di f.1ber
m
vtru
fas. Rur [lls confider.1ndum efi
[em per & fiidem
uod
ftt,i mit atus exe mp lad dne q
ui fi pul che r
Atq
it.
fuer
llllle efi, :tn id quo d gen itu
[em pite rus,
bon
di
mun
efi hic mu ndu s, & opifex
s, quo d
[ecu
Sin
ari.
mit
uiti
llUrneerte exemplu mal
efi pro
ar
mpl
exe
u
er:lt
gen
ne dié1:u qui dem fas efi,
m geniu
om
dlls
mun
&
vero
:t:terno [eclltus'. Cum
o[ani
or eau
llito rum pul che rrim us lit, & dus aut
rnii
pite
n fcm
mn ium opt imu s,du biu m non efi qui
us,a d id efi
erat
gen
ur
igit
.Sic
llm
mpl
exe
ftt [ecutus
r~h,endi
cop
dfcé1:11S,quod rati o ne & [.1picntia [ola
clw r,
effi
quo
Ex
t.
pot efi, & imm utab ile perm ane
e(fe.
ni
1:te
limu
uius
alic
'Vr necetre fit hun c mu dum
idiff
re
lica
exp
ter
rali
Rat ion é vero orig inis natu
indifi
fic
o
mpl
exe
&
ro
c:ilimu eft. Ide o de lim ulac
s 9~as exp rigua mus .Or atio nes vtiq ; eum his rebu
vldetllr. Erere
hab
m
nda
qua
lllu nt,e ogn atio nem
prç hen com
e
ent
&m
ili
llab
&
go eum der efir ma
utabileséj; &
déd a difi èrit ur,f iabi les fimiliter imm
iles orat ione s
(}ui max ime fieri pot efi inex pug nab
firm x Ibh iHs q;
elfe opo rtet .Cu m verO de ipfi m rei
oes filfficiüt,
1im ulae ro difputa~ur , verifi ~iles .rati vt fimlllanes,
eat ratlO
(}UX ita[ e ad [up eno rcs hab
d efi ad gen erat ion é
quo
e
emp
u.N
mpl
exe
ad
m
Cru
Cum erg o,ô Soc ratas.
effe ntia ,id ad fidem dt veri
ione à mul tis dierat
gen
;
tes, mul ta de dijs mllndili
s de ijs pro baone
rati
,fi
ecro
lb fint,ne mireris obf
pof sim .Sat is elifsimas exaé1:i[simasq; afferre non
min us pro bab is
nim faé1:um put are debebis, fi non
leri m. A~9u~m
les quà m qui uis alius ra.ti~nes attu
vos qlll llld lca
efi mcm inif fe,& me qlll dl(f eram ,&
dicétl1r,nihil vI
biti s,ho min es elfe: vt fi pro bab ilia
~Timçe.Q!!~
teri us req uira tis.s oc.S citè Ioqueris)
E,xordJUm qlll
re nos , vt iube s,ag end um pur amu s.
alll mus . Sed age
dem hoc ora tion is mirifice app rob
.Dieamus, igi:
deinceps difp utat ion em perage. TIM
generatJOne
or
lur qua m ob cau[am iIIe reru m aut
.Bo nus au
erat
& hoc vniu erfu m confiituit.13onus
ta~gitu~. E:té null a vnq uam aliq ua de re inu idia
l11a fibl qua;go Cu liuo r ab eo alieni[~imus elfet,om
Si quis hic
it.
tum fieri pot era nt fim ilim a'fieri volu
dentibus
pr~
l
g!~nendi mun di ca~f~m prç cipu am plet. Itaq ue
()r •
aCCI
o
me profi:éè
Iltddlnell\ in VIns acceperit,reChfsl
9
iafo re,n ihil vero quo ad naomn
a
bon
de
et
vell
cü
Q~r~nato p_
quo d in cern étura pate retu r malu, guicql1id erat
.
no tran qui llum
di [cnfllm cadere pof fct, alIu mpf it,
fI~it~ns, ldq ; ,ex
~ qui etll m, fed temere agit~t~ &
l1c. Ho c cl1lm
lno rdin ata iaéh tion e rcde gtt 111 ord1
m neq; erat ~eq;
iud icab at e{fe prç lbn tius . F~s :ute
re e~m ~ qUl eft
efi qui cqu am nifi pulcher~lmu fa~e
el1l~ mht l CQOptimus. Cu igit ur excoguaffet, 1I1,U
eé1::: fun t,
[u,bl
l
éèU
rum ,qu ç [ecü dum natl1ram a[pe
,t?t u,to to
al!o
~te
fi exp ers intel1igentiç fit,jntelhge
u~ fine
altc
vero
èu
lleé
pul ehr ius vnq uam fore , inte
dem
qUl
tem
men
ne
o
2ni mad ari no polfe. Hac rati
47 7
totu mq uc ita
an!m x, anim~m ~crô cor por i ded it,
natllra 0r u
um
rrim
che
pU,l
l1J1I?1I~ COnfiltlllt, vr
nob is !lxc Dennitio
o
rati
t
ficu
a
optl mll n:q; foret. ~o,el:c
hun c munclum mundi.
pro bab llJ pcrhladct, dlcedllm efi,
'
iuina pro uianimale(fc:,idqucintellig ens, rCllcrad
vi_
tur
qui
fi
od
dcn tia c,onfiit~ltllm.Ho~ pol it ,qu
c dcus mu _
deamus,ad CUlll~ al1lmall Gmilitudin
aJjü fp~.
anim
q;
prix
d,ü ,con~itllit. ':'ni cllidii pro
imp erfc_
fi
am
r.N
mu
itre
CICI fi/'~l1lcm ~ecI~e,ne arb
e nOn
cerr
her
pulc
,
S
:U
f..1C1
t
é1:~ am mal! ftmllls effe
'
' r.
dl' • DccdU,.l
dTè
ï
liml
fimi
)
CliO
ali
e:t..
anim
s
dlet .1m o ,vcrô ilIiu
' l'
J.ui.
emp
e
& fin~ulatim & gen
ca~u ,ellJl~S anIma la cttter~
m Vlucntia omo ia,
llde
fiql
l~
I11~l
t.
hIn
ratl m partes
fo compJeéèi_
qux {ola mente per[plCluntur,i~l feip
,
& Cxtera qllç
tLIr,qllcmadl~odl~m mun,dus luc 110S
.Ite
Y~lt,
De
0
deu
;
itag
ens
ccr~~lntur ~l11m~l~a cO~ltlnct. Vol
I~I
,
(~1
II1t1~
iq'
vnd
&
o
rrim
chc
mlllll qux lntclltg1l po/Ifillnt' l'plll
tc:1lJglbltIS.
,
~
ere, anim al
a bfc0 1lItO mun d LI llin e lml 1111Um redd
imalia ClIn
tli,a
bicC
hl
vnu m ipfu m cffccit,afpeCl:ui
ité eon lim
m
hlU
a
intr
ntia
él:a natl lrx [ux côu enic
m dixi mus?
tincns. Pro ind c rcé1:éllc mUl1dum vnU
dici opo rtui t?
an rcé1:ius r.lures innllmerabilUi.le
fim ilitu çiuc m Vnu :In 1"
V num pro fctl :o, fi l11~do ad vnillS
nia qux cuq ; ICS munJ..
fit for,matu . ~~d Clllm viu ntia om
haberc non
intc llJg llnt ur cou nct) [ocillm alte rum
l1XC duo eoti pot ell. ~lioqllin aliud anim al,q uod
es fint, ncc
ncat,~ dIc opo~~cre~, cuius duo hxe part rum reulac
lim
ilIoru,fcd tenl ) hlllUS, mun dus hic
s effet anim ali yis, terrx &.
ndu
mll
hic
ur
igit
Vt
r.
rctu
é1:ius dice
VI1U~ cf- 19ms.
ab[?ILJ~o fim ilim us, ex eo quo d Colus atq;pro crea ti
es
abiI
mcr
[et,~dclrco neqi duo ncqi innu
f:ta us cll &
fU~t, Ccd vn~~s ml~ndllS vnigcnitLl que Iisq
;, & tra:abi
eé1
s,ljl
orcu
Cne. ,~onla vero corp
l potc ft,
nihi
ri
vide
igne
fine
ae
~a~I!ls erat fu~urus,
; terr a nin~h~lq; ~ne foh~o ta~gj, & [oli dum ab[qem prim o
s ign
hll, ld ~ ln oper!s hutu s exo rdio deu
; tert io qllo di
abfq
ola
llo~
Sedd
lllt.
erea
;
t':.rramq
mq; a1i q uod
ediu
c?m ode coh xre re non pol Iun t,m
loru m vero
incu
V
~1I1cull1~ v,trorunq; defiderant.
uod ex fe &
u,q
rrim
ld ~lt aptlCslml~m ~tqlle pul che
m efficit.
vnu
ime
ex I)S qua: afin ngl t, qua m max
par acom
rnx
alte
J:Ioc, ~a~lIn~ pro por tio rati oq;
eris
nllm
us
trib
in
tlOms a~cqultur. QE.ando enim
poad
et
hab
(e
ita
iu
med
aut mol tbu s a~t viri bus
pomqi
ifsi
,vic
ium
vt
med
fire mum ,vt pnm um ad
prim o con fire~um cum med io,i ta med ium cum fit & poum
gru n, tun e quo d med ium cft, & prim
um mcdia
prim
&
qlle
quo
um
fire mu m, pof irem
qux fic deu inhun t.It a necefsitas cog it, vc om nia
vero cu faé1:a
éèa fuer int, ead em inte r [e fint .Ea dem
fi vniu erÎt
od
QE
fint,efficitllr vt omn ia fiot vnll m.
am vero
null
et,
ui{f
cor pus lati tud inem habere deb
,tllm ad
[um
feip
ad
tum
pro fun dita tem , vnu m [anè
ecilIèt.
[uff
ium
med
èum
extremavineienda interieé
a ve_
olid
et,f
irer
requ
dus
Sed cum foli dita tem mun
r,
ntu
ule
cor
ijs
med
ro no~ vno,fed dllObus [emp,~r
a.
loc
ue
amq
aqu
m
aere
s
deu
inte r Ign em & terr am
pot erat couit, eaq ; ita inte r [ein llic é quo ad fieri
aërem it; aé';
par auit , vt que mad mod um igni s ad
ad terra~ con ad aqu am: vt aër ad aqu am, fic aqu a
ne ita cofi itllgru e con fera tur. ~a ex coniuné1:io
sit. Pro pter ea
tUS e~ mllnd~s, vt a[pici tang iq; po[ mu d'
r, f i 1 cor tuo
us num ero qua
ex hUlU[modl l'eb
11.'
at '
par
com
pus con fI atum 'eu,fiea eon exu m
IOnequa
d" E r .~eJp
com plcdi
cor
con
a
citi
ami
um
I~I. x qu<?
dill olui
t
uea
é1:ltur, atqu e ~ta apte coh rere t, vt neq
um.
igac
coll
cft
vllo mo do) mG ab eodem à quo
~atuor
�478
Liber trigefimusfecundus.
~atuor igitur earu reru quamlibet integra mun-
'Mundu5 ~x dus acccpit. Ex omni quippe igni,aëre,aqua,terra,
totamatena ipfius faber ita ip[um copofuit, vt nullam cuiufqua
c:onllat..1l.
- . , 1·
~llorum parte aut Vlm cxtr are 1J1queret.
.
Id q;
- ea ra
tionc fccit, primü quidem, vt tOtü hoc animal qui
maxime perfeéhi ex perfeais partibps eJTet.Deindc
vt effet vnü,cum nihil extrà rehétum fucrit,ex quo
alterum generetur. Poftrcmo ne quis ipfum morbus aut feneaus atting.eret. Videbat enim cam effe
natllra corporis, vt importuna caloris vel frigoris
aliarllmq; reru nimis vchernentiü accefsioneJxdasenilln~ & tur, & in morbos feniuqi jmpllifum deficiat. ~i
morbus ab ob caufam ptionemq; vnu totu ex omnibus totis
clCternis ~a~ & pcrfeétis perfeétu,morbi & feneé}:utis expertem
»~d; çx qU:~r: deus mundü conftittJÏt.Cui & figura maxime conVlcmUIUlU
· A·
.
l10C, quo'd
elfc
œternu gnJam &d ccora-dd
e lt.
mma1 Qll1PpC
.3.defeél:lIcau intra[uum ambitLÏ crat anünalia omnja contentufa; ~1011 à ma rum,eam figllri prxcipue rcqu·iJ:ebat,in qua figur~
~cna.
omnes.coIinerétul.", O~;J.propter fphxricu fecit,in
quo omnis extremitas paribus à medio radijs auin
gitur:id.q; ita tornauit, vt nihil effici po[sit rotundius,omnéfq; partes effent omniû Gmi11im't.Puta~
bat cnim !imile difsimilj multo pulchrius effe. Lxné pl."xterea hunc globü extrinfecus vndiq; expoliuit.Nccimmerito. Nec enim oculis indigebat, Çl.a
nihile)Çtrà quod cerni poJTet,reliétu erat. Nec auribus,cum nihil fupereffet foris quod audirer. N CC
crant aëre circnfufa extern;t tnundi, vt refpirationé
requiren~t, Nec membris quidé talibus opus erat,
per quç noua alimenta fufciperet, aut decoéH cibi
excrementa cmitteret:nul1a decefsio fieri poterat,
nulla ~c:çefsio,N Cc enimerat ;nit quo autvnde tali~
fierét.lpfum enim fe c6[umptioe & [enio fuijpfius
alit.Jta nempe diuina arte fabricams eft müdus, vt
omniajnfeipfo & àfeipfo patiatur, & agat. Ratus
enim. eft ille autor,mundu fi fibi ipfe fufficiat, pra:fiantioré fore,qui fi alioru adminiçulis egeat. Nec
~i manus neçeffarias elfe duxit, quia neq; capiendii
quicql1~ I!rat,neq; repellendu,N ec pedibus:lut alijs
Motus Joca- ad progre{[um ftatûmue membris opus erat.Motii
li.s [epté fpc- cnim HU çopgru(i [uo corpori tribuit, qui ex fepté
~,e$.
motibu$ vnus ad méntem maxime & intelligentii
p.ertinet.ldeoque cum ilium per eadé,& in eodé,&
in [eipfo circüduxiffet,eff'ecitvt circulOlri couerfio_
ne mouçretur. Sex autem reliquos motus feparauit
ab eo,~ ab eorü errore & peruagatione penitus liberaujt. Ad hanc igitllr couerfionem qux pedibus
110negebat,crura pedesq; non dedit.Cum hxc igi_
tur deus ille qui (emper eft, de aliquado futuro deo
cogitaret,lxué eii effecit a:qualemq;, & à medio ad
,fummu vndiqi paré, corpusq; ex corporibus totis
, & perfeétis totu atqi perfeétli: Anima auté in eius
medio col1ocauit, perq; totii tetendit? atq; ca corpus ip(um etii extrinfccus çircutexit, mundumq;
hune vnu & fol~ folitariuq? &- circularem voluiill
circulil. fta~qit, qui propter virtuté fecu ip[e facile
,o~rcere po[sit,nullius al te ri us indigés, f.1tisq; ipfc
fibl no~tUs atq; amicus.ltaq; omnibus his de cauGs
mundu opifex eius beatu deum effecït:feçl animam
haud ita, vtrrmodo dicere cœpimus
. , tum deniq·, cu
c~rpus. e~ euecH~et ,.pr~çreaui~. neqi enjm qui hxc
çOlUnxlt,parere H1J1JOq antiquius permlfi{I~t. Sed
noS multa vtp~te fortunx partiçipçs incoGderate
~ temere ~oq~um~lr.I~le ver? tam generationc quii
vutute pnor e antlqUloremq; anima corpore conpartCs [lIbft··
.
Ji..
•
lttut, vtpo.t e qua: 0 b ed·lentlcorpori
effet imper"
~lanUlÇ anlh··d l'
..• ..mx•
t~ra)ex 1S VI e 1cet)atqi hoc pa'to.~x ~~~ubtlatié\
qux indiuidua & femper ead~ fimilisq; eft, & exea
rurfus qua: circa corpora diuidlla fit, tertiam [ubfiantix fpecié commifcuit media, qux rurfus effet
paturx ipfins eiufdé, & naturx ipGus alterillS p~r
ticeps, eam per ha:c mediam conftituit inter !fidiuiduam fllbfian.
tia, & ea qux circa
corpus diuidif. Ea
cu tria filmpfilIèt)
in vl1am fpecié 03
mnia tcmperauit.
4
Vbi naturam eius
9
8
.q uod alteru diuerfumql1e vocamus,
commixtioi repugnanté,cu co quod
iM dicitur vi quada cociliauit.Poft~
quam veroduoilla
cu fubfiantia commifcuit, & ex tribus vnufecit,rurfus id totum in ea
qux decujt mébra
partitus eft, quol."u
quodlibet ex trib 9 ,
.e odem,aItero,fubfiantiaq; cofiaret.
Fuit auté taHs iIIa
partitio. Vna prillcipio accepit ex vniuer{o portioné.
Secundi auté primx pirtis dllplam.
Deinde tertia, qux
fecundx fefqui:1ltera effet, primx tri
pla. Pofiea quarta,
.
fecundx dupli. ~intam deinceps tertia:: trlpl atn.
Sextam prima: oétupli. Pofiremo feptimam, qtl~
c
partibus fcx & viginti primam excederct. Poil hœ
du pla & tripla interualla repleuÎt,·partesrl1r[llS. eX
toto dilfecans.quas interllallis ira locallit, vt b l.na
eJTent in fingulis medi.l,Glle vt ita dixerim , medle~
tates;qllarum vna eadem parte excedit altertlIU c,,~
tremorum,eadé ab aItero fllperatur. Altera mcdl etas pa.ri numero extremu vnu fuperat, pari [uper~
tul." ab altero,Curn vero fefquialtera interuaIla, ,e
quitertia & (efquioltaua fumpfiJTet,ex bis ~e:x~ uS
in primis fpatijs,fefquio~auo interuallo [e1qu~ter~
lia omnia explebat, particula finglliorum rellGta.
HlIius auté particllix interuaUo reliéto,ea inde ~a..
pebatur numeri ad nUmeru in terminis copar atlO ,
qux cft inter ducentos q uinq uaginta fex,& cl u.cenj
tos quadraginta tres.lam vero commixtum sll.u
vnde ifta [ecernebat,totu huiufmodi partiu feéb~~
ne co n ft.Jmp tu erat. Tunc {eric: hanc vniuerf,am ln
longum fecuit, & ex vna duas fecit, mediamq; medire in fpeciem x, Grrecx litera: accomodallÎt. pcinde in orbem intorfit,quo ad itacoir~t inter [e capita, yt !inex ipfx & fecum &. fe inuice m eregione
interfeWonis ipfius coniungerentur:atq; eo ~ottl
qui in codé & fimiliter fçm per rertoluitur, vndlqu e
cft eas circuplexus:& circulorum alterum ext~rJo
rem,iqteriorem alterum fecit. Exteriorçm qUldem
lationem eiufdem narurx, interiorçm vero alterius nominallit.atq; illam qux erat jpfius eiufdem
natu rz
q;
�Tim~us, V el,De natura.
m part ern :.cam
natl1ra! cog nata ,in btu s ad dex tcra
lXl1 am flcxir.
ad
m
vero qUa! alte rius , per diam etru
limilisq; agi
us
ipli
dem
Se~ prin cipa tum ded it cill{
q uit, inrcreli
m
uif.1
indi
t~tl~ni. Eam nan qi folam
orb cs inq;
ptcm
r,{e
lilfc
diui
llor e vero Cllm {exies
t, Ilngl1la
ciilè
effe
lis
rual
inte
li
a:quales dup li & rrip
r fc curl ibus or
cum tria {un t vtri ufq i côtr arij inte
rior ibu s rrcs
bes pera gere illf ie, & ex feprem inte
& ad fc & ad
quid em par i cele rita re , q uatl lor vero
ita tam en
dcb
reli quo s tres ce1eriratc quid é imp ari,
m crca
ndll
fecu
ur
rati onc con uer ti. Pof iqll am igit
abio lu
rio
fiitu
con
tori s illiu s men tcm tota ani mx
nxir,
effi
m
ipÜ
a
inu'
tafu it,m ox omn e cor por eum
niul:u
mod
apto
ns
oda
medi{l/nqi med ix acc omm
i
cœl
3d
vfq;
e
omn
per
io
ne cop ulau ir.A t db: \ med
f.l,
unfu
circ
cus
infc
excr
extr ema fe por nge ns, ciqi
{aplétisq lie
f~qi in feipf.l côu erce ns,i ta {empicernx exo rdiü .
it
ded
m
inu
diu
pus
Vlta: in vniu erfu m tem
efi, anim a
um
faCt
le
èabi
fpeé
i
Et corp us qui dé cœl
onis & modl1~
vcro ocu loru m effu git obt uitu , rati
l!um qux (~m
larninis composabautorcfuoO~lI
r opt lmo , IPf.1
per filn t & ad inte llig enti :lm pcrtlOc
!l~nt.cffcéb. ~o
q~~qi opt ima omn iii ql1Ç geu ita
ic~IJc~t,~ a~ rero
nIa Igicur ex trib us part ibll s,co de
nJ dJlllllCta
rtJO
& elfc ntia côfl ata efi, rati onc JPpo
c rc~e0itllr,
o~b
:ltqi com paC ta,n ecn on in fcipla~
dll~ldua~
m
nm
cac
d
quo ties aIiq uid :mi ngi t quo
~100 co·
01~
:l~l
fcip{
,in
hab et & quo d ind iuid uam
Idem ~t
d
qUl
.CUI
t,&
crni
~crfa qui d lit vrru nqi di{c
& vbJ,
qi,
qux
d
qlu
ad
m,
a quo alte rum & diu erfu
v.cI
ui,d
aljq
odi
u{m
hl1i
eilè
do
quo mo do, &q uan
unt ur, q~am 10
pati con ting at, tam in ijs qua: gig
por ro ~d Ip[ilm
1l1is qua: fem per Ulnt eadem.I~a~io
, tam Clfca alt~
4}uod idem vergens atqu e ven dlca
[ine fon o firepIlUm qu1 m circ a idcm vcrf ata, &
e.w r.re llol uta!
tuCjuc om ni in co quo J feir fo mou
tJt, fi tun c
qua do ad fenlibilc aliq uid lc con uer
~ pcr omn.c
rc0
s
~lterius diue r{xq ; nat urx circu.lu
nes fidcIOJO
,opJ
cJct
nun
lpGus anim am rem ip[arn
~;lndo
it.
duc
pro
s
que aa-enliones hrm.1s vera
~ idem
q~o
lS
iplil
ar,&
verf
Il- rurfus circ a rJti ona le fé s rem denl1nn:lt,l.ntellc
lucn
rcuo
cft circ ulus fe :lpte
Ha:c qUJfqUJs
Qus neceifario (cie ntia qi per fici tur.
à vero ~eni[Us
in alio quà m in anim a heri, dix~rit,
fcm plte rno tum
abe rrab ir.C um igit ur hoc a (c faC
eri & vimou
rum
lum deo rum pul chr um lim ulac
deleétaret,
erte
adu
llere pate r ille qui o-cnuit anim
mul co
[llO
s
oP.u
tus efi ope re, & h~ dué tus Ixtit~a
ere co
re~d
lle
!im
ctia m mag is prim o illie xem plan
rnum
JtC
emp
~d[
gita uit. ltaq ueq uem adm odu m J!1
face
tale
bus
vm
anim al efi,i ra vniu erul m hoc pro
eft:
ra
natu
na
re infi itui t.III ius q uidé anil 1uli s xter
Jno non pote fi.
qUod gen ito ope n con gru ere omn
tl~
re deu eUJ t, ac
nge
effi
ilé
é xui mob
O.ltu_ dIdc irco ima oin
.• . .
l~t€~~tOrlS
C·
~
tls JO vmt ate
mta
xter
t
llm cœl llm exo rna ret, rCCJ
.
flue ntem
ero
num
in
m
Illa ncn tis xter nam qua nda
~s por
.Di
mus
aui
voc
pus
i~aginem,quam nos tem
u non
cccl
ante
qUI
os,
ann
ro & noG.tes & méf es,&
ia
omn
:
qua
it,
iu{s
i
narc
do
mun
eran t tuc n;{c ente
nati
:
qua
temp~ris part es {unt. A tq ui erat & erit , l~nt~x
ulbt
rnx
xte
c
re~
non
t,
fun
tem por is fpecies
e~, ~rat, & cnt .
afsi gna mus . Dic imu s cmm de.llla,
fUlile vero & foSed ilIi reue ra folu elfe com petl t.
po~e pro ced enred einc eps , ad gcn crat ion cm tem
qUIdam d.uo lIb
tem referre deb emu s.M oru s cnim
cadem fem per
fun t.Ae tern a aute m fub llan tia cum
[elp{a fit \' nior
j3ç imm obi lis perf eue ret, neq ue [cll
cu:
q;
47 9
ls, neq u c criC
.quam ncqi iun ior, ne9l\~ fuit haé tenl an
.
cqll
glli
um
[cor
1, g t uJll pof ieru m,n equ erec J()J
.
"
/o
crat
gcn
Jp/a
x
e
bus res cor por ex m [,dc sgu
Ol S
ur. Nem pc hxc omn i".• t cnl_
con diti
. ijci unt
. (ub
. . onc
',
t
[egue IlUl11Cro rcuollle n H.
tantl xuu m,
pon . Jl1ll
.
$
efi
li
um
fip~cJCs unt. xpc ctla m dici mu s q uod [,ét
clTc: guo d hc~
efl~ fa~ulll:quod fit, in gcn crar ionc
'11<:. lIor um
C~d:1CJendllm:& quo 1. nOn cfi, non
ed cxqui{j_
011111 r~~,c ~ CX.~~.l ratlOne dici m.u ~. tio liOn reHlta
dJf[
tam de l)S dlfi u(slOnem prxfCII
vn.\ Ctlm cœJo f:létum cfi ' v't
quir ir. Tcm pu vcro
1
'il'
d
.
,
,
tur,tlSlI.1hi diJl elu_
v.n.lort:1,vn.lerJa~ 1. 0 U.ln
excmpfar xte rnx naad
Et
nt.
tlO v~lqU:lm con tJgc
hie i1/i pr:tlL1nrio_
ndm
mu
~t
t~lf(: Jdeo f.létu~ e~,
enim mu ndm h
Ille
fit.
lJmu
lJmJ
fi
n quo.lù pote
' LI
1
. cxcmp ar OI~ne p~r. xllllm efi. 1) ie ver perpe_
lUS
,&c rit. lIae ra_
t~o pCrOIl?~~rc.rll · ~UJt,fitqi fi lu
vole nti ' 01 ct
re
tJOlle conldlOqlle del rem pu crca
anWr ~rr.ltj_
VOc
:t:
LlIn a,& alix qui nqu llell x qll
ingl l.ltl lr
d/fi
1erm
cx,f aétx ~unt,qllo tcm por i nUl1
ulin od'
hui
l1
arul
llc1l
atq IIC obleruc rur. um vero
gui a~ !-li?c. rll~~"
ll~
rbib
o
.
dCl! ,fcP.tem
COI:p~~.l (eptc~1 fcci~èt
Ipl~ J e
ClrcuJtIl voluUlItllr III
\llce rtenu s lplius dlll crfx qi.natu rx
, rOI1I $ .
•
•
l'
p
'
. L
o upra terr a circ uitu
qll"
1!
cc
pl
a dllJ.btilt. Un:lll1lnIpnm
.
r
.
pcL
llerC
S
lIIfi
d
r.
blll ll,&
· 1Ol~.
fiIlIt,
cun . 0 ~~. lIcJ lcnd cind eulo
..
,vfq;
cic
0
'
uli .1f"fJxit,
1;1crcu~l) f.lcrll vt ~lcJtllr (yelu cir
'.
.lri)
jlJi corr
11 veto,Clr.1tc xqu al!b lls,p oten ria Ver
fe vi d~ilU
&;\
1,
cCIl
inlli
fe
nt
cda
rçh
Q!.!.o fit vt app
ifer,&
LlIc
01,
app rçhc.nd. lnru r Gll1iJj ter hx ficlJx,
gr fpro
ine
MC/rcunus.~xrera~um fielJarum ord
t,
vdJ
rc
llrrc
perc
fusq uc & ratJOn.cs hqUls omnillO
tur.
fi,m
tü
sr.1
eri'
plus er~t op re Jp(o , qllo dop
!"ei .dt.is li d.l~~c Cl1J111 tarte Anob ü pro dign itat e ver lÎn u_
am
o
tqu
Pof
r.
unru
1:ab
bau r oriu m trac
n_
cni~
conu
ant,
incb
pcrt
is
por
tcm
m
la qllx ad fcric
inex
e
.lqll
rpor
rem fibi progreil.ilr~ fort it.\ .fiJn r,co
prx
nt,
feru
bu~ com paé ta vJt.tIJbll. a~Jmalia ell:l
e,
tenu
incm
ord
{cn ptu m tcno rem & IIlf inut llm
dlllerf.'t:que nà
run t:vt v.idelicet (~cu~clllm altc rius
ipfius agita_
clem
r~rxobl/911am agJtatl~n.em eillf
em ,pa rhor
amp
tim
par
ll11,orbc 1111
ll [ilbleét:
tWi
n'
.
qux mi&
nt:
aga
Wn angll1l1~rem circlll~m per
luan _
reuo
ius
tard
m,
üre
nor em, VCIOCIUS:qllX mal
btio rx
natu
dem
eillf
m
rur . Sec und um vero ipf.l
den hen
prx
com
t
run
~cm,qux ~c1?cifsjme per cur
ne
Om
r.
entu
vid
di
hen
prx
ua., J t,lrdlOfJbus com
a
vari
igo
vert
illa
erna
fup
ql\1d~~ eor um circ ulos
duo
quo d illi
cuc ll,m one reuo luen s , pro pter ea
d
quo
tan tur, id
bus h~ul\con.trarijs motib~s agi
efi recedit,pro_
uua
cJfs
velo
qux
Ipfa
ab
tard lfslr nc
t qux dam ve-'
xim llm dec lara uit . Vt allte m ellè
ccrt ifsjm a,
fura
loci tatis ilIo rum tard itat îsqu e men
lcem cho
inll
t
dire
om niû mq ue otto mo tuu m pro
und o à
{ec
in
s
dell
am
rea , acc end it luce m c1arifsim
Cus.
amu
voc
m
Sole
terr a circ ulo , qua m mo do
ani
&
r,
retu
llra
i!Ju
e
ius fple ndo re cœl um omn
_
capa
eri
nUm
ra
natu
nque
man tes omn es qlla:~u.
ntur , v{um Illlces fun t, ipli us partlcJpes effi cere
timilis qlle l1amer and i ~i(cente.s ab i!Jo eiu(de~
dici<'lue varie_
cur x CJrCultu . Hm c quo que noé bs
s {.lp ient if·_
tas orta efi. Pro pter hxc etia m vniu
proue~
vero
miq uc circ uitu s reuo lllti o. MenGs
_
Sole
{uo
ulo
tlIs ,qua ndo L4n a lufi rato circ
..
~~;
:::.
uit
grél
i~cllta eft. Ann i, vbi Sol fuu m pcra odt es hoign
C~teror~m :mt cm fide rum amo itus
; nom ine cerffilneS,plxter a.dmo~um pau cos , neq
ue num eris
neq
to aut app clla uon e lllos app clla nt,
inte r
1
.
. '
�480
Liber trigefimusfecundus.
jnter [e difiinél:is commetiuptur. Ttaque, :vt ita di~
~erim,nc[ciunt horu 111 peruagationes idi pfu m elfe
quod rite dicitur ,t éplls,mu)titudine in6nita & varie~ate mirabili prxùitas. efi tamen jnte)leélll faei
]e,quàd perfeél:ns numerus temporis, perfeél:ii tue
~emum compleat 3.nnllm,Cum oéto ambitus c6fe~
ais fuis cudibus,quos orbis iIle femper idem fimiliterq; procedens metitur ,ad idem fe capu~ retlll~
dnt.Has ob cauf.'ls Juta funt ea all:r,a ,qux per cœlli
meantja cpnuerGones habent, vt hoc omne animal
quod vjdem 9 ,eaet perfeélifsimo animali illi quod
. méte perfpicitur,xternitatis imitatione fimilimu.
(;e~l,era am- Iam vero cxtera vfque ad temporis ortllm, ad ima1fl~ IL/m.
gil}em propoGti exeplaris effin~erat.Sed quia II)Udus hic nondum animalia omnia inter fuum ambj
tutU CQl1~il}~l:>at,ex ea pane deficieba~ ad iIlu.c\ exeplar imag;nis huius fimilitudo .. Hos igir ql10d de'c rat,(uperni jllius exéplo deus explebat .. ~ot igiQgatl1Qr J:llr Bç quales mens ideas in ~o quod ell: animal inidea: ani· fpicit,to~ide111 l3ç raIes hoc IPllndo contineri opor}l1alillll~. tere elÇçogjtauit.Süt autem quatuor. Vna quidell)
deorum cœlell:iu111 genus continet. A lia volatile ~
aFriuagum.Tertia xqux Hquoribus accomm.odatu 111· ~arta terrenorUl1l anjm~tium gemls. Diuini quidem animalis fpcci é ex igni maxima ex parte componebat, vt (plendidi(simu eaet vifuq; pl1lcherrimum.Cumq; iIlud vnil1erG figurer {imile vellet fore,rotüdu m fec~t, pO[llitq; in ipfius optimi f.t
pienti;\,atq; illud fequi Îl~[sit,circull}q; omne cœJ~
difiribuit , v~ verus ilIi vbig; ex hac yarieqte ornatus accederet, Dedit autem diuinis duo gencra mo ..
tus. Alrerum quo in eodem fempcr & Gmiliter voluercmr, CUm de eifdcm fel11per [ecum ipG:; eadelll
cogitee. A1te ru 111 quo in anteriorel11 parté ab eillfdemipijlJS Li111ilisq; yertigin~dl1ceréNr. Reliquos
autem quil1que motus ,a b his eLfe yoluit alienos, vt
vnllnq40dq1 illortlm q lload 6eri pote fi, optimum
dlèt.Q!;!.a ex can[.t fa6J;a funt all:ra illa erroris exper
tia,(lu,,' d~llina anitnalia funt, .rPp~ereaqi in eodem
femper drel~i~u per(cuerant. ~a: v,e ro yaga fune,
~ ~1UtaQi1i ratio ne labli ntur: jt,l~eincep~s vt fupr~
,.,.
. dIxlmlJs
l!enerata. funt. Terra autc altrice noll.r~m
Jo erra ant!-.
- ~ .
II "
~(~ ima deo- ~lrca.P?}u per v?J~lerfum extepfun: ~Iljgatam, diej
f<lm lilli ill- nO~lsqj effeélnee & cufiodem eae voluit, necnon
Fr~ cœlllm. primalI). antiqllifsimamq; deoru111 omniû qui intra cœlllm fun~ genjti: Horu vero deoru choreas,
& inter ipfos COI1Cl1rGopes,~irculortl m i pforum
reuolutiones varias & :\cceUlls,qllales pr~terea 6~t
coniunétl Libi inuicé veI oppofiti,fiue ante: inter fe,
fiue retro,qu~duc ex ilIorum ferie noLis proueniat,
quibus temporibus & quo p~él:o deIitcfcantfingu
li, ve\ emerg<lnt,qufdue portendant quando orien_
tes hominibus harum rerllm peritis timorem incutiunt:Hxc imluam omniaabfq; diligenti fimulacrorum ipforu infpettione explieare velle, inal1is
efi labor.Sed de his fatis:& iam qu~ de nawradeo_
rUm illorllm qui tales geniti funt vt cernitur,dicen
da erant,fi.nerl! habcant . Cxterorum vero qui da:mones appe1latur,& cognofcere & enuntiare ortu
Jn.~ius
Opll~ <J uàrn ferre noll:rû~ valeat ingeniü.
P.rt.fcIs.Haqi. vms haç Jn r~ cred~ndu çll:,qui dijs gepHI vt JpG dlccbant,parentes fuo~ op~ime nouerat.
Impo(sibJle ~an~ deorum filijs 6d~PJ non habere,li
cct nec necefIan)s nec verifi11lilibqs rationibus cooratio COn6[[~letur. yerum quia de fuis ac notis
l'ebus log ui [c a~i~'n:abant,nos legem [ecuti fidem
pr~ll:abimus. SIC 19ltUr vt ab his ell: traditu,horl1m
'1;
c.n
ru
i
ca::
deoru g~ner3.tio habeatur atq; dicatur. Terr%
liq; 6Jjj Oceanlls & Tethys fuilfe tradunt.ur.~ b J)~
Phoreyn,SatUrnus,& Rhea geniti,& rebqUl horu
fratres.E~ Saturno & Rbea lllpiter,& luno, .&re~
Hq u;, qllos eorum fratres q 1I0tidie .me/Dor~rJ aU~l
m,us,nati djcllntur, Ex his deinceps vt cradJtlIr ah).
Pofiqulm orti funt omnes, & qui ecelo volu~tlI~
dij nonris oeulis manifeiH,& qui catenus nobJsc o
fpieui fiunt,q uatenus ipfi volunt,tum ad cos mun~
di genitor itafat': Dij orti exdijs qlloru opifexeg o
~ pater furn , hxc attendJ te. Q!;x l me [aéra ~Jnr,
'me ita voknte indilfolubilia funt. Omn~ fiquldenl
qllod vinétum cfi,folui potefi. Sed mal! efi, qu~{.
pulchrè compofitum efi,feq; habet bene, velle dl ~
[oluere. Q!;aproprer quia generati efiis, im~orra~
les qllidem & indilfolllbiles ,o /Dnino no efilS' Nec
camé vnqllam dilfoluemini,nec mortis fatum {ub~
ibitis l N;Hn voluntas mea maius prxfbntiusg uc
yobis efi vinculü ad vitx cufiodiam, qu:\m ncxu~
illi, quibus efiis tnnc cum gignebamini, colhg arJ •
Sed nuc iam quid iube;un,cognofcite. Tria adhuc
genera mortalium nobis gcnerandarefiant,a?fg ue
horum genera~ione cœlum imperfettufll cn~. o~
. el1Jm
, al1Jmantmm
'.
ml1la
genera am b'ItU fluo nO COll
~inebjt. Con~ineat aurem oportet, fi efi mundus ~~
mnino ?erfeétus futllrus . Hxc vero fi à me fiant
Jo, vitaqlle donentur,di js aJxqU3.bllnru r . Q!!~pro
pter accedite vos fecllndum naturi ad 3.nimahu~Jl
.
. vt yun
' .1l11ltem1n1
.
. . meam, qU~!l1
gel1ept1Onam,Jt:l
,r
ortu vefiro fUI11 vfus. Atque eius quidem anima 15
quod in ipfis tale futurul11 efi vt cû immortah~US
,a ppçl)3.t;one conuenÎ:lt,diuin un1q; vocetur, pf1J1~
cipatuq; teneat, & iufiitial11 fimul ac vos vlrro co~
lat,ego vobis (el11en & initium tradam: vos cœterl
exequj par ell:, vt immortali naturx morta\e~ a~~
texentes,f<}ci:\~is generetisq ue animalia, [ubm{iJnl~
'
' ~ :\ugeatls,
. & con fiumpta rur
i l.[f:\ntesq;
a lImeta
. l/ J1l
recipiatis. Ha:c fatus,in eodé rurflls cr;ttere, JO qXO
mundi totius'animam permi[cens téperauerat, fil/:
peri oris temp~rationis reliq uias mifcendo pe: ~~
di~,.modo quodam codem, non tamen fer~ea:a dc~
militer, fed & fecu ndo & tertio gradll a pr1ml~
cuiq; g~
11
'
\1 D el11que
.
.
Il. 'tulffer,
fi ClenteS.
Cllm vJ1mcrfum
conLLI
ri ,nI111'CIÎ
Il. •
finul!
.II ~ v
allns parem numerum dilhibuit animarll m , ,/:) VO nruJ1l'
lis fingulas adhibens, elsq; t:1I1quam vehicula lm' eife~
. mon fi ralllt
' vnmer
.
fi1 naturam, ac 1eg es (.,·Ha~
po fiItlS
les edixJt; oll:endens q uidem primam omnibu,s gC
nerat~onem ?rd~ne qll~dam vn~m fore, neq,UlS 1~{i
co m1l1us ahqUld fortlatur. Satis autem &:. ql
fparfis animis per fingula finoulis couenientia ten~
porû inll:rumenta,forc vt ani~al nafceretu r , quO
omnium animaliü maximè eaèt diuino cultui de~
·
E{{'e autem naturam hominis gem1l1
. a nl'.Cl1. '
dltUfIl·
. 'cl
C
. el,e
lUS 1 genus IOre prxll:anrius, quod viri nO mJO
appellandum,~ùm vero animx corporibt!s ne c\:
fitate 'luadam Inferta: fuerint, & corponbus e.
rum aec~lferit aliguid vici(slmque ab[ceLfe~ir, p'r~=
ll:um vtlque neceffario fen(um vnum o ml11 b.us 1 [..
•
urnum,& naturx conjunétum ilIic à violentl SPl.
r~$'
'
'
f~
fi10111'bus excltarj,
ddnde vol\lptate
& do 1ore m~~~l
.
x rUS vO 1~01'".
xtum amorem, pqfi llxc meqlm & iram, & qu. eEl40
cunque veI ill:a [equuntur, vel ab ifiis vt conrra~ ~
ria dl[side!1t. f"Ja:ç quj fuperauerint, lX eos illfie v1
él:uros,iniufie vero qui;lb his fllerint fllperati. Ar~
que illum qui reétè curriculum viuendi à natura
datum confecerit, ad illud :\firum cui acco mIDO •
datllm fuerit, rcuer[um bearam vitam att urum;
Contra
,
,-
b
i:
�Tim~us) Vel,de Natura.
{eeiido Ccxu mu Con tràv ero agc ntem eog i in ortt t
q uidé finé pee~
t~t~ fieri mul iere m. Et qui ne tum
enus in bru w ...
,eat
iltur
cadJ faei et,q uate nus depr:lU
mut ari: nec
per
lem
fimi
rum natu ra fuis mor ibu s
,qulm il..1re
ee1f
sq;
ribu
prius à mu tati oni bus labo
eotl errx
natu
;
llsq
limi
us
lam fibi infÎ tl eillfdé ipfÎ
mul tos
lllé
turb
s
jcie
fubi
, eiqi
fi.oJ:~~ feetltllS ipfc
9
ua,a erc, & tcrr a
tI.pltcesq; affeét pol leae x ign i,aq
prim ii optin1 l'lIU
Cot raao s,ra tion e [cda ued t, & ad
,x eum illis ita de~lIe fui hab itum iam redierit.Q!:!
prau itat is eauf.1
IgnauiCfct, neq ua pelles fe futu ra:
lios in alias ad
clfet,alios in terr am, alio s in luna m,a
s eon llitu tas
nota
fpatiorii tem por is fign ifle atio né
fcJmcntcm,
0di
fil1
fpargens qU:lfi fercb:lt. Poi l huiu
mand~nd,u
:lge
q.llod reli quu erat , dijs iun iori hus
; elIct
umq
:lnt
t,gll
ercn
1I1t,Vt eor por a mor tali a fing
deaece
eret
dcb
hllk
hll~anx ani mx quo d reJiquu
·
rcnt
ngc
adiu
nt,
effc
tia
uen
q
re,ld omn e & qux eo{c
herr iJmè .fie:i
rege :ent que , & qllà m opt imè ~ pulc rct,l1lfÎ J.
erna
gllb
tua
nat
alis
pOllet lllo rral is anim
tg; is qui dé qlli
pfllln libi met m:lloni caur., efI"et. A
man~hat.
hçe eüa a diip o{lI Ît,ri te in [uo lub itu per ntIs orpare
~.? qui dé perm ane nte, cius filij eum
eb.antur.Jta~
dIne cog nou ilIè nt,e um pro tinu s fequ
Immort:l1I
tlS
nan
que :lecepro ab ilJo mortaHs anu
s, atq ux,
aëri
s,
igni
,
t:lti
prin cipi o fui effe élor e imi
0do.I~~
m
,;\
:r~t
redd
terr x part ieul as,q llas rllr[ us
[de JJI~s
1)
d
hau
b~t,
ll:t
cop\
~lIabal1tur:easéJi lnte r {e
~Olll
ant
fucr
Ipfi
bus
,gui
lllis
ItJdl([olllbllJbllS vinc
parllitate~ ecrn~ no~
gati~{èd tali bus qux pro pter
c1allis cOOluna:lsvnu
di
{mo
hlliu
pof Ient :cre bris q;
ant, atgi j~ hoc lp\Um
Cx omn Ibu s cor pus cffi cieb
e anlm x dlll ln::
turn InR lIen te,tu m effluéte cor por
ls in pro fun dll
circ uitu s i)Jj g:lb ant. ltaq ; hi circ uitl
tene~batllr,fed vi
flul11enlmmerG,ncq; tene bât neqi
u cft, ve co.tu
f.1a
ftrc ban tur, atq; fcre ban t. Ex quo
& fort Ulta
en,
eam
l1e
anim al mOllerc tur, Gne ordl
ad moti...,
uag
per
[ex
em
gua da uél atio ne.C ui quid
pro gre t~as
é
cr
diff
loci
{ex
b.US cot ing it .vndig; rer
la-uam,
&
tra
dex
ad
o,
retr
&
antc
t
dal10lu • dlen do videllce
.
1
'
C
wun
':ltq' deo r{um . um vero p llrlmllS
.
Il\ ln. r
t
ilm
lurf
...
~tr.I.
,
.
C: r ".tIQ
ret vnd e anim.ll nllt rire tur,
lce~oni~. ret f1ua lls atql ledc flue
cxtr infc cus mat is
~~IlOeXtat. mul co ceia maj or à pafs ioni bus llod igni s execrioaliq
us
turb a {cq lIcbattJr ,cü corp
x foli dita te, aut
ris incu rriif ee offc nlio né, vel à terr
efI"ct . .po: ro :1b
film
a::
1
f1aw
s
aquœ hum ore , aut aëri
ad a~lma crafv{~;
s
.o.tu
ijs omn ibus ,pcr corp lls.m
.{en{lls cog non~c
l?
cun t, qui prop cerc a ~ llll.C
nue mul tos &.
cou
0
Inlt1
ab
de
min ati {un t. Hi qui
nen ter flue nte,
max imo s mot us cicn t,ril lo iIlo coti
ci!cui~us, qua atq; lm flué libu s vehemc:tcr anin :œ
de fim~hq; na ...
tiun t.Et circ uitü qlli dem iliu m em[
t:alt~nus ver?
tur.\! in ip{o cur{u pror{us imRediun
dup la IlIa & tncircuicii difi rahu llt, v{queadeo, vt
med ieta tesq ue
pla vtri nq; di{pot1ta i~ter~alla tria~
t~ra, {e{qUl~
& coll igat ione s {e{9Ultertla, {e{qUlal
ollll à null o I1lh
ltal lara tion e inte neé las, qua: dlfI"
rellol~tionis geab co .q ui coil lnxi t P?f fun r,om ni
& .varJet:1t~s orus
nere torq uea t, omn esq ; anf raa
cat:lCa vt
, wdu
une
que
•
re
t:".
b
biu m , quo ecu nq', eotincre
~
l
qll.
~tur
rera
i,
nex
con
amb itus ipfi vix fibi illu ice
ex
tum
tra,
con
tum
,
ntur
dem ,fed fine rati one fera
ione .ceu fiqu~s
obl iqu o,tü re{upina qua~i di[p o(it
vero ~ro cap l.
des.
t,pe
hga
i
caput. pro ped ibus hum
qUI fic affeelUS
tam
r
itro
arb
te toll at in altii. tun c
partes ~n~
étu~ efi, cÎllàm eorii qui [pcélat,. ~ex~rœ elfe vlde lcem
mU
fibl
trx
dex
ftr: t,& cot rà fini firx
'?'
hui ufm odi anitur. Itaq ; cum hoc ipfu m cxter:ltle
, (j tun c cxtr inüwr
pati
ime
mi quo g; amb itus max
ril1 gcn eris il![ecu m aliq uid ciurdé ipGus vel altc
Jd uc ~lteni ab acidc rint ,fals o quid jdé alicui fit,q u
cJ dcm ente sq;
liq lIO iudic:lnt. I~ e6g1 rnendac~s t~ll1
cf} ircn itue
fun t, nec vlllls pnn cep s & dux ln el
:lnim:l1l1
rint
.1uc
pulf
tus. Cl/m gi extr a poti tl (en{ils
illi {id> ,tlic
rint
ede
veh eme ntil ls,to ram q; cam poff
. QIl. 1S
étur
vid
i
inar
il/g ati qtl~d~ ~ fcr~licntes dom
Vill~
oris
corp
s
:lJj
~ort
ob ~e~:lb In~tJo al1lma Cil,:"
ri- Cur re~lio.
I1lJt
lli
po~q
r.At
eHu
c~lh .l1lcllldltur,:l~e~ s effl
i- rcs prudecc$.
t,an
min u sq; flul
tIOJ~IS ~ all.gmentl rll1~ls.lel1lus
pcra
iter ~1lI111
mçg ; clrCllJt~s, tranql1JlI~ore m~tI1
frRll
in
,&
es fiue
glln t,pr oce fIlIq i tem pon s (cdatlOr
r: tun c fi Ilgu_
lntu
itlll
refi
a
gm
con
{iIX
rx
ram natu
lfdt" &"als,eil
ionc
loru m circ ulor ii dirc ax connerf
; fic infi inémq
teri~IS naru ra 'pro?~ ~irecrl1lit,homi
tion i rellca
cd
is
fiqu
tutu pru den te CfflClut. uot!
oné coditi
ern
&
q;
tluo
a
éléqi nut ritio ni di{ciplin
llita to
d
mo
i[~i
l
gral
o
orb
ucn ient em adil lnxe rit,m
uté ncglcxcrit,
[.11l11S ~ i.nt~ger pro rli,s euadce: !ina
cu & om niman
:l
nqU
ils,ta
relT
IJlg
c1audu VltÇ Iter
Set! hxc gui dé
no inm ilis rurf u ad infe ro ùecidic.
de prim .l ho mi~
poi l orW m con ting ut.N unc vero
du,:le pro bab ili
nis .compo,fÎtionc ~xaétius di{fcren
uidc lltla de _
ratJ one mol lran clu, qua cauf.l & pro
fi ngu la ani mX ofr~lm finguJa m<:bra corp oris ad
dij hgur~ cap itiç
Cla Gne acc olll mod ata. Prin cipi o
i duo ilJûs a11ieôq
ad rocü dita t t mll ndi finxcre,in
ut C
autc m can
Efi
.
s Ilat \ler ullt
,1 putln CI1\
[
mx diui nos cire uüu
,
.
·r · . d' . J~~Jf
brlll1 l dÎul .
méb ~
g;
rum
guo
rch
nll,
1.1I1n
pon
c~r
ru
me.m
conJlexii dij filb~ nifsimum.
bro rum pnn~eps:cllJ tOCll cor pu '
run t enim mo cfI"e & parc re llIfI"crllnt. Exc ogit .lllc
, cop os id fore .
tt1l1m omn !u qllot~unq; efI"cqueant
partiJll qui dé ac~
C~~ vero ~n:rqlla.lJs. & a(pc ra, ac
i cap llt {erpchllm
i
c1JUJs;p:uum decllllJS t~~ra Gt,l
hos anfraéèus
cur,
erc
l
voll
ret, perq ; terr x (uycrfielc
d f.1nè malli
~o
ec.
polT
non
fine offenfione traf ire
cor por is ad f.1ci~t vita retu r ,pro eerü ~~llnc llab itu
cap iri fub iece .
llOrem progr~1Tllm dl) pro veh icll lo
in lûn gu por rcét a Proceritas.
ntnt.~o.r~orJ prœ tere a qua tuo r
bus tacile di~ fJexJbd~a ~~mbr~ ann exu erut , qlli eret vide1i.
cnd
uJOa p~ouldetla mO ller etur ,app rxh
pérg1l3 om nia
ret,
fille
&
et,
Ilar
q;,
qllX
cet obl eéla
llini[sl m i f.1di
gra der etur cap lIt {LI pern e fubfi fiés
C~U[.1m noob
c~ati[simiq; hab~taculii. Hac igit ur
auté part es
s
iore
nter
bIS cru ram anu sqll e dedere. A
dti aptjo~
eran
imp
ad
pofieri?rib~s. pr;1!fi:i~ior_es &
lleri nos
mO
të
par
q;
quo
e
res arbttraCl, JO ante rJor
rior a
ante
ro
por
at
rteb
Opo
t.
vt plur imu volu erun
.
tcr prim ü glo dilè reea & di{similia effe. ~aprop
s
ocuh
De
:
qua
enta
rllm
, facieiq; infi
mulca.
bo cap itis facié adieeere.
'd
.
si_
x,af
1
enti
.
ul
.
pro
,a dmllllCll aren tur oml11a al11mx
hom inis imp erale
natu
;
untq
ller
ecre
nt,d
gna ueru
conGllere. Sed
rium in hac part e ante rior i rrio riq;
feri oCllloru
lllci
i
ex omn ibu s f.1ciei par tibu s prim
e ~Ilius qui
cert
s.
orb es c.oru~ca~,hac. cau{~ d~1ti. Igm
inu ehit
die
lter
{uaU
ado
non vnt qludc,{ed 1l1umll1
Inti - '
rüt.
tèce
j
di
es
orb
mun do, part icip es ocu loru
ger s
igni
us
hui
é
ign
is
por
mu m fiqu idé nol hf cor
t
leru
voll
nare
ema
los
ocu
pcr
man um {yn ceru mqi
di
igni s huiuiillO
in quib lls leni~ conge./lusq; vbiq ;
ang ufla m q uc
em
dior
{oli
t
t.axa
fit,fcd per_ ~or~ dun
sior vero eoh imed leta te Igm s pUrJor ello let, craf
app lica t (e vi[us
bea~ur.ltaq; CUm ~iurnum lum en
cllr rent ia atq;
radlO,t~nc ea ct~o Inte r {e fimilia con
glln tur, ibi in
com mlx ta, quo oeu loru m acies diri
vnil1s
S
�Liber trigefimusfecundus.
vnius iain domef\.ici corpor is cohxre nt fpecié vbie!fe~t, fi neq; fidera, neq; fol, neqi cœIu fllfpic~ po~
cunque videlicet tam intimi q4lm cxterni lumini s
tuil1ent. Cognit io vero diei ae noétis ab oeubs or
fit concur fus. Totum igitur hoc propte r firnilitl lta fecit, vt dinum eration e quadam mcnliu m annO#
dincm pa[sion em eandë fortitu m, eum quid aliud
rul11qi ambitu s metire mur, tépus cogno[ccremus,
tlngit, vc1 ipfllm ab alio tagitur ,motum huiufm ovniller fx naturx ordinc m fcrutar emur. ~ibus ex
di ad corpus omne pcr'Iue id ad animam vfque difreblls philofophi5. adepti fumus. ~o bono nihiI
funden s [enfum efficit, qui vifus vocatu r. At pofivnquam maius mortal ium generi d:1wm cft deoquam in noél:em di[ce!ferit cognat us ignis, viGonis
rum munere , l1.cq; dabitll r. Hoc igitur maximull1
radius euanefcit. Nam in aërem fibidifs imilem eoculor um beneficiu eflè dico. Minora alia prxterrumpe ns pcrmllt aturat'1 ; cxtingu Îtur,cu m nullam
eo. ~ibus qui;\ philofo phia alieni funt, orbati ~
habc ;lt CUln proxi mo ;lërc , vtpote ignis fplcndo re
queran tur,frll ftd querét ur. N obis vero alferendu
carcnte,haturx commu nionem . Idcirco videre decft ob h:lI1c poti[si mum rationc m dellm oculos geftnit,[o mnumq i inducit . Etcnim ["tlubre palpeb ralluillè, vt mentis circuitl ls qui in cœlo pcrag~111t~lr,
rum tagmé di j oculis machin ati fllnt,qu ibus obdu illtlliti ,in vfum rcdiga111us
nofirç métis:c ogltatlo ais vis illa ignis inti mi coueni entia tcgmin is coër..:
nisq; noftra: difcurGones illis cognat as,(cd pcrru rcctur ,com prc!faql1c intcrio res motus perfun dit &
batas quodam modo: ld ilIorum tem periem reuoce
mulcet ,quib 9 relaxat is atq; molliti s quies obrepi t.
mus.E t eum iIlos agnollc rimlls, & reéta ratione fe~
Si profun dus ob multam quieté mottlUIll nos occundu m natura m prxditi fingulo rum ordiné percu pat fopor ,cxigua feq uu ntur infomn ia. Sin veheceperim us,con uerfion es dei qux fine vllo crrore ame,nt~ores aliqui motus quafi vigilia nun reliqui x
guntur , imitemlll", arq; ad earum exemplu difcll r '
rehéb fint,qu ales quidem &quali bus ex locis hau1lones noftrx cogit:l tionis vagas & erraticas com- DCYoce~
fix reliqui x funt,ta lia fomnio ru fimulac ra nafclInponam us. Voccm quoqi auditu mq; ciurdé rci!ara- auditllo
tur, eorum q; nobis expergefaél:is refiat memor ia.
tia deos dcdiflè no bis exif\:im o.N am ad hçc ip a fer
At vero fimula croru qllX vel in fpeClllis oboriu n1110 pertinc t, plurim um'I; coduci t, omnisq ; muG~
tur, vel in perfpic lla leni 'I; ccrnlln ttlr fuperficie, faca:: vocis "fus harmo nix gratÎ:l efi tributtl s. Atq~1
J:Iorum ~x cHis aGccutio dl. N am cx vtriu[q i ignis tam intimi
& harmo nia,qu ç motion es habet animç n~fi:ç dl#
üceron~ ln quàm cxtrà pOfiti commu nione,e ius'I; rnrfus confcurfio niblls congru as atq; cognat as, hon~lnJ.rrt~'
l crpretat lofi &
"
r. .
r. 1 '
nem in finE cur .u ~ongntcnt1a,
qUI pa.Js~m tCflO
den ter muGs vtenti non ad volurat em rauonlS cxcl11q; corrcpcries vf- pon accom odatus dt, neceGa no h~c omnia orillll
pertem , vt nunc videtllr , eft vtiIis: fed ;\ mufis i,deo
'lue,, >
rur ,cum ignis oelllor um eum co igne qui cft, è cod:lta en, vt per eam diflona ntcm circuitt l lU anJnlX
fpc~u effufus,circ:l.Ielle nitidum q; corpus fefe cocompo namus & ad conccn tum fibi congrll um r~~
fudlt.D extra vero vldentu r qUit IXlla[u nt,quiil
digam 9 • Rhyth mus quoq; ad hoc videtur elfe ~:1~
trarijs partibu s oculor um in[olito more contra hutus, vt habitu m in nobis immod eratum gratJ:tq,
rias partes attingi mus. Refpon dcnt autem dextr:l
carente m aptifsim è temperel11us. Haétenl1S oper:
dextris , la::ll~l:ruisl quando commi xtu lumen cum
mentis paucis exceptis traaau imus. Oporte r al1t~
digt'
co cui pcrmif cetur, tranfili t. Id cum fpccuIo rllm
de his quoq; qua:: necefsitas inuehit ,diccre . M L1~dI M~~tio.
lxuitas hinc iIIinc'Illc altitud inem aGump fit,& jrj
cnim huius genera tio ex necefsjtatis métisq ; coHU OC
dext~am oClllor um partern inlxu5. fpcciali,Ia::uarnmixta cf\:. Nam cum més nccefsi tati domina rerur,
que l~ dc~tram detodi t. QE.àd fi fpecuIü ad v111rus
propte rea q uàd perflla dédo ea ad optimo s vt p~lI~
longitu dmem conucr tantur, vlliturn re9dit refupirimum reru m euentu s i nd u ceret, i P[,1'Ii hac ratl.o~
1111m, cnm fL;eerior lumini s l)ars ad inferio ra infene cedés [,1pienti perfuaf ioni pat'eret, mundi hUJlIS
. vero' a cl II periora vertatu
' ex
nor
r. Atq; halc oml1la
exordi a c6f\:ite runt. Oporte t igitur eum qui mun~
eorum g~n~re ~unt,.quç rerum adiulla nt cal1fas,qui
di conftit utioné vere narratu rus erit, erraticX qu~
bus vt lUlmf\:ns vUtur deus ad optimi , quoad fieri
que c:lufx fpeciem pro naturx ipfius inftillél:u 111;'
poteft, ideam pcrficie ndam. Sed exif\:imant pleriq;
fcere. ~od ita commo de fiet, fi horu ipforum co:
nory admini cula ha:c princip alium cali [tru, fcd has
lleniéti princi pio fumpto , fic de his qllema dm odu
ipfas elle omniü cau[1s ,qux frigoris & caloris ,rari
de fuperio riblls ab ipfa rurflls origine d ia::r~IULlS:
& denfi, ca::terorumq; fimilillm niltura m habean t,
N aturam ergo & pafsiol1es ignis,a tqux, aerls,atq,
l'atione mvero mentém q; nequaq ua. Mentem enim
terrç,g enerati oné cœ!i prxced cntes confide rcm us ,
à nulb re alia, ni fi ab anima pofside ri conuen it.hlt c N ullus profeé to
ad hoc vfq; tempus eoru gel~er~'
verà afpeéh lm effugit oculor nm. Sed ignis, aqua,
tionem ofre?di t, .fe~ quafi notum fit ~uid fit 19n1~
aêr,ac tcrra corpor a funt,at qi cernun tur. Oporte t
& rcliqua , hc de 11l1S verba facimu s eaque mun~l
lutcm mentis & fcienti x amator em pri ncipales [,,_
primordiOl. conftit uimus, cum ncc fyllaba rum qt1~'
pientis natura: cau["s q uxrcrc: atq; eas <-IUet ncceif.1dem, nedum elemen torü vicem tenere apud hom l rio ab alijs quidem moucn tur,alia vero mouér , fenes mentis quoqu o modo compo tes debean t. Nos
cllndas cauc..s arbitrari.~ocircaà nobis ficcEfeo
vero in pra;fenti nihil de princip io vniuerf oru,fi ue
faciend ü,vt de vtroqi cau[1ru m gcnere differarnus,
princip i js, fiue quomo docunq lle aliter id app~Jle~
fcp~ratim autem de his qua: cu m intellig entia effetur,dic endllm putaml ls. Cui quidem difputa~lÜnJ
étnces funt pulchr arum rerl1m atq; bonaru , de ijs
nihil aliud impedi mento en, nifi quàddifficJ1 efir
rurfus q~x vbeates pruqét ia quodhl >et pafsim fine
prrofenti difputa ndi modo qua:: de bis videntu r eX• ordll1e faClUnt. Ac de feeundis ql1idem caufis OCllprimer
e. N cq; igitur vos id 'expeaa bitis,n eque
Cur ocu J11
d
.
., orum a cam Vim
qlllm habent conduc entibu s
dan. 1lom101
mi
hi
'G'
perfuad
ebo reél:è me tantu opus aggred i p~ ~
bus.
f.ttls .e e ~1é\:Ul11 p~t? Maxim um vero opus cuius,
fc. QE..od auté ab initio dixi, veriGm ilitudin is Vl~
gr,aua vuhter nobls a deo donati funt,de inceps ~x
feruab imus,n udebim us'I; in rationi bus verifsmIh
p!lcand um c~l~feo.Rerun~ ellim optima rum, vt ar:bus circa hxc afsigni dis l1ul!i cedere. Atq; ira & fi!"
bnror,c ogl1ltl Onem nobis oculi attuler unt. Nam
gula & vniuer[ 1 à princip io expone mus. Deum~
11~c qua; de ~undo difputa ntur,nu nquam inl1enta
gitur etiam nunc difputa tionis feruato rem in pr~·
mIS
J
co. .
egz
�Timxus, Vel,de Natura.
in[o!ita exp om~s orem us, vt nos ex ldm irab ili &
t, atqi üa
~t1~ne ad verilinlilem doé hin am trad uca hac de v. Sed
l~fi1tllti di{p utat ione m exo rdia mur
fione qllà m
diui
t
lior
atnp
ab
e
uon
uta
difp
tllue~{o
ies fad a dif~~ra duc amu s. Tüc ehim duas in {pcc uo enim
m.D
édu
~llllO dl:. N Une tert ium genus add
quidem exemIn'fu peri orib us {utticiebant. V num
lligentia com inte
q;
[ola
plaris loco , femper idem ,
ab hoc exé .
rum
ulac
fim
m
pr~hcndendum. Alt eru
{ubieéèü. eum
plari ded uéh i,ge nera tion i oClllis
erti um non adus,t
arcm
put
e
~ero ~1l0 hxc {ufficcr
nos rati o vid ewr , vt
l~nxlmus. N üc autc m cogcre
re con emu !.
dlfficilem & obf cur am fpecié declara
habere pma ..
~am igit ur vim , qua muc natu ram
om niu mIe..
dum ? Hic vtiq ;, oenerationis hor um
qua mui s
!od
cep tacu lum & qu~fi nutr icem elfe.Q!:
ndü',Ar
dic~
cft
Vere dica tur, pau lo tam en aperti~s
S reJ de.
hUlU
ad
od
duu m Id quid em, eo maxime,qll
lIin~A
inq
&
cft
lfe
Illo nfir atio né dub irar e priu s nece
qui d
lr,
antl
voc
enta
~e de ign i & reliquis qux c1em
p~"
m
aére
Ut
m,:1
igne
l~Orl1m aqu am poti us qUJm
JS
mag
m
vnu
uid
aliq
um
cerc
tlUs quà m terr am, :ll1t
ici!c [anè,c~rtu
q~làm cun éb vocare oporte~t. Diff
nam IgJtur
ahq llid & firmllm de iftis al1erere. ~o
a~ik, in hlliu[..
paé to,& qua rati one , & quo d p~ob,
O 1~ corpu~
mod i inql lifit ione diccmlls? PnnclpJ
ln foh~a
a~do
quo d mo do aqu a nom inal lim u , <f\~
~u~
~,ur:
vlde
concrcfcit mat erii ,lap is & tcrra fi en
aer
.1te
al:r
)
,atq
~tus
do vero Iiquefcit & diffluit fpir
?..
l1le.
corp
&
~
néèu
e~ufius ignis eff"icitur. Ignis extI
aer,
us
faéè
slOr
craf
s
urfu
tlor faa us aërcm crcat. R
m magis c~
in nebulas nubésq; con cref cit. His etia
tcrr~ b~l..
us
rur[
:l
aqu
pre~is pluui~ defl uun t: Ex,
JaClr.
omn
hxc
mus
vJde
na
;
desq; gig nun tur. Atq
icf vires fomcncaq; gcner:l~àd' • cuit u quo dam fibi inu
. ~% cum nun qua m eadé
: iliil~:1S tion is vicifsim trib uere
u~sn.i fine rub~re ~edargu
i~ntv,ereho~ appare,ant pe~~anere, qent
Ifto rum ahqUld vnu m
lij;Iiid, fed tion isq; fu[plclOne pote & firm
iter appellare? N epot ius quà m alilld cert
.
hic erit loq ucndi
his
1110 certe. Q!!are tuti fsim u sin
r form arü vialite
s
alià
mod us. Ho cqu od femper
on e,ft vriq;
m,ll
igie
eff"
is
det ur,& pler unq ; iUxta ign,
qUI~dam:
eum
19n
cft
Id
,
igni s hoc aliq uid, fcd tale
cu, nec
aqu
l
Jdd
d
qUl
tale
[ed
nec aqu a hoc aliquid,
\'ide
. Derem
i)jta
ftab
és
habm
vlla
t~~tJua: alilld qui cqu a velm
qllidc,m vllis hxc,fignanda
~:~ o.ep;~ niq; nec pro~om~ni~us
,cum
one
bet dem onf trau
llsh
Clll
,
,funlt'qui bus In rel
U'd_O,busQ
, C
us:r ugl Ute nlm ,nec
#riril eon. hoc veli llud dici mus ,vuf olemnem
,quct hoc & h~demofiratio
liOt. pof. expeéèantvel eam
em, qu~ de h~s
iùs & hui c defi gna t: vel appellation
hab catu r.lg Jtanq ua de exif tent ibus Be itab ilib us
hoc,neq; iIlud,fed tale
tUr hui ufm odi om nia neq ue
m aliq uam ap_l'0t ius, aut tale pro pter fimi!itudioe
vbiq; tale,ac de
pellare debemus.E:t 19hcm quid em
o. At vero j!lud
~:eteris quœ gig nun ture ode m paéè
deln de dia olu i
ln quo fied fingula hxc vide ntll r,ac
vel ilIud figna
fol um ijs pro nom inib us qui bus hoc
q~odammo
Illus,appellandum pUto. ~ale vcr~
Jd tale con ahqU
vel
m,
do,c alid um fcilicet vel albu
appellanime
min
illud
js
trar ioru m vel exc ont rari
\"
mus . Siona
exp
mus
volu
d
quo
d'emq; .llIn' mat I~e Vt !lu.• dum . Sed ;pe rtiu s
ea
vna
ex
erla
ras
figu
aas
d'
!>j analo. quis enim clln
fi
"
a1'las re orm et, eI) ~ Ql on Q,
rol ten a fiéèas con tinu e 10 alIas, &
tUr.
aliqu!s qUld fit
que vna q'uadarn illarllm prx[ens
e refpod~rc pol qU~rat, vere adm odl lm & tutifsjm
vero eae aut afllmus aur um illud elrc:triangulum
eof unJ & con .
liam figu ram caru m qUi t impreilot
q;
483
nOn licet dicc[inu o permllt.1tur, quafi reue!"" fint
tutJfsima Mate ria nujuam
tanC
re.So_l~ quip peil la re[pon~one
raquxclln_ ,u1 rcc~dit
conte~J~(rcdebemu .~3dedeillanatl1 circ dic ~_ a potc ntla .
per
lb reclpJt corp ora, rau o efi:idem fem
recedit nu~_
a
enti
pot
l
pn:
pro
ex
da cft. Slquidcm
nec vllam vnqua m. SlI[c:iPJt enim lcm pcr omn ia,
m~ cOntra!Jit.
qUlm ijs fi,mdem vUo paéèo fibi for
agit at5. guc
eft,
Om nis fane narurafiéèioni [ub ieéb
o, aliàs
mod
dam
a~ ingredientibl~s & fig li rata ql1o
.
tur &
iun
red
ing
vero
:e
alIter ft: habere vldetur.~
ma~
O/i
Q!IÇI
ulaftcntium rcru m fim
exellnt, vere ac {emper Cxi
[Cria une.
b"
la..
'
l
llmu
' & '
do ab i pfis rc- funt
cra fiunt, mu o VIX exp Jca Ih mo
ve~
rerii
cra
dcin
mocll1m
bus qua: vere [un t,fig ura ta, qut:mad
l:ra fiunenda raru m.
gcn
i
[ent
prx
in
Tria
us.
ceps narr abim
in quo gig nitu r.
[u~t. Vnum qllo d,gig ?it.ur, Al.iu d
d nafcitur. IdAhu d à quo Gmtlltudlnc tr:llm quo
recipit, mat ri: ' t
circo cop arar c ha:c ita dccct. ~àd
~a.
media uroH. VI~le vn:
rum
jfto
ram
tCrla C lU'
vnde rcci pir, patr i: naw
t
'
.
Il
' -d lIm eH,
' , tcIl Jse
quo dcu mei Icdc bca tctf i_ formi,.
S ed Jtam
dilh nCb , nun gies rerl1m omn i form arü varictatc
grcmiu bene
1s
ltuil
nis
qua m jJJl1d ipfilm form atio
te natu ra
[uap
&
lit,
rme
crit prx par atum , nifi info
r. Nam
arca
efi,c
um
ptur
rcce
omn ibu s formis qua
cu m
lc,
fimi
pit
reci
fc
in
:
qua
m
fi cric alicuius coru
m
alia
ram aut
con trar iam cius cuius fimile cft natu
cm
ldin
fimilitl
pror[lIs [u[c ipie t, neq uaq llam cius
rlt [uam. 110
tulc
[e
prx
nm
et,c
rim
& cffigiem exp
iem, quo d
fit, vt n~lbm tibi pro pria m hab cat fpcc
vng uéta lùac~ om ma gen~ra [u[c cptu rum . Vt qui
a01 m.ueri;"i
mid
lute r redolenrJa confCéturi [ullt,hu
par ant, vt
prç
,ita
qua m ccrt o con dire odo rc vol unt
marerijs
qui
&
:
eat
odo rem n~Uum p~op~i~lCn lla?
imp riras
figu
us
eub
ced
q;
molhb~s Impre~JOl11s
in cis
rem
prio
ino
omn
am
nuIJ
t,
merc alIquas volu
di
qua
cxaéèifsün:l
fig~ra~ app arer e p~[iunrur,[cd
us
nib
om
din
1:eUlgauone cas poh unt :lt.l ilIl1d quo
ris rcéèc fig llpa[sim xtern~rum o,mni um fimlllac
ra [ua carere
natu
rand u m cft, hJS omn Ibu s formis
& gen itllm
od
i,qu
necelfe cft:~amobrem vnil lcrl
ré ipf.lm
mar
,
ium
ifef
cft, & fcnh bus , omn Ibu s man
,neque
ërem
uea
,neq
~eceptaclllumql1e,neq; t.crram
us ex
rur[
ue
,ncq
mus
l!?ne~,neqlle àqll am elle dica
pro..
bus
qui
ex
ua
aliq
hl~ ahqu~d con Hau tum , aut
fpe.
lls
poti
lem
tibi
inui
p.ne hrec Ipf.l [ubfi~tunt:fed
acap
ium
omn
m
finu
m
Clcm qU,a nda m & mfo rme
i.
cab
xpH
vixe
&
o
igu
amb
c,em,qUl mo do quo dam
pfe
1
ti ceps.
11 dJlllO~ & intelhgibiIis natura: fit par potefi:lè:d
èo
paé
o
null
[e
peI
di
hen
qui dem com prx
attingerc: Hqua ntu m cxiu pra diéb s natu ram eius
m quidem~
gnc
cet,fic vtiq ; reéèe poif umu s dicere:I
vero parèam
efaé
par tem eius ign itam videri: hum
r,ql1a_
Ji~e
fimj
;
em~
tem,a~uam:Te~ram quo q; aër
na dihIS
de
Sed
pa.
tenus 1p[o rum hmu lacr a fufo
igni s
rne
s,si
emu
deb
re
fiinguentes rati one côfidera
{O,
[cIp
in
ns
ane
perm
ipfe
aliquis feorfllm à materia
an
ere:
man
fa
feip
per
us
& cretera q ux 1%pe d icim
ta,&
mus
cipi
per
u
feu[
oris
hçc [ola [un t,qu ç corp
v~lo paé to pra:lem in [e co~tment veritatcm, nec\
Inte1ltgibilem
,ter hxc ~lJa lun t ~fpJa~, fcd fr!Jfira
folemus,nec
vniufclpU[q; fpecl,cm ahq uam vonere,
1dem neq; ita
ahud,horc [un tql1 am veroa.~odql1
ario nc aaè
min
exa
ve1 alIter [e habere temere & fine
ru natu ra
ione
ren dum,' neq; a~ prrefcntem di{purat
min irem
ad
&
,
[ua pro hxa m,a ha quo qlle pro lixa
criunf
circ
vero
Ea
me pertinens addenda vide tur.
o- r~ob~t.breadm
dat
hen
prre
puo qua: breu ibus mag na com
ulter Idc~s
'
.
1 "
dum opp ortu na VI'd eb·ltur . ta 19a ur Jpfe mea hac clfe.
de re
S ij
�484
Je re [entent iam fcram:S i intellcéhlS &vcra opinio
Juo gcnera funt,ne celIe ef\: huiufm odi fpecies elfe,
quç per fe ipfç fint,& intellig étia potius quàm fenfibllS compr xhenda ntur. Sinaut em,in quibuf dam
videtur , vera opinio ab intelle du nihilod iffert, 0mnia qux corpor is fenfus attingi t, certa habcnd a
funt.Se d opinor duo dlè dicéda ,quia feorfum fttnt
fada, & difsimi lia funt. ~ippe qllorum alterum
dodrin a nobis infinua t,alteru m perfuaf io: & illud
quidem femper Cllm ratione vera, hoc auté fine r3tione:i\ 1ud nulla perfuaf ione mutabi le, hoc contrà.
.
~1Uic mutati oni fubied um. Verx quidé opinio nis
. Ho~\Oe.s vir,qui libet partice ps. Intellig étix vero di j quidem
paucos elle
'
,
. d
' ,pes
intelligétia; 0 mnes, h
onlln~s vero pa~c1 a m,o dllm part~cl
ranjçjfe~. f~~t. ~x cum Ita {~ habelt ,faten oporte t dIe fpeCIe qux femper eade Gt,Gne ortu atq; interitu , qux
nec in fe accipia t quicqll am aliud aliunde , nec ipfa
proced at ad ~liud quicqu i, fenfuq; corpor is nullo
percip btur, atq; hoc ef\: quod ad fobm intellig entbm pertine t,eiu(q ; intenti onis ef\: propriu .Sed ef\:
aliquid pof\: hoc quod cum ipfo no ratione ,fed nomine cQueni t, ciusq; fimilim dinem gerit,g enitum
{enfibu s manifef\:um, quod fertur & fuf\:cnt3tl1r ab
alio (~mper,& inaliqu o locogi gnitur, rurfusq i inde recedit opinio ne per [cnCus compr xhendè dum.
~Odmate Tertill m genlIS locus cf\:, qui interit quidem
nunria e~ locus. quam, fed omnib us qure gignun tur, [edé exhibe t.
hic fine t:\ngen tis fen[u tangitu r, adultcr ina qlladi
ratione vix opinab ilis. Deniqu e cum ad hunc animo refpici mus,fo mniam us quodam modo, ncceff..
ri umque pmaml ls, vt quicqu id ef\:, in aliquo Gt 10..
co po~tu,rcgiont:mque obtinc at aliqu:1m:& quOd
lleque 111 terr:l,n eque in cœlo fit,min ime elfe credi~u~:atq;.has omnes & fimilcs pafsion es à peruigi li
vorcq; eXlf\:cnte natllra ipfi huiufm odi fomnij s occup:.tü fecarne re non valeml ls.lde6 q; nec difcern ere id etiam po{fllm us, quod imagin i quidem pof\:quam idip[um in quo faéta ef\:,non ipfills ef\:,Ced ca
femper alterius fertur fimubc rum,no niniuri a coueriit ~t in alio quod~m Gt, atq; ita qlloda mmod o
c{fentlre fiat partice ps, ;\liter vero eile: nullo modo
po[si~.Ei autem qllod vere dt, >,Tera hrec & e~qtlifi.,.
ta ratio fuffrag atur,do cens quàd dum res ita [e ha~et, vt hoc quidem "lind Gt,& ilIud aliud, nelltru m
10 neurro vnquam faétum vnu fimul idem & duo
fient.H~c tandem mere mentis fumma tim fentéti a
fit, elfc, & antè cœh ortu ration!,! tri plici fuiile tria
hrec,exif\:ens,locum, & genera tionem . Genera tionis vero nutdce m,igni tam & humcf adam,t errç i ..
tem. &. aëris formas fufcipi cntem, pafsion ésq; honi
ped.llfequas perpeti ëtem;o mnifor mem afpedu viden. er~~ quia nec frmilib us neqi ad.pon dus exreqlt:ltls.V,lLlbus ~eferta.e~., nul1a ex partexq u.ilihté .
e.ffe,fed lI1requnhter vndlq; vergen tem declina tém~ue ab illis quidem qure diximu s ;\gitati ,rur[us que
Ipfam comm otam eadem agitare . ~o pul[u codta in diuerfa raptari atq; difcerni,p~rlnde vt qux in
. frumen ti purgat ione pif\:orijs inf\:rum entis iaétata
a~~; excu~à difcern i vide mus , atq; alio [olida gra~ ,
Ulaque,ah~ rara & leuiafe rri.Sic iUa tu pc quatuo r:
g~ner~ .a,b J pro eorum recepta culo inf\:rum éti illius
p,f\:Or1J lI1f\:ar tumult uante & difcern cnte comota
di[s.iz:n ilia ,qureq; l di~similimis longe (epar.abatu~:
fimlh~ vero l'ur.fus cOlban t:atq; idcircp etiam ante
~und~ e~on~atlOn~m fedibus diuif.'l erant,f ed neq)
lus rauo mel at,neq, modus . At vero vbi cunéta re- .
~igj admod u placui t, deus ignem primo actçrra m
v:
•
Liber trigefirhus{ecund~s.
aërémq ;,& aqu~ , ql1X quidem clemét oru prxfcte~
bant vefiigla ,fed ita cr~t affeda vt par ef\: ilIa à q uibus deus abci!, difiind is nguris, fpecieb ' ,& nUllleris e~ornauit, Ea vero apud nos fentétia (emper r:1ta indubi aque prx cxteris habcar ur,quo d deus ill:1
~umtalja non elfe nt, quam pulche rrimè optimé q; 'fi lido'
fieri potera t,ordin auit.N une iam difpofi rioné ge- ~: tgcol'
nituram q; ipforii figillat im dcmonf \:rari conuen it, ~ura:dc!l1:'
nouo quidem ,& inufita to demôfi rationi s gcnere, torum,
fcd vobis qui o~s eruditi onis ingcnu ç vias pcrag raui{Hs, pbno atq; per[pic uo. Princip io quod ignis,
Çk terra,a qua,& aër,cor pora fint,\1cmo vtiqi dubi~
pbit.O mnis aut corpor is fpecics profun ditaté haber. Proflln ditaté vero planis confiar e necclIàriulD
cf\:. Reél:it udo porro planx bafis ex triangu lis con~
Iliwitu r, atq; triangu li oés ex duobus initium habent,ha bentib us vtrifq; redu angllfu mvnu,a clltoS
duos. ~oru alter vtrinq; anguli reél:i parté obtinet,xqu a1ibus dif\:ina i hteribl ls:fed in altero inxqualib us inttquali:1 dif\:rib lluntur .Igitur pel' rationes probab iles neccfsi tati coniun étas inceden tes,
ignis cxtero rumq; corpor u huiu{m odi ponam us
cxordiu . Superi ora vero bjs horu princip iadeo nOta funt,at quc ci qui dci Gt amicus , Videam us igitur
qu:). potifsi mu r:ttione quatuo r corpor a pulche rrima 6ant,Qi [simHi a ql1idem int,er fe,fed quç in fe in~
uiccm ditIûlu anrur,& ex fc inllicem genere ntur.S 1
id comprx bender irl1us, veritat em ipf:ll11 de generatione ignis terrxq; & eorum qua: compe téti rati.one [eruata horu medi:.t nunt,te nebi11 lus. Tuc enl111
pcmini conced emus dicenti alicubi clIc OCl1Jjs .pa~
tcntia pulchri or:1 bis corpor a, quorum quodhb c c
fecund um vnum Gt genlls. Conan dum igitur qu~tuor corpor um gcnera pulchrl tl1dine prxce1lenn:1
conf\:ir uere,:lt qi ita afl~rere hotum noS natura fufficiente r comprx hcndi{ fe.E dlJobp s,quidé tri~l1gU
lis I[ofcefes , id dl qui latl'!ribus s;onf\:;\t requaltbus,
vnicam habet n:ltura : qui vero altera parte ef\: ob ..
longio r, ill:.6.nitas. Ergo G rede exordir i'vol umus,
inhnito rum quoq; pukh errimu11l prxelig ere nOS
oporte t. Ac G quis pulchr iorem ~ feeJe.éhlll l ad 11O~
l'llm confiit utione m afferre voJuerit,cillS Jl0n tan-,
quam aduerf..1rij, fed tanqu~ amici {jt[cntentibp~:,
tior. V num itaqi_r.eliquis pof\:ha bitis, trillngulor~
III ultorum pulche rrim mIl poniml lS, à quo
U~I~ ,
ter triangu lus e~ ~ertio çonfiit it.RAti o vero.cu,r ml
fit, pr?lixiol" e{fet.A t eum qui diligcn ti difcllfs?on 6
ita
comperiec,dl1lce manet vittorjœ pr<l!ml~nt • .
Propof iti f..·lI1è nQbü fint duo è multis triangu h, ex,
quibus igni~ çxtero rumqi corpor a çôpo{i p{unt.
HC?rum vnus IfofoeJes fita;qJlal.ibus li1terÜll ~ ~on
flans triang~~lus, Alt,Çl" YCl·à,fitJlle.q ui Lo.ngius latu~;
fcmper breluore1q.tere potttia trjplo majus ha~e~
Verum qllod fe~lIrj nimium inJupe rioribu s d1X1-;nll~s, nunç 1~agl~ ef\: difiing ue)}du m. VjdebilntllX
qt11dem nolm,n eq; id quidé C1tisf,e ttè,omn ia qua~(
tuor genera ex {è inulcem gencr~ri, 'Prpfe0 :o quat,u nr genera ex triangl llis quos elegiml ls gen.e pn-.
tLlr. Tria quidem ex vno, inxq4a lia habclltC lacera. ,
~:lrtu~ vero vnicum ex tria,lgu lo I[ofcele copo'!
nitur. N 01'\ igitur poflùn t QJunia ita in [e inuieé r~
folui & cp m.utari , vt ex multis parui~ pallp ingen~ .
tia vel conuer fo efficiaj:l1r. Tria cer~e po{[un t.cùm
epim ex vno ha;e fada {int omnia, quand, o maiora
foluun tur, multa cxigua ex cifdem çonf\:it uuntll r •
paruas cogrua sq; fibi figuras aJepta. Rurfus qui~
dQ ITlU1ta,pçr triangu los difperg untllf amplificata~
'vnum
fq
erre
�ra.
4i,.85
Timxus, VeJ,de Nrpa~stu
ax
rn
x
qu
,a
ni
..:qlli<l~m, mi.nimü ig
ni (i.c , 1 ~
di um .E.t ~o
m ag na m ql le
~Jmll qu oq ue ig , Cllnuu
utl[
ac
UIn vni~s m ol is fa ci un t nu rn er um ,
U;
d1
mc
n
,lc
~
ua
nl llm . '
; de m ut
ni bu qllod h.lperfiçiût.Ha:c vtiq
r~u. Ex hi om
n
er
ar
xt
vn
qu
m
,a
le
bh
r~
ec
~c
uu
(p
ccffarillm
a 9c
R c1iq
i ~m
aa Lint haétenus.
vc1o ci{iimu,c(rc ne q
t)
di
e
bc
on
ha
ti
as
ra
Jm
ne
J~
g~
j~
uc
qu
pa
l~1
[cs
& ex
~ft or um
lndli l) roml)[iG 'im , j'UJppe
ru fa éb fit [pecics,
fi eOlm ad pe ne tr\
'
l1s.
i.E
II l't;.
am
ef
L
ic
,d
ü
b ' V( qualJs q ua:q; eo
ta
im
ua
iiS
I ~ m llm
er
lIc
ac
aC
•
.
nu m er is eo
fiuS LiJt om nl, llm
us
ib
"
nt
or
re
pr
ur
m
~c
cu
m c · fi .
po
co
dc
co
cif
Eu~
is
'
ll
im
ib
ifs
lrt
uc
p:
pa
S
J[.;J/1lJ
ecies, qua: ex
s
quo'1;' eum ex paIlC
~c opon~;:
fit~~vtJ~; pr im a fptu
od la t us ob lo ng iu
qu
,
uc!o /oco habear ll
us
ei
ec
i,f
m
e,f
du
en
~~
em
cu
ni
el
fc
bi
t,
,d
.lbiJ é mt1,.
r!
ro
.o
ob
~e
ve
Q~
pr
b
li rc éh m
ha be t. C um
nd
cu
us
[e
ai
lr
m
ltl
o
pl
.Ig
U
du
rtl
re
'. _
tc
T em o
reUlon la te
' fipCCI'CS fo/iùa clcmencli /è lll en
um di am ct rü co . py ra m l'dJ5
,nc
hu iu [m od i [e cu nd
rl tlo ' ' S
d·
r.ltione li'ecit: aëri,
fiat, & di am et ri la
filt Jg~l . e~un .1 vero gene
po na m r, te rq ; id
c
m
ru
qu
ni bu aùeo p
nt
ce
i
em quaL
la m us . De hi om
bl
tn
am
w
te
te ra bc ui or a in id
ux
aq
nt .lx at li;~:
an gu lu s a:qlliJater
qu ôd Li LingllJa du
i,
ef
u~
nd
ra
pu
du ca nt ur , vnus tri
m prOI)t cr
uis ira
er o fex co nh ei tu r.
nt ur ,O lll lu m eo ru
püb
ca
ru
ne
ge
m
uic~
ex tri an gu lis nu m
ru
/o
1
,
gu ,
te ri t: Lin mllJtdjn
xq ui la te re s qU lrnJ;l~no j po
ce
m
J_
te
Tr ia ng ul i au tc m
ne
ltl
cr
ru
"
'1
pa
ag ni tu dw c '
1
cü du m te rn os pIa,e or u m ol e m
ur
nt
ge
1d
re
tu or compoLiti [e
o.'
'
ng
qll
co
;
e
,- h xc om ni a a dc~ t:lm.! vbJq
lidllm facilln
'
[o
".
()
um
vn
s,
lo
gu
(no s an
tu r. :-,!y?etIa
tJa pr op or ti -)C e)
lu m pl an or um o, ~otus" at q; porc
es
na
w
ud
ris
lm
ira
an gu lu m :q ui an gu
fs
u.
m
cc
nc
tu
m um dcinceps or
xa q; fu nt ,q uant,'i
m ni um ob tu fif si
aa c ab [o lm a co nc
fiu
terae . Ex om m bu
hu
is
ul
âg
tri
ui
perfiJaf.l capcrc po
&
n~
bc
Ii
crieo Jè
r~
[u bf eq ui tu r. A tq
[U
pe
narr.lL/imu , ira m
im a folida.[
d
pr
lp
tis
fi
na
ra
r
ne
uo
gc
at
u
qu
or
iu
m od i
f.-lnc qu
a
in ig n é incidcric,c
fcrétis di fir ib ur iu
~i~ctur. Tcrr.l cli
ré ,
re
ai.·
~c
ha
ut
de s to tiu s circun
s
,a
re
né
e
j~
r.S
in
miles od eu
r refo/lIta
Li
tll
er
ac
s
af
le
ur
ua
ol
fI
çq
s
dJ
e
rte
lll
l/l
in pa
: ite nl ,
aeum
rtes iplius cogrcfIà
dem qu id em tri an
pa
eif
q;
ex
u[
ro
uo
ve
,q
a
J~
nd
~a
cu
au~ ~q
J.lt.N on cn im
çqui/areres tr ia puJatx terram refic
co
Cm
JC
InU
q;
gu lis ,fe d fecundum , vnu facientibl
Li
r t. A<]~a pJ'~
ut is
ccicm tra nf m ig ra
[p
i
qu
vn
m
ia
gl llo s ot to co nf iit
al
in
i, parubu~
lu m ex planis qu a
~iUJf.l in p;lrtes, ym
re
a~
~
,ve
~i
ig
bu s fo lid um an gu
ab
a
tc~e
o f.lClt:porhu iu fm od i, co rp us
ls co rp us , aêri du
l1
Jg
~,
~I
J~
Jl
n~
tu or , fa ai sg i [ex
co
rc
[~I1S
rte du o ignis
iru r. A t tc rt iu m ex
ex vna dilToluta pa
us
ac
,
ro
ve
[e cu nd um ab [o lu
es
on
Cl
i ab aë rc Vcl.lgint~ copl1lat~s,
RlIrfil qu id oi gn
t.
u~
cJ
.l
af
or
elementis bis fexa
rp
co
u qUI
ipfc (1 uidcIU pa llis dliodecJm,~uor nJq lia 0 CCII pa tu r,& tis pu gn at , iOl lid
a/
~
[o
rr
lis
te
1
gu
~c
an
l~
ql
.
flbus ,co
lb
et ur , at q; in .1gita
tri an gu lis xquilatC
eu s ln ~U~tJS m ?u o co rp or a ignis in l!>cdé aë n '
~ et qUlJ1que pl an is i xq ui la te re s bafes, nafcitur.
nt
~ dlfirahJf,de,
arcH di fp cr ~lnet,ur, ha be ns vi gi m aleerum fic haétcnus jfia ge- étatuseO
nde lupcraeo aë{c
ct
:d
nt
cu
e[
,cr
m
vn am
llX tqr.l
al lll gi tu r e1emen
at q; di m iJ io \' n.l aq
s Cjuarri gcnerallir
us
lu
ob
gu
du
ia
tr
t15
es
tO
el
x
fc
,e
[o
tidcrcJlllls,quo
cennUerit. V er um jfo
iq; fic ca rurfiJ' co
tu tu s ) & ad d
en
fii
t.D
co
r
ci
ef
uo
a/
at
co
~
qu
s
de
'
ge nu s al iq uo d
na tu ra m [e cu nd um
um q; qu a r.1:x~eJ1fum .lliorü
vn
mp
s,
co
lo
gu
ne
an
i1?
ns
ab
s
oa
tie
tl'U ~ reéèos eo na re
e fcindltur,tllIU
~odi co pu - an
~f
mq; Jplius aCllmin
Ui
ru
l1
cc
la
ro
ve
ru
x
lo
Se
gu
r.i cranfs.
~n
fll~U xq ui la te ré faeilid os ,q uo rll m qu dl be t per ~r~s demul1l djfcerpi dd in ir ,c um in ignis natuet :\ fimtli
fo
ib
dl
po m qi
Jh an gu lo s ot to
i~cmq; ge nu ql lo
i, ef fe ec ru nt .C or
.ierj~ Si~il~ cn im
in aliud pe rro
ve
d
;
~U
{q
os
ou
p an?S reétos courapa eaeutubiscaeffa
an
ae fi , [ex pi
e pa,tltl~r: ~u
ét
Jm
/1
ifm~
q;
dc
eo
lu
ea
te nt io re tè ac ur ,d
~:a COfiituti fig
bCcllhusq; cu po
adepta. Ei l ~ ~um,
~m
s
us
fe
r,
ul
ba
tu
m
s
\
ra
re
a;
mu
te
or
la
in
ui
tUtlO
an do m
anS_ulos xq
.
us ad vnillerfi ,cofil
deLinir. R ur [u s qu
de
n
a
xno
qu
i
ac
lu
at
io
[o
er
fie
bc
po
ca
m
p: Ju
eo qUa:da co
, '
& fi gu ra ua , qu x
rc um ue nt al iln r, &
fit
ci
:
s
rip
çd
fc
bu
l'le
,
de
r!
nt
e
1i
io
qu
vc
~a
ca
ui
,
III efi vfus
rit vt ru m
is idea eô iln
ue
ée
~a
nc
~i
vi
du
~n
è
rd
um
[u
,c
ab
ur
ùd
no n
tln gu ut
r, exaëre aqu.l. Q!!.
:Clllp,latus al iq ui s s an hn ie os eXJfiJmandum Lit.
ui, ficq; ex ig ni aë
n~
ti
do
ex
un
~t
m
d genus 11 1lf.l
"e
efI
s
ü,
n6OJto
te fI è ~r~pri
it,~ aHorû al iq uo
bi
er
ra
fu
us
pu
s
it
iu
aL
ill
rr
e
re
.lm am
ce
hx
ln~nitos qu id em dign iti on e dj gn ar um pc nt la m ha fi JI1gn er ,n on cefIant ag ita ta diilolui pr iu s qu
gn
pu
-l ad co at û rc" q; re ve ra na t!
SUI nu lJ i re ru m co
luhjJja Lillt,depulf.
1O
ilo
qU
dl
an
cu
us
no
nd
l1
lli
m
om
us
liddam ex m ul tis
lie ar. Sed vt rü vn
bl iJ Td ü. R,atio
pu gn ar a in vnü ql
ta
ex
t
bi
ta
au
t,
pu
;
an
iq
gi
vt
fu
erq; eu m viis
fin~ in qu ir er e, m im jp[u~ ver~fimili ,prob~tJ,one fu pe ra ri Limile randé euadat,tàmJliarirpa
ne lè s
um
S
en
ue ro pe r ba Jsio
~J
im
l,
[p
En
re
.
la
:!uld~m ,~ofira vn
nt
al
ea
ad
an
IS
rm
; eu iu l:
liu s vero qU
- étore pc
ge
ut at .G en er is na nq
m
tla
co
.E
l!'erlt cn e na tu m .A
a
nt
na
[u
a
cu
éd
im
itt
fs
üt ur
des viei
ed hx cd im
'
'
Il
eü pr op ri ü di fi tn gu in~
lo
r
pc
10 Jgnem,
al lte ro pi na U itu r.S
cs
a,
jn
IL
ud
ge
di
tie
ul
tè
ia
lib er m
ne ra qU at uo r à no bi s pa ul o an
Q.!!x vero difsinul
m
ipfius agirarioné.
us . Terra: cubj~a
s
m
q; ad
di
ua
m
re
ib
ne
ob
io
llr
fs
di
cu
q;
em
co
te r Buétu
aXIme
m
op
r
pr
,
uo
~err~,aqllii,aër
nt
at
fu
qu
u
éb
oi
fa
or
m
uice
ru tu r.C po .
us .N am om
corn.;.
Lim~li;t eu af er c, fc
um
s
,peclem af si gn em
ni
bu
i
om
qu
m
ru
iu
co
al
m
or
lo eu
ill fm od i f.ll,& eo rp
faétü elfe
~fJ~a ex ~auLis, hu
lllllllobilis te rr a ei
ue
te
ip
~:
xc
xt
pr
mi
im
ud
r
ill
itu
ro
ra ig
le ve
CCICbus aI ia ql lo _
paéèa m ax im é. Ta
!!.odaut ln eOru fP
~mas~; po fs i:
Q
[s
t.
t~
un
~u
a{
as
at
ic
im
br
ifs
d.firm
e~cnti vt riu fq ;
!tJs,q~!
!l
p,
neceifariü ef i,q uo
~era~ eau,fa,e~ c1 CÙ ma f7 ni tll lo
ge
lp
ne
oe
fu
t
pn
~:
na
oà
i~
r~
e
qu
ul is po
folu ab In ltl o vnu
qu a mçqUJde t ~a[es.ln tri ag
co nf in ut Jo :q u: t no
JOre tutJOremq;
m
fir
nt
m ai or l & n~jnora
fu
es
~
er
po
at
:tq ud
vt ro q; co
lu peperit,fcd ct ilm
~
gu
od
an
ra .
q~
t
td
E
ne
t.
di
ea
id
cciebus [u nt ge ne
u,
lateres ba fe m po /s
terJ, qu ad ra ng ul
nu~ero,qu~e in,fp
I~
m
i_
UJ
dc
xq
tin
ui
re
,Jn
tq
te
cê
to
la
ui
ui
in
fis arq;
pa ;tUlll,efi plaJ1l1 zq
r ~lxta!lçc l? fCJp
e
eo~u,quamquo~d
te
ce
o~
ad
or
pr
o
op
!a
s
qu
Q!
co
m
lè
ta
ef
lo
fi co ·
IS pe rit os
re
J~
~U
ce rt et ri an gu
,b
e:
mo
at
et
~~
t.
an
1J
tv
eJ
bc
Ig
ri. i
ta~ ha
àrio prou
pr ob ab ilé re dd itu
mu~,te~
nc
tes fia bi liu s neceG
1J
uo
~e
ra
ne
nt
tio
fu
ra
ra
i
t~
qu
à m ot us
m q; [e
qUJ d~ na
&. cu m qu ib us vn
o
ue~ientë pr ob ab ile dejnde;qu~d,trJ~US r.el~quIs
Cè
pa
o
qu
Is
qU
tu r mti
q ux
& co n
S iij
m era: J,d tr ib lla m 9: A
m ob i!J fs Jm u: A cn
od
qu
ni
Ig
:
us
li
dll~mobi
:f
4
&.
.
Jpc-
/
�Liber trigefimusfecundus.
& confiitutio 6~t certè coprxhendcrit, multa diCputationi qllx manct à tergo,impedimento fmura
videlltur. De his par6m quiclem diétum cft, partim vero reaat Jicendu. In ipf.'l leni planaq; natura
motus elle nunqui Colct. Nam Jgitandu abfq; agitaturo, vel agitaturü ab[q; Jgitido difficile eft,imo
impo[sibile,reperiii. Motus aut horu omniu mini~
me eft.hetc vero Ixub planaq; cffe nunquâ polrunr.
Sic itaq; fiatu quidem in pbnitié IXl1itatéq;, motu
vero in cotraria [emper natl1ra ponemus. Inxqualitas porro n:uurx huius
cJufa, qux lxui planbque cotraria cit InxquJliratis vero generationem
iam traétauimus. Secl quoni modo Gngula [ecun~um genera non diui[a moucri inuicé ferriql delinunt, nequaqui expo[uimus. Id ergo deinceRs lic
explanabimus. V niuer[x natllrç circuitus cum circulari ambitu [uo ~enera coplexus fit, & fecu ipfo
congredi fiudeat,coaringit omnia,locumq; vacuu
rclinqui nu[qui patitllr. ~!ocirca ignis.}? omnin
maximè penetrauit, deinde aër, vtpotcqui ipfi tenuitate cfi proximus, & alia fimili ratioc dcinceps.
~x enimex maximis partibllS funt copolita, vacuitJté quoq; in fila coaitlltione maxi mi relinque
rc,minima contra minima. Coaétionis allté ipfius
angufiia,parua in magnorü cotrudit inania. ~a
re eum p:uua magnis infi nuata fint,& ipf.'l quidem
pama qux magna funt difeernat, maiora vero minora coërceat,omniJ [pr[um d~orsu mue in fua 10ca ferütur.
quodlihet mutata magniwdine fedem mutat.Sicvrig; & has ob cau<:'lS naturç lçuira.
ti corrarire {emper gcnerario cMeruara horu mortl
~nls multa & in prxfenti & i Il fmuro perpetl1ü exhibet. Pofi
g~aera.
h ~c rIClen
' d - Il.
1 (J' "
l]
~
li Cil mu ta ene 19O1S gcnera: nam ml vi~
, ddicet:& quod ah ca efi accéfum,qllod vrit guidé,
lumen verà nullu oculis afferr:quodllcextinéta R~
~ërjs mulra ' ma intra ilIa qux a~cenfa fuer~t,rcmanet. Similiter
genera.
aëris genus alilld puriCsimu agilifsimu~qhqué œthere'imneup5t:aliud turbqlétiCsimü, caligine nubiblls'Ii obCcm:u:aWtsq; fPecics fine nomine dIe pu
tand ü dt, propter i pf.1rn tri:lng1110ru inçq ualitatë~
Aqux generaduo funt prxcipua. Vnum humidü',
alter~ (ufi,le, Hu midu qu}dem',ql1,ia !?eneribus ~qu~
parllls & IOxqllaltbus cofiat,f:\clle a Ceip[o & ab aIio proprer inxqualitatis conditioné & figurx Cpecicm mOlleri Colet.Q~~od aut cxgradioribus xqua.
libusq; & lxuibus efi compofitû, aabilius iIIo. Et
graue propter lalUem xqualitaté compaétu eft, fed
proptér ignis penetral1ris dHroluel1tisq; impetum
:equ:\litate amUra motus 6t particcps:faétu mCji agi
lemobiléq;,à proximo aëre pul{~lll extéfurnéü pet
'terri duo qu:edâ patirur:nam ~ liquefcit & in ter~
r:lm decidit.primu illud moli~ plIrgatio,hocRuXllS
cognomin:\tur.Rurfus igne hine euolante, quippe
cum non fiat in vacuu exirus, proxim~s aër pulfui
mobilem adhuc mo\em humidâ in ignis fedes impellit,ipfi'I; ip[am eomifcet. Moles d'cniq; copulf.'!,
itcm m'I; lxuem xqualitatc: adepta,cum ignis imçql1alitatis :\r~ifex iam abierit,in idé fecu coaceruar:
atqi igni~ ab ce f[ll m frigefaéHoné, copula verà co.
grelli.lmq; igne abeunte faétu,coglutinationf gel~Gencrario- dam'Il rigiditaté vocamus. E x l1is vero quas aquaç
nes mctal~~ fu~jl,es appellal1~m~s , 9uod ex ten_lIilsi_mis Izuifsirllm,~ ad 1TlISq; fit denGfsunu, vOlforme,liplr:didu Rauumq' .
mantlS.
, r. r '
Il.
- R
' ,~
pretl,?IIlSl ma ,r ç: en,auru orefcens per petr:l cOqlpaétu cft. AUrI aut ramus proprer denfitaté durifsi_
mus,& nigro pr:eterea co~ore fuffufus, adamas ap_
_peUatur.Sed ~ auro pr~xlmas hqbet parte~;flurés-
ca
Na
quc vnà fpecies cotinet,auro quoq; denfius, & ter·
renx partis paucx te nuis parti ceps, adeo vt afperius duri usq; Gt, veru ex eo quod interualla intrin":
fecus habet magna,lcuius cfi,hoc genus nitentiu01
concretarumque aquaru vnu cfi, atqi xs nominatur. At qu~ndo terrena pars huic immixta proprer
vetufiatem à c<;teris partibus eius fecernirur ,ad extremamqi emH[a fllper6cié per fe ipfa afpcétui Plter,rubigo iam na[citur. Cxtera generis eiufdé verifimilibus rationibus atfequi ha\1dquaquâ laboriofum efi. ~àd Gquis remitt.ëdi filldi j gratia rationibus eoru quç femper [unt intermifsis con/iderauerit veri!imiles de generatione probationes,atque cillfinodi cofideratione Gne pœnircntix acceC:
fione deleél:etur,moderaru i nvira prl1détémq; ludu
confequetur.His vtiq; nunc ita concefsis, deinc:ps
qux de eifdé probabilia vidcbllntur ,ira percurreda
videncur.lgni [xpe mifeetur aqua: pars tenuis, a~q;
humidaRuidaque, fic ideo nominata, quia lubrJ~a
terra circüRuit: mollis qllOq; ob eam callfam,qUJa
eius bafes minus 6rmx aabilésq; qu;\m terrx,facde De grao~'
cedut atq; Iabllntur. Hxc qu5do ab igni defiiruta,
gJa~'
lV
ab :ü:re q uoq; dcferitur ,fit la:uior,& alienis expref: Jliuc ,pr
fis cogitur in fcipihm:arqi ita copaéta,fj fupra te~'T;: na.
id eôrigerir,grando fit:li in tcrra,glacies:quç qllldc
tune 6ut,cum riget cohçrefcirq; maxime gelu:cum
vero minus cogelatur,li [u pra terr~ accidit, nix:{in
in tcrraex rorc cra[sior f"aa,pruina. Vcrum q():\I~.
dQ plurima: aqux fpecies inuicë comifcentur, vn~
uer[um aliud gCI1llS à terra per arbores fiillans, 11quor humorq; vocatur. Liquores vero Gnguli ~r~
pter mixtionis difsimilitudinë naéti multa ql1lde
alia line nomine faciunt genera, fed quatuor ig neX
fpecies euidëres & perfpiclla:: maximx,fortitX {unt
nomina.QE.od enim anima Gmul cum corpore ea- , orel
lefacit,vinu dicitur.~od vero lçue efi,diJCernjrq; Ll;~uor.
vifum, ideolJi afpeéèu fplen didu, atq; nités,& pi,n- qU
gue nobis appal'et, vnéh & olcaria fpecies ea, pll',
gnmmi,& oleu cxteraq; id genus. At quod oris a~gufios meatlls ad penetralia vfq; naturç perfundlr,
hac 'Ii dulccdiné adhibés,mel comuniter nllncllpa:
tur. Deniq; quod'carné ditfolllit vrÎtq; & [pum eu
dt ex omnibus fecretu liquoribus, fuccus vocaro r .
Terrx vero fpecie. per aqui emergés hoc modo fit,
lap'is , Congelata enim aqua quando in comixtione
dehcit,in ac:ris fpecié tranGt:hic aër in fuum loeunl
recutrit,vacuum auté ipforum nihil :'proximu er·
goaël'Ii pulfat.lae fi gUlIis tit pulfils,circllnfufusq;
terre ni molli,veheméter i1Iidit:feq; ipfum in e:lS fe
des vnde nouus aCcenderat aër,conducit. Terra deniq; ab aëre indi{[olubiliter cum aqua coaéb,lapi~
des, concreat~ pulchri~r~s q uidem iIIos, qui perfpicu ccx :equahbns plamsq; p:trtibus emieant,deformiores ve~o qui c~trà. V bi vero ignis acumine hu~
mor omOlS refoluJtur, corpusq; illo :lridius reddi,
tur, ca refiat fpecies, qux [olida vocatur futilisque J3pjde,~1
tell~s. ~andoq; etii humore relW:o,terriq; fuftH ~~, (aJ;~;;:
per,lgne~ faéta, ac deinde :lccedente gelu, niger.fi t r~o 8<
1apJs.~:ldoverà idipfum limiliter excommixtio:' rH,
ne multo priuatur humore ,fed renuioribus terrX
partibus c_onfiat, falfu!l1ql1e eft,& [cmiglaciale fit,
pérq; aqua emergit,partim quidé olei rerrxq; purgatorili genlls, nitrû dieitur, partim vero quotidia
no viétui ~oml1lodifsjmû Icgitime,Cal deo amicum
corpus. At cm comunia ex vtrifq;, aqua quidé non
f?lubilia, igne vero propter tale 'aliq uid ita çogl\!tlnantUl:. Ipfas terrx moles igni~ ,& ,aër non Hqlle~
q;
Ile,
,.
fadt.
�Tim;rus, Vel, de Natura.~: qll oduefumm opcre4dé8- 7
ic ten uif sim a fin t,& va cu
facit.CU01 en im du o hœ
s
du
s
mo
{si
aci
cap
ira pe r
rat ibu s ter rz mi nu tio ra,
eam
q;
ne
vt
,
t
an
tia pe rm an
~eatus fine vil a vio len
iat.Aqu~ ve ro partes qu ia
fac
lle
Iiq
q;
dl~oluant,ne
rra m
Buxu liq lle fac iun t. Te
?talOres [u nt, vio len to
pa [ol a aq ua vb i [ol uit , cô
Itaq; male co mp aé ti fic
em
is: nih il en im prœ ter ign
tl:am ve ro dll nta xa t ign
ti[
len
co cre tio né , vio
~anc pe ne tra t. Aq uœ rur [ushil ior é vero vtr aq ue &
is, de
.am~m qu idé [ol us ign
is
aêr in qu i per va cu a, ign
19?JS,& aë r dif fun du nt,
nihi,
rié
,A ëre m ve ro vi co nfi
e~la~ pe r tri an gu los
[0uit :fi ne vi co hx ren tem
m
hil mf i pe r ele mé tll [ol
rn
co
ita
;
raq
or a ex aq ua ter
lus re[ olu it ign is. Co rp
t,
ua
fir
oh
bta
nia vi co aré
po fit a vt aq ua terra! ina
ea
r
pe
re
ue
inR
ex ter ior
fr~ pro rli ls (e ha hé t, vt aq ua
efa cia t,( ed ign is aq uç
'Ill
eli
nim
mi
no po fsi t ide 6q ;
rx ina
em ad mo dü & aq ua ter
~eatus pc ne tra ns , qu
mu ni
cô
,
em
aër
is
idé s vt ign
lIla, atq ; ita aq ua m aff
ve ro
c
Hœ
.
at
he
cau (am prx
C:Orpori Iiquef.1étionis
mo
ad
em
qu
rç,
ter
ét qll àm
pa rti m aq uç mi nu s.h ah
ane1J
app
s
ile
fut
i
ides i11i qu
du m vit ri gc nu s,& lap
z
qu
nia
om
t
[un
a
ali
aq uç ,qu
t~r:partim cô rrà plu s
icem
; ell ad üt, & vapores
CogIUtinata [u nt , cereaq
io
cies quœ Jiguris,~ômutat
t~nt. Ha éte nu s eas (pe
us,:
im
au
penè iam dc mo fir
nlb us q; inu icé va ria nt,
de_
lr,
ntl
fsiones eartUl~ n~rc.a
~uasvero ob cauC1s pa
lilm
[en
o
JpJ
na bim ur. Prt nc
Ineeps de mo nfi rar e co
rni s
lfe (em per op ort et ..Ca
ade
,
bis ,q ure dié ta (un t
m,
ne
tlo
cra
en
rne m :m ine t,g
Vero & eo rû qU% ad ca
cla
de
m
du
~ort~le e~, no
ani?'J:e qu oq ; qu an tum
c
qu
un
:ec
qu
s
c a pa fsl om bu
raU lIn us .Su nt cn im hx
exfep ara ta, & i1I:e fine his
me
ini
CUrn [enlia iim t,m
'fel
ri
ple
ex
o
ver
nt, fimul
po ni fuf fic iét er,no po lfu
eni
9;
.
t:d
iiln
.
da
im r alb poné
llle ne qu eii t. Pr im aig
dJa. Vt erg o dCJOceps JO.
nd
die
pe
qu:e [cq llu tur ,ex
ma
pu
r,
ntu
ua
[eq
oncs ip[ x
fpu tan do ge ne ra pafsi
nr.
rpu s & an im am pe rti ne
co
ad
a!
qU
t
eavid
iUrigai no bis ex ten
r,
Jtu
dic
s
idu
caf
ion e ign is
~UI.' '" In pri mi s qu a ratmu
ti? ne m
pe r[p ide mu s, fi di[ cr:
de
ira
od
dlt~le. ~llS: qu
fir o co rpo re faé ta c?f ide
dlU ifi on ém q; ab eo in no
,
efi
sJ,o
~n q~oddam. ea paf
rernu~:quod en im acum
an
ro
ve
tc
Olfefiu. Te nu lta
fer me efi om nib us ma
rti cu tilitat~, partlita~é pa
gu lor u Iat en lm qu e [ub
veheus
mb
om
tem , qUlhus
Iar um mo tus ve loc ita l ' qu o d oc cu rn't, d'1, pe ne tra s efi, ve oc ite rq;
lllens &
u
,côfid~rare de.bemus, Ji~
lli dit (em pe r & difsie.at
Jr'lU
ea
:
t~s
et~
mo na rcp
r:e ipt ius ge ne rat ion e me
ln
ra .no lha ~lUJ.d.ens, &
rpo
co
a
pe , no n alia na tur
:e
qu
am
IJJ
ne
slO
me nt e pa{
,
. C t~an.a ve ro
pa ne s ex igu as pa rti en s,
1> t'.
on
.
e,tJgOre. 1eg iti me ca lor Ilo mi na tur ,in du clt
Ia na ma nif eil a,f ua tam e exp
!t.Uic pa [si o Hcet cu iq;
um ,
or
rp
co
s
rte
pa
idx na nq ;
tlo ne no n ca rea t.h um
p.us
cor
in
m
,cu
gra dio res
pa rti bu s no ftr is hu mi dis
t!
du
tru
ex
s
rte
pa
res qu idé
JnRUUIit no fir um ,m ino
re
mo
hu
nt,
lfu
po
nô
e
inu.:u
[ed in ea ru fedes (e[e inf
im
ex inœ qu ali & ag ita to
tq;
t,a
uIa
ag
co
aü t no fir ii
~
até ~oagulüq; fac~ut, inq
mo bil é pr op rer œq ua lit
élu
~ute pr~ter natu~a c~a
.ln gu lhi co gu nt. 9.!!0~
tra tur~[eq; reu oc at JO co
lt1
-efi,fecundii na tur a reO
or .
rig
r
mo
alf ati on éq ; tre
riü .In ha c rel ué tat ioe qu
s,
gu
fri
o,
fsi
pa
hu iu( mo di D · · d'
qu e eo nfi fii t om nis q' ue
1t
b ed
au
uru
.
IIro 8.: qu od ue e:i inf ert , fri gid u no ml na tur
rca
od
Q)ol!i.
qu
He
mo
,
fir a ce djt
cir nu s ill ud cu i ca ro no
ras & .mol~es, ead em ~~
.du
&icé
":i : res q; ipf as inu
nJt lautc:m qU1~quld pa ruo
tio ne vo ca mu s. Ce dit
angular.Jbu~ ba.fib~s .Jirm~~..
tUl". ~od ve ro ex tri
no ve he mc ter mm xu , rcn
me nti sq i eft, vtp ote pia
sd:
1
'
J '
tit ur maximè arq ; re~fij
llt it.
t~a ve he me nte r rcp crc
[llm efi , co ntr a vcnJen
ea na tll ra fimu! q IIX fi,r
Grallc prx,terea &.t ~ lle cu
irao
co mm od i {! im è dccJa
[um deors LI mu e dtc Jtl tr,
Surrum &
dllm cfi,elfe du o qu xd :un
rlÎlm.
dco
rur .Sc d ilJud dj~u ~b!ilr
:
éb
iin
dif
lon go int eru alJ o
na tur a loca;\ [C JnllJce
m
Cll
10
em
qu
um vo car i, ad
& vnuOl qu ide m de or[
rxc un q; moIé (lu an di CO
,qu
nia
ea d~ferantur om
o.
Vl
em
qu
ad
,
D fur [um
po ns ha be nt: alt ert lm ver
im cœ lllm om ne rot lln
en
m
Cu
.
tur
an
mn ia mOlle
ma
dio xq ue djf ian tia ex tre
du m fit, qu xc un q; à me
po rre t ex tre ma . M edi llm
f.1éta liln t, fimilirer elf eo
s,
ab ~~rremis vn diq ; diihn
qll o9 ; xq lla Jih us Ii~eis
ira
tur
p'l~lt. SŒ on iam igi
eregJOne ~que omOJa re[
m
llJs dJ éto rum qu icq ua
tiq
,
mu nd us dt(p?fit~s efi
lre
err
a
uri
inj
orf ilm , no n
{ilr[um elfe dJxerlt vel dc
us in ipr o,n eq ; Curium,
loc
im
cn
vid eb itu r.M ed ius
lils
t,(cd mediu s. ~od rur
nc q; dc orr um dic i debe
.~
in
m
rtc
a
p,
q;
,nc
diu m cfi
vn diq ; cir cu it,n eq ue me
me
i'm
ipi
ad
o
qu
cn tem ,
ha bc t ali am ah alia dif fer
Ei
.
:ltü
loc
ne
gio
uid fit cre
diu m, & om nin o qu icq
ü efi, cô tra ria no mi na
ilim
tim
ius
jpf
(ui
ve ro qu od
a
uid en im [ol idu xq uil ibr
jur e nu llll s.1 uri bu et. Siq
m
rll
tit, ad nu lli cxrrcmo
tum q; in vniuerfi me dio
dcm ip( orü fim ilim dio é
pa rre m pro pte r pe rfe éb
er
im
fib
illlld ob ab n! r,fa:pe
din ab it: at fiq~lÏs cir ca
lm
,U
né
e:l Od cm q; illillSpa
pla nti s fia bit op po fit is,
hit .lt aq ; vniucr[lIl1l,quéca
{u r[u m, tu de or[ um vo
nm
im lls ,eu fit rot un d ü,l oc
ad mo d,ï pa ulo an tè dix
è
nim
mi
ns
c:rioré vir pru de
ha be re {u pe rio ré au t jnf
ls
ibl
qu
in
na [u,?t ifi a,&
atfjrm~~it.s~~ vn de n.omi tor u tra nfi uli mu s, l1Uum
ud
m
ad
5
ca intUltJ ex J1IJ
s.
po ne nte s, inn efi ige mu
jl~[m?d! {lU.rd~ i~ pri~is
ti[or
ü
rim
plu
vt
am
e qu
SlqUJs 10 ea nJUdi reg lon
.n,
vn diq ue fec tur , int ide
am
qu
ad
&
is,
rus eil ign
s
rre
pa
atu r, per qll am ig~is
vim q; ali qu am na nc i(c
.
llo
co
us
in fia ter x lan cib
arripi.:tt lib ret lI; , .lu t vb~
,
rem
aë
t
simi!em de tor qu ea
ca lli t,v t de orf um in dif
(.1i
ior
ign is po rti on é ma
co nfi at pla ne mi no rem
im du o fim ul vn o ro bo
en
i
ci li liS co aé tum id . Vb
tem
au
s
~uidem ma gis , plu
re rufp~nduntu:'r:ninus
ue
. Et vn um qu ide m gra
da
mJnUS JO~erenu. VJ.~ ce
leae
fum
lilr
alt ern m verD
de or( um q; fer n dJ cJt ur,
m
hir an tib us aec idi r. Na
ha
ue. Ide m no bis ter ram
era
en
ag
ren
gra dié res , ter
~err~ jnn ixi , pe rqu e eam
iin gu jm us , & [:upe ter dif
];
arC
s
InLlJCem fep ara mu
rq;
iac im us vio len ter ,pr zte
ram in dif sim ilé aër em
rti
pa
z
tur
na
e
at:
gn
a(q ; co
na tur a, [xp e pa rte s vtr
dif
r facilius qu i ma ior ad
cip es. Hi c po rti o mi no
Icus vio lét iç ced it,e am
fimilem Ioc um iaé la, pri
loc um ad qu em côpeJ/i
:&
ue m co gn om ina uim us
idqu
lle
a his aff eét ion é gra
mu s,( ur( um . Co ntr ari
m
c vti~uc dif fer re inu ice
Hœ
.
da m, arq ue de or( um
u_
ltir
mu
ru
rea qu od ge ne
ne cel far ium eft , pro pre
m oh tin en r. ~od en int
r:iu
tra
din es loc um alijs cô
o:
qu od in 10co efi co ntr ari
in ali o loc o leue efi,lel~i
idic
um
orl
de
i: & ci qu od
& gra ue {imiliter gr au
diod
lqu
id
,
[um
qu od [ur
tm ,id qu od deors~:eiq.;
h:ec tra nf ue rü lnu icé &
m
em
nta
:om
cim r fur [um
ri~ elfe Jieriq; r~periëtllr.
cô tra ria ac pen!tlls di~eré
od
om Ol bu s co git .ln dli , qu
Vn um tam en Id de lus
m
aru
ü ad lim jle arq ' co gn
.
via gre fsi oq ue fin gu lor
é
qu
in
fer tur :lo cu m' ve ro
&
lem
De
ferés,g~aue fac it id qu odm.
nr
be
ha
(e
QÊ .za lit er
.
ero
tale qUld fer tur ,de or (u
afp
di
mo
iur
hu
tur pa fsi on um
ali ter effici.r. Ha ru m igi
Lz uis & afp erz pa fsi oq~œdam dJélœ. ~nt c~u{œ:
.
un us ap cri re alijs p~tedt
ms caLJfam qm hh et Inc
.
in
rit
Du
\S iii j
'1;
.
�488
Liber trigefimusfecundus.
Duritie s enim banc inœqualitati permix ta, ilIam
nœ ad cO'rdis îedem, faporu m nuncix:il~ ~uas fiqua sapolCf'
vero xquallt:ls exhibet denfitati. Sed earu pafsioita incider int vt humid am carnis mollltlem pene!"
nom qux circa totum corpus conllln iter accidu t,
tratia terrefiri fua natul'a modice liquefaél:a, v~nas
De volupta. ca refiatm axima quœ volupt atis doloris q; efi cauipfas cotrah ant arefacia.tq;,fc'lpores huillfmodl'pa~
fa&: dolore. Cl in bis qure diximus. Similit er qurecunq; per corriunt.V idelice t fi afperiora funt acerbos acresquc.
poris partes fenlibus patent, dolore sq; & volupt afin afpeu minus,a~lfieros. ~x & iIlas purgant,&:
tes cient.lta. igitur omnis tam fenfibilis qua infenfiqua lingure inhrere fcunt,a bluunt, fi vItra mo~um
fibilis pafsionis,cauh1s capial1l11s,in primis memo,.
id faciant ,naturx qlle iplius nonnihi1liquefa~lanr,
ria repetentes quod de ca natura qux facile mouequalis efi in nitro potétia ,amara omnia nomtn ar
tur,deq ue ea qUa! mouetu r difficile,fuprà ditHllxitur. Sinaut cm vim nitro temper atioré habent , ~mus. hoc cnim paél:o ea perfeqlli debemus omllia
lliusque abfierg unt,fal fa finc amarit udinis afpenqux comprx hender e cupimu s. ~ado in id quod
tate,m agisqu e 3mica nobis appare nt. ~x aurcm
facile moucri folet,aliqua vel breuis incidit pafsio,
applica ta oris calidit ati,ab c6que mollita & fe~uepars eius qurelibet feq uétibus partibu s vndiq; paffaaa i pfum vicifsim feruefaciunt, fuaque leUlt;C
fionem ipfam transfu ndit,qu oufque ad pruden tix
furfum ad fenfus capitis eleuatu r, fu6que attra U
fedem perneniatur:vbi per hos quafi nucios potéfingula diuidu nt, propte r huiufm odi vires a~~ra
tia illius ~uod pafsionem intulit l nofcitu r. ~od
vocant ur. ~andoq; vero hrec eadem ex putr~ m~
vero cotra efi affeétum, & immob ile quodâ modo
attenua ta angllfias VCll:lS ingred iuntur, cogunt q,
perman et, circularem illam transfu fionem no hapartes interio res tam terrenas quàm quoda:n~o:
bet:& ipfllm qllidem patitur folum, proxim a vero
do aëreas iaétatas inuicem eomi[c eri, per~l11xtlsq,
tninim è mouet. ~apropter cum partes alix aU js
circun labi alias) & alias inpred i, ingrefs.uq,ue [uo
pa[sionem prim am non impert iant, totumq ; anipenetra tas concau as tenfasq; efficere, ~bl c.o~atu~
mal hinc minime :lgiter, fenfus exper!! id <;luod pa& ampul1o[us humor aëri circunfl1l1dlt~r,lsq; lU
titur extat!.Id profca o circa olfa capillos q; & rdimol' aliàs terre us quoqu o modo efi, allàs yl1rus,
quas parte's qUa! terre na: vt plurim ü in nobis ft1l1t,
'fi.tq; ex aqua cocaua vafcu1um aëris humid u arque
;lccidit. Vifus vero & audit us infirum enta alitcr 0clarum . Sed quod ex pura
r aqua, perl ucct
~nino cfficmnt,quiaillis ignis aërisq; v!s maxima vndiq;,ampll1H\q; vocatu r: na[citu
~od ~uté ex lut,lll~~
mefi. ~od prreterea ad volu ptatem attlnet & doto m:lgis humor e fimul agitato q llldem ebto~)
10rem, ita conlide retur .Pafsio violenter prçterq ue
circunt en[o coficit ur ,ebulli tio,bul la,ferm entum..
natura m abll.nde · fim~lq; nobis illat~, molefi~ fit.
que dicitur .haru o.mniu ~afsiollu caufc~ ac~da qu~~
R nrfus q ux ln natura abunde fimulq; rellertltllr, litas appellatur. HIS omnIb
us q Ua! de 111S d1<~t:l [u ~
dulcis: qux cotdfi t, contrà. Pafsio vero magna Cu
cotrari a pa[sio, à côtrari a caq[.'l "pficifcitur ..~afacilitate ilbta fentitu r quidem maxime,volupta...
do vero ingred icntium qualitas humid a eft hng~l:t
ris autem & doloris minime particeps. huiufm odi
qualita ti natural iter concor s & confent:anea,a~ cfunt,qu œ ex afpeétu prouen iunt. Cui quidem cornit mollitq ; eam,contraQ:5.mq; demulcet afpenta i
pus nofirum cognat um fierHn die fupel narrau item,& qure. in nobis prreter natura m contr~él:a ve_
mus,hu1c adufiiones feétionésue & quxcu nq; paf- fpar[a fuerût, relaxat
vel colligi t, ac fummat!":ï na ~
flones huiufm odi, dolore m no inferun t, nec eti~m
turalem fingulis refiitui t habitu , fuaue hu!U mo ,
ijuando in fil am [peciem fit refHtutio, vo1uptatem.
di omne amicum q; efi omnib us, violentaru,quoq:
Sen[lls tamen vehemétes clarifsimiq; ipfi côpetu nt
pafsion um medicina atquere medill m,dulc cq; ,"1 0 veodorel~uat.el1l1~ ali,q~id pa~it:,r,i~cllr~itq; ~n a!iS1.d & ~tc~tur.~irca narium vim fpecies .n?n fl~nt. Se.ml~:
tl~glt. V101etl~ fi.q~lde hUlUS dl[cretl~m cocretlo..
ma'em m odorum natura . Speclel vero nu.lh CO c
ll1~e ?uI,la pcn~tu~ lOefi. Corpo ra ~ero ~x partibu s potit odorem vllum habere
. Sed nofirx CIrca h~d
gradlOr.lbus ~ofi1tu~a,& ':,i" agent! ce~c~i:, quan'vena! ad terrx &;aqux gcnera angufii ores fun t "
do motlOnes d,l.lta.,s l.n tot4 c~rpus .tralJclut, voluignis vero aërisq; genera btiores . QE,ocirca.nelUaO
ptatcs d~loresq; copnen t:ql1ad o vldeltcet è fuo fia
vnqua m iH:orum aliquem fenlit odoré. Sed.1I1 m,:
lU mouetur,dolor~s: quando redeun t, v,olup.t,ates.
defaétione quorun dam, vel putred ine, vel hquefa
~œc:l11qi paulau n: abfce1f~s e~acuat!ones q; fui
étionc, vel euapor atione gignun tur od~ores: CU~
perpet luntur, repletlones vero fimul ats; abunde~
e-nim in a2rem aqua vcl aër in aquanr trafit, 111 me
eum euacua tiouis quidetn [enfum habeat nullum ,
dio ifiorum odores hunt, omnisq ue odor lut ftl~
repletionis auté habean t,morta litate ipfius poten..
mus efi, aut caliao. Sed horum quod ex aëre mU~
tia: dolores nullos, volupt ates vero maximas affetamr io aqui, cali go: quod vero ex aq1l3 in aëre~,
rUnt. ~od ex fU3uium odorllm ' percep tione co- fUI11US . hinc fit
vt aqua 'odores te nui ores fi nt ,aere
gno{el tur.Atq uç è {ua natura fimul & abul1de pelcraCsiores. QE,od maxime perfpicullm fit;qu~ndo
luntur ,paulat im vero vix in eam refiitu untur, con
certa quadam re naribu s occurr ente aliquis 111 [etd quàm [upedo ra affici folét. hoc pbne in [ecanipfum vehementer fpiritu-retrahit. Tunc fane nul~
dis vre~disq~ membris, a~paret. I.~m côm~1I1es tot~
lus fimul influit odor, fpiritus autem ab od~r~ nUcorpor~ pa[slOnes, easq; ll1ferellt111 cognom cn.fere
dus folus fequitu r. Dux igitur ha: in his vanet~S
lr ~:\ll1m~ls. Nunc igitlll'eas qux certis ~ofip c~r
a?fque nomin e flint, nec ex pluribu s,nec ex fimpl~:
p~l1S partlb~l.S aecedllnt, & vn~e. prOUel11Ullt,qulclbus fpeciebu. s:fed duo ibi nomin a tântum ~anl
~ ll~l1e. c~ufis Infen\~tur, pro vmbus expona mus. fefia [unt,[u aue {cilicet &
molefi um. Hoc qUId cm
1 nn~l~lO ~ure fu~r~ quàdo de ~umoribl1S ageba- difiurb at vio1:\tque
omnem eam capacit atem .qua:
~l1S reltqUlmns,cu hngu:r: p.a[~ioes fint, fi quo mo- à ftlmmo capitis vertice
r
ad
~o polfumus d~claremus. VIdetur au té hxc quem- Illud vero eandé mulcct, vmbili cu protendltll .
& ami co quod:i ingrelfU
dieU'
ad~o~u m &:a11a mu ~ta difcretionibus q uibufd am natllralé dus feruat habitu.
Tertia prçtcre avim [et1 pC,au
& ~oc[etl~~lbu~ ben, ae prreterea lxuitat e afi)eritiendi, auditii videlicet, ita cofiderare debemus, vt
tateql magls qua c;etera vtt. Ten~utqr à lingua ve~
quibus ex cauÎls pafsiones dus prQUel;liiit,expona'.
,muS'
�.
Timxus, Vel, de Natura
nü e am
cru tru m v.,le:tt,:lUt cfi:
ne m
cem po pa mu s pu ![a tio
mu s.O mn iho igi tur vo
m
ine
gu
es cer eb rti q; & [an
qu an da ab aër e, ptr Jur
;!
cxe
,
oq
nc em . Na tam qu
v[q lle ad an im a pe ne tra
s
ori
iec
é
à cap ite , & in [cd
lll oti on em inc ipi en tem
vcrn
ide
qu
o
cem us. M oti
de lin en tem ,au dit um vo
;
,gr au is. V na xq ua hs atq
rda
:ta
Jox ,ac uta pro ue nit
r,pa
lt:t
mu
a:
qu
era. Ma gn a
JX llis ,co tra ria ve ro a[p
eu co nc ord i:u n co [on an
vo
m
am
u,~ qu x pa uc a.H
arqu
r
Îtu
qu
Se
us.
cla rab im
, tl:\Sq; in [eq uc tib us de
l1l
po ne nd u, qu od varietate
ex
s
nu
ge
l
~um [en tie nd
t,
ni:
om
t
[un
eo
fub
x
co tin et: & qu
ula
mm
De col . ln [e plu rim am
lut i fla
tur . Ef i au tcr n co lor ve
bul. OI!, co lor es vo ca
us em an an s,
rib
rpo
co
IÎngulis
qux~am ful g6 rq; à
a.S.
[en tié du m accommooat
pa rte s ha be ns vi[ui ad
éta
tra
virus gig nit llr ,fu pd
Cau{.1s ve ro ex q uib us
éto
pa
c
ho
ibu s po ti[sim ùm
uim us . NU llc de co lor
rl. ~x ab ali js de lat a pa
en
pro~abilia dic cd a vid
...
ma
m
,~i
art im ~inora, par
~ibus in a[p eét u ca du t,p
e,
[un
lta
ua
ius pa rtI bu s xlJ
lo ra , p:t rti m vi[us ipf
2,
ll po ffu nt, qu ç diapllan.
nO
i
tir
~equalia qù idé [en
,Q
ver
ra
Jno
N!
nominantl~r.
ld efi vtr inq i pe rfp icu a
VJ~e
l~e
a
tr,
(jo
tlm
~erc,p;~r
au t ma ior a p:t rti m di[c:r
calJdlt.tte vçl ~ngJdJta~e
q
rtl
eO
r
fia
,in
fUm dic im us
JdJrim on ia vcl ~lçuJJlJl1e cal
ca rné ,au t eo ru qu x ac
q uç
ea
vel de[cernl!t.A tq ue
tat éu e lin gu i cô tra h ût
idé
qt,
Ç
riuevocaml~s,qll,
vi[ um lic aff lci ût alb:\ nig
m
ru
lll,o
x mo do n~rraba, &
pa [si on es eo rti fun t qu
g~.
Jn
.
(cd
q; qll Od am od o,
qu ide m oerm:lI1a ead çm
ptt :r has cauf.~s. cilc ~J~(.'
pro
ne re alio~diuedil tam é
gr~
fun t ifi a:q uo d vlllpn dJ{
tur .Si c vti q; ap pe lli da
~tJ
~~
at.
qu od co ng reg
g:u ,al bu m: l1Î gru m ve ro,
ClU}
JS,
19n
S
eri uS<]; genc:rJ
né pro feé to ac uti oré alt
m ~[q,; ad oculos! ~rbcsq;
fu
v~
~el1té dif pe rge nté q;
'l-t
sq; Vl dJuerberant~ ltq~Ief.
lp[oS oc ulo ru m me :\tu 9
1
c~'
r~)
Jan
obu
o
ex op po fir
cie nté q; ign éef lè dic im
,
cru
lnm
qu
&a
e
rpu $ cx ign
ius oc cll llf ula cry ma ,co
ne
cld
[cn
oru
è.c
U[
vel
ign e
df un dit ur . Et vn o qu idë
ro pCJl7crate, ~ a~ t~U'1
ve
cr~
alt
,
ntc
qu ad am ex ilie
O.,
atl lr ex hUlUfmodl fmxtl
mo re ex tin éto , va rij' cre
ca'1
ruf
p~fsio~é ful go ré c;o
ne co lor es: atq ue ipf.1m
m
od u: ~d f~CIt,fplendJdu
tio n6 mq ue vo ca mu s: 9u
~
o,ç
ad
s
m~dl,l! Jgms g~l!lI
atq ue corMc.um. Ho~u
, ~llJ,qu.e Çe m~ken~, m1l11
ns
me
lor u hu mo rc pe rue
1
hu'
ad
j)
l'ad
el
lgn
fed eXlp~a
mèquidem.c~ru[cum,
em ,
fan gu me u crc an te co lor
e,
on
xti
mi
rno rem ad
CQ
,Sp len did ü alb urn q; rub
ru be um no mi na uim us
'.
rx, mo do
crea,.r. ~Q ~l~tc ~en[il
:: :~, Ill ixt u Ba uu m pro
t, na t,
e~1
nou
UIS
q
JaÜ
atu r ,eE
. fin gu la fingu lis mi fce
ef-.
. pr~fer,tI~ ~um. ne q, nec
rar e pn td: en ris no n efi,
vUa
m d~ lus r~t~~J}e, afferre
fari;lm, nc (h verifimile
p~l~
CU~1 'a1b6 .m gro qi, pur
lll od o pu fsi t. Ru be um
un~r [Jlottu6. I~cheolusq~
rei i.g en eta tl Pa ulo ob[c
icé'ç.oBt\~~~, ad~~ls~; magls
fit coJo.r,qu.idd his in_u
:a~
luu B~uJ fU,fCJq;, tc~~t:
e~ .a diu né ta nig red o. Fu vç roa lb, l&,m gn c.ofu"
m
llo ne -pr qd nc Üu r. Fu [cu
ico pu la ge ne rat . S ple nd
;
uiq
Ba
,.i
~ij
ror
fioneJ)al
...
i
red
nig
ma q U!! ob fu liu n
du m àlb o ad iun éti ipl uri
um
uc
gla
o
eru leu m ~Um alb
ne cretUI~um eft lci t. Ç:
u~
e~je cc J?f vir idi s naf~it
cre at. Fu lui nigriqu~ tcp
~
qU
$l
nt.
fiu
tl
m<l ma Ol ,fd
Cretera fer me ex his om
'
l?:
Cd
loS
iq,l
rel
es im..i~-{ltus
cn im'[u pe rio res mi xti on
Jto
.tab
pu
d:{
s
lbu
~l,ls.r1tIOO
res exequinll::,prob:\bih
op~
SlOne probatI<?nem,q,
cu[
dif
m
ru
At li qUis ,ho
q;
am
lun
qI
na
ma
hu
id jnt er
re ipf o ag gre die tur ,qu
us,
de
\re v,t~ebJtu.r: Ne tnp e
na tur am mt erf it, ign or:
pr o:
, rur [us q; vn u JO ~lIIta
mu lta in vn u co llig ere
itçnjmfiJQ~d a~ po~. Homo
,du ce ref uff ici en s dl::[c
:llltem nu l/u s qu i a!t
tcr
om nia ita tun e na tur aÎi
vn qu am eri t. Hx c f:1l1è
oiq;
tim
op
pu lch err im i
aff~éta eX, ncccfs~tat~ ille
t,
ba
me
Iil
,ai
tur
x gig ne ba
pe ns fab nc ato r ln hJS qll
lm
ml
fsi
éti
rfe
pc
&
fic ien té,
qu an do de um [cip[o fuf
caufi ad bx c mi nif lr 's
m
ide
qu
ns
vte
gCDerabat:
bat,!pfe in finguli agcV~s~
qu od au~em bene {~hab~
na nu a: cau [.l.!
etes dJfilDguere d CCt.
rü tpecie s.
Du as elllm ca~f.uu [pe
diAc
m.
era m ve ro diu ina
alt
m,
na
lIa
ce
ne
m
Jdc
qU
ad
rc, vt be ata vit am lllo
uin am in om nib us ~l~xre
~
l1à
ccc
N
llr.
un
cfi, adipi{c:
na tll rx lloHrœ po f ibJh:
Co
.
ari
rm
rfe
pc
rii gra tia
ri,am qllo,que cau fam ilIo
i
11is iIIa in qu ibu s fiudiL
fq;
ab
tct
or
gn are e.mm op
vc1
di
hcn
r:v
11
com
cll igi , vcl
po nim us ,no n p.offc int
rei pi. ~pni:un Vero 'no
pe
ter
ali
l
nq
cu
q uo mo do
_
cau
ct,
ris marerin [ub iae
bis in prx{eneia Vclllti f.\b
r.l tx
viccm ferme iam prç pa
{.1fl~m, videli~~~ g~ncra
pu
Jb,us ,fi, [eq ue ns di[ ra_
~ate:lx obUhentl:l,eX qll
apn nc lpl ll brc uir cr r de
tlo co tcx en da , rur fus ad
iP
fq;
cc fiamur~ vnd~ hu cu
mlls,ciroq~ iIl11cl"~red
j,
ion
tat
)II
di~
cm ap lec mq ;
fim us, atq ; lta dc mu fin
_
Old
llcm
.
lls
am
lnt ,ir np on
qllalem [up eri ora cx igl
t,
ren
car
c
il1
ord
cll m bx c
mo dü ~b ini tio dix im us,
ad alia inu icc m cat en us
&
c)l
fef
ad
&
fingulls de us,
s
rri on is ind icl ié, qu ate nu
modllID rationt~ q; pro eo
era t
at. Tu ne profcéèà nih il
fll{clpcre fin gu la po ter
<]lIic,aliqllo, p:1rticcps, nec
or~jnis,nifi for tè ~a{u
qll:n
l'll
CO
id
qu
:llj
lld
ali
vcl
quI\. tun c aq lla vcl Jgm
t.
cra
ntu r,i llr e vocanclllm
Ulod!oaplld no s nQ mi na
ijs
ex
nia cxorn:1llit, dcinde
Ve rum hx c pr im û om
ia in fe:
tui t,a nim alv mï ,an im .1l
1\Oe vnJU rfu m co fii
dil liEt
.
ns
rta lia co nti nc
om nia mo rtd lia & jm mo
ranc
gc
ver
ltor, rnortal!û
~Ol'U. (lLJi~COl,ipfec~ ;l~ [ol lle nd a. 1l1i igi tur fini
ab
tlOnc narJS [UIS tra dJ da
lo
um qll c ,1I1imœ im mo rca
ipi
inc
,pr
nté
im it:t ti pa rc!
llfc
.1m mo rt. lh cb rpo re cla
fLlfcipientes, an im ii ip{
difub
im ç,q ua fiv ch iw hi
run t,c otU mq i co rpu s an
[pecié mol!talé fra brl ca_
a:
b'
dê re, atq ; in eo ali l anim
Crt ur 3tlQ
ijsc,; t'lt rtu rba tio ni P
uib us ne
" ceilàr -J r vohrpt:ts crca nes.
uc run t,q
' u.c gra
'prIma for et
bu s ~ iflcet'et~r. ~aru
lm_
defllg;limpf,d~menr{
cm
maxllnam~!J, DoIQrd
o..
I1t
n[1
c;o
p,r:Utcrea ~erusq;,
qu e bo .no ru, Au d.t cia
S'
Spc
a,
udi
& l,tnrl:tcabjlis.ir~
re~ ametes:acccde.te~,
[u,
fen
!i
na
cio
"q ; Cl Jm .ilb
etlan;t bla nd a an ltc l1t atn
.llli (!igohlr~ inj.[ccnre
{o
ua
in
~moréqu.e ~mqium
e~scoml'o[uaruJÏr.C:tt
tes ne ce lla no mort:.tlegem
i
nif
r,
ion
.lg
'nlr
cO
ortnlium
ru m ne diu inu m vUa~
or.
fc!
ur,
cli
ucr
ofl
:,p
·e1
:ai.cow~~
qu an tû! il mm.2 necia(sit
_
s!kde ino .ru le collot:aue
orl
r.p
oo
ll
ali
in
illo
[ul n ilb
ao.
ric
',cerlilce &t'Ç>IIoilnre
"G t:a tq; à pet1orç.O!1~Ilt
le ge iHU~thQr:1,elDorta
[epar:!'uere.ln p~aorejg
trilh
pA
crIiE
:ia nami:.t
hUS anirnre pd[ucriitleum:q~(e "di(pofilCfllnt rur hlS
reaet
me!ius, pa rti m decerü~~
rne iae sq v [ëdé tan qll am
[ce
tdi
tho rad s ,ca pa dta w,
lag i_ ,
r~m f~mjnarum. Ca rtf
virqrl\ln' i\lteram~abe
eti i' Dlaphra~
lOd
l'l
n"~
ne dlaphragm
ne m.en im qu an da no nll
r_ gma.
c ~e.di~ interit,(te~ür: Pa
phre,n~s ,Vocl\?t;lfire.r ~:r
rti udJl1,IS lfa~Ul1dJxq; 'l'a
tem 19Jtur anll~œ fo~tJt
era
fec
ré
1io
~ql
pl,
,caplt,l pro
cip em co nte ntl Of am qi
eob
c
ha:
)~t
Ja.
med
i
ee mq
int er dia ph rag ma ce nu
ilvi
s
IpC1 cu pid ita tü ge nu
diens rat jon i, vnà ~cum
birionis in arco ca pit is ha
lat a ~0.ërce:\t,fi9~ndor:\
ior
ni
na
at. Co r vc ro Vil•
Co r ven aru
f:l cu pld ltar.s rcf pl1
tAntls llIf
"
- ori go, & fan
im
s
'
rpu
co
e
c
fin
Of
,
r
,pe
s
Jnl
gUlDis [Ollo'
gtn em l'o nte mq ne ~angU.
fil pa tor um rcg ion e fil1~
s
nu
l\a
ma
am
od
qu
petll
it raqu ad o ira: vis ex ard e[c
.
fpe nd ere voluer.lInt:vt
t: ve1
fia
c
ufi
ex tri n[e cu s ioi
uid
fiq
1te
oll
nd.
tl~
De
tio
int rin
<
-
J
�490
Liber trigefimus(ecLlQdus.
j.ntrin[ccus aliqua cocupi fcentia turbet, tune celeriter per angufio s quoslib et meatus quicÇId in ,orpore [enfus eft partice ps ,illlfa mina$q ; per[ent iat,
atqi ita obc;diat obfequ atuftlu e omnin o, tolerw l;
pulmo, jn omnib us pn;ftan tifsimi illius imperi u Cum vero cognof cerent çor reru terribil ium obieéè u trepid;ltu rum, & ira (xpius flagrat urum; idque opus
omne pçr igné fore, œftus huiu[m odi temper andi
gratia, pulmon ii tegmen cordi adhibu erllnt,m oIle prim~lm atq; exangll e, dcinde .cauis extrinf ecus
fiftulis [pongi~ jnfiar difij,néèum, v~ fpirjtu potuq;
baufio çordis ar4.orem huiufm odi refpjra tione &
refrjge rio tepef.,c iat. ~ ob cau[a/U arterjas t:10quam aqua:duGl:us per pulmo num [ubltiü am 4eriuarun t, camiJ.i cordi,q uafi mollem faltu .circpn pedere :vt qUl~o nimil feruet ira, inde ad facilior é
obedie ntii temper atu deferueat,fedato~i tumult u
rationi facmus cu ira miniftr are & obfeq ui valeat.
Pofirem o ci anima: parté, qux efculen ta & poculé~~ cu pit, & rcliqua omnjn o quibus corpus indi..
get cocupj(cjc,mecHa: r~gioni inter diaphr agma &
vmblli çû applica uere:vb i C).uodda qU;lfi pra:[epe ad
Jo~ius corp9r is alimon iam extarç voleb.a nt,& ibi.«lem iIIam vill} anim'i tanqua m agrefte animal ;tllig~uerut.Hic [;\/1~ ilIam corpus [llum 'ller~ n~cea:'lJ:iumefi, fiqJ.lidcu). m~>rtalc quando q; 61turu m eft
gemls. V'll.ergo ad pr:rfcp e [em perilla p.\(catu r, habj~etq; procul à confulc ore, idcoq; i1hi clamar e &
fhepiçu }uo minim e turbet, fed .}?mittat, prxcip u il
nothi ducem tranqu illo in otio comun i omniu m
vtilitat i con!i.l1ere, region em idcirco inferio ré ipfi
habitan dam di j deditfe vidétur . quonia m vero videbat dçus pané ill.\m animx talem fore, vt rationem non q.audi ret; & fiquo [enfu pulf..,r etur, nul..
10 Il)opo rationi bus obtem perare t, fed fimulac ris
Yifis~; no~e dieq; maxim e rapere tur: idcirco natura leçoris procre auit, & in eius habitat ioné di(.
pOfllitl~en[amip9.uam patllra, lenem, c1aram , dul...
cem,& at]:laritudinis non ~xpertem:vt cogitat ionu
tx mente defcend ens potent ia in ipfo jecore velut
;n [peculo figqras [ufcipiente,afpeéèllÎ<l; Ctmulacra
reddente,qôq~e re~erta terreat it>fum "quado qiq;
cogl}~tn. nm;lr1tudU}lS parte vf3,Q:linasq; iptendé s
& toti repantefuffuC1. iecori felleos terribjl esq; co-1
lores ofient: lt:cotra hens prœtcre a ipful11 rugofu m
& afperû totllm reddat, ac tibras cius,bi letn,eiu sqi
ventric lllpm., & ven;lS qll~p.ort·a: vocâtu r, Gc \lfFi.ciat, vt partim ~x b;lbitu-re.ébo de1leltens atq; con~
torq u~ns, p~ttim obfirue ns &< concluden~',~olores
dqrime ntaq; prçbea t.Atrul :fus quando 01a{ue tu,
4inis ex mête in(piratjocot~:lria vif., effingi t,ama..
ritlldin~ qùidem fedans \'!~ eo 'lHod aduerin m fibi
naturi neq; dere neqi attil1gqre velitjdu lcedine ve10 iIli ingenit a v~ens,& ompia reçh,l'i uia,lib era in
ipCo r1igerés:tunc Cme pacata m l1}afueramque partem anima: in iecore habit.l pté facit, adeo vt etiam
in Comno mQderate atfeéh fit, vaticin ioq; vtntur,
quanqo,J.fltionis prudenti~qi eU expers. ~i enim
nos çôpoCu crunt paterni illius mandl ti memor es,
q~o mOrtal~ .genus pr<Ec\!perat qllàm optimu pro
V~qbllS fien,lta deterio rem nofiri partem infiitue ~ v.t
· mo d 0
r~t'
Ir [;a 'luoq; veritati s c
roret quoda
partlceps. hqu!de m 10 ea expleri vaticin ium ft~tuerüt.
~od aurc demçn tix human<E deus diuina do vim
dederit , illud argu~éto eITè nob~s potefi, quàd ncmo du m [an:r mentis efi,dill inum & verum vaticinium vllum affequi tur) (cd clÏ vel [omno prudc~~
tiœ vis prxpedit~ cft, vel opprc{ fa morb~, ~e~ diu.fno aliquo raptu e fuo ftatu dimota , Ben d1UlI1:1tI 0
[olet.P rudent is vero dllntax at officiû eft, quœ à fatidito furente qi ingenio dor.mie ndo vel ~ig~lando
pronüc iata (unt,in telliger e:& quxcüq ; vira II}uxc"
rint, ratioci natione ita difcern ere, vt qua qUldque
ratione , & cui futurum aliquid , vel pr:rteri tu prx[énsue bonum vel malllm portend ere videat~r,explanet. Illius auté qui manGt manetq ; adhllc l.n ~u- prlldcoVl
rore,no eft officill m qux viderit :1llt protule nt 11I- opLil.
dicare. Scitllm profeéè o prifcum id diél:u~: Agc~1t
[ua,feq ; ipfum cognof cere, folius prude~t1.~ h?m~
nis eft opus. Hinc lex iubet diuinis vati~111lJs 1.11~J6
ces prçelfe prophe tas,quo s Vates quida 1l0mlO:l r,
ignori tes prorfus cos oraculo rii viforûq ;,qUa: ob:
[curis volum inibus inuoluutur,interpretes.eL!'e,n~
vates. ~are Ç} vaticin ia iudicit ,non vares 1111 qUIdé [ed prophe tx,id cfi vaticin ioru interpr etes pro" l~'ut'
puncia coresq i vocadi . Atque iecoris quidé nat~~a
pb hac ëauf..,m talis faéèa efi,& in ea fede qua dl"~:
mus çolloça ta, diuina tionis fcilicet gratia. ~c.etl:1
viuente vnoqu oqi taliû figna c1arior a eXprllT~l [o·
lcnt;vü a vero priuato , ca: ci tas accidit , nec et11de~S
quicqu~ fit vaticin i j fignû. Proxim u huic ad finllhan). loçatum efi huius gr <nia membr u, vt pur~l;t
hoc [emper cbrum q; reddat, & infiar [peculi nleeS
acq; pcrfpjc ll li) ad i magi nésq; exprim édas acco~- Delienc'
modat um. ~apropter quando propte r c~rpor1S
morbii fordibllS iecur abüdat , Henis raritas Id pu:gans,ea s combi bit, Cllm membr u boc conclUU ht
& exangll e. V nde purgam entis implct um, excr c•
{cit mmçcq ; fanie. Ac rurfl1s cu m mund~tll m co~·
pus efi,refi riéèu 111 feipsu cofidet . QEid igitu~~,n~
ma mortal e,quid diuinli babeat , & v bi,& qUlb~cu,& quare hxc inter [e difiüéè a fint, diximu s. t
quod reuera itil fit vt diximl ls,ita de mu alfefemtl~J
fi diuinll m confirm aret oracul um:qu od vero vcr~:
fimile fit.ita ea~,& nuc & deincep s diligenti~s etl~
inucfii gado aflcller are non dubita mus,at qi ln pr~
[cnti;1 ira fit nobis affèrtu. ~od autem bxc [equltur,fim iliter efi traéèan dü. Reliqu um efi enim qll~
ratione ca:tera corpor is mébra digefia funt, cnaf
rare. Itaqi hac potifsi mum ratione cofiare ba:c d~cec.Co gnofce bât i1li profeét o nofiri generis fab;l(;acores nos ad cibum potumq l1e intemp eratoS 0.
re,ac propte r ingl\.luiem plus quàm modus aut n~- De ioc dh:
cefsitas pofiula rit, ex his[um pturos . Igit' ne [u~J- nis3t~q\~j~,
tus propte r morbo s inrcritu s proueniret,atq~e ta ruIll P
im perfeéè um mox genus mortal e definer et, ~n eriorcm ventrem fabrka llerunt ad efculcn toru poculcnto r Il mue fu perabu ndanti â capien dam. Eum
prxcere a fpiris inteftin orum circum plicalle re, ne
1l19ito ~limenta nobis a{fump ta defluer ent,ac rur·
[us nOlli alimen ti confefi im necefsitas immin er ct •
~b l11am enim inexple bilem perpetù amque ,vo ra•
gHlem genus noftrl1 m philofo phia: mufica :que &:
modcr ationis omnis exp ers relicl:u fllilfet, j)li pa:ti quœ in nobis diuinif sima efi minim e obfecu tu.
?fsium vero ~ carnis ca:tero r'umqp e huiufmod~
It~ efi natur~ ~o~p~fita. His nempe omnibl~s m:
oCsib us
dull~ genera tlo 1111.tlllm pra:bu it. V incula enun VI- pe rJlC'
· qua' a 111. m,a corpor
ta: 1·11 lUS
i iunéèa dllcit, app 1·.lca- &. ca
ta medul lx, ex caque pçr omne diduéèa " vinclllOt
fuld untqi corpor is nofi~i confir uéèion é.lpfa vero medullaeLl ex aljjs genc:~ata.S4nt quidem ~ria~gllli primi.q uidam & indeft~xi, lenésqu e ad ignJS,
~ëris) aqua: ) terne) exaétif simam genera tioncm
acco m
6
�Tima::us, Vel, de Naturant:. QE:lmobrc1l1 inguin4u,91.
lliis
qu or um ge ne rib us fi ng
~CCOtnQ1odatjüj l,n i, è
os
rat
pe
tem
co
, & i nuicem
deus ~ec ernens lin gu los
en
[em
liu
rta
mo
ne rat ion is
pe n nl[ ce ns , tot ius ge
blil
his
ex
llç
du
,du m me
tem,f~mitémq; co ait uit
ve ro [er em in ea,anim.lfid
Po
t.
are
fia nt' J pro crc
qb
.uras prx ter ea qll otc un
rUm ge ne ra all iga uit . Fig
llx
du
[peciebus :ade{fe me
& qllale[cuq; ex fingulis
ma
atq ue tales fta tim in pri
?P °rt ui t, tot pe nir us ,
t. Et ill i q~lidem .m~dul
~"adifi:i~utJ~nedifii~xi
um
un
ag rum qu cd am dll
fr.x pa rte ,ln qu a, ve lm tn'
am & vn diq ue ter ete m
o{
lob
em~n iac iu nd u era t,g
lui t
efi ce reb rum ,id cir co vo
finx1t:atq; ~)tl9'1\1I.ol',id
olb{
ue
oque an im ali ~c.niq
to mi na ri, q uia vnoql~
f,
pu
ca
Il
Jd
l.N-,
ca pa x, ICEgJa1
Uto va (cl liu m cer eb r!
lés
rt.l
mo
as
iqu
au tem rel
"o ca nd um era t. ~od
dis
un
rot
t,
era
rxh en [ur llm
qu e an i ma! vires co mp
s orn au it, tot lll nq ue me
uri
fig
e
qu
fimul ob lon gis
fibu
qu
afi
qu
ijs
ue ex
d~lIam vo lui t no mi na ri: atqim x vincula, circa ilIas
an
ins
tot
iés
~a an ch ori s iac
éjlle
co rpu s ab{olllit,oJ]illm
lam vn iue rft lm 110firu
ita
ful ciu it. Os ve ro ipfi,m
tex tur a ex tri n(e cu s cas
it,
(cu
ns pu ri lcnémqllc mi
cO mp oft lit, ter ra :lttere
n~
dci
pofiea in ign ë iec it,
ll1:t.defècitq; medulla. Id
in ign em , itc rll m & in
lils
de I~ aq ua m me dtt , nlr
erens in vtrlln~;,~ale rcd
a9 11.a . A t~; it.l (xpe traucnsf
lS
Vfi
r
tll
'gl
ri polfet. Ho e
dld It, vt a ne utr o Iiq ftc
c_
f.1éèa eerebrum. circllll{
no
tor
fph xra olI èa quafi
uÏ_
cer
C:l
Clf
&
lit meatlls,
p.fit. Hu c an gu fio s rel iql
ex ip[ o rowJ.ls verrigi_
lla
du
me
ue
CIs fimlll do dtq
it, ita vt. \ r.ca .
'ens' quafi cardines [ub did
nesqi eff'inO
b
om ne Icrcn
[em
.
t. Sic vti q;
pIt e pc r tOtu pro téd eri
. Ar tic uuit
lla
ua
bit u cir cu
UaUit, du m J.tpideo am
a v(us in
tur
na
s
fiu
us 'ip
~os in[ up er ad did it, alt eri
ia mo e~~
pot
te
qU:ld.l~ exifien
teneruis. lpfis tan qu a me diati:l. A rb nr aru s vero ofsJU n:ltll·
tus Re xio nis qi gra
t fore,
oré mq i qt dm op orr e:l
~am ari dio rem rig idi
m
; eti i frigef.1éèa,jJIi[ur:1
& CUm ign it:l eU:lferit atq
ca~
u
femt!~ intl'~n~,neruor
c?r.ruptur:lmque~ito
JreI
ra
ne rm s qll lde me mb
111Sq; gentlS cff inx /t: vt
es
s remifs[sq; circa car din
éli
qu a vin cie llt ibu s, int
c
mu
né
lio
ten
ad Rexionem
ipf os , ~orplls om lle m
fon
me
teg
ro
ve
de ret :ca ro
pr om ptu m & agile rcd
calo rem : & qucmacJmo
ue
atq
s
gu
fri
ret aduerfils
va
cimét:l {olér, ad caft,
ùu m cxtcrn:l co rpo ris ful
,
ura
rti m qui:l taHs era t fm
rio s mu nim étu m: pr z(e
lic:l
i
rp od bu s ccderet. Cu
"t mol1itel'lenitérq; co
ciidi t, vv çfi ate gUIdé ro{
du m idc irc o hll mo ré ind
m
cu
, tot i co rpo ri Jo me fii
da m:1didaqi extrin[cclls
rio
op
em e ve ro ru nu s pr
pra :be :lt rcf rig eri llm ,hy
cll m
mo de rat c rep ell at. Hç c
19ni ex ter ior é glaciem
aqu
co git are t, mÏAcione
fia or iIIe no fir i co rpo ris
lItO
r:l conrem'per:1ra,~& :lC
~a.tn ex :lq ua , ign c & ter
lhib ito , [lIcci plena .le mo
1111~ f.1lsoqi fer mc nw ad
ex
m
na tur am ve ro ne ruo rll
lem C:lrnem co nR au it:
nta ta vn a ex vtr i[q ; po ten
~lfe & ca rne no n fer me
nc
Hi
e.
R:luoq; inf eci t co lor
tla me dia ,em pe l'a uit ,
r & ari dio r,o fsj bu s au tem
fio
fit vt ca rne qu idé ten
de us
rll oru m Jil bft iti a. Hi s
ag ili or mo lli orq ; fit ne
ca rnia
om
C
J1X
uin xit , &
lll cd ull i fimul & olf a de
.è
~jm
ma,
a
at
im
eu r olfa a~
l1i!>us co op eru it. QEç igi ad op erl llt :qu ç ve ro 011 bu s
era t,p all ci[ sim is ca rni
.in; cra{si{si.mis: Iuét.uris
~tq
is
rim
l1ü ne ,cô rrà plu
aer
vbi nece~Jtat1S rat~o a.l
fup er of su i, pr zte rq ua
llS
nlb
XlO
Re
ne
~
lt
iec
ne s ad
po fiu lab at, pa uc as car
~:
q;: ld mor~ co rp or a f.1
J~pediméto for ét, tar da
.qi
a cra [si tud l n~ ~~btufi~rI
ret , néue lila qu ad :i {olid
dn ct,
tar en t, memonel lm pe
Illole fen[uli acie: he be
i~g.enij :1c~/~é ob tud ere
{3(
hlOrUm, bc crr on i lb
nb Jar um , IlllOrum,br:lc
u
lIli ca ren r''l ux ue int
cx ter a OOlnia 'lu x .1rtic
ll.l
:r pa ue ira tcl11 in nJc.-du
im
ten tia 011:1 pro pte r an
cr:
op
:1J
~
s (un t carr1JbtJ
prtldéti~ V.lcua fi./n~,multi dcnriall1 h.l bc nr nill
qua: pru
t.'1. PauclOrlblls vero
.
le proprie:1d fë n(Ï, nJ 'a/i
mo
a
xd
for t carnof.l qu
Ji.
t
\
,
dl
s
tm
cx
lingu:l. In
CJué .1pt:1t:l fit,gll:lli
necersitatc genit.I.Hg; /lU
ex
im
cn
ra
ximuç. N .Itu
:léèu ca rne mq ; InIl/t.lIn
tri ra nullo ll1~do os comp
1l1
a~1 mi tti t. ~ ax/me n.11 11C
fi mu.' ~& aellt.lI .[en.fi.lm
cu rco
.\
vn
i
r,f
iflc
bll
ha
,o
otnnJU ea e:lpltls co po fit
TI
tlll
tlo
,)ingllc ncr
ct:gcnmél; ho mi llli
rerevollli[ç'
.
ll1Iu
.i
eri
t
pm,vlt.l OUpl.l, :lc
rob ufi um cli ".1 Jens c:l
s
no
.'m
qu
ë
cm , pb iJi or
tod iut llr nio rë, va liJ ior
de
bll
ton
ea
bri
fir i iIIi f.l
po(fedilfet. çtc rum no
:,
u "tr u dim urn ill . qlliJt
tib
lta
ftr
no fir o gcnerc cô
,
ri
!io
mc
(cd
a:,
<]uidé vit
[cd dcteriu , an brc llio ris
Jiu
g;
rém
lio
mc
am brellé
cfficerent, vifi.lm fuit vit
;
nin o an tep on en du .lt aq
om
è
efT
i
ior
turna: & dc ter
ia
qu
le
éJl
llis
ncr
s
bu
d ca rni
cap lit olfe rar o tcxcrc,{e
s
uru m, no n fu!cillcrur. Hi
hit
h:l
t
Cra
n
Rcxio/1es no
u
mé bri s oml1ibll~ ac uti
om nib us dc caufi C:lpur
I1;,( cd imbccilliua efi CO
ad {~l1ticmltï prt lde nti mq
c
ho
j
ob hanc r:l tio né :ltq
fii wt um . N cru os am cm
)i,1j
rti cap itis circliponcl1
paéèo deus cx trc mx pa
lic:tllit,
:lm fim ilit uJ inc clrclInp
llX do rli cos lluad
rd ixit
las fi.lb vulru dc uin ,
filmm.l qu e illis maxil
nc(')
ulu
dHIèmi/1:luir,artic
qu o pcr om nia mé bra
,
r
CO
rna
prxtcrc:l illi cxo
neéècn art icu lo. N ol hi
vic
l1Ii
vt
1
!in gu a, 1.1biJç,ic.
or i na tur :lm dc nti bu s,
orul & op tim on i wa tJa
lim
ni
detl1lls, ne ce a:t rio
,
um
ior
ll:u
ce
nc
m
m qu ide
na ue ru nt. Na m ingrcfTil
cm
gra tia cxcogit:mêrc. N
egrefsu v,ero op tim or u
ç
rpu
co
in
'i
lli.
mo
ali
.1d
llid
pe necefT:lrium cfi quicq
lpn
ira
m efflllxio mi nif
ad mi tti tur . Ve rbo nia utc
op tim a efi arqlle p" lm
de nti x, efRuxion'ti om niu
ni
ea nu do oaè rel inq ui om
ch crr im a.C :lp m prç ter
lo~
c:l
ter
m nô po tcr at, pr op
ali o tegm.ine defiitm~
:netj; rllrfus ~arl1iu p6 dc
ris frigorJSqt~e cxcefTum
Ol
du
dé
crs ob ruf tlm q; rcd
re prxwal1a.r~,(en!us e~p
od
ls deficc:lta refiduu qu
nm
cra~. Ca rne /gl ! no pe
ccca
cir
1
ipf.
atu cft, cm isq ;
ma/~$ {l1p~rerat [èg reg
t
iu né h & ge rm in: is Capll
fi
iip
re bn hll mo rem fib
w[ea
ras
au
tas ali t lilb lun
cir cu uc fii uit . Hl Im idi
hw qll c ipf.tm ad \'crtict:.
git
pe
rie ns irr iga uit , co
ati -.
û
on
iri
cu
cir
r
ria pro pre
éèurarü ve ro [pecies v:l
lgi
m..
m
ide
qu
his
:&
a:l eft
mo nix q; po ren ria m f.1
es. ·
ior
uc
pa
ro
ve
ls
inl
,rn
rcs
inu ice m pu gn ati bll s plu
;'
itq
lls
; ign e pll pll gir pe rcl
:Decapil/is.
Ha nc om né cu té vn diq
r
mo
hu
s
f.1tlciô1! rimllia
afi
qu
e
ind
tis
rcu
Pe
.
de us
rum '
mi du ca lid um q; (yn ce
efRuxit:qllodlle jlJic hu
3t '
,er
ris
cu
ij( Jem qu ibl ls &
cra t,a bij t:q uo d vero ex
ü,
.ét
dll
iS' imrctt~ extr.\ pr?
pe rm ixt um , cmanation
pc
nt
lO
èat
1tenultate pllné
in lon gu m cxtenfirm efi
tar
er
"pt
pro
habens. Sed
ne tra tio niq ; ilIi xq ua lem
b
fu
uc
sq
lil
rur
âte reru(ull1,
dit até l (pi rit u cir cu nfi
pil e~ir. H~s vti 9.;,C:::lu/is ca
~
ice
i
cu tem reuolutü,~ad
tud
ili
fim
;
rIJq
CO
u pelhs
li in cu re lil nt na tl,( ecu nd
fri
.d' pte r co ag ula tio né :\
né cu ri qu i pro xim i, {cd
pe
cm e :lcq; de nti ore s. N em
gid ira te f.1éèi du rio res
oc
~d,uaus fri go re rig lli t.H
capilluscxt~acu~e~ pro
i ca ptl t no bis deus inf iipa tto co nfi lpa tu Im [lI tuq
n
iIIis qu as dix im us : te" me
rui r,c Juf is qu ide m VfilS
rode
uteli nô ca rni bu s pÔ
ve ro ip[ um ad c.erebri.t
uod ad fti go ris cal ori suc
t,q
fu m , {cd leue eLIe VOllll
en
[uff'iccret, & (en{us ac um
int em pe rié rep ell en di
mi nim e
la-
ca
1,.
...
'
,
�Libertrigefimusfecundus.
minim e impcdi ret.Ea vero quç in digitis ef!: nerui,
pellis, & ofsis comple xio, aridior bél:a, cQmm uni
quodam vno,du rioriq; cutis tegmin e e~ adoper ta.
Cuius quidé aecelToria minif!:raq; cauCa in ijs qux
àiximu s cof!:itit:principalis auté caufain ea intel}igentia q ux id futura! commo ditatis g~atia fabricauic.~odenim ex viris quidoq ; muliere s & cztera: animat es erant futurx, nof!:ri j1li opifices non
ignora bant. quineti a quàd vnguiu m vfllm beftia=
ql10qi ml1ltx ad opera multa erant habitu rx,inte lligebant.~apropter homine s ftatim genitos vnguibus armaue nlt. Hac vtiqi ratione ,& his de cali
fis pelle, capillis, vnguib us extrem a membr a operuere. (~onia vero parres& membr a omnia morulis animan ris in mutua quadi cognat ione genita
erat, vita.qi neeea:'lrio in igne ac fpiritu pofsid ebit,
ne animal ip(um ab his refolut u exbauf tumq; cito
deficer et,hoc dij confili o .rPuidêre.~ippe humani generis natura quanda m cognat lm alijs for mis
fenfibu sqi mi[een tes,qua fi animal quodd am aliud
plantau erut. Talia funt domef!:ica! arbores , plant",
fernina ,qux confita nunc cultaqi ab arte, mitia nobis [llnt:qu onda vcro fine cultura , agref!:ia. ~iC
quid enim vit~ ef!: partice ps,iure animal nomin abjtur. ~od aut nue dicimu s,tertix animx fpceiei
cf!: partiee ps, quàm inter diaphr agma & vmbilic il
locauim us. Cui opinio , ratio, mens nulla pcnitus
inef!:. Senfus vero fuauis & rrif!:is vn:\ cu cllpidi tJtibus cÔllen it.Omn ia fiquidé cotinu e patirur . Cu
vero in [eipfo ad femet conuer tatur, externu q, refpl1<lt motu, & propri o motlld omefti coq; vt4tl1r,
ide,ÏI:co huic natllra no tr;bJ.lit, vt qujcq uam pen fi
l1abens ,fuoru aliqllid coGd~raret. ~apropter vita quiQé flJnpitu r" nec ab animal ( diucrsu.qlli.1
vero ilJa vi qua quid fcipfl1~ transfe rt,orba tu fnit,
fietit rigens, & fixl1m ra~iciblls hxGr. CUm hxc 0-,
mnia ruperio res iIIi nonri ad nl1trim enru nobis inferiorib us fupped itaaènt , in nof!:ro corpor e quaG ,
quod~,horto meatlls veluri aqua:du éèus varios did~~erut, vt liquori s deriu:,\tione irrigar etur. PrinCIplO mc;ltus occulto s fub eonllat ione cutis& carnis,dua s fcilicet venas in tergo diuifer ut, feclidu m
gemina m eorpor is ipfillS figuram , ad dextera m &
finiar.i . Has vtiqi ad fpini demife runt, mcdiam q'
med~ll1i g~nitalem côp~xhendere, ~t & l~a:e qual~
maxIm e vJgeat pullule tque, & vbeno r lune ad alia
quafi decliui s effllfio, irrig;l.tioné a:ql1;tbilem pra:heat. Pof!: h~e pariéte s circa cap lIt venas,casq; inuicé ex oppofi ta implid tes,par tim ,\ dextris ad finjf!:ra, partim à finif!:ris ad dextra corpor is difpertierllnt ,vt capiti ad reliquu m corpus vnJ,cllm cute
connex io foret,p oftquà m neruis quidem non erat
circulo quodam [ccund um vertice m compr xhen{um at'}.! dlf!:in~l1rn:atq ~e etiam vt fentiéd i vis ab
vtri[q; partibu s per to~um corpus vndiq; deman aret. HillC vero aquxdu él:u hoc ordine deduxe runt:
quem pmne perfpic iemus,f i hoc int<:r nos pril11um
affcuerabimlls. ~xcunq; ex minuti oribus coponlllltu~ maiora detinét ;qux vero ex grandi oribus ,
nll?uUQra~ohibere fl,o po([un t.Ignis .auté pra! cxteqs p.enen bus, ,~inlltifsi~is conftat particulis~
Ideoq, aqua~, aerem, terra,& qUa! ex his compo n~~tur oml11a ,pcnttra t, trifilitq i vfquad eo, vt nihlllpf~m valeat cohibe re.ldé quoqi de noftro vter? cogItan,~~m.N e~pe cibos & po~us ingef!:os ret1~ent. Splr~tll m vero & 19nem, quia eius corn pofitlone,tenUlOres funt,de morari nô potea. His igi_
ca
tur vfus dl: deus ad irrigat ionem ab vt~,ro in v~nas
perficiendii. Rete enim quodd am cx acre atqi Igne
inf!:ar gibbof x fagena: contex uit. V bi duo {unt ad
ipfum introit um gibbi conllex a:quor um altc:utn
bifaria m bino pu!(u iterllm implic auit,& ab Iplis
gibbi conllex is veluti funes per totum corpuS ~(~;
ad texture illius extrem a circûte ndit.ln teriora 19ltur ipfius·t ricx omnia ex igne corn po[uit,conUCXl
vero & recepta culllm ip[um ex aëre. Den:um h~c
a([ume ns in animal i format o hoc paél:o dlfpo[mt.
Conue xa quidem in os dimifit . Cum vcro con~~
xum gibbo[ umque,fit duplex ,per arterias al~erum
pulmo né vfque tr~iecit,alteru circa a~'t~rias lU ~tCd
rum. Alteru m vero partitu s vtranq ; Ilhus p~rtc a
fif!:ulas narium commu nitcr duxlt,i ta vt quado alterum ad os' non peruen it, ex hoc ip[o omnes il,Hus
HUXllS méatlls qi repleiit ur. Alteram vero gi,bbl retisq; capacit até circ a omnes partes corpon s ,:oncauas dIe vo]uit. Idque omne ali~s quidé in c,ouexa incuru aqi conflue re mollite r, quafi aà ililc fir:
effecit:ali:\s autem couexa incuru aqi iph'l reflucrc.
Rete vero qll~niii rarum fit, corpus pe:l~rr~r~ p~~
ipfllm, rllrfusq i emerge re. Radios aute 19n1S Int
riores fucce(sione côtinu a fubfeq ui,in vtranqi p~'
tem aëre trafeun te.ldqi donec mortal e cofif!:it anl, mal,fieri nunqu i ce(f;lt. Huiufm odi agitatlO nel11 ,
,
"
r."
mento
explra
uonem relpIraU
Onemqi n oml'nat
' am
e([e cenfem ns.Om ne auré hoc opus ~mnisque ~~
f!:ra ha:c pafsio in cor pore fit, irrigatl One q uad:t,
refrige rio ad vitam & nurrim entu. ~ando enl tn
expiran te & re(pira nte halitll, ignis fimlll interJo r
fequitL1r,perq; vterum diffufu s pocule nta e[~ule~
taque offendi t,liqllc faclt pro,tinu s ipf..1,partlt ll : III
minim a, per exirus qllJ. progre fsio patet tanqu:t elC
fonte quodam educit: in mcatus videlic ct venaru~
nai jcit qll~cuq; exhauf it,atqi per ~orpus qU,ali va lem yenaru m fluétad iducit. Sed videam us Hero m
quibus caufis re[pira tio hllncin modu qucm ,nllnc
cernim us fuerit inftitut a. Cuius q llidé rei rails erl,t
confid eratio. ~oniam vaCllum l1ufquam dl:,qUO
quicqu am eorum qua: pcrferu l1wr, ingredi ~ue"t~
fpiritu s aurem è nobis euolat, cuiuis cOl1fiat 111 va
CUl1m quidem hune [piritu euolare , [ed prox~mUrJl
fibi è [ua fede depelle re, depulfu m rur[us illu p~~
ximum fibi femper extrud ere, ae [ecudu m nece s~·
tatem huil1[m odi quicqu id in fedé illam p~rcut[.
tur atq; impelli f, vndeexc1ufus eft halirns , Ing~e
[um ilIuc replénf que halitu ipfum [ub[eql1i.ldq~e
torum fimlll reuolu tione; quada, qua l1u[qua m 1 [~
vacuum ,fieri. ~amobre cum peQ:us pul mone
que fpiritu efflaue rint,mo x aëre corpor i circun~
(0 meatus corpor is penetra te replent ur. Ac ru~ us
ellolan s à corpor e aër & emi([us anhelit us in{Plrationem intro retrahi cogit per oris narium q; meatl~s. Cauf.1s vero qUa! his princip iu d:lI1t,huiu[m~
di ponim us. Omne vniuerf i huius animal in venl S
& f.1nguine calorem quafi fontem ign~s aliquetn
pofside t. Idque reti fagena! copara uimus, per me·
dium extenf um,tot llmque e?, igne côtextu m, cum
exterio ra omnia ex aëre fint. Calore m f.1nè puta~d
dum eft natura fua in region em fuam extrà ,ad Ir.
quod fibi cognat llm ef!: emana re. Cum vero dl •
curfion es dux fint, vna per corpus extrà,a ltera rurfus per os ac nares, cuman helirus ad alia im peturn
facit detrud itque, alia contrà retrahi t atque repe~
curit. ~od auté retraél:llm eft, in ignem incll~res
cale[ci t:quod exhala uit,frig et.Dum ergo calidlras
per rnllt
1
�.
Tim~us, V e l, d e natura
c
tra nu m vtiitur,caJefcüt,a
pe rm uta tur ,& qu ç alio
c
ha
&
at,
igr
em
tur am fua
ru r:u s q~od fer ue t ad na
e
ite r rep erc uti t,r urs us qll
ud
ali
ain
CmlwatlOne ali
c1i
anh
e
ert
r,c
pe
un tq; fem
ha:c l,de~ pe rp eti utu r ag
c &i lli nc iug ite r Ruéluas
hin
â
od
qu
o
~Jfcul
tus
:i
on em co nti ne t. ~ineti
CXplratlOné & inf pir ati
r
co
att raé lu ampullarü ex
caufœ pa fsi on um quœ ex
m
ru
); etiam po tio nis ,& eo
po re à medicis nu nt, at'
l
ue em itc atu r fublimia,fel
lnf up er qure iac iun tur ,fi
en
vid
ç
q; rat ion e traéland
de fer an tur hu mi ,ha c vti
un q; veloces & tar da :, aœc
tUr. Voces prreterea, qu
en t, alias diaonre pr op ter
CUtre & gra ue s au dir i [oI
iné
ab ipfis nt , dif sim ili tud
lll.~tus cius qu i in no bis
cum
ior
Pr
mc on [on a:.
al~as pr op ter fim ili tud ine
iJc
fim
ad
q;
iam
1ntes mo tu s,
nl~ ve loc ior iiq ; ceŒ
ior es ip[a: voces fuccedés,t
qUlddam pro gre lfo ard
éoccupant:comprrehend
tes iIIis,eosq; mo ue nte s,
rpe
o
éd
jci
ini
m mo tum
tes vero no n alium qu ide
inpr
dii
un
[ec
tiu
ion is ini
tur ba nt, [ed tar dio ris lat
tis
lln t. Du m vero dcfinen
uc
ind
is
ior
cip ium vcloc
omm
co
ac
m
da
an
fibi ')u
lll oti on is fimilicudinem
pe
nté
co
tum
en
nc
gra ui co
da nt, vn um ex acura &
u
ga
us vo lup tat é, {apiétibus
r~nt. V nd e inf ipi cn tib
la
rmoni'E im ita tjo ne m in
d.JUm pr op ter dil lin x ha
ram
repertam,tribu,ut. Ea,dc
r~onil)us mo rta lib us
,
us , deful~J?um, l~petu
tlO e11 de aq ua ru m Ru xib
i
qu
ms
raé lu, JapldJSlle Jl1
de ele éh i mi rab ili illo att
ra
arr
m
euera nullius ho ru
l-Ieraclius no mi na tll r.R
va cu um , & h:rc fe inl liGt
éHo fit:[ed cu nu fq ua m
t.a fuu
ul[ en t, cocretaq; & di[cr:
Ct pu l[c nt, atq ; rep
l?U~~
rcr
dil ige nti ha rum
l~cum finglila po fca nt,
ml tilt
tus
en
onibus eu
lhgato ri ex his mu tui s pafsit.A tqu i re4)jrat~0, vnun
rabiIes co nti ng ere,vid eb
his ca~lfis,& hu ?c l~ m~
,ab
us
de hu c digrefsj (um
1.
pr ou em t. Du m vldeltcet
du m, vt [u pr à dix im us ,
tus
ècu
afT
us
fec
rin
tur q, int
gn is cib os ·di uid it,e 1e ua
mm un i clellatione huillf
co
c
ntr
ve
à
s
fp iri tu, vena
attr~ta i~de hauri~, & ob
rno di rep let , ex co qu od
r
anlmalJllm om niu m co
l1ane rat ion em pe r tot um
r.
ntu
res pe nit us dif fun du
pu s ali me nto ru m liquo
~~gnatis lilis abJata p~rtim
St ati m ve ro an rit a & l
~us, qua: deus ad allm,ofru éti bu s,p art im gramJm
l~du xlt ,co lor es p~opter.m
l'Iii co r po ris no11ri pro
hlS
JI1
s
mu
habent:{ed pJ un
tio ne m om nin o va ria s
r~o
is
ig~
cui~s na tur a ex
tll bc us prreualet co l?r ,
nn
ro
l
me
.
ml do faé ta .si
rio ne & abficrfione 111 hu
r,
'lo
c5
'
at,
an
c~~pus pe rm
pte rea ciu s qu od in tot u
Xl~us.ld rang~JI1e no
dl
m
ale
talis afpeéèu efi , qu
_
bu
pa
s
on
rp
co
vnJUcrfi
rni na uim us ca rn ium &
ta pa 0im exhau~a c,iibu
iri
dif
tio
lUI11 : vnde i:r iga
simpletio~ls ~uacua~lOl1J
éh replet. M od us au té
r
pe
o,
lau
et
flib
JU
iuer[o cU
Ue talis cfi , qualis in vn
rt.
nfe
co
[e
m
p[u
[ei
lib et ad
qu am co gn atu m qu od
cus circu~u[a fu? t,r efo lnfe
tri
ex
~œ en im no bis
ad
gulas no Hn po mo ne s
Uunt no s afsiduc, & fin
bis
no
in
ro
ve
ea
Sa ng uin
fpecies ruas foras em itt ut.
vt pa r e11, in qu~hbet ~s,'
ibu
cer
\'if
;
:tt tri ra inc luf aq
1n11ttllto, totJus lat lon em
l'Iimali ne d [u b cœ lo co
no
tur at[ritaq~reJjb,et in
rni tar i co gü tur .C um igi
r.
hau~a qurehbet ~mplen
bis co gn atu m pofc;mt)ex
qu am ac ce lfw e, de~r:s
Po rro q ua do abfcedit plu
ld nt,au~etur.Recens 19
fci t an im al: qu an do co nt
ve
s
uo
compofitlO cUllt no
tu r animalis cu iun ibe t
,
car
~ab
nte xtu triangu~os
lu t ex lig ne o qu od am co
uéèur~m p,ofslder. moles
va lid â qu ide m eo ru m fir
re·
ta coaluJt:qUlppe qua: ex
. au tem eius ten cri or ro
?JC
493
h nu pe r, & Iaéte nu tri ra
centiori mcdul b co nc reu
g ulo illo s extrinfecu indt . Sufcepto ' era o tri an
Cll Sq; co Rannrr, tda n 'll
cidenres ex qu ibu ~ çi bi pO
liore q;, iun ior um
1i~ pro~rij~ anti,!llio~e,s&imgrb~adclle animal ipfi.lm redv~ perumclt & c? tem us aJit. At Cll l1l tda ng u_
dJt,dum ex mulcls fimilib
ex
co mp ag émque rcl ax at,
lor um [u or um radicem
ue
S lon go rem po re aù r_
eo ')u od magnis laboribli
nè
ata & do mi ta fit , tuc [.1
fus multa ce rta nd o f.1tig
e11
pot
llitudinem fuam no
ah me n,tafu[cepta i~ fim
[ua ve ro me mb ra ab inre,
eo mm mu en do red lgc
an tur .H inc iam mi nu i ac
grc:dientibus f.1cile dif sip
im al, cu ft' pe rat ur , de tri
dettce~e omn~ inc ipi t an
ro
ve
i
Fin
.
:us appel/atur
me ntu m' )uc tll ud [cneél
ex
tri an gu lor um ilIorum
do
an
tun c ob ue nit , qu
cu
vin
a
tat
ap
cit ur , olim co
qui~u,s medu,l/a co nn
reiam
e
on
ati
, [cd def.1tig
Ja,l1llul amplJU ne étu ne
unt. Anima vcro cUm fc[er
dc
x
im
Jax.na nexus an
lup tat c pr oti nu s cuo!.tt.
cu nd um na tur am cu m vo
turarn fit,molefium:cjllod
~icquid cn~m cotra.na
rs
undum.Similiter ~ mo
au tem pr o rel natura,llIc
;
atq
e11
ta
len
vio
,
rut
int nlc
qllam mo rb i & v~llnc~a
ll_
pa ub tim ad nnem dcd
mole11a: qua: vero [cnlO
ne
it,i nre r om nia mo rri gc
eente na tur ali ter [ur rcp
do
luptacc potil! qu àm
ra leuifsima efi ,& cu m vo
i
')u
r,
tcm vnde na [ca ntull
]or e ,coneingit.Morbi au
matu or iIla fine ex qll ib co
dubl~et? Na m cu m qu
n
co
ru
ni ~,Aq ua, .-\ër, ho
pa élu c11 ~orplls, Tc rra ,Ig
opr
o
efe étl lsq ;, & ex loc
tr~ n~rur~ ab lln da nti a,d
pcr qu am qllod fibi co n
O,
prJ(~ 111 alJcnum trannatJ
..
te11inam quandii {editio
uel1Jens e11,non ~cnent,in ando cn im pr xte r nant.~
nem & mo rb os Inferu
nt
:lUt tra ns fer tur , calc(cu
fit
q;
tur am vn um qu od
lnt
(cl
uc
gra
nt,
arida ma de
vti '); qu ç an tè frigebanr,
lit er permut.itur.SoluOl
mi
lli
ni:
om
a
]c;uia,& cx tcr
fibimet fecundum idem
mo do vero ide m aliquid
;
poreionc [erUJta ac cc dé
at' ); fimilitcr & de bit a JP
efc idem fibijpfi [o[pes inr
vel de~edens, pc rm itt et
en
au tem aberrat,Gue aeced
gr um q; manere.~od
rCO
tio nc s varias mo rb os
do {cu de cc dc nd o,m ura
om
;'e
it. Ex [ecüc];s qu oq
rupti,on~s inn nit as ind ucna
tur am co fii tut is fccunpo fiu om bu s iec un du m
zudinis co nie élu ra id qu
da b,on~ vel m~lre valet cn im medulla ex ilJj &
m
renU clllq; da blt ur . Cu
ea
1itcrint , [anguis prx ter
n1
os ~ ca ro & ne rui co
i
eer
cx
t,
eri
mo do co nc reu
ex IJ[dem qu am uis alio
oeri
fup
m
i qu em ad mo du
qu ide m eu en tus plu rim
i
ro mo rb i aeq; gra uif sim
ve
i
xim
ra co tin gu nt, ma
co
e
un
orr
cet
cli
.ando vid
ho c pa éto na[cuntur.Q!:!
, pro cu ldu bio co rru m_
nc
nu
icé
uer{o Hia exie jnu
na tur am carnes & ne rui
pu ne ur. Ne mp e fecüdum
Ii:nerui qUjdem à vil1is &
ex [anguine gc:nerantur
co
;\
tem
au
s
ne
car
on em ,
ga mé tis pr op ter co gn ati
li&
1is
vi1
à
u
ret
qu od [ec
ag ula tio ne qUldam du s
d rur[us à neruis & ca r!!o
Q.
it.
reu
ga me nti s co nc
m pin gu e, fimul qu idé
nib us em an at glu tin o[u
ofsJUm na tur am , ae eti am
ca rne m, vt plu rim um ad
ndan~ nu~riédo exauget.
os jp[ um meduJ1am c~rcl\
cra {m ud me m 11iIJat pu
~od rurfus pe r ~fslllm
&
orum, Ia: ui[ sim um q;,
ri,fsimu~ genu~ trJa~g~l
um ,d u m deRuit ex o[sipm gu ed mc ab ud an ufs lm
s iull am irr iga t. ~ltenu
bu s,a tq; de lab itu r,m ed
o
ud
ler
du m fiüt ,b on a va
git ur fingula hu ne in mo
nt
do
an
uit ur va let ud o, qu
feruat~r. M ala vero [eq
s
qu ata ca ro tab em rur[us
eli
co ntr a. Na m qu oti e
Iguis vn à eu m fpi rit u mu
tra nf mi tti t in venas,fall
tus
T
'!'
'.
�494
Liber trigefimusfecundus.
tUs ac varius in venis, colorib us diuer{is amarit udineq; & acidls falfi sq; infl'élus faporib us, bilem,
cruore m, pituita m gignit quàm plurim am. ~x
quidem Ol11nia rurfus {je genita & corrllp ta f.'U1gui
nem ipfum in primis inficiu nt, & ipfa nuIlllm nu-·
trimen tum adbibe ntia carpor i, feruntu r pafsim
per venas nullo prornls naturalis circuit us ordine
obferu ato.lni mica [,îl1è inter fe!ë ifb funt, .!ppterea quod nullum fui {jbi inuiccm prxbét vfum. N aturaH prxtere a corpor is habitu dini uloque in ftatu perfeue ranti diffülu endo & liqllefaciendo plurimu aduer[,întur. Portio nanque camis vetllftiffima cu Hque[cit, ad digeftionem concoélion~m
que incptif sima, propte r veterem exufiio nem ni~
grefcit : quia vero contab uit, penitus ql1axe f.î efi,
amarit udinem contra hit, cxteris omnib us corpo·
ris partibu s nondu m contam inatis aduer[ am: &
tum quidem pro amarit udine niger ipfe color acer
bitatem lX. acrimo niam habet, eo iam quod am arum fuerat magis attenu ato: tum vero amarit udo
rurfus fanguine tinéb coloré habet rllbeû, [cd nigro hui, admixt o felleum. Prxtere a Rallus color
CUll). ,a maritu dine coït, quando ob ignis Rammam noua caro lique[cit. Et nomé quidem omnibus bis commu ne bilem impo[u it vcl medicus aliquis, vel certe eo ingcnio prxditl ls quifpia m quo
multa & Jj[similia difpicere potIèt,ac l'llr[us genus
in multis vnum vno cognar nento dignllm infpicere. ~x vcro bilis fpecies appellantllr , pro colorum varietate ratione m fingulis pro priam acceperunt.C ruor prxtere a, qui fanguinis reGduû & defluxus eft,!enis cft ae mitis:q ui vero bilis atra:: aCrIsque,ag reftis, quando propte r ealidita tem Gî!fo fapori mifcct ur, huillfin odi qllidda m acida pituita
nuncup atur. Sxpe vero teniori s recentisq; carnis
portio quxdam vni cum aëre colliqu e[cit, deinde
vento inflatu r inclufo ,humid itate protim is circûfufa:fi4 ntque e~ hoc ampull:n, qua: figillatim pro'P ter prauita tem videri non polfun rdllnaa : vero fi~ul & in grandiol'em tumef aax molem ,confp iClllntur, colore mqi propte r [pumx genera tionem
!t,abét albu,m.Omn,c ~1anc tenerio ris carnis eliquatlonem vna cum fplntl! faél:am, qux ex humid itate vento circunfllf.î tume[c it, albam pituita m appellamus:recentis ita pituita: refiduum deRuxum_
que lacrymas arque fudore m, & quotcu nque alia
in qua: quotid ie corpus refolui tur. Atque hœc 0, mniain ftrume nta morbo rum,qu lndo [cihcet Llnguis non dbis & potibu s (ecund um natura m, fed
ex contra ri js p~a:ter natuu! leges excrcfcit. ~an
do igitur caro quxlib et circunc iditllr, ei ûsque ra-;dix perman et,dlmi dia quredam eft calami tatis potentia. Facile emm l'eftauratllr. G.!!ido vero quod
carnes ofsibus alligat ,a:grot at,& Lînguis. ex ilJjs ac
nernis deRués haud ampliu s nutrit ofTa l carnémuç
rcuinc it, fed ex pingui & glutino fo afper,faltu~,fie
eus, & fqualidus iniquit ate viétm eft faétu~, tune
<:.ertè <}uod omnia ifta p,e rpetitu r, abfcilfum ab 0[il,bus tub carne neruisq ue rige~. Caro etiam à radi:clbus decidells nudos relinq uit neruos ,& f.îlfo ob~uao~ humor c,& influenta fanguinis perman ans,
~orbls quos fllpràd iximus numer o etiam plures
J'eddlt. ,Graues qUldem ha: corpor ibus pafsione~:
qua:: ver~ has prxced llnt,ad modü gr:l.Uiores. ~i.
po Vldehcet os ob car~is cra[s~tu~inem refpira tiopcm nq,n h~bet [Utf1Cl~ntem , 14eoq; rutredi nis Cl-
'lore vexatllm atque reftrié lum, alimènta ~o~ fi~ ...
fcipit,rllrsllsqlle ipfum in ilbm contrit dCCldl,t [rIgefaélllm. Illa vero in carnem , caro in J:'tnglll nel11
rurfus delabitl11'. V nde acriores fuperioriblls l11,?rbi nafcun tur.Ex tremum vero omniu m eft, qu:tdo
medulla:: natura propte r defcétllm :tliquem aut, e~
ce{{Llm a:grota t,hince nim omniu m vehementlfSlmi & ad mortem periculofifsimi mOl'bi prouenil1nt, tunc enim omnis compa go corpor is nece[fuio difsi patur. T ertiam poft ha::c mor bor~~1 fpeciem tripart ito diuidim lls. Alius enim fpl~'I ,tl1,~
Hus pituita ,alius bile creatur . Nam cum fplf,lt~lS 1pfius cuftos , & quafi penuar ius pulmo dl{hJl~
tione OCclllH.IS libera & expcdit:t fpiracula nob~s
non exhibe t, & hinc quidem nullus mittiru r fplritus, illinc vero plufqu am oporte t accipitur,tlI nc
qua:: refpira tione & refrigerio carent, marcefcunt.
~od vero accipit ur nimium , per venas trad,uétum cas col1tor quet , liquefac1tque corpUs elUS
in medio diaphr agma, medium fcilicet. interp0{itum occupa ns,hinc morbi admod llm moleih ~ul
to cum flldore innllm erabilc s oriûtu r. Sa::pe etl:tlll
intra corpus difcreta & rarefaé b carne innafcit~r
[piritus : ql,1Î cùm foras egredi nequeat,ijfdcm ql~l
bus & ingrefsi aliunde [piritlls ,dolori bus afflCl t .
Sed ingent ibus tunc afRigit dolorib us , quan~O
neruis proxim isque venulis drcunf ufus hxc ~n
Bat,& ligame nta contin ubsque neruoS à terga tntendit atque detorquet.~i Llnè morbi ab ipfat ntenden te & inSant e pa[siol1G tenfiones , & l t~rgo
contor tiones cognom inantu r, quorum diffiC~Jc re
mediu m eft. Sllborta: enim febres hos maxim t [aluunt Alba vero pituita propte r 'ampul1arum [piritum intus inclufa difficilis : ad exteriorem clltem dclap[a , mitior , fed corpus varijs fordibus afpergit , albisqu e inficit macuHs, atque mol'o?S ,1lios eiufmo di g\!nerat. A trx vero bili perlnl~t~,
cum diuinif simos capitis meatus illabiru r, dl[SlcÎ
pare cos folet atq ue tur bare. Si dormie ntibus l,
contin gat,mi tiodin \'igilan tibus, expllifu diffiClj
lior. Cum vero [acrx naturx languo r hic fit, I~au,
abs re racer morbu s eft appellatus. Proind e pJtlI1~
ta acida atq ue Item f.îlfa, languo rum omnllu n ql~l
diftilb tione fiunt, origo eft, quonia m vero phlr~
ma loca illabitu r, malas gignit valetudines plun~
mas.~<tcunque autem partes corpor is tumc{cer e
dicunt ur, à bllisin cendio ,& combu ftione vexa ntur, qux cum expira t, extrin[ecus varios xau {ua
tllmorc s prOdllClt:intrin{cclls vero cohibi ta, vrentes, edacésque morbo s plurim os procre at. Tune
autem pe[sima ea, quando pus fangui pi mixta sc.
yillorUOl ligami nûmqu c filafuo ex ordine dilU a uet,qua:: ideo in ùnguin em didua x & fparfa:: {une,
vt mcdioc rem tenuita tis & crafsitudinis habltut n
c,o nfequa tur: neque propte r calidita tem cum ip[a
fit lu bricus ,raro ex corpor e deBuat ,neque fi cra[..
fior fit, ad motum fiat ineptio r atque xgre perve..
nas Buat & reBuat. Ad hanc vtique narur~ com~
modita tem, huiu[m odi peropp ortuna funt lig~·
menta,qua~ {jqu~s e~iam monu o, & ob frigus, n ...
gente fànguim: inuicq n conpuc at, & contrahat,~C
liquus fll1guis omnis diff'undjtur .Cum vero mi{!a;
fuerin t, ilico cü pra::cedente frigore reftrjngùntU~.
~oniam vero hac vim villi huiufm odi in fang~l~
nem habent ,cu bilis natura fanguis vetus eua[erlt,
:l,C rurfus ex çarnibu s ~n punç fuerit refolut a, caHda
"
~humj~~
�.
Tim~u'S, Vel;de natura
m incidens viJ10rum il.
& hu mi da p~uIatim pri ma
ng itu r. CompreJIà ve ro
Jorum vi comprelfa ref iri
q;
,procellaminrus tre mo rem
e~tinaaq; vio Icn ter
o.
pr
ore
vb eri or affluit, cal
Clet. Ca!terum qu an do
ex
m
du
ns , pr zte rq ue mo
pr io lig am en ta ex up era
;
vf9
cm
m, ac fi co tin ue ad fin
~fiuàns,{eruat qu ide
;
trat in medullas, adufiisq
tdo ne a vié tor iz fit,pene
re
es
fun
uis
euIa, quafi na
rad ici bu s ind e anima: vin
q; dim itt it. Sed cum inram
be
{oluit & am pu tat ,li
Iiqueleés ei relifiit, ipC1 de
ferior ad eft ,eo rpu sq ue
s
na
ve
r
pe
t
au
rpu s excidir,
Uinél:a,aut pe r tor um co
eriorémue compul(a tafup
m
ore
in ve ntr em inferi
fic df ug icr è
ga ex (editio(a ciu ita tc,
~t:l~rrhcta qu am transfll
Diarr1lO:as
os
or bo sq uc cos ind cc it, qll ntris lub rili Dyrtntc. co rp or e,m
ve
s
xu
, id cfi flu
Vo ca nt, & Dy (en tcr ias
~.
s, nccnon mulras generis
ce
rda
mo
co s, Ru xu sq ue
~ftL .
ndo igi rur co ras molcfiias infcrt. Q!!.a
t flbl l!. ciufdem ali
celfu lan gu et, eo tin ua fepus ign is po tif sim llm ex
aë ris , qu oli dia na d~[crcta.
bre lab ora t:q u:i do vero
,
rea qu od aqua fcgmor efi
Aqua! ter tia na , pro pte
a.
art
de mu m ex ce lfu ,qu
qu àm ign is &a ër. Te rrx
m tar dii sim a, qu art o
na . Te rra fiquidem om niucuitu qUiU ro (cruet, dçcir
gr ad u eu m fit ,te mp ori s
inuchitfebres , qUa! \,j~
as
fer ué tqu e: hin e qu art an
o
e ho c q uidem Pil~O co rp
fer oq ue (an an rur . A tqu
rer
>p
prÇ
l
rb
ima! vero mo
ris rn or bi eo nti ng un t. An
nrur. M or bu m anll~a:
(eu
na
.co rp or is ha bit um ita
Eius genera du o .po. nj .
remus.
. .
Zt.tt es de me nti am elfe ccn
\'OI
u~que ~gltUt"
~
m & Im pe rm am . ~:r~
te~ olore. rnu s,I n(a nia
, am ml xg mu da
eru tru m ifi or um iuf ert d l ' sque•ad1110 ~b' ntcs parsio aIr
luptates 0 orc
rl o1 •
up ida . Idc irc o vob
"
lIlçl>t .O!_ ea nu nc
um am mx om mu m
Ih: Il alUlil • I110dum ve he me nte s, mo r or
.....
Ej (qu is enim vel nimia ge
gra uif sim i iud ica nd i.Q
am
iJl
m
,du
tur
lor e de pri mi
fli t Ix tit ia ve1 nim io do
e a[ci(cere,h~tne vit?re o.b
qu
s
niu
au idi us in: po rtu
~
qUJ
te
~eé
l~e
re, ne'li aud
nixe co na tur ,ne q; c.erne
it~& JO eo h~b1tu, eon~l~
fur
ie
rab
ed
qu am potefi,(
copos. ~l vero flUldo
tUtus mi nim è rat ion is cft
q;
llam a.bundat Çeminc, v.t
fiu pid oq ue circa; medu
da
m.
~uemat fruéhbu~ gra
arb or plu rib us qu lm . co pr of ea o mu lus pafsu~
IS
at,
nim ia vb ert ate lux un
lup tat ibu s in lib idi nib us
vo
m
do lor ibu s,m ult is ite
r
,fr ua ibu sq ue affeétus, pe
ipfis ea ru mq uc fœ rib us entes vo lup tat es do loing
Omnem ferme vit am ob
pro~
cumq~ !1Uius an im us
:
rit
fu
ae
res qu e in[ an it,
en
tam
lgo
vu
s,
ien
queinfip
pt er co rpu s xa er fit a.t
f.,I
us
eét
afF
er
lib
[ua, vt
no n reger ,fed p~o voliirate
m fic ~labet. N empe vene
fo pu tat ur . Vcritas ~u~e
rer
op
p.r
tc
~ar
maxJl~~ ex
leo ru m inr em pc ran ua
r Ofs lU ran tat em ~n co rpe
um
generis vnius ha bir
.
qu e, animii~firn:1t.ls eft
po re lub rie um ma did um
~
qu
,
1~
nt
ne
rat um inco~U
Ae fer me om nis vo lup
er,
ob i "m us vl~Uperar1 [ol
pr
im
pe rin de :le fi [po te
..
ma
te
on
{p
m
em
. N em o
no n re aè ira vit up era tur
û
bit
ha
ris
rpo
c.o
qu en da m
lus,(ed pr op rer pr au um
lus.
,.rn.al~s ,omnis fiç ma
em
jon
3lt
uc
ru dé mq ue ed
&
'l Int ml ca qu e hœc [u nt ,
Or nn ibu s autel11 aduerC
tus
Rur~us dolo~e afflié
!nala no xia qu c co pti ng üt.
pl~
r eor~us ln pr~lI~tatem
a,nimus fimiliter propt~ & lDfefi~ plt ult a, aman,
01
l1mam inc idi t. Acris enl
r cp ruando ab err an
1'1
. pe
res
1 tes
mo
hu
.
q'
lei
fel
'""1
ite m
r~m
,
po
va
eera .reuo ll~l
pus no n exhal:tnt,{ed per vi(
q.
gu
lan
ft ipfius ~nfundut,
fu um penetraliblls Jllim
,
res
plu
m
, &: n:,lDUS, t~
~es anima! varios & ma gis rferutur fane ~d tres~
t. Pe
~lJrn pa ud or es eff ici un
od1 , ae pr o
résq; hu iu[ n:
po
nir nx fedes hu m ores va
,
q; varias {pecJes ge ne rat
loc i diuerfitate'vn ufq uif
495
'_
~, ;llId:lcix rur(lIS cim
difficultatis,atque molelH
;.
ini
tud
bc
tcrca,atquc he
ditatisque,obliuionis prç
eatf
&
,
rx
hu ne co rp or aru
S~pc ~tiam .ad pra uu m
mores ciu ita tis ini qu i,
rnt
ed~
éboOlS I}abltum a~c
0tl, & pu bli ci no n p:trum i
(er~oncsq~r.e & pr ma
lon
ma
i
orL
tam
ad
éh inx
mm no nOXl),nee vllx do
cuntur. Atq; ita qu icu n.
di(
ate
ret
era
remedia:\ ten
uabu s ex caufis pretter vo
que nofinÎm ~ra~i ftlnt.'d tib us , praui fi t1llt,hung en
~untate~ m~Xlme co nu
s
m ,eau(x ferétibus po tiu
ru
lo
~a
~
lde
~lu
lU~nodl
n.
ue
rib
qu.a~ edlleatis att
qu am f:ttls,cducatlb.lIs,
.
vmblls,eclucationis fiu
pro
cla:.Conandum tam e
j_
~ei
tem
ita
tia im pr ob
diorun~,do.étinar.llm, diligé ho rll m qu idë [ra éta d
Sc
..
em
c~re,~aeqUJ pro b.trat
mo do .N lic iam con uertloallO confiat dllferendl
fis co rpo ris anim[q,; {,,_
fo <!uo ~l~ltu qu ibu su c cau nere. lufiills enim cft
t expo
lute: adIPl(camur,dece
m
rba [,cere. Om ne bo nu
ve
lis
ma
de
a
de bo nis qu
ro fine menfilr., & mo de
pu lch ru m: pulc1uum ve
c
tal
Idcoque animal qu od
rat ion e c{fe no n potefi.
e
menulra moderarum elf
fu tun lm cfi,conuenicnri
en
tem nu mc ro , qua: co mm
o.po~tet.Ex eo rnm all
rpe
utllr,~xigtla qua:dam
{lIra~a mode.rat~que dic
a
prxclplla vero & ma xim
{entlmus & JUdlcamus,
i_
ud
lcr
na m & malam va
ign or am us . Po rro ad bo
mo de rat io vel im mo•
lla
nu
né , ad virtutes & vitia
, qllàm anima: ad ipftlm
çe rat io maio.ris mo me nti
nihil cofideramus, neco rp us elfe vld etl lr. Ho rum
ma uod qu an do rob ufi am
qu e an}ma~uertimus,q
(pe1it
ve1
~cilJ.jor j~feri6rq;
~.namq; an !m am imb
um
ip[
um
tot
Ill ng utu r,
qe.s, vel ql ud o _eontr;~lfia
nme
im
cn
a
jm
potefi~max
~l11~aJ pu1chru elfe no
e.
aif
d
nt
co
té
au
d
er.O..!:!.o
(ur,\ & m.od~racione car
inniu m ci qu i id vaJeat
éèum efi , (peétaculorü om (sitnumqllc apparet.
;lbi1i
tlled,pu1c~errjmum am
_
and.lOribus ve1 inxqllaJi
Co rpu s ~uldem qu od g~
re
én
ced
ex
s alto mo du m
bu s cru nb lls , ;lut qllou~
tit, & deforme efi , & in
fcn
memb~o fecll~ ip( o dil
l1etur. vacillat, lalJ:ttur
ferendls.1a bo nb us c9.ntorq
~
qm q; ma lor um iib i cau
& co nc idi t innu~erabili
ian
ex
co
de
; iud ica nd um
(am pr xb et. Idem qu oq
uo d ;lnimal appelJamus.
o,q
ma & co rp or e e4 po iit
rp or e ad mo du m po tét ior
Q! !an do e~im ani~a co
_
tu r, tot um ipi irm int nn
eft,exultat.ln co atq ; df er
l
all
eti
o
nd
!!a
llS im,Plet. Q.
fecu~ quatlen~ ~angU?rib
un
vm
in
ltis
l1e
dumq; co
3d dl[~endum InuefiJgan
bir , Iiquefaeit pr oti nu s
um
inc
r
nte
me
vir ibu s vehe
niq ue cu m ad do ee nd um
co rp us & labef.,ltat. De
io( a
ri~ & pub~icè am bir
çil fer en du mq ue prilla
rCO
t
co nr en dit , inflamma
qu ad am concert.at~on~
o_
ati
iill
unqu;lm etiam dif
pu s atq ue re(olll1t. N on
os
lens me dic oru m plur~m
nes flux4sqlle commOl
re.
iea
iud
ntrari;ls cauf.,s
ge cip it, co git qu e iIlos co
nde & pig rio ri mole (u
gra
Ru r[u s,quiido corpus
co
i
im
~e cogit~tioni an
pereXcedens pulill~ exiHql
na
um
ud
n~ ln ho ml ne [ee
pu lat ur , cu~ gemJna:fi UJdem p~r co rpo s ali me n.
ru ram cupidlPte~, v.!Ja 9 od d1uinifsimü no b'
qu
lS
to ru m) ;lItera·vero perrId
.'
us pr xu
ilIi
ris
tio
ten
po
e
tan
nc
inefi"pru dentlx:ru
o;
~uum cft ad au ge nt, qunr,
Jen~es fl~it.ationes ~uod
du
red
m
u
clle ~ obliuio{
vero a?l~l, heb~s ,ll1do
xu na m videlieet im pe ma
em
t;lt
nll
atq ue It;llnfir
.um eft ad vtr un qu e (alus
rit iam gener~nt. V na dem am fine co rpo re neq,.
,
a01m
& conferuatJO, vt
. neq;
t in mu tua co n,v
us
am
uc
mo
bfc
llla
a01
co rpu s a q;
é vir ibu s in( urg en tia bo
~ention~ e~quaris.ir:uic
iqu
r
pte
pro
!!a
an tur . Q.
na m tOtlUS valetud1De tue
cu nq ;
T ij
�4915
. Libeitrigefimusrecund~s~
cunq; mathcmaticis doéhinis opçram dat,am cui\lis rnentis indagationi veheqlentil,ls fiuÇlet, <lebet
etiam moturp. corpods adhibere, & in gymné}fiica
exercit~,tionç ver!àri, A,c rurhts qui fl1mma corpus
qiligétifl format lX roborat,aniltj.x ql}oq; vicifsil1)
IpOtllS adiugere,muûca ~ omnibus philoph~~ fiu4ijs vfus, fi rno~o quis iure bonus fimul ~ pulcher
fit appçllandus. SimiHt!=r quoq; part~s curare ~ebel1)us,totius fpeçiem imipti. Cl.lql enim corpus
~b ingrediétibus incendatur inws/ri id 4mue fiat
9 redda&ç.itert~rp. ab çxtr~mis ~r~dnm madid umue
tur, & qu~ deinceps ha;c [çqu4ntur perpcçiatl1r,
guando quis 9çiuq1 agens corp.us 'monitionibm
}ùs committit,fupepturn ab his diaûluitur. At fiquis ~ll cLJral1do corpore tll;lm imi~etur paqlram
qua~ altricem vniuerfi vocabimus) ita vt nunqui
~orpere permitta~)[ed Tl10ueat fcmper iugique agi.,.
tationc internis externisq\1e motibus [ecundum
~aturam vbiq; refifl:at,& moderata quandam corn
mot~on~ aberra tes pafsiones corporis partesq; co..
gnationis r;1tion\,! [ep:lata vici[sim in ordincm redi
gat 8ç e}Çornet, fecljdllm [cnnonem ilium fuperiofem CJUCll} de vnil1çr[Q hil~uiTI}us) nequi\ql1am fi.,.
,.
. ~!!t inimic~l1n .inimico ad n:OtUI~. prfEl~a ÏI~ cJorpo<4tIS Opt;- re morbosq; clere,fed cff'JClet pOtlUS v~ anuca adh~
fllLlS motuu. rens amico c''lnitatem corporis tueatur.Omniu vr;ro moçUl1m optiml1s ilIe efi, qtti in remet ex [eipfo
fitrN il t3ç. qlétis,& toçius ipfil1s motioni cognatif~tnUS 'efi.Q~.i vero ~b alio fit,deterior ,Deterrimus
auten~ motu~,ql~ido iacens & qu!eté agçs corpus,
ab alijs [ecpn4u partes Cl}oue~ur.Q;!:apraptcr pur~ption~ çofiitutionumqi omnium corporis, qu~
exercit<J.t~6e gYIlln;1fiica fit,ùluberrima çfi. ProxiQle ad hac 'lccedi~ vcétio facili~,fiue naui, [cu quo~;qiE~~?a- u~s al~o vehiculo peragaf. Tertil!-.commo~ionis [~~
pcs tuc demum cum [um ma coglt ncçc[slças) vtdl~
aliter vero nullo TI}oq.o [anre mentis homini fufcir~e~da. Medico):"u 111 illil- purg~tio efi,qux p harma,..
qS,lq efi [olutiuis mcdellis,fieri [olçt. Morbi enill1nifi pf!riculofifsimi fint,pharmacis irritidi no {i.lOt
Omnis lfanq; ~o):"porum conftitutio animalium
natnr~ quod~rprnodo fimilis cft. Sanè anirpalium
çompofitio ab ip[o generatiÇ)nis e'lÇorclio certis téporum curriculis te~minatur:idq; & geOltS vniuer
{nm patiçur,& aIHmal vny.mqqodq; ab ortu f'atalç
~iuendl [pa~iu jn feipro e~ceptis ne.c~a:1.rijs pa[sio
nibus,c0ntine~. E tenim ~riigl1li ab ipfo initio fingulorlllll vim pofsident~s v[que ad certllm tempus
fuff'icien~er ad vfpm vitre cohrerét? vitra id vita nemini pr9rogatur.ldem quoque con{\:itntionis mo
~us langoribus conuenit,! ~os ;fiquis citra fatalé
te~por~s curfum pharmacis ampUtare cotéderit,
CJÇ pamis ingcntes"ex paucis rnultis euadere cpnfue
Di1igëti~ v~ uerunt. ~aproptcr diligentia vi~us corrigé~i &
tl;us ~or~lge ~ubernandi funç mor~i'l:'rout Ctuq; datu~ ~tlll,m!
q, I}l rh • neq; difficile illf~fiumq; nplqm phartpaCls 111filga
~um. Ac decommuni q\lÎdem alirpali & parte il.
~lUs corporea,qua diligentia regenda & gubernança fint,.t ratio viuédi rcrueî~hrec di4a fint. IpfuIl1
vero qu~d, gubernaqtfu efi ~ multa magis ac priu~
ita pro vmbl~s lnftruendu efi, vt quim op~imè atque pl1lchernmè ad re~endum fiç prxparatu . Ex~ûa ql11~em hll~lIS rCl dtfcl1[SlO propria fibi & inteW~m dlfpuptl?!1 em ex~gere~. qpaturn vero fbrtè
ad 1~ ~uo de ~g~f!lus a~t1net,hquis per fuperiorum
vefilgla gradlatur,non,ab[u~-de fic maxin1è proce4engo ad commoqum lfiorll finern rerllcnict. S~...
.
p.e in [uperio~ibus diximus tres elfe arHma:! rp~éie,:
in nobis trifariam difinbutas,ûngulasq, fudS n:,0i
tllS ha~e(-e_Ita nunc p:u.icis concllldamlls, ~u~cuq;
illarum torpet,& à fuis motibus otium aglt,lI:n beJ
cilli[simarn necdfariè reddi:ql1~ vero agit a~ld.ue,
l'Obllfii{sima.~'lprQpter danda efi opera, ~~ fpe-.
c ~es fing\~lx motus [uos in~er fe ITlOderatos C?~uenientîtènore cpn[er4ent .De prxfiantifsimalgltUr
aniltj.x no!h~ fpecie ita efi fentiendu. N çrnpe ha~ç
Deus,vt dxmonem noHrùm clliq; tribuit: hanc 10
fL~mma corporis arce'fedem habere dicimus, atquC
:}d cœli cognationerp à terra nos tollere) tanquam
anirnalia q.x:lefii po~ius quàm ten-eno [emine na~a.
~od quidé ret1:è admodum dicitur. V nde enll11
prim 9 anima: daws efi ortus, inde diuina vis caput
radicemq; & originem nofirarn pendentem [u[pcn
dens,totum dirigit corpus. In eo igitur qui conc~pJfcentix & ambitio[a: iracundi~ affeéhbusexplcdis mcubit, necelfc efi opiniones omnes mortale s
fieri, atque eum qu~m maximè fieri potefl: rnortalem prorfus cuadcre, cum mortalem naturam ~ro
viribll~ auxerit. At eum qui, totus difcendx venta:
tis cllpidit~te flagrauerit~atque Otn1lt:m. eius ope~l
prxci pl~e iJn h~c vno i m pender~t,necclle ~fi o~n~:
no fi qll1dç ventatem attingat,lmmortaha & d~Ul
na c6prxhcnderc:~ quatenus hnmana nat~ral~l"
mortaht'lté affequi p o t efi,eatenl1s hlic pcnJt~s l~
mortalë euadere,nullavjdelicet immortali·tatlS p~I
te dimiffa, quinetiam cum fempcr diuinu colat~l~
pfumq; f;lmj1i;lrem dxrponem in fe habeat ornatJ[..
fimum,prxciplle beatum fore. Cultura autem CUA
iufque omnino vnaçfi, proprium cuiq; pab~l~l~
mowmq; tribuere. Ei verp quod in floblS d~ulnu
efi)mot 9 cognati funt, vnil1erfi ipfius cognat1one~
;1t'lueJcircuitus.~?s itaque f~clltum vnu~quel1,;;
nofiru 0porteç dticurfioncs lilas nofiras ln capl -'
olim à prima generatione corruptas, per ip[am mU
d,anre har~oni<i reuolutionisq; intelligétia. i~a cor
ngere, vt 111telleél:x rci 111telligentem vim [ecudu~
prifiini na~u~i fimilem reddat,per qua fimilit udl"
i1em vitx .à DI='o optimè nobis propofitœ, &,111 pr~
[enti tempore,& in futuro finem adipifcamur. ~e
iam difputatio illa de vniuerfo vfquc ad genera tto "
nem hominl1m nobis propofitafinem penè [uum
geoerr,
adepta videtur.Cxteroru vero animantium gen c.. ~~nefcPl'1
r~tioné quatenus duta~at necefsitas pofiulat, pau- ~;r.
cis p~rfiijngemus:Siç enim modum in hac dHputa
tiohe tenere fibi qui[q; videbitur. Veru dc his ~aJl1
'ita dicamus.,~icüq; vironi iniufii timidiq; vl"erunt,quemadniodum probabilis ratio nobis often
dit,in generatione [ecüda in fœminas funt côuerii ,
~o quidé tépore hac ob cflll[am dij coitus aJl10rem niachinati funt. Igitur in viris vnu quidda~~
in fœm!nis alterum virx & animre compos ira copofuerut.Ip'û~m potus ditcurfum, quo pe~ pl~lJl1O
nes fu? renes ln veficam defluens &. fpi ri tu 1 111lX tUS
elifusq; deptornitl1r,dij infifiulx modum in ~ornpl~~
paétam medullam à capite per ceruicem & fptn arn V~ (f~'
deril1auerunt,quo~ quidem Sperma, id efi [emen, ,c·
in fl1pt:rioribus nucupauimus. Hoc autcm v~pote
animatllm ac refpirans,qua parte [pirat, per eadeIll
raodi
vitale effluendi dcfiderium gignit, atq; ita genel'a~ Ge~dita!'
di amorem nobis in[eruit. ~ocirca pudendon~rn
natura: in viris infita vis,in,o bedicns atq; imper~oÜ, & quafi animal non eX:1l1diens rationem fUrl o[.'lrum hbidinu violentia [l1bijcerc fibi (luéta cona
tur. Vulua ql10qne Jllatrixq; jn fœminis eade~ ra~
tlOne
,ur
�Tim~us, Vel,de natura.
49 7
Î s, tlIm de i,tum natllra::
.Arque vrro biqu e com men dat ex mult
facit omn cs ne patr ia:
~one
comn
i
I(l
:lrtI ~q; nlll.n crib us : li~Ll
tam oriel1tem qu:lm
m
ttJca
A
{int Illgrarl : :tc dum VJrtlltem
orar , inter ea docet &
mem
com
ra{fe
(ilpè
am
pl:tg
occi dtrem
re prxd itos, tum ill C·
omn ia dOIl1:ui virtu re, & viros virtu
orie mib m,h oc en [ein
ull1
cidc ntib us,id cil: rebu s :lduer{is,t
ria poil: Tim xlltn
iniu
Nec
re
gele
Ce
;
icerq
felic
rcae
cuod is
a.ntÎquirar~ miide
m
ri.tia
.
~ul~
lel')i
d~ m~ndi gene ratio ne,
Il11poCuille.n e.
finem
x
n
hlll:o
dl. Vldecllr aurc m nequ e hlllc
t!s titul o proll1iflnm
ocra
Herm
Cub
ri:lm
hill:o
m
~ntc
que fequ
m qllldem,Ced veram hi compoftllfl'e. Han c aute m non fifra
em,q uia vbic unqu e finquid
o
ll:ori~m exti.ci!fe,connat, Prim
c vero tanq uam hill:
c.lJi
in:lr
nom
bm
fabu
let
id,lo
qu
~i
git a
no aJTerit ln Timni
idem
de
Dein
re.
riam .1udet.:l{feuer.:l
ino vera m. Et:l
omn
ed
em,f
quid
fllxo ,appelJaos rem mira m
re~en[et,[ci l icer.\ ma
biq~e
v.t~o
mer
i!1e
~i~
(ic
pca
9uib us ac~e
clI ll11h lc.:lb auo Crir ia il~
lortb us CUisacqi gctJ lJbu s.Cm la
is quoq ue man d:lu it:So
!Jter
qui
le vero àSolo nepa truo CliO,
l'roclus MOIrcelli cu_
erra
T'rxc
ibus.
rdoc
t,1ce
pcijs
10 ab Aegy
orias,in quib us h.l:c
IIIll:
cit
addu
l11
iopll
iuCd am rebu s Aeth
rebm geai infe rl11
Jiopu
Aec!
m antfc ni[si mè confirm.:lntur
r,Po rl'lty lÎn [:1
nega
am
ri
hill:o
s
nullu
orum
onic
ta. Et fi Plat
m In[u per vooria
alleg
,
encs
Orig
hos
men .pro clus ,& ance
ne fi cOllen ..
or
verc
dem
equi
lunt phy/ icam contincre.~los
are , ab ipfo Pla.
motl
:lcco
cm
vngu
ad
orix
alleg
tur lingu Ja
cnriofas nÎm ium in 11\1.
tonc d eride ant ur,in exor dl ph . 'cid
Socr:ltis in idclIte. Veona
iufm odi rebu s alleg ori:l s (ub perf
fus negletl:o nem o lit
prol
<'Ilia
.
n[um
fi
icum
agog
rum ne An
r, Pallas quidi! fit nu·
.tll1u
vid
e
iger
Flat onic m ol1111ino negl
vero nlll11 i! fo~
cunu
Nep
men intel leéb laIli vitx prxl idcn s,
fc fi~ura: line
nien
Athe
.
H
rn.:ll
gube
atq;
nem
ue ns gene ratio
; ItmiliuJ11 .
umq
llmin
11,ll
miul
anim ar um incelleél:u Colu vju
ntiul11,alli~
f:llIe
i
nera tion
Atla ntic i vero figurç DlIminum ge
officilllll
l1J~
:ltio
geneT
ad
ü
nfr:IT
conlU
mar umq ; corp orib us
, per
dens
occi
per
vero
mè
totiu sq; orna tum . onllenientil~j
parritione~,ipfJ gene ra
rum
loco
s
varia
er
las,p
in[u
f!la re,pe r
li 'nifi caw r.Bcllufll prxt10nis m,ue ria rnob ilira s{j; diucr{a
n fupe riore Ilum ina, in.
qu.u
per
t~rca /itfl:udio{a cont entJ o,
as qual i ferro & igni
al1im
&
t,
rrun
coue
inde
ue
afsid
f erio ra
Nep tunu s ex J11l1
quod
inde
t.Pro
egan
fegr
:lma teria mot u <J;
i{fe, vel afth
genu
r:l
tCI
ex
vcl
ge
telli
liere filios proc reau ic,in
:un rege form
am
alter
in
a
tu quod am ex prio ri viuédl form
furm x corp o·
unt
que[
quin
m,
parr
vero
e
lnqu
llerJ{fe. Q.!!
etua :lgic 3tlo neco poni r,
rum ,qua s in hoc mate ri x mari perp
a part im !:Irio ne caré
mali
ani
fcilicet Iapid es,m etall a,pIJ l1tç,
fi.li i funt ,quo libet evero
ecem
ne.D
r:ltÎo
a
ir.
prx~
tia.p artim
ID quou i com poûpe
Nem
.
ntur
crea
Ilim part u gem lnl cOll
s ~uxd'lln ccx:!evirt~
!q;
t~ e!emen~ahs cO:llefcit vi.rt.us~limll noo unat {pecial(!. Ex
rern
vlJ'tu
ici
med
uam
ur,q
ndJt
lhs IIlfu
dece m filij com pura ntur .
g emi? is :1utem q~lInqu.e p:lrt ubll
tune arn CirClIlldantes,
Ac.qUlOq; :zona: ltue [pifa: arce m Nep
gnea.ai!rea , :Jquea,
tlis.i
cœle
ur:e,
nat
um
:r~r
qUlllq; [unt. {pha
as, Vt Il:atu 111 reaque
artim
ait,p
terrea.P~rtlm vero terrc na
vero l'cr omn es mea':
is
mun
.Com
um
mot
&
~et
lfica
hus ligJ1
t geni t uram . Cém emo rar
tus,m utua m Inte r Ce reru fignifica
em plan etaru il1R ms
.[epr
lJa
& meraIla, vt per [ept em meta
1
mod eran tes. Aur um Met~J)a P a
ium
omn
m
ionc
erat
,gen
inte lliga mus
m S:tu rno, E.leé hum nctis' di'cata.
lm~u
l
PI.
a:,
qui~en1 Soli , A rgen tu L~n en Onc llalc u,M ercurJo St:tn Ven
101l l,Fcr rum & xs M:lr tl,
vero earu mq; n umeT! par.
num Plar onic i tribu unt. Mé{ urx
lra: racio ne d uc.îw r.Ni i .
iteal
arch
ex
arcim
tim ex hifio ria,p
deco riq;a rtrib uédll m.
a::
grati
uij
nihi l tum oper is, wm cloq
~erù Jic ,libri hui" my_
Sed de alleg oria ferm e iam.f~tis. lam
em alIo s, vt eoru m
qUld
deos
l
ronlC
.!)!a
mus
fleri a conf irme
ll:es , & alios fubc a:
cœle
vero
os
s,ali
ve r bis vrar,fupercœlell:e
tilios ~ei, ~eq~entes veJelle s e.lfe puta nt.E t prim os Cjuidem
r[us ln pum ts amp lif_
t.Ru
lnall
nom
s
tillo
rn omn es deor um
~~plam, i,n tertiJs ad
us
min
fima m prou iden riam ,in {ecudis
t~ qUJ.lam certl s terra: pla
vr~o
.
ca?t
collo
l:5
redaé
angu fho ra
nbllt lone prçlio r: quéa d.
gis reru m{r gene ribu s diutn a dtll:
ibus, ~eIlis~ue prxp o.
part
mod um, & ~œlencs alij,a lijs c~li
q~oda~r~l~e,.alij gen
O
.cert
IJ
d
,ll:~s,
a:le
fubc
nunt ur. Hi ergo
t.Ab In1[10 Jnqu am
peru
fufce
o
anJtl
ab
tes ali;1s gube rnan das
niti. Siqu idem pon
rege
i
veJ geni timû di:v el ~e~eris.hllm.1?
ines arbi tratu r
hom
to
"Pla
nes
,lO
Illuu
s
orbl
nt
jnge ntes terre
atre diuil11tus
m
ti
velu
terra
IpCa
ex
a
eiu[ mod i deor um oper
vide licet hu~
m
Idea
per
gen euri . Po.lfe eoim illo~ gign ere:
A T LA N TI C V $.
Ilbllnda nnon
re,
pare
erram
t
&
e
Po!f
n.
[eme
man am qual i
m , tiue
lnda
fa:cl
re
calo
c
dellt
acce
N1
teq; hum orc perfllfa~, &
pidi Coles , liue poIl:
ur,te
MA RS ILI I P l e l
uant
q
fe.
eS
1Ul~n
~ol1l
rum
poll: aqua
A R G V ME N T .
ius affiu ant. !-lom ines
vall:a quxd amlO cend la plUU1X vber
nom inan t, qui à pa.
ës
vero à dij s è terra prog enit os, Hero
auit
tem perfu a/ion e remen
ad
tis
. li a: filius laud
men
am
quad
.'
lta
rent ibus occu
talcs laud at rur.
u
a:
pam
S
SIl'JlU
niam vero long o
lOliC
Quo
OffiC
er
int.
non
fuer
L AT 0
ft·
ab initio mul ta per fecula
,
onen
tcm por um
eam in Men exen o ex rebu s cont ra
iij
P
15.
ge
ue
ftren
in Crit ia, - ex rebus contra occidentales
ndo pro cul à
tion e anitnlI auid um gen er:l ndi, qua
deti nctu r,
tius
dill
, fœt u per :etatis Ror em, :lllt vItrA
pafsi mq;
r:
~u
gna
:cgrè [ert mo ram ac plu rim u indi
dir, rerclu
illte
itus
[pir
per cor pus obe rras ,me atus
bjs
mor
js,
lllb
allg
at
vex
[pir are non uni t,ex tremis
cuqlle
ru
vtro
lle
u{q
quo
d~niq; om nib us pre mit ,
u frué tùm uc
pld o am orq ;, quafi ex arb orib us fœt
in mat ricem
&
t
erpu
dee
de
pro duc unt :ip[ um dcin
alia priml~m ta
~elut agr um in[p arg unt :hinc anim
r ,~ccd U :l'pantu
vide
tem
uita
lIa, vt nec pro pte r par
coRallera:,
qux
ox
nt:m
u
cipi
pare~nt form ata, con
lll~~edllcut
~dem
~l11t
tri
enu
s
~xphcant:ingentja in~u
iclUt. M~perf
lc
tlOl
nera
ge
q;
l?lu cem ,ani mal ium
[un t ge llles
omn
in:e
fœm
&
Centra' heres hue in m odu m
tJO
gen use x nof iro itae fi a~te, for
ilIill lll• tx. Aui um aut em
In ~loe ll!l hom ~tul11, vt pro pilis pénas acciper.et.
oe~ te~ Cu fint,
mm es tran [eun t,ql 1i fimp,lices & l11n
[ubIlInlbu s ellleues tam é [un t , & frufira in rcbu s
iud ie.io eoriofi:q111uc adeo fatu i [Ullt, vt oeu loru
onf iran poffe
fifi,hoc alti fsim aqu xqi firmiter dem
vero fcra rum gcntlS CX
~entratio nOn dub itcn t.G re[sibi! ium
l1i à phil o[o phia pen iws ;1rarlilll. his nat um hominiblls,q
erunt ~ ex c~o
lieni ad cœlefiia nun gua m oeulos el:cx
pera gl (ole t
Ite
cap
in
ql10d vol utio nib us i!1is,ql1X
[ec~lt1 quç
c~
part
ç
vG l1unquam [un t/cd iIlas anim
vtlq ;. ~11hlS
~x
tur.
in ven tre & peé tore dom inan
nmo'...
cog
m
Ipfa
ob
a
pit
dijs ant erio ra mCb ra & ca
um prod~
ong
:inl
1nt
nem hum i pen itus denxerl
tenUere:qll~
étl1m ac dill êr[l1m c6r por is vertieem
gllIorum coIhli
dOqllidem ibi pro pter delidia~ fill
quo d qlla~uor
Ideo
&
s,
flInt & con fraé ti circ uieu
6gu ra,v ,tll1 lit~
iitu
iinf
ped um ace tiam pluriucf
~ muIt~s at9!
lbu
ped
ex
m
pien tior ibu s deus mai ore
magls .ctl:l
ql~:l
per
,
fiet
prx
pro gre ffu occalionem
ho~um 1l1fideR eétâ rur ad terr am . Eos aut em qUI
pel1ltus pr~
pien tifsim i eran t,co rpu sq; in te,r ram
s o pus .f ore t, III
fier neb an t,qu afi nih il v Itrà pedlb.u
[erpentJa, p~rmu
Corpora care ntia ped ibu s & hU~l1l
~t~C~m ~fi, ex IlllS n:l~~ratlo taru nt. ~artllm genus aqll
fslm l fu erant"qllos
~lIahhurn. tUm qui ltoJidifsimi & imp erm
ir:ltione dlgn~os
re[p
a
nof iri illi tras form ator es pur
ext~en:ç trafprer
pro
ia
idc1rco no iud icau eru t,qu
~lm:l pr.or~~j{
jmp.
am
anim
gref sion is iniq uita té
re[plralUa
pur a acrlS
b 'd ~
~
r hab ebâ t.ld eo ex tenu i ae
HlS ,
t~r l aq; ~ ~:
tion e,in aqu:e refp irat ion é "pf"unda lq; aqu atlh u
,. '1
nde pi[ciu & ofir earu ac deO,
fieru n t . V
atlo e l
mut
e
ceft
qua
in
do:
titu
mul
efl
"
t
•
.~
'"
om nlu or .. IL
quo q; exli ex [ediü extr ema ru hab itat ioe in[c1t1:e.
du & ohm & n~~e
trem a:da nt pœn as.H unc in mo
tis & dem etlx
' ml'gr"a
, a l la
. " anIm
r..
. 11;:
, t , du~ men
e
lnu lce
ln
ur no~ra h:r
ia~tllra vel ade ptio e muta~t.Iam igitMor
~aha eOlm
de vnillerf~ difput:1ti~ fine hab eat:
ltus ,atq ue
[ort
hiC
s
ndu
amu
enn
& imm orta lia vill
~i~e vifibilia
i~de cop letu s, itJ deni~; faél.us. e~lhs.vi1i
l.mago, {en
del
hglb
~tel
al,1
cop r:eh end ens anim
ernmus,
. perfibi!is "max imu s interm1l13tuS,plllch .
gen
vl1I ltum.
feéh fsim us cœl um vnu m hoc atq ue
Je
V EL ,
C R I T 1 A s,
*
*
P
(us
ai
�Liber trigefimustertius:
temporu m tr:tél:u t:i diuina virtus ingenijs in/ita,qu lm terrç
fœcun ditas minuitu r paulatim:vl1de & auimi diuinita tis 0mnino experres,& corpora antiqua: fœcudita tis vacua prorfus elladerent:Dells iterllm terram,v el dill1it, vel ineédit. genusét; l10firum in antiqllam re!l:ituit dignitate m,cœle! l:ibus
videlicc t monitio niblls fic à motore contépe ratis, vt cœlefie
fatum remper eum prouide ntia!diu ina concurra t. Profeél:o
quemad modiim edici de quolibe t huma no corpore , ita Platonici de totO genere iudicant .Medici enim :tiunt, vitam in
naturali quodam humore , & tanto & tali confifiere, polfeq;
perpetuo proroga ri, ii modo & quantlls ille in!l:aurctur &
qualis:n on proroga ri vero,vbi non talis refluit,q ualis efflu:xerat,& .fi .tatus. Perinde a~ ü ,quis ~x dolio vini pleno},mpleret quotldle pateram , !l::ltImq; doho, aqua: tantund e lDfunderet.Si c enim continu e çqualis in dolio effet humor, fed no
.f1milis,dirsimilio rq; quotidie ,donec t:ll1déex mero iam non
aqucum vinum tantum, [ed aqua prorCus euarerit. Similite r
.Platoni ci diuinam fœcundâ mq; qualitat em & ingenio àdijs
humano ,& corpori à cœlo quondam infufam , paulatim putallt in qualitat em hllmana verti,hu mano hoc fllbieél:o eam
nacurali ter ita trahente ,donec fcnum ad ferinam vfq; c1egeneret,fe d degener ationem tantam nopollë à Deo rerum ordinatore perpetuo tolerari. ~od autcm Plato deos diuerfas CoItes fuilfe naél:os , & hic & alibi Ca:pe ait, intellige illos
vni [llmmo CortCSdi!hibué ti parere,at~; necelr.uio afsign:ttam prouinc iam gubernll"C. Sed necefSltatem in diuillis elfe
penitllSvolunra riam. Siqllidem apud cos vna ell: patris rUIllmi filiorlllllq; voluntas . Atqui {jcut element orum partes ea
11ecefsit ate ad 10ea propria perfcrun tur, qua: & voluntas futura e!l:,ü modo cognon erit : fic aplld Cuperos ipf:l guberna tionis aCsignat a: naturali sq; cffcfrx necefsiras idé e!l: atq; vo
luntas.Pra:terea quod & hic, & in Tim a:o & Menexe no Attici regioné elfe ingenij s inquit in primis accolU1l10data,me
miniffe oportCt in rationib us hacdc re afs ignandi s inter fe
l'latonic os difsidcre . Panxtiu s en im téperié aëris inter a:!lii
atq; gelu caufa1l1 arbitratu r:idq; ex ipfis Plaronis verbis in
qll~ntO I~g~,& Epinom ide probat. Pana:ciu L~gil~us arguit,
qUia re~1O ~lIa ~a:ee ~el~atq; a:ft~ plllfetllr:afs~gnatq; in cau
fa quahtat e lOCI comlxta ex mlilns atq; occulta . Q!té reprobat Porphyr ius,5l' propria ingenij caufam eilè putet corporea. Origenc s in comenta rijs in Timœu cœleftes afpeétus inflllXU~q; afsignat , id ipfllm ex oétauo de Repllbli ca a{ferens,
vbi dicitur,cœleftes quofda circuitus eITe caufas fertilitat is ac
flerilicatis,tu corporu , tu etia animaru . :\t Originé Proclus
ibidé ait veram quidé ex partecauCam afsignal fe, fed nondu
incegram perfecilfe. Ipre vero vnà cum Porphyr io rem altius
repetens ait;InteIJeél:um opificem miidi intelleél:ualem elfe
mun~um .ideoéj; quau multipli ccm. A nimam vero mudi effe aOlmal.é rational emq; mundum magisq; multipli cem:acque pr~xlme ad.cffe vniue~fo ~ul1di fpatio continuo 'prorrus
atque Immobl lt,ex mate ua puma & dimen{jone con!l:anti.
Rurfus in ipfo Cpatio ante omnes qua: generada: Cunt formas
a\Jimam ex rationib us ruis ideas requétib us, alibi alias vires
imprim ere,quafi anima: mentis plcna: vefiigia,ac peculia ria
quxdam receptacula formas alibi alias familiares Curceptu:ra.Tum deos v:lrios varias forritos prol1incia.: eiurmod i hofpitia illll!l:rare,alia quidem alios,atq ue formare .Animas er_
go rational cs, po!l:quam elemenc alem vitii, propf1.lI11Q; ele.
gcrint,i Ï force reuoluti ope cœlefii ad ea loca pra: ca:teris dil"igal1tur,qua: cleél:a: iam viuEdi fom,x potifsim e congrua t,
vita: ip!i us olFlcium pror[us implerc . Itaq; quando ad Martiam vel Apollincam vergétes vitam,m ox plagam à Marre,
ve\ Apolline ilJu!l:rat am nancifca otur, perfeél:a: vel fortitud i
nis, vel vaticinij opus abroluer e . ~ua: vero philo[op hica vitam elepertn t,li regioné afflatam P.111ade,fapiétia milgnan imitatcq ; limul exceller e.Jtaq; hic & in Timxo inqllit,Acrica
:egione m reél:a à Pallade fapientia: arq; militiç conueni re:&
:m quinto Legii ait inCpirat ionemlo calium deoru atq; dçmo
num circa loca , maximi ad iogenia & mores e!fe momel) ti.
Requiri t vero nonnull am aëris téperant iam.non vt callfam
f~d ne caufa:ipfius op_us impediatur.~amobremloci huius
dluerutas oon t~111 eihClt diuer{jtatem ingenij apud Platonic~s,quàm furcipit & dec1arat .Tria enim elfe purant ad id po
tlord elemer~tali loco,rcilicet rum anima: ipfius aŒeél:ionem
fi~e naturale ,uue cleébm, tum inrpirati oné numinu m propnorum .t.um. ca:lefres inBuxus: pofle vero id impedir ij, vel
cJe~entalt n:lI~tlone,vel planetar um noua coiunüi one, vel
ab IpUS hO~lIl1bus illata calamita te:& qur,: bon a defuper infundu~tur,1I1fcnoru.111 obfraculo reddi 110n booa.Q qa de re
ln Leglbl~s dlrpucauunus. Sed de his iam Gltis. Ex omnibu s
,autem hUIUs h~n 1l1.y~eriis collige vnà cum prouide ntia coc~rrere h um.an1 ar~)1tr1J hbe~tatem.Collige & rententiii Mo
f~lco myfl:eno iÏm.t1~m.h?~\l~es ql1on.dam quandiu in eis di
ulI1a qll ~dam grana lufhtla(l; IOllata Vlgebat,beatos in quo,,:
1
dam,vt aiunt,de liti.1rum paradiro vixiiTe. Pofiquâ vèrdpe't'
iutempe rantta & ruperbia m gracia illa euanuit, in Cedera fi;
mul & ealamita tes grauirsim as ineidiITe. Deû aut~m ~qua:"
diluuio peccata hominu m diluilTe. Q.uod vero hUlc.hlfio nx
dee!l:,pote!l:ClImmatim ex Tima:i proœmi o reCarclTl.EJl: autem hifioria de rebus gefiis ante diluuium.PoO: vero dllu~di
narratur us,vt arbitror , erat Hermoc rates. Neqlle ~e tl.lr ;1but nouern illa annorum millia,fi Eudoxu m ;ludiens dlcel1tern annosill os Aegypti orum no folares fuiffe, fed luna res •
Vltima t:l11demhuius Iibri rentéda docet loué, id e!l:, deulll
archiref rum l11undi è fua fede,id efiex fl1iipfius intuitl1 relll O
tifsima quxq; minima q; prorpicc re, atq; ad eandem. redclll!
id e!l: diuinam eOI1templ~~ionem deos omnes fubdltos .{j.b:
conuerte re, vndem!l:.ruél:lmferiora guberne nt.Ncqu e vlel~
fim duo ha:c illos agere,im o vero arsidue contemp lando dluina,per illa fimul tcmpora lia dirpenf. ue. Hae ipfam fedem
ideo medium mllndi appellat thorum, quia & inde t~nqllaOl
à cencro Jfluunt om nia,& ilJuc refluunt ,& illinc facile cun'
éta eircun!picilllltur atq; reuolull ntur.
V A M grata longum pofi iter def;J
[0 qUies,ô Socrat es, ri mihi pofi 10-
gas di[puta tionis ambages,dulce~·
lentium . M undllm auté huc re qUI·
~~~~!l dem ipf.'tiandiu , [ermon e vero nUper deum effeéhi , obfecr o, vt fi quid reét~ ~iétut;t
efi [eruet ip[e nobis atq; cufiod iat : finautc wdeccs
q uicq lli in fu periori blls no [pote protuli mus, me·
ritas à nobis exigat pœnas. Debita vero dus Sl ~~r
ignor5.tiJ. negligé tiamllc errauit ,pœna efi, vt [c~CS
& diligés efficiat ur. ~amobré vt pofiha~c reét~lI~
de deorii genera tionc loquam ur, medici na nob ls .a
dco medici narum omniu perfeéti[simJ. 61~berrJ·
mamq ; dari [ciétiam exopta mus. Aétis denlq; v~
tis fequen te difputa tionem Criti:e, yt inter n.,0.s T~
uenera t,ia cocedi mus.cR lT. Accipi o equide
1·
m:ee,& quJ. tu [uprà venii petill:i taquam de reblls
magnis di[puta turus, eandé ego nuc peto. 101 0 v;:
1'0 maioré quoq; venii in i js qux refbnt tribuen ' l
exifiim o:l]lüq uam [cio procac em quodim od? nt
fiicam q; petitio nem hanc mei videri polfe. Dlcen
dum tamen. ~od ql1idem non reaè abs.te [UP,C
riora diéb fint,ne mo [ '1l1:E mentis obiece nt: quO
al1tem qux refiant dicend a, vtpote difficiliora)m~:
iorem; exigan t indulg entiam , conabo r ofi en dcI C:
quando quidé facilius eft, vt qui de di js apll~ ho. ml
nes dilIerit , l:1tis comod e diccre videat "qua q:ll de
mortal ibus apud vos quidé. Imperi tia naq;lSo gn O
ratio <:lldiétiu magn~ <:.opiJ. ad,ea qu~ ignora fud;
effinge da,prx ibre dlCCtlbus co[uell lt. ~omo ,
vero fimus deoru natur5. & cognit5. h:tbeamus, na
ignora mus. Vt aut quod [entio planius vobis ap e;
ria,fic attédit e. QEa:cu nq; à nobis dicnnt , ran911~
imitati oné quandi i fimilit udinisq ; cxpre[sionc:eÇ.
fiimare debem us. N cq; nos latet qua: in piéto ru .e ..
feaion e circa diuina human aue wrpor a vel faCIlitas vcl difficu ltas fit, ad hoc vt [ufficié ter ea rcprz·
fenta{fe [peétat ibus vide:tn l.Profe ao cu terra. p, ngunt & motcs, Rumin a,(ylua s,cœlu q; omne, ql~a::
ue circa cœlii conGfi ut & quç vagant ,primu q;ud e
L'His putamn s f.ïél:û,fiquis vel exigua m quanda referre po[sit ec\rum rerum imagin em: deinde vtpot:
calium pror[u s ignari, nec examin amus qllide;n
étorllm opera,n eq; etiam redarg uimus, [ed cO .'il.
<1 11ad ii. adllmb ratioe f.1Ilaciq; vtimllr . Cii vero ~lll~
fi ngere aggred itur noftror ü corpor ii fimilitl~d1l1e.
tuc .propte r familia ré ip[am reru noftrar u anlm aduerfion é acutiùs errata per[en timus, [cueriq ; &- il:
,
cres illdices exaél:oresq; [umus aduer[us eu 9,Ul. n 0
fingula lineam éta colores q; exprefi èrit. Idé quo~
ln [ermon ib 9 intucri Hcet.
Lltis elfe putam llS , ~
de ccelel~
~_->ll
°
d
t
ru
~
Na
�499
s.
u
c
ti
n
a
tI
A
l,
e
V
Critias,
do cil c&
; pa~ores (oIe~t.At vero tan qu am
de cc de lH bu s
m, ve1 pa
diuinjs~ue rebus 'lu ic'.Mlua
ort ali a vero
.
efi, aff era rur
ru m qu od co nu en ien s
ee nim ium examinare {ol
nu ma na qu e op era exaét
s pr o dig nit ate qu x fia ~lUS. ~amobrcm {j mi nuus ,ig no (ce rc dccet. N cim
tlm (u nt dic ëd a,t raé hb
itè dIfficile mo rta lia ad op
cer
mo
,i
ile
fac
im
<J~,e en
.
Ine
a(l
tid
cxprimi po{fc pu
nlOnem im ita tio ne i pr.1
s
vo
&
ns
i,ô So cra tes , cupie
Hœ c ita qu e om nia dix
reà vo bis veniii ad ea qu~
em
ad mo ne re, & ma ior
ro
vIt
r,
eo
vid
e
fi iuf ia peter
fia nt, ex petere. Vos au té
ia,t
iti
Cr
ô
s 0 c. ~ldni,
h~nc ve nia m lar gia mi ni.rm
bis
no
à
m
ide
c
oc rat i ho
hl de mu s? ~inetia He
nc paulo pà fi eum dihu
im
en
e
fia
ter tio de tur . Cé
i. Vt igi tur aliter cx or~urus eri t,e ad em prccaturir repeterc,(ciat vcni5 fibi
tll
dla tur ,ne qu e eadé co ga
oconfict,ad dic en du m pr
id
afi
qu
:&
c~e tri bu tam
:1Uté tib i,ô amice Cr iti a,
bn us aç cin ga rur . Pr çd ico
oru :m ira bil ite r cnim pri
9
llle ôte m ae iud ici u au dit
r
re
pr ob at efi. ~aprop
lllUS qu i in eo dix it po cra
is
us crir,fi officiii (lIcccffor
ad mo du m tib i venia op
od
,qu
lde m mi hi, ô So cra tes
l'eél:è prx fii tcr is. H E R.
ue
um fegnes p"fill.1nimésq
& hu ic nu nc ias . Cx ter
orm
Se
s.
cllei[unt Cr itia
nu nq ua m pa lm am eon(e
uM
bo
~
im o decec,a.,c Ph
ne~ ig il ag gre di for ti an
n
(l/l
,
OS
Vlr
es
s cilles,execlIc.t
fis.qu e yo ea tis ,an tiq uo
ra
oc
rm
He
R J T. 0 amlce
nu s lau dib us iIIufirare.c
ignata elt : de~ente~ q.;
a{s
s
die
i
te.s!q uia po fie ra tib
dis.~ale vero Id {jc,lple
ahu es (ee utu rus ,id eo céfi nti iraqi tlb i, & ad rem
ho rta
for Gt an dc cla rab ir. Ex
r
nti pa ren du m. ~c pr xte
ma
am
in8
ipf.1m pe nit us
~:e
uoc
lfl
r
upe
i~[
as, alios
de os , qu os tu me mo rab ynen, Id efi m: mo na :
o~
e~
Mn
e
qu
ué
?c ce r,p rœ cip
r
l11s no fir ç mo mc ta[ un
tlO
ora
a
pu
eci
prr
a
ln qu a de
[ue
en
ter me mi ne rim us rec
ftt a.N em pè Gfilfficien
s
x qu od am :l f.1c~rdo~ibu
rim us qu e nu nc vo bis ,qu a fue run c, vld eb lm ur
cc1
tra dit a, à So lon e hu c adu
is off ici on ofi ro funél:i.
(at
or,
irr
the atr o hu ic vt arb
m, ncq; vtr:! cunél:an~um.
Bo c ita qu e Iam ag en du
ore mu s [u mm am ciTe an
)ri m um au té co mm em
tra
{fe
titi
cx
m
qu o bellu
no ru m no ué mi lli um ex
qu i vlt ra, &e os qu i circa
s
ne
om
cos
dit um cfi int er
nti a
bie ab an t, qu od in pn rfe
co lum na s He rcu lis ha
c ci·
um quiclern clux fu it hx
enarr:ltLIri [u mu s.H or
oru
1l.l
it.
fec
~on
r,~
itu
, vt dic
uit as, bc llu mq ue om ne
a
by
Ll
am
iiJl
JJ1
a
qu
es,
x reg
au tem in {li lx At lan tic
s,
mu
9u~ndoque perhi .bu}
Af iaq lle ma ior em fu~lf~
~x
tnu JU m [ubm~r[a Jnl.ula
po fie a vero cœ nu m lbl
JIc
hm
um , qllod qllJdem
ter rx co nc u[s ion e rel iét
bllS ob fla t,n e vlt rà en aâti
lue alt um in mare n:luig
e eide m ba rba ras , qure tun
uig are lieeae .Gentes qu
re[
og
im ora tio nis ipfius .pr
ran t,G rx ca sq ; ge ne rat
!le
At
lt:
io da b} tur ,en arr a?
fus pa (sl m pr ou t oeeaf
e
c era t, ad ue r[a rJo rum qu
nie nG um au tem , qu i tun
ue
,uq
é
din
ca sq ;, & belli or
vir es in pri mi s re[ pu bli
a
e.H on ivc roi p[o ru, no fir
ec
de
fuceeffum ex po ne re
rx
ter
r(x
iue
vn
Di j qu on da
pr im um na rra bim lls .
dit,in re~iol1e~ fingulas
(u~
ti
rti
or bé figillatim {o
a~
N
lt:
fec
JO
ent
ne h~nc c~t
fir ibu tu .N cq ; pa rti tio
;
llq
lCl
YP
x
q~
vel
: ql!od dl)
pr oc ul à rat ion e id e{fet
x
qu
rar et: ve ! CQgnolccntes
ipf or û co ue niu ne ,ig no
ar.e
lrp
vfi
1m
1fs
viC
r~
i:n~ il~
po til ls alijs copetunt,:ll
IqU
icI) IUflsq? {ortl~us ~U?
contëderét,C~tenj iud
:
gu
,eurantesq; amlcor/u ltn
qu e ad vo tu {u(cJpiétes
l
!ut
ve
i{p o[u eru nt. Ho sq ;
Ja, reg ion es ha bit an da sd
eonésq; & a~menta nu tnu
gre ge s ip( or um poUefsi
o
a.c
or
od co rpo nb u.s co rp
re, ho c tam é ex ce pro ,qu
lU
ra
mo du m plagls pe co
gc rc no lue ru nt, qu em ad
ment~q
pp e nauem agilcm di .
~b:d,ens aJ1lmal,qualt ex pu rna cu lis vte b5 tur cao gu bc
rlg ctes,per[lIafionc pr
pr o arb itr io fi, 0 ira d:, cé
qu e an im a att ing eb ât. &
iqu
gu be rna ba nt. E t aIij
tes m~~ta~ e ~CI1lI S 0~111le
rna tio l cm (Ortiti ca inbc
dem dl) allOru 10COfU gu
ha té Minerualj; na tur am
fijtllcballt: Vulcanu au
nt,
{U
rre
pa
qu ia eodem ex
bentc s ~ommulle.m,t~,m
idil
illm
:trr
fiu Jiu m pérq;
tum 9u' :t pcr f.1jlelltlx
c
h.ccm
[or
m
ita co mu lle
ge ntl am ad cade telldUllt,
tllna
q;
rix
ldé
e vir tut i prl
naCh (un.: reg ion é, vtpo_t
pro crc an té q' in ea viros
a:
ru
ng
ra pr op na atq; co
nero(os , eorll~ me ntl bu
indigcnas ad mo dll m ge
cru nt. ~orum dü tax at
reip~blicx ord ine m inf udver
co rum qu i [uccenenom~na (~pcrfilnt: opera po rum int eru all è meru nt tnt en tll ,& 10llgo tcm
s
u. ~e~per enim [lI~erfic
mor~a ho mi nu delc~a fill
on
pe no nb u dix im u ,m
ho ml nu m ge nu s, vt ln fil
Yii po tcn cu m in regione
tiu ag um at911c rud e, cu
dita. Ar prx ter hx c ex rero ru m no ml na (ol um all
o_
am ~Otx fi,erunt. ~apr
bu s s.e~is eX!gllx qu :rd
mi
no
:u
od a am oris affcél
pte r fill)s fills po ltc n qll
u_
q;f
llm
t, virclltum Icg
na ~rif~~rum im~o[L1er~ln
his h.l bc ba nt prx rer f.1m
em
pc no ru Igl ,an : I11hll
r
tam. um vero mulra pe
ma m, & cam no n f.1ti cer
cl;
fi
t,ip
ren
f'~rij indige
[ccul.~ rcbus adYi.éèum .necc
t,q lIorum pc nu ria preerc
hlb
ad
& tilt) mentc/m Ill.
cerent, rCrum 3ntlqll:lmcb.lI1tur,d~q; hls verb:l f.1 r. Conf.1blllario en im
run
ru m mc mo na m neglcxe
iga tio in ciuic.1tibu ClIll1
efi
inu
um
pr~[carumq; rer
x
eru nt, c,lm ncceflària vir
OtlO lim ul oriri co nfi leu
ira
ro ne qll aq ua m. Atqlle
pa rat aia m [u nt, pri us ve
.
abfq; op en bu s rcl èru ata
pr! [co rll m no mi na fLint
50
lt
éb.m, qu .on iam in(]lI
DICO au té hx c .ita e? ni
en bellI na rra tio nc pIlIri_
Ion ~1cerd?tes 1110s,lI1vct
fieris perfimilia, vt Cccro
ma tnferUJ{fe no mm a po
m
rh on ium , Eri{jchthonc
pern, Er ec hte um , Er ich
~
Mu
.
ur
rlr
Th efe um me mo
aliaq; ex his qu x (u pd
,
em
ead
era
op
{jmiliter atq ue
lien~m qu oq i .n om ina
Ilu
lli
be
vt
ir:l
,
n & fi,ltU:lm
d~x~; .Palladls ~gurar
épc
licrib ll q; c6 mu llia . N
mu
t
en
dIa YJr1S tun e ciI
éex
,
{fe
(ui
lt.i
cu
n
am palàr
ca tempefiate ar ma ti de
.
ma
am
lis
gu
{jn
in
,. q~làd
~lllm dat~r:lm om nib us
o
pr
mlOaq; (ortis eiufdem,
hu m greSl,bus, ma s, (œ
vt
t,
[un
uta
iir
inf
a
tur
ita na
ge ne ns CU1U[q; vir tut c
opr
er va lca nt. Ha bit ab .lc
ag gre dt ornnÎ:l co mu nit
in
alia ge nc ra ciLJIum,qui
fe~~ tun c.in ha c regi.on e
s
lite
Mi
ura ve rü ba nr ur .
artJU op en bu s & ag rtc ult
yilln
rfi
ipi o [egregati [eo
aueé à diu ini s viris pri nc
tlIm ad ah me nta , tl/m ad
uc ba nt, habentes om nia
riu
ia . ~orum nullus pr op
educatione~ conferent
èa
né
cu
fc
m co mu nia int er
ali qu id po isi de ba t. Na
rn
tia
ien
yiGtlls ipfius (uffic
cx ifi im ab an t. Vl rd ver?>
Ca
e
rqu
an
g~bant, ex ere eb
nih il ab alijs clm bu s exi
us qu os de (cr ipf im us
dlb
fio
cu
om nia qll x heri de
ili~
am verè ill ud & probab
expoGta (un t. ~ineti
m
ide
qu
urn
im
diGtu.m. Pr
ter de reg ion e no~ra efi
hW
ad
m
idc
s llJnc qll
illis tem po rib lls fines iilO
c ve ràv erf us E pi~um
ltin
s:i
éèo
rre
po
mu m hablli{fe
m atq ue Pa rnc thc n . ~i
ad (u.m mu m Ci thx ro ne
~[,
xtc ram Or op iam atting
fines Ip[O defcenfll ad de
uirr
V
ro.
clu
ex
o
op
re, Af
ad fin!firam ver[us ma
t:
fui
ab ha c ex up era tam
te vero.vmuer{am tcr ram
em
ion
r po tui Oè tun c reg
(e tradJt~r. ~apropte
um exerçÎtllm alere. Ar
ha nc , vnlllcr[urn ae co lar
lm
ml
is eius euidenrifsi
gu me ntu m planè vir tut
ho~
um efi, Clint qu au is alia
qu ia qu od ex ca rel iqu
ip[ o
T iiij
,
.
�Liber'trigefimustertius:
·.·r .... ,
'.
ip[o certare poteO:, quàd & fert omnia, & truétus
profert optimos, pafeuisqi abllndat "nimali cuiq;
aecommodatis.Tuncvero non modo {peciof..'\hxc
omnia,fed etia vberrima produceb:lt. Q uâna ratio
ne id .JPbabi1e?~ib (lslleindicijs bas efTe reliquias
illius terra:: conieél:ari potefi? Omnis ab alia continenti in pe1agus longa velut promontoria porrigés
lacet.~a altitudo maris proxima pa(sim proFnnditate circund:1t.Cum itaq; mnlra ingenti:1.C!; di Jl1uiaannoru noué milliu interuallo pr~terierint,(tot
enim ex illo tempore ad prœfens anni Ruxere, ) tellus his temporibus collullionibusqi è {llblimioribus lods defluens, ne coUcm qoidé, vt alibi locoru
folet,accumulauit,dignu f.1ltem mentione:& (empel' circùm deGdés in profllndum occulitur. ~la
p~opter rehél:afunt,quc madmodu in :tngufiis in[u
lis prxfentia ha:c,G cum illis coferantur, quaG corpore per morbli extenuato Off.:1 deterf.'\ nl1dataql1e
lerra molli quondi & pingui:{olumqi tenune corpus atqi aridum manfi.t. Olim integra terra atti(~ imas montili colles habebat:& agri qui nunc Phellei nominantur, (010 pingui fertiles erant.Sylua in
montiu vertice fregués. Cujus nunc etia eonieaurœ quxdam apparent.Sunt enim montes nonnlllli,
qui folas nunc apes pa[cü.t,olim vero nec mutto tamen anteaéto tempore ingétes inde ineiC't: arbores
o perimétis & contignationibu~ c6ficiendis apti[_
fimœ.,ex ql1ibus xdium ampliu imaru fl:rl1él:ur~ adhue extant.Erant & alix multç arhores domefiie<t,
mites atq; procerœ. ~ineti:i pa[cua pecoru vber_
rima. Pra:terea regio hxc quotannis,ab loue frugi_
feram plul1ii bauriebat. N eq; vt nunc per dectiue
prœruptumq; effufa ex terrain mare aquam fllndebat,fed hanc abrorpti tenaei lluadi concauitate è
fublimibl1s venienté recondens combibésq; in vi{cerademirtt:bat. V nde pafsim iuges RlIuiorufonti um gue riui [catl,lriebant, qll ~rum etia,? nu ne in
ve~er: bm fontlbl1s (acra quœda fi.gna rehaa cornfplclutnr .~apropt(;r in prx[entia de bis vera narrantur. Atq; hxe erat regionis hllius conditio. Excolebatur prxterea tune ab agricultoribu s, vt confentaneum efl,& veris & ad eadem hœe intentis,ingeniofis profeél:oviris & honcfiol'um admodu fiudioGs, folum fertile naais, aquam copioG[simarn,
tcmperiell1 aëris Gngulis :lnni temporibus f:,luberrill1arp.. Vrbs auté eo temporeGc infiiruta erat. Primo quidem arcis tunc alia quàm nnnc erat di{po_
fitio. Nunc enim voa falté 110X pllllliof." tenue [0lu m cu ln Iiguefeci(fet,terrxmomm indl/xit, & allt:e illud Dellcalionis exitium ,terti:t prius illllUione fatali . Su periori vero tempore m agnitudo eius
v[qlle ad Endannum Eliffumq; protcnf.'l Pnycem
intus & Lycabetum eomprxhendebat, terminUlll
è regione Pnycis habens . Erat glcbofa omnis, pauds lacis exceptis à fuperiori parte plana. Habital:>alltur exteriora cius ad Ixuam ab artifi cibllS agri'~,olis q;,. qui proximè agros colebat. Sllperiora milites. [oh prope Mineruœ Vulcanique tcmplllm inhabttabant, veluti ~dis vnius viridarium vno ambitu cireundantes. Locaenim eius ad 130ream verfà ~olebant,qui communes œdes, atque cœnacula
qUlbus h!e,tn~ vtllnt.ur, parabant: & qua:cunque
commul11 elUltaus Vitç coueniebant,tum hac,tum
f:tcras,G ne :luro& argento omnia extruendo.N ulla fi(luidem in re vnqua his vtebantur. Verllm medium inte~ (u'perbiam illl?era~itatemq; [eelltiho_
nen<lS habltatlones frrueballt) ln quibus & ipfi. CQ,:
fenefeentes & nati natorum cas poO:cris fibj fit11ifI~
bus relinquebant. Hortis vero gymnafijsq; & eœ
naeuli~ :tllfirum verfus expoGtis vtebantur a:fi:tte.
Er:tt fons vnus, vbi nue areis efi 10cus.~.lO ob terta: motum exhaufio,riuuli cireu exigui reliéti {lmt.
Tune autem affatim omnibus !iguoré fuggerebat
irriguu: euius erat xfiate atq; hyeme tell1perie~ ~1:
Imaris.H:1e illi ratione loe:t hxe habitabant, CJUIll
qllidem fuorum eufiodes, exteroru vero Grxe~r~
volentiu duees,obferuantes in primis vt rempc~ Ide
illoru m effet numerus, virorum videlieet fœlmnarlunque i:1m in re belli ca fortium: neq; minor crat
vngua nUlTIerus militu qdm viginti millia. Ctl~
igitur tales ilJi effent,fempérq; ratione huiufm.o~ l
patriam fua & vniuerfam Grœcilm iufie admullfirarent, per omnem Europ:1m & AGam,tam e~r~
g io eOl'poris habitu, qllàm innumeris animi d?t~
bus omniu,qui tune er:1nt,prob:1tifsimi & e!:1Î'lfslmi h:1beb:1ntlll'.Deineeps quales aduerfariorum ab
initio res fuerint, nHi torte, q ux pueri :1udiuitnUS
m emori:l exciderllnt, vobifeu tan qua amie.is .CO~1munieabimus. Sed ante qua refera admo~ çdl C~lS,
ne miremini G pluril11:t barbaroru viroru noml~:l
Grxeè nu ne audieritis . Id eni m ex eo contigit,qul:l
Solo ellm eogitaret illa carminibus fuis in[~r~re,
vim ipf.,m efi nominum perferutarus, inuenlt'1 l.IC
primos iIlos Aegyptios harum rerlan Ceriptore,s In
lingnam fua ea nomina tranfiuli{fe. ~are & I p~e
rllr{us vniu{ell iufque nominis [en[um aecipiens,l~
Voeem nofira conuertit. Atq\ ha:e [eript:t apud a~JU
meum er3.t,& nu ne aplld me fu nt, quorû iam OIJl11
puer curam h:tbui. Si ergo talia nunc audicritis nOmina,qualia apud nos funt, ne miremini : nam huius rei C:tllf.1111 intelligitis. Longa vero or:ttionc {jt
opm,G:\ principio narré id quod iam antè dix!: d,c
fortitione deoru, vt terra inter fe vniuerl:1m dlfirl~
bUifsét,partim in :tmpliores portiones, partim :ln:
gufiiores,temph1.gi & Ücra Gbi infiitlliG ent. SaI C
Neptunus in[uIa [ortitus Atlantici filios ex: mor~
tali fœmina in quodam in[ula: loco progenuit httiufmodi. Secus mare pbnaerat, {edin media iJ1(lll~
. planities erat,quç'omniü {paciofifsima fcraci(slma.
que dieitur extitiJTe.Prope pbnitiem rurftls in medio mons erat breuis,fiadijs qllinquaginta di{!::ln S:
hic:\ quoda eoru qui principio terr:l nati {lInt,no,~
mine Euenore colebatur .Is ex Leucippe vxore Cl~~
tonem vniciifiliam gennerat. P:trentibus mortUlS
& matup iam puella. N eptunus eius defiderio e~A
pt us illi [e mi[cuit,circun{epGtq; collé qll em habl~
tabat [piris aquœ cireunRuis terra:qi zonis aJterne~
partim amplioribus,partim angufiioribus.Ex<.)L~l
bus-duo quidem terrx,tres vero maris fuere clreuttus,qlli veluti tornode{cripti pari vndiqi interL1al10 pel' inûllam mediam diihbant, inaccefsibiJém q;
hominibus collé ip{um reddebant.Neq; cnim tllne
n:1L1es eram,ncqi nauigadi peritia.Ipfe vero vtpo~e
Deus facile media in{ulam exornauit, hllmorcmq;
dllpli cis aqua: frigid't & calidx ex terre; abd/tis pel'
fontes exteriores erumpere, alimenta item varia/3C
abllndantü pel' terras pullulare iufslt. ~lO q ; pra:~
t erea mafculoru filioru partus ge~inos progen.U.l t
& nutrillit. A tq; omne111 Atbntica in[ulam deee J~
plagas partitus,primo genito m, ternah, bitatio no
& plagi q ux cireùm erat tribuit,maxima profeéè o
forté :ttqi potifsimam:Regemq; iIlu fiawit reiiqL~O
rum,c~teros vero multarum gcntium regionull:Qj
pricipes.Singulis iPlPO[llit nomina. Primogemtu
A
'lpiçl~m
�501
ticus:
Critias, Vel,ArIantex
o effct. T ererunt, vt tra ieéhts n:m igi
vero
;n,totius in( ulz regé. Vn - {u pd
alt a, ma rc (up ere mi
nan~; zo na ru n; l ~ b r a
<Iuidem vocauit-At~â~t~
m
aru
veren
m
Eu
.
m·
cu
nti
1a
tur At
rCllJtu s per qu i inu nd a'
de & pe bg us co gn om ina
(,â nt. MaXImu s planc CJ
a
ne
tri
pa
,
ell
tus
u
(ec
m
iliu
co plc ba t tria:p rox im us
qUI eodem pa rtu Jb tim
mare ~ l1titudin c Jladia
.
ba~
lum
ro
mé
Eu
us
im
dic
è
a:qualis : (eq ue nti um ve
em Gr xc
\>oc~ Ga dir um , qu
hUlè orbJS ter ra: pro r[us
lJS
s
rcu
rcu
He
s
tcr
na
o,
du
lum
co
dia
ad
Jla
s
rte
u qu idem or bis
ue
aq
,
um
~I ex tre ma s in( ulz pa
or
du
nnu
m
fcü
no mine Gadir
s a:qu:l lis, Jl:t diu
tft Jo rti tus , (uo qu e loc um u All'Iphetem, alterum aut~m hllmido p~~c ed e nti ru r(u
in medio po (jta nl
m
vn
ula
LIS
um, qUI Ipfa m in{
vn
;
ntq
t:u pa uit . Se cu nd i pa rt
de
tum
na
um
ia crat, dia me_
. Te rti j,p rim
at. In(ulx ver o in qu a reg
ab
nd
cu
Eu da :m on em no mi na uit
cir
cem
au
i
art
cum or b é~ q; & po n~
toc hth on é.Q !!.
dja quinq;., & ha nc.cir
Jl~
Mn efe um ,fe cu nd um Au
s,
tru
.
rem
rio
Jle
po
c arq ue Ind e mu ro
Jlorem vero
u ad. pleth n me n{ura hin
la.t
"El afi pp um pri ore m, Me
tem
(e_
ro
ve
é
rep
ap
tlIrres port:lsq u e in fin_
Az aë m, Di
~da I3pldeo cJal1(eru nt,
Q! !in ti de mu m, pri mu
ql1
ihi
lta
mu
m
oru
rique ip(
m maris tra nli tus f.1bri la (up er po ntes fecundu
cu nd um . Hi om nes poJle
gu
do
js
aH
s
uli
in(
re
: :rd ifi cij s, tum (piris
pe r ma
es.Saxu t.u?", ~c diJ s in~tla inf ilb cir cü qu aq '
recula ha bit aru nt, multis
t.
~a?
errh
!y
ue
v(q
z Ae gy ptu m
tus fon sq ; co Jlr ue ndts filb
~!nante5,etjam bis qu
a: be omia: ·
maXl ma cer- lllls lO
In
us.
im
dix
prz
vt
m, ca ndidü, rll bru m, qu
,
tru
tur
r,a
atu
eb
eru
!l1amq; ha bit an
bebi t:
Atlantis erat genus,fem
trç na ua lia du o cg rcg ia prç
pe
te
ira
ciu
r
itc
ob
tè ge ne rat ion e vniuerfum
è varijs co nu pri mo ge nit o relinque
pa rti m fimplici a, pan im
o
ver
a
ici
dif
Ae
pé rq ue rex an tiq uio r reg
t.
lll pta tern
pel' fecula co nfe rua run
feccru nt, ip(a varic tat e vo
~u
!di
!ap
is
lor
ba t: qu od im pe nu mu lta
tea
cm or b ë cb u
copia, qu an ta nullis an
m( upcr mu ri, qu i ext crior
Us
.EJ
utl
fec
Ta nt a vero ilIis diu iti aru
.r~
ui veJlier ut: du s
,nec vllis vnq~am J'0fie
erfici cm Omnem a:re ten
up
t,f
ba
de
.
teg um fup eri oru fuerat
s
JlIl
~e
nno:cillSdenique qu i cir
Su "u éb or~mataq
vero qu i int eri orem, fia
ru m facile co mp ara bic ur. no omn13, qu oru v(us
.
(co
rl1
co
re
o igneo ful go
reg
cu nd ab at arc em, orichalc
Crant in ciu ita te tot oq ue
ls pro~te r
ec~
in(
xtr
, ita conJlruéh . In meose
cm
ade
é
arc
ra
a vero ipfa int
egi
R
~xpetitur. M ult aq uid
a
lpf
ula
mf
;
oq
it~ njs N eptuni<llle
permulta qu
:rum & inacce fsi~j) e Cl
fa<
11llperillm ac ce de ba nt,
dio
!Pr
~.
eba
duc
atu.!lIuc 1pri nc ipi o
rtinentia pro
lu,.a ureo ambltll~cJrcund
np
ad om ne m vi tz vfum pe
ter
cen
vl(
rz
ter
ex
e
reg ll ge nu s,a tq; ibizc un qll
enlentes genu eru t deccm
rnu m qu ide m om nia qu
I1U
_
CO
fun
ç
qu
t,&
en
an
ibu s co grega ti vn iida pe rm
hu s eru un tur ,& qUit fol
'lllot~nnis ex dccé reg ion
~
de
rtè
ce
n~
tu
~,
lu
(o
~
eb at. E rat .N ep tuin;ltu
dlo!"u (a~ra (ol ennÎ:l perag iugera lat um tri a,
du ntu r,q ub du e nu nc nom
qJ
lz
C~l
fu
!n
ex
lus
mu
u
ichalc
Jongû,
plu rim ü effodiebacur Or ud eos cx ter oru excenI tem plu fiadJUm vnllm
ap
ud o eiu Jatitudoq; ex ic
git
tun
lu,
lon
tal
tû
an
me
e
qll
r~
.ve
l1m
loc is infign
alt
~
rba ric a.E x_
Et qu zc un q; fyl~a p.r_od
r.tiguro1eius (peciésq; ba
atu
eb
vld
~e
ge
pt o au ro pretiofifsimü.
laO
to om nia exor ude. Pa(cua qUJnetla
rer (uprema f'jlJligia arg é
prç
ra
Jo
ter
cit architeéHs,ferebat ab
at.
reb
apices,a JJr o.l ntu s
àm do me Jli ds fllgge
nr .N ~m cu lm ina ip(a &
ru
u:
na
rna nti bu s tam feris, qu
mne
au ro, arg éto,orichal_
en s ibi copia. Alebat
loq ue an a tot a eb ur nea,
te
au
El ep ha ntu pr zte rea ing
flu
&
tur . Verum parietes,
q; pe r paludes, lacus,
rie czlar~ con(pici e.b an
',a
co
pe (uf fid en ter , qu zc un
oqu
c
ho
alc o exornau cru t. Sta_
ue pa(cuntu.r:.&
lumnas, paUlmenta on ch
co
mi na , fiue mo nte s agros
m
~u
m.
l~u
nit~ De um qu id é cu rru
nus & voracJlsl
s '!u ine tii ex a~ro ere xe
~ua
qu e vaJlii an im ali um ge
s,
lce
um habenas
rad
t,
tn
od ori fer a nu
en tem q; eq uo ru ala tor
ten
m,
ete
iJl
mf
<IUa:cunque teHus nu nc
nc deJphi~
s [uccos, flores a~ fr~él:us.
ruice tln gcnté .C irc a hu
ce
a
.lIt
a
ari
ue
laq
gr am ina , lig na , liquente
e tue
mo rem & (ol~du a!Jme~
s ce nru m. To t enim elf
. ni~ i~fide"..tes Nereide
Su au em pr zte rea vitis hu
Clo.
pr
pIu co
US
q;
1~
qU
ria
m
na
do
ite
r.I ll3
Jlaruç
tum ,qu ibu s ipfi nu tri mu a,q uz leg um lna VOClta. ~Jllm~batur. Aclerant
ines
ag
im
t
an
tab
àti
fc:cus ex
bo vti mu r & ob (on ij gr
rlm ,\ pr1Ul~OrLJm. Elt~nn
e(~as ad
ue
qu e
atq
um
s
or
ibu
vir
or
,
a;b
um
ex
Olum rcg iar
om
m
ru
he
mu s.N éc no n liq uo res
mu
z
vn
~e
hJS
au
nt
da . N eq; deera
fcenderanr,mu lexg~neribus decem de
ue
fit im famémq; extinguen
nq
lcu
~a
qU
s
éèu
,
fru
~lia reg um &
d.eli~iarü gr ati a
ria li 0, ulacra do na ria q;
en
mg
gu en ta. Acce~eban.t &
&
;
J~
ta~
[at
;
oq
qu
ex alijs eo ru m im .
u:l1. Ad era nt
um tum ea ex vrbe,tlIm
tor
tia ru m arb or u coplOfifs
Ua
prl
a
nJ
om
c
~a;
ma gn itu din e &
rat lbu s Grata'
diti,s. Aderat ite m altare
(ub
rio
pe
tat is [o bt ia be lla ria ,la bo
r
,be
a,,
rad
mJ
um fp ec bb at, de acra, [pecio[a,
qu od ad reliquü ap pa rat
cio
ifi
inf ula qu z qu od â cr:lt,[
art
ra,
ter
~x
s
ia tam ampJitlldini
e hz cc oll ige nte
s. Eadem rat!Olle & reg
bu
nti
ce
rim a pr od uc eb at. At qu
m
(a
er
l~
ris couenientia. Vteba_
rtu s,n au ali a, &. vO
ni, qu lm orn am en tis [ac
reg
tép la & regias :rd es, po
is, iug i
a:
qu
JS,
fpiras .iIlas ~ar
tam caHdis,quAm frigld
regio~ë Jlr ue ba nt ho c paé~el:otrop?hm,dl[ponentes. tu r :lUtem fon tib us tibus, qu i bus inerat ad verun_
e
ne ex ub er5
ran tiq ua m cir cu nd ab an
m a~ featurigi
t.~
nfi
tra
s
bu
iuciiditate (alubritas. Po
ntl
po
èlS
qu e v[um mirifica cu m
ar_
&
Pr im o qu ide m conJlrué
nt,
de!
10
era
l
a:
Vb
él:
re,
lru
côJ
iam pr zb ue
dr ca fontes habitationes
txt eri or a & ad [edcm reg
ab ini tim
Jla
oqs aq ua rü circüpofi_
us
qJJ
ib,
fed
ula
raç
um
ep
or
rec
(u
bores co fit z,
ipfiu5 maiorum~~~
or
er?
rti m vero tub
alt
ab
e
unt . Al ter qu
idé {ub dillo pa trt ia, pa
qu
m
rti
pa
ta,
tio regias zd es zdlfjc~r.
mo da ta
uafucce[slOne lil pc no res ce ao calidis lauacris hy be rno tép ore ac co
na ta (ufcipienees c??tlO
les
mu lie rib us ali~
s [up era ba nt, qu.oad mo
m~; pri ua ta, atq ue lli a
rfu
(eo
ia
reg
in ex orn an do provl~lbu
.
ecens plane
ml.ra~d~s fab nc au eru nc
}l\1s,czrcdsue ium en tis .D
C<
m
ite
ma gn itu din e de co req ue
xe
l1ü vero irr ig uu :=
e-x~lm~ c~rculum dedu
vnicuiq; (eruabatur.DeR
s
en
fer
Foue.1m po rro à mari.ad
~r,
bat
rel uc um ,ob fa:la[JtU~lOc prote."de
ore m i.n Nept.uni de du xe alt itu d · r. _
.um
eh
qu
ru nt, qua: tri a iug era m
Dagl
Ine lpe
ton gu ~a~J~ qUlOqu
(olt, arb on bu s variJ' S &
ce ntu pedes in alt um , in
po.r- cu.,nd tta.temd' fi
iorcm
ter
ad
ex
lut
in
ve
e
dl~
ind
e
lu
qu
cu
At
cir
.
ad
~ruran 15 re ert um
q;
c~e
ta. At q; vt ex ho c ma ri
11laùe.
o
ril
él:
de
s
~f~
iux ta po nte
Jfent, effecerut pat
tll~ pe r aq uz du Q: us
CUJ
C1t
tu m ap pli ca re naues po
ida~
rç,
vir
ter
m,
!te
s
oru
q; de
as cap~eret. Zon~
J templa mu lta de ltJ bra
Vb
t.
r~n
liu s ore , vt naues maxim
rü ,
uo
ue:
eq
~ec
m
bo mi nû ,pa rti
gllebatur,p~nt1~~s
fla ,at q; gy mn afi a,p art im
qu ibu s (pirç maris diJlin arc ex ab a 10 alla heeret.
feor[um
i na uig
JU nt vt vn a tri rem
ro
'!'
ra
&.
l
�f'
502
Liber.trigefim~s~ert~us~
feor(um in vtraq; orbiutn ;n[ula. Sed cirea mediam
infu)aOl oOlniii maxim~:m px:reeipqus ·erat .hipp~4
àromu s.Cuiu s latitud o fiadium, longitu do per 0mn,em (~irc111ii porrigeb~tur ad equefir~5ertame'1.
Çirca hippod romum vt!inq; erant fiipatQrum cufiodum q; difpofit't dom~s ,.F.idi~ qllidem militibus
intra ipfum angufiiorem circuitum arci qulm pro
ximum , commifi:1 cufiodia: ~is :mtem qui c:rteris
omnib,us fide maximè prxfiab ant, in arc,e jpfa, circa reges habitationes coce{f~. N :malia pr~terea triremibus, omnib usqlle ad eas pertine ntibus infiru
m.entjs referta,fingul~q; fuf(icienter expofita. Atq;
füc erat regiarum ttdium apparatus. Tranfe unti vero portt~s quifor is tres er<\.nt exteriores, appare bat
circl1nqu~que murus à mari incipiens valli in~ar,
& ~adijs quinqllagin~a ab ampli[simo circulo ae
portUlvndiq; difian~, qui ad os fouex quod ve~fus
mare erat,redibat. Totum vero id colebatur &re...
liql1um quidem fpatium multis & frequenti,bu~ xdificijs abllndabat, fimus'autem ipfe portùs que l:tti[çimus pIe nus erat nauibus,mercaforib usquevndique confluentibus. Vbi ob f.requentem turp<J.lll
die no.ç;téque c1amor continuUs ac fil'epitus ingens
audieb atur. Atque ita d.e vrbis & antiqu x fedis difpofitione, vt olim traditu m efi,in pr~fentia iam re~u1imus.Deinceps vero commemorare conabi mur
qux natl1ra quiue cultus reliqux regionis extiterit.
Princip io locus omnis editus admod um, iuxta ma
re,ahru ptus .. Regio vero circ a vrbem campefiris 0mnis,ampiens quidé vrbem,aIl'lbita vero ipfa motibus à mari furgentibus f.1cilis,& requabilis. Eius
longitu do tota i~ alteram partem erat fia~iorum
ter mille: à medio vero fuprà, vfque ad mare milliû
àuorum .Situs autem in[ulx ad aufirum yergeb at,
ab e~ceHjoribus locis Bore~ expofitus.Montes eius
frequ~ntia, altitudine, pulchr itudine oés qui ntlj1C
extant ; exupe rabit.l n eis vici compl urimi accolat:,um,atque ditifsimi. N eque deerant amnes, Jaclls,
prata, quibus animalia Olnnia tum fera,tum dome
flic;tabunde nutrieb antur .Sylua item crebra acvaria fingull.s operib~ls materiam affatim fuppeditabat.At q; ltalocus Ille tam natura difpof itus,qu àm
multor ,m:n regllm diligentia opiblts que longo tépore erat ~xcultus.~adrflta regio fuit plllrimum
reéh in longum vergens,'fed propte r fouei circuerutam reéta amilI:1figura. Cuius profunditas,lo_
gitudo , & ampHtudo ircredibiles diétu. Impofsi_
bile nanqi videtur tam vafium opus, eU1?1 alijs col_
latum operibus,manibus homin umeife faéhi. PicenduOl tamen quod audiu~mus.lugeris vniU5 erflt
profun ditas,l atitudo omlliii fiadium : eurnque ef{et per vniuer[um campu m aaa,lo ngitud o eius fia
diorum decem millia.hxc fànè Ruenta exmon tibus
demanantia fll[cipiebat, pérque agros reuolu ta ad
vrbem hine atque illinc perueniens, hàc tandë erupebat in marc. Defuper auté ab ip{;1latx p~des een~um fouea!,reé):éq ue excjfx per agrum rur[us in foueam mari proximam qemitt cbantu r: Altera vero
ab alte~a ~adijs centum feiungebatur.Deducebant
ex [ylUIS ,lz~na in vrbem , & alia fuis quxqu e eoUe?la tempor~bus duplicibus per fO!Jeas nauib!ls: fo~earum enllll traétus obliqu e fefc vfque ad ~rbem
~nte~[ecaba~t. G~minos ex terra fruaus ac Fruges
anl1l~ fingul~~ c,o~ltgebant:hyeme quidem IQuis be
n,~c~O pl~u~Js telIus ma~cbat,xfiate duis ex aq!l~duchb us ungab atur. Clrca,numerum vero virorû
in e3plpeQ:rir!!giol}c ~d re1lJ nlilitarçm v~ilium pjc
. erat ordo, vt fuum q~reque d1Jcç"p~rs elig,eret p,~~;
beréique. Partis auteOl euiufqi;e màgni tudo dwes
àeeèni fiàdia:vniuer[oru verO numerus, millia {eXl
gi!1tfl.S~d e~~~l~ qui montes & alia loca colc~anr"
infinièuj:per loca vero & plagas in huillfOlO~h ~or.
tes fecundllm duces djfidb uti eritnt cnnél:i. Igltur
infiitù t'u mt:rat, vt duxin oellum inferret fextam
eurruu m béHicorum partem , .ad millia curruu de
eem,equos binos, & equites,rurfusque bigam ab[·
que [ella. Vbi ,effet &qui paruo clypeo qlUnitllS de.
{cenderet,& qui ambos haqenis vicifsim regcret e·
quos. trmige ros item binos, & {ag~ttarios & fu.n.
ditores vtrinque binos: lellis armaturre milites, la·
~ores lapidum, iaculatorésque tres vtro[que.N aU
tilS quatuo r, adducé tarum millium nauium corn·
plementut,n.Hac itaque ratio ne in regia ciuitate e·
rant res bell~cx prxpar atx. Reliqu arum vero t:l 0 •
uem vrbium apparatus alibi aliter, & aliter hab~.
bat, quarnm rerum prolixi or narrati o fi~ .. ~aw·
firatus autem honoresque fic erant princlplO.Jn~Ituti. V nufqui[que decem regum in [ua proU1~cla,
fuaque in cillitate homin ibus, t~m etiam Jeg~b~5
pl~ri[que domin abatur , pupieb atque pro arbltrI O
vnl1mquenqi,ac morte damn~.bat. Imperil1m pro~
feéto & comm unio inter illos feel1ndum Neptunl
manda tadirig ebantu r, qùema dmodu m leges Hiis,
& literx nuntia bant à maiori bus in column:1 qua.
dam ex orichalco circa medipm infulx , in templo
Neptu niipfiu s infcriptre. I1liigitur quinto & pc~
vices [exto quoqu e anno conuen iebant , [lm par!
quàm impari xquam partem difiribuentes. C~J~·
gregati vero de, publicis rebus deliberabant: dll~.
gentiq ue examine iudicantes, fi qua inre prxua.rl~
catus quis eilet, damna bant. Cum igitur fo'ret l~~
dicium ineund um,tal i [e iurame nto inuicem afirI~
geban t.N am emn elfent in templo N eptuni [olutl
taud,ip fi decem feorfum ab alijs vouebiit deo gr~~
tam illi viCl:imi fe fine ferro capturos. V nde lig nJs
& laqueis .foli s venaba ntur. Et quencllnque cepe·
rant taurnm , ad colum nam traétu, in dus colu~nx vertice, vti fcriptis erat manda tum,pr otinus lU·
gulaba nt. Extaba t alltem in colum na prxter Jege s
iurame ntum e~ecrati6qi terribilia his qui non parerent,impree;!,s. ~a?do itaque f.lcrificijs de mo·
re paratis, iam eremat uri erant fingula tauri ~em·
bra,iOlpleto cratere gurram fanguinis provno quo•
que infund ebant. Rcliqlla dabant igni,luftrante5
colum nam. His deniq lie aais, phialis aurds ha~rientes ex cra~ere & fuper ignem libantes iureiur3 4
dointerpofit~ promit tebant iudicat uros [e [ecU n•
dum i'1fcriptas colum nx leges, punitu r6sque cos
qui antea dçJiquiffent. Prxtere ;llitera rum iIJaru Jl1
norq:lam fponte nunquall1 fe tranfgreff~ros.Adde~
b~nt neque prxter patris j pfius leges , ve1 impera~
turos Ce vnquam , vel im peranti obedit uros. Hx e
ynufquifqul! illoruOl fibjjpfi pofierisqlle precatu S,
bibens q ue & offerens deo plualam,ad cœnam fe {3C
neeelfaria conuer tebat adqentante noéte: igpéque
viéhm arum ferme iam extiné to, finguli eerule a!l1
colore, & qllàm pnlche~rimi induti vefierp,ac pe~
nes hofiias ambuf ias humi fedeotes noétu,totum~
que igneqt in (acris ilccenfum extinguentes,iudic~·
bantur fimul & iudica bant, fi guis eorqm queJl1piam tanqua m legum tranfgre{Jorem accu[auilfet~
Pofiqu àm ver-o iudica uerit, diésq; illuxerat in ;lU·
rea tabula [entcntias in[culpentes, cas vnl eum vç..
fiibl1S monl1meJ).~a flf(u~a poftcris) {ufpçndeb~o~f
.
LeSes
�Cr,itias, Vel, Atlanticus.
a, reg unt yrol~ges aUtem & alix mu ltx circa (acr
ft.Ne nun qua fibi
~ma: fi ngl1lorum,fed ha: pra:cipu
crent omn es,
Inte r fe bell um inferrent, imO[llccurr
regium exrum
ip(o
fiquis aliq uai n ciui tate genus
q~emad
llne
com
tirp a:e agg rede retu r. Cum~; in
omb us
aéb
ws
ca:t
;
lIlodu [uperiore~, de bello deq
rriblleeri
gen
o
ntic
Atla
deliberalfent, imp erij ius
uem
aliq
s
eriil
adu
tem
rita
han t. Ca:dis aute m auto
e~
es
plur
nifi
nt,
eba
ced
con
cog nat oru m, regi non
e~~iam c?n,u~
d~cem Hllàm qui nq; in ea,ndem fent
a qllx ln IllIs
enu
por
;
amq
tant
;
nllfent. Tal em itaq
ine ad hçc rur~
tun c erat locis,deus cereo quo da ord
ur, occaGone.
fus 10ca ded llxi t, tali qua dam , vt fert
illis diuina perM ulta ünè l? fecula, quo ad llatura
adiu inu m 1?efeuerauit,legibus obedieballt, & erg
era,l1r.~agn~fi
nus ipfis cog naw m benignè affeéb
tatJo~e,s HlCx nan q ue illo rum anim is,& verç cogJ
nt': lqj, &
ude
cran t. V nde & modefija vteb antu r,pr
QE~
ent.
d,iif
i~ his qua: aliunde & quCE inte r fe inci
tlll
,fcn
pra:
ta,
omn
clrc a fpernentes prx ter virt utem
.ç
onll
qua
t:ln
,fed
· effercbantur
Parui faclebantiimnet
Ia.
cop
mq;
u
ror
,xtc
quo dda m exif a ant , auri
i in aUN eque velu t ebrij gem ino ex alim~nto f.,él vt~o
vero
mo
t:~
ban
rra
quo per inc ont ine ntii abe
comm~nl ex
te foo rij acu te cern eba nt hxc omnl:/.
[ufclpere:
ami citi a vnà cum virt ute incr eme ntum
pcrdi ha:c,&
ho rum vero fiud io & admiratione,dif
oad in eis mens
virt ute m ami citi amq ; deficere. QE
t ~ua: ii'p~l
talis, & natl lra diu ina vjgui~" creueru~
o dJlll 11 a [ors I.n
n.arrauimus om nia : po~quam v~r.
reru m affeéllCIS lon go abu fu creb risq ; mor rah u
anus pra:ll.ahus jnq uin ata cua nui t, mosqu.e hllm
ferre pr.x[entla,
luit ,tuc prim um qui a non pofTent
cos qUI ccrnere
d
ded eco ri fllc cub uer unt .N am apu
antur,cu~ puI :
pot era nt,t urp iter affeéli exifiim~~
ent. QE l aut e
che rrim a ex .pretiofifsimi~ per~Jdl~
e non valelcer
mfp
rec hm ad bea titu din em vIam
t maxi~e,
?~n
uta
p
,
han t,ij eos prx clar os beatosq~e
& VJO:lte
ldJt
cup
edl
hab
Cllm maxime iniq ua plus
deo rum Jup iter
lent ia abu nda ren t. Tun c [.,nè deus
fi_ hx: ralia
qui reg it om nia legibus, qUÎ<lue po~e e al11mad:
frup
cern ere, cum dep raua ri gencro{am
et,' vt ade pu
ve!l
r~
puni
cos
que
jnés
hom
uer tere t,
sql1~ c,ua:
Jore
J11n
tem per anti am modefiiorcs çonc
t.Ii~lma
nora
m.ho
eoru
dere nt,d eos omnes in fedem
dl [hr~
mun
JO
med
ex
con lloc auit , vnde tanq llam
con fplt,
fun
eçra
[ubi
no, qux cun quc generatio~~
.
r[us
exo
efi
1ic
ciu ntu r. Voc at6q ue concdJ0
)
DE E ST
1''''
,
DI AL OG J.
FIN IS
P L A T O N 1 S D E L E..
V M~
G 1 B V 5, V E L, DE L E GR l
LIB
T
v
E,
N
IO
LA T
v
1> 1 A L
$,
G V S P I \ . ,M V $.
N 1 V
P.-
...
'ICIN~
MA II.S JLI I
A JI. ~ V 14 li
...
!'I
Tr
idém agna nim eLa uren ti,tr ia
-SE c~r.u1 .m apuhdPbn' Ci~o~laplpene
a,Sp cra.ent ix lum ina, pyth agor
li ' .
pOtlLslmum a ulr
m habe mus af.lel1tJ,a~
tem. & plat onem Com pert um aute
ndo, Sdocratl~ vero JO
mpla
cotc
in
is
mag
quid em pyth ago; a:
lan 0hPanter ~tq;
emp
cont
agen do mag is plato nis deni q; in
~yt a~orç
tam
m
plina
dlfci
erea
Pra:e
e.
agen do conj jfter
a' comul1l hOP.lInumfiCQ n
1
.
,
.
,
cu 1anua m,q uam Socr aus mor a el
Jnam pe~
. Pl~tonis
fuet udin e vide ri rcm otio.rcm
---- !c:o dO~~
. - -' -
P:-
5°3
; ira diuinG eum 11umano
culaciuam pari ter& mor alem , vbiq
conl ùetu dirli facil a
1I1um
hom.
\llni
,com~
&
vt
cont,e mpe rare,
diui na xtern .1qu o
ad
wes
hom
l
hmu
pofm acco mmo darr , &
tere;! Plat onem il
prop
cil
1
conuereere. Ncq ; vero putalldu1l
.ellè diue rfum
colit
illa
Ilum
i
qual
os
te.qu
ocra
Pyth agor a&S
quen d" vt it~
i
qual
nij
inge
fq;
vrrlu
acq;
[ed mixt um poti us.
am't nodo
quod
vc
ell1,
.1tOr
J~quar.d,iu.ini,:!.L~ hU~lanllm mo~er dUtlC3xat diui nû fuilfe
lllum
II1ge
em
qlJld
1!lIs
lt.IU
dlC! pOes
oné philorophi~ hum a:
in Mill otel e ver~ & cxcel is poil Plat
ter & hum allû. Q.!l or
pari
nü
diui
num tantu m.fe d I11 .Ph~one
legu mdif poli tion cm.
encé
pr,cf
s
Jmu
11ler
mcm
V~
1
fum h.'cc
Pyth agor icam perf onam ,
quon lam ~b Ipfo Plat one non fer
v~ro per prop ri" Placoni
Jln~
~el Socrat1ca~ vt ~o!ercç cera,
rla viam quan dam in.
InlU
non
Cur,
tradl
S
nobl
na
perfo
s
lpliu
neq; nos per abellca &
,
ncre
obri
U
med
ana
~er ?lUina & hum
infe riora dedu cere .
ad
n
came
c
nequ
lI1Ula quxd am trah ere,
agor ici mag is fint
Pych
QJla mob rq ~ecé iJli de Rep~b.libri
l~lac~nica; IIIdicéis
mag
s
le~e
v.ero
.
lltes
atq; Socratlcl:pr~fe
dl(pOhcio prçntlS.
Opt3
&
t
[uen
tlS
tur.I IIa Refp ubhc a voue
e IlequCut, ad
nder
afce
fens lir c:Jigentis:, vt qui in ardu u illud
accedere. 0ltur
gnel
dedi
non
s
colle
res
entlo
hos faite crem
f~lut~ noll~r ~)l:Ito prof pi~dera ~uanta di!ig entin hum anx
vlde n honl lnlb us adm iraCIU,qUI non folu m per ardu a vu!t
facili & prop itius elfe:
dus, verumeti:i per decliuia quxd am
t hom ines li nolu a
cogC
lion
ergo
Hic
omn ibus atq; falut aris.
ittet Vt fieri tolec
perm
ia,
rin tinte r fe facc recll néb com mun
irsim usau riga
caut
n
tame
lle
.Neq
derc
pofs~
prop ria fin~ulos
mam aliar u
fum
er
prçe
Nam
nas.
habc
noll er Om1l1110 bxa blt
Iiceae vitra
i
necu
~,
ncic
, diligentia~ legun~,prudentl~si mefa
ccnfu amp li filOu
term
m
lOcrc
lI1ed
em
qUld
cereum & Ilium
altjs obti t inopia,nc:ue cocare ,ne alijs q llidem copia nimi a.
r, mul ti inte r patr ix fux
ganr ur,id eluod miferabiJe elfe pura
na hic l'llaconis Cu b ipfo
perfo
auté
d
Q9à
dici.
vina s e!Te me:n
em mod ellix grat ia
quid
id
&
ine,
Athe nien fis llOrpitis nQm
is per/picue apl'a rebir ,cx eo
late~t, lege nti deinccps ex mult
inas mél: Julif e Refpu. 0gem
fe
it
mab
p~a:Ctpue,quod atfu
s Grx caru m le"'u opli tribu
à
rc
dttu rus auté lege s Grxc is,iu
,Lyc u rgo,Solgne,adi~
inoë
M
ipit.
o'Icc:
s
lege
bus
itori
mis cond
opei mam ex cuna is
ira
aeq;
:
niEs
inlle
:lns,
,muc
men s,ad dens
tuat ciuieOltcm &
coili
o
initi
ab
uis
quam
com poni t form a.Et
nom in4t potiU$
é
tiou
poli
m
rc&uJam gube rnan di,ta mü legu
in qua ro!Tc(siones
ate
ciuit
ca
in
m
onia
Q.!!
u.b.
quam Re~p
varias cocrouerhas, Iites .in, funt prop nx 1l11gulorii, prop rer
quib us con (Iitucndis OIdmis.ln
gibu
iuria s.mu lris opus ellie
~is diui ni Plato nis inge r~~dû fim~1 & c:I,em~n~lIsl.mû n~ta
tc vir lingu lis legi bus
lIIta
benJ~
l1\~
I11ltg
m
llIu,e xc?g tt:lt e~lI
anifs ime ciues adJlum
s
ulbu
na,q
proc rmla quçd a exho reato
t filtj legu m illis
velu
fp~)I1te
du~i, Iibe nter ,parere:. ~elint, ac
inul ti p<lterc,ac
nnis
tyra
J
qua!
t
fole~
ah)
obcc}>C,re nt,qu lbus
rillm fubt erfll impe
earii
entia
pro vlflb~s vel frau de vel V10l
& pœn as proddit
min as,a
gcrc :Add lt v~ro p~~ mul ta etiam
noue rcam .
Ced
dt,
iudi
é
matr
non
,
ClIam
a
pter 11l0s,qUl pun
argu mériü
prop
gi
dialo
um
Defcend~mus iam ad prim i Leg
Min~em,ar
ogû
Dial
$'v~
epm~
~onu
adl1
~eS
O~TlI
tum ,u puu s
ad has legcs acc:edat. Acce
gum ,~nru~q; Ilhu s legat,anre~u'l
dilig éfer ob{oruaçuri,&
da~t l~qU<l tanq ua & leai onib us eas IlIJi Ilis obed ierin t,in
n
oqui
i.Ali
atur
feru
tus
peni
aéh,o nlou s
wiul liriç q; noei tii & mi·
telh gant fe poil tam e:xaaii iufii tiç
pecc aturo s. AtltcnienJis
non excu fatio ne & maio ri crim ine
a prop e Gno fum otfe nCret
io
us
ofea
o,pr
Plat
cil
hofp es,id
CretéCem, quem vna
iam
Clin
,&
oniû
da:m
dit Meg illû Lace
coJoniii inde deducevt
rant,
cum noué alijs GnoiiJ acce rliue
dare nt. Hi ergo duo ad Ils
lege
eiq;
r,
eren
cond
m
vrbe
,
rent
ac:cedebat : filS faau s obcrum loui s antr u conf ultur i de boc:
ri ~rent inee rrog auit. I1afrù
~
uidn
uius Athe nien lis hofpos,q
t. Veru m cum mul ta
ruo
onde
refp
ef1ë
uros
gitat
exco
s
Ji lege
on~ ~aud fatis abfo llçfii
te"ql
hofpi
ab
i
de legib us interrog~t
Vlderetur, 0 bfecra,
u~
tslm
uere nt,& hofpes inls ad leges apt~
ii vni! cum iptis adtued
Inlli
us
legib
até
ciuit
ad
vt
,
uerû t,eum
ante omn ia prin
~s,&
hofp
ergo
erac
iuta r acce dece t.Ob temp
ener ût,e' xpo
peru
lnes
ho.m
cipiu m à quo & per quod leges ~d
legu~ perq uirit h.de
Delll
phu,
l!ofo
e,pI1
.1tqu
c~t
nit,d eu fc~li
Jutllam apUTIQrû ciuil iii
nem , doces elUfmQdl fine fore tran<
u fieri poec{l futflcièquoa
tioni
puri tace m, veritaris contc:pla
er~amq; defc endi t •
~lat
m~~
f~r
m
leg~
ipfam
ad
tem. Tert~~
efi omn is aneitelllS
,
~ran
lnfp
u~
11lIb
Lege s aute a Deo h~1l)
nes noll rx
ratio
&
s
telle
,
Iabn
quita s,tel les & mul p PI~to1lls
atq; in The olo,
ufrx
a.dd
is
m~nt
~rgu
ru~
,ogo
i~ mult is dial
icma ta:. "rof eao fi nagla noll ra, vbl cfe rcllglOne: agltu r,cof
diuin a: prou iden tix
mu~
~ura qua: nihi l aliud eft quàm infi
vide tur ince dçre ,
lde
prou
e
unqu
ntum
vblc
e
~t<iu
,
1I1firu\Uc:
tia duc:iqn, fines
iden
prou
ipfa
,ab
non ducu Ip~ol f~lplam)(ed
lèrib ente ,& natu r;e prou t
pra:
a
[elpf
ln
&
~
Dcsq
~rdJ
um
l
,
omn
nequ c abun dat Jupec~llit InCCflbcE~e:1i lDquam n"tll Ia talis
fluis,
�50 4
Liber trigefimusquartus.
f1uis"neque in rcbus d~ficit necerrarjjs:ce~;e diuin. a ~r~uiden;
tia 111 rebus necefi":tn)s llunquam deficlt, Ncccfl~pa vero
efi hominum gen-cri aliter oon potenti viuere congregatio
mtltlla, Ne.ceflària quoq; lex congregationi fimiliter procul
;l lege Cubito pcri~ura:, NecelT.uia rurCum legibus diuinaefi
autorit.a s, ne vel negligentia obColeCcant"vel fraude & viQICl1tia confringantur, Nece(faria tamen comparanda: autoritati,diuinx,t,llm Clnfr~monia vitx, tum pœl1a Cuper h~ma:
nas VIres oml)lbus admuanda.Q9amobrem prouldent,a dei
qua: linglllis elementorum,plamarum,brutorum, membronan rpeciebus & viibllS neceffaria proCpicit , multo diligentius perfefriCsima: animalillm !peciei colenti diuinitatem in
fa~ciendis legibus appri';1e ralmi hominulll necelfarijs detHe non dehet • Adde quod neque potefi princeps vllus vafiamciuitatis nauem quolibet momento procellis & periculis illnumeris agit~tam, abCqlle cœlefii Ramine ad portllm
vCqueperducere. Ergo deus tum occultis inCpirariolliblls animorum,tum miraculis manifefiis , quoties neceCsjras exigit, & rClIelat myfieria legum, & Cancit palàm atq; promulgat. Propterea exordium plata legllm adeo iufiis felicibusq;
inchoa~ auCpicijs, deum non abs re ter fiatim in prillcipio no
mina,ns.Tres enim hic ,!iCl'ut:l,nt fundatorcs Icgum,ûngllliq; diuino indigen.~ patrocinio. Tres quoque imitantur au:
tores legum,Minoem, & Lycurgum, atque Splonem , Q..!11
& leges in tria numina retulerunt, Iouem, Apolinem,& Milleruam.Ne~ueid quidem iniuria. Sol enim planetarum dominus potentiam, Iupiter c1ementiam, Minerua fapientiam
c::ontinet . Q9x quidem tria totam legis naturam perfeçhonemtlue compleétulltur, ~id enim aliud effe dicimus le~
gem ,E,!"a:ter rationalcm quandam regulam cereo quodà1'i!.
-prdme aa bOlll1m [ubito pcrducentem? vt autem ratio & re·
LI a
ordo infir, neceOària omnino ~apiel~tia efi. Pre~erea
vt per ucat ad finem atque Ceruetur, 11l pWllIS potenua efflujt, dcnique Vt ad bonum, id efi, ad cuiurque comn10dum,
IX commodè benigneque conducat, magnopere c1ementia
l'roui~e,t . Tri3itaq~e apud priCc?s numill3 diuinam ~ef~ren
ua tnl1l,t arem, le~,bus ,ne~effano conrulunt. Atque IdC1r~
tres fimIies dotes ln prulclpe ad ferendas leges necenana::
lUaicantl/r. At Cjuoniam perfeéhs inuicem hac oportCt cqn,.
-:: currer.ud perfeél:as leges confiituendas, id vero huma na
facultas prxfrare nOIl potefi, nimirum ad legum exaétlfsimam fanÇ,j:ionem diuino efioplls auxilio . 030d autem nouenariU1l1 annorulll numerum platQ & in Minoë, & hic Ca!..
pe repetit, ~ua{j neceITarium ad leges ab ipro loue diCcendas
110minibusq; tradendas, fortè (igl1ifica~ nouem angelic;tTlUll
mentium Qrdines , per quos velut interpretes ipCa legis GU}cienda: ratio ad homilles VflU transfermr . Omnes vero hO$
ordines legum interpretes Cub vno Mercurij nominefignificat i~l Protagora. Neque vero te lateat nouenarip hocio
ûngehs numero non Chri!l:ianos Colum vti, red & Plaronic~s, pr,a::cipue Proclum atque Syrianum, quod in Theologla Catis oftendlmus. ~id vero? li nonenarills hic ligllificet
trinum ~oçe~ria::vfum, tr~numq. ra~ientia:, t,riplicclU quoq;
c1emen~,a:? vldehcet vt tnum.~\Iodh,b~t tum 1~1 lege ipfa lit,
~u~lln ' ,udICIO m~l~ra~us,l tlllll 111~11I!l:ns ~ Ip~a executione lUdlclJ? Preterea llllpllS rerllJll afrlOnumq; pnnClpl)Smed!jsqu.: & ~1~ibIlS ? Tria ,vero t~ r repetita , nQlle~lrium, manlfeile per~clUnt .\ Sed ~llrna~ I,n Repubb,ca ab 'plis Mlnerp:x: [acns,hlCvero a [.lC: IS lOUIS dlrp~t~tlOl)lbus ~lInd.'ltllr exo
dlUm? An fort è, qUOIII.'lU1lbrplltatlo Ilia AthcJ1ls habetur,&
de anti'lua Athenarum vrbc M inerua:: dicara: trafratur: l!ic
'llero in Cretà de Cretéli vrbe a!Jificanda côClIhtur, prope Ipfum louis téplCi,deq; legibu5 M inoïs louis lilijs in prÜlciplO
verba fiGtlhn potius forrpa illa Reipublicç prior cafiior erac
atq; Cenerior, Palladi maxime cogrua:h;ec vero paulo indulgétior, & Cua 'luadii humanitate lpui conCiliés? Sûm:ltim &
lIic& ibi àvotis Cacrifici)sq; ciuitads naCcéris felicitaté a urpiçamur. MittodeCcriptioné logi huius itineris, & Cacros lucos
& arbores 'f€plo dicatas,& :llia multa qu," cômL!tu delideraréc
p~tius quàrl1 argumétü, rofi vero Il 011 ulla qua: alJegori,c~ do
f:.t: t res liumanas prçCertim publicas Il.o n potre abCquc: d. I~11l0
quoda patro~i~io reac componi. i.deo ' · ab !p[o cleo, ~1I1 1<;pU~ ,&'pf1nClpIU efi & finis,e e legum exord!um faclelldu,
HlCljH.t 1;\111 paulacill1 de legu fine perqiIlferc, flgnificans ha.
pl,?1lin~111 elTe diuinu cultÛÎJl, quandpquidé ciuCmodi legi1
p,llput.auone ~d tel~plll rouis proficiCculjtur. C Ulll igitllr Jegll~n til1lS vltlmlls (IC louis illius cultus 'llll fecit rr)undu, de,i ltq; mundo leges , & nQl>is, nqn immClrito fiatim negar &~
nemlcg,ulll elfc Martis cultum, interim modefre Minoïs &
Lycu,r~, leges eme,n dans, quod nQn tam ad virtutem ~pCam
ftmpltclter refpexcr!nt,quàm ad belli cam declin:luerint.PrQ~
fefro leges deben.t I1lud potirsimü in ciuitate habere pro fi.
I~e,ad quem, quah ad ~gnum omnia dirigant, 'luod à cunfris
~lulbL;S rr)ax~me QmnllU~ ell e~pe~eu4L!~: Pugn~ vero atqua
?
?
. '
.'
vi0:0ria cum laborum , m~lorumq,; p,l cna fit, non propter(~
qUldcm optanda efi, Ccd ehgenda pOtlUS propter p:lcem, tU
tamq; vita: tranquilitaté; qucmadmotlum ne,mo I~~ exop~at
viuere, vt in perpema âhra morbos pugna, vlétonaq; vedr :tur.Cocludit tandé non decere fiudia pacis ad belltc.l,Ce co·
td,bellica potius ad pacis fiudia pfficiaq; referre : pac~m vC;
ro ad expeditu liberumln veritatis deiq; cult,u~. It~ hls v~ro
p:o_ban~is i~Cu..111 bonoru genlls in ~lll,ta~ dl fin? U,lt ,Cp~c;~~:
dlct:s alla qUlde elfe humana,aha vero dJUlI1a:&,a ~1~.In1S, ra
mana pendere:h1ll11anorÏtautem,qllç longe dJUlIllS lIlfe,r;o '_
iudicat,primum elfe [.'witatem,Cecundum formam,tertl ll
'res, quartllm diuitias, horum vero bonorum ducem ~~I~ e <:
prudelltiam, duce;n~ inCuper diuiuoru,~ pofi pru ~en~I~ ; ~q~~
exi!timat temperatlalD,poll hanc.lldhua,m, po!l: lU!l:m,\ 0 _
titudinem. l'rofefro & hic li gnihca,t, & ln qu~r~o d~ RCP:_
blica explicat,tres animç partes, ratlOnalem CCIl!cet,1I",aCCI /
lem,concupiCcibilem: & prudeutiii qllidem in Cola,ratlon a::
fortitudinem in fola iraCcibili elIe. Tu quoq; pone III Cola,~
cupircibili continentiam . PQlüt vero Hl cunEtis Ii~ul pal:tIbus temperantiam atq; iu!l:itiam, & vrraoqi no mlD~t C1t1US
anima! conConantiam, Sed tempcrJntÎa quIdé i n atfcfrl lll~,
iufiitia vero in afriblls conCollantl a tit,E til la JÎt anima:,fa,~'tas,~xcanilUa: l)ulchrit~do.At, pruden t,ia, ~clllus: fortJt\~
vero,manlls.SI Cubfiallt1am a1ll11l X puntatemll; contemp ,{i
tioni neceff.uiam Cpeétas ,iufiitia: temperan~ia l~ ~!1tepoll.e, 1
humanam rp eétas conCuetudinem,prçpone lUfima:O mlliOO
vero prudcntiam cunfris qua fi oculum pedibus ~tq; dU.CCl~l:
At fortitudiné conrinentia! amepone, Nam fortltudo Clr
ca diJftcilius verfatu r,doloris [cilicet tolerant!:t, & contlttr
tix oJf'!ciü, quod en vincere voluptates, in Ce Ipfa cO~P : ~
tur, Vtranq; veroiudicato temperantia iufiiti&q; lIIfe nor[~
Ha:c enim duo integrum a~lim~a: toti~s ordin~m mag ls Pfa.
fident duce prudenria cOnfiltutll,Ex lus collIglt oportere '.
torem legum & ipfum referre, & referri iubere.hul1lana <J,lll
dem addluina,diuina vero,id efl:,virrutes ad mentem venta'
t~ diuinitatiq; dedita,Dl1U? ve~o de fill~ I~~~m difput~t,O~~
Clum quoq; jpranll:n,col1d~tons exponJt:ldq; Cummauill _
vult,Cumma cum dlh genua totam ciuitatem colere qU2h a
ac
grum, vt exquilitam de e1igédis Cerendisq; Ceminibus habe
ratÏonem, Deinde deopporeuna planta: cuiuCq; cult~ra.Itel~
deextirpandis fiatim ab initio noxijs herbis & rentl~us, ~
niq; de omnibus ad maturit.ltem ruo ordine perduced,s, ~
vero inter hxc aduerte,turplOré haberi qui vOlupt;Hl~US ce
dit,qu~m qui ClIccumbit doloribus. Item forcis viri ol tCIU~
elfe non Cohl metus & periclIl.l fuperare, Ced cup,d,~ar~;.eJ'~
coërcerc, Pra:terea neminé recure iudlcari po{fe foete,nl 1
inter labores & pericula verCacuç flrenue fuerit, adde & III r
in ipfa licentia & illecebris volupratu1l1,i'n quibus prob antil
propriè continentes,ipCe qllOq; tùerÎt comprobatus.Arl1I7r~:
non effe tutum vel hominé qui fortis lit futu rus, procul a tl .
moribus,vel eum qui futurus iit téper,1tus, Ceo([umab OI,JlIl~
bus volllptatum illeccbris educarc, Pra::terea torum condlt o
ris leguD1 filldiu1l1 circa voluptaces & dolores opor~ere.ver~
[.11'i, vt duo ha:c qllafi bruta frt(no ~lon careant. Si enl~l frÇOI~
cohibeantur,facile felixq; vit;!: iter e~atlit, Si nul,lo cO,erceal e
tur frcno. dIlflcile admodum & wfel!x. Norabls & Jllud d
Athe~ienfiblls d,~ii, probos Athenienres elfe pra:cip~e pre:;
bos:propterea quod Coli ruapte namra,& diuina quaJa, Cort :
nullo cogente vel pertefl'ente,f!nt probi.In his Plato h bndi
c;;t,in 'c iuitate male infiituta,raros 'luidem fore ciues bonos,
[et! illos fore omnium pr;l:fianrlrsimos,Q.goniam cum null a
diCcip!ina tales eluCerint.profefro diuina quadii Corte & p~r~
fefra natura faéti fillt riles,quorum ctiii tama fit exceIle n[13,
v t communi contagione non inquinétur.Po!l: ha:c fingulare
id cuiurqi artis totiusq; vita: pra:ceptum confiderabis. opot;ere eos qui pra:fianres viti qllouis in fiudio euaCuri Cunt,ll~tim à tenerIS annis id ip[um tam ludendo quàm fiudendo III
ftngnhs ad id conducentibus meditari, adeo vt virihulll llll "dlorUiII.t~ommodatiCsima pueris prxludia proponatur, a~~ 'lue l .a,)u?enti~ll:n animi in ~rnorem iUius potiCsi01ü,ad,d uca t.ur,quod 111 vtrll~ a:tlte ferio Cunt aétur i. Inter hçc dlCClphna ~
ftcd~finitur.pifcipljna etl:,ea vitœ t1:atim ~ pueritia ifr!t~tlo:
qux III amore VIrtUtlS i!@latiItladducitanimum puerile. Il
lius inquanlvirtutis pra:cipue, per quam vir faétus imperar,~
rciat atq; parere. Homin~ vero oporrere & .inCuper polfe dlfciplinam eiuCmodi à teneris annis habere, per iIJam q,ua: [~.
quitur humant( na~urx defcriptionelt,J apte confirmat:lIlqu't
enim,hominem edi vnum quiddam ür,habere tamen mul~a
in Ce atque diuerCa, interquœ tint tyranni duo amentes qu~ '
dem & in ter fe contrarij, animum difhahentes, DoJor atqu~
Voluptas : prx rerea opiniones futurorum bonorum atq~C;
malorum, ex qllibus appetitus conlidentiaque ad bona~ u~
mor autem ad mala nobis [uboritur,per~urbationésqi ailloli
~miles. Pr<t~cr ll~~ adçfi iudicium rationisldiÇj:an~ quid ho-
m
'!'
:J
\i
f
,
.
,
n~m
�-
Jat.dia1.
, , De Ieg'ib. Va"eJ,l egum
1
,, '
'fimo 1 ln vno
,
vcro CIU
rUm melis lit ',<lUI'd"pems. rud'IClum
icd.Quol1i~m
publ
lex
irate
nclU
i,&i
raef
quo que lcxr nua
rat t'Ife COIll dixc
rli,
diue
tam
s
rcbu
~x
vero anima vnum
alîa mUa~gim
r
iQte
r~,Ûtum , haud ab re fllbiungir. h~mlllénS dlcenrem. miraclllmlta
lm
clIrll
u~ eO'e41UlIlum, Mer A ' l'
'Iiunt' genera, A ur
ru
lum tru
1um
, Ingens homl'nem e e. Illm;! immô
i3(imt,autex
requâexanimo t'm rral
ellur~tamexcorpo
ortalia, ex cor,
imm
quid
a
anim
el'
,aut
alia
Vttpque ~ort
ll:ia.& xche
cœle
re
gene
em
quid
o
pore ver,o caduca. fn prim
rur.ln vIti
itten
nom
ones
dxm
fiue
dij
;ûue
funt
rca, & ~ërea
q. aquei
ones
ggl1
homines
? :~, ::~~e~'nc bruta,~d ih.mediQquoq
orpora
ume
mon
uedœ
orum
lmh
m.eO
......"";';';'; 1.Cuexco
(".~,.,~
ilfoluiqu3ndoq;
rur,d
onan
omp
rijsc
ntra
nuna
( 1Icuf11u
atferunt. Sed exteris iam
) po~u~r: perturbationesq; aliquas
a & eum dil~'II1USy~
~~lfS1S curnam\ho'mo ' ~irac~lu~? Qui qr mortahs ,mIrU
eum
1:~
Jn6~
s
ahbu
\rum efte~m a ~ort
culum&appcTlla
1um' mlrâ
'
na. Sed eur dlUlI
i ad, dtui
fi '
ue affic
quoq
'd ' lll
ft d' .
'
m: vt 1ltutu
tur' " u.oma
enua
ul
apro
IUln
eH
mlta
''o(,,!
œ
anim
s
nali
ratio
di
Il1xus d~cer ,1 deo quidem opifice mun
m czteris naru,r:lln
fubfla~tJa~ ipfam ac~epi~us • ~ dijs a~te
01ll~US denlque
~XIl1
m,a
nor~
~nfe
ne
rarlO
i~:ndam Ylralem
fUI/fe vel ludo
dl's
a
1lnem
pl>ra. ~od aurem addlt, hOl1 lige:ludo quidcm f.lttllin
veJ fl~dio quodam effe ttu, fic intelaJ
terrena ar,!ue vicifSlI1l
elfe, Il anima [emper à cœlefiibus
immuta!>iri ~plldDcu
~â
n~nq
a,ns
uaû I~dendo tranfmigr
modo p~n~ eJftél-or~s
dt!de qUlefcat: fattul1l vero:fiudJO, lt 1doquc ht Iml1lucabdl .
qU31
1us
anill
deum
eos, e1fefrorem
onis huills parrcm eli.
ter permanCurus, Veram vero dilillnél-i
audet. Pro~ablle ra ,
110n
Plato
hic
re
gcredebeamus,affirma
1inem ~udlO qllod:i
llle~ hab er, vr hic alibiq; fignilicar.ho~l
ll1,~lquls ~utem
H~CU
onfi
tusc
pou us quàm ludo fuifTediuini
vel.t, vr üglllfi.
Ha
rc
lege
m
rexru
nis
rlaco
hune
m
'lIublguu
lIs con(}ituculll, ab
Cet veT hom inem e1fd diuinis animali!>
m~l\ ris compolir,~',in ,
afb:is incelligac: vcl elfe ex animalibll,s
a placone PO(!C ICX
lllan
tel!lgat parres aJfefrusq; anima: oom
Repubhcd & III
dc
nono
in
ret
appa
em
an,lmalia. Quo d quiJ
lt pofi hxc ad
ccnd
DeC
ris.
PUQcipio Pbx dri. Sed ifia tu vide
perfe éhm tamen difci
quçdam, ux & û leuiora vide:itur,ad
nece~aria Cun,t:qua
~Iinz traJitionem moru<]; probarion,empem
mlles,Multca ve
sq;
dine
ueru
onC
lia funt ftudia muficx,c
ecompra:hendlt proto comuniCsima quadam fignificarion
in fe~l11,one. C.lnt~.
folum
,oon
porrioniscuiuslibcr ordinem
grauaq; conUlUI,.
ludo
ue
quoq
ico
n.lfi
gym
Ced
u.
.falt
follo
mpol:ra elfe de!>enr, vr
lIxc quidem omnia ita in 'ciuicOireco
amenro,CubJaco_cor.
omn i percurbarionum vitiorumq; incir
~, x,ordJtur aure dl,cnr,
ép~re
cOllt
pus & fpirirum animumq;
~. atq; VIIIO dlluIJ
conu
a
a~
quad
irare
rrun
pUtationis oppo
s percurba[Jonobl
tas
wna
nead
elfe,
CCns primo cluendumetas
, Hxcenj~l Ci, t~mere accefferir. &
nes accedar quoq; ebri
lm pet liS auger,Pro
r.ttionis otfÏ;ia minuit. & perrurbaClollls
videlic~r caurione
ea
,
vfum
mer~
arq;
m
bat ramen conuiui~
c~bl,r:Hlc vero
exph
lus
Ceq~7llrl plall
adhibira,quam in bbro
ex hbe non Illttrdum
adid potifslmum con ferre IUdlcar, vr
deteganrur:roler enim
VCIl meri. mores homÏllu in cOlluiuijs
~rg~p,rud~ns iuuen.
llic
:re.l
redd
;,
impudentiores audacesq
VICI
erClm
nu pra:f
' )!, Imp"uden.
nfis luue
Ir. f.
'
turis cuftos depr.a:he
.
ncs eClam ln
luuc
e
lcer
auue
&
nr.
pote
us
ria & medcri faclh
re pudorelll, Qua n
ferua
a
iCsim
dent
illlpu
ium
omn
ebri etate
timor,ex co con·
\ fi udor id elldcdecoris & infàmia:
"
t'
"
,
P
tUrpll mpn mls
lt
&
1 vero tob liuiuClllodi mc~um inucnes,
, qu6
15r
)
aaudaéter aggredJUnt~r.
, Il1etuunr, & honefta,quamws a!du
omnlU~l ~am pa~e qu~m
llne
nux
ub.
~xquidem duo relp
In,
um anll11
ClUl
ad
q; d' hxc
ur, tdeo' ft
dere.lS
inten
d bet
bello nece/faria iudicant'l'
e
10
Clllu
Igen
fiun den da, 1egum1ator d1
S, CL 1.
AT H EN I EN S 1S H 0 S P E
M ENI A CR E TE N SIS ,
CE
LA
S
V
LL
GI
D AEMON IVS .
~
a
*'
m,ô
E V MN E an aliq uem hom inu
fam
cau
u~
~ .~, hof pite s, ~odendarum leg
es,
horp
0
m,
exif iim aus ? C L J N J. Deu
d
apu
rere
atTè
et
, v[ dec
' > ' , deu m inqu :1m
l
:m~
eda
noS qui dem lou~m-, apu d La~
.
eXIlaOS
s
nI os vero , vnd e hic efi, A poll tne dlét uro
An Ho lBmo. N ann e? M E G. Cer te. ATH ENI EN. ~ouen
Mir~oa per
Ille ru fecu tlts itad icis ? Nem pé
[o!t tum , e~us mo ·
re
pcte
é
[ion
ocu
Jliu m patr Îs coll
i9l l
r.
50 5
'If
l
cl
s nue
nltl s cJll itari )IlS vclh i lege
mOt llnl1 C
ma
'1
,
li ' (J(
"
teru ne. Fr.l trcm
caO lt, po L1J e. LIN . IC nof iri
fi
ilIl is cni rn nom -J
911~q;,eiL:s R ,h.ldan~anthû (au J Crcr
el1{(;~ qui a [lno
c
mqu
Il
lu(l ![Sll nu fllllfe. E
,IC
f
U'
" lllq ' clJf irib ueri r h:ln , 1
'
f l e!LI
vnlc
tl!("L
con
em~
ail
,C
.
'
s'
mll
nfe
uur ûce
prof céèo bus ,
cgJa
Egr
~.
H
1,1
T
/1
.
,
•
"
q
qui a in hll ~Tl.lXJm~que ~ho 10111 ~ dJ g na. Veruol11edu caei db
amb
ibu
leg
arq;
s
nbu
llIli nod l mo
non iniu cûd ü for"
tu (cili cet arq; hic, {per o nob is
l 'b'
'b
"
'
~d
'r
ofi
dec
fiin tere und û
Il ac cgJ U'
J
IJtat
Jsc~l
Ill:
J
•
'.
antr u m tem plû
dllf :l a~llis. ~ fi alite: :\ G nof o ln
,fc~ ionc sqip cr
~Oll1S vll,f.1tJ,S, vt aud iuim m, lôga con uen ir VII1 xfiu
in
vt
lç,
ribl
Ipf.1m fub altls arbo
- cnie n eril'' tre
' , ur xtat l. cou
t Ni l
t: fi
h rolX
,
un, Oul'X Iglt
,
r.
' h"
ora tion i fob o(l;
lltu
rc,m
elce
l
,
re~u
IS
JI1
qt~cnr~r
tran Ggere. LIN.
min e ~I n~ 1110ldtta lter h?c 001 ne
c ,cup re{J o of.
ho/p
s
nmu
fuc
i
A tqu i Cu prog reG
, ' bÎ '
"
fi
.nce rit:l te
fend cml l in Ilicis ,JT
pec~cq, .m 1ra, I. l,pr .l:
"
..
lefc etcs Itbc tcr co
tl q uo9' ama :na, ln qllJ bus requ
loqu eris . LIN.
irû
nim
c
Rea
N.
mor abJ mur . A1'/'IP
lls ql1um vi
bim
Pro r{us , veru m hxc mag is affi rma
' F
\
"
l
•
d ' l S d nuc )O.I11S a~lO_us,e.~mus'A:" F. iat.
,
e
,
IS.
en~
pub llca ,gym lla
Sed dlc ml~J oro ,qu aob rc COlllllt.1
?rL lN. Arb iiwit
fi.l, arm '1ru qi arte mle x vob is infi
f.lci !ima coelfe
c
h
ha
tror e'lt1 iJcm ,ô hof pes ,nof
"
,"
.
N
'
y
S vllI ucrgmtll: a,rur a enn n rcglOl11s Crc tx totJU
Idci rco
am.
plan
ix,
r.ll
~hcl
vt
elfe
f.tm ,vld~tlS n~n
litJ s
gua
Inx
ur.
vrim
cqtl ls 1111 mag l " nos curf lbus
'.
umq
cur{
é
tion
rdta
exe
é
efir
hxc loco rû ad ped
'
,
.
(') ..
a '
q; letIJ orem clfe
• prlO~. ~:.lproptcr arm .1tu r.l quo
imp edi. 1t. Arc u
_
ncce ll c c,{t,nc'p,o nde~e fuo cl~r1îlm
ruit . H:r c i.,icog
Ime
maX
JS
erg o f:lg ltra ruqi IctIJC
omm oda ta lilnt~d
wr om nia ad bcll um nob is acc
mih i vidc cur in
vt
b,
cué
iaq; refp icié IC'7isl.ltor,
,-'r.
"
'
~h
'
l
I
n
fi'
m ctia cou enie nlrul~: ~Ippe , UJ\l grat~a Iplaes
vide ret in mil id,l leg~ [.mxICfc vlde tur, q ,u u omn
cou iuia ha~
tia,
gra
fux
lx
tu re Ipfa coa aos ,cul 1od
fiul tici
eum
r
itro
arb
fanè
quo
.ln
bere com mu nÏ.l
X
IÎ
cl
It
,
jnime
min
d
quo
e~
aC
emn
c~
o,s
,
c~lmlne per~u
Ibu s cum om nib us
tdlJ gan t bell u Clll lt,\[ lbus omn
cfi bell um, cudum
li
Nam
.
elfe
juge atq; perp etuû
b
1
aod ix cau fa cou iuiab 'in vn·
, u ~e e rare , prx e~~osq;
l'
3rm atos tuer i cxte3 Iqu os vnà cum [u lCal S (UlS
tem Dor e faci unetiâ
s
pad
efi
m
ros opo rtet ,idi p[u
, J r J'd e(l'e no•
(') uam enl' In pler l'q', pa,ce nOInW;1
dum .~
'
,?
•
'
Jl.
'
'
d
m li 1
omn JIpr~
ve~o
e
u.R
and
1um
cXl
0
mo
,um
.a
en
nes non Indi è1u m bclbus clll ltat Jbu s adll erfu s, OIn
- derc s, Cre rél'.
lI"
1llm natu ra e ,e,a c repc nes rere\ , li1 coli
pril lati m q lI.\ pufiLi legu Jato re omn es Jegcs tam
li ad bell u rdip icequa
fe,
p1il
blic e Ha nob is con fcri
-,
fi
, t: l'Ir.
'II'
. '
le, qua J cxte raru reru
lUIS
ret, atq, lt,ll IS pare re
'
•
'
nifi
t:
fT'
um,
{f' t vtt'1
!tas , nO- po elsl onu ,non arri
nu II a elle
i
viéè
qui
bon a eorü
qui s hell o [up eret :cum omn ia
ô
be
Pro
N.
E
ATH
fun t,ad viét ores ilico tran [ean t.
lege s exercitat~s
iû
tenf
Cre
m
ndu
one
horp cs ad exp
s. Nam reéè è difp o
mi hi vlderis.~~d id pl~ni~ls dica
S es,fi fic infi itllfita m ciui rate na dem u dl cere vlhl
tane ?cL IN. Ira
sit.I
ta fit, vt cçte ras bell o vinc ere pof
MEG. Hal ld
l~û.
en~l
pro rfus .huc etia m ,ar~itro,r c?n~
vir, re{p on
uln~
o,dl,
altte r LacedçmonJ~r~ ~Ulfrla,
cou enit
ita
ltate
Clll
ad
dere t.A l' H E N. Vtr u Clll ltau
alite r.
on
N
J.
N
J
CL
er?
P3g 0 aue em ad, pag um alit
iter . Leges non
imil
N.S
1
L
c
ent.
hab
Al' H E N.SJOlIllte~ erg o fe
om û,q uçe ode m p~Oprerbe!
~ TH E N. Nun qul d &~omllS add
ulos ? C L J N. Si- lu Iaras cITe.
ln ,p ago fU,nt, & Gng uh veri ad fing
ro de viro quo limdl ter ~Ifia. A l' H,E N. ~id por
qlle mlib er 3d [eVtrü
um?
bet ad [clp [um cfi dlC end
ipfu m
V
q;
ca
r..n.'
�. Libertrigefimusquartus~
ip{um qtr.lfi hofiell1 ad hofié meditandii coparan.
c:lamq; dicemus? An aliter? CL. Athenienfis hofpes
Nô enim ego te Atticu nominare volo. Videris naque dere ipfiu~Athenas,id eftPalladiscognomento
dignior elTe.N épe vniuerfam hanc rationé ad prin
«:i phi redllai planam fecifii ) quo [;~cilillS inueniri
,...s!!.;atl,robe iam fuilfe diétum, hoftes vidclicet oés
omm us elle tâ publiee qua priuatim, & fingulos
,
11bl)phs.
À'r H. ~omodo id ais,ô vir miriflcc?<'l.
}
Primam,ô hofpes,& optima effe dico viétori a, vt
fcipfum quis vincat. TurpiCsimu vero quiddam &
pefsimum,vt à [ei pfo vincatur. Atq; hxc om nia.fin
gulis aduerfus feipfos bellum elfe fignificit. ATH.
Orationem igitur illam refumamus. Nam cü quif'lue nofirum,:\Ut fuperior feipfo fit,am inferior,di
c.end umne eA: eodem fe modo domu, pagum, & ciuitatemhaberc? Analiterf CL. SItne fuperior a!iCluafeipfa,aliquainferior,dicis? ATH E. Idipfum.
CL J N. Id quoq; reae qurefifii. Non enim minus ci
uitatibus id contingit,imo maxime hoc in eis perfpiciunt.N am vhi meliores multitudiné peioresq;
fupererât,rc:étè profelto ciuitas illafuperior feipfa
eetur,& hac viétoria no iniuria laudabitur. CÔtr:\
vero, vbi contrariù fit. A "'1' H. Sed vtru quod prius
cfi,meliore aliquando fuperius & potentills fi[~ad
prre[cns permittatur.longiore nanq; oratione ind1
get. ~o~ au té .lbs te diltum eft,Gc inteIligo,q uod
«:iues quadoq; cognati & cinitatis eiufdé mlllti &
improbi aduerfus iufios, pauco~ illos, cofpirabut,
vimq; inferent,vteos fubijciant.Ac fi vicerint,cil1i
ta~ iIla ~eipfa infe.rior ,prauaq; dicetur : Gna~tcm vi
tb fuennt,fupenor atq; proba. CLIN. Miru efi ho
Ipes quod dicitur.fic tamen fateri necelfe. ATH.
Age iam & hoc rur[us confideremus. M ulti ab vno
patre matreq; eadem fratres nafci poffu nt:nec m iru
:ft ~lu,res ~O!u iniufti erunt,iufiivero p~uciores.c L. '
Nlhll mlrU.A T HE N.Nemedecetarbitror autvos
ifihuc captare domum (cilicet & cognationé vni
uer~aminferi~réfeipfa viderifi praui fupereot,fLl_
penorem fi Vlncatur. N eq; enim hoc agim us, vt e1e
gant~am vel ruditaté verborü obferuemlls , Cjuod
mul~1 flcere folent,fed vt qure re6l:a ratio [ccüdu ln
naturiin legibus fit,quis error, indagemus.C' L r N.
Veraloqueris hofpes. M.E G. Probe profc6l:o hucuf
que mihl quoq; diétii videtur. A T \1. Hoc prxterea
confideremus. Vtrum diétis modo fratrihus iudex
quifpia prreefi'c poterit? Cl r N. Proculdubio. AT.
Vter igitur melior crit iudex? N um qui improbos
pcrdet,efficiétquevt probi fibijpfi imperét? An <lui
probos quidem faciet imperare: improbos autcm,
cum fpote fubire imperiu perfuaferit, viuere p~tie
tur?Tertiû virtute iudicem his addamus, fi quis talis reperietur,qui difsidentem cognationem ita co
mendata habeat, vt neminem perdat,fed reconcilia
tisJeges cOfcribat,quibus inter fe perpetuo amici
futuri Gnt. C L J' N. Longè mclior tatis iudex legiiq;
~ôditor crit. A T H.A tqui cotrà ~ ad belIü refpides
Ipfis legcs confcribet. c lIN. Vera loqueris. AT N.
~i? autem?~i ad bellum refpiciens,ciuitaté co
{b uu~, v.tru m ad externa bella re[pici et, & ad i Il a vitam ClUlUm referet:an intefiina,qure feditiones appellantur:qure minime omniü & elfe in ciuitate fua
quiuis cupiat:& fi Gnt,qua ocyfsime abolere? CL.
Ad hrec plane. ~ -: H. Vtru vero perdita ciuiu part~ pa~em e~ fedltlO~e co~fe~ui) cum altera pars po
t:lta vléèona fit,maht qtufplam:an potius per recocili~tioilem faéta pace amicitiaq; firma~a, ad exter
na bella totins animum ciuitatis cauerti. c L. Hoe
profeéto potius ~ illud ciuitati [u~ accidere quifq~
optabit. ATH. Nonne & leglilator fimilitet? C l.S1
militer. A T R,"An non ipfius optimigratia Jeges 0mnes ferendre funt? c LIN. Ipfius népe. ATH. At·
qui optimii nec bellnm nec fcditio efi:oés enim deprec:antur,nequid horum [wi ineudum fit:[ed pax~
mutuaq; beneuoJentia.Sed neq; viéèoria
qua Cl
uitas ipià feipf.'\m fuperat,optimum quid~da. e~,fe~
neceif.'\rium potilts,putare autem optimu c1UltatlS
fiatum in pugnando & vincédo cofifiere, fi mile cft
:le fi quis opti me cu ~grotante agi putet, dt;.m cura
tur ,de co vero ne cogitet qUidem, qui nun ~ xgro
tauerit. E t Gquis ii militer de ciuitatisvel priuati h~
minis felicitate exifiimet,nec ciuilis reuera vnqua
vir erit,dii externa [olum atq; in primis bella r~fpi
ciet,nec exquifitus legii coditor,niG gr:ltia pacls de
hello potius ~ belli gratiade pace leges ct:>nfcribat.
CI.. Reéte hxc hofpes diéta elfe videntur. Ego vero mirarer,Gquis forte tam nofiras Q. Lacedxmoniorii Ieges non belli gratia [edul0.poGtas..elf; contendat. ATH. FortaGe ita fit.Oportet au te no c?n..
tétiofc,fed quiete rem inquirere,fiudio ~ m~~me_
tam à vobis ~ ab illts huiufmodi rebus adhlbltO.
Attendatis igitur oro. Incipiamus à Tyrtreo,na[~...
ra (luidem Athenienfe, Lacedremonioru pofiea 'l~
ue,qui pra: cx[eris hominibus maxime huinfmodl
rebu ~ incubuit.N ô fi opi bus fuperet cuéto~,& rIl!
rima folus Pofsideat bona (numerat enim ferc 0mnia) vir mlhi nomine dignius abibit, Traébndif
qiufquis non efi accomodus armis.Hçc tu q u0 9ue
forfiun carmina audiuifii. Na hune ohtufLIm laID
dreaudiendo arbitror. M EG. Vulgatifsima hœc apud nos fllnt.c L r N.Adnos quoq; hxc Lacedœ mo
ne adueéta pe~uenerunt. AT H.ln commune igitUl'
hoc modo hùc poëta interrogemus:O diuini[si?,C
poi:ta Tyrtree,fapiés certe ac bonus nobis cffe ~J~e
ns,quiexcellentibus cos extulifii laudibus, qUJ ,ln
bello :xcelluerut.de quo iam ego & hic & CliOl,as
Gnohus valde tibi affentire videmur. Vtru aut el['
dé deviris di camus, an nô, plane fcirevellem9. QEare nobis explana,mi tu quoq; ficuti & nos, duo bel
li generaarbitreris,an aliter. Ad hœc arbitror non
Tyrtxii foIii,fed & quéUls illo longe deieétiore(11~
duo protinus refponfuru.Alterum quod [edlt!On e
.appell,lmus.omniùq; grauifsimueife modo coce~
fimus.Alte; ~ vero belli gemIs, quod omnes poolmus multo mitlUs illu, quod aduerfuS'externos ~
alienigenasvtimur. CL. Cui dubiù? ATH. D~cigv
tur nobis,quos viros in quo belli genere ita valde
laudafij,& quos vfqueadeo viwperafii ? Videris enim eos laudaflè, qui exrerna magno animo bel1~
gerùt.Sic emm in carmlntbus dixilH, ~ifquis nO
~uGtexdem fpetbrecruenta,Etdurum cori ml"
nibus I.lceGère Martem,Defpicio. Hinc nos,ô Trr
txe,eoste land are colligimus,qui in externis belhs
gerédis prre c'tteris clareanr.Côcedet ifia TyrtXUS?
c L. ~fdni? ATH. Nos aut,cum hi prrefiâtes fin t,
loge prçfi.lntiores cos exiftimamus, qui maximo
in bello prttfiant. Tefiemq; & nQs poëra habem us
Theognim Megarenfem ciué-cx Sicilia, qui :lit:~r
gento fuerit,fuluo zquiparandus & auro fidus ln
infana feditione manens. H ùc itaq; dicimus in gr3
uifsimo bello,tito illo elfe melioré,quito fola fortitudine melior efi iufiitia,teperantia,f.,\piétia,fortitudini coiuaa.N emo enim integer & fide1is fine
omniu virfutü numero infc:ditionibus reperiri
ilI:
rI?
[Cnt.
�b e legib. Vel,legumlat.dial. II.
mercenarij,quod no ncga
t~rit.Multi au tem eti am
externo in bello inr reb~t TyrtXllS, rep eri un f qu i i feroces, ini ur ij, co ndm
pld e pu gn an t:q uo ru plu
ce pti s,o mn iü amêtifsi_
ex
;
isq
sim
cif
au
fi,p
Jio
ru.mc
; ex lüs dec1aratu elfe vo
tn~.~orfum hx c? qu idq elicet om nin o tam i11e
]Ul~,CU hx c dix it? ~od vid alius om nis Iegulator
dit, Çj
qUl1 eges hic ab lou e de
n
s efi,ita leges coder, vc no
uru
fuc
fi qu id mo do pro
at.
pid
ref
é
cuc
{emper vir
ad ali~ld Çï: ad amplifsima
fides iUa, 9.ux maximè
is,
gn
eo
Th
~fi au t, Vt inq uit
fii tii perfeéèa quis no mi
ln P~riculis l~cet. ~a ill opere Tyrt~91audabit,
mm
naGIt. Ea vero qu am {u
op po rtu nè Iaudara, viréta
po
à
&
:,
ell
etfi Plllchra
rab ili ü genere dic if, & nu
tUte tam en ,qu a ex ho no
.
LIN
imè ho no ran da efi.c
tne ro qu art o loc o reCtifs
os
im
co nd ito ré int er vlt
Er~o hofpes legü no fir arü H. No nil Ju ,ô viropti
AT
s?
legu cOditores rei jci mu
ide m puremus, & hic ,&
qu
fi
os,
ip{
s
no
i
ipf
d
tne,fe
lü
yc ur gü , & M ino é ad bcI
ap ud lac ed xm on ios l
f
igi
do
mo
iIè. c L J N. Q.!!o
refpiciétes leges condidi
iu
&
s
dta
ve
at?ATH. Vt
d~ l~oc dicere nos op ort eb de diu ina republica diCÇl.
,
ere
dic
fiItla po fiu lat eos
tut is, & prx fer tim ad de
~erunt:no ad pa rti cu li vir os vir tut em refpexilfe
m ipf
"Ieéèioré,fed ad vniuer{a
ea ni {pecies,leges q~çfilfe,
las
gu
fin
r
pe
pU tan dü ,&
olfe , quas multJ mo do pr
11ec eas fpecies inu efi iga
xre
im quifq; m:1ximè qll
po ne nte s,q uz ru nt. ld en
&
te,
ita
iget,alius de hç red
re fol et, q uo maxime: ind
s reliéèis in vxores du cé
lllulieribus folis hx red ibu
l
s de cx ter is hlliufmodi mu
dis,alius de ini uri a,a liu
~
~c
m9
~a
ibu s bene qu xri pu
~is. No s au t tun c de leg
us ,qu xri é. At tuu eqUldc
im
~ta vt no s mo do inc ep
es leges valde JPbo.QE.od
Ingreffilm ad exponéda
is
tur
vir
es
ipi u,d ice ns Jeg
nim à vir tur e fecifii pri nc
s:~
eri
vid
e
aggrelfus elf
gr ati a co dic as, ret lè qu idé ci mi nim a refpexiaè
&
is
tut
vir
• au té ad pa rti cu lâ
us es
afi i, ha ud reéèè mih,i vif
c~nditoré legu aff irm
vfus
ne
ltlO
or:
a
fie
po
gio re
dlcerC,atq ue id dr co Ion
no bis difii?g~uere volu~f
fum . ~omodo ~uté te
c
Hu
.
N. Vo lo equlde.A TH
fem,fi vis ,ti bi dic a.c LI
es
ae ,ô hofpes. Cretéfiu leg
in mo du dicere op ort eb
et.R
an
çcis in pri mi s pr ob
no temere om nib us Gr
it.
ici
eff
s
am
ntes eis be
étè en im po fie z {unt ,cu vceOm nia enim bo na his
Jic iav eV M. po rri gu t.D up
OR D 0 BO NO R
rà bo na fun t, :lIia bu BO N A
lia :de pé
Human.& ma na ,di uin aa
Diuina
de ntq ; à diuinis hu ma
Sanitas
Prudentia
s
na . Si qu a vero ciuica
a
.
•
'remperantia Form
fc
fi
Vires
Iullitia
ma ior a u ceplc, mlnO
FortÎtudo. · Diuitia:.
ra qu oq ; pofsidet:fin~
um
pri ua tur . M ino ru pr im
au tem iIIis ca ret , vtri{q;
m
r{u
cu
ad
es
vir
ü
rti
um,te
cfi fan ita s,f orm a Cecund
:
ua
tus ,qu arr um diu iti z,q
CZteros qu e co rpo ris mo
{e.
am
ce rnu nt, fi pru de nti
cXca= no n {unt,{ed ac utè
:
pru de nti a diu ino ru m bo
qu an tur '. ~x qu ide m
tem
tem
it.D ein de poll: mé
no ru m du x pri mu s ex itl
his du ob us cü fo rti tud i
Ex
pe rat us an im i habitus~
ü
ernergie. Fo rti tud o qu are
ne .m ixt is iuf iit ia ter tio
o
zp
pr
a
tur
na
hu ma nis jJlis
ten et locü. ~a: om nia
e
leg um qu oq ; l~çor (>c ipf
vt
tet
n~tur. ~tre op or
n
Cer
vt
S_
)lJ
Jl:
o~n
& ma nd et
hu c or din em Cequ:ltur,
~u
tur
ere
op
ItS
gll
tes in fill
pe r ad hœc ip{a re{picien
ad me nte m. pr, tn
diu
ina
diu
, ~na vero rte
ma na en im ad
t;terea o~o t, nu pu as J~
ci pern referéd;1. Cu ret pr;
~
es educatloncscp hberor
ter ciues , & ge ne rat ion
q.
na ru m, tam luu en um
lor~ pa rit er & fœ mi
nlafcu
qu i reél-è in hjfcc fc gen/r
xta te proueél:orü:& eo s
ro dofores voluptace
vt dec~t,ho~oret:c~trà ve
li
er[ Jti on e vituperer. Co
cupldltac~.s ln om m co nu
dia
fiu
x
gu
ad
r
dilJgente
de rJb lt etu & ob fer ua bit
officia pcr leges 1.llIda;
aq
c~
,r
or
qUj.:nq; raptat .am
oc eb ü itë aCc1; definict
bJt~ vl.tupe~abJt co ntr an a.D u fir,guid wr pe , cir n el1
qll!~ lJ1.c uI~lfq; aff ca u J:o alias qu xc lln q; vc1 ad &
tu,
me
;
at~
cet
eIl
ca ua ~ld
rtu rba rio ne , vc1 {ecüdis
pe
t
uer.fi~ ln rebu~ :lcCld un
rs deniq; mo tus , ÇJ ex mo
dehclas,atq; Clrca cm ne
s
nc
mi
ho
js
ho ru co ntr ari
bo,!>ello,paupcnate, vel
lm
us
Içll
<Jl
vt IcgifJator
veX:1t.~o~ h.x c ne~~iIè efi obJèruet, & qu om od o
r
penf.1sq; ClUlUm dl!lgellte tcr ea & earu dl( iol uprx
s
.ue
let
foc
t,
~ant ag no [ca
quid
~e1 no fpo te f.lclat:'1llÏç
tlon~e~ quas vel [po nte
ab j
vb
,
fit
ad
ia
lit
iul
i
nt vb
ho ru ~nter fe co ntr ax ert
i~)lIs qu idé h~norç , no
fit,~nt~adu~rtat:& pare~t tlla t. De mu om nib us
co fil
pa reu b de blt ls pœnas
rtr lét is, anim:tduerrat fia
ad tiné vfq; Re ipu b. pe
{;
rtu
mo
do mo nu me nta
tua tq; necelfe elt,~quomo
gu hs honores Jmpcndi
hn
s
excrui, gufue de tun éb
nib us
Ja~:Jtls, Jegm. ao r om
-~e.beant.HlS dcntq; ~eC
vera
os
ali
,
os pr ud en tia
JllI~ ~ufiodes prxti~l~t, ~htes: vt men in vn um hx c
OplntOne rem admtnlfira
illfii
ducat vt tcm pc ran tii &
~mnia colligens eo de
Ita
f.
ll:l
feq
llc
ém
bit ion
tla m po tiu s Çï: diuiti:ls am
bis
vo
à
fo
vo
i
cri
Uèm, .1t'1;
equide.m ho[pites vollli
i bu lou is, & A poUinis
leg
in
to
expo~.1 , qu o p~é
curglls fcr ipf cru t, inf int
Py thl ),q.uas Ml~OS & Ly
ine pofit:l pa tea t iI1i qu i
hç~ on ?m a,& quonall! ordum peritia lla bc t, no bis
il
an~ficI.~ ve1 vfu qll od a Icg
e;ane. CL . Q! !o pa ao ig
ve ro alJ)s nu llo mo do pat
tio
ini
Ab
.
d.dllnt?A TH
hofpes 'lu x fequunt'traéèi
tra aid ain pri mi s ca mi
,
us
pim
cœ
r~rl.us,vt fup rà
e
udinemfen inc nt, de ind
lu vldentur,~ua: ad f~rtit m trafigemus,fi vo bis
cie
alIam atq ; alta vlrtutlS [pe
;
pe nr atl em us , ad eiusq
ii
ü
im
pr
ac
t,
ce
cc ii ica pla
ici
bis
uJaeio leuamen no
excmplar cxeera, vt cofab
e
tut
vir
r{a
ve ro cu de vniue
neris adferae,pofiremo
do ret uli mu s, iUuc re{pi.
mo
rraéèauerimus,ea qu x
co
éd cm us .c L.Reétè dicis
cere, fi deus vo lue m, ofi
e.
t;r
cu
ex
r~
is hu c budato
nareq; primo no bis lou
;
üq
vtr
d
.A
te fimuJ,& me ipf um
A -: H.Co~abor &
.
tur
igÎ
te
ici
& te hx c ora tio :D
en~m perrIn et & me
a,
afi
mn
gy
&
mu ne fiu nt
N u co~uiuia ea qu ç in co ta fuiffe diximusi' C L.
en
inu
e
ol'
lac
ad bellu à legum
art ü ad idem inu étu m
qu
veJ
t,iü
ter
V~i~.i.~ T H.~n
et,
im iea din um era re op on
fUlae dlCendu? Fo rte en
eu
re, tu in cx ter arü vir rü
tu m in ho c virrutis ge ne
nis
oc un q; alirer decl:lratio
fiue parte,fiue qu om od
ve
ü
rti
redeceat.M E G. Te
du nta xa tgr ae ia nomina
ne
ui
ifq
d~m~niorum qli
ro ipfedice~é, nec lace
ata fu llI e. ~artu au té
ga
co
ga ret , ve na uo ne m ex
po
ne mu r. QE.arrum icaq;
& qu int um inu<:nire co
n_
era
tol
is
lor
m, (ci lic et do
no ap uq meos prx cip uu
,
am
fd
ibu
qu
s
er ~e ~c rap~ni
tiam:qu,= l'es pu gn is int
c
hœ
Ad
.
tur
be
hJ
otldJC ad
mulris cu vu lne nb us qu
ili s, & ad tol era nri â vali
rab
mi
am
xd
occuleaeio qu
o
~us,nud~ ee ii fxpe rel iqu
da ,nu dis in hye~~ p~di
io
reg
né
om
r
pe
q;
éte
no
corpore,fin..e ml mf im ~he
realn nu do ru exercixte
~Pr
tur
rra
ena
tu
ne m err an
n
mi rab ili s ap ud no s tol era
tat ion ibu s adolefcentu
hu
a
ult
hl
refillC'ndum fit.
tia ,cu m intenfi caloris vi
'lua; nô facile qu ifp iam
nt'
iuf mo di ap ud nos aHa {it
dz e I09 ue ris ho{pes La ce
enumeraret.A T H, Pr ob
for
es
fol um atq ; dolor
~oni~, !cd vrru ad ti~mores erlam ad cupiditates
at? an
tlt ud Inl pu gn a cIl du tax
volupra
V jj
,&
�Liber trigefimusquartus.
lIJolup't.1tesqi,ac vcbem étes quafdii blanditias~qllœ
eorllm etiam qui honefl:i videntur, animos Reétüt,
& quafi cxrcos faciüt? ME G. Aduerfus hçc omni:l~
ATH EN. Si [upd. dW:oru meminimus, h{c ciuitaté
aliqu a()1 feip[ainfcriorem, & viru m aliquem inferiorem [eip[o drediceL at.l~ane hofpes Gnofie?cL.
Ita pror[us. ATH EN. Vtrum igitur eum qLJi dolorc
trangitur, an eum qui voluptate [lIperatJJr,det~rio
r em vocare oportet? CL l N. Eum arbitror qui [llpera~llr à voillptate:omnes ~i voillptate iUaqueatu
Iiominc, inferiorem [eip[o magis, & quidem C~lm
opprobrio, ~ dol ore demolitu putat.A THEN. An
igitur louis & Apollinis !eg ülatores c1audam fortitudinem p9[uç:runt,ql1re ;tdfinifl:ram qllidem aduerfis refiftere pofsit:ad dcxtram verà, l'ebus feclln
dis & lretis,blandientibusq; fuccumbat: imà ad vJ:ruq? [ufflcienté.c L J N.Ad vtrunq; arbitror. ATH.
Exponamus itaq; fimilitcr quxnam officia veftris
in Giuitatibus funt, qux gufl:ent quodammodo vo
!llptateS,I"J,o fllgiant omnino, quemadmodum nec
J;lQlores refugiü~fed pel'inde vt in doloribLls fit duf;ant in Il].cdias voluptates,ad c~ s q; fuperandas homines partim yi imp Ç!llltu r , partim honoribus inuitentur, Vbin:uIl veftris inlegious id confpicitur,
quodxql1e contra voluptatcs Gcmi cou'a dolores,
hOll').ines fortes efficiat? viétoresq; quoru oponet,
ofrendat, nec vllo modo p.1tlatur:\ proximis cuiq;
1ntra fe,& grauifsimis hoftibus iuperari?Dicite ob .
fecro,quid apud vos tale~M EG, Nonita facilc hofpes, quemadmodü multls dolori Oppofit;lS leges~
ira eti.un voluptati poflèm prodl1cere: nec magnas
l?er[r~cuaS ~i partes aducr[us v()luptates hah.eo,par
'Pas v~ro t'oI[an reperiam:clJN' Nec ego Ïn Creten(t11~ legibus fir~l1li~eF ~d qftendcre puHem. ATHEN.
~ ec miru~ eft 1Qptj n1i hofpi~\!~. Verum fiquis 1nter nos vçri ~ optimi diligens inuen:ig~tor nonnihi! in patrijs cuiufque noftrum legibus repl'xhcn~at,no graui Cj.ui4em,Ced <,;quo animo yiclfs~ll~ f~~.!.
re debemus. cLIN. Probc 10queris~Athenienfis ho-:
fpes. ~are tibi parëdum cenfeo.A \'HEN. Profeéto
no aliter Clinia huius œtaus & coditionis qua vos
CftlS l~omil1es,facere decct.cLlN . No cenè. ATH EN .
Vtru~ re~è nçcnc; L i1con~c~ &: Cfett;nfem R em~
pu~.quis repra::h i:dçre p.ofsit,alia qllxftio ei~.~le
vero à multis dicuntur ,forJitan ego magis ~ vterq;
.
J,çx 0fHÇlôl veCl:rûrn rererre po[sim~ Vobis quidem l'eé1:e nécne
confl:itutadintleges, vna ccrtè lex eft optima, qux
iubet ne quis lUuenu qu~rere al1d~at, reéténe ~n co
~rà fc leges habeant,[ed vno omnium ore, vnaq; vo
~e reétè tanqll am àdiJs pofitas cocedi prxcipit~nec
vllomodoaliterpatiqulcql1amquoquadici:Sené
aqté fiqll id excogltarit,principibus & xqua1ibus~
nemine llIu enum ,1l1diente,retcrre.c LIN. Reéte 10
que~is ~ofpes ~ ~c li~ct tLInc à mente conditoris abfueds, t.lmen tanquq.m vates [cite ifl:a nunc conie~iffe vider1S, veraqi pcnit~ s ~Hcerc . A T ~ E N.Itaque
nobi s ad prçfens luucncs nulli aM~nt,lpfi verô pro
pter fenefruté fine peccat~ ioll de his inter nos diCferere H~giJlatorc permlttimur. CLIN. ~fI: v~ dicis.
~re ne parcas~ied hbel'e leges p.ofl:ras r~pr:chende.Neque Jnil11 indecorum eft,fiquid non probe fe
pabet noile.N an) hinc Üquis non CUf11 inuidia fcd
animo ben~uolo accip~at, remedium inuenitur.
ATH E N. Prxcla~e tu qui~em. Ego verà non antè
repra::he~ldam quam pro viri~lIs diligéter confide-:
raro,lmo dublCando pot~us verbafacii.Solis cnim
yopis çra:cor~m barbaro~tlm~; omniu .q110r4~
?
1
Jlotitiam habcml1s y'1c.:g iJ1aror pl'.tdpit à m:1xlllli,s
voiuptatibl1s iuclln di[simisqi lu dis cau eTe , nCc eX
his qlÛcC).uam degufl:are.De dol~ribll S :lutcm &,tl~
mol'ibm,qu.od modo diximus, Üc ccnfL~lt: fiq01S;'C.
priIl].is annÎ s eO$4eclinarc alfue[cat,ficfl vt quo tlCS
dolores,metus?atqi laborcs ncceŒarios fu?i,rc op~r
tct,fugiat illos qui jn his exercitati funt, Clsque [eruiat. Hoc ip[um vt ego arbitror,opor~l11t, ~lltn ~e
volllptate etiam cog itare, ac iftud [ecu cog1t:lre. fi
ab ineute xtate maxim,1ru.m ciucs voluptatll lJ1 e~pertes crCir,necdoéti contincre [e in vOlllpt:lte, 1~1hilq;turp e illcuditatisvoll1ptllari~ grati,a f.'1ccrc,lta.
fuccumbcnt,qucmadmot!ü qui timorc vincu~tlI~,
& modo quodam alio ac turpiorc[eruicnt qua.m 1~
li,qui mcdijs in voluptatibus [cre continer\! :la uet!
ftlllt:& qui inter volllptates c011l1erün.tes,obl cé1: a:
méta fibi [uppedital'e po[sint, pelSitlliforün hOll11
ncs. Atq; ita :lnimu partim feruu, partim Iibcrum
habebut, nec omnino fortes ac libcri ap.pellan dcb ebunt.Cofiderate igitur fiquid ex dié1:is probe ~o
his dici videtul'. CL IN. Videtur quidcm.Sic enH~
oratio eCl:.Scd il1uenutn,imà vcrà amentiulTI pC~ll:
tus efIet, de tanUs l'chus fl:atim ac faci1\! afIentl: l.
A T li E N.~id igitur?l1um qux propo[uimuSn~~
pro[equemur, Ô Clinia hofpesql1c Lacedxmonlç.
9
poft fortitudin é enim de modcrationc dicam qu~
differentia fit inter hâS & cxtel'as R e~)l1 b. aut, ql~X
cafunon lege gubernari videntL1r,qu eadmodu nue
de bcllo?MEG.N on eft fermc idfacile. c LI N.Vldcntur tamen comunia conuiuia certaminaqi gy!11n:l~
fiica comodè vtrifqi adinucnta fuilfc.A T H E N. ~1
detur iàpè,ô hofpites,arduu elfe in Rebu[p. v~ V ~ l~
bis,ita & re ipe1, vndiq; tutu aliquid certumqi
ducere. Nam quemadmodum in corporibu,sJicrl
no poteft, vt aliquod vnum vni corpori ftlld,1L~ ;lC- •
comodetur, quod no idemali jsprodelfe.al!Js o~c{fe videat:ftc & in ciuitate. N em pe gymnafia & ~
dalitates alibi quidé ciuitatibus confcrunt, in,{cd~tionibus autem ob[l1nt omnino. Cuius rci Mllefi),
&. Bq:otij,& Thurij nobis cxéplo funt. Atq\li hx c
ftudia pl'lfca,videntl1r veteres & naturalcs circ:l ve
nerea voluptates non in hominiblls [olu, [cd in bcfl:i js pe~ueniilè. ~a in re primx ciuitates vcfir:e
polfent accufari,& alix Qmnes qllibus cura gytnn:l
fticar~\ln exercitationl1rn maximè fuit.Ac [eu iO~~
fi.u~ ferio cogitare opol'tet, cogitandum eCl:, quo _
c unl fœmina & mafculus ad genepndu 111 conU e,
niul1t,hlliufmodi voluptas fec~1l1du naturi hi s rr~=
buta videtul'. uod mares :mtcm maribus .lut fcc 1
mina:: fœminis commi ccntur, rxter natll1la VO Ll- 1
ptascae . ·tqUl pnmuta ,e ac~wî[nnt,v?9
pt<ttis incont1l1enua id fecerût. Omnes porro Crc- J
tenfillm fabulam de Ganymede vehementer culpT,
mus, qu~d aduer[qs louem fiéta fit:vt cum ab eO e,
ges ipforum originem habüiII~ creditul', eü 4ell !11
imit~ntes Ç1; legçs tradldit,hac etii voillptate frllal~
tu'!". Sed fabula qllidem valeat:eorum autcm qUl d
leglbus confiderant1cogitatio pcne omnis de voll~ptatibus & doloriblls tam circa pllblicos quà!11
(çoccs
ca prillatos clliu[que mores elfc debet. Duo nanq, D~~r81 ~O'
hi fontes natura [caturiüt;à quiblls qui haurit! v~- fOptas,
de,quido,quantuqi oportet Felix oft, priuatqs
li
licd & ciuitas omneq; animal:ql1i al1tem infipIC,nter & r.rleter opportunitatcm contrA vi~lit, infeb"·
ME G. Reétè ifta dicütur,ô hofpes, nec quid adl1~r, fus hxc diCi po[sit, videmus. Videtl1r autCl11 tn\hi
Latcdxmon~arum !egulU conditor redè fugiem~
d:lsÇ ç
JO:
Cl:
!C1-
�l.
De legib. Vel,legumlat.dial.
s
fe. Gnofijs au tel n leg ibu
. da~ c!fe vol11ptates jufsjl
ia_
art
Sp
ud
ap
ula bit ur. Na
Ch nla llic,fi v0 1e t,o pit
m
rti ne nt, op tim è om niu
pe
s
ate
t~s,qllX ad ~o1upt
s
ne
mi
ho
s
ne
om
im
~o en
dIfpOfita elle arb itr or .
tlles ve he me nti fsi ma s, pe
fum mo pe re in vo lup tat
ioreg
rf.,
iue
vn
ab
id
idu t,
Jan tia mq ; & inh lni i inc
ivrb
uit :ne c in ag ris ,ne dn
ne lex no fir a ex ter mi na
vis
be rna tlt, co mp ota tio ne
bu s qU ls Sp ar til tx gll
ad
ibu s co ill né b, qu ibl ls
de bis ,fe d nec cô po tat ion
icll
li
ue mu r.N ec vll lls efi,ql
omn~s voll1ptates mo
xi
ma
on
ob lli am h1étlls,n
dl m eb rie tat e lafcillienti
aff icü t,n eq ; Baccll.lna
tim
~Olp[llm {ilpplicio fia
ud
ere t. Q, !em ad mo du m ap
llU m tem pu s ip[lIm lib
i
fir
no
i
qu
ap ud Ta ren tin os
Vos in cll rri bu s vid i,&
i~
ciu
rii
eb
s
Ba ceh an ali bu
co lon i {il nt, om ne m in
.
nil1i1 tale eOfpieitur. ATil
tem
tat em . A pu d no s au
,
nie
mo
dç
ee
nt, ô ho[pes La
La ud an da hç e om nia fil
rpe
o
nin
om
efi:vbi lu tt
"~i co rit ine nti a qu xd am
en im aliqllis no fir a de to
Ci
1t:
illl
Jll lttu ntl lf, em oll
mu lie rü ap "d vos lic :nf~ndens ,te rep rxh en da t,f i om nib us his & Ta ret iin
tIl m ofi éd at. Vn a ee rtè
s refponfio Jiberat, qu od
vo
&
ro
ve
mo
no s & no s,i
pc
e [e ha be an t. ~i{q; en im
hx c pr ob e,n o im pr ob
end
in[olita vid ea t, rcf po
reg rin o ad mi ran ti qu od
ex~
s
no
ho{pes, 11xc aplld
re po ter it: N oh mi rar i,ô
i.a
ijfdel~l d~ reblls f?r~,n.al
tat 1ex. A pll d vo s au tem
Vl1.
l?l
[en tla , 0 am an tlfs
l~x efi. N ob is vero in prx fermo efi , fed de co dJt o_
js
n,n On de ho mi nib us ali
ivit io. Ver~lm b~jus de vn
ac
e
rUm ip[ orl lm vir tut
,
elt
res
a
Jgu
eX
. No n en lm
Uerh'1 eb rie tat e dic am us
.n
No
tu.
eé
[p
s
illdicIU eiu
ne q; ad ob ieé tu aIiquem
vin um nécne, {cd de cb ne
fit
m
dll
dic o vtr um bib en
fit,
m, vtr um it;1 vtc nd llm
tat eq ux ren du m inq lla
ha
art
r,C
ntu
vw
x ac Per{ç
qu em ad mo du m Sc yth
,
ces
r.l
Tl~
&
i,
an
lli , s:- Hi {p
gin éfe s prx ter ea & Ga
o
fsJ ~x çllnt: veI qlled~
ofi
lic
~e1
q ~x om ne s gé tes
ac
~o
ve
~x
ytl
S.e
..
lS
o abfilllet
du vos,~ vt ais om nin
re~
!Je
mll
a
qu
!
Vlr
tam
vtu nl'
Th rac es me ro pe nit us
atu
un t , prx c1 :ru .~oc & be
nd
rfu
pe
ies
vef
ac me ro
de
~q;
r{x ve ;o al1)s 'lu
vi tx ge nu sex ifi im an tes .Pelde vtu tur , qll;lUJS ~o.
, va
licijs,cjllas vo s {pcrnitis
s Jfios
~e. M E G. ~ed om ne
ti
op
de rat ius qu i ifi i, vir
fug a;
atq
ns
dJm
nm us fun
no s tum cu m arm a ce pe
Perre.
ice
e,d
tim
op
vir
c, ô
mllS.A THE N. No li hx
nt,
{u
inf cé lat ion es & t:létX
mu ltç na nq ; & fug ç &
red
l(il
qll xd ii ein {m od i e;ll
& fié t, de qu ibl lS ce rta
m
uu
n certutn. ' {ed .a~blg
di no n po tef i. CQ!are no
co~
; de ho~efiJ~.?ffieI)S &
arg um en tll m lig nu mq
ad Vlét~rI:l bclh.f~gamq;
tra ri js in vit a {illnemu~,fi
eu ro mI no res . clllItates
re{ pe xe rim lls , prx fer tlm
vt
pu gn an do red lga ntu r,
ma ior ibu s in {e rll itu tem
~
ge
i op tim is int er e.as
à SyracuC,nis Lo cré fes , qu enien~bus .Cel, ~tnl~
th
A
tes leg ibu s vfi (un t, & ab
elt int ue n. IgJ tllr VIQ:Olic
lta
mu
i
od
[m
ill
lia q; hu
oter mi ff. l,c on em ur de vn
ria & off'enfioe belli prx
in
od
qu
um [e cofider~ntes,
qu oq ue off ici o fecu~d
m
te
a~
s
filadcre. DJ ca mu
qu oq ; veru efi , no bls p~r
1d
Jl1l
:
efi
um
lde m tal e,b on
qu em ad mo dll m ho c qll
is,
Se din pr im ism ea ud iar
m.
nu
au tem tal e no n bo
co
q;
lum
ma
nu
di reb us bo
qu om od o in hu iu[ mo
f. Q! !iT!o
A
?
ais
id
o pa éto
fid era ri de be t. ME G. ~
in di1i ma tio ne ro oli
tim
fia
m
ua
CU n . rem ali
en~
at, e inc uere mi i vid
tam :it u era nt .'lut au
~ 1Iql lls cer eal em ci um a
tur ,i em q; ac ere ,ac
us
m, fia tim vitup.eret pn
qu o lau da tll m vt bo nu
lpia t, & qu a ratJOne, qU
<J.uàm eius effeétus pe rci
ooo do prx pa rat lls , & qu
pu s, cu m qll ibl lS, qu or
a
5° 9
s
oJI:'erri dc be at. ~od no
mo do alfeai~ corpori.b
pri
m
el/
~O. vJdelTIur. IIi
mo do f..le.ere JII dJfj>llt.l
era
tJO cfi,fi:ttim ali) vit up
me
1l111m e?ne t~tJs f..l éb
..
I1r
ab1
id
val~ie quidell1
'
n~ lI~,alJ! VCro l~uda'~lI ',~
l
s
;'te
Vt;
'
inq
vtr
bu sq '
,:1 J J
bu s e/1UTI alTcrron
. . . ' dignll,~
de. .Te fil
ll1 :1[fcrrc
1
e
fid
ld
qll
alJ
,
..
~u
bc
qUJa p lire 1.1a
ab{ljncnte ' vin ca nt in pu
pll ram us, ah) qUIa vIn ?
c
uu m no bi efi.Si crg o Ilo
gna,quo~ ~:1mcl.J am blg
clIl
d mil ,ni hil mca <!lIid
mo do c.rJa 111. alt)s pro cc
r,c
ctu
vt nlÏ hi quidel11 vid
fcnrent:a f..1clemll .Set!
t.His excmp l , vfi no _
cb
n~bor,h fot~ro,lp(jll~ ric finodi om nib us ape.
liu
~JS ae r.1tJon~ rc~al11 In 11~
llumer Jb ile de ci!(Jem
J1)
s
nte
ge
Cu
flr e, prx rer um
n
cil lita tib us vcfiri co nte
dll bit an tc ,du ab lls .cl lm
1lÏs
de
ua
fiq
o
nin
.m efi om
dant.M E G1 L. A .1Id.l en du
_
1tur. A T 11 EN. onGdere
Cl1
InU
lo
rat
clc
rcét.l confi
id
s
rarull1 cu ram , & ge ntl
ml.'s i~a~; fic. Siq uis cap
u.
ali
ct:
ob
pr
1
u1l
cnd
pObid
anUTIolm ha be nd um ac
C pafiore cas pe r rat a pa v~ro vitup,cret,cllm ~b[~lJ & 0Il111C adeo pccu vel
erc v,ldcrlt,
[Cl da mn uq ; f.le
?TJbll gllbern.'ltlllll
fine pa .ao re: vel. m.alIs paH VItuperation cm ccn ..
m CH I
{pcxcnr:llunqll1d JlIfia
r
0JO.A TI l E N. Gu bc rn: ito
111
o
[eb im ll ht E c.N ull
l
ell
art
do
11o
rna nd i {olu ml
ve ro na ui vllum fi gu be
t.ln
1I0
q
t
all
n?
git ctu r .lu t no
ha be at, an fi nau[c.l .c xa
u.
r?M II c. N ihi l ad art ë na
etu
dlc
.
dCI11 pa éto bo n li
Si
?
tll
rcj
cxc
auté dLlaor
{eafJCÎt. ATHllN.~id
ffl{i,
c
ho
ex
uid
em , Ilu nq
b.ellandi pro be ten cat art
pe
iam fi timiclll fit, & in
Jct
efi
us
c~ells .dllx ~Utand
.
HG
cr?
l{e
nal
ius
mc tu ipf
ne ulI s ebnct5l:e qu ad a
arEN. Q! !id po rro ,G neg; i~6nam mo do ? ~ T.U s?.M
& inm
l11
auu
gn
G.l
E
tcm ha be at, & fit tlmJdu
a; vir or um , [ed vi/ium qll
lem na rra s om nin o,n eq
ro
ve
!.i
O!
N.
ipc m. AT H E
run da m mu lie rum pri nc
c
ate ma liq ua m. clI ills elf
iet
[oc
t
lal lda t au t vit up era
fi,ü
e
oti
qu
as
iet
vrili foc
du x :11iquis pof! it, ficq;
il1e vero J1unquam eahl re
,
cm
tor
rna
na éta efi gu be
n ci
,[e d fcl11per au t ab[q; pri
éte vid eri t S:l be rna t.lm
vinu nq uid reé tè vnqual11
pibllS,:lUt ~u im pr ob is,
éto
pa
po ter it? Mli G. ~o
tup era re ea ,al lt lalldare
111
ict atc m reéèe gubernat.1
id t:lciet q~i nu qu am [oc
ta
de.Compo ~
E N',Ag~ i:un att en
pro{peXent?A
da m
; no nn e foc iet até qu an
tor es co mp ota tlO ne sq
T H.
.A
?M E G.SlImmoperc
de mulcis :,n am dieemuS
c
a(p
i
am reéèè g~bernat:
~anc .vcro nu nq uid v~qu
n.
,nu
mü
re{pondere fac ili
XIt clul.fquam? Sed ~obJS
en im id vobis ex patri),>
eq;
qll~m ld per{pex!fie. N tem mu lti s pa{sim int crall
leg lbl ls con{lletu. Eg o
.
bI/s, vt bre uir cr dic 5,q ux
m
om
de
fui ,di lig en rer q;
ri
ira
nif
mi
ad
m
f.1
tè vn i l/er
fiu i, JUlllamq; ferme reé
i,fcd partiel/la5 qll od am
diu
au
t
.'lu
i
qu
au t vid i vn
,
tem
& paucas. MI/ltas al/
mo do pa rua s,q ua {d am
bl
O!
L.
ab err are co gn ou i, C
ve fic dix eri m, pe nit us
s
s? A pe rri us en od ato . No
rat ion e hxc die is, ô hoipe
.
ha
Ïlm
lla m hu ius rei pe rit
en im , vt aie ba s,c um nu
t,
fia
ca
reé tè, qu id mi nu s in
be am us ,no n ilic o quit!
id
THE N. Con{e'n tan cll m
co gn o[e ere polfumus.A
ni
om
In
d~cente perdi{ecre.
qu ide m, fed co na rc me
gc
i
ren
q;
tat e qu aru nc lln
conUentll atq ; c? mm um
N.
op ort ere fat cri s? CL 1
e
elf
m
ren da rum pn nc lpe
aeb
dic
tè
an
At qu i pa ulo
Pr oc u1 du bio . AT H E N.
.
ere
ort
Op
m
ipe
tiu m pri nc
mu s forr~m e{fe pu gn an
ti:\
vir
1
CI1
aut
H EN. Fo nis
CL r N.Dlcebamus. AT
Ef i
t! us pe rru rba tur . Ci r N.
mi
ci
m
lIà
mo re mi nu s q
er('x
vt
t
lTè
po
inu en iri
i~a.~ THE N.Siqllis ~odlls
nn6
ls,
ml
ere
fic
s Int rep idü prç
CH Ul ~uccm ~rorf~
.
mè
lxi
M.
N.
LI
ere mu r?c
ne ad Ido ml 11 11 ud lO nit
JI.
T
A
V iij
9
co-
T:(
1
�Liber ttigefimus·quartus.
ATH I! N. Nunc·a utem non de exercitlt, nec impetix magi s qu~rri verbis fiuctentem. Vereor ~aque
raturo aduerflls hofies in bello,fed de g li bernat uro
ne vobis tanqua m verbof us parlla de re loqlll ~ll~
in pace iucund am amicor u inter [e cofuetu dincm
ta videar, dum de ebriet:1.te re quid em parua, ?Iml~
ùicimu s.c LI N.Sic efi.A THE N. Ea focietas, fi quilonga vtor oration e. Cornpo tationi s autem lp!itl~
<lem ebrietas aderit, mmult u carebit? none?c LIN.
reétafe cundllm natura m cofiitu tio nunqll am p0'~omodo ?at cotrari u. puto. AT H.Prim um igitur
terit fine reél:a muGeœ rcgula aperte & fllffi~ie~r~r
ctii his opus efi duce.c LI N.M aximè omnlli . ATIl.
oration e traétar i,nee mu!ica fine vniuer[.tdl[clp~l*
Vtrum igit1lr princip é, qui no perturb ctür, fi fieri
na. Q.ux omnia profeéè o multis indigen t verb1S!
pofsit,d eligere oporte at? CL IN. Oporte t {ànè. A TH.
Videtè~igitur quid agendu m fit. An his in prxfen~
Societa tis concili:lOdœ peritum hlic princip em cftia prxter mifsis , ad aliarn qllanda m legum qux-:
fe oportet ,eills enim officiu m effe debet, vt & prrefiionem iam tran[eu ndum? ME GIL. Ignora s forf.1n,
fentem amiciti am illis con[er uet,& maiore m in[llAtheni éfis hofpes , familia m nofiram commu nem
perex eo contl1bernio fieri procur et. CL 1 N. Vera
cil1itatis vefirx ho[pité effe. Et quod omnib us al:~
]oqueris.A THE N.N bnndg icur fobrius & f.1piens
bitror pueris aecidit , vt cum auditit fe ciuitati s ~1.1*
ebrioru m princep s,haud eontd, eonlHt uédus eft?
cuius borpite s effe, beneuo lentia quœdam erga ll~
Nam & fi iuueni s, & non h1piens , [ed ebrius erit,
lam quaG alterarn pattiam confefi im à te~e~is vfq;
cbriorû mue princep s,bonœ fortunœ , non eonfili o
annis eorum illabat ur, mihi quoqu e COntlgl t . A~*
jmputa bitur, fi temeri tate [ua non eùertet omnia .
'd iebam equide m pueros Lacedre monio s quotle~
CL 1 N. Optim è fanè. ~ THE N. Siquis ergo comaliqllid vel fuccen[erent A thenien fibus vell~t1~l
potatio nes , dli, quoad fieri poJfer,reétè in ciuitat e
darent , itadice re, vefira, ô Megill e) vrbs noblS Id
difpofitre fi nt,aeeu 6ret,ré iph1m accufans, reétè f.1
m ali intulit aut boni. A tque hxc audien s, pngnaceret for[an. Sinaute m propte r compo tatione m vbarn aduerfus eos qui vos vitupe rabant magna e:...
pam turbule ntam quam vidit, omnem copota tioga vos affeétus benCllolentia. Ac mihi qllidem nuC
. ut
pern vituper er, prïtnu quidem patet ignora re eum
veftra vox valde iueund a cfi, qubdq ; vulgo fertur~ Athen~~J'
non reétè difpofi ta eam fuilIè:deinde cofiat om nia
Probos Atheni enfes , prrecipue probos elfe, vere ~~~~.
codë modo, etia fi fobrio domin o ac princip e fiat,
prorflls mi hi diQ;um videtur . Soli enim fU:lpte na.improb a vi[um id. An non animad llertis quod
tura,di llina q uadam forte, nOI1 coaéti neque ~éb!
cbrius nauis aut cuiu[ui s rei alteri us gu bernat or e[ed verè probi funt. QQ.are mea quidé caufa hbere
~ertit:omnia,fiue naues, fiue currus , feu exercit us,
quodcl 1nqucv elis enarra to. CL 1 N. Si me qu~que
feu qUOdllis aliud ab eo regatur ? CLIN. Vere omni_
étudies holipes ,quxcu nque in mentem tibi venlant,
po id dixifii hofpes , fed & hoc pro nobis expone .
fumma fiducia profere s. FortalI è nanque au d~'fi'. 1 Epil1lfOI'deI
Q!!id nobis copota tiones h:r,fi relt è ag llntur, COll
E pimeni dem virum fuiffe diuinu m: qui exfamlh a
ferent? Vt quod modo dicebamus,re~è dll~llS exnoftra fuit, ac decem annis ante Perficu m belllll~
ercitus vittori a in bçllo afferret , bonum profçÇto' dei oracul o monitu
s ad vos peruen it, &. [acrifiCl~
non p:\T\.lllm.ldemq; de creteris iudican dllm,c omquxda m dei oraeul o edita fecit,A thenien fib usque
potatio ne vero reétè gubern ata,qui d magni vel ci~
Pcrfica m formid antibu s cla{fem prredix it, decen~
uitaIi vel priuati s accederet?A. T li E N.~id alltem
nio Perfas nequaql1am ventur os: ~d & pofiqu a rn
puero vno, vel vpo quodam eœtu reétè infiitu to,
venerin t,i nfeéta re di[ceLIùros , plurJ.q ue perpelfo~
magni cilliças ildipi[cetur? At enim üa de hoc inter
mala qUJm fecetin t. Tunc quidem maiore s no~r1
rog~ti re[pon debimu s, paruam ex vniLlS duntax at
veftros ho[pita li affeétu comple xi [unt, & ex IPO
cducat ione cillitat i vtilitat em accedere. Si auté il1
tempor e piuente s 110 fi ri egbque vobis beneuol1 ~u
vniuer fum de illuenu m bene in{htll torum erudimus. ATHE NIEN, Paratie rgo vosqui dem efi1S
tione q,ui~ .pot~fsimù~ confera t reipllb l. quxras ,
;:tlldire vt videmi ni. Ego autem ad dicend um v9haud dlfflC1le dlQ;U ent. Bene enim eru.diti, viti pro
luntate promp tus fum POtills quàm f.tcultate pa:
hi euaden t. Probi autcm faQ;i , tum cœtera bene aratus. Conab or tamen vt potero . Primu m ~ero
~ent,tum etiam hofies pugnan do vincen t. Difciquod ad hûe fermon em,qui ddifcip lina fit, qU:lIn~
lina vti ue viétori am prrefia t, viQ;oria l1Oilii'üii.
que vim habeat , definia mus. ~er hanc eniro cu n•
uam neg igentia m & ruditat em gignit. Mlliti edum efi difputa tioni nobis in pr:rfen tia infiitut Z,
-,rlm ln viUori a elati, alia quoqu e viti a multa per
quou(q ue ad deum ipfum peruen iat. C L J N. Ira
- inlolen tlarn cQnna4~ru nt. E t difcipli~:1. quidé nul
certè facie::ndum eft, fi tibi placet.A THE N J f: N.
Ja vnquam Cadme afuit. Via;ori~ vero multx huDum ergo quid difcipl ina fit dico, confiderate
iufmod i &fller unt & erunt.c LIN. Videris, ô 3minunqu id mea vobis fentent ia placeat. Cl. 1 N J A. s.
<~,quafi magna m difdpli nre partern , commu nem
Dicas. ATH ENI ENS E s. AlIèro ~quidem~
j,n vin~ pO~ll confue tudine m, fi reQ;è fiat ., Iaudare.
ui prxftât es viri in aliq uo euafl1ri iÎ.tnt, :lb inell11ATH E~. ProfeQ;o. C LIN. Po~eds ergo dcinceps
te:: atlm ueriua 0 ortçre i i fum tam ludend o
verum içl elfe ofiendere? ATH E N.Vera h:rc ita elfe,
qu.\m_ udendo 10 1l1~1l1lS ci nçgoti o conuçnien~
~ hofpes app~obare,ellm multi deeis ambiga nt,fo
ubus medita ri, N cmpe G quis reritus agricol a nut
hllS dei eft,tatp en fi quod fentio dicam, nulla ;\rbiredificator flltUrllS efi, ludente m oporte t ;\ prima
tror inuidia Qb!}abit,Je legibus enim & repub. ver
:ttate ve1 çolere terram " ve1 pueriles quafda m do~
ha facere in prœfen~ia fiatuim us. CLIN. Age conemos œdl&q re : atquç eum qui edllcat vtrunq ue,
mur quod tibi ds: h~s ?-.l.l1bigllitatibus vidctllr, pervtrique infir~tmenta quredam parua ~ veroru m Îl~~
dl[c~re. A T li E. N. Jta<l~cet. Oporte t aqtt:m vt VOS
firurl1entorum imagin es, prreparate. Ex doéèrl~d dl[cend um,ego ad docend u, oration em omnem
nis quQql1e eas pen~ifcere debent ) qure ad rem
~onllert.a~l1s. Ac prlll)urp. illlld alldlati s. Grreci o ..
[mm faciunt . ~jppe futurlls faber menfur are ae
f11n~s Clultatem noftram & verbot um ftu'dioh1rn
regula vti: Eques futurus equit.lre ludend o, ;lut
.. ~udlcant & verbof am: Laceclxmonem vero atque
aliquid hlliufin odiface re.ln omnib us enim luden
çrçtam ,altera m bre1l110'luaIl)) al~e.!-'ahJ intellig en49 çonari qebemus , v~ eq vQlu.rtates ~ cpp~di.,.
tatÇS
f
�r.
.
J
ia
d
t.
la
m
u
eg
,l
el
V
.
ib
g
le
e
D
violéta, mi nil his
511
dll éti otis qu ide m potills qu àm
~
tlC
pCr
m
aUa gc ~
dc
nll
tan
'gc
s
co
bi
o
lm in no
t~tes pu.c :or um vert~mus, qu
ne mi pli us cgcre, vt :lUrcl
0
ll111
ed
110
~m
ét
res
re
ira
x
:lIn
lin
a, qU
au té di[cip
ncra[lIperet. Et lic f:lblll:
:~~f Cllplm~~ . Ca p Utux
or
eri
10 am olilp
c
m
ic~
mu
rat
a
am
qu
tls
en
r:&
lud
vin llt e {e rua biw
r,
Cu
one~ clIclmus,
r.1
nar
rpIa
pc
lr,
te
p(o dlc atl
lt,quo viri i xta
cri or quodal11l11odo (ci
inf
&
is
qu
~em pr5c1pue i illS pe r uC
.
q;
or
cn
op
qu
iam eu f.1cerc
qll od op orr ea t vn llm
t~r.e co pa rat a vir tut e artisc,eiuvts dic eb am , li qua: d.i~ niu s .coWlO[cetur:&tra
cc_
c1;.ltionibll rar ion c pcr
~un
e
[elp[o de hl
:lJn
ver
l[ It. Sed co nG ùe rat
:ld
Q!
Ci_
N.
rc:
1
igc
CL
tur .
it:tm om nc m fil:t111 d
~ ii~nt ha éte nu s, vobls pr obn an
p~:t,:td c:tm i,Pf.1m,vde
e ip/ 0
r~u~
at
in
n
rr.
e~e
in~
me
oru m aliqllQ, vc/ ab 110
t~
;
.l
c~
1I1tatcm vero, vel
Er oh I.bet? ATHE~.N
dle
pr o
cn
rc
am
bc
hn
ha
clp
cam
um dlf
acc ep ta
nqlU debet,qll1d po tlf slm
i ho c ~og,nouit, rat ion c
qu
lll
~n
Cll
s
&
m.ll
111,
ld~
li
la~
fcc
t
mus au
offici~ fua
c~mu~. Cl lm e.nim vit~lpera(?lc.mus, dJfclelwa In- 1e~e,a~ ~JlIs.qlle ~or~amre:
ium
vit
&
tlls
vir
It;)
;
atq
~!J)S cll\ltatlbus lllltltllC tcb
lon~ edUcatlOne.s, dlcer~
an ut. qll ibu s ~1anc pcr~
rt1 I hu nc elf e, I/l um dl[ clp hn :r ex pe rte , qu
pa
éb
tin
dil
bis
no
s
riu
. él:1
cla
l1U
;
dia magis for /àn
an di art em c:r ter aq
difciplina & rcliq ua llll
&
,
tis
C:lUponariam & na uig
ecp
licip
di{
us rcc cp tus nu nc
. ~ippc no ha nc
t. E~ ille in p.ot.1tionib
cen
ce{
lU[modi op tim è callcat
c!u
'
ri
era
lid
iw r, li plu rib ll diqu x à pu eri tia de
uo de VIle fon all e pm ab
s,q
mo
l1am p,lItamu~, fed eam
feper
a
qu
eb itu r pro lix a or ati on c
:& qu ide m illa m,
J N· Fo rtè no n vid
CL
m.
ca
am art q; vir tut em f.1cit
atat,
[ci
e
e loqu cris, qll:1re dic aus, iur e im pe rar
ign llm . ATH EN. Pr ob
ind
étu s qui{pia ciuis effeét
diam
{ol
o
rm
nll m vid cat ur. CL 1 N.
on em hic {e
qllid in. ca ma xim e ùig
s
mu
q~e pa rer e.H an c ed llc ati
a:
qu
O
re~ cbric~
ver
am
elle do cet . II/
Il N. Si mira: 1lUic
Pr ofe qu cre lam . ATH
JC Ipl ina m ap pe lla nd am
au
ur
l? L {N.
rob
s
ml
de
ori
r
.1m rcd
ad co
~d coll! en da m ec un ia velua nd i aliam a [q; men~ tat em ad da mu s, qualcm ipfH Il N. N on du m dico.
m
ge n um vel ad eri tia
Q!:.orfil~ lll ud ro~i~as? AT i{ccat, ljllalis reddi~
c 1aJlJca~ a~me
it,
ten
comm
am
n
irc
qu
Sed fi ml ;a ha:c !CS 1ll,Ife
te !u. iti a co
r.
pcJbtlOnc !n dlap
x
uo d vo lo, dic crç co na bo
1in
q
a
cip
etl
di(
&
llls
,
ert
em
ap
cru
V
?
tur
qu e lll tbe ral
c,
ten
o. An vini v{u vo lup taç
ve rbo g Illdcm no n co
Ta lc qui.dd,lm ill ter rog
gn am du cit . Sed nos de
n
co
s
n~
c~
t
.
,jn
tli
!èr
ntill COllcitct. C LI N.
.1f
tè
da~us:hoc au tem pa ulo anna lb. (un t dJ(~lpltn.1~, dolo~es,lfas,.amores, vcheli mc
m eti am [cn{lI ,
m
qUldem. ATH N. Vt ru
e
lm.
aX
M
ue nla t, qll od qu i reét.1
l.
ob
pr
ilitcr vc-; N c~m~t..
un t:q ul .co.n tr: \, Im
onem, infclligellti.l Ilm
i
.
.~n
0l'
,
am
O.
r~
om ne s fer me pr ob i cu ad
mo
me
çat,
pr
t~ç
s cx tin gu fiquis r:d VIO
ci pHna ne~~g.eda clt ,q
Or a eff tcl at. An pro r[u
ntl
me
he
tè
s
~~r~ nu lla in re difpri
cer
bll
o
lll
nin
ml
tll s. CL J N. Om
ma prx lta tlb us ho
cb rie tat e fuc rit oc cu pa
c1artfstmarü rcrUl11
elt '; co rri ot
it
cid
ex
ua
lmigituranimih.1bitum
el
aH
Ad
re
t.ATHEN.
ui
ng
t~
adeIl:.Et li uis in
cx
~r~
rov
m
anAis 11abebat. CL 1 N.
ti ; ert ota mv ,ita
da , qllem pu er primis ab
rc
7 gi, [ei um em en de
lS
dlC
~
qu
co
clf
re rni nim è tllne fuijpfius
c oq ue ris ,Id
Pr ofe éto . ~ TH il N. ~a
..
') Us :le lat .c L J N. Re
cer
con
iam
m
oli
i
ç. A T JI E N. En t It:lq.
li N. At qll
_
co~pos W t. CL J N. MinimH.EN 1 EN. NonColul1\
) co nc ed en da fi.ll1t.A TH
fpo
e
rar
pc
im
et
im
qu i lib
J N•. Va/de.A.T
L
C
s
s.
:cu
mu
~lt
fsI
T:m
pe.
ftm us , bo n os elfe illos
:lm
eti
mo
cr,fcd ip(c
qlleunt.CL 1 N. Sc ite ad
ex, vtv lde tur , bJS çrt t pu
fcn
pu
tur
bu
Igl
l
fun t,m aJo s au téq ui ne
::~o
.
cIa
tum
vt
,
pes eH dié
mu s igi tur idip{um
s. c ~ 1 N. 0.p tim c .id ~o(
ntu
ule
du m. A TH E N. Re iiu na
tem
nc
ha
iné
c
ap
dcr
noblS aJlqua {ud
imlls. Ac vos pe~ im
ATHE~. Po ten tne rat JO
~ius inn ote fca t qu od dic
m rc vo {sl
po
o
c? ne qu e elfe tot is
od
om
qu
nd
fi
s,
qu o .pa éto gu lla am cJr
alt
~
r~
Id vt liq ue at acc ipi ati
ais
ne
on
N
N.
N. Po tcr it forGean vt
e iam.A TH E
vm bu sfu gle nd am ? C LI
bis ha ne ap cri re. c LI N. Di tam us ?c LI N. Vn um .
N:
E
11
;
A
s.
ba
ere olt en de
um pu
& mo do pa rat um te dic
qu em lib et no llr ûm vn
,
,
os
film
du
s
us
rio
rat
lia
pa
nG
nc
e & nu
videlicet in [e co
tim è m~minilli: Ne mp
A THEN. Ha be nté
Op
opr
do
c
ac
dir
:lu
cm
tar
tim
lup
ua
, qu os vo
ha ud gra
qU:ln~oql1Jdem vtn q;
Co ntr ari os atq ; am cn tes
ob
A THE N.Ad 110S
c.
ho
Et
i au dia mu s, & 1i no n
N.
J
dn
L
~f
s.c
1.
N
mu
mIfiltls. C LI
10 rcm ap pc lla
e
Ir~
un
~tl
mm
vid
co
s
llc
ibu
mq
qu
du
nt,
fur
m ab
ac ce du
fu tur or um op ini on es
ah ud , tam.cn qu ia mi ru
s
m
{pe
p(u
[ei
em
!or
nte
do
fpo
te
m
an
x
ne
ve ro.'Ju
qu an do qu e ho mi
tt
tcb
or
op
~
no mé fpes cft : pr op ric
c
lne
hx
ijcere? ATH E N. AOlm
trarJ~,connde.nt~a. A~
l~ ~mnem pra ult ate m ab
efi ,tim or: qu x. :l? te ~~n
au ~'."
O~U
Ilt
ld
qU
s
t,an
i. ATH E N J. N un qu id
m, dté
C L J NIA s. An im
lS?
dlC
om nia rat iom s md lcm
Iui . .
elU
pra
u
in co rpo ris
c fi co mm un e d~cret
rab im ur ,ô amice, li qu is
mi
rem
Jin s lit, qu id peius. Ho
m
feate
te
lit
go
,im bc cil
na rur . CL J N. Vlxe
ac iem dic o,d cfo rm ita tcm
,m
em
tat
tat is etf ici tur , lex no mi
er.
N.
li
uer
I
~eq
EN
ian t, pe rin de :lc fi
NJ •. Q!:.idni? ~ T fi
qu or . Di e tam é qua: ref
[pO~t~ de uc nia t? CL J
tem
a.u
St~
.•
EN
TH
Q1ed~eO~lUn phar~
t.·A
idi
acc
qu oq i
r p~tam~s eos qU lvl tro
Jtu
19
lt E G. lde m mi hi
An
~
~U
Ul
d:
~aulo poIl: Ha corpU$
rac ulu m qu od d:t
.acc lpt a.n t, I~norare fe
ca
ma
de his co git em us , vt mi
lltt
eX
lru
lIr os , vt fi aff cét um
vnllmquen~; ~ol
qu ot dIes aft eé tum ha bu
ah
r
pe
in an im an tiu m ge ne re
us
utm
no
viu ere no lm t? An
io( no n enJm Id
pe rpe tuo fint ha bit uri ,
~r
jht
llle mu s fiue ioc o liue fer
fi~
s,
am~
lor
igl
afi a,& lab orc s [ub~ .
. U au tem no n
tgn ora mu s cos qlll gy mn
am
etl
_ a upen~ co itu tum
tn~
es
fun
am
nfc ltI m nCri? CL ~ N.
qu afi ne rui
imbeçiJles ~a[situdtne co
nt,
qu od hi affeétus in no bis
eu
rra
co
ad
;
H n~ J E~ SES, At qU l &;
icc m ~e.tr:thl1~tq
Hx e OJn 11l 3 no ulm us . AT
c
8.eniri tra hu nt no s.i nu
nrfa
ve
ta
ere
dIf
D vtt ltt au s gra tia ad ha:
s,& VltlUm
ift ud , qu od cu né b futur:
rIas aé tio ne s,v bi vJ rtu
s,
E
fem
S
EN
r
dam
l1é
EN
11
feq
T
A
am
cJare:
em vn
vIt ro tendune. CLI N. Prx
tur . R: lti o en im tra éti on
.
, Ced ha c czt cri s
am
nd
c:t ter ts rcbus ex ilti ma n_
ue
de
inq
do
rel
mo
am
m
qu
de
eo
e
nn
No
pe r, ne qu e vn
n
is
No
r[us,A TH E N JE N.
elfc ed ici t, ea mq ue rat ion
du m? C LI N 1. Eo de m pro
om nib us ob nit cn du m
ris
ita
ciu
ç
,qu
co gir an du m
ram
f.lc
ue
atq
de ,co .mpotati~ne vin i
ue
oq
qu
ter
dU aio ne m elfe au rea m
alt
ts
re:
rarj. CLI N 1.
. Et cx ter as dur~s .le f~r
ho c ln llllS reétr: ~o~~de
fur
da
li
,
en
Jex co mm un is vo ce tur
xpr
t~tCIl1 ali qu :\m
au rca fit :& V~lforme
A T ~ ~ NI E N S. E.s.Sl .vtJh
tc.
cer
SIC
efl è,h an c mo lle Ol ,qu od
crlch
eri or çm , qu àP l
s.O po rtc re lta q; p,u
perfplcIe.tur nth tlo lof
~e
be
ha
terea,cçter~ mu lti for me
~fau
qu i;
CIq
é fequi fem pe r,
r,jté\tlO}lC ine lt , bene
ln c9 r po rah exc
lIot
rim am no s leojs du éti on
q
·
ml
,&
dem
ho nc fia res fit
V iiij
r~. N a III cù m ~.ationts iud jci ü
cne
â
?IS
5
�512
,
,"
Liber trigefimusquartus.
dçm, principio tamen in hoc exercitationem corporis [l1pcrat,quàd h~c do)orel11 babeat,ilIa nô ha
beat. C LIN, Reél:èlid quidé.Sed mirarer equidem,
fiquid talc in eo pofi"cmus percipere.A T ~ EN , Hoc
ipfumiam explanare conandlll11. ~a~e mihi dicas. An duas timoris fpecies inuicé penè catrarias
poffu!11l1 cogitare? cLIN.~asdids? ATHEN.
Has inqu m, Timem~ls profeao mala,cum fl1wra
expeétamus.c LI N.Timemus.A THE N.Mctuiml1s
quoq; [xpenllmero eXifl:imationem, cumformida
mus ne dicendo aut faciendo aliquid minus honcfium,mali vinc:lmur. ~é guidé timoré nos, imà
om~es, vt arbitror, pudoré appellamus.c L TN.Cui
clublUm? ATH E 1'\- Hos equidcm timorcs duos dicebàm.qllorllm al~er contrarills q t1idem eft dolori
bus cœterisqi timoriblls,contrarius cfi & plurimis
ingentibusqi voluptatiblls .c L r N. Reaeadmodu.
ATH, N 6neigitur,& legiflator, & quillis alius qui
prodefi"e hominiblls quot]llomodo pofsit,hunc tiPlorcm maximo honore colat, vocetqi pndo1'em?
confldentiam vero 11llius contrarii impudentiam
nominet, ac maximu prillatim & pu blicc malum
h'ominiblls !1rbitretur?c L l N.Reac diétllm. ATH.
1s vtiqi tinlOr & in alijs multis ingétibtlsq; nos ma
ximè [cruat, & in bello, fi vnum vni comparctul',
hic certè maximè omnium viél:oria nobis fllutéqi
largitur, Duo enim [Ullt qux viél:oriam pari ut : aducr[us bofies quidem audacia,adllcrfus ami cos au":
l:em turpis infamix timor.c LIN. Efi ita. ATH E N.
Intrepidum itaq; vnllmqllenq; nofl:nîm,& timidu
..fieri ?port,et., ~amobrem vero ita vtrl1nqi op,orteat,tam dJfilnXlmus.c L l N.Ol11nino.A. THE1'\, Atqui quoties intrepidum aliquem reddere volumus,
jn mllltarum terrorem formidinu lege im pu![u m,
ta!em effici,nllls.C L T N'.ltf videtur!ATHEN., ~em
v'erà, vttitneat qu~ timéda funt) inducere volumus
ebm profeél;o'<iebemus rebus ad impudentialll de ...
clina,nçibus tentare,i n pugna catra volllptates'domefl:lcas,au~ anteaétx vita:: infiitutum ex;crcere, &
fld viaoriam cohort.ui,atqi ita vincentem verè for
tem reddere. ~i vero nec periclllum fui fecerit vllUl11,neq; in his ccrtan)Înibus exercitatus fllerit ne
mediam q uidem [llarum viriutn partem ad virt~1t<:
h~bebit. Ten~peratlls auté,q~omodo crit perfeéte,
mG volllptatlb us atqi Cllpldltatib 9 plllrimis ad im
plldentii & inillriam compellentibns fortiter repugnaue~~t ~ ac ratio ne ~per,e~i & arte ta~ iocofis
quàmtfenJs ln rebus delUccnt.. An temperas erit in
'lui qui nihil huil1fmodi ~t perpe(fus~ C L I.H:lud_
quaql1:\111 verifimile dLi\. THE N.Scd dic oro, mun
alülll'Qd ad ind lIcend u m ti morcm phal' macu deus
quifpia horninibus dedit,vt quanto pIns ex eo gllis
bibat,tanto ex qllalibct potatione infelicioré fe fie
ri putet,cu omnia tam prx[cntia quàm futura fibi
metllat,atqi ad omnem formidincm etiain fi fonil:'
ftmus omnium fit,tidem deueniat:cumq; dormie_
l'it,& à potione huiufmodi libcrat 9 fuerit, rur[us fi
hi ~dem quotidieaccidat?c L l N.Eç quam,ô ami ce,
~1~1l1[{nodi potioné in hominu vita fuifi"e vnguam '
dlcelllUs~ ATH EN. N ullii vtiqi. Tamen fi reperire~ur hxc potio,c[sé,t ne ad fortitudiné côditori leg~
ldonea) vt talc qUld de ip[a diçcre, ad latorem legis
pofi"emus? Age primum dic legum conditor, fiue
Çrctenfiblls,Glle <;ll1!bll[CU?qi alijs leges c6fcribis.
ytru~ vell~s de c1l1Jbus tUIS poffe fortitudinis, &
19~~UlX penculum fa cere? c LIN. Velle fe profeéro
q ll1hbet refponderct~ A T ,H ~. N. Deinde vtru id tu.
to, neque magno imminente pericu)o ,an càntr~?
CL l N. Tuto fcilicct atqi fecure quilibet confitebltUr.ATHEN. N um igitur potionc hac vrcris it~eos
ad terrores compelIés,& in ipGs pertul'batio!1lbus
argués monitll tuo ac iuffil, allt ciues tuOS im pc:territos facias,alios honorans,alios auté vituperas
fi u:IÏs monitis non paruerint? A tqi eos qui firenll~
excrcédo fe gcGèrin't impllnes relinquas: at eos q~11
contrà,pœna afficias? An nullo modo vteris, qllallis nibil aliud habeas qllod in ea potionc açcl1[e~?
CL. Cm non vtatLIr bofpes? AT H.Excrcitatio, qllldem,ô amice, prxter con[llctas mirx flcilitatlS dt,
qua ve1 vnus vel pauci poGùnt aut quotcunqi. voluel'is exerceri. Ac fillC quis folitario in loco jOl1l5
ignominiam ob ocu)os ponens, quod prillfql1am
profecerit videri nolit, ita aduer[us formidinem [c
exerceat,potione h;!c Cola prç multis l'cbus alijs
parata, probe a)iq uid profeao efFicict: feu quis c~
fidés natura fe & v[u [uis infiruél:um) non forl111det cum multis compotatoribllSexcrcit.u'i )vinuqi
in poculo nece.ff.wio cxh:mriendo perdend6que?fiendere adeo prxualens & eXl1perans, vr nul,la 111
l'e magna per impudentiam erret,& proptel' vJr~l1tem fiatu non mOl~e:ltur, ac iuxta vltimam potJO~
nem antc ebl'ietatem di[ced~'lt apprime cauens m~r%
in omnes hùmincs vio)entiam. CLT N.Certt & Ille,
Ô ho[pes,ita [e gel'ens,moderarus cl1:ldet. ATH E~.
Rurfus ad conditorcm legum itadicamus. 0 1eg~s
conditol', ncqi deus taleadhuc hOlninibus timons
dedit pbal'm:lcum, ncqi ipfi cxcogit:mimus. Ip[oS
nanqi veneficos inter conuiuas non numero. Confidcre :\utem valde) & intrepide oportet, 1'rx tcr quaj audere in quibufcuque,vtrul11 potio g.UX~:lm
annulbeft,quœfacit. CLINI. Vinumefie dJeer.
AIT H. Porro contd id fa.cit quàm ea potio dc ,qua
modo factae{t métio.N ii Cllm bibcrit quis, pnm o
abcrior fit qu;\m prius crat: deinde quo plus blbcrit,eo maiore & mcliore fpe efi, & fortills de [e[cJ~
tit. Tandem quafi f.'lpiens,ea homo confidentJa,ltbertate,audf.1.ciaq; repletur, vt intrepide & diC~H,&'
fadat quicquid placet. CL IN. Arbitror eqUldCll1
omnes id concefi"uros.MEG.Certè omnes, 'AT fI EN.
Recordemur itaque nunc duo qu~dam elTc'qua: jn
nofiris animis cw;anda fuperius diximl1s.Alter Unl
vt maximè confidal11us, alterum vt maxime: fol'-'
~idemus. ' CL TN. De pudore diGèa h~c cxifiiJ1~a~
mUS.A T li E N.Reétè tenetis. Sed ql10niam fortlt~1
dinem imperterritique animi babitum in tim Orlbus addifccre oportct,confiderandllm nuquid con
traril1m addifcere in contrari js conueniat. CL l f{.
Con[equens id efi, 'À THE N . In ijs igitur qua; 1'e1'pe[si c6fidentes audacesq; maxime? fieri natura [0lemus, cogitandll l11 videtur vt quàm minimè impudentes & audaces fimlls, fcd,contr:\ formidolofi
ad dicençlum, aut patiendllm, aut agchd11l1l qllicquam turpe. CL l N, Ita videtur. ATH E N. N 6nn e
hœc ira fllnt,in quibus tales fllmlls,ira,amor,petu~
lantia,infcitia,auaritia,[ecordia,&:ld h~c ilb,diLlt
tia:,forma,vi~es,8ç qllxcunque volu ptatis ebrictatcquadam homines aqlcntes faciullt? Ad horum 0'
mnilllI~ leuè & innocllum pcricllllun ~'lciendllm,
inducendamque exercitationem ) nulbm habemus vOlllpt~tclI~ comlt1od~orem ea , qu~ potione mores examinat,fi modo prudens qua::dam cali'
tio adhibcatur. Videamus enim. Duri & agrcfiis ani In i, vnde inil1rix mille pullulant, v bi e)CpcrimClltLlm capere tutius fit) in commercijsne,
P:"
'.\1I~
",
�De legib. Vel,legumlar.diaL II,
rar e vid en tpr , an
ve ne rea
~Ionyftj [p eé bc uli s,a u t pericLllii vel filire vel fiin
ills
cll
ali
res
. en te, vt mo
oGta,pr~bes?!C Jll ide m
JIJ?Ve1 ~xori! pudicitiaexp l1a m Jnu ent es Jn uo
nq
fi In~mta co me mo res , nu
pc ar dn en ror us pe nc u 0
~r lOCII, ln
ne
ua e re ne q; ret e eS,
.2:1a lcu t \'t ln vIn o K et.os du bit atu ros vn qu am pu
vll
qu ea ho sh om lnu m
CO llei mo ru m ex am ina tio
od
t~n~us,quin hu ill iin
J N.
CL
.
llis
bre
is fac ilis ,tll ta,
me ns Gt ,ac pr x cx ter
llm
sim
lif
vti
lr
itl
N. Ho c ig
Ve~um id qu ide m. AT HE
ill;t
rre
a
oru
im
an
as & ha bit us
~ulddam eri t, na tur
c,
ho
tcm
au
t
Ef
nt.
cu ran da iiJ
co gn o[c cre ,ql l:l ift a
n?
no
An
'
urn
ici
off
fac ult açi s
Vt arb itr or , Cil lili s
Q.
nin
om
CL 1 N.Sic eft
i um de da
C)~re vel ma xim è ing en
in re an im o [uc cu
1
S EDIALOGVS
LE G 1E
CVNDVS D
D E
:Il V s, V E L,
L E-
L A-
G V M
T JO N E.
*
M A II. SI L 1 1
PI C 1
N T.
A R G V At B
*
1'1
~
513
iorcseci ;Î
pueros om nin o, & ;Jd fco
publica
mu lic: m di.fciplioa,~ a~
Rc
in
&
dl(pur:H~ ~;Jdë qu~
US ,nU _}
pertl~ere,dlhgeor.Jfslme
rib
iao
cJs
uli
ls,m
ocr
IIX
1, C
t,1
pof ult ,re pem lll/hrura,
iml
flnt
llC
vo
:
a . 110 cun
_
1
au
.
~u7~ !Jcen ua con ce
rlll
an
pc
pro fa lucc
ho
s
oncl/;l d'Unc.lXat& gr:llll:J
iro
pcr
r
vul
~ib aur ;m iudice elfe
til!m imire[llr.lmir.lt1ot berq; vr per l~one/tam il11irationt:
'1l1
o
çlm
UlC
gra
q;
mllles,~r
ludis om niadolefccnres afIuefi5t in
quocldle frequenr3r3m
, qui bus & leges
dem
eif
us
reb
r
1pe
fel1
s
ous parieer arq; fludiJ
alfuef.laionE
dolerc.~am quidem
fcniorcsq; ga udcre arq; um iudicar corincrc. Int cr hxc no
tor um virtut is fUll c!;lm ent
plurimuill
lld aro ad prxccpra mo nl ine s ha .
Dulla IDco~oria'. com me
hom
er
int
:
(ua
!
El:.
cun
li
m
acooduccntla. IlllU fius ctla
ua lul ta vllur,p
111 e IX;
_ <:>
on
ben rur bon a , ofsi cat,e
U
uuq
Ulc
cm
<] . .1 vluere ·
ree l Ic~n .um e 1 . ulcem JO'jucndo dJc reu eri t. non cft
frum, vule,lUcundum,lll
jt inr crd um
honell:a illlbcj; vita po~
.1udicndus. Er quanl1lis
édum, jm~
dic
efi
;ri~
l'lm talllen .id rl!c
vid~r~ Ia~ orior'l,nll. nql
lldi~ifl)am. Q! lod
luc
u~
ll\
com
for
~m
vero lUll:lfS1ll1an~ vH
rè iJs qui Placo all'cflr ,qu:UnLUS for
tandepl f~re necelf~fluI~ eatur.1 dqu.e taecre iube~. Ve ma s
buftul11 dlfpurat,ah~er vld
pof\ hx e
cfi, & (labile . Defccndit
~a",cn puJchrum qUlddam iuuonibus anl c ann um xta d deà
cl vini vfUI11, uem vu lt
IOqull1lgncm JIlq ,)
s Ign ora n.
Pofi hâo
Clmu 0 auu m pel'Iru
]u.\m in corpus infundi.
ad ign cm tam in an)mam,l
dra gcl lm um
qua
fi
.Po
rrit
mi
per
l
b!o
a:tarem vinu. m odçr~r~
nos concedit vj.
~ ll1çer dco rum hym
itia m fe.
vero ann u\n 111 CO. rillllllJ
uerf
(i rCflleclium :Ic1 us dur
Dllln lib eri us bib ere . qua ere viclc.1mur. & f11œlj-itix 1l0S
cfc
in ign e,
nca uri s,p erq uod reiuùen
tfeého animi .lie uti ferrum O effici
obl iui o caplac,ipC:Hluea
{)JI
.
fi.1r
ior
cleduéb tlexibil
ex dur itia in lDollitlCm
hilariorcs
quln can ruc nol lcn c,f aai vn~ eoalio
qui
cs
ior
fen
vr
ç.
vul
ue
:Irq
inr.
vel
e
car
qn
aures
in CQnuiuij s ad iu,niorum
l inc ara rio m,incata~c. QJla quiclen
rum ani mi s.v t ira dixeri
:1nimi tem um
ior
iun
em
llêt
oin
con
ne per mc/odla gra uit er
rebus qui in
,
am
ipf
ti:i
grn
,norabis
pcr enr ur. lo his legcndi
m cog uo
are
upr
vol
cog.n itio nc vero
de.m p~lchri[lldiocm,in
i~é rlly thm l &
hom
ter
prx
l
ma
alll
ml Oa n . .NorablS nul lum rq; rhy rhm um eaeo rdlll ~ in rc:e.A
h armolll X fcnCum Jlabe~ l1 voro tlrc ord int m in ipC, voell
iJ1
por e .atq; motulH:IlO\on
har mo nia m
tép era nri a·Q 40,d fxpe
per :lcueum & gra ue con pro prie dicllllUS. Q..uod .luré rllYe
La tin
do Jnrell i.
~ic~mu s con cét um
m dieere potfumus , mo
thm um , cOlllodc num eru
in re vio i
qua
is
tab
No
ea~1; mo tu ..
gas I~umer~~l in, tempor tlo ue lit blb eod um , prx fen tib us
cau
coo hft at vtIIJtas,& qua
ib.us, fo~'
ori~us Jegu{Tlliu.c. cufiod ng cnt id.it
eon
io
uiu
con
.t
cor
vi~.eIicc
s
lbu
ant
cru
eot lum obf
bClJs qu\dcm & m9,res blb
molliores faét~
1ne qllando pcr ~illl:~
rtl
p~o
nco
tlI
&
,
9;
bus
,
fmodi cau tio cm
,I\
llq;
del
t
udl
ncl
fUCflllt, rcfOrmallt1 ?lI~ .Co nrur me ro , tan qu.i ad e:l qua: divea
nih us oiues 10 conulUlJ
lùam cuiu(d~lm : v(um vero eius ad
aa rUl1~ ~tile cO.Il:eden ~rocul.lIrcendum.Q!lippe eum fa
S
que hbldll1em clUlbus fUI
t if11!, ud c: uant eom m, l colenda: fun
cras pal lad ls arees,qure
"
'?
<
.r ita te, niifica in genus homil1~ cha
,l" \L AT 0 nof ier mir fui s inr ent atu m rcllJl.qult,quocl ad
~..... hiI in difpur ati oni bus
c.arur. Atq;
u~s rat ion e conduc~r~ v~d lUm, vel ellUm~nam falurem qua
lllm
hxl
pro
vel
r
uul
ma
du,
du m Id fillcliofe con cen
m : F rso ex:~
n fubi rc,qllàl11 uegli gen
tia m cnr iof i(sill1i crime
feq~\tur dl
pro
x
cr
lib ro xra ris ten
qui lira m in feeudo eda m eni m pueros ferme vr b:{has,q~a
s
fciplinam.AllJmaciuerrell
rrahlt, pro~u
& quo cun q; v.oluptas
fi nih il penfi hab ere ,Ced
(~.non ~n7
ug:
auf
it aoIor,prou.nus
fer e.& vnclecunq; rer rah prof:quen ~~ , vel ~ugJ(.:d,1 p~OChUl _
vcl
lur ia pri us quà m ma le
<?mr.,vo,au rig a pu cnt lx equIs !mp
tas in hab itu m ino lef car hab ena s ma~u tenere m .. Qg em
oris
Iup tati s vidclicer,& dol
fc~I.lcer,qllJ
at difciplinam, vm ute m , & odlu
ill
n~m
m
!ga
aur
qu.i dem
orq
dol
r-,
~mo
&
,
s
~
a v,:,lupt
pn mo l'liens adu elll t,qu 11~ anlm~ s JllRullt, antequaJ1.1 T.ae
per alienal11 rat ion em rea
tc, p~OpCla::
;:ra[1one dCJlld~ prx fcu ~ru mo t~I
ean
~ou
e
pri
pro
ne
~io
bon
rem
eno
fup
r
pcc
r , ~ro
Inf upe r rar iom eonfcntlU Ipfam eonfenfionem, vllluerf~m
anc
rum con fue tud ille m.H
uprates &:
vero dece~tc:~ circa vol
vu lt elfe vin ute m. lpf am
ext rem u:n
a~
;
vfq
o
lnm
ab
lm
r qU,
doI ore s .1lfuetudinem,pe odlffe qport~ç,& .l,m et qua: am aua:
~irs~me pulfe~.
vira: hom ioe s oderinr,q
ominat di~i
•
riu.s regit~r ~atione,n
da lun t,q uàm diu (u~ alt~ Onl p.rof"IX laI~ exper~ef.1ax c~...
ratl
u
o,c
11is con ftd e-ver
e
lS
ind
r.1l
De
mo
pli oa.
El N eE P Sa uté dc
t. ElUfmodl vero vlta:
ella
app
s
uti
vin
e
ti
Et!
l1io
um bo nn m 11:1.
ipfe~1l
(entit,no1
ran dü eft , ver u id [ol
mo mé ti, vel Arifiore/es
naii
fun dam é(u ma xim iel fe
us q 1I0 mo do
ror
pue
iam
fit
pic
ta
be an t , vt p erf
G,lIm vero inq uie
ma gn a cri a
cis ma gno per e c6p rob at.
ue~a
an
.re
,
us
rc.o
i
am
idc
be
,&
ha
lda
as
cup
na tur
pero om nia
. VJ.nl.
' na Jn
d
Cod'
tllra,oDI.e~am ~t~ru.m5;
Jus
Il.
:.Jll
1
lica
'1'lta sm u tO HU 10 Jo
,m w .rv fub, h?llefia ll1u
.
Oa
lpll
dJfc
vtl
b
lat
e
clp
pu
fuf
et
n
no
e,1Ub
. •
u~t S vç{. l!gl.1dpra;fereot
'b ' adl .l b 0;fia t, mG t. ~Jd
te
reé
n', lIniCsima: vol,uptare vHr .ores 101
,G
US
ne
lO
qUI
,
tat
um
po
er
fem
i~ hILc ioG nu are vi
TOS edu car i:im o vero & eétameoca qua:dii !tonefia funt adh \. mu s! Ine ft vtiCJ;, vt rat
tur
igi
ho
rio fx vira: fol am en obl
5
~ic
m
o, att c.t c .o~fecro au dia
fam i;lq uit deos Iabori?f~
. Vb l au te, & qu~mod L.D JC Jgl e. A TH E N.
tur
de
ben da .Mac vti q; ob cJu
l
e~fo~
e
lOn
lam ur. c
a~ re in la. bOru~l re~lrS Apol!lne.
ml a,n eex ea re pr: up ed
e di~i~um miferaro; ,I~aud uJ{
s qlllllwa,&;
cu pid o qu id reé è:i .elf - . . Pri
ufa
ri~
fe.M
mo
me
filt
q'
qpn
ita
e
efia
ter
pe
Re
,
.
ma tilt s fac raf
mo
.
~t
~.q
.
mus {en;
lbuJlr
'
tla CO l ) _
.. _ .
cleb.ranciaduces ~dhm
S eO lm , vt m prx [en
tlOnlS per
lllu
mo
.H
lda
& Baech.u~ ad h a:;collc
lls
aU
am
m
dlc
ura
pulcroru
na
nat
&
ph
[tl
renr,
efiéq; dele
inf iit uti i eH /a. eH vo uptas
rum lafcIUlam emedarar
ion em moclerarécur. hon
off ici o qll an do re aèp . c
ho
num
in
t
rio
or
,ef
mo
dol
cio
&
am
o
iic
ea
di
mu
of
J.audâr
mutical vfum
S. AT H Ji; N. flm u pr
.
•
verba no'o foJum
. - II
.
L J N. Ma gn ud lC1
.
.c
1
Jus
cl
Il'
.
lta ren t.H a:c aut cm
ar
anris
tl~a .eg
cl
s.
eif ed ico vo 1u pta
on
. .
[um
conce~lUm, ~erume
0
;
(en
ar.q
q,
m
aru
n
.
l1c
enorc~ l
UJnI~l!scOm1
..
{l~ brutl~ ~pr: mlf
pu ero ru
Vl rtu s & viine m multtS dequ
e dJUlOU cul tum relIc~ doc ent homuid
e m qll lbu s pflmll~
lon
elf
nat
o
co~
d~
;
c
at~
h~
ia
ue
ent
atq
,
t
, cu i in feicâ
eft
nif
te
lig
nIl i diuin3 pro
au
inâ
lIs
diu
eat
fa:
C'
qua q~ld,em Mu
lm o mn a[c un rur .B
H
an
m
tiu
'.
.
au
'
q
gio nét nq ;'fufceperit. In
ol!o
ras
rit vt fap ien Œi.ve ~ ,O pJn lO ne s xc ex Ills a D~o coocelTam:Ap
ge
glO
nti
reh
co
em
te
ion
au
enr
ne
inu
1
,
ver ita tis
one lib .
n
atq ; varlellllum. \
he c & qu x cer
. r.. p erre; "LU
fI
gra ram exp refslpnelll
def i ' b
igi o
S po rro VIrDeu , o·
•
"1tem inu ent ion ise iusmé
pO lSl t. .
nem ,tu m operaarel
lU
ébo
eq
ira
:1
Dl .j'
b
abf
tis
d
iolfi'
rat
pe
rum
:Bacchus den iq'l ' d . -cl A . madll~rre har mo nic
• h' li
et. on a. .i[c Ipl ina ap ,
.
h
lin } On llll a. po SI
~s
f(
In
III
tas
a·
lup
a
per
vo
~
mir
Si
m
uta
oru m om lnu ma
o pl~ens acl ue nlt .
illa prollidenci~ elfe trib
10 VI rtU tc qu x fp m
in 8u it an
nem nob is prrecipue;l diu
nat ura lOCO
~te
fua
qU!
od iu re aè in an im os
t,us
mo
&
:
q;
ura
lor
nar
tx
do
•
or
uie
inq
:lm
&
ncs
()m
us
a~.
u
q.
m hab em
d' d
.
' ne- mo ue an tur &
t
'
cm us.Sed a Mu.lIs qUlde ea con cen ·
.e em e prc ;JO
lOn
rat
ra
m
'
ua
teq
ClOnl for ent , con cin nar tl·am ab A Dolhne pra:ter
_
.
. _
.
. {" fi'lU am
bo no t .
, .
mo tio nl's anl'II1I' co·r.Ilonao mo
pr op ter fup en ore m
tU. a Baccho detllq; re
ue
ce ,ra tlo m cO {en tla t
[en
pcr
c
01 0.ha
m
~UI11 in [er mo nis cam usq
ru
ode
cin oit ate m. DUlll ver
ln mo m m! :m bro r:tm con
f,;;
J
•
•
J
i
/
�Liber trigefimusquartus.
p.l m morum confuetudinem,hxc ipfa conf,enfio v-
nillerf.'1 qllidem virtus cfi.Ipfam vero decelltem cir
~a volu ptates & dolores arruetudipem , per quam
;ab jnjtio vfq; ad extremum vitre homincs oderint
qua: o~ifie oportet, & amenç qua: amanda [unt, fi
per f~ipf.'lm feorfum utionc confideratam difcipli
nam vocaueris, reaè, vt ego arbitror, appellabis.
CL 1 N.Etenim qure antea hofpes ~ qua: ':"lunc de di
fciplinl difIèruilli,probe diaa videntur. ATH EN.
Bene igitur ell. Huiufmodi vero voluptatu!l1 atq;
dolorum rcaam inil:itutionem,qure difciplina dici
~ur, tran[g~T(Huntur hOl1").inçs in vita, ac [xp~ peruertunt. Dl} 'lutem enus hominu laboribus lutU
' / ra relfum l1").i era~i remi SlOnes il orum 1 1S aJ:uel'llnt, 0 énia vide icet e a vici sim in i forum
eorum . onorem in ituta prre eçes. . u as qUlll~tiam & A PQJlinem Muf.'1rum ùuccm,& B;lcchum
, foncelebratore~ ~ cleorutllq; concilio elllendatores
ln h~c rCQt~ morum inter folcnoia aq.hibuere. Confiderandum
~~~:d;tfin~! igi~Qr vtnlI~ h,ic, fer 111 0 [~çll~du paturall~ nobis ac
pus r. ' verQ!i eil:,qIII dlClt : tencnons xtatls omnes, vç vno
-'
verQQ çompleaar,non polfe nec corpore, nec voce
q u~efq!re,red ffiQueri [cm per ,& loq ui vellclalios ex
JlJt:ll~te$ ac gefiieotes, & velnti cum voluptate ['11pn~es luçlentcsq;,alios vari js vocibus çOr~clil.tnanQyid rhyth tes.Ac cretcra quidem animalia ordinem ordinisuc
Plus ~ liar- ~efeél:um, qui 1àn~ ordo in moriblls infpicitur, &
p1'onl~.
rhythmus harmoniaq; vocatur, ncquaqua ad uer~ere.N ohis .:lutcm ab ijs dijs quos concelebratores
datos çlfe n()bis dixim 9,rhythmi & harmonj~ par~icipem fepfum eire tl'iblltllm l eosque mouere nos
cum voluptate 1chorum 'Ii nobis ducere catibus &
falqt!onib,l!~ nos jpuicé copuliites; quem quidem
çhoru ri'lro rllr Xltfitr,i4 efi lretitia nominallel'int.Pri
mo vero cOllfi4el'anduql,nllm cOl1cedamus, di[cipl~nam pl'imam per Mllf.1S & A pollinem elfe. An
quo modo? C LI l'l. Jta pror[us . ATH E N. Dlfciplina: igitur cxpers dicendus ~ qui nunquam chorea
~çchore.t y[u~ ell:Difcipliq~ vero ÇOl11pOS côtrà, qui L'1ris id
. ," ' fcclt.~ L 1 N.Sic ponimns,A THE ~ . Chorea vero 0~1l1is tripudilll1l ftrnlll eil:,& cqpc<:;ntus,c LIN. Ne
ceireell. ATH E N. ~i[S1S ergo beneçlifciplin~in
firuétus ell,& C'11tare,&cantare bene potefl:.c 1, r N.
Yi?ctur· AT~EN . Secl videamllS quid cil: quod mododlxim~lS r C L,~: ~dillud?ATHEN. CUIn bep~ cantare, ~ b~ne G1Itare q~lernpiam dicitnus, v~rllm etiam bona can~are ~ ~ pOl~a ['lipre) adden_
p.um ftt)a~ pon?c ~ 1 N.Add~l1dum.:A THE N.Q!!id
porrq?~iqlJis honeO:a, vt [unhita honeO:a eire aip~
fratur,& tUl'pia fimi1it~r turpia,atqi ita his vtitur)
mehus choream muGcam'I; t~nebit quàm ille qui
corpqre atq ne voce quod hopefiu p!ltat,[u~ficien
ter cxequi pa[sim Vél1ÇF, nç~ honeflis tamé gaudet,
nec odit turpia ~ an ille qu~ qu,!muis voce corporéque n6 poteO:, vt decet,affeq ui~ vo1!l p~ate tamen &
~olore alfequitur, vt bonis qu~dem,ga~9-~at! prau,a
ilutem oder~t? c ~ r N. Magnum ve~o dlf~lpl~n~ dlfcri~en,q 110[pe.s,narras.A THE N.Si ergo catus tri
pudijq; bonu~ n'os ~rcs non ignol'amus, cogno[ci
fnus v~iqi ?X qui di!cipHnareae potitus çfi, & q~i
c~nt~J..Sl11autem hoc ~gnoramus, neque fiqu!ldl[cI~hn:t cO~1[erllatiQ fi~,& yb! fit, fcire vnquflm po
ter~mus . ~ o,nn~ Ita?c ,L ~ N, Iça pror[us. AT I;l EN.
De1l1ceps 19tplr,~CUtl canes pef vçil:igia 4ecentem
figuraIT}, 1l)elodf'lm,cantum, 8ç f.11~ationem inuefilgemus. Nam fi llla nos fugiant, frullra de reaa
, dj[ciplina fiue Grœca, ~ue b~rbara difputabimus:
?
CL 1 N. Sic arbitror,,, THE N. QE;am igitur fig uram,& melodiam boni1rn vocare decet? N UITI fortis a~imi, & tlmidi fimiles tlgurre vocésque in eif, dem requlsque hlboribus [unt~ c LIN. ~omodo
fimiles,quando neque colores? ATH E N, Scite, Ô amice,fed in Mufica, & figllrx filDt , & concentllS,
quum circa rhythmu & harmonG ver[etur. Q!.!aTe boni rhythmi harmonia:q; figuram & cantl1ITI
licet di cere : boni autem coloris n6 po{fu 111 liS rcac
dieere,pcrinde il11aginantes, vt magillri chorcx [0Ieht.lgnaui autem & fOl'ris viri figura qua:darn cft
am cantlls:atq; hxc reaè in viris fortibus hondb,
inignauis turpia nominantllr. Sed ne in his logio r
fim,omnes fimpliciter virtuti animi, vel cOl'poris,
;tut vircutis imagini adhxrentes figurx atque con:
çençus,hone!h:contrarij vero,turpes .c L r N. R~a~
tu q llidem, atque illa fic fe habere in prlEfentia llIdl
camus. ATH Il N. Prxterea & hoc cogitand~ll11,V
tru omnes omnibus choreis fimiliter dcleacmllr,
an multum interfit.c L r N. Muitum 0111nino. ATHE N, ~id igitllr elfe dice111us,q uod in errorcl11
nos i111 pulit? V trllm non eadem [unt honefia bon:1.q; nobis omnibus? An ipr.. quidem eadc111 Junt,
non tamen eadem elfe videnmr? N eque vero dicere qllj[qll:-,m alldebit, vitio{am chore:i. virturlS p~r
tlCJ pe me1iorem elfe.N eque f.'ltebitur vnquam ahquis [e quidem {lguris prauis Ixtari) alios autem
contraria q lladam mur.., O!!:anq uam pIcrique prçdicant reéÇam mllfiçx rationc: in vi (}uada c6ttitere,qllre voluptatem amicis afferat.~od neque fcrendl1m efi,neq ue dicendum omnino, nefas enün.
Hxc autem potins erroris caura eft. c L J N. Q!.I,Xnam?A T HE N.~o~iaminchorea variorum 1110rum, variarumque rerum varijs in fortunis moribîlSq; gefiarum imit~tiones fiunt, quibus illa qUa!
dicuntur,aut declaratur, aut fub fpecie L'llrationis
exprimutur, ve1nawra, vel con[uetudine, vcl vtri[que probantur, atque animo eorum conueniunt,
quos gaudere illis,laudareq;, & honefia nuncupare necefIè eil:. ~ibus antem prxter natura vclmorem vel confu~tudinem aliquam accidunt, hi neq;
~:llldere ip4S p~fIunt, n~qs ea laudare, imo tUrpl~
;tppeUare necçfIe. At vero qllibus hxc natura rcéèe
contlnglll1t,copfi.letudine antem contrà, ve1 cMu e
tudine quidé reaè,c6trà verO natura,ilH laudes VO
Illptaublls contrarias proferunt. SinguIa enim ho~
rumillcunda alferunt elfe; lecl & prauaefIè CO?CCdunt.Atq; idcirco coram alijs, quos -mentis copotes putent, verentur corpus eo paao mOuere:veren
tur quoq; ea cantare, honefiaq; & 1tuclio cligna afferere. Ipfi vero fecllm ijs omnibus de1caantur.
CL 1 N. Yerifsimaloqueris. AT HEN. Nunquiddamnum aliquod infertllr illi, qui prauis figuris aut
~antib",s ~e1eél:a~~r:yel vtilitas eis, q lli vo1uptates
,n contranjS caplUt?,C LI, N. yerifimile id quidem.
ATH E N. Vtrurn venfimlle tatum an etiam necef[ariu~,fi ita,id [e habere?iicuti cu~ quifpiam cum
hOmInI~US ltllprobis confliaatl1r,n,cq~lerqores ca
~um odlt ~ fe~ deleétatur his potius & ind41pç~;
~ t~menlOÇ11oco yi~uperat, quafi per [omnu~
Jp[e 111 fe eorum per~~p~en,s rrapi~atem. Tunc qmp
pe nec,e(fc eil: vt hmllJs efflclatur illis, quipus gaudet,et1a~ fi Jaudare ven'atur. ~a q 4 idé re q uidnam rl1allls, aut bonum, aut malLlm ex omrill1ece[sitate accedere nobis exiil:iInernus ~ c L J N J.
N ihiJ puto. ATH ENI EN. Nunquid ~rbitramur
ybi leges bene confiitutx [unt) aut & in pofier~m
lta
�.
r
I
l.
ia
d
t.
la
m
u
g
e
1
l,
e
V
De legib.
Siquis
·
15
5
al i-
cerramen
ercmll~.
jd
n{
co
o
iod
ëc
m
c
po
ho
m
ni cl lm ,
ca
tes
ona~~ ~ed nec gy m
is iocisq; m u( ar û
1~~ erun~,in dj{ciptin ic qu id po ët am de1eétct vel qu an dor qualecll~q; prclophe adJ)cI:1e, {cd om nibus ci
lu
1mcn du chs fore ltc en tiacamoc,u,vtvequl verbo po ët ic o, idem & do - nec mll,lcum,ngaectiset, vO
/llptatis graeia,cert:
l
re
ng
co
s
obu
ad
ui
r yt hm o, ve
os
i
i pu er
e,<]lI {peébto~
e ci 1ic;a~?& be ne in lH w to rü ciuù
pxmiaq; ~i pr,opona Jd feciffe iu t,
la
c~
r
~i
vi
in
ad
l
:1t
ve
taX
t,
gi
; om ni ü
is qu ac un q; co nt in
edeleéèe e, op tlm eq
un
né
ax
m
io
s
at
re
rr
e ce nt es q; ln ch or
expreffils fic
te
rx
s ctd eéè~d i m od us
fleétere?c LI N .P
!~tem,vel ad vi tiu m TH. A t ifihuc, vt br cu itc r dk i di ce tu r,c um nulluio el lé tu rû pu ta m us ?r L r N. 1I~
et te . A
H om cr us
qu id na ex pr xc on
. C l.
1 efi.lot E. G. C
r cll ve alius ficU[
eg yp to agere licet
A
Pa
.
in
TH
am
"
~
qu
ç
er
ci
di
zt
de re
Tr ag œ di .i
nc iti
Q :q ; fere pr
',alius C ith ar :u n,
ro ha nc legem (a cfi.
at
yp
nd
eg
ie
A
of
in
m
o
i3
ét
od
pa
p(
R .~a
it qUI m lra ~~tem
au di tu
d~am. N cq; de er nfcclttu_
im m ho c qu id em
~œ
.M
Co
N
ro
E
ve
TH
s
\
r
hu
?1
,a
po
cls
co
ah
e e d.J
gn ou er ut ,o
on :u n fe op in ct llr
ih iv id et ur ,il H co
lo ol le nd en do vl ét
s,
cu
ne
ccrtaCOres
uc
iu
m
na m Id ol im , vt m
de
us
u,{
lb
ei
ut
ü
ui
~,in ci
mu
& alij Fr'n~r
xi
le~
dj
s
e.l
no
e
Im
nu
~l
ve
.
od
m
1~
ru
~ere 9u
dJcerc,q lUS rit e vi
cerc. Ql
r1nr ,polT um Il me:.
ni s ca nt ib us alfue(
xe
bo
lI
is
&
n~
co
is
H
tl
ur
u/
rlT
fig
fT
m
lS
ëT
On
ab eis
u ql lid ro ga .Q.!;
iu (m od i in (acris
rus?c 11 N.Abhlr~
tll
hu
JJ
(c
nt
al
ip
G
Ge
Iia
àm
~r
ua
qu
ét
ïs
s
al
&
iu
lO
us, ne ue
ondere po te nt , pr
illa negue pi ét or i
ATi l E N.
cm m (d te Id re(p
br is
f.1
m
ru
-- jE tu m ,a e ~rxter
io
ic
tif
rta ro re s adiller1t?
ar
ce
lIe
os
ul
un
ng
nc
G
s
ru
en
uo
a:[
re (p on _
ifiic pr
gu ra ru m ;v el
et ia m ex co gi ta re
ad ah lil rd um ifi ud
ue
fe
q
ip
ne
vt
e,
llr
er
ir
ue
ig
ne
ln
V ul ds
i ad m od ü
~ua v a lce at
r
et au t in hi s, au t in
? ATH EN. Si pu er
ni
lic
e
ld
di
!!
Q
ho
N.
q;
11
ne
C
a,
?
viciflè cx ôllJ~ pr xt er pa tri aq ; G ob(erues,inuenies ib i qu~ deam
Ït, pr xf iig ia to re m
c;
di
am
ci
en
nt
.lt
fc
i
ca
fia t? ATH.
pa ru
ue
~nlUer(a m uG
nOn?cL1N.Q.!!jd ob
o de pi éb ,F or m ad
An
tr
.
re
nt
us
bu
ib
ca
ill
di
m
ill
s
m
ro
te
fint,
cx te ris allrepo_
eecm an no ru
i nô adeo ve w fia
llli ~omœdum
af
(c
iu
qu
,
~a
üt
ro
er
ve
fu
i
U
q;
er
centl1li,& fer
4i ?m od oc un lc hr io ra ,n eq ; tu rp io ra hisqllç ho Pu
er ud Jt x at q; :ldole(
s
rc
te
ul
m
ed
pu
.S
nt
ec
i
ne
N. M
rtalfe la ud ab ut .
\T~ Ira di ca ,n
ar tc co nf eé ta .c 11
ta , Tr ag œ dl am fo
m
to
de
do
ca
d
tll
tJ
,(e
ul
ur
m
üt
e
m
iû
. Seniores au ni m
th e de pi ng
ira co tI nger. ATH
s. A T.H. Im o ciuilc
is
ci
fs
di
â
rta
i,q
Fo
ef
N.
r
tu
di
i
CL
forCitan au dl eni :s ih
ra bi le au
: im è R ha pf od um
ni co uc ni en s. rn ue
J.f
tio
nd
fi
cu
po
ill
m
s
no
gu
le
m
,
te
q;
dt
veru
a, vel O di (f ca m ,
lll~xime
ho cc ir ca muGcam
cn cû al iq lli d, I1iaù
d
(e
om
H
a:
ui
ui
le
,q
am
us
t
xd
m
ra
l1
le
nc rit , vJétorem
et pO
ôl~laq
io ne :q uo d videJlc
ioclicum bene ce ci
rf
el
H
lle
ld
,
ad
Ju
im
i(
a~
an
t
le
q;
:lu
&
dl gn um
'go iure vi ét or Gt
e ca ue ri,
lC:1blmll .~ cl
ce rta fia bi liq ; leg
i
Xd
od
pr
r~
(m
Pe
m
u
iu
H.
m
T
_
hu
\
~
s
tu
..
o
è
na
hu
de re
tales ,q ui
rc lh r? ( L r N .S.ln
m fuilfe co cc nt us
no nn ed ec la ra nd um & m i/u vJùcrur,& vobJS ne
id é
qu
od
gu m bt or em aU(lI
!!
Q
.
re
ce
du
efi,vr
hi be re nt in
n. qUI vifp ic uu m qu id em
dmo
éa
E.
ra re éh tu di ne m ex
Q
i.
ef
ue ra cire vi ét or ('r
us
re
op
eü
ri
e,
vi
er
us
ed
ui
nc
lie
co
.1
t
cclfcef
VtllSCO/Ol re
:lUt de i,a ut di ui ni
bu s ill di ca bi tu r.
ill os ap ud e~s co,?
di
u;
os
xq
im
is
fs
ui
fir
tiq
no
d
an
ei lf
um quidcrn ci cl~m & ib i fe ru nt
ob rc m , vt dl cc ba ,
c 11.lb em us ,o m nJ
tm
at
!E
xt
Q
ab
a.
at
em
em
qu
po
m
m
& O pt Im um .
in
Cetus,IGdls elfe
id d.lm vhlqllC ell
poCsit re lh tu di né
qu
llm
m
or
nu
ifi
fc
ag
o
m
od
Iiü
m
ui
q;
on ce do ig itu r ip
1i qu is qu oq uo
ad or di ne m Jegem
:c
dubi(). A 'r H. C
ha
ul
i
oc
cf
ta
P~
o
llm
N.
,n
1
nd
m
de
CL
do iu dk an da
te llt ge re ,e i au
r ci rc a vo lu pt at é &
lu pt at e M ul ic am
pe
vo
,
r
m
us
fe
(e
ul
ua
.1m
m
iIl
c
no
d
ho
(e
am
re du ce re .N
id é no u.a Cern.
m in um vo lll pt at e,
s affeétio,qu~_ qu
m en qu or um lli s ho
ha
m
am, ql lx op ri m os
Vl
lfe
lo ré ap pe tit us ip(iu
rta
di co pulcherr~m
d m ag na fo
t!
au
lf
t,h
m~
.1
de
uf
fiu
Nf
i
vt
m~
,
a
e vc ro ,q ux vi ru m
rr üp at
pe r nlUtic
os de1céèet,prxclpu
tis in cu (a tio nc co
le
lb
ud
tu
er
ve
q;
s
ea
tlS
..
or
{
ch
s
. Q !! ap ro pt er vi rIle t, vt ca
c A eg yp tlo
cl pl Jn a pr xl la nt em
côfiitut~. N ép
dd
s
&
bu
am
e
gi
ut
le
re
is
vi
cr
fa
pe
rr um
ces af fir m ar nu s. N
'lu x (u nt
am ti ro tc po re co r N .It a
ha ru m reru III iudi
l1
e
aq
er
eg
qu
rt irc
ne
pa
s
tu
è
ea
elT
or
on et
. Cl
lu m ch
s & forritll~ini! op be t veru.!>llIdex
{ed co nt r.l om ni no
.eo
r,
_a!
tu
ti
de
en
vi
au~
e
ic
pr
ilf
.D
~
tu
re po
r.A T.H
llJdem, m an o de
is ver bis co lll gi tu
i cere, &
CIpes.! ru de el x
(e res ha be t, vt ex tu r,c ho rc am cu m lu dis & m uf iICIO lu nt ,a a JO
iu
'l
d.
an
te
in
en
rm
fid
te
- t.lm c am or e m u eo ru m , U.lm
qu x de
Jn us Ig itu r co
lic ne r viuere
xt am ur qu ot ie s fe
t; us
tit u inis au
ca rc ac co hx re re .L sq ; l~temur ru r( us felicltervi q
re en te nt la m . or
er
ta
tie
'll
U
uo
:q
la
ur
oc
ra
.
am
J no
s. ATH
lOrelhgit,dcbet
no s op m
1 pe r eipfiJm
c lI N . It a pr or [u
?
iam
ita
ee
c
ne
ne
bn
ua
s.n
ql
U
,
nl
te m
Ef i
eo de m or e,
ue re du cJ
& fo rm id in em ex
no vaIcmus. C~ r N.
re
am
ce
ui
e(
na
ui
J'g
,q
r
ur
ee
m
op
:ta
pr
, ig na ui te r in ite r nos
A tq ; dü Ia
s deos in uo ca ui t
itu r qu i iuuenes In
ru
ig
tu
ne
ca
bn
dJ
N
iu
.
o
TH
qu
A
en im vt dl (c ip ues r~
\Tt di ci s.
pr om ul ga re . N on
N os ;lut Ul le m or
?
m
nt
U
fu
cl
ti
dl
iu
û
Ü
d
qu
an
m , ficut pa ï efi , iu
us , u
fu nt ,a d {;llt
ag ifi er (p eé ta to ru
te r verL'ln ut am
m
en
r
vt
,c
uc
d
IS
(c
ad
s,
us
an
lu
ib
e
ar
fi
pt
nd oq ui Illus in hi s
ot iu m vo lu
ua
ta
,.q
eé
(p
us
tis
em
ep
u
in
ga
t,
dex (e de
)
ce le br ita te
ql lc lege, qu em ad
cer
l oCli ud is &
ce ba t prl(ca G rx ca
tu it, cu i 0 det~deri~,
Li
fii
s.
de
ru
as
ru
uu
fa
le
lll tit ud in 1
s
On
\ Cie no s COl·p m us , qu i qu àm maxIme qu ea t xt a m od um nu nc SicuIa & It:llica: qu x mbu
s fu bJa_
ni
~l
po
& , ma
llocare.
ta m in a hi s
re m pe rm itt en s ,
um
m em or ia no bi s re
or
in
ar
po ët as
m
ea
le
em
[p
ni
ld
ue
qU
iu
au lt
ni llo
te m iIIam
de cl ar an s, de pr au
A nl gi l fr uf ir ao m
m
.
re
TH
ao
lu pt a
A
.
vl
vo
as
n
us
rr
ar
na
:lu
a
s
pr
lg af Ju m
cros lu do
CL 1 N. V er
(a
vu
us
lm
ib
cil
ln
dl
m
JU
ho
ad
s
i
ge nu
tores po ëip (o s, qu
ill ud à m ul tis de id
a, lta vt ipfi {peQ::l
uO l (apienti1si
ni
,e
om
us
nt
m
ta
nu
pu
po
e
m
elf
um
te m co
Gus {p eé bc u
pe ra ge nt ib us dl ét
nd um elfe m at. C or ru pl t & ip
ca
Jan
di
l~d
iu
erl
m
te
OS
p(
po
[cl
m
co
ta s, &
i in te rh lO t
lll um & vi ao na :
ro cos O po rte at qu
àm ~a~Jmè f~
cu
qu
a
c.
N
er
.
ud
es
at
ga
pt
q;
lu
at
vo
ri
q; ita meh~
xi m è, qu i noS Ja:ta ludere 10 ~filS pe rm ltt !t ur , co . li
ib us CUlS au di rc , at
or
m
er
m~
{e
a
or
àm
m eh
th ea rr o co .
un m os ,&
ci at ? N am po fi qu
pt at em , nu nc eis ex
ll1
1IJ qu àm pl
vo
q
l
U
m
eq
eu
n(
vt
co
r
m
tu
re
ié ta fibj vo Ueniens eflè vi de
d ig nu r ha:ç It ad
et ,p r" ci pu e ho no
~
•
oc
t
ou
di
pr
~l
aC
iü
m
ud
iu
g~
ar
tr
qu od vo lu nt
qu àm m ax im è ad
rc m ea-e?ICa~US,
rt ltc nu m ho c fit
ao
ue
vi
ad
am
m
:b
ni
cc
A
dl
?
nt
do
lu
la m au t qu~
re rn lls ,& vt rl'lo
? ATH EN I • Te r
ret,fi ita h~re,t!~c L.
he
m
;
a
éq
n
ét
d
re
~
ri'
~.
ru
N
ci
1
CL
dc tu r , d, tc iR eéténc id ita di
ta m pra:c~p~tate~
ta oratio mibi vi
lu
ne
e,
uo
at
re
be
Ô
em
ld
d,
Se
ad
r
te
e
-plinam
Fo rt è. A TH E N.
in partes dd hn gu
mus,fc:d ho c i p[ um
J7c
ertr°
~
q;
a
fcntéua fera
�Liber trigeGmusquartus.
plinam edLlcationem elfe uerol'U, ux ad cam vitim euadas .Ego autem ac vos vnà conuenimus. iL!\tCndi ratione el' ucit,qu am ex.re a e ediétat ,
fl:isünétisq;virisoptimamefIèill~OrUm?ll1nIU~:
11'1 xquita te m; an es emores . v LI rerum
1poffefsio nem iniufl:is autem omniu m peislfi1am ,.t
c
rc am cam ro nrunt. Vt igiwr pueror u ani.
htnitat e initi~ fumpto .S:lnum nanq; etle,& vid~rc
]
mu s ege m Ha equatu r, vt non contra ri JS, fed ijfdé
atq; :HlJire,:lc omnia facile [enril'e,& omnin o Vlue
quiblls lex & içuior, doleat gaudea tq;, pror[us lere vel iml11ortalem, pe[siml1m efl:,fj cllm horum ~~
gum côdito r fU.ldebit: & u opus fuerit,c oget poëmnium poffl:fsione femper vixeris expers iulb~JX
ticum hominem 110ne fl: is ver b is temper atorllm ,&
,.
'
- U
qU:ltll
cxrerar u III qi
vlrtlltl lm. M JOus
aute- m,al ~I,
.
fortiIIm , & omnin o bonoru m homin um gefl:a debrellifs imo tépore {jc affeCèus vitam finlens. ~xc
fcriber e, t:lm figuras coru rhythm is qu~m accétus
vtiqh& ipu veftros hort:lb imini, & cogeti~pocras
harmo nij s vt dccet effingé tem per eos cantus quas
dicere, perq' ; his cofentrtneos numer os & cocentll~
F~cil1l~~ tua: Odas vocam lls,q ure reuera è7réd"'IlU,id eft, incatat io. d llertl
adolefc entiam erudire .N um ipu hoc anIma
. .
dar' ahu dor: nes circa :lnimos funt, deindufl:ria ad id compo Gtx
tis
?Ego
enim
:tffero
qua::
vulgo
mala
dicutur
,
HuLlt[ecu
aIserus
co, hic
let: vt l
.
. . d 0 1en d 0 gau d e-d oqi
'1 egi bus 0 b - ftis"'"bona
10mlnu alllml
r
elIè,iufl:is autem mal
a. QE.x '
vero dicutu1
,illllcrtic.
fcquan tur. ~ia vero tenerio res animi feri:tfl:udia
bona,b onis quidem verè bona, malis autem ma ;\.
non fufcipi unt,ioc i & cantus ifta dicant ur& hant:
COllenimllsne igitl1r adhuc in eo ql10d qlrœ~ebam,
idemq; in his efficitu r, quod agerc folét qui homian non? C L J N. Partim quidé confen tire vJdéJ11Ur
nes corpor e xgrota ntes curat .hi nanque alimen ta
partim minim é. ATH. Fonè vobis non pcrfuadeo
çonuen ienti:l quidem iucund is condim cntis iIIinon cffe beatu illl1 111 ,Ced miferu qui iniufl:l1S & e?Jl
niut,l1oxi:lvero a maris innciu t:vt afcifcere altera,
tumcli oiùs cfl:,etiam 1Î f.1nitaté habeat , & dinio as
alterar eijcere confue icant.c L . An igitur in alijs ciperpet uamq; tyrann idem,i uuiétas prreter~a cOT~
uitatib us nue hofpes feruari hœc cenfes? Nam qui
ris vires,& animo lltaté, immor talitate mq; po ~~
tum ego fcio,qua:: tu prrecipis, nufqua m nill apud
deat,ni hilq; ex his perpet iawr qua:: vulgo ma~~ d~:
nos & Lacedx monio s hunt.N ouaeni m femper &
cuntur . C L. Veralo queris. A T H.Efto ,fed q~l ec
in Ctltati onibus ,& in ali:l muGca excogi tantur, no
inde dicend u?Et u vnibus pollet, formof usq; efi .
àl egi b us mutata , {id
e ,l:\. vo 1LI ptati b us qui b Ultrd am va
d'meS,Cl1n\.oLaq;
fi
'
.
C
'
con ctlP1
per omne-vitam
raclt
qua::.
+•
gis,qua! nullo paélo :lut exdem funt, aut eodé mofcit,n6 nne vobis vider fi iniuftu s contum eho[us q,
do perman ct:[ed varix femper hunt contra mores
fit,ex hoc duntax at nece{fario turpite r viuere? A.~
ilIos Aegyp tiorllm ,quos narrafi i. ATH E N. Probè,
tmpite r quidé cocedit is? C 1. Pror[u s. ATH. ~l
Ô Clinia. Si alltem vifns fum tibi qux modo dicis.
aur?n6 nne & male?c L. Haud umilite r ifiud.A T!-I·
r.
'
qu fil'Vl)iq; nunc fi ant, lllpra
. de vero atq; Incom
dixi lI'e,nOl1 mirare r fi
L.
IniucLl
odc non coee d"
ms e.i?C S'
1 nonun\
min ~clare qux [el:tio, expofueri~n: Dixi equide m
~o paélo ha::c côcedemus? ATH. ~om~do? 1 :~c~ter~n~
qux 111 muGca fien vellem, & ea tlbl quau fiant di..
deus quifpi i,ô amici,c ofenfu m nobis (vt.vld.etu r ). 1l1nia ,ootl
cere vifus fum. Vitupe rare enim rcm inf.1na bilé, &
animi tribuat :vt nuc guidé, inter noS diaentJl11US, qbO'?'f~litl
errore longe proueé tam ,nlll1o modo iucllnd um,
Mi1u enim ifta magis nece{{àrja vidétu r elfe, ô amI tU~":dcir'o
inrerdu m vero necea:l rium efl:. Verqm poll:qu~m
ce Clini3 ,qulm Creta cffe infulii: ac fi Cretenfib~S j~~ quia iO'
in his confen timus,n 6nne qua::fo apud vos & apud
l
S oes 1 ,
ipfe leges conder em,tam poëtas qU;tm
cxtero . - iLl~us.
ifl:os hzc 9l3gis quàm apnd alios Gra::cos fieri alIèciues uc loqui copelle rem: ae pœnam penè omnl~
ris? C L J N. Cm no afferamus? ATH. Si & aplld cxm~Xlmam intenta rë, fiquis ea in region e ~J!'efcr~.
teros fimiliter fierent ,nonne mclius quàm nuc agedIe aliq-uos quando q; homin es prauos qU11Uel~
rentu~? C L J N. Multo certe prx{l:;itius,G ita difpo~
de vi uant, vel alia dIe vtllia & codllci bilia, alla lUfita clIent quema dmodu apud ifl:os & apud nos, &
{li or a.Mult aq; equidé contra ca q~" nuc l Cret~n·
vt paulo antè tu prxcep ifti.A THE N. Age videmu s
fibus & Lacedx monijs dici vident ur,imo verO a ce
}1Unqu}d hxc un~ qUa! apud vos in omni difeipl ina
tcris quoq; homin ibns,di cere ciuibus meis pef[U~O_uçdcben~ {X muhca prxdic antur. Poëtas earmin ibus dicere
dêrem. Agtte igitur per louem arq; A polliné opuJ
~~I:care poe cogitlS ,bonu viru quia temper atus iuftusq ; Gt, feh
mi viri,G bos i pfo~ deos qui Jeges nobis .de~er.l1nt~
cem effe atq; beatu,f iue magnu s atq; robufl: us,tlue
interro gemlls : fitne iucund ilSima vita iufil(Slm a.
paruus ac debilis,Gue pauper fit, feu dilles . lniuft u
an cl ua: q ua:dal11 vira: unt, altera iucund i[sim a , Ifl~
autem homin em etiam Gditior Gt, quàm Cinyra s
fHfsJma altera:n obisq; itaqua: rétibus ipfi du~s e C
aut midas, mi[eru m elIe,& in mœror e vira ducere .
rcfpon deant:a b eis forfan iterum percon tab1n1Ur,
Itaq; po~tas nobis fi reéle loquat ur,inqu iet. N lInfi rcéte fcifcltari voluer imus, vtros beatior es opor
qua ego de illo mentio né faciâ, neq; virum appella
teat dicere, iuftifsi me,an iucudlf sime viuentes:ac fi
l)o,qui nô omnia qua: bonad icuntu r, cum iuftjria
iucund ifsimc viuente s refpon derint, turpis erit f e:
pofside:1t atq; difpon at. Is igi( iuftitia exorna tus,
fponGo. Vellem .lUtcm de patribu s Jegumq ; latO r1
eominu s pugnar e cu hofl:ibus delcéte tur. IniuflllS
bus vuis potius qllàm di)s tale aliquid elfe diét u.n1.'
auté [angui nolenta c\idem videre no audeat ,neque
~a.rc qL~X peti) '. à p~tre legisq~ Jatore me petiJ~
currcn do Thraci um q ueat Boream fu perare:nec ei
ex! hfilttls ,refpol umq; mihi eile,be atifsim um e.
quicqu am eOrlll11 qUa! bona dicütu r, vnqua afFlleil!U111,q ui iucund ifsime viuat.E go alltem ita deln~
rit . ~x enim vulgo appella tur bona,n o reêtè bo- de oppon am.O pater
n6nne quàm beati[sime vole
nadi~u':tur. Aiunt nel11pe optimu cffe fanitat é, ei
bas me viuere?Certè. At nunqu am celIàbas iubere
*Gra:ce ter proxlm u bonü1f ormam , * vires tertium , quartu m
• vt <ilJ?tm illfl:i{; imè viuerem . ~ifqllis alltCm hx c
tiii diuitias. vero dillitia s.Innum erabili a ferme cetera huiuiin
o
vnà conced it uue leguml ator {iue pater,& ab(l~r~e
di b~n~ narr~tur. Nam & acure cer~ere atq; au diloquiw r, & ubijpij non conftat . ~od u iuftIfsl~
re,ah]Sq; ~en!tb~s integrc vti, bona videnw r,& ad
mall1 vitam, beatlfs imam elIc refpon deat, quxr~t,
ha::c.omnla po(lc ~yran~ica Iicentia facere quxcuq ;
vt arbitro r,quicu que id audiet, -quldn am eain vlta
cuplas .Summ amq; touus beatitll dinis clIefer üt,li
bonum & pulchr um, tanqua m volupt ate melius ,
cum jfl:orum omnlU m poffefsione ImIhor talis fia .
lex ipfa laudat? ~id enim à -volupt ate [upera tu tn
iufio
J
•
-
,
-
�_
517
.
II
.
t1
i:
D
t.
la
m
u
g
e
L
l,
e
V
.
. De Legibro an laus &gIo- chorus gui triginta nnnos inter &- H:x:tglrnt.cl·l ~
e po tef i?D ic ob fec
l~fio boanI add elf
, apu cl d eos b Onu~ qu i' s qu am
h
tam
fla
lne
C
om
pu
.,mia
odicetn' d
uc un du m auté?SInf
atq ; ho ne fiu m, ini
d"101UI
'
I
tl:lg~to di~ em cfi
A
'
e
.
d
'
tor
t \>M ' .
mus,o eg lsa cl ~,
lierlUIU r..e. ve rO C0 ra. , Jnlme lce
"
u'
fi
'
m
u nu m JUcun u qlu de m
lia
pa
ue
.
IIUr
ne 9p n erre,neq
ii
m : c:rtera alité iuc un da
t,.b on u vero atq ; honefiu
.r: LI H.•~o pa éto id?
&m,t,urpi~ vero & maIOl
que
neqi iuc un du a lUfto,ne
b . au o 19 au r,q ux
n
?o
fi
:~
~fi
s
!1i
fto, pro~ab
e·
on~m feparat~ab hone
VlU
Is
qU
te
mf
ac
éte
{:m
e ad ho c,v t
ad ali ud ,at tam
1 1 ri tur re. v~l'lt, mu1tu~ co n d ud t. ~ocirca egis ato
ria ?ra~io eft,li h~c ita ha
pllSlma,& ad mo du C()~ra ote Id aget,clll no plus
be~e!e ne ge t.N em o emmfi.{p
.àd vero pr o cul a{pi_
l~tl tlX q uàm do lor is inc amOE
,vel ipfis pueris caligiCl tur ,om nib us ,vr ira dic
Ea re vcrtigine tenebrisq;
nof.1~ aff ert ve rri gin é.Q
du islator op ini on es ciuiu
ablJtls in co nrr ari ii leg
ior~t
m
c,w
m conliletudin,
C~t,& tum budibus,t~
ia
llIf
tam
a,
eb
is pe r{u ad
nlb us qu od am mo do lpl
m
ide
qu
ia
llf
ini
;
br ata , atq
qu am ini ufi a efiè ob um
i:1. N empe ini ufi o ac pr:1
iuf
àm
qu
e
CO~td ap pa rer
ia viden.tur i~illc~ndjfsj.
Uo Ju cu nd a vjd eri ,cu i iuf om mn o vld en .c 1. J N.
ntr à
~a.lufio au te vtr aq ; co
;i
ue raa llt é vtr am {ententi
Re
N.
1'.
TH
.A
ret
,SIC appa
is
ior
tcr
? me/iorlsne an de
pOtiorem exifiimabimus
etfario.A THil N. N ecefnec
OlnJmi?c LI N.Melioris
ae
a no n tur pio rem {olllm
fe efi igi tur ini ufi am vit
iuin.
,m
elfe, veru~ etia
peior~m ju fia {anéèaql vitaex hac ratlone, 0 amlce,
rte
C~ndlOre.c 1. J N. Ita ce
que J~ro~ ex qu o eXlgua
Vldetur.~A THE ~: Legis, ~ta
vt
a fi no n lta Id Ce haberet
fit pr ou etu ra vtl1Jtas,etJ
pu
ate
uit
gra
enü tam é {ua
mo do dix im us , no n ali
do
mo
li
id,
qu
aIi
ate m fal{o
tar et ad iuu en tut is vti lit
idicC:dum fit, dicere:max
{o
f.,I
ud
ali
qu id vn qu am
xs~c
Jju
vtj
tte
lit:
fal
c
m ha
me cu m nu l/u m mé da ciu
cet ira rrahere au dk tes
eli
vid
od
qu
r,
fsi
co git are po
e.
te iufiiria velint {u{ciper
va lea t,v t no n vi,{ed {pon
idqll
e
nè , ôho{pes, & fiabil
Ct J N. Pu lch rum ce
ile
au tcm ple run q; no n fac
da m efi veritdS. Vi de tur
ula
fab
ij
on
io. Ar cn im Sid
per{uadere. ATH E N. Ef
ini s habuit,facile nih ilo
ud
ilit
ill a,& fi nih il ve ril im
J N.
pe rm uIr x fimi}jter. CL
mi nu s per{ualit, ali zq ;
ar~
is
(ar
di
~n
de nti bu s 9u
~~n~~?A T H:Q.!!àd aag
on
lat
lS
leg
Id
m
nu m em
Inat! md lte s nat! lin t. M
.
ve
q~
un
dc
no
q
,
nü
is i~u~
cx em plu m efi, po1Iè anim
de
n
u~a
{cr
ud
ah
d
ter mh
]jt perfuadere. ~aprop
an
per~uali?n,e acce~t.ls m
~s
reb
s
be t,q uà m 9u ibu
.
um
lnc
Ol
om
;
ldq
ad
na tJ:
mu m bo nu co nfe rat clu
um
vn
iuerfa de his rebus
bere fiu dio , vt ciu ita s vn
fa.
è ae fe"!per in ~anti~us,
atq ; idem qu àm maxim
nCe
de ca nte t. EqUJdem It~
bUlis,& om ni {ermone
re.
lce
lla inu idi a lit co~rad
tio .Si verg,vos aliter, nu
du bit apo
fir um lfe vn qu a de his
CL 1 N. Ne ute r no
s
ar igi tur , alferens ch oro
re videtur.A TH. Pr ofe qu
epu
s
bu
eris ad hu c& molli
OInnes qu i tres {unt,ten
qu x dix im us ,& qu xc un
na
ro rü an im is, & alia bo
ini
ad
qll
ali inc ata rio ne
qu e na rra re pofsimlls,qu
lu té illud fit ,qu àd vide1i
t
pu
1inuare op on ere . Ca
ri
ica
iud
i
sim
& iuc un dif
cet,fi vit iea nd é op tim am
s
I?q ue mu r: & magis dl~
ra
ve
&
s,
à dijs alfeuerimu
~erd
aht
li
a~
eb lm us , q~
qUibus op us efi,ye r{u ad
fun t qUZdlCIS. A ~ H.PT1~
a
éd
ed
oc
,C
ce rem us .c LI
~
u ch oru s hz c fiudlO~ tor
milS ita q; puerilis mu [ar
ru
red iat ur. Secundus lllo
ciUitati de ca tat uru s ing
ue annoS pro,ue~i {~nt,
ch or us qu i ad ui gi nt a v[q inu oc et, & lUnlonbllS
tor ü
'us eoru~ fiIt
Pç an a tefië ve rit ati s dié
T
erU
.
tur
ce
prc
e
elf
r
ite
pr op iti u {upplic
r...
:l:t. 1[ <:
0
'(d "
H"
,quÎd nOIl a l
C
CJI
C
ag un t. 15 au tc {c:niorcs
~
,IU
1d
tcr un t dCClnt .lrlllc, ImJttcn O'
mo rib us f.1bubs po
.
li
h
'
és
d"JUlOooracu loc clc ml lsC LI • nu
na 0 pc ' ter " s?non. cni m~
cI:lre qu ' cl l "J '
' S h os ch oro s cl lCl
tlO
1_
us.A TH. Hi prore~' l~
cere velis co prx he nd im
l~:
Cll:
~
IlJ
LJL
inJ
perius ftlnt
quoru',? gra ti,a pleraq ; {ll
mobrt :lpertius co n
~a
s.
nu
N on du IntelhgJl
dl( pu tat ion is principi~,r~~
dicere.A TH. ?ié tu m e~ iuuenllm omnill
na turcda - ')
m Sit
rec ord am ur, lta ard en te
'Ol
(fie, vt n,c ; co r ore ne ; voce uie{ccrc
e
t & a tet : at ; ord ini s vwe or me emper clame
iu anima pr xte r {olam
ro r " i 1 oru nu um a
erc. Or din is 3 ur2'q ui
~oml ms n:ltu.r~m {cn{u m IlRlablyr hm us , id cfi nu mcur,nomé
JO mo ru cO {P lca
li
i ln vo ce ,ac uto & grauJ
rus elfe porefi:{cd ems qu
~
V
u~.
ent
on ia, Jd efi, coc
mu l conte~~('r:lto, Ha rm
o.
qu
os
De
ca no mi na ba f.
trun~; ~ero (Imul,~h~r
ros chorea: cé cc leb rat o.
fer
ml
n
que dlx un us n~{l
A polliné & Mu{as. Te r.
r~s aC,duces dedl{fc no bis
.
on yfi um nu mc ral lim us
tJU mq di rcc ord am ur Di
i
tqu
A
.
Il
H
AT
us?
d~beam
CL 1. ~u ,r no n rec or? ari
diéH iam iil/1t. Te rti us
on
ch
u
f.u
Mu
A polltms,&
on yli o necefiàrio tribue_
au tem qUI rch quus dl Di
o
latius ex po ne .N am pr im
tur .,c LIN. ~o paéèo?
_
cho
Dionyliacus {eniorum
aUdlt~ valde ab [ur du s
inqu
ad
gefi mü annu &
rus elle videtur,fl vlt ri tri
m
elb ,& V{qi ad {;xagetimu
qu ag dim um iam pr ou
ad
e
ion
ra 10queris.Scd rat
co vean;ur. A T ~ EN. Ve
pa rea t qu o pa éto op po r
ap
hx c ~p e~e arblt~or, vt
~idni? ATH. Nu nq uid
tun e Id he m po fsa .c L1.
nfiant?c L J N. ~znam?
{upenol'a Ilia int er nos co
t vir os omnes & pu ero s,
ATH E N. ~àd op or tea
~œmjn;lS, & vniuerf.,m
Itb~ros & {eruos, ma~es & dJe qu ç dix im us va rij s
tJ qu otl
cJUJ[~tem toU ClUJt3
biJ j
dccantare, \'t ex inn um cra u~
Olb
,ll
modJS &.car"
do
pleblli qu od am mo va
hy mn oru va~letate, lne,x
fia t
lCJantur. CL J. NihiJ ob
luptat~concJnentes aff
Scd
.
TH
Ha he d opOrtere.A
qu o mJ~us co nc cd atu r
tem
xta
tcr
pars, cui pr op
qu o op tlm a hx c CJUltJm
a inefi ad pe rfu ad en du m
mm
atq ue , pruden,tlam {u
ru m
ne nd o ma xim oru m bo no
autorJt~s,opt1ma ea
atim
op
o
qu
itt em us , in
cauCa em : -:n,ld fiultè om um vif ine fi prz cip ua ?
ntu
ru m & vtl !tf slm oru m ca
vt mo do apparet. ATH.
et,
lic
re
[te
CL J. Ha lld ?~J
an
ter id llet?Videte qu z{ o
~omodolgJtur deccn
ior
fen
;
J{q
rqU
Vn~
H E N.
lta .c LI N. ~o paé~o? AT eétus, hlS mJnimè delc
aff
te
era
ùu
um
s
Clrca ca ntu
atlat canere, qu ato {enior
éta tur :& cu m res po fiu
An
magis c3nereverccu~.
qu e mO"defilOrefi, tan to
ma us. A ~ H.Sed mu lto etl :l
n,o~ na . c L J.l ra p'ror{
:pra
Jtudl~e reéèus ca nta re
gIs ln the atr o co ra ",lult
,
ori
ch
ç,fertJ~ fi {eniorum
pu do re no n tolerabl,t,Pr
ij
&
t,
n
,
vléèona cont,e~d~
quemldmodu~ qUI de
tc~ues atq ; l~um canta_
it,
qUlde qu o cla no r vox,l
rc
n 1tne moJ~fila & pu do
re co ga ntu r. SIC,cO l en n~
feee
I.N
L
:
~l?reS accedtt.r.
ca nta bu nt, & ad lfia rar
ad
s
eo
os
rat
Ig nu r pa ao pa
{art,,_narras.A T H.~~
Pu~risjn.te:.
lege {ancl~~us, Vt pu eplO
ncl
ltu mn u.
c~ntu redJemus?~rJ
dlC
um pr or
lgelimum an nu m VIOl v{
rI v~q; ad ~uodeU
m~ne~blmus no n 0p on ere
Çus l_gno~~r.Nempe eo~
teq ui
~l~:\ ,[uggerere, an
Ign,e Igm ln_co~pus atq ,
na q;
m
o[u
uri
.~
ant
Jabores Jnclpl
VlT l ef!eéèl ~llbl~e
mo o
vin
de
eln
.D
or tet
hablt~ llIUdUtlS cau cre op
n~m re·
~ zta tis trigefimu. A b Viruu.1Jucr
me
der~tc vtancu,r v:q; a~ annu
o
nin
J replt:uone iuu-enes om
fus fenellueb ne tat e vero & Vln
d
ril1t, lis aumi5:.
ne
d
rue
m
pe
mu
Sed
abftinea n t .
cu a qu a ragefi
tun c
X
-7
�Liber trîgefimusqu.artus'.
518
tunc in conuiuijs liberius di[eumbentes, cum alios
tem nulla.N on enim quia huic videatul', ~lUt quodeos,
Dionyfinm:ld ('lera [enu & ludos inuoniamhic gaud.eat,ideirco xquale,ipfum çqllale cft,
cent,qui ominibus Vinllf.ll quafi remedium aduer- , .aut comme,1[urabile ipfum eft comenfur~bile, feJ
fus (eneétutis duritia cft largittlS, vtreiuuene{cerc:
11l11lo alio quàm veritate {ola.c L 1. Sic eil: Ol11nino.
ATH, Atqlli muficam omnem irnitatricé, & {imivide;unur,&mœftiti" nos obliuio capiat,ipfaqi affeaio 3nimi Geuti ferru in igne ex' duritie in mollilium effeéhieem e{re dicimus. CL r N. Cui dubium?
liem dedl1aa flexibi1ior fiat . Primum ql1idem fic
ATH. Cum crgo quis{ola voluptate muficlm laCaffe<lus qui(q; (llmpta fidueia minus verebitur in- ,rit iudicari,rninimè audiendus efi, miniméquehu- .
ter àliquos ae {uos, non tamé multos & alienos caiu{modi 111ufica,fi alicubi colitur,quxrenda eft,fcd
ncre,& vn3. quàdiam (xpius repetiuimus,incanta- ilIa qux per imi.tationem boni fimilitudinem pofftdct. CL 1. Vera hre.c {unt. ATH E.~i ergo cantUS
l·e.C L 1.Et maximè quidem.A T H.Ad eos igitur indueendos vt cantibus interelfe velint, modus hic
fpe.ciem & mL1f.-uu quxrunt .optimâ, non elm quX
haud indecens erit.c L 1.Non ecrtè.A T H.~a auté
iucunda,fed qua: reéta eft,quxrere debét. ReaitU~oce &'qua mufa hi vlri cantabunt? An ea lVideJject
do cnim imitationis in hoc confiftit, vt dicebamus,
qure ipfis eonucniat?c L r.Eaduntaxat.A T H.~Ç
fi tantum & tale fiat quod imitatione'exprimicur,
quantum & qUlle in feip{o eft. CL J. Cui dubium?
nam igitur diuinis viris conueniens erit? N 6nne ea
ATH E . Atqui iIIud de mufica omnes concederent,
qua chori decantant?c L I.N os quidem ho{pes & ij
omnia videlicet poëmataeius imitltionem
atnon P?lfumus lliud canere qu:\m quod in choro
que a{similationem. ~od & poctx omnes,& aUdidicimus. In hoc ellim cantu 3lfueti fllmus. ATH.
ditQr.es,hiftrioncsq ue concedcrent.c L J N.Mag n?Par eft. Optin:}llffi enim cantu non didiciftis:quafi
pere. A T H.Oportet igitur circa vnurnquQdq; poecnlm caftrenfem Rcmpub.habetis potius qu:\mvrma & figmentum,vt videtur,quid fit quod dfingibanaJ:?proptere3 tanquam frequcntes pullos gre.,.
tur cogno{cere iIlum qui in ipfo non Gtcrratul'Us.
gatim pafcentes, iuuenes amatorios habctis. V nde
N am qui nec nDuit quid enèntia ipfius velit,nec cU
DCinO veftrûm arripit fuum, & a,l cohibenda eius
fcrocitatcm, cuidi qU3fi equorum magiftro co mit
ius imago fit,nunquam reétitudincm eius & crrotit,qui erudiat ipfL1m 1cniter traél:ans & manfuefarem intelliget.c L J. N unquam ccrte.A T H. ~Ji aUciens,& c<;tera qux edncltioni t:ouenillnt peragés)
cem re<lirudinem operis non intelligit, num bene
ex q110 non modo probus miles eifICiltL1r,{ed ciuian malefaaum Gt,cognofcet?Ob{curius equidé 10tatum quoq; & vrbiu idoneus gubernator: qucl1l
quor.Fortè Veto planius ita mihidicetur.cLI.Q:!O
quidé principio diximusTyrtçi militibus fore bel~
p.aéto? ATH. M ultx ad a~peél:um pe~tin~ntes fim~licofioré,quarto virtutis 10co no primofemper &
1itudines fiunt.c L I.Certe.A T H N.SIqUIS corpoflS
depiél:i modum non tencat, eognofcétne vnquam
vbiq; priuatim & publiee fortitudinis munerc co:vtrum rcae fit piél:um? Vtputa vtru articulos corlenté.c L I.N d'do quo modo rurfus,hofpes,legum
po ris & fingulas particulashabeat, & numeru, &
htoribus noftris derogas. ATH. Non ex animo id
qualitatem,& 10cationem fingu lorum prout decet
facio,bone vir,fi quidéf~cio.[ed pergamus quo raad fingula,colores prxterea atque figuras: vel contio ducit,fi vultis.N am fi mufam habemlls chorotrà vtrum perturbate h~e omnia piéta fi nt? An cenrum & thea~ri co.mmuni plU {a prxfl:antiorë, h;lnc
[es hœc aliquem cognituru, qui animal quod pinilIis exhibcre conemur,quos diximus illam quidem
gitur minimè nouerit.c L.Nullo modo. A T H . SÏI~vereri,& aliam quxreie meliorem . CL J. Omnino.
autem cogno{clt aliquis homincm clfe id quod PIATH. Omnibus igitur quxcunqi gratÎl qua:di {eétum, v.el quoquo modo formltu cfi, fuasq; partes
quitur ,in~lle id OPOrtct, vt vel ea ipfa grati à {ol~ in
lüs ll1ielat fitq; prrecipuum,vel reél:itudo, vel vtiliomnes & figuras & colores ab artc acccpi{[e, num
tas. Exé plo q uod dico,expo nam. Cibus ac pOtus &
idé neceffario ficubi defeél:us aliquis pulchritudialimentu omne gratii habet,quam voluptaté dicinis in eo fit,continuo agno{cct?c L I. Omnes ferme
mus :Reaitudiné ver à & vtilitatem, fi confert ld
hoc modo ho{pes qux inanimaliblls pulchre {e hafanitatem.c L r N. Prol[us.AT !-t.Sic l35 in di[cendo
bent,cogno{ceremus.A T H.Reétc 10queris.N6n ne
gratia·ineft,qÎ.t<i voluptas nominatur.Reébtudo eiQitur in imagine omni fiue pel' piéturam, fiue per
tiam atqi vtiliéas & bonus habitus atque pulcher,
~ufici,fiue ql)omodocunq; aliter fia;:,tria hxc pru
fi cCtSt
de nrem iudieé habere oportet? Prim LI vt cogno[cat Qlliu~i,eol
qua: ab i'P[a veritlte efficiuntur. C LI. Itaefi. ATH.
quid lit quod in ü~itation~ ~adit:[ecu~dû vt rea~: ;~udente{ll·
~id porro in artibus, qnibus fimilia efficiuntur,
tertiü vt bene quçhb.et fimlhtudoverbls,COnCent1nonne idip[um in[pieimus ? Voluptas profeéto ex
bus,numeris effcch fit,noucrit?c L 1. V idetur. AT.
il1is quido.q ; prouenit, qua par efi gratia nominaN c plgeat igitur difficultat:é qua: in mufiea cft, exl·C.C L r.Certè. AT H.Reaitudiné ~ero ta Hum, vt in
ponere.porro qJ.lOniam magis h~c,quàm ali" fimivnitier{um dicam,çqualltas ip[.1. tanti talisq; cfficit
litudines,celebratllr, maiore quàm in cxteris opus
potius qulm voluptas.c L I.PrXclare.ATH. VolucH dihgentil. Nam qui in hac aberrat, maximè Ixptate igitl1r [ola id merito iudicabitur,ql1od neql1c
ditur,cum fubeius {uauitate malos imbibat morcS.
vtllitatem,neq; veritaté,neq; fimiiitudincn:J,lleque
rudus dam~llm cfficit,fed folum cauCa grati~ illillS
DiffiCIle autem id cognitu efi, quoni5, poëtx non
~t q_l1X coeomitatur ;t!ia, quam voluptatcln reaè
ira vt Mufa: artem poëtieam tenent. N unquam cfofil1lnuS nominare, quando videlicet nihil iftoru
nim illre tal1tum errare poilent, vt in effingcndis vi~
Ip~a~ f~qujtl1r.c L J. Voluptatem dicis folam, qua:
rorum ver bis·, çolorem mulierum coeenwsq; redmInIme no~eat? ATH. Nempe,& iocum ac ludum
dcrent,vel in coneenubus figurisq; Iiberorum,[er~
Iurfus ea~ Ip~am ,appell0, quando nec nocumenti
uorum & illiberalium numcros, vel in numeris fineque vUhtatls altql1id lffert çftimatione dignum.
gurisq; libcris,çoncentum vel fermonem numeris
CL 1. Vera loquer.is·.~ T H.Sequiqu ex his qu" dixiçontrarium.N unquam in{uper fer arum voccs atq;
mus, nul!an: Imltatlonem voluptate & opinione
hominum,pul[.1ndorumq; inftrumentoru,.& fire~
r()n vera lu~lCandlJll dre·ftmilitcr etiam c;ql.lllitf\pitps OQ1nes quafi vnum ~JjqtJid imitjl~entur, in v-:
.
.
ounl
tup
ene
�-
S/9
.
I
I
l.
ia
D
t.
la
m
u
De Legib. Vel,Leg i certè vnufquifq; {cip[o leuior f.1él:US exoxtolIiimt ~r
iu [m o.
an i vero poErœ hu
um
.H
nt
re
de
un
nf
i( cé t, ri ·
;~rn co
line ra rio ne co m m
&
nt
ba
ur
~t
pe
ta
he us deJeli 1 tn~l
m m ou rt :q uo s O rp
co
s
bu
ni
mI
~o
U~q;
& cMu.:os ~ir. O m ni a e~im m er u
ét
na
m
~a
at
gr
tS
:;aCIOn
un r poerœ, nu '
Ipfi qu'oq ; dl ilr ah
li ,o ril tlo ne s
~ernunt,.&f
um
i
oUJd em at q, gu ra s a conc~nw Ceor
ne nt es ,a rq ue
;:
po
m
co
m em ce
~das ab{q; co nc en tll ~)
;s ,n ud z d ,~u eros ab{q~ ve rb anres.~a
&
~
tu
e~
nc
co
tn
la
;~
m,od
& UblX {ono aeeo
i ara: pU,I~1t,JOnJ
ld numerus &
'1U
re
ce
o{
eil cogn
nr ed lf fi cl hm um
,& ~ui im Ita verbis fit,fibi velit
c,on~entus,qui fin ,e qu x ra tio ne limr dJ.g,nx . Pu ru m
tlOO! ~mdls fit ea
f:f tu Id o~ne
uI ta r,uditare elTe re voeemque
m
t
te
or
,
ta re au t op
te
ita
locicaté {eu ra rd
fcuod.cunq; fiue ve
cith~raque
,
ia
tib
r, vt aliter
itu
qu
{e
è
im
~x
pr
,n~u.N uera~u
iu m op us fit ~t~;, ca
ud
ip
tr
ad
m
ua
,q
r1Cl oi le nvt ar Js
bll{us cil pr~llJglat
i,a
vt
q;
ro
vt
m
re
do ~u
alienus. S~d
:\ M ufis admodu_
&
s,
ili
m
rli
pc
ni
ta tlo
te hçc no n eoe ra tio eil. N os au
hç
m
em
ru
id
qu
ho
<Jj an ?o s ~
in ra quinquaginta
ig
tr
od
qu
s,
mu
~a
fide
r,{cd vrt qu aild s vri no debean
no
is
uf
M
ti
na
tra
VI
o~atio hύ no :
us .E x iilis autcm
am
de
vi
at
be
~e
d?
<]Ulnquagefimu
vi de tu r, qu od ad
bIs Jd fignificare
re op us cil, me
qu ib u{ cu nq ; canc
a,nnUtn proueél:os
at . ~ecelfc
u{am tenere op or t('
lJus ca:eeris ch or i M nt us & n,ume~os {en~Ja~! at co ec
flanq; eLl.ve ac ut e
r q lIl{~Ja re ·
!! om od o en tm al ne ,e~lat ~c1
Q
.
nt
ca
nu
<]~e co gn o[
eo
l
cogno{cet,cui ve
Jllt po ct a
él ttu di ne m ca nt us
em
qu
nu m er us
&
u,
ic
or
D
t
ia
en
J N, NuIJo
flon co nu
iu nx er ir nécOl:? CL
ae
re
um
tr
,v
ie
n.~um cil,
ad iu nx
gu s aurem deride
ul
V
.
TH
A
o.
cl
~;,com:
cerre pa
co ne en tu s numerJ
ni
bo
od
qu
t
te
pu
. ~J Jnqu~
CUm [e
rà,{atis cogno(cere Jm co aé h
nt
co
od
qu
i,&
ef
po~
m ol
dn er e & {a lr ar eu
qUJ ad nu m er os a,
nr , no n iilhl! c
re
no
ig
u
gula ifi or
fin
ro
ve
d
uo
.q
nt
fu
ca nt us li om n! a
nr ,q llo d qu ili be t
ap ud {e ita re pu ra
bet:fi no n co co nt in et ,re él e [e ha
1ibi co nu en ie nt ia
necelfe. ATH EN .
N. Sic om ni no
e ha be at
tin et co nt rà . CL 1
tio n cm ~il~S:ql1{du
o pa él o
qu
~id po rr o? Siquisl1ra
,
us
m
nq id qu od dJxJ
t? C L J.
ce
no n in te lli gi r, nu
o{
g~
qu am co
vn
uo
iq
al
in
at
be
e m~nc
rc~è [e ha
t? AT H . H oc lta qu
lfe
po
~i
fie
id
:o
él
es cos km o~o pa
m ur , qu od ca nt or
de
vl
e
{f
ni
ue
in
s
camu~,
ln hi
noIenres ira prou,o
em
id
qu
s
iu
pr
os
eo hx cd l·
~es, qu
odo eana?~, v[q; ad meromm
da
lo
q~
er
nt
be
v~ I~
t ta m ~u
vt eo ru m qUJhbe
dJcJife necefi~ ei l,
s fi dm m h~rno
fo
m
nd er a, q.uà
po
us
{f
re
og
pr
m
n,umero~ JnrU
rur;vr eocen~lls
lll on ie os eon{equa
s ta,tJS ae ra hb us
igere pofsint,~llo
telligentes il10s el
Jpfi vo lu pt ala tq ; ira, e~neres.8:'
de ca nr ar i op or te at
luuenes ad J'~o
fiim perClpla!!t,&
tes in no cu as coFe
ob le aa m et ls .
tibus pe rd uc an r,&
bo s 111 ores de'Can
qu àm vulgus
él i, exqllifitiorem
Ea te nu s au tc in do
c:r!iü qUidem
lin am habeburit:T
~ po ët x ib i,g ifc ip al a im ir ar io lit, no cfi neceife
em
umq; nelll ud fi ue bo na fiu
concentü l veronlJmer
t,
ea
;[
~n
be nr , vt
de
\Ttpoëraco
re
ce
tr ia ço gn of
a
iH
om
m
te
au
ij
rer au re m
c:dfe. If
igerc quea~'r. ~ 'li
e1
ii
nd
eu
[e
&
~
llJ~lICqptimu
ti inc;lntatJo~,bwq
clu
v.
r
te
ié
ic
ff'
[u
l~cenu nq ui
in?,os ~~, v~rrure~~J llCet
fln
m
nu
ue
iu
nt
ru
) vt ~Jde
da m po te
ab initlo vol Ulm us
re . E ni m ue ro qu od op em fermo no ile r aire,r re t,
D io ny fi j ch or oreélii Veni eonlidere~u~;tn ho c
m efi.
omJn ,! necefpr o vir~buS'dU~u
vt iq ; coneentuS l1
is
al
l.
rt
au
f~
iorretJfit
ira
bulen~
,
oto17rediéte tu.r
1> ' h'
.
. ~·.· ta,ti· one ,~j
;)
JS qu:c
fa/r io co"'
J!l
?
m
ui
po
ç[
m
pp
•
pr'ncipjo [u
.A TH E N.
dJtur.Q.!!oci'&'à
iie ri4 c L J.NecelIe
lfa
nt ho di e, ne ce rio
&.
t
nu
Vb
t pr
; re pl ew r, nec au di
& exultat, audaciaq eç te ro ru m om ni um du U,
:\m
o.A~1~ J
{cd tam lil ij pfius qu
.c LI . Ab {< ] ue du bi
at
im
ifi
ex
m
t~
en
ci
tit ln l '- S'leur .Igne
fe liIffJ
s iil af iu nt '.b ib en
am
rie
uo
s,q
.
nu
xH
d1
n
,
,a VI nO fertlcres tnolJio- fe rrü. ir;z vi.
An no
, ne fe~'rum,!t
' Jg
fi,~ut J~
no . corpor.l
mos,
ciliu deduei v _
f.1
o
rc
ci
id
&
n,
fie
t fenumoJlm
res JUnJoresque
is & porsit & ;ci~
qu
li
t?
an
er
s
ne
ue
Juti qu an do iu
eundem elIè
re. Fi tlo re m vero
eru,dJre eos ae finge
r. Cuius in
legisIator di ce ba tu
qUl & tu nc pr ob us
en be nd us,
ni s m od us cil pr xf
1egibu~ co m po ra rio nfidenrem ilIum audacem q;
s co
vt po fs w t 11~ Iege
, qu i or di .
, qu:\m deçear f.1él:umtione,& m u
em
Or
tl
n
,
& Jm~U~e
t:t
po
tlo,(ermone, CO
flrucrc,
nem vJeJ[sJm filen
lllbere, ar<]ue ita in
co
lt,
v,u
n
no
e
a~
ciar,con_
fica feru
cere ve!it qU:lm f.1
fa
s
bu
m
om
In
rà
Vt c,o nt
m ad m ou f.
rp em confidcntia
tu
ac
m
re
en
rg
lil
qu id cm
rra In
cu~ iu lli tia .q lle m
m
mu
ri
~p
~
re
mo
t~s tI
ndiam no m i_
. pu do re & vcrecu
um
Jn
U
dJ
em
?r
gum au .
um
. A TH . H ar um le
Il . Ei l vr ais
C
.
us
lm
U
na
& ebrietare rc s:\ pe rtu rb at io nc
tores at q; cuilode
ces. Sine qu i.
t, vi no Ic nt or um du
l,qu~m lim ot os el1è 0p o,rre
at~m pugnare duriutis eiCum IlOflibus co ?t ra ebrJCt
lblls & conGdera
pcrarc vc.
ne dU~I~US prtI~en~
s autem neque obrem ' Ü:x ag in b,us ~JmJeare.SlqUl
no
s ~jonylij vltrà an
hr,hlS,neq; du ci bu
ferat q U: \O l
ls
Cl
dc
dc
us
ai
m
l etia
TH.
ta ~aus,zq ualc vc
R
ret. c L r N. dt è. A
pa
n
no
ris
ar
M
us
be re tu r
qu/. dl lc ib
talisque ludus ad hi
s
ta
rie
cb
lis
ta
fi
co nl èc ur /
N on ne
m inde vtJlitatem
na
ag
m
s
re
ra
ra
JlJnél:i:
co m po
ui ce m bencuoléCJ.1
in
s
iu
pr
àm
qu
~i
cum legi_
& maio
im ic j di(cedercnt?
i?
nc
nu
rJ
~u
fi
t~
~on ~u
~tJbus [o br ijs
{au elfenr,&duee
er
nu
co
~e
Ul
Jn
e
nt . LI . SJe
tlm
gIbus ob re m pc ra fle
le
q;
uo
uq
en
uI
m
tc
o narra bas.
rietas q,ualem m od
~b
èt
~ll
li~
ta,
li
,
rrè
ce
~mpliciter ita
ben pa tn s mUnU '
AT H.N e Jg1turL~
gnu vt in ciuj
m al um fit, neq; dJ
vJtupc,remps,quafi
hanc {entcntia
rq ui pIura et ii in
nü qu od
tare recipi~tur. A
s m~ximljjllud bo
refe~ri pofl~nr, q.uas,meiuif~rr~ JO m ul ra s verear, qu opi an t,
l~rgJtur D,lOnyhu
~nt,non reéte ac ci
~r
dl
au
m
cu
s
le
Jl
inJa~ hOJ~
ud?AT H .R um or qu
L J:~ldl11
t.c
an
ltg
Iu
cJ
à Dea nec1nt
ad nos, hunc de um
C
xJ
Hu
de
a
m
fa
&
da m
qu e idcirco
tu rb at um fuiffe; at
dc
i~
ol
re
en
m
om ncm
no~e
c~hanrum ch or ea m
~1cI{C,~~dl gr~tla ba num ad ho c ip [u m tribuil{e.
& VJ
JnfantamduXllfe,
uJ tu tu m ta
ispermitro d,cere,q [cio, qu od
iI1
ec
hr
,
em
,~
aU
o
~g
me
bJ tr an ru r.l Il ud ra
ha de dJ)s dJcere ar
itu r in td Iig é_
fc
na
li
ta
ac
~ r~nra
~lll1l1m animal cu
m fue~~r,con_
ls el cu m pr ou eé lu
tla '9 ua nt a, & qU,a!
ud,enrJa li,.lm
ln ,te m po re , qu o pr
uentt:.Hoc ~orro
dl ne clamar,
m ~mn7' & Gne ?r
no nd u pO~I~et, fu
co m po fir e&
oc cJ de nt ,ru r[ us Jn
& eu m ~UJs lp fu m
te~ ~uod 'mll_
t.Reco~de~ur, a~
fine or dm e exul~a
xJtnllS.C L J.
hçcefie pnnClpladJ
fie z & gymnailJcç
lo d nu m eql
Hl! N. N~nne~riam
c pr in ci .
Re co rd am ur .A T
ho
x
,e
blS (0115 lit
nO
s
{u
fen
s
tll
en
ri & eone
& M llf as ,&
us ? ApoIh~em ver~ to s? CL 1.
pi ? co nf ta re di xi m
bu
tn
ad hz c n~blS elfe
,ad vl- ('u r vinum
D J? ny fiu m duce~
ro , vr fe~unt mUlti t au - darum ho ve
um
Jn
,V
.
T~
A
~rlque.
aniane. V
s da tu m cft, ~t 1n[
ib u, .
tlOnem homJ nt bu
& medicinajtJ m io
m,
JU
ed
e~
,r
er
ft
n~
t
tem {err~o ha be
n, co rp us
,us qu~dem pud~et
Jm
an
vt
~,
JU
ar
tr
c:on
OI : r lf. ' Egrr..
VJres ad~pjfcatur ~
&
e~
at
lt
1n
{.
em
~t
commem'orafii.
or em doratJOnem
n
pe
(u
es
[p
ho
e
gl
.
S d ' ~ me ia par~ e<:rum qLrr~d èh o...
e Ja
,
N.
E
H
,T
·A
ro,vtvJdecur; '
ta ef i. R el Jq ua ve
Jé
t,d
en
rtm
pe
am
perfi
re
X jj
9;
�520
Liber trige{imusciuartus~
perficicm osne? an 'prxtermittemus? (' L r N. Qiasétx mentisqi compotes vino abftinerent:~a~ro~
nam dicis partes, & quomodo partiris vtrafque?
pter fecpndum hancrationem, nec mulus CltlltaU
Touchorea Al' H'E N. Tota quippe chorea vniuerfa nobis diéta
vineis opus efret. Atqui & reliqua agriculturll 0& choreot cO: di[ciplina, chorex vero pars vna in voce eO: per
mnisque viuendi norma ordinem fllum teneret7~C
pars.
numeros & concentus.c L 1 N. ltaeO:. ATH F. N. Alvini v fus.fer me omnium mode~ati[s~mus & p~rcl~
tera in corporis motu per nutnerum atqi 6guram. , fimus el1et. Hic itaque fermonl de VInO hO[pltcS,
Sed numerum quidem habet eum motu vocis covobis quoqi videtur,eolophon impofitus fit. oC 1. r.
munem, 6guram vero propriam . ln primaautem
P 'r obèdi6tum . Q!.!.are & nobis ita videtur.
•
'
•
ilIa parte cantLIs ip[c vocis eO: motus. CL 1 N. Vera
narraS.A 'l' H . Sed vocis quidem habitum,qui ad di,.
R.~
fcipllnam virtutis lnimi peruenit, ne[cio quo moT
1
V
S
DEL
Ji.
G
1do muiicam nominauimus.c LIN. Reéte admodu .
PVS, VEL. DE LE.
AT H.Si autem corporis motus in ludo quem [aIt aG v M L ... tionem appellauimus, ad eorporis vfque virtlltern
TloNn.
attingit, artificio(.1m hanc ad id ipiius dcduCtioné
i.. '
gymnaO:ieà nomincmus .c LI N.ReétiCsime. ATH .
,lf,ARS!LI,
1'leIN'
De muGca qUidem, quam mediam chorex partern
A R. G V ~t Il N T.
diximus,[atis aétum putauimus : atque ita de ea fit
diétum. ~are de reliqua iam dicamus, vel quid aV E MAD MO D V M medicus fanit:ttem corporl~
gendum? c LI . 0 vir ortime, qui cum Cretenfibus
~a
legum autoT rpeél:at animi fanitatem. ~onia ver
& Laccdxmonijs dilferis,quando iam Catis tra&-aomnibus optabilius cfi valctudiné profpera retinere ~e pertu Il}. de mufica cO: , [ed de gymnafiica haétenus mi..
eat,quàtn reciRere pereuncem, idcirco pra:cipllum vtflllfqu,e
nime, qUldnam re[pon[llfum tibi ad interrogatio_
cam ciuilis,quam medici in/Htutum efi,feruare Hue co~or~s
fiue aoimi fanitatcm:fequens vero vtriufq; confilium e
nem huiu[modi vtrumuis nofiru exifiimas'? ATH.
detlll' optimum, fiue corpori, fiue animo habitum. fi quan ~
Affirmabo elluidem tc, cum hxc interroga~leris,a
ami{fus"fuerit,refiitllere,Q!lamobré & apud platonem & a
pertè iam refpondilfe .lntelligo cnim quod hxc tua
PU? veritatem feriptores illi legum cOl1te~lOendi ,cel1fentu~:
interrogatio re[ponfio quxdam dl, vt dixi,ac illfqUI fllbito qua cenfura feelera perpetra ta hnt, pllnl~~a decè
nunr.Q.pa vero ratione homioes ita oriantur.nlltnatutl erUfi0 fimu l, vt tranGgantur qU<i ad gymnaO:icam perdiantllr, vt Cedera perpetral'e nolint, non provident. ~em,o
tintt.c LI N.Optimè int<!Ibcilti,& fia facias . A T H~
igitllr admiretur platonem nolhG firmifsima: fanitatl~ aMFaciundum efi, neque er.lim difficile eO:, que vobis
mi fiudiofum . tiÏ in libris Legu quàm de Republiea dIU per
vtri[que l10tifsima lunt,trafigere. N em pe huius ar
multa qu,~ videntur leu~a,& ,ad edu~a~dos ~ueros ado!~fe;~:
tesq; pertinent, accurauus d1l1erfan. SIC eOlm dccet ~Ihg
tis vrrique multo magis quàm ti1lius periti efiis.
tifsimii animqrr~mepicum facere:eos{j; fiatÎm natOS ml '0111
eL J. Vera ferme dicis,A T li li N. N 6nne huius quor
ponere,v~ ve) qllà.li vn~ ~um firma fanitate geniti V1deanru •
que ludi principium eft ? quia vntl!,nquodque anivel !,altem xtate adoleFcel)~e,~anitas anim~ p~riter co,a}~~~~f~
mai natura (.1It:tre con[ueuit. Homo autem,vt tetiHinc iraq; prxcedens Ilia h~n Legum pnml fe,c~~dlq, 1 egentia in omni mufica: Illdiq; genereatq; conu,ul)~.D~; ft
gimus,cllm numeri [cn[um acceperit', (altationem
pim de autoris legum officio ai,fpural. pr~c,ip~u ~IU~.I
generauit ae pepçrit. Cantus item numerum excicirq puerQs,& adplefcentes ~udlum, :,tn,teomlllOi IUdlcat um
tat. ~re ambo inuiccm copuJata cho'ream, & luc1arandCi. V bi memini!I'e re volo.quanta cautione ad por
rlum pepererunt. c L 1. Ita eO:. A. TH . H uius partem
vini iudicauerit accedendü, vt oon 1iceaç<} uotidie bibere,oeque cuilibet, neq; ad euiufq; libidiné, Ced in f.olennibus ~un
alteram bm peregimus, altcram dei!1ceps aggredie
taXOIr
eonuillii~ .& ,tune quidé viris & rooderate,rarp yero c
J.n':lr . C ,L 1 N. Prorfus, Al' H . Sermonem igiwr de erum,füb arbiuo tamel! & iudic~, Alioqui meminçris ~ quabneratls chorea primum hac,fi placet, [~ntétia cotum prober,vt non liceat in c:lfiris militibus glifiarevIOUI~'
cludamus. CL 1 N. ~nam paéto? A T H.Si ciuiras
neq; III ciuirare fel'uis.neq) magil'l:ratibus,neq; gubernato Tl bus & iudicibus~pfo iudieij tempore, nequ~ yiris mox .cle.re",
~liqua tanquam re [eria compotationibus & cum
bus m.1gnis deliln;raeuris, polhel1l~ neq; v)ro vel muhen ~
lcgum ' ordinc: vtatur, exercitationis cuiufdam ad
hpr'! q~a liberis oper;lm dare c9nfiit~unt, ~zc opera:ilr~nlJ
temperatiam gratia,&'alias voluptates non fugiat,
fucri,e dilipçter coml}lemorair~, ~ergam~s I,!~ ~~ pr,?p~lU~
fedeadem ratlon~ vt ipf.1s [uperet, exercitctur, hoc
libri terti) argumeneum.~u~ ll?ltUr Jex Ipfa clulh~at~s,!d é,
di(ciplina: ciuilis forma ht.clulllt<~s a~tem fO,r~a,~t c~u~t~tI~
vtiqu« patto omnibus his vtendllm. Sin vero tanhaud ab re de legibus'trilél::j.turUs ~ulta_ de pUlt3US elU;,h ta.
quam ludo vtatur compotationibus ciuitas, & litisq; initio dif~utat. Ambigit ,lUte veTU genus human~ fue;.ceat cui ue llando veUt 15C quibu[CUIP. vela c0111':
rit ab a:terno nécne limiliterquede munqo , Et quod ahcubl
te'mpus nominat infinitû,ha~dqlla,qui ~ne pri,ncipio p,ropr~e
1 Jere, & ' a la qllxq~le ra- 1 1 lne exercei e, !lpn
atq; fine, fign,i~oa,(fed .nofim: p~tI~IS ep~ut3t1~'lIbus,IO~1lI:
/
c em lU~l1S entetlx,quo
eceatcillitatctpj(bm;
tUJl1:i~eqq; d~elt ~Xp'~ te~pu~ l,nxfilma~111 pouus q,u~m 1~.
( --:-:-~~qn~ Vlrurn ~n~tat.i!!iq ua!i4~:rrdlllg~e. 7Se~ méCum
.Atqui & 10 re,x~o (Imlhter am()1ges (cntentla I ca dlr-.
, molto ma-Sis quam CreteL~llm ~aced~monlOrum~
iungit,'Ho~lînti ge~e~:ltio a~t ntl,nquam .iiH:epir" aut in;efil-.
Ue, vfum Carthaglneiiftlïmlegem pro ~~m, vt ~ mabili ~ulte n6's ttillons longltudlOeccepJt Inxfilmablle ,ve~
ro forCan djci~;liquis;npn fQlii anllos t:olar'esled ~tj~ Illn~r~
......... ..-!Lunq.!Ja!!Ü~!s.'lnr~ gUf[, uam guitare \llO~lm ,at.&/di.F~
& ,hpr~s oum~rare ~6t,c~d,crit.Sati ~~}J efl} C:~~i~lap?
deat,fed toto illo tempore aqua blbatur,& tnCltllfl:le!,~ EI!.I,IçCfp11U!llI,.\l,,!ndl a:re,rl)itat~m non-, a,ffi~ma{[e. ~:~
tate-nUllouam
vi ni v[um [eruo vei
[erux cpncedeqUl<tp~de mllJe aonorum mllhbus hlS M~alCl dlee,!1I?F~r~e'
'1
l ,
.rem,: Sed nec magifirati bus toto eo anno quo mal.
PIllton( Aegyptiori'i more breuiufclTJas annas c5pUr:lU1Jf~
M vero f,c de lhi~, & ~e 11} UJJ di illuuioniJllls 0pPp'r.tuoius ~g~ ••
Il':
gifiratu funguntur . Gubcrnatores etiam atque iu ~
rur in Tima:o, Iam yeri) ad ipfam materjam 1S:j?uml id efi,W
l ' m'l" - dices munus fuum oruturos à vino penitLls pro hi.
ujf3t~ ciuilStai:é)Tlq'; reuercamur. QEatI~~r ci~iJitatis fi,gurx
l " berem. 'Dctlihepturosquoqucdercbusnonnegli_
prçcjpue l'lumeral;ltur: Pril!1" ~llidc,m ~at~m p-ôft,geneflS hu-.
ge~dis. A~nullj 1!nitllS interdiu vinum~oncedeinani éalamitatem in fuperfilte qU,oda eJus,~mlOe ~cruatO;
vçl altif$imorum mont l ~lfQ beneficlo. 'l~l d1ulOa,potlus er~,.
J'em JniCl e:xercitationis çor orex mor orum ue
l"lidétia.TLtnCepim probapile cft fill~s p,epptçsq; patrisfa!p~~
cau a , oc otu 0 us f eri ne ue etiam no , e viro
p~s il!1~eno Pil!uj'{f~.~od,qul dem lI~renu!'Iffô~a ~ftat ,le.
'Ve mulieri uudo Iiberis 0 eram dare volunt . u ,.
ge narura:. Seconda hgura Intcr f~mlt.as plure~ lamuHcr ~
!,.a.ctj~,r.e erri po ept,
quibus hpmines legis r~val oppidô, v.c1 villla quo dam fimlh c;pngregatfls, congrcg~
DIA LOG V STE
.
n
e:r
de:
n:
~.
.o·t
J
,n
~as
Pl
�J. III.
ia
D
t.
la
m
u
g
c
L
l,
e
V
.
De Legib
521
1
ne im pr ud elltel 10 e di lh ib ua ru r.J \c
.
a: gr ad ib us vb·iqu,
ln cra & .JO ge ns lm
d ab
e
uri
n
Se
dc
et
m.
Cl
aru
.ln
r,f
fer
'tu
nw
ltCa
b eln acu 1a COlU
tia mu ru a,r um mf
bl}cie t Jefu
gé
rgu
di
m
m
fo
in
de
ru
di
i
m
;lu
qu
ru
s
rn
,
ne
be
am
~as in qu
efi wc gu
_
coce dac ur :[ed om
iln
ex or di o ve riJ im ile
ripe rdn(lt aUro nt ls Cllll1 [cn uu co ni un ge r fen atl
m·co. _
Ip [o cœcu s hu i us
.pe l b cu
onibus ine er (e m o s
~i
,
'
op
rem
r
e,
au
1
iiT
cs
cÎc
.
reg
ex
'
s,
a
g, bu
cilÎ
bo rei
vn qu'â IiIJ
a aIClUI:t
l ' C eb"J[ ln j>l lm l.s ne
ba s, quoc & ~omi .ü b qU .lm diuerllcaeem mu CUIS[u
·
[as
\ Icges ,dl nc' nll.
oll é p af lJt & rU.lllam.
c1JlO popuj an . nau
·
ind ices re&
os
lrr
rb
. ~s q~ .lo ng e dll ler
am
ma
qu
da
e
i
pl icô munes qu o[
' .
cupl eus p li po
h cri po tei l lib eri
Q1Jur'J~ co.lai[unt . Vn de re ni a Jam orea ell , cllullS dl (CI .
db vr roru~ CJuJ[at~ s co rpus qu oa d
r
'
•
be
ili
qu
ir
of~
~tu e Ir
ccn s on gi n em
ru m qu idc m. Vt p
or cs q; co nl hr ue re
{ .
eli ce t ini uf iir ia du
& Jm lcu m. Ll be tem vt (,i at : am icu rn
vid
lls
re
!de
en
pra
pru
cd
es
,
çc
lit
un
pr
us
,à
ru r
~:c fig ura
s vr bi s, co mm
e:p ru d en 's :tu .
Sco nu en irc ,
eiu fm od i rc ao re
pa m x fu a:c on' fu ler
do ml cl. tfl a l I.·C111
ca ClUlmtc flClItU
fc ro ba bl le ve ro ell
·"le ml ne nt
'
ne lll (si ma s qua{q;
ho
vt ne ,
l
ua
um
llq
di
,po
me
,
es
Jt.
et
,ni
vt ve
li p.o ten tia m ob tin o vel po ce nr ia:
J~nJ:ûIre ciu Ïta ti lcg eru nt, pe r easEH rei fam lli ari s dJ!Ciplur a
VIl lU S ac po pu
~er
lII
tri
a:
ran
bi
fig
ar
;
qu
de
s
Ci
i
niq
cô
nt
de
l~r';1 leg es
. Qu ar ca
fu ~dat ,m~cra
ré:
dé
bli ca : rra nl lu ler ut
recipi at co nf ult o
qu e VO lU S le rOtam
a ~1(CJplioa Re ipu re go o: vbi plu res im er fe vr bes i" e.i h~cr Jb t'j ; de le au be rn ati on e.l lo n_
em
qu
q;
.oe
m,
oru
ad
iü
nt
}?",uc
nl tcr gu
co nu en iu nt . qu cm
ell ,ln qu od am ge
m Op tll nlc um co
i • Circii_
un em q; leg em ita
Icd pl un mu qll lJe
a quidc: fig ur a
hi l in fu pe r po pu lar
nl
lm
Pf
on
.
"n
vo ill or at. em co mm
g!
res
re
plu
ar
a!
be
ciuirarii
ilt
ha
at
;
fam
ici
oq
rlp
am
qu
e
pc
vll
11
o
rae
m
01h
qu
lun
.
be
mo du m ln vr
scjj PtluCJplum
ru ra, rae ion e. vo
lna
,na
xu rio _
ftl
las
lu
fo
o
gu
es
lof
lin
o~
llt
rn
es
è
r
ue
leg
hu
r
fplc,e
",! e om ni nm ex
XI
IlIJ
eXtr~ vr be m ell ,pe ve ro iam ID vr be , fed pe r lin gu las ;Id um
"
ltl
nu
ex
.
;
ele
ed
m
nd a
req no ru mq
a.T er
~ Ip pe cu cl
ru mq ; Vi au pr oc
ton hll en s_ Se cu
mu m vl to
a me cu q; cô gr cg ae
p C·· , fie
.
foq ; ad ole lce
,in di ge mi a qu ad
iullirix.
pr a:Qau s cll Jd ele U SH
. Ii 0d 1' vlc
rc
1fJ
fw
ne
Vl
llo
a
ca
,oc
~O~iciliorii leg esJeg
pr
es
h
ab it o
es lam co mm un
ne mo ex IrUIU. 111
em
fi t,rr ragl'1'IS,& luflacus. & c\c u .M .'id
~Ia I.n .cillirace pe r ar ra ex pl un bu s ciuiracibus pe r e;l nd I;l
ien co s
nO
wc
II3
,f..
CC
oli
xg er I1C
Qu
hx c ad mo
l1lbu s m ax im e
lu llJ tla m co leo s.
iud ici o co pe ra nt lam 01[, om
co ng re ga ru r In ter
iii
m
tem
1l1
ile
r~a
ol1
e
i
fim
pr
lln
q;
ge
lfs
em
m
ral
vo lu nr ar em leg
a~l,qlll tem pe
pc_
Vbl dicicur pOt:caru lepotJl sll nu m 11onor
ab vll o abli.j; tem
c.t oe nd a di ui na :
qUOI); au co res
cur fU./[.HU(~ll1 em
e
ur
n
ll.
ut
De nr ur po ëc a: ad
ui
pa
ne
Q
q;
.
mo
Ne
fam
r.
Ad
tu
o.
ulo
pro~en
, ag iq ; de
t2tl .vald e p: ric
{cd leues,
nu sd iu ID um el fe
cfl,qu~1 rem CIUJ l3m abLq; lu lh ua t.Îqlldm
cas [cranc leg es ,
ld
lcu
[s
vio
po
l1
q;
1,t
oe
:ll
as
du
~m hiru m rcr um per1C
gu m , vr ne qu e ar
n s gr aerea ~xemplo. quo~ltl tum ,
Im o ne qu e mu lta
ro 111 pn m o ho no
ll acq; (uaues. "r~c
. ~ummatlm ve
m
ca bi t
r~
llo
t~
;tu o.ad .fie~i po ce pr o[ eq ul ru r dlfpuratlOlllS hu tus co
co
cl
no
llt
r
fu efl
gr all lte
uç ~Ili
tem pe r.icl.! m ix tx
oT lco ,pu nc ipa le
Jnimi cx~
op tIm a r.a rio ne .Q
1111111,11 cu m
&:
a
&
s
ul
ii
ce
leg
lim
s
.do
m
ou
on
ru
vrp
ua
co
dlS
en
iet ~oI1J,boni s
de pr a:c ipu a co nd m a ex or dt um ,h au to r 111 hl s feren
Î lib er rJt cm ,
lu s co rp o ri s [ublJc
fu
lllbc b,c qu oq ; nillll. ult us OIm lCÎ_
~ro
xim e vero ma xi .
ma
lc
clem 11Inc ma xi me
ab
et,
nd
ea
m~
fp
c:
r~
[cr
rue
rul
a (IU,dé
rer na [c
ciu iu m vir
.11i.Js
crUlture. Na lll nl ml
ni ue rfa m qu id em
ch Jri vero d~b'tat virruc.es~allc
ve tab.1t & Illmloll
q; du cc m . Ne mo
h CI g a pn llcip é. & f..1 vcl
.
ar
p~
CI
po
um
dU
l~l
nt
a
lre
l
Om
c~p
llt
am
OIC
.1
~n
ll
ra
neU
Cl
~b
.~e
de
&
me
,
i
ra
efi
leu
io
d
vc
cr
,l
a~
mf
tt
co lht
fir lm
me dm co l1lt,ade o
a ~rudcl1tia ra ns u; m no bi s elfe qUJm no bl lem , .ex eo cohu a IJ fciui.Î pn tat e cr ga pa ttu (
ria
Li be ltJ ve ro nll1l1
t.
III pn ml S, vt
nt
rea
ca
pe
:
vu q; ta m ne ce ffa
op
tri
ld
pJ
to
!
vo
ve
qu ell tes (ei
s.
fre
un
ep
orc
h
inc
mm
il
q;
pr
co
po
lm
s
e{
atq ; ge ra llc ur :
tcm pu.lDll cg u m,
m at , qu od om ne
iit
co
ced
de
Jll
lo ml re tu r
fuc
o
de
ve
o
eri
m:
m
lid
pa
o
n~
fui de
elllq; (cr ult utC:. Ne
mu m fo re om ni um
J
[,i
m
ma na om ni a pr o
ati
ma
bc
cre
r,
ex
dla lIluficç
un
Ilu
.&
ed
dm on e
na a fucc
re ili um
lud os,liu e pOllU
<:ui ad VOtum cu
err ,m l{e rri mu lll fo
l1ie, &. fx pe alt bi
rn mo res
inf
&
d
Tte
llt
em
pa
cO
on
q;
ar
ro
lan
u
Pl
ve
v,t
p~
fir
ar bi tra nt ur . pl ato
ad pcr.l11l1t.ïd~s in
euent~s.nili dt a
h
~
~a
Na m ea
tu
,q
i.
an
re
mi
qu
ce
uu
[e
fa
pl
c
1l
idi
ml gl
qu oc
um mod~rat'o
,lUm pO l!l llt qu am
l~
U
aD
pn
cuiu~ cu pi di tat es
m
am
sim um
tla
qu
tif
en
en
ud
tcc
qu
pr
bl
ta m pu
an ra q; pe r
s & p.ll~m fre
re~ulC ne de nu a pr a!d itu s,r
fJhlJhOlre oml1lbu m ab omJJJbus lit arq ; co . & qUa! Tatlonc fec
&
na
e
at
bo
c
c~
rna
mp
cc
re
l~
di[
~du ve
ludlum:qu~d OIute um Vlm hJ be t qu .lm at: r
ne rc ga t, vr ve ra
ne t no n elfe opra
c.r Jt hUIU{modll
lln
rar . In his ad mo
tur , un a vr CUplan
rc m fe rm e III an
qu
no
gl ea l s ali}s ap pe
{e
ml
lld
n
m ca ut os IIJ bc nno
,no
é
~lIIuc
ni a cu pi di tar
ap ud mc dic o pa ru
.p ar m ad
x
m
qu
tr:
ea
pa
er
ad
xt
}
r.~ndum vr om
mani ge ne ris
Pr
fill
.
ln co rp us
erl1.itif~lmllm l1U it po il h x c
an gi t & co ng ru am
aru r /Ibl pu er ~u:
lld J>latonem obf
cc
ap
nd
dl tas ra tlo ne m .T
pr
fce
la,
&
I~u
De
rre
.
r
ce
tu
tur
plC
en
llf
~r
lem . CU
u_
nt em ne nd a cc
d~um co mp ar ati ol qu ali bo na , qua: pa ter in te.rea ne aCCld. lpo l/è r quifpi.î cla
rn cd lcu m ha uu co
a
m. ln qu o ep l/o go
ta hon1
n
gu
ra
v'?
lJo
a
r/i
ep
xl
tu
no
u~
tJ
&
or
r,I
lIt re qu àm pl ur im
rj
tu
na
p~
va
ad [u
, & 'Ju x lC' lu un
a mala.Si~ilirer
,S! ver~ qUlCquam
Ne q; retu~1Um ad
.
? Q.!!i s rc da rim
de pr ec ac ur tan qu
ur
lc
,llo
Cl
lat
né
rel
lam
us
fu
de
um
dle
u/c
tcr (Iu otl
.H u,c
lcquam COllt
elÎ s.
nu.m cœ lcl lis pa
,excepra pr ud en tla
nt? Sed lil a tu vid
leg ele ,A n ve ro qU
VOtl1 vl1ii no bi s eQ
m cu m om lll a dl aa fu eri
is
s
im
no
pr
ter
in
in
r
i~e
cu na nd a faJlaCla
um
Icg
lC
:
gu el
im os pr op ag all da
m prUdClltlX pe rf:
s Jn iti um ci_
er go pe r ciuiii an
ici rat i. '1 ;lm a em
ab ea nr .C iu ili
fel
co
.
ns
de
e,&
llu
rar
x
pa
ic
:om
qu id em ita fc Jl
;.<
C
atq
E
be t pu bl
e
ui.lis dtfci_
A
tar
m
op
na
ex
do ce ar
a.uce: feil1 HJ Um qu 6d
x
hl~
hn
.Iu
lp
llc
[c
oll
dJ
pr
ai o ell , vt & op tan da
a
e~
qu
' ~llt
e ph na:.
imu~ ~ri ra uo ue
Ultatem
, -- :
no hJ /1c fa ci lJm
pa lat i!· ea potifs co ltl ht . Qu em aJ m od um ve ro C1
e dJ Cc m u ? A n
JlI
~
r
tU
ta
na
to
mi
ris
no
ita
I.
am
clU
JicHas
udcl1tia, qu
;J /1 {Î lic ic r? cL
[~ de fir uit i.mpi
plOpTle
Jpüu~qll1 op rim éq nd e cJ lIJ ta ru m
f
[er u:l t prudcll[ia,J no ra /ll la II1quam vel hr er ar um
~
"
iolg
:ll
s
on
E. V
u~d:lm ;i nob~ i~
on or an tia m .N
V nd cn am ? A TH
m
en er oo rll m 'l.uor
veJ
~lf
m
{Ig
'
laa
hl.
;
iu
tc m & ad vi tm
cu
arq
is
rtu
J[
vi
~el arr
ni , vt :lh bl .çp e d~C pe rm cJ Ol tbl ma
m cn tu m & ad
bo
rc
1c
_
iam
JI
re
l1t
uc
r.l
eo
R
no
og
Ig
qu
publlCe
ru m, fe d
?A TH E N.
N. V od e di ds
ell e & pr iu atl m &
~pe
re
,
io fp ic er c. c L )
ca t.S ed ad Jlt c;lm am qu is ne ld ar ita (uurn all lm u re
r
rü
cc
po
11
ca té qu e te m
r qu
bus {en [us qu ah po Hu dl l1 e Jn fim
gi
jO llo ra nt üm , pe
ng
I~
lo
id
nç
à
o
gi
m
éè
.rc
de
pa
am
ui
o
qu
<]
tan
1 N. ~
r~re, vc ra tio nl s {ua! atu s ob ed lar : ad eo vt no n 01h01 pl 0r ,q lla
a.t io m bu s. CL
uc
r~lmque in eo m ur
vrbes cJ lIi lés qu e
qua~ ra~
o
~t
qu
le
do
ex
;
pu lus Je gJ [jm e ed
s,
tq
a
,
t
be
ea
ha
ud
ü
ga
c,
e
dl
ru
ge
ité
A
aJ
.
.
dl
Js
aJi
;lJ s? A TH
ta re m po ra llu a ~1Ulmo
ru r & fu gt at, ne c
s cœ pe ru nt , qu an
ur . Q!.I1Cullq;,lg no
ne
ba
jo
cn
olt
x[
pr
lgn
rl
1t,
{h
ca
11
fatu
i~
ib
1l1
m.
tio ni s in
h.ominu
9i hrer:ltI(su1
eq ua qu am id
fi ingenioli(S1I~1Ï aC tem pe rat l [u ll. t,p ru de ntH ud o. C L 1. N
ul
m
m
le
el
co
xc
ob cç ca llt ur ,ct Ia
1c
ro
ns pr
J/n po ls1 bJ
l1jentur . (~J1 ve
m vtJ~lue ho c &
s n..e[oant. Pr oiru
era
ra nt es à Plawne,e
fin
lit
li
.In
d
c_
H
m
eti
T
s,
nu
ee
.A
ci le
ur atq ; fcien
te:
TH . N 6n nc Jn
tes ab eo iud ica nc
be rn an du q~1 ~rop
ef t om Ol nO .A
dé m .
ar ii 11Ii trJbu~ gu
gi ta ru .c L I.S 1C
ate
{h
ult
gi
Cl
ma
?l~
de
in
nfi
r ci ui ta te s, to rJ
de
.co
l1
r
~ibe
re co nd ax iil
e [e ne[clOlt. Neq;
ar
po
rn
m
be
re
:c
gu
ua
m
pa fho
sq
tia
l:a
in
nc
rx
In co nr in en
VJ[X c? cl J[ io
cui.us al1lm? clu
uç,o m ni CJ lIi hs
pte~
lterq; co mp on i,i n
,q
[c
iC
èç
tc
fcl
au
ué
ae
ll s
.ls
rc
ftr
jb
mu
de
eo
or
ua
e
b
[u
qu
r~. Q.
m aJ Or es c m in
lit a fimul & mi[c
Im,perandl C? ~
aé tx qu e m od o
rem
t,f
ua
~
da m el lln co m po
fin
>o
x
me
dJ<
vf
ex
ad
;
ç
fim
s raclones qu
peior~s qu oq
S, No bl lt
nu m er et de inc ep
,fcif.cer,FacerOlta
es è m ai on bu s,
or
rur
ein
dn
N
m
dic
L
o
lU
L
en
os
od
?c
m
im
am
s,t
us m cI Jo n:s
du ce re ap ud pl ur
:us, Pr ud en ua .S or
nt d, ex pe JO nb
nc
Po ten tla , SeneGl
m ur a_
lio ri bu s, & co
ot~dm,?icens ha
e
,
ras . Do m in at io ,
ud
pr
. H ui us ig ir ur
eQ
TH
.id
cxteri~ ~Iigir
i.cl qu id em .e fi. A
c,hcer,vt pr um
e,f
na fs '
riu
~on
Fo
ifa
rat
.
Vnicam ip[ e pra:
ce
nç
us
ro
JS
us ,fi po llu m
re nc .
rll tat lS Im pe ra
en uo re s ob tem pe
u/ am ex co ga cm
elf e pr op ria m dlg
ud
ca
r
s
pr
ni
m ql le
lm
,
rio
nc
nt
'1
io
re
ar
pe
ur
vc
Im
m
m
ue
m
du
iq
la
pe
vb
,u
.
s
re,
ca
re
ce
JS
lo
ell du
dc nt
va XC JU 1
& te
& ocuJorii offlclUm
en im pr Im a" :!
~ pr :rf erqu cn s. ~are
Qy em ad m od um
u~ in qu a! ,be t ~It
lic
1 N .P ro be lo
L
em
.c
I~
et
e.
us
nd
e~
pl
:
le
I
rg
no bi s ol
en te r ex po ne re
na, elUS q~ldc qU
r~ mi lli fie nu lll pe
re [e nr la s dJ lig
m lll ta n & medlC~
o&
de
gn
c
co
ria
ha
re
to
cl
l?
ga
UJ
ui
ea
q
fc
~
t
na
pn i
~Im
lmJl1u
op or te
. N um ig itu r
ipere, elUS vcro qU
e.pa~[c ul ta re . A TH
au
~
nr
In tel Jlg it. ell pra:c in .me~iuili,partJm vDlu[~ululqu
te
J_
at
s
& no
oe~
a&
re vi de nr ur ?c L
f~it,efi ex eq ul :ir
al Jq ua m ha bc
a~n~ ,.l lh ap pn m e u:I
ru
em
bc
ar
gu
nt
us
ve
lta
re
es
ciu
in
m
faJ
(er~on
t ho m in um
~Im fa mi lix , pa rtl pr a: ca:teris qu ,d po tl{ slm u humaDa:
ul to s vi de l1 Ce
M
li.
T
a,
i
tJ
?A
,qu
~n
m
im
nt
u?
na
ol
pr
be
Q !! Jd
pa re re de
,uncll! op tan s
le pe r m ul tis
it. Le x er go co mm
a co nm or bi s, al ijs ql
cO nd uc aP in tel l'g
mo ne ad prndeJ1~,
us ex di lll ui js ,
ud
rir
er
m
ac cJ d
ile
er
pu
xt er
X ii )
pr o Ip hu s p~upr ou id eb it, vt pr
pu bl ico ru gr ad us
;
oq
qu
um
er
un
[e re nt em , rn
œJ
�.,.
•·..... t·
Liber trjgefimusquartus~
accidHIc, ex quibus p:lllci homines fuperfiites fuerint.c LI. Valde id cuiqi veriGmile. ATH. Age iam
de multis vnum hoc exitium quod illuuione faau
ell, perfpiciam 9 .c L J.~id in hoccogitare nos iubes. ATH. N empe eos qui cladem tunc euaferunt,
montanos quofdam pallores fuilfe, in montiu cacuminibus pauca :femina ad propagandl1m genus
hominum conferuata. C LI. Patet.A TH. Atqui necelfe ell cos & aliarLi artium flliffe expertes, & allaritix contentionisq; fl:udia inter ciues, exterasque
aduerfus alios afl:utias ignoralfe. CL J. Cofentaneu
id qUidem. A l' H E. Ponamus etiam campefl:res, &
maritimas "rbes funditus iIlo tépore perijlfe. CL r.
Ponamus. A l' H.lnllrllm éta igitur omnia & qllXcunque artium fiue ad di[ciplinam ciuilem,Gue ad
facultatcm aliam pertinentium, extabant inucnta,
concidilfe illis temporibus af[eremus. CL 1. ~o
modo enim,ô vir optime,G hezc in [empiternum ita
fc vt modo habentia permanfi.lfent, nouum quic<iuam alicui eJfet inuentum?Nempe quia innumerabilis quxdam multitudo annorum ignorabatur
ab illis. Mille ,a utem an ni vc1 duo milia interce[sêre
e~ quo quicquam dicitur, partim Dxd,a lo, partim
Orpheo,partim Palamedi inuentum.Sietlt qux ad
'Ipuficam pertinét,Mar[yx, & Olympo:qux ad lyral1), Amphioni att~ibl1untur: :lliique alijs multa,
vt ita dieam,heri & nudiullertius ~dinl1enta.A T H ~
Vidbne,Clinia, prxtermiffl1m abs teeffe amicum,
qui vere he ri fuit? c LI. An E pirncÎ1idê dieis? ATH.
Hunc equidem .Longe enim hie nouaru rerum excogitatione omnibus apud vos exceJ.luit, Q<)mice.
~od fanè ver bis olim HeGodus diuinauit,re auté
E pimenides ipfe perfecit, vt vos alferitis.c L r •Affcrimus planè.À T l'l.Ex ea vtiq; deuallatione magni
terribilemque humanis in rebus defolationem accidilfe tunc al'bitramur.Fertilium agrolum magni
tudinem defertam,cœterisqi aninlllibllS corrllptis
vix bonu caprarumqlle genus, & illlld quidem ra- '
rum rehél:um fuiffe, quiblls pafcendis tune homines vitam ageb:it.c L r.Cui dubiurn? AT H. quitatis vero & di[ciplinx ciuilis .& legii ,d e qui bus prx",
fens à nobis [ermo babctur,nllnquid memo.ria qllidem vllam, vt ita 10qu:lr,fuiŒè pl1tamus?c 1. I.N llllam pror[us.A TH. An no.nex i1lis ita djfpoGtis nobis hxc omnia prou,eI1C~l~ nr,ciuitates,di[eiplinxq;
duites, art.es, leg~s, & vltlorum atque virtutis nOn
parua copia?c L J.~o paao id ais? A TH, N uquid
arbitramur,ô vir mirificc,eos homines Clltn multo
rum qux inter ciues honefia habentur vel turpia"
ignari elIènt,fummos vel in virtute, vel in vitio ex,:,
titilIe~c L i.Probe dixilli,& quod vis intdligimus~
ATH. Tempore igimr progrediente,ae gç.nere hominum multiplicato, ad eUn) quem nunc videmus
habitum,prOUea.l Oll1l1ia funt. C L J. Reél:è admodUtn.A T H.N eq; camen fubità vt veriGmile efl:,fed
paulatim longoq~ in tempore.c L J. V aIde Gc deeet.
AT H.In campos enim excacuminibus montiü re~ens formid~ dcfcendere pro~ , ib c bat. c L J N.Certè.
ATH. Nonne & propter paucitatem il1is tem poribus,mutuointer [e afpeau congra~uJap;1ntur,1?rç
fertl~ cum neqj terra,neqlle marj tranfitl1S ad alios,
faellts fuerit,omnibus ferme ad tr;tpGiu inlhumé- ,
tis ~eletis vnà Cllm artibl1s?~apropter inlli~é couen/re non admodum, vt opinor poterant. Ferrijm
~anq; ,& xs& me;alla.omnia confllfa p erier;U1t, vt
ltluemrI & ln lucc cnu non poifcnt: vnde & lignorum fabn noncrant. Nam & fi ali~lJod in1tfu n1é ,
tum re1i6èum quandoq; in montibus utperfuerir,"
cito tamen contritu euanuit:nec alia fieri potcrant,
autequlm ars metallica hominibus iterum inueniretur.c LIN. ~o enim paao aliter fieri potuiffe~?
ATH. ~ot alité generationibus pollea id f.,él:um
elfe putamus?c L I.Profeao multis. ATH. IgiWr'ar
tes quxc.unqi ferro vtuntur & xre cxterisqi hu~uf
moai omnibus,eodem tem pore,imo etiam maJOre
ignorantix tenebris obfitx ignorabatur.c LI. Certum id ell.A T H. ~ineti.i neq; {editio illo temp~
re,ncqi bellu,n erat . c L I.~a ratione? ATH. PrImo quàd propter folitudiné ardéti fe inuicé bene1I0lentia compleaebâtur. Deinde quod cibus b,c1
lum non coci,t abat:Pafeuorum eoim nulla erat 111, oria,niG fortè quibufdam p:l.l1cis ab initio. Pafcui!j
aU~,em plurimum ilIis temporibus vita agebat.L~
ais item & carnium copia non deerat. Ac ven:ltlO
facile alimenta,l1cc illa quidem maJa,fuppcditabar.
veftitus prxterc:1,fl:ramencorllm,habitaclIloru, vafculorumqi tam igncorum?qulm non igneoru co~
piam habebant.Artes quippc fingendi atqi teXen~l
ferro nOR indigcnt,quibus hxe omnia dei nlltu ~o
fequimur, vt fi quando bomines in talcm caJamltatem deciderint, p,ropagare genus humanu pofsin~.
Hac de caufa non vald.c inopes erant, negue inopl,a
compcllebantur ad bella. Diuites etiam fieri mmlmè poterant, quum neqi aurum, neqj argétum ~a
bel-"ét, In quoeunqpe vero homillum cœm,nec lfl-_~
'"
opla, ne ue aîU1tlx lunt, huie iulblsimi mores adCrunt. cgi enim i i eontume ia, neqi iniuria Jocu
habet. Aemulatio uo ue & inuidia rocuI abeUIS 19ltur e c:mGs boni erant,ac maxime propter
fimplicitatem.~xcunqi enim au diebant honcfi~
elfe vel turpia,propter iimplicitatem credentes dIe
vera,monitis obtemperabit.Nee vllus propter {~
pien'tix opinionem, vt modo fit, de médacio fU[pl~
cabatur, ièd qux de dijs & homillibus dicebanru r
vera putantes, quiete ad hxc vitam fuam inllituebant. QE.amobré tales crant omnino, quales pauI,o
~ntè nalTaui~nus. C L I. Ego quidé & hic tibi in hlS
con[entimus.A T H E.Diximll s porro generatio nes
multas ita viuetcs, tam HIis qui ante diluuillm fu~;
runt,quàm hodiernis hominibus minorem peri tl :1.
habuifiè, cum cxterarum artium, tllm bellicarurn
qUa! terra vel mari hodie exerectur:iudicioru qtlOque & feditionum qu x in ciuÎtate & verbis & ope~
ribus fedulo contendunt ad iniuriam alijs inferendam.Simpliciores autéfuHIè & fortiores, ae iimul
modelliores,& in omnibus iufl:iores.
vero
, Horum
.
~au[.,m iam dixim,u s.c LI N.Reél:e loquens. ATH.
pia;} igitur ita h~c nob~s fint.' ~ q~x fequunt~r
i~circo exponantur omnla, vt: ltltelhgamus cur 11lis opus lcgibus fuerit, & quis leges eis condiderit.
CL 1. Probèdi~jfii.A TH. An igitur illi nec legllm~
latoribus ind~gebant, nequédum ilIis temporibus
id fieri confucuerat? Literas enim 110ndum habebant iIlius temporis homines, fed confuetudinem
& mores maiorum fequentes viuebant. CL 1. Verifimile dl. Sed ciuilis difcip1ir~ quis modus fuit:
ATH E N. Hic. CL 1 H.~is? A T Ii E N.Omnes miht
videntur difciplinam viuédi ciuilem illius tempo~
ris J/.LWItCjl:tltl',id ell potentatu appellare,quod etiam
nunc multis in loc!s & apud Grezeosl~ apud Barba
ros viget, quod quidem in h~bitatione Cyclopum.
extitiiIè, ita tefl:atur Homerus: Ad confultandum Ody[s.II
nunquam coëunt pu blice, nec exercencla luclicia:
fcù Îl~ alFis montibus caua antra inhabitant r fp'r~tisque
1
�.,
II .
I
l.
ia
d
t.
Ia
m
u
eg
L
e
d
l,
e
.V
ib
De leg
q; ,
pril!~rim ~uiq; :'xorib~s Jil~js
da t
:~~~; publicis
evld
fre
(ul
s hIc po cta vobls
• C L ~ N. ~epldu
illde
va
us,
im
ius vid
l~ur. ~tqlll & alla no nn ulJ a ipf
:n. ,N os <J.lIippe
tam
a
lr
~u
Cr~uldem vrb:\IJ~,non em ate pa ru vtl lnu r. ME C.
N ten[es pe reg nn o po
.
rur qi no bis pocra hu iu[
os ~lltem vti mu r. Vi de
~Ion
[~d
m,
ca
ni
nô ~aeo
;:~dl ~lIper.lfre~<J.uat~l1iscxp
lle et. Bene au te vcrbls
<J.;
Vbl
S
tlll
pO
l' v~tam
mi r, qUlIm an riq uit "té ho
lle UlI S att ell ari vid etu
urcd
ue ltr em viu édi mo dû {)1 1
nur.n pe r fab u las ad [yl A I l
.,
!!a
'<.
m.
llru
L IN •.S
Xe ntc
ane'.A TH. rte lla wr llln
•
rbe
gu
ls
ml
us indllél:i creda
pr op ter tel lim on io ilJi
él:è.
qu ,ln do Jieri. M E G. Re
ali
di
natlOnes hu iu[ mo
nimi
ho
ex
nt
ne s hx Jiu
T .H . No nn e gll be rna rio
ue
laq
gu
lin
:ts,
u1
on es li ng
Us IpGs (lui pe r ha bir ari
di
èam
f.1é
us
nib
ex va lta rio
~enera pr op rer eg ell até
na
mi
do
r
uio
tig
an
s[e mp er
1perfi VlUUnt?in qu ihu
um ex pa tre ma tré q; [um
tu r ,_ex eo qll od pri nc ipi
u
aues {ccuti grc ge m vn
p~erll,t: qu os qu ide m quafi o Ieg e vrEtcs ,& rcg no
pr
cofic~~1 ?t, pa tri s volunt:1tC MEG.Ita prorfils. A TH.
tti.
ln:
be
gu
e
sim
aif
lll
Ol1lnlll
rcs q; conlillentes mai~
Pofi~a.vero cô mu nit er plui ad ag ric ult ura s pri mu
t,.atq
~es ClUltates co lli ru un
us
cOllerii ex (ep ibm am bit
S
ln ll1 0n tiu m radicibll
am
vn
ur,
nd
co
rum eaur.,
quaG mu ro s vrb ill mf era
.
em q; co nd en te,ç. M Ec
lln
mm
co
dOll1l1m an:tplam
tcm
au
d
~i
etu r. A 'l' H.
Verifi~ile id qll ide m vidile
rM E c.Ql~iJnam?ATH.
ifim
ver
h~c?nonneeriam
sq ;
i ores è mi no rIb u pri mi
Cu ha bit ati on es ha: ma
avn
~
~ru
qll
,
las
gll
rum fin
fun t f.1éta:,adetfe pa rua
~
mo
tli
Os
prJ
pro
m
pri oc ipe
qu œq ; ad dll ca t [en ior é
ab
vix eri nr, et idc irc o al.ios
re.s.. ex eo qu od fcorfilm
t,
lls qi mo res lil~ceperin,
altJs pa rét ibu s ed uc ato rib li ad deos coledos, Ceq;
Gngu
9u lbu J affilefaél:i [u nt
,;\
ore s qUidem;1 mo dc llis
lli
lp(OS cll ran do s, mo de
llt
pro
us
nib
in ca:teris om
fO rti ori bu s for rio res &
us
eru die rll Jrt ,gu o" ,m rit
s
~te
1ingllii Jilios au t nep
fe:em
on
arl
bir
ma ior em ha
qu aG leges pr o pri as ad
le
et? ATH E N. At qu i neeef
hib
pro
d
rUnt.M E c.Q !!j
,o
ver
m
oru
a/i
e,
mi s pIa cer
ca leges iilas cll iq; in pri
Ita ell . ATH EN . Sed VIG.
ME
.
do
lln
Jeg es Joco [ec
or
leg um inc un ab ur. , & ex
de mu r iam in ipe , qu ali
hx
E N. Poll: c
E c. VtJq;.A TH
dill m in[cij ingrefsi.M
iunt"aJj9110s ex {èip,fis co&
necetfe ell:',vt_<] ui c~nue~
t,
nn
nIU m ll1fb tu ta no ue
nll ;ni ter ell ga r,q lll om
~ue rin t,a d c;ômunes quo
ba
qu a: ma xim è ex his JP
.o
ver
m
ru
reses. def~rat. Ea
da m po pu li du ces qllafi
s
111
orc
n01
li
a: fue nn t,lp fi
leg um qua: co mp ro blt
tio
rna
be
gu
m
sq ; op tim atu
na bu ntu r:c on air ue nte
nu,m ali qll od , in ha c CÎreg
ut
né ex po tét ati bu s,a
:
e co ue ?iu nt. ME c.I rl ce~
U,llis di[cipIina: mu tat ion
a
rtl
Te
H.
'l'
A
et.
llg
sione co ntl
te co nu en ien ti [lIcce{
1~a
fig llr aia m dicam~s, in9
ilis
ciu
ita q; di[ cip li na:
lC1U
&
ru
ca
bli
pu
:us rer um
fpeeies om ne s & afFeél
.
EN
TH
A
fi?
a
ifi
m
. MEC. Q..!.!,a:na
fa
lli~d. tat llm rep eri un mr
tio
rer
m
da
c~
fe
l
merus ~ol
.... E.a ce~rè ell ,qu am ~o
ram
ardal1lam ve ro tun e [er
t.D
Ul
ica
niJ
~am Ha fig
erenia
mœ
j
lli
ra
f.1c
im
en
llJ e:e dif ica llÎ t.N on du rn
d
LlJngcnti.ü ci~itas. Se
éèaincampisllabit,~ulra~uJ Iux ha blt ab at. Pr ofe ad rad ice s mo nti s ld x fon
io!~ il/a de C;:ycl~pibus di
~o ca rm ina ha:c &. iilper a Ip{am cO~~rJpt~ (un t.
ttlr
UJnitus & fec un du m na
r,&
m ge nu s.c ll : dl!S ilg ltll
ru
Di uin um en im po ëta
mu
m
eu
m
lsl
. V nde vera pa
f.1cros cô cin it hy mn os
e~
op
mm
Su
L.
r
{oIét. 101 E G
fis atq ue gra tij s t,lngere
ua
[eq
rro
m
ula
cd ére m igi tll r fab
rC. A TH li N. Pr xc
vo
a:
qu
1)5
ex
it
jd ex e3 pa teb
rnu r.F ort è en im ali qu
h
523
ls •
W? MEC r L. Sic pro rii
lum us, An no n fiC,OpOl:
in
i
loc
s
19 iru r ex :tlt ior ibu
ATH E N. Co nd ltu m
lco
,in
lls
am
o Ili um Jie eb
ma gn o pu lch roq ; ca mp
flu
lda
cx
o mu lti de[up cr
le, ~llodam no n alt o, qu
N.
E
l
Ti
A
.
ell:
ic tra dit um
Ull dcRucbant.M E CI L.S
m
ill m rem po re id f.1éhl
uu
Jil
lt
po
An no n lon go
1{ F N.
AT
it?
tar
pu
s no n ira
pur.1mn.srM E C r L. ~i
etio nis i1/ius eepiffe vid
lta
lla
de
s
eo
tur
Ma gn a IgJ
11
.
ab
t.l mu lto s Ru uio &
tur ob lil lio ,gu an do iux
ip[ o '
vrb em cô djd erü t ' !cg" >
tio rib us locls Ruentes
1j>Î
per
r
d 'd cre.M E G. Ind eig ieu
' '
co Il J'b us cXIgu~s cre 1
allit
va
i
co s po ll iIl ull ion
CUllm ell mu ltl s [eculi s
tüc
1
ial1
es,
vrb
ler ea mulrr;
tem fUWC.A TH .A lix prx
.
c ho mi nu m, co leb an tur
ler
gel
lon gil ls pro p:t ga to
on
lIi
ll
erf
l
adl
&
x [ciliect
ME G.~fdni? AT J-:. ~
nes
rc forf.lIl, qu afi iam om
ma
r
pe
mi~irartlJ~t. At qi
E N.
NI
E
H
AT
t.
are
EG.App
eOlnrreplde vterCtllr.M
er
T roi am op pu gn ate s eu
iui
ch
A
tem
Decen nio all
Tf1 EN . ln eo igi tur de
tert1~t.M E cr L. ~Janè. A
mi
ba tur, mu lra mal;l do
cennlO gu o Tr Ol a. o~fide
l
pre r [ed itio nc iuu en un
ob Gd en nb u A c1111IlS pro
n
cu
nec iul te in fila red
accid~rt1nt,quj nec h.onellevt, Illulti mo rre ,m ult i cxi
ita
te mllJtes rec epcre,{cd
- Vnd D .
cxpulfi decluéh filnt, Do
fus
rur
.~
n(
re
ce
fi
al
lio
Etcr -;J e 011.
l10mine a) e" an , rO
ri pro Achillis ml lr:l to
<........
eXlI cs co n re .ltl c reOflCll m lIendam;\ uo
(
mo
d~
ce
La
nia vO ,ô
)
~~lIt.i fllerunt.~tque lXC om
EH
AT
.
bio
J L. Pr oc lIl du
nlj ,hl nc na rra tls . MEC
iit utu s efmo no biç de leg ibn s inf
NI E N. Cùm [er
digreli i
are
iec
ebr
mu lic a 8(.
[et , in di[ pu rar ion é de
m no~
ide
ad
s
itu
lin
aG l!il
[~mlls, !'l un c ran dc m <]lI
bisq; gu od am mo do au
bIS oratlO .re uo lllt a ell ,no
de
im cilliJem dj[ cip lin am
[as erx bu lt. Ad e:lm eo
l:è
reé
a
dx mo nc , & in rer
l.lpl~ ell , qu~m & . La cc
lit~tam alleritjs, T: itu m
i.nl
qu~h fraterllls l~glb.lJÇ
vt
re.G'lOne luc rar i filmus,
ve ro ex ha c orauol1J s dlg
es
on
.tti
bit
ha
ilcs vrbÎl~méJi
du m per di[ cip lin as ~iu
ci
m
tia
ter
&
& ièc ud am
t~an(ueheremur, ~rJm.lIn
étu
tra
in
era
air
alreram lb
Ulrarem perfp~x~wnlls,
ipo ris , vt nol1ra fer t op
tem
no
Sll
q~lOdam 10~gl[
i
ciu
bis
no
c
h~
a
art
c vero qu
nJo ,dc pe nd en res .N un
ge
art llm ho c ho mi nu m
tas ve mt , au t fi vu ltis qu
nc
aliclIbi ha bit ab it, et nu
~llls,quo.d & qu an do qu e
po
o,mnibus fi int ell ig ere
um ~abItat. Ex qu ibl ls td in ha bit ati on e lit inco
t~enmus,quld bene vcl
a
es ip[ orl lm co nfe rua nrc
leg
fil tll tum , & qu a:n am
nt,
pll
un
rn
qu x co rru pta co
qu x con~erllanttlr, &
bea
ciu ili um co mm ura tio
um
& qualJS ml llt llt ion
~
no
is
f.1t
,
tem
,effiCÎt ciu ita
tam ,ô Megille & Clinia
ls
rii
,ru
ulm
..Hx c om nia inq
bis faél:um p~t~~imus
te:
traél:anda [u nt, nifi for
Is
~ob
t,l~qlJam ab Illl tlO
G 1 L.
E
s.M
mu
ua
iirnr,re[p
all qlw paél:o qua: dlél:a
es
pollicerctll~:li di[ pu tat io
us
de
[r
Siq uis nO~ls ho
e
rfiJs al? gre dla mu r, ne qu
ne m ~e latlOne Ie~um r~l
ros
itu
ud
t,a
[un
qll~ dJél:a
pa~lC:ora,n~qi pelOra lus
, Iter. f.1cere~, ~ brell~s
ur.
ca
de
ac
e,h
ea.e:~ogllm.lp{
lllr,quamuJs ab xll llla lt [ol
ml hl hz c dl~S .vld~reru
nCo
N.
E
H
T
.A
rur
rta
ve
do
tio ad hyema1la,dles mo
ur?M E. C J. L. Ma xim è.
fidcrandai~inlri~~videntra co gIt atl On e co mp le_
po
AT H E ~.ll,a~enl<], tem
mon,Arg~,Meffeneq;,et
~a~l.lr,Jn qUlbu~ Lac~dç u~ ve an s Me gil le [u bnb
~lS cOllln~a om nJ a ~al~
ud Ipfis? vt dic i {oIet in fa
~II
Jm
leé bf ue ru r ..Tu nc e.n
es
lto ~xercltu diu i[o , vrb
bu la, pl~cult, vt tnp art
m.
nc
mo
dx
ce
La
Meflenen,
tre s habltar~nt,Arg.os,
uiT Il E N. Et Ar go rum <J.
A
.
tum
M li G 1 L. SIC fat
efCr
ro
ve
es
I~n
MeJ
s
de m rex Te me nu s (té èu
ph on w,
X iiij
ea,
�Liber trigefimusqnartus~
phantes,Lacedxmanis :tut ',E,u ryfihepes fimul atq;
P;atrocles.M E G. Sic vtique. ATH EN JE N. Coniurarnnt ~tem omnes eum hofiem futurum, qui cu
~u[quam ipforll,n regnu111 peuafiare ,a ggrederetur.
M E G 1 L.Planè. ATH EN . Die v,e ra per Iouem,
nunquid regnu,n vel principatus qui[pji euertan~ur, vel euedJ qlland.oqlle ab, ali js fint:an à {eipfis?
A~ paulo ante: eum jn hune [ermoné ineiderqll11s 1
j~itae~e putabamus,nllne auté obliü omnino (llmus?~ E G,Mini mè. ATH E N. N pnn,e idem magis
lJl~nC eonfir111abimus? ab hHtorlaenim rerum gefl:arum!n qllam incidÎJllus , ad hoc a,f Eqnan.d u ad-:mone,m ur. ~are nô circa vanum aliquid Ol'ationC;!ll) l'ellolllel11lls, eUI}1 rem gdbm ae veram dieam~ls.Faéh vero hxc {unt. Tria regna, & tres gu ber
natx,regno .eillitat~s legibus eom,m uniter de imperando parendoq; pofitis iurarut inuieé, reges quidem n~ genere ae tempore progredien~e vioJentius
resoarent:populi aurem fi rege~ iufiur~\t1dum eonferuarent,ne vnquam !egna labefaébrent, üpo veJ'O defenderent fiquis vnquam aggrederetur.Reges
quoqi regibllS & PQPulis,atqi etiam populi popuIjs & regibus, ~e ad mutuo propulf.1ndas iIIatas iniurias iuramento obfirinxeru nt. Nonne ita?M Il G.
Ira pror[us. ATH EN. ~od allcem in eonfiitllenda di [ci pli na eillili maximum efi,id fiue reges , fiue
,alij,leges tulerint,tribus iIIis ciuitatibus adfu~t,MEG J L~id ~l1ud? ATH E N. Vt ,:lux fim~il eontr<].
yna!l~ in[urgerent, qux pofitas )eges tran[grederetllr.M E G1 L. M-anjfefillm id quidem .A THE N.l1lud etiamlegillatoriblls multi prxcipiunt, vt leges
huiu[modiferant,qua!es multitudo & popullis lipen ter [li fcipia nt , perincle ae Gquis gymnafi j magifiris meclicisue prxciperet, vt eum voJuptate car
pora euren,t ,eisqi iucunde medeantur.M E Gl L. Sic
,omnjno. ATH E N J E N. Pulchretamenf.--cpenume, ;ro habet,{j qui~ parua çUm molefiia bonam habitu
dinem & ünjtatem eorporiblls reddat. M E G J L.
~!dl1l?A THE N. Hoc prxtereaipfis aderat non
paruul11 ad ferédarum legum faeilitatem. MIl GJ 1.
~dnam? ATH E N, Non erat illarum Icgum latol'~bus bonarum xqualitatem efficientibus maxi
ma iIla diffieultas,qux conuenientibus in vnam le~
gé eiuita~ib~s l1111ltis [olet aecidere)fi agrorü q uxr ant po!lc[s'lO,nem tllrbare,& nouas tabulas introdueere , q u oniam videant nô ÜtlS pofI"e ab{q ue his
xqualitatem neri. Nam aduer[us eum qui mouere
ex his aliquid tentat,omnes reclamant, ne mOlleat
non mouéda. Agros qui ppe diuidenti,& nouas ta~ulas introdueét1.ïperte 9mnes maledieüt, vt qui[que quo fe vertat ignoret. Doris auté hxc diffiellltas turbatioq; no fult.N am agros abunde fine eôtrouerG3 polsidebant,debitaq; ipfis "ris alieni iam
olim eonflata & magna non erant. ME GIL . Vera
narras. ATH E N. ~onamigitliroptirni vi ri ita
male confiitutio iIIa & legiihtio ipfis abiUl~?M E G.
~o id paéto?~idlle culpa? ATH E N. ~àd ex
tnbus eiuitatllm eôfiitl1tion~blls,dllx cita & di[ei
plinam eilltlem & leg~s perdiderunt,& vefira ciuitas vna re!J~a efi.M E G. Haud (KlIe efi quad interrogas. ATH E N. Atqui opus cil: vt id modo conGdera~tes,~iflcrcntesq; de legibus [el1lli quodi madefio,que lOCO,lter hoc, quemadmodum diximus,
cum Her facere cœpimus,fine molefiia eôficiamus.
ME G. Proellidu bia Ùeiendllm efi dieis.A TH. An'
igitur pu.lcbriorenl de legibus eôGderationem hapere po~umus) quàm de bis le$ibus qua; duitate~
vt
huiufmodi'e xornarut? aut etiam ciuitates vllas in·
,f iitutionésq; hon~Jtio,res ac maiores his eogit~rc?
ME G.N 0 facile quifpiam hjs alüs antePJon~t.~ Til.
N emo .<llltem ambiget q uin ;JIi ita caniuéh no Peleponne[um tantum,verumeti:l.m vniuerh,m GrXciam, fi Barbarus qlli[pia,m inillriam inferret, dc-,
fendere polfe eredi~erjnt, Troiano.rü exemplo eXCI
tus, qui AfI"yriorum potétia freti, ql1X à N ino traxit originem,bellu contra [eip[os côcitarllnt. Erat
eoin) ad hue principatus illillS non contc:nenda po
tentia. ~are qllemadmodum nue regem nos ?lagnum for~nidamus,ita gentium illarum con[pJr~n
till~ in vnU111 potentiâ tune omnes expaue[eebar.
Magnam vero bis inuidi,a m {ecunda Troix euer{io
,c oflauit.AlIYnoru eni,m princi pat 9 partieu la qu~dam, T,roix potentia fuit. Aduer[l1s igitur ean~ potétii in tl'es dilli[us ciuitates exereitus à fl'arnbus,
Herulis filijs tune regnaûbus optime atqi ornatiffime haberc videbatllr l & multo me!ius i nfiruéè~lS,
quàn} ilIe ip[e qui Troiam ob!edit. Primull1 enl~
Heraclid.ls pdncipes exeellentiores qulm Pe~opldas habere [e arbitrabantur: deinde hue exercltUfll
ilIi qui Troii petijt, virtllte prxfiare. Hos cnim v~cilIè, illos ab jfiis fuiflç [u peratos, l Doris Achl·
uos.NÔne fic jl1m eogitalIè,eaq; de callf.1 fic {e pr~
para!l~ çredimus? ME G. Omnino.A THil N. ~ er~fimile igitllr illos firmam quoq; eonfiitlltio"ne hae
[uam for~ putaffe,lôgumq; rem pus dllratura,pr~[ertim quia multa perieula & labores vnà [llb~eruri
& à fracnbus regibus gubernabantur. N ecno mU
tis vii fuerat vatib)ls,tu!1l alijs, tum Apolline De1phieo.ME G. Verifimile ad,nodum. ATH. Hxc vero qux maxima fore exifiimabantur ,brelli tlIn~, ~t
videtur,euanuerunr, prxter paruam, vt modo dvC1r-tus?partem,qux vefiram habitat reglOllcm. Hxc
nllnquam ad hunc viq; diem bello contraduas p~r
tes [u~ceito quicuit. N a fi facla tune eôll:itlltio eOcors manfiffçr,inp;éb profeéto bello flllfI"et. ME G.
Qll)dni?A THil N . ~omado igüur & quarario ne
dilfoluta efi?N onne confideratione dlgnllm apparet,quxnam fortuna tanta ~e talem eôibturionetn
euertit?MIlG. Nunquam profeao aliud eôÎldc rans
qui[pia vel1cges vcl re[pu blieas alias intelligere ~o
terit,quibus pulchrx ll}agnçq; res [cruëmr, vel cotrà perdantllr,fi ifia neg lexcrit. A T H.Fcliciter crg o
in hane tam aecom modam eonfiderationé i neldlf.[e videmur.hl EG.Summopcre.A TH. N uquid ergo,
vir mirifiee 10fier nos error omneslatet,& in pra:[emia maximè,dum plltamus fingularem quâdatn
perfpexilIè rem,& qldm mirabil~s eue_n~us fequ~n
tur,tiquis bene dia vu mod? deblto no 19norabJt?
Nos au tem modo neqi reéte forün, neqi [eeüdulU
natura de hoc ip[o [entimus:Et alij omnes in omni
bus errant,quibus de fimiliter cogitant.MEG . ~id
ais?Et qlladere ifiud maxim2 dicis? ATH EN. Ip[c
me,ô bone vir,nune eertè rift . Cum enim il1um ex.ercitu,de quo modo [ermo habitus efi, confideraffem,egregius profeao atq; miridlls mihi virus cft,
& prxclara qu"dam facinora Gr~eis defignaturus,
,fiqllis tune i pro bene v[us fllilIèt.ME G.An non prll
denter & tu ellnéta dixifii, & nos probe budauimus? A T It Il N. FortafIè, puto tamé omnes qui magnum aliquid & ingenti potentia prxditurn vidcrint,fiatim fic affici, vt opinétu,r,fi ~èiret qui ip[Ufll
po[sidet,tata re taliq; vti,multis pr"c1arisq; inde re
bus gefiis felicemfore.MEG .N onne & hoc reétum?
vel qllomodo dicis?A T IH N.ConGdera iam quor~
fum l'cfpl
�l J.
.I
I
ia
d
t.
la
m
u
g
e
L
l,
e
De legib. V
525
is v '_
Jo ,q ua in re lib eral
en
di
au
s
ca
di
x
A Te:u:_
vItro qu
étè di ca t. 1\ c
è pcr{picuus lit .
,re
im
la
ax
gu
m
fin
c1
at
v,
~r
ud
at
la
ud
li cl
que la
ru?, re rp id ë's ,q ui Gc
em Cl in ia . ~arc h~ .1J5
ao li rcétè{ciid
pa
qu
~o
tll
e
,q
Jm
us
pt
~m
O
eb
N.
P~Jn1Um de q.llo:dicdI na re qll1 tu ne pr xf ue rll nt ,fe NIE iamus.c l r N.Erit ita,li deus vo/u er it. (, nm o~l~ent ex er el tu m eorfui{fent: n6 nn e li tu tio re m illo cfficdic. A T JIl l N. C en (emlls ergo , pe rJ eq'ue te
nt
ps pr og redi en r '
ce
11~Iter vli oecaGon t,(emper {eruafIcnt,ita vt & ip ti ddo'fi tJO
in
.
de
1
am
vi
"
S
JU
nJ s 1lI
en
>
1 pura
.un fuUre ec;:~
t~p?re ~ofiituilf
1/ en t, lu b'JUgarent. at q;
ra nt ia po te nt ij W
no
ig
'
l
nc
' ../
ve
[U
os
a
&
qu
im
S
ax
fI
JO
m
a
J b~ I.~ en t,
rx co s
tu s,& nUnc eaJe ~
G
en
eu
ud
m
ap
rU
m
re
ta
ri
lie
lle
sq
ru m po
m,limilé
t, J~~O~ntno & ip /i & eo s, qu ic qu id eu pe n' nt , ~o(eque dir.l ofici(~i. ~propter li ho c kl (c ha bc
po - ?
pr
ro
i
.,
ba
er
ur
fi
ar
c~
d
B
MEG.
<]Uam ap ud
t pr ud en tia m , qu oa
~e
de
s gra~ia cup~e~at?
iu
an
hu
on
au - )
a
è
~c
ni
o
im
t,
om
na
ax
n
gJ
m
no
nt ia m qu àm
re nt ur : A n
JgJtur :u m
ra
no
q;
Jg
,
un
uc
~c
d:
.
us
E~
lb
TH
" ~ N. ')
tell,cJU
m id qu id em . A T
I?,l? ~tJ~m ":.alde. A
re s generJs ex
fiu
no
ifc
ho
an
C
M
aU
~.
lt,
~
ef
L
ex
c
rfp
r?CÔ . QII~ m:a xiferre.
dJUJtJ:lS Ingeres pe
m ip(a di xe rit ,
i.n{citia iu re dicetu
a
.
de
m
ea
i,
x!
infciria
od
~a
m
lr
u{
Jt~
ei
Jg,
d
ui
rnam
~:
Jlanc ce n(eo. ma
im
r
en
/in
o
r~
cellentes,:mt al iq
Eg
[~
I.
fu
Jn
fJ
Jm
ip
nt
cer,quafi p~r ho c
/idcrate li mlhJ alle
ndo aliquis ciuiulU
ad h~c re[piciés di , vc1 pI un m a arque potJfsJma.
H E N I E N. QQ:1
:
A
r
m
a
~
N.
ar
J
er
CL
r, no am er,
Otnnta qua: defid
au t bo nu m vi dc ru
tè om ni um h.o
))
/il
r
c
m
~
fiu
N.
ne
E
H
ho
AT
od
qu
in iu fl um , id
~J.t:G.Ita vi de tu r.
cem m al um acque
all
idicasefi,quamEr
!P
od
cl
qu
t:
am
cn
a:d
od
d.
is
(e,
ar is do lo ri s.
~ THil N.
llllOum co m un
bc ur : hane vo lu pt
et
pl
EC . Q!!:rnJm
C
am
M
q;
it.
;:t
au
a.
nc
lJg
ni
dl
r,lrioncm {e - '
_ ens cr~o Ig
ri~lm o, m m a, vei[.,!: qu~aJrrl:n~O~lem aduer{us ea m , qua: itia alfcro,
de
li
de
!
(U
i
im
an
1rt fe cu nd um
tre m am elfe in(c
lII~?A T H ~~.
ntur.MEc. uldubJ
tur, ~p1l1JOne~ , cx co , qu ia in m ul rir ud in c
ra
l~
qt
ge
a
an
Ja
um
lC
er
]1
p~
'in
Jn
- të
,&
m~m di
pe r ho c vo lu m us
voluprati_
qU,a~ et la m maxl
bJO.haI.
~l
~ado om ne s (e m
u/
oc
lm in co d% ri bu s
pr
CO
id
d
lo
o
du
~
[e
i.
o,
ef
ni
l
(e
Ill
ris efi at &
a~l
!
ta
ct
lli
ci
m
& adultaa:ra
THE N',A mIelS ct /a
tllm ef i, qU:lli plebs ix,vc/ op in io
pa
;.A
Cl
tiq
~a
V
.
ue
EG
sq
bu
.M
ur
.
bere precam
preca~cntllr
~ando ig itu r fcient
a: ip fi qu oq ue libJ
q~le mlllt~tll~o. Wra dOmin.1ntllr, animus ad_
pa
s
IU
fi/
llx c pr ec am ur , qu
em
Jt
qua: na
iclls a~
nI , vc/ ratJOnI
ci ui ta tis
c. ATH E N. Am
},J ~ G. E t ho
antiam appel/o: &
r
éto.A T li E N. A tno
f~
i~
ro
o
.P
eg
G
E
oe
,h
.M
lr
ro
m ul tit llue~f.1tl
tn ,c um pu er lit , vi
pi bu s Icg ib llsquc
ci
i precatu~,mul:
in
tlb
pr
re
o
ge
nd
in
ua
nt
,q
co
em
er
'll11cl
o Jicet bo qu i eo ru m qu x pu
~ G. A ~ ,d tie n
etiam vi ri , ql la nd
M
s
r.
iu
ll
vn
at
&
eC
t:
pr
s
re
eo
~a
,d
n
[ecun
do ?o
t~ pa te r ne .lc ci da nt eft & amens fi/Ills qUI pr ua t,nihi/o ta m é magis .H as
~n
s
ne
io
at
r
.
~O
Jl
s
.an
ni
ur
iu ue
nx In
om ni a pc ra gu nc
dl CÎ S, qu an do
e !ene~,. Ii.1~ IgJtur,fcd co tr à lifsimas ellè afIèro ci
m qu an do pa te r fiu
Ipr
ia
~
et
o
du
Im
.
JU
H
T
q,
A
io
tUr?
fio ru ne
Jgnoranrias pernic
no
nis, cu m nec ho ne
e( eu s e~1I1~em
au rc m opif1cum ig
:rh
n6
vt
Ue ad m od um iUlle
s,
s
u~
~u
ci
fe
q;
af
et
Gc
ib
t,
un
ca
ui
,c
o(
L.
JS
gn
s.c
a~
co
Jt
iti
j
lJ
in
te!J
fifio ru m qu ic qu
1od, dJCO hoIf>ircs inedlml/s. ATil.
pé fiu s Jn:prcca~ur,
~l
o
,im
od
tu
::
ly
~
s,
po
1a
ip
t
n,
H
ra
p~rre
c,rga in fe lic em
am Jc c, hx c, & ~conC
n,e tu ne fiIJII~ .cu
E t Intr.Jlt b Jm us ,o h b
~lsql/ihoc
m co gn o( ci t, putis go qu od dJcJs.DJce·
lte
al
S
IJU
'
H ocJt~qlleratll~ .a eatll~,q~Jud~lllibJ~cns corn
~o
tc llt
In
c.
4d 4
E
rM
um
4d
ur
rt
at
pc
~q;
ea de m or
hll ad pr~nCJPa..tll
pree:! um co n a
dUIlJQprecan
,
m ?d o Jgnor:l~~,OJ
iv id er is ,n on el fe
~u
ih
l'
m
vt
im
.
~o~.ttes, ob lll rg an dior
ed
en
~g
~{
re
Jr
vC
t~
ol~
r~
la
ql
ve
1ë
m~
~~tt ':'
t~
.~
né
~t
eu
m
m~ttcndu
tatc!!!E0firam
J fin r,& qua: :ld
à.m
Cij~re oQ~a Vt vo lï:il'
Id 'li t:!'E.EJUJ,rau qu en- (tJanl fi a uu fs lm l & dJ(ertJfsJm ta~t,cunéta co .
n~
~u
ra
fi
no
m
cn ingc~ij (p eé
t~r, reJu:; en tia m ec ib us pc te nd uO l,f tu de nd um q; vt
tes ha ben.
nam,e fij /,P & ac~m
!rudetJlJ~rn JOguJis pr AT HEN.1dq; pror{us inquam,~in- p!CX~'~,1 vero ~otrà affe("~l .(unr, f.'pJenint neg ' na h' .
r
ou er '
an r.
pe
be
r,n
ouer lU.
m
Pr
tu
ha
(c
c
Cl
m
te
PJ
hœ
!
vr
\"0
,
ad
l
\S
or
~1l
eri
1~~
h ncq; IH
ti_
vi r Iegum~at
, dJ ctfr.lm
M ~g~u'fi.r:ltl1S qu oq . ifiis qllaG pr ud en
et ia m qu od ciuiJjs
.
(e re co rd, ardus'fi {llm
Ip
r,&
,
be
int.
de
m
Ja
l
lC
rre
ve
fe
re
i,
ta
relipl'CJ'ens leges
modo en im ,ô am ic re pc ..
pe vos JO J pLlta~
~~
em
l.
.d
.N
te
lo
It
vo
i
mm
ar
co
rd
lD
s
fif
& vos nu nc re co
legLlmJa~ore~ ~ b,u pr ud en rJ x (pecJes finc co n{en n, co ro puJce ba ri s, pr ob um
~~
di
ve
nJ
t
io
A
.
dp
,
N.
in
b2
li
pr
cc
H
s
dJ
ni
AT
tio
. E g 0 :1utem
.ullo ~lOdo.
N
re
be
N.
r
de
L
re
,c
.
er
m
ef
te
ar
ni
am om u, maxiad bellû om ni
, cu ta m en fint (Ju
Jmllsg; con(cnnJU
e~
ax
ut
m
~t
us
v~
nm
o.
e~
od
ch
mm
us qu id em pa rt ita nad vn ai n {oJ~
tia efTè di ce tu r.C ui
u~q; no~ ad vnam
c~
;d
pi
CJ
{a
,J
e
re dc{p
la
re
al
e:
m
er
J~
, q~lx &
ndii ra rio ne m ville
tll or ,id re(p
am
cu
fè
Jm
i
p~
gu
l
ad
ei
ro
Ue
\'e
ce
e
aXIm
ceps fit ne
m us Cl/cr_
tu m ,fe d om ne s: m
pcrs e1l,& nia! do
prudenU3 dl ,
cx
ro
m
ve
te
c
au
!lœ
s
i,
ui
ef
x
i(g
du
be t.Q !!
.tor,0d cotrA. ~mnj
cu pj J~
cx te ra ru m ot nn iû
tis nu.nguam fe~u:t
vn:i cu m :tmore &
,
ta
io
ui
in
ci
op
Jg nu r,
r,&
,&
[o
ls
éh
J
& in te lle
efIe vJdebl(. Ha:c
fira re~er~
~s
~o
ar
io
gn
'at
,J
Ol
~r
m
~p
ia
{e
c
em
.E ôd
.l u pr or no ad hç
ta te if ia [e qu en te
,lta (e ha be an t. CL
de nu~ceua dluS
ea
lm
,
X
m
dJ
ba
re
ce
an
di
o
ea
ne
no nn e
vt pa ul
tu r. E t eg o qu i tu
es vero & ~arentes
ro eqllJdem no n
nt
r:t
lfc
A
pe
.
Im
rio
(e
N.
e
Il
,
H
Gu
T
s
THE.Efio.
te~,!n ~us', A. Ic
co liu e io co vu lti
J1
me
nt?c LIN. Vttqj.A
fi
be
i,
de
tir
lfe
po
se
to
bu
au
vo
JO cJU
ré di q; ,ta m
m , vo to v; i,&
/ 1 ci e tu tu
ita te imperiidi pa
c qu x pe us ,f air
gn
di
en
o
eu
pr
um
ité
or
al
s
ae
ne
ar
ill/a_
- a cas fc dc on cr
lcis, exifii- ra tio
u pa ru is , qu àn t pr
hœc ex ifi im ar e vu
ib~s feu m~~nis (e
a
at
on
ét
it
N
di
~l
?
ci
nt
rio
fu
i~
(e
[
O
Si
e.
qu
lU
tiu s ei
Cer qll~/es ~
deJ'e.quo~ p:
IJ
ua
~J
r(
/i
p~
s
,s
b~
~i
a- Sep rem dl .
~J
vo
m
c
dO
:lC
in
tlm J~
im m
t, vt pa te r
q~
cn
~s
tl
tIo
to
ra
,
a
m
ét
gu
re
) tn at e. Sp cr oe l1
S
rc
ltl
i' gnic3cc,S im
ne pn m a dJgnIti
Jimu~:perdltJOmS
llc ~atis im pe rc nt
iq
vb
s
re
to
1 ·10 <1htè propon jJHus dilfoluenda: caulJlm no n ,tm u
ni
ge
~n~
gc. pcrandlo
i1 'D .te r, &omn
da~vt Jg no bi Iib us
iîJ
un
:te
èo ni H tu tio ni s
ec
tla
.S
,E
rlH
TH
no
.~
/g
mc
,n ec rd m ih ca ns
r~ CL 1 N.Max~
1oresi'c L. E t ho c.
1 ate01 m flè
lierfulJ xe1~~_~. .J~
vt lu m on bu s (el1
'm
l,
V
Jé
cd
I't
,
Te
m
li?
ro
or
Jt
ne
i,sr CL ' 1 N.ProcuJ..
m ma
ue;;- u
'- '-H .-......,"+'l:7
num:1nanJtll re ru
rta ,v t,d om in i (cr~
ua
ca
.Q
en
N
m
rti
~B
T
{e
:c
A
pr
rc s do m in ét ur ,
nt ig e'1îaté01' '&
N.~nta, vt po te tlO tu m m od o di ..
db œ c. tu nd ta co
il
Eo
TH
Q
.
A,
m
O~
ia
bJ
nt
~U
ra
xi tn am lg ho
quandoq~ fint,
ant?c~: !J rin ci pa
i fia nt ,a ut f.utura
J~~eCdlOrcs fenu
:o vero qu i pl udc
O
tJ
ra
vt
ri nr ,& nu nc /ic ub
r,
necea::nu.A TH. Im Pi nd ar us ai t
m_
lti s co na bo
d~
vu
fi
mo
,
ad
nr
lJ
ia
:n
x~l
lc
el
r
us
ho n al ite
ue ta n9 ua m élra, vt Th eb an
di nu en ire , vo bi sq
~Jmus,~ {e~ud,u na~u us re pe rit ur . M ax im a vero di
ho
~e
s
bJ
in ce ps of ic :n de t,a
er
V
N.
~b
s c:xplanarc:. CL r
ln om ru bu s arumal
gn ita s
l11icis,pro vi ri bu
e la ud ab lm us ,
ld
va
m
te
au
re
,
tü
ef
ol
em
.v
ud
Cp cs la
I
~
4
1
4
�~
Liber trigefimusquartus~
fpiciens principatü,moderatas vires eoru qui i~l ~11
gnit:ls fexto collocanda dl:, qua ignoratesquidem
diciali foro ver[antur, Cuperbx nobilitatis potCtla:
feq ui i~ bentur, prudentes autem duccre atque doiunxit, viginti & oéto [enum (entétia,in rebus mamlnan.QEod ego qujdem imperium, ô fapié~ifsi
me Pindare,non prxter naturam, Ced fecundum na ximjs regu potentix adxqllata. Ad hxctertlUS [e;ua~or affuit,qlli luxurianté :\dhuc & frcmenté co·
1:uram legis & fpon~e Cufceptum,non violenter fiefidcrans principatu, Ephororum cen(ura proxim.è
ri :lffnmarem.c L 1 N.Probe diétum. ATH E N. Se. ptjm~lm prj~cipatum ad Cortem aliquam produca ad potcneiam forte electam coduéta quafi frçl111m
ipfi immifit.Hac igitur ratio ne regnum vcfl:r,6,' c)(
m~s , ellm dei gratia & fe1icitate (l11~da obtingere
quibus decebat compoutu , & moderatc COIJfl:l~lI.
alIerent~s;& iufhfsiml1m e[fe ducamus, vt is .q uem
tum,& ip[um q uidem {eruatum efl:,& ülutis alJofors dekgedt,imperet:H1e vero quem repulerit, parum caulà fUÏt.Quonii Temento & Cre[pb6te c~..,
reat.CLIN.Veranarras. ATHENIEN. Djcemus
terisqi qui leges eis condiderunt,quicunqi flleri~t,
ergo ioco quo~am ad aliqucm eorum qui facile fenec [aétio q uidem ipf.1. Arifiodcmi [cruata fui!lee.
repdarum lcgum munus aggrediuntllr ,A n vides,ô
N
cqi enim !àtis erant fcrédaru Icgum periti. ~o
legumlator,qu~~ circa imperates dignitates expen
J'liam
fi flliffent,nunq uam illUenilem aJ'limum ?CC~
de,ndx?& quomodo inter Ce oppofitx fint ? ProfeptO
principatu
vnde ey6nis fieri poterat, illrelUra.
nunc fontem aliquem feditionllm inu.e nimus,;\
do
cohibituros
exifijmalfent,N unc alltem deus 0quo t~qj (!fi cluendllm.Priml1m nobi[cllm djljgen
fiendl~,qualé
oporteb:lt
oportctq; potifsimu con~
ter c ofJ.d(!ça1<).ufd n'lm & quomodo prxter hxc ma
!l:itui
pr1ncipatum,~od
quidem:l nobis tntclllg i
Je agttes iN .a pud Argos MefIènamqi reges feipfos
pofiqua
f."\étum
efl:,
vt
di
xi
antea, nihil mirü. N ~n
filT!ul ~ Grxcorum potentiam,qux tuc miraerat,
enim
;.udllllm
efi
viderc,
fi
exemplo
commonea,rts~
. Q.!tll~m.?d~o~uerterunt. Nonne quia reétifsjmè diétum ab H eJnte Ige u, fi d .
'
.
'. ~
.
At
fiq
uis
iq.
cu
nc
pro[pexHfet,
moderadq
lie prtn~l
Dimidiur)} ..10 0 19norarunt?Dlmidium nonnllnqul pJus elfe
parus
IX
vnu
ex
tdpusperflcere
potlliffet,
magnlplus effe ~ q~l,m totu1??QEando videl1cet totum coprxhenhcas OlT)nes eor.Li cogiptiones [erlla!lèt, nec pel;fifOtum·
• ,der\! ~0'fh.lm ~fi ~ 5iimidiu vero moderate fe habet
1:u~ Canè }1loderatum immoderato pl~lS elfe cé[uit: ça cla[sis, nec alia vlla vnquam cotemp-tis nobis vt
vtpote deteriore melius.c L J N. Reébfsimè. ATHE , nulla re dignis,in Grxçian1 nauiga{fet. C LIN. Ve:
ra narr:ls.J\. T H. Turpüer ergo Hiis repugnarllnt,O
N III N. Vtrum regibus hoc pernicioCum elfe prius
quà~ p}eb_i credamus? C ~ J N.Probabile efi reguni Çlinia. Turpi~er allteJ1l dico, non quia qui CLtC terra madq; vicerut minus qll:ltn deçeret fortiter pu~é~xlm.e huc morbu~ efIe,qlli [llperbe prppte,r delxcus VlUunt.A THE N. Perfi jcuum i itllr hoc ri- gnando [e ge!lèrint: Ced turpe ilIudinquam, quOd
~111 r.eges eos habuiJ[;;quod p us ,quam cgçs co- vn.l. de tribus illis ciuitatiblls pro Grxcia decertae:icJ:er,~pt ,Polfe vol,n erüt, nec in co cocorditer per- uit:dux autem ita deprauatx fllcrunt, vt altera LaL... ""t"'man1.eF\,1p.t ~ quod ver bis & iureiurando laudaue_ cede,: moné quoq; ne fuçcllrr.eret, prohiberct, 110,n
p.;truo ipG bello jlJato: alter a Argiuorll m quam lllS
/ --: ~ant .. ~um diffentio,vt vobis videwr, qux CUm
(
. malfl.ma Ignorantia fit,fapientia tamen apparet, ca . prima illis diilributionis tem ppribus in Grxcia cf")
omma propter errorem & ruditatem acerb~,euer fetJt~fllenad depellendum Barbarum accerfita~nec
pral:tes audire v?luit,neqi defelldit. M lllta rcfer~e
tit.c L J N. Vldetur. A TH. Efio.QE.id igitur hocde
morbo timentem legiflatoré oportuit caujife? An 'po!lem qux ea tepefiate in Grxcia faéèa, vt tlI.rpl,'\
po[funt accu[ari. N eq; qui Grxcii [e defendi!l~ dlper ~~os n~que ~}pi~ntix lalldem habet nunc huius
cunt, vere dicunt.Nifi enim Athenienfium1accd"
agn~tfo!ne'll:1e d~t~icile d.iD.:u?~iquis alltem id tune
Pl?n}Ol"Umqi
~ommllne cÔfili~J1l atq; potéeia j~:
prxuld~,!,et.,certe IS nobls f."\pientior extiti[fet.~ EmlOetem
C~rultutem
propulilI'et, ferme iam o01 111a
e J L.QEl~ dl~d di~is? ATH E N. Licet nunc Megil.e onfufa e!lent,& Grxca çlll:n Gr;ccis inuicem,cum .
le quod olun a VOblS faéèum fit animadl1ertere atGrc.:c~s item Bflrpflra,Grc;cflq; cu B;lrbans.~em:
que inde,rem i~fan~ cogno[ee~e,~a~i1iü~q; i~a q:lOd
admodulT1 GrxcaHlaqux nunç PerL1rum tyra n111
tunc fien potu~t1dlcere.M E G. DIe pl,ani.us. ATHEN.
di [u bieéta {lin t, fine ordine ylIo confllf.'l [unt inui~ta cçrte aperti[simum flet! ME G. ~6natI]. paéto?
eem,ac male etiam di[sipata/Hxc habemus ~ ô CHATH IJ. N. . Siquis minoriblls potentlam m~jorern
nja~ Megil~e,quxt~~ p~jf~is viris ciuihbus lenegleçb mecliocritate,nauibus veb, cibü corpori_
gumq; latoribus., qua lUl11onbusopponamus , v.t
bus,ani):l1is principatum comittet, omnia peruercau [as eorum rimalltes,quid prœtcr hxc aliud fuctençur.Nap1 [upra modum e1atalafciujunt: & alia
rit agendllm inuenianius'qualc dl: quod nuc exp0:..
quidem in morb,os incidunt 1 alir- in i~jurjam clarcci
'd 'd l '
0 orre "
tioris lafciui~ flliam.QE.id i~aqJ.le ~i~imus?N opne fuimus~quo VI e lcet no 9,porfeat magnos imper P i!lec~
mlxtOsq; princlpatll s çon~tll.ere, illud [clllper rnc- tbllra;~ pr~:
h?c?~ nuII~ pror[us ô viri mihf amicifsimi, inge_
"'d" . ,
b
er {lb l
Jl1UU1 hum:anum Gt,quod fi & iuuenile, & nemini 1U0r1:l. tcnentes,q ~o cHl~tatem ~ li era {em per Be dCl1rsctaè,
c
. (u bie~um e~i~at, it'} ferte potétiam maxim:i pof- .pru~e,ntelU & fib~J ~fi a~rlJcam e!le oponet. Ad qut; aJ11i,a
r~fplc~endull? efi llli qUllcges Iaturus eft. Ne mhcfit? vt pe ~ente amcntia morbo maximo referta, in
mini ·~u~em.,{i [ç pe iam alia q u~dam propoihim ll~,
proximorum etiam amicorum inuidiam incurrat:
ad quxht1eg~mlatori refpiciendllm, qux qlJidcm
q.uod<;um accidit,animü itatim perdit, & omnem
elUS vim ob[eurat. Hot amcm eauere mediocrita- 'J?on eadem ~fIe atque hxc appareant. Seq r~pJ.ltate
oportet,qllado ad temperantiam, ve1 prudentiarp,
tis ipfius obCeruatione, excellentium leguJ~torum
vel amicitiam refpiciédum d!cimus, no,ali:lm atq;
~pus.~od jg~tur tunc faéèti, facile rno~~ perfpe_
aliam,[ed
eandé nobis elfe intétioncm . ne,fi muIds
tu efi.h~c ~~te elfe videtur,M E G,~Sdpam?ATH.
ctii ali j~huiu[~cmodi ~~rbis vtetnur,ne qirhel!lini.
Deus qlll[pla vt a~bitror vefirj cura!3} habuit, qlii
CL l N.Conabimuritafacerc, verba ordine reperea
eum fut.ma prœ~Cl~et ~ gelllÎna vobis ex vnicaregu
,
s
gene.rauonem ~ofhtun~ atq; ita·ad mediocritatem
tes .. S~~ OllO.' e?,ponc quod ~i~ur~s eras 1 .'l~lan~O Du:t1l12rrca
magls e~ntraxlt. Prxterea natu,rn quredâ humana
anllc1t~am,hbert~tem,prudetlatnq; fpeÇtare Iegu- ciuiJiU~ !~,
~atorem debere du;ebas. A T Ji EN. Audiatis modo. bernaclo
viribus diuinis coniunéb tumentem vefirûrn per-:
Duxg u
ao
r
�l l.
l
l.
ia
d
t.
la
m
u
g
è
L
e
,d
~ De legib.VeJ qu~d,1m
impu,nit~ti~.
ili u quaG matres
~uz gu be rn at io nuuims alduias dixcrit originem dueere
U~t?ex 9u ib us fiq ru altera m on ar ch ia m , id cfi
~a
re , e Vtlq; di ce r.
, id cfi po pu li,
al te ri de m oc ra tiâ
s,
iu
pr tn ci pa tu vn
tenerc Perrius qu oq ; (u m m u
;P~el1are decet. Alrenô pu ta nd û. C çt er ç vero fo rr nç
s
aru ge nu s, al te riu
N eceffe efi au
, varie cô po nu nt .
xi
di
vr
,
fi liberO.mnes hi ne
ui
pé fo re ci ta té ,
ci
rti
pa
q;
ru
ra
vt
. ~od
te l~arum
pr ud ét ia fu tu ra Gr
u
ac
iti
ic
am
q;
at
tas,ln~ea
dicÎr, ciuier e no bi s vl llt ,c um
ip
xc
pr
e
io
at
or
nq ui po{fc.
qUI.d
he ne gl lb er na ri nu
m
rte
pe
ex
ru
ho
ta te
r aIrera M oo? /1. TH. C ui gi tu
ét
pa
m
i
n
e
o
~
ct .
altera 1i be rta .
ilicer pr i nci pa ru :
[c
us
ni
v
,
m
hu
rc
na
it, co m pl ex a
is qu àm op or ru er
ag
m
at
ax
nt
du
m
le
crt:ttis q; fer
'1mem [e ru itu tis lib
It: ne m ra me lOci
& Cr et ie a, m am , La co ni ea di co
lte
al
rœ
e
t.
Ul
Ua
:i ho c ferè pa es ac Per[œ,quond
,
gis.Sccl A th en ie n[
as qu oq ue dicemus
ro m in m . Sed cau[
ve
m
nc
itu
nu
ol
o,
op
ét
~ll~
m od o qu od pr
c LI N .O m ni no ,fi
diam~s e,rg,~,
<: ~~lioD~U an non?
m us . A T ~I E N. Au [erLlJcuns Jlpi
cu
e
,er
ol~
abf
I:,
bI4r~~al~. e)f qUldem qu an do C yn te m po re
ir, p,rimu.m
an). l crfœ
te m magis habc:b
bl cc er ut .
[u
~ertatis q; m ed io cr ita
s
io
inde m ul ro s al
de
t,
un
cr
fu
en
lp fi lib
bd iti s ~mp~r
s ip li libertate~ [u
~ am CUm pr in ci pe lit at em m ag ls re~uce~er,m~
ua
t,lrCnt,& re m ad xq at am ic i,p :u at os q; ft: ln,p en .
er
is
ag
m
s
bu
ci
dU
la cs
u~cntlOr e·
di qu is in te r e~s pr
.A
nt
ba
be
hi
ex
cu lis
us no effct,~d
ba t,c um rex inUld
le
va
;
oq
li
fi
on
.c
t~t,
r,h on or ar et q;
er e om ni bu s da re
lib
ré
lta
cu
fa
di
ce
dl
nci~ ~ômuné
fa cu lta te m prllde
s,
te
po
m
co
ij
il
~onl
nc lllls Ilberat .C un ét a ig itu r tu
ln mecliu de dl lc cb
cilia reddidic.
is ép co m un io ne fa
fia fuiffe.
ta te ,a m ic iri a, m ét
e vt di eu nw r, ira gc
c tI N . V id en tll r hx iru r Cambif.-e tempor~re.
o pa ao ig
re refiJtu.
1\ TH E N. ~
ru rf us D ar ij rem po
ce
gnu id fcrè cidic & afi diuinaciol~c vfi dica~us?
'qu
tü ca? V ul ris ne vt
ho c ~d ,lllud
us?Confert enlm
!im
vc
i
dn
vaclcl~or:
C t r N.~[
o
yr
H. Ica is ie ur de C
qu o te nd im us . AT
~ & ClllI~u
b,o
& du ce m
m
(u
ip
em
id
qu
lplJnam nul
in cXtcris
e, re aa m verO dl[c
ilI
fu
um
ic
am
:
ta
lis vi
is ad m in jfi ra nec ad rei f.1miliar
c,
iff
tig
at
o
ét
pa
10
LI N.Cur Ha?
qu am ap pl icuil1è.c
oc cu tio né an im um vn
yit~ m jli tia
iu ue nt a pe r to~
,U X ~.
9
:,
s
il. T,'H E. N. A
~o
jus"tr.adidit ed ucan
at us ,m ul ie rib us fiJ er os at ! ea to s nulll .:n dl -_
pu
P os vt lces fta tim , vt .p ro 1 ~ ne q~lls els
nt
.~
ab
uc
e
Ge
i
, cO,gllcs o·
ge nt es re
m re aJucrf:lretL!-r
ua
lq
a
tlS
ea
ud ar e. Ita
~e
nt au t fa ce re nr ,la
rc
cc
dl
ft
ip
I.d
icÇ
llam c~r
11ln es qu
a,l1ert:nt.CLrN. Be
uc
ed
m
da
o[
qu
s
le
N. Fœ m l.
ip fo s ta
e Yldens. AT ~[fi
{f
rra
na
m
ne
io
at
te ed uc
x muJjere~,no
m indux;r~1l1~ r,cgi
ne am ne m pe ;q ua
ll~ & p~IlCU
de [e rtx q; a Vl flS be
ui s el at x di ui tij s,
~d qUldem.
um
nf en ta ne
Co
N.
1
CL
s.
ui
m,m111 •.
lis oc cu p:
m ,o ui um J homwu
ru
fo
ip
ro
ve
er
at
po{fcfsio,.
"'" ) 1\ T H .P
ad eos pe ét ab at
rü
~ô
,
ru
lio
:a
lil ij 'J~li
(, to ru nc id ignora~it quOcl
:(e
at
:b
aD
s
to
ul
m Pe rli ca q;
) ,greges m
t, pa te rn am IpCa
ep
s
ru
tu
lié
re
c
Ç'
bUsli
fiores effent in
llr,cum l'e rl x pa
~t
eb
oc
nd
no
rn
ar te
ca du~a clIet,
iti & i (.1 ars Pe rli
en
ra
pe
a[
e
on
gi
rc
cc~e~qui & cu ·
1?afiores cffl
~t
bu
ro
;
sq
ié
ic
ff
fu
m llJ ta re , li re~
gilare po ne nt , ~
fio di as ag cr e & Yi
res & eu nu ch l
ili t au te m vt multe
po ft ul ar et . Pe rm
:q uo ru m ed uc a
li os eius nl ltr ire nt
M ed or um ri tu Ji
ita s, ca rr ur ta
o exifiimatul' fe lic
tio ab ea qu x vu lg
r~ ~on,uenieba!
af er un r, quales fie
efl:. V od e tales eu
trltl fllllfent.C~
a re ru m Iicéria ~u
eo s, qu i in [u m m
fu nt , vt po te qUI
yr o, re ru m po ri ti
ig itu r m or cu o C
~
~
S
fcnt,pri
ae Jj ce nt ix pleni c{
&
ru
de1itia
rü in tc rh ci t:d e_
ratc no ferés, al tc
llJ
u:
xq
ter
:\I
um
m
principarü
cb riccateqi furcns s tLi c di .
a
~i
ln
~.
no
ig
(c
!p
in do
ue hu
lm ae qu id am E un
pe rd ld lt. Medl eO
èn/nr. CL 1 N.
pi
l1
Cl
nt
co
cl1cem
étus ipfilll1 qu ao am
clcrur. ,\ TH .
fi:rmc contis ifTè vi
SIC fe~tur,at<Jllc {jc
q; ill os viros
,_pc r DariLi [cptém
A~qu~ & ho c ~crrur 1 itcru m r dijlfc. (. L r N. Pl arJ.
[c(]u ëtc .
pnnelparUITI JO P
ll ig itu r r.1tionem
am
iei
fp
1n
N.
HE
ne. AT
ijs eoutritJI • ~
Jj9, I1CC il1 dcllc
fi
at
e:
s
~i
rc
~
nc
us qi ip fu m
D ar ju s
pernenilTèt, fe pt irn s dl , qu o
l,'
at
lp
nc
pn
~d
cu
tll
1s
p;lrre ip{um pa rti
accepJffe~,fc;rtem 111 a qu xd am [o m ni a re fia nt
pa ru
cômuoe~
m m hodl<: adhllc
ciie (u b le gi bu s ad
llm
nd
ue
vi
;
ee n[ ui tq
at
: qu c id ita
tibu~ xq ua ht at cm
qlla~da~ c~nfer~n m q; illam qu am Cy ru s PcrGs
ne
Jm COIU
f.1nx,lt,' dl fin bu rlO
plexlls cf i, am ic iti
co
e
cg
t,l
ra
ue
sf
tl/
Pcrl.1.
polJJCl
ni bu pr xb cn s, ac
om
rG
Pc
lc
ql
m
té
m IInita
atcr.1hés. Ica
nijs & m un er ib u
cu
pe
1
lp
lll
pl
po
Cy ru s rc .
film
no p.\llciorcs qu àm
,s,
bu
iti
i,l
m
à
us
ét
~lle
t. Po fi Dariii X er Ip{C li,billg.1ui
s
nc
lO
cg
t,r
ra
ue
Ilq
uc .m /. Scd te
dclitijs qllidem ed
i
cf
js
gi
re
i
q,u
s,
xc
alo co m m on i.
D ar i, qu i yd m
nu nc HIre appello
m or ib us cd ll.
in ci[dclll Xcrxem
tu s no n fn ifi i, [cd
triucr.1r. Jpfc
mbifelll yru nu
~a~i,in qu ib lls Ca
, fimtli.\ CjllOqj
dem pa ét o educ:tw
19 m /r Ytroce co
s \'n gu am fcr.
ill o re m po re nullu
eq ue
pcrpcfflls cll. Ex
niG no m in ef ui c. N
lrtlll1 rex m:IOb'I1US
am
al
m
m
Ille Pcrf.
ta
i
or , fed vi
fior ru na.f lIi{fc calliam ar bi tr
uU:
im
ur
pl
q;
m
ty r:i no ru
m
w
ui
di
c
ld
va
ij
ocx ex lll l.
ql l:l m fil
m pu er & vir & [c
cm
m
la
ql
un
N
~lllllnt.
poterie, Q!./Ç
pr xf ia ns elladerc
c
ut
rr
vi
ra
Yi
i
od
& no bi s in
Ju~m
tori cooGdcrand.l, i & vobis
l.t
m
gu
le
&
em
lJd
ql
Arqu
lle rté da cé iè m us .
prç{cnt!:t an im ad
od nec pa u.'
qu
.
'o
cl
bu
Onij id tri
pa r efi?o Llc~d~~~ ec rc gn o, n cc pr iu at i ) excellé
s,n
i.tm:t
pe rta tJ ,n ec dJllltl}
commieci , qllcm
m
lu
vl
m
cu
ra
ifi
te m m ag
fiè rit . N e.
ui us co m itt i nô iu
ic
al
i
de
x
vo
o
pi
pr in ci
Ç cu i ua;; ~
ciuic~tc c~lJellt
in
im
en
et
rt
qu eo po
am lIia ve .
i~illiti 's rxfl:et,
lI
,
es
or
on
rre
ar. )
Côfe
~ {Jsli vi nE te CJr~am
~
o
r
ut
,a
u
.
.9
r~
t ua nd
,.o,,;a~t ro
etÏam aliam ha ea
cd ne ; G,VJrtutem
L. ~op;ï~
1
G
E
no n 1.\ eat.M
ro
ve
am
tJ
an
er
,
.le m
rc itu do vn a
H ~1'J on nc fo
AT
?
ais
es
fp
ho
Id
ét o
ATH E N. Tu
tisefl:?M EG.'Efi.
rtu
vi
rs
pa
.1m
œd
qu
V dl és nc vi ci di er is , ill di ca to .
ipfe ig itu r,c um au
be re ,fo rte m
um ql le m pi am lla
nu m au t do m ef tic
ratLi,lèd pr om in im è vero tcmpe E G.Dij m e
qu id em m ax im è,
t.M
om ni vicio df un di
ru m pcte ru u, & qu i [c in
m ql lid em m ul ra
tiu
ar
ro
ve
n
.A
H
T
G. N ulli ar a. A
,fed in ill lll lm r ME
em
ér
pi
f.l
s
hi
in
n_
,&
ri tll m
fii ria fine te m pe ra
N. A t ve ro iu
E
TH
A
o.
o.
!!.
od
Q
10 m
M E G1 L.
re nllllam po tc fi.
be
ha
em
in
m
ig
ia
or
er
tia
ne qu e
ATH ENI E N. Sed
m od o en im aliter?
i, ql lo d vo ef
ls
al
os à no bi s di
pie
f.1
o
od
m
li
ql
iIle,
co nc or de s &
res reétœ racioni
lo
do
e
qu
at
es
at
lu pt
cercè. ATH E.
at . lot EGIL. N on
be
ha
s
te
en
qu
[e
ob
, vt ql lo m od o
ca co nf id cr em ll;
N IE N. Id pr xr er
è di fl: rib ua n.
s reéh:, vel no n reéè
.
in te r ciues ho no re
? A TH EN. T em
fi G.Q.!:!fdnam
ial
in
re
tur,infpiciamus.M
ne
s ge
ni al te riu s vil tuci
pe ra nt ia fi ab om
Jl1c iu re efi an
nd
.1
or
on
,h
lit
tu ta
cu iu s an im o de fii
refponde~m.
N,on h,a be o quicl
co~,d? lit E G T 1. f.1tlSq,lIc re fp on lil m efi.AIN: M odefie,
ne , vt ar A 'i HE N 1 ~
nceLIo, in co nc in
co
m
ru
lo
Jl
lm
eO
te ru tr o
ig itu r f.1 au m
. lit E G1 L. Bene
es
i/f
nd
po
e[
r,r
ho no bi tro
pe ac cc fsi o ipf.'\ &
cm
N
o.
fi
.E
N
li
K
dl . AT
rc~&
-
,
�,28
Liber trigefimusquartus':
l'es ~ opprobri~ non relponfu, (ed Glentio po~ius
bellum nauale in Salaq1jnagefium Gt) Datis i~[el
irra~~onabilj ,d;gp,a ~runt.MEG. Ternperanti:i. diceDario ml{fijS cla{lem VerGcâ in A thenicnfes Ere;re o}ihi vi~e.rjs.A T~ EN.Hanc ;pf.1m pico.~od igi
triéfesq; duxi.Cp~ mors à D;t,rio niu has gentes ditur e~ ali js nobis prod~~ plurirnurn, u Cllm ;lddi-tion~ lux tubi jceret,efi indiéta, D;uis igi{ ipfe ,Ere~ione ma xirn~ h.onore~ur,re?èi[simè hanorabi~ur:
~rieni~s breui tempore innllmcrabih Jl1ili~um co& quod [ecun~o 10co prodefi, fec,Undo honoran- ' pia penitlls expugnauit ,terribIlisq ne inde rll~or
dum.Atque ita [ecundum rucc~fsionisrationern,G
ad vrbem peruenit nofiram, nemin~m Er~ )
vniiqtlo~ql hon.ores qui deinceps or,d jne fegullnfium effu~è [ed manibus inllicerp mŒres lUéhs }
tur ,nanci[catur,r~étè vtiq; nanci[c~q.lf~MEc.Et ita.
atquëlta vnillertareglOne retrien mm circunda- ,)
A THEN,.~id.porrd?al1 hxc gl)oqi à legiflarore dita,ornne~ pcnitLI~ comprxhcndlfTè. Hic rumor [c~
{hibu~nd~ efkdicemus? ME G. Maxim~. ATH EN.
yerus fiue 110n,cllm cxteros GnEcos,wm vel m:tXlVlSl}e partition~m ctinéèorum in ope~a Gngul,a &
me Ath~nicnfes pertcrrnit. ~lbus cu vnillcrfa m
~Ï1~i~a quxqi illi reliquamlls? Triparcitam vero GrxeiaIU pafsim leg:1tionibus mifsis ad opem fe~1l11Gon,c(Plqlloni:tm & ipG legum qllodammodo
;rend am cohçrtarentur, nemo prxter L:1cedxmo~udi04 fumlls,tençarnus, maxima & media & mi.
nios :1uxiliari voluit.Et ifii (!uidcm [eu bello ql10d
nÏ1p.a ~l1uicem [eeernentes,.M E G.Summopere.A rH.
aducr[us Me1Tènen gerebit impediti) fiue alia qtla] 0 ortere i~a ue dicimus cillitatem, lIX 1'0
_ dam cau[l)non enim [cimus,fequéti pofi pug nam
,m~njs v~n ~s a .u,a ellX ue mura Gt l'céè~ honoM ,lrathonic:1l11 die opitlllari venerunt. Poil: Il:!!c
,res & 19noml~las 1 n ue~·e.MEG.SIC e . :~ TH. Re
magnain dies parare,mllIt:l(lue mina,ri rcxd~ceb.lFta au~é difiributio efi, vt prima & maximè honotur .llltcrea Darïus natprx concefsi{le l1unt1:t(, ae
.f:lnd~ cef?,[cF.lntur ,~n~mi bona,fi adiunéb illis té !=_ filins eillS atrox iuuenis impcrilllU accepl/Te, nec à.
pntia Gt.Secundo djgni~a~is frâducorpol'is ona
cœptis paternis deuHerc velle. Cuius apparatlls 0pona~f,. Tertio~externa po{lë:(sio {3c pecunlx.Hxc
Illnes in ie conuerti Atheniéfes p:opter Mar:trho~
Gqt,lis kgdlator ciuiçisue tran[gredii', ve1 pecunii
l1icam firaoem credebant. Porrà audientes defodl
prx cxteris honor~dq) vcl pofterius ,alig ujd honoAthon,co~lllngi Hc!1efppnrurn,c!afsis immenG1m
re prju$ collocad9,neq;ùn~c,ncq; cillilit~r {aciet.
magnirudioem cllmuIari)nec mari, nec terra 1:1~URa~a hx,c l}obis habéda~an guomodo~M E G. Prortem iibi fore putab:tnt: prxfertim qu.ia in nulh~s
fus qUi,dé,.A T H.Hxc latiùs ,dicere nos jndu~it Perpr~GdlO ~onfideb~t: q,uipp.e 9ui me,moria tenere~,
ficx gubçrnationjs conGdçratio.lnuenjmus atltem
neqi tunc cllm pwno llloru Ingre{lum capu Erc,cos peiores adh.uc faaos em:. CauL1m que c{le dici_
tnenfes fuer.a nç,q uenq U.lm ftbl opem ferre, & pro
mus,ql1ia nimil1m populi hbertate ft~blata, domieorUIn faIllte fllbire penculu m vohuJ1e. ldé 19icur
pan,drqi potefiate magis quàm oporte,ret ,adauéta,
tune te~ra fibi euenturum plltariit. Mari vero nulfoeletatel]1 in cillitate & amicitia fufilllerut. ~_
bm prorflls [.1Iuteq1 inueniebant, cum n:1ues pl~s
,b us ,c onu ptis, principes quoq; non [ub,ditis ac poq uàm mille adu~h~r,étur. V Ham ver~ [.11urem qU:lpulo,fed proprio imperjo confulllnt.~ineti:i f.-euis tenllem dubIarnq; [olummodo vld~bant. N ~(~ ,- ;
pee~iguj [ui commodi gra~ia,funditm ellerti ciui- _,cum rdi icerent ux ant~a :lb ft!!:runt, & quo,! ')
.t.lteslgen,t~sq\.1e amicas jgne i\bfumi pon curac. Ita
deC! çr.1ta a ute tamen VICente hac fi e
1 111 {e(
hofiJI~ter & ab[qlle mi[erjcordia pd~runt, & odio
ipu~;J.C lJS tantum inllenerunt fi i refugiurn for~. /
Hxc igitl}r OIunia cos maiori inter fe beneuolentla
ftmiliter habelltur .Ac fi qU.lndo opus fit v~ pro eis
populi p!Jggent, ?ullli rurfus communem jn ipfis
copularunt) prxfens inq uam metlls ,& qui ~ kg lc?nfenfurn Inlle,n~u,n~) vt ve~il1t ex animo fub~re pe
bus iam pridem inerat,qllem feruiçntes legibus a(.
fecuti funt.H une fxpe pu~oré in fuperiorlbllS nOneul;l1& prç ppnppl bllS dlmlcare: [ed Cllm innllmeris pen~ ')omini):>us dOrI]inétur, inll~ilcs tamen
minallimlls: cui [eruire o~nes 9pO;rtere ~i~imu~)
/' amnes habent ad belIum, & tao t1am hominu11l
quicüq; boni futuri fllnt:q uo quifq uis afbptur,h) indig~ptes a1.ioiElc~ce e con UCllot, per merëena
ber efi & interritus. Ac nl1Î prxfens jlle metllS pu~
7
e'Ftr,aneo~qi miliJtes faluOSTe 0replltates.Pr~_
,d on huic illnétus fui{fet, nunlluam ex hllill[modl
..
terea & !nfal1lre cogutllr:cllm rc Ip[a prxdicel1t nu
concurGone illi prollocati & vnà con~:eniétes,deo
gas çqè ea,q u~ in cjuiFatc honefia dIt: ?X honor:1n_
rum tempb,maiorllm fepulchra,patna Ipfam, cœ~
da dicunwr,fi adargr:ntllm & aurpn} confer:tnttlr.
~erosqi familiares atq.i amicos ,defen~lisct, vt feci[..
Mli G.lta fit.A T H li N.Sed de rebus r ,e r[.1rum,quod
fe narrantur,[ed fparh alius alto abl{lcllC.Ml!G.proproptcr pjl;n iam dominationem feruitutemq; non
be hofpes,ac Gcnt te patriamq; deeet,dlxifii.A T J-lrettè modo fe hab~ant, iam fatis 4tdlaUm. M E G.
NIE N. Ver:\hxc ftlnt~ Ô Megille. Nam qux tunc ge
~ttic3 de~ ,Omnino.A THE N.Atticaf1? deinceps gubernatiofia funt,ea par efi tecum,qlli parétum naturam f~r•
.mocr~,ti~. ,net:n Gmiliter percurrere decet, vt patea~ quem:tdu:l.s,referre. Sed & tu & Clinias attente con{iderare,u ux 'ad legll mlationé pertinent, dicirr. us. N ell}odurp libertas nlllh fubdi ta m:tgjfir .ltlli non pau
10 deterior eft,guàm iIla q Ll~ medioçritatc mm agique enim conéabulandi gratia hxc en:1rro. Cuius
tlratuUIl! dominatlone con[yquitur. Nobis enim
autem grinia ifia diçam videte. Vtfcilicet intdU a
tempore quo Perf.-e Gra:,c iam,imà vnjucrüm penè
mus idem nobis ac Perfis uodal1Jmodo .acc~dlfle,
Ellr,?pam aggrediebiitur,pl.)fca quxd~m ~rat Refum il i qui em in o~ne C l 'cutem e em tra
p,ubllc~ll & magifiraws aI~q ui ex eenru q ua~rif.1herent,nos cordO in meram l ' b
cm. ~omodQ
n~.~ dtUi[o eran~,pudorq; inerat, quau dominns,
vero r qUI einceps dica~us,habita iaÎn verba et
CUlUS ClUe, ~eglQus [ubieéh viuere volebamus. Prœ
comode diaa quodiimodo demofirât.MEG. Probe
t~rea magnitudo ~errefirium maritim:1TUf!lq'; coloqueris. Sed conare quod mododicebas aperri U $
plarum v[qlleadeo nos exterrllit:, v~ obferuantius
cloqui.A T H.Facia: Non erat,ô amici, apud nos~"
pos I,eg~b.us ~ magifir:1tiblls obfe'q ui & obedire weterib~legibus aI~clliusrel,plcbs domina,fedfpo:
eoegertt. ~lbllS Je callfis maior inter nos exorta
te quodamodo !eglbJus fenuebat.MEG, ~ibus I~gl
~fi beneuolentia. Ferme nanqi decennio an~è qu.àm
bus? ATH. Illis lllqua qux de muGea pofitx fuerut,
vt qUO
~
nos
q
�l.I II.
ia
d
t.
la
m
u
g
e
L
l,
e
V
.
ib
g
le
e
D
529
ciuitas ua: le i- )
le ,um rcli icicndlln,l, vt ica, & mcntem
éèa
od
:lu
bt
(c
rim
ula
pa
ii
i:l
nim
c
fi arn
~t qu o pa éto lib ert as hç
ltuJt~r,llbera fit,fibllP
Is.
im nobis ruc pcr rpecies _ us JO
en
E G. Di éb prod'i
èa
?M
iné
non
ifi
n
,
s.D
t,a
mu
[un
età
éb
Ir rep
fîabeat,hxc dl
s ad
ntu
ca
m
s
nu
cie
tJO
{pc
a
rna
vn
bc
q;
gu
uit
Pr op tcr ca du as
~ figuras era t mu fic a.F llO S h mnos vocabani.
A T ,H ~ NI E ,~.
. ,
i,C
ara
a
qu
in
am
s,
,vn
l",'! ad~uximll
dll
mc
COs recibus lacando
I~
s
cle
s
ho
(pe
os
.
on
ru
pccies. ~e
<)u:t rC[O!lIt:tlibertas.C
me ~ ter a ca ntu s cotraria
fim:lrerultu~:alrer:lm JO
cies Pa:on.
{pe
ia
Al
.
ret
ret ur. Pcrrpe_
lla
pe
ap
è
usque v~rar~aè gu bc rna
ca~tus,qlljs ma xim
uim
cra
ar!i~
m
bu
ram
thy
l11inal1di alt cr'
am Di
,ha D10nyfij ge ne rat io, qu catus [pecies, ~ uà m xlmus autcm mcdlOcrltate alteri dO a[quc 'Cc ha~
a
~citcr nimi~lm ~traltera, in albu ro r,appel1atam. E rat & ali
~r~~ti.ç a~~ita, felO,
1ib
q; alijsq~qui
ira
s
Hi
.
bit
na
mi
m rcrultUS ln
no
as
ges clt ha rœ dic
buJiT~.lI1fcllc'ter ver clI
alio gcnere catus
at
eb
lic
n
vrquc peruafit. JE G r t.
no
m
is
mu
tut
tre
fia
ex
e
u[dam leg
tera lIbertas ad
c
hx
di
ue
en
orc
gn
eo
tem
s au
E N. ~tqui hu iu qu oq
pro. alio ab uti . Au tor ira
t,
Vcr~l1a~ras. A ,THIll~l,
iffe
em
fec
ion
à
tut
ntr
co
n/H
is
co
qu
i
ltll
di!
an
cxerc
lud Jca nd iqu e, & da mn
que Ipfius gr:ltJa Do nc l
rib us mu lti tud ini s,
mo
da
s
s mo nti um Da rda ni, ha
pti
icc
ine
r~d
c
:
ne
s,&
,
i~u
ilo
lII
er:
nec fib
fi~
c~n
tia
en
s,
lic
, pri mo s pra:terea ilIo
r: nec rur{us laudandi
\lt rno do tri bu eb atu
bJt,a,tJone,mq; ~:lnt,I,ma~ fuc ran t,h oru mq ; cau_
i
Ctr
do
s
ibu
iit
xf
pr
d
,fe
léH
hre
qUI a va lbt ate dd uu I) rel
pla ud en ti ilrepcnti<I; tur
ori bu s ctiam l1ar<}; ipfis ad finem v[q;
atu
dab
fa:
ceJ
con
rat
fica,dc cbrietate, dcq; pri
ise
mu
de
f:.t
na vir
:pa
té,
au
s
om nia ob cam ca u
dir e. Adole[cente
ob is or ati od l. Hx cc nim
an
bit
Illagno cu m fi/entio au
m~
ad
g~
, qu om od o op tim è
cafiigati~ne vir
èa,ru,n t"vt intcl!ig:1l11u s
dié
ram
da go gi & plebs vniller[a
Cldo
ltll
ult
èo pd ua tim ÇJlord ine ficret,m
~n ~lllJtas P?1SJt,~qllo paéSi vero quicqll.Ï .
rn
ne ba ntu r.H a:c cu m ita
bc
gu
ic
qu
rc
uo
ult
dlr po na t.
c audebat tum
qu e optlm~ [ua~ vlCam
uiü lib en ter pa reb at, nc
ente au toced
pro
e
ind
de
e
xnam nobifiplis aducr[u
or
,qu
mp
l~,
,rprctl! feclml
er:
qu am iud ica re. Te
op
ëtx
po
x,
en
ali
.'l
rcd arg uti o crit? C LI N.
nis:\ mufie
uo d
nos, 0 Meglllc & Chl1J:l,
:cs qu idc m tran[gre1Sio
9
red
nt~
eba
llç di videor. Pc rop po rtu
quidem val
Eg o mi~i ho fpc sv idc rcq
~pfi fue rüt :qu i ing en io
o~
IS
[~t
.H is cnim
no
et,
eff
a
fic
in mu
nia nobis diéèa vid en tur
om
ora
en
fup
ne
lul lum atq ; leg iti mu m
s
um qu e
vti qu e, &: vo lup rat l mag~
do ind ige ba m. Co mm od
mo
am
od
qu
o
eg
fer~abant,debacch5tes
n,a
fiis. N cq,
nte s.H l {a~e & lu9ub
& M, e~i1lu~ h,ic, me repcri
O
dIC
,tll
bo
~Uarn op ort ue rit ,in du lge
am
:
TI
im au gu rio
pa:onas con!~nXèr~t"
od ml h! accldlt ~afi cn
9u
s
vo
abo
c~l
hr rnnis,& dit hy ram bis
u
aa
!m
M.udma .lP fcéèo
s,c ith arx catl~lIs
nib us confirmarus film.
mo
fcr
lus
bJ aru mq ; ron ds & ea ntu
pru
Im
&
an da m co mmifcétes.QE.l
par~ c<:>loni~m dcduccre qutit . Gn ofi oum
fi
en
fu nt, om nib us omniaco
et
~r
afnt,
[u
i
tit
cu ram co mÜ
a muficam mé
gl tat , ac GnofiJs elU S rel
dentes ob in{ cit ii co ntr
n~rma,:"
fe
in
i no ué viris jd ma nd at
èam
jsq
reé
ali
m
hi
lla
mi
nu
s
m \'e rà ciuita
ru
fcrcnres ca m qu idc m
qu x no ~lf
Ille
us
tat c,f iuc pr?~
s au tem ponere iub et, &
ge
lup
Le
vo
.
s
um
nti
nd
die
ra
au
c~
d
{e
re,
me
/ habe
nt, & qu x aliundecoIligi
iud ica ri. Cu m Ig',tur hu
bIS e~ Crete~~~u pJa~ea percgrinas leges ho rre a
fit,feu cô td, reé tif sim è
r,ert
dlc
lgo
vu
,nc
talla
pofsll1t. EdICltq; no bls
) Illodi po ëm ata co po ne ren t, &
cam v~J~us
unc igi tur & mi hi & vo
1t
.N
~u
s
tur
rlu
cn
ue
ob
ad
pr
x
o
da
od
ao
&
s,m
eo
mu
ad
m
iru
iq
leg
lii
,.
lam
~ndiq; i
nt, vt fe bn e offc fentct - bis banc watia~ prxbca~u~.~ol!eéèis Sic enirn
) ho rn inu m red did cru
tc.
ter ex
1I1JtlO cJUIta
ere t.H inc the atr a req uc
bu s,o rat l0n e co da mu s ab
C mu Ica err e cre
t,
'en
iJf
eu
n[u
eo
tur ,di lia en tiu s confide
tea
xri
an
qu
filere
d qu od à no bls
illu
&
c1amare cœ pe ru nt, cu m
fen
tat io hx ca d futura: ci
M ufis,quid no~, acute
itu r,& mi hi for fit a dif pu
rab
qu afi qu id pu lch ru m in
m
ua
ret. A T JI E N. N on belatu m pO,tefi?te ~ 111 pra
atj s cô fii tut ion cm confe
uit
tir en t:a tq; ita ex op tim
4
1a
pU
p~
nifi Jd Megillo inc oadefilUlt.~1 em m
ind ici s, Ô CI~nia. Q..!:!,arc
lum
the atr i po ten tia m res ip[
,
a [un t.
'~t
JJf
tlt
.ex
.rum homll1~m
m pr o viribus tib i pa rat
ris po ten tia ro lum Hbero commodu fUJffet. N ~c mo du m, mca qUldc
[um.
us
rat
pa
j
lI1
G. Eg o qu oq
lllll1um vti qu e ma gn um ep it om niu m ad oml1la eL 1 N.PrO?e dicis. M E
efi
um
ad
on
ec
!ar
ine
ixi fii s. O!
au rem ex mufica no bis
c~ 1 N. Op tJm èa mb od
b~r
Jj.
&,
dl
.
uta
cre
ec
nd
;.f
co
dc ati oq
m ora tio nc ciu ita tem
op ini o f., pie nti z,p rœ ua
e~,h~c lJcet!a pn mu
ent
rCl
fi
qua
nt,
e~a
im
en
tas .ln tre pid i
0
!'1empe ~ ~c!Jons 0f1 l11
irn pn de nti am ,pepent.
rpe
ne
pe
m
p[u
Jdl
V 5, V E L,
tJmetu~,
T V.S D E L E GI B Apr op ter au da cla m n~n
t,ell?
ada
qu
~e
r~a
qu z;\ hbe
DE LE G V ML
niciof.l efi im pu de ntl a,
~slma l~queTls.
erJ
.V
G.
TI 0 N Il.
ME
r.
itu
i[c
Ill era ria pro fic
ç
,qu
tur
Ul
[eq
tJa
en
ert ate m ea hc
AT H E N. Ha nc lib
c or iPleiN'
M AR SI LI I
us fubelfe velj~us.E~ ~a
tib
lra
f~cit,ne ma gH
fe&
G V Id B N T.
R.
q;
A
ms
ma
ms
qu am pa
gin em ha be t & iIla,per
zc ep ta cô tén im us . Cu mpr
&
m
ute
nio ru m [er uit
qué~d~odü.&, tre~ fuperio
extr~mü fimus,
ius
AR T V S hic di~lo~u~, 1O lpfo c?d l[o ns leg um
hu
V
nis
sio
ref
n[g
tra
ma,
~tte pr op ter
tem
res,acetiam pars qUlOn ~rl v~ro c.onlihum circa clllita
recu[amus. l~ Ip[O au
r.HulUs
ratu
ver
q;
icio
ofl
JegiOus qu oq ue parere
lia
ne
corn!
os
COI
ate~Jam wquam,fitii,&
fid em , & om mn o de
eriamatque~orma~.M
dum
mat
mo
tis
o
.extremo iuf iur an du m,
ver
a~
rm
r~
Fo
vrhls.
m !l1am tyra~nicamq;
onem.dirpoqtlo,nemqu~
m forma hx c
.nla
quo
:*lt
gli gim u;. V nde ad prir~a ne ru m pa tle mu r,d ur a- pofiticz
e~.
',n
ord
&
dIa
pu bli guber,.natlOnu
IU~l ant mi lin t formofi.
llo lut i na tur am eadem
em vl- formofa elfe nU.9~a~ potell,ntli CIUper
fin
u
lor
ma
nec
s,
mu
q; om nt'm vitam {uoge
ïlu a tenera a:tate.
ma
for
qu e {ecu/a ru r[; m de
in
hi
irco
igi tur
mi
idc
t,?
[un
ilarc iub etu r. Materi;i
ha:c nob~s diéèa
ciuiii ani~is legi~er in u~g
morii
ani
ram
&
IUIn rep eri em 9 • 5ed eu r
s
eiu
no
ge
ver
m
inn
rma
ref
.fo
uus vn dl9 ua q;
eq
paucls expedlt verbl~
ue
is
vel
itat
aui
ciu
mo
pre;
[er
qui
r,
ote
etu
vtp
,
\'id
tJfs~mè t~a~at
re,ne, lm pe tu ab~ep~us, ip[or_u~ fo~mationc: ~ccuraom
eff
,s~
sima videanben
h:t
plif
os
am
i
ulS
qu
qua
tan
e
nJa
s,n
du
efi
mo ru d'~nJtat~extenora
U excldat. Intcrroga~u
li corporii e~et medi
ab afi no ,iu xta prouerbl
dl~',~rofeao PI~to nol ler â validamq; COlpOpen
l
.
hi~
qU~
,?i
vtl
tur
l
Ei
G.
E
iéèa [unt.M
e [alubernroo.3d firm
CUS,ID ehg end o aer
igi tur ,cu ius cau[a ha:cd
s. Sed q~i in
G. Q!!oru?
ME
us:
im
enr ein cum bcr et diligétÎu
dix
fer
tia
con
~
gra
din
oru
itu
il/
ehgen
hab
ris
y
AT H. Hç c erg o
qu xd am eftna
ad
pe
em
.N
us
xim
A TH E NIE N. Di
j
?
t
A
1
t
AR
D ALOGVSQV
*
*
9
-
�Liber trigefimusqu.artus~
____7
ellgenda pro Ce Academia in Calubri loco,)100 corpori, Ced animo 111oribusq; conCuluit:is nimirum in vrbe condenda no
admodu1l1 :lccuratus apparet:in for.ll13.odis vero vllà cu xtat,~
moribus tanqua medicus animorum,vt ita Ioquar,curiouCsimus. Pr.eterea u tanti forruna: facerecbona, quanti c:cteri [0
Jellt,ccrte agrull1, & urum , & modu ad diuitias cumuland.1s
,a mplificandumq; imperium comodiCsimum diligéterexqui
reret. Contrà vero facit omnino. Si,t ergo vrbs procul àmar,i
atq; porru,non mer,catur'!! pr:cCerrim c'.1uponariç dedita,non
luxurioCa,nô diues.Sittemperata cÎuitas & Cobria,& pudiea.
PrC( c<iteris vero pia. OEidn~11l aliud mandaturu putas f.lnél:"
aliqu~l;J r~ligiol~ vit~ pontificé in r:dificandis templis habi~
tacuhs.9; ,(an~oru, qU,am q~od Plat.o n.ofrer iubet Îll vrbe !=odenda?Et 'llU pa\lca hiC de vrbis corpore verba facit, idem in
beata illa Republica decem Dialogis expreIfa, nullû de vrbe
~O?de)lda feqt V~rbUlJl,neq; ~d quidé iniu~ia.llla panq; reli,qU1~ cœlo, !)allC ln ~erris ~dificat,,,d exemplaris illius quoad
fien P?t~ft I.maginé. Propourum igiiur erit legiferi,ql1x ~rç
t~r a~llml bona llmt,prç bpnis animi parui facere, in omniq;
ellls ,1l1ftimtÎone ad vniuerCam vinlItci taquam ad tignum in_
rendere.Jdeoque l1il~il veJ in ciu,ita~e,yel circa vrbem permit
~ere, v nde ciues malis aliquando moribus affueCcerepoCsint,
etia u inde vi~ori:: multar,li gériuul , potentia~; a~;npliCs;~i1
& copia reru omniu abundiitiCsima côCequa,rllr. Lex eniro no
extra ali.i mû: [cd ~nanim~ ipsi't. aciéfw\ dirigit omni ex par,.
te per~Clend-i1,lta'l; IlIbeblt neelUes habeat Cummo in pretio
falCx hulus virx Caluté.Neque ta vt unt,Caluicl; {int,procurçt,
quàm vr qu5diu funt,optimi {Înt. At vniuerCum vero legiferi
inftit,lttii perficien,du tr~tn primis cqducere arbitr~tur , el-!
:Vldelicet,f~~q; .sq-àrte. Qyx tria humana OIunia gu ernare diciitii?:'Erqll0 dîffi'Ciliora qU:111l cC(tera autor legii moli
~ur , eo maiori ~b his tribu$ quàm ca:teri indiger patrocinio.
(~uo,1 a'u,t f P,I~to ~icit Deli,& fortuna atq; arté qll)ljl cuDeQ
hUITian,a omma gubernare,breuiter Île expone. Deus in 0111nibus 1? omnia mouet omnia.Mouet mi'idi Cphxra's.Quarum
( concudio farum uidé alicubl , Ced hic fOHuna lib'e ntius no
cadiS varij circa exrerna corporaq; proueniûr.
Mouet & ~nll~as,lum7n mentiblls iu~pi,rando, vnde ars non
fpc;culandi folu accendltur, Ced a~enpI.Ab ar,te tandem di[po
fit~o externorû & cGrporis proficICcitur·. Quamobrem à neo
ALUdem cun~a pepe))de)1r : qui, vt ait I?aulus,omnia in nobis
operatljr. yerum ab ipCo D!:o al,i\! quidçm per fortunam pror
ce.dlln.c,aha v,e ro pe.r.arté. OEo fit,vt neq; fortuoa, neque ars
ahquad~ pe~ valeat aduerfari:~ipl'e quum Cemper ab ipCo
vrraq,ue Ploueanmr. 1nter Ce vero quo hxc ira Ce habent. Aue
eni.1ll conCentiunt inuicem, aut fonè dill'eotiût. Si difsideot,
auç~ortun'l- fuperaç a~r,cn} ,au~ aFs fOFrunam.ld aut,erq. accipC!
hoce~e,mplo ..:o~r.n mouet deus Cpha:ras interdum per fortunam III man comouet tempeftatem. Tempeftas quatit nauem. Interea mouct p~us idem eandem nauem per animum
quoque gubernator~s, Id,e~ pel' artcm ipCam à Deo continue
àepeodentetD. Quan~o!glçur ars nauem ad cel'tI;)m dirigic
l'0rtum, atq; ad eund,e tepef\:as qUQque vt:~}it, tlj.nc M~ {jlJlul
cum fortu,~a conCenttt. ~ando ,vero alio quidel1l impellit'
ventus, allo vero ars cenat ducere,tunc ars & fortuna 'diflènÙlJnt,aC t<idem vel ars cedlt fortunç, vel arti fortuna.lnrerim
prouidentia Dei vrrobiq; agit vtrunque ad finem libi foli no
tu.m,cui n~hil vnqua.m diffonat.'ciiél:a ~idelicet in vniuer[am
fUI corpons happ 0 1:)1 am occulus modls contemperahti.Ca:_
, terum illa ÎpCa concurtlonllm cccieftium diCpofitio, quando
ulis pr~ue,nitl ve arte.m I;leceflàrio fuperarura fir. Fat4m dici
~ur p~tius quàm ~:ql1ado vero talis vt exuperire iner
té polsir,& Cuperari ab arte,' Fortuna potius 110minatur. Nequediffldas artemquadoq; Vlncer polfefortunam. Vt'enim
forruna,uc & ars procedirex Deo. Animaduerte vero vbi Pla
to de occalionc; djfputar,quà1l1 vir magnus nQuas conditurus
leges exoptet,ad id magt)opere qpporçu~a,[u b i llilJs ry ran ni
!lomine iuniorem DionyGnm fignificare, [eiprum vero [ub
appellatione legiferi,atque i ndicare fauQré fortuna: Î1bi inte
grum defuiIfe. Item Platoné in Sicilia apud Dionylium quéd~m harum Jegum proccmia inchafTe, vt ex epilto1is' ~n,telli
gl p~,re.!l:: Opu~ vero id legum expulCo DionyGo perfeciffe.
~en:te; per hçc diaa reditum in Sicilia'IP [uu ab infami~ v!ndl~a e. Scito aut~ P]atonem in co itinere atque reditu ni/li!
ahud con~e?-4i~e;qll:1m vt Calua Dionyuj piotperitare, violé
,t a tyran,ms ln regnu moderatû coouerteretur. In~er ha::c au
~em vbl tempcrantia &: prudentia principis loqujtur, memen~o P,ktlonem , .medl~crem quidem temperanriam à' p'r ud,enua .d~frlnguere, med,?crem quoque prudentiarn à fapien
t~a U1111h ra,tlqne de[cernere ,confummatam vero temperan.
tJ:m fçpe appel1~.r.c ~r_udenriam; auColutam quo'l; prudencia
110nul~quam [aplent~a nom,in.are. QlIod qnidé in phxdone,
,& tertiO Legllm,&~lc,& ~hbl [a:p~, pat.et Aclèucir prxterea
p,,~turales qllafdam lllgen)) dOtes,vlftutl qU5 quidemfimiles)
!llinatur.Hi~lC
t
M:
{ed tu~cdemû,quaodo re6tè fuerintexculca:, ad virtutu
nep conducç,nres.OEa !luidem.cle r<: Iatius in Republica d.,.
fj?ur:1t.Mandabis interea m e}110 ri x ) quales fUl)t principum
mores, tales quoq; fie ri ciuium reliquoru,m .Neqs vlla de caU
fa mores ciulum'facilius citiusq; quàm ex hac mutari pofTe.
It,e1l1 beatlUl'l effe prudenteJ11 & temperatuin do.&or~ po'p'uh)bea~ lIm q uoq; po pulllm '1 ui audit verba el' Dr\! d00'ons
eluCmOUI pr?flllemia. Prxterea l1eq;.1~e,mpublicam febcem
fore,nelliIege~ bonas e~or,iruras, prius qU:1nl in gubernato~e pote~l~la Vna cU?'l,Caplentia temperantiaq; c~n,'..u~ral.Pro
l1i1de dlulnum ad Clultatem conftnuendam auxlhu inuoça n d,U1l1'~~,étel~1fSWlartU! hic liper munus lcgiferi cirça, mate~
na.m CIUltatlS,& forma communis per.traétauit. Perglt vero
demceps a,d figuram muneris huins d,i ftinfriorem, qux rens
vtrum ciuitaris forma ,r egniidfe debeat ', an optimatum (en~t~s!a n potentia paucorUm,a)l popularis. ' Quonia,m, vero
~lIJ~li 111,[cr hommes bonum reuera dici poteil:, niu dlU1I1 um
l1n~,tet~r .bonll~, no~ iniuria formam prius diuÎ1~x gU,be r n,auollls expolùt 1 qua ex hum:lnis gllbernationibus al1Js alias :lll.teponat:vidtlicet diuinx umiliorem abCq; contro uer
{ta cxteris pr<tfcé,l:uflls.Probat .lut,é gub.ernationelD diuin am
effe regn U1l1,optlmatumq; Cenatum regno conili6hull.CenCetq; ex omnibus. cillibus illos ~Iigendos 'elfe ad gubern an d'um"quotcunq; tmt qui Fantu1l1 cxteris prudentia & tempe:
ral~t1,apr:c/bnt,qualùum viri pueris pra:ftare Colem. Atq; Il
'qulsJllt,e r eleél:orulll Ilumerum Iimili ferme inreruallo ca:tcros anrccelJar"regem effe conftituelldum. Id vero turn ex:
rra:Centi $aturni 1~lyfterio, tum ex {imili qupda in pQlirico:
Win cx epiftolis & rcpublica potell: e(l~ perCpicuum.Cxt",ru
:vt prxCclls Sarurni my tlerium apertius inrelligi polSit, memindU: oporter,platoniços cQnieétare mundum à vira quadam & al1inl.l cOl1til1e~i at~i duci,ex tribus potiCsimu aIgUmen ris ,ex firma v ide licet dlucrCarunl m und~ partium COell1,1, ex mirabili motll cccli, ex perpetua reru geneqtione tub
cœlo.Collieél:are rurCus 1l1undii à mente regl ex triplici quo~
,dal~ qrdine, [ci!icet ex ordine qui & in ip[a p~rtium lllundl
COPUJ~1 1lJ: it~ fpha:r~ru~ ,motu,~ in rerum gencratione COI~
fpici~ur,VtruCJ.; ver?,[c,llcet a01ma~ atq; ~l1enr~m, 1'Iil~Oll1CUS IlJe nofrer breulter comprxhendlr, Spmtlls tntus ab t, ro
tamq; infuf.l per artus Mens a'gitat rRolem. Conieébreran.
dem & animam & mé.rem ab ipfo bO,n.!) vn6q; dirigit ad re!?e94Jlt1],ex eo prxcipue ~uàd & c.ol1J1exio partium motusq;
& generàtio & ·omnis }lOruI~l t.ri~in ordo in V,11U!ll tédit, bo:
numq; dirigiLUr.Q.uamobrem Cub ipCo bonI? regnum ge~l
Il,um coutinetur,intelleétus vidc1icet atq; anim.r. Illud qUldem Saturni.hoc .1Urem louis regnuffi OIunis appeJlat ,1n~l
quitas. ~a: loué idcirco fingit 'saturni regnum oc,cupaulffe,quoniam vtriCq; ad regnum propriuITi vocaribus anim~s,
[cilicet illinc ad intelligibile,hinc ad Centibile bonÏl, pauci[timx qu:cdam anima: ad intelligibile Saturni bonum cotem
platÎ.qncmque [e conferunt,qll.1mplurima: vero ad Cenlibil.e
louis ,b,o num,aébonem{j; quutidieconfl'!ullt. Tr'l-dunt anuqui ~nimas 'luondam be,aras [u~ S.mrrni rcgno vixiffe, duobus id 1110dis intelligétes. Primo 'luidcm dum inter diuinas
aogeliclsq; mentes viuebant,antequ,1m in corpora laberen:
tur:De1l1deetiam quoties & quolcUllq; voluptuoCan~ quidt:
yit,a m llegligentes,ilél:iuam vero l'arum admodum diligep,.
tes,contemplatiua: vita: ardentiCsimo amore re dedunt. Vt·
cun'q; 'vero acclpiatur,i'n vita intelieétùali,be'a tx: in animali,Cune miCera::Accedit quod [ub hac miCeria ita fallunrur, ve
cum dl/o in cado planeta: tint,primus 'lu idem Cuperioris Sa~
turpi nuncius,[ecundus aL1t~m I;)unçius louis Cuperioris, IaQ~
dent quidem louis ftellam,Saturpi ver~ vituperent, curn ,t a·
men hxc quidem ad temporanea magis prouocet bOlla , ill~
~ero reuoc~t ad a:.terna. At quoni~ homo gregabile animal
;Jo cOlllf!1um hommum cOlJlmerclO Cegre" atus , medipcrel1}
viu~ndi habit~n: Ceru:te nô POt,efl::cogi,tu~q;, vt i~a dixerilTIJ
vellOfra homlne deCce~ere,ve1 a[cedere Cuper hominé: faél:ll
.eft v,t SatUrllUS hO~l11nu Cegre(7ator crimcll & intamia aplld
InCcl~s, repo~tauent,eorum viâ'elic.:er culpa, qUI vel mixtio,:e
qua,da 1l1eptlon, vel eduçaripne peruar[a cales euadîit, vt quado a Saturno extra hominé Ceuocatur , deCcendat ab homin e
potius,qua a[cendant. Veru de his alibi diligentius: reuert~
mur ad argumentû,Addir Plato Saturnu quôdfi homines difiributos in greges cuftodiçdxmonli côméda!lè.ld auté phJribus ITiQdi$ ,e xponitur. Primo quidé diuinii mété apif!1as hct
mi nu, v~ Tim,xlls ait,in varios ordines ab initiq diniliffe {te!
Jarû,animiuii numerii comitantes.Differcnti5 vero nofirarIJ
interie aninùrû,alij inter Platonicos numeral€ tarltll effe pU
tanc,alij edam Cl'ecialem, vr vnum animaru nofrra'rû rtt ge:
l1us,in fI:? multx animaruœ Cpecies,tint eti4 multx Cub cade
[l'ccie. Vtcullq; verp pilhibuâtur ,diuerli~ non Colum {l:ellis,
[cd dX"l0nibus etialT~ accom~od~ri dicnntur. A lioq; modo
cxpom pOt~l! myftcnumlYt vldehcec vol ab orbi~ illitio, vel
ihtim
�531
l III.
l.
ia
d
t.
la
m
u
g
e
L
e
d
l,
De legib. Ve
e,ruanr~u.Serulrj
ilis requitur J'
de ce rn it, ineuir.tb
vero maximè~ir~~
en ria
. obf
iu
~m
ne s diuina pr ou id
pr
&
mi
~,
ho
or
~r
res
cc
icé fu a diuina: ledio
ru
pe
ru
ce
e
llatim p.?f't di lu ui um.lI~l me,liorum mi~illerio. re~erit, d~.· n~~ InqUlt ~~~e ab hJ5.q~1 huml~mfu tu r., be ari tud o céfetllr:
J,uoru pr:rmiu
atlonJ ,vero co
rcJ '_
~~geloru,fiue da:l:!~on
gl$/U,g o fubIJcI~nt:< a fuperblS,qui mo x lic ut dei le é de
~r~s IpU fe regcr~mt.quR,am
JtJ
per
s llo ,
pfi
faé
fel
m
~
atJ
e
ul
m
ci~$
pa
Ul
c
ro
m
pe
ar
fe
ro
fu
d~
l
ve
cc
l
l'
que
pu
&
us.
ref
ti!
~cl
au
fel
Vt
,
us
ad eo .D e:e rri
r
hU DC In mo du
lq
.t~u
re
un
do
er
au
ter
cf
m ?t an eu m efi r~éh
:c
d
er
.
ha
up
it~
ca
wf
nt,
eli
u
,
ur
c:r
er
qu
onJr
euan
/IC
In~S ~ube.rnan.F. xp rat~one~ el ig u? t a,b alijs ~lIod~mo. & mlfer.1blhus cruClatur. Tu vero
lu te m
~ vita:
latluum
nt e rcpoll:!, Q~od
cp
me
llt
a
cO
alt
s
w
bi
m
u:!
.m
us in~el~
fer
J~~tldle qU~CU,.nl1q
.lf
um
nt
pra
tT
en
:ce
po
o
fu
pra
ic
at!
:1
s
uc
OC
nu
ed
,M
are
conllar~
b eg re pa ta te q;
are dic âru r. Sed qu
tiquo a~t fermone ercufJali quod.i & Or ph ico a ud
t re gn um co mi gr
~eare l~zcere.to: Po
ru~
nii
;& M
cer
oq
di~
qu
os
fi ea tu mq ; Sa tu rn
m
ari
dérilsi~la:
iru
s}
t.u
,ri
ub
us , & i/la qu idé eui
ls pro JIg
nis officio ill
n CO~templatio eg es feccrnl vlderur.& allJs arq; all
odi mulr~ pe ;le gim ib et ar gu m érum. 1\ t fi O r.
(m
e/U
os
qu
.
oh
prç
dlUS lam pr
ym .
.us & I~ ~ultos gr .1fi n~minibus arq; regi. M itr o in
qua: recenferc gr.1ll e,de iudicio & iul tit i .1 & Ne me ti ll
in~~ir
olas. <juau gr e·
ro
/eg
fch
Pla
,Je
c
um
ue
hre
or
leltCè.fimllltudine
.ro
lt
ph
de
l'o
fo
$
a.
llo
lco
ni
!um pll
rn o pll
um inuenies om
rb
ve
eo
ad
in
nt la mu lta s pra:fiat mi ra bi lit cr co gr eg ato s.S ub Sa tu
at
a:c
de
S,h
Il:u
efl
no~ leg
re
a
q; nu gn 0l 'er e
te Jiu in a & ange/ie
~cs fub Sat.urno pa fio
rt.1tur ,.ve ':,n ufqllif ur,contenden s in om ni b us
mé
ho
ub
ex
.S
lli
dis
pu
po
mo
ue
ip
tio
Jn~u:m,t.nbus pr~è im .l planeta: pri~i eius9; fl'h:rrç, ter - ru m nu me ro elfe q~' cleu fequuDtfim!lem deo tè reddcns , finli
an
prll~u,detnde fub rpore.Sed mens Ipfa faclr, aOlma eo is pl~eere.deo,~tq; vt.ld core9113tu~ .~tc.' qUJ t<lnqu.i regul.1 eX<I
: co
_
pcr~ntla: pU,rJt
, qU.11!do in ma gn
f~b 'pfius pl.1netand
n[ ur a, qu od & Py
ml le? t In<jUd per,te
pr ot e.n di t in ql lam
it.
lta
e~a
rte
v~1
po
~
eta
;,aru.r. SI~lIl ~lc: me
Ip(
s
m~
la~
efo
I:t
nu
11
cle
ur
;
.clt,p
ar
0,?
iq
.S
jmi
f~a
us
n
1il
ib
fsu
îl1
on
r,J
éb
mu
atu
ni un
do
mn~u opClma Il!~lc n(ura,prçc lplle no .
~aturnl cu m lo ue co
<juam .coOluébo?,I!
th~gor~$ I~qult.,o
cil io g<ludet, &.tan S?lJ~ Mercufllq; 8::
l1ll1 fit ~e
Om
us
de
cu
mu s
pe
Ip
!l
&
h~ne fua, vel do mi
Q,
tur
u fi~lt all~m ,u ' elleet c;! ten us vcl profcqul vel fu gerc dcnfbeon ar e
id em ab lo ue , vtJ
ln s ~1U$q; ,fe~atot
.ll
111lnus.fouetur qu
co
ro
vld
i
vel
Z?
e
qU
,
m.
qu
ca
biS
ati
gi
nt
ma
oq;
us diuina; m~nti v?IIIluP!aronis epilto13:S .1piéam, Tn (m eg ,ll l qu
Vcne~1S beneficio.odSic
lt po tiu s difclpl/O
at!- fil1gula,quaete~
JI.l~u?
o~r
Ilc
:,S
l
.
ora
.H
ag
tur
ve th
fen
Py
pc pe flt ,fe u po rte
cc
na
c3
~el d,d~UI~ar
libido. Am bi gu us
he iq ; my fie ria ,ar
us eil!l~fip~ctl ve~o r vt tracluxi. ~ibus
rra elT~ mallIfeltlS
de
.
ex
th co lo gi am ,O rp
em
oJ
lat
vlr
iel
Jc:
ma
5
q~I
tJ
Pl ato nic
~l.1r~
enJm leg ltu
Ca!lt fan él: im on i5.
ha be mu s . .Hw c & qUl 10 llJ~ leg ltu r ~extl1s. AlIbi
dicenré re ru m
létis eo mp er tu m
or am cOllfutarc,
ag
ot
Pr
lr
ctl
vld
~ulbufda~ arguO tu.rnum eire affirrnat domlDum eoru rno
ato
fcientia fu bpr
de
ls
rb
ro
ve
lib
in
~r
Sa
linod l fubSatu
néeirc: ~uius err r 110n qu am quiuis ho eiu
mi
ln prÇrenu lib ro
ro
ho
m
ve
ra
em
fu
:n
ol1
~c
be rn ati
s hu Ah bl v.ero leg ltu
bi s
nt en tem ha bé t Gu
at. Sj<j u iden~ gen~
tll ne r cOl1fu~arur.
De us om ni um no
dre.
cf ;ëi mi IIë demOltr
, llllnc I? n:oa~m : ferunt, ho mo cil. Tu
~o
ho
re gi am op ti, ma tû dq ua m rege pcr,ele&os 01 tlmosq;_
IS
qu
li
d
,fe
ve
mo
,
IS
o
,~
<jue ma gl s ft <jU mo efi :er po ne re potes,
111anum ab Ip fo De
a~s a~pellarcr
ell menfu~:t,mult~
rn atu m . Ho~ mU}!1
.& h~c
n
quis, vt fe ru llt ,h?
h
,
1~l
UI.
J~one~ alIe~i~ gu be t deos •facIlltatc:q; gubefllat~t)l]~s
tlC
par
us ell men(lITa, 110
~anc
pl~
ell ,m ul ro maglS de mus viuere. Pofra
fu
me
.1 la~o III Cr m a voca icé so cc ult :t quadam pcrfuahollls Inr ~1
O
~l
hO
JS
~lI
be
fi
,Je
us
o per qllé villim
1D~ICat,& in Cr iti a:d s gubernaros,gubern~ndos 'llloq; 11Jm
ell ,id ell . fi qu an do
cm m Ilobls,fed de
ne
pe
deu 3ali'luis ho mo
J,i
re:
ne
po
ra flo ne fuilfe ho mi rio rib us vacante s mot,bu,s fcfc.0
ex
, 'lu a:q ui dé
n
f.1
fcs for
in fe
ul:t pr op he tar um ce pta fo !nam
ferullt',ld cll.or.1c
lit e! . qu ot ics ab
ac
mOllet, pnmo.~lu
:~t
tam
~no
at?
,
Pl
h5'
os
t
his
llt
fi~
ml
.ln
os
'uJ
n
s tit ob&u
fubl~cerint pe rd uc édam dee/fe bomlllibus,lIlodo fi~, I~h n~~a ex po lln o vtllla~ qu am pia ell 3l
fru
ati
qu
t
!Jcenr
nu qu
.tu~em ap pa rea
~t
.
Os
lC
ere atq ;
toD
lic
Pla
us
, pr ou ld en cia m m an um in ge ni um in fumma.rer.1I
~d
rib
re t :tp
be lh ç
lu h~rû ob fe ru ato vero preces &.
fo
I~
bJ
fu
~,
um
de fin t.D ein de hu fupcrburnq; euadere. Te m o lleut
rorum
feruat~o leg
n.e<j;
~cr .1'1; ~~c('rc: Ca:requod cil: pl.1ccre de o.
po ten tia q; lafciuulU abfq; hu ma no quoda~n pa llo re, ue :&
expedHe votd dl)s
r?
ve
m
js
an
r~
fii
Ip
,rn
be
c
be
à
Io
1
gu
nt
e
o.optl,m
no n po lfu
~u,ner:t adeo}efpui. gulas Vi tZ ~éhone~ quali fagitt.1S de
ni bu s abfq; duce de
dJU lab?~
tan
{j~
ur,
iam
o
e
~l~
ar
,qu
gr
lla
i
LOmines ab ho mi
nu
oml
de
fig
dlClt ea :
. ha ?c lp fa m
ali qu is fine dec;>d
eoC.
VI~J!~t~rusJit qUlh~ be~lus IIItelldere.S~gmas autem.ln
q,uandiu mo rta lis
ll!s cu ltu m. ln qu o
fore.quall frulh~
glO
a
reh
uar
vit
~
;
9-.
lu
mq
re.
du
ra
fe
lta
fc
Jt
lec~u
mi
t
ca
i,
[f
er}
ic
,e
or
JU
l~
tJoCam
~g
od
nd
th
ull
ïe
Py
ec
ll
s
tl
ipf
ar
s.n ili deus
s & I~ ClTntllllbu s pn m ü omneg
omDl & pn
uo
ln
~q
q;
us
~d
,el
gr
gé
lt
be t ciu ita tis cu llo
Je
'e
ol1
elI
ca:lelle
d: rn Ifp
r
is di llr ib ut Îo ne m
hlcfi,cut & ",I e, Vt
mp eri idu m, ~t pe
ni s ell:
/' to ,ip fa m me nt
gl mu s.l llb ete,D1m
ati on e fem l'e r0 6te 3m ur . Q~lnt~,
sp atr ia quali pa tro ter ru
lbu
be
qU
gu
c
ica
lpu
bl
a:c
pu
pr
s
s
uc
Io
ne
ed
,ll
U.1ta &
llt
?s
om
s
me
de
lO
s
oa
Ql
mu
ui
.
l~
di
co
iciter à
fub ca:.l o deos
?n e CI'
no fir am mé tem fel
,demde fequen.tes
ni:t fub ca :lo
eleges~nifi co mm s paara
lf
om
se
fi
dlc
da
de
&
ua
,
pe
cil
ap
s
s
lll
ne
aro
ni a
os ~?I~ Pl
, qUI ob fe ru an tlu
nu lla s co nf iit ut Îo
reltres appell.1.t.M D1a q; III cœ lo mo do ca :le lli ,ta mé om
m pr oc ur en t.s ex to
in
. cultus~mune!a
?1
m
ini
r,o
ite
t
nJ
Uitatis ro tiu s bo nu
diu
ni:
po
q;
,om
nta
mé
xi
ere
me
ma
nd
ele
gi llr atu s
e, 1.1l
ra: compra:hc
~er
1c
ge
!ol
an
m
1at
,to
p~l
ré t leg ib us ,hi s ma pt im o,i llt er icu m ciuit:1tJ p3~3tu elf .
os
,~p
dc
lo
fub ca:
ell es qllidem
m~
,Se
nls q; no ml lle .C œl :rarum ca:lelliu Ilellarliq;
llr atu s leglbu$ do
co m m itt i de be re
Ig
gi
l~
ma
cœ
o
ed
:l.
s.f
ca
bu
.ui
fe VIgi ltr
riores ,tu m fpha
qu a no n leg es ma ne sq ui de m 'vc pl ur im um lIa:c ob tu u$
or es an ge /o s, i.i ele
JOI In te/ llg it fupe
d~
ue
rcfires,tum inf eri
te~
fei
ro
es.
ve
on
os
ne nt ur .O aa uo ,iu ut e pe rfp ice re , nifi fo rte <Juando~;
:m
De
àa
s.
li
all_uua
io ma nd at co
pleac
aw or :l1 1m as .T ert s in ter pr ete s. Q.U3rCO ha:de re, fcn es au te,ID
nilem rep.rober Im
qu
f~
l
el
u~
,.v
or
et
tem
l~
t.1
pie
o
er
pr
h Jeon~m ad no
e fevel iu ue ni lem l'r ob Pla~o fa m ad.lpfu~ JegllJatorem
/Jcet pu no re s,q ua m am ma sd eo ac ce pto ru m aco rp or
lu m
rba
1U
io mu
ma
~o
,vt
,
tat é. M ul ta iam ~e m. No nu l/a faCH ,d~lnc~p~ ~d po pu
ltû
eil
cu
.ld
it
ro as
du
~ifiri~ui pr~Clp
~ feru~t
ira
us
us
eu.
a:.
i~
I~o
us
ll
lar
lib
om
,s
clp
[u o officio inll:,rue
u;a
.hl
ac
~aratas . ln
~ ml Do ra , zq
fc ep tu ru m, vt &
III pn nm , per<j~
s ma lo ra , mlno.f1b n tam coli & ad or ar i,
es
bu
Jeges eiu [m od l fu
lli
Jeg
ml
ras
nu
fac
u~
ad
nb
e~
no
vn;
t~r ~u.t
r.1ntur. Q...UlDtO
um
impéfius.Cohort~ U10lS lD~uent.1s & c;>n~rmat:ts. ~e~ u
qu~lta mUllera confe ammodo ho no ra ri de or um pa tri or
adJ
dl~es d.e
,'
eet
,?d
~l~
qu
con
&
;
ri
ilI as ad hu ma na s
mq
ro om ne m
na
re
ve
or
ro
m
i3
ter
Jm
."
ne
qU
uo
tio
Q.
ra
s.
Ce
;a
ne
fpI
lb us conf~cra
cu er ho rta tio ne ve ,to tl/ m in {eip[o cô pl elb , Ideoq; ID
Joauir de o.e ui flat~a~ im pe ra r,l eg
cé
at,onc ab v0fc0 lfincd!
Jatere :.perq;
r~
ho
Ire
ex
po
um
~
m un di [Odus art ifi
nd
lt
ca
~u
rricip:!tione
ri
md
.l'J
ua
~u
~ e, e
da~ d,ul
co nf ida t pra:
fu~.
numl~a neq; re
re fin gu la oe quis
ecolenda.
s elus po~.dfiehtdlu re ,
elT
nu
a
l.,~n It ca:tera
au
ma
r.o
t
gr
e~e
ere
Ius
fp
l!l
s
ui
i.n eq
om mu . un . ato
,ne9; propter. fe.fed
os
um
at ~t il.li
de
om ni a cir cii uo lu
'
lX
leg
t
to
d.IC
di
l
un
m
,d
len
um
ol
pn
un ce lfe
re gu
eJU!modl ~ult
~
~u
er
mu
deI VI.v
ter fu ge re ol I'e .H & pe ra gi t,i d ell:,refra quada leg/S,
au
m
<ju
cu
m
tes
paren
pr~fertJ
it
lendu
, xto '
. . Se
,dlcat fufelp
~rimo lingulls n~, fXfavb i ait :R !é l:a de fin
as
ii
S
re
ce
I,u
.
ne
i~'
pla
at
ge
ICO
in
~s
VO
rm
qu
,
re
ln
'
agu la, De
.
rl. eptJ~o prop
r '.& "bl, & qu
hn
era
ul no
•
q'
dl
~eu
t
ata
la de ter mi ao t lin
ex
lpl
ue
'au
rec
ot
sq
,pr
qu
no
.os
'.
,:a .n
qu ali a
d~1I,q u~
hofpJ[e~ pe re gn
c:ndu lit ,
ag
s,&
ld
l:o
"
r.
{eri
....
né
qU
rin
lS
lllu
tu
m
im
cO
tu
o
an
ep
m
ate
e
... lU X
ml ha nc
,
HIS au tem pr zc
ue am ur .D ein
nl lar
ha nt ate Don fit:t,a: et ve rb or um exaél:am ra tio
e,c
do ,& qu om od o mo ter mi na rio ué eiu fm od i leg é elle co
ar
am
fu
iul
De
m fClhc . '
ab ipfo
1
. va no rudd
qu i du e ca ue nd û.
d
,ea mq ; eoéféaél:u :u Ici
an ge bc. um
ge us no bi s pr a:tu r eudIr
deu om nii i au to ré
aél
' I~d I~I. ~l1
~n ~m.cuJU~ a.n Vt no s à tu rp i~
e.r
rcr ii om ni ii enes om ni a ab eo in tel lig ût ur & fiu nt,
r,
mlOllle
ne m IUIIlO
P &
JUdJCIS Vlcaf/US &
igen~i:r na ·
<juidem
. de o fa nc..
ef iq ua li fupeTloru
tn ,qi,uo ué Ti ma :u s ai t cire di~i.na: i.nte"; refpIC/endo
: & cOllfenti~ntes es ve
a
ll
n~
ho
~d
cet
lar
feq
tl,
uo.
éc
nti
len
r,:
lre
t,p
plc
dJ
lic et cir eu
o~e
ref
t,
re~
l:e
am
s
pf
leé
vu
elicet fei
lar cm , vt
en"tla: nu m at & deb'
ate' cofcl-Cc
tu ra lë e fi' Coq vid
Ullhr
n vero vI tra cir cu
a~,ab an tiq ui s
nq
fa
efr
l
.
or
tra
de
i:F
1
nt
V
ocie
qu
b
pi
~t.
nf
,
~o c.lentla: veX
nu nu at m ot um
om ni ; r:mepl~r:o
:! qUldem tripfex
ro p~rtur a.tlone
d~o l'ntimum fu bi
, ve~at,funa.~t gr auia bo no s obleél:at.
.vb
t~r
ic-' d"Ix en m ,m ot um ". m à deo pr"oce/f~m de lqu e pe r res 0,;
1a,
mJl
.no
tJ~
gra
rat
t, re ru
:e~u
ra:f~ncls.& fu.tun,g
ro bi q',
'lu e re au m , id ef
ra gl t. Et m ot um
quo.ma pra:te~1tJ,p ul a ma los {Imlliter er uc iat .E t vt
eo reél:a Jix it, & pe de llm re ru m pn nc lid
m:
xu
,q
Ru
.
er
in
pl
.
es
m
Jis,prç
;
'
mn
it
me
oq
i~
Ne
qu
vb
&
na
a
ur
tem
Fu
Clt
t.r
1
ui
,?I
'
ef ig na
elfe cauf'am
F -~, & Pa rca t nI' ex ~~l:>nomlnatur.
.
.àc irc ul ar i pe nd er co nr in er c int el/ Ig e de um
rrit. Profe&ove
··b
.tt
fuperbos al11~adue
m u~q,
,
l1~
om
fi s & m ed'la
Vbl
1,
.
nl.
&
eo
ia
dii ro na o.m
p~
re
Or
ua
P
ne
[e m m a,b
~ maJ:Jmè om ni um
atq ue fioalem,fer
r 111dl~aret fup~~bldm De e~ti,dixe:unt. fuperbo.s no
rerUm elf ici en tem tet irr ita lll leg em ,ad di t ha nc f~ml'e a~lI
~t
es
ter
pu
pra:u
m lh m am eXI~
auo?~
adelI'e.Ae ne qu is
er [eruatores !e~lS
re obedl.e~tJalD hu a, vt cçtera vJtJa,fed etJam~ndigll
equ o & perfpicacit
.d
um
lm
{s
tJ
ur
~o
nf
I11f1
ce
id.
a
pU
di ciu m co mi tar i
'l,u
lun
y IJ
folum d1
am
an tu r, & elfica e.iter
ticacorésq; di fc e:n atu r. Q.!!od qUldcIl1ludJClum, qu om
rn
be atu rc ui q; ,de ce
t,&
po ten ter & dir ce tni
myti
[
�. . , ' ...
53 2
Liber trigefimusquartus~
puniri , propri6111q; ad punition em eiurmod i nu men introduxerun t, Nemefe os nomine nuncllpa tum,quo d quidem facit potéciam in brachio Cuo, diCpergltq; utperbos mente cor
dis Cui.Collige è multis omnibu s pra:c'ipue quatuor , legem.
iudi~ium , iufiitiam,Neme{im. Horum exemplu m accipein
teipCo.Habes in mente legem, quid agendu~ tir, quid no~,
commun t norma diéhme m.& honeflur p qUldem proCequcdllm eIfe, tlIrpe vero vitaodum , Hab~s & in ~arione iud~
cium difiinéti ori quadam argumen tatlonum dlCcurlione dlfcemens , id qllod in hac vel illa aétione 'po(jtum ell: , hooefium elfe vel turpe,H abes in vol0ntat e iuLlitiam ,eligente m
ha proCequi.ica fingere, vt ratio per mentis leges proCequendum iudicaui t ve\ fugiend um,Hab es in imagina tione eiusq,
~lfcétu Nemelim turpibus aébonib us verbisqS [uccéCen
tem
arque legirilne indigna ntcm,S imiliter in Deo lex iudicium ,
iufiiti ;IQi1& Nemelts.Ced mododi llino .Difiinét ius autem in
Deo quidem lex :tngellsq ; Cuperioriblls, In anima: vero mudana: rarione, iudicium .ln eiuCdii volunca te iufiitia. In ange
lis inferion bus [eu dœmoni bus medijs Ncmeûs . Vtcunq; âi
{}ribuas,hxc omnia clillinx legi mirahili quadii connexi one
fubCeruiunt ad virtu~um prxmium ,& [ppplici um peccator u,
GEl A M qU!1.lnnam fore duita
té cogitar edebem us? Neque vero
nunc de prxfen ti dus nomin e,aut
de futuro interro go. Id enim for1:1n aut ipC'l coloni x deduél io da.
h it,alltl oc 9 , ve1 etia flllllij, aut fon
tis,aut dCOl-Uqui in ca regione fu nt alicuiu s cogno
luentü ciuitat i noux fama fua nomé impon ct. Sed
illud potius quxro, vtru maritim a erit,an medite rranea? c LIN. DHbt ferè hofpes à mari ha:c de q na
loquim ur,ciui tas,fhd ijs oÇtogi nta. ATH. Portus
vero fUntne J!lpè?an mare iIlud penitus impol't uo_
fum?c LI N.Port nofa cfi,o hofpes , ea regio, ql1àm
maxim è fied potefi. ATH.P '\Px,qu id ~lÎs? Ager auté
ille fert omuia l An atiqllo rum indiglls? C LIN. Fert
p.e nè omnia. A T H.CillÏ tas vero aliquan e ilIi proxima?c L. Non valde,atql1e idcirco habitat ores illuc
conduc ere cogita mm, prifca enim quadar r. ho~i
~llum inde faéta propulfione~ magno tempor~s fpatio iacet reg~o <!efolata. ATH EN. ~o ad cam pos
auté montes q; & fyluas pertine t, quo paéto difpofita cft? CL 1 N. Similis etheli ua: totius
_
tura:.A THE. N. . peri\l1}jgiJ:ur ipfà.m potins & fyl~l! _q!l.r"u). çampef irem eŒè dicis?c LIN. A.iQ e.-9uidem.A T H li N.Nonefiigituradac~irendam
virtute m incomm oda. N am fi mari roxima eIleç
ATH E N. Materi a vero ad fabrica ndas naues,IlUllquid illie abunda t? c LIN. Ncq; iIlic a~j~s efi mc~
tionc digna.n ec arbor picea. Cuprefs llt~m COpia.
p.lrua, pinum & platanu m illic rl~am l?UCIlICS.
~ibus neceiIa rio fabri nauium ad 1nten~res nauium partes vtuntu r.A THE. Acq; in hiseua m n~n
male fe habet tegioni s ipfius natura .c L 1 .N .. Q2:ld
;ta? II. TH.~onbm operçp retium eft, vt Clultas f~
cile i mitari hoftcs i m pro ba imitati one non pO(SI~.
CL l N.Cuiu snam fl1prad Worum potifsi mu gratll
ift'l dicis?ATH EN. übferu a me virprçc lare. N empe
j1lius gr.ttia quod eft ab initio de Creten fiu 1eg ibus
diéèl1m,qllas vos ad vnl1m aliquid ,id eft bellum re·
fpicere diceba tis. Eas ego, qllonia ad virt~1t~ quOdamm odo referré tur,pro be pOGtlS elle d1X1: qUOniam verO n6 ad vniuerf..îm, (~d ad virtutis partem
ferme,e qllidem non valde lal1dabam. Nunc igitu r
me quoqi vos in prxfen ti legl1m latione diligent~r
ob{erll ate, fiquid aut quod ad virtute m non pertlnear,au t quod ad partem folllmmodo,le~i?us G1n~
cio.Eu m quippe folu reél:è ferre leges eXI~J.mo,qul
veluti C'lgittaril1s illuc animu fem per intedlt , vnde
contin uo aliquid~emper<li fequa~ll~~oru q\l~ b.o[
na Ûlnt,cx tera vero relin ÇJ.t,Gue d IUltl as , {cu h~1U
modi aliud quod à virtutib us fit feparat um.lrn ltationem vero hoHillm inl prob,lm tue 6eri diceba11l
eum il1xta m,are q~lÏfpiam habitan s,lxd.\t ur ab ho·
E.
IHbus:~ak illud fl1jt.D ici enim,n on tamen p~~- MinOS.~~(11
rerira: iniurire commemorada : fiudio. Minos.ohm g~td:l;~doS
nauali copia fretl1S,C~lldele ~tticx triblltu m Imp~ êeptc(1lf~"
fuit. Athcnj enfes vero nOP,qll naues vt nunc ad be roi.
Ium parat;ls habeba nt,nec illain ,egion e arbo rull;
copia erat, vnde naues facile fabnca renf.QE .are no
potuer ut rerum imitati one naua!iu ipfi quo.~; naU
usqu~
.tx fa.é ti,fiati m hones tU nc fuos vlcifci. Mel!
~
ml
{ecum aÇtll m effet, fi fxpius fcptem adolef~ctes
a
fiffent, quàm ql10dHlis accidit perpeti .N;- pro te:refiribu s firm is copi js , nauales faétre cOûlcuerË:t
curfim na/.les jnhlirc ac cito d~cedere,nihi1 turpe a
,~re arbitra ntes,G minps audcat hofiiu111 impettllJl
expeéta re,ac mori,fe d prxtex tu habent l~~lé, vt ~r-(
mis amifsis ,minim è,vt aiut,tu rpiter fllg1at. ~Ul~l
1l}odi vero çx nauali bello voces au dire con t111 g1t,
nô laudibu s ingenti bus,fed vituper atione fllmm Opere dignas .N llnqlla enim malis moribu s, prœ[ertim optima ciuiu partem affucfacere de:.et .. A pud
Homer~ pauiu refu gium hoc reproba.t~ vl~ e tur.
VlyiIès naq; Agame mnoné reprxh :ndn, q~ll prxlio Grçcis apud Troi a~os occupa tlS naues 10 ma:~
deduce re iubeba t. ~àd moJefi eferens Vlylfes ~ut. lli adj·
An iubes infia~e belli turbine bene tabula~js inftr~
as napes in .altum deduc.e re, vt Troian is ad votu
cllnéta fucced at, nos alltem pernici ofa ftrages dadesq; fequaw r?neq; enim graui fefe pugnre c6mit~
tent, quum nalles mari ad fugam paratas afpicienr~
[ed negleét o bello cedent,atqu~ inde volabu nt. ~~l
quale confiliü hoc tum fuerit,a ppareb it. Patet 19l·
tur Homcr um quoq; fcnfiffe,obeffe trireme s ad p~
gnanti ü fugi paratas . QEipp e velleon e s his ~O~lbus vfi ceruos fugere confue fcerét. Prxtcre a C~ul~a
tu m potétix qua: naualib us copijs Freta: ['llute co:
fequnntur,honor~s optima : bellica ru r~rum paru
h:mdq uaqua retribu üt. Nam cum artc guber~a.co·
ria,& quinqu agjnta virorü princip atu ct remlg lO ,
viroru mq; & vilium homin u opere res naualis geratur,n ô potefi quifpia reéte honore s finguli sr eddere. Q!!om odo vero reéèè fe hilbere CÎuips poteft,
fi hoC
g;
q;
,a
�533
I.
II
I
I.
ia
d
t.
la
m
u
g
e
L
e
De legib .Vel,d
OlUnÎ:l hu ma lla f _)
quid ego co tur bo r,c um
re dic~s'
L J N. ~a de
rè ita llabere vid ea ntu r?
ho n ._
am
qu
vn
cram nu llu m
)
AT H EN. Di étu rus
(). li
e. Ve
s
no
ue 11
'
rüm
il~
iue
C:tf
vn
J1:t
m
ros prx liu
ncire,(cd fO.ll.U . .
..Y!l- qux,<!I a::IcgInc
f.1
"te
le
uid
ali
c~'
m
nu
corul11 aduerfils Ba rba
,
_
lls. AT H E N.
p
,, '
l S cr om nia erre. Am
s Gr xc iam (erua(fe putam à B:lrb aro - -.
Cretenfe
no s mCI entes Icg s 110
pro duc unc .· j
~t
err
cru
'Il
1l
m
'
rel
l
qu
rio
m
'
At I mu [I lau d tam Gr xc oru
vio fèn tla )elli,
~
ne
~i
im
qU
s,
: au t lImm:l qu xd âm
,ô ~mice,~ hic Mc:gillu
l'cmp~bltcam,l~ge q; mu tat
rUm affir~ât. Eg o all tem
calr
~
n,a
are co pe llu nr.
rug
s
tçl
Pla
lra
m
&
orbI qu oq ; mu inn ou
M
.
/
rla
nu
pe
pedefi~em, l~ !-'1ar:l~honc ram
us:
lm
finem flliifedJC
r umq ue an no ru inco_
lto
lte
mu
S,a
a,
utl
tJn
fal
diu
lU
~m
Clp
eti
JlI
Pefils
ram'pr
.H xc figui s aniJl1 ,ld
iores Gr~cos f.1 él: os!u if- mo
,& Jm po rtu na tempefia
da
& h~~ qu ide m pu gn is ~el
pa
bus
tuc
UJ
d eoo nûc exclama_
Ha de prxltJS 9
t,n on ve reb itu r idem lIo
rta
)
ue
f:,ahJs no n meliores, vt
l:tSa
ud
ap
m
co n cre cd hu ma na '
amus.BelIo ellJ
rta liu m neminem eges
mo
re,
rJ~er fer ua ti fumus,dic
(
mco
ne,
o
tJo
iji
iga
tcm
do qu od in Ar
,~o~ ~ quis in ~au
a
m~nam ge fio , iIlud ad
nuc ci- Om ni a fo~tlInis lel~a,mIIJtari im pe rio aff irm a. )
s
nte
éta
fp~
,:
nu
Ve
.
llm
m~d
~I~U~ f~Ii~ ma rit im ,& regJOllls n,aturam,~ le gu , ern:1tJ,o~e,
il1ud fiJtllr dleere. Sed rur fus &
eb
vld
étc
,rc
rlt
ue
lUits dlf elp ltn x vir tut em
ae
~Jdoam?
lls. No n elllm feruarl
is be,nc dieicur.c L 1 N.
ipf
ijs
de
r
lite
gu m or din em confidcram
mi
exi
op - Dell
mo in pre tio ha ?e nd u
Jdem om nia , S; fOrtlJnamna u
gll
lIm
I?~
.
• & for E~
l
ef!'e fol u,h om ini bu s fum
Ti
11.
o~
ét~ l1Uma
tlln .l0l 'l'o rat:{e~ vt 911am dm ~JI1r,
tcm uefimul cum deo Cll
lta
ull
on
t llHli
irar
:!
fil~a,mlls, vt vulgus put
cun
or;
CItr
s, vt arb
m tcr riu m ful2
n llo d & in fup en on bll
l ' A ~ H li N. _ ,crnare. 1tJ~S t~men cocc endu tc en im immi_ cul ta gub cI
pt lm l fint.~
b,
qlli. T ép clb
iél:um p aile.
J'lora,artem vJdeheer,fc
narc .. :mcm
no, 1S e.fi di au m. e L 1 N.D s,fi eandem Jpf.1m a·
itr or, su be rn ato rii ha~
mu
arb
rta
(fc
lle
ad
ere
im
inr
an
m
ru
lru
ran
mu
q;
uI,
nente
Id Ita
é
do diccndu? c LI N req
lls op tim a fit in eo nfi itu
art em ,né en e.A n qu o mo
s
bea
ga mu s via qu x ciu ita tib
m
rJ.iru
M
cm
.
.
cad
N
J
js
e & in aJi
endis. eL
~ahabitatione Iegibllsq; fer o qllodfeqUlrur~q.ux Ita prorfu .11. T JI li N. No nnidcm cft tribuendul1lj
i
erg
e
on
Di
bti
N.
tio? At qu i & lcgum
tn mo du m. AT H E
~q;
qj ad feIieem rcgio_
coloni:i fit., Verum 9IlJ,e
1cllrr~ntibllS ~lijs qu çe un
cOl
11lU,ltitudo ha bit atu ra
v~
a
llt
cu
~hs
l
g,
fi~
lcg iila tor verit:ttis co
m,ag~a 111
ha blt an on elh eoduclInr,
11IS
V,eI~nt ex to ta Cr eta , quafi
fer
&
~s
Vll
n
ag
e.l. 1 N. V cra Ioqllcris.
ad lph us
po s cil lita ti ipfi no n dcfit.
t~b tur ba fi.lperRuat? An
1es
om~
artem ha CIS
G~X
ex
volentes
ne qu i ln lIno li li ilIorom
6n
N
N.
E
l
Ti
11.
ttl ita té cleai? N on en im
1a
i feliciter
video ex ArgIS & Aeg1l
it, vt ali~db:\ for run a fib
ter
po
ari
rec
t,p
be
co IIi git is, etfi nonnllIlos
d
fitre LIN .
ion c ha e habi~are. Sc
prç ter qu ii artihcio op us
arc
ali
c
,nc
fit
ad
~Iijsq; Gr xc ix pa rti bu s reg
m
J'lJ
oq ; om ne s, quo.! mo de fut ura fit ~obJS hO
JI Il ~. Cx tcr i qu
T
.,1I.
ldc
Va
tn.,prx[enti mi hi dicas, vn
r~
Cre
prcecs vo raq ; ape
LI N. E~ vnIuer{a
us,fiqll1 quxficrlt,fuas
lm
dlx
d,o
nu e c~ujum multitudo.~e
o
lop
Pe
x
è. 11. T fi ~ N_ Idem & le.
Gr xe os alI,o~,ÇJ..e
Il non?~ L J N.PJ~n
A
nr.
rJ,e
fUt(Ira ex ilh mo ,& int er
~e
6d
~
,
JN. SIC pu to., 11. TUEN.
op ino r ,~ecl~I,enf'
or, vt arb Itr or, f.1CJct.eL
1ar
gt1
nefo ve nié t,m ax im è, vt
s
lfio
t
ltce
mus. 0 J~gj{lator qua~
,ex ArgIS fC1
',t.l<]j ,fi~ eu~n interro~e
e
mo do diccbas, ve rum efi
Ag
,
tur
da
Jau
s
nu
cras) vt 1p~cex rcI,iqu is
mo do hin c ge
Ubl Clll1~att: tra dl de, (~d
Et en im qu od ma xim è
lem
~r
G
,ca
fia
ne
on
ponere POfsIS? ~Jd re.
ex ipfa PeIop
pofiea filffl~lenter C:l111 dlJ
Go rty nic um efi ,q uo d
S
tl1
fa~
,c
qu
nx
no
umIatoris refponGo affcr
li N. Sed
éèè de1l1de dlc etu r?An Jeg
tyn c hu e mi gra lli t. 11. TH
o
.ld
qU
nid i fll~
ien
ctf
fol
tio
mi gra
Vtiqlle. A Til r. N. Ty ran
N.
LI
e
et?
eb
rid
ciu it.l tib us ilI ain vn " eo
inran nus au .
vrg en us vnu amicum
diee cil lita tem ,di ee t. Ty
tra
li
mi~
m
a~
ie
no n ex am inu m mo ref it,
~~t
s, forcis, na .
ex vna qu ad am rcg !on e,
~t,memoria valens ,Je utu
s
lem
t,ul
tem
tet [e ab am ici s veniés
l:
eJs
ribus Omnes
t alia huiufmo.dl nee
fie lls .Et qu od in fi.lperio
gm
ma
;
aq
rur
ag ri an gu fii js pr cn ùm ,au
ro
ve
ebamus id an im o
mm igr et. ~adoq;
pa rte s [eq ui dcberc dic
is
tut
vir
tat e co aé èu m in aHena eo
illm
ciu
o
cç ce ;ap rof utl l
nib us ag ita ta ali
an nic o inf it,f iqu iJ mo do
tyr
;
Oq
ac cid it, in ciu ita te fed itio
qll
~a
vi
~o
be
mi hi vid ctu r hofpe s,
fa eti~m ciuitas
t.c LI N. Te mp era nti am
Gn
~a
pa rs vn afe ce da t. V n~u.er
m~
c
ere . No
~m
te
.lu
rep~rJtur. ,Ha:
tyriini an im o ineKe op ort
0 Mt'gille,diccre
qu an do q; fim ul fuglfIe
a
n
,
po
tc~pedlf
e
,no
On
co
atJ
U.1 JO hablt
em,ô Clinj~, d,i
1\, T H ~ N.Poj>uJ.lr
pa rti m faeiIia !Unt, vt nO
ne?
~m
nti am
rt
de
:,pa
r
pru
ls
ntu
qu
oJJens alt
fitis gu be rue
Fa nu am tllam qu.\m ext
tur ,& Jc gib us de nu o po
Jus
Vn
él:ioeft
a~è
um
vn
am
s
ipf
nu
qu oJ ge
Ilada~ efIè ~ofiraret,~e~ :am
cti am diffieilia. Na m
pe
ap
.
nata,
h~
lO
.
,&
ret
~~
pa
or
ap
er
o
[a
en s Ihe
gum,eum
ne m qu x ln befilJs & pll
lin gu x ea run dé mq lle I~
aIi!
qw
r~s
lua
rio
lC
é
,
am
rin
at,
con
be
,
né ha
nior~s
iuf mo di om niû co mu nio
vt a,lij ad ~oIlIptatem pro
r
a
be
am
gu
t,I
as,
Den
ali
es
t'l
leg
~on
lat ur, (ed
am 9ul~em
de m int er fc ali qu a co pu
na tl ~fIe,~ldeant~r.Q!!
S,
a
1l!.
~f
Xt0
no
dU
m
c
nte
eK
p.a
n~3
cre
J,e
rUl fae
ill ino di(
bOrylS ~ItJs (epar,atam,pa
na tio nis ,q; mo du m àpr
c:
legu [uaru~ Im~
ter
op
pr
N.~axlmc. AT H EN., Ha
,1
ro
L
ve
c
d
o?
dlc
~o
.
od
qu
tls
ne
cile [u[ci pic
Te
s
es
orc s l,lbs na tur :r qualItat
co cit um fu it, eu m pn mo
erg o na tur am ad [up en
pr ob ita té fed iti on ibu s
e_fi
m
ptu
m.e & op ti_
rru
eo
s
ibu
m qu
ar,fi de~et ClUltas ~eIe~n
be
ha
s
nu
an
tyr
Illos ptD pte r co fue tud ine
arn
q ui , qu a
fe &i no be die ns gu be
cfi ca gub:rn~tJOn(J alle.
le
ibi
po~
,t
;pu
m~
nlO res de fid ere t, du ru m
co
r,"nuUa Ille;'
Q! !o d au tem ex va ri js
a~. ,N ~l1a C11 lm \ eIoCta
v~u
e
lm
l~
hc
fe
ri legesq; po né ti pr xb et.
au
es
t elfe pbrefi.cL IN.
tills fortaKc no ua s leg
pofirlo c!u lta m aur ~fi,au
dlf
.r
:lio
fluXlt ge nc rib us , liben
.
in.
re
po
e hafpes id ïl{fl!~enS
ni no , & lon go tem
do ,ve~o, & qu a ~at~on
~o
~o
dier:fed ard uu m efi om
ui,
eq
o
iug
am [uat!ebit;.Ü ~ HI ! N.
qu am fuh. vnO
dIC ! fibt qUJ[p1
qUJs,rt e~e
alJ
h ua na.tura' eife.
diger,.vtrcoJi ira re, & tan Hlare po fsi nt. Se d em m
ll
'"
DI
..
e
n.
' eII ~"~
F:leI'1c ln
iru r *e
u, H, 0 ~ Jn~a, ?~
t F.r~rnlU~ ) "h um idemqP." vt dic tis q;, co lH tut lo enIl ad vlr' orulU
cris, fi ty?- ~lIn~Uld ~ne dl,~ aiI
O~Ie(j e. Jegurn fanéHo ciu ita
CL 1 N. ,Q!!l~ alS
cer
lle
a?
umÏJI~&
Ob
ac
;
Pr
J}q
atus lOgen
l:J!Sima. C L ~ N.
ran nu s ~uuems fit,tepe~
vir ru tem om niü perfeé
Id
m
ue ftlix}
[u
or
arq
s,
qu
r,
cu
Vl
ifi
s, ma gn
pone, bo ne
me mo na po lle ns , fo rtl
. id qu idé ,fe dc lar ius ex
et
s
ore
iplius
lat
re
um
po
leg
e
tem
confiderar
hil aliud,~iG vt
dixeris.A TH fi N. Du m
AT H E~. Ad de ,ni
s.
qu ç.fu
a
Iar
tun
r
eo
~~r
v~
,
,&
lr
atl
qu id dil èu
e ,hg nll s leg til ato r rep en y JI}
aud
~
.
lau 4a rcv el1 cm , ad ville
da m
da
tJ)
go
ne
tl
1h
atur,0
Q.!!od tam é fi op po rtu ne dic
Ferme imp?fsibiipfo pr iua ta (uerit?e LIN. Salamina Gr x[1 hocrun
lld
tam en hofpes nallale ap
bit.Ac
.'!1im
7
i:
cne.
A
�534
Liber trjgefimusq'uartus~
dam.eos in idé conducat.Hoc.enÎm fi accdIèdt,o..
paaa? ATH E N.Sedeonemur iarn ciuitad tUZ rem
mnia ferme Deus dederit qux dare folet, quoties ci
omnem aceommodantes.tilquam [eniores puc:ris,
uitatem aliqui felieem maximè vlllt fore. Deind.e Jeges oratione eonfingere. ç L r. Aggrediamur iam
te o.
filot. T erUo
'1 oeo fiUres. E tlue
r.
'
"d"
' De'an
"
1 uotaespnncJpes
1'dfimemora.ATH EN. D eumln1;?r!IDlia
elUltatlS
niaoper•
fid
J
.c.efsjôis ,eadé ratione fewato eo difficiJi.us, quo plu
eonfiitutionem il1\,l ocetn us. ~i vtinam audiat, ~choad~ lu
.res:atque contrà"quo pallCÎores,w facilius.c LIN.
.exaudiés.q; propitius & l:Jënignus nobis adueniat, uo,ao du1 •
Extyr:lOnide optimam fieri rempublicam affirma
:vnà nobifcum ciuitatcm & leges exornatmus. CLI.
~e videris,eum fummo certè legHlatore,mo,d efioq;
Veniat opto. A'l' li Il N. Sed quaJémnam politiam,
tyranno facilime & celcrrime ex illa in hane muta·i d dl Item pub ..duitati tradere volu mus?c L r. Detionem fieri. Seciido ex paucorum potétia. Tertio .clara fi pb.cct,q.uid dicere ~e1is, vtrum populi p~.ex populari. An non ita? ATH t! N. Minimè. Sed tefiatem,vel paucorum,vel optimatum, vel regnu .
.ex tyrann.ide primo. Deindè ex regia gubernat,jô.e.
Neq; enim tyrinidem te dicel'e arbitramur. ATH.
Tertio e~ ,ql1adi populari potétia. Pofiremo pauAge iam vter vefirûm prior mihi refpondere vult,
corum potentia optima: reipublicx generationem
qua:nam ex his fua: patria: refpubHca efi? M E G.
difficilimè [ufcipit. Plurimi enim in ipfa potentes
N um par efi,quia fenior fum, vt ip[e prior refpondeam? C L I. Fortè. M E G. Cum Laccda:monicam
tilnt. Tunc vel'o ha:c fieri dicimus,cum verus natu...
n lcgum conditor inuenitur,& ei potentia quxdi hofp.es rempllblicam mente reuoluo, non facile ti,communis cum illis .colltingit, qui plurimum in ci
hi polfum dicere,quomoclo fit appcllanda.Etenim
tyrânidi fimilis elfe videtur. Nam E phororum po
uitate polfuot. Vbi autem palldfsimi quidem numero fu-ot, potentiJ vero fummi, quod tyrannidi
tefias mirum in modum ibi tyrannica. N onnunaccidit,ibi celer & facilis Beri mutatio folet.c L J N.
quam ramen pra: cxteris ciuitaribus populari gu:~
~o paéto? Non enim :intelligimus.A THE ;N. Ar.
bernationi apparet fimilima. Negar.e auté eam ene
~ero non {emel id à nobis,(ed fxp.ills, vt opinor, dl
optimatum rempublicam omnino abfurdum .Rc:
,1iétum. Vos aut.em f01'talI'e duitaté tyrinide prcfgnum q uoq; in ca perpetuum,guod omnium an~l
f.'lm nunqui .vidif-Hs? CLIN. Ego quidé fpeétaclllü
,quifsimu,tall1 àcretcris hominibus, quàm;\ nobJ'
W:iufmo.di vjderc minimè CUpio.A TH. Atq~i qllod
ipfis eiI'edicitur.Q!:!.are ita fubiro interrogatu~,r,emod0 .diximus,in.ea infpicies. IC LIN, ~idnam?
uera, vt dicebam,no polflim in prçfentia tibi dl{hn
A T li E N I' ~od non multo l.abore nec Iongotem.él:è,qllX iIlarum Gt r~f~ondc,re: c: LI: Mihi quoqt,la
pore .ty4'ino opus fit,cil1itatis mores murare vokn
Megille perinde ac tibl ~o~tJgllIe vJdetur. N efcJ~
( i li.N am fiue ~d virturis officia,filJe c.o t.rà ciues per- . enim quam illarum pOtlfslmUm Gnofia~ elfe:. ~I~J~
ducerevdit,ip[e rimusviam .er ulm [e uantut
memrempublicam. ATH~~. Ver~ellJm,ovlrl
e X
l,ln te, lSltur 0 ortet omnia ;1n elp 0 pnoptimi,r.eipublica: vos partIClp.es .e~1S. ~tt au~em
mumexpr.eilà pra: cri ~t agel o,a la qUI ~IP a _
modo nominatœ funt,non refpublIcre, [ed vrblllm
vltuperaas , cos
habitationes 'J.lla:d~rn [~\llt,i~ quib~s par~ vnà ferans a que onorans, a 1
qui non obediüt in fingulis aétionibus [em per deuit alteri dommanu,&:l parus domlnanus poten:
decorans. CL I. QQ..omodo vero vbique magnum
tia,tota nomé accipit gubernatio. Oportebat aut~ ~
<}uid au~ arduum .exifiimabimus, in ciues eum fiafi hoc modo nominâda fit ciùitas, Dei i fius noml
tim fequantur, qulira fuadet ~ ~ogit? ATH E N,.
ne nuncllpan,qul1 orum qUl n:etls cop,otes unt:
N emo vobis p.erfuad.eJ.t,.ô,amici,alite/." vnq~Iam ci.,.
verus efi dominus. C L 1. ~lS autcm lfie Deus.
tius & facilius quàm prineipum exemplo leges in
ATH li N.Anfabula pauli[per vtendum, fi volumus
ciuitate Illutari . N eq ue aliter ocyus aut fieri nunç
commode q uod modo quxfitum efi,de.cbrarc? An
exiJ.timetis,lmt fl1turum.PofeÇ):o hoç nobis ne.q uç
non fi,cfaciendllm? CLI. Sic omnino. ATH E N.
im pofsibile eft , neq; faétu di.ffjcile. Se4 iIlud ditfiM ulto ante habirationes vrbiii, de q uibus in,[u pc:
c}le f~étu efr,r~ro~; l~go in teIPp~r,e fa~um, quod
rioribus fa,aa nobis mentio efi, principatl1s qUld,a
fI quado contlgent, 1l1nUmera qUlt:m c!Ji e!lenie~ . & gubernatio fub Saturno valde fclix fllilfe dicl& immenL'l bona efficiet,c 1- r. ~id illlld? ATH E .
tur.Cuius imitationem quanda,m haber,qua: ~unc
Si quando diuinus ampr temperare iu!leq; agend.i
ab optimatibus gub.ernatl1r: ~ c L 1. Attentrus ~r~
magna: potenrix iona[catur, qux aut in vnius fita
go de ipL1, vr videtur,efi al1dJe~u,m.A T ~I! N. Mlhl
Et potefiatc,aut in plurium prin.c ipatu diuitijs veJ
(luidem ira videtlH·,pr~ptere~q; m medlU e~m ~o~
.nobilitate generis exc,ellenti~lm: a~~ fiqpando n:1_
do produxi.MEG.Reéèe tu qUldem,ac probe facles~
turam Ncftoris qui~ reduxerit, ql1em & dicendi fa
fi [equentem fablllam qllatenus conueuit, expo[ue
cundia,& temperantia vitx,multo magis omniqus
riS.A Ti» E N.Faciam vt dicitis. Fama profeao beata: i1lills vita: ad noS v[que peruenit, copio{a iplam
excelluiffe ferune ;qualis quidem vir Troix te momnialuaq; fponte parata habllilfe.Cuius rei cau ..
poribus fllilfe dicitur,nofiris autem minimè: fi in(luam catis qllandoq ue vir fujt,~u~ crit, .at~J: n.ii~ infa fuilfe ha:c traditur. Cum intelligeret Satur~u~,
ter .nos & ahquis,& ip(e be.lte Vll11t, & Ill. 9.uoque
quemadmodum ~pfi narrauimus, nullam ~Omln1~
beati funt,qui f1.uentia ex ore modefio a,udIU~t ver
n~turi res humanas ita gubernare polfe, ,vt fi ofl1~~
ba~ ,;E~del~ ql10que de vniuer[.1 p~tent!:1. rap~ efi, ?~s a~b,it~atu. [uo dominc~tur, l~fciuiorJ fu ,erbl;l Z
quod vldeltcetcum in eodem homme b~ne ., cu pm
1ll1Ufilt~aq; no re lea~ur:cu hœc III uam no, 1 ?O- )
denti~ &ternperantia fimul potentü ftumna conraret, non omines {e 1l1111lOtlS rx antlOns9-; ~
-uenent,~uncdemum gubernationis optima:,optig.enens a:mones,ciuitati us n~ ris ,re es n~q- /
marumq; lcgum elu~ebit origp, ali~er autem nun",
pesq; pra: ecit, quo nunc n~s III ?Ulllm gregI ,u ~
q uarn. Y e,rum',hœc tanq uam fab u1 <lo quxdalll op.
alior umque cicurum armentIs f.1clm~s.N on enlln .
~uloru~ n,t~dlébfin~,oO:éfumque fit,partim difbobus boues,nec cap ris capras pr~fi~~mus,fe4 nO$
Difficile ~~ ficHe eae,cl~lta~e~ bonis fundari l~giblls, partim
ipfis gentiS melius dominamur. Sl!Ul,hter Deus h U
fundal'e C1~ vero fi conugent Id ql10d diximlls,longe omnium
mines amans enus dremonu1l1 cnen noftro prœratem bOniS
' ~ R~ b 't'."
,
JeQ.iQus~.
fac,l,'l ~mu
.\.>1.0. reUllSlml ~em?Ons orus. ç LIN, ~lP
auus.l}o is pr:t: edt,qllàd [umn:ta tam pa,qua~
q
.
nofir
)
�535
.
II
II
l.
ïa
D
t.
la
m
gu
De ,Legib.jmVcuraemI,hadbeebaLt, e Hxc autem cam obco mc:m:1gifafirm:1dirucis m:llusiclli, qud:ia1bimnollss rua
fir~rum re ru & iufiiri;c co - in ci ui ta te nOI1 id
fsidear, v r; ;'
no fir a ~acilitate no
lill[modi 'llIic'llIa po . Ei vero 'lu i
h~
be rta re m
t
,li
a,u
m
,
tia
fir
ci
es
u
di
di
pu
&
P~cemque
is, c1arit:1tem c:treris in
felix ho m in ul n
,~agn~tlldJnem,gent mcrax
cu l à [e di rio ne , ae
lr
bl
.
lf.
ls:
lm è, & hac re
vfi
e
pl.lm pr xb és ,p ro
at
rit
o ve
r~
[e
bu s parebJ
ue
gl
le
,iq
w
vt
m in ifl efi
ic
H
po
Is.
n,l
d
ni qu oq ; clIltum &
~e~dcb~r ,ge
no n Deus, [e
eo
us
t,d
bi
lJb
ql
fia
s,
a:
pr
bu
c
m
nd llf ll
om
ciuir;u
ql lid f pr im o, [e cu
Crtt, Cl ul ra tlb us
um
m vn.quj m:110im
lx
lla
~:
nu
,
s,
ur
:u
er
in
in
~b
m
,d;
q; r.u io ne
rill~l
lllort:llis al iq ui s do
co excellet. Ea de m
d' om ni fill~io ilo
Se
do
.
m
cu
te
t!e
ie
qu
qu
1
us. M.l
!1!
re
ru~ l~boru~quefo r:l m , qu x [u b Sa ru rn o fu n, & veroet lb us ün gu la pr o di g ni t:w ; difiribllem u;" - ~
vi
qu
[e
i, no n,
lll lta u 110s tUbet
ita ri s, ipfi ob te m
mi n;fi <0 , a , ,<llauurem .1 IIt l:
tll
û
or
"
m
m
im
te
l
au
ef
,
s
,"
bi
i"
qUantum in no
ui,.,i,~ u, . ;fnOUJre voc;lbula cu J:lm, (' (I lla
blic, dom 0' ci[p
r~
~
ln
'im
u.
tJOpd
IHrarùi ex COntr.l"
te
per.n
qu ah be t redl enC1
ci ui,t:ltJ ore, & cO
c
ln
s
i,m
in
eU
ax
m
m
m
nc
i
[a
h,
Jp
.:1 ut
iIIi eiuir;lri video,
gu be rn ar c,
N :lm fi ho m o vnus
m ~l1Im , :lratulll
s.
ru
rJ
.r-'"~
re
te
an
if
In
up
.
nc
no
r
Ilu
r.1tl,&:
Cgl m:1 '1
Ip
ne m ,le ge m
e
ll
~~
s,
s,
bu
la
m
td
ir:
po
Jf
li
:lg
m po pu
ua no ex m
~r~
uJcnrJ us ln:1gJ fa - /
P3U~0.rLJm,allt et ia
h:1bear,hls~ue repl
vero l l, V 1 ex c~
n
~
u!
u
J
im
an
r.
m
~In
tu
l
.-di
bo ua , 'lIiX dJj cilli;
plebtll
cUG, dl t3 ti ~e
e a~equaru~, JI1ex
n:rur.~unéb cerrc c LIN. Pc r lo u é,
im
mJ
in
do
m
s
u
,
id
tJb
~;
um
,c
~e Id~r et
lt ,mo~bo ve
c affore ce rn o.
:u do re & Jnf.1nabl
cis. lu u etarJbus prx~et"huJ
nno
~
tJ
Ia
InelCtJnguibiliqlle
Jl
tU.l po~fiulat,per[pj
pr
t
as
au
xt
t
ri
ra
au
ui
c,
ci
llt
m
ac
te
au
ho[pes
utifiimc eer_
"e ru.r, do m in er ur
mo~o ~Jc.ebaadmodu,fenex :lc
vt
re
l,
tu
cl
n
ob
c
no
b.
hx
gi
m
le
em
tis
I1IS
dv croJcil1~
nu lh s, fia tim [pre
decer,o Cl tl1 ll, Ve~is.ATH E~ .~
re
9~
ra
l0
de
ra
G
Ve
on
G,.
.C
bitra_
~E
tis
nit.
lllus,[pes vila f.1Iu
~ ae adclTe colonos .lrl':1gerd
Ja
Ic
, an aljrerfaci~~lll
fit
v~f
e
lm
dl
1n
ol
en
N
eJ
.
cr
ps
pC
e~
s [c rm on é
tr um hu ic ra tio ni
T ~.\Per(pJCJs
re!Jql1umq;:ld co
efi,vr credamus.~
Iè
ft dc be m.us,
el
ec
l.N
ita qu ea d cos di ca
u[
L
lb
.c
Si
.
qU
m
a.
du
ohIber? ATH c
be!nar~onu
pr
gu
d
&
J
ot
~
fla
1.
te
qu
o
s,
CL
ie
rm
ec
ot
oq ; [c
tO tle gu m [p
nu vero [peeJes, gu
ri, fic ut :lntiqllus qu m om ni u co tio
vi
na
,~
er
l~
ub
el
G
.~
i.
ls
ar
ml
darn ex ifl im
. ~e9 I1 e de re
em, & media re ru
ns,
lo an rè narrau.imus
tllr,pr1l1ClplUm, fin
m
ne
O
m nl tll ra m eirclle
ltl
ux
~l~lti po nu nt ,p au
e
a nobJs elf
a peragir [eclIndu
im
él
na
re
ax
lli
s,
m
di
en
re
i;\
de
tin
d
qu
[e
os
ru r,e
pic~re
"l h nu nc
r ill di ei um co m ira
m & ini~ .1IJ.l1 re
pe
fiu
m
ill
fe
lln
o
e
ic
qu
IIn
qu
H
o
am
ci
N
Ji
.
eXJ imes
. T;J cc em m
ui qu id é iu
.C
dn
cJ
és
in
ni
pu
em
t
ar
in
lir
er
gl
iu
~,
am bi
hu~ilis fÏ.lbfequiturl ~
,
, leg~ s d~- lege de
debear, flU '[U S in
~ns
rn
~e
fe
hx
re
,d
m
ll
re
e{
/
s
rtu
ru
vi
fll
m
fll
ne
qll~ fellx
per~JaelJrus cfi,q~o~_ /
lu
ad be lll lm ,n ec ad om p~til1S ql lo d eo~flnutx ~elite
al
~y
.Q
us
it
of
ii1
ill ud
m~ :tr ll, comp l honGrJ ~s. n ~~e .lt? vclëOrpor
bere ai un t,[ ed ad
~ ~t, vt dOnJJI1ctur fc
dl
q;
~n
çe
pecum:t ve
de m en tia fill
,q
ar
er
op
nf
Pllbl.co
m JUlIemlJs am m us
m fie n.ltll ~a u
,u
ne
a
O
ltJ
qu
,
fin
at
de
lle
q;
po
fii
a
m
ipe nec du él:o. ATH .
pe r,n ec pe re at .lu
Ït~a,~~afi nec pr,inc sd ué lo rt it,
l;
tu
LI N.Q!:!O pa
pe
.c
&
nt
~
:l
du
~e
en
ar
nr
m ul
zne fe ha be re co
t~us ~j~i[O.
lto ru l [e [u ff iu Il
/
ios
nf er t. c L 1 N.Aper
vllo!,ndl eat fe da
co
~e
ri
io
e
nt
1t
te
H:
po
LI
e e~tlls au rc m ,& al
d
D
ÇJ
.
J~
ur
~o
er
mp
em
[e
de
r,
co
un
"
ai
ges,vt
lS pe m ru s ~
.
fimul pe rtu rb as ,
AT H.Sicaccipe.Le
ne?c L J. VrJq;.A TH
us , ~x~lr?r om m a
)
6n
él
N
na
.
~
ta...
ur
od
at
~~
in
lU
om
hU
n~em?cn~~s.bre u!
1l [u pc ul
po ni t,q uo dd
co
I1
m~
~1
pO
n,J
l
mJ
ve
,
r
/
nt
tu
iu
de
,
, in qu
m~ltJs q; v~
S JUdJClO,[ci pi llm
, vel ryN lIn qu id ,exifiimasam
cul~a~lh deJ pUlllt.I,1 r{am fimul euer... (
am rt m pu bh ca m
Jn
pi
a
fie
po
qu
e
m
m
ia
al
l
ra nt em , ve
turum,quà~
J[~rem'J; vmuc
tiu s [pont~.leg~s l~ us .ftabtlJfaçcre &; ')
d,o m um [ua~, cJlI
ar
lp of ita fin t,q ui d
ra nu m ,a d al iu d po
di
lp
l
nc
It:
r
pn
I
tu
[U
gl
t
c/
ef
c
hx
ho
m
,
tJt.<?u
or te r? c L J.
ad vt ili ta re m [u am iud.A TH. Si qu is aut~ ~lIJufre pr ud cn te m 0p
ue
':l
ue
l~
qU
~,
~r
al
ad
c:ogJ[
i debea~ qllil
ta te m i'c LI . N on
in cog.itare qu i[q
ut as , vt .Jn~qu~,s
qu
po
m
m
U
ia
bl
r
ru
du
ia
Jm
ed
gr
llm [equant~I1' ,
s N e,m
znodi leges tra n[
nUmcro lit, qu i de
ne s in~u.xJt, Ju~a
m
tio
ru
eo
itu
fi
ex
in
ne
s
ha
tlO
i
ra
ar ur De ûm~
pu ni et ur .1b co qu
itu r aé bo à D eo am
T H.SIC Jtaqu.e JU~
A
ig
.
m
et
ar
na
pp
.1
~x
ic
H.
J.S
T
- ."
vn am a~tiquam
qu e ap pe lla t.c L
ünc: hç c a~C'~J[ ra
c
na ,e rt è, ra rio ne m
Si
V
J.
r?
L
itu
t.c
qu
bi
[e
e
be
qu
ha
ile fim ili ,q uo d
i,
fium fe [e m pe r
in !q ui ta s ex dits ef
xc ip ua m , qu od fim
c
pr
e
hx
qu
l:o
at
eé
of
ns
pr
ue
ha
na
od cr at a vero neq;
tio . A TH E. V
us? ATH., Ex
,a m ic um ef l.I m m
fir
m
C L ~. EX 'qu Jb
.
tu
nt
ra
[u
~e
ru
lo
pa
,?
Deus profc~o
qu x de pr in ci
n~s~quos qUlbus l~~ InUlcem,neq; mo~eratjs [U?t ~mica. fu ra , mLiltO1r
aU
rr
na
à
pr
fu
as
en
hi s in qu i qu
~S a~tem pa re U m maXJme fit m
xpone~tc~.DJX!ml
no bJ s re r.u m om nl
o. ~i ig itu r
om
n~
r,h
ge
ru
s,
fe
t
~u
pe ra re oporteat,e
,v
or es JUmorJ
àm qu iu is
qu
em
,{
JS
us
ag
m
rib
e
po
qu
ne
Lfe efi" vr q~l;\n~
qu xd a,
te s filijs at q;
,fore ft~der, ~~ nece A rq ul fe ,u nd u
:u i de be re :& aIJa
~s
in
ic
m
am
do
l~
.ta
us
ic
lih
hu
bi
ro fo s ig nü
its ef fi, ta tu r.
lt!nt~ [u nt ,e x
Ime pr o vm bu s ra
rus efi,
alijs alia. ir~pedi?
ft tCderis, qu or umc er:lt. AdJCclmusque Pw da ru m maX ra tio ne m qui{quis ho rn in um tc:mpera te m ,
ha ne
cr ar us au
periu m
qu i bu s vn um ho
li~ e?im.Internp,aq
mi
Si
s.
ru r3 rie iu fi um im
l1
na
i~
~m
um
e~
nd
~
eu
ue (jmi!iter,
~e
[e
e
er
ex ifi im ar
lUfius,cçt
m in en ru r.
Jn
do
,&
us
ns
ib
re
or
ffe
lli
dJ
ci
S,
be
a im
i om ni û
dJUlmiIJ
el fe , vt .p~teJltior
ra tio né ~I1:1m fequ vedf..
T Il. Co nf id ec
hx
t.A
~d
un
er
us
fu
am
éb
ig
l1
di
te
tè nu nc
herfJmam :lt qu ç
. MiUies 5e~ in
CL J. H zc ca
, vt ar bl tr or , puJc
ta s c~~itten.d~
um
ui
ci
)
on
tJ
ra
fi
ra
lre dijs-,~
no
,
us
N
ib
LI
ra hm qu
contlgJt.C
rum dece t facrdi~< at io ni Id
vj
Q1
hs
ul
nu
nn
b?
no
d.
u~
Ils
or
~mam'9
na nq ue in ci ui ta tib
pe 1110s pro{cqUJ
ce rta tu effet,
rd ie dJUlnJS. N em
m de pr in ci pa tu
te
hç rr j,n u,
eu
ln
lc
H~
pu
T
,
vt
A
,
no
?
(
nt
ui
am
ru
di
~idn
i6.q;.cultu
m co nt ra "e
al
re
s
s,
lo
bu
[o
ri
[e
ne
ad
mu
s~
eo
bu
.u am vi ta m id q'
UI vi ce ru nt ad
magJ. ra ru co~e
od l[ sJ m um ad be
IS
m
e.f
m
"o
po
um
q;
m
m
tJ
ru
op
co nr rà co~tin~
m
nu um viél:is eo
co ru m . ~ al o au ré
ex vJC~bs po te nr la
lS
de
l
qU
ei
~
i
D.e
ri
r
te
pe
cz
m
z
fe
pr
H as
ali efi an im us ,b on
fe rin t ca ue nt es
em or m al or um .
Im pu ru s en tm m
m
a.
lm
llJ
rl
q'
io
om
Ile
pr
a,
nt
at
cr
gu
rg
un
re m
adept~s, in [u
, neq;,cen{e~us
Im pu ro au té ca pe
us elfe re[pubhca~
aure~ pu.r us .A c
e~aque
~~
c
tJ
e
to
d
er
m
qu id ë no s ne ga m
lt
, neq~e D eu
n fint c~mul1
m
no
ru
la:
VJ
q1
,
eu ne !l - ~
um
.es
)J1
b!
leg
s
pa m u
ra nt , uo d 0 or
.m
reéè.1s elfeea
ba
~u
ua
lla
l1
hq
ha
éa
o
It
pr
~l
,
a:. ~i
a de os
m qu i !!m lO C c
CjUj~:ltisgrat~a pofit os no Clues, fed [ed.JtJo{os Pll___ Clrc
1. !q ui Jg nu
an
s
ne
,e
am
nt
t
du
o
du
cp
s
qu
gr at Ja lege
y iiij
oc an cen[emus.
afruftrà fic ab ei sv
--t.1fJlus,& iur.1.fu
?
?
�. Liber trigeGmusquartus.
quo aciem debemus intendere.Sagitt~vero ad illud
quxnam?& quis proprius ipf.·\rum impetus,n:;tti[iimè dicere? Principio pofi cœleltium, ciuitatique
prxfidentium deorum honores, Gq uis terreftribus
dijs paria,fecuda,prxcipua mllnera ~ribllat, rettiC') fime fignum ipfum pietatis attinget. ~a! vero ho ...
rum fll~rà pofitoru imparia, & altern,a voce refpodentia [u prà diétis, pofi de os iltos dxmonibus vir
mentis compos [acrificitbit, heroibllsque pofi d~
mones. Sequuntur fiatuœ patriorllm deol'um pro/prix fecundum lcgem confecratœ. Demu viuentiu
<.cultus parencum,..9..uibus Fas efi prim a & maxima
~/' debita omnium antlquilSima debitoru perfoluere,
putare enim. quifque debet, omnia qux pofsidec,
1
eorum e{fe qui genl1'e runt & educarunt, ita vt illis
hœc omnia pro viribus mini!hare debeat, primum
qllidem externa bona,deinde etia corporjs,pofiremo qllç ad animum pertinent,hœc o,m nia videlicet .
mutllodata perfoluens 1 & pro curis do10ribllSqUC
pri[cis parentu,in [eneéta recentes reddeos,q uando
m~ximè indigent. In ver bis quinetia per totam vitam parentes venerari maximè decct. Leuiii enim
volatiliumq; verborum grauifsima imminet pœNemefis. na. Nam ol'nniblls prœpofita efi N emeGs iudicij
angclus,huiu[cemodi omniu confideratri~. Oportet itaque iratis ani~umq; cxplentibus cedere feu
vcrbis fiue rebus id faciant,non ignoran~es patrem
iure admodllm filio valde [liccen[ere, fiquando ab
co iniuriam fibi fieri al'bitretllr. ~tllis vero ea,.- / rentibus monumenta deceptifsima,.guœ temp-era:'
..! iQ1e firllél:a ..Ne,q ; con(uet~ magnituqiné opor) tet exc.ed~re,neque minora illis facere,qux maiores
)
genitoribus fuis firuebant. Annuas uoque curas
.
de.funtt0!E?j~~namentum a .E-UI1~, 1? allrare
ôécët,"& noua qlloticUe repetita memona ICmper
parentes filmmopere honorare,im pendio mod erate pro formna vtentes. Si ha!c ferllabimlls, vitamq;
femper ita agemus finguli, dignaà dijs cxterisqlle
natllra nofira fuperioribus omnibus prçmia repor
tabimus,plurimu bona CUll) fpe vi~ntes. ~a; veerga ~lios & nepotes, cofanguineos, amicos,cilles, peregrinos, deos femper colendo tllm in congre{fu!t0rum omniu operari quifque debeat~atque
ita vit a [uam fecllndu lege~ illufl:rare, legll~ ipümm traéhtio demonfirabit,partim q~~dé [uadendo, partim vero duriores mores vi fupplici6q; co
gendo: atq ue ita ciuitaté nofiram fauel1tibus di js,
felicem beata~~ue ifFiciet. ~:e vero ver~ rurfus
oportet nece{['uiumq; eft, vt leglslator, qll1 eadem
qua:: & ego agitet, ediiferat, neque tamen fub ipfa
legis forma commode dici poiIè videntur, horum.
exernplu in primis tam ipG legumlatori, quàm his
qiü legc inltituendi funt,arbitror affcrendu.:deinde
lcgum politionem incipienda, rcliqua omnia pro
viribus di[cutiendo. Talia vero quomodo maximè
habeant, ):taud fanè facile vna quam formula com~
prxhendi potefl:'; Sed ita de ipfis modum aliquécapiamus,fiquid de ipfis a{fellerare po{fumus.c L J N.
Dicagc,quem modum?A THE N. Vellem equide~
eos ad virtutis o~icia perfuafos maximè & obtem~
perantes e{fe, idquc legislator faccre voique conabitur.c L J.~ld'n~? ATH E.
igitur 'd itta funt,
nonnihil ad illud codllcere mihi vide'n tur, vt Gnon
crlldus omnino audièritis animus fit; mitior bene:.
uolétiorque in audiédis prxcèptis ·efficiatul",bene.
uolentior vero faQ:us? fac~lius pcrdifcat:q uod fi nô
omnino peragatttr,ahquo [alte111 modo faqu, f.'t~is
7
1
Y1
ro
Oi!œ
e!fe putandum efi.N on enim magnJeLl: eOrl! copia,
qui optimi quJ.m maximè,& celerrimè con.entu r In li.I.~~'
euadl'!re.Heftodu vero f.1pientem multi prxdlcant,
cum dicat viam ad viria planamelf'e, ac fine [u,d~re
peragi,cum breui[simafit. Ante virtutem ve~Ill·. ]
,_qlJ!!,..(lldo..r.é dij immortales FoTuerunt. ':c via qUa!
ad eam dudt, 10nga, ardlla, & a[pera prunum: {cd
pofiquam ad[umma fafiigia pcruécumefi,qux a~~
dm via fuerat,facilem prœftat callem.c L J. Bene dl~
cere videtur.A T H.Ita certè efi. Verum quo [ermo~
nis [pettabat progrefsio, volo in medio vob~s pro~
ponere.c L I.Ponas.A T H. Orationemadleg~sla.to~
rem fic vertamus. Dic nobis, ô legislator, SI [cIres
quid agendu dicendumq; nobis fit, n6nJ.1e ?i~eres?
CL J. N ece{fario. ATH. An non paulo ante dlcen~
tem audiuimus non debere legisbtoré poëtis permittere, vt quœcunque fibi placent,efBngant? N 0.0
enim intelligunt,quœ diéta cotra leges noceant CI~
uitati.c L 1. Vera loqueris. A T H.Si de poëtis hxc ad
1
eum dj:;:erimllS,erlUltne nobis modelte diéta? C L
~"nam hxc? ATH. Vetlls,ô legislator,fabula pa.fim à no bis fertur, atqud cœteris omnibus confil~
matur:poëtam quando in Mu[x tripode [edet, non
. dre mentis corn potem, [ed quafi fontem Ruere: &
quxcunque inRuunt, prorfus effundere. Cl1l11qtl~
ars eius imitatio quxdam fit, & contrarios affeéè~ls
hominum ex:primat, .c'Epe cogi poëtam fibijpfi cO"
traria dicere, neq; fcire vtrüm ·hxc an illa ver~ fin;. }
Legislatori autem non licetduo uœdam dlUcr
evno
ege OqUl, e vnum e et emperenUociare de vno.Id autem eJÇ his quœ modo dicebas, a~
nimaduertes. Cum fepulchrorum alia excedant,aliadeficiit,alia medium teneant,mediocria tu filD~
plirieer laudalti,fieriqlle Cola jufsifii. Ego autel11 ~
vxor mihi ditifsi~a effet, iuberetq; vt eam l11~gnl
fice [epdi.r em, in poëmateexcedensfepukhru.l au darem: pauper autem vir atque auarus, del1cleoS.
QE.i vero mediocres dillitias pofsidet, & ip(e 9. uo que moderatus fit, medium lau.dabit. Sed tlbl o.on
ita dicédum,Gcut dicebas modo, vt fcilicet medl ocre folllmmodo di cas, fed qllid quantu01que l11e~
diocre Gt,exponendum. Aliter ne putes oration ctn
huiufmodi legem eHè. C LIN. Vera loqueris. ATH.
Vtru~n qui legibus condendis incumbitj nihil tale
inlegum exordio dicet, fed fiatim quid f..1ciendu tn
fit, & quid nO.1, exponet: mulccaque impofita a~
aliam [e legem verte t, nulla ratione ad exhorta ndl1
r.
perflladendumquc alla ta? Afferamlls alltem in 111:dium modos medcndi duos,quibus aIij medici ab~
ter curare con{ueuerllnt, vt qllemadmodllm puer!
mediclIm orant, vt modo qllàm facilimo eos curet,
jta & nos legumlatorem. ~od vt fiat apertiU S,
n6nne dicimus qllo[dam medicos eife,& quofdam.
medicorum minifiros, quos etiam medicos appellamus?c L J N.Sic omninO.A THE N.Siue liberi fint,
fiue ferui,qui dOO1inorum iuifu,confideratione, y[u, & experientia artem pofsideant, non autem f~~
cllndum naturam, Gcuti liberi, qui & ipfi Gc didlcerunt, & fuos·filios infirullnt? An ponis duo hx c
genera medicorum? ATH. ~id prohibet? A T ~ E.
N um igitur intelIigis cum ferui & liberi in ciulta~
te xgrotent , feruos à feruis plerunq ue curari? Q;!1
& in medicorum officinis verf.·ultur, & .omnia Clrcumeunt,nec rationem vlla~ de fingulis ferl10 rum
morbis,auç re~~unt,~ut ac~ipjut, fed qux vfu pro·
de{fe videntur, quaG exatte fdentes) tyrannon~m
inltal' fuperbè & pertinaciter imperant, arque Ita
à [erno
�II.
lI
t
ia
D
t.
la
m
u
g
e
L
l,
e
V
.
ib
De Leg
In
537
dié lum eft, rcéWsimc eft
ant. qu o Clnè dupJici medicoru genere
Iol
n(l
tra
s
nte
nllIIu vn de
me
uü
l [eruo ad lër
d qu ide m Icgi Iat oru m
.
!!o
dr
.O
pa
m
um
lir
ate
po
ilir
ap
f.lc
no
mi
us qu i
a~ cli ran do s œgrot:lntes do rû vt pIurimum tno r- qu i cogiralfe vid eru r.N am cum Jiceat du ob
ero
Iib
vu ad tur - (
LI be r au tem me dic us
rb i bu [da ad fercndas leges, vi perfiJ:lli o~ ero là=mo
pio
ind
pr
l
vt
ira
,
rat
t a]r
bo s cu rat atq i co nli de
cXJrettC'ilI,qIJoai! oll lln
I_
lni ter cl; eum œg rot an te §a m dI1cJphnœ
ml
om
t,c
IOn t mi na s COIUI
ira
ua
rqu
per
pe
m
am
em
na tur
ilJ is no n- Jum vtiiiifur. on
ab
do
cen
au
di(
m
,w
u.
tur
cr
r[e
0 om
atq ; eius amIcis ve
ec an tè irn - gunt,red vim pu ram 0 um
o,n
nd
dlÎ
ce
do
iun
i
[,c
ref
po
am
d
eri
lie
nil lil ,tu m qu oa d
a- rem, ô vir beate, ter till m qu idd am
us. Cl r.
perfiJaferir.Arg; ita perfiJ
qu od fieri nll[qU:l videm
,
pe~ar qu icq ua m qu lm
eo
ro
vid
s
c;g
e
ibu
cer
Icg
rdu
in
pe
te
ad fanita
rea dc qu ibu .difièrui_
de nd o [em pe r man[ucte
erA TH. Q~od pc
cx
?
&
a~
us
Jn
dic
~f
me
&
lio r dl
tum ell. M.ltan tes co na tur . V ter me
o qu od am a[pirante [,é
De
er
bJs
cx
no
q;
s
,at
mu
rur
de
me
do illo
us , & iam mccit ato r,q ui lic ,an qu i mo
putare de Iegibus cœ pim
di[
an
im
dt,
en
rfi
nè
pc
am
vn
vim
cit er
co mm od jfs im c recet? ~i videlicet du pli
; riJ ies eH,& hoc am œn o in Ioco
atq
us
ob
cxo r lij,.
du
ex
ior
ter
qu ide
mo do di( pu ran tcs .E t De
lum
[o
us
ib~
leg
qu i lim pli eit er, & eu m
e
t
s,d
fia
i~u
prx
quie{c
uitur? c L I.MuIrû
um pri nc ipi um f.1atr oc ior mo du s eft" exeq
erg o nu nc p.rt~~tm tra éta da rum lcg
Vis
n.
T
ia
A
.
git
era
erp
riora ve ro cll né ta exord
ho rpe s, qu i ho c du pli cit
s ferécere ml lu vJdemur. SlIpe
lbu
leg
erc
in
do
dic
mo
am
uo
lcb
vo
x,q
hxc? C]uia
d~plex ho c atq ; lim ple
TH. Di e Icgum era nt. ~orfilm
l~
L J. Vo lo equidé.A
s?c
mu
ere
m ex ter or um qu e qllibl
lid
on
niu
t,c
om
fia
dIS
em co n- quà.d ~er~o~um
am
Icg
xd
m3
Cju
pri
r
ali
ito
qu
nd
&
r,
co
is
filO
ag~ pe r dc os, qu i Ieg
r:l- VOCJS JmlratJO efi, exordia
m na tur i,p rim um gene
quii & vrilcm ad rcm
ali
am
io(
inc
arr
lx
,ql
fenoer? An no n lëc un du
dia
ls
Ju
ibl
Ieg
prx
nia
om
re
pe ilIis qua:
ipi um an
élationcm habcnr. N em
tio nis in CÎuitate pri nc
t.ra
,
am
ne
ge
end
tcm
d.ic
:lu
iü
dp
T u.P rin
r, & re/ iqu x mu_
ex orn ab it? c L r. Pbne.A
cl ca ntu leges vocanW
tus
œdl
en
har
nu
~Jt
co
arü
pti
nu
lls
tib
po nll ntu r. Verarat ion is om nib us ciu ita
mi a mire aJi nll cn ta prx
s
oœ
ale
pr
pti
nu
la:,
li
e
!ar
Q!
.
TH
.A
elfe dicimus, nc mo
atq ; co mu nio .c L r. Vriq;
rem Icgllm, Cjuas ciuiles
reau
té
m
i.ra
ru
ciu
ni
om
ad
e
en
r,b
nu nc iau it, au t
pr im um Ieges po na ntu
pr oœ mi ü ali qu od au t pro
cO: 0
C
am
.SI
'lu
r
v0
CL
.
rur
un
eb
vid
ua li nu llu m na tuélè co nf tit ue nd i politœ
quœ co~[criptu~ in 11Icem pro rul it,q
us,
cam
di.
mü
pri
o
erg
di{ pm ati o no ltr a
ll1nino.A T H.SimpIicem
m? an- Tol hr. !'l0bl ':llIt~m mo ra hx c &
eli
J
hr
ê;
ui{
ré
xo
V
ges autem qua:
fic [e forCln hlb eb it.
qllo~ ligndicare viJcrur. Len dupIiees {unt
ln mm us ,
alJ
e
ar.
elf
uc
um
mn
m
mu
[un t , no
no vfc ; ad tri ~cli
mod~ ~upJJces appclIarx m,lex,a~ Iegis exordium.
Me: ecu nia ui e ra'n çda
qll
o
eCUllla mu étc tur at ; d
du
ta J. ~
fimphcJter,fed
m ferui!iû
re :lUte ta J qu o :lm ve
tyr an nic o& me dic ofu
am
qu
) ta ve tan ta, edeco
te
ea
e
au
x
qu
ple
At
du
lit,
pti js talis
ell. ~.od vero
mpa~aujmus, lcx mera
fimplex qu idc m lex dc nu
co
o
ha
ri
s
~e
no
jm
an
m
cu
t
oe
riü , dié tum , reqll e dc
um fuit, ab ho c pc rfu afo
talis. Vxo rem du cc req ui[
fit
po
re
ma
an
hu
am
ad
qu
a
od na tur
tqu ide m, [ed vim ha~
be t tri gin ta, co git an s qu
ad pc rfu ad en du m fpc [ta
ra
i
lie
qu
n0
co
ate
Iit
rta
do im mo
uoIcntius au dia nt Iegis_
nu m ge nu s qu od am mo
r exordij. Na m vt benc
be
Jdus
c~p
ere
op
mm
{u
a
na tur
ell, & pr op ter ho c f.lcitur . Cu ius rd qllj{que
oris i?Jperiu~, qu~ I~x tot a ilIa or ati o ha bit a
ud
Ja~
.
a
u
~tu
er
rer
i~e
co
ell ui no del
Ims fit[cJ pla nt CJues ,JdcJr
llu m Jm~o e eft. N em o en im
enus na q; ho ml
.
induéb.~apropter
cre
ell
'd
la
rn
dll
mé
no
deo
d
~ua
ros
llo
cll ,ql lx ad per
Iltratio g6 • po fte
r,q
ura
r
pe
m
pr oœ mi ü,
rnu
ite
mp
r~ ne t mo rtâ Ie ho c mo do in {e
fen ,no n 1egis rat io, {ed
tJ~
tcn
len
mea
vt
r
'<lIIpi tern t
pe
r
id
pe
inqllen~ovnü & i.d~m fem ~efas ~otllm ho c ~lemo ;tppelIabitur.Poft hx c au té qu
? ' 1iliorum fiIiosm ~e1
r.
atu
isI
or ter c Ieg arta IJt are m adj J[c
delidcro? ho c f.lnè. Op
J.
add
er
? en era tio ne ImIitmo
e
up
~Ha
m[
re.
lla
pri
~eipfiJm {po~re
legi prç po ne re, & in
/ au té e im mo rta ate ma r, qUI liIJOs & vXOre ne- tor em ,e~ordJ\l~ {em~cr om ni
pr
feranr, qu are nu s du o il" Vero ex an im o iIle fe
ln qu o a {ei~hs dif
~
hs
ind
gu
it,
fin
~er
era
~mp
t.c LI. Eg o qu i
huic obr
gli git .Q !!i cu n.q ue !egi
do relata lu~t,differeban
trJae
mo
;
o
Jnq
qu
qU
Ja,
&
ra,
me
pa
n
ll rer um pe rit um
mn is ell o. ~l vero no
riam
nq ua m ala er VJrum haruJ
ira
nu
fol
m
de
,ne
rit
xe
du
n
no
N. Pr ob e mim,ô CIigin ta an no s narus vx oré
ferredeftder.lrem.A THE
tan ta in
es
t,
leg
fca
cen
e
for
i
tat
Iup
nib 9 lcgiblls pr o 0:vit am luc ro fibi & vo
o dlXJlfe,videris, qu od om
pa rti t,e
ru
ni.
eo
q;
,ne
nia
cu
pe
r
Cjuod op ort er Jn om nis
an no s fingulos mu lét eru
um qll od da m pn rer it, &
ita
mi
c~u
~n
pr xdie
i
ot,
9u
es
ior
iun
I1cipio,omni fer mo ni
ceps ho no ru m fit~q~os
Jcem
Jegum cô lèr ipt ion is p~l
lIlU
s
od a.
lbu
mm
Ieg
co
hJS
ac
us
lis
J.b
gu
DU
lin
Um legIbus
rdJ
cxo
te fen ior ibu s ex hlb et.
re
ne
po
or
op
um
a dicitllr, ne c
t7
iudicare Heer, vrr
lm pa rum cft qu od po lle
en
on
N
co mp ara tis de lin ulis
m.
tll
ac~
sjm
udjne q~àm bre~if mJ- pa ru m refc:rt c1aréne an obfcure ralia commemO:tea tea s dl1piiees J~ngir
rum qll e Iegllm
limuI J~terpona.[Ur ~
eD,1 magn~~lIm pa rua
a~~
S.i
.
fcr ibe re, vt per{ualiones
tu~
ren
letne
ud
on reéèe iub efimpltces lon glt
lhter con6Cl lub ea mu s,n
tJm
la
ord
na::an mi nis vti {o lum ,&
ex
bre
s,
fpe
q; in om ni fernic i mo ris cll, ho
n en im ino rn ni ça ntu ne
No
.
lls
ge s condere.M E G. La co
bim
m
ice
iud
me
fsi t in om nib lls in_
qu is au té in his
id faciédum. Na m etli po
ne
lli ora {emper eJigere. Si
mo
Ielim
ve
am
vtr
nd llm cll .ld au tem
eret ex his
i, no n ramen om nib us vte
nir
fac ere t,v t e1igere mi hi lic
ue
_
Iesq;
eri
cçr
:in
e1igerem
, & Jegum co nd iro ri fem
ge m in eiu ira te, lon gio rem op on an ru r, ad ho c i_
ipl i rhe ror i, ca nto riq lle
s.
fpe
ha
ris
ue
hœc pr
LIN. V,er~ loq
gib us om nib us , li du o
pe r dl conce.den.dum.c
et ta~é pra:~~
or~
.Of
ur , Jm o vero ad fer mo eré
rem
fae
mo
m
Jm
ide
s
r
erm
vIt
ne
d
Se
p{um ex em pla
IClU
is inc ipr ob an .hm us em m ca
iam reu crt am ur , & ab iII
um
iir
po
pro
m
tes Jeges & CHniç huic
ne
be
pro
pr oœ co nd un tur .c L 1 N.
cet, qua: {u pd haud qu ali
pI~
i
ti~
li
s,
tas eft cui us v{ui Ieges ha:
mu
pia
m
i#
Judentes aH E. De p~ol~xi.rate qu
Jftl. ~are lte rum , Vt
dlX
:ns
vtc
o
tu qù ide m Megille. AT
mi
.
eft
m
ptu
um am us quafi
i cu rar e ntmlS me
ra ab.ini tio lèc un da rel
1io
me
t,
ve fb reu ira te fcr ibe nd
iun
a
tim
op
{cd
[ermonem vt
au t longifsima,
œm lU m no n qu em lib et
pro
m
No n en im brclIifsima
rtu
ce
Up:1
s
bu
i
e, & exordiri
a. A tq ui & j n Jeg
nres. lnc ipi am u! ita qu
éèa
tra
r
fu nt, vt arb itr or,eligend
pe
nu
ma
t
er;
~Ir
dc oru m ma iodu pli cit ate {olum
r.A c de ho no re qu idc m
mu
ca
Jo an tè pro po fit is, no n
fit
pro
de
od
qu
{cd
ru mq ue
.
tut em ,on fer e:
gis qu àm aJtera ad vir
?
,
-
�....
538
Liber trigefimusquartus~
facilime prouentura. Non dubitallt & AuÎcenna Alga'le)é~~
que,neCcio qua forte [a:pe Platonici. Sed de his in Theolog 1a
latills diCputamus.Quibus euangelicum illud de fidemontes
permut:ttura ,maxime confirmatur: confinnantur • & pl~
.rima quç Placo in Iibro Cuperiori & hoc qUlflto,imo & Cequc, tibus ,o mnibus de oraculis afferit, adeo vt non aliter. vcl
bis diCpolitio, vel reipublica: forma, vel (,nétio legu~ e:
habeat.quàm per oracula comprobetur.Verum qua.m~IS or
cula tria commem9ret,tamen ca:reris inCuper vat1~lIilJS qu:!:
veriora forCan reperiri pofl'unt,autoritaté Cuam ad ldell~ ~lla
ni(e,lte concedit: Sed iam ad argumentum quinti pl:ornu~
veniamus. Cum igitur animus nofl:er Cpeculum {it dllllllor~,
merico poft diuinorum cultum in quarto deCcriptum,mo x I~
exordio quinti animum ipCum iubet coli. quart ren~ [acra~.
& qui in fllperioribus Pythagorea carmina cft imltatUs, ,~l
l'ra:Cen~i 'JuP!.J; animi cuItu libéter Pythagoram [uum Ceqm.tur pra:cipientem: pofl: deos maxime omnium re~erere tCipfum.~~anti vero,nomenü lit eiufmodi reuerentla ad obferuantiii legum,explicare non po,Ircm.Sed facit hçc, vt [ul11,m atim dicam,vt quiCquis animi Cui quafi numinis conCpe~û
DIALOGV~ QVIN~
aCsiduum reueretur, iudicem habeat intra Ceipfum: a~ C~IUS
T V S DEL E G 1 B V S,
lcgem, vel abCquc legibus Ccripris viram CUJm perfeébCslrn c
VEL. DE LEGVMLt\.
dirigat,ac tandem facile naturalis legis amore faciat,quÇ
T 1 .a N , II.
,t ed vix Ccriprarum legum formidine f.,ciur. Proinde du~ ;
colendo animo diCpmat,omnia de offlcijs prxcepta tradlr.ru
ad CeipCum.tum ad alios ad omnésq; virtutes priuadm & pUa
MAR.SILII
PlelNI
blice pertinentia,qux diCcere qui Cg; debeat atq; edJfccre. Pf
A II. G V Mil N T.
hxc ,fin!!m i,mpo,n it exordio legllm. Vbi apparet t<~ta,m de c~
ft
gibus ,dirp~a'tionem in tres p.ra:cipue parces elfe dlUl(trn. ~r~
IR A B 1 LIA quotidie fie ri videmusl magnete in , ',mo quidem in proa:mium, ab initio lib ri primi ad ~anc v, q,
ferrum, à Cuccino in paleas. à fulguribus in Colida,ab
p,1Ttem quinti produétu: Deinde in ipCam Icgum dl fr o li U?é.
ignito rUlp,lUr~ in bomb:lTda. à tota natura vel in motu cœnem.Et primo in leges ad rempublicam magj{lrat~sqj pot~
li, vel j~ a,ttificio,fa rFrum qua: gignuntur,forfDatione. Caufimu pertinentes. Deinde ad lingulas rpeétantes cilllUrn alho
f~s ,q~~dem ignoramus.neque tamen ob caufarum ignorario
nes.Meminiilè vero te arbitror lingulas pr~terea leges , q~
nem negamus elfeétus fieri, quos videmus. ~ippifi,a rurCus
guI a habere proœmia. Principio legifer puri{Simos pro v,mfieri nonnunquam ab animis no/his in oraculis c,a:t~risque
Dus colonos eligat, atq; pafl:oru more puros [egreget ab Irprodigijs refiis efl: npn Colum Olunis hill:oria,Ced,lucoritas epuris.Lull:ret quoq; ciuitatem, ac nili fumma cogat ~ece SIciam Mercurialis & Jlythagorica ,a tque Platonica. Et li ftutas,non interat violenti,a m. Adxquet cenCus pro Viflbus,I:e:
ali; ditifsim,i fin,t.ali; yero mendjci.Caueat nequis iniulte dr
pendorum nofl:!.e mentis operum rationem ~ertam facile 0uitias cumul et. Neq; lUj:ulentiCsima conetur ciuitate,m re mnes ,aC~ign:lre non poIrumus,negare tamen opera vel faa;t
dere.Ced ÎltftiCsimam. Prçdicet veritatem & apud homll1 es ,&
fuiffe, vel pofl'e fieri,non debemus. Videmus ignem quo cœlo
apud deos eJI'e ~axime omnium venerandam.ltem in pereûmiliorell: quàm certera eleméta,eo mirabilius agere, vt bre.
grinos hoCpi,t alitatem,in Cupplices indulgentiam.Moneat v:
ui ad Cuam t1'ahat form:lm,qu:r: c:r:tera tempore vix 10ngiCsinum quenq; animam erga Ceipfam a m,o re falli, arq; pe,ruertl
mo trahunt, neque mixtionem perpetiatur, & tum viaetur
diuidi diuidat, longiusén :ldmodum quàm cretera Cuum pro- , Colere. Prxcipiat, ne quis abundans ip[e. patiarur prolClm,m
eCuTire. C ollocet vrbem fi potell: in media regione fingu ~s
tendat elfeétuOl,& 10ngiCsime per l!1men agat at'J.ue mornécircunCpeétans commoditates.In duodecim partes vrbem, dl"
t9' Verum habet hoc ~ cœlo.~cœlu/ll imagi,ne fUlagit,id cIl:
uidat,totamqj fimiliter regionG,Sed CUI' in partes dllOdc: cHn !
lumine, qua: ignis vix naturali eJfic~~ quaTitate. QEjs ~nim
vt int~ll~gas' molem tatam tamq; laboriolam vniuerli Ipfiu$
dubi~et cœlenia per radios fuos tam nobis occultos? ~dm
rnalllfefros ab iphs velut imagines proHuentes, mouere in~
auxili~ i?digere,q~od e~ in Cphxras duodecim dilhibutull1'
feriora Cemper atque formarerferme non aliter,quàm vultus
Item Clllltatem ad lmaglnem regni cœle!l:is eIre petenda:n'
fpecl;1lum & (peculum concauum materiam ficcam pofitam
C.a:leftis autem ciuitas in ligna duoclecim, quali duodecl~
è conrpeétu. s~d ageia~ in hoc Cpçculo & Cuperosin animâ
tnbus. eftdill:rib,ura, Nec ab re dijs duodecim ciuitatern ~o
fpeculemur. ~anto efhcacior cil: ignis ca:teris e1ementis,&
menda~ Cuam. liquidem di; duodecim, lignis cœli duodecl~
i!?ne ca:lum, tanto eJftcaciores c~l.o [unt Fpiritu$, qui vel viprxefl'e dicuntur. [m6 vero di; Cex,fexq; deer.luno. Vefl:a,Iv1tulficat,vel mouenrcœlum, vel vllufiCantlUIll & mouentÏum
nerua,Ceres. Diana. Ven lIsqj: M ars,M ercuri us. Iouis,N ept~
funt conCortes.Spiritus ergo fuperiores ill Doll:ros vtpote c6nus, Vulcanus,Apollo. Prçpone fingula fingulis:mébris qUIfortes. imaginum dunta:lat [uarum influxibus operant ur.
dem nofiris figna;Signis pra:terea aeos. Arieti guidem & caquemadmodum vultu$ in Cpeculum:atque agendo in eas forpiti noftro PafJadem.Tallro vero & nofl:rx cerllici Venerern·
Geminis & humanis brachijs ApoIlillem.Cancro peaoriqu e
mant,limilimlsqueetflciunt: vCqueadeo vt anima: Cxpe tam
MerCl1r1um.LeoOl humerisqj Iouem. Virgini illijsque Cere:ferme /llirabil~ter,quàm cœlefl:es (oleant,operentur.Q ueOlrem.Librx & natibus. quod honelte diétum tit, Vulcanurn·
admo~~m vero Cpeculum ad imagines à vultu CuCcipiendas
SForpio & pudibundis Martem. Sagittario femorique Diaquinq~e modis prxcipue prxparatur: primo q uidem natura
nam. Capricorno & genibus VeJhm. Aquario cruribusqu e
vitrea, deinde perCpicuitate,tertÏo lenitate, quarro refifl:étia,
Iunonem. PiCcibus pedibusln Neptunum. Intellige per hxc
quinto politione: lic & anim.e noll:rx ad influxus numinum
ciuiratem totam no~ aliter vnum ~x ciuibus multis , quàm~·
prxparan!ur.Primo quidem,quod intelleétuales naturer Cunt
num corpus ex multls membris eiledebere. Alia vero num ltjCUt &·illa. Secundo', quando per intelleétun~, /ide iIlis ha:na maCculina, alia fœminina idcirco dicutur, vr cognoCcas &
r~nt indubia. Tertio. per voluntat.e~ a~ore 1~la reCe ~rde~
Cjua:,ad ma~eriamyaCsiones que,& qux ad formas aétionésq;
t1CSimo trasferunt. Qyarto, tota ID tIlts /ir~l~er p1cmona
pertinent, a fupens gubernari. Verum cur PIatO ?rxcipua,?
fperant.Quinto.fi corpus habeant, & na~ura IIlIS ;tccommo;
Y~b,IS arcem,V~{be, 10ui,& P:tlladi cQoCecrat? Intellige in dldatum, & diligentia pra:paratum, tUIlC 111 mentes noftras a
fuperis ita labullturinftinétus,vt à fidibus Iyra: in fides limiUlntS ~r~s omlUum fontes e:lill:ere: Ve(lam guidé efi'endi fonte[~HQu~m viuendi,Mineruam intelligendi. Atque in his olite~ _temperatas. Tunc prodigia, Comnia. v;tticinia,C)racllla
ventut·Mitto quàd Iamblicl)us Porphyriflsqlle narrant/ora.
mnibus aux/lium à fupcris obCecrandum. vbi vero platO ~5cula quxdam per aquam fieri Colira,qua:dam per aërem.quçm~ndat parcitÏonem domiciliorum agrorumqj in quinqul eS
mIlle & quadr:lginta , ofiendit eiufmodi numerum CO~l~
d,~m. verà r~r ignem:fonè qUIa à dimonibus, vel aqueis, veI
aerels ,~e 19n?is mittan~ur. Forcè etiam quoniam locis &
modiCsimas in Ce multasque deinceps dilhibutiones parellll
remp?nbus altJs atque aliis, per occultas cauCas contigerit
continere"Qu?d quidé in & Ceqllenti.bll~ p:lulatim ~perict~.r
mentl~m ~lUmanaru~ a Ife ét us ad Cuperiora conucrti • con,& vel medlocn anthmetrx POtcft elle perCpic;ullm. Notabl s
uerCq~que ~nde Forman. ProfeaQ no Il: ra: mentes in varia nivbi de communi ~iuium vita diilèrit prxceptllm de euang~
rnium diftrahuntur. Verulll li qU;lOdo Integra virtute Cua ad
lic~ ~ileéhone & charitate mirand~m.ltem patriam r.n~gls
cerwm opus vtalltur ,UCUt & ignis tota intentione natura:
qllam matrem elfe colendam,' Q!!odue patriam inqult lmcomburit, & ca:lum tota agit influxu. tullc l'lato non dubimort~ lem deam cfl'e , vel de dlllina teneni orbis anin'!a, vel
~at mirabiliora à nofiris mcnribus quàm ab igne vel cœlo,
~e numine patrix parrono, vel de cœlcil:i patda diétum putaA VDIAT
rumqi noll:rorum cura fatis fit diétum! crete ra trafigere annitarnl1r, donee tibi videaris [ufficienter
to!:um proœmiurn flb[oluillè. Denique pofi proœmium leges aggredieris. ATH. Cum de dijs deofque f~quentibl1s, & parcntjpus fiue viuentibus fi4
ue defunétis fatis per exordiu rn .d ixerimus, vt nunc
affinnam us:q uod refia~, vt tu iu b,ere videris, in lucern dl: edueendii.c L I.Prorfl1s quidem.A T H.P,o fi
illa vero .qua: ad anirno~ qua: ad corEora, qua: ad
bona pertinent, quo Jfudio eolenda fint eom,tnuniter differendo, ira determinare oportet, vt & dieentes & audientes difciplinam pro viribus con[equarnur. Ha:e ergo pofi iIla nobis reuera dicenda
audie,n daqi funt.c L 1 N.Reétè admodum loqueris.
;fi-
c:r
M
�al
.
V
l.
ia
D
t.
la
m
u
g
e
L
l,
e
De Legib. V
qu i no ni nc id it
un q; pau
..
,
iam "l iq u. ,q.uk
v D IA
\ T .'Js eh Jn.fs.lm ls qi gc m to ndl
&
539
" cl._
& qu un
.m
qu"" , in
'ix
" qu eibJ. /e qu on ia m no n f:a na t ut , /11·c
. lé
rq;
dJt,Ola/us mliè
H on o r am cm
r.
1tl. lC
.'
rllentllr , iprc !)crit .
u
m
vt
de
ta
.
e
on
nt
'
·a
qu
lo
r
,
r'l {çqui,& ex
'
us
io
m
c/
C
,.
'le b Jt . UJUlq; emm am '
d
mp/céèar,m
co
,b
lll
-1
fim
m
tu
to
au
Us .
eft! vt
poill/Ilt ad
,
lnq; mc/iora fieri
. P?fi dcos, Clllll
cl
~m
œ
.n
re
qu
u
lls
ar
nb
\u
l
w
l1?
pe
i pr of et to :~~Ï
Ol11n1
,
1Jllfslmuseft·OJ.!S
e rc du cc rc .H om in
1U
tim
,d
lS
op
_
ill
ef
àm
lm
qu
s
ax
m
liu
io ra
Fugicndli maJü a~
, __ 1fit
dl ln tu r. E t po tc nt
ls & ,ü ga cù lS ' dl ad
ui
til
di
ap
tim
o
;
ria
im
fa
um
an
bi
,
ni
nt
dl om
lliora vero
ve~è> [u a [u
m in an tu r, imbcci
~'
~?um c1igcndu.m q; qu od
qUld~m ac m el io ra do . Pr of eé to qu x do~inantllJ', ue{bgaclque per om ne .vitam nn ni te r adhxrcl1d~~
.
,
nt
um
iu
l/m
rti
r~
m
Tc
fc
r.
e
ll
no
l/s ho .rada.~adete~l~raq
TCrrtlco
tu tu s cft ho
no
ho
fta
nt
do
'
ln
{u
r
cl
pe
{c
i
m
Ilo
ilJ
,fe
o
llInt
Idcirc
is intcJJis,,,t
uiu
ili
Cj
clqu
m
s
'p on
ra
sq
r
pr x 11/1S qLJ~ {eru
tll
e6
na
os
udc
0" habCl1Ju ~ .
s
n
te
h
cu
an
d
Je
in
m
cm
do
or
011
ft
ln e on
r. cu n d"oq ;
1 d- le
. C 'fi
e op on e! ; qu i vcri
pr op te t m er ito po. - 11.
'
nucllJfc. 0 lderar
lcco
nOHrum co en u,b
d
d
u
ia
on
lm
ot
rp
an
l'c
co
fosfcq
r,
ttè
tu
di
u
un
iU
'
e
ter.a.ti: qu or
vt re ui te r
,
ul
b
ltc
ad
al
ue
o
ui
(J
em
d
r,
N
o
.
fin
On
b
s
eo
11
a
n? re
]0 co ha en um iu
sYideatur.
ihi ",jdctur. V rp m
m honorat,guamui
Jt or ed cc br an da n1
uu
s1
e robl~~
u'{
gl
au
im
um
l
an
o[
hi
è
ni
ét
rm
té
re
fo
ca~~
Malorü au
no n qu od
e,
r.
elf
no
us
ho
:
rp
ell
co
m
ü
nu
gn
di
11HIm)qLJam~
o_
D lu m u eo im bo
vcJ m ag nu m , vcl r.
itl lr pu ta t ve1 (erm
x,
ig
~o
s
ve
ui
(q
u.t
Ei
',a
Q
el~
.
11
um
·ft.
nr ra rij s m od is
e~ honorandul
veJ o~{cquijs an iatur, ncg; qu od co
~
de
bu
vl
ri
Id
ne
tls
mu
nl
1
m
ve
S
!
Ill
or ü omniü h.1bidenl bu s qu ib u( di
pc qu ç m ed iu m ill
cltorellllpfilm ex
m
cm
fi
,
',N
lli
um
to
ét
ex
fe
ile
'af
tio ra qu c cc niIll~m {uum po
ngè.m~dcratior,'l tu daces an im os
ho no ra re vi de tu r,m
lo
a
a
qu
,c
ut
an
ng
qu
ra
it,
m
dd
tu
re
t~fJore no n
tii l vnu{qui{:.
enJm InRatos,& au
ie.N~ lla tim àEu ed
fenda [u nt Altcra
lll hc ra /c s. Simil1
IlJmè tam~n i~f.lc nu co gn o. cén.9E. {c m at &
ra de ic ét os at qu ei
lte
A
t:
io
i!lln
om
ifè
dd
ad
re
po
te
us
en
nr
cl
qu e fiJffi
da nd o pcrxd io fl un ue & ce
mum 0 in at ur au
t.er pc cu ni ar u m pr im & pr iu ar im & in cillitati_
é
u~
il
os
N
~Ullma01Ul
.
E!e
en
Cqll1 1 ~rit ~.s
iciens au {c ha bc t. Excedens
,
re
ra
no
ho
. . n Ol}; 1 i q
n
nésque parie. Dcf
no
tio
11
di
yl
{e
i~
as
an
iri
it
ic
ag
c
im
in
hx
r Iibero_
bus ,
dl cl m us eUm qu i
o po m cos di itutem. N colo ig itu vt di ru
oc
{e
o
î1d
um
éfi
im
{e
ur
en
pl
m
vt
bat,.
rem
lXdcre, qu em ta
cu m ub nd is inclIlJ1
m ho no ra t,q ui
js
eu
ni
e
i/l
cu
e
pe
qu
ia
ne
at
d
gr
Se
m
ru
, ncq; ci ui ta
Imus ho no ra nd ii.
at. N cq; cnim ipfis nl at io ne
llq ; & Ill ax im or um
1 ao i'
qu
tll
in
or
e1
s.r
rim
lu
eo
,p
os
im
um
or
~it. ~i ~- t!~s condUClt.Scd cen{us !lIl1enum rulll ad gens,o_
CIllt~s. 1111 • Ccatoru (uip
{ed alios cau{am du
,
m
di
tl ld
{u
fe
o
)n
~u
/e
{c,e
ceilariarum nOn ill
~rate vldet~~r aQJOn
11
ns
{a
cu
ex
uus,tum re ru m ne
r
ac
llic no pe
'V
m
am
{e
N
l.
~
llm
ci
cu
lpL
us
la
{e
et
tim
;
ne
)
mus & op
ob üt . Neq
si
i[
11
ul
nt
t,c
~e
ef
de
ab
vi ti à
m
c,
en
iu
m
qu
~n
od at us
Ill llm ,lo ng e ta
/
toribus V.~I~lpta.rln[ on an s ac co m m
ila
co
gi
a
le
nJ
q;
{cd
om
m
d,
ad
de
au
n
bu
bIS
np
cr go
e01~
pr a: te r l'a tio né
u honorat:del)Clt
ta m rcddit. Libcris
{u
tu
u
s
m
~u
au
ni
rJ
,a
us
lo
et
am
do
lg
1~
du
qucrc. PI
eq; e/rla.
~llS qu is in
tum opo~tct r~111l m caftJgando id
tc nt ia repleat. N
I!
ni
~l
pœ
ns
&
do
is
al
pu
m
Ip {u m ,c um
d.1tos, mer usdcntlam llIucnu
do labores legeJa.u
te m verbls JmpU
eat~jgatione, qu am
tu nc ho nO ra t,q lla os no n fil{clpJt,fed cedlt :Itq;
~tur~s. Sed ?o n ea lo d adole~ccntcm
tr
pe
nd
jm
re
s
fe
s
~o
re
lo
:
do
dc
qu e ae
anÎlmi ruii"
t, dlceotes ql
enim agens omn~a,
1Uuembu~ lncut~un
.SapJens ira I
n.l
b?
m
~u
fll cc um bi t. H zc
Im
v~rccundu~ .elfe
[l
ta
~s
vi
mb
nc
om
ha
ln
o
at
nd
te
la
op or
r po tiu s, vt finr
lde co ra t. Sed nec ql
em on bu.s pr çc lp le
N am Jmlll~ eXlft
r,r
t.
to
ra
/a
pe
tu
um
vi
eg
ia
cJ
et
qu
opere caueane
ce nf et ,im o tu ne
recllnd~, ac {llmm
a elfe, protlllUS ~f
ve
al
s
m
s
bu
ro
On
fe
~J
in
~u
ud
ra
co
~diat agentes
Olanti om ni a ap
m aet}; rcd~rgues,
s au t vldeat, au t al nes m in us
(u
eo
ip
um
~s
~n
ce
Iu
do
~l
,
lit
Js
fil
ql1
ne
fe nt itu r,n eq ; re
en te s. N am vb l (c
ud dcos l~fcros
.
rp e al tq lu d, ve /lo qu
Jl~ con~ra qu~ ap
tu
fl
Yt
t,
ea
:e
nes implldentifsi_
cr
n~
xt
ig
i
Pr
af
t.
qu
maxIma fin
necelfe eft ib i iUlIe um & {eniorum
s
,
bl
nt
no
fu
ci
ru
di
no
pu
bo
u
fli nt om m
enim & ill ni or
ni ç, ~nimâ vere
vt qua:
i co rp or is an tc po
mos ei le , pra:ftans
ra
ne
ve
a
m
um increpatio,fed
su i ~irtuti fo rm
am
or
us
rb
rp
vc
co
on
pe
t,n
em
ef
na
t.
nendo,eadem ip{e in
?t.Ni- ~l(cipli
em tu s ; ; dedecora
}
qu is diceret & l11o
certè. vehemétere~r
o
do
qu
a.n
p
n
e.
!.I
cr
tu
xt er ca co lIl
ra
it.
t.
i ius ar
ra~lIllIs cf
atur. ~i{quis pr
~e
ve
de
vi
~s
e
lb
er
ll
f.K
l~
ta
cœ
vl
s
tib us geom n!
hi! cnim terr~nll re~u r fentlt,qu.lm m lr ab !le m re~
am {ub ei{de~ pe na
rf
~e
il
~n
&
m
ne
te
deos mcgnatlO
E t qu i de am m o aIt
norat & co!Jt, ho s
us qll1 pecllma
r{
h~
ru
ne
ec
JO
~
n.
..
t
lI
r~
~~
n?
cO
ig
ebit.Ami_
n.e~ls
ne gl ig at , pr or [u s
m procreandlS 11ab
on do /e r,m un ebe
It
e,n
lfi
ln
1l
os
lI1
m
s
op
dc
fsl
pr
o
PO
ru
con[uetlldine
in iu fie cu pi t,a ut
c longlfsl111e ab {o~aliu~ in yi tx
ho
&
ab
ue
ed
oq
t,(
na
qu
or
m
ex
ru
co
qu i ~1lu~ in
o
ri bl ls animii [uu
nnam c~{eq,uetur, bJ t qu am
hru_mque in an im
le
lc
llo
pu
ne
le
be
bi
.
ra
am
ne
m
ve
{um
eft.Q,!!od cn im
fiantJOraque pu ta
~uod {uper te~
(eqUJa maJOra pra:
prodit,cu~ t? tu
ob
ro
{e
au
o
n
a qu a jpfi exi_
pr
fJ
uo
en
ar
rn
cf t;p
os bene?~ia m in or
, vu tu tJ co
~lI
ru
au
in
t
ef
ro
a
ve
rr
ila
te
b
i,f
li
ill
Clues Opt.i~è
u6 du e
ra
at,lm Ica, qu !c un
erga.cJlllt.atem a~
m
&
.
um
~
qu
vt
At
q;
ni
t.
pl cl s,
De
bl
.
ma
~l
le, 0ei
lX qu x l~ O /y m
t
_d ig ne no l??~it
o~
ta
éè
pu
vl
q;
n~
la
~m
fiC
~~
J
co rn - Of Ia erga
sTa~or tu rp ia
dl~ {~ geree, qU
e~ qua:
cls CertamlOlbus
pa
IJ(
qt
qu~ illa qu x legi
am
{e
qu
IS
b~
lh
r1
be
VJ
m
o
js le- pamam.
alt)sque ta
nf ug lt,nec pr
po nc t, qua.m pa tri ite
an
'. Olm llu di o no {t Jt ui t, no n vi de t ln hlS ommDus,
m
ia
or
g/
m
1a
paratur,~l
r:atque 10 hoc m in
bo na & pu1chra
mu.m {~um
trando nancl{CltU
lJf
llini~~mu. a.~i
JJ
di
m
s
dè
pr xl la re
fœ
bu
gi
r,&
a
ite
vItJone m
qu àm tu rp
s pe r [Otam vitam
tla
bu
ftl
ni
lU
om
u
nd
ris
cu
-E
ee
[e
cx
enim
lle rio
{anéti(sima eifè fœ rga pe. raaf fic ia t.M ax im a
, an im ad ue rti t.
inos vero
gr
ca
re
di
o
pe
rb
d
ve
.
r.A
o
tu
vn
o'
bl
vt
co na .r
F rm e cm m omOJa pe re gr in grillos
.
le ag en di ne m o
m in ib usr.fimilis
ho
_;
d
is
t.
al
te
m
gl
is
co
;
qu
llq
vt
lIXËE.
era qU
.
M ax im a 'vero cft '
nos~
:OS & Je:m,?n
Vl
~
&
.er
.os
ra
on
.b
nt
s
co
ili
.&
; fim
um
ra: lu nt . N am
df ic ia tll r,f aé tll sq
, IlllproblS au t _r
at
u.r, v [On co cu
ng
u~
l~
tt
fC
ml
2~
els
C.
ab
:S
U'
m
c1
_te r
ip t,m al O re m
nes fugiat:(cq; iP.cu
pl eé èa tu r.E um
ls c~llatisQj ci
am
c
C
l
O
m
dl
~
tu
:
g
llc
~
n(
E
co
m
i{ericor..!..l!
adhœreat, & eo ru
honuz:c~ meretllr m rendu
efi eadé pa ti & aud
ffe
~p
ce
&
ne
os
it,
dc
cu
i{
ud
m
ap
~
ve ro qu i {e his im
ctfcl po te ft, is ad fc
confileuerun.t.
~are qu~ magls vl ut é m ax im è hofpitaHs
e & lo qu i inte~ (e
:
er
a~
ag
dl
s
le
ta
~a
u~
llt
,q
u.l
re
ge
n e.ft.!
r. po te lla
iufil10di iu lli tla no
;\tIXl]1U d t pa r,t tlo
cuiu{cltlc
A c pa fs io qu id é hu cft, V1tio ve~o pafslO In tu fil iii
ef
op
~nim & iu fii i,h
q
f
�540
Liber trigefimusquartuse,
Cuiu[qlle d:lmon ac ctells,ho[pitalem [ecuti Iouem.
!r~a Cl1p- Diligéti igitur c<llltione cogitandii clliq;, cui nonplIc.es.
nihildt confilij, vt innocens ab iniuriain peregrL
. no S' fempcr viuat. Sed6mnillm tam in peregrinos
quàm in ciÙes peccatorum maximum eU, qu6d in,
î upphces dt commtflum. Deus coim pcr que fup... 'P Iex fœdus eft con[ccutus, diligentifsimus dus efi
cllfios. QE.are nullus in fllpplices [celeratus impunis abibit.Haéèenus officiacuiu[qi in parentes, [eip[Ul'll,[ua,patriam, amicos,cognatos, peregrinos,
atq; colonos penè omniaexporuimus. ~alis vero
qui[qi quo ad fcipfum e{[edebeat,qui optime viuerc velit,nunc iam cxponamus, vt non lex,fed laus&
vituperatio fing ulos docés,refrenet magnis,&obtemperantiores ferendis legibus faciat . Atque.ha:c
nobis-deinceps dicenda[unt. Veritas profeéèo tum
1
dijs,tumhominibusduxoml~1Umen bonor~
tfolsqui Febx beltusqüé ut urus eft~tim~binitio
artlceps elle debet vtin veritate pIudmu tem us
vltamagat. 1 l1shiccertèe:1O usauté uili 6....
te
n l r:qUl vero non ponte, amens. ~orum
neutrum optabilc eft. Nam & infidus & amens ab
amicitia <idmodum alienus: le proeedente tempore cognitus in tantam in odiof.1 feneéèa ·vitreqi termino [olitudinem incidit, vt feu viuant fiue decelfe
't'int ami ci le filij,penè fimiliter orbam vitam mire
re agat. HO!1orandl1s eertè efi qui nihilinil1riatur.
Qui vero nec alios idfac,.::e patitur ~~plici honore,jmoetiam ma is efi lonorandus. Ille enim vni,
JC
~ ominibus pr~or eft 2 ~~mJ:rinci;
plbus c"terorum inmriam nunciet.QEi autemvna
etiam eum magifiratibus iniuria quoad potefi vlci[citllr, is magnlls perfeétusq; in ciuitate vir prreconio przdicetur.Nam virtute cunéèis excellet.Ea
dem quoquetemperantire & prudentire la us efi. Et
qui alijs bonis abundat,quç in alios quoque transfl1ndi po{funt,fi ca:terOs participes efficit, taquam
vir fummns efi honorandl1s.
ui autem id facere
vellet9.uidem,(ed non potefi, fecundo oco a end'us ellInUldum ver6 qui [ponte 111 1 oni amlCIr tire eauh'\, cltteris conferat, vItllperaredebemus,nec
r. 'd eat, rem lplam
. r.
·
propter ·h omtnem
qll1. ma le pOISl
vituperare,fed eam pro viribus adipifci.Certet pra:
terea apud nos quifque de virtute ab[que inuidia.
~i enîm fic agit,cillitatem (uam amplificat, CUm
ipfe quidem conte~dat, & alios. calumnijs non de-.
..1
' d!En cretens dero an d0 purat
.' ) tineat. ~~~~_ero
/
pra:fiare, & ipie minusrc e a veram t
Vif u- tem & concertatarc'STrlIÜfia vltuperatlone tardio( res :fhclt. 't1ëOque veheinens acquirenda: vlrtt:i'ti;
1 fil1diii è ciuitate toHens, iph'\m pro virili. parte glo/
ri:e amplitudine priuat. Oportet prxterea vnunql1emql1e animo[l1m efiè,ac. ~a~ime mitem. Nam
.aliorum iniurias qux vel d1ffLClle, vel nullo modo
Canari polfunt,non P~fIi.lll~us aliter e.ffugere,ql~:\m
pugna, defen{ione, vla:ona, & nullms peccatl remi{sione, quod abfq; animoGtate facere nem? poteft, In i js auté iniurijs qu~ tales fun~ v~ f.1nan ~o[fint,nolfc in primis oportet,nuHum !nlUfi~lm,{pote iniufium elfe. N emO cnim vnqua ~axlmorum
malorü aliquid alicubi vellet habere. mu)toqi minus in his qux fibi pra:fianti[sima [unt. Efi autem
animus vt diximus reuera in omnjbqs omnili prrefranti{simus. ~apropter in eo cum ma;xiQle fit ho
norandl1s,nemo fponte fummum accipiet malum,
volctq; per tati vitam id pofsidere. Porro miferabilis oml1ino efi iniuftus omnis, & qui mali <luic.
1
quam habet.Mi[ereri alltem ctecet eorum qui [an.a~
biles funt,& cohibere iram, ne aduerfus cos muhchri iracundire feruore animus efferatur duriusqu e
.inGfiat.~ J.lltem ita [unt fIagitiofi vt incurabjJ~s
fint,cis ira vehementius immittenda.Propterea dlximus aoimofum, id cfi, generof.'t iracundix nO Il
.cxpertem,ac fimul mitem, bonum viru femper elfe
dcbere.Omnium vero maximum quiddam maJ~m
in multorum hominum animis efi inuatum.CUlllS
quidcm,cum facile fibi ignofcant, remediu nulll~~
excogitant. Efi autë·hoc quod dicere fo.len.t, qUO _
natura Gbi quifq; amicus efi,reéèéqi Cfi,ltald [eJla
berc. Scd reuera nimius in fc ipfllm amor omn1U~
p eccai:orum omnibus fem cr cfi cali [.1. ObcœcatU~
Ulppe CHca animas m qUl am.1t. uapropter qUl
e ip[um magis quàm veritatem,honorand~lm,pU~
tat,quldiufium, bonum, pulchrû fit male lUdIC~t.
Decet{.'mè eum qui ma nus vir futurus eft,ne i
1
_ lplUm,nequc lia 1 igere, e JU a emper, ~ucà
lp[um,teuabali6qtlouisgerantu~:ExhOclp~d~~ ')
TtCfO acc1dIt omnibus, vt 19norantlam [ua~,e e,
pientiam opinétllr .hine fit, vt quamuis Illhll vt )ra
dicu [ciamus,fcire tamen omnla arbitre mur. ~lIm
vero nec alijs pcrmittamus facultatem agendl qut
ipG facere ignora~1t~s,f~cient~~ ipfi errare c~omP:re ~
hmur. uamobn: l11mlllm fUl Ipfius amore (u
)
qui[qi de et, m e lOres le equI, nn 0 rU ore v~
recundia: impedi tus. Sunt & alia nonnull a, qUit 1
minora his funt, & frepe dicuntur. Sed eum nIb! 0
minus vtilia fint,ea quoque dicenda.N am ~0~i1~~
moratione opus efi. Semp er enhn quafi allqUld .
fIuat, contd aliquid oportet influere. R ccordatl~
vero efi,prudentire dencientis infIllXus.~
C
rifu nimio,& lac,rymis abfii.nendllm, omnibusqU
cft ab omnibus prxcipiendum vt lxtiti:l11Îmla tri:
t
fritiaq; comprelfa honefio in habitu fe contine:tll •
fiue in felicitate quenquam dxmon euiu[qi ~~at;
feu per fortl1nç caCus tanql1am ad ardua difbclhaq
tendentibus operationibl1s quibufdam da:~1~~es
auerh1ntes in[urgant.S erare fem er boni vlfl
c.,
bent, munera Ua! tali us viris are eus 0 et, 1 l ~
T
non e mura. A c lqUl' graues a ores 111Cl erin ,
"'-deum leniores eas faéèurum, & pra:[entia in ~eliUS
commutaturum: bona vero cotd omnia vna cu;
bona fortuna fibi affore. Hac [pe finguli viuant
[emper tam ioco quàm ferio,& fe & ceterOSad re~
Q' 'ac
quentem horum commemoratJOnem •fedu I,0"""
. •
curatè adhortentur. Sed iam qllre facere vnu['lUlq,
debeat,& qualis elfe, quo ad diuina fpeéèat O~lcla,
di~um efi' r:umana vero nondum explana~lml~~
D1cenda au te funt.Hominibus enim,non dl)S pr
cipimus. Sunt porro natura maxime humana, v~
luptates,dolores cupiditatesque. Ex quibus n ecc .
fe efi m,ortale omne animal quafi pender~,&: ma:<Z
ma qUldem cum fiudio . Laud:ll1da certe honelb
î
te: /
di
6
A
fima vitaefi,non folum quia glorire habitum [~perat, verumetiam qUlafiquis velit guftare, nec Jn~~
fiatim;\ iUllentute fugere, eo quoq; fupcrat, quO _
omnes expetimus, vt per totâ vitam lœtemu~ ma
gis quàm doleamus. Q..!!od vero erit ita,{j qUIS reéèe gufil!t,facile valdéq; patehit. ~o ;lutem pa~O
J,b'
.reéèè id fiat,ratione iam confiderandu cft, ( Gue l~~ /t [a 0'"
nobis [ecudii natura infit, fiue aliter prçter naturil .. (u llt
Vitam itaq; ad vitam iucundioré & moleil:iorer '0,
ita conferre oportet.) Voillptaté adeiIè nO bis VO tl
nms.DolorE vero nec e!igimus,neq; volumus. Medium autt": fiatii pro voluptate nequaqlü volllmU~,
dolo rJS
�Iat.diaI.V.
De legib.Vetiael1n,lmiegu,bl,m
i ez reuera con{cribenda:
541
~unt. Q!!emadmodllm
em
lor
ilibus oin o rra
mus. Do
unq; tex un tur ,no ex fim
a:c
doloris Um en Ioco accipi
qu
r
ltu
pta
D
19
olu
(V
.
us
lum
genus robu~
luptate vo
cu m vo
eq; ,r cx un tur , {cd lb mi ni 6c ili us ccmm
.
fta
C eeft no rem. mai ore
Pa
m,a
)
m.
~
ua
aq
qu
ne
r..:co.
dolore
mx mo!Jius vt
tcm mI no re cu m maJOre
{bus atq; firmlUs cft , tra
ret nos nolle,
be
ha
m
ru
ho
q;
iratus gefillri in ciu ita tc
un
gif
vtr
ma
i
ri au tem mo do
t:ita homines qu
ada
,m
ine
s qu i
tud
lti
mu
nia
c om
cerni [emper op orr ct, co
po [fu mu s declarare. Hœ
a
~unt,e.od~m mo do dif
ntr
deco
;
fui
mq
tum
oru
en
e,h
rim
tat
pc
qu ali
facultate cx
am
ad
qu
Jon
leU
gn itu din c.i nte nfi on e,œ
JO
dif
&
ter
cies. Al a
fingulorii v'oluntatemq;,
ro [u nt in republica [pe
ve
uz
.D
~t
lJ js ad eIe.ét.i on cm
ru
[e
de
fic
o
fad
tio .A nte vero
Cu m hœc neee[
m,altera legum co nft itu
tuu
tra
fer un t,& no n differunt.
glf
ma
l
mu
;
aq
vtr
pafior atq; bu
am , in qu a cum
itaco&itandum efi.Cum
nia
om
habeat,eam qu ide m vit
c
hx
eeex
en
tam
es
iqu e huifmodi,
voluptat
qllorumq; cu rat or , cx ter antca cu ran t
s,e
ta,magnc'l,inten[aq; hu nt,
lcu
bu
luvo
a,
ari
ntr
co
perint, no n
tem in qu a
clu nt, vo lum us .E am au
greges & arm en ta fu[ce
aq; parua, revtr
et
)je
a
qu
:m plI rga tio né adhib eiit:
nrc
,in
nie
[us
ue
rur
mus. A tq; eam
qu àm fingulis eo
(ed
:
us
lum
no
nt,
era
~,gcnerofisq; ab ign a.
en [up
rro f.tnis ~b a:grot~ntibu alios mi tte nt, altera
miffa [u nt, molefta ram
P?
lia
ua
zq
tem
au
Si
s.
gls
lurnu
ms [egregatls,altera JO gre s aliter frufira [e t.lm
cam in qu a co ntr ari a, vo
cogitandu~. ~ olu nte
us
im
dix
vt
a
vit
li
ua
vero cu rab un t,n on igno~a
funt,de a:q
mus,
IgJ
dJl
s
no
tur_os.N cmpe
od
qu
t
lln
qll.\~ p~o anl~a la~ora
re
rpo
co
o
mu s en im qua: iIlo exced
pr
r~
era
co rru pit , vt nifi
ari o [up era nt. Confid
& educatJoms prauJtas na
ra:
tU
n3
& no lum us qu z co ntr
c.o
his
in
ror um q; mo ru m ae
nes vita: noftra:
fegreget f.1norum int eg
is
qu
Oportet qu em ad mo dii om
5Jlls.
lIm
tag ion e interim5r.
quas na tur a ve
rum gcnus,in fingulis eo
rpo
co
nexœ na tur ali ter funt, &
n
ora
ign
aIibus mi no rcu ra &
c ~elI~ no~ ~ici~~IS,
d deca:teris quidem anim tio facienda. D : ho
Se
~uid au tem pra:ter ha:
!.œ
O!
us.
Jm
dle
mé
; VJtaru J~
exempli eau[a[olum eo rum
tla m qu ad am im pe rit iaq t in qUlbus no[fe op or diu m legislator ha be .
llu
fun
um
a:
vit
xim
ot
ma
qu
ro
ve
us
mb
mi
na m igi tur &
r om nia , vt finglllis co n.
v?lendu~~ quo~ [p~ .nte
bit ,ac diligenter rim ab itu
tet qu od no len du m, qu od q; c~gm~JS legc fibl) pli
ne, tum de
his
re qu ea t,r um de lufiratio
ibe
fcr
ea
tan
[cn
. fie ri, qu od co td [oleat:
ul
fi~
tur ciuitatis lu
od fibJ am.Jeum fit
nib us aéèionibus. Sic igi
om
is
ter
cœ
pr~fcribere: atq; inde qu
ge:
e1~
t, & aHx 1e uio '
um pu1cher~J~um9;
[e ha bé t.M ulta: enim [un
es
on
ati
fir
e
& iuc un du m &. op tim
T
lau
vll
me
annus fimullcgi q;
Heet beatlfsl
~re.s ~1~x.Ae fiquis tyr
aui
re, vt qu is qu oa d ho mi ni
,gr
res
aItem
d;n
e ~ica~us, pru
tim is lul lra tio nib us vti
pe rat am vJtam vnam elf delllq; quarra.E~ qu aJator ~t,dl~Cl!Jbus & op ab[que tyr ini de ,qu i le
na
or i,
ter am ,te rti am forrem,fa
potcm.LegJS aut~m lat
amus,lmpr.u
uu
ft:
r
~o
at
qu
am fundabir,f.1tis cn e faas
lic
ari
ub
ntr
rcp
tu or his ali.ls co
ge~ nouas arque
f
~
em.
an~
r?t
a:g
am ad hib uc rir .N :i ex a.
pe rat a,
au ,fi pu rg ati on é mitifsim ad mo du medicina qu z
de nte m, ign au am ,in tem te no ue nt, mltem JO 0em
reé
'
thf sIm a pu rif ica tio , qu
qu is vit'am temperatadl . t: qua:q';d0l ores qUJe))etita
olo ris plena eft ,&
hib
ce
rem
cor~onbus ad etu r,d
moderôltam dJ
~
io
hd
va
s
ore
,a~
~tatallc i mOlbus &
err ,m on e peccantcm
ilfas,molles cu piditates
v~t~one JUfta po:nam inf
m
cu
oJO
I~perata~· tos , voluptates rem
ro
ve
qu i maxima peccata
lnt em pe rat .tm
tIlo da~nans.~os enim
ex
t
Olu
mi nim e furio[os ha be at.
ve
~
~
ibu
fin t,q uo nia m ciu ita ti ma
bUS,v~he~ent
pa tra run t,f i JO[anabJles
ro
mn ibu s acrem,quœ dolori pJdltau bus ard et~ bu s
ve
r
tJO
Mi
et.
[oI
om nin o
,cu
xim è vocant,remouere
be me nti b usvolu pta tib us in mo du m am on bu s
m
bis eft. Q!!! enim ob ino
ru
no
mi
di
is
mo
an
iuf
hu
o
ati
rg
pu
furiofisq; &. inf
vo
[c oiferüt
vit aq uid em temperata
qu~runt,hisq; fpo nte
ces
du
èus
vié
m
ag ite tur .S ed fu pe dt in
pia
em
egent,hos
[u~erantur. In vita int
ate aduerfus eos qUI no n
eft
eg
ex
ri
utu
[ee
luptates dolores autem
.
r,
ne
a do lor ibu s lu era ntu
~iuitatem labefaétet, ho
pe rat a c~ntrà voluptates
tan qu am ~orbu~,qui
le
lit
n;
,u~
om
zc
w.
.H
en
qu
dit
~e
pe
ex
q;
ne
lIle,at
fto colon~::e no ml ne bemg
m ag m tu ine,m.E tlt u {ecundu natu~am VJta J~us
im ,
ammodo l pr in dp io , vt dix
~d
qu
n
to
la
V i necellanoaTtera nofiibis
VJI~
de
gU
cun
JU
in
~d.am pr z
'
altera tri pr, &, vo' lentem
obIS au tem difficiliora 9u
'or fit
a.N
~nd
.cl
at.
f.1
Itt
rm
,
dJ
pe
n
n
U
no .n.. I l d'
e
que delcéèü
VlUere Il.
unt.~ am.1!eq; co lon ia ne cogirare 0r.ponte inremperanterq; .n.
er
en
eu
tJa
J[e~
en
.Le
rel,.
,
ll
lIere,
ad prœfens ex
1cdiI,..LUm~ eu
co nf iat en im fi qu od nUJ
ah qu em purgandJ gratJa
ter
ne m prœ
om
u
rat
pe
fon tib us tor ren t,b us q;
em
int
ltis
fit
~
mu
è
efi
ex
l"ran tla ,
uo' d nec
t,f ed quafi
rte
. n.
po
no
obferua_
Jg
r
pe
,q
ve
um
ipp e
.
oIIInis La ~L
ea[dem confIuat ,necelfe
tr:e talem • tîu
as
un
.
lac
~
ad
ua
fc
aq
l
eU
r
exhaurien
• en ten ua m
lIlan
vtran'l; O,~n1S hu ma na tu
; confIuit hu mo r,p art im
vel
diq
m,
vn
tia
i
en
'lu
tin
vt
on
re,
inc
vel
ue diu erxflpe~t~tba
ue ,pa rti m de riu an do atq
viuit. 51mtImr de ün a &
oq
ix
nd
rât
de
pe
un
eff
tem
rs
do
pe
ex
ba
, vt vide
rantiç e& dolorc'ç &
ndifsimus fit .la bo r autem
mu
àm
a eft co git an du m : qu od
qu
do
ten
11It. gr ota nte vit
e
tio ne ciuili.
in fanitate voluptatcs ~xc
ulum eft in om ni co nfi itu
ric
pe
r,&
tu
vo lup tat es habeant,fed
lutas
s agitur,per_
ro no n re nunc,fed verbi
e dolores. N oftra vero vo r.
ve
on
ati
am
rot
ni
a:g
~o
m
nt
da
~
\'ir
fupere,
~od
e vt defideramus
d'
nere vita:, no n eft ,vt do lor
n~bisfit deleétus,fit.qu
ge
o
iam
n
nd
us
ge
'
'lt
u1
fca
d
·
i.
del
I~:e r
ln e
los qUI hanc ciu ita té adire
m vitam ll~cun JOrem
oltQ
faéta purgatJO.N am ma
s
Vb i au tem fup era tur ,ea itur int ep era to, pru
de
,
is lon go tem pore
.
.
T emperatus 19
atu ri contendenr,cum {at
us.
rn
.
be
gu
·
,
ora
m
mm
d lcaUl
one accedere pr o; paucJOra,
'inauerimus,omni per[uafi
d -te fortls ign au o, vtraq 'b uS,a1ter dl
am
ex
,
on
0
, bet & alter voIuptatJ
o viribus beneuolos
Im pr u e ha
d
im us , pr ob os au tem pr
eb
~
hib
m,
ete
am
us. 5e d neque IJtere
ran or aq " t,lta vt fortis ign au u, pr u ens
pit ios qu efa cié tes alliciem
pro
bu s fupera
ate
up~
v?l
{cum aé tum fit. O!!.ippe
us a:grotantem
de be t,q uà m feliciter no~i
tem erans etulanté,fan dlg an tur , qua: Vlta vJrtu
aru m co lon iam felicem
d'
ft"
f, m [u mm ire .
ft
r. p t. Vtq,
qu em ad mo du m He rac hd ide nd oru m ~grorum
~or
u
lUe
e
ere
lup
rtlceps e ,ca
us, qu on iam diu
lis co rp or e au t an im o pa
~t~ fuilfe dÏXJm que tabu~arum gr Ju em & periculo
chr
~uI
a
ere
œt
.pr
js:
ali
:
,&
innouandar~m
im pr ob ita tis participe
I
rem ve& g~or la pr~fta~.Jta v~ qU
m effugJt, qu am qu ide m
ia
One
tét
?tl
ro
~eie,
con
tud
éh
[am
,re
ne
cli
prœmittere
co tra no Jn O1bus VJll~.
leges ferre co aé ta, neque
S
1t~
cJU
um
ter
in ea co ftJ tut us eft,felicius
mo do ,it a
é accipiat . p~ft exor~1U,
o,n eq ue mouere qu od am
nm
om
i
tef
po
Verü exordiü legé iam fin
ferme
Z
leges demceps ra pu
legé {equi ne cd [e eft .lm ov ero
~
:?.
•
1 •
,
�Liber trigefimusqu·artus.'
54 2
ferme ~(nobis ;lccidilfe videtu r.Solùm .ergo,v tita
di.cam ,refbt votum) paruaq ue mutati o çauta, parum longo in tempor e tranlin utaribu s. Eft autem
'h::ec, vt in bis mutati ollibus f.1ciendis vnà eum debi
toribu s multis, ml1ltos quoqu e agros ciuas pofsideant, vclintq ; human itcr cum egcnis 'comun icare
partim mitten do,par tim acaipicll.do,colenres .me.
diocritatem,exdl:imante~q; panper tatem no in diniintlti one pcçuni arum,f ed in acquir édi infatia bili cupidi tate confift erc. Hoc cnim ciuitat i maximu m cft Cllmi s initiu rp,fupe r quo quafi ftabili fun
damell to,xdif icare poftea quiçqu id ciuitat i deco
rum & huic confiit utioni congru u fit,facilè qui{q;
poterit .$ed fi fundam entü hoc debile ruinof umq;
fucrit,p ulla ciuilis opera pr.o[pj:re deinde [ucced et,
quam nos quidcm (vtdici mus)fu gimus aut il minus fugimu s,tii verbisq uo paao fugiend u fit ofiédet~~i~Ïlc~f11U~ nulli e{fe alia~l1 a~~~ati aut an~u~~
fug1edl VIl, pdl vl:.colamus lufima ) neq; acqulfc dl
cupidi tatem [equam ur, AtSl.; ,bociam ~obis quali
quodd a ciuitati s [l1ftentaculii & prxiidi u tit fund;t
tum.Cé fus enim quos fibi ciues paraue rint, careit
Auod'a mmod o cri mine opone t, vcl vlteriu S' in :lC(luirendD progre di vItro defiLb nt,quib us Ïlluiccm
vetera crimin a ha.bent ur, q)l.iq; vel p~lUlu~ mentis
compo tes Gnt.Ill! aUtem qUlbus deus dedit quemadmoo um. & nobis noux ciuitati s conftit utlOne m
in qua nullx i~imicit~1! [u.nt,fi pro~tel: 1.1~bit:ltio_
n~m agroru m9.; dlftnbu tlonem 1~lmIClt1arllm fi~
bl clu[asd edenflt ,nOl1 human x cUlU[dam, fed pef-.
fimx ignora ntil: crimin e·notab untur. Q.!!ls erit i"
giUll' rcétx diftrih mionis modus , P~imu quidem ,
~~ :l~:~~~ quantu m dIe oporte at numer um? eonftit ucndU ?l
Je ~umero cenfco. Defnda alfeuer andum , per quot quales q;
l'mium ,
partes dHhib utio i\t éiuibus faCien da:poft remo agros hapitat ioncsq ; ipfas xquali ter quàm maxim è
diuiùend1ll11. ~nta autem multitu do [utficie ns
fit, non alit'er reae dicitur 'ql1àm agroru m vicinarumq; cillitat llm collati one. Ager quidem tantus
tît, vt tot modera tis homin ibus [ufficia t, neq; maiori opus. Tot vero effe debcnt , vt iniurian t(ls viciDOS pofsint depelle re,& ij[dem iniuria m patien tibl!3 auxilia ri. His infpett is, & agrum & vicinos &
re & verbis dennie mus.N uc vero exépli defcrip tio
De llumero nisq; paufa, vt r~s ipf.1 perfici arur, ad ferenda m lea.pro ad~u. gem fermo dcfcendat.~jnquies mille & quadra
l'lma dlllfl- .
blltiones, ~ gmta ~~lt 0 b comm o'cI'Itatem l1~lmen'1"
1l1lUS agnco
cft. guiqllics Lx, (luI'O pro fimbus depllgnent.Agcr .tu~em &
ha
mlll~ & qua bitati ones fimilite r in partes eafdcm dlfinb uantur
~ragtnt~: vt vir & portio difirib utione conuen iant.Et in pri
mis duas in partes ~OtillS numer i partiti o fiat,dci nde in cres, licct & in quatuo r, & in quinq; , & v[q,
ad dccem deince ps.Opo rtet cer:tè omnem legisla to
rem titum Je numcri s intclUg ere, vtqu.is qualisq ;
pumeru s finguli s ciuitati buS' commo dl{s[m us ~t,
n6 ignore t.l)lcam us autem eum. flum~rum aptl~rem e{fe, qui pluri mas & pra:fe~'tIm deln~e?S ordl~
ne difpoil tas in [e.i pfo dlfiributlOl1eS reClplt. N eq;
cnim omnis numeru s omnes in omnia [e~honcsha
bet. Scd ql1inqllics millium & quadra giptanu m.erus,& ad bellum , & ad pacem, ad couenc a omllla ,
{ocicta tcs, tributa , di{trib utionei ~ nO/1 in pl~lfes
quàm vna de {exagin ta p::mes incidi puteft. A b vua
autem ad decem v{q; contIn uas. V crum per otium
~lC;C HIis folidc percipi éda,qu ibus icge res ifia ~om~
milE fit. Atq; ha:c non aliter quàtp. ira fe habet.D I
cen,da h~dunt h~~us rei grati~ illi qui ciuitatc lll
~
•
•
1
•
,
conàit .Nemp e fiue ab initio nOl1:ln1 funder,{C(I ve
tere di{si p:ltamq ; reftitl1:1t,drca deos & ücra q u~cLInq; linguli sin c:iuitate cOflfiitui decct, & à q(llbufcuq~ dijs vel dxmon ibus nomina ri,nem o mCI1;
tis composinnouareil1a:conabitur,fiueexDel~hJç
am dodone aut Hamm onc accepta [unt, "el pn[c~
quadam fama'p ervifi6 nes in{pira tionéfq ue deoru
funt a{fcrta :quibus approb atis vetcrcs f.icra f?Jennitatib us mixta conftit uerint, fiue ab jn'digelll
ta,fillc Tyrrhc na dicantu r, flue Œypria , fiuctVn~c;
cunq ue 1,'olueris: & his fermbn i.bus famam :rad~ta
fimula craque G0nfecrarint: aras quoqu c & templ.l
[acrofq ue horum finguli s lucos ftawcrÏ nf. In l1ls
omnib us nec min-imum guid legull1 coditO r innOuabit,f ed deum partibu s fingulisv~l dremo~el~ vcl
hcroëm aliqucm tribuet . Et in agroru m .d lfinbutione primis lucos agr6fq ue eximio s & con[enta.nea. om~~ dedica~it, vt fingula ru parti~ c~t~lS fi~
tlttlS faetl tem ponb\l s,& faculta tem fUl f:tCIlltls a
quoslib et v[us exhibe ant, & {acrifican~o. alter ~\l...
terum benign e-accip iiit:vnd e & d9'meftl~1 ~a~t tnuicem, (éque cognofcant.Q~!.o quidcm 1111111 CIUJt;t .
t~ f11el~lls,'luàmviddicet vt ciues inuicem,f~~ue c~
gnofca nt:Vbi enÎm non lux inter cines eâ 11~ eo.rLl
t110ribl1s,fed teneb~x, ihi nec honore s pro ~lgnà~èx
te,nequ e magift mtus reae dabun tur, neq; lUS ' .
cui que tribui poterit . N ihil eft autem, fi vnu~ v.nl
confera s, in quo maius ftudiun ; in omnib us Cl~l(;
tibus ponere <:JUi[q; debeat ,qua in h,oe, ,:t nec Ipnl
adulter inus e{fevnql1am cuiqua m vldcatur,fed fi
plex femper ae vcrus: nec alius ipfum taUs fraud~. •
Veru iaétus qui modo fequitu r in ipf.'llcg~lm po 1- •
ti~~,ficl~t in tdlèris~ vt frouerbi.um.habe.r,l.f.1c~:
t:u iIlfohtu s fit,fort e prunum mlran audlt01Cm :
ciet.Co gitanti tamen atqs experto videbi~ur,{~~;
do loco optime fic ciuitas inftitui .Fortaf ie qUl fl.a
ip[am non fufcjpi et,quia legisla tor more tyrannl~
co in ferédis leglb~ls nOn vl'atur .Reae f.1nè a~ettlr,
fi optima refpub lica & [ecund a & tertia prop~na,..
tur,det urév optio cuiq ue arbitra tu {uo qua111hbc~
e1eéèuro.ld nunc fimilitel' nos agamu s. Et cum r~:
mam virrute m rempub licam fecund amq; & t~rC1.:t
expofl1 crimus ,Clinia : option em demus , &: clllqlle
volent i hxc fllO more deligcr e, patrire q; fux qllod prima dUl:
fibi placet, tribuer e. Prima igitur ciuitas eft et rc[~ [3S~ re(r~.
public a legesq' ; optimr e vhi quàm maxim e pel' vn~ hlIcl v~bJo;"
.
' .iIIl1d
. l
icortl
uerfam C1l1itat
em priFcum
prOlJer~1U~l 0 CU ~la~
habet, quo fertur vere, Amlco rum omOl:teile CDl~
munia . Certe in hoc prrecip uè vircuri s erie ter~11nus, quo nullus poni reéhor poterit ,fi alicubi VIde
Heet aut fit iftud,:t ut vnqui fie t, vt comun es muh~rcs fint,co mmune s & lihcri,c omunis quoq; 0111 1115
pecuni a, omniq ; fiudio quod propri ü dicetur , vn~
diq; è ~ita rem?tu m fit: vfquea deovt ca etia~ quX
"
propna Gnguh s natura ful1t, comun ia quoda mo ~o fiant, vt & oculi & aures & man us comn:u~lel~
11~ v(um cerner: ,audire ,agere videatu r,lalldc tqi
v 1tuperel1t cade fimilite r OlUnes, eifdé rebus gau~C
tes eifciemqi dolent es"" deniq; pl'O viribu. [ub hl S:
legibus viuane, qux vna quim maxim e ciuitatc!Jl'
efficÎllt. Talem vtiq; ciuitat em fiue dij alicllbi,(i~C.
deorum fiJj j vnà plures habiten t,ita viuéteS eamqi.
feruantcs,oml11 ce rte refcrti gaudio viLlllnt. Q:!:a~
propte r reipubl ica: exemp lar non alibi confidc rare
oporte t,fcd hac infpeét a, talé maxim e pto viribus'
qurerere. Eavero qui hic 11 oS"'aggrefsi fumus, fi.6ar,
prpxim~ qnodii modo ad immor talitatc m acc~dçr,
acfi
s?r-
1
l
,
1
&:
�De legib. V~l,legumlat.dial. V .
erit .sed de ter
ae fi non primo,C11tem [ecu ndo loco
inab imu s. Nu nc
ria pofr ea,f i volu erit deu s,de term
talis fiat ,con fivero qua mam hœc fit,& quo paé to
dom os agro sq; [ort ian' 1
secund , dere mus . Prim um igit ur
1 N
'
avn! t llr,n cc .1gros com mun tter co ant. am maJUs lOC
ras 1\: refp
ritio q; & edu c;tti o fer
blic~ in o~~ efi, quà m hœc gcn cr:a io nutdifr
ribu ant, vt put ét fin
'ita
te
!:rna!, /int re pof sit. Sed hac men
tOlti elfe com une m. O!! ip
mUnla. gul i fort em fuam toti ciUi
col cre deb ét,
pc cum ca regi o patr ix fit, magis cam
dea fit, dom ina
quà m 6lij mat rem . Hœ cen im cum
gen is tam dijs
mo rtal ium efr. Idem quo que de indi
Sed vt hxc fi 0quà m dxm oni bus cft cen fend um.
ra cfr, vtql lOt
ope
mne per rem pus dur ent , dan da
dcm {emper
toti
t,
nun c fod num ero difi ribu ti filn
pauci~rcs.
ue
neq
,
futu ri fint , neq; pl ures vnq uam
fort e nafi
fiet,
rate
ciui
~od ira 6rrm ter in om ni
um qué
tant
fuis
6lij~
étus qui fq;, femper vnll m de
ce~o
~uc
&
t
qlla
rehn
mal it,d omu s iptlUs ha:redem
l
'~,V
en
gen
~
s
ta~i
ciui
&
rem .cul tore m q; deo rû
fi
filJ)s
m
aute
UJs
reIlq
&
m:
toru
uné
uen tiuq ;l & def
n:
{ecu
em
pl ures vno fibi n;tti [un t, fœm inas quides aute m ~1
:m~r
dum lege m qux (anc ietu r, coJlocet
one com~lt
opt!
uib us illis ,qui bus filij non fun t,ad
vero grat la:
SI
.
Jam
tat, max imè quid em per grat
e~ vcl frem l
mar
~eJ
es
quo fd;t m defi cian t,au t fi plnr
clOrcS,~um
pau
~
tra
con
na: fing ulis nafc antu r, aut
omn tbu s
de
,
nt
n
{LIe
non
x
und
mul iere s fort è fœc
mag !fira rus qu~d
illis rnax imu s prœ ftat ifsim usq ue
vlam q; om mfieri opo rtea t,di lige ntcr cO,nfiderer:
fœt ura fiue defino inue niat .fiu e abu nde fil10rum
hab i::tt ioci;u, vt qui nqu ies mi1\c & qua dra gin ta
a~t'funt
~Jltœ
M
nes folu mm odo fem per man ean t.
mmlS af.
us
qulb
cio,
vix , nam & pro hib eri\ pro crea Il.
eOltur,cll
:lug
t
eu,v
s
opu
Buie por efi: & con tra cllm
usq ue
nib
itio
mon
rc,
eco
ded
r;lri:~c vel hon ore vel
ines adh ort; tri.
[en um ad iuue nes , Heet Old eam hom
& inop ia, CUm
Dcn iq; hinc omn is dcfe6tu~ odt ur
ofu lll num equi nq' mil lium &. qUJdrag1l1ta dom
ium iJ) pro ,rea n
rus no~ [eruatur.~od fi ob nim
V[ num eri mo
dis libe ris fiud iii fic aué ta fit ciui tas,
pre mat ur. ':,erus
dum exc cda t,at q;it a ino pia reru m
œpe iam 5hau ~ft,
iIlu d repe tatl lr con fi\iu m, quo d ,{
quo com odJ Us
nç,
cha
Vt c:oIonia mjt tatu r cha raà
bor~m lL~es
mo~
rà
a i polf e vidc bitu r.Si vero ~ont
UlOne 1I:a.
JpU
dam
qua
p
b~lloruml1e calam~ças yclu
Ilat uro
res
clO
pall
to
mul
fiau erit ciuitilteIP, vt
d
ciues
ubi
alie
em
quid
te
fipo
lint,
tes
rup ,.dh
eua
fi
d'
,
fc'
r.
..
II
llum erO
alu CJ~l~n 1 non u,nr .
I>rouerb'. adu ltcr ina cdu cati 9,ifd plin s, vt dlcl rur ,c.o~et pra:
qeu
e
lU. N ec:eCsitatem aute mne
exif time mus ~unc 111 mo em
ion.
orat
ur
igit
em
fent
. 0 ~Jro!umpmdUIll nof iror um auri~us i,nfQnare
ahcace,quo~ue
çqu
m:&
dine
ilitu
fim
"
r...1
,
, , .. _,.
nlU Ql opt .m. ,
naeclu-~
or:tre lecu n\Ju m
Il. &confentien~.hon
r.
'd
fi Jecu
"
d
n 14
eu
1 COl
. .·d nqu am tranligre iam, ln1,b lue
ram .neq ,l v
rerum
ona
tiue fecu ndu m pot entl am,
"
'
'cl
nu mer' um"
cqU l ~~tnpT1mJS
rumatquepulchr.1rum.E~ nun
prçdJlC~m,U~ con m
que
eru
num
m
per oro nem vita
' ,
d lo me' de ccnfus mo dum que,m ab. Jnlt
fieru a t c. D eln
0 ~nu~
n
~me
S,
natl
rem
con
,nc
efiis
dio crem [ort iti
s Ipfe rortJs dl
Ali oqu in neqb; deu
cern & vend endo.
f; b' N ~ ~
,
aue lt. u~ e~m
firi but or,n eq; legis cod itor vo !s,
?OC przdJcc.s,
pdm um refl 'aga ntib us lex pr~CJpJt
edant,p~nn
dl~c
vt fi arri dea t {or tian turt fin mlllUs,
s fit .cacr~
.bu
om~
de Je fi reg io ip(a in pqmj~, di js
squlm ~1••
~rr;
mU}I
ta,d eim le face rdot çs omn es ta~
& te~tJJ~
;
u~Jsq
(e,c:
ri pre catu ri fint ,pri mis in {lcr~s
dior u
pra:
&
Oru
1cdl
vt & emp tol & véd itor dO~l
543
cou enir , p;tti;tn
qllX for,tir.,i funt~911X in, his pcrp eti
:ttis inlh uQ: io
crit
poft
ad
tur. Scn bct aute JO faem
ifia feru enm r
vt
tera
prx
nta,
né cuprelfea mon ime
itte nt, qui ac~
corû cufi odia m mag ilha tui il1i com
eoç , iiqu a fort e
ti{sime vide tllr infp icer e, ne btca r
fiat,fed qui cun prxccr r,:ttioncm han c com mer cia
iatu r.,A tqu i
pun
que le~J ac deo non obt emp cr:t t
omn ibu s
tur
cipi
prx
qua ntu bon llm fit quo mo do
app ara&
inem
ord
int,
rebu s pub .li mod o par uer
biu m, PIOllerbiu.
uer
pro
m
quu
anti
m
tum add uce ns, fccu ndu
fed cxpertlls dun
null us vnqll~m pr~ulls intc llig et,
~çftus in hac ci De qllzfill.
us.
dit
prx
s
nbu
mo
lS
taX:lt & ZqU
rtet in ca, neuita te non mul tus. neq ue enim opo
incu mbc rc
:tm
que licet Hliberali qllx fiui <]llt'nqu
rcre luer u:
quz
me
neq ue mec han icum illud & inf.1
cxif iima re
que
tt,ne
quo d mor es gen erof os inql 1in:
_
unia s Cll
pcc
s
ibu
turp
&
vllo p;této vilibl1s ex rebu
'lux iub et ne
mul and as.A cce dit ad hxc & alia lcx,
;l:1uro h~entu m. Sed D
:ug
vel
cat
hab
m
b,;{ 0 & JlUvel aurU
quis, priu atus
Il.
,
mis.
nis
com mm atio
qUJa num mlS opu s eH quo tidi anç
odi ft'rmc cft ne
iu{m
&hu
s
6ce
arti
r
grat ia,q uc; inte
& c% nis mer celf aria ,cum mer ccn :uij s &. (cruis
hab crc con ce
ces aliq lla deb eatu r,id circ o num mo
tur in prcean
d,imus tales, vt aplld cos quid cm h;tb
At vero
tur.
n;tn
t1O,:\ cxte ris vero gcn tiol lsco tern
icif cen
prof
grè
eum bcll~ fxpe gere nda fint , & pcrc
1f11it
tijq;
nun
ti
dum ,qu ado a,d cxtern:ts gen tes lcga
Gra:
m
llnc
com
pcr
[em
t~ntur ,nec eae cf} vt ciui tas
pri.
s
fsita
ncce
vero
iqua
CIX mon etam pof side at.s
uum
rat
jfi
ma~
it,
gcr
coë
ci
uat~lm pcr cwe prol icif
is
grin
pcre
fi
cm.
aur
s
crfo
Rcu
ur.
v:nJ~ pro ficl fcat
nu.
cor
cos
mis
num u abu nd:t t,cu m ciui tati s nllm
occ uJta re co ,
quis
li
,àd
t.QE
itu~
refr
i~j
i~at
tct~cjl)
ils fuer ic,p u
~héf
& 1~ f'.T1uatu vfilm COllertcrc dcpr
é oui 110 ac.me
j
nfci
.Co
blJcu fiat ll uod occ ulta b:tt
cllm illo
vn.\
ri;ç
rob
opp
cu!à ucrü t,ma ledi éli arq;
iatu r,
pun
Cb
mul
ore
min
no
[ub ijei antu r,at q; ctii
dt. Nem iqi prx - De dote &
qul m all.ltus pcrg re num mus fue
at, ncq ; pec unia fœnore.
tere a nut dare dote s au~ acci,pe licc
fœn erar e:
~epon,cre apl~d,cum CUI non fidi t,ne que ram, nec
nec v{u
hce atq; fiqu ls ln fœn us ac:cepcrit,
opt ima ëfiè,f'ic
tati
ciui
el11
t
aU,
:c
{orr em r~cl~ere.,Ha
cipu am ip{am re
rc7te qUJfpJam 1l1dlCaba,fi ad pra:
ntat em. Nam
~1 ~e~u~ lato ris fcm per rcfe rat voluvolu
ntas cil vt
ca
vIn ClUlbs men tem hab cnti s non
eirc de.
imo
opt
rc
lato
i
nos atfe.rimus, qua m in legl
d~tifs~:&
m
ima
max
m
bere mul ti affirmant,_vt qul
am,~
,rt
ref
nto
arg~
&
o
,aur
rni\m ea:-evelit ciua .lte
ür
add
ui[, us
terr a,maI:iq; plu rim um dom inan té,q
r,G
veli
am .elfe
vt qu~m optJ mam etiii;lc felicifsim
dcm alia lien
qui
um
hor
Sed
efi~
rus
rett e Ieges Iatu
ur vole r fun da:
po{funt,a1ia min ime ,pof sibi lia iglt
mva na elfet cu
tor legu m,im pof sibH ia nec vole t,na
erg o & pro bos
pidi tas, neq ue agg redi etur . Fclices
folér, vole t qui
efiè ,q u c; fi Dl u1 nec clfa rio ferm e fieri
bos elfe impro
dem .Diu ites :tut em valde fi~ulq;
cXlfiiman~
ri
mul
vt
po[ sibi le.D ico aute m diui tes,
tis peeu~
mul
è
d
pau
alferentcs eos elfe diu ites ,qui
mal us
eç
polf
m
etia
s
qua
nias plur ima s pof side nt 1
ois
ego
uam
nüq
efi~
..
it
qui hbe t pofs,id,ere.~od fi
boeua
nifi
c~m
efeh
!={[
ra
conced;tm,~Jultem reue
js ~Jjq~is fim~l
nus fit,f ieri vero ,non pote~ vtdiui~i
qui{pi.l,~ di.x~
tc
(~or
J~a
p,ra:fiet ~ pr? blta te.C ur
iniu ftè quà m
tam
.
Jo
1Jlit
l\cq~
,
nt. , Q!l la, dlce mus
fu pera~ quz rd..
jufi e faéra ~ plus q uàm ~1I plo cam
: nec hon efie
lum mod ,o lU,fie fit.E t Jmp cnd ia qua
1]inora{unc mjs
nec turp .aer lmpendun~r, d.up'I.o!
qua:
Z - ij
�544
valde diui:
tes bonoSllo
e1l'e.
Triai~n quibd~~h01es fiu
lUponunt,
bonaanimi,
~ona corpo
!"l~, & peculUa.o
Liber trigeGnlusqu·artus.'
qua: honefb funt,honeficq; impendutiu, N unqui
igitur illo qui duplo plus :\cquirit & dimidio minUs erogat,ditior is crit qui contrà facit.Ell autem
alter ifiorlfm probus,alter non malus quidé,quando duntaxat parc us cll: , nonnunquam vero maius
()mnino,bonus autcm vtmodo diximus nuquam.
N am qui & iuftc pariter & iniufte pecunias cumu
lat,neq ue iulle irnpendit ncq; iniull:e, diucs fit qua.
do eft parcus. Scd qui omnino malus, quoniam vt
plurimum ncpos & prodigus cft, valdc pallpcr fit.
Atqui honcfie expédit,& iufic foIllm acquirit,neque f'lcile diuitijs exceller vnquam, neque premetur inupia.Rcac itaque fermo noficr a{fc ri r, valdc
diuitcs,bonos viras non c{fc.qllod fi boni no fu nt,
felices quoquc noncrunt.N obis autcm lcgllm buc
fanao rcfpicit, vt felicifsimi ciues fint, ac maximè
intcr (e amici.~i (anè amici nuquam erunt,fi mu
tuis iniurijs vexad plurimis litigando vti cogitor
iudicijs,(cd fj qulm minima hrec fint atquc pauci[..
fima. ~aproptcr oportere dicimus nec auru nec
argentum caè in ciuitatc, ncque quxftum infuper
multu in mechanicis operibus cauponationibusq;
& fœnorc,nec e)(, pecoribus rurpitcr,fcd ab his quç
agricultura offert ac prrebet,atq ue hoc ita, Vt qurefius non cogat ca negligere,quorum caufa qurerun
tur pecunire, hrec vero anima & corpus (unt, qua:
abfque gymnaftica,& alia difciplina,nullius pretij
vnquam erunt.Q.!!are pecuniarum cura, vt frepius
iam diaum cft, vltimu honoris tcncat locu. ~ip,
. fi
.
b h
. fi d·
pe cum tfla 1I1t omma in qui us o f!1 111 es U mm
ponunt,vltimumac tertium efi, fi reae habéatur,
pecunire fiudiu m,mediu m corporis, animi pritnu.
A
' hxc tpu,quam
,('
r. brIca fil
tqUl
nunc con d'tmus rClpu
nus fiatuatur.Si îtaque paupertatis terminus, (lf1.fus (ortis,quam ftabilem eHè oportet, quimue minorem alicui elfe ncc magifiraws vllus patitur10cc'
alius qllifquam,cui curre fit virtus. Cùm legislator
his menfinam (uarn prx(crip[erit,duplum ad !Jane
& tripluill & qua<lfuplum habcri permittet. PIura
vero fi quis habeat fiue reperta,fcuàonata,fiuequ~
fiu parta,feu quallis alia fonuna huiufmodi coo1par:lta,tl omne quod (upereft ciuitati & dijs cill!ta
tis tutoribus dederit,indénis & lalldabilis fit. Stnauté legi no optéperauerit,quifqllis hoc detulerit,
àimidiu èonfequatur.Il1e auté reqllali Cuoru bonoru:parte muftèet,ur:pars auté àimidia deorum elto.
~recunqlle vero po(sident vItra (ortem, apud ma
giftratu 11) horum cufio~em à lege confiitutum,
pertè [cribantur, vt omnia de pecunijs illdicia f:t~l
lia fint ,& valde clara. Pofi h~c vrbs primum ln
medio regionis quoad fieri potef!: codatllr, in 10co
qui cretera qlloq; ciuitatis ha[ycar comoJa:qux neC
intelleau nec dW:u djfficilia funt. Deinde. in par, tes dllodecim partitio .fiat. Vt Veftx prima ', I.?uiq;
& Palladicon[ecretur,eaq; pars,circul0 circuduca
tur:1 quo & VnillerL11ll rcgioné & vrbé partes duo
dccim partiantllr.q lIX (luidcm ira xquales fi:lI1t, vt
agri fœcundi minores fint,infœcundi maiores.S or
tes quinquies mille & qlladradinta(cindâtltr,quaru bipertito qurelibet diuidatur. COl1[ortiri quo:"
que oportet portiones duas,quarum vtraque l'em o
tiol'is & propinquioris fit particcps, ita vt pars vr
hi proxima cum remotifsimaparte (ors vna fi~r, {e
cllnda qllOqllC abvrbe cum fecunda hemotifSl ma ,
cxteraque omniaeodem paéto. Danda etiam opera cfi, vt in geminis his partitionibus ,quod modo
de fœcundJtate rcgionis & infœcüditare diximu s,
honores ita difiribuit,rcéte di[pollitur.Si qua au:"
peragatllr, vr videlicet in ~is multitudine, & p~UCJtem,qure-in ea itatuitur Iex,aut temperantire {anita
tate diftribucionis reqll ati 0 fiàt. ~inctiam dJUIde
tem corporis, aut [anitati & tépcriüire diuitias :1,nre in parres duodecim viros oponet, quemad~oteponit,no reae pofita c{fe vidctur. Srepiusitaq; le
dum & cretera bona; omnium -pror[us requahta te
gislator protell:ari dcbet,quid ipfc vclit,qùid fi con
(eruata,omniaq; dcfcribere.Deinde duodecirnfo r tigcrit,bcne fllccedct. Sin minus, infiituti (ui fpes
-cu frllfirabitur. Atq; ita for[an & ipfe à fèrend<Jru tes,dij s duodeci m attribuerc:partem qllâfibct [orlegum onerc & fefc & creteros vindicabit,alitcr nul
tis participé (uo con[ecrare Dco,tribumque ip[,'Un
10 niodo.QE.i c'r go p~rtemfuam [ortitus efi , cam
vocare.Sed & duodecim vrbis membra,ficut in rc°qua diXimus cond~tione pofsidea~. Probc oa1.1[C!111 liqua regione faaum cft, figillatim in habieatio nes
neret,ft ca:tera omm3 qure vcnllmt ln cololü:nn,œ~
dllas diuidenda (unt, vÎlam quidem circa medium,.
qualiter pofsidcrcnt. Cum autem ficriid non po{circa extremum alteraom . Et habitationis q u. ide~
tit,fcd alius veniens plus habebit peçu'nix,alills miordo hunc babeat finem.ll1ud auté cogital'c <,m n1
nus,multorum &' ~qualiratis in ciuitatc tcO
mpo_
no debemus,quod ea qure diximlls, nüquam taJem
opporrunitatem naéta', omnia ita concurrel1t,vt
rum opportunitatumq;c:llI[a, opus efi vt inaxluaqucmadmodum dc[cript.l'fuO
ntWiant,& viri habIta
les in ea cenfus confiituantur:vt magifirams, 'veéH
tloriem huiufmodi non Férant molefte: (ed a:ql1~
galia, difiributionésq; [ecundllm dignitatem fin':'
animo patiantur:pccuniasq.uefiatas & mediocres
guli,non foillm fure inaioFumq; virrutis aut formet
habere velint pcr totam vitam. fil1or1l1l1 prxrerea
aut virillm corporis,verumetia,m ,iècouHdum diuigcnerationes ira fingulis fint vt dixim lls,ac auro l>C
tiarü & pau pertatis vfum q 1I0ad tien potcll: req uaargento careallt, & cxteris omnibus qure. legisla. .
1iter, videlicet inrelluali q nidem portionc, fcd facitor ex fupradiais cliéturus elfe vidt:rur: ad bœc re..
le cOctquabili accipicntes,neq~laq~am ~ont:ndant.
gionis & vrbis medio &'in extremis {jcur ordinall i
Homm caufa quatuor maglllcud11le dIffcrctes bonorum cenfus neri oportet: Primos,Sccllndos, Ter
mus vb~que habitationes:qu't qliidem omnia q,ua~
tios,& ~artos,auc quibu[uis alijs nominib~s ap fi foml11a quxdam dicuntur,ciuesque per hrec &. Cl
pellatos:vt alij eodem in cen(u pcrmaneantoah) dlou nas qllafi ex ceraforrrtanwr. Hzc vtique modo
tiore$ pauperiorésue faai, in cenfum fibi conuequodam non male dicuntur: fI:d 'ca quoq ue narnientcm tranfeant.Ad hxc lcgis figuram,qure fequi
randa,q ua: legislator aduersùs diceret. Ne igno ratur1ego ponam:N empeoponere dicimus, vt in cire me exifiimetis amici,q uod modo di~tutn eft, veuitate q ult fummi morbi expers futora fit,q uod diC re quoàamodo dici. Sed par cfi, vt arbitror, in finfidium aut feditionem reél:ius appellarim, nec exgulis,is qui exem plar proponat' ad cuius fimilitutrema in aliquibus cillium inopia fit, nec ingentes
dinem opus fieri debeat, nibil om nino prœterea~:
diuitix. N am vtraque ilb ab vtriufq ue his pari unquod ad verifslmam eius conueniat pn1chrirudl~
tur. ~lre oportet vt à legislatore vtriufque ter mi
nem.Si quis ausé ex hjs nonnlllla imitando alfequl
1
ncquit.
3:
~e
o ·,
tU
IS,
pjui6 oa groru(l1·
0
..
fi vr-
,
�J.
V
l.
ia
d
t.
la
m
u
eg
1
,
el
V
.
b
i
eg
l
De
VS
qu od
es [un t pr xte rm itt at: &
eo ie
cn
q; qu x fieri eonu
h15 pr ox im um cft, eo rum {c qu atu r, per;lli[t;ltpro
gn ati fsi mu , om ni ftudio
i ftlX finem imponere.
tat
lun
qUa! legislatorem vo
cu m ilIo eofideret qu id ex
~: fa~o eo mm un ite r
trdis legibus acluer{etur.
dlé hs eo ter al, "lU fcluefere
ti confentiens, arrjfex oN a~ op us vn diq ue fibi)p m in re mi nim a, fi mo debet,etia
rnO IS vb iq; agere
ft du oeeuturus. Nu nc iam po
n{
eo
m
lde
do fit lal
um
rte
tio ne m an im ad ue nd
deeim pa rti um dif tri bu
{e
in
s
ma
partes hre 'pluri
cfl, qu àd eUm du od ec im
ex
tia
en
ori
ue eonnexa &
P° rti on es , po rti on ibu sq
qu inq ue millia & qu aad
ue
v{q
connexis ha be an t
& gentes & vicos ha be nt,
dra gin ta, vnde & tri bu s
s :ltqlle duéèus, nu mm os
& ad rem bellicam ordine
corum atq ue hu mi do rum
prx ter ea & men{uras fic
a,&
:e om nia eo mm en {u rat
& po nd era fimWter,ha
ePrr
nt.
be
de
ri
ina
atore ord
co nf on a int er {e à legisl
ra
tio
ne exif1imcmur mi nu
terea tim cn du m no ne ft
a
derare, li quis iub ct vt var
& pa ru a nim ium eonfi
nt
bea
!}t
m ~<l
ciu ium om nia menftlra
fsldc:lt.ur:
fU~I~~~~a & {llpelleailia lle
p.O
lra
nft
me
rta
eec
[ua m, nu llu mq fin
LIIJn.
perutJles
nJa
cen{eat ad om
& co mm un i rat ion e
(eeunue,
esq
ne s vari~.tat
efIè nu me ror llm pa rti tio s van) {u nt, &.In lon (cip{o
d~m qu as & ipfi inte~
em
atc ae voclbus varJetat
dlt
fun
pro
glt ud ine &
atu
mo
èo
reé
tam
ue
qu oq
ac cip iun t: in mo tib us
c
hç
ndo,qu:\m drcllit~. ~d
[ee nd en do vel de{eende
os
lbu
t leg.isl:ttor ~ vt c1U
om nia ita re{picere debe
hU1U{modl nume~orll~
mn ibu s pr xc ipi at, ne ab
alla
di(eed.ant. ~ ul.la enlm
or din e q uo ad po{fu.nt,
a
rn
b~
gu
s
ad rel famllla~l
vn a pueritia: di{cipIIna,
rllle
Vn
ue
ntq
ad artes de
tio ne m, ad rem pu bli ea m,
me
nu
di
mo
iu{
an tam hu
{as tan tam ha bc tvi m, qu
no
m.
{o
,
cll
m
m~
qu e maxi
ro ru m co gn iti o: qu od
es,
cIl
do
&
at:
clt
u{
ex
es
rud
len tos eti am , & na tur a
it, pr xte r na tur a (uam difJe
ue
e~q
ert
{ol
me mo res
~ ~uidem ~mnia,fi rn~
uin a:m e proficientes. ~
l Cl) Sllll~erallta~ ~ auarJ
do legibus ali)s ~tqu~ olf fit,qUJ ea {ufflClentcr &
ta
tia eo ru m anJmls extirpa
,mon~ i.nfti.turion~s,& cO
vti lit er {u{ccpturi fint,b
am
qu
s
tJU
ma hu a hIne po
modre [u nt. Sin minus,
t s&
t~~het:quod Aegyp
f.1pientia clàm od gi? em s ge ntl bu s ~unc vldeallJ
Ph œn ici bu s mu lti sq ue
cxterar~lm ar~1Um faeulr
pte
pro
mu s eo nti ng ere ,
:GueqUls rudls J~gu~Ja
tat um ' ue ilhberalitatem
a infen~a, fiueAalta. h~1Uf
to r idt ee eri t, Gu.e for tun
&
nec enim lll ud , 0 Cltma,
mo di qu xd am na tur a .
e~
f~r
d
a
.
m
nam .elfe I~coru
Megille nos fugiat,m,ag
mlneç dlffere~uam.qUl
ho
;
esq
ior
do s meliores pe
n~.
dit legibus (anel~nda .fu
bu s diuer{a pr ou t expe
cl
lfB
~,d
bl~
tur
rum &
~ippe alij varietate ve nto pre r aqu~s::\h) pro pte r
pro
j
ali
nt:
]es & pr ote ru i fu
lum corponbu~ e? mm ocib os ,qu i ex ter ra ~on .{o r, verum anJmlS qu otu
di au t inc om mo dl on un
au tem loca regionis dif
e
xim
Ma
s.
nu
qu e no n mi
io qu.xda~ diu ina eft ,
fcr un t, in quibusin.[~irat q~J ha bit an tes , pro~l
nt:
qua; dx mo ne s [o ru U {u
Jl~
t. ~lbllS pr o human.o
tij , vel co ntr :\ [u{cipiun
dl
~O?
um
ntis co mp os Icg
ge nio co nfi de rat is, me
,
nu ert et. Q!:Wd~ t~bl eft
co
s
to r ,{e ad Jeges ferenda
.
ad
lm
a~
l
.tJb
c
enim .hx
ô Cl ini a,f ac iun du m. Pr jus bJ tan f~~lasreglo
ha
àm
qu
t,
ue rre nd a [un
henJcfis hone m. c L 1 N.Egregie,ô At
t.Q!!.a{pes,hrec abs te diéèa [un
.
fare & mi hi ita eft
cie nd um .
n~qllir,qllx {li pra vir
9
'!'
545
S E-
D IA L O G
E G 1X T V S D E L LE S VE L, DE
BV
GV M LA T lo N 1.
*
fiC
AI\ . G V AI 1
N
1 N 1
T.
*
isin
m, quibuç diuerCOI diu crl
R 1. A Cunt.gene~a C.1U~1rll nt. Qu a: quidcm tri.l gCllctiu
10~1S hom~nu.11:I ~n~enra breui~er com pra :hc ndi t. Eg o
n ~nc
ra pla to ln Cupe~~om Ilb ltror,.113c Ipr.~ ma rcr ia qU01li qu o.
T
ver o ope rxp ret lu fore arb
rimuJl1 in
~Ulnto rlga .rc. SI; erg o plu
dam m.od~ Ce.xe.um cum es det cno resque -!romines gcn elOr
diuill.;j.
loco dlCcnmlnJS a~ ~eI
hu.m ana , vel naturOlliç,vel :ltllra_
rOlndos. COIU.COI vero ht vel
a.N
erC
diu
uCOltlo,conli,,:tudo
Hu ma na qu,dem,lex,ed
itaç .Di uil l3
a!i me nto rum que diu erl
ru~
nto
eme
.eJ
tem
lis a,u
inuII\(l;
num
rum
lide
,
,?u~ vocem
vero, vt ea:lu~ qlloq; d,u Ind lca t que ma dm odu m alia: ca: i
to
potefias. Slquldem Pla
ribus OInOIli!~q; dijs, id ell fllperio
Jis,
fieJ
r
ütu
reg
~
alij
fer ior i.
pla~a:
,in
bus
oni
dxm
q;
,3hls ~uo
m CCIlgeh s:li c alr~s ter rx pla&a~
oru
om
ron
afi
Accedlt ad h\c
6usq; 3ngellS gub ern an.
cendentibuç Ii.1C
es
vrb
&
,
gis
pla
ten tia, & plagas ter rxc œli
ing eni o/i i
~~ in .prxCentia ~~antum
g?i s ~cc~mmod.1llJ. ~itrlll CU1UCqj hom llm var ieta , dx mo <lICcnme atf era t famlha
nollris quo uum fup erio rum vires,
nu m. Qu od aut em Cpirit
polTunIus.
non
rc
g,:a
t.ne
uan
ibus inR
mo doc unq ; i~ /iat,Cfirit
ibuç r~pc
por
cor
s corpora .nofira
qua ?do ma.nrf~M ~,de~u aër e alit er per mu tar i. Q!l od li
ab
no n bus .:agltan:aCslducq; (pi ritu s,a gun t inCuper &: in cor .
nt
fpi ritu s il~i in nof iro s agu
fpiritibus ilum hum ano rum , fiue:1
~0r.1. ParsIe vero cor por
, eatcnus red untur
era
inf
bus
ori
eri
alt eau
lis, ~ue a.corporibus fup
cÔPOlr:tto.quàm nat ura Ii
da~ ln ani ma , qua~e?us tam . Verü hoc int ere ll.q llo d cor popus
an~mus fef em erg 't JO cor uEt anima.s:fpiritus.~ut5m tum
mo
ra ~lIa per corpor.a nofira. eum pe~ anJln:H~tum.eti .. per il~t~
mou
a
por
cor
per
~
luu icé cor .
alllma
hcl fxp e nod um all lm x
Ium fpl fltu m. que m phy
atq ; mo nem
om
vim
me nto vero
pori~q; cog!l0~in:J.nt Me deCcendenté,femper ad bOllli fu.1nos
eum a Cupenonbus JO
uxus femadoquidem & ca:lelles inR
pte nat ura cc5ducere.qu
illu m trihom
m
oru
idi
eu hic vel rig
eri tat é
per ad bon um .se d neq;
tem
l
:ve
um
reijcias in Sat urn
fiit iam &: par lim oni am
3m in Me r.
liti
ma
tâ
len
udu
fra
el
m:v
ferocit3teméj; iu Ma rte
o,li S.arurni
ore s in Veneré. Qu id ver
cur ium ,ve l lafciuos am
squ c & eoni
exiol~is natura:, nut riti
cou ergraui~as ~n Il.o~is .co,!,p~
llm
viti
ti
uita
gr.1
m
l.le 9ul dda
0i.
gn3
duc.1tIon~s.vltlo, ln hm
ma
ii
Olc
aud
in
lmlt3s Ma nia
ta~ur:~ml"t:r magn.1n.
ufi ria lim ilit cr
ind
is
rial
rcll
Me
,
llem
ml tat l quo d3m odo fim
e (ub folis
rita s in Iib idi ncm ?N 6nn
in ma liti am , Venerea cha
u quo end
viu
&
vi~el1d~ ~onferunt
r~~ijs,q~i !lat~raf~a ad ,alr
: qui in aëre lire:&
itte
am
Vlta
os
[Jdle 3CCldlt alto s vlfum
em adm odi i
nt,in côcalliç \'runt? Qu
ber o Calubriter calefOlciu
nat ur! rem
ore
eri
inf
ü inRuxu ob
vero fub ben etic o rad ior uerCo:(ic {i,b lleIlarü viribu5 navni
n
,no
ful tat alicui ma lum
ote fi int erinu mu ner ibu s 0rt im is,p
tur a bon is atq ; fub num vel conCuetudlOis vit io, vitiii vel
,
dum inf eri ori s vel nat urz Nih il vero vniuerfo vit ium aut
ori ri.
tima vox:
cor por is, vel ani mi fub
con cen tu fecunda vel fep s con eri
ma lum :qu em adr uod ii in
cxt
lla
iun
con
rim
nte
on.1t,i
nes ma qua: (eorfum aud ita dilf
mo
da:
s
imo
int
o Pla ton ici
fon at vni uer fo. sol ent ver nia m ad inf imu m gen era rio nis
, quo
los 31iquado nun cup 3re
alli cia nt.
dam , vt aiullf,olftcio nos
quo
fuo
u
bon
ile
& fenfib
ara tio ne
mp
,co
um
nim
bon o ad mi
diu ene re aut em à [um mo
in prxCenti quo d
io
fac
m
flli
Mi
r.
fetu
(um mi ma lum iur e cen
ios ad ~_
~d co/~templ:tionis. me~
aiu nt Cupremos da:mones
oduc hls
:9u
ere
lCcentl~ bon~ ~uc
aio nis , inf ima s:ld concup ~but':& vrc ubu s qUldem bon a
&:
s,
om nib us &: vti polTu.mu
~ Ph to da:_
ver~ mal~.AfP~lIat ver
fed qui a
con tin gun t,ab .ute .nu bus
~t"
gen
e
.p3.tr1a:,no qUia IOd
mo nes & deos !ndlgenas
nt. Di cit
dlU
o
.
cu~
~
cur
dam
q~a
n.
ciues ind e geIlJto~p~culra a dlls ?eoru~q; filll~ col i:in tell i.
em
purisq;
pra:terea ~eata~ Clultat
fiem HleruC~~e.ab ang elisam , quos
gen s fart,m.quldemca:~e
m vit
oru
1I1
t:
fellC
oq;
qll
~m.
animlS hOlbl~ara~:part
ole rc num ifsm laç [cr rx pan es inc
in phx don e lIIqUlt edm
(cxto ad ma in
c
Ita:
t
pol
. Dc û'éd it
nu m fam ilia rita te bea tos
& quo p3ar,
f.;ilicet q~Ot elfe opo rte
gifiratus.con~ituendo~
nqu it aum.l
iciu
olt
fit
;
irat~s cUlu~q
Vt vel bolto cre~n,qu.I~~e m.aglf
nti
me
mo
andls tan n elfe
rem dlh gcl ltla ln hlS crc
i~,nô mo do
bon
us
tib
ira
gif
ma
q;
abC
nar um cof iitu tio le!:lum
Doci[ur:l.
itat i, verii cria plu rim um
mi nim e proEutura ht ciu
qlJàm
Z
jjj
�546
Liber trigefimusquartus.
Op'0rter~ vero ai,t tatn cos qui m:lg~nratus e1eél:uri funt.
ehgendl, elle ab ado lefcenCla probaClfslmos • maioribus911e probatiCsimis genitos, & qui conciuium mores
pcrfetl:isime c:llleanLln his notabis miram Platonis p ruden
tiam in orcline magifhatllllm.eorumqueotficio in rebus h~manis &r.1cris',bello & pace,in v~be atq; a!$ris :Cog~o[cesq~
& probabls optlmarum gul>ernauanem! ahqUld reglJ.necno
poplilari~ habentem, & quodammodo In,ter ,v~l~m & populum mcd1am confbtutam. Al1Jmaduertes ln c11l1hbus mune ribus diftribuendis [cr1l3ndam [emper xqualitatem, non arithmeticam quidem per quam numero vel etiam me~fura
& pondere paria tingulis tribuuntur • qux [xpe iniufti!sima
çfl:: red geomecricam potius, pel' quam con!ider.lntur meriA
til lingulorum : atqi ca rati o nc linglllis dlfl:ri~uunwr.vt qux
proportio meritorum cft ad merita, eadem 'quoque plUlle~
rum fit ad mUl1era:neqi xqualia ûne mumera muneribu s.Ced
mun er'l meriris. Geminam ergo conliderabis xqualit.1te lTl.
tLlI11 muneris ad munus. tum rnuneri s ipGus ad meritum, Et
iIIam 'luidem Cxpe' noxiam. raro vtilem,& tu'nc demulll vt~lelllii fia t forte.lianc verq quotidie nece/f.1fia. In hac vtJ~
que roralll confiftere iufl:iti a: rationem, Arque hanc ipfam ill
louis iudicio effe politam, eiusque notionem hOlllinibus vix
3UCiStlUe tribui, led qualltacunque nobis ad~t, per hal~c fa
am cunél:a [erllari, Nec immerito çqualitatis huius OfflClU~
fllprellli iudicis afcribit iudicio. Olli cû folus fecreta omnll\
penetret. ideoque merita perfetl:ecognorcat,nim~ru1l1 fo lus
perfeél:e poteft mel'itis a:qua lia reddere. Idq; ita faq~ III ca:.
10 primum , deinde in vniuerCo, vt hac fola pro cUllllque na·
turx capacitate vbiquc diftriburipne fieri cunél:a atque [enta
ri & ab antiquis probatum, & in GOlgia fuerit comprobatû
, 1nter
,
. ltcrum
,
' , ,ClUS
' e ft f requenu.rsunus,
'
Sed
hçc PI:\ro
,qulmos
pueris educandi~ incumb~ns , pecult~rem,ad ~dprpcre:lf maSlftratu~, eumque haben vult omnlumm,clultate [ummorllm magtfl:ratuum pr:x:f1:antlrSlmum: eXlftlmans abrql1eco~
lendz puerilis rementis prouidelltia • totam ciuitatis cllitura
"
b~ne qllH' l cm
fore vanam_ Adu7rte~ h'lC .llumanum1ng~n~um
eultum, tandem mafuetlfslIDUm d1Ulntfsunumque euadc~
re:contrà vero,li cotrà, Secl c4rnam hllm~llum ingenium fefY' d"
\ ~erarum
e n! .
' quo d maxl'
, ~ua dere pOlie
IClt qllam
~l1a
roclUs
fllam vlm habet ad bon li 111 , maxl1nam quoque habcre potefl:
~d mal Il 111 , Irem optimum 'luando deprauatlone Cm vert..ltur
. in oppolicum, fit pefs~mllm ' , ~od ~uidem in republica di,fputat. Preterea ferocltatem ln homme deprallaro anget ma
~hinatio perfpicaciCsimx mentis ad m~lu , ~ddequod {llbt~litls fpirituïi humallprij in ira,çonuermur ,lll furoré.Accedlt
& C],1l0 fUn 4;i dxrnoll~ iritatio, quod Plato III ~ep1ftol a ~d SynCllC:1110S fignificat,& Homenls Aegy ptloru lemenba fre~
quenter vrurpat. tIçroas inducës ~ diJ 5,id.efi, dremon:blls ad
jras & f~nguil1é al1;milros, ~om~endat,lterii l:,umeru J\,Jum
<ju1l1qules ~llle & ,qlladrag1l1;a, ll1 mag,dlr;tt;l11, domlc1l1ol' lIm,agro,ru.parptlO~le ommu cOlDmodlfs1mu:vtp?te 'lu1 ln
;roultas del11ccI's ~ortlones ~~1tegras dlUldatur. S.lne ~ v muer
fu~ hUI:c ,numeru 1l~ duas dl~lICrt~ p~rt~s. pars d~m1dla duo
mt!~la C~t1neblf. qU1ngentaqj & v,l gllltl. SI vero III tres,pars
tcma,lmlle fexcenta otl:og lllt:!:. SIlO ~uatuor"quarcJslqux]lbet,~l1e c1ucenta [exagll,l ~a.S11ll qUl11q; • qUlllta q u~1t be~
mille cot,l1lcbn ~tq; Otl:O.S IIll fex, fext~ omlllS p~~b,ng~ta?!k
<Juadra~ll1ta,S11l1 feprem • feptma,fepc,n.genra vlg lll C1. Slln
Il.
r
.'
S' .
, ()l,LO,O aua,lexçenta tnglnra. IHl nOl1~1l1. nona, qUl11get:l
,atque [exagil1ta.S1111 decem, declm~, tlll1ngenra ~ quatuor.
llUcufqi partes 0111 11 es funt Illtegrx,Sed fi IlJ ,vndeclffi , vndecima quatercéta <j.Ul11q uagil~ta ~ ?éto, atq j ~nCuper duas vndecimas portJuncuJas . Q.u,od ,I t ln duodeclm 1 duod~~lma,
quarercentllm atgue vIg1l1Q,H lC fi fie pedem' 1\ ~ quonta no ,
bi s !exaginta comme~Iior:jt,Ji vni\.ler[~m ilium numerum 111
fexagilJtol partes dlU i!erjs,pars re;xagel)rn~otl:ogl11ta & quatuor c6prxhendet : ac fi cQuerlione quad .l1nl'art~s otl:,ogll1ta quaruorq; fccuens'I'ars qua:q; Cexaglllt3 teneblt, V1,dct~r
aurem PI :Ho plurillli bcere,quo~ llle nU,merusdllodecles dluiclarur 111 quarercenrii :ltq; vIg~nt1; quodl,le hl~ rur[us duo?ecics in mgllltaquinq;. A[ Verqhlç duodçcle~ I? du,o atque
lnfuper yndeClm ~uodeci~ll~S ~l1lUS par~es. A,tqU1 & Ipfe 11l!:
rnerus qllatercentu atqj v1g111tl multlph c:1wJ.ex numero V!
gefics viginti & vnp.Nam viginti nume,rus vlgefies fcmclqi
leplicatlls, qua~ercencllr\1 vigllltiql comV!c.t. Laudat duode11arIUI)111Umcrû: & vniuerfum il!u m , 'jul -dtlô'd.enaflo prorfus acc0!llmodawr,proprerea quod duodeclln !tnt aJ)ud eU1l1
fllundi fphxrre:& ligna dllpdecim in zodiaco. & parres du~,
decirninelemcntis.SiquiJéquodlibecexquatllOrelementls
il! cres cliuiditllr regiolles.in (llmmâ & infimam. atq; medlii:
non ~olü litu.recl, VlTtuteetiam dlfferel1te~ .Adde ele~é'torum
;tlterll duodenanum,Q.uo & rubfl:anux elementûfll quatuor
& qU3ltcatCS oCto comprçhcnduntllr,QllaIttatUm vero qua~Ilor q uidclll mafcultE rllntlcilicet calor,frigus, leuitas~ue.&
' 11l·1l11 <luI
r
/
grauitas.~onia primx du,x. ~1terati<:nis prin cipja,~u?t,r~:
quentes dUa! 'principia motlonJs ad locu, QÈlatuorvera fa;
mina: [lInt,qllX pafsioni magis fubijciuntl1ti tdlicei lÙln1a r,
ficcitas, rarumque & denflllll. Hxc vero Aegyp>tiorutn myfierij s contineT!. Iamblichus allerit , Accedit quod dllodena~i~ menlium numero Sol daillinu5 planetaru & ~urfU~nl:~_
agit proprium. & varios produclt effeél:us. pen •.'lu~ ,ove
las v,~lr ciUira t,is partes Deo c(;,recr:>til$ ,:xl(hmart , pl a ~~I,elti:
,ro dlJ s duodecllD ,id cfl: duodec1m [phxrarum 3111mab ,
dijs duoclecim zodiaci ligna regcntibu5 ' R~rflls duodCCl,Il~
ordinibus dxmonum,cœleilia Ggna fequentlllm. ~lUm~\e_
ro dicit partes vrbîs duodecim re~ui circuiwm .vllluer~" or
tè etiam incclli<>it torum oél:aux rphxrx circllltul1l rrtglD:~
,[ex milltbllS al/~orum pcrficiendum. Q!!Î fan è numerus
bus annorulll mille duodellarijs l'erfctl:e completllr. ~ e~
vt in primo mille annoru duoden;trio intelligas e~ anu qll;
rum (ententia iuuenilem mUIJdi totill.Shabi~um: ln fec~tn ()
virilern:in tertio vero [enilem. Verum dehis opportu'dustn
Tilll x o.Couenit his,quod in phçdro inquit: deoruJ? x n
nUlllque exercitum [ub duce loue in duodecim ord,wes e e
di fPOtitlllll.C onc1udit hic ciuitatis parres , parti qu,de~ pe;
duodenariulll rribllUm templorlllll que numerllm,partfinll v_
fO l'cr diuinu cultum bis quolibet duodecim me~fi~n~ a el~.
lllter lftauratu,lic ad dei munera prxparari. v~ dlJS Jpl1s, qllal~
inlidentiblls guberné'tur. Bis autem infiaur:m pr;t;Clp,U.~ ~uis
pllbJicacj; ,folennia. quo & duodcnario tribuum, & (lulta,r '
reliqux a<>riquc duoclenario [atisfiat. ~lOd .1u~eJ? atr~ ux
i?et lieri d~js deOrÛt11Ue filijs,deos quidem intelhgl vu ~ P le_
rarum animas: filios aurem, dxmones puriores.Cun, vq'
ro hxc iouis vnius omnium principis gr.H ia iubet fieTl., e ,
l ' q1l0,s pemoen'
vero" filenuo prxtereunclum eft: d1I0c
enano~
, ue:
tes a~ vpiuerfum comtylemorauimus.:i duod~narto cU~~;~or
hOlU1111S propno,qual! reprçfentan,Olu fane ex ~uat, us,;te
po ris humoribus totidem [en [us ipfius perturbauoOlb
totidem virtlltib~s co!bre videtur, Poil facra deorum ad nu' n ~ptJ:t
' 1es.'ex
or
l'tiarllm facra deCcendit. Vbi leges ritusque
terhfe,
tatiOllë ad matrilllOnium ; offIcia viri & VXOT!S mm Jll, N
cum erga liberos&generandos & edllcadosconlidcrabls. a
'l
. pcrtur[;Ibis ante oia, no deccrc in ebnetate,
vel'
a la menUS
, CIl1a
J.>atione procreandis liberis operam dare.Atque ~b hUlU ce
di deliél:um fi li os quotidie naCçi tam animo, quam corp\
~grotantes,Mandabis 'luoqu,e me,1l1?riç m;:fi:riulI!' v~t
' l'rincipium & numen llOmJnlbus Illlttum, h couelll ell
ia
11Onore:l lingulis mUllere ipfius vtentibus afflciarur, o~n{i_
feruat.OlIÏd crgo principiul11.qllid numen inlicum aUC.IIl in
•denslPrillcipium quidem idea eft formatÏonis humilllX pr ecipium.N umell vero familiaris dXlllon,dxmoll 'llloque gAt
nerationis priùceps fxpe [ub nomine Lucinx Gglllfic atllS . en
CUl' iniitu!ll,aut inlidens,allt in cu bans ? vt intelltgas 1l~1 ue
Jl0l~ adelle folum ; fed in efI"e a rsidue atque fouere; :rx i ~u
vero fauere,& fallendo feruare,fi grate co~atur ab ~IS q~n(enere cius vtuntur, Poft lDucua vin vxoris~ue offiCIa '.c otflqueuter ad mutua dominorum feruorumque deCcendl c alacia, Poft hxc Coli ra qlladam arre redit a mœnia,ccmpla,p, 'n
cia, qux ante l1upti a s traétanda fil i ffe dicit. V~i ,no~ab~St€_
primis curias iudicUlll magiftratllllmque palatJ:l, Id~lrc, ca n,
plis proxima collocari.quo huma ni iudices [emper I,udl eIl1i
do memi lerint fc:l. Deo düiudidr homines iudican. m _
1
•
' c l ' eno
ncriut quoq; cuftodes vrbis nitt cufiodit:te Deo cullo Ir rpolle. Irç nihil in ciuitate vel minimu iinecerto quodant 0 li
dine efI"e debere.Siquidé' quod caret orrline, alia inCupero~( ~
nata confundit,Maxime vero ordine & cotin ua cura mu1ts
bria indigere, Ali~quin il mu~ieruJ'es negligar,ur,d,llplo Pi~O
.imo & fupra duplu detrimclltl prouenit ciuitatJ,qlllm li V ,
l'fI negleél:x l'es fuerint :lnter hxc vbi mûdi antiquita,s rep~;~
lllr:quod dicitur ipfum gnatiollis principiii nos ina:film abl _
cél'0ris magnirudlne pra:cefsiIlè,IJlltellige li obferuas MoY
fen.ioxftimabili dieril horaruq; numero, Concludit Jlbr,u~
ca fentcnria.1't triplicé impetû.fcilicet ad cibii,potUl11,COlt~~
J'leqn prçcipitcmur,vc triplici cohibeamus trçno.timore fCl 1
cet ,arque lege, veraque ratione,prxterea moderato hone/l~
rum !udor~ à pueriua vru. 0110 per hOl1efta [olatia reuoce
mur a turp1bus,& ad [cria paulatimfiudia prouocemur.
'
dixiOl ,
US
0 S T ~m01a q ux h aéèe?us"
'CO
ferme lam magtflratus ln Cll11Ca te ~
fiituendi videntllr. C L 1 N_lta cerCC.
.
D
' fi'éèà hx (ilJeôes.
r
m
i
N
6bi
\ , "1.
,ATHEN.
~IX plO
l:,
)
'
aITa
.
~ ln orn:ltu relpubllcx {unt.l nm,
giihatllllm confiitutio,qllot 0porte.1t: & qUO p:l~
ètO confiitllti. Altera de ICglblls magifiratlll attr1
b'
l ,' . (i fi
l 's accnOlUcndls, qu;r, quot,qua esq, unt Ingll 1 mod.e
)
�l.
V
1.
ia
.d
àt
1
1
n
u
eg
1
l,
e
V
.
ib
g
le
De
~id
tcr
ga tC<JuAm tnagj{hatlJ~ eli
mo dç .Sc d pa ru m per .1I1
clll
ion
lla ad ip{orum c/cél:
mu s,c om mo rat i,n on l1u
,
lxc
1/,1
, c rH ~xnam?, A T
pe rti ne nti a dcclarcmllS
a
gn
ma
l.m. cH~ qu in wm
A ud i iam . N cm ini dll~il lt.\[! l'c r lege bene pa ClU
llJs
fit, fiq
"1'5 legu ml ati o
llis
llr:ttus co nll itll :tt, qll am
ra tx no n iJo ne os m:wi
pro
il
nih
id
do
é no m.~
leg~s b.ene P? fit x finr~l,.lm
~cal
&
a
mn
da
umct~a
de~It nli.lm~i mou~~a atl~er
anet. C.L 1 N. Pla ne .
sJ>
bu
J!t
cll
s
~a
xI
ml tat es ma
a~_
~deran lIm,~r~lIce,quc.m
... TH EN',Hoc Iraqi c.o
llg
at~ repu~llc:tqi co ntl Jt:
nl.o du m l.n h:tc [Uacl~lIt
n
le roa gl/ lra ms ac cc ptu
VIdes em m eo s, qUI reé
t~s
?:t
pro
tia
ab adoJc~cen
fil~t,.oponere pri mo f.·uis
, V[~i ad Ip~am cJeébo.n~.
os
Ji'
àm
fUI~e tam ipf os qu
fra g,a l~tllrJ [u nt, legl~l
D~lIJd.c cos eti am qll l (uf
t_
ml
ad
nt
ea
qu
de
s:v t f.1c
JnlS elfe mo rib us ed uc aro
o{ ccr e,& erga vtr ofq ue
gn
co
s
do
cn
el/
rep
ten d os &
cAt vc ro qu i nu pe r co nu
pr o dig nit atc {c gercre.
i
ncq
t,
ice m [atis co gn o[c an
ne ru nt, cu m nec (e inu
gima
am
od o reélè vn qu
.nJI,uc eru dit i finr, qu om
c~ , 1 N. NuJJ~ ferm~ vn t?
fir atu s cJigcre po rer un
em m ce rta me (vr am nt)
<]uam pa élo . ATH E. Sed
mi hi
li.1(cipit. Ho c alltem &
t'x cu {a tio ne s no f.1Cile
.ita ciu
tu.
&
m
uà
c/l :I'0 fi9
n.unc, & t1bi faciendllm
~I~O
:tn
I
e~t
Jlb
Um
icJ
dç off
Ils Cr ete nfi bu s inf iitt lcn
IS:
cs in h~c ~perc, vt. Ip[e dlC
ftl [ce pif ii, ac de cim us
e,r[e~[J coFabulatlOne .1lf
& eg o tib i au xiJ mm prx
ne .h lln c nofi~t1m fine care pro mi li. Q! !ar c [er mo
~,
n pa tla r. Na m (1 va~:trctu
pit e & mu tiJ um c(fe no
d~e
nm
p:trerer. ~ L r~. Op
de for mi s om nib us ap
,v~E N. 1m o etl am fic pr o
I
EN
xi/ li ho [pe s. AT H
ldJC
vt
s
r[u
pro
fic
cia mu s
rib us faciam. C L r N. Fa
,
rit
lue
vo
s
deu
li
e,
s vri qu
mu s. ATH E N. F:tcicmu
N.
c p~rte [u pc rem us. C LI
fic ur eti am [en eé li in ha
.erllm e/l. ATH E N. Cred
At de um ve lle , cre dc nd
rn
J:1
cct
ip[ um fequentcs, hO
du m pro feé lo. ,~are
~d
atl
\~
?A. TH E N ~:
dic am us ..c LI N. ~idnam
rtel
bls
no
[e CJllJtas ho c
ae r fimul arq ue pe rlc ulo
1.':
AT
c?
~ N. Q!.!orfum hx
po rc co n/l ltt ret ur. c L
mlm_
Int rep Ide rud lbu s 11O
&
Ile
N r EN. QE i,l fac
lls :
em
iuh
,
nr
pia
ipr.,~ {u(c.i
bu s legcs da mu s, Vtq1!C
m
lru
mu
n
no
m
J
CI!nla, CCl.
cu rn om nib us fc~~e, 0
l/as
nO
es
leg
m
ne
m~
1m f~r, ne
fJp ien tib us , perlpIcu~
us,
~ero t~m dl? cxpe.élarcm
.SI
ru~
ptu
f.1d/e fi.[ce
~l~
[ub
~JU
&
q!
v~a
pu w,
do ne e 1cgibus in/ lIt utJ
ICJU
(ufir:tgl~1 cu vnJlle~{a
({em leg ibu s c?nuerf.1tJ
l~ pr o vm bu s rcéCe ner.et,tat e ferre pO[Slll~, arq ue
In
ru, pro cu l ab err ore fic
ce ne & tun c & 111 po lle
t.
ne
mo
io
ere t.c L r N. Sic rat
Ih ué la ciuiras pe rm all
m
d~
en
qu
m
erg o fi mo du
... TH E N. Pe r[p ici am us
os
oll
Gn
s.
mu
en ire po ffu
ad 'hx c co mm od um inu
;
is c..!ecenfibus, no n !O
ter
cx
op or ter ,ô CI ini a,p rx
~a
!J
ub
mp
re
ho are qu a nu nc
lu m qu afi hb an do inc
proUIdere, vr qu am tU tlfdio
/lu
ni
condiris:{ed om
r.
ma gi/ lra tus co n/l itu atu
lim e :ttq; or rim e prl mi
um
eg
r:l
uio
bre
dIS ope~a
ln alijs qu ide m côt1itucn
a
creare lum ma dj! ige nti
Os
all
te
;tIl
c~
au tcm cu/lod
fa~a via i/l ud rat ion eq i
ne ce ll: uiu m e/l .c LI N.
Crercnfcs, inq u;i . Op or
cie mu s? ATH E N. Ho c,ô
pd
tum
lr.1rum ipl i ciu ita
tet Gn ofi os qu an Jo mu
êcn
nu
co
m his q ni in eandé
Jni [u nt co rnu nÎrer w
viab jlJis ~epté & rri gin ta
&
re colo~iam, à [eipfis
m~
m
ru
e~
ue nt qllJdem ex
l'os cIi ge re. Dc cem & no
reh
a
lpf
~
bullt, ex G~o[
Jne ro qu i co lon i:i hab~ra
i
oq
qu
te
u,
na
j ttr:t: de nt c!U
qu os . Ho s vti qi Gn oll
de
o
oéC
de
u
vn
&
cJUem
ip[ um , vt hu ius COIOOlX
Jad cn do ,au t VI me djo cri
rÜ
pe
t
au
c
viris. bx
CC ll1q ;
547
vero?n6nnc & tu
('a ge nd o ftc ian t.c L r N.
Re mp ub li. ha nc no bi[ cu
110(pes-& Mcgi/Jus hic
~
rin lli fib i,ô Cl ini a, Ath~
pa rti cip ati s? ATH F. Plu
&
ut,
La ced xm On ij rri bu
nicn{ès,ph~ri~lIl11 <Juoqi bi :turem om nia co mo _
TI
nt.
pro.clll vtn qi Inc olu
u _
rib u alijs fimilitcr {cc
(Ic le ha bc nt: & ha bit ;uo
'\
ac
i
tib
ux
éb {u nt, &
~It~m ea qll xd e te mo do di
;,
fliw
pO
i
~cr
e
im
cn ien til!
J111s h:1C tem pella te co nu
tem po ris & rcp ub .per_
tem
a,lI
u
e(f
ow
cxpoflta. Pr
t.
tgi11r.1tuti de fig na tio n.1
m.1~el1te, 11l1Iu[m~dI m.:
..
por
e pe dit e arm a ferre
~Icunqi ?u e eq w! es fill ret ,in ter rue rut lid fr.1as fer
{u nt, b III qi tu m, cu a:t
od
in tem pJo ha be atu :, qll
i
q
gil lm ine.:tI1.t,comj~ia,
rcm
au
gi
ui(
cat. nu{q
prxll.t~tlfsImu~ ~JUltas d~tn.o~e lilllm & pa tfl &
cl
ad
ar
O
t,J
v~dccuqi vcn~n.
lI;
[Crl.ptu Jcp on at, liccat
tn~lIs & g~ntls!n tab ula
[utà
rip
{ç
l:è
rcé
1
nOI
tab ula
CU.Iqi ~ ve !It ,qu acu nq i
i
loc o pll bli co po nc re, "b
in.
&
c!
er~
a~r
[I:lca~lJtur
q;
.1s
dlcç pe rm an eat . Trecét
no mi nu s qu a trl gln ta
avn~uer(x ciuit.1ti m.1gJllr
tab ula s fic. ap pro b.u aç
iacc
&
ht.de}/l is ite rum
t~ç o/len~ .at.,qux ql~~S v.e {ecudo ddeél:i rur lù s 0Ita
pla t & relJcI:tt.centllq;
rü
tio ver o no mi ne t dc ccn
tcr
lr.
ntl
nim bu s o/l en da
gin
trI
é
atn
é
:pt
vo luc rit .S,
vj~i ~u .i1ibet qu éc un qi
ma
Ill,
JU
s
gi)
tfra
li.r
dei tb
t~qi vm ,co Ç} plu rib u
lcgJ
ni iSi tur ,ô Cl im a M
gl! tr: uu s decl~rcnr. ~i
b.lpro
c]i
1
u11
cor
u
tlb
ir.1
Jeq ;,h :r c ~n~ lua de mag,f
in
ls
ent? N um intcJliglml
t~o?e JI.l CJUJt:tre cOIl/lltll
r
po
di
côcIliatiç,elTè <IlIof
Clllltarlb~ fic ab ini tio
an
hg
dc
us ma gi/ lra tib ll\
ter c: Q! !l vero ex om nib
cr! un tllr . Cu III t.lll1é cm
rcp
m
rll~,JO elS ne qll aq ua
o
quo/(.Jam,(cd lùr nm o vir
elle op ort ea t,n on vIle
l'roucrbiii.
ius
tot
t
un
idi
dim
llr n cniro
atq i ~rç/l.antcs. Pri nc ipi
itu r:a t.q; Cl~ q ui be ne cœ
0p cn s cllc,pr~I,lerbio dic
a
s.M lhl ali te flOC plu s 'Iu
p~r ~~~e vbl.q, /au da mu
rn
ua
",!l]i pri llc ipi u nu nq
dJl~lldJU e!fevldetllr,r~~l~
fie . . LI N. Rc élè Jo(]ue
fllJ
[~tJs ab ah qu oI au Ja tu
n
filc
e
t,n
e.t
m no ' Id no n lat
riS. ATH E N. ~~re cu
clal~moJo.fiat, .v(pictle de
uo prxter~a~us:(ed . qt
um
vn
c
ho
i
nU
.1 ln prx fcn tia
remu~,q.uaU1s eg o I1Ih
N.
LI
(
.
erc
dic
ile ha be am
ncccllanu~ arq ue pe rm
t
an
qu
Ill
hU
tis
uid é ciu ita
~!dn~m. ATH E N. .Eq
nt
rre
ma
t
au
m
tre
m au t pa
co~Jt.un [um us, .nt mJ lle
itiIlam qu x co lon iam l11
m
~re
lit
eJl
r
e.l1e alO ,pr xre
ci,
ias
Jon
eco
for
lta s ac
tir . ~ ec Ign oro fui ne mu
s!dio d,~raéb~. ~éad
dif
t~
eru
mi{
ç
q~
uJt :ltl bu s
all
s Je ge~It ~lJ.us, qu i qll l~odum ver o crga parct~ oq ; fa, JO Ip[a tam é pllel!lIs qu ad
lUS aduerf.1turus
gi~
s dII!S.ir a~ \'JCi1~im ddi
rit ix IIl dig cn tia ge nit ore
UJ
fiJ
prx
IS
fugles 10 ~.~ [O~
tur , & ~d luo s [cmper_re
racu
a
erg
tc
arb ltr or cJUna
reperl~:lra qu oq.i no ua
oli os erg~ c~uit:lré J10~J:i
Gn
tore~ CIUS Gn~h?s,&
lm ~od bene
od m.o~o dlXI. No n el1
qu
r
nu
19
ro
pe
~c
.
lci
aff
o- dlCHur rcpe.
ne dlC~(.Oportet vt Gn
no cer bIS dlcer~,quod be
s ~~~~ non no m [U[~lpl:ln~,& de c~loni
fi j horu~ om llJ um cu~a
a cen_
mOS no pa~clOres qu
Vlros [em ore s at9 i ?p~l
~os
.
ntu
ce
S
alIO
GnofiJs
tum dchga~t,deq~ IpflS
oper.i
O
dIC
ere
orc
op
feé los
in no ua m CI~lJtatc pro
ur
un du m leges cô /li tu. lnt
d,u e, vt ma glf irJ tlI s fec
~
no
G
r.H is f.1éll G no fum
& fiat~ti co mp rob en .tu
itèl
JC
re
as [cipf.1m (erua
fij red cat :no ud ver o Clun
. au té 111 [~pté & rri gin tJ
cl.ter ~iuere cone~ur. ~i
a lèrn
lU~t,_& nu c & po fie
•
.
VIroru nu me ro ~Oputarl
ha .
dia
Ho
q~lJIde leg um cu
o
nm
.p
e~
ur
sc
~e
sce
~
u
,
lfi
xI~
pef
i- ~1a
u, v hl q UI(q; m:tg nit lld
b~an~.detnde e!I:l t.Jb.ular qi mJ xim us cé[lIs mi - rus ~ CIlflum,
rit .Sa
ne [~J ccnfus co fcn pfc
ua r- ~~.c vult Pla
s tri um :du .tr u rer riu s:q
du
un
[ec
na ru qU Jtu or:
rus
Z jjij
y
a
�'-
548
Liber trigefimusquartus.
tus vnius. QEod fiquis plus quàm in cabelb fcriptum dedqit, habere deprxhendatur ,quod fupereft, pllblicl1m fiat: prxterea reus fit volétis eum tan
quam infamem aCCl1(lre, ql1ando propcer lucrum
fperuere leges inueniatllr. Atque ellm quicllnq; vo
111eric,turpis lucri nomine,apud legum cull:odes ae
cufet. E t qui damn~tl1s erit,plI blicarllm poffefsio num fii expers,:1c li qU:1 bonorul11 in cillitate dHfri
oucio fiat,nihil prxtcr fortcm Po imam afI'eq ui poffit:damnatllmq; ipfllm cl1è qllandill viuit, ibi fcrioatm, vbi quicunq uevoluerit,po[sit Icgere.Cuftos
autem legllm non plus qllàm annos viginti huc ha- .
beat magiftratum,nee pandores n:ltl1S quàm quin
quaginta,cum gerat. Ac fi fexagefimum xtatis annum agens magiftramm hune naétus eft, [ol~lm
pr:dit deeénium:h:1c vtiq; r,nione, ve qui fcpcuagc
fimum annum excefferit, t:lntLlm magifhacum no
teneat.Hxc igitur tria de legum cuftodibus prrecept:dint. proficicntiblls vero legibus quiuis poterit
his viris prxdpere quorum maxime curam prxter
ea qux modo diximus, haberc eos oporteat.N une
vero nos deinceps de aliorum magiftratllli deleéÇu
dieamus. Poft'hxc duces excrcitus eligendi funt,eo
rumq; miiüftri in bello, magifhiequitum,tribuni
militum, peditum q; ordinatores,quos merito mul
tomm more -prxfeétos ordinum nllncupabimus.
19itur ipl1 cuftodes legum duces futuros exercitus
aliquos ciuitatis huillS ciues produeat, approbent
vero aut reijciant ij omnes qui bellis in a:tace coue
niéti interfuerum,allt iam interflll1t. ~od fi quis
aliqllem eorü qui produéti n6 funt, produél;orllm
aliclli prxfbre cxill:imet, ci liceat loco illius oomi..
nare aç prod ncere aliü , fi modo prius quod ira illdicet , i meiurido cofirm:1uerit Et nominatus maiore [llffragioru nnmero deligatur. Tres auté qui
pIura fuffragia tLllerut,duces exercitus,bellicanlq;
reni curatores quemadmodu cuftodes legu coprobentur qui prçfeétos ordinum duodeei\l1, vnu cuilibet trioui nominent.N ominare autem no nominatû,euq; nominato prxponcre ita liceat hic quoque, vt de militibus diximus. Comitia vcro in prx{entia antequàm creetur côfilium, & prxfeé1:i con~
{ilio delig;mt ur , cuftodes legû in fané'tifsimo C0111_
modifsimoqi loco habeant:vbl feor[um pedites &
equites fede.tnt,tertioq; dcinccps cxteri, qllicüque
in armis ver[,1ntur. Et in eligédis quidem duétori_
bus & magifiris equitil,omnes [uffragillm ineant;
in prxfeét1s ordinum, fo)ummodo qtJi fc lit a fenit;
in tribunis miliwm,equ ites omnes. At leuis armaturx aut h1gittarioru cxteroruqj IHliufmodi prxfeél:os,i pfi duces exercitus fibi côftituit. Reftat ma
giftrorum equitu defignatio. bos igitur illi nomi~
nent qui duétores eti:lm exercitlls nomin;lrût:ft,ffragiumqi fer,mu iîmiliter. fi militer quoque comparatio'pro nomlll;tndo fiat. Ferant vero futfragili
prœ[entibllS peditibllS equites: Atq; duo qui malOri fuffr.1giol'u nllmero deleél:i funt, omnibus prxfint eq U1t1bu s difceptariones auté de [uffragi js bis
fien liccat.Tertio fiqllis du biter, ilh fllffragl.11l1dicent, _qll1 comitiorû modum in ilngulos lbtllcre,
C~nl!l!.um triginta confiet duodenan p . Nam difinbutlo huic per fexaginta trecentos viros con
mnlt. Et 111 quatuor partes pcr nonagll1ta difirib~atLlr:lta vt:\ cenGb~s finguliç confiharij nooagll1ta ferantul'. Et pnmulll quidem necel1ariofer:1l1t omnes qui m:1ximo ccnfu funt:& qui ferre [ilper[cdcrit, pro arbitrio condcmnetul", pofiquam
'1;
"1
vçr~ delaci funt,cOfcribantur,[equenci die.\ [eclln··
do cenfll eodem paéto ferantur. tertia à tertio fcracur quicunq; velit. N ece{[uium vero fit hoc trium
cenfuum viris. quartus aLltcm minim usque cenfus à pœ na fit liber, fi quis eorum ferre nolw rit •
qU:1rt:1 die ex quarto minimoqul' ceu[U omnes ferant, h:tc conditione, v[ fi q uis 'ex tertio vel quaI':
to cenfu nO\1 tulerit, minime damnetur. S1I1 vero
qui[phm primi fecundiue cenfus fcrré ncglex~rit,
condemnctllr:ita vt qui fccundi cen[us eft,in tl'lp~O
primi d.lmni condemnetllr, llui vero primi cft, 1.n
qnadmplo. Die quinta maglftratllS ad Offines C1Ucs de[cripta cfferant nomina: de quibus omnes
ferane. qui nolucrit, primo dam no eOlldemnetur.
Eorum vero qui cx omnibus cenfibus eleél:i fuerint,dimidium,hoc eft centum oétoginta, forte ad
annui [enaws ord1nem comprobetlll". Sic vtjqu~
magiftratLlum creatio t:1~l:a inter vnius & popult
poteftatem erit media. ~arum medium tenere
{cmper oportet rempublicam. Serui enim & domil11 :1mici nunquam C1'lwt. Nec probi & i!11pr~bi, fi xqualibus affic1anwr bonoribus. Inxquabbus enim xquaha i nxqualia hunt, nifi me~{llr;)m
;\eciplant. Nam propter bxc vtraque feditJOl1Ibus
replentur refpublicx. Verus enlm pri[cus ill~ fermo, ab xquahtate amicitiam procrcari, rede ad~
modum & concinne fertur. quoniam verO non h1cis apertum eft quxnam fit xqualitas qua id ~fftdtur, idcirço nos valde turbamur. Dux qlllppe
{unt xqualitates eodem quidem no mine appell atx, fed effeétu in, multis penè contrarix. & alteram omnis ciui~as legumque later forte difp?nendo potdl in difiribuendls hOllonbus adh1bere,
-çam dico qux numero, pondere, & menfura cft
-a:qllalis. Sed veri[simam optimamq; xqllalita~em
non facile q uiuis perfpiciet: louis ehim il1d1Clll~
eft. & hominibus quidem pau ca fempe.r ~ugge;1cur: quatenlls alltem [uppetit, tam pril)atls q u,a~
ciuitaübus bona omnia affert. Hxe h1nè m.llO rl
plura,minori pauciora tribuit, vt~ifqi videlicet {ccundum eorum l1aturam moderata. Atqui & b~nores, virtllte maioribus femper maiores: n~~no~1bus autcm virtute & difciplina, minores:& vtnf'q ue fecundum ration~m, quod dcect, imrertit. Ea
enim certe nobls eft ciuilis iuftiti:l. hanc & nos appetere debemlls: atque ad hanc ipf.1m, 0 Chni~,
'Xqualitatcm refpicere, dum hane nO~lan~ CO~d1mUS & difponimus ciuitatem . & qll1[qUls aham
inftituit, eodem debet in legibus ferendis afpicere. •
Non autem ad paucos tyran nos ve1 ad vnum ve1
populi poteftatem, (ed ad iuttitiam femper infpiciendum. Ea eft quam modo diximus,xqualis ~pfills [ecundllm naturam quotidle in~qualtbus dlt1:ributio. Veruntamen oeccllè en, vt bis dllabl1s
xqualitatibus in denominatione fimilibus cilliras
v,nillerf.'\ vtatur) fi tota ve1it procul ab omni feditlOnc manere. Aequabilitas enim ilIa Iaudabilis, &
xq ua di j udicatio perfeé1:i atq ue exaéti, cum prxter reél:ü il1didllm fit, violatur & frnngitur. Ide6que ~qualitate [ortis vti cam nr;:celre eil: ad mllltorum indignationem penieus dellitandam . ~a in
rC Deum bonamque fortllnam precibus inllocare oportet, vt fors ad id quod eft iufii[simum dirigatur. Sicigitllt neceffario vtri[que xqualitatibus vti debemus: fed in rebus admodum pauciffimis, el xqualitate CUI fortuna opus eft. Hxc ita
ob hanc cauf.'ffi ) ô amici) nece!Ie ab ea Cillit:lte,
qlla;
�1
1.
V
549
l.
ia
.d
c
a
I
m
u
g
e
,l
l
De legib. Ve admo- vtédum. Saccrd~tium no diut~ramnj[eusxatitgi'lntualmnatus
:ln -
eruari.QEem
res annos qu
eonfeeumra,{
o
lm:N ec paUClO as leges res diuinas fufficien_
H
ll
fic
cu
nl
;
rn
te
eq
lu
éè
[a
no
~
e
u
q
, di
f.1cr
ccis
in medio pelago tas j medJO alia
fit,qUJ [ecundum Eademq; de mu1ieribus [a ;
ui
d~m vero nauis di
ci
s.
;
al
ru
oq
es
ru
et
qu
éb
a
pr
:t
er
ge t: it
hiter efi tr
nt el H ga nt ur .l nt r,exearii
ai
ut
d~b~s {emper inèu pofita, v:lrijs filbieéb {editiOrp
ât
fi
s
ri
vi
uo
at
qua: & de
tribus ipfa:.qu
oxima,pe e
CIUitatü .Rué
qu at uo r fcrant
at is periculo pr éh:m, & ex
r
is , qu i m ait
te
at
,
iu
m
pt
ob
te
er
pr
ca
lp
us
O
: ac tr ib
e in no
~s
u~ a(. ro
di
tr
&
q;
ea
ux
elphos
er
a9
pt
ro
ué
vn
p
'
;
us
at
Ja'
~rd,Jne
1iquos no D gere
t,
,ln
fi
tua eg7t e~fiod ccedere libi inuJcel1l magifir
éb
1e
{u
JO~I fiI1fragIO de qi,trInitate vnus, oraculo deIi Be
iumq;
no él e ln dJem
ti um fil{cipiét
l~
is
cn
ad
tr
t
v
,
et
ni
rt
o
m
m m an t, vt ex ql o lp{o,rum xt as q; ta li s, qual _
& cufi~des o p sio nü qu am dd in at . ~oru
re
tJ
rp
~a
te
m in
a tu r. Compro
I per to ta m vita ti n defun
H
i.
ef
c~fiodJam [uccefleri ter f:lcere potefi.Efi aü t neceiT
b
lé
d
m- [acerdotum
t potefiatem. E t vnde
~d m u lt it u d oimcea [enatorum pars plurimum mtead
ponédi habean
ex
&
e1igan
i
.
nd
ta
q; re ru
ib us idde a1ium
m
tr
r
ru
rlUm, v t m ax
rz Q pa:Jl,re, .
uo
ua
at
ü[
ar
qu
at
m
lH vice
,in
atreruatore,'fac
rin pr iu
us
tu
&
ei
ta
s
rs
it
rc
pa
lo
rm
ro
xl
pe
E
ve
~s
Q
a
9~
Pl
t.
im
prior iI1e defeci s fingu1is,qui lu cr or um agrorü
ver{ari: duodec fa aa , alia pofi al ii
llllnJfiratione
qs
Jj
ne
mp
um
io
te
on
~n
bm
H
ç
ri
u{
fi
ni
fe cu
im di
m, cond
lJ
te ip{a,
hl
ta
ué
ui
f~
ci
e
,~
fiu
l_
JtJen{es du od ec
um
nl
q;
Jpfisde~Icator mJnJ fi nt , tres de maximis ce
ia t. QE.a: vnicui
qu ic e
ar
d
n
u
n
u
do
li gi ll at i cu fi od
(e
in
t,
m o
& 10CatlOnum
nienti pa ra ta fi
gantur, du o p ro E.i
rebus,
s
eH
hi
js
im
de
t
ax
li
m
fiue al iu nd e ve
ve
is
innis vnus. Q
bus p ro templ
og ar e qui{piam
:temaximcq;. conc antur & com_
<}[Jam [eu in te rr m op or re at vel re{pondere ca js
~i
me
o
fr
s:
elig
ri bu
on
ta te
duces excreltus is, vt diximus
d.e qu i bus ci ui l ab eis in te rr og at io nu m re{p Ï
am
qu
r
te
lJ
na
no
(aer
ve
nl
ue h ze in rebus
I"IS ci ui ta ti bu s, ou ar um etiam gr at ia molitio
tq
A
r.
tu
oad fieri p o :
en
ob
fi
pr
c
.N
oper.l efi,yt qu
ro
ve
da
fio nes ac ci pe re nt,maximè quidern ne fiant.a an
.D
idem curér
perag;Ïtur
; [ole
t.Ciuitatem qu
uitas,& re
fi
ci
ia
t
ia
od
nt
fi
<Iu~ k p e fier
fe
cu
e
ne
im
fi
tlri~qujtum,
tefi,nih'il
u lm eelerr
prçfeéh,magi
t~ti prxfiden
nü
ui
di
ci
aCciderinr, v
or
m
s,
tu
ce
a:
du
rc
rli venalium
exercitus
r.quod pe
s,xdiles,atq; rC
gl~us,~ qu ç
pe
le
ci
z
in
u
~edium affera
pr
q
)
&
li
fi
vt
fu er in t, R el i
tribuni,co
per op or te t,
eéH (uo or di ne
el
,dJlfolua~ur;
m
~~
.i
du
t~u?I fieri [em
qu
ce
fi
ac
s
po
~e
y,
partes, q u o curatore
Ietc
e difficulta
l. Duodccim in
ia
od
CIUItati repent t duodeeIma confihJ pa rs , qU o
fi
cu
a
it
o
(a fuit. Vn.1
qu a regi
re
s rcgio to ta diui q; in an m quidem eufi
le
.a
ua
li a: c o m n ia cu
!!
Q
xq
.
,
ra
it
tu
tu
o
bi
in
acim ha
~dfieri .p
et forte d at a, qu pcs deliin lllenfes vnde pars co m m un it er cu m aHjs m
u s pa rt i cuilib
ci
b
in
tn
pr
;
j
e
~q
li
q;
qu
Jt
fi
uü
~t
on
ib
tores tr
o~ortet.
ra
d~alll hz cc
at
cu
ag
r
rü
ro
pe
m
ag
i
[e
cate
ecim iuucnes ha
To
nu quaf
a ex tr ib u duod
{u
8Ifi ra ti bu s in ciuip ro b eh o e padoordInata~rut.do
q;
an .
if
~u
ü
?r
u
? g at .q
in q; &. vi si nr i
qu
àm
qu
s
ti
ta
~rbanaquidem a: regionis qua: cu ra , qUIS or .
:t
s
fingu.
beat,!no mIno~j
liqu
s x Il
ta. his fingu1is
te
in
U
ig
p.
tr
in
a
u
o
q
gi
tI U s au te m re
s
re
ri
re tr i ,
alO
tOt3,& vniuer[a viarum,habitatio
noru,~eq,; m
menfiruo tempo é. F~nes re~lo
em
rt
[o
r
pe
A n cü ci ui ta s
[a
es
bi
rt
ip
lx ":,egIonlS pa rr gi on is oés periria ha be an t.
uitate qu id em
um!faero
ti
o~
,f
ri
·.fit di ui Û ,i n ci
fo
us
pr
ti
m,
beat in ms.
b u at u r, vr ro
tionum,portutl
hwu{mo
odiendi cu ri ha
fi
q;
cu
um
&
i
or
er
JiUlll,çdifica
nd
ra
xr
io di id as
n~o aü t im pe
em pl or um ,c
1 N.
im um pa ne sc uf ent:ad
pr
um
.C
ru m lo co ru m ,t tu er e cur~tores o p o n et ? ex.
es
od
Clpes & cufi
zd i
roca permut
nf ii
d i o m n iu m co
ig it ur templis
menfes finguIos
us
er
,p
prima
am
nt
ic
D
{u
i
.
N
i~
E
rt
ci
[o
H
, & 3d dexteram eram
res pra:fi
m
ie
cu
ul
lo
m
q;
' C u r 'n o n ? A T
àm
em
qu
xt
qu
p,roxlm~m
s d u ca n t, de
exor
otes ri viros
tu o s, & faeerd um au te m a:dincationumqi
ft od iz principe
cu
er
It
ar
em fp ed at .
ul
t
rc
ar
cI
au
a: {olem orient ut en tu r;
qu
o
U
0p or te re . Ad vi ,n e ~ut homines in iu ri en tu r, ru
pe
ap
am
co m m
m
bi
ver.o plap
n o ad finifiram
n an d ar u m eu ra t,fed .v tt am in ipfo vrbis am q;
In al te ro an
e
s [olum perind
pu
eI
m
an
D
ux
l'c
ee
aq
en ta ne
u m an ni
nf
m
co
:j p [z fera: no
ad
us
o
ib
u
q
at
t.
is
ui
re in qUo1cÜq;
bijs, ci
nda:.
~e region
quoliber rem po T a ti o .:lutem
q u àm in filbur t m ag if ir at uu m fpecies eIig'e tur
in
id
qu
.
&
ed
n
en
tl fi~r,~
t,agno{cant.
ge ra nt ur ,t re s [uo d U b ru m curatores, appeU
A_J,)
s pa rt e continga & cu ft o d iz principes l
om
gl
bc
d
re
o
ba
m
m
m
ra
ru
ro ru m
ue eu
im
.~ es. E t re
ri venditionlsq
no qU Jn q; al ij agm deJigarur jp(orum duodec s
fo
an
m,
ro
~e
ve
j
au
!!
m
ro
.Q
r~
Jj
uu
ac
ta
jb
zd il es
.S
s
tr
cs
ci
us
~r
lo
ib
lrat
ntJ~us pr im atre s. C ur a vero Be opera fingulis inhofiium im
irnvenalillm ct
r:
en
pa
)r
:
nt
~x
bu
,q
em
~acerd
r,ia qUJd
sut, cu ra to
axime aduer{us
otes.E t ~cerd~
um v rq u àm m ueJs vbicunque op us fit
ul tc nb ~radlta
m
m
ri
e
Otes, .facerd
P
~u
t.
s
fi
m
v
u
e {e
un it a lit. Fo
u lh s au t pa~_
ci rc un p er [uccefsion
pe tu m regio m
da .S l vero au tn
ris p ro virjbus
fi
en
au
ou
c1
ll
m
t
&
~l
m
q;
ar
ua
us
'p
dcre
vtique fa .
ne qu aq
etfofsis tu rr ib
ceant. Ad h ze
i [unt,q~od,acC1
ar
od
,
es
m
t:
nt
u[
le
~n
ui
nJ
vo
'h
ue
re
ua
r, qu an
em ~o
cis al iq
dudis,noee
indigenis v ti ru
ti s habltat~o~
q;
ta
is
s
ui
ru
re
ci
ie
fe
z
ul
u
os
m
o
ib
n
al
lm
, nonnul_
mqu
lis.q u i in
ciéda fubiug
us oc cu pa nr ur
ècrdotestam v
ib
e
{a
d
er
t
n
op
im
u
rt
is
ef
[u
d
pa
a
in
zc
an t, Vt
ni
\l b ih
d o m in im è
ni a it a d if p o n
di funt.Q!!..a: om
om
en
ca
ru
10
n!
lI
nl
es
om
nt
co
i
in
ie
u
e
ic
A~qu
s przf
m ie i ve ro
& zd it
ici f0fsin~ ,a
e ne ri opo~t~t. I e~r~ ,ple~e los ipfi
~m
rt
in
fo
e
e
m
~r
ti
an
ar
tr
p
,
qU
a io n e
pee ea difficile es, JUgalIa, f.1CJle: qUlbus m ax im
pleb~ eu m dlJS maXIma ti tn t
q;
te
ta
ia
ui
ud
ci
uu
ec
pl
ne
t
t, Vt
da ,v
mes,p
rC!gio
éterq; pr oc ur en t, verüetia
ia m co nm ng en fa ce rd or um crea Iwm
ig
it
il
ic
.D
m
at
ra
fi
pe
o
t,
gi
ad
,f un
no ce an
pe ru ia re
nfenfio.Et qua:
en im regioni no n
s
oll1nibus his co de oc om m it te nd a{ un t, ve qu .
~qua: n o n folu
s
s invalles .Ru€te
le
na
ca
nt
u:
on ti bu s
ib
m
~r
~
tis
ui
1i
il
a1
~c
t
v
un
ab
t
t,
r~
n
ti on èm accine
an
fo
et, itadillinaaute qUI fonIs fuf- confer js }?arietibusq; fiag~~re eas co saribus locis
~c
pl
li
iI
m
u
d
o
m
d
io
'a
ue
ferar.In eo ru m
om- vb j ~o uw~les aq uç co m bl bJ tç ,i nf er ru m effitu m id fit fortes n t, examinati0r,t~, i11e ea .c
pl
ua
Is
1~
3q
':
al
q;
cs
nt
ri fu
nde.à
bras, f~
te
ca
sf
ul to fabu
~I
-f ra gi um ;l fe cu teger fit, at q; legmmus,deI
or
o~
~!1Sq;
lma hu m e m
ds
cc
in
lS
fi
i
rd
u
o
c:
q
od
s,
ue
u
m
d
o9
q~
; Ifio
bo ri bu s
p ro b an
munda: expers ul~~m re ,? cI3t,Jocaq
m & Buuios ar
c
te
m
i
au
x
s
~
te
m
on
lm
F
.
u
iugi
{u~ dJ
domo q
lu b ri q ;i rr ig ét
ueos q uinetiam s
.L
odi,quzaduer
nt
fm
lne
V
ju
or
~r
hu
ex
1t
q;
md
;.
si
m
; fi
o n in iu
~d~c~tionibusq dIçatos dijs ag to s aq ui s immjf
& p at er ~~t~rq
us
ui
:c
ur
is
nt
h
p
tu
d
it
de
D
COmm
t1one &
UJnJS
pi ng ue
te m de rebus dJ
qi JS U'rJga
xe ri nt . Leges au urq;..il1arum intcrprctes, at
ar
t.lntur,coofiitu
tu
a
•
t:-
�5>0'
Liber trigefimus'qu·artus.'
ping~.ef,ace.te curent , ~ pl~~allis hum~rem f~ate-
"
perlufl:raturi ~ vt cufiodian~ di1igenti~l~, dum ~oc~ :
br:lsq, adlllbeant.At~H ~t~ l\ç~bundantla omnla ,&
omma noucn nt. N ulla qUlppe cognltJOne mJn~1.
te.mpla deoru~ reddat pp).i)P.ora. Vbjqu e autem in
hxc dfe videtur , qua exqllifite ab omnib~s r~glO
h~s gylllnafia 1Uuene~ t~m Gbl ~ommo.!h .~uàm fevn~uerh1. cogno fdtur.A tq; hllillS gratia no n:l!~~;
n~bus pr~parent,c~h~IS ~aJnels confilt~lt1s, & coqllam voillpt atis vtilitat isque altcrill.s. :>clo1clC~ m
plofe ficçJs .a ppofin s hgms, yt & remedm m a:groalcndis canibu s, & reliqua- "cuanO nl dare opera
tantibu s,& lenime n labore .defcfsis agricol is l>enedebent .Hos ip[os fludio ctin. illo vti oporte t,qllod
noie afferat ur; qure hlnè cuptio longe melior efi,
ab occulta ndo à nonulli s appella tur, {ed fiue fic,p~
quàm medici qarii periti m~dela. Hxc ola ~~teraqi
ue agri çufiod ia fit nomin ada, fiue quom.odocuq,
Jlltillfmo~di his locis ornlm éto vtilitat iq; funt, gra aliter quifqu a velit,o portet
vt qui ciuitltl S [ure [.1Aediles.
~o quoda cum ludo.S umatim all~~ m circa. hxc fin
luté exopta nt,in ea [e re pro viribus diligenter ~xer vc:rdilibU'
.djij !:lllill[modi fit. Sexagi nta viri finguJj a[cript u
ceit. Sequit ur vt de xdjljum prxfeél:oruq; vrblS e1~ lcgend'l.
fibi locijm cufiodiant,riÔ honill/ ll qm[a (olul11,[ed
éèione dicamllS. Sexagi nta jJlos curator es agr~ru
.eoru etiam qui [e amicos diclJnt .Et fi. quis inter vi~
tres [equun tur prxfeél:i vrbi tripert ito duode~ln~
cinos ac ciues [eu [eruus fiue liber alicui iniuria m
partes vrbis çpplex i,quifa nè mas imitan tur: Vl~ru
inferat ,iudice nt in paruis quidem ipfi quinq; prinvrbis cura habent ,vulgar iriq; itineru , quœ l regl~cipes:it:J. maiori bus autem decem & feptem virivnà
ne in vrbem tendun t:xdifi cationu m quoq; vt [CCli·
~uin dlJO,d eçim, v[q; ad minas tres de quocun qi aldum leges omnes fiant. Aql1aru prxtere a, ql1as cu~
~er dl! ,'lltero coqucr itur. N emo autem il1dex ma- fiodes dcduci in vrbem curant
:vt jn fOl1te.~ qu.im.b
gifirat 4su.~ fit.q ui gdHof ficij fui rationi reddéd x
quidifs imx [ufficientesqi dl1catur, ac ciuitatem III
n0r:t fit OblJO~Îlls:pr~~.er eos q~li regu infrar nnë reuent pariter & exorne nt.Opo rtet ho.s eife tales ,.ve
b.usimponiiç.Atqt,ti ~agroru curaro res fiquid ad~
intermilf::).fuorum cl1ra,otium habean t ~d pubh~:l
1
uer[us eos qlloru hflbent cuô)co ntume lio[e gcrat,
procuranda.~propter quifqu e à maXlmo cen l~
jnxqua liter onera inferenres, aut vi aliquid ab agri
quem velit pl'xfeél:u flltllrU nomin et.Et de [~x qu~
colis ~ccipient,cs " atJt'ldula~orum largitionibllS 7
fllffragi.o ca:teros fllpera bunt,tr es forte deligat qUI
q~iblls i.ndiciw .rr,t lZorrull}patur; muned bus q uidé
.b us cura: hxc Iint,De niqi coprobati,magifirat~m
adulati oibusq i capti, opprob rio pel' vniuerf.1m vr
[ecundul11 prrefcriptas fi bi leges peraga nt. Aedll:s
hem afficia ntur:in ali js alltem illiurij s vfq; ad mi.deince ps,rern m v:çnalillm curatores,J. primo (ec~pam [ponte fua vieinis cofonis q; dent mllléta m.
doqlle .céIll qllinql1e deligan tur. EOrlunq; e1e&lO
~o~ fi nolunt in m:Jioribus ve1 minori blls' iniueodein ferme modo quo pr;rfeé toru vrbi tranlig arijs'qij oddebé t,per[o luere,q uiafpe rent, cum clelo
tur.~ippededecé, quicxt eros lidfrag io [llper~~
.c o ad 10Cllcn per fi.n~lllo~ menfes tra[eat , iudiciu m
rint,qu inqi forte defign entur,& coprob ati, ma~[.
ac pœn.a,m effugere,in cqll)Ul1j iudicjp accu[e ntur,
,f irat 9 declar étur.N ,?mine t aut; quéHb et vnu[q,tIJ
& qiji damna bitllr,d uplum reddat ci qucm iniuria
'que. Q.t!iau t nolet,fi ~nd principes aCCl1[abit,~ra~~:
oppref sit. Viuant autem tam p~incipes quà~ czte
mis qujnqu aginta danetu r,ntq; ctia iniquUS ~x~ 1
!i curator es agroru m duos annos hoc paél:o. Pri;ffietur .Comit iacomu néq; cœtu qlljcun q;veht Inmum quidé omnib us commu nia finguli~ in 10ci~
gredia tur:atq ; ad id primi fecudiq, céfus omnes cO
habean tur conuiu ia: qui vero vno die noaéu e aut
gantur ,Porro qui de bis abfller it,dcce m datn netU;
abfLJir~ç auç al~bj ~derit,cllm ne!= prin~ipes ita ordi~rachmis. Tertij
vero quartiq ; cen(us homine s ~o
nai:int ,neq ue nçcefsi qs vU;) çoëger it: fi quinqu e vi
cog~tur.ldcirco qui nô intetfll it,inde mnis ftc: nl~
ri ~Ul~ qan~nent;Ccribantq; jll foro defer.ui{fe cuno
fortè PF~ncjpes vrgente quadam necefsitate, adeiIe
dia,npg~js afficiatuf opprob rijs, vtpo~e qui quan
omnib us edixer im.Efi autcm xdiliu officinm, fotll~ in fe efi,rem pu blicam prodid it . Et .à. quocun ri ordiné legib\lS fiatutu m feruare .Fontiu m quO~
que obuiam faél:o,volenti~ue ~~d. r~, iml~ulle 'Cxque & templo rum quxin eo 1000 funt, curan: hadatur .Omne s aute~ fexagll lta Vll'l ob[eru et, ne de
bere..: vt ne quis illic iniurio [e quicqu am agat, ~
princjp ibus aliquis qllicq uam tale con~mittat: &
fi fecerÎt, femus quidé & peregr inus verberi bus ~
(lui fCl1ht audjl~itqi fi non accuf.1uerit,fimihter eavinculis pœnas lu~t.Ciuis autem ab illis drachmlS
demq; \cgc reus fit,qua qui peccau it : ac acriori in
centun i condem netur. Maiori 'Vero muléta vrq lie
uenUIn c~nfuram punitu s in omnib us iuuellu ma~
ad luius dùplamiai,nifi'p~xf~éti vrbi quoqll e adgifirati bu$ cont(!l1111atur. A tq lIC hxc.quid em o~
fint,co ndemn iu:e non pO[Sl11t. E adem quoq; prœfe
III nia cufiode s legum diligen ter animad uc, cat:pnél:is vrhi in propri o magHt ram,muJétandi , & pl!OE.i JlO~ fer tl}o quidem ne fiant:deinde '1t faéta, prout ius poniendi coridit io fit, Nam v[q;ad mina cOlldcmll:l ll
llllllt,no po- fiulat,p uni:lnt ur Exifhm are de omnib us homln.
Îdi ip5 habean t potefia tem. Ad'dup lam verO' muL~efÇemde la~. bus id quilique dc;pet,quOq qui nUllql1am feruiui t,
éèam
céCorum fimula utorita s reqllir atur.Po fi hçc
... aCU$ Ollll~
.
~.
d
c.
&
fi
,\lUS.
. i~ laude qignus eife domin~s nl1nq~a. p~tent
._,
.I eomUl1CX gy~l1a icœ l!lagifiratllS duplice s .~~rl"
vollores.
queglo riari quentq i oporte~ 11lagl~ ql10d be~e [eru[q? fa~lll~atls confiit uamun aBj di(ciplinx,alJJ eX riulll'
~lierit,quàllJ quèd bel1e.fue.nt.d~~111f~'UU .s,p~lm~m
ercltaUOl1lS ~al1fa.~i di[cipl inx prxflln t, gylll11.a
quidem l~gibllS,quibus qll1 [enuJt,dlJS (enl1t:dem.
ftorum dGél:rinarum q~ ornatll m & di[cendi ordt~e fcnioribus qui honefie vixeru nt. Pofircl11o tonem~curent:operam q; dent vt iam mares quàID'fœ
tum hoc b~ennium cuftodcs agroru m humiH mutn
minxi n adqlefc entil honefiè ad ifia profici[c~lllt~I~~lf[sim.un~q; viétum v[urpe nt.Itaq ue duodec im
tur:hon efiè etiam commo rétur. Exerci tationi scuvJr1 C4,.qU~~qi c?l1gre.gati inter fe fic conful tét,qua .rlm habean t in
gymna fiica, & mufica ipfi athl.e~
fi Feru.11q l~l'l; ~.1tos .mln~ft~os & feruo~ nOIl,fint hata: qui ~uncra im pOllunt atq ue dcclara nt athle.t1 s,
bltu~l, ~ a ~grt~olts q l~lde cO!OI1~S q; no in propri o
ipfis [ci1i~et cerrato rib 9 • A tq; hi hmilite f duphc~s
Jl1.inlfieno,fe41~ pllDltco~olu vtatur, In creteris fic
elfe debçnt ;circa mllficam aHj, alij circa gymnafi~çogi ~~nt, vt ferll1entes fibl) plis v~aur~ , xfiate pra::
c~m.& in ,gymna fiica 9:~é ijd.ell) pari ter in,ho~1~~re~ atque hyeme femper armau reglOncm omn~
nu equoru mue ,ertamIll1bU~:lIl muGca vero ah} In
,
mon~
4
•
�,
l.
V
J.
ia
d
551
t.
la
m
u
'
g
le
l,
e
V
.
ib
g
le
De
!lS
Si
:
tllatllr
ali~ls prihccps ~miljrer lÏa
ita
ora tio ne (un eb ri, & im
lno no dia ,id cft ca ntu &
de
i
qt'l
t
ice
fci1
rii
eo
oru m,
rio ne ipf a,f tcu t rha p{ od
_
,ri
carmen,citharifiarum
ca nta tor ium co mp on iit
.
talium: aIij in ch ori ca ntu
bic inu m, creterorllmq;
el1udo, vb i viri,pueri, & pu ,
t~",?iii?itur in ch ori
lic x modis exercentur
re tnp ud lO "",""ri(que mu
s,
auu;m iIIi fufficit princep
pri nc ipe s ,eligédi. nus
nû
V
.
tus
na
s
no
rag inr a an
no n pauclOres qu a qu ad
arbitramur,ql1i trigih
ere
ific
{u
a
cli
qu oq ; in mono
nes in
qu i & int rod uc at homi
,ta an no s exp1euerit,
& iu
cat
o{
gn
co
ter
ien
f'ic
ce na me n:& de ij {dem ftlf
ordinacoremqlle ch ori ,iic
dic et. At ve ro pri nc ipe m
rei vacant, in co nc ili um
op on et eligerc. QE i huic fira, nili accetTcrint:hupo
prohcifcatl1r,muW:a im
ices lin t: c:tteros fi no iud
s
dc
lUS rei leg um cufio
t,
cn t etiam qu i periti [un
lin t,n em o co ga t.D eli gn
uè
s,G
ien
ijc
feu calcu1um ad
'Vnaque hx c alhpu1atio
ivel im pe rit us fit, qui def
tus
l11inus, valeat vt peri
.:.
{uf
os
ter
c:r
,
natis decem
f5natur .Q!!.i vero ex delig
,
rir
fue
s
atu
rob
& deinde co mp
fril~io fup cra ue rit ,
xpr
em
Ieg
m
dll
un
or o fec
'Vnus an nu o tem po re ch
na
no dia & tib lci nio clclÎg
mo
in
am
eti
fit .Si mi )jt er
s
ItlI
ro ba tio , & qu i aifecl
tio ha t,e lea ioq ; & co mp
o
nn
ici bu s co nii rm aru s,a
fuc rit ,eo de m mo do à iud
declaracoresq; mu ne rum
pr xf it. Deinceps autores
ica tam eq uo rum qu.lm
.in ex erc ita tio ne gy mn afi
n
tio q; cen{u ita co nlh tua
hO mi nu m, à {ecundo ter
rn
co
s
ne
mi
um cenftlllm ho
tur .C om iti ain gr ed i tri
cen[us liber tit. E t de vitem
all
pellantl1r,minimus
es
fragio defignati fuerit.tr
gin ti qu i prx creteris fuf
os
qu
,
tur
ren
ncipes decla
an te alios for tè eleéH , pri
cu
~n
t:
~ri
gium coniirmau
~omprobantium fuffra
us [orte,atq u,e mdlclO,tirat
giO
lufcul1q; au tem ma
ls
uJfus fu en t, a1111s loco ell
qu is rep ro ba tus & rep
at
efi
.R
tur
be
ro
& co mp
eo de m ord ine de fia ne tur
linx ill.his qux_ na rra uicip
di{
iu~
pr inc ep s,q ui tot
.
âm motrIum c~r~ habea~
mu s tam fœ mi na rum qu
e
en
em
1p
ne
prl
es
Jeg
um
V nu m qu o qu e huc {ecund
na tum an no s qu àm qUln'Volumus:non pauciores
ha be at iilios vrriu~que {e<}uaginta,qui leg itim os
o
s,31terius {e xo mn mo .C
xus maximè:li vero minu
ma
ne
& qu i e1igitur, hu
git are de be t & 'lu i e1eglt
gima
m
oru
ciuirare {u mm
gifirôltum om niu m in
ni
prç fia nrl fsi mu m. In om
m
du
ftr,;aruU/llcllë ad mo
rè
ap
ti
na
rmi
pr.lg~
bus qu ipp e viu en tib us pr!mai
m
[u
nt
be
ha
Vlm
,
vlr tut em
cœ pe rin t ad na mr x [ure
;od
Q!
.
um
nd
ne
um im po
Illam ad finem fibi de bit
bru,ti~ tum lilue~nbus tü
in
&
it,
& in plantis eu en
allhomlnJbus. Ho ml ne m
cti am motnfiletis, & in
m
eu
fi
rro
Po
dicimus.
tem ma nfu etu m an im al
ealf
rit
fue
am
; di[ciplin
na tll ra fe1ici reétam qu oq
etifsimomq; ;mimal {o
nfu
ma
mu
CUtus in diuini(si
tis am no n bene fuerit ed u
let el1~dere:fi vero no n Ca
n
niu m qure in ter ris nafcu
ca tus ,fc roc ifs im um om
let
be
de
n
no
!am ob rem
tur ,an imal reddicur. Q!
pe re neeelfariam pu eri mo
fum
gu m co nd iro r rem
pr !:
onere,[ed op era dare in
ti~cducationem pol1p
nlU
om
vt
us,
tur
l'a
cU
r ea
l11is,fi rem hane diligente
qu i
,
t~r
iga
,e1
vir
us
; op tim
ciu ium ad officia qu xq
,:prx
lS,~duc.l!1dlS pu em
qu àm ma xim è pr o viribl
aeu
{en
maglllracus pr xte r,
po no ttu r.O mn es igi tur
s tem plu m pro feé b, ftlffra
& qu~fioresin Apollini
ibus i~ea~t,~eltgent~s ~n
giu m cla m leg um euClod
ru,m dJ{Clph~z eXlfiJ~at
gu li qu em op rim e puero
tgJo ,{u p,e ra? lt, à maglfira
prr efu tur um :& qu i {uffro
ceptls vldeIl,c:.et Jegum C~I
tlb us qu i de leg eru nt, ex
ln
t
t.E
:fi
, qu~nquennJU pra
llo dib us )co mp ro ba tus
y
eae
[e no a~no
us
blt co co nfi itu rus plu rib
,au tem ln maglClratu pu
pé
um
{u
s
r
teq ua mu nu
\]u lm tdg int a die bu s an
cft :tlium ;rz
cll
id
s
ibu
qu
Ii
.t,iI
cri
11ctT
'0
gat,è vita 'dcc
Tu rores:
l - S
fi
orphanorii rll tor m~rtem
ml , t~r c 19ar. ,inaurem ex vrri(que pare~tibus
s
oblent,cogn~tI arq; aif~ne
s, qlll pr x{entes fun t,
ele
tru
pa
&
s
no
r~
vfq; c~n()b
nfi ütl an r : aIioquin dra~
"/mm Intr;~ d~e s dec ~ m co
r finguli,quoufq;orph:t_
c~ma qu otl dl Cmul,étefltu nulla cillita~ reliera ci- Iudiciorum
t.S cd
n~s tur ore m prz fic un
i- &fori r.:ltio.
ine iud kia fUerint confi
ord
o
bit
Ultas etic,nih dc
- Judex.
s,q uj nec In lla t arb itr i ali
tu u.l ud cx au tCm mu tll
'
t
eri t,i n cautis difccu leàm litigafltes dix
"
qu id plus qu
.a.
ius declarand U- fili ffil
~atlJr,nUJ1ouam ad
cl IS pcrclln",~
.
"
ncc li mufti tint, f.'lcilè vn
Clens cm . ~apropter
r_
po
.O
fi pa uc i & igt1:1Ui
qllam benc llI dlc an t, nec
qu zri tur abvtrifq; decla
od
tet :lUtem [em per, vt qu
i_
mo ra, frequensql il'lquif
r~rur .Tc m pus autem &
_ Arbirri.
cJ'r
.ld
nÎc
nfc
ou erfiam co
tlo ,ad apertendam co ntr
ma
&
s
ico
pri mu m & arn
co qu i liti ga t,a d vicinos
co n{ do s fc c:oilU~ttanr
r
itu
xr
ximè rei de qu a qu
•
icntcr fuerit iud1catum
~od fi per eos no n ftlffic anrur. Terriurit vero,
itc
ad a/iud iud ici um profic
iari no fuerinr,iinem im
cil
on
rcc
pe r du o [up eri ora
:lm
o~u co nll itu tio nes quod
ponat.Pro~etto i~dici
e
qu
na
rn
ne
Om
t.
oncs [un
mo d,o magJfiraruu eleéb
i~
iud
è
efi
am
eti
am
q 1I0rüd
ma glf ira tum nccelIè cfi
n_i~ neceflluio eCl ma giom
ex
ud
ni
~e
cern. No n ta
.llUdcx ea die qu a iud ifi,r atu s & p~tnceps:9uanqU gif ira tus cil nôvHis.
o ma
cHlm peraglr,quodotmod
ifirarus a1ùjui tin t, de
~ag
i
I~it.~r q~ati iudkc~ ipt
cf
u & 9U,ot ~n vn:aquaq; rc
hH la ,!UJ q~arum~; rer ufij[sJmu ecrte iudlciü tit
[e debear, dJlferam .Aug
fu
tèc eru nt J comUni c:ofen
qu od fibimct .aliqui prx
ll'rz ~.
t.A
i rerii iudicia du o lin
iudiees eligentes.reliquari
priu,:1to pa ti eo qu eri
[crû qua?O,p~illa,t~~inju~ja eru qu ad ore ipu bH
hlt. AJ~
tur~e~m9; Jn,JUdl,C!U t~a
iie n arb itr atu s ali qu is
~u~
al~
lU
ciu
a
am
c~ tnlU~l
eft
lan co na t ur. Di ce nd um
co mu mb us rebus au xtl
ü
im
d!ces elfe op ort ea t. Pr
~git,u~~q~os & qu.tlcs,iu
er
int
us pri ua tis qu i ter tio
lll~l~l~ c~mune om nIb
i
ma gif ira tus ta anriui qu
[eh,tlg~t,lta fiat,. O~n~s
o
,qu
ius
calendas mentis jJl
ma lon s, tempoClS p~:dle
_
uu s inc ipi t an nu s,i n rem
no
po ft refilUum folfiltlll
o
erp
int
do
ran
t. Vb i iur eiu
plu m vn um co nu en ian
o
tib us veluti qU.1{dôlm de
tra
gil
ftto ex lingulis ma
ti
op
ui
it,q
lig
de
m
u iudice
pri mi tia s oiferentes, vn
{anéèifsime iudicia 1110 an
;
atq
e
tim
op
mu s elfe, &
s
ice
eatur. Ac poCl~ iud
no red dit uru s ciuibus vid detignariir, tinguIi co
i
qu
defignati {unt,ab eifdem
s f~erir,a1ius hmili~
~tu
b
,
r.o
pr ob en tur .E t fiquis rep
a
11ts qUI pe r prx ce de nti
ter eligarur.Comproban,t
,
fra
[ui
e
ert
a red da nt, & ap
reeoci!iati no {unt,iudici
io
làr
fpe~anti~us~; neeef
giu m ferant:audienti?~s
magl~ratJbus q~j eos de
;
confilltoribus,reliqUJ~q
io
itr
arb
o
a!ltem tnterlir pr
da rau eru nt. De c:rtens
~
cm ini ufi am [po nte {en
qu
ali
quifq;.Q!!~d ~quis
fa
c
ho
s
de
fio
pud Jegum cu
ten tia m tuhLfc Jncu[et,a
rit, dimidiâ da mn i pa rté
tùe
tus
na
cia t.E t qui,dam
nus
. ,SJ aurem mu léb dig
ini uri am patTo pe~[oI~at
r
run
na
em
nd
co
i
qu
s Ipfi ,
mai ore vid ea tur , llIdJce
debec veJ rei pu bli cx vei
qu id au t pati au t redder_e
u
:lt. In pu bli cis au tem acc
ini uri am palfo,eognofc
di
iu
pri mi s muJtitudjne~
fat ion ibu s neceJfe eft in
im qll an do aduer[us ciu
cij pa rti cip em f:teere., Na
ue
oq
Inf~rtur ini uri a.l de
tate~ pecca~ur,om~lbus
i
lr,nifi ad iudicanclum ipl
me nto grauJter patlUPtl
cti am
fi
a
�55 2
. - Libertrigefimusquartus.
etiafl'). adminitur. Sed & principium iudiçij huius
lX finis deferri ad populum· debet, examen aUtem
& approbatio ad tres maximos magHl:ratlls,dç qui
bus conueniant litigantes;'ac fic couenire neq~leit)
co~ti1~llmip[um eleéHonem vtriuCque cogno[cat,
lX .ludlcer ..Qportet pra:terea priuatorum iudiciorum oés proyiribus participes e{[e.Na qui à iudica
di pote!bte omnino repellitur ,is à ciuitate [e prot.
fus exi.ftimat alienum, His de caufis per ipfas quoque tr:b~s neceffe eft iudicia neri, iudicesq; [orte {taum ln~orqlpta precibus iudicare. Et demum
iudjç.iU lll m~ld çunéÇa definiat, qllod intemeratum
oml11nQ quo ad humanis inrebus Fied po~efi, elfe
debe~ç.dj~imus ad eas lites deterrninandas,qu:e nec
pervlclnos peque per contribules di ri mi potueriit.
Verumdeiudicijs,qua: magiftratus efre nec affirPlare pee negare facilè fine controuerfia q lli[quam
ppterit,ha:c quafi exterius cirçu nduéb de[cri ptio
n01').n~I1a complexa eft,niinulla etiam reliqui{[e videtur. Nam iudicialiii legum eX:léta pofitio atque
partitio longe reétius in calce ferendantm legum
locabitur .~are ad idem tempus bas differarpus.
C~te~i aP.Çetll magHhat 9 m:lxima iam ex parte diffppfitiCunt. Tota vero atq; .accurata ciuiljum çlifpenf.'ltio, fiue açl vnum ,fi~e ad omnes pertineat,
no :lntea liquido peclararj poterit~ quàm traébtio
ipfaprincipia & fequentia 1 medi:j. orpnesq; p~rtes
fuas complexa,ad exitum vfq; peruenerit.quœ quipern in prç[entia vfql1e ad magjftr.:ltUllm qeationé
prpgre(fa, vt antecedentium ~nis fufficiés cft, ita fe
r~nd!lrum legum principium,nec mO~;lnJ au~ [egni
tlem ampl~us patitur. c:r, 1 N. Q.I!,amuis [upçriora
pmnia ex animo mec di:lÇcris,hofpes, m~l~o tamen
gratill s in pra:[entia mihi id coptigit, quod.cum di
étorllln e:!Citu,dicen40rllm initium illn)tifti. ATH,
Belle igitllr prudés [eniorum ludus hucufq;, .nobi~
fit pe.r1ufus. c 1- 1 N. Pulchrum {anè ftudium vi rorum fignificare videris. A .T H' Con[entaneum eft,
V~r~manimadueqam~s,fi hoc ribi qlloque vr mi ..
hl vldetpr, CL 1 N. ~9ç\nam?& qllibus de rehus?
,.. TH. An l1efc~s idem in haç re quod in piétorum
f~cult~te c?nt1l1gere:IlI~ quippc null~m in pingen
dIS anulJahbus termlOllm habere videtur , fed [emper inumbr;lOdo, & del1mbrando, vel quomodo..
cunqu~ aliter à piétoribus id vocetur,exornare conatur,l'lec ceffat vnquam.N on cnim poreft fieri vt
ad pulchriora exprefsiora.que incrementum nÔ ha
bCiltur. CL 1 N. InteJligo ferme audiens qua: dicis.
Nullumenimhuius artis v[um habeo. A TH. Nihi! tibi id obfuit.Sed bac fonè nobis oblata fimilit~dine fic vt:u~ur. S* qui~ pl1Jçh.e~rimum ~nü~aI
p~ngere volucpt, quod no ad pe~us, fçd;td melius
futuro femper tempore progr~dbçur, n6nnc vides
cmn moTtalis ftt,nifi ;lliquetp. artis [llccefforcm reliquerit, qui fiquiq ve1 tempore ex animali aholitum fuerit, infiaurare, vel per imbçcillitatem anis
:lb artifice prcttermi{[um adijcere pofsit,atq; ita fuI
gentius in dies animal reddere,laborio[llm illlld 0 .
pus pauco tempore duraturum? CLIN. Prorfus.
.,. -: li . EN. An non lcgislatoris voluntas ha:c tibi
e~e Vldetur? PrincipiQ quidem vt leges fibi fuffi~lenter & exquiGte pro viribus confcrihantur: de~nd~ procedente te111pore,Bç periculo rerum faéto,
. putasne fic ame~tem legisla~orem aliqué effe, vt
19noret ~çce.{[anum eae. talia fibi muita 1'elinqui,
qu.a;eme~at1olle fucc~fIoris alicuius indigeant, ne
.petar q Ulde m,fed mehor rçfpublica rem per orna-
tiorq; eff"icjatur? C L r N. Probabile eft. Nam quo . .
modo noHe id poterit? ATH. ~acunqlle igitl1r
via porerit,tam re quàm verbis alium fiue maiorem fiue minorem docehit quombdo con{eruanda: & corrigenda: leges fimt, nequaquam in h;,·~i~
cendis defatigabitur,prius qua ad fin':: l'erdux~n.t.
CL I,N, Itacerte. ATH. Nonne id mihi & VOblS ln
pra:fentiafaciiidum ?CL IN. ~idais? A TH.QE~
niam leges Jaturi fumus, & legum cuftodes creaCl
funt,nos auté ad occafum vita: appropinquamus,
& cld1:odes Hh nobis iuniores funt, oportet noS, vt
diximus,legcs ferre fimul atque bos tam lcg llm1atores quàm cuftodes qlload po{[u.mus f.,cere. CL.
~idni?dummodo id [atis facere po[simm. A -:~.
Veruntamen impcnfius anniramllr. CL J N. N Il.l1~
prohibet. ATH. Sic ergo ad eos dicamlls : 0 amlc~
legum con[eruatores,permllita in fingulis nOS qt1~
leges po{[ulflus,nc:cea:'uio relinqllemus, qux tame
non parua erunt,imà & rem omnem pro viribus
cxteriol'c quadam circunfcriptionc fignift~"bj,mJls
quam quidem impleri à vobis oportcbit. G.!:9 v.ero id faéturis vobis re[piciédum eft,:luditc. Mcgtllus,egoque, & Clinias hxc inter nos fxpenumero
dixil1/11S, & probe nos dixiffe conuenimus. Vo[que rogamus vt & indulgcre nobis , & di[ciptllo~
prxnare veHtis, ad ea i pf.. re[picientes,ad qua: Icg u
cunodi lX latori refpiciendum cocorditer .nos con
fenfimus.hllius confenfionis Vllum cft caput, v ~ ho
,mo bonus effiçiatur,hab~s virtuté <lnimi h0111 tn15
propriam,ftudio aliquo partam, am v[u, aut cer ra
q u;ldatn adeptione, ve1 cupiditate, vel opinione, "el
;lliqllO gen~re doétrinarum, [eu ma[culus fit, fiue
fœmina,fiue iuuenis,fcu [enex. Atq; ad hoc i~fLlm
quod dicimus,ql1ifque per totam v.itam otTIl:! {lu- ,
pio tend;lt,ca:tera q~lX impedimento huic rel [llnt~ rro pat~a
llegligens. Pro patna prxterea, fi nece{[e eft, m~r~ Illoôcpdu.
paratus fit,antequ?tm velit aut euer[am videre C1Ul
tatem,1Ugoq; [eruitutis fubieétam à peionhns gu}Jernari,aut fuga ipf..m deferere. ~ippe extrema
omnia [llheunda [unt potius,quàm in cam guberllationem ciuitas commutanda, qua: peiores [olet
hominesfacere.ln his iampridem nos co[cnfimus,
& nunc vos ad ha:c vtraq ue refpicientes, laudate le
ge & vituperate. ~as inquam vituperare, qUa! hœ.c
jl{[equi minime polfunt,ea! qua: poffunt,am:tte:h ..
}Jentérque illilS amplexi,in iplis vitam agite. Cxtera vero Hudi;1 qux alio tendunt, & ad vulgaria bona refpjciunt,fpernitç.S~? initium [equentium I~
g!lJ1l,TlOC no biS fit à [aCrlS cxorftlm. OpoTtet pn11lum repetere, quod numerus quinqlle millillm &quadraginta partitiones commodas habuit, arque
habet,tum totuS ipfe numerus, eum qui per tribus
ipfas porrigitur,qucm totius pattern duodecimam
po{uimus, vnam & viginti vige fies reétifsime n.atam. Atque vt tOttlS numerus duodecim conftat
partibus, ita tribus ipfa in dllOdcci01 fcinditur.
Singu!as itaque partes f.1cram elIè dei munllS exifiimare ~ebeml1s , cum & men[es & circuitunl
vniuerfi feq\lantllr. ~propter & ciuitatem 0mnem ducit , qU0d ipfis innatum eft , ad eas ücran~as.A1i~ ~orfanreétius qu~m alij partitiftlnr,
ac dlJS partltlones fuas fe1icius dedicarunt , nOS
alltem nunc re~ifsime arbitramllr quinql1e mjJHum & quadraglOtanumerum elegiiIè, qui amnes
ab vna v[q ue.ad dupdecim decifiones habet, vndecimo numero [ol~\m excepto , qui minimo qUOdam remcdio redlntegratur • Reftjtuitur enim [i
du:t
�m
I.
V
l.
ia
D
t.
la
m
u
De Legib. Vel, Leg d vna tandem fit communis ratio nUpt.larum Vt
t.H xc vedo m us ac ce,lfe rin. d
em
rt
pa
m
ra
te
al
/'
dua: ad
&em~n_
ra elfe li rmdo neq~a~uam pr~ lX~: ln otJ~
ratlo_
J
Cc
on
t'
m
~re
fir
pr xl en tll er
r
ltU
Ig
s
te
en
re
ve~
. .. .
cuigue,p,arti ~eum
~i
vJ
&
,
us
am
~u
l
~~
od
fi
fm
nl ,e am di
ns q; hUlU
nt es an s ex te
'
ca
l
uo
lO
fi
lU
fil
ccl
m
um
IS
dco~
uos Ingll
"
dedl Catl,"lO r.la cn'fi Cl)S co nu. enfitu s 1 - tn'b lI11Ol, &
d
aru
l
d
gl
Jn
tib u s f aC.lamus, vt uo CClm
co m m od-ét ur .
ac
ni
tio
bu
ris di fi ri
d
1
'
duOdecJm clUlta.
en or u gr aH" xc d eo ru m pn m o d"JUmorumq; co
oq ; & co gn iti on.is
in de am ic iti x qu fi
d" S gratlf-a,
[la Ua fi an t: de
'
InJ
. d
m ut' udX' & c.- omu~ls enfilq~e cdonli uetu
op er e necc m
UI
um
a
en
Cl
n
q ~ a m at nm on Ja co
in his qu oa d
ig no r:t nt ia , nc m o . II
&
a
at
bl
[u
vt
t:
cf
f.1na
fied qU·r.
I co. oc at ,
CU
ue
llq
d
J1.
:
fie ~l. pO,tèu cci pi ac ur
ne ad m ogn o[ cl t. N ecelfa
t,a
ci
du
s
bu
i
qu
a
nj &
qua. &
et ii c~oriq; p~eI1o adi
l~
,
ia
at
gr
i
re
s
iu
qu
du m h~
rp or Jb us
ri debet,nud;l[JS co
I>Uel1aru fim ul fie
ra tio ne in çm
cu
vt
do r p; lti tu r,
pu
s
tu
ef
od
m
n[pi:
s
te nu
ic~at al te ru tru :ltq; ,coch on
[r
~n
,c
ti
en
ni
ue
ll
cO
t~te
ornen~q;
de om m a cur~nt,
CI~nt~r. ~x ql1i
condJtore~, ~t
s
bu
dl
legum cu fio
m
cu
&
s,
pe
c~
tn
rr
?q ue , vt dl xl le an t. N cc elfe na
ua
ar
a nO~IS reHéra fu pp
9; (u nt ,n on tim qua: m ?l ta p
lllus,l~ hi s pr ç[ er
~t~,qux m aio ne lcgu prxtcrml
n~Ualn pr im a po fit rc ru m comm~J1Jt1'9uotanv(u
g~fir:ltus fequentes ig en t, ~oJ1ec te p us JlIud ad rr
co
&
nt
bu
obata
na m~ue
c dl[culfa & ap~r
hx
ta
eu
fii
in
o
qu
te ad ho c
lle ne r! t,
:lneur. Te m pu s au
de
vi
e
itf
fu
er
nt
le
fu ff lc
fficie~s de , m od er at um & [u
dü
un
ci
fa
m
lu
cu
per~
o~J1lade[acra & choreas, a~
ad
o
qu
it,
er
um
c~OJ
nentJ~ emenE. x qu id é pe r expe
.Q
la
gu
fin
q;
at
q;
nx
r cu m dI o l1at.
m la to re ,c om un ite
gu
le
te
ué
vi
o,
ti
d~
legum,cullodcs
lll i magjfiraeu~ ad
SI de ce lfe rit ,fi ng
emendcn~q; do s defeél:u re fe ra t,
de fui m ag if tr am
fingula ~l~eans l1ncm [u ü na éb
ne c ap pr ob at io ni ta sh as leges habeant,eJsq; \'n- l
ra
r. • fiIt, v[~tUr. T un c de m um
gislator co m cn p
fe
o
iti
in
ab
s
ua
b~nt.SICUm ~1ijs
qu am [p on te m~ue
vn
l
hi
ni
us
ih
qu
debJtur, de
tU r.l n
iq ua nd o vrgere vl
al
s
ita
(s
ce
ne
ro
& po pu lu s
qUa ve
;lgifiratus om ne s, l I'/,10 m
nt
Ire
i
ni
'
vn
ho c a co u
ac u a.S
a de or ü pe ta ne ur or
vniuer{us & om ni
~ant: allt:l'
ll
mO
s~
[u
us er it con(en
vn
um
ni
at fccuom
m
rU
qu i pr oh Jb et , Vll1c
'0 1 {cd vn us
Vero nu
qU
.iqUis i,nq,i &e
cunq;.igitUr.:lJ~l
du m le3~!~Qlando
en~,ab ~IJJs.qu
uarus,aJJOs a[pJ
Viginti aonoS i:lm
nlenr,e an !m o
lfe libi cr ed it cOlle
af pe éh ls ad in uc ni
ommu~l~ne ge é (ocietatem ad .c
m gw ta xfu o, at ~e de ce nt
q;
u in tr a qUln &
or
er
lib
.
,
q
o de~one ra ti
uo alltem pa ét
t. n~
c~
d J.'1 t .
du
•
em
or
m~
oc
,
on
a
ta tis
s Vap tu m qu xr en dü fit, in prJmlsa.~
nn &
nu lin rl lm ill ud
ia s an tè leges pr op
rt et en im vt ai tC lin 'O pp or tu ne m cm in ifi.' j
'J1
. .
u- ~onere. CL 1.
Pl? exordl·,
.
oratlOnI cepIlll:
um
od
m
m
Su IesS
co
e
qu
:O filJ,qUl
hoLi , [e m p us
D ie am us ita q; ,fic - 1
p P obe' 10queris.
as
l co rr a ~ere
AT H . r
or tu s etl, eas nu pt
us
tib
ré
pa
s
l fJni
bo
ex
du cu nt ., ~
ét es vi ri honeftas
d'lUltl,llm af.ud
pr
s
ua
b
dc
re,neq.;c l '
~~ Pti.
et ,q
t nec pallperu fuge
S
Qt nU ç n '
tc ns pa ,
te re :le cz
L COn
en
or
er
op
on
ue
m
e
, ' fc f
·teQd trot_ fin
r. .C'l.~ri pr xc ip
'
0~.
lta te m le\"'~., ré (emper hon~r&arf'cu,~,q; Ip ~
io
er
&up
~n
~Ç
pa
s
ql
ri bu
amldlJs
am & ci ui ra tl
ci et at em in ir e. N 'c n ui pp e qu od m o" eratu eH
o,.u nt ur ,!'d co nd UCI .~& excedc- te m Jr um Jl1im
' f
to
o
d
'
.
d'
a
q; erocJO
lm m o er""
·u e lo cr e,
fiat. Er go qUlcund ' "
'
du advJ
...
pr
m
rtu tc
agen ~m anI~1J
m
(lu àm or or te t ad
ua m ~Uleris ~e1ociorisque
t, vt 9
de t op er a op or te
c?
I
fibi ca [d us eft,is
qU ~tra na nt ur p filia du ca t:&
Jtatem.
ti{ si m or um re
rj j fibi afcifcat affm
ra
nt
co
ll
ie
:u
él
tu ra affe
o
Yh
Se
fed ciuitati v:i!c
'f(
ndifsimllm fib i, li
cu
lU
cl rh '
n
n~
c
gu
9
ni m lin gu fe
te
.E
m
iu
oQ
nm
at
m ca t m
~lfoet:1:\-' ~i~
lntur. Vnde ciuiraax
'
' , dd 1li,~~limü nat~raferl
m
m
ua lis lIà
xq
e
in
cr
bm
un
on
m
&
ql
1/
Ultl}S
'b us ql lç m in im è no bi s cuenirc ve em us'
fi 1
d
tur,ex qUI .,
Se
.
nc
du
ci
'b
. e cJUJtatl l.s pl ur im is ac
1 lX C
t'
Im
u'
max
ues di 11 S,a
Ut
e fancirem us , ne di
'.
pe r ra tio ne m leg
e
r. . C;a te m ad m itr at co
, 10
cm
CI
ls
gdro u s~,
po te ns po te nt
cum ~ardioribus ' &t"r..
res coa
velociores an.im o'b
/ ~dn us cq>uLtri, no n m od o ridicul
,
rm tlt '
tr a; um vc .0cJ
et ur , ft<! & ir am pe
nOHra or at lo VI er cllcé1:u facile cft qllold 1~ C?Il-S
inc
CJUJt,l
'
citarct. N on enim
qu od rib
um
er
m
a
qu
d
in
fl'
,
liIml.,/ lS. e e c ea~ pate~x
ictat~ C;l
lm a/terius dei [obr
tlt
t,f
lh
bu
m
ul
fu
m o Jn
s & mo~
te m pc ra tu m , bo nu
e
im
t.
o~
q;
at
,
m
vcro id in
lli ga tu
~ur.Q!!cmadmodllm
cI
fi
ef
s
tu
po
s
tu
de ra
o vt brcllit t r
rc at io nc fiat,ncm
oc
pr
m
ru
io
fil
ta
c com ix
. ~amobré ~on Jcg lcm
re
c~
pi
n[
co
ft
te
po
~,
ll
dic:
les, vt xq lla
ionc m du cc nd i cil
gendl,fed'perfil~(
ra tio né pluris
nc
ge
ru
oru,m ,[ uo
cr
hb
q;
am
at
er
~p
tc
ti xq ua lJ ta cntlfsJJllX affinita
faclant, qu àm op.uI
in hi at ,n on
co nn ub io pccunijs
s & in cr c
te m : E~ cllm qll1 m
rij
bemlls,fed op pr oh
lcg~ [cr~pta arcere de Ad nu pt ia s ig itu r vt dccet
rere.
pa tlo nJ bu s abHcr
a 'lu x in fu pccx ho rt: ln tu r,& iU
c
hç
~
s
c~le?rand~
fil io ru fiHos
re
fercntes op or re
rJ~nbus dlXJJ1ll1S, al videlicet in diuino minifi erio
s
re hn qu en do ,n of iro lèqui fempiternam. H xc 0:lf
m
fuccefiores,na,t~lra
ellndis ex~
qu is de nu pt ijs in
a
ur
pI
la
et
e
qu
ar
mn~a
[ponce non pa cc re t.S i qui~ au té
dl
l:c
rcé
d~
en
dl
or
a,t in ci ui ta te ,&
ho c cO~{~rtJoviu
a~
s
?u
le
al
,~
at
re
an no s, fin gu
l; & tn gl llt a eg em
um Cl.!!aoc;I pee
~ne conubJO qll1n~
cft '. dr ac hm is ce nt
il
ni
ce
o
lm
aX
m
io,~-~ ;I m~lêteIls an m s, fi ~e
ptuaglnta:(i ~c 5ert
.fc
oj
nd
cu
qU I du ce
{c
de
b
mul,ae tu r:
qUJdc pc cu m a reur vxorern
gInta.~x
tn
,
to
ar
qu
it.
de
ug
fi
ref
:
,
xaglJ1ta '
te m fingulis
d J1. S·
l. un on l comer.cr~n a CH . _1 qUJS au
d
lcx
cl1plu dcbcat.<?uills pecl
a~ms no n pe~folucx,lr.lpft,iudcs.qu xl lo r: ac OIli cxcgerit,
qllifcquc de~lX exaél:or 1Jt dc
s ra tlo nc m referre
llI
hU
;
tq
,a
at
be
de
Ipfe
,.1
vx or cm dllceb e~t. S ed pCCllnJ.')SqUluem qu i no lit
ho no c am em fic. Pr im um
or
on
"h
ur
~t
l~
mu
a
llu
rC,lt
nc ci cn um
lb us co nf eq ua tu r,
res nuIJos aJ U (ll ot
peret. Dcindc fi
fponte,ipfi o!>~em
re
in
ua
iq
~l
s
!u
vl
ucrfus ipfurn
S.fu en t, qu tll bc t ad
~!Jquc cxder~ :lUCL,I m fe ra t,q ui acccpit in iu ria rn .
llU
m [u rg at ,& el au xt
tim!dus m,1.
s ho c no n feeerit,
en
çf
pr
em
di ét um De do tib us
Si~uis,a~t
tc
at ur .D e do vero
be
ha
s
bu
gl
le
_
à
S
ua
Ul
lu sq i CI
t, xqll:llia pr o xq
m od o ru r[ us di.ca
, neqi qu i de .
efi prju~, &
'd
l 1'b ~seII e, fiI~UJ _~m n~q; 9uI ,1cccpenc, clfaria en im
ec
op la co [e ne fc et .N
de nt ,p ec um ar u m
. M uI ie rib us
nt
[u
s
bu
un de om ni
•
&
in hac ci ui ta tc ab l' li r' J1.lUS l~lJ
nOr eri~.Minor
~e JO .u~ fal
~u
.n
ir
c,o
er
a
ru
re
te
pa
p~a:
,
e ferultlls. ~l
llphs dh be ra hs qul '( ), ,' vero n.o n pa ru e_
vm s hU
J
c
~
r. 'h
e[ prli are.
qu ag in _
v.n um lane oc ~g
ep en r •qu od, ql lln
' S m in a
au ta cc
llU
nt
de
t de
'
J1.
a
flt ,fe d au
,
d at ve ul m en tl gr at la
d 1
d s, & ou i cen-'
.
l' m m
ta rac lmr.as exce.
ua
as
S
lU
l
l'
a5, a
d
a lUShtrebs Jclim1mm
u is pe rf ol ua t
rt
~m
Li
~n
nt
ta
r
~~
um . a ; / upre
ve ac ce pt um ,lo _
I r. ar um Huer~t
l:o
x exaé
x~ano'T qUJ~qu
• . UlUS pe cu ni
eCre~lIr
nI conl
_
em
d
q; ~unO
ou
s
UI atfi'
re
h
lo
xl
1 us or um eo ru m qu
,~
um
'
vo
fi
'Il.
res e de
his qu i nu d d l\"
'~um Ult, dc~bm de
0
o
m
um
ad m ofi '
1
de be ru r,e aè
~emu~,qu~ a eis
f~as ug.1lInt, ~qu~
ï neg~exc
l lIsFe~dlg~nr. ~Ill.Q!!it
a. undo~s qu x r. °II . ~ elUlSlo. aurem lr im u pa - ,
o ua~t
fl~t, e 1~IO.pen
frarru ex eo de m
,aUl de m de ,te rtl a
fir
a
1m
pa tre
tm firmlls
Aa
Ul
�Liber trigefimusquartus~
patre natorum.Si nul1us ifiorum ftlperftes fir,nune
ex parte matris fimiliter fideiufsiovaleat. Sinautem
infolita contigerit defolatio,propinquiores agnati
atqi gentiles vnl cum tutoribus fid!iubeant. Siqua
vero facra initiatio,aut diuina alia expiatio ad (utu
ra vel prxterita vel prrefentia in mtptijs agenda videatur,diuinorllm interpretes confulant,putétq; fi
Conniuium ilIis parllerint, moderate fi ngula peregiLIè. Ad nunupti.i1e.
ptiale vero conuiuiii non plur!s ql1:tm quinq; amici & amicre quinque exhterc p J .tel'llo vocentur:ex
cognatis & propin'l1.ÜSêoridé.Impenfa no~ mai~r
quarn [eclIndu diuitias fi3C.Ditifsimus minaexpe.
dat,alius fcmimini,deincepsqi proportione [crua.
ta,quo decrefcit cé[us, decrefcat fimiliter & impéf.1.~i legi paret,laudetur ab omnibus. Sed eû qui
non obtemperat,damnent cuftodes legii, tanquam
à decoro alienii, legisq; {ponC1liii M uC1ru prodils
ignarum.Bibere ad ebrietaté vfq;,neqi alibi vnqui
decet, prreterqua in {olennitatiuus dus dei qui largitus cft vinum,nec tumm eft. maxime vero conubio coniunai {ponCus & [ponf.1 tune mentis copotes elfe debent,quando non parui ineunt virx mu, tationé prxfertim vt ex quàm maximè moderatis
femper generatio fiat. Ferme enim incertum dl: qu"
nox aut dies eum deo ipf.1m peragat. QEare vt folidus,ftabilis,& q uietus ~oneeptus ,~1t,non oport,et
corporibus ebnetate dlffufis, dare operam hbens.
.
,~i aut vino referms eft tam animx qllàm corpo- '
Eb netas Vi-,
-,
• '& tra h'lt & tr:l l'
tanda.
ns ra b'le cocJtatus,quollls
lJtur.' l d_
circo ebrius tanql1:lm mente C:lptlls, ad ferendü eft
inutilis. N épe verifsimile eO: eum fœtus inrequales,
inftabiles,obliquos tam membris quàm maioribus
procreare.~amobrem per totam quidem vitam,
& maximè quamdill generationi vacat, abftinebit
qUifq;,cauebitq; ne faciat, vel qux fuapte natura &
(ponte morbos inducunt, vel qure ad petulantii in..
iuriamqi declinat, H xc enim in animos & corpora
mfccl1tiü necdfario translata illie imprimuntur,
peiorésqi inde nafeuntur. Sed prrecipue die illo ae
noac à talibus abftinendu. priricipiii ,nan~i & numen hominibus infitum, fi couenienti fibi a fingulis munere ipfius vtetibus honore afficiatur,omnia
feruat.Oportet auté aitera ex duabus domjbus que
forte c6tjgeru~t,à parentib,us fepa/rata quafi ad pui
lorum gCl1cratlone educatJOl1cmq;, fponfum exifiimare,atq; ibi nuptias celcbrare, vbi fit eum liberis fuis habitaturus. Nam fi quoddam in amicitijs
ddiderium ineft, mores omnes quafi glutino quodam conlleéht & vincit. Confuetudo auté [;uura,
nec vllum habens pel' intermi[sionem temporis defiderium, alteru ab aitero fatietate difiungit. QE.apropter parentibus~ vtrifqi ~ffinibllsq; re!i~i~,feor
film quali ad~colona profic~fcantur, ac vlcJfsJm feipfos obferuates habl~ent,h~eros gencrando, & educando:& vitam qua ab abp açccperunt à Ce qua ..
fi lampada ali js tradant, deos [emper fecundum leges eolentes. Poft hrec confiderandum dl:?q~aru~
reru maximè honefia po{fefsio fit.In plunmls qUld~m feu cogllofcendis fiue c6p~randis ~ pofsid~n
-<lJs,nulla eft ditficulus. In ferUls autem Id omnmo
De feruis. difficile. Caufam vero,& reae quodammodo& nô
rcaè rurfus de ipfis dicamus. N am & contra v[um,
& iterum Ceeundü vfum de [eruis verbadicuntur.
ME G. QE.o paéto id dicimus~ Non e"im intelligimushofpes quid modo dieere velis. A 1'H.Noniniuria,ô Megille. Ferme enim illa lacedçmoniorum
fauitus,quàm Hilorian} vocatis,pra; ca:teris. Grç-
cis maximam dubitationem Sc contentionem (.1..'
cit, cum ali js bene, alijs contrà inftituta videatur:'
Heraclidarum vero minorem quàm Mariandynorum ~i[plltationem habet: poll:remo ferui!is apud
ThelIalos turbaeft. Hxc vtique & huiu[modi 0mnia r~[picientibus,quid de feruoru m poflèfsione
agendu eft?Hoc certè mihi nunc excidit, & tll merico meil1terrogall:i quid dicerem. Hoc autem hl!iufmodi eft,Scimlls profettoqllod t:1temur amnes,
feruos quàm beneuolenti[simoSatg; optimas habendos elIè. Multi eoim iam [erui qllibllfllam meliores ad vittutem omnem quàm fratres & filij,daminos eorum bona,& domos vniuerÜs [eruarunt.
Hrec de feruis pr<tdicari non ignoramus.M E G.Certe. AT H E.Contrà etiam dicitur.nïhil in anima feruiente integru inelfe, nec quicql1am feruorum generi elfe credendum. ~od & f.1pientifsiml1s po~cd.
umm teftatur nobis,cum de loue fic loquüur:DJ- ody
midul mentis Jupiter il lis :lllfert, qui [eruÎtutis [a1'ti fubieéti funt. Hrec it:lque adeo diuerfa de [cruis
homines cogitantes,alij nihil generi feruorl1m credunt, [cd thmulis atque verberibus quafi ferarum
naturam, non ter t:lntum, [cd frepius minjftrorum
animos feruiles efficiunt. Alij contrà omninof.1CÎunt. Co LIN. Ira eft. Sed cum tam diuerfadc fends
homines fentiant, quid nobis hofpes hac in noftra
regione de polfef~ione caftigationéq ue fer110rll~
eft agendum?A THil N.Per(picuum mihi videtur,o
Clinia,quido difficile domatur homo,& ad neceff.1riam diftinétionem ferui à libero & domino re i.
pra dedllci xgre patltur, djfficilem polfefsioné h~
minem elfe. QE.od exemplo in crebris MelIènioru
rebellionibus paruit. Guitates prxtereaqure multos eil1[dem lingure [eruos habent, planum fecerur,
quot quanra,q; hinc mala fequantur. Pirataru quoque furta & latrocinia, qure maxime circa 1taliam
abundabant,hinc oriuntur.~<t omnia fiqllis animaduertat,quid de his facicndü fit,dubitabjt.Dure
igitur [olummodo reftit vire, vt qui facile feruituri
[unt,nec eiufdem patrire fint,& quàm maximè fierJ
ro[sit,inter f~ dilfoni.Educenturq; reéte, n~n folû
Ip[orum gratta, fed dominorum multo magJs. Eft
autem reéh horu educatio, vt nulla ipfis contumeha inferatnr,iniuriaq; bis multo minus,fi fieri poffit,quàm requalibus inferéda.Liqllidô enim cogno
fcitur qui nanna non fié.tè inftitia coli t, odüqi reuera iniquitatem, quum cauet ne ijs iniurii fadar,
qui bus facile potefi. QE.i ergo circa mores aétionés
q uè [eruorum nihil vnquam facit impie, nihi1 iniq ue,atqi ita in his fe feruat immaculatu, ad producendas ~irtutis Fruges erit ap,t!fsim~s. Idem ql1oq;
de domlno,& tyrannO,Ollll11qi potetiore aduer{us
jmbecil~iores fC(~~e dj~i pote,ft.Cafiigadi c~dendj(l;
{emp~r JUre funt [erUI,n eqi Jta monédi vt liberi, ne
molhores fi~nt. ~l1oquutio omnis ad feruos qUOdammodo It?~enum fit, neque iocus vIl us eum i .
pfis [eu fœ~llnts fiue mafcu lis habeatlir. ~odmul
t1 Hu1te f.1CJentes, dum delicatius eos nutriunt difficili~rem vitam & fibi ad im perandum, &
ad
obed~e~dum reddunt.c L 1 N.Reétèloqueris.A l' H.
Hoc 19ltUr paéto [eruos quif.que & numero & fa- 1 bit~;
'
l '
De la
cu 1tate ad flngu a ~Jtre ,minifteria aptos habear. Ve- ciouibus,
rum poft hrec habItatlOnes oratione defcribendx
f~nt. CL J. Pror[us." -:: HE.A~ ~ouam profeaoc,iUltatem, & antea nulhs hOmlntbus habitatam, Jll
primis redHida procu~anda funt,& modus temp10 1
l'um murorumqi habedus. ~re [anè nuptias prre-.
cedere
mis
�5)5
I.
V
l.
ia
D
t.
la
m
u
De Legib. Viievel,rbdis,enuncL. egros hornines opinatllrni,na?nOrcépotc:trereopin{paant'u{or.s~oalIcrr-i_
npe qllo
t, ô ~linia '.Senedrequ.QonEandovero rem [urn h~c? Neroi
aliter à1ijs tCrn_
;e1ere'~be~~
hœ nOn ~inus nec
.n
po
bl
er
pu
/te
w
m
~
ru
l1
mu
{hUone publi
e_
j ~ tll r,l ta nll~
nuptias li deus voIu
m an~e nt1ptjll~ ln cornc[
lr,h~c an te
S t ;Un agg_redlernl
nia peragemlls.
reIi_qua deinceps om
s,
te
c~
lo
ol
.c
N
.
hœc br eu ite r
SltUSvrbis
in figura quadam
e u~o alite ta nq ua
dcm to ta i,n
H . V rb sq ui
L 1. ~iat: AT
vt & m um r,
~ rCU,~r~mus:Sc [u
tu
bus deduca
l
trn
b/
CI
IO
10
tu r. l I1X~
. rculu
pIa circa for Li ilr ui
m
Te
'.
ol
i
,
üd
~
&
tlo r fit
ti:t, in qu ib us
um iudicllméz; p:lla ferér ièntc-I
tu
ra
lil
ag
tn
!c
ha
tol
i & accipi~nt &
~uafi [acratifsimis iu iln9ua de-r~~ui{a,;i.s ~udjcatu
lb l fint de.:
~a~~p~~tim ,~ui~adénqra_
ua mdlcantltl deoru ibus , de ho'
1 ,pa~tlm Vero
micilia,in ~u
t\?rat.~bi et ii iumédîz;dacaripiatadolibus.in!urij~judicar~lr.
~2t:
o coniènrlO,
I>elllliris. 1ll1cidl)~',
egiIIe SpartJ:ltJs eg
au
atiar.,
D e f!?lU'H te ,ô 'M
fa
no n exto/Ii ciIè'P
&
rc
ee
'ia
lo
[o
in
tnu,ro?q;
, qtioœncos &
be
ic u jfIud Ia ud :u ur
dmo- ~
%ro èniqt po ër
rcrreos conde~c.:t
~~
~u
os
ur
m
s
g~
erre os ~a
lde ndJcuIum
vero Id In[uper và
ne m ur . A pu d nos
itr itu r, qu i
em
s
agru iuuene
in
s
rii
an
lis
gu
fin
è h~iles l
e[l,~
jsque c~nfcéti~;IQng lcIrnus,
ci
li
di
,œ
is
lc
o~
,f
ls
ca~e
feundl
r m ur os qUJdem cl
lln lb us ar ce an t. E
confert:dcinI
hi
ni
s
bu
ni ta té ciui
[a
ld
:
'
u
im
pr
od
qU
lilellit. Er..'
o/Iire & enerllarceo s,hoiles'
dc.anünos ci ui u em
enre
e inrra eos Ce recipi
ét ur na q; ;
fi~IUnt enim, vt f.1utdlcn
tq ; Ce no n diurna no
ge nt ,p
fu
è
im
ut
lll
va
to & lI~ do r~'
ntes, fed murocü ~p rj finr, 19no-,
la
gi
vi
ia
od
il
c~
.
u na
~ri~:àJ~
;.
re ,q ua li ad de lid..
- h
,
ntes [a lu os fo
&lI1è tr hO,n, 11l1e
, te- à labon'b us on gm e tra ere,<ttq
~ It. ~antes cefte qUle
'
e.
V
.
re
le
[o
~
na rd I~bore
ria
en
ig
gl
ne
&
r
io
C tu rp i or
mmes [u nt ,li
ui bu s muniendl ho tu r, vt ta ta
rll~ fi m'uris 'al iq
an
nd
co
us quœq;
~b lMirjo priuata! do milirudine v~s ~r ml~r~s, ha lim
vr ?s :rq ua lir ar e & s lic rm um ad VJas adltu.Q!.!Ç
ne
om
us
m
do
;
tq
an
be
a, cum d~ruenribus er it gra~ cuilodJç
in
&
o
iti
ol
[p
di
rtè
ce
,& ad
cota ciuiras ha be at
1llus vo iu s figur,i
eruarioné er it
nf
co
qi
ni
om ni u de
faci/jr:lrem & ad
;\ pr in ci pi o
od i(s im a .. Ha!c ira
JO nge om ni ü cô m m r~ [u nt cmes rnaxi~e_curent'.
~u
con~rui,qui habira ar,&eos qu I negllgut, ~u!~e
om
pr
i
mundlfslA ed de s qu oq
cn rq ; vt vrbs qu àm
ur
C
r.
an
1I
th compe
It
:ll :rdifican:
is v~,!uâ,pat!anrur
llla fi t,nec à pr iu ar JCU alJqmd. oe cu pa rl. A qu ar u
bI
~,euram
do au t fo di en do pu
de & facdede.8u~n e veJ
~n
a~
vt
Iiu
ia
uu
pl
cJUJtar
er ia m
nlU qu zc un qi velIn tera ql lz
c%
habe;znt: Ircm om
&
a
ni
om
a. Se d hx c
po~erat) ~
cx rr l [u nt ha bi ta nd
.i
er
lid
ol
pr
s
n .o m ni bu
no
a'
ui
(q
s
bu
gi
or
le
éb dI ne nt .
eg u cuilodes v{u do
pr xr er m jlf a{ un t,l
~,& g~~na& circa fo ni zdi~ci enrlUmq;
c,
hx
ro
ve
ui
q
il
Po
dJ~C
an tjü , & docentlu
ft a, & rhearra [p ea
las [equu~pt
nu
e;
qu
ea
d
[u nt ,a
do m ic ili a di[polira
amus. ~ 1.1 . SJC
bus deinceps perg
us,
tu r, in ferédJS Iègi
igirur jea vt dlXlm
T H.De nu pt ijs
.A
z
du
qu
en
lt
a
ci
ul
fa
l
re
ci
i
elll
nd
b d
1 qua.s viue
oI
à
:p
at
be
b
ha
(e
s
re
Ov j Ô C lin ia
di~p CO
!:n
no n breujorc:.Ju m
li
re ar io né pr çe ed ir,
oc
pr
"t rn
m
ru
io
RI
e in prçila."ccor~.
irur.Sed q~a rar~o~
a,nnui té po ris [equ {us [p on fa q; coulllere debear)
on
in [u pe ri o
tli si m a ciuirate [p
o vero eu m m ul ra
m
l.I
ei
n
no
u
ét
di
,dif!1d-'
f.lciIe
de his diccnda [unr
ux
,q
nt
fi
a
ili
ic
ff
di
r~ r~~'
ri bu s
e~. Q:!~ t~men vcDJeepi
d'
ac
u~
lg
vu
is
liu,s cu na
ma.c.L 1.
lcendu etlam,oCh
ét um q; viderur,d
pubhca[olu~
q!
ita
T H.Q!!.icunq;
.A
nO
ni
om
a, ~ropr~~
du m
er legibus ordInand
n{
ce
ia
un
m
co
e
ar qu
ra t,a c hcenrl;t
ffaria {u nt ,n on cu
ce
ne
a::
qu
i
eŒ
ro
Ve
,prz~et,~eque'
viuendi, vt volunr
ie
id
ot
qu
is
uI
ng
1i
[ed pn ua tJ s net omniafaciellda,
ta
'pu
ne
di
or
o
rr
ce
legem gefiuco m un ia {ecunaü
e.ç
a
ic
bl
pu
s,
H
eé
gl
,
a
por~bus,qll~
pr im i;
quan'd o apud vo s
bello
i
ar
"t
arh
aeil,_vWlfilit, qu
uc i
pa
li
in
m
com~ilatlo Jnil~tmutea
ho
haberet, in
e:
nd
\Fl
ç
qu
re
cefsica'r é
veI alla
: (llm pr op te r nc s Vl{a
nt
ru
~e
it
il
jn
ti
aé
ut e c?
nferrerc
um q; ad f.1/lItc co
vfi fUlffent, pI un m l. CL 1. Viderur. ATH. Mirt;
a ci
!!.od
etfet,legibus ila nn
pr im o arduum. Q.
ue
f9
nr
:l
cr
mp
,l
i~
f~
terid
us
llr
in
igiC
nelre>;lgerediatur,m
nunO'fi~u~s ~ta Icge {a,V orum qUbd d~jnceps {equi.:.
~.
re.erJt d~tficJJe faét
qUàmtiis nufâ,..du~ cil :'q uo d
ttu
f.1
&
rer
tu r,& dJétu
cret, re~el"ri~; fie
quam l~ar, ra~e,cnluCrsatdelefctlbripihuoe,JegisJator {, ttW 1ti~
[cd taIe.cil, vrln
s impofsJbilia;
carc!l ~aJj!f qtla!ui
dcnteS' ~g~em dJ1fe
lpe~,qu()d
.r. ~!d ifiud c~ hO
ne &
aggr dl vldearur. cL A .:Audiarls illm, ne Iorr~ De be
ts?
dioa
/dl
or
en
le
for
.~a
co
jrT
im
dicertl ad
tlntii. ~icqujd en eo tu.
de
a
~~
I
,
~l
ra
~o
s
éta ex
8!c:Jtt vo
squ~ e~ p!tr~icep ,cuh
cJlllrare IeglS ordH~r vero ordJne carent, veI tn.11e
E.:i
bo~a proced unr.Q
nat:t 'difsl_
qua:: bcnè [u nt otdi
rii
ae
,e
nt
{u
a
at
V61)J 'ô
Jn
~d
le'r'd IIteidir. N am
p:tnr.~od huicquOa!qlcIllr~,& vr dixi mlri(jce ex d'i~ '
M~~iIIe & Clinia$i, prrarc Vlt'orû coniliruta eil corner.;
ltina qu ad i nccd
pr ob è reHéta
,
h:omeffatfo nOn
'
mirlü DelO
!:t~io FO!.m~nllrr.'u aü
nro
geôlf
idé 'genllS aIiud ho
qU
d
uo
0
a:
ce
rur
la
na
s
ln retlèbn :"
us n:ltu- &
'
~
'atCres,no b
oceuInu & vcriilti inaH mina:.
d11
ql
lS
"&
CI [
u$ orH
jl~lr.nr?:atq; ita min
ra eil vro~rcr im b~c gts1:tror,neque re at prœrer.
a lè
_
p~reil.ldcJt~o cefs
ro, multa nobis corrum
~il
ter
a::
f1r
lm
CO
c
ho
mJlir.
àm
m~~IUs {e hflbere~t qu
punru.r, qu x l~.n~c g~bus or di na ru .N on ef le 'n im .li,hoc l~[U~ fUI~et le lnor~in:lt:l reIinqui<ur"hu.
c
res m u! ie bm , fi J;t~ervt vJdorJ poffet',dimidiu'tri: red
lu
,[o
maNal"-u l't tu rn
uré qu~m VI.
inepr10r eft ad vjrr
qu an ta narura {ua
[è vidéa_ '
plus qu àm ~llpltj .e(
vr
~,
~i
e:
ex
o
tnt
C:
,
s
j'
om
r~J
o, ni:lq;
ru~ hoe,~tor~ls.end. feliciraré
.J
~g
du
cn
er
ep
R
r.
tu
comun~a ,ad CJUltatls
fœmJt]J~ e~lm Vl flS(unt. N .ue vero lic inf~Jjdt'er ad .
iluclia co ill tu en da
prudcnris,
(lr ~~nus, ~tnon fit
ho~ hu~anum ,duc!~l~ all)s te~lOnibl1s & ciqjrari- .
hUllIS rel me~rlOnc comeilariones pubJieç pr6:~Ja
bu s facere,vbl nu~q 1r qUl[quam no n ridiéüle ad
ltl
19
1ieié~ co batœ {unt. V nde
sq ; àffiJmptionc mü
ru
po
bi
ci
li
ei
if
m an
èflitJs hr u)
profeé~o quo~ m.ol ~ obfcuil
l.e
hi
ni
r?
ile
po
gere
mldc:'
de at ur .N :tc um tl
ru m ge hu s 110c vI
Iucem conann
$i
gi
1e
jnt,ütcn:ë
e~
eu
[u
co
re
g~
de
re
e~~ f!~c in rè !U aa tla ne repeJI
~l
O~
re
ce
lr
e~
m
te
(fu d~XJ,nec
quùJe~, q~~mad~o
qua~ genu~ ah bl
~ngenh recl.1reél:e dlCentJS_ fine
or at !b ne m J~f.1m,
lnébit.~are
autem forlir:l [uil
matJone audJer,hlC
at ia ,n e di [.
gr
tu r,c ol lo cul'tia ni s
d.
li vobis clqu oq ; viblde
' a ~~nea re lllquar,ur, J.cere vo.
'
Ic
pu
pu ta t:o e re
~ob1S,pIacet ,
n~q;.res h:rc fir. SI
~o q~am b? na dece dI m m am .é L ,1. MltUm 10 m oro
udiarrlUS
Jnqua~,allrer v~
,dera~~s. ,A TH. A
fi
de
re
dl
au
es
[p
s repere:'"
clUlll ho
ter~lJn,l~fi rem alriu
~J
ad
n:
ed
r.s
itu
qu ic -'
ia m .ig
ud.~mus',neq; a!iüd z ad
a~
o
an
a
N
o.
er
tir
dlq; qu
re VI[US
o mInus ,o m m a vn
qu am nos ,vrget, qu
è loqlie~is.
éè
Re
.
LI
erernus. C
id
nl
co
'
nt,
?,a
e<
[p
s
Jege
omnes opor':'
re~eràmus. Scire
ue
aq
lt
a
lm
P~
•.
A TH
pr or fu sv bratl,o ne m veI nul1ü
ne
ge
~m
~n
o~
ll
t,
re
habirura, {ed
JlTe,neqi ~erminü
bu
ha
um
tJ.
nl
h-J
!1r
qU
pir,inçlHrna
Per & fo re :a ur li cœ
'.ll
[e
no
m
om
e
l~
fu
ne iritèpilfe.
m po ris mag'nitudi
te
s
no
te
an
l1
11
ltl!
bJ
CI . l,
A a ij
ca vJUe.re:~lra 9
11J ppe rcs
'1;
'l'''
1
nunc,
�Seeul~ ~ C L t.Fiant,A l' H.N bone ,per 0:mnem terram', vrbes
4-t:,e, ante plpk~~ çO.?iUS arbit..ra~l1r' a(q; defrruébs,& dj~er
1
~
fapr:rc~.(Slre 'hominun\.fhl~ia,partjm cum ordine,
parti m çti,~ ,.fi ne ordino?Cib,i item pOtllSqi &vefcédi,cô~~erullQ;, vfus ~:uj,m, plmimQs, & mu.tationcs
t e tt1F(Q.li1,1.m/vMias,in quibus ~tlimalia diuerCts mo.diSltran[mutata fnille credendl1m?c LI,. N ihil'pror
hib~~.~A J" H p:,. , ~id porrl>?V ites plltarnus cœpilfe,
,Q-Hm,cl;U,lHW!1 effènf? fin)iUtér.qi' o1iua~, ~,çereris
atq;l P..rofçrpinre mll ner~,-q u:r Tri pto"temuS,aIiquis,
mini(tra.l1erit? Animalia verà, tépol'e quo i(la tlon,e.ran,t , nbn-o,o {j.Clltj mp,d,o,:",lJe,hi ,a b',.d.tero dêuora
b anW ff,qu. ,P,ro$Zuldu'bini_]{T. 1$. 'At ver ô (jll0.d a,!
(.'lprifici.a,pçrtine.r" h~roifte5 ab hnminibus G'lS.'t if~ ,.;
,c,a g,apup,rnuh:Oslyi!iemus,:..c;o,O(f;tri,u m ,e~ii de alijs,
,audiWASi1/!(tlti quan.dQ:t;lf9.\lG)~liHas quidé. canies '
g~ff,4r~ ~l}pe;bamus;,,~t1~11'j!l'J(IM~ .dijs im roolaba- .
1p,m,~(~!iJ~b<ll & frlt4~1S;Jlle!le JJl ~<!ét~s,cxterâ.q; h~J"
• iuJm.oqj fag~6,eja pl)ra,djJ:; @ff'C1rcha,ntur,.Cttfoibu$,
, Il'
, :.ap.:~J:,w. aqJhp,eb:i!:N a9il M~(d ccat'il1,î,{w,s) lk dCPfum
~rpb.i~'3l~1 P(;)~t~.lt,r~ rang~lj n~ém.p.iii. v..td«lbSltllf ~ 1ra,Qt'ph..i,
rH,· ,~!1.u~,:b, v.it'l~upc v.igebat( lnani,matis,quippe o~'
.m~~i bli S ~.e(çe bâtu t", & ,a b~'l nd,AJ aljb.us 0 m 1) ib u,s.ilb- ,
{}i~ep~,I)cr.,ç:1- .T.. f ftrunJ:'!1r:~h~f' raf6i,m, vt dici~,~ val,(te~rmbHii\[l1nt. A"t JI~ Scd ql,lprfum 'bzC:'a Hqbjs
,o1p~ii\di8:a modo fi nt, forff\!),a1ig~l~s p.ercon~.tbi- "
tPf C ~. l.lj'.rQbè,ô hQrpÇ."'t: j.d>G~l1dedfij. A T H.IPro::,
("II~ '.1 ,; p,ç~e~,fl tp.p.rero ÇliJ!it}l qt1~ [cq"~lJl,tllr deinceps,de
11.
Iclarar.e~,'lf\bor.ct. ;f.);>ipjam.~ , l.' H. Trinaq.u.fi.dJJ
,inp..igen~a,atque cl1p;~i:rate omnià hom;nibusfde::-!
pelyjçr,e,p.erfpicio, in qu;t1Us G'r eae dlldlltur'~ lvir- t
tu~.ftn ~~ntrl, vitiuf11 ~lp(citur. Harum dure funt il\ ;
.a~j,~al~bu~ ftatim n~ltis cibi,p,mllfrque' cupiditates"' f
J\R:qlJ~Çll,O) omne animJl i~n~tYhabea[ appetitu,. ,
itl)P:C~!l J~jlpit.ur, nec ,v~rba tlltus ;1u[cultat;qlJi. mon~t flf~u~ Jg~ndum effe, qulm :vt horu cupid~t:\t~$ :
voiuptatçsq; expleantur, & dolores cotr.~rjjJ~Hi.. )
t~p~~Jr. T~rtia verQ-no~js.indigentia ingens,& cuP!,Qn~tt\ç~l~i[sima, PQll:er-!us quidé inna{cit~lr,(c,4 ,
ar:~e~tj,fs~mo fYrore~~ maxitl);l ,p,e~111i~i4'po!11ine~
,'Vr~t,,&aglsat,~a.q~~ç ad pJ."9p,a gationé geneds.indL ~
.,fl1,tresmorbl ad Id quod iucundi[simü dicitur rap}eQtes, 'l~_eC? ad id quod optimû dt, tribus maxi~s re.b.~~~, yertcnd~ fU~lt7 t.imore,legc, N'era ratione,. '
~jbtls c,w~ M:u[x ,&,qij c;ertatorij adhibeatl1r, VI:
i~.l,cr.e,me.n~U &. .afRl1~'1t;~ ;hoc paél:o cxtinguantur.
Prp~reil~~pné qui4ôfigeroru~ poO: 1l11ptias collo.
(are d~ge'Plls. PoO: ~P4'lJl1,v,el'o .procl"(!ationë educa'
t.i on,é & flj(ciplina,S(~ St.llm forC'ln proc~déteJ2.rll- '
t,i qne IH qua:q; in priora progrCl!f~, in CO[ll..eaj\tio~
nes ~Çp,i9; ,pcrduce~ur" q,nando in cœtus & comllp,~on~ ~wiufn~odi perLlenerim~ls;~tq; v~r~ viris{oJjs an eti~ ~ulieril?llsha: ~ôOluniones imps:rand~
fint,tunF p},<loiuS côfpicieJJlJl$,cl1~ propjl1s, a~Cef7
fenIll,US,& qua: iIlasy~~cede~.e ~eb~t,.?~cdumq; Je,~
~e diFpofit;1 [unt,ruu 4Jgefi~ l~ ol'd;nc,lpfis,p r:rpo,{uerunus, Ita C'lne, vt modo dl~eba~ com.eJfauon~~
~cl1ti~s infpiciem us, côuenientiorésqs de Hiis legc~.
~rademus .c.L t.Scite loqlleris.A TH. Teneamus itaq~me,D;101ia,ql1xmo,do d~él:a funt. Fortè enim v.fU! nOQis q,lla.doq;,e,f.I,lnt.,c L~. ~x ,tenel1d~ ipbesF
!'- 't~·~f~u~ c~bi,potus,~ene.risque vocabulis :lpl"
pel,la,ul1l~ .f:. ,L J. Flet o~n~no1 h,o fp,es, vt iub,e$,A ,. ~
J)rfcl~re qU1delP·Sed y,eniamu.s ad J"eJfl fpo l1 fale!O)
\~ [po,nfll.ql ac [pO~lf.~ ql101po,d o I~bel"i prp,cr.ean:~h .f~'l~,dpc~amus,~c nifi perfuaferi:rnus;legu qua:,y.,~~a ,lmf1ponep,.HneWIll,. ç ~ J. ~o pa~qfl ~ T H 1
.,
1
.i
Cogitare omnino fponfus & fpon(a ,d,e bét" pr~ P2A
~O qU:lm pl~lchcrrimos, &. opti1llo~ ciuitatj Hb e:
f.OS po.terunt p.rocr:e.are. Omnes auté homin~squl
communieer aliquidoperatur, qU:lndocunq; lk. ad
Ce inllicem & ad opus ip{um intendunt an:imUtb~A
J)e & putchre oq:lI~ia fa.ci~jt. Si ver à veI non habucA
t:int melltcm, \lei non adhibllcrint, contrà. Q2are
fp'o,nfus ad fpon[am prpcreat~onem
hbçrpruni
~nimii v~.rtat,~ fponfa fimi!itcr ad fponfum,ineo
tempore pra:t:ip.u.equo adhllc non gcnupru~t. Ha~.um reni c~;fi.hapeant mulieres fiue e1,u rcsfeu pau
~io}·e~lprc.ut placuer~ principibJ> elea,~.~ _q~o
t~~ie in L\lcin;upngreg.cntllr tertj,i,hor:-,ç parte ~o~
1?0pturx,atq; ibi alijs <l'lia: nuncicnt, liqué vjru~
'
lPulierérn,lle ~~lor:li qui matriçnonij çopulaadfi.:i~'
gigllendjrh~bét fawlta,t é, atià iatendeFC: ani~u VI '
4:an:, quà,m ad ,ça qux in facrif;.cijs , nup.tiaru iulf~
(ue,run,t. ~rOcrçat~o alltem Iibcroru, & corum qUI
ilU Y~:lOt ob[çruaeio,decennjû non e,,~cdat,quan•
do adf~.t generandi fœcundüas,Siqux ad,i? tem~uS
i,nfœc~~x p~r[cuerauerint, conCilio curn propl~·
~LJis & mqlil=rib.us han, rer,u m curatri~ibu$ hab~
to~.prout cQmrppdllm vtri[qi eft, dj{iungantur,~I'l'lIa vJ!rp ~e vtriU[qi comodis acciderit;tltercatl O,
decem de legP?l cu(todibus ~h:h:lti quos ipfi volue
rj~.t,cognof.c:lOJ:~Scd & mulieres ipfx Luuenum ~o.
mos ingrdfx, partim monitis, pai"tim mini,s ab ln·'
(citio ip[o,s & qeliéto dep.ellant.~od fi llequcanr~
lFgllrn cufl.odibus lluncient,atql illi id curent.Q,t!.1
fl'pro.b ibyre non potuerintJrem ad populii deferar,
~ [cr!ptis errantium nominibus iureiurando afft~
xpét [e illOf ~eljores facere n9 potuilfe. Et qui [C~1
pto deIatus dl, niJ1 /l,ccu{atores conukerit,infamls
ti.t: nec nu ptij~ rrpcre~disqi liberis v Iteri ",de~ ope-,
tam. Ac fi id tétauerit,lic€at cuilibet ,~dere ip{uIll
j.mpune.Exdem fint & mulierum pœnx. ~JÇpertes
cpim muliebrium degant honorum,nec ~ nuptj~S
IHrt~sq; libçrprum. profe8:~ recipiancur,fi in iudl;
c,ium arce[sitx damnatx etiam flJerint. Si poltqua
f~qlndum leges filios procrcarût, alicllx q~ifqllam
v;cor1 ,ç.o,nj,1lI1gitLlr, vel mulicr viro, iBis fcilicet adhuc generan~iblH, pœnis eifdem fubiaceat, quibl~s
~ dum ip6 gignebant. S::d viri & mlllieres poft l~
berorum procreationé çafte villentes, in his omnIbus fummopere honoreptur:qui contrà, vituperétur. Si côtigeri~ v,t plures i!J cltbus eilj[m04i modcA
~ r.at~ Cç gçrant,qu:e prxccpimus filentio ijne fcdptis
l~gibus habtan~ur lX fiant;finaucem plurimi fe minime contÎnebl,lnt,legû conCcriptione ~ec,~rcntur,
& ad eorum normam.de fingulis huj\.lfm~di iudj·
c.e,tl:lr atq; agamr. V.ita: totius ini~iü primus ;1nnus
,omn;b~ls efi,qué in ('lceUis paternis v~ 1Jiuendi inj~
ti.,um t~m pu.ero <i~àm p~ell$l!, fcriptü elfe oporter.
A.~[cnbatw ;lUte l~ pane~e. dealbato in vnaquaq;
tnbu, v; qlU ",4 m,~glftratus Jdonei funt,annorp nlf
~ero co~tc~:.& ClU~[q; tribus viuétes homines pro
Xlme fcpb,lntur [emper, & n~tur,x cedentes fimilit~F ~el.ea.n~u~. N Uptiar~ t;mpus puellx fid fexto~
Q~Cl"10.1n VJg~~IJlUm,idqi fit longifsimü tempu~
a4 h~:c ~nftl~tutl:l. ~arculo.\ trigefimo ad quintu~
& ~n$~Ctmu m,,ag~firatus gerendi tempus, tI)ulien
q I,u de anpll~ ,tpgeCtmus:viro au té çrjg~!ip:ll1S qujn~
j1I2rj•
tus. B~lli ab ,ann~s :viginti ad fcxaginta in iuris : in Aerd~ruOl'
t ' fil'lOS pepçrCplpt, vfque adUO
' 'b us po fquam
~u llep
quinquageCtm~rpa:tatis an.num, Jp.quH)l~s ~bfer:
uandllm ell, vf ~d eum bellt vfull) p.otifsiIl}~m qUJ
?3t r0fsibilis ei$Çtt & de,ens)açcip~a~tur,
PIA~
que
.'
-.
�VII.
.
J
ia
D
t.
la
m
u
g
e
L
e
d
l,
D e Legib. Ve S ENun~vero
S
D I A L, 0 ,G V' B VS ,
P T 1 M' V S D E L E G I·
LA
EG V M
V E L, D E LN
T
IO
1.
'Jcr."
rJ
MA ' l t S I L
1 )/ T.
A 1\. G V M
•
R
imorurrumirieompar~
PJ ato in (epr
di me nr a. im o
F;:<?R: E D rtiaTVad Rpr im
a zta ris tencra: ni
ip,fo
c
bila dl lig en
,
it.:z di xe nm ,ab ho
. Nu nq u.1 m e~imbli, vr
ma /u m ,ln
r
~u
m
nu
bo
:
;f ro p~ogr~dir,ui
ca
to ru m rei pu
o~
b gr~dl[ur.lOdlCalls us pr iu: lto ru m. arq ue ho s pr ete rea
.
rib
ere
mQ
ill
nf
lis
co
ma
e
t
on
'IU
onlS.
aris pr im z ed uc ati
a:r
la
ma
iee
oc
vc/
lla
eh
qu
Ji br is. :lr
~!ne~ ln bo
rcit in l'r i mis fi.ltim
quide:
ra:clpue ve ro id elf
nc ifs im us .Se d ibi
ige
dil
r
éto
pi
e
qu
bi
.id o.
ro
lor
vt
o.
co
m,
im
pt
eri
fu m fe
ru m mo re diz
du m b, an do :hi c ve ro .vt Pl éto
vulr ha be ri:
um
leg
iii
. .1
:m
oa
s
i di lig en rii pr
an tcc cd en ré Le ge
~U~[us ib i eiu fm od
bf ian tia m lesum
(u
dire
rir
iu
Jfe
S
:ce
ur
fig
pra
i
ve ro
ni h eiu (m od
n fcr ipt as fo re irr ita s in qu ir. po il pu eri lem ad iu uc ni lé
hic
&
u/
lim
a
pO,ft
ere
l&en tia . lb i pr a:r
ciplina. Ne q; ~b rc ,m pr og re di ru r di(
ell
iIc
eu
yir
es
q;
.:zl
3r
pci
s
nu
ep
dClne
rrb us ad
ru leg es in (u pe rio
s o~tum au ·
ali
im
an
no nn ul las fac ro
ini
diu
,pue
es qu ali (a c,ra s, vr
ub la ad for~a~os
gl o proce~ir /eg
ox vero pol!- co nn
m
,M
rla
ris
oe
fac
Im
a
s,
u,r
nre
ret
fp rca
~ ,na(ce
c na to s ran cu m. (ed
cu /ru ra: (a.
n,1
m~
lU
S}
ro s ~e .:zcclngie.ne
nl
mr
fe
e
nu s in hac Irf
ag,ne u!
na(clturos,1l01l mi
fru gu (C'm~nlbus
curacus. qu ,uu in
.lc
lteb~1
&
mu
/us
~e
ule
ln
ro
aIr
ga x.p
, q,uod
ro (peét~re cen[e~
s abll,l,:
e
r,
h~
mu
~~
tOr. Q. uo rfu ni ve
Ir
"?
CI
iminis eile.quiim vlne un dl hn r iil~" J~no eCl ,'
Ill UIc ? pI ns difcr
re re qu a Doéte ge
. an no
or
op
o
vin
ne re a
ro ro cotlceptl~nu
denei rem po re, &
:ce
eo fpepra
~o
ub
ld
cu
o_
pr
& pr ox im o
:c
Ha
ii pe rru rb ari bu s?
cé tao ab om ni bu s an im
hu ma na cu lru ra [p
tlf sim a: cura: ad
aé
ilH ex
ex
t!
jJ
too
nih
vr
pla
,
s
lb nt
au ré ex 11i
r. An im aJ ue rre s
gc ne ra ~js
lil
Jo
h
ti$ pr a:r er mi rra ru
ieL
lie
mu
/m
ran cu m. fed ec il
o qU.1mulS qu.odo
~auilfe,non vi ru
: ob tin er e. A qu
Ca
cau
m~~
cis
l!,
en
ph.
ag
en
diS vic em
en rc ru at um
Ar i/l or eJ es . co n(
dl h;
us
or
fq;
q~i
~m
Ill od o_dil fen (er ir
[u
o li
ar i[; im i. Prof~~
<lOl dllil?arur a
pu d me dic os )'r ob
m dd lg n ma ga s qU
iu
nl
r
re
pa
q;
ra
, cO,?lc&a,re
t~m
,na
mat
gi~. pr op re
.:z
r
r,e
ril(~ qu~m pa
nc e, Qù od
te&
eJ
s
en
op
~/IO, maté, q; arden,
vn a eu m vlr o hUlIJs
e
elf
am
ml~us.'lC
n
u(
ca
n~
j
et
llc
l. q1l6~ fili
co nn rm ar i potel
ab~s,Slmlh.
rr
pa
II1
q~J
«ju ide m hi nc eri â'
e
[un
fiJn
m ar nb us fi~1iles
fa:pe Ctla ma gi s
s;andIC2 ,t fœlU fu~
ri~ ram q; frequen elfeétaone [u(c~pcre.
op
pr
ram
<>
vert.udo
rtl S cCla
rri s ca m u, (ed ma
uc en du .D etl.1 m no n à pa
ru r ad lim l/e pr od
fer
s
ru
na
co
:
Ca
~enr ~atio
h3
e~
vi~
z.
Ol l'ln Îs en im cau
n.:
[d é {jr ma s &: fa:mi
eiu
i
r.:ztlOOlS,
cie
fde
(pe
~,~
m
a
cu
ni q;
elfi~aces ad fo~m
r
ru
igi
q;
e ad !ehç
rin
:d
Vr
rfi cle nd a.S
'bi s eiuCdé.
i fli/reJ!! raClone pe
u bI le
& u nOIl pari.timi/o C, Ta ng ,e 111 (upe:r qua:~lOne de ,'l,r ~;
el1
lés
cin
hcl
per
dll
,
mè
IH
ni
[II
~
mi
lo
s
do
ge
inf an res ~orn;l
raio
cu
vic
ne
ius
ro
cu
Iab
ii,
ln
1ru
no n po
sq ; cu ra,
c ip( o hu m or e clu
Q. ua ntü ve ro
s,
tiu
i~é
& ue ru li. De Ilo
dil
us
ler ud ine , di zim
pueras me!a~cho
èa (jc era co ru m va
~utü,bumorem I~)
~i
ill,
r
ne
e (an rri
pe
ns
;ad pra:[e
e~e [~I,to, qua: q~ld
iir ut lo ne pr op rra
ftl a m ate r.
,bu
qu
lIs
Jic um no n ex co nf
lqu
re/
q; aë rea : [cd ex
lle
gu an ea eft ma xi mé
rc:fa&ls~ & ad ul bo
gu lll ls in pu ero pur
(an
ue
lq
~d pu en les
dlt
ce,
Ac
III me nl lru
s.
ru
uc
bi lem de ,nd ec on
qUI~e fac lt, vt & all
qU.1doi in arr .lm
rum nOLIiras ,qua:
re
u
~.
/g
ul
f~
ca
&
in
uç
es
lar
in
fo rm id
rm a: qu ali
to ni rru s.& vira: fo
&a.. Im~.
di rz voccs qUOlIi
iâ no nd ü ex pe rg efa
on
qu
,
rea
Ce
il1
tio
Ra
rehnqu~t
.
ilt
a~
rea
im
rer
an
ta
quam ~ifcernit:
.:z
qu
nc
js
u, lo rm lip{
s.
Ip
c
~u
sin es à re
.. n~am. Ex h~
o ,-.rb un o COllcl~
em m cu m
a:f
Pr
.
tes
fan
Im a gi na Clona pr
IJl
ue
:lë rc,
Jcn t,q ue ru nm rq
di a pe rp etu o clo
r, & Iz da lH ur ab
ibu s ol fe nd an ru
l1r
tis a~
&J
:zn
rra
or.
à
/ab
&
e
o
faei llm
in ex or dl
n.Hura: pl ur im um
qu od am
tll
mo
em
br
& ab ag iea rio ne
mo
ee ve xe mu r. Q. ua
s in fa nu bu s ,a,!ol
gi te nt ur ipl j .lt qu
me ro (o in, cu un di
r
nu
J.~
;
1lt
~rq
o
gel
tu
etu
rp
1o
fe rm e pe
m,quI<ll1
llIJber ,PClmo qu,de
Ç mo de [e en tib us qu e VC
{j? od ! mo rio ?e VH . wm
eiu
i,a
qu
do
un
ec
.S
ura
cu
,ae
mo
all
&
cus
ur
~.:
nt
rrn
ua
ag ita tio nl tum ' Int
/,1I0tlts
Ur a im mo de ra ra :
Te rti o qUOJll3~
fa aa : rc!ithmu~
re
aë
V/uJJicar.
ue
çq
m
ru
t~
el( tri n( ec us ab
e
q~
s
:,
naruralem.co,pu
qu e pe r me mb ra
co lo re m exCÎrat
cOllcoquir dl ge nt
m
e.
ru
en
ap
:z
im
uf.
cr
l!-r
nu
ob
Qu ar ro
lr. S, en o
;
ex cre me n ra (ec crn
Q ui ut o fu pe ru ae ua res : Se pti mo co od uc lt ad augmeocyum
ero
mo
,
hu
m
lu
ulr
to
a:q
n
a;r
~p
rir :&
& fohda.
ap ra fim ul red dir
tla m lIu~en cu,Oé tau o me mb ra
ta[JS" ve ru me
~li
zqu
atn
ad
qu
e
on
ri
~ongruere. ~e
ra
ec
Je
o,n
~o
, mo ru m no bl s op
ne
tio
or
s dd fc ru l.
op
pr
lu fd a,m
in mu lu s cp lft oll
po re nt ia j mu lra
zn ul iiz q uidelD
;Il1:ll
557
'
cre ,a pe r ip "'n 1 r.~p el n1co" .
(acis1 lie intelliC1
:->
- J 1'Il ra IIcur
/
1
dd
mu ", fc 'J'
lll
crl
m
, i) 011':
volupcace •
Cl l,e rtu m J e [fi
n.1."
rra'
~" Il Ibic rr m qu en ,1JOI vpo e aD vt, roqu('"
m
fu
ml
III qu ienJ
.
us
Jm
In
(;
.1 m o cu co rp on
d'
' fc
a:pe reduCI, Acli
m u que ,!, er' um , qUlcce in mo tul ll reUOc.."r ur .t lll lnu ç .1tq rle
'
lm J l n '
re m. & 'ICIIS
l11 ulk a: In o {1U / IS ~ l110tu
.
po e qlllbuft/drn
rre
1 b"
ce
r.
l
Hu
bl
·
oc
Il
ou
Id
l'
pr ' ,
d
j,u e hi nc • H .. (' 111 1,1'nHU
ea' or e InatuJ,l1.ac
l 'c & '
~'
ln
ord Jn ue xp err
tll
l
abi
m
cl
!.!em qUlde
h~=
qllan cl oq ; re UCI,Q
dei prO~ ri~~ en;
&
it.
qu
in
da
c~n
111 0.re
in
~
,
iu
lor
yl
e/o
?n
olc
Di
as
la ad
voJCJpt
slm u. Vt rll m vero ddilnl ~ellr ' J' b D e
~.1nz vlr z ru tll
opaéto
. 111 1 ro
qu
,&
~
llt
lta
nli
co
tlo oe qu ac lam
J '1 l ' C~mt=rJrijs lat i rh di( pu tam us . ;H Î!
& '
1
ll,
f> "fle
morlü. V i)
~o upfcue,' ;
lud am us 1r1lllciJl
~ r
10 pr z enrl2Jl a UOI IIcn,r.11 co nc rio lle qll"d ~' n /1.1 b IW
co
re( btu
~ .lI
' C.l S & raétus
1uptares gUHU
, lnell cu r. D% rC ! ver 0l Conte.l • In
'
l
, na ru ra tm na(cl vld . ,
f'
'CII' r
pOrtS
'
, Sille Vtrunq'' eU.. ~ 10 lleolat
ua
a/i
liu qu od am ex h afib ml Uatura/I
ne
cio
era
ve/ ~Ir
li lre p l:tl'on e, lue mo tu • fell qu ier eUs
l' rll ' & VJ /.1us,
ud
.:z
&
we
rdC
oJo
>.
a vo /up rar es r.
•
colI_
qu a rra ru .P rzr ere d d'
a/e m. àq uo lll ul ris
' d 'Itubquo d am,.:z or lOem len fil
a" l_
Im
c;u
lup
vo
ind e
J~re
dlederu,r?an1l1r, De
~ /cm ~ 1
io
g
J
im
cm
tJngt,n~1 us qllo~l
din
or
on~ lim lll ter ad
lOa/i s q U.l 1ll [ Cil
n3 nd l ,I,n , regrefi,
do vero tam inl.1 gnd
Or
,
o
t!
b~
ur
rt
pe
atu r CIl' 0_
t
Jcl
fu
qu o,d~I
"l' in1'1ml
IU01 rem pe ram éto
lCl
(pU
.1m
od
qu
fu ah s an
{-Im l'l'I~er a d1Il0uenrur ,fir volllpras luüe
ua
. s co nte mp er.
inl
tle
e cu m reb us . qll ~
a_
Im ag lna tio nis qll
, l:r rir iai n refo rm
tu a qua~am (en(us
ni
o
i
rat
:c
ha
n
t~ns, po
.1 tio ne co rrb
rru
pe
a:
c,ongruJt.:zte refi,l
qu
io
c,~ur:per qu .i r.!C
o 113rlo ne qued.:z,m naf
rm i s, ,fo rm atu r pr
s fu era t, vel ,d efo
or ma
erf
for
n
ium
t31
lld
ga
faé
tl5
po rea
aw r. De lll qu em en
rm
refo
ir
,re
uit
ue
inr
arq
tur.:zCua,
eéluali qu o.! a
r per qu am incelJ
tid fz
go
ne
ob
rar
lde
ma rlo ne pe rfi ma
cec
o in id~am, j qu a
dc r:lUeris. vi
f~r01atur .:zliquancf,an
em ha nc reétCco nli
on
étl
clu
SI
m,
redicu ql lo .
in
ri
fie
vira: ru mu lru
im
ac
vo lup rat em [u mm
am
n
,
ius ,~ulm
m~
ipf
hu
~
us
bl
llt
de
: ne~ue r:lm rel i IJabieus Ir lieri
m,
1le
ur.
n~r
m
~u
b'
[m od
d.:zm ln ha
op tar t . Ig ltu r ciu
At
11.:zb~rus gu tJa fien &mu s, m ui m e om ni um el!- opro/ndus , ta/cé
fir
~
ob
~w
or
rp
ili
re
tab
e.
op
fn
r
po
etu
lhbee OCcurrere vid
)1 Qu on iJm
c,u r ,coglt.:llltJ cU
fiatus iIIe pe rperuu
Jm
qu
o,
etu
rp
pe
ni lié tzc or .
co
a
bil
mo
rIo ~n mo~u
z
im
J<? & op in io an i vo /u pr ue m lIl ob i/e m
f.:zll~t no~ Imagl~~Cué
tl~nem eiu (m od
bi w
pon\~e~q"e co", rrco ne gl tét ur a lie pra: narur.:zli, ha ereu
me
im
am
('n
.u
.si
.Q
m
.:zppe,t etu
ra mo ru
do pofita fi/ eri t fup
r.:z 'Il/cm
firmlrare,1i qu an
bit us n;ttur.:zlis, en
ha
iu,
ipt
em
or
ntlS litrge
ve
m
(u
ip
~a gu~:arem,!J~ fap
~d
" fiera m o tÏo nis
m re mu
tu
fu
bi
tl
ha
oh
o
.-p
alJ
10 tem
blo lo ng o inr eru
du
ul
c
ro
ue s
s:p
om
m
zmu
du
t.:
pore~ g~I
ql lem ad mo
ere~us: l'r of(.'ét o be nt in iplit Ila bil i _
gr e(s lon J przpon
ha
(c
r~,
,. m eh on mo do
expetendorl·l om OfU
60 no ru m ,gr ad us
rer ia mo' bi li : lic
ma
an
m
lu~
mo
.q
in
Ol
tjo ne bO '
h b' J. lu (m oJ i po tiu s qu dm
,
,
d'
'
/ne a ,tu 'lu ec
o
llo
pr
~at
lir
J?,
m
esb
el
aru
!on
ob
r~t
pn um
an cu r, PerJ\ba :cl 1r
mre na mo 1 1co oc d"
u co nh fie re in co
d' , ru m q, ue ~au 1UIl11,n ,,,;It11 quod~rQr
'd
m
ue
re
u.
pr
IUJ Jl o
dlo
un
em
qUJ
llétlS luc
.
s,
mo cib us CU
l'
pu a b 1l Ire' r {'d
a:( ert im iu ni on bu
pr
b
is.
ter
cç
&
,
ere
ex
lir
a:
qu
d en~es & Ip 1 e en te Ig
em
rat
ere ,vo lup
.
a ca na is pe r[u ad
, e pe rm ll ' ~qu
ad hlb eè e. Pr a:r ere eu em elf ea c lcu em mo /eJl(J
br
m
ef
lu
lor
do
n (o
ue
ésq
ne
mo tu ,r.no
>c
,
d . IIl mu /ro s & diu tur no 5 in<
pe r
me fo (u m mo tu m
xta~,le etl am
ill ing uit ;Il~rem nu
du o
contll~uo pr o,I ab i.Dmo tu s zta tls ten er z moder.:zmur. in ios
im (p
qu em tl1 co no nn
ricam,Prim~ en
fcilicer & gymnJf
n
ra qu e
ar
uu
mb
m
me
,in
res
r.1
mo
ge ne
[ecund:! vero hu
,
am
lle u,
im
ca
.1n
do
ue
rit llm atq
m mulic~ no n mo
b no ,!, ine qu ide
m pe rnc
di
or
m
aru
ur
compollimus.S~
fig
mo tu s
m ~CJJm & qu~ ~d
~ fan os ,fc d po cli r.S ub no ml ne vero gy mn all ica :.
c/l
en
e pr a:zh
qu
pr
ar
m
om
tll len r,c
; ce rta mi nu
pr z/u di js lud isq
da mm od o
uo
eq
qu
rj(
om ne s co rp or is in
vr
ex
lu tat io né mq ue
tes
)ij s.A rc bo re am (a
.1/ i l'r a:l ud i;! in fan
m his om nib us qu
Tu
e.
lig
m~res ad of~
tel
àm
qu
,
mi xr iin
er
dr
pa
s
,ta m fa: mi na
dimé_
pu ero s.a do lef cé res
eiu fin oc li v~roru
di/ ige nte rer ud lr:
eis
fu b.
pa
us
&
lIb
lli
Q}
be
&
la.
ficiol
ca: vin cu
r leg es. ac reipubli
oc t lin gu .
lu
ar.
rru
ra pa ni as ap pe l/a
co
ca:
u_
mnis t~éb , rl!ipublJ
reguJJS fiaru.I!Ur:l
du éti s <jua{i col~
c3
fien qu am pUb/ICIS
b/i
ter
1u
ali
rel
ud
in
ha
ll1
bis
la in
Jl Id tdn<le
(m od i, delJ.ét<l o III
J. &
dlcas à de lié lis eiu mur.:zblJlta re lu Jo ru m ioco rurnq ) or ·
1
ca : pr onir e, .:ztqueex '
; eg um & rc' pu bli
Pro ue
ltIonem qu oq
e.
mu
e rer l/m~.
ell
.
un
IlS
or
nam~nt
lam III ma
.raCJo~em p~ ~renJt li lI1uteri ~ in mc liu s, '
ficlfc~.Nor:l~ls mu
.lm
slmJ. a/d t'o ~tl us , lu ter bz c facrifiomnaumdpeCiculo~I.(
p.e nc u urn~,,,~{)i[IJr rI;rmol1Jbus. Da :15
,
us
m~
te
,
.:z
q;
[alcem
s & dc olt l tiü~~ ,Jl
d,)
t
;tl
ll
lur
Cllreut De ocand.um I?
um ii l IJ~ no sc o ll
or
,lc
,vt
fls
pU
Di)s deni<j;'
.
nr
da
mombu~ Ill qu am
red
no blç pr op ,ei os
os
de
,vr
J"
Sic vciq;
hll
ro
ru m ve
dal ,r pa rar ior es .
un :n hu s no s red
fp hz ra m
in
ra
hz
(p
de
qu o [t/ mm l D~I m
d~
relJg,o~q,uen1Jdmo
op in qu ,t nu mi .
prI[ca ~on[u c ule
ru r & vlf u,l rcd e pr
ali
rt,r
pe
e
~r
re di in
rp
co
gr ad .m m
od.am or dr ne pr og
r,} de loc ep s fuo qu
ui b
om
iij
mb us ad renJOuo
Aa
li,
,er
ra
v/
�Ljber trigefimusqu,artus.
omnihus,.id prxcip lie ven~rans,quod lplendoré [umn1i'prrecipue ~efen. N~qi vero ego nunç, v,e! ~e j::iu;li,ilP('-plebea., vel
de poc~lca.lmo vero mf.1113 ruper.fl:lt1o~,e I~quor, (çd, de phi10foph,Ico ~lUlnOJ~m cul,tU a ~nCclS (aplcnt1bus,prputmgnj
tUS vUluer/.t ,ord.o dlé):auerat, III fhtuto , Quem fO}llm vbiql,l,e ,
commcndat Plato,reliquos dliOS ,euera deridés " ét vbi duos
t3ntum ,c ommemorat, id eft d.~.os de,o rumque filios.dâ:mones & heroës in~,e lligit Jj.li,os. V,bj vero oonnUmerat dcos, &
deorU. fi lio~ & da:r;nOl1CS, in,telli git dco~ n u~ina (up.er ,fp,h x,ras,fihos llu,?1l1a, l~ [phttflS,dxl110nes nUl111l1.l i,nfr.a fph a:ras.
Poil ha:j:: vbl Icgmmorum luçlorult,l diCcipli,n;un commen.dat,I~Qos ;nquit fiudiQrum gratia P?tius qUà~l c~ntl:à. elTe
~onllltueJ:ldQs: Addlt res );tumanas, fi comparentur ad diui.
nas,nullo lludio digll3S elfe: id efl:, nulJa exifiimacione nulloque a,l1~ore.nçc t.lnqual)]. [erias, [ed tauqua nugi,ls eff~ c,e/}f~ndas. S1l1altte,m ad naturales, !I1 a gn,i f;tçj.end,as elfecon[en~lt.Tum ,oP:timu~l ait hon,lini co.n:cigiffe •v,t ingenium fortitus fit aptum lud~s,& ded,ltl,lp1 :[cI11cet eam ~d labor~o[a: vite
fol amen , mm ad di[ciplinam paulatil).'l per ludçs congryo~
,compara,ndam.Quôd vero anima per varias viuend4 forluas ,
,cir~uitum,quafi chore~ ludens efftciac, jd vniue{fo oprim~l'R
.clleput;ln,c, I.}ur[us vDluer[a: quoque natura: anima:, videli ,cec vt quœcul,lq~e in ,ei\IS potentia latenc, vici[situdine qua~
da~ educaocl,l': 1l1lu,cern. At c\lr o,Qn djcit c,rerera qu,oq; animalta ludos eil,c deo,rum; Q!!oniall~ nec ackodijs f.amilia-ria
;fun t, v,~ clJm his illi l\ldanc.Nec ,compar.lncur ad dcos, vtpote
f),ua: felp[a DcO non c~I1)~uant.n7qi diuina aliquando me~lUl1CU:1 vnd~ cogan,tl~r de Ilhs llcuClnos mentiri,Et profeao
:fi dei nde,ce {H' , numanum ndeat ludum conantem immenfa metiri, Confidcrabis hIC Placonis ver.ba ej,urmod~, kiHc4t:,
,~a q~a: ~b .lurora ad ,hanc horaw 1J,on finc quad,IID deorum
l~[plratlOne n :uraulmLl~, poëfi quoda~m.odQ {jll1il~il Q1ihi
v~dent~r, In hi~ figilHic!1t Ql1)nia eiu$ [cripta in eam vfqlle
,hem , Id,~fi ,fen)ulU) c~e q,:odaql~odo dluinitus' infpiraca,
acque ppctlca fig\lra dl[p~llta" Vt f1n,t allcgQ!icè plurimum
,expooe~d.l.IdeI71 quo'lue 11111Ult ftaum polèexordium Pha:,<ln,v,c fCLa.IUUS, ~ qux 111,,,dolelcentia, & quçin vlrimocom,
po[ult[eOlO,pot:fim maxime redolere. Objd il} epifi:o)is "h
Dle,ntel).'l [LIam vell,n,ul,I o,vell,quàm paucifsimis,.& .vix ta'n:
dem & quadam vauclOlJ fapacuatc poIfe comprxhendi,Prçrea contempl~re I~ic; qU311} diligelH'cr Plate ettrenem co~
)1l0eat pllerit,i ~tV. . qu;tntutJ:l [omnolential).'l quidem detefte.
tur, com~endet vero v~giliam, qulm opportune [ua cuiu[,qll~ a:~ap~ dl[ponac ,off[ci;, iub,e,l}s inter ludeQdul).'l primo
qUldem.tradl hter~s.DeiJ)d~ mij~cam.TcrtiQ gvmo~fricam.
,Q.!!,art 0 anthmetlcam,Qplllto geometriam. ~exto afirooo.
miam . I,n fe~tin)p vero loco dialcébeam , id cft metaphifi,cam"c,ol)o,Ça~ 10 fine I~~umatque rcipnblicx, QuoDiam vero dlclt Deum ~um dlUlll,a quidem nec,e[~ïtate pugnare nunquam) cum,hu.l1ana ~er,o pugnare, dtfhngue nece[sitatem
~~t~ram q,u~~m eIrc ln Ipfq nat~rali rerum ordine ita vt eft
,..IUJl1lCUS Ina1turo, vt res t~les fint & tQt & ù t fi
u:
ficm~uean~ur,h~.I?r'fce~ant.h;r c01piten~ur,i71:èe~~:~~~~:
;fiha:,f1;.ul l~t~, ,ill~a: ,Ycro feo,rrum, a.tque vt [unt, ita q~oque
, Illt IlJ ,Ican ~: M~eralD vero llecer~itarelJl ~n ca[~ qUQdam
~? ,:>rdll}e ,n~.turah, ;bi v~l deforme, ve} monftcuofum. veJ
<!I[siclens dtilollicumque V1Qetur.Cum prima neceGitate
pugnat Deus.Eius enim prrecipua voluntaté necefsi tas e7~r~
roodi co nftac. Scd nunqu~~ pugnat cum ;j.Jtçra? cèrte.~u[_
,q uam pugnat neus, quidel1i~ repugoct omnipotenci? Vc.
ml1t:\m,enobid quali'pugnare nllgitur,quod ha:c idiuina fi~
miljt~diQe prolap,fa longius in di[simil~mall1 Deo cadii defonmtacem,q ua (i l!1m rebel\ante,~' [ed a D~o in,te,jrn quafi
:repugnan tc atque eX~ijgnal1te mms modls ln ordjnem quacl,oque redaéhm, AOll~1aduerte poft pxc non parui momen .
,u dié'tum. Noll cft pefslmum rerum omnium imperitia.lruo
vero pe[simllm eIl" mult~rull) reru,m per~~ia acquilita male:
"'1 pr~cedentenl
quoque fientelltlam anlm'duerterl' S, qua:
~
.1\c Il
llominem cqgnominac &. beul,? & da:monë arque heroëm,
,cogno[ces qua ratioue cxpqni po[sit J)l~tq, ybi a.llimam iuqUi~ I)umanam in varias fpecies pc;rrranüre. [cd hoc in theo~ogla la~ilJ$, Proinde vb~ ad doéhi nas mathcmatiqs iuuene~
adhOrt~tl,lr,rcprxhelldit Grçcos,quod in geomecri'a & allro~oml:t omnes ,ecrauerint. In geomccria quidem,quod d!mE)onen~ qllal11,h,bet.'l1m tt~ahbet c.omrpen[urabire~ elle put.lucn~~.Q.uod qU1dem 110n poffc fieri primum apud Biuba'tOS c,ftJO,uentum, In !1fironoll)ja qUqquc quôd erràre plane~as dlxçnn~, cum tamen in dil;l in1s nijllus fît error, Item mo.
. ,tum vel'p'cI[slmqr~~, t~rdifsimum n,ominauerinf ', ~ardi[sip1~rumque V~lpcICslmup), Menpri veri> concra dcorum dlgOlt;Jtem per Igu<?rant,iam n3,ral1l ex negligcntia, iudicat
,~oO ,fJ'UltulJ1 [olummodo,Ced propha~~9}. Sed da~,~~t plu[ Jmum Gra;cqru,m erroren~ c~ntra dlulna: prouidencia: vo.
A
:
F!!.~,t.tteCRI d~cen~,lIm Ilg'~ e~e mijefbg~dllQ.l ip[lImatlCPfe~
mundi De~m,muodique iPllUS orig.inem,.nec eorum qa~ hl
~undo [unt cau[aII].";luali inuefhgatio ha:c non pertineat acl
p,letatem : .c~~ tamell ma~m,è Ç>l)1njum pia fit, vtpoce pra:·
ClpUC cum dlUlua volUlltate-co(cntiens.qua: & vniucrCumc()
èi[pO[uit ordine,'qùi ad înueftigationé eiu[modi femper 011Iicere,t . & ,11emem ipr.lm inuefiigJtionis huius auidifsÎmam
procreauit, Pla,tolle,m y~ro ip[ulJ1 cxiftimare vcrifsima pieratem prxcipue in vniu.s dei ~ultu lita,ID e{lè,rtob,auimus :liiàs.
& ,per Cuperiora eius verba in pra:[eiltiùôhrl1;am us. N ~rn ~
fi 10 pluralt nUJl)erO [xpe ait deos colendos c!le.concludlt t3dem numcro fÏngul i/ rj. & l.illgulari cultù Dellm i})[um e!fe~mni bearo l1:11dio dignLU)l,Pr,xter~il,iq , aofecçdelltiblJs, Judl·
ces creaturus cogrègauit mag~l1:ratus omlies in cemplo'&'i/1
ip[o 311ni prillcipio. Principium Y~rô 'ab ifri~b fecit [olflicia.
Ncq; te turbet, Sllod in calelldis proximc [6*iF~llm [eqllcnf:i9US, JJieniII]. ç\:nioris :tpud POPUIUlll r\ri~êipij gracia di6ta
pur:!, verum auté initinm apud eum inlpfo p,roprie [olttitl~
fieri.~lOd quidel')l all,egorice lic exponacur, v[ quando [ohs
11ll11en,id eft,dei lum,cn reé):~us v beriusque lnohis a~cipitu~,
CUilC ~el1era, fit prin~ipiij Vi~e~ldi~, ,cogita~di a~q; iudie,a nd"
& hUlus vnlus gratta ;:un§!:1 {)I~}ulln'vnp replo,ld. efi,vna reIjgione colant quicqujd colilnt'~l1rpen v,er~ [olis ih libris d~
l
Rep\lblica illtluit, vnius oqll1ium paJris i!l~aginé e/fe, & qual
lil:n\dil.C,rUll1 ci us in l11ulld:)llP 110C templo l farre 01111liii collocarlUJ(l,Q!lid pIura? Vnum Deu!n ir primis ~doradu111, cuius gratia é~Jerl ollmina lint colcnda .alibi [a:r.e dpq:c,atque
in epifiola ad r;>,i onylium, rur[usque ad Hermia,& ip l'arme
~ide Cjl1I ,co,rus ilgir de vno, & in TilIlX!? qui o~nia produClt
ab VJ1(),& 111 Ph,iICQ,I) quiomnia mCtitUf v'no,& in Ep1l101111~
,de qui Offina rF,4l,lci,c ad vnllm,manifcfte demonfhaç.
,
De cducst~O
~
A 7 1Sigitur de Iiberis tam mafcu- nelibcror .
lis, q uàm fœ minis de opforum educatione 8ç. ,d j[ciplina poll hxc nobi~
ft d '
d·
ftl
e
lcen u. ~am 1 entio prztc:r·
,
ire ,pla,n è ill?poA~bile efi, ac fi dica,t ur, mentioni cuidam dO,t l:rina:que potius qu~m
legibus cogrua videtur, ~a: enilI~ priuatim & per
,f ingulas dpmos tum lHl1lro, tum parua & occulc~,
éx
,<Juotidie fiunt, cum facile
voluppte, dolore, SC
,c upiditate fjngulorum p.rXFel' legllml,~tpris con fiHUf17.agantur, ~arios & di[simil.es mo!-,es r:hJiu l'cddunt.qlJ~ l'es çiuita~~bus officit. ~um vero parc
fi
r.
'
1
ua & rrequétia unt,{j.nguljs muléta i~pD lta,:,a cgum pofitione vetare non f;}tjs honeltum effet at
'. que4ecorum. ~inetiam [criptis legibus deroga"&
l' d
d 1 fi S
ret,cum!l). panus
mu tIS a contemnen as c/:)c
hominc~ con[ue[cerent.~apropter & leg~s de his
fcribere dHfici~e cfi,& filere im po[sibile. Sed copa1?0r oftendendo qU;j.fi digito,qllx dico in l~lcefIl efA
ferre. nunc en~l)) ob.(curius dicta videntur. CL l N,
Vera loq l{cris~ ATH Ii. . J:U}1 vero reae aliàs diétum
cft, exifiimandum ,eiTe, rcétam cducationem polfe
& corpus & animum qU:lll) pulchç:rrima & optima reddere.ç L l,Ita eft. ATH E. Corpora vero pul..-
ch
C
{(
err-i~a firn phcitel' ea ~ore cen eo, q 1I~ rc4ifsi~:t
~P tenera }iate ~onc~e~cllnt,c L, 1.. Cene. A T fi: ~d
l11ud,? N on,ne mtelllglml~s 9,uam maximum arque
'.
, plunmurp.1l1crementl pnml progrclfum in omnib
rb
il' d "
_ v
LIS anima, , 1 us e e?a, CO vt co
, tendelldl' ,'lnras
" 1; mlll,r,i s p,r~,blle~'i,nr, :c01'p~ra pumap,a â prfmis <J lIinq ue
fl nnIs m reltCJ. u~s Ylglpti in duplun~ npn çre{cere.
CL l Vera na ra
() .. :d
,
', ", c r' , ~' ~ T I-J E~~l ergo?~ando (ine
,n}UI~lS moder~tIs~; labqri~us in~rem é~lIm in~uit
}?lunmllm,ary. non (l'luIra hinc mal;l corporip4S inlla(Cllncur~,C r, 1. Oll).n~no : ATH Ii. N. PJpribqs ergq
,I abor,lbus JI)(is tunc op
, us cft, q4 an d,0 [umm,o pere
ffl
F
q.lIp:lme~tum, c L l',,~I~ ais ho[pes? N un~Ul~ l~,lpm nam ~ tcner~l1I)1S pucris labores plu-
:1.: .lUt
!l~nOS .at!ere~1US? AT ,H E. Non his primis,[e4 priuS
,e uam, lll1s qUl adhu, c ln vtero matris aluntur. c L J.
r'
~omo~o vir 9ptiln c faciendll~ i4iub~stN um ij
'l-t~j ~dhu~ il} vFero pil,.-eptis gcr4n~LÎi) l,abor.--i~r.IO[~
,
A
TH~:
�II.
V
.
l
a
i
.d
t
a
l
m
u
g
e
,L
D e Jegib, Vel
s ex er dt a
um eftft vo
' er vi
' l lc
bIS
ec (anè m ir
.N
\
te
er
C
,
, noratJS,quam vo
~ Tne~ ta n t 'Il œtatJ's Ig
tlO
,
i' 1 œ
,O n, w in o.
cl eatUr abr.lu rd d;CUpl'O ap en re . C, L ! N. ! qUIddaIn
od
rm
AT
1.
'
s ql1ldem hUlU
~ E, N. 11A"pl id no I l pr op te re a qu o' d 1'b1I1Onnu 1J
lllab~IS ,111t e Igl po re u:
r.N am
,
ÇI decer, verC1ntuores ah
is
ag
m
m
da
uf
~n IudlS qU i?o pu er i fo lu m , verllmcriam ièni r ipfas
p~d n,os n os altu1t, & ad mutllam in te res
ll
nr, vt labo
qUI aUlUn1 pu
:ac lo ng è ~b{u
nt
ce
er
cx
m
n~
tos ipfis
:; :e s pllg
giranr, moder~
,a
es
nr
ce
e~
ex
s
res {ub
f.1
O
Ip
at
m
bllS,
q~~bus
lI10res 111 mal1l
m
c
x
h
nx ha
ad
bo
~
m
fe
au iu
pUtet.
fllX,fed ha ru m
n
no
qu o
s,
n
te
.l
en
ur
~l
lr
a
h~na c,
ia ~radi~
ad
fi
ra
ul
m
r
pe
anr, co r·
~~;~ria
{; 1t~dlnlSun
m po tI figmbc
co
di
en
J
ig
lJ
l1
te
In
nô la bo an~ h o
ag it at io ne m q;
um
ot
m
s
~u
hi cu li s, feu
p o n b u s omni
ipfis, fiue in ve
(e
\
e:
iu
,f
Ic
el
m ou ea ll fl of am pr od
od oc u9 ; alirer
om
qu
ue
fi
s,
ui
enru {upena ue ,f iu e eq
ru po ru sq i alim
bo
ci
c
hœ
r
re
s ~lObis prçtUr. ~ t pr op
r,irudiné,er.vire
ch
u1
,p
m
re
üa
d pofil~ac
ha nt la ,f an
/. ~ ha be ac , 9L1J rba faHé
m
cu
~
~
t.
e~e p o lf u n emus? Vult1Snc cum n il l vc t: &
nr
de am bu lc
f.~clllndum ce
es , vr prxgn:lIJs
nt
ne
po
s
gc
,le
tener~fl ,a c ad
c1amus
ar ur , qu an di ll
lg
nl
ra
p rx ce
fi
ua
q
n~tus ,
am r? N ut nc es
ng
ri
fl
ad
ijs
{c
fa
ad
bl cn nJ um vfq;
ga m us vt vcJ
lira ,~ulCèa co
po
.a
im
f!
s.
iè
ge
r
lc
pc
r
..
??o~cc
~:rea pe
v d altO ad fuos vIdear vr cu fla
a,
pl
te
ad
1
~e
ce cu
ao ro s,
s pe rf er an t? A
ol
l'e POfsInt,pllero nd cris violérÏJ mébra .d'prer m ié
po
rr
ne
quoufqj
r,e~œperinr,
rur,gefi~nt adh~c,
ao
lc
ql
or
fl
di
.
bu ll x quo~d
em
ro
,tl
1l
? S u u a~tc
nt
eû
eg
ex
s
te
pl ur es . Et In
nl U ," ll nf an
c vn a {o lu , {ed
nc
,
es
ic
tr
nu
bus im po na li en po tc fl
nt ,( cr ip ti s lcgi
ha
fi
ni
am
n
œ
g o d enim m oft ng ul is p
fic agamus? Q
o
d
o
m
o
ll
u
n
c L J N. OE,fdlllUs?VeI
nobis accidcret. in ge nr é p ro de
un
ab
us
m
d o di xi
èo in no s
R i{ um profeC
es at na m ? A T"E~.
ié ri um muliebr
tr
nu
es
or
m
am
L J N.CUU oc ar em us . N
ra re nolJent.c
pe
m
re
ob
s
bi
A T " E N.
'l u e (eruiles no
c pur~ui~us?
hx
a
nd
ce
dï
ur
it an cu m
iu s gr at ia ig it
um alllmJ, fo rf
ui
ci
ri
be
lj
&
nilj p~iuara
~ia do m in i
re ll ig ée , qu od
in
e
ob
pr
r,
in
a res co m uh x c au di ll er
ci ui ra re , fr uf lr
in
r
tu
en
tr
if
bus ha bi
reéèè ad m in
al iq ua m in legi
em
ar
ir
m
nr
is
diximus,
ne s {perar qu
his q~x m od o
es
ét
~g
ll
re
in
~c
: qllor~m Viil~
tu ra s: at q; IJ
bufdam ve er ur
l1
ql
s
bu
gl
le
a, fe1lCI,te,r ~1
tar:\quam
a bene gubernae od dIXlfll.
ic
bJ
ll
fp
re
&
eil qu
& fa m il ia
con{entanellm
J N. Valde
{m od i l~gllmiu
uene.
hu
ab
m us cr go
na
x
fi
de
e
N
E.
~oque fll~dla q u
ATH
an im or um ~l t
:
àm
u~
qu
am
è,
l~
nt
l'
;J
fc
ne , ~e
la ri on e
pu er os p em
t'i
p~
od
~e
m
~n
ad
s
s
u
ra
b
ad te ne
co rp o n
de
vt
,
do
Jo
lI
lqi
Im
lo
ea e O
& ir a fi m il i ql
C L IN . R
ab fo lu am us .
em
on
emen~um
rm
el
(e
s
lm
mu
u r ranqu:
it
ig
c
o
H
.
N
f:lntlll~
ru m : A T H E
àm corporis ~n nl J[ n
qu
i
m
ni
:l
m
~a
e
ad vtrillfqu,e
am die noCtcqu
am us ,p er pe tu
pl
s qu icl
bu
ac
ni
m
u
om
lt
,
cu
hi bi ta m
ad
e
qu
m
né
ne ri
io
fi
ti on em ag it ar ax im è ve ro te ne rr im is , vt
m
,
~
re
ui$aré~. o
d em co nf er
i pe~pcruo n~
~f
qu
nt
r~
bi
Jm e ad ll~C
po {s it ,f ic ha
lt ,q ua m pr ox
qu
ne
en
en
6
m
~o~ :lU~C li
n i am au te
ac~ede,ndum.
s
m
U
ra
ib
a
nt
tJ
fa
en
in
~erJ
cu ra nd is
,h !n c hc er , 2' ex
re
ta
an
eé
ni
yb
or
co
C
t,
s
O po rt ea
x re m ed ll
u
q
am
qu
es
nu tr ic
crur.~and?~" p~erorum
efIè v~ile cognou fo~nu tardlO
,id
:i
er
op
r
an
~um,d
er os ad
at re s cu pw r pu
co ncu n g i cn im m
li ~lent,tO, ~d
,n
qu ic te hOC c'
O~
~~n'
q,i
t
e,
n,
ir
ta
I
rm
res do
p o rt at ag
im
cn
s
ni
vl
n
.l
blCl~10
tr ar ij s f.1ciunt
ne ta nq ua m tl
io
ar
ul
od
m
s
d
o
h it tl o .
pe r, & illos y
m od ii in d eb a"
ad
em
qu
t
.E
nt
q u o d a m ul ce
EN.
c"
10:
559
di "g 'c t ' ,
i)'S b t , IJ11iu (i no .. 1 1.1 10' 11 1$
ed
m
re
um
ri
ré
nu m fu f: '
N . () UZn .1111 10 11 l1 l1
~
1 rea mu agi Vtllnrur. CL 1
Non
A T H E. N.
c lO'r.
\
'
bi s efl ho rp s? 1Ja.o. ;>'
no
.1
~f
,c~
11
I
,
u
) lIO
pocllslm
TH /,
ir u. cL IN.{~
I liAfl
On
'-l
.
1I Sco gn
· t'
co
uo
cn
'
efl v.11de dltficJ
lJ
ct
rn
in
I
s
ne
O
V
ilJ
pa
~I
lÇ
ma111;n ;
NI EN. rrxq;
dam, pr op re r
1x
ql
c
in
id
Ol'i_
lilllr cni~l f~rm
ig it ur ab exreri
o
d
l
.
~
.
m
itu
ab
11
m in fe rt vi nqu cm aI1l 01 1
étus agitatlOne
fe
al
5
h0
ad
te rn bi l/ ar '
bus ~Iiqui
cr io œ m ilJ lIl 11
im
Is
~l
mO
or
animo pr~~
~ir ~xteri
r! r, tranquil1:un d.lto::lt ;
ce
vi
qi
m
Cu
1,
ifi cr fc
fUC10{~0
conlJs .l]jqu.lm
~ar ~llJ ~tcm,r.11tfoumnlll11,alios vigiJ:fres pe r ri b ia-!
qu ib us iÏJp li
Ha a~IJs I~ducit
au xi li o dc or um en ris ha & ru
m
l~
,C
Im
ll
U~
& r~lp
f.-tnx m
r;
no{o alfeétu ad
ces 11[abat,;\ fu
1ius bl'eui ta s fe
IH
s
ni
io
ar
or
vr
~
c
i
n
hç
. Om
reu,oca.t. ~rq;
ha bc nr . L IN
é
il
ab
ob
pr
a.
m
l1
1
rattOne ah ql l.
m al iq ua m vi m al>
hx c ig it ur tale
Si
.
N
.
H
om nc m
T
A
.
no
du m ,a ni m um
tâ
gi
co
ca
cr
çr
ou is ferri
?enr,l~o~ pr
magis vtiq; qu
,
l'i
ir
tr
np
ru
dubiii
mf.wtJ.11,1l ~e
e 'Z"! cc cuiq uam in é cxer
f~
lc
li
ll
~o
~
cl
pe r fo~mldl~
no ad fo rt ir ud
tr .l
ld na rc m If la ,
il E N. C on
eft,qllJI1 ad cl m
a pr or (u s, A T
Ir
N.
r
i:\
CL
'lu
t.
fi
s,
o
ll
cc m
ercirari
c cx~rcirarj di
in
ud
it
,c
rt
li
fO
cô
e
ad
cr
s vinc
vero eum
rc rr or es'l ; om ne
s
tu
r ,Exercimio
~e
vi
tc
ad
ta
c
Z
ur 11
~t
te ~lCr:l
ig
m
ou
V
.
N
E
H
u , IIlf.1ntiÛ , côScltè.A T
{CH:C L ~ N~
conferre dicam
c
cr
Vlrtu
op
m
m
ru
r:artcm
m ot ib us ferr.1d
in
x
qu
um
tlI t1 S ~1ll1~1
ri
1o
n~ C.1pcf.
videlicer inf.
il ir as animi ~e
6c
ui
cxerCItatlOllC;
tq
A
.
N
Il
en am.
imè.A T II
b ér ad boniha
ri
nr , c L 1 N,Max
en
om
m
nô p:lrLlm
ir a. AT Il E.
vc:1 moro!,r~s,
em .c L IN .E fi
at
uü
ra
lp
ve
qu o pa [a re m al 1u nl
culratc di ce nd um ~inT1a
f.1
ro
p
s
bI
no
E fi al lt em :\
m ib ri m ani~
icixin
ho ru m in fa nt iu
fcéèo' vi , Del e.
éèo vtruCIIllis
. N o b i p ro
N
E
pu
is
}(
im
T
a.n~.~
& le- an
fCJrur. c L ~ ~.Pl ficIlcs, m or o( os, ir ac un uo
.
m
ru
fO
,dIf
cs eff~cerc_
ue nt ur dc1JCIX
iUllcnum m or
~s
nd
?u
&
ta
c!
cx
.,
ab
ur
,cllm ieéè os
ui de c~
la fe nm us :ltrox
n
m
CO
,m
a
ro
an
ve
lm
ra
hl
~?nt
pe ro fo s facir,:ld
m~n~
do
J. ~omo
1lhbcr~les & ,hll
lm?S redd ere, ~ L
fs
~l
ces
ep
O
V
lO
n
~
uI
~e
dl
nd
iilcru
s qUI no
rc
ln
f.
lO
.,
rr
U~
1J
m
Vl
u lb re pOm t,
~utc~ CIUlt-tS
li na m ~liam. g
c dt fc Ip
è. O m ne animal
ll1r,clllgunr,ne,
E N .S IC pl an
"
T
A
?
et
ec minu s
vr I~lbcs,crudl
or e "t i {o le r. N
am
cl
&
e
oc
V
n10r é ad ilatll~ na ru m
x ca;rcris ad çb
pr
,
od
qu
s,
nu
urrices cr h? m ll 1u m gc
eft.A T " E N. N
C
~I
N.
1
CL
.
o( ce re , qu od
dI t pl~r~tum
, voJétcs c? gn
Jt
li
cU
es
nt
f~
li cl:lm.ic JU:nrg o qll~d In
fi ta ce r, reCèc :
t:
ru
u
fe
ot
ur
ed
co ni jc iu t. A rg
ap pe tl cr
li il è his fignis
ru
ob
cfe
od
è
ét
as
re
ll
qu e, nô
s :1~e~r"q
lfa~ribus q.U .lS re
a.
~enta fanè in J1 q; ,{un~,ltg~a mlI1~mc fo rt un ar
ls
atl
fp
Rc
od
or
qu
am
nn~,c1
s no ef l,
s rn~nl1Jo m~nu
è vel
~lIJUS rel rc m pu la V lt X p:lrtlcllla ad eam rcét
rl
ci tu r.
tl um no n ell pa
éèè, vcI c o td du
rc
~
ll
li
ip
i
,f
am
~ difB.
co nt rà dice~d
,?e v,Jderllr ~ob~
on
N
.
N
E
I"
T
.erl.l qlleC,L,! N.Rectc.A
rraqu~l1us, efIe
o
od
m
lo
vl
c
virü de_
,l Il s ho m o, ne
d 'll~a~ ~onu
Jt
v
s
du
un
s 0b,
ru lu s atqi ~e~e dem.A Tfr.Q!:!ldlgJ[ur? Siq ui
l1
ql
l
~, triënio
cear?c L. M lh
ne ru r, vr i~ hO
co
s
bu
ri
vi
o,
lltlaq; a lf im ni ra ri on e p~
lore,me~u,trlf
~o
~m
lm
I1
ml
r tranqui!ior<]i
p,uer qu.l,m
1lmus pacarlO
~I
i.'i
en
u
p
c
nn
cs~rnultoqi et
CJacur,no
cLlLl~ eft horp
pl
r.
rf
ri
Pe
ca
J.
iu
~
e$
?c
tIbus
redd~tur
m ul tl s ~olupP
ln
i
rn
m
eu
Ô
s
,
ll1
rn
iq
cOflccda
m:lgls,f
~ CgO,t1bl ,l'!O~
f)
a'l
!
,
lt
S'
io
N
p
~
1
ci
n
N
AT H E
cu ln p n
.l t.lhs,educatl~
rnicies t~. Vi
r~nce ChOla. N
x,l
\.lm l)l~ Ina pe CL 1 N. D ic .
~l
om
r,
tu
~a
,b
hl
tl m ad
ll1us.
qUJcquam dlca
ag i
de~filu,s ~gltur an N. De rç: no n pa ru a à no bi s
E
"
çnrias
qUld aIS, A T
McgilIe.' ac fcnt
tu
'
lX
de
çn
tr
vt ri uf q;
nu nc aLfero. A
A a jj ij
�· L,iber trigefimusquartus.
1
vtriu[tli dijudica.Mea quiJem ratio,rdbm vitam
cen[et nec voluptates fe:gui omnino, nec fugere 0mnino dolores dtbcre) [l:d mediu potim jlIum habitu [egld,guem & ip[e modo tranquillitatem voo.ba01,& omncs dei propriuelfc, diuino quodam
oraculo l'eél:~ cOllijcjen~es f.nemur. Huc habitum
{cqui d'cbct q11i[l.lllis hominü dillinlls dt fllCl1rus,
.ad, 0 vt nec i pte ad volu ptatcs 0111 nino JPclillis fit,
alioquin proClll à ~ ,olorc 110n erit,J1(,'C alium qllcnq lla!l1 Gue [t nem,hlle il1uenem,allt ma[culllln" ;lut
fœmin:tm indulgere voluptatlbus patiatur, miniméque om nÙl 111 fiatitn natos infantes,firmifsimi enim ctic omnibus mores omnes proprer confllctll~i~é innafcutur, Ego vero niG. vererer ne fortè io,c ari vobis videar, dicercm vtique, grallidJf etiam
mlllieres maximè omnium il!o anl10 ita regendas
elfe, ... t nec::td vol u pt::ttes mllitas fllrioüsq; tçracur,
ncquedoloribtJ3 agitefltur: [ed trangl1il1am pacaÜ 'mq; & mitem vit:l.Inag;lnt, c LIN. Non opus cfi
hofpes vt Megillllm interroges, vtel' nofiru 'reéhùs
fit 10ql,ltltllS. Ego cnim afIentior tibi merx vOJllptads meriq; doloris vitam fugienda omnibus ef[e,& mediam quad::tm [cmper J:encnd::tm.~are &
..dixifii rcae ::ttque alldi!li. ATH EN,' R eaè nimium
Clinià. Sed iII11d ad hxc Gmul Omnes tres cogirc"7
mus. C LIN. Q!!ldnam? ATH E N . ~od qux dicuntur à nobis,ea leges non [criptx à multis appellantur,nec alia: !imt qua: leges patrix nominantur)
.qu;\m huiufrnodi 0111 l1ia. Atqi q uod paulo antè tetigimus,nec 1eges hœc efIe vocida,necl; Glétio prœtereunda?probe diéèum efi. Hxc enim totius reipu
hlicz,vincula funr,mediuq; renét inrer [cripras [cri
bendasqi leges, vide1icet ta\1tlu,am parriœ prjfca:éJ.)
,o mnino infhtutio,nes.Hçc fi probe poGta Gnr,[eq;
in cis homi,nes rcaè a{!ùcfecerint,con[eriptas leges
fiabiJi [alute tutantur .Sin contràfaétum fit) cQtrà
continger:quemadmodum in œdificijs ,accidit, vbi
fi a:dili fufiëtacuJa [llbrraéh de me,d io fucrint,co,ncidere omnia coglit,amq; ex :tlijs deijci,& 'lux bene [uperftruéb {unt,dirmis priorib 9 conuut. Arque bxc q l1idc:m cogitantes nouarp hiic tllam ciuÎt.lté,ô Clinia, vndi(l; vincqe dcbcmus,nihilo pror!ilS reliéto quoad fieri potefi, g L1,od ~el ad leges', vel
ad mores, vcl fiudu pel'tll1cJ.t 1 hlS enH1'). omnibus ci
uitJS neéhtur. Alteru vero ifiorum 0r:e altero pcrmancre non potefi. (~al'e non dl: lTIlr.ldum,fi qt:x'
nobis multa {imul & p::trua lcgitimc vidétur infii_
wend:t velut confu::rudincs cof!uentia 16giores 1egcs efficiunt. CL J. Rea,; tu quidem, & nos fimilitercogitabi11111s.A T» E N. Siquis igitur ad eum
qui tres agit annos colcndu [eu mafculum,fille fœmini hxc ditigéter adhibeat,ac ièuulo !ilpradiais
v tatur ,11 0 paruam afferen~ nu per cnutritis vtilitatem . Atq;idingenioeorLltlui~rcs& ql1iquatllor
& quinq; & [exagunt annos conuenié s crit, à qllibus ddicix remol1\.:ndct [unt,& caftigatio Gne contcm ptu adhibenda. Cxterum q l1emadmod um [eruos diximus caitigare fine ~ontll melia oport~re,ne
in ir.lcunuüm effer:!ntllr;caftigare tamé omnino,
ne nimlll1l1 deliciofi reddantur: ira & liberos volumus. HOl'llln lud~ <'luidam {unt ipGs quodammodo
n:ltur.llcs:au quos qU:l,ndo conlleni.unt, [pote ferLÏtur. Congl'egidi hi pueri [unt à tricnnio ad [ex vfq;
annos,Ünguh JO [ux tri~us [olennitate:quorum {X;
adhuctJl1tll1orum nutnccs modefiiam in'c otinéntiamq; ob[eruent,&.cll,iq; cœtlli nutriC:ibusq;
quœdà prxfit dc muhenbus dllOdeçim annuo ~em~
vm
pore im peratura, prout leglll11 cllfiodes ordinaue-'
rint,has deligiit mulieres nl1pt-iirum curatrices,:x:
quaq; tribu vnamxtJtc iplisxquales. QQ.xad hue
ID:l.glftr:ttu alfumpta efi,ua [e gerat vt in ücl'u quo
tidle profici[catur,fel11perq; iniuriiité puniat. Serllum quiclem & [cru peregrinllm & peregrin:lIu
ipfa per vrbanos (}lIofdam minifiros:ciuem :llltelll'
cuius ::tnimadueriio in cotrouerG.a fit,ad xdi!iü tra'
hat illdiciu~de quJ. auté nO'n fit côtrollertÎa, eu ipü
Il III
ciué pu nüt. pon annorü [ex xtaté fo::minx:\ mal'~-. ~u~r:~i~'
bus dJfcernanr,pucriq; deinceps cu çqualibJ; mar!- ep
bus, &. pucllx c~m fœminis xqualiblls conuerfentllr. Et ad dj[cendu vtriq;fe vertat. Mlres quidé.ad
magiftros cq uom m,arcllu,telorum,& fundx: fo::mina! quoq; ad eadem fi con'ccdatllr , V[qi ad [cientÏJm tJntlllU,& maximè ad armorum v[um. ~o'
patto autem nue in his [c l'es h.lbeat, penè ab om[~i
bus ignor.ltur. C L 1. ~id lis? ATH E N. ~od v~delicct dCJèteraà llnifiris,quo ad mln 9 pertinet, dlf
ferre iam videantur i 11 G.ngulis operJtionibus natu
ra. Pedcs enim inferioresq; partes ad operl nih}I,O
düferre vidétur. M:tnibus .luté rnatrum nurricuq;
fimul ignod,ti:t (1 uafi claudi faéèi fumlls.N ii;q uum
nacurlferè ad vtrallq; parcem xquè fe habeat, ipli
per con[uetudinem non l'eéè~ vtentes,differ~tiii,fc,cill1us. E t certè in q l1lbufdam paru id referr. N Ibl1
enim interefi ad vitam, li Iyra in finifira fit, in dexte
1'l plcéèrü, in cxterisq; hUll1{jnooi Gmilitcr. ~orum exemplo idem III rcliquis omnibus non facere,dem~tla eft.Hxc ita eae lex Scytharum ofiedit.
Non enim !lmfir:t fo lu 111 arcum, dexte1'a f.1gittam
tenent,fed vtri[q; {imi!iter ld vtrllnq; vturul' .Multaexcrilpla huiufin9diin aurigarum alioruq; opc~
ribus reperiunf. Ex glllbus intelligere licet eOS q lU
dextris linifira imbecilliora reddl1nt, prxter natll-.
r,a m id' fàcere. Qux rcs, vt diximus, in corneis p1cÇtris, infirllmendsq; tahbus impcdünento no efi"
Sed permultum intereH, ql1ando in pugna ferro,
,a rcu,hafia,cxterlsqi Quiu[modi vti nece{!è efi,plu-,
~imum amem quando ::tnnis arma pelluntur. Di~fert aucem multum qui didicit,ab eo qui non dldl9
cjc:& exercitatus, ab co qui minime: exercitat ~fl.
Nam qllemadmodum qUl aut in pugili cel'tJITIJ11C
Jut luéb,allt vtroq; fimuJ perfc~è [e exercuit, potis efi congredi:\ finifiris, & prxfià [e accOlTImodat,quando ad plrtem alteram transferre cogitur:'
id ipfttm arbitror in armis ac êxteris rebus reaiffimum e{!~. ~are oportet fi duo quxdam quis
p,o [sidet.. (}uibus [e defcnd:lt,& alios cxdat: vt nihil
horum pro viribllS otio[um inexerciratumque re~
linquat.Et fi quis Geryonis am BrÎJrei naturé habeat,'luum cCI?timanus iit,centü op onet ab co iacub mini polle. Horum omnium cur::tm habeant
prineipes,tam mu1i~res quàm viri:&mulieres qllidcm ludos ahment.1q; confiderét:viri autem di[cipli~las, vt amnes ~cdibus manibusque vtrinque xtlue potentes faéèl,per con[uetudinem naturx 110n
noccan~. Di[ciplina vero duplici vti conuenit: Be
cOl'pons qUldem, gymnafticam: animi, muficam
.
vocari,:Sed gymnaftica rur[us efi duplex,f..1ltatio et GylJ1~alli~
luaatlO .Saltatio q 1I0g; alia mu[x verba imitatur, Sa1c~'"
magnificenti:lm ipfius libertatemq; ob[eruans:alia
bOllx habitudinis,lcl1itatis & formx Ulm corporis
ipfius,tllm parCJl!m membrorüq; cius gratia, apte
Beéèit ~enditgi fingula:itl vt [ufficiéter motus har
mùnicus diffundacur,co[equatu'rq; vniller[um [al
.
tatjonis ordillem.Luéèationis auté genera illa quX Luttat10•
Anteus
a,
�561
l.
V
l.
ia
D
t.
la
De legib.Vel,de Legum
c di/igenfifsime
m inuti!is co nt en
tio -
1cill
~nteus ~ C er ey orüint,arvctil/ Epills vel Amycu"s in PU-
n~t gr at la de du xe ql lu m nihj/ ad pr zl iü confera t,
~~ J conc~rtatione: .Q!!}t,vero in reé}:t/u.étati?_
nt
n:s,n~ O 1e tio ne no {u aterumq; m ot u eum vJ ét on x
,/
us
1b
an
ta té
fi a ~ol/o,01
tu adhi~ent~~,et ad fani
~i
nt,prxrerViUdJ?~honeft09J:qhau~
ad o~lnJa vtJ/~afi
usq; GmuI
tu re sq , conducut
fcentJbus dOCdJO
dI
ed
.S
nt
{u
n
~o
nd~
ndis legi~
do ad ho e in code
an
qu
vt
m,
lI
n~
Je
[rxcJp
ia nt ur ,a /te
beneuo/e hx c /a rg
ri
te
al
s,
mu
fJ
~e
ve
.us
nes jm jta tio ne s
iant. N ec ve ro om
ip
{c
{u
[e
lO
at
gr
rt
c quidem ar ch or ds {unt,fed hi
ca pe lfc nd z quœ in
m on e Ca llo um /u di ,in La cc dz
~atorum C ur et ar
cft neg/~genA pu d no s qu oq ; no ata, no nUrJS at q; \o lI uc is .
él
lu di s c!Jorez dele
d~,rn,qllod M in er uaum
to ta or na
ce nf ui t/c d armis
de nd
é ado/eid
dI S O1anibus lu
qu
x
cil perfunéèa.Q!!
de~ m u
ta ,f. llt an di of fic io
~,
âd
bus ~ fœmj~is imit m ct um ho fcentuIis Li,nt m~ri
na
{o le nn Jt at um q; or
in bel/li
nu s 3d v{um hellJ
:Jnrequ:\m pr od ire
ro
vc
os
er
Pu
.
lls
om ni um
no ra tib
op ot et in de or um
i
sq
ui
eq
is
rm
t,a
Po fs in
~ tardjor~s
o velociores,~od
od
m
s,
co
na
or
s
r~01pi
6!Jo~ {uPP/J:
ad ~eos deoru~q;
re
ne
iti
&
a
re
ho
ln.~
zl ud la Greru
LudJ po rr o atqH pr
e.
er
nd
fu
s
ne
tlo
Ca
i ha rai ~unt ~d..;
,n ul Ja ru m certe nU
ja
.a
gr
um
ar
qu
aH
tam prJll~tJm,
im in pace & hello
cn
zc
H
a.
nd
be
}u
co rp on s exa {u nt .C xt er x vero
'lu àm pu bl ic e vtiJi
ô CJini:J ~ arq;
do ,fi ue {ario Ii~nt,
c:rcit~tjoncs {èu lu
gy m na lll ca m
Iib er a/ ei .E am Jam
Mc:gJJle,non fu nt
us dixi ,fe rm e
in pr im is fe rm on ib
'iu ar n tr al ti da m
os au te fi me
V
ta & perfeéèa ell.
LI N . N on
~eregj,atq; hz c to
.c
ris
m profer.1
iu
ed
m
jin
tis
be
ha
JJore01
de gy m na
gleéèis,narrare "Ii~ lm ('Il,
ne
s
hi
es
fp
ho
le
c:~ faci
Re llq ul
a me!iora.A THil N.
lb ca & cert:Jmin
eri[)us dilfelln
m
i
Apol1inisq
ü
.u
u(
M
de
vr
r
ig itu
pm ab .1 m ', V~l de
jr;a (.nis diél'ü elfe
us
lib
ql
de
us
rn
ra
N un c .lute pa
reftare videretur.
um
ol
a{
ic
ft
na
m
gy
~n pr im is run~,
re lié !a ,q uz dicéda
ë
.tO
1a
ul
nn
no
t
t('
Jc an tu r o.m01ad ic em us . CL 1. D
qu ar e deinceps ilI
js enim & ln [11iatis ig ie ur ,a ud ill
nO.A TH il N.Aud
au di éd o, qu od
s lX in di ce nd o &
PC rio rib us ,q ua ui
ecee.Equidem
in{olens,cauered
'Val de m ir um ell &
d dicer~ m.euo
l diél~rus (u m ,q
.in pr ç{ en tia no ni l!i :dJ(~am eamen.c L I.Q EJ d JJbeae
al lè ro ,q ua
ri to vercri qu is de
ne m in e co gn of d
A
H.
AT
?
es
fp
ho
i
ad /eIu d ef
:tibus lud~rü ~enlJS po
it
u
.
~i
s
bu
~i
om
in
Jn ag na
n~ h3~~ar
bJ!ttate & ~U[:1tJo
ila
ru
ita
nd
co
m
gu
~~, vr J)rden~
c ira or dJ na tu fuer
ho
fi
pe
ip
!!
.Q
té
te fta
lJdem h0",11
m ,& codem m od o,
de
ea
u
nd
cu
fe
s
di
Ju
ges qu oq ;jf en o
r & dclcae.nt~r:l~
tu
an
vt
r
pe
m
fe
s
ne
naut~em m ut ean er e pe rm Jt rlt ..SJ
pO bt as fta bd es m
duc:1tu.r, fe~q; lucH quotidiein
tu r id ge nu s, no ui
hgurJS ge ill tu r iu ue nt us , tu m
pe rq ; no ui s de le lte
&. fupelleéèili:
rc ljq uo ap pa ra tu
bu su e co rp or is ,tû
r in dies & al is in his re bu s al ite
ac de ce ns & indecë
ru m re ru m co lo
in ue nt or es no ua
{m od i
te r iu di ce nt ,a tq ;
czteror~mq; hu iu
um
ar
ur
hg
&.
t
ce
m ai or é
ru m fcili
ha c nu IJ a. du ira ri
m
te
ef
:p
nt
re
/lo
hO
ntcs. M ut at
fe m pe r
ad m od llm JUdJca
tle
,re
us
cm
nf
ce
fo re
; vt pr ifc a qu i
es oc cu lte , fa ci tq
or
m
tis
tu
ué
iu
en im
antllr.~a
di gn a ho no re vide rntcJOro
ve
a
ou
l,n
lio
vi
de m
lè ro pe
ne ,n ih i! rur{us al
or at io ne &. op in io
tu m Jd m al um
an
qu
te
fe.Sed au di
ei
us
tib
ea
elfe
ui
ci
s
fiu
rin e .pri{c,a.ma/um
LI N . V itu pe ra
C
.
eo
lde.
nf
va
ce
m
fe
el
UJde
A TH ~N. AJ O eq
to di
au
s
in ci ui ta tib us ai s?
io ne m no
al os ad ha nc or at
iifs
nt
le
CL r. N on m
uo
tu lie d po td l be ne
res ha be bi s, fe d qu an
.
el l.e LI N.Die ia m
N.Con(entanellm
:a t .
iamus hx
ATH E N.Agire,aud
m omnjb~;
m us . M ut Jt io ne
ra
ifc
ira in te r nos di
ifsim:1m,
malis ,elfe periculol
am
q~
er
zt
pr
s.
bu
r~
!n
:l t7orporû
inuenillllls in diçt
~n tcp~rtbus o~n,blls n om nj bu lim pl ic ir ei pr~
J~orum,i
ln mQr;Jb~s an
. C or po ra ~i...
s,~t .mo~o dicebam tib us bb~ri_
~J
~a
tcrquam 10
et po
bJS alJ'1uibllS
dem, cllm pn m Js CJ
m od o, dcindcc~
am
od
qu
ur
b:lt
"'.usq; vtuntu~,cur~
ui ,Hl' rc di, co cr ef eu nt , pi ng f~ero,
vL
ru
r~
ru
ha
o
rn
m eO
dm cu
modi vi ét u vt po te ia
dun~l.,r, .a rq; Il~JU{ étanrur ad m od um , & op tidcIe
famJ/Jan & amJco,
ufa ad aliam
ohabiJi aJiqua ca
pr
ex
me va/ent: Olt li
ir io co tu rzt :J m ,in m or ho s in
coga.nt~r tranlire di 3m no uo vi ét ui coLile[c;lDr.
te qu
ba ta Jn cJ du nt , an
im or uq ;
tatjonibus ho m in ueaans leges co .
~i
c~
in
ld em ~uoq.;
du m . O m ne s enim
mt:
na cu m ~ert co gJ ta
it,in q.?i~us ~ducatjusLifi arib
lu.nt,&.J~nouareformid
po
tc
am fo rtu na 10gtS
fi .J/.l z dJUJ~a qu ad
rd et ur , aUt.lU
co
re
t
au
us
lll
nl
vt
buiife~
b~/Jta: fu er tn t:a d; o
po
r at q; ho c t~ re ha
ite
al
{e
a
qu
vn
s
ea
dm et lt
r,q ua via id
tare dcbe[ le gi /la to
~a~ropter exc~gi ~ l1et. H üc ig itu r ipfe m od ü
uod.lmod
ln cml.tate,q
ie VJti:Jcos vt
entu lu do s qu ot id
fc
le
do
J:a
aU
gn
co
ex
elfè, qu i
at omnes nihil aliud .momé..
i~
ll
~i
,e
m9
xi
di
pd
fu
bere
l ad officia vita: ha
~lIgas, neq; qll1cqll:m
in no ua tio nc
ha
m
& ut at io ne
nt
du
cc
lre
!':
Q
tJ.
te lli gu nt , qu od
p~tiuntur.Nec in
ne m q! iieri fa dl e
9 g'JUden..
rfis ac pr io re s ludi
nece~e ell pu el os dJUe
viros iieri: di été~q; 3 pr io rih us
tes,dlUerros ditfer
vi ta m qu zf i-os,dJUerr.1m ~uoq;
ros:rue r{os vero ~tfeél
de
a legesq; lideratu
di
Ilu
ua
~o
nc
hl
;
tL., ro s,a rq
m.uim.1m
pellem qu.am dixi
h~n~ n~mo formJdacl ca:tera qllJdem,prxièrcim ci r
ec
CJlIJCaU futur.1m.S
vero in bu
in us n.océc: Cr eb ra
,!m
:t,
llt
m
,$
~ra
ca lig
o gr au ifs i ..
m or t bus ~nnouati
q;
.JS
ad
c:r
tup
vJ
~s
dand
rm id an da .
or, & pl un m um fo
tr
bl
~r
t
',v
m
la
et
a
m
perioribus {erT ~ Il N. ~n no.n ~u
A
r
n~
Jd
!!
Q.
~.
1
qu od rhy_
CL
qUJbus ~J~Jm~$,
mO~Jbus credJmus,Jnç genera,lmltatlOnes quc;dam
ic
th m J & cz te ra m ul
,tu m m al o.
no ru m ho m in um
bo
~
tu
~,
{une moru
m
lo od o :lIicC1"
m us rc L 1 N .N ul
co na nd u
ru m .N el qUld dl ce
Omni ig ic ur ra tjo ne nOUa vns
fenelem~ls:A. THE ~.
bu
ni
nt lb us & f.11tatio
ne puc:rJtJaJO ca
ra te m pu ené ue vllus ad no ui
d,
ita
im
at
de
au
qu am
llN., O pt id! mentj~ aWciar.C um ar an
bl
m
tu
ta
up
l.
fir
ro s v~
een.c qllJfquam no
me dJclS. ATHI!N. H.ab~e1JO~~m?c ~ 1 N. Q.!!.1m ilcla
rem a~ ?ZC Aegyp
q; genera di js
V t trJpu.dJ) ca nt us
N.
HE
AT
s?
CJ
~J
m
la
m fe~i dj es
& prH~um q~,ide
:
u~
nt
~e
ec
nr
~o
~
omnJ
s lingulJS cleom te,mporJbus,dJ)
an
JS
rt
~e
.
ln
~h
e ql lç
ng
fi
s~ftaruantur'I?dnd
mO S. A T ft 1:
,onJbu
ru~q; ~IJJs,~ da:m o~erc:d~ {un~! ordJne(.,~J_
JS
dJ
s
bu
t6cJa,q lu
djs di -
facr
cril1
qUJ~US c?u,entat {a
u~ caneus & chore%
nt
{u , co m m u
po ftq ua m dJftlnéèa
fiJnguatur.~z
, tu m di js alijs
tione,tum Parcis
ni ciues om ne s Jj~a
certjs di js ,e o; can~us et ch~reas,
f~crihcc:t~~ertosq
. A,t bq ui s aHm on tb us ded~cent
sq; in de o.
ru m u 7filJJ~'~ dz
or
G t, hy m m s ch eJ
m
tu
tu
llJ
co
a~
te r qu
àm m ul ie erdotes ta m viri qu
ac
,C
ur
at
vr
s
crJ
{a
ru m
éle & legiftodJbus,~um ~all
~u
m
gu
'~
um
àc
res vn
Iibenrer ob repul~us em , ~Jfi
t
'lU
&.
~.
an
ce
ar
e
rJm
ti cu iq ; pœ na s
co ta m vi ta m vo le
r
pe
r,
f1
~C
ra
~e
m
li N 1 li N.
~e
.c L J~. Pr ob e. ATH , vt no s
at
lu
fo
~pe
am
et
pl
lm
nî m us
hu co ra tto ne de ue
V er um qU ?n ta m
C?A T H aN .
hZ
m
fu
or
LI N . Q!!.
dçcet~atfJclamur.c
ia m iu ue ni s,
tantLlm, ve ru m et
x
ne
fe
n
no
s
m
lU
O
'lu ot ie s
�562~
Liber trigefi,l1?u,sqqartus.
quo~ies mirum quid,&= iniolens viderit vel audiue
ri~,non vtiq; aCçUrrat ~lico, quodq; dubiii efi con.
ç~g.a~: [ed qua6 ad triuium tiue folus fiue 'cu alijs ve
nerjr,i,gIJOretqlle viam,p~.rquirat fane nec vltedu$
progrefiiatur,antequa c~r~,jor fuerit,quo iterferat. '
Similiter nobis in pr;efent},afaciendum, ,Nam cum
in fermonç de legibus mirJ.1rn & jnfol,i tu!? jJlciderjmus,diJjg~~tifsimè confi9crare debemus.'~.o,n 1:- '
Tlim deq:,t f4P,i to tatos viras ~e ret~ntjlfe.rreren~,ep
Jiam,& quafi pl,anam pro~JnllS afl)rma,re, C LIN,'
Vera 10queris.4- 'F HE N.J?rgo tempus,ad hoc,alIu~ '
Il').~rpus,tunc pempraff'irma.tu,r i,cu [atisfuer!,ç Fon.:
!i4.e,ratum. Verulll nÇ fruO:ra. c~nfequentem l.eg1ll11
pr~rentiu o:dinem relin~u ;upus, ad,fJneOJ p,rçpo-'
fitor,un:tfeO:memus.Forte Mnq; fi deLJS ypJ,'I~,ri,t,finem fuum h~c traltatio con[ecuta,plane quod mo
do dl}bjta~.ur ~Eç:.~et.c LIN. Prrec1are Ioqueris ho-'
fpes.' ~ar.efiè,f.'\C1amUS;' A: H li N. Decreto igitur
mirull} boc ~ inÇo)és} y~ d,iciJ?:lLJsJaff'irm.etUf', quo,
pob~s odre.9~~S,<J; confhl,l::e leSibJl~ yide<l.tur: ftcuJi,p~ifci d~ çith,a rœdia dicebit;vt ill.ï quoq;)}O Ioq~eà I1oftro abfintpropofito, fed Janq~li ,i n[omno,
<lu:t et,i am in vigjl}~ vel fomn,ial}er,i1}t, veJ v~tidnat~
l,1oC fill:tlI:Ioc igiti~a decernaf" .1':J ~~oallclea~ prœte,F Pu,Ij,J,icos {ac,rosq; c~ntlls .~h:I1;l19 ca~çre~~ p~~_
J.er .coq(H.tuta.,illllentut~s ç,~orea ~ouen tnpudlO,
q';lel1}a!1t:t}~~um neq; ,ço!J.Çra kges alias quicquam
f~cere lice.,t:~i paret indénis abeat.E um ve,r o qni
non ob~emperauerit,quemadmodu paul,? antè aj~
,~u~,legllm cufiodes f.lcerdotésqlle,tar,n ,mulieres, '
,quàm viri puniant.Sed hrec Cj.ui4en:t itafe habcant.
J; I d N.ltaprorfllS.4 TH EN, ~o~odoalltenile_ '
gibus hxc q ujfpjam .i~a .f~nciet7 vi }'idi!=ul,ùs non vi,4ea,turfAtql:l,i iee). c~~dereII}us. Tutifsjmus ad hœc
mihi ~odus 'yide~lfr~ v.t ,imagines quafdam oratione fingaII}us;quar~ ynam. hanceJfe dico, ["crifieijs
fa4isJ&'viéÇirpis e~ lege perufiis,accedat priuatim
~u,i[piam ad'at'am faeraq;,filius aut frater, qU,i mi~
fer~bilem prorfus & noxii orationé fundat,n6nne
d,j~emus hune patri & fuis malè ominatu fuiife?CL1
Dlcemus fane. A THil N.ln nofiris ciuitatibus ferme omnibus? vç breuit~r dici, hoc ita fit. Ni pofi,e~,ql.fàm II}api,o ,ptu$ ql;1;fpi;ul) p~b1ice L1era fecit,
non vnus,fe? ~ulti ro~çn,~.ç~ori çonu~nire:~i cq
prope ars fietennt, ~l1feradls vOrib~s f.1.craOl rem '
te~era'nt; ~ippe. ver~i~,n~l..merj~q; 8ç ç6centibu~
fle~iHbu~ <l\l~ientlum mpclUt al11mos, & q ui ciui~
tatem, facrificjj~ p~raéHs ad lacrymas vehementiu~ '
'c6mouet~ ~iltoriœ prçmia refert. Hlc,nos'legé no~
ne abrog~bimus?& fi queruEi orationé audiri à ci- '
uibus q~id;>q; oporte~t,no~ fafi~s d!uin,1 ru (olen.
nitatu dlCb ,fed nefafi1s rotJU~ c<?~enire ~iccmlls)
~~c eant fi pI~cet pr~~~<? Ç~dll~t fhori? ~~térniq~
catores, q~e~ad~o~u 111 (llncqblls fier!. v1demus: '
vb.i qui4at~ me~~ede cond\l~i} Caricre gétis in.thr
mlfe~e ~ef~111ltu lpfllm .d~p~,or~t. ~oc ~ert~ hUl~f-.
modl cantlbUS'COPlleOl,re vldetur, ~osq; ~u Hebdes
mœfiiq; fintlllgubris quoq; veO:is, vt b:r~llit,er djta: .
n?~ corona! nefii 0FnatU~ aurei decent. ~,gitur à vo:.
~IS IP.fis hoc rurfus exqmro, vtrum prff!.1am hanc
lmagl nem pl~c~at cantlbus adhibcri~c L, r N. ~a?
ATH li N. Bonum inquam omen,ipfu ~ q; câtllum
genu5 reI?per in benedicendo & feheiter ominâdo '
ver[etur',A~ fortè nihil interrog~n.5hifn, fed ,id po~i~s fal~çle~du~?c LIN. Imo y~r!? (.lnciendu prorfus.Cp~~bs COlm hrec1e~dign~fuff~agijs. ATH E.
~~nam i~itur ~ofi b~oediéHonem ,laudes ~ boJ
,
nuq; omen,muficœ fecUJld~ lex erit?N bnne vt pr~~
ces dijs,qüibus libamus,effundantu1"? CLIN.Certe.
ATH Il N. Tertia vero, vt arbitror,eritlex: vt cum
poëtre preces jpfils, petitiones hominum à dijs elfe
non jgnorét,diligéter animaduertit,ne mala q,u~fi
bona poftulent, Ridicula pimium jl1ius condltlo,
qui ita preeatur.c L n~. Proculdubio.A THE N 1.
Nonne [upd eoncefsïmus,no oportere in ciuitate
aureas '& argéteas diuitias elIè?c LIN. Omnino. A~
Til E N.Cuius igitur exemplar fcrmonem hune cac
~icemus? Nonne huius? quod videlieet poët~rum
gentl~ npn omne quœ bona [unt,qllre n?n,fatls co·
gnofce,re ,PPJçft. ~àre fi quifquam poetarum ver,bis ~ut ,ç.~ntu p~çt~~ i~f.1m rati~n:m preces no~ r~
. FJ:as ,nob~s.tra,dldent,ls ~pntrarla ln rebus m~x~m~s
. petere ciues faci~t. Q;!o q l~idé ~l'rore, fic~lt.dJXln: '
pon 'ln ~Il tos ITJ~IOres .r~p~nernus: V nam 19ltllr hac
quoq; ~n ~ll{iça l:gem formam<;l; ppna~us. CLIN.
~am:D~c apert.lUS. A THIiN. N elflo pocta prxter
clu.~tat1S leges,& mib, ve~ hon!!lla, v,eI pona ~nger~
qmeqllam'audeat. N ec l~ceat .qu~ cOEorue~1t, vlh
pr~lla~OrUni ofi~~,derf,anJ:,equ;l~,ço,njh~ut1 hac de
,re.1~dICeS le,gu~q; cufiodes v~de~mt {3c appro ba
' UerInt. ~l v~ro muficil! & ,drfClphnre pndjde~nt,
fermeoLF:e~f/lm ef\-~ !.1l1'lU,lçl er~o, quod [~pe la~
qU'iro,l.el,C lfia nobJs fOl'maq; et 1111ago tertHl fanclc
tur? An aliter?c J:. 1 N. $anc~atur omnjno, 1\. T IH N.
Pofi h~c.rçltirsiml1m erit, vthympi laudesq; deo·rum pr~~jbus mixtre caoantur: deinde d;-CJl1onuni
heroumq; 'fimiliter, ~l1rn laudibus preces jdone~.
C L ~ N.Nil pro~ibe~.~ T H li N:Adp;eç [eq~iturco=
i
fefhmhxcfine1l1uldlalex,D~censs:fieosçlUeslau Q!lj(!1orcU
dipus exornare quiceLTer~t è vita, fi corporis vel a- Jaudaod' •
pi mi viribu~ res ardll.l~ prreclar,asqi gefièrint,& legi,bus libenter p.a~uerin}..c LI N,Q.!:.iâni? /' T JI E N. . 'rCs 00
y lU entes al~tem adI~uç7~~udibus hyrnnisq; I~on,ora Vld~l1di,
re tutum nO 'efi, pnu[quam vira funltps qtUfpl~l~ !au
finem viJ.len~.i priecla.rull). fecerit, Hrec Olllpia Vlr!S
,m lllieribusqi virtute inGgnibus çomuhia fi'nt.C~tus a;ltem ~ tripuâia ita çonfiituâ tur) M ulp pn,fcoru [unt clrca rnllficam antiqlla 'poémata, & (aItationis genera, de quibus d~çétia & comoda cooHitlltre ciuitati diligere,nulla inuidia ~fi, Q2,0rllffi
,e leaores,no pallciores qui ,quinql1aginta {i~1t an.nOS nati, hi qure fuff'jcieqter jn ve~eribJ.1s p'oématls
dilta elle videf\nf,eligant;qu~ "erp improbe dia~,
,o mnino rei Jci~t. E~ q u.x minus fuffiçjcnter ~pOëtlS
viris mufieisq; adhibitis corrig~ç l$c ;tbfoluat, atq;
,y irtllte ip{oru poëtiea,no yolpp~açibps,neq; cupi~
pitatibus,nifi;n paucis quibufda vtllnr,itavt legu,ator~s expo~ta voJl1n~atF?f.1~a~i?nj, cantumq; &
omne choreaœrudenterJad ea ~hpgat. Omnis pro[eéèo 0x:.di~at<l ~uf.1'<J.U~~Iis (uauis Mufa no adiüg,a tur ,loge mehor eO: ql1am Cu ~Il fine ordine. Sua)litas, auté at'l; iucud~ta$, M llfi.S omnibu~ cft corn·
muOls.N a~' ln quacuq;:a primis annis, ad xtatJem
vfq; matura verf.1tus aljquis fuerit,e:un iucunda ar
pi~r;ltllr.~ippe fi in Mu[a ~éperata atq; ordinata
fuer!t ~d!l~at!ls?cotrariam èum audit odit,illiberale~g; app~llat.~in vulgaré incultamq; femper alldire con{~ellerit,huius contrariam, frigidam & afperam ellc dicit.Q~.apropter, vt modo diceba, iucuoditatis & molè(tire in vtraq; pro confuetu~ine
nofira par !'~cio efilçd cmoluméti & detrimep~i ra
cio imp~r. N ~Plpe altera meliores, -altera ~ççeriores faciç vt<;ptes,'c L' 1 N. Prœclare. ATH RN Il! N.
Pr~terèa caotus ~ qui viris cooueniapt , ~œq~~, .
'&:
�563
.
I
I
V
l.
ia
d
t.
la
m
u
eg
d
xcrCC<1tu '. ~
De legib. Vebe1m,L
ru iaétu inllruature
Io
te
u~
_
&
~a
m
l~
Cu
el
:
hi
us ,
de
iiltFiciéterdc
~~~~
ua dd m dillinguere
in iilperioribus nô
&
rm aq
fœmj~n~s, fonu
od ar e. Ab(urdllm
m er is q; ac co m m
, conc~tJbus
onare,
ed ov eI nl lm er ?d i,lI fo riu
vn
i
~~
en
n~
co
cil e~lm
or u Ig Jt llr
Idoneareddere. H
& hls finglills no
nt , & vrri(<juc
fu
dx
blls lla tu en
gi
Ie
io
1r
a:
c~
ne
œ
qllidue m u
lll
uédre. Er qllid viru
~onllenlenrer atrrib vrriu(qi natllrre differéria de.1
IJerem dece:lt,ex ipf agniflcii ef i, & ad fo rti tu di m
od
qu
o
rr
c/arare. Po
:lllrem m o
nd um : Venullum
ee
di
:
ile
vir
arills &
od
oem tc:~dit,
m
minis elIè accom
iédllm .
nc
d~allmq; m ag is , fœ
(a
s
llerandum,& Iegibuclare,mus <Juo
dl (p ut at io ne ~((e
c Gt. Deincep~ de
Arq; or do qllJde hi
iendaq; !t nt , &
lib us rradend.1 aper
fa.
ll1 0d 0 hx c & ql
,'e
dmodum ro nal\Jum
ma
~e
a.
nd
ge
:l
~
on ir,
<Juand
nauis form.1~ (u pp r n.,
d
:l
~m
im
pr
:1~
,u/
fJn
no
be r c.1
vlrç co
vJ de or .N am du m
fic eg o m lh l ta cere
naturaIes
um
or
im
cu nd um an
,fe
re
lle
ng
lh
di
s
gu ra
o, vt qlla via
quafi carinuIas iaci
m
da
af
qu
s
la
~l
form
m ar ia du él utre nauem per hrec
vi
s
iu
hu
a
c,
On
tl
~a
~
umanx qu id é res m'
aè confipiciatllr.H
~e
ce
ne
fI Il m us ,re
men
. .
n~n ~unt.:Stlldere ta m ve~o hIC
gn o fi~dl,O dl gn x
la
l.
i~
of
P.
.
nm
:ltu d, xe
cfi"qllod 1l1fonun am conUCnJcnrl Jdfccenmus,
od
qu
o
od
m
liJmus,(j
ca m , re aè
it f.1étU. Scd quid di
cr
s
bi
r
no
n
f.1
~odum.
ür is fo
~d
è
xr er .c L J N, Re,ét
u el l,f iu
fOrtafsis aIiquis qu
gn
d~
O
dl
t ig itu r aio qllod fiu
c de um
A
A., T Ii .O po ne
:
ua
aq
na vero nequ
ig
nd
no
,
ri
aa
fe
J.Iolll 1 dlofe
djo dig~um, H om i
~u
~
ar
be
i
~n
ol
a
ur
at
,n
deor~. ud' qu id em ,fi.cllt et~~ fu pd dl~lm_us, dellu~o. effe afn-a 19lru~
ne m vero
fius op rll nu clT"e.lr
lp
re
ve
u
Id
qi
at
,
è1 m
es & fœm~nas
nf eq ue nt er & mar
co
es
in
m
ho
s
ao
fc
on er e, eorra
àm puIcherrimis op
qu
s
di
Iu
in
lri
r[;
Ve
Q Eo pa~t?? Ata nt es . CL J N J.
ql là m m od o co gi
Iu do ru m gr au a feN un c certè fiudia
T li Il N J E N.
m pu ta nt fi~. N am rem beIIica
qu en da elT"e du cu nr
on en da m .ell~,
s gr at ia bene di fp
di o di gn am; paci
eque dlfclpltdus inellè foIeat,n
eu m in bello nec lu
c fit m od o,
ne
,
it vn qu am
er
fu
a
"n
dj
ne
io
am fiu na or at
au te m eam difcipIih
os
N
~
fi
ra
tu
fu
ne qu e
es in fii tu ti
am ur , ~ua ho m in
tr
bi
ar
i
m
si
if
gn
di o di
tam ag an t.
; op tim e in ~ace v!
tq
èa
im
fs
gi
0n
11
qllàl1
tl~,~ ~ua1e,s
i in vita re aa ~t ra be dl fi~t,
nd
de
lu
m
ltC
:ll
hl
~x
né do fa Ita nd oq , ad
lu di in facrilicijs ca
fies fu nd aho
,&
ij
it
antur'p~op
dd
re
s
bi
no
j
di
~
\Tt
ca nt u &,falta
as potl~lmu.m l'es
tu r rn pu gn a, & qu
amus,qUlbufvtraq; cOfeqUl vaIe
tio ne im ita ti h:z:c
& vi x pe~ qu as
is prreCignatu ef i,
da m quafi fo rm ul
crededu~
x ~I?r. QEafa.ne in rcemache, alla
at
ir
nf
co
m,
~,
nd
eu
Odyr.,..
nllfe,cum a~t::r eI
ell po et am bene cect 1bis, alia. Ubl ~a:mon fu.gg ert:
quide~ tu m en te ve fine numlfle dJUum ge nl tu m
ro
pu
te
im
en
os c~re t. N o
um no s qu oq i no fir dIaI
m
fu
ip
oc
H
.
& nu rr itu
fuifiden~t~r
fu pe rio ra qu id em
deuqi fpc
gi ta re op or te t,&
on
a de fu nt dx m em
qu
fi
&
e,
ar
im
ifi
aa ex
crificijs ch o,q ui bu s fcilicet fa
rü
iu
ef
gg
fu
i
fib
o placare
ra re
x nu m in a lu de nd
qu
&
do
an
qu
&
rc is q;
ue nt es , cu m
m od um na tu rx vi
m
du
un
cc
t,f
an
de he
veritatis pa :
xf in t, vt pJur~mü
ir
m
am
xd
qu
s
re
ip fi
um h<,>fpes pc,!!
E G.Genus hO~11ln.
s.M
pe
ci
rtJ
pa
m
ru
~ed 19nofce,o
EN. N on mlrerJS,
tu s pa ru j f.lcis. A TH
m ! co m m .o :
,a~ deum re fp ex en ru m , fi tlb !
m
cu
am
N
.
IIe
c~i
M
ll.
dlxl. Genus .erg~ no
tu sq ; fu cr im ,h xc
O ~t. P~fi
dl
fiu
u,
gn
dl
d .1liquo
lie pl ac et ,n ô vile,fe
bl
pu tc~xd2fim , do ar in ar um q;
ha:c gy m n. lf io ru
n~.~orls 9u~ed ia vrbe loc.l~.a fu
ci a rr ip er tir o in m
~lht~r tn pe rlCiain iil bu rb lJ s fi
9u e eq uo rü gymn.
l lu ue tu s ad ar
am pl a or dj na ta , Vb
tit o, lo cainfQPcr
fi
m : jl/lor
Gr,& legc' (a nc iru
& fe~monedia~m agillri pretio côdllc d' q~
im
om ni um peregrtn
ad ~~l/' qU I
re m miIirarem &
ad
,&
rc
r:i
bi
ha
ilIie
ii uo Ican;,
r.A c no n i1/os tanr
venicntes in lli ru an
ro ~O/ls p~rcer di{cere <Juos ve
te s voluerinr op on
r viri ~~~Jrfr,
f.1cere,(cd ~r di ci tu
di{cip/ina millàs
uiraris ;~~
pueri, vrpore qu i ci
<J uod neri po rc fi, & fj nt, necelIàrio di{canr. E
cri
lis Je :
qll:tm p:trentllm /ib
minis 'lu x & de musafcu
f~
d:
uc
erceri.
ex
dem qu o,q
m
m ab vt rif qi vo lu
; gy_
ar
mea f.1ncler,ead~ em
:i
lin
~e equefire:m dJrcip nell.1~ efri:.
N eq; ~ereb?r dlce
ho
ribllS vr viriç,
mnallJ~.1m,lt.l mll!Je :llId,illi f.1b~llis, fidéqi .1dhinbus
H oc enlln ex v~re mpo nb us ,n o ig no ro elIè cirre
m
la
er
l~
rca Po nt u
lr
ol
N
beo.
iIi a, S.1l1roma. Ci
m
m
ru
ie
u/
m
a
er
~ulicres m i,
c,a Po/n tu m Innum
m m od o, vJ ru m
ru
uo
eq
nô
,a:
lls
ib
tJc,fa~q; vocari,qu 'rOrÜ~i ar m or um xC)ua/is cura IlCare. qU
ltI
o~:
rl
dS311r
erlam arcllllm cx
tu ra Sed r:u io ne m cs VOt.Hur.
fii
in
lit
tio
ta
ci
er
"
& cx
.
hx c ita
ellm viris
. ad.1lX C, 1la~c ,h.1~eo.A,lO eq ui dr m fi ib us
,
on
~q
qu
is re gi
(; Im,l,l hoc l~ nofir
he n polI un.r"lluItt dl)s mU/leres ae viri om ni collu
elfe, vt non 1J(dem
m cil/iras 0operam. Fcrmceni
t
dé
;
iJq
nf
naru côfe
cifdem la
,ex
o dupIa,dimidia fit
ris er ro r
m ni, hoc mod~ pr
to
(]a
ri s. ~i f.1nè Iegi
ta no bi s
uI
bon~us :Irq; rn bu
m
um
pa re t.V cr
ap
c
Si
N,
J
L
c
s.
cil m nu
lm confilctuuinem
r~
ca
Ii
ub
mp
ru
rc
er
xr
pr
ll,orpes
~ifplltarjoncm
N: To ta m prtm~
d, aa iill1r. A T li I!
m um viderur
sl
tlf
e qu od po
nd
eJ
,d
re
re
ur
rc
pe
d~cet
dixilli,feci_
;admodum m od o
irè
Sc
N.
J
,
CL
e.
er
e1J?
illa di xe rim .
prxhen~am,quod
re
m
[u
lp
m~
vt
q;
fb
.Hocip[um
lu be t dl cas. A THEN
f
',v
~s
ce
Jn
dc
re
!~
Q;
m .N am fi re
qu od m od o di ce ba
ml hl pIa cet C ltm a,
on rr Jd ic j fo rris
rc neri hx c po lfc ,c
i pra ~o~ 1 p~te
legé hl e afpcr
.N unc vero fiquis
fan nom,hd pofl~r
xc ep tu m vero
~lIxr~t oport~t. Pr
natur,aIJlI~ cerr,e
rteat do ad
t aa er er e, qu od Opo
no llr um no ce qa bl
res cu m viie
lll
maximè m
\m
u.
,q
;
mq
ru
r~
e Opornx cxr~
im de his cofiderar
cn
c
Si
rJ:
fiC
s
pe
cl
tl
vira pa rti
rtS pa~·
CUm ,viris in om ni
s
re
le
ul
m
i
e,f
:lg
C
t~t.DI
ium qu en necelleerit ipfis al TH EN.
n
~o
n
r,a
fin
~
no
clpes
lIi:. A
nare? CL 1 N. Nece
da m or dl ne m afslg
lls ,q ul m no ri
po
nr
qu i ~unc lu
r~
~o
m
iu
al
m
e
~
imlls?Vtrum
or dl ne m afsignab
fir~ co m m un lO nt s
ric lll tu ra m
tx q; al ix aentes ag
lie ur Th ra ce s, m uI
rc1iq lp ope~
ru m ql le gfficia,
bu bu Ic or um pa fio
tla ~.uJ!eri_
mrnillerijs dUferé
ra nih~lo à fe ru or um ,c~~dmodllm nos, VICtnlque
qlI
bu s trJbuem~s? An
~ reb.us,
ltJs. l~ vnam domuJ,racllOs
nd
co
~e
n,
dl
om~c~ no fi
fio
~ fœmlOJ~penu cu
vt ~lcJ~ur,ommb~l
Vel L.aeoniIla com~~tt~mus?
lamfic!um, ~ Cimt
?v~ vtrginc~
US
,quafi medlu eIlgem
res au te
cu~, 0 M eg tIl e,
,m
uficx vacenr ultc
m
&
s
fiJ
na
m
gy
m é no n
qUIdem
m cu re ?t ,'v ita m ta
iu
fic
ni
la
m
de
ui
q
dam:t_
in ot io
.f~lertlorem qu~n
fed
,
em
nu
t~
&
.
m
ab ie aa
ufiod~endi pe ~efiJcJ cultus,c
~o
m
la
et
,ln
!!
.Q
gant
m qu an da m
1Jbero!~m m :d ia
;
mq
ru
o.
n~
ca
du
nu,c
t:vt li pa tr ia m
.Nec belhs Jnterl~n
~t
la
lp
{c
fu
~
ra
~u
~s em itt er e vt
celf~ fit,.ne~ f~g1tt
nc
en
tu
ue
sq
ro
be
IJ
cula~ionem
rehquJS CIUI,bus la a, !m ita ri
m
c~
e~
,n
es
o~
az
A~
m pt
ec {cuto ha fia q; fu
fCJ!c ob Ir e qu ea t.n
iere, vt fi ni-.
fif
re
f~
ro
ne
felfa ge
d~a,a~ pr o p~trJa ob em fal~em ln aeie vifx ho lli rro~
hd a~JUd_ ~alll~~ te
t,S au ro m aEl pp e fi!t ,l vi xe rin
.Q
llt
ut
bUS. lp~S I? C
ipf.1S muIic
m a~debut:fed ap ud
tas Im1t~rJ n~nqua
ti. In his ita qu e
um vl de bu nt ur vi
res,muheres IIJor
vd lr ar um
f:
&
�Liber trigelimusquartus.
vefiraru legum la,t otes pr.o bet qui velit. Ego profeéto aUter nunquamdic,am perfeitu111 nanqi officÏum,non me~ium à l.egumlatorerequiro,qui non
finat diffll1ere delidjs rnJ.lli,e res, nec maribus [olis
attéQJt:ne pro felicita~eciJ.litatis dl1pHci, fimplicé
[oIû efficiat. M EG. ~id hic agemus, ô Cltnja? An
patiemur, vt Sparti fic hofpes inua{iat?c L J,Certè.
Nam cû dicendj lib.ertas ei conceŒ'l fit,qu,Oll(qi [atis dt: kgibus traétatum n.on fuerit,interturbandJ.ls
non ~fi .M E a.Probe dicis .. A ~ H E N. M,eum igitur
dl, qua:: [equuntur e~pIanare. CL 1 N. Pr,ocJ.lldubio.A T ij E N, ~is igi~ur Nitx modus crit, qUibus
neq:ffaria mediocriter fint prxparata,? Ar~es vero
alijs ,..eli.étx,agricultur~ [eruis ci>mendata,quifruétus e~ agds reddant,quj (atis fin~ hominibijs m,Ode~e viuentibu~,quibl,ls prctterea .c onujuia pubHca
fint jn{Htll~a;virorum quidem [eorium; ,(3ç pro~dnle propinquor~lm,fi1iarumqi vnà at,q ue matrum,
Jlisqi conuiuijs princ~pes quidam & viri & Il}ulieres prxpoftti finr:qui incis obferuét quotidie animaduerta,téli fingula:d.einde cœtJ.lS jp[os difioIuat,
& pofiquam tam principes,quàm ca:teri,dijs ipfis,
qUjbus dies Hia vel nox dicatae~,libauerint,domu
pr.oficifcanf. His igif hominib,us fic jnf)jtutjs Jlul1umne erit reliquum opus necefiàrium ipfisq; con
ueniens?[ed dediü ventri,more pec.orum villet? At
vero nec iuft~,nec honeftu ~d d.l1CÎmus. N ~qi poffibile efi, ita viuentem homjnem in id tandé quo.d
ftbj.ÇonQenit non in'l,lrrere.Cé>ueni~ autem defidi
.obe[qq; per inertiam.animali, vt~b <lljo I.abpTib~.i
,e xercitato .& quafi~xtenuato fortiq; rap~um diIani~f,H~c vt~qi fi [uffkientçr ~~aél:eqi, vt modo vi~emur,per.quiramus,fortè nunquam fierét) dOJle~
pllJljeres & liberi & domus & reliqua propria cuiq ue elre~t.Si tamen, qua: [ecunda ad ea [unt & modo tr~éta,tur,fierent,mediocriter certe fient. Opus
j!?itur ~~a vipentibus J1,On p<J.TUÛ neqi yjle refi.are di.,.
pmus: fed maxim~P1 omniurt} à iufia lege mandatum.Nam CUm finguli viué4i modi à cxq:ris omnj
P~lS ,~peribps difiJ."ah~t, vt fiqui~ Pythia, vel OIym
pl~ ~l.ncer!! ft.u~çat,is alijs J'eb!> ~acare nequeat;dupllCl,l1R-o .v~ro ~lll~jp~ic~ a4hll~ ~ura, vitaillius pIc
rta eft, qU1leéj:c amml ,corponsq ue vir~uti vacat~
Nihil enimexercit~tionis corporea:,nihil doçhina
~'um animi rpo/=umqi, propt er alia n~gotia n~gligé
dl1m efi.Fep)'l-e enill} to~a die~ totaqi JlOX ifta diligé
ter curélt).ti vix [atjs efi, vt ea pror[us afieq ua~ur. Cil
igitijj:" hxc ita [e habeat,ordo totius téporis lib~ris
ho'minibus ab ortu [olis perpetuus ad alteru foli~
f"
O}'
h~
D e rami I~- ortueft habendus.
1 fi Ridiculus fortalfe legiflator
t
,
1'Ï admini- b.el:>~t~r ~ fi. m~ ~~ q:q~lé~iaqi & minilI)a quxqi de
ftratioc P~lf fart}lh;m adm1/.11firaqone narquerit, cu jn alijs tu
fat·
etiam in. n.o~uma vjgilia,quàm necea~ dl, vt con~
[erua~uri ciuitaten~ exhib~at. N ;un fiue le~ fille officium id ~ppçlladum fit quop. modo pq~ç~pimus,
certè orpnipus tU1'p~ illud {k jIliberale v~der~ debe~
yt ciuium aliquis per ~otan~ dormiat noçcem; pçc
prirpus ~xcitet & [urgat,j~a vt Jwc ~oti familire paDe fomnQ ~ea~:~inetiart} v~ ~omina ab ancillis,non ançill~
Jll~ho ~ v~- ,ab ip[;\ pri~ll1~ exci~~nt\lr,tllrpe dicel1dû apud [er
pl1IJS'
uos?~ ;l.l1plla~,pueros, §c ~o1l}Ü 4eniq; fi pp[sibjle
fit, vl1l ue,rfa rp. ~ oqe ~gitur Clfurgant: & magifiratQHu b.h cum al~qt~.ld, paFres vero matresq; famili~
in domlblls propPJS re!-U [uam curent, ~omnus enim Inultus,nec ~orPdoribus) ne ani~is,n~q; rcbus
gerendis,?atura ~on \lcit. N emo quidem dû dorl?it?aliculUs prmJ efi,non ma~is ~uàm fi no viuc-
ret.~arc ql1icuqj viuçr,e &. f.'lpere cupit maximè,
ql1àm logi[simo ~empore vigilet, Cola G'lOitatis COA
moditate [eruata. Ad hanc vero no multo opus cft
fomno:fi bene ,afiiIeneris. M.agiO:r;ltus profeéto no
Çl:e in vrbibus vigilantes ,malis hominibus tum hoilibus~um cillibus terrorifunt, amandi honor.lndique iuHis & ~emperatis,fibi & .c iuitati vtiles ~~i
uer[~.Sed nOl}: q uidem ita peraéta, ad ca qux dlXlmus fortitudinerp q uoque in animjs duium ~rcat.
$ole vero Curgentç,pueri ad magifiros profic1[cantur.~oniam vero nec pecudes nec alia proreus vI
la fine paftore viuere deben~,nec pucd etia fine px- .p rompi
dagôgis fint,neq; ab[qi domjnis [erui.Efiaut puer be~~a inU2'
omni befiia in~raél:abilior.N am cu prudentiç fon- ttabilior.
~elI) nOJldum perfeÇèum habea~) infidjofifsim~s e~
acerrjmusqi & petulanti[simus omnium befilar;u,
ideo multis quafifrçnis vincédus eltE t cu primu à
matribus nUJ:ricibusqi [çillngitur, p4dagôgis eum
ad puerilem la[cilliam regendam commendare oportet:deinde vt liberum quidem,doétrinarum p?
~i[sifP..um gnJ.ti.a pr~ceptores:vt auté {crl1um,cafhget qujCl1nqi e~:~iberis for~è deprxhéderit,pue:um
ip[urp & p 4 d,a gogum l3{. prxc~ptorem , fiqual.n re
.dclinqu$!re eos côfpexerit.Si vero pr~Cens qui~ l~re..
non caftigauerit, maximo fubijciatur opprobno.
Rem hanc ilIe qui de cllfiodibus legu ad principa~
tum pu~rorij. eleÇèus fuerit cogno[cat: fiue ille q~l
,eos pepra:hendit n{> caftigauerit cum oporter~t:h!..le no more caftigauerit.Acute autem videat hIC 0portet,diljgentjfsimeqi educatioJlem pueroru curet,naturas eorum [ecûdijm leges ac bonum ip[um
dirigep.s femper & conUf!rtens. Q!!.omodo autent
hunc ipfum 110bis le~ [ufficiéter erudiet? N ô eJ1J~l
[.'uis,nec .aEerte a{ihuc pjÇlum eO:i[ed alia taéta, al~a
pra:termifra.Oportet autem pro viribus nihil rehn
quere,[edratïonem o1l}nem exponere, vt interpres
hic alijs S3c educator fit.De ,hore>\! quidem,cantuS~
~ fal~a~ionjs forma diCtum efi:qux eligend~,corrJ
genda,dedjqndilfi~.De [criptis autem oratJOne [0
luta 110nd~m diximus:(1uxnam horum, & quo orpinc,ô pptirpe p~eTitix l,ultor, aliinis tradéda ~1I1~,
cluamuis qux in l;e bellica di[cenda cxerce.~daqi 1pfi$ funt,ia1l} habças.Etenim q U 9d perdplcda fint
qua: ad 1i~eras pertinent primum,deinde qu~ ad ly1-'am,à l~giflator~ di~um cfl. Prxterça qutt ad com
putationem numeroruP,1 [pcÇl:ât, qujbus opus effe
piximl1s:Bç omnjnQ q 4~cpnq; ad hellum ac rem fa
miliarem pupliqmq; çonduçüt. Item qux ad diui
norulll aftrorum (olis Junxq; circuitu, pcrquirendum:v"~ vniuer[i!- ciuitas non ignoret,ordinem dieJ'um jn men[em,men11umqj inélJlnum,atqi ita tem
pora,(olépjtates,[;lcrificiavt decet difppfita natura
li quodam du4u, viu.art} ciuitaté vigilantemqj red
pant,& dijs honorcm tribuant,8ç hom~nes ad hxc
prudentiores efficiat.H.çc tibific,ô amice,à legilh
~ore fqtficienter difl:i l1 él:a [unt, [ed qux [eqlluntur
animadll~rte. Nam de literis nondÇt L'ltis difiinétü
fuifièdicirpus;quoniam quatenlls his vac~ndü fit,
nop efi pecl araQlm:ytrü vi~eliçet qaCte eas c(>pr~l'1ende re debçat,qui m~dioçres futuri [\lnt ciues:an
r ihil p~nino.Similiter qlloq; de lyra.Ad literas er
go decennes pueri prpficj[catur: triénioq; infift5r.
Et q l1i trçs FlC;: ~eçem egerul1t.annos , lyra: fimiliter
_ uç
trç~ :}Q~os iQculTlbal1~.N eç IJcea~ auç patri plus vel1?ifceda q
Jllinu~ in his Jibçros derinere: aut liberis fiue tredio hllc,
affe4 is citn~ id tempus, fiue defiderio coplllfis vltra,his rebus,contempta lege, vacare. Siqujs non
.
'
p:uue
�.VII
J
a
i
D
.
t
a
l
m
~
g
e
L
e
,d
De legib.VeJ
vt-.{crih5wr,
termin~t oportet,~cd
re
.
.
ac pri
op er a der,
,
ur
nt
da
is
c,
lit
hx ar q;
œc
s qu i difelplina pr
os co "! peIlat difee vero ql /i
p(
s.1
re
ro
id
ep
qu
.çc
pl
pa -r ue rit , ho no re
ed
r.s
mllm
,n o co nf eq ua tll
pr ob ct ,rc pe Ila r: ijs
tes cô
9uo.s po fie a na n\relbmimagusifiri,adolefcentes<l; di(ecre probare.& eo~ Cjll1 no
tu ;n do sq ; adoIcfcé
~n.h,l~ an ni s doce .1sdonec legere (cribereq; pofsft, pr.obant,erudl~nd?s,einarfiiumq; m ag ifi ris , hm f.1tis .
er
ns
fa da r,
. e~e,a.t,audi.Lit
m ltt Jt .S ed de 11te
mihi vide_
Item .lu t perpulchre
aL
r
ite
o qu id em hofpes, vt re m , an
oé
it
el
~l
V
op
nt.
pr
no
A
,
rit
N.
lie
r
.:p~.rdl{ca.
lll
iU
CL
ra
io
to
at
è
vt rü re8:
ho c téporis{p
ab er ra ul m us :fe d
us
on
ib
r,n
qu
tu
.tlt:èu~,ntli na tu ra in
in
Il EN. Tl ic
i
T
an
A
êt
u.
tficiledi8:
en ra vero po
di
n
im
{a
on
d
or
ln
M
,f
.
~s
m
um
lia,
h$
im
i, qll!ll1cont.:
ta, parr
ff i c.ur:
parcbit, vt decens cf
tim metricè {crip
qj
ar
uo
,p
Cj
ur
nt
,ld
tu
JJ
v.
Jn
ré
CI
tlO
ca
u
y.ra:.
dem
ét at io Bné
on ia q;
di xi m us ,Ie gu m tra
em rh yt hm o ha rm
o
er
id
lm
qu
nl
uœ
pe
:q
fœ
or
ro
c~
(m
et
do (t
~cUn
s hu iu
m po ll Iiteraun t no.bis l nonulli
tè.A TH E N. Verll
,{
eé
ta
.R
N
rip
LI
{c
a
.:
ci.
0ct
pl
JI~
,ô
cI
fa.
ac
~~a
dicendU~~C
ui da bi tis
. I IN • •
1firu m no nn e de ci th ar ifi a
ita ,q ua ra tio ne v(
ad
tr
us
tb
.lg
ln
m
to
m
m
Ia
O
er
ru
h,
ql lo q;
m em or es im lls
.
Ficin.leg' J
de s leg um? Le gu m da t,d llb i
E N. Siii'periorü
fio
H
cu
T
C
u
ni
A
tii
n?
op
no
m
ur
~
& docendi & ed
;""Çf/;~ ~.n
v{um vobis re8:è tra
ar ifi is eo ng nl llm
ith
;,c
un
da
?r
m
rb
iu
du
ve
fic
ita
of
m
{elp,qualem ill or um
re or ,
es tec~
m ad{ua (p eé ta t, vc
. CUN. ~id bo{p
ll
or
at
tr
qu
e
bi
cr
l,
de
ar
i
rt
nd
m
qu
c~
po
s
n~
O
.
vo
tu
l~
s dici s?ATH EN
8: è tu Cl in ia , {ed ad
no s na
~us.c L ~ N .D eq ui bu
cetfe efi
b~
!le,alh? A.T HE N. Re
nc
is,
at
er
fid
c6
nt or es {exaginta an
ca
um
s
ite r m ec
DlOnyliaco
us
lm
.
iirll_
X
ia
nf
dl
er
co
ap
q;
lç gl bu s co m m un
r,
nl
tu
dé
on ia
quœ du bi a mihi vi
or u.m nat~lrJ~ lla rm eéèlls an im j imi
hm
yt
t?
rh
s
lli
O
t?
m
te
Vt & qu œ cerra &
s? qu id
:vt m ca tib us atf
go de hi s m od od id
t~o.es. acute fentlre
tio ni bu s
cr is ho CL r. ~d er
m
nu
in
o
8:
fe
ita tio ne s, ab im ita
ro
im
.P
i
m
im
de
an
ui
i
eq
ob
pr
am
,
ic
t:ltJb.us
reijciii t, jl_
J. N un -A~ ~ EN. D
fs in r:& ha s quidé
nt ra di ce rc. c LIN
po
co
c
e
er
cil
rn
fa
i
cc
ef
f~
i
n
ob
no
im rr
rib us côci_
t;ls muI
lll ln tb us
élas,Jdolc{ccntlÎ an
Iegib 9 iam di éb pu
du
e
de
ad
uc
Um
pa
dJ
&
mc
a
ln
be
rû
las
id s. lu
tione qu ad am
q,Uid pa
N. Vere pr or (lI si dd
u.m, an im os imita
E
or
TH
;,e
A
tq
?
hâ
ria
tra
ra
,
nt
um
nt
na
nem. C L r N.
tlS CO
te r ard~
tJ s lplius po{fefsio
~uis mulris ho c}
tu
qu
vu
vt
ad
,
s
ris
:o
de
ll8
\'i
Ierd
;
q;
pe
itharifiii di ~
fe ~anq
rcr:per
E N. ~apropte rc
am ta m en conBde
TH
ag
A
er
is.
,p
c.r
fit
~lJ
q;
m
lI~
m
l-a
(u
~r,
V
od lO
vti du s expre.fus patct:lé
on et Iyr~vociblls
{entibus fe rm on ib
op
œ
US
pr
~l
,
qi
iti
1u
m
i
~J
{e
Jp
od
fe
m
g~
us pr ou en it, & vo
r hu iu !m
llç ex ca no ris fidib
pr og re dj ar : c~ it~
o
,q
ilf
tla
.1
rm
gr
te
1S
œ
te
11
pr
de
~0
lo
o
nI hi
erliraté vero varie
nb us ,n
{onas reddere.Dili
ri bu s, & 11 pa uc JO
cô
io
s
uc
ce
pa
vo
s
in
ig
bu
no
il
cl
ih
-tn
f?rf.
os reddiir,alios
EN. N
L J N.Certè. ATH
um alios Bdes modul nem.prxterea
,c
rx
Iy
~
mq
he
t~
s
ta
ro
ul
fl or ib us pl ac ea t.c
m
di
P
al lto r, ~t f~ifsitu
o eq ui de m , po étas
po~ta ~atus i~lïus tardltatJ,acll men gr ;ll lir ar i,&
tu~ prœtermitra.Diculros tr im et ro ;tIijsq;generib
m
m
Rat, rlJyra(lt~tl, ve!ocltate
fuifxa rn et ro carmine,
ul ~ di ff on um pra: s ac co m
feria, alios iocof.1
s
6m
io
m
al
c
n~
:a
fo
Ie
c~
lii
o
rip
bu
lll et ro ru m {c
ti~ hUiu,Jino om nm
va ne ta s,l yr ç vo ci
cli8:a m~ltifaculta
or um qi VllHlcrf.1
m
vtiIiC.lté
th
io
nn
us
ic
lb
tr
O
ui
uc
,q
llI
f~ complexos.QE.ç ru
is nô licet
ed uc an di s
i1l
c
r~
8:
er
re
tf
nt
,a
lr
fe
çl
al
de
en
s,
mo
tra ria illl CUm
cundi
dl pr of ef Io re
lle pe rc ep tu ri. C on
ët ar um pe rit ia fa
f.lc
po
nt
ru
(u
rio
icœ
va
llf
m
ex
vt
di fc ut ur . O po nc e
ét a,
ed i{ ce nd a,
m 'ex om~ibus de
nf un da nt , difficile
da
co
œ
m
qu
ce
tJ
ui
pi
in
ca
{e
lii
am nec parlla nec
co nre dd an ru r.A
e illucnes di{eant. N i{cenda mada_
orix co m m ed an da
cil
fa
em
m
vt
;
m
ta
te
ué
au
nd
co
& in id em
,mulrorum perieclf.1rio iI1is perd
re
o quis 1101hûm eX
pa uc a {u nt , qu x ne
u
T
.
us
di en s cu m te m po
ur
t~ndunt,fi m od
fm
fi
ltem or at io pr og re
vir & {a pi eH
al
s
't
xc
bu
ur
.H
ro
oc
lls
,p
m
ia
pr
tit
es
à
e
or
no
tl a :Itqj
d co nr rà , liber
xc de m ul ie a do 8:
reétè di ca tu r,q ui
fimul ofiender. H
N.
E
TH
orearum magifiri d~nr~,
'Vero qu id ab hi s
?A
ch
ni
le
.id
Sl
QE
~u
.
,n
N
ca
LI
l
c
rb
s?
ve
be
r~
iiu
(u
ve
llle nu nc ex pl ic ar
nibus vn o ver Q!:.œ at,ea no bl s ln (uperi<;>riblls di fii né ta
tif si m èd e his om
b~
po
d
de
mus,
ui
xi
re
di
rq
d
ce
uo
us
itu
,q
ig
tib
or
E go
e {olennita
de m ar bi tr
od
ui
eq
mm
oc
~o
~
?h
nd
m
ca
ca
dj
dJ
e, quœ de
qu oq i ci
b o ii, ff ic ie nt er
ul ta à poëtis prob
m en ro vt ili ta te m
M
éb
.
le
e!
ob
ed
!
nc
lC
co
fel
s
m
bu
cu
m difiinxiet , m ul v~ vn~
lll ih i ab om ni
L IN . Vere lJçc etia
a. Q E. od 6 ira h: lb
.C
ét
nt
di
ea
fe
xb
ei
pr
rà
lls
nt
tlb
co
éèus ad M lf'
Ulta
ric ul o
l11uJtaetiâ
; villere di fii nl èa cle
di um iu ue ni bu s pe
aq
fiu
dt
m
œ
H
ru
E.
do
en
TH
A
ifc
.
- fii
Feliciter. N os ve
to ru m ed
o er go , & qu id cu
s ft,{cipiat,curetqi
m
ra
1 N .Q E. om od
ifi
L
ag
.c
m
ro
m
fe
J:l
al
ire fia b: tt, adi~
dicis?
fu m elfe
doeendi m od um qu orporis gy m
œ
T H ENI. ~adere
ic
A
ul
s?
M
pi
ur
ci
œ
lie
pr
ro
m
fio di le gu
u.1li.ad exe~
tio ni & vniuerfa:c
fibi re{piciendum,q
ci m us ,it a nu e (a lta
qu oq ; adijeia_
~a
aI
s,
CL 1 N. Q!;!6nam
bu
~l
ue
re Iiq uu m lit , idem
cen1a.lU
em
j{
id
rd
u
&
,c
pe
ia
cœ
al
fii
vt
na
,
m
te
j op or t tripudiü
grauer1s
pI ar qu od da
os et en im puellasq
be ac , ne dlcere Id
er
t.
iu
te
Pu
.
em
or
us
id
0p
m
qu
c
a
Si
.
nd
or qu ode
ne at tin ge
anne? CL IN
vi
,
N
ia
e.
in
er
Cl
{c
r
di
vi
m
ne
ea
0 bo
gy m na fii
ris, ac puellis
ximè?
ob (e cr o. A THE N.
ig itu r magifiri plle
LI N . ~ainfema
c
s.
E N.Saltandi
tu
TH
na
IN .D é_ •
A
tu
or
tll
of
da m m od
te excrcean r.CI
ca re am .N éap
n
s
hi
no
o
vt
,
pl
ur
em
nr
ex
de
s
ni tu
pl ur im a
m ag ifi rx
A TH EN. ~od pe
ra m no n line
ur{us vi ru m ~lIl1m
ho
.R
N
nc
E
ha
TH
ad
ra
s.A
fil
ro
au
lra to re m ,
tuF pror
pe cu m ea qu œ ab
vi de m ur , na rcemus p~er1tlœ el
vo
hi
i
,
m
m
ru
vr
,
tu
ne
bi
io
fu
at
(pir
m llabeat
ne go tia
<Juada de or um in
gymnafilca: Cllra
&
od âm od o limilia
œ
qu
ic
ul
ë6
m
po
&
o:
rr
m
ue
qu i cu
o pa ao ral;
ra ui m us , an im ad
op ri os {ermones
da~it.c L l N .A t qu
pr
un
li
ab
i,
io
ef
oc
um
m
ir
ua
m
nq
nu
rit . ATH EN.
m ih i vi dé ru r.N ec
, cucq. fufferre po te
iciens,lic affi~i?r,
fit
(p
or
re
ni
{e
os
e~
um
ll
,c
co
m
s
ta
t ,c ôc ed et q; ,
e
qu af i lim ul om ne
m qu œ au t po et le
x enim ipli ~O?celsi
em
Le
o
e.
ic
nw
m
am
,ô
r.O
le
te
ci
Fa
& vi ro ru rn & '
, m od er a1't ad ln od um Ix
qu os vellt C1UllIlll
& au di lli
m
ci
ra
di
di
cu
a
m
8:
ea
di
ad
9
ne
vt
a
qu i deligendi
ad {olura or at io
{~cios',I1le au te m
iu ue ni b id on ea m
at
j
pi
sq
ci
di
ac
ué
m
fir
ru
in
ie
i
ul
ih
m
deligere,cum
tif si m a hx c m
le tq ; (o~lOS pr ob os
qu od me1ius ex :m
vo
em
t,
c~
br
o(
mo
gn
~o
~a
t
.
tin
pr ud ét er & coha
xi m è vi de nt ur
s mag~1tlldlOem
or ! pr op on am :n o
fiu
4:
lp
do
s
tu
q;
ra
at
lfi
di
ag
fio
m
uo d li pu er iti a re
ere,&
- 1>lurn legum cu
at ur ,n ec ~gnoret q
re
pllen~ ~xcexpon
ve
nt
&
ga
at
co
s
{e
.o
ro
gn
jfi
s in vi ta roéta ht na
beo,Çj vt m ag
etIe~ tiue ~!u,~J 0;e du ee tu rq ;,o m ni
po
e
fir
a
tiu
at
a:
uc
ili
ed
e
lim
s
ét
hi
&
at ur ,n ec di 8: u di
qu xc un qj alia
àq ui d ca rr à fe qu
id te r dl ét a qU ld c,
tr
pl
ca
fim
in
e
.S
iu
r:l
tio
ga
6n
a
ui
gn um
..
Bb
ca ti on e {ccipt
ux nu J/ on ro do prre
:q
ea
an
nt
fe
cô
ni
hUie di {p ut at io
�S66
.Liber trlgefimusquartuJ.
gnij ef\:,neq; nos didmus, pernicio[um in ciuitaté
chareis optiml lege eruditorü viroru verlërur. Pri
nouam omen fugientes. Multa iam de faltatione.
m'ü vero ambigua qux in controllerfii cadit (altadeq; omni motu gymn~fiico diximus. Gymnafia
~io,:\ non ambigu3 difiingllendaefi. quxni igitu~
enirn o!l1nes etiam exercitationes bellicas appella~
hzc?et quo pa,él:o vtraqj diftinguéda dl? AmbigUa.
mus, vt fagittadi,iaculandi,peltafticen quoq;,8c o. arbit.ramur,qllz B:lcchidl, B:lcchuq; (~qllétiû cfi:
mn,es armacorü dinlÎcationes ,acierum ordJoatio~ quas N ymphas, P.anes,Silenos ac Satyros vocant,
nes,duétion,es exercit' , cafirorü pofitiones,et quçl" qua: quidé,,,,t aiunt, vinolétos imitaf, lufiratione'J
cunq; a4 equeftrem pertinent dHciplini. QE.or~m IX [acril façientes. T ocu hoc faltationis genus,neq~
omnium publicos oportet elIè magifiros j ciuitate quod ,b ello cou.eniat,neq; qllod pad,neq; quid fibl
conduaos,qui pueros & puellos, viros & mulieres veltt,f:lcde determinllri potefi.Rettifsirnum igitur
. doccant, vt omnes qui in ciuit;ltç [LJnt, hz~ omnia mi hi videtl~r ,id itadifiingllere, vt fcorfum etiam l
eur muhe- fciit. Et pu~l1,z au41em fal.ure plll7nareq'; cü armis
pacis f\11tacioe id ponarnus,neg.itesq; hoc elfe dui:
Je! oporteat .
_
~ ,
,
0
,
le.,at.q; idco r,elinquLtes ab belli pacisq;,qllx fine cO
caftra & ar.. ~onfllefcat:muheres autem ca(ha mouere, ordmes
trouertia çfi,f.11tationé ad nos pertinellté iam reuer
~ ~a~~rc. {\ruere,& arma fumere atq; deponere, fi nullIus rei
alt"rius gratia,attamé fi res cogat vt in mihtiam vi tamul'.Genus auté illud Mu[z, quo in pace & prO"
ri omnes profici[catur,pofsint ipfz intedm fiquid fp~ntatis pplOione vtirnur cl.eos dcorü q; 6lios ho~
no.r~n~çs,bjpertito dHhnguif . Alterü enim cu perl
;l~uc:rfi acciderit,ciuitaté defendere:vcl fi tanu ho.
Ilium fiue Gplcoru,fiue barbarorum multitudo a- ç!JIa laboresq; ellafirnus,& bona adepti [umus, ad~
gros inua[erit, vt necdfe fit mulieres quoq; pro ci- b.ibe{,~ maiores continee voluptates.Alteru prio~
uitate armacap~re, quoru nihil efi, quod no facile ribus bois {eruacis auébsq; agi [olet,in quo rcmi[1ior efi volu ptas.l n h lIiu(modi vero rebus,ex m:lio
~uenir~ pofsit. Magno artc 1ei publiez vicio dandû
ri voluptate cocitatius,ex minor.e remifsills qujfq~
~ft, iu ignaue mulieres educari, vt p.eç velmi aues
mou,e tur. Modefiior ctia quilibet,et ad fortitUdJOI:
quidé pro ~liolis contra Feroces aud~ant befiias pu
çxercitatior pacatius rnouer.Ign4uus contrà, Be él..d
gnare:moriq) po~ius ve1int,cunaaq; [lIbir~ perieu
!.t,qui ftacim ad aras téplaq; eMugere, opinionéq; temperantiâ minimè exercitatus,maiores vc:heme..
~e genere hominu dare, omniü ignaui(sirnu animi
fioresq; mou~ndi permutationes agit. Comunit er
Jiii elfe.c L.Iler loué hofpr.s, & dedecori hoc & de- auté feu cantu,fiue aliter quis 10quaf,quietO id c~r
triméto eft ciuitati. A. T ".Legem igitur hic fancia.,
pore f:1cçre ~equ~t. QEapropter verborü imita110
Plus,vt rem bellici mulieres nô negligat: [ed ciues ... ~orporis fig~ris expreff.1,arté omné faltatricé pepe
omncs ta mulieres,qui viri,illi dent operam. CL IN, rie, qua codnne nonulli,alij incôcinnè rnollcntur;
Cumq; in alijs multisnominibus bene& fecundL1
Siciamus.A T ~, D~ lu4atio,l1e qujcl,erp p~rtim 1)0natu râ pofitis laudada antiquitas fit.in hoc quoq.
bis e.ftdi~u.~p~ ~cro,vt arbJtror,maximum dl,
non diximus,nec f..,lciledi~\J cft, nifi quis verbo~û pr.obida dt,'l' faltation,es cunttas modeutorû ho~
declarationi corporis geftus adiügat, hoc ergo ~uç 9Jinû in rebus [ecundis téper.até gaudcntillm, rcite
iudicabi m us,q uando verba re~us cOl}iu n~a;l per- admodu muticeq; & fecundu rationé concinnita·
tius aliquid etiam de ca:teris fignificabit, ~Jl1a.\~ tes,qui[qllis ille fuerit, nomin'auit:duasq; honea~
tioncm maximè omnium motuum przliq affinem faltationis cofiituic fpecies, & belli quidé pyrrh 1•
dlè,& oportere no przlio hllius cauCa, fcd huic gra ch~,pacis comode cocinnitaré vocauic. Hzc dc:bec
tja pr~l~j operam dare.c LIN. Probe id quidem. A.- legdJator figuris quibufdi exponere: cullos alltcJ11
T H.E N. S.cd de luébndi quidem faclIltate ha4enus
q~l~r~re,~ inuéta cllm .,Iia mufica coniügerc, atqi
fit diél:u.Cçteros vero corporis totiu s motp s,quo~ in rol~nnipus f~~rificijs clifiributa, fingula Gng ulis
rum plurimi faltatiois nomine l'CaC appe!l<lrJ pofd,Çd1\:~re:~ ira ordinata fiabllire, vt nihil eorû poft
funt,in du as fpecies. di~nbuimus, NaO,1 alius qui- ea nec ~n J"!ltll,nec in cantu aliter fiat, {ed in elidCJ11
dem motus decenttonbus geftlbus cOrporis, 110- voJup~at1b!Js duitas eadë perfellerans, ciuesq; iJdé
p.efi u 'P4ignumque aliquid imitatur, alius contr.l fil1)lles femper pro viribus permanentes, bene bea..
indeccntioribps,ad vile aliquid imitando deducit. téq; vlU.mt.Sed iâ de honeais pulchrorû corporu,
E,t v~,ri,urq; rprfus d:~ç filOt fpec~es.Hone~us e~i~ genero[orûq; animorum choreis diximus.Defor..
dlgmorq; motu~ aJ1US eA, cum ~~ bell,o vl~lent~sq; uuû vero corporu cogitationuq; motus, ~ ad risIÎ
Jabol'ibus egreglo corpore forpq; ammo Imphca.. & comœdii,verbis,citu,f.,lutionc,omnibusq; hu
mur .Ahus,dum animus in r,cl)lls /.èc,undis modera- iut"modl imlratiol'ibus fpettant, confiderare & CO
tè Iztatur.Hunc fiquis p.acificuTQ. appellet motum.l gnofcere necelfe eft. N am feria fine ridiculis , & o·
fecpdum naturam appellare vid,e bitur. lIhlp1 vero ~l1njno ~ine contrarijs contraria cognofccre quidé
à pdcific,o di,u erfum Pyrrhichen reac qui(q; voca~ Impofslblle efi,fiqUls prudens efi futurus. Fieri all~
• bit,qui jmita~pr fle;us corpprum,qll1qus cda ~Ifl té ~mbo mini~è polIunt,fiquo patto virtutis pargzq; vitantur,~eclilJanpo~ re~roc,cd,~ndo " eX,~l~<:do uClpes çua{un [umus.Sed h~c huius gratia cognO~n altum,humiqi fe.fummltt~n.do: cotrar~~s J1~ gc- [cenda [unt:ne propter ignorantii ridlcuhi ahq uul
Aus,qui conducüt a~ ~orpor~s,motUs~ agll~t~tl p~ r a5 atur aut dicatur,cü mlnimè oporceat. 'Serui igit
randç Idoneos,qui tu 111 arcuu laculauoOlbus,tu Jq ~ pcregrini pre~io condu'h talia irnitétur, fiudiaJ
hafijliü mifsiombus,deniq; in omniü plagaru im~ verù Ipfi$ nullû adhibcatur. Nec adeo liber fit ciui'
petitio~ubus ftmlllacra p(lgnx fiudent imaari, fi- 'feu V1r ,fiu~ muliçr, Si di[ccre ifia cernatur, [ed noua
m~lq; rJ:~it!J.diné,interim & robur bonorü corpo (çm per in his apparcat imitatio: atq ue ita ad rHum
ru a~3; ~nimorü,q!locies 6t imitatio,qua: adhiblta fpc4an~es lugi llui comœdiz vocabulo appellant',
.pler~q; co~ferpd ~orppris 1l1ébroru firrnit;ncm, r ,t~ione <lC legc difpofiti fint. T rflgœdia: vero poët.e 1't,r~'
reau qUld e hpc:q!-loÀ autt: hj$ cpntr.riu, no vt re- qui res, vt aiüt,(eri;ls narrac: fi 1l0S fic interrogent:
~û approbatur. Sed ~ pad côuj:piqlté [altationé ' Llcétne,ô amici,in regioné cilluarémq; vefrri no..
J'toc paao in fingul~s confidcre1l1us, v~ru rcac néc- bIS venire,poëm:niq; nofira ad vos ptrferre? An apc pro natur~bQ~e{\~ fal~a~io~ii dÇ'Ç~tÇf ~ uii Il) 4~er vobis de,e ~rî1gica vifum cfr?quid ad h~cdiui..
nii viri$
�Il.
67
V
1.
ia
d
5
t.
la
m
u
g
e
L
,
J
e
V
d
D e legib.
sperhorrefco '9l' has
N
,fcd mulro magiseo
ihi qu i-
m
fpondebimus?Nam
Jlü v~ris r.eér:è nos re vero,ô viri oprimi,tragœdfa!
de~ Ira VJderur.N osoptima: quoad lieri poreil, {u ira pulqUa pul.~herrim% &
er{a re{publica JJof nos
iu
vn
pe
cm
N
~.
et
~llS ~o
i:quam ré
qi vira: imiratio ef , poëta: cce e~nmz optimœ
ur
am
rr
bi
rifsimi ;tr
certe tragœdiam ve
atis ipfi illëm
po
em
quoqi eiu{d
r:e
oë
:p
lis
cl
s
vo
um tr:lger
go
i ad opus pulcherrim{peramus,
ul
m
a:
i
af
qu
&
S,
~U
vt
qu àd {ola lex vera,
dIa: Contendimus,
cile à nobis
fa
e
ler
ec
cr
e
lit
eni no
potefi perficere. V ro conilituaris , & c1amo{os
fo
admitti, vt[cenJS in qui altius qua nos exclamét,
s,
ne
io
fir
hi
rb i vrcoducaris
ros, ad vxores ,a d ru s, {cd
11
no
os
er
lib
ad
a: no
:ltqi ita
m rebus non eadé qu
us enim
bis Olllncm,de ei{de
m
re
ni
fa
mini. In
ne
io
nc
co
pe
f:r
ria
magi
cOntra
s omnis,li antequàm po
ita
du
&
no
ni
om
& nos
dicéda ad
x compofuifiis, &
ar at us viderint qè
un c igirur,
N
i.
in
dmirterem
t,a
rin
lle
ca
di
iu
m
os camus
pu lu
m mu{arum filij ifi
liu
o/
m
i,
m
ti
op
ri
ô vi
bi'!l1l~:
ud principes côpa~3 cf1e VIap
ris
11
no
m
cu
os
s
vcfir
em aur meliora nofin
& fi qu z dicétur,ead s dabimus.Sin verà aliter, Ô
bi
debùrur,chorum no poterimus. H zc ~ta de :?mni
re
da
m
ua
amici,nuncj
b~s c~fiJtu
rinalegibus & mOrJ
c110rea eiusqi doét em feor{u~ à dommoru om
quid
~ TH .
t~ .fint,& feruoru
r.c L. VJdecur certe.
ru
de
vi
i
oq
qu
s
bi
eo pu cI)s,fi vo
ilant doétrinx. Vna Pt~
re
c
hu
ad
s
tre
is
er
Sed lib
titudin~s
ltcra lôgitudinis,la
ta tio numeroru.A
fi!oru no u
s.J
itu
rtiacirc:u
Tc
.
ra
fu
en
m
q;
is
at
r,~d p~u
f~ndit
aéte mulCl p~rdJ{ce
ex
n
no
ia
nn
or
%
!!
C en~m
t~a.Q,
i ligni6cab~m.us. SI,reéb{.
fs
re
og
pr
né
li
ad
s
~~ ~ecer.. Cl q uo ultitudini vero qu x neceRana liJnr
ilite.c~nPe~ SUt,tur decet.M
eell nekire. Sed e~qu
rp
tu
,
n!
eu
di
;
éq
ll1
pofsJbde.
I~. tQ Ilefti- .ft
dl : e11, n~~ ~mnIno
ra
ec
,n
re
rc
ui
rq
pe
da
te il. l~à
1riu ~11,re~Jcl non roprouerblo
lf.
ce
ne
fis
ip
ex
d
I
.~o
re{pexJlfe vJde! , qU
vero ad hocip{um 1 utUS, 9' nec D eus vnq U".. m
~un
.!t a de deo e11 oc
' us
btuscijquarn prIm
diuinis ne
abie,quo~ equidéa.dfie ho
gn
pu
te
ita
fs
ce
~de hl~ne
Cu
:
or .N
:Iit~te;~
intelligendu ar bm
s
bu
ei
ita
fs
u refpIul
ce
.
m
as
t.
~bl
w r, ad qu
ca
di
us
tib
ita
{s
ee
fsima erit
manis ne
longe omniu tlulri
t,
un
ai
id
qu
le
ta
rn an z, fed
ciétes
itu r hofpes non hu as arbl
ig
a
zn
!!
Q
L.
.c
tio
II. Ill
Ora
necefsitates{umr AT
di ui nx do éh in ar u it vllo mod<,? necexperif, nufc
tr or ,q ua s qu i nô di ht ,a ec dremo,nec her~!, vt c~
us
de
us
ib
a ab en t
qu a homin
bere pofsit: longe eu tria,
c
ne
ri hominu fiudiofe ha
o,
du
t,fi nec vn u, nec
v~ ho m o diuinus lia jmp~ria poteil cogno{ccre,
atq;
nec pa ri ao m ni no
s dmumera
ui t nec d1es & notte
no
e
ar
er
m
ft nec nu
circun!a:
ru
cx;erorumq; afiro
t homllll
rC,nec {o/is .le Junz
ge
ne
s necdraria
ui
fiq
z
!!
t.Q
pi
ce
ro,
ti~>nes ac
quamlibet perceptu
u
ar
rin
ét
do
i
an
im
a fint,
plllcherr
quaIiahoru 110guJ
ed
t.S
bi
ta
gi
co
nè
ll:ulrifsù
cu alio, &.q uid
difcenda,~ q uid.
mlxtu& q 1l0t,& q ui do
11
fit vnlUerfa 10rum s do x
qu
,&
m
lu
{o
ijs
fine al
e de hi
a e11 difcendli. Deind
ra,reétè ante omni s gradiendllm.5ic enim naru
alia
éh in is ducibus ad
nuHum d~
tin ui t,q ua deorum gnaturu.
ob
a
ip{
s
ita
{s
ce
ne
ra
pu
nunc .lut vnquam
cimus .lut pugnare
m q~xd~
ra
tu
na
m
d~
ho{pes,ac fecu
t, 0 C h.
bc
CL t N. R ed è
ha
. ATHF.N. SI C fe res
cis ira dici videntur his hoc ordine propofitis lede
nia.Sed difficile efi
di.b ra di /iiud tépus fi videt~r
al
in
e
ar
E.
s hofpes
ses ferre.Q
en
l~
{anciem~~. CL J. V
:e • ~ ear
gé tiu s hx c legibus
ld
s im pw tJ am form
noHram de his rebu mé expone~'e cone~ls_, nIhJI
unta
que id iniuria. Ver
Ulde quod
.A THEN.Formldo eq
US
rit
ve
a
uf
liac de ca
Il
0_
cis
di
Il.1 •
11_
.n. .
uidem, {cd male gu Ir rut. On
nas gUHdrdllnt <J
Vl.rI
du rUmre_
d
&"
'
nm quidd:un e11 ,
c:mm grau.e a .mo . . ,nec[ummum mal um , fi.cd
pCfJtla
n Jm
rum omnJur..
mulr arum
(j
e11 , male compara ra
mu 1to pern. lc, Jo lUS . . CL J N. Veraloqueris.
ta.la.
le ,
rerum perm:! at~; ?o
beros homines C.l d 1 cerc
rlJ
ru
gl
tJ
rtc
po
O
.
EN
rb
TH
A
l'
puerorUm tu a in
1
Jt~ ratura magna
.
m
cu
r' .
na
v
re
qu
um enim compllta 101115
yp' ro liperdIlJfca•. Prim eriJj excogirJta , vt cli
.A::g
.n.
o pu
d oV
l.nna IC eH Ji> lngeni Ir. Pomorum corona_
~cipia~l
ht " r.J ·
ludo/~ vol~ptate pe
nb usue di11riburio ,l}lUC
10
uc
pa
s
bu
un
pl
rumq, - 'b ' Pugi/um quoqi & luétaro
nu~erJS.
u~s orcomp~tetJ. us
ij alternus & confëqreas _
rt
fo
~o
&
s,
~u
fe
co
au
rum
rjtur. Phialas amem
,x
do, vt herl fotet,dl~e '1 qi a1jas ludendo immifcé_
es
l
Im
S,
rio vr di_
neas & argenteJ
eri tradentes,necelTà
tes, vel rotas alter alr
m p~xbit
tanr:atq; ira vrilitare
xi,ludis numeros ap sducendos, caJlrorum ocdi
cicu
di{centibus ad exer
a, vigilan_
,& ad .rcIiqlla om ni ignora _
m
ia
m
no
ra
nes,~ a:co
ttl
unt.Dcmde cum na
t~Oresqi !p(os r~dd
itu
ng dinis,la_
cnda de menfura lo ines reneat
t~o tu.r~lS atqi nd
llO
diratis ornncs m
tJturums, & profun
m igiw r
llcu~t: c LI N . ~a
hac eos ~rocul ab.d dlCIS? ATH ENI Il N. 0 amice
m
qualcm Jgnorantla
llem, {ero
m aliqu:lndo audiui s [um,
cu
m
ia
et
o
eg
,
ia
in
Cl
iratu
am ignor.1ntÏJm m
tandem hanc nofir
erari milid
cô
q;
m
ru
um pcco
{u
ed
,Ç
um
in
m
rumctii
!lo
c
ve
n~
n mea (olummodo
hl vJfaefi.ldeoq; no a vehementer e:ubUi.c L J.
cauf
N.Dieam
G~a:coru~ omni u s,q
uid ho c efi.A T Il IJ
pe
Of
11
s
Ju
. R cf pô DIC plan
iii
er
ap
terrogando
in
).
f(
~e
à
.lm
em
N. Q!!fdni?
equidd
dwem nollU C L J Certè. A ltu
ng
Lo
o.
xf
qu
dc
titudinem? Cl . 1 N.
A TH 1 N. QlIid la uo fu nt ,& profunditaster_
hz cd
T HEN. An qu od
rtibi hz c 0C.A THE N. Videntu N.Sanè.
hO
t
.E
N
tium?c L J
J
L
commenfurari?c
mniainuicem polfe
ng
ad Jo itudiné,
ngitudi?cm .inquam profundiUté fi T H._ N..Lo
tJtudmem , &
& latltudmem ad la polfe natura. C L J N. Veherari
militer commen{u
neqi vehe~ HE. q.!!od fi aliqua
m~nter quidem: A, p~llunt:{ed m a po lf un tq ui Id
, quomcter,~eq; ~e~llIfse
putas omnia polfe E N.
te
au
tu
e:
lm
lll
m
lu
A TH
de m ,a
étus? CL J N. Male:.
modo ad hrec es affe
q; & pr oem
in
ud
dinem latit
itu
ng
lo
us
rf
ru
~
mq; in ui 9E.i
udinem longitudine ammoric
Ia
el
,v
m
te
Ita
nd
od
fu
omnes opinantur qu
cern? nonne Grzci ri?c L J. Omnino. J\ T li E. N.
ra
do polfe commenfu lliJnt,omnes .luté C rx ci , vt
po
o
ét
pa
0
11
niû
Q!!.od fi nu
nonne pa r c11 nos om de
:
at
im
iJl
ex
fe
ol
,p
dicebam
oc clh-nù
os ad eos dicere:H
caufa ru bore cô m ot timi, qu x ig no rare quidem
op
iUis eil,ô Gnrcorum
:ia,nô adoLfe autem necef1à! a alia
:n
us
m
ba
ce
di
llè
ee
turp
)rxtere
.c L. Cur no? A TH .1
tIlod um prxclaru m
unqi fimi/i.
er
pl
us
finia,in quib
af
s
hi
nt
{u
tu am
xd
qu
?A THE N.~a na t
LI N.Q!!:rnam
.c
us
in
am
{s
rr
po
re
te
ari
inuicem commélilr nofcerc
a
ali
vt
,
lit
um
él
fa
ra
nè.cog
non ~o{si~t,h:rc {a e ilium qui
quidem~~Jja verà
eiT
em
J!
ut
ln
n.ln~
necellànu ell.' vel om
or ao po r
ml cauf~ t.rah:rc m it !i ta
am
.o
erg
s
cr
or
ignora~.~n hJ.
ludus ~ul[o JU~udi
tet.Sem!Js emm hJC ,bero 9; hO~Jne di gn io r.c L.
,!
lorum & telferarum l trllerç hœq; doétrinç inter
m
en
m
ll
lt
~u
Clinia,diFor.r~e.
N. H:rc jp fe ,ô
E
TH
.~
ur
nt
de
vl
c
{edlfia~
xia, neqi ditfi
cc{eo. N am nec no
f~c.ndalUmonbus
unt ciuirari,
er
od
rcepta, pr
pe
o
nd
de
lu
,&
nt
aurem,
Cl ha [u
m. Attendédum e11
lJa
nq
nu
m
t~
au
t
Jiquis
oberun
Bb ij
1
&
.
�Liber trigelimusquart~s.
h",
fiquis aliter dicat.c L 1 N.~îdni? A l' H E· N.Si
ita haberc fe videbiitur ,probabimus vtiqi' Sin aliter,reprobabimus.c L J N.Tta certè.Nône igitur he
fpes hx nobis tallquam nece{farire d0thin~ modo
4'lncicnd~ funt,lle inanis Gt nobis legu m tl'aétatio?
ATH E N. Sanciantur ql1idem,fed ea conditione, vt
{olui à reIiquo difciplinre ciuilis ordine pofsint, fi
fort.è nulio modo vel ponentibus nobis, vel vobis
quibus poGea fuerint,probablitur. CL IN. Iufta hxc
e!l: c01)fiitllJ:io. ATHEN. Sed aduertamus nunc ."tru
fiellarum nobis doéhina placeat. CL J. Die modo.
A T li EN. Mirum ql1id in his accidir,quod tolerari
minimè potefi. cL I. ~d ilIud? ATH E N. Maximum deuIn,totûmq; mundum dieimus inq uirédii
noneffe,nec reru cau[as multo fiudio indag:lndas.
nec pium id ducimuscquum tamen contrarium ."i:.
deatur reétè lieri poffe.c LIN. ~o paéto dicis? AT li E N. N empe hxc alienaquidemàfenioribus do
ll:rina videbitur:[ed quum probi, vera, ciuitatiq;
vtilem:lc deo ipfi amicam pute, filere non poai.lm.
CL J N. Confentanea loqueris . Sed nunquid circa
fieHas doc1rinam talem repcricmuS?A THE N. Men
Sol &. l~na timur nune,ô boni viri,de magnis dijs, foledieo ae
magoJqJ). luna,vt breuiter dicarp,Grreci omnes. c LIN, ~a
ratio ne mentimur? ATH E N.Solem ae lunam nunqllam iter idemfacere opinamllr; & alias quafdam
eum his fieHas euare dicimus ,quas planeras voca:"
mus .c L J N. Per louem hofpes verum efi, quod dicis.Sxpe niq; ipfe oculis vidi Luciferum & Hc[perum & alias quaCdam nunquam el1ndem faaere cur
{um:[ed omnino errare:[olem autem ac Junam erra
re femper,omncs cognouimus. ATH E.Hxc,Ô Megille, & Clinil [unt, qua: iunioribus ciuibusq; nofiris de dij~ cœlefiibus vfqueadeo difcéda céfeo, vt
in eos prophanum nihilloquantur, fed facri6.ddo
piéq; vouendo laudibus femper honoret.c L r. Re ..
ttum quidem hoc: fi modo pofsibile primllm efi,
quod dicis perdifcere: deinde etia fi rninus reétè da
his nunc loquirpur, pofiqlllm vero didicerimus,re
th .loquemur,fi inquam ita e!l:,ego quoqi talem do
~r1na1l1 eatenus difcendam elfe coeedo.Hçc igitur
na fe habere,conare tu quidem diligéeer exponerel
nos veroaudü:mu5 atqi difcemus. AT HE N J. Non
efi facile,quod dico,percipere, nec rurfus omnino
difficile:nec longo vt difcutiatur ,indiget tem pore.
Cuius fignu cft, tquàd ip[e nec nuyer nec iamolim
:\udiui,& nuc breui teqlpore iignificar~ vobis poffum. ~a: tlmen fi di ffi ci li a penitus e{{ent,oee ego
declarlre,nec vos percir.ere hac xtate po{fetis. c L.
Vera dicis,Ced quxnam hxc efi doétnna,~uam mirabilem elfe dicis,& iunioriblls necelfaria,nobisq;
ignotam?Conare apertifsimè i!l:lld efiendere.A TH.
Conabor equidem .N on efi,ô viri optimi, vera hree
de foie & luna cretedsq; fiellis opinio, quàd vnqua
pcrerrent,fed cotrà Ce res babet. Eand~ enim q uodlJis illorum viam, non multas,circumeiido peragitl
quamuis vidcatllr per multas Ferri. ~od vero in
eis velocifsimum ell,non reac! tardifsimii, tk coo~rà cotrarium iudicamus. ~x cu ita fint,nos q uidé aliter exi!l:imemus.N i Gin olympieo ludo, curfu cereantes fpeétaremus,& vclocifsimum tardjf5imè,tar?i[simü velocifsime Cl1rrere prxdicaremus:
laudl~ufqi vieHfc viétum caneremus: np placerét,
vt arbttror,laudes nofirx eur[oribus. N uc vero cli
de dijs fimiliter pcccemus,none ridiculi [umus fiP1iliter(li ab,erramus àreéto?c 1. Ridiculi quid;m.
41'~~N ull0'li paéto accepti dijs,cu falfadeipGs ca-
nimus.c LI.Si hrec ita [e habent, vera dicis. At .,;E.
Atqui fi ita habere fe ofienderim~ , difcenda v[queeo hrec omnia.Sin minimè,dimittenda:nobisqi ita.
de his cocdfum Gt.c L J. Prorfus.A TH . Sed infiiruta ia deàoéhinaru diCciplina finé habeant.De v~na.
tu autem fimilitcr iudieandum,ac de huiufmodl omnibus. V idetur enim legum latoris officium non
folùm hoc elfe, vt leges confcribat,fed etiam vt medio vtatur ilIo,quod inter admonitionem efi & leges,quo & nos [xpius vfi fumus,prx[ertim cum de
educationcinfalltium loqueremur. Nam in hacre
multaelfe diximus,qure non ira dici po{funt, vt leges de ipfis ponaotur ,id tentare demétis elfe. Ica
vero cOfcripeis legibus & republica c6fiicuea, non
cfi prxfiitis virtlltc ciuis perfeéta taus, qua dic~cu~
eum bOl1um eaè ciuem, qui legibus quàOl optl~ne
minifirauit,& quàm maximè parllit:fed perfeéb~r
illa e!l:,cllm e{fe talem,qui legllmlatoris,leges feretis & laudantis vituperantisqi fcriptis omnino per
tota vita parui.t . Hxc ciuis prxciplla laus eft. N c~e
oportet,vt legis conditor leges non [olnm con!erJ"
bac, [ed etiam declarationem quidam his adiug at,
qua qU:.E honefia turpi:we Gbi videntl1r, fignili cet .
Ciuem quoqi [ummii 0portet no minus hxc (luàm
qux' m uléta im poGta à Icgibus midata fuerint ob:
feruare. Ad hoc vero rem,ql1ade agitllr, quafi.teft e
en1tio
adducimus.Magis enim quod volumus,aperit ..Ve De~ v
nams enim res latior efi,nomine vno comprxhefa. Il
Alius aquaticorum, alius volatilium, alius pedeHrium :nec fcrarum folum, verum etiam hominum
11oru111q; non bellieus tantummodo, verumetia~
qui per amicitiam:& alius quidem laudcm,alius VI
tuperationem habet.Rapinx quoqi latronum, cafirorllmqj venatus funl:. ~amobrem qui de vena
tu leges efi ç6diturt1s,nec ifia prreterire poteft,n~q;
fingulis ordioe certo atqi mulaa, minaces leges lm
pOhere. ~id ergo de his faci éd li efi? Oportet vt Iegillator qure in venatione lalldada [unt,laudet:quli
contrà, vituperet,ad iuuétutis exercitationé. Iuue
nes autem cllm alldmerint,ita parere debét, vt nec
labore nec VOlll ptate rellocati aliter faciant q u:\m
legiflator confuluit.Imo vero magis honorét, qu~
cu laude dW:a & exhortando propoGta funt,qu:\m
qure minaci & vindice lege lirmata. His ita propofitis côgrlla deinceps bus & vituperatio veoationis con[cribi potefi:vt qure meliores animos illuenum facit,laudetur:qu:E contrà, vituperetur.Dicamus igil deinceps ad eos fic, precibus interpofitis.
Vtinam vos,ô charifsimi,nunquam marina! vc:nltjonis hamÏ<}i cupiditas capiat:n.ec omnino aquati
corum animaliu die fiue etiam noéte per otio[am
>Jenationem fagana capiédoru: nec piraticre amor,
per maria venatores hominii iniguos atqi atroces
vos flciat: Furti vero I:ltrocinij q; cupiditas in vrb~, vel reglOne committendi nec in m,enté quidé Vc
mat vefira, nec vol~tilium illcllnda venatio ferui,
lis magis quàm libera. Pedefirium crgo venatio ~o
bis [ola relinqllitur .Sed nec dormiétillm lIure vicibus quibufdii. interpofitis fit,noétllrnaqi vocatur,
& otioforum hominum e!l:, Jallde digna habetur,
neque etiam qux in laboris remifsione fit, &retibus Iaqueisqi non c6fianti~ aoimi virib us ferarum
domat atrocitatem. Sola ergo quadrupedum vena
tio illa refiat omnibus optima:qllJ! equis, canibus,
corporis viribus agitur. Nam quibufcunql diuina
çurç efi fortitudO,i j q uadl'u pedes omnes,curfll vul
neri/ms, tcIîsquc manq propria venando vinccrc
.
debenç
'I;
�l.V I I [.
ia
D
r.
la
rn
u
eg
L
e
,d
eI
.V
ib
g
le
De
~a
tio q; venidiitadifiü~
de be nt. Sed Jans vit up era
es
cras q uidem hos venator
fit .. Lex au tem ifi a. Sa
na
t, nemo prohibeat. Ve
"b icu nq ue venari velin
m
éte
s & canibus fuis iid
tor em no au rn um retibu
Auceps per incultos:1i.
ne mo vf pü m finat ven:1r
10ri pe rm itta rur . A cu!tis
~os mo nté sq ue vaga
tor
fca
PJ
.
oc un q; pellatur
CIS, {acrisq; incuJcis à qu
fia
,
s
ibu
ris fluuijs, palud
~e~ i? po ftu bu s, nec f:tc
rum
co
uc
o{
eac, du mm od
gn Isq ; ve ne tur :in alijs lic
Sed iam infiit~tiones ~e
e.
ion
n?n. vta tur pe rm ixt
t.cL 1 N.Prxc1arc loq ue m.
dI[Clplina finem habean
TAD IA L O G V S O C,S,
vVS
DEL E G l B V
LA .
VE L, DE LE GV M
T IO N 1.
"*
lIl AJ l.S IL II
PI CI N I
T.
A JI. G V 101 Il N
*
i en!tu
o fingular.i.quc yni~s De f~
pol
V A E mo do depra:eipu
lS:
lml
eru
a{J
s
nrl
imo
rclt
hi
nol
pol m~x mu Ids PI.ltonis
rn,
o!a
r.1g
l'ro
.
am
rgi
um ,Go
mu s pra:rerea er pha :drJegum:lblëq' eonrrouedl~ r.confiIlrm a. lyn
p Crum
'. d· nm
..
cum C nua
..
u:1
m,q
vr
\[.1 Ixe . .. ,
.
rum
-jeo
r.
. n.am a
. vn rue
lca IJS
re , ln h·Ise nlm
peranu:llla
d· <.jld· r. n.
·l.p rou t vu Ir Il"Ingulisim
llpç
. o fiubd·
lne
or
s
Ir reu
illo
per
l
an:
nlc
o . . ,& hum
et in U:lrco 1 . I l d·li
" i . IUl
off
.
u
.d
uen
per
q
lCla Ie 1
hin c iIIo,fcd vt :lpp:lr . um qUI em
.
fan ti:n o n qua.Ci abCente b . ue pla to pnm
.
.
.
.
et Itaq e oq ul p:rrtlclpes elUS
ent e,lu
~um,pouu s ICa vol
.
:rnor
Ho
,
res
ilio
/im
II;
~
d ~um pro pte r Ce :ld ora n • ~equcntes
:lU,
res
aro
cili
rn tanqua~ 1 ali con d· ' denl' ue
d.11 ~uoque d.ieu~tur.,;II~:
qu E
& :ld uoc an
o
s,lm
ano
Vlc
vt
pretes . X":lU1 m d·' qvr
am
etl
fi
. .ma :m enu..
ter
. m vt dlU
sln
·
lin ·
bet & tem p a con
d Ine ua
d'Il rI'buI'.•
, ..m:cpra:cones, 1u
.
1
tes
par
ceu ma le/l atls.dlu
Ii d [; am inlum
libi ipfe con be : & vrb em Ipf.2m qua 1a: emd :lcrtem p ·s orll.tUID· Saodu m &h eu, mc hon
.
•
duo dec im . Q!1 em adm ·mlip a:r aru.•
ibus ra:ditis rat io. fi fi
f i ·It,m un d um d uod e~1
PIalum
rux
ltum.~d~ , pm r id~em
s,
deo
rcir
cer dot ibu s quoquemuD
dmf
pliu
e_o
vetr
lim.
us.D,IU1?u
UIS
ne. deu m vbl q;. lau. danStib
10
di.
cos
ia
u
&m 1
d irti t in ('uo:&1var
. 'b
to
fi
ltan .'
. ,
pro vin us Imdeu
e mu toU m
!pC
s
m
odu
dm
r~~
ma
~~d
que
a~:
r':
a~~
loc
ls.
Jl:
& deus lle
{po nit lim ula cra : lieut
Ilellas in.
, PI~terea ,n! :ad mo dû
(ùo rum fiatuas ang elo rum
n Re pub li.
vti
1fi
q~
mo
pn
rat
ara sal car e pri mû conCee
n foIe po
e g:: d:r f p'ofr.it:l
i llaru~m I?de.~ um
1. dT
ter pecul~:rre~ fib
1
re
n·
ror
Igedi.
quo
'I;
.De
Il:rtulS 1·m
c.t Pla to IOq ult uum De C:rcrili ciJ· S aut em
Ci · fi
bern acuI-li
_.
.
.
u
nih
ta
liUlt
~n ~rua:t ::;I~s ~n:::::; .il
6t:abitur: veru vr
tiu s alib i pertra
z.
ten
ma
numl~
ote
vero dh
m vrp
. um deu
·b
1 enr eeo l'l . Sequenribus
.
uu
cam .prtem
rm
vu
Ica
l ~ e·
VO
h b
e.lexpat~iaiubet.a
ii5
rar
l
qU:
cia
rifi
um
fac
&
em
.l$
ca:
~b::holli . h l · gét ium 10 num lnu m
"
:ld vifum fpe
que
III
lca
mu
ina
Jum
~
o~
ri permJttl~. H,n~ t eo
,mu lica s quo q;
ra is aut em aëreorum
ign eor um q; facns,fi~
in Cacrificljs .1At
nt.
eba
:ter és . add
ll:a nti a iuC ere ban t,ln
lum & Coli.
gul
ad
po~. ~. Cu er ua:
coucentUS, & ado res y:r
ini mirii vinem
m
re
ob
fm
,qs ~u
que oru m atq ; tcrrcllbnumur. "'-= d
em leges Cuas,
rau
dit ate ma ttÏn cnt , vte ant op~um a eo gnili confultis ora loC
der i deb er, pla con em phi vero l:rccas,non
·bus indulgc:.
e
odii eon om nes qui dem ,pr a:c ipu
n
-P?
ted
tur
eba
vid
pio
cul is pro ml llg are . Princi er:rt hu.m.a na IUlno ~u nateeOs
dem
e fi '
dum . Ne cel far ium qui
. ImpoCSlblle ~ero e:rflter
filio & 3ut ori tat e lirm are
on e ~ a a con ueu s
rau
os.
cat
edu
ita
&
,
e Pla to.p ru
hom ine s it.2 nat os
nti a ci5feruare,DC. tnd
h 0 mm es
.
· ·r'·ma ind iui na reu ere IIient 'Im pu n. litlC
ltuS
e
1
ll>! u' l·udicabat:& fi po
·
a Icn.r..
d·
i
f
reu bl>.
IUlfiOam
b·
d entllSlm •e Ilere C;cpe ram en a. Ill"a... as 0, .
u l a r ae,me nte s'Ju afi lam tur as a pun s liu If0" ~ucP ero.rac 1
por
u eXI .. a
.~ a 010d
um 'Ignol qu z cailir
il cor. .. & uem
uam
re
ren
pot
er
fim
ir
. .
end
,
. (7ni~ acc
' .ces
q "natUral(>
. oX
lbus corr.n plem
ml
mlO
lcn
fap
,
.
d- ·tU quarnuis.1pud
Ult, ven tus , la:P
foq uo an It·s, mo dis meHori num IDe cor
110ulo
re
ex
fcorfum l
am mo s
aCCUd~ in mel'ltem ipCam
ur. Ne q;
nu ! pro bat o,p erf unl tos
ant
end
acc
r
rélicite
Oî'O.
rip i:v t qui neCcieotes qU O lam . tU colas diu ina , quà m cu ·
a
l
tia ~ter ..
fènfibus afc end eru nt,C
~u t,qUO ~l mn ium regis gravnde,iiq;
tam arr éde odu m Pla~o
efi
ile
bab
Id ~u~ml~, pro
di velleius gr, nia colas.Si enl m
rIo ece n do ' ereiuCmo nfo il.
id~
del
rum
no
bo
q;
um
nor
me
im
vel
e~,
ni'
nde
s "tequa
.
& ~uomodocunq; cœ pen
j (alrem bon ira rc Ccr
rro plu s acbee
utl on em ad Cummumdi, vel exu cra nt
fun
Jius lum ine çir cun
.1"°ft'"
I
k
4
4
t
Canciédis
pla to 6ducia fre tus , de
uu i.QuaproprereiuCmodi
tid ie ali
quo
q;
iplr
ra:c
r,p
1 contuli
parri\;
legibus facri~cijsq~ orôlcul.
ute
Cal
Io
e:p
facra public ~facer
q~em ex m~g,ltratlhus
:fam ord iquo
co
cer
.
.Ex
r~m
C~o
at~;
prlmum,delJ~d.e pro ~ua lm eta ln Ceptuno tra dit a ,m ox in
Ile poil iuucOlhs a't"~us rud
r ho~ines
: vrp.o~e q~i l~telliSi vul reRe Caolt~~o:ld C.:zcr:r d~Cce~d~t
nte inte
Vt
,
l
ltu
mll
nu
an
lS
ob IdlpCum rel le a pnm
cauiIJaror,
poCsint. Si qui s aut é vel
Platonica
cris & vclint pa ri ter a.rq;
e
itat
ciu
in
que
oni bus
vel meticuloCus rot diJ~ dxm adire Iicet vrbem Peripatetipar iter
interelJe formidat:huic
m uc ua .
rum q; rantum,fed dei eda
deo
m
onu
dzm
n
,no
cam
fio , /lo erci
Cup
Co
itio
erfi
ium ell fup
q; proSed profe6t:o opera:prer
ltém
icr
a,p
J eligcre pot ior
mach6q; po~toex omni~U re Ch ri/l ian um fuHfcillum,qué
Ige
bu e l'Iatonlcam.neq; eX
ian um . Prim pro hib uit eJf e Ch rill
folum réporis interualJu
dis.Secunlen
Ca
i
nfii
decim,in me
r trCCC'n.
ma ,!uidem facra Cunt duo
Cun
nia
dijs menfibus. Te
da quo'!; duodccim,in me
.lut é pra :.
nt
Fiu
a.
ian
tid
quo
er
ilic
tum & C" ugi nta quinq;.Cc bus vero media,fciliœr di;s Cub
firi
cipua dijs ca:lellibus,rerre m Cub ccrlo tcr ren res appellar.
eni
Juna regentibu:;. Om nes
vero putac
ima heroibus,Oporcere
lnf
us.
nib
mo
da:
ora
eri
Inf
fuidem
SiC
us.
erib
gen
gui
im dif iin
faCTa his om nib us dllodec lmq; duo den ari u, etia m ID qu:ror(
feciidum fpha:rarum fign
gua nru r.
ës{J; dllodenario dil lin
ero
s;h
one
dl:m
a:ra
Cph
in6t:io
llb et
di/l
Cf;
rum
,e:r
um
it:n
o Colenn
Co mm em ora tio nem ver ulo iub et menfe vln mo : que m
pop
nem quo tan nis declarari
ue vero Plaus Feb rua riu m, Preclp
ipim
acc
ni
mu
com
re
mo
imu me nVlr
.
ium
lllit
Co
m
e a:lliuu
ia pro ton ito mo re menCem anr
ent
uid
pro
to
,EIl eni m Plu
Cem me rito Pluroni dicant icas Ceparatas. Inq uit JlIte: con
lud
&
pn e & fep aun s ani ma s
em fep ara .
e anima: non elfe melior
iun6t:ion::m cum corpor
cum ell:
adu
uso
ten
ecaduco, '" qua
tio ne, lnr ellige de corpor ili: quali corpori coniuDgi pra:/im
non de ca:!e/li,vel eœTo
r,Ac Il ope
caducum c/l, non pr310a
lldc,huic .tlltem quarenus
pte r hoc
pro
nô
:
gi
cqu oq; coniun
ra:prerium e/fedicJrur hui
m.De his au. ·
Edu
,[ic
id
ltia
gr:
s
nni
s
ipfum proprie,Ced a!teriu
busctiam
s. Sed nun qui d d~moni
[cm in Theologi:r diffufiu nr? No nnu lli his in( upc r, pu rim
ici Iita
impunoribu~ IiJ:lton
inu idi a no t otf ld; s,p arr im vero ne
eci i pur~
qui a nat ura lib us prz /iu
ipp
Qu
ir.
rer
cet
con
m
quaqu~
at' facra
cea nt, Pb to vero id lIe
tax
dan
e
tion
era
pri miq; dei ven
lio di.
nli
~"nda: mé tis gra tia
sco
ibu
Ieg
tem dui tar em
J'lIbeat f.tcere,Atfirnuc :llI • Addic ad feIicem tum . ;, tum
cem
uin o vte nte m fore feli
lI'iam in.
e pertinere, vt nec .IIi;' ini1
ciuit.1tir vitam id ma xim Vtrunque'vero vir tut e confcrqui
a,
ferac,neq; atflciarur ini uri iniuriJs,llatui t f.1crificia, in qui
tur
polfe.Ac ne ciuiras 3tf1cia pct ret ur. & ludl quid:lm ColEnes
im
um
ili
~ux
m
inu
diu
bus &
im è im illlC:ls pugn:ls quà m mu
fefiiuiq; frequentenrur,be ad pug nam ram fœ mi nas quà m
ri vult
r3ntes,~ibus exercc
q0201 dedé ram linill1301 m.1num
qui
is
gul
/in
in
&
2 tit: &:
mu es:
ltg~
irtt
i
vtil
ue
a:q
oqu e fexu
·; Int er
xtr am :vt & ciuiras eX" vtr
'IU
trlm
p:lriter vtili,/Ît intcige
qui lib et e~ vtr:lq; ma nu
im è ciuica
mn
iJ
,ob
am
riti
aua
tur
}ja:c no rab u qllàm det e/te
tos ani mo ,
js vilibusl); lucris occupa
nta c:ru·
ti nox i:rm , quo d pro pri
qua
u
orq uea r.N ora bis iter
./udi, ad
l publica: C3futÏs cura detpoë
s'l!
lici
bel
ri,
fJc
in
q;
lim
: pari ter
tio ne Mu fic am ,ch ore as,
eai
um
irim
leg
d im per ium
mi tra t.D ein de folum illu
u••o\r quo nia in
per
Im
s
ibu
enr
vol
ens
atq ; tut um ,in quo vol
oc,& ij qui
tibus Ca:pe amores incido
occ urr en
ibu eni liu m lud oru m ca:
ir
:cip
pra
e
sim
tiC
his diligen
dem turpiCsimi,idcirco
.ug eo~
um
aur
.2m occ~rrerit ,.Yb!
dum ,qu am uis ex ~arte~
uc au "," oeu
ed
S
ldul
aCs
us
onb
lab
tum ciulbus fu/lulit,& 10 circunfpiciencium fubiecit afsi.
ue
lis Îlldicum mo res vbiq ute m • Qu a: qui dem tri:! ell'e recnt
due om nes . ma xim è iuu
rbu m adlafciui:c & petulanria: mo ti rem e
me dia cenCet aduet('us
:ren
r.ra
dam
quo
1rto
qU.
rit &
mo dum Call1uria,Occur
flm a qu o.
rib us le~ii magillr~tlb'
dio :vt videlicet ab adi uto
COnfeDrU ~on
nl
mu
com
t:1
un6
m.c
tidie diu ulg etu r, per qua
' ~on mm us
llbltuS con tra narur3!l'
CueCeant exdbm.ue,coDc
lm co~cu
qu:
en.
hab
t! deum odl o
tU rpes eLI'e.nec minoer apu
commu~lIS fol
~~
Pla
o
ver
ar
>ut
es.l
ent
bir um inr er lilios & par mo res hab erc po tttl am .ln hlS au:ld
ma: conCenlum mi ram
m :.illfeliciter
.qui Cuperat volupta.rc
dies felicitereum vi~ere
enu am ma xi·
lm
ab/
d
m:r
ptu
rce
pr;
&
qui Cuperarur. AudlCs
pro hac um : vt
com
re
opc
mm
Cu
lol o
ma r.lh lur e.a pau lo.l pol
us .1bllinenr,
atib
upr
ia: IllJdio vol
.û ath ler zco rpo rea : vi6t:or vit tor ia: ad ani mu m per tin ent is
tia
mu lto ma gis om nes gra ,Pra:terea gem iua m elTè ben euo ere
llin
ôlb
er
llit
lim
r
deb ean
r:lffi vero
mo rum fim ilir ndi ne: alte
fic vehe
len tiam :alt era m qui dem
cam
ue
ocr eat am .Et vrr anq
ex qlJadam ind ige nti a pl
qua~tum
que
quo
m
ore
Am
mi.nari.
J11enrior,amorem cog no.
itud\lle~
hc em . Au t cni m pulChr
ad pro pol itu m Cpeltat mp
a.ri . I~ h~s
a~
uJ
lim
que
iuf
vrr
ut
.rum,~
ani~i.aur eO,rporis tan
t, vt qUI no ·
Jeglbus ferendis inc eda nun qua m
çon hde ra qua m "u re ln
iij
Ab
�57 0
Liber tngefim usquartus.
nunquam in dialogis honefio forma: corporex amatori nonihil indulCcrit,hic umen nihil indulgcat. Nempe corporis
folius amorem eoidenter exterminat. VtriuCque vero coniuuai quamuis modc!r:ltun~ ,in legibus ~o audet admJtter~.
Solum dcniq;erga animum Colum malllfefte app~oba,r~ Vldetur. Tum vero homines depraljata: natura: fUI dommos
efiè uegat,ueq; ini~ria ..~iCquis cnim ~ ra,tione dirccdens~
utionalem homints amlttlt naturam, OlmlTUm & hbertate
qUa! rationis munus eft, fimul amittÏt: ueque [amen amittic
culpam, dum quafi delinqu,it imp~ICus: q~ippecum ip~em~c
cauCam neceCsit.1ti eiufmodldedcrlt. HOllllnes autem hls cotrarios,id cft, integra: natura: appellat eos:qui deum colunt,
& inter humana maximè omnium timent infarpiam:nec cor
}loris vIIi us fcilicet, vel Cui, vel alieni , r~d animi m,orum4ue
pulchritudinem.di~igunt. ~?d ~ute'!lln fupenonbus dlxlt
officium elfe Del,elUCmodl dehalS obhftere , fi ab eo hxc ordinari polfent:fic aecipe, vt dei naturarum ordi~atoris. pro~
prium fit, qua: ab orqlOe natura: coJlap~-e ~unt, ln ~rdIlJe~
l'e1lituere: przfertim cum mulcorum OpUlIO fit an,mum I,n
eiuCmodi Ceelera non t-lm fenfibus, quàm da:moOlbus qUlburdam in1ligantibus. ve1 ab in~ti.o corrui{f~. Vbi vero ait.G
ordinari à deo polfent , non de ?Illln~ p~tentla, fe~ humana
diffidit: potefi quidem deus quatum 10 IpCO eft ordlllare, Ced
non tam facile ordinari homo poteft. Po{fet & deus eogere,
fimodo vellet necetrario trahere, quem vult modo quodam
libero ducere. Mox etiam deeonuiuij$, qua: inter folennia
facra, ludosqj celebrantur, mentionem faeit.Item c:~ conui ..
uijs de viau legihusque ad hune pertinentihus. ~pportunè
vero poft educationem animi,' Ic~esq; ad ~ane am.?~ntes, ad
corporis nutrimentum leges,:u elUfinodl,l~m dcCeeJ~t. Tu.m
deagris,termini:s,;Iqu~s,fru~ibus, pecon~u., atque pafCUIS,
fimilibusq; leges tradl~. Vbl v~r.o de.termllllS loque~s , ~rx'
uari'1ltorem terminorum pU~lrI dl~1t ab I01l:e eO,ntrlbuh :\~
que hofpitali, Iouem vnum .mtelhge eontpbuhs rancer &
hofpitis ~uratorem. ~t qu~n!am fiatucos lege ten~lloos pr~:
terire,&..alienum fibl domlOlum vfurpare ,fuperbla' propnu
eft:idcirco dicit Iouem ad hanc iniuriam vlcifeendam excizari,atq; inCllrgereclJm przlijs inimiciCsimis:quafi dieat Deil
contra fuperbos pon tam vt iudieem , qulm vt ho1lem vItorem infurgere.Poft vero mult~s confil~u~iones inquit,ad CI!Diorem rhilo~ophum non ~erttnere,ml~lmas qua~que lege~
accurate de[cnhere:prx[ertlm quz ad lites rerumq; conm>o.
uerfias ereinée. Sedderebus quidem externis paucas quafdam eommuOl:~q; legc;s addueere ~ quas in millim~ q~l~q.1l:e
iuris deûuen~ inte~p.retes: d~ monbus autem & alllmi dllelplina advnguelll dl!igeptlfslme p~rtraéhre. Ae d~m de va-,
ri;s opificibus verba f.1eif,tria de lm pr~eep~a tra~lta admo~
dum memorida.Primum quidem,nullum quem,lde!l, p~
blicis aliq)lando Jllunc:ribus pcrfunaurum, vllo debere QPI~
!ido oec.upari,oeq; etiam cius feruu!\1. Q!tippe eum ars reipubliez gubernand:z: )on~a excrcitatipne IllUltisqlledoarinis indigens integruJU fibl hominem vendiq:r. SeeunduJU
vero<ô Ilcp1incm arce$ duas vclftudia exefc~re vj:l debere ve1
potre. Teuium deniq; artificem nop deq:fe alreriljs anis 0pifici pra: {idere • Verat prudenter & e~ponare eiuibus necc{fatia,& importare fuperflua,& in primis eauponari, prxferrim qua:llw; grati~.Tu.m vrbis parl!fs vicosque .le ~cmpla
& foros duodecim dlgem; fonsque tàm fpbnas qu;l.1:p dili,.
gelltes lege~iJUPpni~.
~m=~al E ()
VIT VbR deinccps
vt leges
D.<: l'JcriS. 1&
'""'-.!
d
de (olenniqti us per elphica or~
cula L'lnciarn 9,qux [acra,quibllS(H
dijs facriflcarcfelicitcr ciuitas de,..
beat.At ')uando, & quot numero
facrafilcere oporteat, fortè nofiti
ege [ancire.c ~.FortafIèpu~mer~.AT~,
De numero igitur primo dtcamus. ~e ego trecetorü & fex;lginta quinqlle e~e o~ortere ce:1fe?: ~t
vnus aliquis [empcr ex m;lglfira.t1bus deoru ahcll~,
;lut dç r:non'ü,pro cillitate, pro [el pfis, pro rebus [UIS
:L1crihcet. Interpretes ver?:> & [accrdotes tam' vid
qui ml1lieres, vatesq; vnl cu legu cufiodibllS con,.
gregati,ea ordil1en~ quç in bis legu. b~or nece[f.,rjo
, omiferit. N am omifIoru cognitores ifios elfe opOl-'
tet.Lex ergo videbit, vt duodecim[(')lennitatcs dij'
cluodecim quibus Gngul:e tribus cognominantur,
s;iues peragant,dijsq; ipiis Llcra per fingulos méfcs
facian~ : ÇPQfOS pr:etere/lludos,q; muf1cos Pc cçrt!l~
/
mina gymnica, prout dijs finglllis & temporibus
conuenit. Erunt alité folel1nitates difiina:e, vt con
fiet,qüas fine viris,& quas nô agi oporteat. Terr~
il:rillm quoque cœlefiillmq; deorum,cc:terorumq;
qlli hos fequlll1tl1r [olénitates mifcendx nOI1 fu~t~
[cd feparandx in duodecimo menfe, qui PlutO~l ~1
catus efi, vt legitimè celebrentur. N on enim abl )Ctendus bellicofis hominibus is deus efi/ed colédus,
tanq uam generi hominum femper optimus . N ~m
animx corporisq; conillnébo, nullo modo mellO r
cfi quàm folutio, vt ego [erio loq uens affirmo. p~x
terea qllicunq; [llfficienter h:ec difiinéturi [unt, Il:
Iud cogitare omnino debcnt, nofiri hanc ciuitatc
quod ad vacationé téporis & polfefsionem rerum
necelfariaru açrinet,talé elfe qualis hoc feculo nuJla reperiri pofsit. Ven] oponet ipL,m perinde at~i
hominé vnu bene viuere. Feliciter alltem Villentlbus hoc nece[f.,rio inelfe in primis oportet, vt nec
ipfi alijs ,nec .•li j ipfis iniuriam inferant. QE.orll~
alterum non eil: admodllm diffilile. Alterum vero
vt nlllla po[sis iniurial:edi, diff"icillimum: nec perfeétè id qui[qua aliter alfequi potefi, quàm vt perfe~è bonus efficiatur.ldem efi et in ciuitate,nam fi
bopa erit,in pace vita aget : finamem pralla, & intefiinis feditionibus & externis bel1is a[sidue infcfiabitur. eum hxc ita ferme fe habeant,non belli
t,empus expeétandum; Ced in ipf.l pace ciues ad
rem bellicam exercendi . Ergo ciuitas prudeJ~
tia prredita ftnglllis menfibus belli cas vires experte
tur ,no~ minus vno die: [ed pluribus etiam , prout
magiltratibus ipfis videbitur, viri ftmul & mulieres et pueri,nec hyeme nec çfiu vitato, vt parati fint
omnes, quandocunque vniuer[um guodammodo
cducere populum magifiratibus vHhm fucrit: ad
idqi Illdi etiam conuenie;1tes vnà cü f.1crificijs ,exçogitandi, vt pllgn:e qua:dam [olennes fefiillxque
fiant hellicas pugnas qllàm maximè imitantes: &
viétorib!Js pr:emia laudes:\'iétis contd, vituperationes nant,proutftnguli in certaminiblls, &. in 0mni vita[e gelferunt. Sic optimus quifq; Jalldibus
efferatur ,& vituperatione contt'arius deprimatur.
Nec omnes haruq1 rerllm poëtx Gnt: {ed' primum,
qui non pauciores guàm quinquaginta annos natus fit. Deinde qui nô [olum poêticam mu[am [ufficienter pofsideant, verll metiam prrec1aru m & infigue aliquid fecerint. Eorum ergo qui boni viri,
honoréq;digni [unt in ciuitate,ct res prçclaras geCferunt,poëmata etiam ft minus muiica {unt, decan
tentur. Cuius rei iudicium, puerili doétrin:e prxpofitus,c:ereriq; cufiodes habeantlegllm . Hi probis viris honorem hunc tribuat, vt [olis libenatem
in mu1Ïs pr:eficnt:c:eteros vero prohibeant. Nemo
igitur audeat mULlm horum iudicio nô probatam
canerc,etiam!i Thamyrx Orpheiq; hymnis fit [uauior,.$ed c,an;1nt~r poërnata fJcraAua: iudicio approbata!,dl)sq; dlcata[unt: virorum qlloqi bonoru.m ~ocmata, qUib,lls laudantur vituperiturque
alJq lll,& moderate j~.facere iudicata flInt. Hxc eadem de militia &. de Iibertatc poëtica iudicio muJieriblls & viris fimi!iter facienda. Sed oportet Je~i{1atorem Cecum ita pl~raq; 10qui.Cedo:in ciuitate infiitllenda q uales ciues ed ucare ~udeo? A lll1011
çert~minuU} maxi~or\.lm Ath.letas, 'lllib~~ innumen [unt adller[anJ? Pror[us, lta reac q l ll1ibet re.,
fpôdebit.Si ergo pllgiles,allt pacratiafias,aut alios
f1miles cducaremus,itane in ipfum cer~flmé educe.r~mus , vr c!lm nullo antea vnquam pugnaunint?
Velft
�III.
V
.
/
a
i
.D
t
a
/
m
u
g
e
eL
D e Legib. Vd,d
. .
571
~
_
lle minifie n'a co nu crr.l
01tionem, viliaq
ig
au
,n
m
l:tt cl"m 3, r:Jara
a
rt
s
fu
bu
:Id
'1
ie
cl
li
ro
te
ro
,"• .
b
pluribus an '
I VIn es' & gene"
ru r: qU
femus, no nn,e L. ,~ qUI'b us Jll
velltl cum1 c, G1d las,fce1eraqllc tyra''nn':J'cq
'
pugiJes' el
'1
s
te
Vel fi ar
Je
C
'
,w
ra
'il
' erint inFcell'ce
oml1JJ
CCl egla
d"
en 1:1C'
pu gn e di, d JCJ emUS,..tl.
opor
am
..
'S
'Il cl 'IS~
d VIl,COrla
ra co nf ii tu ti fu
nten lt ur , Vtl
tu
'
co
b
na
od
;\
m
ne
l
uo
()
am
I.
rr
L
a
n1
,
' 1e eu af er U nt ,c ~
co ce
ne v '
OluU I.1I '
. od
Gmtle.cfi,d accede , con Liuetu d lI
s
ce
1i
fe
in
,
no
ur
te at , q ua, m pr ox lm e ad Idbqu
l.
l uc
n~
'b C
/1 lIeremd '
ur no ne os om nine m vitam li appe ,e
Il
' ne 1or 1 USn:rrelSJd ' JO
A TH. m
m :l.
am
om
m
r
la
tes ' p ro lO rt' sc œ nl ll lm&
pe
ur
nt
at
Jt
.
gu
e
,
re pr zm
a ef i. It
' fc
qu i f.lme co
V tv ul ne r a & ln erre, vIta us cum exerceri poir"e, re?c L IN . H zc vtique vna cauf R ..tl.a~ cram
fc
ib
la
qu
•
H
i
T
uc
lI
A
cr
d li nu
' Il 1to ru ve nu
h fi
amdicis>
C~H: com_
r.
cerelllu.. S?~o
·
uJam, 0 pes,qu ais hx .c efi vn. :t
b ' d ar en tu r, nunqUId HU
veroca'fi
.Ime liImu1
cu
t
tnus ' fiOCl}
IS
ac
,
,v
'
o
o
n
., p0er p et u a'
1. E rg
'li
,pi di ta s' u~
'll1eremus,qull1JOan li fi cl eremonUl 11.bCL
,
'
d
cu
'
'l
nt
um
n
Cl Ulll n
cc up au
co
ar
pe
os
' exp C lI S IUlti
et, u d r.
& JO
cfec.•et r e .
vt.q
ex er ci ta ti, o fier
am
.
ic
lI
abe
rJ
'b
ex ad ue rlr.o ad q u o d.
m
a
ue
h
r
re
a
r
u
ls
', c
b' ,
fiIOgu l'l, pr o 1 en tu
a carent b '
m at l, ne c anIm
oi'A fi
d
' m expone. ATH F. N. N um ~ml~ VItn' us
S edal tcram la
. . C 1 nebc' amI r , n6 nne ip li foli a vm- ra pr •
/n
ha
in
et
J JUm
an uu
delit f.'lcultas ,
lI ,) C
Opl' a n o IS eu
u Yid '
iu d qu ic qu a, m
ui a ad ollteram
ir
al
,q
rc
or
ad
pe
n
de
A
io
1
od
us
l
d
co
ll
prta pu gn ar em
odi ex ' "
J. N o n it a: fe
h
di t ;~~
rio huiufm
Iml11oran?cL
\ m ad h
fermo hic in ci
us, & prœpara
lC
os
ex
O
ll
qu
c
Iu
ad
il
ü
&
in
ua
m
?C
11~S mores ho at in fc éh ri .A T H.Oprime ôholpir ;~
Il C L J. A dn ih il al iu df er m eq
ait
g lt at ae u?
u
d
ur
it
ig
id
audier
. QE
gIS ql/àm dece
ùql/od fcquir~r
nc dixilli.A TH
at
e
rr
nU
ar
ce
.~
od
is
qu
àm
l,
ac
qu
ll
s
ep
fu
p.
n peiu
equidem cffe af
me nun,c incr
am
militir; fiudet? A
E. Cal/f.1Jn
en
if
T
am
~
rt
.
m
ce
m
ia
t"
:
ad
tIS pa rs qu œ
nt
r
pc
C L J. D Jc ta
b , de qu ib us fx
œ pa ra ta au de bi
r~s h.uiufmodi prro vi ta ,p ro libcris, pr~ rcbus ~Iisa-, ~r~ gu be rn at lo nu genera ilna ri on é, pa uc or um p o sl
,p
lb er
XJlllu de~enire ur ol lN on erg 0 verebltllr legl
~lIs,popuJarem gl.NlJI1a cerre potefiâ~ hu iu fXJ
dJ
at
vi
a
gn
ll
pu
cl
:m
a
p ro p at n
aliquibl/s ridi
tencJ~m.&ty~an~anicfdri;{cd feditiones appcJI:lrj omnen~s
li a h x c in ui cé
ar,ur maag
is
ar
ir
il
to r, n e gy m na
m
s
mO~J,~Cfpllbll . N ulla enim volcncibus vo1C .
ge ftamer, vt re
m ls ,c h? ar
e
Unt
~n
e
d~antur;{ed lem
on
ti
ra
iq ua do m in at ur
reébfsJme pofl
or i exerc~
in
co
&
em
~s
us femper vi al
id
ce
ib
nt
qu
du
lc
ln
bon_
c
no
Xlme
hx
ns
le
ad
a
fed vo
cos ti m at , nec
m na ll ic
·
di
gy
lb
en
e
li
m
qu
ps
ln
m
ce
c1
né
in
,m
pr
{e
àm
om ni r? s om
In qUlbus,C1,lm
,n ec forres,neç
ro no n rarius qu
,
os
ve
ca
ll
é
lo
bu
or
da
ro
ai
en
m
ec
J~
s:
ux
,t
,n
an
re
ve/
CJt
nos,nec dlllltes te vn q Ua fieri pa ti et ur . H x d
uIi ad capiend~
&
ng
li
r,
t
tu
en
e~
rr
Jt
on
ce
Im
fp
~t
pr
re,
lllcam
certe r;no b~IIico fos
m ad o, ho ru m
né m qu e rem be nres:ac r,eIts vranam
om
od
as
qu
di
cui
li
em
Jn
~
rte
~mnJum gu id t. Q uas vtra{q; refpubljcas h:z:c io
t, vn di q ue (e ve
cc:an
ac
ce
e
er
1~
JJ
ex
ox
ot
l1
fe
pr
a
iil
Jl1
d
x
p
qu àm
uœ ca uf
r. N am &
pericuJo{a tela
s hUJU{mo- CnuJpn~ leges damus,eifugiire vi de ruex his legibus ho ~u
lu
e
tu r ad ve ra &
or
m
ti
;
{q
ab
n in o
tnferat;atque
nir~s !ib~r~: &
li_
d~~ltibus,ne o mac
{ed (o rm id in em
~xlmo eft, ~ ~c UpJdl ~tlJnJmè hu nr . l.deo vc:ri
,
m
ur
Y~
ag
,
ac
es
u
nd
d
le
C
m
ol
u
ru
ar
~e
re
~J ln te r
OJ
sq
~c
cu
~O
na
nu nc (u
m~nesl.e
{une an im o ig llenIt,t~l~uantur.:
.o m m um ~ux
Ia
J,
lu
{~
~
11
1i
hx
;
t
l~a q u i m ag no
~q
CO
,v
mIle ~
ru
opprobri~, vt
bc1!Jca~, ludu
ha honores,iJJjs uiras omOlS pe~ tot~m vl~a ad v~ - pllb1t~arllm d~fc~pIJna~mus ,fufclpere po fi ir . C 11 .
& hac racione cir prœparecur. SI qlllS aute c~~elnr- de q ulbus reétcrd~fferuJ omni~us gymnicis p o f.
re
qm w te
lnccp~ de
an ce rt am ë virili
ib us m or ie tu r,
in
P ro be . ATH. ?~ s dlcere, vt hlS pr xm ia p o n
m
.l
rt
ce
s
ll ehi
po
in
i,n
a
~
bu
ri
li
ta
s
Jm
nr
lü
du
uo
o'Ît ta ur .
m un
{umus ceream
legem ex pi at us or, paUCls Ica m or :
uc un r, cx te ra dÜ lr,& Jcm
nd
du
co
cu
um
fe
ll
t
ci
be
ul
fe
at
ru r, ql lx ~d
o recenfend.1{
im de be t legisl
re s fm ur os . T l
funt,à pr in ci pi
do
rU m .p ut ar e en
l,a
te
Jl
vclocita_
de
x
u
n
um
q
rf
no
d
cu
S~
os
,c xt er
ius
o qua: ad
im
p~
.
,&
da
e~
tu is ho m in ib us bu s llis ex ti né to , nihil ampl
cJ
fa
m ni no ci en dü
glb~s f.tn
ni
fcerdi
~ on ne ?c L I. O
es
~.
is
or
cn
or
I~
ln
rp
~e
rt
tn or e ve ro in om
co
~s
pe
ib
as
te m qu e
m ax im è agilit
~ efi,
, q u o à dercri~r
conducit~
m ul lI m Ig lt ur
fe in ue nr ur um , m ul ro malUS clUltarl malu
O
um
.
l1
H
be
T
d
A
,a
um
Je
ll
at
le
fi
an
ei
m
ni
C
a
d
l1X
o
er
a
u
lt
m ,i n
o ar . q
us hofpes ir
~Itera pe dl lm ,a
en du m ql le pe du o (r
qu
un
J. C oc ed im
fe
.N
L
in
H
c
T
d.
em
A
Iu
.
id
iI
da
q u àm
ti agen
d fllgJendum qu
~,oln,~':'Jll ro b
vniuer{a: ciuita
, ob 9ua m il gn an do au te m lu éb n d 6 q u e,
us
dm
ge {a nc ié da ,&
of
abfq; ~r~
g~
co
s
pu
om ne
f.N curra [a m en
nc
nu
H
nu
e
T
A
am
.
am
er
rte
uf
ce
:e
ca
;
C
.
rq
J
L
um er so
qu id
lJs ol
r Jn~lgens.c vlilJ eft.c L I. V cr e. ".T H.Stadi usbc '
ti bu s dlOrca ra
~e
ra
op
ui
~r
ci
n
in
A
o
{
d
t
o
~n
m
agno
um Ji
aminib
ili raro, ad~od m 19noranrJam n a ,mls~m ,q ue m ad m od ü nl ln ci n cert
q u am ferme n
ru
um
JS ingredja_
to
ur
m
Ja
ri
ar
e
cu
m
vero eu
uam,
s le gu m qu
1ç
lq
11
ni
u<
di
ro
eq
ce
ru
O
.N
ti
V
H
uJ
ü
T
In
,
rxmiano~
e.A
pr :r co pr im
im us rc L J.Fort
~~~eFl"raro~ip r{urus,
ca u
ar
es
~e
nr
fq
ie
Jb
ic
ff
o:
[u
,d
n er i af fi rm ab
nU
s rd
- tLJ,r.~am 1m~s. PClm~s Ignur,fiadJUm cu qUA
a. S ed dua: hu ju
uide~,quod d~
Ô be at e C li ni
lq
Vn
.
JÀcp,,~d cfi,
H
T
m In Jm e ~ol1
?A
!!znam
Dewde qUJ 1("I
r.
ru
In om ne tc:s
Ja
ed
bu
gr
nI
{u nr .c L J N.Q
Jn
om
rt~US~!l ~quis~
m~!US
di ra e czrc:ris
,recur{urus. Te
curamus3 éU
&
m
l',
ta
el
la
s
uru~
il
~u
ui ti :u um cu pi
pr
il
rf
m
lummodo re
1ft ftadIU cu J Ic~x.~'''' ,ld eftqu.1tl1or fiadt~ cur1quç,q
p u s negJeéHs,{o ci ui ü an im us , nulli pror{us 11
s.
qU
[u
l,s
na
Q!!.artl
be ns
re~.
~ arm,:ltura ~r
ad id q; in cu m
dare op er am po
ru~ qU J leu,JOr
s
u~d .r cm pl û
n
1
di
Jq
~
an
al
l.
uJ
ad
el
lo
lm
al
cl
ie
{p
bc
id
ru
li
O,
tj
ot
dJ
un
qu
~1
il
js
uc
ra u'i or e
ü co nd
pe cu ni
xaglnra
U~ A1J~s et ia S
ia q u x ad lu cr
çç prim~ te
.1
ud
H
J1
t.
ft
~c
Jt
&
nü
s
cm
er
te
ru
4J
ar
a
ru
ariü eUl"N am
ca :t er
Marels pe ru en
, !lc. planJUs fp
tu nt ur om ne s,
a~
Is
eé
Jl
9u
pl
cU
ic
m
~r
"
9u
co
ra
e
t~
ud
im
ti fs
at u m un i~ut ah
élrmatus .olrma
tl i
m ar cu u,m o :n
eft~ne ciu~s_ id
a
ab
m
o
tl
uf
fa
US
ca
a
m
rJ
d
1~
vn
{c
r
1g
,
u
(.
ig it
c: re gi on is
1Jus
cu re nt
ntç~ vanamqu
nu m q; ofUcJu.
k in · furus..A
mo
rJ
bo
r
rc
pa
,ri
um
Ja
pa
fi
ad
l~
ne
ft
el
ho
um cenans.
llOn
centum
anœ9ue tempJ
i cu~idieate, &
ar , {eu eus,
~i
.
ag
is
,n
JS
lh
du
po
lJ
A
ql
au ri & ar ge nt
ur ,&
quOU(qi Vl;ra~ ad
da co pl eé ta nt
tU.l c? Il Jt ut o,
glJi- natu
t,
JW
l~
c
mu
ln
cu
am
as
r~
ni
Ce
.honefia ar ri fi
çu
mat.
ulis prxmj~
ha be ar ur ,v t pe
,a~ vc- p~l'Ue étarumus" & vJétor~bus fing ccr
rJ
nt
ve
,
ra
co
fas lille nef.'ls id
pe
;c ta m i ~
. T n p er ti to hr
lIr Olat., expe
an tl bu s vcl,u~i
bus fu bm in if ir 1.Reéte d,ÇlS.A THE N.fI,x c Jgl~ ~ dabJ,m~ls.c L I.Reétc.A TH er or um . A lt er um im-:.
L
nec ~IJlId q~lC
us: V n~m pu
dcm
ne ri fe ru ia nt .c
t ca:Jf.1, qu a fic v[ clenrer clUes fla dl~l-"gua~ u t~rtllllll' E t ir pb er bi hl l' qlli
fi
a
vn
,
co
di
fi
or
as
uf
If
q u am
.f
V
du
.
Jm
ic
~erblUlp
Db ii ij
,n eq ; re m bell
m er e, nu .
d
,a
nc
[u
<]ualll pr çc la re
ij
ef
q~j na tu ra JP0d
cxercc:am:{ed
ra:
.
�572
Liber trigelimusquartus ..
duas cur[us de tribus partes ponemus : pueris harü
dimidias. Hi eum [agittarijs,creterisq; armatis co.
certent. Fcr:minis vero, puellis quidem nondu pubefçentibus nudis !l:adium ponemus, & Jl.tavÀ~jI, &
c:quefi.ré, l>c J'oÀ1xh, qu~ in ipfo cUr(u concertent:
vltrél vero tertium le deeilPum retatis annuml, donec pupferint,non longius vigefimo nec breuius de
cimo ~tq ue oél:auo anno ad eertamen curftJs defcéclant. qure quidé congruo vtantur veftitu. Hrec de
curfu & viroru & mulierii diéta fint. Ab rebur vero augend~,luél:ationjs fimiliumér; loeo,qure nunc
habentur, grauiora eupia.ntur. Et vnius ad vnum,
cluorum ad duos, & vfque decem ad decem annis
pugna fiat.~ç vero quotq; faeere aut non POltj viGtoré 0porteac, fieut mo"do in palrefiradetermipatu,eft,i prrefeétis luétationu, quid fic bene aut non
bene luél:antis opus: ita & in his amor~ eertamini..
~lIS periti indueendi funt, vt lege f.'lnciant,quid aliquis non patiens, aut quid faciens vincat, lX viétii
fimiliter quisn~ ordo di[eernac. Eadem. hreç de fœminis quoq ue ad retatem vfqu~ nubilem, lege fancita intelligantur. Peltaftiea vero vniuerf.'l pugna:
pancrai:iacre opponatur:certeturq, arcu,pelta,lanceis 1lflpidlimq; manu & fundx proieétione. Et qui
{e optjrpe jfl. his quoque gelferit,huic lege honores
vittpr~ ~rjbu:}n~urrN une de equorum certarnipj.,.
bus vh\eamus, Eq1,lo~ü vfus in ereta magnus non
eft.~are nece.a~ e~ ft~djiijn Plltr!endis equis, cer
tandoq; cùm elS mmop q.ua; Creçefibus elfe.N am
currus qujdem nemo yçnrûm cenet: neque in hoc
opera~ pc:>pere pra;~larum elfe ducitjs,Cum igitur
çonfue~u id non fit, certatores huiufmoçlj lege ftatu!!rc, dementis elfe videtur. Singqlis alltem equis;
ijsque quj pullinos dentes nond~içeerint,pullis,&
·horum medijs perfettisque, equeftrem ludum pro
regionis n~tura tribuere li!=et.Huiufmodi ergo cer
tamen fecupdum legem fit; in eoque iudicillm magiftri~ e~ujtum&tribunjs tam de omni cufu çquorum,qua m de his qui eum armis defcendunt,çom.,.
munit~r.tribuatur.N on armatis vero,neque in grmnaftlels ludis, neque hic certamen prxmillmque
jmponi~us. Sed n~neft erretx inutilis qui fagitta
aut iacul~ ex equo Immittit.Q.!!.apropter in I,.oc etiatpludemli gr~ti~ ~ontenti~ cÔcert~tipq; habeatur.~d hx~ a~te.le~lb.us fœmJn~ çOI?c~re nOn funt.
Veru fi pnon dlfclphna confuetudlOeque pueIlas
virgitlésque natura concitat ad hçc,fae~tque ne ahhorrea,nt,admittendç {unt.Sed deexercitatione difcjplinaque gymnaftiea, fiue qure in certaminihus
exequim~r,feù qure fub magiftris quotidie exercetnus,(açjs iélm diximus. De muGea !!tjam maiod elÇ
parte. lu vero de rhapfodis,id eft carrnint:J çaptorip~s,déqlle his qui cos fequuntur,~ de contention~
chororu, quotcunq; necea:'lrio folennitatibus dij$
dremonibusq; côftituunt~r fta~utis dje~lls menfi.:.
busque ~ annis,hrec o~nJ~ qU~l1Jodo dlfpon~nda
fint',& ~pe~ tresla~~~eç~a per qu~nq; anno.$ ,fien debcant,eofiho deoru llltelhgerHur,agenturq;.Tunc
yero certa~ina muficre vicifsim fiellt,pr~u~ athletç
Ipfi pr~mlOrum declar;1tores, & doaor lUuenum,
, 1eg~mÇJue cufiodes,quj in his ferelldarum legii aut:07"ltate habent,vnà congregati,hreç ordinauerint.
H~ panq~e &.quando,& qui,& qUjpus eum fingula certamlOa.lO omnibus choris choreis4; exercere
debean~,or~lnab~nt.~alia vero fingula 4rec quo
ad ?ra~lO/nc vel C~ntus, vçl harmonias numçrjs (aItluombusque mlxtas) elf~ debe~nt) fxpenumero à
primo legumlatore dt diéèii: quem pofieriores .fequentcs,vt tingulis f.'leris temporibusq; eonuenlCr,
iu certamina qureque diftribuent, feftbsq; dies {la..
tuent duitaÜ.Hçe quidé & eçtera talia,nee in.tclJe..
étu diffici\ia funt, l1uO paél:o fint legibus ordin~n"
da; neq; fi hoc:: vel illo modo eômutentur, mliIturn
pro[unt ciuitati, vel obfunt. Su nt autem nonnulla
plurimi fadenda,q ure perfuadere ita difficile eft., vt
dei maximè opus hoc elfevideatur,fi ab illo P?~ent
conflitui. Nunc ;lIItem alldacis alicuills homlOlS opera indigent,quj libertate dieendi maximè (retus,
qu~ eiujpti ciuibusque optima fore cen{et,ita ftacuat, vt corr1,lptos ciuium animos ad deeentem habitum legumq; obferuationé reuocet,dum ar~/enti{simis eorum cupiditatibus aduerfetur,omOlque
etj~m auxilio carens (olam folus rationem feeutUs
non vereatur. CL r N. ~idnam dicis hofpes? Hoc
enim non intelligi mus. A TH. Verifimile dl:. y.erum
conabo r planius dicere.N am cum di[ciplin:llp[am
vitre flnjmaduerterem, viderémque adolefcent~s ~
adolefcentulas iu~Jieem humaniter conuerf~fl : t~~
mui, v~ p;u eft, confiderans qua in re quifpia ea Cl~
uitate v:~atur vbi adolefcentulx adolefcentuliC); deliCélti tint,qui non magnis durifsimis q; laboribus,
quibus libido petulatiaqi extinguitur, domiti fin~:
[ed fefijs diebus [acrifidjsq; & choris omnes pIU~lmum vacét. Q.!!omodo igicur in hac cÏuitate ab JIlis cupiditatibus abftinebunt,quc; multos ~n extremllm dUlÇerunt:ita vt ratio qux abftinere lmperet,
le~ efficiatur~ Profeao fi leges fuperiores, multas.l
nobis pellun~ cupiditates,nihil mil'um eft. Nam ln
fiitu~io HIa qua nimire dipitire prohibécur,non parum ad temperan~iam confert, & difciplinailla 0mnjs [llprà à nobis expolita leges ad hreccommocl~s hfl.bct.Prreterea & prindpum oculi coaéti non
;:Ilio intueri,fed [emper adolefcentii ob[erllare, ca:teris quidem humanis cupiditatibus modum adhlbent: {ed adolefcenfulorum adolefcentularumqlle
~ontra naturam amores, lX virorum pro fœminl s
/Je mulierum pro viris abufus, vnde innllmera hominibus & priuatim & publiee mala fceuta {unt,
quomodo aliquis euitabü? & qllod in fingulorum
periclllis remedium inueoiet ~ Omnino difficile id
eft,ô Clinia.N am in e,'tteris quidem multis vniuer~1 Cretél L;H:edçlI}oniaq~lt! nobis ad Ieges ponendas
<lll1ul~orijm moribus ;1lienas valde opitulantur,fed
qlJO ~d "lI}ores pertinet,aduerf.lntur dilfentiuntq;
pmllino, ~oniam fiquis natllram fecutlls illam
qu~ fuit ante Laij tempora,legé po!llerit, non permittens maribus pro fœminis abllti,teftémque befiiarum naturam citauerit,ip qui bus mares inter (e
Veneri operam nOlldenh quia fecundum naturam
·id minimè fit, verifimih for(an rarione vtetur, vefirisque cillitatjblls non cô[onabit.Acccdit ad hxc
quo<l minime id a!fequetur, quod à legislatore fem
per e~ ob[er~and~. Semper cnim obferuari opor~et .quld ad ymute ~ondllcat qllod lege (ancitur,&
qll1d nOn. Age vero fi id honeftum am non wrpe
nu~c lege ftatui alfentimur,quid~a ad virtuté prodenç? vtrllm in eius qui per(ua!lls eft, vt rem in (e
tUrpem admittereç, ;lnimo foditudinis habitum,
an in eius qui per!ltafit,temperantire fpeciem gencrabit? Vel ha;c quidem nuBus vnquam, [ed potius
horun~ çontrarium credet? ~ippe volllptatiblls
{eruienti~ qui[que mollitiem vituperabit. In eo
vero qui fœmillas imi~atur, nbnne muliebrem ipfam imagincm quilibet improbabit? QE,is igicur
homi
�VIII.
.
J
ia
573
D
t.
la
m
u
g
e
L
e
d
l,
e
V
.
'
li
ib
re
g
ne
pl ra re
iu be at rex
De Le
.,
rme
III
o nemo aliter qU lm
{anciet? Fe
m tale fit, legibu$
hOlllinuttl ho c cu
bu er it. ~o
in m en te legem ha
icitia: vtinUlIus, qu i ve ra m
?
elfe di ci m us Am
c
ho
m
ru
ve
go
er
nfiderare
lll od o
um 'Iu e n:uuram co
or
m
,a
tis
ta
di
pi
s~ N ;tm
qu e, cu
re ae fit per{peauru
:c
ha
is
q~
fi
t,
cf
e
necel!'
s (pecles, vn o
,& te rti a ex am bo bu
nt
11
o
du
fa
lp
m
CU
m omnem & tem in e du bi ta tio ne
no
a
n[
he
ç
pr
m
co
H .A m ic um
. Q !! om od o? AT
ne~ras fa ci un t.c LI Nrtu re , & zq ua le zq ua li aJferivi
en un fimile fimili
quamuis ge us eg en um di ui ti,
rf
ru
um
lllus. A m ic
ru
vt nq ue venefit. Q!!.ando vero
nere CO nt ra du m
. CL 1. R ea e.
or em nu nc up am us
lll en tiu s fu ed t,a m
rij
nt ra s proncifciiti a ig itu r qu z à co icudin:m in no A T Ji. Am ic
pe ra ,& fçpe vicifs
lda,comt~r,dura eft & a[
ro fimilibus, plac
ve
!
!.a
Q!
t.
be
ha
n
po ni eu r
bJ S no
vero ex vtrifqi co m
bi
V
ti.
vi
r
pe
'Ii
lllUnis
r,qui~ fin facile cogno~citu
no
o
im
pr
a:
ti
Jé
b~neuo
de ab vt nf qi
c am at amore:dew
ho
io
rt
te
i
qu
lit
~l ve
t,dllbitar,cu~
,& ip[e qu jd f.1cia
us
aa
tr
ria
tra
CÔ
Ut
:tlcero pr o hl .
i ilore iubeacur, ab
vt
is
ar
:c
,a
ro
te
al
ab
q; forma ql!afi
co rp us am at , cius
be at ur . N am qu i
nt~xat qllÇ~
s pe tit ,is fatiari du . Sed ql u
re
f~uau qu en di i efi.lrié
no
o am at i prœbet ho
rl t,n ul lu m q; an im
d~
fi rat pot~~s
cu ra t, & an im o co
mi?Us de co rp or e
nlmum. ~llt
t,a
llm ip{um, vt dece
qUam defiderat,c
t~meha ar on
c,
lantiam &.
cu
pe
llm
vf
is
or
Oem,mag~t) co rp
rantiam,fortltlldJ
pe
m
te
q;
m
cu
:
ur
b1 tr at
co1at,cum
en tia m vereatur &
ud
pr
,&
m
ia
nt
ce
gn in
alltem ex vuere volet. A m or
vi
s
llu
ca
o
ic
am
o
ca ft
od o 10co te rs, ip {e ef t qu cm m
liw
po
m
co
s
hi
;
fq
tri
ores~vtr,u~
um cr go trcs lin t am
C
.
us
m
ba
ne
po
ti o
t eu m JO CJUIi [unt? A~n vid,e1! ce
nd
lle
pe
ge
le
s
ne
om
lat,&' adole[~en
qu i vi rtt lte rc{plc
us
m
ie
ip
fc
fu
te
ta
s aU,tcm ~IJ.o~,
tim um cupiat:du~
op
àm
qu
d
fie
m
le
alIter tlb l, 0
llemus? N un qu ld
fi fieri po te ri t, repe ? ME G. Pr ob e admod.um ~e
et ur
;tlllÏce M eg ill e vid
ul lrà ,o .1011fpes. ATH. N on fr
bo
fii
xi
di
li s m od o
m .N ~n,opo~
m ih i ad fti pu la tu ru ntJt wqUJce ,c ôi jc ie ba m te
~ fe
qu id de 11,is veftra ,1e ve :o po fte a
te t au té m e nu nc
a!
~l
itt is aeelpere.Clt
rere,{ed qu od ad m r. Q !! od à VOblS da tu ef i,m obo
id pe r[ ua de re eo na
nfi~eremus.
sque di lig cn te r eo
ge
le
,
ur
at
pi
ci
ac
do
E. A rte m JO hae.1~
ime Ioquens.A TH
M E G.Reéèifs
id em ~aetle:
~ ~abeo, pa rt im qu
ge ferenda q~and~ffietlem.M E G .Q !! om od o Jfiud.
min~m
pa rt im om nJ no dt
oq ue pl ur im os ho
qu
nc
nu
t
lla
on
C
no~ ln A TH .
.e, & diligenter, & nm ner
t,b
fin
ui
iq
in
s
'1 ua m ui
lc hr or
, um co
m od um , lipote à pu
d ad
fc
,
.
fit r ATH l'E.
e
,
ld
Is
do
at
gr
.l\t E G. Q !! an 1 h ' d'
re
ne
lli
ab
r.
r.
..n '
m e a ~le
", ao ne lelfr
r eximia pu c~.ntu
ro
[o
t
.lu
er
at
~muls
Q..!!,ando
iiq ue le~ cadem., qu
fil
ue
oq
qu
io
fil
e~que &
cu i fit. à
ter repellJt, prohJ~
en
ci
f'i
uf
,{
fit
n
no
. Im o
{c rip ta
jf io ru m co nc ub ltu
um
iu
rt
fu
&
um
dl
m an if
i huius vuldi ta s qu id ë vIla rc
pi
cu
ne
t
t,v
ci
fa
ve ro
TH E. Vnu m
G. Vera narras. A
E
r.M
tu
ia
ed
gr
ag
gu s
J}ncs hu iu fm oe br eu ifs jm um Ol
qu
at
um
rb
ve
go
er
ud? A T Ji E N.
xi t. ME G. , ~id iIl
tin
ex
es
at
pr
lu
vo
di
fe,d apu~ d~um
ru m elfe dlc.nur,
ho
l
hi
ni
s
fa
,od
.!!
Q.
le tu tp lfs lm a.
rp iu m om nI um ei
od io ha be ri & tu
~o aliter pr çe h>rc e~i'Q!:!ia ne
C au fa autc~ no nn
JOC~ lim~J &.
in cu nt e a:t~te &.
di ca t, [ed lla tim ab
c cade au dm nus in tragœ.dl}s ~z
(e rio di éè a, & [z pi \lelles vd OedJpodas .velhMbaea_
1 Il ,
~tJm , : ue
t ur ,q ua n d 0 ve1Thm
cu m [o ro rib us fa
re
i
qu
di
re os qu o[
,debn~ [ccbl
fi
uo mortem
in
nt
co
s
to
eé
[p
eae.Jfiud
ra nt ,c on
e narrant.M E,G.R
i!f
iu
[c
on
,c
m
na
UlmUs)
leris pœ
fa m ç po te nt Ja m pO
im
en
m
ira
t.M
ef
lum
a
dU
ql la, nd
nOn re a èdiéèll m e .'1
deat.A THil N,An
qUJdem au' d
1 ti legislatori cu pi dn at em al iq uà
·
ines,ra_
no b!S,quo vo cn
fib i fu bi gu nt hom
cr
nt
m~
he
ve
l~
e,aru,m ql
l ? ~ippe
s cognitll m od us el
lJ,J
faC
e,
~r
Je
bJ
{u
ljberos,
tlO lll
~pud omn~s [cru os &ui ta te m
l,
od
fm
JU
hU
~
ma
fi fa
m c;
nu na s, & vnmerf.1 im am h ~ ,
mafeulosque & fœ
ifs
m
ac
nr
rit
ue
ca
,
qu id da m di
ecum
ra tio
quali {arr·
ro
,
ve
a
~
s.
fu
or
1egem emCJct. MF. G ,lt a pr
nes prœd~~
vt li~en~e~ id cm om
id a~equi po re ri t, obJecJfiJ. Ideo enim à me di be
cent, A T Il E N.Pro
, vt fe eu nhane legem habere
ad
e
m
m
tc
ar
i,
ef
éèum
e ho m in es
re at io nc m Vener
oc
pr
ad
m
ra
tu
na
du m
iu be o. N am
dû ig itu r à m ar ib us
en
iin
bf
r.A
tu
an
vt
dita opera in enus hO~inum de dices age.g
r,
ru
~n
vt
is
i~
i
qu
ra
m femlnant,cs, vbi
rerficJUnt, ~n laplde m po te nt . Abfiinendû l]U O
ng ua
re qu od feneur nu
men ge rm in a
fœ m in in o, vbi [e
o
ill
ro
que & ab ag
in alijs fieut
Hœc lex li pe rp et uo r,innumero_
~oJjt prod,ueerc.
cu
nt um con{cruabi
eundum
JO eoncubJtIl pa re
a. N am pr im o {e
uC
ca
m
ru
no
bo
it
or um ra ru m er
D ei nd c ab om ni am
it,
cr
ta
tu
Ila
m
ra
na tu
ci bi ni m io
lte rij s,p ot us qu e &
du
,a
rc
ro
fil
e
qu
at
bie
s eo nc ili ab it
rilms <juoqu e viro
xo
V
t,
lle
pe
re
xu
lu
quen<,.lllc (lIeri~
riet bo na , fi ap ud
& alia plllrima pa
llcni ' mulli vchemés aliqui s iU erit, im fiabllJa. Sed forf.1n
i audi
us lIane leg em [crr
ta [p er m at e plen
a bic ,im po f.
, & alta voee clam
l?r~~abit p,rotinlls
Q!.!od qu id em
na bi s lege f.1nciri.
lJ bd la!l ul ta qu e à
re, qu od am dixi arte~ me habe
di ffi ci licu m cofid~~arem,
iam
ec
am m od o
od
qu
,
am
lm
ed
fa
m od o
cile na nq ue
ob iè ru an da m . Fa am cu m
nc
ha
m
ge
le
ad
~am,
ell. N
m od o id po fs ib ile
lntelleéèu ef i,q uo
dicata fuerit
de
tia
en
nt
a hx c {e
ap ud om ne s legitim it, efficierque vt m et u lati;
m ab
vt nu nan im os om ne s do
ia m res pe ru en it,
d
Se
t.
an
rc
pa
ij qui_
iu
legibus
nu
co
vi de at ur : lieu~ nec
pe rre
ta
qu am effi,ci polfe
ui
ci
fa
ur ab vnmer
~t
eb
ed
er
m
dm
s re ip fa
dem fiu
Etta~cn ap ud no tati.
~n
ru
fe
ob
fe
ol
p
,
pet~o
c in ciui
In te r m uh er es , ne
lie n vl de tu r, qu od
H ae e ui dé
r.
tu
lta
fieri polfc pl
is
fir
ve
cm
id
qu
s
bu
vim diff1cilii us in er cd ul ira tis
hu
r
te
op
pr
ne
tio
ra
i.M Il G. Er revt ra qu e lege feruar
:c
ha
xi
di
e
elf
um
m
fi.lpra vires hu E N. ~od aurem
TH
.A
em
id
qu
ae
vulris vt ve rif i, [ed fieri po iI iln t,
m~nas no n {unt
ponam?c I. 1 N.
ra tio ne m vobis ex
m de m qu an da m
qu ifp ia m à vcN. V tr um f.lcilius
C ur no n ~ ATH Il
s im po li ru m
ol ét q ue or di ne m ni aIiqua di ..
nereis ab fti ne bi t:v
ti
en
ud
eu m bene ex pr
m od er at e feruare,
m co nt rà ?
cu
n
:a
ic
f'eéèum (uer
af
us
rp
co
tia
en
lig
ex arte. ATH.
is cu m bene at qu e
ag
m
to
ul
.M
N
1
.
CI
au di lli m us :
re nt in o leco no n
N um ig itu r de Ta
ina,arrincio_
pi ea aliaqu~ cerr.1m
qu i pr op te r ol ym
ul & fo rt itu .
te m pe ra nu am lim
fo cica ha:c fiu di o
qu am in to ro
c:eurus, nullam vn
di ne m an im i conf
co gn ou it?
te m po re Venerem
ex er ci ta tio ni s fua:
, & D io po m _
Chy~on~, Afiyll0
Id em ql!oque ~e
an qu am , ô
plun~us fertu~. qu
po alijsque qua~ anImos bOnIS ar tib us ex co s
ib us cc rtè
C lin ia , m ul to peJU
que ciues, co rp or
el
m
i
cu
àm
qu
t,
Jucran
rr as qu àd
t: C lI N 1. ~e~a naa:dicantur.
pr
mul~o ~~gisvigeban
e
lLI
fU
eu s f.l aa
à pn[cJs d b ab at bl r vt lu aa nd o & cu rr en do
itu
ig
i
ATH li NIE N. IIl
ab ea volu~
i vi nc er en t alios
od
[m
iu
hu
e
qu
ris
:te
ne re vo ca
o ex if iim at ur , ablli a loflge
lg
vu
a
at
be
a:
qu
e
at
pt
z cauC
olefccntes vi ao ri
Ju er un t. N ol lr i ad
nos ca rm in iam
LI
q
~
po te ru nt
n
no
,
s
ri
io
nt
ia
~f
pr
bu sf .lb u
eo
�,574
Liber trigefimusquartus.
bus f.\bulisque & rolura or:ltione & cantibus dfe
optim~ pueris fi:1tim à teneris occinemus,& vt verilÎmile efi obleéLido per[uadebimus.c L J. ~arn
viétoriarn dicis? ATH. Vt voluptate inqua viéta fe·
liciter viuant, viéh amem conrr:1.. Pr:tterea metus
ille,ne quod minirne fascfi,committarur,n6nne ad
idem poti[simum conferet:vt ea videlicet{uperent,
qll~ alij q uamuis deteriores,[upera{fe dicutllr?c L r.
'ConfentahCum id quidem. ATH E. Pofiquàm huc
in l~ge hac ferenda deucnimus, & propter multoni
pr.mita,té Îll dubitationé incidimus, audaéèer iam
manifefiéq; dicamus, non oportere vt ciues nofiri
,auibus multisque beluis fint peiores. Permultos enim ~rege! ip!h~um videmus integre atqi cafie,ante qua procreadJ tempus :1duenerÎt, viuere: [ed eum
hanc œtaté attigerint, mas fœminx & fœmina mari con~unébe,il1itè, [anéè~q; in prima per[eucrantes
amicitiareliqllam peragunt vitam. Oportet igitur
ctTè eos befii j's meHores. ~d fi à ca:teris Grœcis
Barbarisq; pll1rimis corrumpantttr, nec pofsint [e
continere,cum videant alldiantqi inordinatiapud
eos Venerem pl urimu m poLTè,alteram prçterea le·
gem cufiodes legum ad fercndas leges autoritatem
,n aai, excogitent. CL r N. ~am modo ferre legcm
confulis, fi hanc non [u[çepcrint? A T li. ~a: hanc
, Ô Clinia fequicur. CL T. ~a:nam illa en? ATH EN.
V t qu:tm maxi me laboribus corporis Veneris robur infringant,& alio vires ruas conuert<lnt.QE,od
criç,fi non implldenter ip[a vtentur. Nam fi rarius
propter ruborem id fiat, imbecil\ior erit domina.
Clàm ergo confitetudo & lex; non [eripta ha:e lied
flladeat: connl autem fieri vdut turpe di{fuadeat?
~urpéqi fic non omnino :1gcrc. Sic enim & [ecundo
.fcruabimlls honefium loco, & genlls vnum homillllm,tri:l..genera contincns,homines depra~;lt<; natura:,quos fui dominos elfç negalllus,coget vtique
ne leges contcmnant.C L J. ~x tria genera? ATH.
Cultores inqll:l.m deoru 1 honoris i1m~tores, &. qui
non corporum, [cd animi morum pulchritudi nem
di\jgun~.Ha:c quafi per fabulam diéta vot6q; fimiha:multul1l t:l.men ciuitatibus omnibus fi ca feruare potuerint,collatura. Fort:l.{fe alité fi deus vo1uerit,duorum alteru min a,matori j~ alfequemur. Vel
vt nemo gener o t:1 s ltberasqi mu\ieres prxter vxo ..
rem alldeat tangere:ncc vllus nothos ex concubina
[u[cipiat:nec infœcundos mlrium agros pr<tter naturam [crar. Vei alterum quidé omnino tollemus;
nequis eurn m:l.ribus congrediatur. Siq~ljs aut alijs
mlllieribus commifcçatur quàm eum hjs qux cum
dijs [lcrisque nuptijs domum vellerunt,emptis videlicet, vel alio quocunqi modo aeq uifitis; nifi viros fimul rnulierésq; omneS lateat, infamis lege, o~
mnibusq; cÎuitatis honoribus, ecu pcregrinis ali_
quis, prillatllS Gt. Ha:c lex fiue firpplexfiue duplex
fit: de rebus venereis amatorijsque omnibus, quas
inter nos propter hlliu{inodl affeétus reaè vel non
reéte agimns, lata fit. ME G. Ego eqllidem hanc 1egem valde probo. Cliniavero hic,quid fibi videtur,
nobis apcrJat .c L J. Faciam, ô M egille,cU!1l occafio
dabitur. N li nc aurem finamus ho[pitem vlterill$
infcrcndis legibus progredi.M Ii G,PJ;Obe.AT H E N.
Sed adeo iam progre[si [umus, vt ad conuiuia deuenerimus: qllàm quidem rçm alibi diffieilem elfe
dicimus : in Creta allterp nel110 frufirà l exHlimabit
lied oportere.~omodo autem?vtrum vt hic, aut
quemadmodum apud Laçedxmollios, an tertius
quidam modus vtri[quc; his me~ior inueniatur, nec
inuentll difficile id mihi videtl1r, nec inuentu cum
fuerit,maximè 'profuturum.enimuero concin~e l)C
nnnc con(btuta videntllr. Seqllitur nunc ve, vlét~,
quomodo haberi po[sit, dicamus. Viéèus ,ln ahJs
ciuitatibus multiplex varijsq; ex locis,maxlme verodllplici exlocoin c:Eteriscompar~t~r. ~atnex
ru ari ac terra plurimis Grxcorum cJl\ltatlbllS ad~
uehitllr,cu Hlis terra [o\ummodo aduehatur. ~x
res legumbtori facHior . M ulto cnim minor q~àm
dimidia pars kgum [ufficiet. Prxterea conuen~en
tiores hberis hominiblls leges ponétur. N~,uahu~
'e nim & mercatorum,cauponum,diuer[orJhPublt~
canorum' permutationllm, fodinar umque meral~
Iicarum, & mutui & fœnoris, ac mille huiur~~dl
leges ferre non admodtllncogitl1r.~are in Cll\lra~
te hac nofira letrllm conditor his omj[sis duntaxat
o
agricolis, paftoribus,
apum curatori b us, ta 1"1u01 q',
cuQodibus,atque minifiris leges dabü,curn de,n~~
ptijs liber umque procreatione, educatione" dl[Clplina, magifiracuumquc defign::.rione, maxllna e~.
parte traétauerit. Nunc ergo ad leges de Vl ttu dc~
que ijs qui \abore [uo ip[um paraqt, venire ne~e~e
dl:. Et agricultl1rx Icges primo ponantur: prJ01~
que terminalis louis hxc. N cmo fines atque ~er11l1~
nos :1gri moueat)nec ciuis vicini,ncc finitirnl ~cre
grini, fi agri extrema pofsideat.[ed puret id eHe vcuod djci[olet,hic imrnobilia mouet:rnalitq; v~
nu[ql1i[que C1Xum ingens mouere, quàm par,u~1I:1
lapidem iUl'ciurando à dijs firmatum,quo arnlC~tlÇ
& inimicitix terminentur. Alterius enim JupJtc~
COntriblllis,altcrills ho[pitalis,efi tefiis: qui ho~ilt
prœlio femper infurgunt. ~i legi obtemperat,J11clemnis vtique Gt:qui eam defpexerit,dupliccs pO=~
nas luat:primo quidé deo vindice,deinde lege: quX
jubet vt nemo [ponte vicwi agri terminos moue at .
Eum vero qui mouerit, quicunque voluerit, ada~
gricolas detèrat, agricolx ad iudlciu duc:wt,à qUO
damnatus vtpote tçrminorum cUro vi que tur?ator,reddat,patiat urq;, prout iudices illdicauer1l1['
Multa deinde paruaq u<; damna in vicinia fxpius ae
[œpius f:1éta,magnas inimicitias pariunt, viciniratem difficllem & arnaram reddunt. Propterea caueat vjcinus ne vieillo noceat,cum in alijs, mm ~el
maxime: in agris co1endis.N occre nanqlole non dJf~
ficile,[cd cuiusli bec ho minis efi: prodeflè verO n?~
CllÏus!ibet. ~ic;unque vero fines egrelfus, ViCJ~l
çolucrit agros, damnum refiituat, & impudentl~
;ltque illibçralitatis pœnas lllat: duplumque loco
muléta: ipfi dcponat cuius agrum coluit.Cognit ores verO & iudices cenforést}; huius rei,agroru cuTatores fint.In maioribus quidem, vt fuprà diéhlJ11.
cfi, vniuerfLls duodecim" partis ordo:in minoribus
vero, qui cufiodijs prœ[unt. Siquis pa[cuis noccar,
jl~i c?nfiderati~ dam~is iudicent atq; condemnent.
S1 ahen~exam1l1a qUIS per[equitur,atq; "ra pulC1n~
deleébuonç apes ad [e trahit,damnum refiituat. 51
quis jgné in materiam fic immif<;rit, vt vieino non
cauerit, prout magifiratibus videbitur ,condemJ1C~
tur. Similiter qui in plantando men[ura viejni agr~
Jlon relitl uir,ita pleétatur, vt à plerifq; 1egumlatorJ
bus fufficienter id diétum.~orum legibus vti,debçmus, nec pucare multa & minima qUa! CulU~
libet legumlatoris [unt, à maiori ciuitatis cond!"
tOre e{lè facienda. Nam l3ç de aquis pri[ex leges fJC
bonx agricolis çonnitl1t~ funt. ~x profeéto reeitatione deriUlnda: non[une. Sedqui aquamad
[ua voluerit ducere) à publicis fontibus ita dedncat, v[
�C
~lnGrz.'
COijcfUQt.
C:l t (
"
III.
V
'·
ijh
·D
rc
dt
I'a
d"
m
e
ud
eg
Lb
e
,
~d
;J
~
,
~
li
i
tD Il Leg
U ron te pe rru r et.
v nu ms prJU.1tl m:lnlreu
s,
) prz rer gû Am per do mo
Dcçlucat aOté <'JlIl \'elit,
da
ud
ali
c
ne
lu:
enn(ecr:
OlUt (epulchra,:aur loea di;
.
wr
ici
rff
ufo
riu
o
ab ip(
l'llnum inf era t, nili qu od
s
bu
Jui
aliC
ei~
l(')
in
0 inf ita
~od fi aq uz inn pia (01 n ret ine t,c um "ece{sino
tes
un
de
pro
e
aq ua s ab lou
n loeo (uo ad cre ti "rq;
r,i
atu
im
pr
op
iam
i(p
t:tte qu
efun dit ate nlhil aq llz inu
off od let :& fi hae in pro
po
s
Siu
cel
tur ,qu an tu ne
ne rit ,ta ntt Ï à vicinis aq ue
mo
i
nd
ua
og; pauca fit , aq
fiulat. Sed fi vid nis <]u
!
, libi ab agri cn rat ori bu
die
otl
qu
du s, qu o vta tur
i
qu
&
,
'nt
d{
un
ab
pluuiales
fia wa tur . Si vero aqua-:
t :tut co lun t. aeRlllCllm ita
inf eri ore s partes ha bit an
iiI .
hus no ce lt: au t cô td fi
pr oh ibe an t,v t fuperiori
einF
ere a<]uas perniittens,
pe ri or inc on lid era te Ru
-e
vrlint er re ne qtl ea nt: in
rio ri no ce at, &e ou en ire
u
od
,m
ro, qu i agris prx ell
qu ide m xd ilis ,in agris ve
rpe
&
n (eruauedt,ir1Uid:t
im po na t: qu é fiquis no
.
t:& vicino da m" u ln du
lua
ue rfi tat is pœ na s pe rfo
s
llli
mt
cô
i autem fruéhlllm
plo rel lit ua t. A uru mn
lit. Bina no bh gr:ltiç do na
o
ati
hu iuf mo di pa rti cip
Di on yti ac ü, <]uod ft·con
.hic deus Jargitur. V nllm
.
cft
tli
:lp
i
on
rep
od
ve ro qu
di no n po tcl l: alt eru m
t
au
bu s (anciatur. Q!.li vuas
Hz c igi tur lex de rrn éh
gu
ante vin dc mi z fépus
ficus de rul lic isf rué bh us
ro co cu rri t, quinqu:1gin
fia ue rit ,qu od cum arél:u
de
o
yli
ro colJegerit.Dion
r.l drachmas,fi de {uo ag
:tin
nn
mi
vieinis acccperit.
dic an da s perfoIuat:fin à
as alite: 6cllsqlle.qllo~
s.
ab ollijs,duas mina-: parte Vu
da
us , neq; co mm od e recon
,en cro fo s no mi na uim
t,
f~n
c
h%
an do ve!it,fi (ua
po lll lnr ,qu on iod o & qu
/am
lon
,ql
rit
Hi im pe tra ue
co lli ga t.f in vero aliena,n
-: no n depo{uir,qui acce
qua
at
ue
mo
leJt d't, vt ne mo
a{eruus qu ifp ia, no.n per(u
pit ,m ula etu r.Q .!! .od fi
us
ub
6~
hs
gu
fin
o
pr
eperit,
fo ag ri do mi no , e.1S acc
nu.mero v~r~e~a ~3t!atur.
lia
ua
çq
s
vu aru mq , aCÎni
fptls~ fi qtl:d~ C~dl n.o .po
In qu ili nu s fruajbusem
r;
regrJO~-' aut ln Jp(o Itl neno
fUnt,h cupit,vefc.trnr:pe
s
o tm mo do , fruétu
fi tran{eat (olus,aut eum vn m venia gull:et.Alios
eu
li
rep on éd os fi velit ho{pita
s
iicos dic~m~lS ~ peregri~o
au tem gullarequo.5 ruf
l~t
fu~
vero qUI coda pol
qu o'} ; lex pro hib ea t.S in
ple éb ru r. LI be r :tut dlidé
qu
s
ki us terigerir,feruu
~
us vuasq; fol um mo do qu
mi tta tur ad mo nit us fic
s
jbu
qU
ex
ro,
ve
s
e licere,ea
co nd i no n valenr,gull:ar
r:!
y
P,
.
mé
ni,
mi
,
lnt
ca ric x fi~
pa nz vua: & vin um &
pu mc a c:rteraq; hl1Ju(.
tum
a,
olli
um
ve ro & ma lar
z
no n fit.Si~uis v~r~depr
lJlodi clam au fer re, mr pc
·
na
an nos qu am trJ~lOta
hcn(us fuerit, pau do res
c
.ne
rer ur, ~tq; pu ma tur
tus , fiue vu lne rib us ve rbe
modi verl-ier~ hb ero ~~.
pœ na vUa pr op rer 'lUiu(
IJS
fru éb bu s pe nn de ac de
.Aduen:r qu oq ue de his
re
pe
car
qu i no n cô du ntu r,
q uos fuperius dixi'mus
eau
orr
co me de rit , nec a{p
licear. Si Cenior qu irp li
efi, & ipfe'q uo q; om niu
rit , vt aduena: pe rm ilf um
n
rriceps fit .qu ôd li legi no
huiu{modi fruél:ul1m pa
r,
aru
be
ha
t:1men im po rem
pa ru eri t, ad virrutis cer
c
fid en tib us tun e relatu ho
prz
rci
ft iud ici bu s huic
u~
ni
om
è
xim
ma
ho rti s
fue rit . Aq ua nu tri en dis
porell. T~rra vero & fol
i
mp
rru
co
ile
côfert:Ced fac
ul ea n~trJunt qua: ter ra
lX aë r, qu z cu m aq ua lim
ab la
neno, ve1 dmerfione,veJ
, na (ct Ïtu r no n (;leile ve
a:
his au té modjs fac~le ~qu
tio ne co :ru mp i po ifu nt.
,rca legi~ al~xdlo Jndlg~t.
da mn um inf ert ur, propte
enclarur: SlqU,lS {ponte alI
De hac igi tur ha-:c lex {a
.
c~l
e
ientem e fo? ub llS , fiu
ha m aq ua m, fiu e fcatur
m,
pe
au t ~bJatJone (O ffU
kt bm , ve ne no au t fou eÎs
571
irur,da_
:v i deJiquHfeconinc
:1 z 1 eç ~ eta tur
e inr er..
s,v
v:r
,:tue aq ua rü
mntJm relllttl:lt: lSl fontes
iud i.
m
ne
ltio
ciundi purg:
pre~es ~nguJjs ûm pe r f.1
qu z
m
niu
om
të
ue éh on e au
carJnr~Jta pu~get.ln ad
ic
vel
.l
gu
~
(ua
res
car cuiq;
ab a1?tls cd lll gu ntu r, !Jc
i
pli
tri
i
lib
t
au
lit,
no
lJi d<lm
.:adllehc~c, mod',? a~t nu
ur.
err
mn i qu od vk ino inf
praucnJ:tt lu~ru ems da
m
illratlis tîn t,& cç ter oru
Hor~m cognJtores,mag
t
:tu
d,
t
au
am (ponte guis,
om nm m qU I: per ini uri
,in
eo
ah
r
flU Z polSidcntu
c1lm, ve! per (e~veJ peroiIIa
eri t.H zc inqll~ ad ma gi.
tul
In
rem
pe rfo na m, au t JO
n
, fi tres da mn u minas no
fir ,ltu so mn /a dc fer an tllr
iuce
bli
pu
ta
itu
fit,ad co nll
t~c~dit:lin vero maius
qu i ini uri a int uli t pu nia
&
,
rur
er~
def
dlCla ca~(a
mum ali<]lIis ini ull e de da
tut . Q! !od li maglllr:ttu
paffilS
tulerit~ du plu m ci qu i
ho .al~cu~us {cntétiam
~JOo fi qu id pcr ini ur ia
tll JO,lUnam,~cbe:tt. Et om Ip(a a qu oli be t volente
fa
("c en nt m.tgIOrarus, cau
:l nfinita pcnè paruol re
tllr
in pu bli c? iud ici o agitc
rn ga ntu r errores in iudï..
l1.1nt Jn lln uu ,ql ub us co
•
us , cit :uo rib us q;, fiue in
ci; ter mi no ,in cit ati on Jb
hu
is
ter
cx
&
fit,
s cit ati o
tcr du os fiue int er mulro
e
,ne
lnt
(Jl
po
i
rir
rre
ibus pr
jll(cemod~,gu:t nec a leg
e dig na videntt.Jr. Ea igi
~or
mta
gll
I.c
e
t.lmcn (e~l~r
ua.
fca s Icges jll1~t:lti, & p:u
tur omn~a ,lIlm,ores pn
pe~eccn.lrillmq; vlilm cx:
ex m:lgms IntellIgentes,
fc
rer
lbu~ donec filfficicn
rien ua cogno{cente,ç, leg
im
is,
lit
inde filfflcicnt'er po
hahe:ant.or~inenr. De
lS
ibl
ific
cœreris alltcm dp
mobJ,llter hls ~tantllr.De
im o nullus ciuis op ili cio
Pr
.
legcs Jta co nll ltu an tur
ius.
feruus qu idé du is aJicu
vJ)odt'r~ncatur. kLt :lCC
slti
mu
e
ion
ga c:x erd tat
Ar re C:nlm magna qu x lon
cô
;um
is,
ciu
efi
cu pa tus
'lu e do étr ini s lndJ~er, oc
;
leu
n
no
es
:rr
:qu
pro eu ret
munem cltlltati~ C?rnatü
lJl
diu
llu
m
lltl
cip
, li:d prZ
quad.lm oper.l co ten ta dt
(Iludia du o dJ!i~éter cxcr
am
es
art
ro
ClCJglr. Duols ve
po ref i.N em o eti.i Catis po
cere hum.tna na tur a no n
e, & alterius arc h op ifi ci
teH ~rra qUldem vni vacar re Ila tll tum fit,vt ne.
du ita
prç hd ere .H oc rgi tur in
iu~ fab~r fit , nec lig na .
~o a-:r.uim li m,Ill & li,~nar
(uo .
s maglS qu am op ifi do
nu s f.ll1er fab~ls xra rlJ
od
qu
'
él:
f:1m hine fortè na
pra-:Lîdear,{peclOfam ca~
ob
&
s,
rio
Olllros & op era
cùrn mu lto s ha~ca.t mJ
c fua pro ue ntu qu çll um
art
ex
rc
tar n C.lul.!m m: uo
1i
gu
fin
fed
at:
rce
té {uam exe
qu e perc!piar,melllls :lr
i
va cé t,& ab ds vid u ac qu
s
ibu
art
0plfices hn gu lts
G
t
t,v
ren
cu
pro
ri
ua
ob{er
ran t.H .ln de gC :zd ,le s ita
magis qu am ad vir rn ti,
i,
qu
ali
em
arr
qUIs clll1sad
rat u
brio at<]ue inf am ia no
(u ri declJn~tlent,oppro
rin otant.sjn au tem pe reg
·ad eurfilm,lu um conue~
S vacct,vincuJis,mul~a
ru m allqUJs du abus artlDU
r~
mp Je dic og atu r. De me
ex pu lti on e,v ni t3n tu co
a.
ob
pr
operis ipf or um ap
cede au tem op i6c um , de
vd
am
c ini uri a eti am qu
rio ne au t im pro h.a ion c,d
s v{q; ad dra ch ma s qu in
~le
pa tlu ntu r vel infer~r, :rd
iud i.
or~vero ad pu bli ca
qU.lginta cog/lo(~at. M~
au té Vetligal
l
ga
éb
llIdlCentur. Ve
em
leg
du
un
fec
ara
deJ
cia
m nullum.
nd:lrumq; rer um nu lIu
im po rta nd .lr um cxporra
-:
cz ter aq ue hUiufm'odi qua
pe n/t us fit. Th us vero
ifim
am
ur
rp
pu
t,
aq; fun
dljs inc éd un tur , peregrin
reg~one no n pr od uc un
a
i.
qu
s,
lio
a
,
s
lit er & e~lore
.
ne
nn a,m fi necelfaria fint
tur ,om m3 demq; pe reg
n~
ali qu id qu od reg ion ;
mo ad du ca t: nec rur (us
.
c om nia legum cuHode
ceifarlu~ fir,e~po~tet: Hz exceptis qu inq ; {eniot,
d,uodecJm, qUI reIJqul fun
gnofc:ant. Ar ma vero &
rth us ,pr oc llr en tat qu e co
n.
ue,'Htia art e cfi op us , co
jD llr um en ta bd Iic a fi ad
ue ha ntu r.
j
�Liber trigefimus·quartuslItleh.al)tur,{imili~er .quœ ad hxcidopea (unt,plantz, . pote tritjçum & Jimjlia qux primo foro vcnd~~~
~n~a jnfiruJ11enta,funes,animalia~qux,ad bellu
tUt"; dec:imo vero die humidorum véditio,e~p.tl~ferutl~:~oruJU magifiriequitu tk dJJétor.es exerque menil futfic:iens ilatuJfur, vigefimotertlO an~citus curi habean~, \Tt duitas inuehédicuehendiq;
maliull) venditio,qujb~ls hornjnes ~gét, fupelJe(~hfimul c:um opus fit 6cult.ate non prjuec~r: de quiliumgue vt ~orij vefiiumép.lea!'= fimHium fiat. Nebus ~l!!gü cufiodes [ufHciétes decentçsq; leges Fcrét.
celfe aüt dt peregrinos omnia à p,?[sidé~ibus e~e:
N ulla vero ;n re pccuJ'jx ,;olligendx gratia, v~l in re, ne cal' ponatjo in tritico & hordeo Clrca fann~
.... n~on~ çjuitatevel in vn~uer[a regionccaupona~io fiat. An,..
,ac cxtera alimenta, vIla fiat. N cc ciuibus n~c [erUlS
Fatlo.
ll on X ;lUrem quç·ex agris perc:ipitur difiribJ.ltio,reeorUm capppnari omnino }jceat. In peregnn0,rum
lte iu~ta Cre~en{ium legem cOihtuetur; N am qux
.tamé foro p~regrjno liceat opific:ibus, eorumq; fer
à regione prodl.Jq1nc~in duodeçim pélrtes ~b prpni- J.lis vjnum dbumq; cômutarc ac vendcre, carnésq;
coÇl:as filPilite.r;qua; res à p)urimis cauponatio ~~bus difiribuéda fllnhlk fiJUiljter ~OfJJmenda.DJ.lodccima vcro par$ quxqJ.l~:,v~ ~ritjcj,hordei,cxtcra·min;ttur,Materjam verojgnis vniller[am quOtldle
rumq; frugum .?3c frut1:uu) vcn.~ljumqlloq; 'omlùü . peregrinus ab ijs qui jn ;\grjs id curant) çmDre p0
animalium trip~rtito & compçtenti ra~jopedUlri- jit,cxterisq; pc.regrinis prou~ velit& quando velle
buatur,& pars vn.a Iiberis,alrera [eruis,tertia ppjfi- . ~euendere. Creter.ar!lm omnium rerum & fupe.ll~
èibus ae omnino fl.dllenis tribuatllr:fiJ.le .aliunçlevet1:ilillm ql.Jibus v~im!lr ,in communi foro vendm o
nerint aHqu;mçliu yrbem h.bitaturi, & pecelfar;js Jiat,inloçis qeterminatis:vbi lcgum cufiodes, p.ra:.ege.ant)fiu~ proN~r publicam vel priuati ciuls .aHfet1:fq; vcrbis vnà cUlIlltdiJjlibus loçu defignan nt,
cuiu~ v~i1i~até acçe{ferint. Hrec igi~J.lJ: ter~ia oJUni~
~ pre~ia ven.alibus impo[uerin.t,Hic nJJmmi com.muten~!lr reblls,ac res nummis. Commutet alltem
necclfarioru pars~ vcnalis femper;lc necelfaJ:io ~anJummodo fit. De dJ.labus vero partibus nihjl necef- vnufqui[que per reiprum nemini comittens. ~od
fario vendatur. QE,omodo igitur hxc reéte difiri_ ft cômiferi~~fiuc receperit,fiue non, quje[ca~ oP.o::
puentur? Pate.t autem in primis reéte id fieri potre, Jet. N ullum enim commutat.i onum ~alium llldlCIU
ft partim.a:qualjter,partim inrequaJiter difiributio efi.Sj qujd v.ero yendi~um emptumq; pluris minafiat.c L·I . ~Q p.a.él:O?A 'l' H. Meljora vtique vel de- r~sue e{};,quàm lex iullerit;qua rerum venaliii men~
teriora jfiorllm 6ngula, necelfe efi terram produ- {ura: & pretia confiituta runt, apud legum culla(:ere atq~ augere,c L J,Q~}dtnj? A T ~.Curn tres par~ des plus iIl11d con[cribatur, & côtrarium deleatur.
les fint;q~l(jd huc.aqinet nemo plus habea~, nec do ,Eadem ip[.a de con[criptiQne bonorum,qure abi~4
l1Jinl~s,nec [eruus,nec; aduena, [ed a:qu;dis eadémq;
I=olis peregnnisq; po[sidentur,hanr:liceatq; CuiUlS
Ji militer fit .omnis ~ifirjbutio,QE.jJibet auté ciuis, certa côditione ad vrbem migrare, &. hoc ita vt a~
~Um dUils partes aççeperit, [cTuis lX liberis quot &;
~em aliquam exerceat, nec plures quàm annos Vl~ ..
qU;llia velit ,[uo .arbitratu difirib~lat, QE.od Vero ginti à die con[criptionis permaneat: quo in te~~
pl~s ifi!s cfi, m~prura & numer~ fic di[pertiendum pore incolédi-vct1:igal foluere pullum çogatur n,tG
.d l, v~ cu~ omniii animalium,quibus à terra viélu$ frugalitatis exemplum,neç emptionis venditioOl:·
pr:lbetur,numerus habeatur,itademum fiat parti- que gratia xrario quicquam debeat. Cum auté VIrio. H abitationes pofiea [eorfum or~lil1ançl;r funt. ginti ~n nj.cxaéh fuerint,acci piat rcm [ua, & abe~t.
\ Ord?~uté calis maxime deçct; ~llod~ci~ vicos per ·~9d fi r~Ja~I)l~m a)iquod bene!.i;ium intra vigl~
JTledla ln fingulis ~uodeçilp p;lr~ibus vl1U "Circ opar P al}n~s ClUltatl connJ1edt, velitq; plus temporJS,
tet:& in vnoquoq; venalili reruJUloca,deorumque ;lut .eu.a per vitam in ciuitate nunere, fiat ipfi qllàd
a:empli1 & dco~ fequentium dxmç>nllm elfe CÔfinl- peuent, ratumq; habeatur,fi modo concilio con~
tta,{j.ue indjget.um. ~agnefioru~~6ue ~liorli,quo.,. ~ioniq~ pcr[uaferit.Incolarum aut filijs fi ipfi qUOruO]. fia~ua: ~ntJqU1rsl~a ~emona confecratx fint. que o'pIQces fi~t,po{}; quintumdecimumxtatis an~
Acq; ~Is. pn[corl~rn VI.r oru qpnorCS rcddc~di funt. pum l~a ço)omx t.empqs i,nçipiat, vt viginti pofiea
Vefix quoq;,IoUls,Mtnerua:,fingulorumque alio- /1laneat annos)detnde ql,lO velint proficifcantur,&
rum fillgqljs dl,lodecirn partibus pr;rftdençiu~em_ - ft mancJ:e voluerint, maneant, po{};quam fimiliter
pla in altjfsimjs locis x4es cufiodu fint vndiq; mp- per[ua[erint. ~i au té recedit deleta defcriptione,
pitifsiq1re~Rcliqua deinde regio opihCibus in-tredç qu~ fibi apud magifir;ltus erât cofcripta,ficabeat. .
dm par~es difiribllac. Et·pars v.nain vrbehabuct-,
per dllodecim vrbis partes diui[a, aliz exteriorem
vndiq; tencant.locllm,atq; in iingqJis vicis opifices
N V S DEL E G 1 B V S,
ad agricu)tur:e commoditatr içlpnei habitare corn..,
VEL, LEGVMLA_ .
pell~ntur,H DrU omniu cur~ magifiratlls 9ui agris
TI,? N B.
pr'l!funt,habeat) prreuideantq; quot quib usue fingul~ op~ficibus çg~nt,ÔÇ v bi ha~~tan~cs .i~ pedim~.:..
MAR.SILII
PICINI
•
1
~o agri!=olil; nQn {inç,[ed magna IpUS ypht;ttem co',
A R. G V M n N T.
ft
ferant. Vrbanoru -ql1oql fimiliter opifiqlm curam
xdiles habeat.Res a.uté vxnales cura: prxfeçl:is vrbj
f1.nt,ql1i primo rem [acra curent:de~nde nequis yé.,
0 N V S di:dogus poIl communem morum difdpli~
dendo emend6ue iniurï:i f;lciat, vehementer proui.,. . .. na(ll & leg~~ n;!IJJtarum traditionem,aggreditur iam
àeant: & immoderatos,contumelio[osÇfl~~ omnes J~dJ(:Ja.Et v,!lde qUlde opportunè. Nam & qlJi Il"lOribus eruçompç[cant.l-!i cO!1fidcrét nunquid çilles pcregri- dlti.l~gi~l~squç Îl~llr~~i flint, iu.di~are i3m p0f!4n~i<% qui e~ud.lt1on~ 10 llru_cbomq; ~mrCedent11~OIl ~aruerunt,iam funt .
nis res fingulas c?nllenienter atqi vt lç:ge camu efi, ludlcandl. prudetçr omn~no no4er luç ilmmoru medicus fer~
vendant.Lex.aute cfio.Primo die menfis , eoru qua: u~re.ha~enlls f~l,utari~lI~ {iuduit. ~olliti~ integra anÏllli f~
vendi opor.tet, parte,peregri njs curatores exhjbeat, ntUt.em:lam vero perqna!ll cuntt~s }llaclunis reparare mohfcilicet cilJeS eorumq; ~~nifl:ri duodecimam tritid tur,. Vçrum qu~ ç!lantas PlatoDicaell,mifericors, doJens,
coniÎ'~Jfus ~d fe~and~m quafi tral~itur & vrendum:& id qU!partem ementq; peregrini pro .JUenfis totius telll"9
!lem ta ben Jgna nutlone, Vt graulter :rgrotantes verbis bla-
co-
0
DIALOGVS
.
NO-
i'
)
N·
1
•
*
~
di[sjmi~
�De Legib. Vel,de Legumlar.Dial. IX.
tllfsÎmis cOllColetur:contclldatq; verbls qllafi magici, carminibus [anos elficere antequàm medic31l1 adhibcat manü,quâ
ttiam deitjde fic admouet, vt langués &vix perCentiat,& plus
a,dmodü [pei cocip:Jt, quàm d?loris, & e: dol~re non p=rniclem reportet, [cd [alutem. iilllgOls c1:mena, vlr nemlllC ab(que con(olatione punit:ncminë punitu p::,~d!t:om,nes pro, v~
nbus feruat:& '1uos nece pUl1it'frofitet~r a I,??rb!s amuult·
berare:ac minimo mortis malo,lIltenm IIlgcu & Jll dIes crcfcenci oblilèere animi malo-l'rxlèare vero alrerit hinc 3bire,
CI li à111 in 1110rbo vel animi, vel corporis illcurabili viuerc,Atqui neq; hac vita priuat, nifi quem coglloueri,t infanabilem:
neque fupplicium,vllum à lege,qux bona cfi, ~Ilatnm tendele vult ad malum. Quillim o pa:n:t ipfall1 multlSde, caufis c!fe
bona:tu m quia illlla efi,iufittia vero bona:cum 9u~a vel ~rx
fens purgdr, vel futurü prxpedIt malull1:r ,ull1,qUla 111 pUl1lendo vno,incerim exel11plo prodefi & multlS, cllll~aremqj pU,rgat malis, Et vt fummatim dicam, i~l~jt,iam vblq; nl1rU~ll11
lllodum cum clemétia miicet,neq; ngldltat c torquet dU~IUS,
neq; molJjtia '1 UiC qll;Ï relin~llit inultu~l), Q..~ema~modu veTO in [uperioribus pri,us (~Illlna prxceplt ~ttJCIa,q.u.lm humalla:Î1c in prx[cncia pnL~S III [acnlegla~qu:llll111 cxre~a ~eh~a
prudent er animadu cwt. Ac dum quam graue fit hCa, n~Jle
:1tatis diuinx crimcn,ollendit,afllanre deo figll;fi,c.lt ~ld1l1 t~
Je ab hominiblls guodé quandiu diuina quxd.l, 111 els gratla
viguit,fui!fe aliqu.ido pe,rp~tratll~l, S~~ pofi~ua p,rol't~r aha
deliél:a gratia illa cft amdIa, hO~lIJn,es .. a quah allCllOS a Dc~
jn Deum ipful1l pcccare per facnlegl~ IIIccp:[fe, vt rac.~Jlcglu
ip[um non modo peccawJ1l fit.fct! ~tlall~ pa:Jla peccatl'I'a:na
inqllam nOI1 purgans aliquem,feJ JJ~[~nmell s ,Noll Cllllll lege,Ccd tranfgrefslOnc legls pœna c.l1,ls IIIfcrtur, .~oJ aurc~
dicit,priCeoslegumla[or~s, fUI[fe dCI fihos, le g és ,_herOlb,lI.l,
qui cWl ex dijs crant genltl, tradlJ,l~e : exponen u eft l'CI ca
rum
ntur,deo
t pertra6ta
. ' C'" & Pohtico & Cxpcahb,
l '
"
qua: III rltl..
gu:gJ5
P,
terrx
ah)s
alIOS
Luna,
[ub
deos
fi li os hic illtelligi
bernandis accommod;tCOS, Q!los poftuhlllS more eua Plnc~110111lnC III
'ore pcr quos Cub' MerGufJ) pcr
l
,
uos in
mco ange os nomln a. ,_
q , cr
docet,
acccpdfc
l'rocago ra leO'cs !!enlls homultl' 10' ex tcrr;t nacos accepule
'
v , <1 J
..
' ft
• ,
Cntla qlloquedJCJc tOmllles pnll,
iura:hominésq' illos hic nomlllat heroës exdl)s ort~S, Id,e, '
Icg~s Illads~ 1:lqUlt I,n
deorum opera ~x terra progcllitos,li Sed
a fI1cntl' , equa l'1·"
~ fi d'
plurlOll
ln
e
aures,
ad
Ccriptas
on
Critia,n
f
;
11°IT}I~CSq
u~as:
crans
fui!fc
humanas
mentes
in
bus diuinis
filb iIIis '1l1nndiu paruerut,vixi{fc b:,1to~,Add~: ob 1~1U ~10di legum trnnf<1refsionë homines ,!J,uina grafl~ aJ11lu:c'1Iu~
t:& ~n~ehceds III ~c~ll~
quidé amia:1 teYicitaté 'luoq;C' amlfCTln
1'legia, pe[slml tan, -cm !lue
_
,
' ,
1;la lam prorllpenut:& per acn
~~6tIO
cl[simiér eUJ[crint:in his & terrcilris illius_paradllI,&
nis ex e;,myfie rium licet agnofcere. C.6hdera ~:ro v 1pc~
quirit facrilegi) cauCas,trCS a(signa? cau~a~ gr:uJlI ~eh6t~ru.
1>rimam qUldcm COl11l1oem honllllu fraglhtatc:, COI: ~etll1i IIIC
cOJlfi~matJm.Sccund:t vCJodxl11onic:i perfun/Jone ~IU~ ug10deniq; culp:t pernicio(.1m cx ant1q~ls
' Csima [cclera !llmugclèionel11 . Tcniii , ' , "
d
1
1
'
gralll
a
,
11l11l!lal11
pecc:ttlS
risq;
expurga
lante:. ~x guidé originali ~uIP:C' dequa multl n~u ~~ ~;~~~
logi difplltant, videwc elfe lImlllma. QE.atob re _v d r. '
,liuinus lacrilegum alloquens inquic,N~n ILlm3n1u a acnILlrnanum
'm ull' t malu- " neq' dJ1,lÎl1um: Intelhl'e
,
p, - D ' , l eglLlm te 1 p r~gilita
tem ad inferiora prochue : IUlllll
ana
eroduo
- fi d- N
nf·
ma 1urn, 1w r
vcro rnalum"diaboJi~a~, vt iJl;rI~~I:;if:;ij~[ed ~~~~ :1011 Cola
h xc , non qUIa non j1J~t JI1 ~au a, co na', [acrilegiJ caufa,
funt caufx. Acccdi,c emm, lus tertta pp ,df'exitialis àprilCis
,'lI\!
ed {bmulu~
ouam fubiungJt dJ(:em:s
- ' delicet a111 01 us no
P
'
,
"1
,
S, " cr que VIC: ïégio peCC.ltlll
IUI'ClllW
peccatis
isl.jnexpint
,
9
'1>
• •
' -. hullllmanus :unplius, fedfetJl1us, Il Irnl! u111 Je u
Deum,l1ulIii vlterius dei rationt: habens,quando r:\tIon~ ,
rn:lOam iam arnilit diuinç rationis IInagit1em:M~x ver~ pT!:
rnx ad fl1 c!i1egiü in,fiigac~olll Pla~o cjuaû na~ceoCl .Q1or 0 tr~
bus occurrit remedJ)~:qucadmodll~ll?rbus hiC :nbusex caud
l1s oriwr, Primo quidé, vt immallls l~petl!stopruni1t~r a
facr:; s minit cxpiatiollcs, quas Ch~llèlan~ru 111or~ pa:llltCns nun
nomlnedpoflumu
leI Il llJ), IS elel1lofync,
cr. '
,
1
'
• t Ix,COluelS lOn ,
oratlOnes, u~D ' devt diabolicis reltfiar 1Il1l<Î1)S,3
c:
IiPlflll
'
b
'
b
l'
'
'fi
upare_
, " pcr quas a upens J eratOfl us~;
1 ,- eln
o quo ill1beP 1C..l~IO~S~; mlttlt~ 'Iidlü im ctrctur. PolèrcJ11
a ldat vt malorÏl homiPr. '
,
bus corra JI1feros- pxttnerep0
111, 1
-h
' 1SJt, - ( 'Ccat con[uetudinem.
CI'11'ltaCt: umana con,
il clI'!!orico coh patnam
llum [,1miliaritaté deultans,oonorpll
,- "Dcumm, ore yll~Ç>
, d
' er"ollas au cres Deo
P rOlll
e, '1 UOllla pOll
P JO fcclera & deli'71a" qll XlIlulllenda
" '1 Co
."
, fi(crat, mento
laen
pOll
lU
lc ad,p
qu" non [olitfag
orur,pcr
pcrpctra
ras
c:onfecra
~
' ; conuttun tur,
'
fi.
leaitq'ii milicer.
....ca,qux propnx concra paUl,1
l:ofiemquc
crilegijs proxima iudicat, Ccd anllumera~, P
tü ad
p:lncipa
ir~S
111
~nJ~
pcccare
Ha:c vero tria c:{fc iudicac:
patrix habcndu cffc,& qUI pofibabm~ eg, m obit peri
1
humana voliitaté libidinemq; reduClf:~ qUI cu P
a
fla
577
v~l alia
de cau
clit3nri l?atrix no [u~currit:C;X'lurvcl auaritia
[~pro ~lio eu,ldltpa wx produor , In~er hxc oRlcium legife
reruis,
fi repetJt, Id amem e!fe vlllc,vt non t.lq uam dOlllinus
fcd tan 'l,ulm ~a~cr fih)s con~Cl'Jbat legcs : non minus pcrfuade,ns qlllm ~lllnltal~ S, nec mInus docens quam imperans, nec
ll1lnUS allmeus q\la~ p~rterren~: vt ,legislJtoris opus non r:i
maudarorulll prxfcrtptlo {it,qllam dlfclpliuôl morum,finls cnim eius efi"quacu~que id r:mone fiat, clues bonos be,:J[o~ll;
efficerc:pu!1Ife ~('ro m~lo5, neccf~ita s cfi in eo porim, qll.lm
vol~ntas.E t qUl3 fola: Illter.hum.lnas Placonica: lc&e$ ha:comllla ~~mpleél:u,ntllr,hll ,manar~m omniû perfc6til simç fUllt
ac penc JJ1ccr dl,ulnas ponus, ~uam hllmanas nnnllll1erandx.
Nequc ab rc prtJ1lUl11 dI!11Ut.ltlOuis buius cxordiulll.1 Dco t:1
ll:UJ1l cfi: dcinde additllo d Platone, vide ri libi Il .!:C omni,1Ji
ui nitlls infpirlta • Demlllll ex hac ipf.l difput.ltioné ad bCJtll
[uJ1lllli louis templulll, id cft, ca:llIJ11 rc6to tralllite peruellltur. At quoninm non [olllm in facrilegijs parriCldl)sqUC:, verU,mctiam in cxteris Cceleribus pr~ alll' culparum gradJbus,
all! 9U~(llIC pœnarul11 ~radus, &: l~gumlatore dclèlibellJi
& a IlI,hee funt cenfen,fi,COl11mot!lCslmam ad gradus ci li 11lll)
di difccrnendos difiin6tionem adducit in medium, llablClIS
quidclll omnis .1lIt virtlltls clt. am vitij,Si virtutls, OlllililiO
voluntarius cft: quoniam con/ilio libero & expcdimcJcél:ionc & proprijs animi a6tionibus ell acqllifims. Sin vero vltii
J,abitu efi,inuolütal'ius omnino cenfctur. Q!.U.I ira nh>rbus
ell animi, licllt hUlllorum intcmperancia morbuç efi corporis. Nemo vero mor?u,m dixc:ic voluntariulll: ql!allluu nollulla,qux prxter Opullollcm JJ1ferullt morbulll '1'0l\ic quodammodo volunrariJ dicerc. Prxrclca ciulinodi h.lbitlJç cx
impedito conlilio, dilllJ6talluc clclhonc,& parçiolllbus po·
rius,qll;lm a6tioniblls inolefcit, Ex his eonficltur Platoniculll
illud fa:piCsime dccantat\lm, Viciorul11 habitus inllolütarios
c{fe,ncminclllquc ncd [ponce l11aI1lJ11. quel11admodum & nc
mo fic [pOlltC regrotlls & c1eforl11is & inop . Pofi hanc h.1bitlIum dlfiin6tioncm Cequitur difiinéiio lltioll Ul11 , Q.ux (JlIÎdem aut ad virtutis,aut ad viti) habitulll gignclldul11 IlJoplie
vcrgullt,Si:1d \'irtutis,ita voluntarix fuut, vt viéius cil habivolunC:ltUS voluncalius. Sin vcro ad viti),p:llcim quit/cm
rix dicullwr , proptcrea quod & animo quodammodo cou[elldentc fiunt,& potcrant nOIl ficJ i 3ncC'lUd liercllt: p.ll CUH
vero innollllltariç, tum quia ad dctrime ntum, defoullle.ltl',
morbull1 c1àm dcducüt: h.t:c auccm vellet ncmo: tum (IUI4
ex quadam finIS exitllsque ignoracione coo[urgunt, Q!latelIUS vero pcr ignoranriam fiullt, eiltenus prxtcr ipf.1ll1 r.uio
nis voluntatem fieri iudicantur. Difiinguc wfus hoc P,1él:O.
l\ajones hUl11anx quantulll ad Jcgcm iudiciorumquc matCriam attÎncr,in quin'luc capita redlgulltu.r.Autcnim ex alteél:ibus concupifcentix plllluJant,allt ex impetu ir2fcibilts nitrura: prorumyllnc,: vel ~ill1plici quada~ venillnt igllor.1lJtla.
per quam ,qUISrcs I~fas Igno,rat,lluamu,s fe ignorale nOIl nelèiat,: vel ,lgllor:l~tIa dllfl~Cl liu,ut, per quam quis & res ip(.1Ç
ncCclt,& Ignor,ltIam [ua hJ1lllllgnorac, videltcct [cire fc putal~s:vel tandcm ex ra,tio~1ali qua~a~l1 opini~ne rroUCniU!1C:
opllllOne Inqui1l11 dc IUfilS atque IOlu{hs rJtIol1de a ibu \IIUC
credédi.Po!l: dl!l:in.él:ione: eiufmodi dl fi III gUÎt & iudfci) reguJas,pcr quas aliter anil11aducrtatllr in cos qui '.OllcupifceI1Cld.
aliter in eos qui ira pcccant; atque in his dlfccmatur, vtflllll
conCulco,an incon[ulto dcliqucflt.Prxcerca verum vi pal~ru
que,an pOtlUS cHm atque frauJe.Deinde Jlullquid per iguora\ltiam jir erratum, fiue per liml'Jicem, flue per dupliccm Jgnorant iam, vbi vero de homicidlOrUl11lUJICI) Sagens priIcum adducit myficrium de inrerfcll:is inccrfcétores vJcili:étibus: attendeex placonis fenrentia,pcrturbatiolles ad {en libiha pertinentes po!fe in anima fClunél:a ab hoc corporc rc_
n1anere, Slquidem ex eiuCdem [ente?tia ,remaller & l'rima
qua:dam fcnciendi n~tura Cl~bfiantlahs on~o fen~uum rel~
quorum,per qu'am :1 n,lm a ,& III hoc corpore ln hxc IlIfirul11cta vires exphcat [entlendl! & dJfcede,ns ~b hoc eas quodammodo rephcat in feipf.1m,huc,vt magls 1 lato,mce loquar ,exer,er in aêrco corpore. Q!lo I?~?luta, &, hoc lllgred!tur & ex
hoc egreditur, De llis platoJllcl!ta dlfiJl~gu~nt, vt anima in
corpore hoc crafsior~ ad breu~ habltet : lll,lereo vero l11ulcn
per [ecula; in c~lefil peromn~a, ~lOr[umjl~C? Nemire m
perrurbatione,s J? defun6t1 ;J III ma iuper,e{fe, il har.um rcrum
icnfus memortaque lilperfunr. ,Probablle vero elle putab;lIlt
anriquit hcoJogl , aOlmas hO~1lnul11 repcnte interfe6torulll.
vtpote ine,xpi~cas~ pcrturbatlolllbus agirari : quio & holles
exagitare,ld ~Ideltce~ non hum~Da cantum indlgna tioneef.
ficiel1~e,fed,dl\lJJ1a ~tlam netnefl a,c da:~one prouidelltc. Superellc vero ex antlquorum opllllolle III aoima fcnfùm pcrcurbationemque Vltricem,ealllq; aëreo vti corporc,Placollicus nofier Maro tefils occllrnc.~lÎd eoim fibi vult, Et llUIlC.
nlagna ".lei CU? ter;as ibit i~1ago? PlatOllice admodii imaglnem ratJOl1ahs al11m~ IlOm1l1at pnmam ipCam fenciendl natu ra 1Il
Cc
�578
Liber trigefimusqu.artus.
turam.Sed cur magnam? Q!lia & fons ell: renCUll reliquorum
communisque Cen[us,& magno poil hoc corpus vtitur corpo
re,fcilicet aëreo: quod quidem & huic infinuatum quodamlIlodo fit :lngufium : hoc exucum,explicztur in amplum,e1elIlenti aërei exigence natura. Pr:a:tere.1, Omnibus vmbra 10c:is adero,dab,is improbe pœnas.inter imagincm diftinguit&
vmbram.& imaginem ~uidem animç efl'e vult [enCum in aëreo corpore. IpCum vero corpus aëreum. elfe anima: vmbra.
Sed terreftre C,o rpus ca:cum nominat carcerelp.Quod autem
in iudicijs de bomicidio. pra!fertim de patricidio dicir, de regrefsjone anima: humanœ in corpora rurfus Qum.1na.in quibus Cçpedet pœnas.pares omnin,o cull1is in fuperiori vita cô,.
ceptis, ve,t us magorum Aegyptiorumque Cacerdotum lèntc:tia eft. Nullum enim conuenientius humanor.ii deliétorum
,elfe purg~torium iudicaqant. qU:lm in corporibus humanis
.eadem animas quandoq; pati quœ fecerint. Qya quidem ra~ione Plotin us Aegyptius in lib ris de Prouidentia vtitur ad
foluenda dubia aduerfus prouidétiam iull:itiamque diuinam
quotidie infurgentia. Inquit enim,qua: à diuina prouidentia
in prœCenti vi.t a non rependuntur,in alteT.1 & qUldent humana pari prorCus ratione rependi.Rependi infuper& in brutis:
in quihus fxpe anima quqndii hominis,fiat anima bruti.Secl
in vltima hacfententia Colus extitiflê videtur. Ca:tcris enim
plaronicis difplicet, animam hominis propria, aliquado fie!i bruti propriam. Confenriunt umen vicifsim in homines
alios tranfmigr:ue.qllOd quidem et/i l'Iaco nô habet ccrrum
habet tame~ valde probabile. Quod vero migret in bell:ias,
fœpe quidem rccenfet, fe dedita opera adeo prœter fçlitam,
grauitatem ridicule narrat, v[ plane demonllrer n~gandam
,q uidem elfe rem ipCam: allegoriam 1 vero qua:rendam , fcjlicet vt traniÏre in brutum duobus modis accipias. Primo ql1idem in alfeél:um,imaginationem.habitumque bruto conuenientem. Deinde in Iiabitationem con[uetl,ldinemque inter
feras ad tcmpus fupplic.ij gratia.confuetudinem nanque alfe!}ionemque brurall1,e([e pœnam dunraxat antiqui putat:regrelfull1 vero in hominem, ybj paria & umilia fwbeatur, non
folum fupplicium e/fe,fed purgatorium. Poil: hecc in mel}tiopem de legl8 necefsir~te. incidens oPfortune,alleric nece/fa_
riam huma no generi elle Jegem.N am abCque legibus nihilQ
:ab attrociCsimis feris difcrepaturtlm. HuiuCque cauCam atfe:'
rés,nullius hominis ingenium ita natura infiirutum inquit,
l't omnia 91,1œ ad publicum bonum nece([ario cognoCcenda
funt,cogoo[cat Cufficienter: aç Gfo~te nOllir, n optimum id
quod nouit agere.pofsit Cemper & velit.Quod fi diuina quat1am gratia mens quzdam inter homines Curgeret, qua: publicum omnino bonum cognofceFet, ad ~dque geoero{e ae
femper intenderet, nullis ve1 huic. vel parria:fua: eo rempore
Jegibus opus fore. Men tj:m naoq ue v,e ram ac liberam omni
Jege prœLl:antiorem effe " arque ip[o iure cunél:is domina ru!am. At,qu,o nialll ,i d nulli.us ingeniq eft tributum,concludic
ne~e/fanp fUq.~eglb~s,ere viuendum. Ait quoque fiudillm
qUI?em p~~pnl J:iom ClUltatem penitus difsipare : Il:udium
vero pl:lbhq' bpnl conneétere. Item pell:em in'ciuit.lte dominari perniciofam,vbi iudicium à magillratibu&.vcl mUtuum
agitur,vel c1amoCum. Atque vhi familiarem' dxmonem in'luit multis fa:pCl mali$ obli/lere. fi da:monis horres I)Oll}en,
vel concedent,CI Placone angelum n,ominato~ Ac memento
110ll:rum dalmonem genium~ue, non Colum, yt <JlIidain putat, noll:rum inteUeél:um effe, fed numell· !'ra:cip!t mox [c:niores p"terna reuerentia adeo C()li.vtetla~ ab his verberatus fuccenfere nOn debeas : Ced parienref ferre. Sed natales
quos hic comemorar deos,oQn aCcendentia ligna,fignorûmque dominos pla,oetas afir,on~m~C(:> ~ore debemus, accipere:
fed ideam genens humant pnuCiplUm,da:monemque pollr',!
vita: cuftoaem. Denique, mone, timendam elfe fupcriorull1
indignarionem, & inferorum punitipnem. Monet morrelll
?on elfe Cuppl,icium vlt,imum, f~d vhra h~nc
[uprlici~
lIlferorum,eaq ue venfslme omnlllo narrau:
'
a!!'e
V DIe ~ A vero fi pof} hxc [u perioribus omnibus aéèioniblls couenien
ria reddan~ur, n~tllrali~ v~iguc fcr~~
q.arum legum C!rdo reru~büpr: S~4
de iudicijs quidem agriculrurç,fimi_
, '
, lU eil:cle m:tximis vero iudicijs Sç. iu~
~lClbus ~gillatim nondu~ di~inlUs,~e h~s ergo deJnceps dlçem,u~. ~ LI N.ProQe.1\ T If J!. Tprpe quo,,:
pam 11)040 vld~n poteil,leges de huiu[modi rebus~
q,uales traaablmu~, illi cillitati tribuere, qua~ di.
~l,mus reéte {e om~Jno:td virtlltis po{[efsionem halu~~ra~. N a~, c~l ab{~rdtlrq. non viflcatur~li
'l!-*
in ciuitate infrituta putet hominem n:quifsimu,fil
flcut in alijs nafciturum:a4eo vt opus ht leguJD ~l
njs hUI1.c pr~tlenjre, ne talis fiat, néue tale comtnl Ct,atur,8ç commi{[1 p,oGtis legibus punial~tu,r:quaft
po[sint in hac quoq; republica flagitioÜ[SltnJ homines reperiri? Verum q uonii non vt pri[Ci legu ~
l~tores agimns, ,q u,i çllm deorum filij çlfent,herOlbus, qui ipfi ,è dijs nati dic,l lnwr, leges fereb,anr:
ièd homines hominibus ifra L1l1cimlls, veren par
CU!CO
efr,ne quis ciuillQ1 ita natura in~omitus & inex~r,~bilis nobi~gignatl1r,yt q,uaft legum!n~fllltnl- ;c~~f~~1'
nis ta4;ll prœdura,jgni legun;J. eti,am fortIfslm:lfum II@"~ VIde
decoqui nequeat.~amobrem fiquis fortè {acri1e- Chil iaJCS.
giu~ c0n;J.min,ere audeat? legem de hoc fel'cmus,
quaIl)uis ol1eroflm nobis a.t,q; molcfram.Enimuero educamm reé~è ciuem, nec volumus, nec valde
ti me mus tam graui 11)0rbo labol'acurum.Sed [erui
iilorum forfan & pereg,r ini, peregrinorumque [er\,fi,hul,u [modi ml,t1.t.~ aggredienrur. ~orumwa·
tja ma.lf.ime,& quia vniuer41 natura hominum lm~
becillis efi,tamqe [acrilegio,quàm de ali js, qUX al~Ç
vix, aut nullo modo Canari pOlItlOt, leges con{crtb.a m. Sed proœmia primum [ecundum or~in~m
in [uperioriQl,Is inilitutum, hjs omnibus, quam
breui[sime prxponenda. Ad eum igitur qui nef.1~
ria cupiditate,& die ~raétus, &' noéte excitus tetn~
pJa, vt fur~tuF , pc:çit, hxc aliq uis infrruQ;ionis, &
monitjonis gratia diceret.O mirabilis vir,non h~-.
manum te mallllJl , neque dillinllm ad C1Crileg ia
vertit : [ed exitialis quidam alilus, à pri[cis atqu,e
Ïll~xpiatis flagitijs jnp<ltus l?!?minibus circumagltans? quem cun4is viribus effug~re debes. Q!!~modo autem effugies, audio Cuin talis oboritur III
animo cogitatio, c()Ofugc <,td expiationes ob{ecro.
Confuge a4 liberarorum àeorum [acri fi ci a {iIPplex. Confuge ad bonoruip virorum conft~e,Cll~
~ines, vbi p.a:rtim audias, partim tu q!-lOque dl cas,
lUita honefraq ue ab olflnibus effc colenda. Malo~
ruro vero cOI1[uetl1dine~ apprime fugias. ~a: li
f.eceris, ce[faueritqlle morbu~, bene tecum aéèum
er~t. Alit.er auterp mori C1tius fore ~rbirrarus, dcfine viuere. Cum illis ha:c exor~ia cecinerimUs,
qU?fUm in anip:lOs inddit iplpia quœdam & ci,ui~
t;m pe!bfera cogitatjo, q llicunq; ex his paruer wt,
eos cum filentio dimjttemust{~d homjpibus proce.tp.io non per[uafis? ferentes poil hxc Iegem, aldus
inton,apim us. ~i peprœhen{us in [acrilegio fu~~
rit, fi [eru~s p~regrin (!Sue erit, jn fade ilC m~nl~
bus,calamitate ipliusliteris inutla, verberatus pro~
lit iudicibus vjdebiwF, npdus extra fines pellàrur.
fortè cnim hoc fupplicio continentior faél:us,e4a~ :
dq deniquc meliQr. Nullum quippe {uppliciurn'
Iege faétum? ad malum tendit. Sed duorum alce~
rûm fer~ femper {olet efficere. Nam aut meH~~.
~f1t c~rte minus panllls, qui p?'!nas 4eçiit, 6cd [0~~t. ~l ver?> ciuis qui[piam ahqllid tale in dcos, aut
l~ rarcptes, aut ln patriam pcrpetrare, & ad maXllTlam iniuriam indllxiife animum deprœhend~tur: hlln~ iudex, qpia ex pucro bene doéèus c::ducacusquc à maxlmo [c~lere non qbilinuit, [a"'!
nari nOn' polIè exiilil11et: pœna huic mors malo-'
n~m ~inilpum. Vi[uperarus autem, yt exemplo
ahps lu~et, ~xt1'il filles ' perdawl'. Filijs vero eJUS,
& generi vniuer{o li Plores paternQs fpgerinÇ,qul~
nati ex malo fortiter virtutem [eclKi {un~, honol' exhibeawl' & laus. Nllllius autem ifto~llm peclIflf.e in fifcum rçd~g~~ltur , in repl1pli~iJ
,
in ca
ex
'*
�-
,
l. IX.
ia
D
t.
la
m
57
u
g
e
L
e
d
l,
e
D e Legib. V s permanc_ terni maternJue nomin:mcrinort~:~~~n.a1, ~~e ~p, ro- 9
/e
dé fe m pe r& xq ua
ln ea qU à[ or te se a[
it 'lu x peellau
rr
pa
ea
an do quis
qu
d
Se
t.
rtc
PO
O
r~
pr a {orré po fen da ru nt , gu od ru
nt ar um ~u/éè:l lu llr , {brs in te gr a manear. Cu iu s
pe nd at
nlil legü eul1ofi~etur, Id lmve
at é deferipto ee
rit
qu a pr obm
al
ex
l
qu
re
deferant: ne is vn
s
uu
ci
di
iu
r
pe
m
des {e
rte pr iu et ur .
pe cu ni ar um {ua fo
pter, in di ge nt ia m
dearur, nec
vi
ore dignus damno
libererllr,
9. !! ?d fi qu i" mai
m
'u
ol
téque amic
ita
al
er
lib
ne
sio
reris op pr ofidelllf
sq ue vincuIis & cz
1ll~~ifellis di ut ur ni tü nuJJum im pu ni tu m fit, neecca
r. d au t m or brJJs pu ni at ur .P
. b
e
& '
11
fi
ue
q pr o ugus v us, Jmpunts a eaibt:lus, aut ig no er
rb
nculis,autve
t~ ~Ieébtur.aut vind
cris ad exrrernitates
oqlle in {a.
fia
o
nd
.
bd Jt er {ede d.Cl.
ntjs, c:t ratIone qu:tm
"IOms P,ro ul,,~us, au t pecu
re.g.
d ices autem ca·
1
d ~xlmus,mul éè:ttus, p'œn;1s ua t.l u
& op tim i qu igü cufiodes fin t:
pu al is cr im in is le
oxime pr zo cIeéèi, qu i an no pr
au té m o'lu e ex eo rü nu m er
!.IO
Q.
ill ra tib us fuerint.
debeac:
ri
te ri to fu na i m ag
ne
a
ili
nésq; & fim
tio
ta
ci
s
ne
tio
{a
do accu
Suffragiotores determinent.
la
m
gu
le
s
re
rio
fficij eft lepOfie
e m od um ,n of iri _o ed an qu
tiç
en
nt
lë
ré
au
ur .S
ru m
ife llc ig itu ril la fe ut
ge pe r[ cr ib er e. M an nte defendenréqueguàm pr o{a
te ll~c co ra m accu
de,~nt. ~bj
dignirate iudices fe
rü
{o
ip
a
at
ru
fe
e
m
".i
t,taltaque JU.
da nr ,o m nc s adfin
CIlIes qu i ot io ab un t.l~ qu ib us cum prim:l.?r~.
an
~icia diligenteraudi it ha bi ta , defen{or altera dl.
er
fu
re
to
c,
b[ un r, o.
lJO ab ac eu
ei ud ic ib us ,q uz dU
rd
io
en
e{
iner:poft
ca t. D ei nd
am
ex
fficienter
{u
tia
en
Iig
di
ta
bi
ea b adm ni ad hi
id er en r,q uo dc un qu ü, lin :
nl
co
s
ne
om
ri
te
eu m e't
rquirend
ve1 no n diGlum pe
u
lIer[arijs dU lu m
ne {ua dlgr:
sio
uf
{c
m nihil di
te
au
i
qu
:
nt
att
ta
A
pu
.
gu1i
quat
inarioné ip(am reIin
r. fiuec:en{et,alceri exam
ne /
co
~
wn
z
qu
ra
rip
{c
io
ar
depOnatllr.
dé in V ef iz {acr
um iu di cu m figOls,
ru nr , in{ertis om ni
regati eodem
dem in 10co cong
Po fi ri di e ru r[ us eo icenrq' ue: & fignis :tpP,ofitis,
lld
m od o examinent,i
C um q;,Jl.~C
fuerint, depo~a~r.
a
éè
di
z
om ni bu s qu
ue ~1!tcJe.
sq
rin r, fignis rellJbu
.aglU JU~eftmilircr te rr io fe ce
!"r
[uf
ü finguIi ~erentes
.Js ~~ JU-:
Jbt
te r al Iù m pt is , {acr
~J~
~o
iu~equ~p
re
ve
ti
ef
V
r
pe
o
Onne Im ill ra nd
rque na hUle JUdJcJ s dicar:a
en
m
fir
af
s
ro
ru
di ca
a,de hi
ar ai n deos commi/f
po na nt .P ol l pe cc
t~n~ur ..~i
it
mm
c~
ç pernici~
lic
ub
ip
re
in
x
qu
r
tu
dJg,n, ~Jque
m in is ar~JtrJl.I,m, re
pr in ci pa tu m ad ho
Jt faéèlOmbus,
ita ciuiracc !i~bJ J,C
leges {u bi gi t: at qj
s eam re~Iet:
ra Ieges fedJtJom~u
& vi ad hi bi ta co nt hollis eft maXlmus om m um
ra ti
,h ic vniuer{a= ci ui
qu i qu am ui s
nd us ille ho fti se ll,
(u
Se
.
us
iu di ea nd
cu~ amplifeleris no n fit,tamen ~lbus, eas
p:trticeps hu iu s {c
ra
ll
ea repubIica magi
lim is fu ng at ur in
am m ad ue rfi
&
im ad ue rr ir,
an
n
no
s
ne
io
at
t.~are
co ni ur
rrja: no n {uccurri
pa
am
ad
qu
te
ita
ij ciuis fotit ,ri m id
m od o alicuius prer
uj
r,q
vi
ue
ifq
qu
vn u{
e in iu di ci u
bu s referar, eu m qu
ci
di
iu
e
hz
t,
de
uam gu be rTe fiu
fid ia w s vi ad i~iq
in
a:
rri
pa
i
qu
,
at
tr ah
Jces au te m hu 111am cona'tur.lud
re
rre
ve
m
ne
io
at
11
m qu e ~udiciü
i & {acrilegi~, to tu
qu
t,
fin
ris
ele
{c
s
ju
~ultJtudJne
r: & [uffragJ.l qua:
fim ili te r pe ra ga tu
eulterd1cam,
nd em ne nr .E t vt br us,ac pr o'Vincunr,morte co
au
luar fi~ij,nili parer,
pecc:tta pa tr is no n
.rem CU~J ~opiris reJ fint. ~os au
au us deinceps ca
uq u: tm elllJtas
per excepta, JO an
ni s fuis, (Orte {em
, ~mbus pl ures
E t de filijs ci ui um
pa tr ia m m itt at .
am dece~ anno n pauciores qu
qu àm vn us {u nt ,
s,a ut am pa dcJigant,quos pa tre
. no s na ti, eo s [o rte
a
UJ:
an r,& ' gu i
ru m De,/p110S m itt
p~ ~llS a1'_
liciores fo nu na r rs ~ omllS
fe
ic
pr ob ab ltu r, hu
?d
.c I I N.R ea e id ' J Cm." TI l F
gU
dellitura reddarur
H,iudi~
iudicibl
C'
de
Icx
a
ni
re
ea
CI fi
er
aC
xt
s
pr
ni
io
ds
lir
o~munt
ucr(us cos qui pratoc
tl"~ ~=
po
ne
e
qu
c,lJque m o o,adnl
m
ru
io
ionc fil
fI {un,r.E~ de ~a
[imilircr lir
a lex aducrrus rres gum eiLJi~
vn
a
rn
pa
neex~tu e
m
leglJm, & violcnfitu Ic _ ,
~rodnorem,f.lemri
Dc fu no :mtem
lJUm cuer{ore .
e m~gnu ([il UI~,
rarus [i~ vn :ll~ xIllpœ
is
l'lllc /011.
{eu pa ru um aU fu
'enim quirpn,
iam fu ni , lj
s
'b
rll
na
'
l 1S om m us It. Dam
ll reddar'a _
a rufficiunr, duplul
{u
na
bo
~m
rt
~o
a
~Itr
lIaferlt 'H1c'b'et,
donec au t ilIi per{
CU
ln er vJnc'dJaru' r, ()
..!!od fi pllbliCLifurtunl fiu eT'Jt,tum
dd
,<
t.
au t re 1 en
, erctur, cum ci ui ta ti pcr{uaii:_
l
d
,emum;t carcere ltb
nallllllodo
ddiderit CL J N. ~6
TJ.t"vcI duplllm re
num fcu p.lrhil differre fiue m:tg f.lcro iilbdJcJmus ho(pes ni
n
.\f.lcro loco,reu nO l[,l~ '
ullm lit fllrtum,liuc
n:
id
r
od oc un ql ,e alite
latum fit,feu qu om
Or~it,~~~:
um
mmirei filrC p'
co
s
di
~o
s
c~
Il
~l
e lcgis _
pe ~um
lJdinémqj conijcer nOn
it
J!
i~
fs
dJ
te
ta
nc
le ns va
limilia
Jltblls pœnis qu x
taror deb~r, nec fim O pp or tu ne , Ô Clinia im pc EN .
{u nt ,p un ue . AT H
oriam qu:\:
tr,axifii ~ & in mem
re
e
m
m
te
en
rr
,cu
,ru
lli, ad hu nc vfco gn au er a r.edegi
e
qu
do
an
9u
m
oh
llta flliflè
m od o reéèè eonllir
qu ed le m Icge,~ nullo ideranribus (uccurrit dice~
conl
T H EN .
vt no bi s pr zf en tia
rrusid dicirnus rA do 0ru
do
mo
~o
an
re.c L J N.
qu
,
im ag in e vfi {u m us
Congru~ profcéèo es re ci pi un t, {cruis ilIis co nleg
m~es qUJ haéèenus ruis cu ra re nt ur .ll Iu d cerre i.
fe
ijs
al
ab
uj
,q
us
tu hm
pia eo ru m
uod fi mediclls qui{ r libe r,q
ce
de
n
no
e
ar
gn ?r
ra tio ne m ed en tu ,
ru
am ab{que
qUI v{u qu od
'
um xg ro ta nr ili h
o{
r.
di
'1
llu
h
ue
:q
ia
d'
,?P
iti a ra rio me Jeum p J OJ
dJar, du m m or bi in
bero colloquente ;1u ra corporti diIigétius difn:ttu
ni~us !nda%ar,& .de : & adueriils ilIü ea dicct qu z
us
ln
or
pr
t
{e nr ,n de bl
" JS med icorü in pr om pt u [cm pcr cf' re pJUT
Jm
hae Jn
ô f..lrue:
s,inquict,zgrotanti,
on
~ed{olenrfi' Nd ~ederi n Canitate indigear , doces.
~o
A T JI EN .
Je qU~l oé tn na
10qui vi de bi tu r?
fic
ltc
re
n
no
n
? qu od qu i..
C l/ N.
ito idem ob ijc ie t
er
m
s
~i
no
&
ne
, no n legcs
N on
m od o no s, di/ferit
vt
s
bu
gJ
Je
e
~d
qu
clln
T HE.Sed
it?c LI N.Fortalfc.A QE.idud
er
s
ue
Cl
ed
,f
Jt
cO~~
r. CL J.
tia nobis co nt in gi
en
x{
pr
in
r
Ite
lJc
fe
as leges nos
.!!od nihil ad feren.d
na m ? A T ~ n NI . Q
ne {urCCpta,
te. h~c ~onfide~atio tim um atq;
vr ge t: ~d ~pfi {p~n
JfcJp,ftn.:l, qUJd op
de omm. reJpublJczd
gatur,per{pice_
quomo~oqj Id pera
, nee~~anum fir,
us qu id op tigo l~ce~t fi vo lu m
re nm m ur . Cu~ er
~l in lcgibll s
ma~~m~ necelfariu
m um fir, au t qUJd
arur in pr zc1
nob15 vJdetur,tra
,confiderare, vr ru m
h
.
c
hz o{pes op tio
l J N: ~idICl~la
qu i occef(entia e1i~a~us. C
Jlfts fimJles f.1CJt,
s
no
e
qu
fie
fe
am
mpeIIun_
el l: m
e icain pr.lifentia eo
~r
fe
es
~g
jl
nt
ge
i?
N obis au.
firare
ere no n vlde:ttur.
IJe
um
lJn
al
cr
JO
vt
ru r,
i ex Iapidi.
e~admo~um ,iI1is qu
qu
o,
!i
xi
au
i
de
cern
co nl lr uu nr
Js materJa aftquid
aU
qu
la
aI
ex
l
ve
s
bu
tu ra commo~
gere, ex qu ib us fu
Heer fufim ea coIIi
cntur. QEati
la ~c~in~rione delig
alia m od o
da operi ~b{que vi
mJnJJTIC fellinantes
er go xdificarores
lamus:adI~
xd ili ca nd um {l
f~nde~lIs,alia .hincgiadbus, alia qllafi m od o po na n
eo vt J.n ferendJs Je
nt ur . AT H .
lam pofitis ap po na
t~r, :tl~a vero qua~
inia,comCl
na tu ra m m ag is ,ô
SJC v~Jq~e [ecu.ndu
.
io Scd ilIud
t Jegum conlpeéè
per
pe nd la na no bi s fie
C c ij
�580
Lib'er trjgefimusqua'rtus~
AT H.Sacrilegum cenfebamus iufie motitllrum,l~.
l'er deos de legumlatoribus confideremus. CL 1 N.
~ldnam? ATH E.N . Multorum fcriptafermonésgum quoq; bene pofitarum hofiem fimi!i.tcr. Cum
que multas huillfmodi leges fcripturi elIemlls, reCl ue in ciultatibus extant, funt autem & legislatori5 [cripta & [ermones. C L J N J. ~idni? ATH EN.
traximus nos confiderates has pa[siones tam mu~
titudine q uàm magnitlldine in finiras elfe : i~O:l[Sl
Vtrumigitur poëtarum cœterorumque [criptoru
mas qllidem omnÎlpn pafsiol1l1m, fed rurpl[Slmas
operibus de ratio ne viuendi compofitis animum
quoque
omnium. N anne Gc honeO:a iuO:aq ue !noapplicabimlls ': lcgum vero latorum, nequaquam?
an his maximè omnium?c L J N.lO:is omnino.A TH.
do quafi eadem, modo quafi contraria, videbunl:ur? C!- 1 N. Ita.videtur. ATH EN. Multi igitur dl[Legisbtorem ergo fcribentium folum oportet de
fonè fic honeO:a iuO:5.que quafi difcrepantia, nunhoneO:o,bono,iu0:6que con[lllere,doceréque quacupant. C LIN. Ita pror(us apparet. ATH. Sed rurlia hœc fint,& qllomodo his agenda, qui felices fufus wideamus, ô Clinia, quomodo nos de his conturi [unt. CL I. ~J.dni ? ATH EN. Turpe enin1 efi,
fentimus.c L I.~em dicis con[enfum? AT H.In [U,,:
cum Homerus, Tyrtxus,cœteriqlle poëtç probe de
peri oribus diferte mihi diétum arbitror. CL J Nr~
vira O:lldijsqlle hominu fcripferint: turpe inquam
~o paéto? ATH EN . ~od fi fuprà dié'tu~ pon
Lycurgo atque Soloni,cœterisque legurnlatoribus
eO:, nunc [altem me dicere exiO:imate. · ~ L J. QAId-:
minusid facere. Reaum igitur ip[llm prx cxteris
nam? ATH E N . Malos omnes omnino non fponte
omnibus [criptis leges mirifice prx fe ferre debent:
malos dle.quod fi ira efi, iIlud quoque feql1i neccfcœterorum vero [cripta prohari, fi legibus confenfe eO: . C L r N. ~d? A T li E. InillO:um efiè malLun,
tanea [unt:fin dïaona, dericleri. Sic igiwr leges ciuitatibus confcribantur, vt patris matrisque per- & maillm non [ponte huiuGnodi elIe.non [ponte
vero n.eri,Lll1od voluntarillm efi,nlll1a vnquam:ra-,
fonam lat?r legu!1l pc:nitus gerat: fcripraque chatione PQtcit. ~i igitur iuO:itiam inllollllltanatn
l'Ïtatis pY-\lden1:iœq; vinuté habeantpotius, quàm
putat,inillfte agentem hominem iniufie agere non
domini tyrannique imperillm minÎtantis tantllm
&defcribentis,rationem vero hullam penitus afsifponte putabit. Mihi quoque mecum 11')0docon:-.
uel'licndu eil, cum O1Unes 110n fponte iniuriari fagnantis.Con fid eremus igitur inhac via no bis progredieridum fit, fiue po[simus,fiue non. Sed accintear:qu..'lmllis po[sit quifpiarp ambitionis cont~n:
gamur iam:& pro viribus hac via procedentes,etii
tionlsue caufa illud nobis obi jcere: inillfios qUlde
fi pari quicqua'm necefiè Gt, toJeremus. quod vti.
11011 fponce iniullos eiIè, multos tamen illorutn
nam Felix fit:eritque profeéto,fi deus voluerit.c L J.
fponte iniuriari.Mea quippe fententia non hxc,fcd
Reéte loclltus cs: quare Gc f.'lCÎarnus . ATH. Confi~
iJla eO:. ~omodo ergoverbis meis ipfe c611cni~~"
derandum cO: ergo primum, vt cœpimus,diligenter fi me ita, ô Clinia & Megille interrogabitis? Sllta
de [acrilegio,de furto,de cœteris omnibus iniurijs,
hxc fe habent hof}1es, q llid nobis de M agnefien~
fium CÎllitate confulis? Daréne leges ipfis, an non?
nec grauiter ferendum, fi in eaipfa legum defcriptione, alüm iam pofuimus, de alijs difceptamus.
Egoverà dare leges conrlliam. Tum vos ita;Di(ljnNon enim legumlatores ilm fumus, fed efficimur gues igitur ipfis fponte, atque item non fponte f.~
modo,& cito fortafsis erimus. Ver1l11l fi de bis qUa!
ébs lJ1iurias : & ilbrum maiores, harum vero mIpropo[ui,ita vt Jixi, confiderandum vidctu r, connores mulétas con[cribes? An omnium pares, cutn
tideremus.c LIN. Sic omnino. ATH E. De honeO:is
nulla: penitus iniurix fponte fiant?c LIN. Reéè~ CU
igitur iufbsque rehus omnibus, infpicere id cOnehorpes. Se.d his qux modo diétafunt, ad quid vtemll~, quo nos, qui cxtcros Gnon POfii.111lUS, cerre
mur? ATH E. Probe interrogaO:i. Vtemur enim in
cuplmus prœcellere,nobis ipfis côucnimus, & quo
primis ad illud.c LIN. Ad quidnam? ATH E N. Medilèrepamus,qllo item alij à [eipfis.c L J.~as qLl~
mori:l repetamus probe in fuperioribus nos dixI[[0 inter n05 ditferentias dicis fAT H EN . Conabor fe, mllltam magnamq; de re iufia tj.ubationé inter
exponere.De iufiitia omnino illfiisql1e hominibus
nos elfe atque dllIenfionem. ~od re[lImentcs,110 S
& rebus & aétionibus omncs quodammodo conipfos intcrrog,emus,deceAtne cum differétiam ho{entimus: quèd videlicet omnia hœc honeO:a pulrum neqU\1ql1am declarauerimus: qux in qualibct
chraque fint: ira vt ft quis iuO:os homines etiam li
cillitate ab omnibus prifcis lcgumlatoribus quafi
corpore de formes ftnt,fecundllm ipfllm iuO:itiç ha- .dua: iniuriarum fpecies pofitx funt, fponte [cllice~
bitul1l pulcherrirpos afierat, nerno fit iudicium il~ , & n011 fponte faéèx,atque ita varî èpuniuntur;opiHus reprobatUHls.C LIN. N emo ferè qui ira loquanionem hanc noO:ra quafi diuiqitus diéh fit,jn me
tur perperam loqui videbitur. A 'F H E N.R eéte igidium inducere: neceam vlla l'atione quomodo rctur. CL 1 N. Fortè. ATH EN. Scd videamus age, fi
fe habet confirmare? Minim~ vero fic dccet. Ve..
omnia quœ lUnC n.unt, honefb pulchrâque [lint. rum necefi"e efi antequàm legcs ponamlls,quemad,:
Omnium verQ pa[siones no bis funt ferme aéhomodu hœc duo fint,& quam differentiam habeant,
llibus fimiles. c LIN 1. ~id hoc? ATH E N. Aét;o
fignificare:vt quando [upplicium vtrique imponi-.
Vtique quœcllnq lie mO:a cO:, quatenu~ luO:irix, ea,· ml,ls,quifqlle inrelligat, it~dicaréqlle valcat quodatenus & honc!l:i cfi particeps.c; LIN 1 AS. Cur non?
modo, conuenientérne an contd impofitum fueAT 11 E N. ~;lre pa[sio '-plOque illf1a, fi xqlli, horit.c LI N.Reéèè nobis loqui videris horpes. Opor.,
J1cO:i,atq~le lU,O:itix partlceps efIè dicatur, ,baud di[ ter enlm altcrum de duobus nos/accre: velllon difana nobls ent orano. G LIN. Vera Joqucns. ATH.
cere, nullas iniurias fponte fieri; vel anteq uaql açl
SI ~utem, pa{sionem ,llilluam iuHam qllidem clIc
alia perg~'lmus, quomodo reae dicaqu, exponere.
afErmabllnl1~, honeHam vero llegabimus, illitum ATH. Homm ego alterum minime patiar, vt vide~
& honeO:l1 m 111ter fc diflollabu nt. Iufia enim turlicet quod ltaefi"e exilllmo,negem. Nec officij m~l
pifsima elfe dicent,ur. CL T N. ~omodo id dJXliti?
id elIèt,neque pium. ~omodo autem hœc,fi in ep
A T l'~. NIlu1 ~lfftcllecognitu.lcgcs enim qux p:lllquod efi [ponte fieri~ & nonfponte minimè djffe-Jo prllls ,nohls pO~tx [unt, contraria pcnitlls prœ- rant,duo lint, & quo aho diff'erant, quodammodo
fI perchIs ver bIS vldebuntpr. CL 1 NI. ~o paélq?
aperire conc11'lur? C L I. N on aliter cerre !lO[pes if\,;l
ac
nOS
�..
-----
-----~~--~
581
l. IX.
ia
D
t.
la
m
u
g
e
L
e
,d
d
V
. .De Legib.
igitur,
tf·
It an et . Age
us.A T
. ne co n fineSnnJnetemlhulgotare. p0t ~l'ifuCJlm. Ieç
"?
'
lo
Jn co m m ut at
lIo
ln
-
. ,
nt , in qu i bu s vo
& in co m od a /lu
J.
:u dl ne q; da m na
re
da videnrduri' CL
ar iü ab un
nt
u
>l
uf
in
&
iü
.
lIar
. nJ nc om m o al10C
)no
Ul1t
') TH. N em (') ve ru
. r:S
. JpU
nu id,n J.A
l ' em qu oq uc Jn
d
~
lc
'"
up
tlq
e,
tc
en
/
m .' . ue In Ju pa s pu
lipo nt e a1teram,a te ra
'
b
on
r,n
.'
U
J
et
In
fie fI e lll la m ar ltr D am na enim om ni li no n [p on'
.
nt
.tu cl'w c, nu.no ra J'11IS
po e co m m iif am
lll
ag
m
c
ne
a
o,
fa
er
a ,n ec nu m
rü
11te
Se~ confid~ratem~1htI:l.r[oNvtum
.
nt
h~
t~
~n
[p
JX
ql
t,
U~
tu s
ul d affera,an pe m
de~nceps ve n al tqM
iq ua no ce t no ·
cu
lis
ql
fi
e,
& egi/J
'1: nI m , ô Clinia
o~terea qu~fi
ri nolente~?aut. pr
~e~s,~icam inillria
bus lfiud pona?
on te faéèam ln legJ
~IlJ~lrllm no n [p
dica~n, fi~e m ada m nu m j~iuriam
llJtatem
~ll1o nlllJa~ id
etJam eu m, ql U vt
pe
Sœ
.
fit
US
Jn
!l1
h:rc m i_ lU~ fille
iuri.ari ~i~imus, fi
in
it,
ul
nt
co
aè
re
~Jnus
fiqUJs co nrme, oa m lC l, nec
fe
am
N
t.
ra
pe
[u
nI /n e
t, pa r efi vr ju~
qu ic qu am au fe ra
d
nr
co
fi
ec
t,n
N o ig ife ra
pl ic ite r ap,pelletLIr.
lim
ita
s
fiu
iu
in
ut
llu s.a
m od o P~oqt
m or ib us iu fio qu e
s
bi
o
pr
fi
d
[c
,
J~
m bt or J co tu.r
co nt d, ho c efi le gu
al tc ul , vel ob fir, an
iendum, ad inhx c du o jlJi refpic
fi de ra nd um :& ad
vt ad in de m ne m
no cu m en tu m : ira
~uriam di co &
xq ; pe rd uc at ,
cum pr o viriblls qu
tl1 te gr um qu e fia
ig at , oc ei [u m
, qu od de ci di t, er
ar ni fI ùm re fi itu at
con~ndllm vt
pa re t: fempérque
am ic ivu ln er at um qu e re
leg
I[dtara:,p~r es JO
[l
is
nt
C!
m
eu
no
x
cI.l (c or di
d~cuntllr. A. T Il E.
LI . Pr ob e ifia
qllld fo rtla.m re di ga nt ur .c
em ol um en ta qu e, fi
na
m
da
e
qu
ita
Ill lu fia
o~ a.ni~i~fi
Il.Jcri, quafr morb
ur
3t
qu
[e
a
ri
iu
te ex in
ro ~nJU~J~lœ
e op on et . C ur a ve
ar
ur
,c
nt
lû
Jn a
li
bi
~lna
ATH. Vt qm[qUJs
1. Q!!.6nam.
L
c
r.
tu
ra
ri .
fe
ét
ue
do
ll/
fit,~er
fiue pa ru as eo,mmi
s
na
ag
m
1
u
~e
t
[e
.v
s
0,
ria
iu
omnlO
lege, co ga tu rq ue
/t.
m
co
e
~t
na m co rr ig an rr à
[r.0
s t.de qu iJ :lU~cat
nu nq ua m am pl iu
lm on e de te r.
po
Jm
nç
œ
,p
m od um
te re , vel ra riu s ad
officillm elfe~i~
gn m op tim ar um
ri tu s. Pr of eé to le
ere, vt od er tn t
ho m in um infiitll
,v el [al~
ci m us , It aa ni m os
ld
ru ra m ve ili ga nt
na
ro
ve
ili
iu
:
am
le gi sl ar or
in iu fi iti
er ib lls {eu verbis
op
e
tu
t:f
in
er
od
n
te m no
, vel h? no re
lu pr at e fil le do lo re
vo
feu
,
ur
:tt
qu
Iè
id al
~ do m s, ~ue
ni a m ul ét an do all
cu
pe
t
au
,
ia
m
fa
ve! in
JO(.'1I1abdes
f:.ci.at. Q !! os ~e~o
i?
do
~o
lis
ol
qu
al io
elo ho~ atficler,
:T lt, vl um ? [upp~l
n[
{e
le
cl
or
at
sl
gi
lc
{;m ab de s [~nr,
tIus fo re hJS q~1 Jn
no n ig no ra ns [a
tu r, du pl ic Jt er
, ae fi vi tl pr tu an
In or i ql là m vi ue re
~ à ~eccato ~a:.
N am ho ru e~empl
prodelTe cx te ris .
lO lb us elU/tas
& im pr ob ls ho m
te ri dc tc rr en tu r·,
!cs .homines
e de caura. inf~n~bi
ipfa m un d. ltu r. H a: plec:lct,alta ml~Jmc. CL 1. ~or
m or te legis co di to ab s te di ét a vJdentur.[ed 1rec
hx
um
od
m
ad
?m od o
de ra te
di ff cr en tia m , & qu
e
qu
ni
m
da
:
ria
dm m us .
ru m in iu
di ce nt é lib en re r au
te
ls
ril
/a
,c
nt
fia
e
1po nt
be tis . C on bo r, & di ce re vt iu
na
co
re
ee
fa
t
.E
AT H
renres ho c
im a intervC:s dilfe
an
de
d
lo
ql
,
nè
fia t f.1
.ét.ü fiue par~
tü , v~um i.n ~aaffe
di
au
,&
tis
ci
di
ü: pc
dl cl m us ,c on ,q u: un lr ac un dl am
fe
el
in
ra
tu
na
m
rc
co nl id er at a vi
dilFicilem, ~ux in
m
te nr io fa m ar qu e
.A TH. V ol up ta te
J. Pr oc ul du bl O
.
ra
nt
co
ex
m ul ta euertit.CL
d
ellm ira di ci m us ,fe
.&
ul
lim
au re nt no n ea nd em
e
~n
uali
in an tc m :q uç per[
ti a po te nt ia do m
pe lll t, ~t qU1~m
co
ne
io
de cc pt
'Violenta qU Jd am
t maxlm~ q.u~c peragas. CL E
qu id ip [a velir, ho
caufam qll1Jqll~s
ia m de hn qu en dl
de m . A TH . Tc re
d ~Ul ha c bl erit,non er ra bi t. Se
: alceram
ig no ra nt ia m . pOlÎJ
cm
r
,I< i u m la to r m el io
re rr itû di fii nx cr ir
1:
p/ ic em & lilm•
is po ne t altera du
. b'
qu ip pe fim'clpl ic em
'
or u cauf:
l
at
cc
pe
m
iu
'
en
l
am ~r Jtrap Jcem qUJ em
ro vo ca bi t qu an do
rabieur:dupliccm ve
on JNn?en
e;
d
[e
~ine;ur '
de
pl ' _
J,'
iam
JIl
ip
1.I
lif
ql
m
lu
[o
fi
rio ne
no
t,ea Clt"fC
lls qu xo m ni no i
ri: eo pilini on ei n8 at ' c/ i virc H obgllr q'rcIl
r.
at . H an
e COn cle pr or us' ex ilt" im
or um qu fi 1
im
ils
rp
tll
lm
Jl
fi
nr
cu ra uc nn t, w gc
ecjJljra~e ceprcen[cbi r:f in am é irnb
cc
fe
cl
am
u(
ca
m
ru
nioruminclc ro(c
&
m
rtl
O
er
pu
ta n ~am
m at ur ,p ec ca ra &
cfIè pu ta bi t,& jJlis
cm
id
qu
a
ar
cc
pe
a!
feéè
m:1s o~ '"
:r[ cr ib et ,(c d rnitifsi
peccatJbus leges pr
as .c 11 N. ~I.:
& in du lg en tia p/ en
pl ur im aq uc ve ni a
con[c/~_
vo lu pr at e at qu e ira
as villill
~Ul/m id ell. AT }J. s,Dale io
es
s qu id é ho m in
pr ora
tlm us ferme om ne
de
1
.c
t9; ira eil om ni no
ab:l_
&
cere,alios vinci. A
re
ra
pe
la m vero alios li/
/lara
er
li/s.A T H .Ig no ra nr
V
1.
ua m au di ui m us . CL dieimu~
lijs [upera~i, nu nq
é
in
m
hçc ad [c rapere ho
. ras. A TH. SJOgula
m o fxrirsi~
ria tr aé tu m .c L ,.l
ra
nt
co
ad
ul
fim
fdlle in f.'Cpe
tibi qu id iu fiu m , qu on~.
am
cÎ
un
.N
H
.
T
A
~mè.
ateexp
b[quc vila ambiguit
m fiu m d,co,c1are.a is , volllpraris & do lo ns in .
or
lr x nanq; arque um ty ra nn id é in animta,6uc:'no_
ris
ra
di
pi
uidia:q; & cu
m in o. ed 0ni no in iu fii tia m no
cear,fiue no n, om
ciuitas, "cl
a vidclicet ra tio ne
pi ni on e op ri m i, qu
in
m at a om n ~
bu nt , fi an im o do
pr ill ar i al iq ui pu ra
tc [u cc el :
m fiquid m in us rté
vi ru m ex or ne r,e tia
gefium cfi,
dc
in o: & qu ic qu id in
Çe rit ,iu ili tii no m
in ci pa ru i
pr
i
; eo sq ui hl liu [m od
J.ufil/m appello:arq è villere du co . Il1mlinodi vc.
pr im
am pl ullb en te r pa rc nr ,o
n [p on tc co m m itf
no
m
ria
iu
in
um
r? d.am~
lis no n co nau~em de vo ca bu
os
.N
llr
nt
na
pl
or ü [pecies
nm lO
on um tres pe ee at
qu
um
er
V
.
us
l1
Jl
.t~nd
tJUs c;petcna hx pri~o di~igé
ri
~o
me
,.
nr
{u
az
dl
or em q; vo ca .
em 9uem Jram um
!?
qu
s
on
ol
D
.
dx
filS. ATH.
bJtra~ur. c ~ J. Pro~
mus,vna~ [peeJe ar ld lra ru m q; al te ra . Spei au cl lp
V ol up ta m r~rJils
itioncm de r3: op~~ionis.appct
~e
o
lm
pt
rem ~e de ,o
rf us bi pc rru
m.tcrtJa. Q!!.lbllS
~dert~~qlle,(p~cJe lnq; co nf ic iu nr llr :q tJ ib us leqU
in du ob us
tlt~ dJUlfis,lpeclcs
[p ec ie bu s qu in q;
es
ne
re
ffe
dl
[e
er
ges w~
nt ifi a genend x. c L J. Q~x [u
ne
yo
nt
{u
us
rtb
ge ne
itf itu r: al .
vi & ap cr te eo m m
od
qu
ru
t~
Al
H.
T
ra? ~
re ne bn s. A~
lm deceprlOnein
cl
&
am
~I
d
lo
ql
rc rr aé t.l bi .
ur u
ag itu r. Q!!.od fi iu
qj
ro
~r
.l
qu
lln
nn
no
Ll . A eq uü eil.
bus co ër ce bi tu r.c
tu r,a (p er nm /s Icgi
dehucdigrc1~i Û/
am us ill uc la m , vn
c
aü
ar
AT H.Sed re de
Er
s.
am .u
; legi?US~nclimb
m us :tc rm in an dj sq cr tlc gl s, de pr od Jt or tb us , de
[a
no bl s rr op of ir u de
rr u.m pu n.t.
p~bl!ea~ leges co Jnla.nJ~,
cm
o!
nd
er
• hi s q~Ji ~ut~
pr
force comm~t,pro
pllcrdJ co H or u altqUld qlll~
effi/s, vcl Jn xr at e
pr
o
m
[c
el
,v
bo
vel m or
ji ta.le ql~ipis nihil.o ~ifferat. A~ T, IP{OqUC
il~tutus,it~v~ ab.i~
~I
Jt
~b
bus fecJfIe declar
pl am e1eébs lUdJCJ
ea bn ur co _
c fic affeétqs llI dl
nt
re
fe
re
ne
io
nf
fe
au t de
~~plex .o m m no rel:itio,.
t
li
tu
i~
o~
qu
û.
mn
da
e,
mifilf
.ne In~~rfeé
m Jt t:l tu r,m lt ~o(ll1 al to pr ofetu ar :c xt er a lib l re
m
l11
Ce
SI
xlc no n fir.
co ni lit ll_
m un du s ~dhuc à ~a
Am
qu
s
lU
pr
etur. E.t fi.
fu
ét us ,a nn u peregrJO
Is cr it, au t
pr xr en cr n, reller[l
eu m Jege tc m pu s
pu bl ic oe ar ce re
prrohendatur, in
er ia in tr a hnes de
,pofihlC liber
di ?u S d~tineatur
bie.nnio.à legu cu fio
vn aq pa q; [p e.
d vt lI1cepJmus., de
à.vlncu!ls efio. Se
us . B t pw no
lu tm s co n[ cn ba m
is Vi no n
clc.cxdlS leg~s ab [o
ébs di ca m us . Si qu
f.l
ee
on
f~
n.
n~
m
&
lde
911 d~ VI bhC1Sq; gymnafijs no n [ponre,fiue [ponte.
mÇ>rs ht ,
Jn certa.mJl~e p~
vu 1ne rjb us [eent,}
ex
a
fie
po
lle
,tl
am lc
co nf e/ hm
C c iij
mi
a
�Libér trigefimusqriartus~
amicûm ho'mine inteifecerit, vel in hello fimiliter,
1
rias aétiones medias iure pofllerin,t. Neutra enil11
volllntaria reuer~t'vel inuoluntaria eft, fed altera alve1 in exercitatione bellica magiftratibus infiituta,
'terius eft imago: Nam ilIe quidé qui irâ ferllat,~e.c
fiue nudis corporibus, feu ad imitationé veri belli
repente,fed eum ihfidijs fe poftea vi~dicat,homlcl
armatis [ecundu legé à De1phico Apol1ine lara mudus fit. Omnes auté medici qui curâtes non [ponte
dx voluntarij eft. perfimilis,& qui no fe~uat/ed pd
occiderint,mudi fint.~od fi manu{ua quifpia nO
mo irre impetu ferrur, & abfq; pl'xmedJtatlOne 10: l velineo·
fponte,fiuet1l1do corpore,fiue inftruméto, telo, vel
terficit,inuolutarij homicidx fimilis iudicatur.N? (~~to vcleOtamen omnino inuolunrarius cft., fed inuoluntan J fulco.
cibo potlll1e,ignis frigOrlSllC & fluél:us adieél:ione,
habere fimiIiwdiné dicitur. ~ocirea per ira coaut priuatione fpiritus,fiue id fuo corpore,fiue pel'
milfre eredes,difficile determinantur:vtru vollln~lalia quçdâ faciat,aliql1é interfecerit,omnino vt ma
'rire an eontd,ponédœ fint.Optima igitur & ve~lfnu pro pria interfeél:or exifiimetur: atq; ita vt did
pleél:atur, Si ali.enu feru u interemerit,fullm <]; puta
lima fentétia eft,'Vtrafq~ iinagines aypellare, eas~lle
feorfllm
ita diftinguel'e, vt altera cofulto, alt~r~ l~
uent:domino damnü reftituat vel duplu pretij red9
confulto
comitti dicatur.Maiora vero (UpphClalldat. ~anti vero pretij flleritferu ,àiudiciblls ftalis deeet imponere qui confulto per il'am inter~ece
tuatur. Purgationibus vero pluribus maioribusq;
runt.1l1is contd, qui repéte & inconfu!to,leUlOr:l.
vtatur qllàm qui certado aliqué interfecerut. O!!.a...
N t!mpe quod gl'auiori malo fimile,afperius: quo~
l'U idonei funt interpretes, hi quos dei coprobauit
oraculû.Sin vero {eruu fuum,purgatus fecundu le-. vero leuiori,mitius puniendu.lta certe noftTl~ JeWbus agendu eft.c L 1.Ita prorfus.A T H.Sed del~a l~e
gem,Gt ab[olutus.At fi liberu quis non fpote homi
rum repetétes ira dicamus .Siquis manu prop~la 11nem interfecerit, ijfdé purgationibus vrac, quibus
berum hominé ira eocitus incofulto occident,ca:qui feruu peremit.Et pri[cum myft.eriii non contetera quidé eadé p:\tiaf mala qure & homicidx, ~ui
mnat. Fertur enim interfeél:u vi hominr qui libere
non pel' id occiderit, debétur:fed duobus omnl nO
vixic,inurfeél:ori proximo fiatim poft. morté tem .:.
ad iram fui coërecndâ exulet anl1is. ~i vero p~r
pore irafci,ac proprer violenci morté, terrore turbationéq; pl.enü, maxime' fi viderir interfeaoré in.,..
irâ quidé fed ex infidijs Iib'eru quéquam occident:
ter [uos more [olito v iuere,interfeél:oré ipfum ei us
ca:tera vti fimi1üer ae primus eogatur facere. N?"
que aél:iones, vim ad hoc fuppeditate memoria,cuauté bienniu tantu vt ille,fed trienniu exuJet, vt lr~
lhs viribus terrerc,atq; turbare. ~are opus eft vt
eius diuturnior diutius puniatur. V niuerCllis ~utc
homicida interfeéèi hOls gratia anno integro exul
iftoru hrec difpofitio fit. N em pe difficile eft figd!aà patria,omnique ea regione procul vi~i ducat. Sin ,tim eX;létéq; de his Jeges ponere. A liquando e~lm
vero çtinterijt peregrinus fuerit,à patria quoq; pe..
qure truculentior credes lege ft.atllta eft,leuior v~deregrini annuo tépore homicida peHar . H uie legi fi
tur: nonnunqui contd, qure leuior ,truculen~lOr,
Iubés ohtéperauerit,genere proximus interépto,çt
prout atrocius,aut mitius gefta eft. Vt plUri~lU vequemadmodu modo diximus,ift.a coringut. Scd
vtru paruerit attendet,illi venia prreft.et, çt etiâ pace
hçc omnia Jegu cuftodes cognofcent.Cum vero rcipfi recociliatus & requus omnino erit.Sin vero nO
ft.ituendorû exulû tempus aduenerit, x 1 J. ad fin~s
obediuedt,fed cu immudus fit,templa deoru petere
regionis iudices mittant, qui diligenter coGderat~S
facrificarkq; audeat, vel ft.atuto têpore vniuerfo nô
peregrinabitur ,genere proximus interépto id iudi
omnibus pel' id tempus exulû aéHonihus, pU~OflS
cibus deferat,eüq; d!! cre de accu{et, & dupla omnia
eoru recepcionisq; iudices fiant. IlIi vero horu I?agiftrqtuu iudieio acquicfeant. O!!.od fi poft rdhtufu~at ab-eo [uppli.cia. O!!.od fi proximus iJ1e negle
;xeTlt,quafi fce1ere in ipfum reuoluto,ip[o vide1icet
tioné alteruter horu ira comotus fimiliter peccaueinterépto pa[sioné in ilium couertente, à ,q uolibet
rit, perpetua exulet, & fi rur(us redierit, non alite~
voléte accufet11r,& quinq; annos patria carere co.,.
quà.m peregrinus rediés puniatur. Siquis ira [erL~ll
gatur. Si peregrinu$ no [pote peregrinu in ciuitate
fuû necauerit,purgetur:fi alienu,damnu domino JII
occiderit, eadé l.ege à voléte quocunqi idiudicibus
puplo refiituat.Siquis ho~icida legibus no parucdeferatur, & fimiHter iudicetur. Sin vero incola id
rit,fcd nondu purgatus,foru,gymnafia,cc;ter:lq; [.1fecerit,anno exuh:t vno.Q!!.od fi peregrinus omnicra ingrelfu [uo cotaminauerit,quicunq; velit tam
iftü quàm interfeéh cocnatü hc;c negligété,in iudipo peregrinu, fiue incoli fiue ciué necauerit, vltr;t
purgationé tota ecia à regione in qualegcs huiu[_
du vocet,& in dl1plo tl~m pecunia tu c~tera pcr[oluere cog~t:quodq; [olutü eft,ipfe fecundu legc: acci
modi dominitur,per omné exulet vitam, Ac fi côna leges redierit,mort,e àlegu cuftodibus puniac:&' piat. Si feruus ira cocitus dominu fuum interimat,
occifi hominis cognati ql1omodo velint ipfum in'"
bona flq ua pofsideat, proximo interfeéb tradiitllr.
terflciant,miidiq; à criminefint,d umodo viuu non
~od fi non [ponte quifpia in c;}m regioné dçlatus
conferuallerint.Sin vero fuus non dominu fuu, [cd
fuerit:tempeft.atis quidem vi & fluétu maris depulalium liberû per iram necarit, à domino [uo intcrfus,naJ.1igidi opportunitaté pedibus mare tangens
cxpeétet: vi auté pel' terra' ab aliquibus adduél:us,à feél:i eognatis tradatur:qui vtcunqi vel,inr,omnino
nlagifira~ueui primo l'es de1ata fuerit,foluédus eft,
ipfum interimat.Si pater aut mater (accidit enim,
& intaétus in exiliü retrudédus. Siquis vero manu
quallis raro )per iram verberibus fen quouis modo
[ua liberü hominé ira cocitus intertêcerit, biperti~
filiu ve1 fi Iii interficiat, perinde ac cretcri homicidx
fo irarn primQ opoTtet dift.inguere. pel' ira enim [.1purgetur:& trienniu exulet. Ac poft. ipül11 refiituc~t & qui fllbito al?fq; voluntate interimédi v~rber
tiont l11aritus ab vxore, vxoHl; à l11arito feparétl1r.
pbus, vel quouis modo interfecir, ita vt confeft.im
Nec fimul amplius Iiperi~ procreandis opera dent;
neutçrq; horu fimul cum eo habitet, cuius filiü vc1
po~ j~p.e~û pœnitentia fequi\tur:&, qui cPtUlTle1ia
veJ Imt~r:a l~cefsiti,ideoque in vindiét:1! cupiditate
fratrem occidit, nec vnà cum eo f.1CriS comunicet.
perfeuer~t~s,pofiea v?!eùtes interfecerut:nec pœni
Et qui impietate animi his,legibus non part1cri~, ~t
~c[:a f~cllIe. ~llplJce.lgitllr cxdem ponere placet,
impietatis l'eus à volente quolibet accufetur. SI VIf
v ~raqj Ira faCèa.~as Inter volütarias ~ inuoliita7'
v~orcm ) ilqt vxor Virll'11 per
neçauçrit, Pllf.
~ctllr
ro
i"lll
�.
X
I
l.
ia
D
t.
la
in
u
g
e
L
e
De legib .Vel,d
,.,
"
exulet ', CtÏqi
tri én iu m in re gr um
get~r ~mi1iter, & rn liberis fuis co rn un ic et , nec
cu
re dl en t,n ec {acris
ru et ge ni to r au t 11
.~od fi no {e
cufer. Fra~na ~enfa vratur
à voIéte qu ol ib et .1C
11 Us,lm pi et at is reus {o ro ré ,& {oror fi {o ro rc m , ve1
t
te r ve ro fi fr at ré au
rétes qu i Ii,n o aliter qu àm pa
rir
de
ci
oc
frarrel,n ir a
Jet
il : nec po ft
t & pu rg et ur & eX
be r? s In te rf ec er un {a eum i11is cô rn un ic et , qu os
rnen
re dn ,u m [lcris &
au it. ~i legé
rib us 6Iijsue pr iu
ro
{o
t
au
fr at nb us
nd em na bi us
, iu re vt impi co
ur
et
di
re
[g
an
tr
fuerit, vt
ba nc
is adeo viélus ab ira
qu
rn
eu
ra
vé
t
A
~ur.
rernit, fi paro re parentem inre
fu
z
di
un
ae
ir
no
In{a
e interfel1'o
or te m ob ire t,f po nt
m
am
qu
te
an
es
re nt
te e'rdé corn
au it, fic ut qu i {pon
er
lib
de
ez
à
û
{~
l"C.'~
r faéèis, rn un s, ez te ris q; fimilite
tu
ga
ur
,'p
t
ru
lfe
lll
gibus reus fit,
hberauit,Dlultis le
no
ro
ve
n
:fi
fit
s
mpietatis
du
is {uppIicijs,e~dis,i ris atim
vl
i
N
e.
ui
ea
ne
i
ni
qu
o gc to
cr it : qu ia {aeri/egi
1:~er ~/egi j {ubieél~
{çpills al iq ué
rc fi pofsibiJe effet
lll m a ab ftu lit . Q Ea {xpius p: tm dd ar n inrcrl1d.
cLTèt
In or i, iu fti fs im û
fi;\ p:tréiibus
fenfioe qu id é {ua
de
o
pr
~ am cu i nc
edi( vr parentes
ü iri lege vlla cone
ni a po ~ldet fe inrerfeéè
t inrerimat,fed om
ef
s
iru
ed
eé
/u
in
{modi f.,a. qu ib us
,q ui qllicqlla huiu
i(
ip
zc
pr
re
ne
!li
tlUS fu
op or te bi r?
r iufte pu ni rc lm ne
ite
al
o
od
m
uo
:q
ce re
u m or s {nneia_
ei ta to ad pa tri ci di
eo
a
ir
r
itu
ig
ge
Le
o frater fr at ré
ne ve1 qu ou Îs m od
tio
di
fe
a
rt
O
Si
r.
tu
fila in te ri m at
em pr o defenfione
ér
ci
f.l
tu
pe
im
Fe
jn
fi cillis ciu€
pu ru s fit.Q!Ynerij
o
pt
ré
pe
fte
ho
fi
ua
<.I
gr in um eillis,
re gr in um , ve1 pe re
aUt pe re gr in us pe
rit,fimilitcr
de nd o [e,inrerfeee
ve1 è eo nu er [o ,d ef en od o, fi ferlllls {cruum.Sin vemm
m un du sf it. Eo de
at , ij{dem le
{e defendens in re rim
um
er
Eod "e ro
ro feruus lib
s.Q
rr ic id a fitlfubieéèu
gi bu s qu ib us & pa parétis di xi m us , idem qu oq ;
de
. Si qu is
de Ji be ra rio ne acx
él um inreJ1igarur
di
ü
ni
om
ne
io
ar
er ir, qu al i
de lib er
a/icui {p ot ed im i{
um
ni
om
um
or
er go aH
interfecir,
iLTà pu rg er ur qu i
m
m
co
de
cz
e
or
in uo Ju nno n fp
Sed violenra iam & r expo
u.
vn
et
ul
ex
m
nu
& an
io cr ire
m iil à de cx de m ed
ta ri a ac pe r ir am co on te in his fecudum om ne m
ro {p
fit a fu nt . Q.!!.z ve
ta!um cu~idira
s er~pter v,!lu~
ij
~d
~n
e~
ii
ir
ft
ltt ut ur , demccps
~a: à _ in iu
q; tyranJdem co m E N.Primü ig ltu r
lz
ld
U
in
q;
m
tu
e
tllius8(;'~~
dicis.A TH
m us .c L J N.Reéèè
us decla
llb us• C1C:. di ca
cau{z fin r,p ro virib
s
di
cz
ix
ar
nt
lu
itas aniqu or vo
iu s cau{a e!l,cupid
hu
ro
ve
a
im
ax
M
.
in co ar re m us
rz do m in an s: qua:
ira
ag
ex
us
ib
in
id
In X lib
im os vehe
è qu i m ul ro ru m an
im
ax
m
ir
ift
nf
co
do re
x pr't>prer
{ar.è ea vis ef t, qu
zc
,h
ar
m
am
B
in
r
m en re
ple?i1e'l!
m di ui ria ru m inex
ia
nr
ra
no
ig
&
m
t, q,lIod no
na tu ra
or iti z vero caufa ef
gn
.I
té
ita
id
au
it
gi gn
rz eJ ~uam
z. ~ippe ta m G
iti
iu
rd
ru
an
ud
la
reéèè
m repeat 10m re rr iu m bo no ru
cu
s
ria
ui
di
i,
ar
b: ub
tia feip{os fi,..
nt :a rq ; hac fenten
nu
po
o
im
pr
,in
cu m
pu lc he rr iut . O pr im è fanè &
rd
pe
s
ro
lle
po
&
m uI
ia vb iq ; pr çra dediuitijs fe nt ét
ve
,fi
us
m
re
ue
vi
me
is gr at ia fint:
od di ui tix co rp or
qu
t,
cf
,ca
ur
er
ar
ic
d
m bon a ~~ fin~,
g~a~ia. Q;!.~~ eu
ti
ip
an
ré
au
us
rp
co
{unr, te rtl u gr a..
{~Jd:da: dlUJ,C1~
qu or um gr ar ia pO
teneb,unt • H zc
ammJ corp~f1Sq;
dü po ft vi rtu te m
ce~lt,' ~on 0nqu~m ~a~Jllra do
er go ra tio no s ta
s,d1U!t~as qu o
qUI feh" lJt, futuru
po rr er e ho m in em
mp~rat~a 9u~
d cu m iulliqa re ln ClUJtarJ.rn od oc un qu e, {e
dz
s cœdibus pu m en
rere.Sic en im ce dz
qu em ad m oro
er en tu r. N tic ve
bu s nu1Jz co m m itt
~jxim Il , vn u
o
pi
io nj s pr in ci
at
ur
fp
di
s
ill
hu
du m in
an x cedJs m;1f11~llàd vo lu nt
ho c cf t, & m~ximU
&.
•
583
' l,
t' fi Im
A lte ru m ef t "m b'1 10 ! an
t.
ci
fa
ia
ic
pI
up
'd
af
xi m'
d
ur pr im ll m 'lU1 em
,
1la blWs:vn c mU1·ldix na{cUnt m
.
'b
' 'd 0 rrueu era:,deinde eria optim au us'dCl' '
. fi!ln
UI
c
l
l
',
Ip 'T ' 1
,
um ingenres in iu HXq, rOrm!d 1
mratlS.r. 'dcrtlUm Oc
nr
iu
ar
sp
ta
ul
, qu an 0
cx de sm
nespOlSl "en t:qIlux
nr
rll
ge
<
en
ur ,q uo _
x{
pr
.
Ha , vel ad
eil/ osqUJ'
ea liun t a /leU
tr
, l ge
u:
.n
m
iu
{c
on
cc
'<. !!. t Il
.-mIncm vellete{f
ru m nc
'd 'lc ar un"VId e.1nrUr fi no n alirer po eH, mOr
, ln
l
'
ra 1J d '
miafil n r qua:
proœ.
, c lOroII'lt. A dh :r eo m ni a,
em
re
ri ex his qu i
u/
m
d' ,
rmo 9u cm
{e
ea
er
xr
pr
ae
:
JXl~US
un t & crecl ur
,
nn ita" rib us & :tu di
le
(o
nr
dc
fiu
rii
em
fa , d h
" d apud Inferos pu ni un tu r: & ru ls
qu o OlnlCI z
na ru ra m de .
çdr.lrio feciidum
"
h~c reuerfi,pœna ne e qu x alijs feccrunt ab/al 1)$
pp
'
i
Ill
.
ur
1
bItas pe nd un ,t.fi ~i'l' fc
nr
ra co gu
Iml 1 or te in lac vi
oœ
pr
i
od
9~oq; pe~pet1
fm
s fue~it.'quo~ hu iu
Jg~tur qu~ pcr{u~fu ppltela ex tlm uc rir , nul/am ad
{u
d :tifcnu o m om tu s ra/la
re :fcd ho m in i cO nt
ne
po
m
ge
Je
i
ef
us
I1XC op
m iilUm m a.
.Q!!} cô fu lro ciue
ur
at
rib
fc
fta
xi
le
u à re m .
éto,
m interfccerir, pr im
ria
iu
in
r
pe
t
ri:
op
nu pr
tu commu_
us , & ab om m cœ
llb
rt
po
,l
ro
fo
a
is,
pl
ocuJ ab fit fiue
a hœe maculet, pr
fil
J
ti
en
x~
pr
e
,n
ni
enim'ip{a
rir,{juc nul1us. Le x ci ui ra te
xe
i,
rd
r~
s
in
ui
Te
e,L
a~
9
iuerfa
Id ve ra t, vt pr o vn
InrcrdlClt,atq;!ta
elT'e videatur.
ra
'tu
iÇ
rd
r, & inte
interdicere fe m pe
cet,nec ab his
pr of eq ui tu r vt dc
D ei nd c qu i no n
~a~rueIes &
n.c interfeéli vt9; ad
arcer,~: eogn:tt!o fceIu~ ~eoruq; odla In ipfilm
u
& ma/edico nf ob un os , pr lm
o legls Jm precatio
lg
vu
,ut
fic
,
ur
um vJ df d
ve,rra~r
él
fc
er
fit cuiq;,inr
us
re
de
ln
~t
t:
~a
alO dl
n om ni a fece
perfequi voler,cul
m
te
au
gJ
Q
u.
en
v,ol
ar io nc vel de
di crinllnis ob fc ru
n t, qu z veI de luen
;l!çqllz pr z.
~iéd.a deus infiituir
a~ijs quibu{çuq; f.1 em , pe rg af ,ll O m id da m qi fe .
ix
dlcenda {unt pr xd
H xc au te m
pa:na~ c~~fellar.
re
d~
m
~e
,q lli bu $
cu~dum le
or
Cr1l1cl}Sq; de um
f.1
ls
bl
cl
e
,
pr
e,
~a
legif1aror
facJenda
nr ,c ur x tft , fJcile
na
s
bu
bl
vr
10
s
de
ne cx
om od o fei dij fint ifi i, & qu
qu
d
Se
fi.
r,e
po
e
er
{uad
pe ra ga n
ximè ha:c iu di ci a
~a
c~
nr
me
el
~d
pi ci bu sq ;
cundun
In re rp re rib us ar uf
cu
s
dc
fio
cu
gu
Ic
tu r,
sq ; di{po.
e üa iu di ci a pœ na
qu
ar
r,
en
ar
~l
de
o
& de
r,quiQus [arll m re ru m ilIi fin
ha
r,o
ve
s
e,
lc
~d
.~
nant
!!.i aurem eÔ.
da ta efi auroritas.Q
l
,d
en
m
pu
}
gl
le
cn
oni:i no n
te p~nas luat, & qu ir,in reor
,~
nr
le
fl
us
at
n
m,
au
~e
ru de te r Cluoqi pece
l~ple [o lu m ,fc d Ifllp nô de ber . ~od fi fugerir,
peli~i
et • Er li vn gJOn~ 1O~e~~eçti ~enu
en t,p er pe tll o exul
ftI
{u
U
us i1li
neq; llIdJCI
ui
pr"hen{us,q pr im
dc
it
er
fu
es
fin
tra
ui um ,im .
ql la m ci
um in re rf et li vçl ci
or
ar
gn
co
it
er
us
us fr ad at
ob ui
In au m m ag ift ra rib
V
ut
:a
at
rim
te
1O
pu ne
d iiq ui s hü c
oc ci de nd um . ~o
s
bu
ci
di
iu
i
re
s
ju
hu
at qu em rUta.
rit,pro co ndeiubc:
defen{urus acccife
ipli filfficien
ores qu os iudices
tu r,t re sq ; is fideiua
illum fe fit1ere
œbeat: qu i iudicio
tes pur<luerint, pr
~ vc:1 no n po u!s facerç nQ.lue~i
fiq
Id
.
nt
~a
lt
o~
pr
C~O re fc ru et ur,.
ag lf ir an bu s, 1Udl
tu en t, VJnéèllS l m
vo lu nt at e
pr op ria m an u, fed
ir, & cu~
V er um fiquis no n
er
ho m in em in re rf ec
co nf iIi o, in lid ijs q;
ci
in ui ta te ha m oq ue im pu fU s,
caufa cxdis fit am
:p rç te rÇ f q uà d
1imj1irer pu ni at ur
bi te t;c on dé na ru s
rus pr op ri a
be bi t, & eond~mna
6~eiulT'o~es no pr al
df llo dü de
éa
ra .•CE te ra hu ic qu grinis adno ca~ebJt ~p~lru
re
pe
~ar.H~c eapem
fuper1ore~ dl~lmus lbus q; dC peregrini.s vicifsitn
JU
uerfus pel egnnos,c
a m an u faos,de cœde prop.ri
ru
{e
s
iJ
rl
ue
a~
~s
& fcru
miild ~ft,
ili o in fid ijs q; eom
nf
co
lX
~.l
a
IlI
dç
er c illos,
Çèa, &
fideiulsioncpt pr xb
oQ
qu
u
m
H:
fir
l
fiacm
qu em ad
Cc iiij
eu
�Liber trigefim~squartus.
58:4
quèmac1modli iUos qui propria manu interfic;ere,
autipfum c~dens priuaucrit: genere prQpinqutlS
cenfemus . Si [erulls liberu [pote fiue manu f~a fiue
interfeéto,proximliin viciniaad hoc coftituatiqcoGlio inten!mit,codemnatusq; fuit,trahatur à pu
dicem atq; hetc & crete ra prout erg a mortllu ~pfllm
-blico liétore ac vindice ad interfeéH monllmétum,
cou enit,pro fui jpfius & eognationis totius expi~
vel vnde iIlud cernere queat, verberatusq; prout iu
tione perficiat.~od verà danatu fuerit, vt de alllbet qui illdicio eu eonuieit,fi itac,Efus adhllc viuat
malibus dW:ii eft,exterminetur .Si quifpH vira pr!ad neeé v[q; cœdatur.Siqllis feruu nil1l1 iniuriatem
uatus reperia!,& ignorus homicida fit, nec dilig~
timés ne turpe quid à fe faétu indicet, vel alia huillf te.r q lIœrentib~s inueniatur, pr<tdiétione~ vt in a,11)~
eemodi caura induétus morti tradiderit: q uafi ciué
6at:& in foro publi.ce prœconio.prœdicctqr l vt g\ll
hunc vcl hue necauit,quia cœ,dis reus fit, [é\cr<\ loca
llecallerit fic pllniatur. Aecidut quandoq; nonulla,
no ingrediatur,& vniuerC'\m deferat region2: nam
de quibllS leges ponere graue cft atq; molefium:&
no ponére im pofsibilc. H llillfmodi [unt eognatofi dep.rœhenfllS fll~ri.t,occidetm;,atq; extr~tegion~~ uos il11pu
ru volutariœ & inillllœ cœdcs,Glle manu ,d>prja fiue ,fines ~nfepultus eI)Clerur. V [,la ergo lex Ifta n?b,~ ~ ell o'ô'
coGHo inGdijsq; ilIatœ,quœ in ciuitatibùs male gu
prœcip.ua de cœde,fanciq fit. Ac de his f.·ltis. N lIC d~ daTe.
camu s,in ~uibus,reétè miidus eft.,qui occidit .•QE.l
bernatis plllrim li comittutur: fcd nonun ~ ctia vbi
noau fure domum fua ingreLfum interemit,mun ..
,nemo expeétaret,filit.Ad hœc fcelera dcuitada, ora
dus fit.Et qui fpoliatore~ in defcnfioné fuam,Gmi
tio fupcrior rereta!. Fortè nanq; his auditis à fcele
ratifsima cœde fponte aliquis abftincbît. Fabllb c- . .liter. Et qui mulierem Iiberi aut puerù ad rem vene
nim vel fermo, vel quouis alio nomine appellida 0- ream vi fubegit,impuné no ab eo folu,cui vis eft ilratio,manifdl:è à prifcis facerdotibus diéb eft , iu- )ata, verumetia à patre,fratribus,filijsq; vita priueihtii fp~culatricé omniü atq; vindicé, ad cognatu tllr . Maritusq; fi vim vxori inferenté peri mat ,lege
müdus fit. Ac fi quis eria parri haudquaqui per [ce
L'111gujné vlcifcendu, legc qui modo diximus,'vti.
N épe ilIa collituWè, vt quifquis aliquid huiufmo- lus ,œdem patrati,aut matri,aut filijs, fratrib (Hue,
di perpetrauit,idé necc{fario patia!. V t fiquis patré
aut coniugi opé feres quempii interfccerit, m~d~s
morti J:Tadidit,ipfe poftcacertis téponbus violenfit.HaQ:enus de viu~tis anima! edl1catione & dlfelter à filijs occidatllr,fin verà matrem peremit, ipfe
plina,qua fi prœdita eft, vil1édii illi fit,fin e9ntrà,no
poftea particeps natura: mulicbris effeél:us necdfafit viuédii,leges c6fcripGmus. Prœterea'dé cœdibtl~
rio tandé à fih js fuis interimat . Co muni cnim fanviolenris,quomodo puniendœ fint: ac etia de nut~l
g~inc macul~to,no c!fe ~\.ii pu;gationé, nec poffe tione difciplinaq; corporu f.'\ris in [uperioribus dl"
alIter abttergl macula:01h eœde cçde fimili fimilem
étii fuit. Deinceps qu~ violétœ funt aétiones & v~,- pe viol~tl'·
anima fce1er;lta luftranerit,totiusq; eognatiois ira.
luntariœ,& inuoliitariœ, qu~ & q.llQt fint, & qUlfedauerit.Ab his ergo fceleribus coërccre homines
bus fupplicijs cornodè reprimédœ, pro viribus determinetur .Reétè enim bœc poft illa traétatur. V ul
oportet,flj ppHcjorli eiufmodi quç ~ dijs inferutur,
metu.Siq\lj verà in tam mifera calamitatem incide
nera nanq;,membroruq; pel' vulnera truncationes
dnt, vt patré vel matrem,fratré, vel6lili fponte atq; vilis etia leg\lmlator poft ca:dem 10cabit.Ha:e lieut
confulto vita priuare audeit:mortalis legillator fic .cœdes diftioguütur.Ni alia non [pôte,alia ira,qu'2:
de huiufmodi fcclere C'\nciet: vt & promulgatione
dam timore,qllxdi fponte cofultoq; fiunt. QE.oru
faél:a arceanf à publicis facrisq;locis, vt fuprâ diétli
otnniii hlliufmodi exordiii fit. NeeeLfe eft leges hocft,&: v~d:.s fimiliter requiranf. E t qui cçdjs huiuf- .minil?us ponere, vt fecu nd li leges viuat. Na fi abfqi
modl eodenatus fuerit,tam à iudicil minifiris,qui
his viuerent,nihilo à feris atroeiCsimis difcreparér.
à mag~ftr~ti.bus occ;ida!,trahaturq; extra vrbem in Cuius rei eauf.'\ eft,quia nullius hominis ingenium
fiatutu tnulUm nudus, vbi finguli magiftratus pro
.'
ita natura inftitutu eft, vt qux ad publicü humana:
vniuer[aciui~ate in mortl1i caput lapidé mittât,atvitœ bonum conferunt,fufficientcr cognofc;lt:& il
que ita ciuitaté om-né purificét. Demii vItra regio~
cognouit, vt optimii id quod nouit, fempcr ag.ere
l nterfeQo. . fi
fi
d J I ' fi 1
pofsit ac velit.N i primli difficile eft nofIè quod eiles Cui jpC~. SOlsd ne.sdPdor~laltu., de~l~ld) JU eg~s Jn .ep~ tu elJclant.
J'um.
e qUI el 0 lU Ica u, qlll .d'xlmu atq; ainicifuili verçqj arti no .d'priu,fed publicu necefIàriu eft
fimu cxde percliderit?qui diCO [eip[um vita & forte
curandli: Publieu qui ppe eiuitates concttit atq; co
fatoru vi [ce}erata priuauerit :'no iudicio ciuitatis,
jungit,propriu difsipae:qu6duc tam publiee quàm
nec trifii & ineuitabili fortunx 'ca[u coaétus, neq;
priuatim prœftatc6mune qllàm propriii bene di..
fponere.Deinde,licet aliquis forfan hœc ira le habe publi,u'l~'
plldore aliq-110 extremo copu![us:fed ignauia & for
midolofi animi imbecillitate,iniufte fibi morté co . re fufficiéter arte eognofcat,[:lmen fi tanta cu lieer tateS 00 '6
a
tia ciu,itatis imperiii tencat, vt llul1i rationu relatio ait, pou '
fcillerit? ~x purgation es ,& qllX fepllitura huic
t
ni fubieél:us fit,nunqua in ca fententia per tota vita di(sipa •
lege cOl1eniat, deus ipfe nouit:proxi;:ni taJllen Imic
permane!"e l'Deerit, vt publicllm in ciuitate tanq
genere ab interpretibus legibusq; haril rerum ha:a
cxquirant:&; quemadmodu ab bis flatutum fuerit,
,prœcipuu bonum augeat:prillatii verà poft publi.
itafaciat.Sepultura igitur iftIS folitariafiat, vbi ac~m ponat~Sed ad vtilitaté propriam, priuatamqj·
lius nemo codatur,deind e in his lods fepelian! quç
eomodirate natura ipfum fcmper mortalis impelde dllodccim regionis partibus vltima, dcferta,inlet:q llX abfq; ratione ta doloré fugit qua voluptal~o~ninataq; funt: fic opfcuri, vt nec ftat4a, nec inté profequi!:atq; hœc vtraq; iu!Hori melioriq; pra:
~~npto .nOlnine fepulchra notent. Si iumétu aut apO\1et:& tenebris obnlta, malis omnibus tandé fe·
hud .anI.mal hominé interficiat,nifi pl1blico in cer..
ipf.'lm omnlno ciuitatéq;replebit. Profeéèo fiquis
hominu1'il diuina: fortis fimore ca natura pra:dit~S
t~~me Id fccerit,interfeél:i hominis .d'pinqui id iu
d1CJb~ls defer.ant.Et agrorum curatores illi quibus
elIèt,vt cognofceret publicu bonü,ad idq; genero~
quotq; propmquus ipfc mand;mit,iudiccnt,& da[e:tc femper jntéderet,nullis lcgibus fibi dominltll
mn~tum ill.m~ntü ~xtra regionis'fipes interficiant.
ris egeret. ~onja nulla Jçx,nullus ordo [ciétia me
~od fiqUld mammeprœter fulmenaut aliud telu
lior prreftantiorq; habetur : nec Fas eft mentem alidiuinitlls miffum ,anima hominé cadétem ipfu m ,
cui fubijci atque ft:rl1ire: fe potius fi ita vçra Jjb~raq;
J
J
•
•
•
'°
lia
�1
1. l X.
ia
d
t.
la
m
u
g
e
L
l,
e
V
.
De Jegib
ob i,'
ro nu fq u: lm
m in :lr i . N un c ve
~.lq; Gt,o~nibus do
fius :lpp:lret.
m in im um qu id ip
fed
:
ur
nt
pe
re
~~
(')
igere de ce t: ordiellndo 10co el1, e1
~are ql lo d fe
id em perfpi:1qu i bus plurima qu Sed his lJO~em at q; legem,
.
ro videri ne qu eu nt
CIUntllr,omni:\ ve
m qu id pl ti ve1
of iti s,fiatu:lmus ia
~lIm gr at ia pr op
aJiter ob iL~m vu ln er au it, v~l Ifm
odi rcf~!uer e d.e be at q.ui al
lL
hU
e ell fiugula
ctl
fa
lm
eO
e
qu
U
~t. Cl
etquis vulnera...
e: vt ru m vi de lic
er
nd
he
rx
mp
e ~o
éèo. Ha:c
lla in pa rte ,q uo pa
,q
em
qu
n:
no
an
t,
lIe ~l
, & in ter fe
erabiJia penè [u nt
lm
nl
in
lla
gl
fin
m
cm
euéèa, vc1 ni1üI
t.H çc au té iudicio
un
er
tf
di
è
im
ax
m
e illud vn u
po f ibile el1. ~ipp
~loru ca m itt er e, im e nece{fe el1:vtru faéèu vn um m itt er
ln om ni bu s eo
m de muléèa in .
,an no n. N ih il etia
fit
9uo d q; ho ru itt
ru aq ; omni.t le
er e, fc d m ag na pa
lu ri an tis co m m
. Cl lN . ~o
op e impo[sibile el1
ge de te rm in ar e, pr
?ATH.Sic vtiq;,
hx cd ic en du m el1
m od oi gi tu r po it
giiJator deber,
di ci o eoncedere le
N.
qu od qu xd am iu
determinare. C lI
n de be t: [cd ip[e
no
in .
m
rd
da
m
I:t
cu
CJ,l
di
i
iu
Icg
~U~ ex
& pr ud ét ix
io
tr
bi
ar
x
qu
m
te
re de r.
<:~I I~U <l: ex CX tc rll
ip{o legum cô di to
ab
ue
ux
t,q
O
l1
[u
a
x deinceps
co,U &; bo. ql~end
c m od o qu a oprim
ho
Ea
H.
AT
a?
id
JUln
ciuic:lti co m s pr of ei to & to ti
iu
r:m
.G
us
m
ne
ex po
a ign:lll:l m un:l{cieur, vbi iudici
in
is
l1
pe
i
ib
is
un
m
occulex m:lnér,
ne s iu di cû in ui cé
io
in
op
:
nt
fu
q;
ta
du riu s,q ua .rût.Ad id prçrerea
& cl im fc nt cn tia fe èd ecu th ea tra clam ore Dm,.
r:l
<10 no n filentio agitu ores tu m laud:lnt, Ulm vi ru .
er
rh
&
t,
Ilia pe rf on :ln
T:llibus qu id em
cifsim di ju di ca t.
p er an t:a tq ; ita vi
vrgearur,d:lre le
ee[sitate qu ad am
lu di ci js ,fi qu is ne
qu i dare co ge .
e{[educimus.sed
ijs co m ge s, in fo nu na tu m
mu1c..cras iudieibus
at
ax
nt
du
as
im
tu r,m in
i in ferendis
ro & maxima qu xq
rn itt at pl ur im a ve
èc: pr o vi.,.
a
i.ver~ iu di ci rcé
Vb
t.
re
cb
de
e
ip{
:ltJ, & 0l~gibus
dJcesq; bene educ
,iu
nt
iiJ
ra
tu
1i
nl
co
dic}rt bu s
re,éèi~imè m ul tJ iu
i,
a~
ob
pr
ap
tia
en
m ni di lig
ml1.1to.rum c~
eôdit~oncqi c?dc
bu s de pu ni tio ne
fet, fi Ipfis nu c
cu
In
s
o ig Jt ur no
em
t.N
im
ff
po
i
m itt
n ordina.mus:
pr çt er ca le gi bu s no
q;
ta
lll
m
a
im
ax
m
ent eon{Flcere:
ud iti iudiees po{f
qu x ve1 m in us er
am pœ n: lm qu e
lis dc1iajs m ul ét
di gn :im qu e flngu
s qu ib us no /: Ic~oniam ve ro co
m iudices
ac co m m od ar e.
ep ro s ha ru m re m
in
on
,n
us
im
rib
eenremus.
ges de (e
ta eis eô m itt en da
lll
,m
us
am
er
{p
s
~u.s fccifu tll ro
fupçriorib~s, dixi
in
pe
fx
d
lo
ql
V cr um
pu nm on um
rip tio ne f01"maq;
fc
de
s
te
ta
pu
,
qi
nl us
m tran{greib us , qu x nu nq ua
ic
ud
ai
pl
em
ex
a,
di éè
éèum ef t, &
rc :id & tu e reéèè fa
re
or
op
i
.u
r,d
tu
di an
s fe~endas
e vo lu m us , ad !ege Ja,nllls.
ar
ru
ië
ob
;
oq
qu
nu nc
ig itu r Jtaf.1nc
VUl oeres. D e vu ln er ib us
SCt. Il le. ite ru rcdeut i[ co gi td ue rit q; amicu~ homIne~
Si ql lis vo lu er
vulnerauerJt
et le x, in te rf ic er e:
lib
ol
pr
os
qu
js
i
ex
om ni ~emora
cere po tu er it: hu ne
rfi
te
in
ee
,n
m
te
au
pr iu af le t,d ar e
al ite r ql là m fi Yita
m i{ er ic or di a, no n
un am eius no~
ge rc m us ,n ifi !o rt
cx di s fu pp lic iu eo
coleremus: 'lm
m dx m on em qu e
om ni no pr ot er ua
m mifericordia
qu àm vu ln er an te
ta m vu ln er at um
fti tit :fe ci tq ; ne
itati Ytriufque ob
pr oi ëc ut us infelic
m ita sq ; exe
ca
,il li fo rt un a l:l
um
er
tif
le
i~
hu
vu ln us
ni hab~bimus
r. H ui c erg.o ~x~o
cr id a in fH ge re tu
r{ at l, ~b ~o
nefi~io mInJ1n~ aduere m us .& Jl1
gr ar ia , \'t qi eius be
fe
au
ppllclll~ mortlS
qu i vulne'rauit,{u
tll em us ,n ul ta vira exulare fta
ro
l'
pe
te
ta
ui
ci
na
vi ei
da m no ta ·
û frutl:u earentern,
ni
uo d
om
um
ar
fu
ru
10 re
l? er at o, 9
vu
it
fu
ob
id
qu
,ft
to
m en pr iu s re fti tu
ce s au tç fin t,
erit co fti tu tû .Iu dl
fu
i!>
hu
i
re
o
ci
di
à iu
a
• cç fi •
ffict .S'1 P.1ret
vuln• er at us
,fi
nr
fc
ef
s
di
1
cz
i
qu
ilit
r.
·
m in" u co nf ul to fim cr1VII ne rJ .
1JUs,a
ur ler•llUCS do
'Ir
r
•
cod én Jt u s fu cr it , le c us mr. or te
uerIt,at'l; .Ita
• lue r fr:1tré allt roror C• , ve 1lo
. reC
ro r
Il
r.
1ua t. "~lnerJa •fi .(r:tte ' .
l ncret, Jc
vu
e
o
i/i
nf
co
i
éd
i
ic
te rf
o
ili
nl
{orore,:lut fr at re,ln ,
co
di
ni in tcrfici en
1
1us morte l ua t ~ v.xorq; fi vi i/iter perpet
fim
CX II ct.
m
re
, camUO
nt Vi f Vxo
~ ex .,
'1'
vu·lnfierfilct ,a
rc"
rC
..
'
l
. fil
hu c filnt , ro l
H IS 1. Jl lx ue pueri ad
te nf.
nt ,q ui co s orbo~ tll
re
il1
in
m
ad
es
or
1
r
.
(
tu
tls
U ..:ln
s pe rm itr an-rh
l .11 erc,
iw t, rc s qu id é ipf.1
.
5111 ad ul tlf
" J c" no" eog:-ltur.Si<lui s ver U:l. /·b
1 eTlSC:1CX II
.
e
m
a1crc ta
t
ri
. h . fim od i caIamitates in ci dc , eogn,1r1
Ul ll
•
.
e
.
re.n ln
m
b
ta
fc ' r nn os eonfobrinosq' .,.
x VJToru,
'1; W lOJ' •
eJlJS
vn.\•• c"u1 egUnt
&
t
H
,v
en
nu
co
c
"
Jeru p.:lrt
qu.lm ex
'1m u cerdoribuçq' .' confl/io h"••bl'ro l' n J'l:1I1C
fa
S
)U
dl
"_
cu fio .
& qu in qi mil_
.a d~ qU Jd ra gi nt a
In qu o
c.x ub nt ls ~omu ~n
1i
nl
s hx !e dé c~ tlJat. mi/Ii.
~tJ
lJt
Cll
us
l.b
m
do
Ilb~~
qu in 'l;
be t,n ul la do m u de
f.1nc Id cog ltJre. de
fiIiq; gc neri
s
/iu
ip
, h~bit,lntis
t~
l~
t~
r:
ad
qu
~
bJic x .O.
bm
JtI S ~ priu:ttim & pu fcJici{~ i
~It
~ll
la
ql
e,
e~
s
l
:lg
m
Js&
tJSqu a f.'lnéèifsim
po rt et vtlql vt ClllJ
t.~5 d() igiE
:l
Je
0i
p0
s.
mo ~ fila
m.:ts pr o virib~s do
e :tliqu.l in qu i
rtu~1O ct ImpJ et at
al Iq ua do.mus ~nfo
ob ij r, vo lu nt afiedJt,finc liberis
n.:ltur:q~l:t qUI ~o
s f.1cinoris co
ue
filis in deos vel ci
pœn:.
nx CXdlS am cUlU
u
l rcmpicern cxiliu
vc
or
m
.
s
iu
cu
,
us
dcmn.ar
ct ur : dcinde
.1 r:cüd~i lcg é cxpi
el1:pf1l~o do~n~1 Jpf , cu leg u cu l1 0d ib m coucni el1 .
us
co gn at l, vt dl xl m
lte prx l1.1ti{Çimii
~e al iq uo d vi rtl
tJ
ui
ci
i,n
~
nu
ge
te~,
JdoIc{ccnt rf
Tant,in qu o plurc~
uJ
rq
p~
;
.9
Jtu
un
rc
fo
ii,üq; filpcrio
ri d;ficiétis jJlius
~l1t,quorlJ vn.l~pat te t, deu precari hu ne fc1icioop
r~bus qUJ~ fi/lU ad
op ag at or é,
aufpicijs pr ol is pr
i.\s
1il
11
f.1
JS
atr
uo fu m 0 nb us 1>
liq
rc
&
cro.fumq;
f.1
us
m
do
em
or
{[
1i1C~~
lilm fèCüJli
tan~e hx re de m ip
e,
1r
f<
m
re
to
J.
~u
mn~u
ir,Gne no m ium vero qu i peccJu
t.E
an
Itu
l1
co
c
leg
ua nd og ui dc m
{or~e vl b ia ce re ,q
e.
Gn
s,
ri
b~
li
ne
,~
ne
pa ri at llr .N 0
tJtlbus pr em itu r,
m~
l~
cJ
J
?d
{~
1U
nU
rm in a coi un re bu st cr m in us te
cl1 alite ln om nt b
m un e çft, ibi
~ium J1 iq uo dc om
tû medium
ét u.s :N am v~i cofi
ln os vt rif q; co nu en
no c w te r reru te rm
&
e, ;:t qu x no
pecc.1ta 'lu x fpol1t
fit .A tq ui inte~ e~
fi t, t.lle qu id rur,quod per ira m
fp on te cOI~':llmu
f.1éèi qu i co n~ulne~i~ ig iru r ira lls ipië: m odJ m c{[e.dlXJmus.
ét
eu
blle fmfie vulnlls
dell1~ablt, fi ~1na
inC1nabile,
ro
ve
re l1 itu ct : fin
ni
m
da
lu
up
,d
t
fi ra bI
ftt ,tu rp itu d fi fJnabile qu id em dr up Io m
uo
.Q
um
pl
ru
ad
qu
t,q uJ
:tto in ge nt é at fe ra
dl né au te m vulner
Incr.lro, vevu
it
fu
ob
lü
uis no fo
fol uer. A t vero tiq
ipsa aducrfus
cu it, ql10d milite
ea da ru m et i.i patria: no
Je
r pu nü ( : pr xt er
cc
ili
fim
it,
er
au
iu
e dc bc t mi
hol1es pr
& vItra c.l qu a ip{
,
at
iru
l1
rc
ti
ra
ui
lll lll .i ci
id j/1i ge m iIi te t:& qu ic qo
ia
et
o
at
cr
ln
vu
o
lit il. pr
li no nf ec er it
o,ipfeagat.~od
1l
be
in
at
er
nqua ne re nd um
léti cuiq; ip iil m r:t
vo
gé
le
u
nd
cu
fe
r ~ lIs Gt
lü tri pl ùm _
r~:et ~a.mnu ~u'p
fa
cu
~c
tiç
ili
m
ré
gleéèo
SU fu er it, refii
pr ou t JUdlClbus VI
u
pl
ru
ad
qu
t
au
ue
vu ln er au er it,
ge rm an û fimiliter
us
an
rm
gc
Si
.
at
eo n{ ob ri.
tu
at i V{qi ad fo br in os
eontribules & co gn
en ie nt es ri
& m ul ie rib us eo nu
no sq ; ex viris fimul
oribusq; ip fu m
in ç i~ldicët,genir
mares quà~ fœ m
an t. ~od fi
nd u. na tu ra m pu ni
trad~~t,vt lp~ {e cu
i ex pa rte vi ri
f~erIt, pr op in qu
punJt1~ amblgu~
ta nd em ad cu
fi lpfi no n po{sint,
de te rr nm en t, Q!!1
na ti nepotc:slIe
am ~eferant. Si
iu di cé t
fiodes I.eg um ~au~
tu le ru nt , {o tu m hi
m
s
lm
on
llt
cl
.g
vcTi no n
t.tle qlJld
n[ eg cr iir : quibl1s
tra
u
m
eG
lg
x:
{e
nü
ql1ian
ad op til li
�586
Liber trigefil11usqu~rtus.
adoptiui liberi Gnt. Etcondemnatus, lUÙnorte,
am maiore aliquo, velnoll multa minore fllpplicio puniatllr: nec de gellcre [uo quifquam etiam fi
xtatem à lege prre[criptam impleuerit, iudicet. Sin
vcrà [erllus libcrum ira con,c itus vlllnerauit, à domino tradatur vulnerato, vt arbitratu fuo iniuriâ
vlci[catur ,niLi velit damnu ipfe recuperare. ~od
ft (erui vnlneratiqi malitia per compofitionem [.1étum fuilfe quis ambigat,ad iudices deferat: quod
fi non conlliceritita elfe, triplum dam ni refiituat:
fin verà couicerit, feruitutis reum habeat eum qui
dolo[e eum feruo egit . ~ verà nOI1 [ponte aliquem vuillerauit, fimpliciter damnum perfoluat.
N uHus quippe leg.umlator imperare fortunx potefl:.ludiees autem fin t,qui & natis nepotibusq; ad
parentes,à quibus quantum damnum fuerit,declaretur. Violcntç quidem pa[siones funt omnes quas
dtximus.Violentum quoque omneverberandi genus. Oportet igitur omnes homines, mulieres fimul ac viros,adolefeentes:le fenes,ita de his femper
exiflimare. Seniorem non paruo interuallo iunioribus pr~ponendum efTe,& apud deos, & apud ho
mines,quifeliciter viéturi fint. Cxdi ergo [enem à
illniore~& turpe efi,& odio à dijs habetur. Decet
3utem illl1enem vcrberatum:\ [eniore id ob feneétn
tis reuerentiam patiéter ferre. Sic itaqi f.1nciamus.
~
~libet feniorem &re,& verbo colat. Acfi vigin
Se~u vcne· ti annis maior efi,quafi patrem fi vir fuedt, aut ma
rauo.
l'
Atq; adeo b mm'b us lem
r.
trem fi1 mUler,reuereatur.
per abfiineat,q ni in eol xtate unt lIu:! procreare parereqi i pfu m potllerint,narales deos veritus. A bfiineat aUWn umilner à peregrino,fiue ille iarnpridé
in ciuitate h;,bitet,fille nuper eo commigrarit. E tenim neq; !aee{fel1s neq; propugnans omnino audeat plagas ei inRigere. Peregrinum vero audétem
ciuem credere,u qui creditur,puniendum cenfet, ad
prxfeétos vrbi perducat,nec ipfe verberet, vt eo ma
gis :\ credendis CÎuibus, fuis abfiineat,q uando etiam
à peregrinis fe continet. Hic vero magifirarus hofpitalé cleu veritus rem diligenter inquirat,& fi peregrinus iniuria ciué pereufrerit, verbera totidem
ei publico flagello reddanf:nequid talc :unplius im
pudenter audeat. Sin vero innocens percgrin us vidcbir,minis eo cafiigato ÇL perduxit,am bos dimittant. Aequalis au té u xqualé vel paulo maiorCloln,
nondum tamen patrem,aut fenex fenem, fiue iuue.:.
n'is iUllené verberibus cxdant, [ecundu11l naturam
nudis manibus ac fine telo fe defendit.Si quisvltra
ql1adraginta narus annos,fiue dû aliii inuadit, fiue
du m [c defendit,cxderc q ucnq ui alldcat,[eruilis ru
fiic;usqi habitus, hoc opprobrio [atis punit 9 videbit ur. ~icunqi his monitis obtemperabit, mode
fius & manfttetlls habebitur. ~i v~rà proœmia
hxc fpernet,hac lege coereeatl1r. ~i aliquem viginti annis vel pluribus natLl maioré pulfauit: primum quidé qui fortè interfuerit, fi r,lee iu~ior nec
requalis fit, prohibe3t,& fi non prohlbuent,[ecundum leges improbus habeatur. Sin alltcm verberato a:quali, aut iunior Lit, quafi fratrem aut patrem
aut quafi filperiorem defendat,ac prxterea iudicio
fub,jeétus fit,qUl fcniorem, vt diximus, verberauit,
& ft damnabitur, non minore quàm annuo tempore vineiatur.lmà ctiam maiore, fi modo iudicib~ts id vide?lé. Si peregrinus vel incola viginti anms ve~ p~unbus ~eniorem pul[et, pra:fentes ea lege
qua.dlxlm~s opltU~entllr, & qui condemnatus fue
rit,h peregrInus q\11dem cft, {cd non inçola vIbis,
biennium vinciatur : finaut~m incola vrbisq; h:\bi
tator legibus non obtemperat,triennium, nifi iudi
ces decreuerint diutius detinédum. ~i vero prx··
fens fuerit,nec Opitllbtus fccundllm legem fit, fi de
primo maximoque fit cenfu, O1inadamnetur: Secundi verà céfus fi fuerit, draehmis quinquagwta.
Tertij, triginta. ~arti, viginti. Horü iudie~s fin~
duétores exercitlls:prxfeéti ordinum,tribuI11,eï 1
tumqi magifiri.Legum verà,vtvidetur,aliread 0
norum hominum doétrinam ponllntur: vt per e~s
intelligat,quo paéto inter fe amice verfentLu: ., Abre
ad compefccndam illorum pertinaciam, qUlwdomiti natura {llnt,fpretaq; omni di[ciplina, null a.ra
tione mouentur,quin ad omnem ruant improbl.ta
tem.Hi [equentium verborum cauf.1 funt:his leglflator necefsitate coaétus leges imponit. Ip[e nanqi
nullum vellet vfumnece[sitatemqi legum vnquam
fore. ~iciiqi igitur parétibus aut auis inferr; manus au{us fuerit,nec fuperorum indi gnatione de.orum,nec inferorii fupplicia veritus: iéd qu.afi ,[CJat
qux nefcit,diéta à pri[cis omnibus defpicies, Jl11Ufiè agit: is vltimo vt auertatur expicturqi remedlO
indiget.Mors autem vltimum non cfi: [ed extr~m,a
magis [unt inferorum fupplicia: qux licet vertfsJmè narrentur, auertere tamen IHllu[modi an)-mo s
neq ueunt. ~oniam fi auerterent,nulli qui paren·'
tes fcelerate pulfarent, vnq uam reperirétul'. (~are
oportet horum Ragitiorum fupplieia in hac v)ta
nô inferiorajlIis qure apud inferos funt, fcd xqu~'
lia pro viribus ponere.ltaigitur ünciamus. SI qUIS
non furi ofus patrem aut matré, eorumue ftlpCrl Ores pul[are ,1Udebit, primum vt in [u periori bus , o~
pern prx[entes ferant.Et illCOla quide01 vel pcregr1
nus,fi opitulabitur, in publicis certaminibu~ tan-quam prxfes alijs prxponatur:fin minus,à rcgl one
vniuerf.1 perpetuà extt!rminctur. Sin :1l1tem i neol a
non fit,auxiliatus quidem laudem, non auxiltat tl S,
vituperium con[equatur. Seruus opitLJl.atll s h beretur:non opitulatus, centies publieo credJtur Ragello. E t fi in foro id contigerit: ibidem à venaliU1~
rerü curatoribus puniawr . In ali js partibus vrblS
fimiliter ab rediJibus qui prxfentes fllerint. Eodem
modo extra vrbem in agro ab his qui curandis agriuunc prrefident.~od fi ciuiu111 aliquis parentibus à fi li 0 verbcratis pr~s~s fuerit,fiuevir ,{eu mU
lier,fiue adolefcens , feu [enior , defendat protJnllS,
feclus codamans. ~i auxiliari noluerit, louis patrij ac gentis cognationifqi illu feruatoris im prc c~
tione per legé premarur. Demü quicllnqi ptllf.1fTe
parentes condcmnabitur, primii perpetuo exuler:
deinde & à f.1cris omnibus arceatur, quibus fi minus abfiineat,:t principibus agri verbcri bus ~ 0 m'nino vteunqi voluerint pleétatur, & fi ab exilio re. uertatu~',mortepcccata Iuat. ~ifquis ver à libe~,
cum hultlGnodl homine comedet aut bibet, vel ahquo paét~ vnà quicql1:i. geret,aut tanget,aut fpote
l~quetur,ls nec in templum ingrediatur, nec in foru,nec omnino in ciuitaté proficifcatur,anrcquà:n
m udei, pUUre n:i.'li debet f-celerato fe cômercio cotaminatu.~od il no obtéperauerit,feq ciuitatem
& templa i niq uc coinq lIinet : q lIicuq; magifiratu~
fieri hoc fenferitynifi côfefiim pu nierit, maximaru
inillriarii l'eus efi habendlls.Si 1eruus liberu hom ine m,feu cillcm,ftue peregrinu pulfet, prxfens quilibet auxiliij afferat. Sin minus, prxdiéta fecûdurn
cen[um mllJéta puniatur.~i ergo prxfentes crût!
pulfato [utcurrit:vinciantq; PUlf.lntc, & ci vinéhl
tradant
�587
X.
l.
ia
d
t.
la
m
u
g
e
L
l,
De legib. Ves ta-
"
C
a ra t'
,is' um liIg ltl lr
jfsilllii .1b op tim
ne
od
lo
m
m
co
;
oq
til
dinem ou d 'f i' , ,tom progrcl1io ordina
Im a It ,amc
bu
' uer/.11 tu m 1 l'0htlO 'd ,,,.
in co m pc di
i
,
~
irifica qu ad i co
.
m
m
;
a
l'm
fq
,.
i
Il
ab
r
lc
u
i
J<
b'
,
o
În
qU
d
&
ui fe ci t
fc
- 'li ' l
; ~a Is ,n :q ;!
" ,l ta pu Ir.
l !t
Ic t,V t nu um
tlo ne
tt -a da nt ,c
'
em~er v Iq et le ef im ud ua bd :ti m,ap 0(jtCtl SI~.lq; rae~
'b
ve
vt
b
ha
q;
V
s
o
u
ec er i F.t c"
oe •at , er en
vero dif.ita te ,D'm
Jm po m in
um.vnu
m odon
ou
"
u 1t vneflui er
i ar
(j
, de in de ip fi
vn
'r :
fe
m
u
u
el
lip
n
di
la
'
"
vi
ln '
am
r
d
U t
fe
és
Jb C:/
' q,
umsm
In o In re ra
a: ll la lit, Si
fuO)
ab vno,cofequ
fi
qu
,
fu
ni
t
m
r.
na
fia
ge
n.
n
ui
le
di
lio
dd
s
es
rli
ur
ue
pl
s
'b
ne
i?
be nd lI m re at lc cu nd um
Ti
ra
a~
, pe ra nt l LIS m ag in
- lm
rario_
d' , • El e pra:.terear
h'
miidano op er e
m o 1~atlOn~"
' éi um ea
ULIS li b er um om ll 1e m no
Ir. ro vm
,dmodu 10 VIIO r
ea
qu
rr ut e
à
,
vi
na
&
'
uJ
ie
la
~~
ec
,
' d
mb~j.t/one
m us pu
~ inattc:l . fead(p
ob
' d'
gl
lll
m
t
p
,?
vt
~U
co
lb
àm
lt
qu
~u
tl bu s, v~r ber au en t, om
,
,/
n;ro n a 1 Her ordlO
lu at
1~u~,1 ~~rortq,1
no n an re à [o
r ~undl' v mUus cu cu .
[u~_ ~1~ ln
I,a ,ocs ratIO
ac ci pi at , vr
uli(çima vi de an
eLfe ia m p'cr
u
am
gu n
gn
i
an
co nd It lO ne
di
ti,
3/i
ul
[e
qU
m
e
1
da m m'od.o,
ti mundorii
'1
ip [e [o lu ti on
am ul je ri q; hm ili re r m ul
i m un di
ni
ra
fa to feHru us
Ji
lm
om
n"
ifs
le
pl
re
t/I
am
bo
co
o
ge s ad
ere~tJ.:1
,fub vn
fi '
d
cl
ro eo rd em le
O.ceps difpofiri
ie re s eo m or di na ro r lit :fe
er n. a:, ve
l~ru re~oresdeld~
sq ue a m ul
fi
fa nr cii no fo/iim a' s d'
ri
1
vi
1/
9,
s,
r·
'
ro
ru
s
vi
re
e~
bu 1l 1l lJ ce m ad
/?I or Inaditona or do ' m ul ro
~e ...,ore,coprçh
TlI.Jl,/mmcfus"
be nt .
in vnJuerfo or na .
s
Ipfed,vr Ha •d/~ed'
ti
ul
m
fi
a
In U ne s eJ fe de
rc
r or di
oaQEoCJ
cr q~dJ b~ 1;;a: ar,~~,~ulris quoq; ob le lta ru .1 in hoc
~au oC
U (') ~ , 10 e. e
nrifsim
lJe
ce
er
s
gi
re
f
i
ris
cu am p!, sl m
os , fed am los
S,
n ,us "u!~pe ur n,o an gu fio s ranrii fe ru
to
V
B
1
ç
iar,a
voro ad Se m
L E
am ph tu do cohf bear Infra fe reges. Secuntfii NarurllljJ
M S D E LEGVMLA.
i.
,ha
os
od
m
lr
quoq; ~ ~u
aii,efi eiuf
VEL, DE
1.
,e ,huma~a de~u.elfe no po r. N at ur al e uo
~c
fp
a
r~
~e
T t P N
g~
ar
lS
l 'l!
ni no r-'Isu' .q
l~filnltus, ln,an
df e /l0
fpec~e~ cUI,urq; u perfea,fS/ma: IUdiciii om
oin
a
m
si
I~
ah
'
tif
'
N
am
el
i
I
an
rf
l
C
PI
fpec,el •
1 3na pecles an im al iu pe
d'
IL II
-'
q'
ili
m
ab
M A R .S
lu
ut
deb,cbt. C IIb~er~
ltu im m
14 1 N T.
A R. G V
rn 3t ur al i in fi in fuperosqui reJig~~n~
us v Iq; ,e m pe
e
."
elT
m
fi
m
f:e
~
el
né
ec
,n
m?
é rc lipl'Iet no ni , ad IUdl
ligiollé fer.Hur rp on bu s animas, qoo.d qu id
fu
re
d
gü
~a
o
ilo
ci
ep
i
m
(t
ei
i.r aco
po
de
l
lti
a,
oq
di
M
ar
q~
V
li,
iIJ
e
'J
ol
e~
m
x 0 R D elfe iudicia de vi in rem ipfa i vrro nu/l:l vis c~I.lr,ur.fllper mu ,f~lIdamentii.Arrende Plat s, elfe ram
en
~/
ni
ra
da
/f
uo
gu
o~
an
Q
ar
p,
.
aa
is
fi
tr
irJ
m
.e
,
~/onlS
i [cilicet
mrerdii no n ni
i in fe rr ur
ai n no no difpol
h
ri.
od
et
on
r.i
qu
rf
ls,
pe
O
m
ru
pe
ul
re
ép
in
D
di
1
nr
vi
quç co
cl a? e
pieraré,
tlo ne s d:
ra bi lio re fi ,q ua
• ve/ in rom ex
lle clua, ad im
no ra nt i.i e
d~rlOr & in ro leel ia s & iDiurias vcJ in l'e rf on a
ve uç , Ire o( (a lio il ~ocu_pifcc:nri.l: rurs{uq; ig ls O m m .
r:
ce
de
fe
el
a,
bl
ar
n~
Jr
ni
um
ge
lu
io
nr
li
in
~o
co
fe
op
û
ru
ta
a
ir
:a
pi
ld
lu
or
nl
co rp
cra p~bh
lc or uq ; quorul
r:ls.in A'pri~ ca
!"a
yl
na
I~
e
confu/ione
l'h
ri
m
u
ex
m
op
ar
9'
te
pr
~r
o
.u
u
po
C ?n té pt
3b0lrd~E
er ra lf e. Pr im
lllq; ca p' tu hs .A rc ue re nt /a : vel corrOi
?,
qU
de
b
a
fu
rc
iJo 9' alios
é
c!
ci
id
u~
Se
qu
.
nl r: & h. u
Po ;r as ln trlb
os ~ecinerinr
ci
nrTa parClltu
de
co
us
t
e
ui
dr
aO
i~
up
a,
~I
er
e~
;
fa
éq
[,
1
.
a
"
concubirum
ciuHé ge~ri!
ca ,a llt pr iu ar
qu a ~~:lOS nom, ~aflOne,~ qua~IJer humanii
ra ru s, ve l con rra rgo eu ltl C sl m e IUdlcanda
ill
in ü pe rt ur ag
m
lt3
m
ho
re
ia
;
s
nr
fq
P:a:~a
ex .1hJs ~b
mo qu o omne pierare rranfiulesq; ~o
un ru r. H31ce
bu
~e
irr
ci.
:
m
di
~t
co
ill
Tl
s
ré
ue
b~
re
ita
UIS dl gn
a magifimi
ro,g cn ar o, .d .fl ag ltl a ID deos ne faria im , qui vel cu D e
ur,c'roribus legii ~u
III deoru, co
Ca:re~is ta m au it po fi ha:~.l c~teri,s ~a ql lx
.'l tIo ne s. er ra ta oq ; il/os in religionepeccallè rione diuina
I,n
a:
/m
/~
gu
~1 p_o~SJt grau m o qUIdl
t.~hylicos qu a~ te m er ar io po tiu s qu am ra
nl~ttJt. D i( tin
am
nn
qu
rra
vl
ge fi um :v el
. Sed pn
uo m ni ii
m o cafu qu?d Ju er fu m ,m /ra bi li ra tio ne di in fe di ui
oc
m
Pt~ Ji uQ t,q ua hoiu~ om ni s ve rf at ur IOtcrlO
1.
S.
it.
vn
nu
re
t
,in
la
be
O
i
em
ha
m
m
at
hi l
qu~ impier
co m po nt fo
qUI bu s de ci
lao ca:lelli:l ni
or um qur
crilegiii iu re r ar hu e re s, leu perf?na co n,
uc
f.1
ora &: Arche
:"
it
ag
r,
r(
Jr
fo
re
ol
a
jn
re
A~
~e
id
m
,
c~
d~qu
qua;.
emlj e~ltab·,pr:rd ea u, ll uD tc xe lc m en
m no m in ar
eld
les
na
:,
ee
pi
a:
fp
ra
r
q~
r
lu
nè
ru
ve
fa
an
m
Ir
id qu!dem
c: nl eg iu
Jin~us op m
. /lev Iq;
m ér i, ad certii
ra pi at ur .A tq ue
am vl tu fac~t
'manl el le a
g'gnu~rur.
co nu ne tu r. N
e. qu am ab ar re nf ur an di s, .u q;
fe cr ar a fuperis
ar
re
~n
en
ne
ra
ou
ge
ul
pr
is
m
ru
ar
u
et
!.e
te
cz
im pi
vero in hi , co
ta h porlU' Im
da ,!, fu b ip fo
xh en du nr ur , &
:~tis.Quoni.i
& C?. & delncepç
pi er ar e co m pr
dia~ feu fi la a
m lingula_ Irig qu x ~ mo~o ro ba ui m us
e
~e
fiu
a
)e gl um fu b im
at
ir
ld
og
th eo lo ix
qU
~n
ec
..
in
~u
ne
m
:
c
fir
us
,A
um
m
co
pr
a.
re
~
,
1/1
Jnfuper
~opend, tfe
d~orum co nt empermi/la a rq; em m ~rzrerml .uHas, & co m
c
ho
ln
a breu~er
l$
ri
o~
en
ar
zf
&
ex m en r,e P!
s, i? ci rc oi n rr
lller,~:I~nJ,h
rt
re
pe
lo
lnllTa p: lri te r
ng
am
ne
lo
ligio.c!c
ed
~s
ob
i
I
em
/m
1111 ra , qU
im pi er at
ar on u no /h re
no fi rz Ilb ns fU
no s la re ar .a d u in cibis feu ver b,s cum IJ'
o·
ra qu an ra IIr Pl tr:a ne gi re . deum di
qu
Je
s
Dh
ro
.0
;re
c:
c:a
l'
i
fe
mu
s
ar
pe~curre
elTe,qui di
m un io om ni
.qui & co ta m in qUldem d~ re
in lilpra m od i
u ha~e~r de um
ce nt ur à facris
qu am ex~lorar l COUDere fe po te fi: vi r al io qu his eerread_
anr,' ~a
i~
f. ni a fce/era ar
a~
..
nr
tlo
co
ra
e
cc
ar
Ir:
fus tir ex
op in qu ir
ir ifsim us .ln
fpura,l~s, v~x a~
~ue vel ipfa pr pe rr ra aa r. vt vaUCluan Vl
fpur~rione m
, ec. N or a Pl a
commu~ione 101
&: III vlta,& dl
ni ita
à
lu
rin t,t ol er ad os
!
O
ue
~o
om
ga
ba
ne
op
1/1 calce no
ü
7
pr
de
i
is
qu
llr
~s
lu nz ad os
lm
no
ae
eo
à
an
s
fe
lis
r
el
fh
fie
m on et ,n on
ro & occafu fo
or
nes qu ot id ic fa ib us . Pr oi nd e medlcus no rg .u ur ui ln pn
ill
i
qu
~,
lo
riu
il
po s be ne li.
nr
pu
to nc m prob.are r~e arq; ~lInam,fed di ui na m
de lia : pr op el /e la ng ue nr es diligenrifslllle
ua ng eE
r,
do oo iu be r
lri
op
um
qu
pr
in
bo
c
In
m
or
o~
lu
um
ra nt nonC
pi et at is m
rq ui ri t,A cd
Ias pr o r~nro
o cr e·
pe
ac
de
bi
e
gr
or
i,q ui co nt.d
le
ri
m
ui
id
s
fi
lq
ot
iu
on
II
,
,qu
s e/fequati m .rllm eo m m u
.mis caufa! hu en tia m . Q.!Iicunq; en im
ce~tla~:cu/
m
ne
,u
~i
a,o
ho
ph
~
ro
te
,P
i?
e
nr
m
qu
um
io fu s er it , ne
Ji ca m rr ad it fe
ag t,l ud lc at Ili m an fu na u, ru m educarione lO ad m on er
re ae :1 Iim le ge s, re lig
. M ox ve
qu et ur ,Q ua m Sed ne
m na tu ra le
gu
ru
ll?
ne
a
cliderir fecuDdu
ve
rr
fe
el
o.
um
s
~d
ro
ua
be nd a 1
age~ aliq
dine~ fupe
Ji ru co ut ra de
qu ie qu am vcJ dJUm/& a lide kg lb us ad hl
?e m confueru rre ab fu rd zq na :d am ex au
re
s
de
r~
do
me
di
nu
iu
.
at
or
fo
nt
rb
fu
lu ue ne s, qu os
ldiu iuuenes
de hic de di t ex
u, qu em nQ/1 ~u po !f un t dl).
al
ec
rl
qu
C
on
t
m
"d
:v
nu
nt
bu
ri
gi
um
fe
le
t
de or
op in io ne s in ua anr • fenioribus credaDr &:
ud pl.1tonem tO
tu rb er qu :rf o
m ed iu m 0ne
il en im plus ap
lmju~dnam le
bus diuioi~ ab~ia,rauod~>cea~. AtTere p~ç,terca inpe r quas ho ;an~elorum.Nih t aogel~,rorq; b,e~r~. ,?a:tcrl , Id ~Il, de
:
tl
rs
n~
en
to
d~
fu
s
z,ta!,expeTl
I~/Ite,' ~ab~1I cl lD an r.O pi ni o.
'lu am ap ud no , & om llI um anuquI(slm:rde ~a. PrlmUm
ru~da~ ' qul fa~
de
a:
rr
pl~lones.~uo Im p/ er at em In Ju fim am q;
,ges fcilicer facr o feruieoribus aiunrlP,rofeltoou
rr ui ro
r
~e
nm na tu ra s fo
de
pr ldcrc.
m m es facile ad
aeuor eJeméror t:l co.tceru:llfe. Pra:
cleo an ge lis q;
du m ,o m lll bu s
qu
(a
s
un
Ip
éte
ec
er
ID
.s
..
fe
atT
e
el
e~
am
os
Dl
nd
nes in qu
cnres CU
qu id em ,h o$ de
fuppliciâq; repe n~,ilit.Qu,s
m io u op iin ui ce m conllu
m er iti s m er ir a
ta co
verirare.fed ho
qu od am m ot u
l/a
nu
q;
m
ti um ,iu ll e pr o lideobferu.tnri.1q; pietas to
pr iu a
ria
e,
lli
m
m iu
:
çc ta nq ua &
uf m od l deose~
te re a re lig io ne
!Juius fencenria
re m cfJndudlt,h e rarioDibus con~
..e/ ne ga bi r ei
ob
Id
et
:
m
/ic
re
ua
de
l!e
Q
vi
l1
.
pe
re
ui
e/T
re
1Q
nionedill:a
iolifsima
ig it ur im pi us
fi prouid!!r. iu lle ll1?re foli~
m ni um pernic
ié ria & ob fr r.
ro ui de re :v el &
an~rum
tim & pu bl ic eo ndos homanes ad legü ob ed
um
h,
m
ve l & fi fu nt ,p
c~
o
at
di
ge
rfuafiODibur
re ~u~eros iu
ne pJilcarl. Pl
fu ra nd a: ne q; co nraxac acq; ~ormétis:fed pe na le an im al
au te m el l pu ta ab 1I11ufio co H am faCile pa
os
de
d~
io
Te
el
i,'
ar
r
1
in
bi
m
em
,1
l
prob
ua rio ne m
qUI ho m lll
m un er ib us ve
as expulfur'us
enderis,ncq;
tloDlbus. AllO
qu i fup~r
pi ; m or bi cauf
jn fu pe r arq; ra
ne,ulo com~ra:h Ir gi bu s ra.di reaor~s,e~ s om lll vi
on
~
m
nj
!o
ig it ur tre s im
m
ar
ru
r.
ra
u
m
ar
ab ltd eo
do {jn~ fp hz
ideoq; Jj~erum, po/l~ hg an ., ExClt~ndôlm Ig ir :v t po il ra & qui in m un mml co nr em pl ar or es . Pr ob iu(tjti~ r~ae
m de um
i
Jt~r.nec
Cu
du
i
ut
al
en
de
re
la
~l
be
nl
um
ue
~e
co
lld
In
ir
U
ab
ad
m
ob
a
in na tu ra e/li:
l?ta ~IS e!l
is prouid~re.Pr nera m an uu m , fed J!ltlm
r~onem:c~lus rô garlouC! a: rn or fit ra ri on em leo el'f"en.
~u
bu s ,vel m in im
Qca
fe
qU
D
rl
lll
us or
nn a velu
h IIOIl extr/
qu an ro na tu ra • III oYOpe
rlonal~m l?ue
rf e
bJ/.1uce Ii bw ir a péfirare. Delllq; ha cd oa pr u deh~rr~
ra nr o ce ruhor .
er
ID felpfa,&
em
V nd e er i:i ra nr rr ir.
m
nr
"
s.
uà
co
'
O?
li
m
ôl
ru
U~
no
;a ni m or um m
ui
am
ue
di
,~I
ad
qu
ni
t
"
gu
im
Cl
om
le
an
p/
a
ab
o
e
~e
rdio
Pra:te
ho m in
l~lar.wres~o
da m Icgis ell:o
r ad pieratem.
u. pr çl i.
lo
art~m qu am ID
& co ho n.. bi tu
rquebl~.rn~clpu~
f eJfe an n~rura ue rm arreln op.eribus na ru ra libfolum lie.
to
rl
ue
&~
tq
,a
bi ru r omn~s,
o~
pi
im
n
nm
r
ad
no
bi
.P
m
a
re
ls
am
an
er
nr
rt
m
us
rf
me
pe
hu
H !n c ru
an a: &
ni s flageJ/isq;
us indicar argu ,ver?J. fpeCie
eé bo r ~r hu m
ni m ir um vi~
us COIDIJIlIIÛb
dere~ ,c um pe rf que ,~r~lIigenria: pa rt ic ep s: lleltum:.:Id.
de os elfe du ob fo re ru m ge ?e re , lcP,Jpdum L:"perru~
~t
iu er
od l.
ta m & jnre
fed et /a ,?
iju id em ab vn
le am o ,vero vi
ig ltu r ef ie lu fm ordllle~ qU I
de &
lu tc lh gç ce m et
ci tu r, Pr im um
,&
&
du
~e
m
de
de
a
.e
~l
_
~e
an
pr
m
e
llu
oo
·
lti
rO
or
•
à
l
;
nt
iq
te
vb
ne ro
ne m
ha be m us or di nu nq ua m jn te rr up,t u ~ratlO
<lem nu fq ua m &.
VS
DIALOG
V
D E C 1-
b
r.
*'
E
d
VIt:r
�588
Liber trigefimusquartus.
de & volunta tem. Curn enim ûn,gula manifefie ad proprios
dirigat fines,certum eft pr:ruidille finem atque voluiffe : imo
vero prt(uidere femper & velle: quemad modum ordo in fingu~is !è~per co,:feru~tur inreger: vel vbi inte~rup.i v,id,etur,
ciuus quam dlCI pOCSlt ,lDfiaur atur. Hanc vero elle dlUlOam
prouidé tiam,mi nime dubitam us. Prouide ntia inquam neq;
minima negligen tE.nô eoim ha:c minus Cunt ordioata quàm
m ax ima:ncq ; in maximis laborate m.Non enim ordinati oni
refifl:unt ordinaro ri quàm proxima :qua: codem nutu volun~
tatis afsidue ordinatu r,quo & nunt,& procul ab,omni r.rt(ua
l'Ïcatione Ceruanrur.Hinc illud,In altis habitat:& humJlia re
fpicit in cœ\o & in terra, ficut & cœlum ipfum dum fuu in ~e
abfq; labore peragit curfum, interim abCq; negligét ia terram
vberrim o radiorum fuorum p.lUnere circunfu nrut.Inte r hxc
vero quod ait legem & arté o,ltura\vel non minns quàm natllTa conll:are :quia proies fine mentis intellige non minus ve
ras qulm naturç formas exifl:ere gigniq; ab intelle6l:u diuino
tanqua patre, & 1mente humaoa velut maùe. Et aduerte fo
litam Pl~tonis nofiri picraté inuocan tis deum ad confirm andos deos. Deum inguam vnum: vt doccat deos omnes referendos,ad vnum.D icit at1tem Cc dei fummi auxilio fretum tu
cifsime de di!linis difputat urum. Principi o q~idem eos phyfieos improba t, qui fumma rcrum principi a corporea pofuerunt ex quibus deinde vita intcllige ntiaq; procede rent: cum
~icera potius debuiffe nt,corpo rea à vica intelle6l:uali pendere.rd autem!it aelfc,pro firetur noua 11Ô dico fententi a, fed ra
cione fe probatu rum. Septi:tia enim eiufmod i prifcofu m efl:
autc Platonem theolog orum:A rgumen tatio vero qllalis hic
fier lmotu,P laronis efi propria. Dill:ing uit autem i~fum mo
tionum gellus in fpecic5 decé: fcilicet in Circuitû , Localem
tranlitum , Conden fationem ,Rarefaé l:ionem . Augmét u,De
crcment um,Gen erationé .Corrup tipnem, Mutatio nem,fiu e
alteratio nem in alio ab alio fac'.l:aql,& Mutatio né ex fe,tu in
fe,tum in alio faél:am. Admirat ur motum orbicula rem,fiqu i
dem in co fiat centrum inqiujfib ile, mouent ur reliqua rté in
fpha:ral onge profl1ncl.a quàm plurimi circuli delignar ur.alij
delllccps allJs amplior es. Arq; id quod miru efi, eodem qlOJ.11ento angufriCsimus circulus & ampbfsi mus citcuit~ peragunt:ad eo vt & huius tarditas in continu o corpore , & ilius
yelocita s fit pari ter admiran da.Medi i vero & ad dimenfi oné
& ad motum fecundu cerras proporti ones medio 'iuoq; mo
do le hab';t. Multa de his in expoliti onibus theologi;l; tra~a
uimus.Oicit autem & de illo:quQd mutat locum, mupre cen
trum ,id efl: centrum loci,ad quod corpo,is mobilis circunfe rclltia com pa ratur. nonnull qua vero prxter id quod cétrum
mutat,fe t'ua rc etiam quod~modo idem centrum ;quando fci
lIcct non fixum , fed tranllatu loco per ;rqualeJU quanda circunferen tiam circuma gitur.l'rt (terea vbi de generati one 10quirllr,a it,princi pium,id cfi naturam motrice m atq; Cemina
nam:qu ando alteratio ne proficir,per tres l'rocede re gradus,
id efl: in 10ngum ,latum atq; ~rofuodu:item attinger e vfq; ad
qualltita tem,& qualitat cm,torm amq; fubil:antialé per elfettus fuos fenlibus manjfefiiir rurfus pcruenir e ad cffc formale & vitaleat q; fcnfualc. Putat aût in his motibus molé qui<lem corporca m moueri,f cd non mouere: formas vero corporeas & moucre moles & moueri ab anima;A nimamq ; mo
uere quid em duo hic:fed ipfam non alio, imô ex feipfa moueri: Ceditam ouere, vt vnàcum rebus mu,tatis ipfa Î1lterim
fuo quodam p,aClo mutetur . ,Pra:fl:iitiore~ e,r~~ animabu s diuinas angehca sq;,m~ntes eXlfrll1lJt,q~a: I11f~nora r:no~eallt,
ip!"x intenm.m1l11me permuta ta:. EmlOen tlus demq; Ipfum
bonum mentibu s elfe iudicat,o mnes enim boni gratia appe
tunt veritate m,In hi:; ~angit multa ad naturam per Ce mobilem pertincn tia,tanq uam ad proprium motioni s generati onis{u principiu.1n quo motio qua:dam form~lis & generati o
fpimalis iuapte n:ltura viget,m otionu generatiQnij{j; e~cm
plar.Co nfin!lat fUl'e~ omma qux mouéitur ~b ~1io, ~I!e ,nat~
ri mobilé ex CeipCa, vldehcc t ne proceda rur IIllllfimtll. 1mo
~ero vt quéadmodu, vitra illa qux. per ali4d 1,II:en.t .lut calét,
perueni tur ad ahqUld per fe luqd"','J:er fe ,cahdu:h cprççer r:s
ab alio mobiles ad rem per Ccmobllc vel1latur,QUlppe fi nuc
quieCeat omnia,& paulopo~ aliquod pr~ :a:tc~is moueû d~
beat,qul dna primo,m oueb'tur ? NonqUl de dlUlIla fubfl:antla
prorfus lmmobi lis.Neq; etiii corporea vila quç motu a,b awo
mmUatu r.Soliier go quod ex fc mobile cfr,prim o moucbi tur
cxcrcésq; fu" in felpfo motu,tra ducet in alia.Id enim ira prx
fiat corporib us V[ mOUeatur, ficuç immobi le reru principi u
rebus pra:tlat Vt mouean t.Anima m vero elfe naturam per fe
m~bll,em,patet tum intrinrec us, quâdo Cuapte natura libere
rauocll1ando dl~currit atque cQnfulta t:tum extrinfe cus,quadiu fua pr:rfe~t1a pra:~at corpori v t per fe quodam odo moueatur,Se,d de IJS ommbus ,& pra:terea quod fUl? animas fphç
ral'u reél:nces oportea,r elf~ angelos .Itq; deu ,ln theologi a apunde çraQamus. y bl vero l'Iato anima. appeIJat motlollC:ll\
generati onéq;,in teIlige per modu cauCa:, id e~ p,ropriu ~oê
tionis generati onisq; principi u.Et vbi ait l felplo,m oucn,e
fe anima: rationé. Nota ibidi: dici ed:! rationé alllma: e~e ~
pofsit mouere feipfam,ne aél:u motiôis intelliga s e~; , a?lm a
fed potentia ,non accidentali: inqua.N a & fuhfl:antla IbldelT~
vocat animii.Sic erao definies : Anima efl:fllbfl:antia propr:a
llabés potétia,q ua mo'ueatu r ex fe,& cçtera moueat. ~c.
admodu vero res ex fe mobilis rem ab alia mobili: ;!Ilteeedlt:
fic anima dico rational em antecede re putat tota maehinam
corporal em,cu nullum corpus valeat ex [clpfo moueri . , A~
tecedcre Platon ici aiu t,& dignitat e fimul & tempore.Slquls
vero platonem l chrifl:ia nis minus diIlèntir e velit , expo..l:r
anima noll:ram vel moment o quodam tempori s, vel faite ,Id
gnitate creatorls q; intentio ne prxcede re. ~x co autem quo.
anima: fubfl:atia prior efi Cubfl:antia corpons , afte6l:lIs quoq,
& mocus,& dotes familiares animç,c ôcludit paCs!onibuSC or
poris elfe priores. Vbi (lumerat animx proprium , ~e~e,n,t~
qua: a6l:ionem fignifica ot, elfe anima: nofl:ra: fupeno..nbusq,
cônfunia .QEa: vero pafsione m,propr ia noll:rx, vel cu d:m~
nibus infimis tantum cômunia . Nacural em tamen motU qUI
in corpore pafsio efl: , elfe in anima aél:ionem.Et quod in cO!'d
pore efl: 10ngitu do,latirn do,profu ndltas, qualitas , motU l•
elfe in anima acumen ,iudiciu ,memori a, habitum & affe Il:
Cxtera eiufmod i habes in theolog ia difl:in6l:ius ,Dicit & al!1
ma etiam elfe malol'um caufam,fcilicet per accidens , & 'l..UI~
anima noll:rali berum habet arbitriu m.Calle vbi dieit mud,u
gllberna ri ab anima rcilieet fua, quod addit gemina elfe all~
ma,vnam quidem benefica m,altera vero côcraria m, nc ~u fiantiam accipias geminam ,fed potétiam . Siqui~éin a11lm"a
mundi atq; cœlell:i,potétia efi:alter a quidi: momx corporu,
intelle6l:ualis altera. rn~elle6l:ualis cene benefica ~fr, ordll~:
èun6l:a'd ifponen s,motnx vero eatenus benefica , Id ell: orc •
natrix,q uatenus fubefi alteri .Cui quidem nifi fubelfet , ~~a
to efficacior efi ad motum, tanto magis c,nens arte pr:Clp~ta
Tet vniuerfu m atq; coofund eret.Ani mam vero cœlell:~ ha, e~
rc mété,pr pbat ex ordine qué in omni motu generatlo~les~,
femper obferuat . Profe6l:o amen tes videmus quatenu s a m~
te alicni funt,ea~enus ab ordine alienos. Ordiné in prxCentJ;l
dicimus murua inter fe t"~ril a6l:ionùmq; connexi oni: cô~rua
fucceCsÎone difpoftta m,& ad finem ccrrum propria quad.~ ratiODC dire6l:am,atq; in cun6l:is quoad fieri potefl:,limile,çqu~
lc,idémq ; feruatem . Eiufmod i ordinem ab his duntax~t q~~
mentis compote s funt,feru ari videmus , atq; in ipCa VJl1uer, 1
progrefs ionc prorfus implcri. Impleri inquam ta cômodl[s~
me quàm pulcherr ime,cx quibus apparet ab anima qUa! mc~
tem babeat & artificioliCsimam & optimam guberna~l. ~c
que ab rc circuitu m dixit proprium clfe mentis _ In Clrcult,U
cnim indiuifib ilecentr um manct, dum circunfe rentia redit
in idem,& in figura mot6q; Ceruarur xqualita s. In mente,fimiliter:f implex fixllsque ad ipfum verum dire6l:us man~t Illtuirus,du cauC.-c in etfc6l:us pcr media explican tllr, vicifsll1l 9;
clfe6l:us ftmiliter replican rur in caufas. Reditq; interim anlmaduerf io mentisin feipf.am conlidcr.ano:lam,& fimili, a:qua
li ,eadem,i n tclligen do, volendo ,agcndo ,inten tione, regul a,
progTcfsione procedi t. POfl:qU~111 vero & cœleltes fph:r ras
.lnimabu s,&'anim as mentibu s optimis pra:ditas elfe probauit,figni ficauitq ue & vniuerfu m anima vnl,& multas fpha:ras multis agi,iam difringu it paucis modos tres, q~ibus anlmx cœlefiibus conillng antur : dicens animam veIna globo
inelfe {icut anima no/ha corpori, vt inde animal vnum efftciatur: vel fic adefIè vt non villifieet quidem globum , Ced
m04eat t3ntum atq; rc~at.fiu~mirabili qU,a dam folum ~o~
uendi potentia , fiue quoda~ IOfurerme~lO •. Edi ex tnb,u~
propofit is nullum prx ca:tens mal11fefl:e luc ehgat,PlatoOlC1
tamen omnes primum abfque controue rfia eligunt, idémq;
omnino fenfiffe A rifl:otelem Theophr afrrluuq ue exifl:ima t•
Putant enim l'Iatone m idem probabil ius hab'uiffe. Nam argument atio ipfa per quam hic cœlum efficit animatu m,ani:
-mam ipfam illllUit vnàcum moto cœlo moueri. Quod nih
ex ea & globo vnum fieret olnimal,çerte non mobilis motor
elfet,fed moror imQ.1obilis,Idem confirm ar in f'hçdro . rdem
& in Tima:01dicens,cum vellet mundi archite6l:11s,mundum
1.lltelleQuale animal faccre: nçque poffet intelle6l:11s abfqu,e
medio adeffe çorpori : coniunxiiTc inrelle6l:um qllidem an~
ma: , animam vero corpori , arque adeo vt m~dio infuden t
mundo,& inde per cun6l:a diffuderir. Ca:terum cllrnam Plato hic cœle/l:c~ tanr4m dcos manifefl:e confirma t? QEonia 1
n
fllperiprllm q)l1~emplati9 efi 1 legum materia admodum~
lieD:(,& percœlefl:es deos qui mouent ur, & P!Qprijs manClpantur officijs • Catis admone t fuperior em elfe quxrend um,
qui & immo~us ipfe moueat omnes,& commun uis dux,pro pria fingulis aCslgnet officia. Q uid pl4ra? Manifel1è (uper cœlefies animas diuinilm effe mentem menrésq ue angelicas demonfl:rallit, vbi ait,ccciefiem animam , vepoce qua:
exfe
&
a
�De Iegib. Vel,legumlat.diaI. X.
rir J'Cl:um fcmper diuinu accepe
exFe no n hab eat , fi intellet apud dcos rca a feliciaq; IJJb cnfic cuntl:a perducere. prour re.ldeo Plato yb! ab anima protur~alioquin pcnitus aberraab oeulo ad fupcnus aCecndat luced lta d me nre m, quali qui aligarecogatur',Pofiquam vero
nec
ari quamen,vcr~rur admodum
idcredemonftrar, a Cingul cogna
rou
it,p
rau
nft
mo
deo s effe
ati
inir
diu
::d:t
ens:N.ltura qua
dam fe~rentia fic exordi
râres ducit
o lfp eci e humana degene
~,hom1Oes no n om nin ,quamuis interdum de prouiden~d afI!rmandum elfedeum improborii, qua: fa.lfa pro fperis
ba dei apparens profjletiraporedabitpœnas,dl/bltare nos coquod
tasefl:,qux & 1'bruro rem
gendo f.1cir.confequenter Si coi.
toti
~a~. ~rofeél:o deus in inrelli
'l;
quo
git
elli
facÎt, inr
aCI[ l?r eIl igi t,ac fi torum
ctr.lp:mes ex qu~bus rorum ,:ec par&
r
fcÎ
gno
,co
um
toc
an?
~no~lt
e!f
nec
bus
qUI
ex
, erg o l'articulas
fCI} prolIO cofiar:lî partes
uersii,regere:qui porcfi &
t:s, Po tef i erg o & fcit vni gubernare totum opus fuu. Gur
ice
ulderc.Vult quoquc vril crn2tis partibus, nunqu.i pote~.
ber nar i vero bene non guh
q; part~
arcllitetl:us opus rorum abf
Ira neq.ue medicus, neq; ntibus.optimc eurae. No n neg!lb~s ad Id necelfario coduce '9u1 facere minima no ~egle~~t.
are
glt deus mi nim a gub crn atlo de~ ,cui efi p~ocre.1~~o faclIIS.
ern
gub
dl
lis
fici
dif
e
qu
l efi forNe
um cardlOr efi, qUI Oml111
vel nat;Jeque mollicie ad clIrand
ar~
vcl,
i
qu.
,~
cuntl:a gubern:lt
tlfsimlls.qui accurarius
ma gu .ld eo deJto
qU
m
Na
nt.
liu
ne
tura qua: ab art e narur&
arte ~ue
artis ve\ n~tllrx. ~p:r~ ab
.fe nde nt opera dei, qu3m fuis prouldet dd'l?~tJus:p:r CUIUS
ribus
,naru~a,tam deus ope
tcr fuIS qu.çq;
quo~; id habent, vr {j~lIb
a
cer
cre
iam
ent
r e{l,eo ~lellu;s
u~d
pro
:lO
fetl
pcr
quo
ars
o
prOludeanr.QlIoniam ver g?a , in deo auré a.r~ eil Immt:ma
3re g~bf'r
J>ar~a ~mll\ expedir atque
& maxl~a f~mm: facl!1t
fa,olDlUu mi nim a lîmul
J.1 partl~m,
~rat
u
c~r
no
ls,
ànd
en1
-at .ln qui bus vtique difp ponir,honum~; cUlllfq; propn.u~
~ mUlnl:l
fcd partes rorius gracia dif
Int ero mn ia vero fub lun
refert ad vniuerllbonii.
~ perfetl:ll
qUl
rum
am,
nt~
ige
dil
hab et circa hu ma na fpeciemdeii:quaCi Ipfa fin gul anr ere ;co ir
lim a ell :tu m quia ipf.1 col deo fummo per fil1gul.l reru .g: S,à
Jat urà deo .Jn his nocabJ lributos elfe rcao~cs, vel111JOldii
t per.ponera fpeciesq ue diuinos
umq; cur3Cor~s. Q,UI fic~
Glarum aél:ionum paCsion
entl:::
Uld
icquid p~!funt,Jt~ ~er pro que P ~entiam eius poflùnt,qu
qu~
.ma
mlO
.
ccm
am
cuT
lpCius vel mi nim oru m pro uselfe fenfus,& v~ PlotJnu~ He.rrib
Ir: aIJo
Curant. No tab is in fiJc
proprie arque aU,d,cum. fed
nJiasque difpuranr,vi(Ïlm pr:dl.1ntiorequ3m ~en(ùs aOlma'lu oda m 0encre longeque & animam human.1 fempe~ cor ·
is
liu m terr~noru111. No tab e quidem a:therco co~por~, per
idu
aCs
m,
tl:a
iun
con
elfe
ri
Ite mo po
reno,wm aëreo c~rpo~l.
rer
rum
o
ver
nem
r, po!!"e
fuccefsio
!,b~
e.
oqu
ld~
s cil arqlleex fc,
tum anim%, 'lui a primu fqueadeo, vt ~mma ahas ,JO hablri:v
in formas vanas deriua alias in fuperJo~em llOmJOe .con,
tum inferiorem hom ine li quada!D grJu't~re,ad loca lofeuer tat ur: &i Ilo quidem qua ecu leult.ue fuh!Jml~ per:re.. f.x
em
rio ra defeeodere:ltoc auc proprijs mot!hus h~blcu~ cu dIUIex
tOS
cep
con
r
are
app
l:ar,?o<I uo
rere.Sicur elllm lex I.Jla dlt
na: voluotatis lege concnria,malis fer a rerrefirl:l conue.nlre:
nis uidem aoimis cœlefi impellére,& quali ~arurah quo
us
fte oin nin o nullo exrrinfec habirus fpo ?te fUl'enora pctU?t,
m
oru
bon
&
l:u.
iiné
inf
dam
l?nglUs
Iabuorur .HIC prore~o efi dltl:um,
ma lor um vero ad inferiora
fslm
cun
obf
'
~ .
eret , exponerem ilIud
am
JO aqu
n·1'le
onanreN19nlcm
com me nta
Cmurarec
& aqua
tran
cum
em
l'
'
d
1·
'b"
. ~
.
.
.
'.'
.
.
Iqu
an
a
.
.Icutem.
, 110 UClt
muu
{i dltflClhma 010
polSlt ex Igma.Ol
ani ma tat n, qua
non
an
crc
uta
fm
'ma
&
r.
,
.'
'
•.
am.
ad d~ ~eColuJgl 1l con rra na ut,
i Ignem 10 aq~a ~Olmat
.
quo
impofsibilia teu rat ,quillu
ell,
étu
cdl
cur
obC
s
{i qUIs
e
mp
rem o\i tur . ·Neq.uem
~e
~m.
e04
'on
exl
efi
a
tio ne & diuilione dialeél:ic gra ilu s, (clhcer ~ llenere q~o
tres
diuidendo proeedat per cieS'fubalternas,ab elSq; ~d Cp,:cladam generalifsimo ad fpe ile diuidir:1imilirer qm per eoffac
Jifsimas dcnique fpecies cie fpecia\ifsima ad fubalteroum
fpe
dem gr~dus refoluic. à
refolui.t. ~t
lif5i~um, ,facile quoqu~ ~ent,I~gellus,& inde ad gcnera
v~l
an
uag
per
~a
i~l
numerotnf
vero ui per {ingula rur
menranJsJO rhl hJSJOcom
a gredie .Sedde
b D aUI'd'JS prop h etx
q
'r
·
1
r 1 um opus g
abis P atoOlS ver .a
deneque
Jeb um .ln rer 11xc nor
a 10 cœlum
J1.L
. .. Po"
l'II' ma : neque.r.a{c. enr
im
'{
d' ,
ltan ] ... %C
u.1f m 1 m dl'ul'num pOlie lU IClU'bm eU
,
oracu lOO
. ' fi
, 1 em u
n.
10
OlunenIf'.ush 100U e. p aca .
fe
ficen liuJO
pol
non
's
'
d' d
U!
l gen ens
m elle umaO
ou11.en lt1ideumb'a pra
d m diligentiore
,duces
rnarores nauium
Vb '
ube
um
oui
eu
IS
medici a:grotan
1 con~ 1 c~a
.
,g
es
lor
pal
m
qua
cur aro re,
, m er eruumrullici,equorum aun~:roru
d"
p'
exe rci tus ,ag ror umnia
ma
na
ple
Cub co:lo . , deorCum,ptrahune: Il
tiu m "Pra:retea om
vir
deo
elfe in
1~.
beIlum. In q~o VJt
. d {ucas.
q~ circa aou nas fur
v~u
bls
era
nbd
nesq' ; fum. Col'
·b· fd' nam ma 10•ae{eucvèro d%mn
. '"
nti lls qUI u al ,
l
tures,imo vitas:qu:trii fci
e1cuatur. Poil vcro proo:m
çenfis ani ma ad Cublimia
589
a .
in impioç,nequc folùm ueC
riori ceufur~ auimaducrrir q; vcrborü,imà & cogir~;!"
~uo
am
;
aéboncs,Ccd Impudenci
nJr: lt~ dil!gen.rcr cxplorar~Je' r~~
ne! ipf.1.sco~tra ~i.lIin:l clig 5 lb pollrJS,Ul fex deducit:\'i(/c_
crJ?
niollc
fpeCl~f Implctatls I.n ClIp
edo.Tresenim il/ x ill 0l'i
pam
r
l.be
m}
qlla
du~o
JO
r
nio_
llce
opi
à
f.lll
cl/m
l
vn
:
alite
Porefi
co~t~a d~lI falfa coMlunc. concurrere:porell & rolerabilior
m
ne I~Hlutra quoq; m~ru
xrerieorii, lil& pœn~s maleficorü,h
lue
c~s
?of
Co~g
~s.
l.r
xqu
rx cognomiphc
pro
111
udo
Pfe
ru
ea 9
perilltloforll,II10 pr:,rrer
né ..Damna
tio
lli
per
bea Jam.~etfu
n~nrur. R~rfu. ~ qU}~tu pleplehea ena cofirmarur. Vb'q; vero
bat.&
Ult & fupra l'0~u:a,a ~ua
bc.am f~pe~llitione: iml'ro
PJ.lto t.lmY°CtlC.l qlla~ p.'e, plera.tc phl lof oph id vencratur.
ance omnJa huma na oJllcla
rib us q; &
O ST ~egesde ca: de vu lnc a de o. De ofilni vi.
is Icxi1l
vc rbe rJb us, co mm un
mo (er :lt afp ormn } vi r.,ncia~, vt ne
lt vie ini re VIl.1
tct qu e rcm all en am ,al
"\
tca per (l/a fcan
ti
dé
vra tur , nH ipo fsi
m, Jcp en _
uim
rra
na
ni~ qu x
rit:l~inc en im ~al,à om
nd cb tit.
, &111 po lle rum de pc
de rut ,pe nd en tqi lam
il1llea flll lt, pet ula mi ul1 1
Re liq llo ru ve ro ma xim
a,
xim
i ini ur ix. l]tlX tI1nc ma
nu m co nru me lix atq
in
m
cu
itt un rll r: prx [er tim
qu an do in Ùc ra co mm
u~
tril JU u ali qu afl i comm
in
pu bli c:t atg ; [1n éb , vel
o
loc
ro
ve
ido
ill[ cem od i.S ect
nio ne m, vel ali oru hu
.
hra
lllc
[cP
;
r.1cra pri ua ta atq
ha bé da fil nt, qu iid o in
cinf
dc
x
qll
hi
[eo dlr m ab
Te rti o qu x in p:t ren tes
x inus. QE art u co ntl lm eli
uim
rra
ren da ini uri a n:t
.tti .
illr
Iag
1T
ris
rép
ad o qu is con
iur ixq ; gC atl s ell ,qu
ç
illi
m
llla
tc'
,an
tur
vti
,vc l ca
bu s,r cm iII oru ab du cit
niis dig
cû ciu is ali cu ius ciu ll
per.fiIJ~crit. Q u}nt~i
o vJr ionin
om
ç
,
nll
gc
od
ur, qll
r,:s lxd l{ vcl olt cn dlt
ere lex
llid
gu lis co mu nit cr pro
ne po (ci r.a tq; his lin
m cH,
èll
dié
qu idé iilm ma rim
dc be r. Dc fac riJ cgi o
hi')
De
r.
aru
rag
pe
vi au t c1.\m
qu id hc d op ort ea r,f i
l
wO
mp
nrc
co
orû
de
op ere in
~
au tem qll X ve rbo vcl
œpro
nié da flI nt, de inc cp ç
~rrli
c~Jt
De
ag un tur ,qu om od o pll
oilin
liL
o die cn dû vid etl lr. IIl
1IS.
I1II
nUI
mi o qu od :î pro po fir
Ol
liùU
fCC
t:u
QE i dc os elf e pu
dl ve ro pro (l: mi û fit.
lla , ne c
{p on tc im piu m qu icq
leg es, ncc f.1cit vnqu~
ali qu hl
é,~lIt diC lln t im piu m
loqllitur.Faci~Jnt aut
pu r.it
eth
clIc ne ga nt, vel qu ia
in de os, vcl qU lad co s
m ios
ip[
e
en hu ma nis cu rar
cf!'e deos,~e rcb us ram
de
&
r,
fin
&
tertio qu am uis
mOle. a~bJtrantur: vel
s
co
i
car
pla
an t, flc ile tam e:
hO~Jnlbus ~ur~~ ha bc
lç
ml
cic
f.1
d
~i
N.
inantllr.cLJ
VOtlS & fac rrf icl )S op
Iùü ml l •
dic em us? AT H E. Al
os
ipf
igi tur ? qu id ad
ru ioco
mp
nte
co
in no llr um
Ô bo ne vir , pri us qu id
n:t m
s conijcio.c LI N. Q! !id
qu od da m dié èu ros mo
A0
r,
me in no s nu ga bu ntu
dic en r? AT H n.l ra fer
c,
ofi
Gn
;
; La ce dx mo nie atq
the nié fis ho fpe s,v osq
è
cJl
lla
aq
qll
nc
no llr um ali j
ve re illu d dicitis, qu àd
ile
fac
lls
rib
lne
ur: tre , ali j ml
de os, ali j nih il no llr ac
led i.gitllrv~s i.n om nib us
E?
:Q
pla car i exilli~ent
nc
n~r
&
c
,ho
llls
du elI ey uta Ul
gib us fer end IS fac len
s
lla
mI
llm
leg
ntc
cta
lltc
à vo bis fie ri vo lum us , vt (C no bis .vf ua de ari s,n ce
de os elf e
[uf fic icn tib us tig nis
mO lle
f.15 c,ll,' mune~ibus.v His
ui
rq
po lfe iIlos pr zte
pr~s
nre
dle
au
a
xd
qu
ri. N un e en im hx e & fim llta ell ere pu tat ur , po eti s,
qu i exc
dic ari qu oti die ab ijs
u1 tis ,
cer do tib us, :tli jsq ; .rm
J:1
s,
bu
ati
s,v
bu
ora tod
cu m
fed
lld a no rem ou em ur:
ab ini uri a qu idé f.1 cie
qu i
té
au
os co na mu r. A vo bis
fec eri mu s,p lac are dc
glo
e
elf
mi tes leg üla tor es
a~ro~cs. nu llo ~odo, [cd
,
ü:I
hib
ad
us
pe rft raf ion e pri
rJa mI nJ, po fcl mu s, vt
me
lto
mu
n
ati s, vt cti i fi no
qu bd dij tint, ita do ce
Fo rrè
ra tam en ]oq ua mi ni.
rio
ve
)jo ra qlll~ ali j,
fil lpo
id
qu
uû
s. Q. !!a re fi xq
na nq i VOblS cre de mu
ile De dij s.
f.1c
,
iec
am
ô
i,
LI N. At qu
bm us ,m or em ge rit e.c
efi ve
Dd
,.
1
�Liber trigefimusquartus.
dl: verit;\tèm hanc ofienc1ere quod dij fint. ATHEN.
~o paCto?c LI N.Primumquidem terra,[ol,fide-
ra, ipfumqi vni,uerfum, temporu (luoqi ornatifsima varieus,annis,méGbusqi difiinCt:t id ofiendut,
Grxcorum prxterea barbarorumq; omnium con{enfus,deos elfe fatttium. ATH E N. Timeo,ô beate
vir,feelefios homines:timeo inqu~m,no erubefco,
neè vereor,ne fortèvos contemnant. Vos enim differentix iftorum cauf.1m ignoratis,& incotinentia
voluptatum cupiditatumqi tantumodo putatis ad
impiam animos eorum vitam corruere. C L lN. Sed
quxn:tm prxter ifta, alia ifioruffi cauf.t ho[pes eft?
ATHE.~od vos ipfius expertes penitus fugit.c L l.
~idhoc?A T H EN. Ignor~tia quxdamcatègra-.
uifsima,q ux maxima videtur eflè prudentia. CL IN
~o paCto inquis? ATHEN. Feruntur apud nos fcrmoncs,partim metro,partim foluta oratione confcripti, qui apud vos propter difci plinx ciuilis excellenti:lm, vt audio,non reperiuntur. ~orü antiquifsimi primam cœli aliorumq; natllri deorllm
faCt;tm fui ai! affirm:lt, nec multum progrefsi, deorum generatione confuetudinemq; inter fe narrat.
~x quoniam pri[ca [unt, quantu ad alia quidem
fiue reétè,fiue non reCtè fe habeat,repr!îhcndere no
f:tcile efi,ad eultu tamé honoreq; progenitoru, nec
vtilia ipf.1.,nee veraeflè fatebor. Prifea igitur dil11it:
tamus,deq; iIlis, vt dijs placet,dicamus:iunioru ve~
ro fapientu verba ficubi ma1a hominibus afferant,
incufel11us. Profeél:o ifiorii verbis illud efficitur, vt
cu ego & tu hxc ipf.t figna eflè,quod dij fint,al1èri~
l11us,fo!emqlle ac luna,fidera & terra,quafi deos &
res diuinas in medium adducimus,tunc iuuenes ab
jfl:is fapientibus aliter perfuaG,terra & lapides hxc
elfe dicant,nullamq; humanaru rerum curâ habere
pollè:[ed verbis tantu ornatis verifimiliter fermonem de ifl:is elfe digefl:u.c L lN. Graue certe hofpes,
& periculofum fermone habuifl:i etia. fi {olumodo
vnus fuifsé.Nunc verO eo grallior & molefiior eft,
quo pl ures [unt.A THE. ~dergo dicere, quidue
f:lcere nos oportet? Vtrü quafi apud impios homines accufau Gmns, quodfalso deos elfe legibus affirmauerimus, :ld dcfenGoné aecingemur? An his
dimi[sis ad legu traCtationc iterum reuertemur, ne
proœmium legu nobis. hoc excrefcat in longü:cum
oratio breuis futura ~oJit,G pr~~lÎs ad impietatem
hominiblls qux requIrut,fufflclcter ofiendcre vo_
luerimus, atqi etia terrore illos l [cclere amouere,
demum vero que madmodum couenit, leges ferre?
ç L l N.Sxpenumero in hoc.brelli tempore hofpes à
nobis diétum efl:, breuitatc non elfe prolixitati an
teponendi. N ihil cnim n.?s, ~t dicitur, vrget. ~a_
:re ridiculu fimul &. prauu dTet,G breuiora melioribus prxferremus. M ultùm enim conferet, G verifinlili rarione fermo noficr ofienderit quod dij fint,
& boni tint,iull;itiamq; multo magis quàm homines cobnt, quod ferè optimu plllcherrimumq; legum omnium erit exordillm.~a01obrem abfque
vila molefiia atqi fefHnatione, Ji' viribus nihil prxtermittallllls, quod ad hanc rem per[uadendi pertineat. t\ THE, !fie [ermo tUUS adeo te paratü promptumq; of\:~dit, vt ad prçces votuq; videatur prouocare, nec moram am plius patiatur. V crum q uOU10~0 a~[q; offenGoe eŒe aliq uis deos dilferat?pra:
ferum cu necef!"e Gt,grauiter terre odilfeqi eos, qui
horum vcrboru nobis callfam prxbueplt. Hi cerce
à pueritia ad deos affirm.mdos eo maxime inducerç i11limum potllcrUnt, quOd çlllm laççe n~ltriren-
tur,à nlltriciblls matribusqi, multa de illis, io~o &.
{erio diéta decantataq; in orationibus audleb.lt,~
in facrifici js videbant confentanea quxq, iIlis hW,
qux fuauifsime pueri & vident & ;J.lldiüt"dutn parentes eorum fummo fiudio pro [e liberisgi [awtlcare,orareqlle fupplices,deos,quafi qulm inaxime
dij fint,vidcrent: necno quotidie in ortU & occa[ll
folis JC lunx Grçcos& barbaros omnes ti in rcbus '
ad l1crfisq ua fecundis confpicerét,fll pplicirer adorare:atq; ex hoc nO !i.tfr)jcioné qllod dij no fint a~ferre:fed teftimoniu Wfint abfqi cotrouerfia perh~bere. At vero qui hxc omnia, nl111aratione, vt O1Ctis compos çt.libet diceret,moti defpidut:proptereJ,qi nos ad ilxc dicenda comp~llut:qllo paéèo eo~
nunc mâ[uetis verbis corrigere, & primu quàd ~lJ
fint docere polfumus? A udeamus tamen:ncC ~nl~
decet,cu illi voluptate perdantur, nos quoqi lr~ Il~
'eos corrupi. 02.!apropter omni cocitatione alllm~
extinCta proœmiu01 ad eos qui ita mentC corruptl
{unt,aggrediamur: & quafi ad vnu eorum ita orationé m.lnfuete vertamus. 0 hli,iuuenis adhuc es:
nec dubito,quin JPgrefsio téporis faciat, vt de mu!
tis aliter gllàm nUl1c,fentias.Expeéèajgitur oro, vt
tunc de rebus maximis iudices. Maximu autem eft
'q, tu modo nihil arbirraris,vt reé\:ède dijs [entientes ,bene villamus. Verum fi hoc in his permagnll lll
tibi certificauero,miI1lme mentiar.N 0 tu [olus nCC
amici tui primi, hilc de di js opinionem haberis,fcd
a1iqui femper,tum plures,tu paudores hoc mor~~
laborant. ~od vero plurimis illoru contigit,tl~l
narrabo. Profcéto nullus eorum ab ado!e[centl l
vfq; ad feneaam inhac opinione quod dij no~ fin;
perfeuerauit.Rcliqui :lute duo morbi ql1amUlS nO
multis,nonnullis tamen perman[erût:quod dij fi;lt
quidé,fed de rebus humanis nihil curent. V el (luod
curent~fed facile precibus f.1crificijsqi placétur; Tu
igimr il mih i credes,expeéèabis,donec plane coO ~t
tibi pro viribus,quid de his iudicandu fit. Vtqu~ Id
a(feqllaris,diligenter coGderabis, fiue fic fiue altrer
.[e res habeat:&.i exteris omnibtlS,& àlegum b~Ore maxime fcifcitaberis. Interea noli t:i temerart US
elfe, vt impie de dijs [entias.Is eoim <;I. tibi leges ponit,& nunc & pofl:ea, lluomodo i{ta fe habeat,d~cere conabitur.c L J.Optime hucufqi ho[pes 1l0~IS
efi diCtU. ATH. Prorfus eft ita,ô Megi Ile,atqi ChOla.
Sed in mirabilem q ucndam fermoné ncf<:ientes inddimus.CLIN .~émnâ? ATHE. ~i à multis f.tpié.
01110lS
tifsimus elfe putatur.c L l.Dic c1arius.A TH. Res o· R~S llatUl1,
1
vC
un)'
lllnes nonnulli aiunt,qux fi unt,llux filltura:,quxqi vel fo lt ne'
te
faétx [unt, vel natura, vcl fortuna, ve\ ~rte fien. CLI. vel ar
'Et probe quidC.A TH E.Cerce no abfurdul11 dl vi- ri.
ros fapicntes probe dixilfe. ~are fequamur ipios:
inquiramusq; quidnam i~tel1exerut.c L r N.Omnino. A THE. Maxima dicunt atq; pulcherrima n:ltlll..1
forwnaqi fieri:Arce vero minora: eamq; dicut accepta.à natura magnorü primorumq; operum gcner:mone,fingere, f.1bricaréq; minora omnia,quX
artificiofa ab omnibus appellanc.c L J. ~omod_o
id ais? ATH E. Sic planius diea. Ignem,aq uâ,ter ra ,
aërem, omnia hxc non arte, fed natura & forttlna
e(fe dicunt. Corpora etiam qux poft hxc [unt:rer,u
terrenarum,folis,lunx, ftellarum omnium, ex ilbs
anima prorfus carétibus faébftJilfc aiUnt:fortu na que quo vnumquodq; vis [llaimpulit lata, fing ula
fingulis,frigida calidis,ficca humidis ,mollia duris,
& omnino cotraria contrarijs,duce fortun\l Çouenjffç, ae neccfilrio contempcratafuilfc,Hoc paéèo
, ,œlum
�.
X
l.
ia
d
t.
la
m
u
g
le
l,
e
Delegib.V
591
' - cl ' b ll
uare tc rre nn
o c cm
a quie{cant. n~
at
'
ob
pr
,
m
co
am m al ia
nt qllX YCJ ta rd 1' lO ge a,
fu
m
o
pi
om
ci
nt
in
pr
{u
a
eo
du
ln
,
ar
x
d
[U
qu
di
&
au
,
fi
m
'(fc
fi
ue
:
m to ru
'
" , es {xpius re pe té do anim~d
re l)o te-ra UI- e pr o ut ta
.• ril!te
pl ra s, &
an nt tedm po
qu oq '"&
m) homJn
' r.
'~ l'
o
, an
a1
r
od
pe
m
;
.
fi
.
eq
a
ix
e,n
~
nt no
oI
II ri.LlI,neq; pe r eu a J(lu E
et pr
'b us
pe r
, efi ho s v(c la lli '
,n on
rll t.H çc JgJtlIr lic
J:"
~
I
qU
x
- rI n c e eC d' ,
uü
.
xq
na
es
ec
,
.N
rm on pr o
' es
t e le d na t ur a, vt IXlmus, atJ'~. ro rtu
vl de nr ur ab ije ie da
J:".o.~ po fi
m 'I i h Oii '
e
or
im
en
pt
, ~ fi
O
G.
a,
E
I~'
'b
.-L
111
.
ral
ere.
.s
• .
ar re po~ ea m or ta e a m or ta. 1 us . .
vm us no n defend
i I l 'd empe,o
TH E. Et m:tx
pa rtI cI pe s,
. tT'.
<]1r:.I1o.
• r me
.~
qu af da re s ge nu lU e, no pc nt tu sv em 3m qu al ia pi - .C lin ia lo qu i yidetur.A
1)
ffd
MegJ'JI e, qu ar e faciend lIm efi ' vt dici . rOrCh<'LO .nlll
fis co gn at a,
.
xd am fibi ip1
qu
ra
'1
.
ac
rJ'
~
ul
51
'xc
.
t.
dl
fim
ra
ùa
ne
~
vt
, om ln es
r
~ ,c xt er xq, ; ar te s us um l es ge fT'
ifi i in te ro m ne s, . , efTm
I.-tUra. , m l lu
le rm on'csfI'
er r ' 'bLIS
ca
r: . nt ,e as eu eq ux
dcos
l''d
èr
elI
.
us
l
r.
cm
op
ij
ra
ih
J
, a~ .Jom
vu ga rl C enNr,n
q.Ua! ve rO ar te sl en um a IqU
. - :q ual'IS efi melfè efi .C um i gl
ce
ne
i
ro
-f
tu r~ m aat
ve
lc
c
O
d
un
U
m
VJln. iiua m cu m na tu ra co m I l ' C "J
em o r.ue. b
pr xt er ea
..
m in ib us co rn Im pa rti r,
ho
em
1
I
lS
lU
ob
.
l.
pr
1
C:
im
.
HJ
a
na
Il
d lC.ln.'a.' ag nc u tu ra , gym d ~
xlma: eges
a
ro ris oftJci U~ CH
, 3U
cllm na tur.ra ,m
1e- CUI·1us na m m ag is qu a Jegumla T Ji li.Ver
a m al' U nt , pa ru a qu a a pa rte'
d'
ttl
er
u
.
A
P, v '
te.
er
sc
- rr er e: at q; Ita vn m en am
fc
11
JC
J1
m
'('
?c L J.NuJ
XJ m m erre
g na er o cu m ar te co cu
r. d
. .lpem en im te ra tio ni s hu iu e({(e
,0a,partlc
cu m ar te ,c u'
CI
'
,IC
'h
ra
tu
'
na
fi
1
um
10
u
nc
n
, ne~ ,te rr am ,a ql la m ,
ml 1
g. Um po ltl on em no
" Jt ,lg
fiIO t,c on ue nl.re .c L J. '-<..!!o"o~ne qUI h.çc d le
N
.
n
fi
no
lUS po ItlOnes ve rx
r? at q; hx c
opo.~ret.
'0 b eate VJ. r, no n ~atu~a,
um pu ta re videtll
nJ
D
om
a
m
pn
)
S,
,
m
CO
n
.
re
ae
re m an ina m paI.-~O . .... T H E.
fe
i~re vol ut , eof- & dem na tu ra m voeare, & ex 1,j po fic riod ifi J no nf
co
~m
fd
bu
l1
ql
s
ea
cl ar~e & l.e gl bu
n yi de tu r {olum,fc
co fc nt ie nt es Jear bi tra ri? lm o no
ut finguIt {ecum
ro
am
m
s,p
lO
,
al
N. Ir a pr or tll '.
ra
t)s
tu
al
na
e
qu
ho ne fia ,a lia
re figniJicat. c L r
l
ve
ve
a
ro
[u
ve
ne
a
io
hr
ac
le
or
s
Pu
bi
è:
lafi fo nt em ql le ng~ fa nx er un t.
na tu ra m in im e elI
ic ur per lo ue m ql
fia
ig
iu
d
um
N
Se
E.
e.
er
TH
...
ifi
in io ni s, ql li nu neptarc,
~h~ le ge eo nf
fiuIrç ill or um op
m pe r in ui cé di{c
us
fe
i~
s
hi
cn
ll
de
in
es
m
in
da
m
liu m at tig er lln tr
Jll 10 ve ro ho
& qu x nup~r lb tu cnes re m m na tu ra
e:
er
iJO
tu
xf
ii
.lr '
qu
nf
~
~o
al1
ie
q,u
id
m om ne m fc rm
fia,.nOn
& 1l0ua qu ot
e.t eatem~s. efTè JU
ob {e er o, & r:l tio ne
ac
.1
pl
er
ld
fic
q~i
nl
ts
s
tIl
co
Co
s
lls
~u
,
~n
ie nd er im
xc IU nt
rl1nt,quat
rn m in te re fi, li of
Ieglb. fiabJ1Jta. H
pa
&
ai~
re
er
ar
.en
pi
d
o~
fe
im
e,
ad
ld
q;
xt er os
rip to ~;ltura qU
llibus in n! tü ru r,c
tu m poë~x, tu m.{c
;
tJO
d,
ill
ra
vi
M
)s
es
pl
c:.
ét
rer
Jm
pi
fc:
fa
x
di(
e
~u
sè
~ all1~~i,
,{ed pc ru cr
~entes JUil a elf
ttc
dl
re
r,
on
u~
t,n
er
l~
un
ad
nc
ah
tr
d eo
rem tr
ib us
IN. Pr ob e clicis {c
1 es alt)s lll ni or
compar~tur.
ux VI & vIttOrIa
de his ira videe. CL
r
,q
ni bu s
m
itu
ig
ne
rio
io
:a
r
fs
bo
no
lfe
dc
at
po
ca m
itu r, vt cr ed
T Ji E N. A t vi
fc
A
na
.
in
re
as
de
et
en
pi
o~
:l
im
.In
ri~ ifi
ho{pes relli_
Vnd e iu ni or ib us
nt . H~nc eti.a {ec LI N .N e vercaris,
be
is.
iu
cr
es
iil
leg
co
e
n
c:ner
no
ed
cr
e~~ de os ,q ua le s ,p er qu as ad ca m ho m m es vu am vu im qu od pu ra ba s Jonge te:i pr op ot iro fer
ia_
~d
en
gr
ur
~n
nt
go
né ha nc
qu a
dJ tlo ne s or iu
tta m tr ah un tu r,
abire, ti di{putar~o
re
m
m
gu
rera
Je
us
tu
m
m
na
rll
ilu
da
um
po
m ee rc
lege,s
9u af i [e cu lld
fi no n al Ite r co nu
t, nec {e cu nd um
an
um
nc
er
di
vi
V
o
s
.
od
ur
ro
m
m
te
m
cx
ge
,
vt
lt~. vi ua nt ,
rem na rra fil
{ec~ndum Je
es
js
di
{p
de
llO
ç
em
qu
e
al
er
qu
m
b.
ia
J N .O
ét è {e ha
o .... THEN. D ic am
ui ta rib us ,
ah )s {e ru ia nt .c L
Jc en du m cft om nm
nu m & publice ci
,d
ue
gc - ~cijcir~r 0ur
iu
d
nt
m
o
cu
fie
~
pe
é.
ra
on
q;
ti
Ve
qu al em
TH il N J.
di,tamq; ~~
l.
?A
al
m
i~
ata
nè
i1I
pe
P!0I0 dJcc~J:
is
c
fu
an
Il.
us
.1
~
noua
u pr im a cauf efi ' CJ um om lll U
le
m
d
ui
om
q
,
& pr iu at im do m ib
q;
at
Is
be
on
ha
tJ
{e
llp
" 3 Cf.f.JIfl..-~um jII i fe rm on es af- pn.nC lpl
5e d cu m ita res
neratIOnIS co rr
.
Il
ni om
r. d
i
ar
in
na rr as )ô Cl in ÎJ .
·
m
ls
m
nl
lu
ue
{o
po
ffi
pora.
,
,
cenfes? A n
n pn-m llm.)le .
. ~ocl ve ro fccor
,
gu m la to ri ag en du
cno
JmpJOs e ec er üt
no pœ na s dat ur os
os
ni
lm
om
a~
s
I
eo
~U
n_
t?
r,
i;l
u
be
r.
bf
de
fil
nrma
b Us ho m in ib us
re ve ra m de or um
ur , qllales j lee~lUs,ld ~rIus. ~a
an t, ta le sq ; op in ét
fi
IE.~a_
ed
~o
TI
cr
,A
e
is
go
elf
lli
im
os
ce
ax
de
in
m
fi
ni
s & iu fii s &
t.c : r.Nond~
lh
ru
ne
ra
ho
no
;
Ig
eq
:d
m
ur
na
s ferme ig no m~igi bu s tra du nt
a ha be at v~m,omne
&J'rallitate,ita,o
qu
tc
,&
rtu
fit
vi
t.
de
t~:
c
a,n
s,a
Ils
~Jr.
tu m qu oa d du s ge
qu ib u{ q; re bu
gul.1,tor pr~~c~lp{e
tu m qu o ad all~,
Je
r,
vt
tu
r,.
de
,&
an
~l
fit
ag
ae
ta
&
ra
na
r
a
11 0 arbirre~tu
pph.c~o, alIOS
o,mma co rp or
cn~t,ahos m or tIs ~u ~xJ1JO, .ege: neratlone~, ql~àd ant~ q; co rp or um ip{a fit molSi ig itu r n~ par~
ns
Os
co
al I? s ded~cor~,aIJ
nn e qua:
t~an[muta~lOnJs de
pl ag i,s & VJ~cuhs,
.S J hx c ita ~inr: no
qUJdem tantl~
ps
~r
ce
Jt
in
ab
pr
11
m1
um
e
nt
~n
s. It
pr io ra hi~
xI~e o~
!b tc q; pUOlendo
{un.t , necellari.o
ne pe.r{uafionc
ria
JO
a~
op
.l
pr
um
s
eg
fiu
.J
Ip
J?
x
m
tc
am m
Ip la co rp or e
le gu m la to r,v t au
curab~r? CL 1 N.
us pe rti ne nt , cu m
rp
.hd
co
nI
,
ad
et
z
g.
m
qu
m
t,
ua
un
er
E: Er go op ivel
m In is ad iu ng at ,q
N.Necc{fe Cfi.A TH
Jllfc~modl re bu s
LI
hU
C
111
r?
ua
i~
qu
fiq
rj
d
an
,fe
fi~
, dUflS & moJIjmM in im e ho fp es
lJettus & ar s ~ lex
te fi, no debet. le gu
1te
po
11
ri
.'
ni
ra
ue
cu
in
a,
lio
m
de .
{~nc: ~ar~ j~m od ic a pe r[ ua
i j fi t, la bo re .111de
q; le ul bu s pn ,o ra
ee
at
pr
~s
us
lb
ui
au
ic
~r
al
s,
o
bu
nesq; Ipfa: art~s JJ1
Ja co r qu i m od
tu~,cJa~ore po te il,
ci
a oper~, operaClo
di
m
vt
,
pn
o,
&
im
l~
ax
~C
m
ge
a
nt , ~ na tu ra lp {a
ere
te rr er i,f ed qu
tio nl bu sq ; ?lt.end
q,ux ve ro na tu ra {u
ra
t,
e,
un
rr
er
fe
ar
ls
m
m
&
,
liu
pn
nt
xi
{u
pr i( cx le s! au
lla nr , po lte nu s
ul o an te dJcebas:
qu çc un 9} ip[e pa
a~ no n reéèc ~c ap pe t~r.c L J N: CUr?A TH E.
qu
l
ve
,
~a
qu od clij 1t Jn t,&
tu
na
l
un
ve
; {equ
tii ta {u ff ra ga ri, vt
te m tnteJJ~ttumq
C1rca pr~ma di at q; ip li le gi & ar
m et ,c u m en
flr
at
re
~ ge ne ra uo ne m
ia
ra
nf
t~
co
na
ra
e
tu
éè
na
re
S1 au re m
on
àm
N
qu
us
rp
no n m in
po nu nt co or a.
fi ra t:q ua m
on
ue
m
aq
m
tio
pn
ra
,
:a
nt
ea
lu
t, ,vt,r
ce re vo
è vl de bi tu r
Us ip liu s pr oI es fi~ vl de ns , lX eg o cr ed o. A T 11 E.
d an im a pr im o eiI
{c
r,
aë
c
ne
,
is
gn
l
Jh
no ni
im è atfjrma~
tu m od o dicere m
nn e ar du ü efi,ea
an tiq ui or re ét ifs
e
no
,
~r
ia
rp
in
c~
CJ
{a
i
ip
im
a
an
an im
fi an im a co rpr om pt if si m i
om ne s di ul lJ ga ta
na tu ra ~o~lta~e,
r
Ha
pe
~a
ita
Ip
a:
~
qu
hx
,
&
ui
r:
bit~
:a lit cr ye rà ne?
ra tio ni bu s pr o( eq
rem elfe co fi. Jte nt
O
eu ita ce m p~tiütur
uJ
br
tIq
ec
,n
an
nt
lls
[u
a
nb
ix
po
EN. N Um de e&
[u nt , ip {a q; pr ol
V er al ol lu en s .... TH
m ul ta deebnerolc
.
m
J~
ta
L
.c
um
m
?c
ua
es
aq
[p
ho
J. Ira pr or fu s.
mo . 9u
CL J N. ~id
pe rg em us ? c,~ J N
ita te m xq uo ~".i
,ix
Ita
ol
~
pr
hx
m
ad
ea
,
ps
ur
ce
nt
In
m q; fllglaem
m uf ic a di ce re
~a,lII.llatona fallace lJerit, riem
,rebus pJllr~ d~ct
~n
q;
t~
us
Ra
lib
N:
ta
Il
ro
H
ve
AT
s fefe
pr utu lim us :d e di js
l~emlts Ipfa no s [cne g~cfs; , ne
Jl
ro legu~Ja,tlonJ
rte
ue
fo
im
ft
En
ne
;
s,
us
~u
im
ag
no n au {c ul pb
cJ.n Iu m cft fu dea~urq.ue ~agn~ ot un du m
m lg nü hi ne pa tro
dl cu lo s r~d~at, vl
pr
ne
o
o~
am
_t
SI
x
e.
qu
de nm r di{pofi~x,
In
co n[ ec ut J fU
Jiteris ,tradHa
e
ta
Jd
da
ra pi ll
qU
a
an
m
ru
m
pa
ij
gu
Dd
fe (o lc t,f tc
tu rt i, eu m le
eL
éta
Je
lb
{i
ni
io
da rg ut
~empore fu tu ro re
<œlu
.
!'l
o
�Liber rrigeCimusquartus . .'
rapiduq; tres ipfi traGre vellemus,& ego iunior vo
bis,flllétus'I; magis eX'.}?tl1s diceré,periclllu me primu vobis in turo relicl:is facere oportere, vtru trifiri fluuius J. vobis [eniorib 9 po[sit,an no,& pofiea
faél:o periculo,aut adhortari v.os ad trafitum,auc fi
trifiri non pofsie, me folû p.ericulu {ubi jffe, modefie loqui viderer . N on aliter modo cum ratio profundior adeunda Gt, ferme'I; veftris viribus no accefsibiliç,ne verrigincm tcnebras qi vobis faciat,ad
cas vos qu~fiione s deducens, quibus con[ueti non
efiis,atqi hoc paao dedecore triftitiaque afficiar,
periculû ~n me primo ita faciudli cenfeo, vt & meipfum inrerrogé,& rnihi ipfi re(pol1dea, & hoc patto vobis in tuto audiétibus,tot.lm hanc de anima
.
.
di{purationem pertran{e:l1n,qua prior elfe carpore
Aggredltur ofiendatur.cLJ. Optimè ho[pes loqui videris,facidemonfira,
d"
A' .
d
.
à
r~deosi:{fc. toqi,vt lC1S.A'l'HE.
gelglt.u rmo omaglsqll m
. ...
v nquam deum omni ftUdlO JOlIocemus, cum deos
clfe diligcter demofirare conemur, rationemq; in~
grediamur ,rudentibus tutifsime tenGs . In hac autem di[puratione, interrogatioiblls huiu{modi Gc
fecurifsime re{pondere videor, Gquis roget, 0 bofpes,fiantne omnia,nihil'Ii mOlletur:an cou-;\, fiat
nihil, cunéta mouctur? vel aliqua mOllétur,aliqlll
permanent? Huic vtiq; re[pôdebo manere alia,alia
vero moued. N onl'le in aliquo loco fiant & mouétur?~idni? N onnu\la in vna [ede id faciunt, 11011nulbin pluribus. Eane dicis qux fiantili in medio
vires capillnt,in vno moueri:quemadmodu CÎrculi fiare dicuntur, licet circunferen ria eoru m verratur?Ita prorfus, Intelligimps auté quod in hac circunfi:rentia,cum huiufmodi motus maximu fimul
minimumqi circulü circunducat, {ecundum pro~
portioné,fe ip{um ~aioribus minoribus'I; dilpertit:& ipfe quo qj proportione feruata maior eft &
minor. Propterea cunétorü hallS efi fons mirabihum. V n1 enim cu magnis p:uuis 'I; circulis velo ..
dtatcs tarditates'I; couenientes ita tranfigit, vt incredibî'le quidd~rq peragere videatur. Vera narras.
ln multis vero tnoueri,diccre mihi videris, quxcuque ex alio fn aliu~ [cwper rrifeunt locum:& nônunquam alic~ius centri v nius obtinét baG m,non
nunquam plura:eoquodcircumuoluantur:&cum
fingulaftbi inuicem pafsim occurrant, fi fiantibus
refifientibus'Ii obuia fiunt, [cindütur:fi vero conrd. latis, vnum faéta tam h~c quàI11 ipforum intcrmedia coniunguntur, atqlle conden[antur. Fateor
vt-ique hxc ita {e habere,vt tu ais. Atqui coniunét.l
den{araqi augen~ur ,difil1néta ~ero ~arefaétaq; miIlllutur, quado prior finguloru habItus permanet:
c..}uando vero non permanet, prapter v~raq; carruptio fequitur. Fit igitur ~m.n!u11} ge.nerafio, quidp
pafsio qu~dam Gt:~um vldehcet. pnnclp1U~1 capto
incremento ad. {ecuq.am pcruemat translatlOnem,
& ab h",c in proximi: cum'Ii ad ,rres yfqi peruenerit,in fentiétibus fen{um habllem.Hac ergo tranfmutatio'ne atqi translatione q~odlibet gjgnj~: Vere autem efi,quando permanet. Q!!od ~ JO ahu habitum permutatû fit, iam penitus cil corfuptum.
S pe.cies m~tuu~ o~nes prxter d pas, p am~ci,iam
dIXll~US.c LIN. ~as illas?A THE N. IIIos,o bonç
vir,motus nondum diximus, quorum pene gratiâ
~ora hxc côfideratio efi.c LIN. pic piani us. AT HE.
Animx gratia di[putationcm hanc aggre{si fumus.
~LIN . MaxiI11e. AT I-J E N.Sit ergo alter motus; quo
~ujd. alia {emper mouere poteH: quidé, {cip[um ve~o non potcfi.Alter quo qli~d & feipfum fcmper ~
.
f \.
.1
alia porefi mouere,coniungendo,difiutigendo,alT~
gendo, & contd: gcnerando prxterca & cor1'lltTIpédG. Qui motus à cxteris omnibus cft diftinéèus.
CL 1 N . Sint vt vis. ATH EN. Nonne motllm JIlllm
nonutn ponemus:quo aliquid ab alio mouetll1', &
alia mouet? Decimum vero collocabimus iIlum
quo & [e mouet & alia:qui cerre omnibu~ aébo n
bus & pa[sionibus [eaccomodat: rerumqi omnttL
quxcunq; fint,rcuera motus & t1'an[m utatio nU n,~
cupatur? c L J N.Ita p1'or{üs .ATHEN, ~em pO:1[stmum ex decé motibus cçteris omnibus tanqua ro~
bufii(simu & efficaci[simum prxponemlls? C LIN.
NecelIè efi eu quo quid & [e & alia mouere poreil,
longifsimo interuallo prxcedere,cxteros a~Hem 0:"
mnes elfe longe poileriores.A THE. Probe dtcis.Sed.
vnum vel duo no reaè locata,aliter ponenda [unt?
CL IN. ~xnam? ATH E N. ~od de mOtu decimo diximus, n0n reaè cfi diétum. C LIN. ~arc?
ATH E N r. ~ja qui decimo enumerarus eil, tal11
generatione qu ;\m robore [ecundum rationé pri~
mus efi. Secundlls vero, quem nono ab{urde 10co
cnumer:ll1imlls .CL IN. ~omodo hxc dicis? ATHE.
Sic.quado :aliud ab alio mOlletur: id'Ii rurfus [cm~
per ab alio: edtne in talibus aliquid <'lllod primo
mOlleatur? At quomodo id cum ab :diquo m~~ea
tur,eorum qux mouentur,primllm erit? Certe 1111po[sibile id dl:. Sed quando aliquid [eip[um. mOuens,aliud quoq; mouebit: iIIud'Ii aliud,& i1c dcinteps plu rima mouebüUlr: an alllld totills motll S
principium erit,quàm mL1tatio cius quod {eip[u m
mouit?c LI N.Egregie diélum id, & conccdcndul11
cfi. ATH EN. Prxterea fic nofipfos interrogemu s,
& ipfi nobis refpondeamus. Si quouis modo vni.1Jerh-t fimul fieterint, vt plurimi talium audent d~
cere, quem motllm poti{simum ex omnibus prtmum in ipfis fieri aaèremus? E UOl profeéto, quO
quid {eip{um mouet: Morus enim dependcns ab
alio,non prius incidet,qu,\m alia quxdam ip{is in~
ciclerit pcrml1tatio. ~aproptcr initium omniul1l
motionum primum'Ii motum, qui & in fiantlbu s
f;lél:US fit,& in his qux moucntllr modo infit,illulll
fa~~ri necdfe efi, quo quid [eip[u m mouet:& hanc
cac antiqll1fsimam omnium potenti(simamquC
mutationem:{ecudam vero illam, qua quidab alio
mueatur, & alia mouet. CL IN 1. V cri[sime dicis.
ATH E N. Pofiquam huçu{qlle di[putando dcueni~
mus,hoc quoq; re{pondeamus. C LIN. ~idnam?
ATH E N. Si primum motum in terreno vc1 aquatiço vel igneo corpore, fiuc fimplici, [eu mixto viderimus, quam inclfe ipfi pa[Sl111 dicemus? CL 1 N.
u~q.uid rogas,fi viuere ipfllm dicédllm fit, quod
a (clp{a mouetllr? ATH li N I . Id ip{um. CL 1 N. Vi~
uere certe. A T li ENI. ~id vero cum animam effe
in ~liquo vidcrimus). num ob aliud viuere ~p{um
qU:lm ob hoc pucablmUs? C LI N. Ob hoc ip{Unl.
~ T H, E ~.A ttendeper Iouem ob{ccro l1unqllid veIts tna ln re qllaltbct intclligcre. C LIN. ~o patto? A T li li N l li N SIS . V num [ubftantiam ipf.1!l1'
ynum fubfiantix rationé. Vnum quoque nomell
Jp{um.lnterrogationes etiam de omni re cluas elle?
CL IN. ~omodo duas? A THEN 1. ~od ~idclicet nOlll1unquam nomine nobis propolito, radoncm ipfam quzramus:nol1l1unq uam rationé affecLlti,llomé iam inueftigemus. Scd volum usne hoc
iterum dicerc? C LIN r. ~idl1am? ATH li NI. Bipertira difiiného, & in alijs) & in nUmero repcri1;llr. Et in numero fic dlUilo, ~omé qllidem,pa~ e~:
R:'.tlo
!:
t'l
,
Q!lx ann'
qudSjlJl'~. ~
potCl1 ull;;O'
Illallluta
�-
3
~
!
~
N
:'
1~
:t
!:
;~
~~
~!
~~
~:
~j
~.
:a:
~I
~!s
:~
u~~
:~
v~i
~~
Ratioautem,n~r:i~:?a
rifice vir,fi
A.T H .E .lta dic am us ,ô mi
idé
e
r. .
n.
on
o.N
dic
{une ' progrclSl
o,
lealiquid
s, & "om niu m- qu z in co
LI N. Certe.A THEN.Ta
cJrCtutu
tjo
ha,ra
ilé
ati
fim
og
i
.
crr
ion
int
rat
mé
&
i,
no
~
ion
ue
lat
s,6
cu
mu
clr
ica
dd
&
J
nif
~
.
troq; fig
mentis m?tU
. ~
Ïtu r, co nnJ~vfi
, no me re amus? qu aqm.i1i qu ad a rat ion e pe rag
&
,
u.ra
n:u
e: lUe ra uo nt interrogat1
bce
pa
habcre
q; rem no mi ne qu idé
mu m totills mu nd i cu ra
am
am
l~
tl
op
e
do qu ide m vn am ea nd em
ft.a
bicu mu olu :ltu r.
rü in du o a:qualia diu ili
elfe, vnde ul i rat ion e cir
du
cn
ced
co
rem ,ra tio ne ve ro nu me
Rd
.
EN
& fine ord ine
Idcm omnino.ATH
.A THE. Sin vero furiofc
éèè
Re
N.
J
lem ap pe lla mu s.c L 1 N.
CL
?
ell
io
rat
ATHEN.
me n efi anima, qu xn am
am.c lIN . Ha :cq uo q; reéèè. tfScd ad
al
.m
r,
t~
ue
mo
m
am
Anhnçra' ve ro i1lius cui no
qu
be
iam rat ion em , pra:terea
~e~ris mo tus na tur am ha ndcrc dif~od POt~~ Nu m ha be mu sal àd ip{a pofsit {eip[am mouere? ~am 19Jt~r ne
yo
rct
tcr
cn
ud
,pr
icj
,o am
qu
~~mo. mo do dix im us , uc ri afferis rat ion é etTe j1Jius {ub- ha~c qua:filO pa r eft, vt eg o vobi{cu re{pondea
e
mo
!ar
p{o
Q!
.
{ei
eft
.A
e
IN
s
fid
CL
mu ?
e.
qi debe~ Qu lm reue
omnes an im a 3ppella
ueris. ATH E. Ca u cre ita
loq
e
ob
Pr
N.
1
CL
ftantia: qu am no mi ne
erf i, & in r~ntcr céfen
adhuc de
op po fit o ad {olcm co nu
uid é. Q! !od li ita eft , an
ex
.lli
qu
~e
,
s.
~rd~deo.
mu
A THE. AiTerQ eq
a,
TrallatJo di
retipondeamtl s,ac du
onfirari,id~ elfe :tnim
noéèem agl'entcs,pcrinde
Je
nd
. .
me
' lllS
ftd era mu s utf fic iét ius dem mo tum reru qua: umr. t,
auo
fi
put
l'b
co
fi
contip,'cJ'
'
é ac
. ns fuff"icientcr
. u JS me
1 usr. oC
rta
,
& pr im am ge ne rat ion
.
r
mo
1
JUS
a; rUf
videbimus,G ad jm
:q'; futura: fun t, om niu mq
'J.Ilu:t: ue run t,q ua
g?O}C~q; P01Slt. TUtlllS enim O paéèo dicis?ATHE.
nis
tio
uta
nfm
fi
tra
idé
qu
.~
do
gl~e ClUS rc[pidamus.CLI cm illarü agieaeiolui s cô tra rio ru m? qu an
elf ea pp aru it. CL 1.
fa
dce
cau
us
nib
om
nis
orn
Vldea.m~s. cui po tif sim um eanquam imagine hac
mo tus q;
a
im
,an
efi
u
rat
nft
mo
e
vt
sim
M ini me . Na fuf fic ien tif
n~m flmJlJs fic lnt~lIeéèus, ria m vobis reJ uc am ,&
cum. moe~s prin~jpiü
è,
elI
rem
uio
tiq
an
us
vtamur.~am ego 10 me mo J N. Opeime.ATHEN.
om nib
10 alJObe:
o
alt
ab
qm
tuS
mo
eb o.c L
r
fit.A TH .N on ne ig iw
,~ pr o o~?lbus ref po nd iIIud Anobis in fupcrioribus
e~
s
dll
cun
,fe
let
m~l
um
p{
qu ou e nih il vn qu i fei
o~l Mem~nJlfe oport~t &
e, aliafiarc, alia vero
ror um lneerua.l1o fup.cn
me
nu
lit
ve
is
qu
dlctllm, om mu m qu x fun
o
e
ot
elf
qu
~m
~n
~
ver
lS
t. A THt;N. Q! !in eti am
ide m corpoC
ucri.cLJN. Sic diéèum fui
mo
mo tu i po ftp on éd us ffi qu
r
ltu
Jg
e
eéè
N.R
nu lla vno in 10co no nProbe.ATHE
ru m qua: mo ue ntu r,n on
ma ti mu tat io efi.CLIN.
eo
o
rp
co
i. A
.us
pri
us,
fol ute dixi,m
ag ita rj ..cL IN.Hoc; qu oS
lla in
nu
& pro pri c,v ere q; & ab
ue
io circa
lar
ccl
ne
fit,
ln vn o
rpus ver?
Mot.us au te qm fcmper
re an im i faéèam fuilfe,co na tur a dom1OantJ fub céèi 6côf
no
tor
li
cu
m
~HJm ~liq~od ;tg itu r,& cir m pr o vid bu s im im~
fec lln do an im x fecundu
rco
Re
.
EN
TH
t.A
fun
ieu
c
ieéèum.~ LI N. Verifsima hz nc~~ilfe,fi a? tiq ui? f md ls eftiJdeoq; mentis cJrcuicis? ATHEN. Pcr çadcm
.co
idd
bus
do
ori
mo
eri
!.o
fup
Q!
,
in
s
IN
da mu r no
- tatur.CL
em,ad eadé,
r, ll1a etla qu x ~ntmz ~o
mo do ,in eodem,circa ead
em
c~d
tc,
cer
co rp or e an im ad ec lar etu
fi..
elle
ra
ri vtr aq ; alTero. N em
pr.opria fun t,p no
a.tJOne,& ordi.."c vn o fcr
i.ird
vnf
pe tun t,i js 'Iuti co rpo ris
erèus
feé
.Af
qu i in vn o 6t,(j heaXIme.A THEN
lca mu s me nte mo tum qi,
J
pe
mu l de cla rar i?c L 1 N.M
es,
u! ru on
ini
op
rx
git ati on es, ve
.lationibus fimilcs, nu nq
tor no
rx
go mo res volû.tates co
larü,
. Re lI
rpo
co
s.c
e
mu
din
ifices eri
hti c lôg itu
bOftarum Im ag mu m op
des
c~~
nu ni
t,6
qu
fun
tus
èa
mo
faé
o
ntr àe rg
bo re, pri us
éèè admo~~m.A THE. Co
tit ud ine , .,p fun dit ate ,ro
a
eqlle
etJ
l~n
um
ç\l
N
.
eod
TH
in
c
.A
eft
,ne
.N e,e lfe
c per eadem
,nc
r
hte
l~l
fil
am
q.u
& an im a co rpo re. cL IN
oo fer tur nec
no ru ~ ~alorum,honefi
q; ad eadem, neque in vn
ne
,
adc
c~e
clf
co nc ed ere co g im ur bo
oter
mn i pro f;é èo
um & JnlUfior.llm, ca:
na tu rat ion eq ; ali qu a,o
or
nec
.
lne
ord
rll m & tUrpillm, iuf ior
{.lm
ub io. A THE.
ufam e{fe? fiq Uldem cau
gn atu s efi.c LI N. Pr oe uIJ
co
tJx
en
am
ru mq ' cô tra rio rl1 m ca
iAn
.
. Cu r non?A TH
clam are , cu m ab an im a
omni~m ipfam alferimus.c&LIin om nib us qu x ma- Iam erg~ aperte po lfu mu sce
elIè cœli cir cu i,
cu nd lle an tur ,nc lfa riü
clf
a
n~
cu
ma m cu né bg ub er ni tem
:
nc
re
üd lld ,fi rna
e & cœ lum gu be
rant~ ex orn an teq ; an im ac ireIN. At ho c~J
pro
a
tum
ue ntu r ha bit 3te m, no nn
a
Vn
.
EN
CL
UH
e co ntr ari a.
L 1 N. Om nin o .•
ue op um :ul la qUldem,Gu nefas ellè: ,.liter dicerc,
ce lfa rio cô nte bim ur? c
pondea.
ref
is
ob
ov
t,
pr
o
rui
eg
pa
,vt
ap
rte
dié bs iam
an plures? plu res ce
.
emu,s, vn am fpe~ ex
deb
re
ne
po
te referea~ ~ue vna {eu
as
eu
du
vir
ni
àm
qu
om
ab an im a,
~
ua
Ne e pauciorc5
q
e tu
mo
ad
ac
Re
N.
1
cu ma gi. ATHBN. op rim
era m. c L.
plr,mbus ha:c om nia cir
bcncfieam,cotrOlriam alt o qua: 1I1cœlo fun t, qu x
ilH.fed iIlud adde. C LIN.
1'HEN. Vn iue rfa erg
d
Cl ini a cit oq ; ha:c intellex
icra
:qu
cit
du
a
im
an
us
em,lunam, ca:teraq; Gd
ri,fuis mo tib
Q! !id na m?ATHEN.Si fol
lN.
LI
nfu
~~lint no jnUt~;:a.qu~ in ma
?c
,co
ue
arc
oq
.ur
qu
e,c
la
rar
[u nt, velle,confide
it cunéèa,no~n~ fingu
~uc
a
j~
an
e.
ud
z
ani~rnotuü bu s no mi na
e,a
qu
ler
ls,
,do
m\
da
tan
f.1
la:
verba
op ina rl,
A.THE. De
o?
qu
~nirn~' tar e reéèè & no n rcéèè
c
mo
.D
J
L
c
ri.
da
is
ca:ter
au nt ac eo mo ho mi ne s vidée
artrls omn~busUlroem
co rpu s om ne s
s pfH~l1~Ue fun t,
ine
d
aff
q
m
hs
ru
So
ho
i
E.
qu
TH
,
A
us
nib
0
om
tes
us
len
alrerills an im ah um cor~
tib
cJp
du
fuf
s
ed
P~o
t
Ci~UI la
mOlm ne mo , nec am
ani
d
,
"
Q rnn
llo '
co rp or um mo u
u~t;- poris,nec viui,nec mo rtu i. Idq ue gcnus cu m nuen
re qu i & fecun os
e.
mq ; per~uc
ntu
rnc
cre
de
tum
rh
tJo
en
pn
cre
cô
gm
mn ia in au
enf~tionem, ~ dlffequlln- corporis fenfu percipja~ur, {ola mente
co nc ret ion em , vcI cond
a
nti
a
ige
lft
e
& Jn ea qu x
O, ho c (ola int ell
ne m vel rar efa aio ne m:
dit ur. Q!!ar l$c no s de Ip{ ATH E1N. Cu m folem SoJé mouet
tes,du
ita
Jeu
,
teS
i~a
d?
rau
nam
s,g
~id
ate
dit
ma.
ca~iamus, c L llifi·
tur);aliditates,fr,igi
:
rum
lma
e,i
ulc
or um a iqu oa bç ati e- ,mi
u,d
t~r
mo
auf
um
,
tn
l
t,
nig
ea
bu
o~
,al
am
Jm
lle
a?
mo
m,
N.
1
ru
rum SilOlma vfa fitnrclleéèu
ibu
rta{fe no n ab err ab im us . CL
Tl ho c ;l~~f1mus,fo
& d ' . mn ibu s qu
cu
a
de
,
aa
cü
lè
vc\ int us in ho c
re~
r,
e~~q, 0 di ui ;ü acccperin vero améti~ çç>iun- Q! !os dtclS mOclOS?A THEN. Q! !odet ipf um trasfert,
cit:fi
~ qu o lib
tU oq a eff.e~ '. perdu
ro tun do co rpo re inefi,
.
a
jft
e
~sn
llll
Di
it.
fac
ntr ari a
sammanofiraquolibetducit
?o
um
o~
Q1
ad
e~
qu
dt~ f~er~ ~~~;hIS coam
llo
Nu
od ignis
dhuc bigujfumus~CLf.
~fi~ & corp\lsvimalicoqurpu
fi fi h b ')
s co rel ~.Pf.~ fOr1li qUlde~
V
us,
~en
per
n~,
imÇ
a1U
Oln
a
g~
ld
er
nIE . Vt ru
S ~aéèa) vt q~
acn
vel
od
.qu
r
~co~o :n:b~ ~g~~us., •Aor
r.
mu
ma
re
a co rpofit,
bé regere arb
pl an ud
ore peIllt •Ve1t em o,q ua mu isiDd
_
.)
iij
vtri{;q,.
d
P
_
,
ret
mq
ca
otu
uo
a,teq ;re fer tu efi ?a nq
.
errtut
u,tvjr
cce
nte
me 1
~
pofi~nus ~eq
~on~eéèx
cu;a:,medtoria:,om~ia
&
J:Q~ai~t~i re,~etuere,odjlfe,djligere:
~lIEN.
plll~ib~s
r.ra:~~rea
~n,o 19Jt~r
QE~dnJ?
/
�594
Liber trigefimusquartus.
fît, quia tamen alias vires [upra modum mirOlbiles
h.:tbet,facile ducit.CL IN. Certe vno ifioru m modoru ab anima agitari cllnéb neceife efi.A THE. Prrefiat auté, vt fiue curru q llodam intrin[eeus tencat
corpus illud eills Olnima,lumenq; i~a cunél:is effundat,fille foris fit,fell q uomodocuqi quis excogitet,
deum elfe ipfam ornnes arbitremur. An aliter?cL 1.
Ita certe~nifi quis extrema demc:tia teneatuLA THE.
De vniuerfis prreter~a fiellis & luna, annis, menfibus,cunél:isque temporiblls,quid aliud quàm hoc
ip[um dicemus? ~oniam anima & animre omnibus virtutibus prxditx horum omnium caufre dcmonfiratre ftwt, deos eaè eas affirmabimus: fiue in
corporibus fint, & tlnq uam animalia q uredam ece
lum totum exornent, fiue quomodocunque aliter
agere id dicanwr.c LIN. Omnino.A THEN.Ita ergo
ilhs coneefsis, potedtne aliq uis negare plepa deor~
omnia elfe?c LIN. N uUus, adeo méte cap tus efi hofpes. ATHE. E i ergo qui deos elfe negat, pofitis terminis,ô Clinia,& Megille, fermoné lam relinqllamus.c L 1 N.~OS terminos impon,emus?A THE N.
Vt ve1 doceat nos non rt!él:è opinari, eum animam
generationem primam omniùll~ dicimus:cœte~aqi
à nobis confequenter diéta,vera non eLfe. Velh nillil me1ius quàm nos dicere potefi, nobis ,redar:&
ita in pofieru viuat, vt de dijs non ambigat. Verum
confideremus nue vtrum [ufficienter deos eaè adnegantes
o'f lendimus,an
nô.c
D, eos huma uer[us
,
~1 [
D 'l
iLI
' N.Sllfficié..
d
naru reru cu ter dictum eh 10 pes.A THE. l putatlo 19nur a Jollllhabere~ uer [us ifios, finem habeat. 5ed i1leü~n, qui quamuis deos eLfe dieat,curam tlmé bllmanarum rerum
negat habe~e:iic à no bis eft perfuadédus. 0 vir ~x~mie,dieamus, natura qurecki dillinitati cognat a ad
rem tibi coniunétam affjrmidam colendam qi ducÏt,quando deos eiTe aflèris . Scd improborunl inju
fiorumqi hqminum publiee priuatim q; fuccel1us,
qui liccfreuera feliees non fine, vulgo tamen feliees
habétur, & cOlrminibus frequéecr ca:terisqi [ermo_
nibus extolluneur,temere ad impiepté te prrecipitem agunt.aut etiam eum fce1eflos homines videas
ad feni!llllv[qi ita deuenire, vt filios atqi nepotes in
mJxi~is rC!1nquat hono~lbl~S) v~lde turbaris.A ll~i!l:is fortaCsis"ULt etiam ipfe vi~ifii nOllllllos,q ll:luis iniulle & impl~ muita gel1erint, prop~er ipf.'\
tamen fcelera ex ~e parua in n~a~nam, & ex infimo
gradu ~4 ~yranl11dem p,erucP.lfie. Pro~terea Cllrn
deos harum rerum autores ca e propter Ipf.'\1l} Cllm
îllis coniunéboné incufare! & aduer{lls eos p~~cafe nolis, nonnull.:tduétus ab{~lrditate, ac diJs ipfis
[ueeen[ere non po[sis,huc tande~ ~elapfus es, v't }i. cee âeos e'{fe arbitreris ,humanas eam~ res ab i1li~ ne
gligi credas. Ne igiwr hrec opinio ad grauiorem 'te
trud:\[ impietatis morbu~, remedium pro :vaibus
' opinioné hanc refutante, adIubeamus. ~ocirca
fequentem difputJrionem cum prxc:dente 111a~a:tione iungemus:qua aducrfus, eos eua qUI deos ~ae
nega~ant, v4 (umus. Tu vero CllluJ &_ Megl!1e,
pro adole[eentB, vr feci!l:is haél:enlls,rc[podete: A tque ego fi ardullm qu~d incidcrit, vos [u[clpi,ens, vt
nunc feci,trans RlIuium dllcam. CLIN. R eae dlCIS:
& ita fae~to.l1os quoqi pro viribus fa~iem us. ,A !~.
1
Non cnt forfan difficile demonfirarc, deos nQ Pllnus minimanun r(!rum q uàm maximarum C!lram
habere: prx[crtim cum paulo ante: diétum fuer~t,
eos omni virtute refertos, prouidentiam omnium
fibi propriam vendiearc.c LIN. Et maxime quidc.
y~!,~f deqr~~ ~ THE N. Q.t;~d fequitur) communiter inllç!l:igc;-
mus:qurefit virtus eorum qua boni elfe coc:ecluii'tur. A ge,nonne temperatu elfe, mentemq~ hlbere,
virtuti dantuI') & contrària vitio? CLIN. CarU.
ATHE .~id porro?N 6nne fortitudo virtutl etiam
datur ,timiditas vitio?c LIN. Valde.A TH EN .Et horum alia turpia, alia honefia dicuntur?c L 1 ~. N~celfe efi.ATHEN.Et qure in his vitia funt,nobls qUl~
dem inelfe poLfe:deos vero eorum participes nullo
. modo dicemus?c LIN. Hree etilm quiuis eoncederet.A THEN. N unquid negligétia,m ,delitias,otium,
animi virtlltem putabimus? An aliter? CL 1 N. At
quomodo? ATH EN. N um contrà?c LIN. I~a ["n('.
ATHEN.Horum ergo contraria in contrariu. C~I~.
Sic vtiq;. ATHEN. ~i delitijs, negligentire,otl?qi
deditusefi,quem Hefiodus ignallis maxime fuels fi
milem dicit,nonne odio nobis habetur?cLIN. Reél:ifsi me profeéto poëta iIIe ceci nit. ATHEN. No ergo dicendus deus eos mores habere, ,q uos odit, nec
permittclIldus efi lI11us ita dicere? CLIN. N ullo modo. ATH E N. An ille,ad quem operis :llicuius effetl:io & cura maxim pertiner, magna in eo ~pere
curabir, parua co~emnet? ~omô fi hanc OplI11?nem laudauerimus,no errabimus? 5ed ita ifiud cOfideremus. Nonne fiue homo fiue deus, duabus de
caufis negligit? CL l N . ~ibllS?A T ft E N. Vel quia
n~hil intereaè totius putat, fi parua negJjgutur:v~l
quia lieet interelfe opinetur,pigriti:l tamen molhtieq' i detentus,negligit. Aliter enim negligétia n, on
c:ontingit. Nam quando quis non potefi omlllUffi
curam gerere magnorum paruorumqi, atque ideo
imbecillitate impeditus non curat, negligétia ~unc
in eo e{fe non dlcitur ~ fiue homo quidam fit impotens ,fiue deus aliquis non poife nngatur. CL IN.
Non certe.A THE N. ~ed nunc il li duo tribus nobls
refpondeant,qui Hcet deos eLfe concedant, alte~ r~men facile p,a~abiles,alter in rebus paruis neg!Jgetes putat, primurnqi fic interrogentur.Ambo deos
alferitis fcir~ viderè 3udireqi omnia: nihilqi ipf~s
J
effugere polk coru q aut [enfu aut intelleé1:u per~lpiunf?hc;cne ita [e habere dicitis?an aliter?cLI. SIC.
ATHEN.Deinde omnia eoç poaè qurecunqi morrales imtnortalésue roLfunt?c LI N.Ab[q ue dubio it:!
eaè concedent, ATH EN. 13ono$ e~iam ~ imo op timos elfe qllinque confefsi [llmus. CL 1 N. Omnino. A T}! E N.N ullaergo pigritia,nulla mollitie ca.,.
pi eos pofsibile: qllandoquidem. tales [unt, qlllies
eHè confenfimus .N am à timiditate in nobis otium
nalèitur:pigritia ver~ ab otio atqi moll itie. CL 1 N.
Vera loqueris. ATH E N. Nullus ergo deorllm otio
pigritiaque corruptlls quicquam negligit.N uilius
enim tirnidita~is deus eil: particeps.c L'I N. Probe.
ATHEN.~rgo relinquitur fi paruas paucasqi invniLJer[ores negligunt,vt itanegligant, aut quia eontemnenda illa elfe fciunt ,aut tluidnam aliud reliquum efi,lluàm huillS eotrarium?c LI N.N ihil penitlls.A THE N. Vtrum ergo, Ô vir eximie, te dieerc
affirmabimus?an quod propter ignorantialI'!,culll
prollid~re debeant;no prouideant?an fieut impro,:"
bos homines dicimus, meliora quidem videre, (ed
voluptate aut dolore fraétos deteriora [eq ui, fiç
deos quarnllis [dant prouidendu eiTè,fimiliter non
prouidcre?cLIN. ~omodo id fieri potefi? A THEN.
P~~terea res hum alla! , viuentis naturx participes
fill1t:& homo ip[e pra! ereteris animalibus dei cultor di]jgentifsimus efi. CL 1 N. A pparet. A T 11 E N.
~~netii mortalia eunél:a villcntia à dijs fieri l'of-.
1i~erÎ<lue, quema~modum ~ ~œlum vniuedum,
dicimLli.
t
�..
X.
I.
ia
d
t.
la
m
u
g
e
l
l,
e
V
.
De legib
undz,aut
ris v~q,pri~x,allt ~c
595
tertie; ge ne ra tio ni
ira tra lp' ol it l' h 1l1. llS
m ul flt ud in e in fin
parrlClpant• la N
as in eius 0 _
c aUté mira facilit
or na tu s crut. un .cLIN. n llO pa ét o id 1Ir{iplie
r
idct
~
re efi,qui to ti prou
aétioncsl_
. S?ATHEN.~oniamreJÇilJenoficr
aJ
t, multa~?;
at as cflè per{pexl
tc m ha b; _
~inu.m o~nes anim
ira
au
ta etiam pr
ul
,m
m
te
rtu
vl
[c
Jp{as m
pe rd iti oan im am & co rp us
i
ef
um
ét
(a
le
dl
Icge di j
re,quo
xt cr nu m cile, q~la
en
m
ta
qi
ne
ti,
pa
nem no
om m cefho rü pe rd er et llr ,
ü
tr
ru
te
~!
li
~
na
t:
filn
od ipfius an ira tio :p rx te re a qu
ne
e
g.
tu
al
tm
an
t
Î1re
, co trà nocerc:
ua re ,q llo d m al um
lu
i,
ef
m
nu
?o
x
m
dcirco cxeoquoni:i pcr{pcxit,i
.1ci_
11~c l~qua~ om ni a
loca~a maximc,optime,f
~lra~lt v.bJ p~rs .quC;~na~ , vJtJO ver~ ne vincat, impc_
to
IJ~eq; ~J~tutl .v lé
Adinucnit igi[o pr çb cr e po~Jt.
er
m
vn
dl m cn tu ~n
odliber , q ua hOC,~u;lle f.,étu.qu
[o rr iri deru r ad v~lUer.fu~
lo
qi , & ql la lla ea
m
ne
tlo
ta
bl
ba
de
i, vo lu n.
lem Ce
s vel iUius ge ne ra nd
liu
hl
ro
ve
1S
f.
au
pi ar ,
be~t.C
icüq; enim qu is cu ta_
Vb
:
~r
mi
.v
is
~r
nO
t,ltJb.u~
ha bi ta r,&
,lb tfe rm c [emper
qualJsq; an J,? u lir
E. ~xcûTH
A
e.
m
c L l N.Cog
m.
l!
J~
ur
pl
v.t
fi~
11s
an tu r:q ui pp e
ha be nt ,rr ,\n [m ut
am
lm
aO
r
l!u
Jg
e
qu
ha be at . Tr a{ .
s in [eipfis cauf.1m
cu m tra fm ut at io ni
to rll m fe ru n.
or di né leg em q; (a
m ut at a[ ec un dl lm
o( un dx , ac in
pe cc ar üt ,m in lls pr
tu r . Et 9ua; mi.nus
i atq; at ro va ga nt ur :q ux mag
reglOnJs. iilpl:~ficie un du m , & in regionem infeof
c! us ,d cc ld un t ln pr
cabulo limi,q ua m in fc ro rü vo
ur
nt
bu
Ja
r.lOre'," de
ntes qu àm
ue
vi
appeU~nrcs,ram
. A ni m a
IJbusq; n.ominibu~
ar
id
~m
arq; .fo
üt
m~
.{o
l
ut
o~
.{
us
Jb
s cil, qu an ...
à corpor
rtUtlS v.cl vJtJ) co po
VJ
ns
O
aJ
m
x.
qu
dine vche
ve ro
e ~.afsld~a c~nruetu , talisq;
ac
nt
lu
vo
na
?p
pr
lit
do
nx VJrt.U~1 ad hx
E:.lam ergo feu
roculdu?iO:A T. H
.P
N
II
.c
us
m
Cl
dl
dl)S el fe , nu llo
ag na quJS dl xe nt
pa ru a hz e fiue m'cl - .r .. J. atq; op tJ. m i liInt, ne gl im od o cu~ proUl cthSJm
pr zt er ea cofiffefsio dl . Sed ifiud
ge nd a fibl [u a pon " 'd
um{en{us&
.N
de. r emus.clIN.~l nam?ATHEN
até difficuIJjt
ci
m ?d o ad f.,
[e
r
te
i~
o
ri
ra
nt
ais? ATHE.
VJr:~ co
be at .c LI N.Q!!.id
ha
r
te
lJ
ra
tu
na
[e
ta te q;
vi de nt ur &
lius qu àm m ag na
ci
tfi
di
pe
ip
qu
1
Par~~'
q; & pr oté re né tu r (e ru nt ur
au
s
l~
IÏ
ci
Fa
r.
~J
uc a, qu àm
a~dlut
pa ru a om ni a & pa
ur
at
rn
~e
gu
tla
:n
U ld
f.1cilius. ATHE.
LIN: Certe ~ulto
.c
na
;a
nt
co
r~
eo
curare veUr
edlcus to tu co rp us
~ld vero? eu m mpr
.a cotemp{erit,
s ouide~it, paru
ac po fs it, fi .magni
t?c ~ J N .N un am fc to tu habebJ
an ~ene hUlc vn qu
ec Jm pe ra to ~~c gubern~t~rcs~n deratore~,
qUa. ATHEN. Sed
m?
has, neq; cl~Jtatu
re s, ne c p~tresf~ml
ls negle~Js
rU
ra~es, paucls ac pa
lle q? e vIh om~lno ag ub er na bu nt .N am lapldcs
nu
re ae m ul ta & w ge
ne ga nt ar ch ipa ru is bene fir ui
e
lin
s
no
ag
m
;
qu oq
us alltem ne
ATH E N. Caucam
.
rte
Ce
.
N
LI
c
.
te ai
pu te m us .lf ii
opificibus vilioré
us
lib
ta
or
m
llm
de
te vna in pr oio re s iilJ1r, ra nt o ar
rit
pe
o
nt
la
ql
ne
.f.1
ul & m ag na
ib us & pl fll 3 lim
prijs ip [o ru m op er sq ; perficiunt; Deus vero qu i
tiu
ex qu ifi ril ls ab [o !u
vu lt: m ag ni s,
& cu ra re po rc fia c
i,
ef
us
[apientifsim
qu x [.1ciJius
fo lu m , pa ru aa ur é
q. id em pr ou id eb ir pt er pigririam & ignauia.~
t,p ro
fpes de dJ}s
gl lb er na ri po ff un
ullo m od o ha~c ho
N
N.
1
CL
?
lle gl ig et
ar ia m en im
e(
N
rend5 puramlls ..
Satis ia m
op in io ne m admie
N.
E
H
gi ta tio . AT
co
s
tu
ni
pe
I[a
[.1
c
inc~If.1t,
hz &
en tix er im in e deos u ha ig
gl
ne
ui
,q
eü
!s
ad ue ril
H E. Ver
ur .c L J N.Certe. AT
di fp uc af fe vi de m
us , vt f~J{a [e
im
ëg
c?
permllrat~, ~hUl
od o ra tio ne
m
am
I~nge ~llelio_
od
qu
s
dJ ge re men~llIs
nu
!n
ae
E.
H
AT
.
, ln 10Cll~ lilmhte~
te
eé
efi
t~.
(aé
J N .R
L
ue
.c
lp
ur
xc
et
pr
er
c. or ra no m opia!,
0p in ar i co fir
.?nsfc~tur.qux vero ta m pe ra gi t
tr
ti caneu qu od a ca
9'
elu
m
_v
tu
ua
né
,q
[a
ne
m
fio
re
a
vl
qu oq ; pe r[ u.
lio .efil.A T H~.
tra n. um translata?
Q.!!xna hoec pe r{ u:
do atfeéta efi,ln co
nt ,ô pu er &
ta
llbJ
ol
ha
pr
m
J
~u
toC
ex if iim o. c L J N.
i
c~
u~ qUJ
mus, eu qU
?r
ea
de
ad
oc
r[u
H
.
pe
i
<lm
nt
{u
ee
'
ef
di
s, iu ci um efi: vt
re , Cl IH ui c adol
tiu s om ni a or di na
J d~JS ncgh~l pu~a
to
qU
s
q;
en
té
[~
lu
le
{a
d~
é
;t
ur
re
ad meliores an i
ni t ag it
de r, ad vi
peJO_r~s,qllJ ~chor, pr of ic i[c at ur ,
us qu od lib i co ue
~d
t,
rib
fi
vi
r.
o
lO
pr
pe
J
ue
qU
zq
qu
te
ju s pa rs
iti pri~cipcs
qu a ln om nl m or
his lingulis pr xp ol
ma~,tam,Jn vJCa
r
s ad fimiles fied
pe
bu
qi
ili
m
fim
nu
& pa ri eu r: ar qu e
à
io
lx
fs
ql
pa
at
ü
ag
on
èi
&
aé
ue
ia
rq
ü er
tla eu
op te t co nf i.
fu nt , qui m in im ar
la s dillribu- , pa
cu
, nec alius vlIus,
rti
tu
c
pa
n~
li
er
~e
iu
vn
~a
m as
um ho c de oop~rret.
1i ng ul as & ex tre
habent.~aem fore, vr iu di ci
m
hc
ra
(e
cu
eo
a
ad
éè
fe
r~
pe
ue
e
tq
qu
da
ho c {anxenit,
tio ne ad vltin,.tü v.{
uperet. N am qu i
i, qu z ad to tu fem
ef
ex
la
q;
cu
at
tJ
ar
ar
gi
r,p
ffu
e
.
lfe
m
n~
nt , vt ca ue nru m vn a w a, o m
ra om ni a fia bi lie ru
. T.u ~ero ig~oras
etc
lir
co
a
m
n~
uà
ni
s,q
mi
s
lll
ui
m
fit
ab ilIo ~e.glige.
pe r re[picit, qu am
ne m JlJms gr ar la fie
. N lInq~am enim
tlo
lic
ra
no
ne
~i
ge
om
m
ru
m
lo
d.u
no
pr of u? du ln gr eom ne m fin gu
fir. du s fubfiatj~
ruus lis .vt ~n terra:
t~
pa
vi
3_
a
in
at
JC
li
be
c
~
~e
~u
~,
ip
n.
I.IS
s, vt pe n OlS clarus
ri , vt vniuerfi
J~ faét~s es .. MedJC
Il ad eo [ubhmlS fia
at
c
gr
e
ne
tu
,
iu
s
Js
s,t
m
af
bi
JI/
dl
d
da
{e
ia
,
gr ar la
{upplic
tu i gr at ia dl
s oplfex OlS tOClUS
:fcd co.nucnienria
[u
/es
io
vo
ic
om
tif
m
lu
ar
re
~
c~
ad
s,
e
iu
en im omni
tioné dirigir
J~fe~os p,rofeéè.us,l
E a.
eo m m un em perfeé
h.lc ~a~ens~~ue ad
m
tu
.to
; Iocu transl.atus.
fin gu la fa ci t, & ad
ad
s
rte
e l~a:cefsl.bJ!emq
rte m , {cd pa
qu
pa
ra
ah
ad
cle
re
{c
m
a
ru
tJO
fJ
to
~a
n
o
ne
s pe r
uJajgn
om ni a: no
de dllS raCl? lir ,q uo
te m moleile fers,~
;
au
~~
u
fii
qu
T
ra
.
m
pu
ns
de
,
re
~~
(e
Jt
re
fi~
fin gu lil s
eil, vm ue r[ o
Jros eua~{fe lnru
od ribi op tim um
ex pa~uJs J~ mag~os.v rueOlq<:.~or~ Jn op~r~nco
us
ra s uo pa ét o qu
rib
vi
s
fena pe
is ge ne ra rio ni
Jg ea.d fe.hcJtate ex ~11l
lllU(~ tibi pr o covemrounan
deo~u a~ o~Ola negl ad
?,
ul
co~porC! {emp~~,
ec
m
{p
l?
c~
t
a
lu
im
~e
t~~~Jbus
dcIJcer Jg4nora?as
a, yarJ)s
ue ni t.Q !! on ia m
ffe eXlfilmalb? S' vJ co nd uc at . N o op or
cu m allO cOnJunét
~J
de
pe
in
m{
a.
de
,
tJ
io
al
ii
m
al
cu
Jller{o .
m od o
t pr op te r
prog'reffilsfivn
ru A
·" li"
t pr op te r [eipsa, .lu
qUld•eoh
qu od qu i
m ut at io ni bu s, .lu ni hi l aIiud ha ru m re ru ordi...
slme,lg~orare,
au
;
p~C
vu
,~
oc
ur
at
t
icier , nec
4m ur
[ec a~
.
,
aml vn q' r.ua. coniip
J (odrm
co
t, qllàm vr qu~fi
nd
ila
lle
re
vJ
ti
c
en
am m amnq
ne
ci
a,
'
ia
pocerie ,
fc
s
re
lo
ne
.
b d vJ'te; b eatJtu m ev e. mllefJa fa ce
lla to ri ta ua m ta et meliores quidem. m or es ln
e
a
ut
i cœ &
r
on
'
ve
ni
h
.
-d
s, pr o.
li CI ' .las le , vnlller[us hi c fe
rm rJ', orem ve ro d ererJOre
n
lO
no .
4
ig
Cran fipo ne 10 pe
1
te
s
tu
de
re
ni
~.
pe
~a
s
· rem oe u, m
a fin gu dd ed ijs di ca
ru
ui
ng
eq
co
i
r,r
1
fi
lib
ua
m
?[
IO
rte
iJ
e
m
'c vt [o
1"
.Eara- tu sc ib tis tib i deus fàuerit:fin vero ra tio ne m ad hu c
HE
fi
AT
S?
ai
id
do
mo
~o
m
rare,fa4d fid
cemus '
d'
eu né tis
ft ~~gu l!COnUe
l'
z ad te rti ü J'lIum di
u J qu
qu a fJcilime di)' .
r
eo
'd
1 er as ,a'
N·
e
Ll
.
·C
ua
d~
~u
lq
ha
os elfe,
a
~l
de
~q
o
,
ét
4
~ co
s fin
l
fi
ru ce ps .P ro fe ét
tOtl 1 fcem -1'nrefipiclen •
tJ on em J• JN lcereV
,d
·.
0 ,m en us .es pa
fi
p.a
ira rü .
u~
6f
lq
em
..
rd
'd
bi tro
am J qUIs nÎ l trasfig ur at , vt ex Jgne
proUJdere,[atis ;;r
pr ou l ear, ad
q;
us
Secl
om
Jb
m
Jn
m
{u
j
ip
ho
iii
Dd
oi r qu çq ' &:
ovel ex m ul vn
ex
ul
lim
ta
l.d
m
~quam a~irpata nec
,
a
Il
�Liber irigefimusquartus.
Sed iniquorum hominü cas muneribl1s corrumpi,nullo modo dici pcrmittédl1m efi;& fi dicatur,
cmnino pro viribus refutandum. CL l N. Prreclare
diaum:& fic agamus . ATHt:\N. Age igitur perdeos
ip[os,qu6n<lm modo placabiles fiunt, fiql10 paéto
fi:lnt: & qui & quales [unt, fi placantur? principes
enim dle eos necdfe cfi,qui totum cœlii perpetuo
gubernaturi[unt. CL l N. Certe. ATH EN. Sed quiblifila principibus fi mites fi.lnt? quiue ilbs prÏllcipes fimiles, vt po[sibile nobis fit, minores maioribus comparare? Vtrum aurigre,aliqui ccrtantium
bigarii talcs [unt? aut nauiurn gubernatores? Fort.1fIe :mtem exercituiidudbus conferri po{funt, vel
medicis : qui bella morborii ab humanis COl"POribus arcent atqi propulC1rit; aut agricolis inimicas
orientibus ftirpibus tempeftates tirnétibus cauentibnsqi,aUt etiam gregum armentorumqi pafioriblJS.N am eum inter nos cônenerir, multorum bonorum,multorumqi malorum, & quidem pluriu,
plel'J.um elfe çœlllm , immortale aliquod bellii hoc
efi,8ç mirabili cufiodia indiget.[cd opitlliantur no
bis dij fimlll & dremones. N os ' au~em deorum dremonllmqi poffcfsjo [umus. Veruiniufii~ia &intemperantia vn~ cumimprllclétia pos corrupunt.
lufiitia vero & temperantia cum prlldentia,quç in
viribllS deO~"llm animatis inhabitit, falutem nobis
f1fferunt .Brelle autem aliquid honl habitare in nobis manifefte bine lieet confpicerc. Nam animre in
terq qlla:dam habitantes iniuftre,& fer<lrum infiar
atroces,aquerfus cllfiodum ilnimas, canti puta ;lUt
pafiorum, vel etiam pr~cipuorum omnium domi~
·norum in[urgunt, verborllmqlle lenocini js,depre~
ç;nioneque quorundi cantuum perfuadcnt, vtfama malorum efi, licere male agendo inter homines
fibi plurima v[urpare, nec aliquam inde pœnâ per[oluere.hoc nos deliétum,quo ad vfllrpationë plurium inhiatur,in corporibus animalil1m morbum
voc;llnqs,il'J. aQni tempOJ"ibus pefiilenti4m,in çiuitatibus rçbusqi publicis cQmutato nomipe iniu:fiitiam.c L 1. OmninO.A TH E.Nece!Ièefi igitur eü
qui credit deos venian~ hominibus iniufiis prrebeTe,fiquis ipfis rapinx parté tribucrit,dicere eos c(fc
veluti canes~ quibus lu pi particulam rapina: côce~bnt,& il1~ muneribqs his placati,gr\!ges diripi pa~iantur.N 6nne hic COfum fermo efi,q\1i placabiJes
e{fe deos pra:dicant?c LIN. Hic cer~e.1\ THE !,\, Sed
quibus pra::diétorum cufiodum dcos aljlll1Ïs çon ..
ferc:ns QOl'J. erit omnium hominu ridiçuloGfsimlls?
Vtrumgub~rnatoribus,qui libatione vini atqi nidore carnium deuoluti, naue fimul nautasqi Cllertunt? CL IN. Minime.i\ THE. Sed neqi aurigis,ql1i
d Utn certat,corru pti muneribus, adllerf."\I"iorü cur
ribus viétoriam ipfam côcedant.c L IN.N on certe.
Turpis enitnhrecin deos côparatio. ATH E. Atqui
nec imperatoribus, nec medicislnc~ :"\gricolis, nec
pafioribus fimiliter perfuaus,tWc eua canlblls afiu
tia luporu blande {eduétis,c LI N,Bona vcrb~ quxfo.Brec enimaudicnd,l11O [unt.A TH E.N onne cufiQdum oml1ium maximi & in maximis rebus dij
omnes?c L 1 N.lta pror[US.A T H E.Atl optim.lru reru m cllftQdes,& in virtute cuUodi" nimium excellent~s,detcriorcs elfe dicemusqui canes h01l1~nesq; ,
medJOcrcs, qui nunqua muneribus ab iniu4is hominibus im pie acccptis iuftitia prodel;ét?cLI. N eq~laq ua hi~ i.mpiorii hominu fcrmo ferëdus eft, &
qui h:lc op1111One laborat,impioruomniu iure peffilPUS & profanifsit}1US iudicabitur.A T H,E N. Tda
igitur illa qure propofuimus, deos videlicet effe,~ ..
mniumqi curam habere, nec prxter iufiii precibus
vllidleéti poffe , [ufficienter ofiendi[[e videmur.
CL 1. Cenc & his nos ratio nib us affentimus.A T I-I.
Veh,emetius quodammodo propter im proborum
hominum côtrouerfias diximus. Scd hac de C.lUf.l,
Ô amiee Clinia,contentiofa vfi fumllS oratione, ne
praui dicendo fe vici[[e putalltes,liccntiam fibi d~cam cred<1nt faciendi quçcungi velint,& qualiacuque aducr[us deos exiftiment f:1cicnda.hac ing llam
de cauf.1,noua quadam, & vchcmétiori diccndi ratione vti voluimlls. ~od fiq uid a,d per[uafionem
attulimus, vt iam vc1int mores [uos odi[[e & conp"arios compleéti,probc nobis exordium Iegum?e
impietate diétum efi. CL 1 N. Speramus ira fore.lm
min~ls,at genus orationis legumlatori dedecori nô
erit.A THE N. Pofi exordillm fermo legii intcrprc~
reGèè fequitur; qui impijs omnibus prredicet, vt a
fuis mOl"ibus ad pietatcm [efe côuertant. Adl1er[us
CO.S <Illté qui nô paruerint, lex ifia de impietate po~
natur. Si quis impie quicqui agIt ve1Ioquiwr, qUl
forte prreiens fuerir, deos defendat, magiHratiblls
fignificet. ~oru qui primi audierint, ad harii rerum illdiciü,fefundum leges deferit. ~od fi qu~s
magifiratus audierit ncqi detulcrir, ipfe impietatlS
reus fiat, & qui velit, pro vlrionc Icgum pro[eguatur. Et fi quis côdemnatus fuerir, illdices bunc pro
fingulis impie cômi[sis,fingulis quibufq; afftciant
fllpplicijs.Carccriblls quidem omnes coérceantur. C ceres.
Tres vero [une in ciuitate carçeres. V nus plurimis ar
çommullis in foro rerii venalium:vbi multi ne fllgiant r cufiodiu11tur.Alter v bi cœtus eorl! m fÏt,qlli
noéte congregantur,correétionis nomine appcllatus. Tertius in media regione: vbi qllàm maxime
defcrtus fyl11efirisqi locus eft, [upplicij nomine nO
tatus. Tres quoq; impictatis; vt fuprà narrallimlls,
cauCa: funt. Cii q; infingulis buillfmodi caufis duo
q llxdam profici[c;ltur, fex erunt adllerfi.ls deos genera peccatorum, qure vt dijudiccntur digna [unt,
nec œgllali fimiliqi pœna indigcnt. Nam alij quâuis dcos e{fe non cn:da11t,tamé propter iufrllm aliqllem natllra: affeétü,malos oderll nt,& odio q110dan1 adllcr[us iniufiitiii moti ab iniurijs abfiincnt:
iniquos fugiunt,illfios homines diligiit. Ali j vero
f1d hanc opinioncm,quod deort1m prœfentia dcftituta oro nia finr:proniores quoqi ad volllpt:1tcs do
loresque [unt:acllmine etiam,& mcmoria poilent.
V tnfqi id cfi commune, vt eilè dcos negent. In hoc
auté dlffcmnt,quod cxteris hominibus ille minus,
hic plus nocet.I1Je qllidem liberè adllcr[us deos,f.lcrificia, lufiurandum obloquitl1r:atq; ita llios dcridédo,nifi puniatur, multos fOl"[an fibi fimiles faciet. Hic vexo eandem habet opinionë, [cd aclÎori
ÏJ:genio prredirus v.lll~o putatur, doloque & infidl) s plenus e~: Ex lfilS,,~1UJti [ortilcgi hunt, & :\(1
omne venCfiCl) maJeh.cl)quc genus prompti. Flllnt:
pr'tte.re~ ex ifiis nonnunquii tyranni,excrcÏtuii dllces,coclOnatores,&qui folënitatibus priuatis infidiantur, {)ç qui homines captiunculis fophiftarum
dccipiunt. Homm profeéto multx quidë funt fpedes: [ed lcgum pofitione dignre dux) qllarum qU:l!
di[sÎl11111ationc referta cfi, {celera parit nô vna tantum morte; vel dl1abus digna, fed pl uribus. Altera
caibgatiôe uml,l1,& vine ulis indiget. Simili ter opinio qu~dij ne~ljgcl1te~ e:xi~itnantul',duo gign.it:&
qua faCIle VOtIS Im~nenbusque placabiles,alia duo.
Cü ita impij difiinai fint:cos quidem qui nô malis
0101'
...
�De legib. Vel,legumlat.dial. X.
597
{unt,in corre
D IA LO G V S VN D E /
rnorib P,{ed amentia qua di tales faa i
quenniü perCI MV S DE LE Gl ilV S'
<-chonis carcen: nô minus quàm quin
us
nul/
pore
tem
in
o
QE.
t.
VEL . DE LEG VM LA Inanfuros iud ex conijcia
urT IO N li .
noa
qui
eos
ter
,prç
atllr
cum ipfis ciuiü collollu
faaél
-)(onc:tes,
ni cœt us participes funt:hi vero adm
u
ulor
vinc
m
aure
m
'1 1 N r
r.Cu
I
ILI
antu
AS
oqu
NA
JlItem anima: coll
vna
dl,
us
A .k G V III li N T.
faéè
r
efiio
mod
ui
it,q
fuer
tempus exa aü
•
ietatis criCu modeltis hab itet : quod fi rurfus imp
nôt
liln
d
mine côdemnabirur,morte pleéèatur.5e
fopllOru Ollllliuni
, vel negliL ~ T 0 Ilofier quem~dm~d~ & philo
m, ira iurifcocoru
1
or.
nulli qui ad eam opinioné quod dij Lint
us
lfslm
uellt
eloq
&
mus,
f.lpICnufs,
q; fiunt,hoquo
anes
bus coge.
raél:i
,imm
cont
Lint
in
es
s,nc
abil
simu
pbc
cnul
veI
tes
prud
gen
{ulcorum omn ium
J;, & jJ
um<
;lIiation
ras
pret
mu/
inter
îe
m
ad
legll
retur, vr Colentczeeri.vafiii
~~nesql1e defficiunt,& viuentes
to ~ntcqll.:i dcfcendere.
meri
,
icere
cofo
conl
ere
opus
trah
ra,
fe
s
frull
néèo
em
quid
Clut,attrahtitq;:necnon defu
lludu it dJfciplini s . legi,
ad c~tra~us,for,enlialB ~ommercia,
,s ~ltibu!,{a
erc, fperas illfio s .lweffic
os
bon
s
Jariq; dicunt,profitéturq; fe deos ipfo
Clue
bus,lUd1c1IS. rellglOnc
atur
con
o
elnJ
leno
hoc
t
verit até in omn i co.E
&
cere
~
crificiJ' s votisq' , mul
mines,vel abfcJ ; legibus fponte lidem
r.' u
oppo rtull e pof!
lllar
"
odum
pecu
s
adm
ena
eél:o
vniu
s
prof
Et
tate
os.
ciui
iitnr
&
mercio przf
idiotas domos ité,
' iudicioruOl
egc
nas.l
perfo
ad
ibus
:
penr
it'er
it i,n med
leges de illdicijs pcrtl
adue nx
tam
u
gra tÏl perdere. Eoruqui dinatus fuer
qwb
ium,
med
adre s {peétantium 3dducit in
lJber vnqua
dcpofita at~ ; pa.
rc
fcrua
,
nere
depo
raneis carceribus vin dat ur, nec vllus
iufie
m
difca
qulm clues
odiblls,cib.ü
; reddcre:vti llhcris, & liber ,
ét~:aliena non mouere,fu~ cuiq
ad eü accedat:fed ltaturü ipfi à legü cufi reglollls
ere, ducere, militare,cucri
re.Id
a
rc,
tis, & feruis:vcndere, cme
ferui afferant. V ita deniq; fllnéèum, extr
h,rredit.ltcs adm inill raare,
Ceru
enta
fiam
lieui,te
fcpe
r
tefi:
libe
))os,
pupi
fines in fepllltu eijciant.QE.em fi quis
e, fami liam gube rnlre ;
facer
nium
,diuo
liare
re, nuptias côci
fi
d
QE?
r.
{etu
accu
i?e
cri~
ri, nihil ~dulterare,
i~
vere
etat
iofe
rit"à volente impi
pra: ca:teris vcro pare ntes relig
tu.
ru
han~
gia,c otum elias,de~orb
c:iur
ntes
vitu
iaq;
ic~e
{~ff
infan
m
taq
e,ira
ciui
odiff
rit
licia
vene
fihos relique
até in te fiimoni, ~
vcrit
quo
na,
e
dam
eO~l
uele
~
refiic
ru,
traét ione s fuge re,
tores hor tino n minus quarehquo
cimi Itlliu s livnde
en
crme
unJs de 0illra men tisquc reru~re.atq; h,rcf
hfcu riora qua:d am
dam natu s fuerit eura habeant. 5ed com t,i mius.o
folem
vt
m,
aute
hzc
Poil
ria,
bri mate
vt mul
ncip io deam itineris geInnibus his lex ifia ponamr,quç faciet
arbi tram ur breu iter expo nend a.Pri
ret:a,
~men
ab
vt
atq; fcruaericé, Et iIlam
&
et
cét,
fcilic
pec
min a effc [cito,indlcatricem
nus verbo & re in deos
c vero fuh Diana: no
u~
::han
ruq
Luna
d~o
lne
fibl
nom
{ub
de~s
m
bit
luce
lice
elfe
nô
é
quid
UOcentur:ex co ql10d
um in jeinere realien
am
quod
cafu
quid
quic
o~l
hUI~fm
min e fidem.&
na proCperam
fortu
[c:u
:f.1cra prreter leges effingere. 51 au te lex
agno
vt
ndii:
~
pert um efi, dco effe dic.l
ofita. 5acella nemo 10 pnôecmpl~re Plato nica m
~d dei prou iden tiii referend~m.C
cne
1 elllo r~cel 1implicircr cunéèis imp
. lion
lü quis ad (aeri- boni tatem , videlicet vcta mé in emendo at~j vendendo
rceti am:i mo
P~i~~t~omo lIata dom o habeat. Cum vero ani~
IUra
fcd
rare:
peie
ri,
mEti
e,
terar
ac~c
adul
[olu m rem
fJcn?c~turus
c"de m dicprctium perbe~t. ha. ficandu induxerit, ad pub lic: muIJenhus! hofil~s
vero & rem venalem laudare, & in
s,tu
viri
tu
s
inuocaeis mend~ci(jdj
s
tibu
rdo
odij
Uldat & [ace
muu re. vbi i))ud cdifce: Ncm
Il' r. ' C g crut. ()
~
~
~
'o(.,!!
,
vel re quicqu.i audcac.
o
verb
e
ISlIn
terar
Ca,,!
adul
rer~l
aut
piat,
h:uu
deci
ut
cura
cat,a
rçbcat, qui
vee
u odio ell. qui falfo
orar
l
prim
fimu
cm
co
quid
cu
cui
uq'
eLTe:
quic
, '
' r: ore[ , &
nili deo velit odio
,
maio rihu s fc mcn uscu~ & Iple
cori
qui
lnde
re iurans de os puu i pendie:de
ltue
s mfi
deo
Ila &
face
quia
"'nt
fi
"Il'
fi'
'd
Il
..
H
'
a & integ ra Pluo
liher
JIt. eC leo !ta l ..pe ,magni ingcnIJ en rC\.Lt: rc Ina
titur. Et vide itcru m atqj iecrii qu.im
IIl'p
onandi [jceneiam
c.lup
Il ()
cm
'Il'
b
omn
- C -'1
,
bus
qui
i,à
opte t inge nia ciuii
.~
10nOrael5een
eCI
lm
,ac
ipuc
tUn,l egel latem
m,
prl'c
s
éti~
l'ere
o~ul
t ' mul
b' ,~
..,
r
l'rocul clpe lli,t. Addit ~uoq; tu~
re. 0 1-ctau e
race
tlores,lullc debi lioInfla
ue
q
emm
,Ieu,
e
v
u.lnd
tes
Olor
gen
Inge
indI
&
bum
ti
clfe mor
res & in periculo côfiitu
vero ait Palla dé. VulcauCI alte
do faeultaH
res abie étior esq; hom ines fier;. vbi
ae & côt rl.qUl
1
. ~, d1'ge,
~fipl:l
Platonis my'
lll
10- nu~q;,~ ~artem a~tibu~ ~rzfid~re,ex mult is mo
qUI
llIundi ~r
fum
' ,quo d adelfe vide! femper cofeerar'be, &.
loui
ge:
,lUS afiHU1t
colli
lus
tr~d
ahbl
~tq;
Ilenl s alibi
,
u~
cii pbto ~
,
opili
onl
dœ~
quam
,
e
inum
atqu
ijs
num
as_d
dam
chite éto trini raté quan
fiias ' ; vouere, & ltatu
t~tcpri
trinj
em
vIgI
l
quid
t
O,
qua
us CO~
nice nom inam us,fè mpc r afiar e.ln
deor~ iiJjjs poUiceri. Phatafmr aub
s vero tertius.Sed
:Mar
pra:
anus
lfe
Vulc
vldJ
m
fc
ta
aute
mu/
iidus
ilire
ls:fec
m~ lit Pa)).
in fomni)' s Lim
l ' JI: re
' fi
loue mipf um, 3 quo efi,rcferl antes, & e recordati, vbi remed la,
IS ane~
quem~dmodii rrini tas tot~ ad
lJlg,u
rütu ra.I P.alladem. Mitidin
srefe
form
tllr:Îfa ferm e Vulcanus & Mar
sq; repJerut. .
,r. cellisq'. oés domos_VIroIl
P~llade fap~entiam:in
.
_
:r:in
lltian
porc
~
M~~t
in
"
quod
ro nunc
conatUl ,ans la
terprx
v~detur. !~Ia cerr~a~
~c
e
L,
l
e,
,alf
fomn
lcda
pOl
ltu~
fpJr
lfia
Vulc anoi gneu m
(') uoru omniu gracia lex
iCJt,requlfueur.~nmu
ur~e,rf
sv{
um
nlbu
~erf
U~l ne ifia fibi operauo
ip[~m louis ~rtCIU qua v':l
'-<. ::!.
Il
ht f~éturus. Secundu c/fila
'b
mca
hngu
qua
per
ipfa
",
r~tio
em
puru
quid
ealmplO
l us namant,
peditio. Telt iii eOrUI\l
lIa & aras fuis in dom
r.
ira
cax eoru m qua: ratlOne conceperat.cx
'fi " '. laeare:atq;
•,
defenlio: ldei prim i
atq;
l)antes,lace
Calus
funt
di(
~
,
diéd
cxpe
etfeétu
tent<rdeoscIàmvotls,faen CIJSq, pvn~e ~am, a e qua: in
é ~omin,at. Et qui.J
Man
Tt!i
c
,t,
l)~))adem,fecundi vulc anum
in infinitu fuam iniufiitia augeant, quaUlS JIll menllO,qu~m ~x~edi defe
h~le
uo
er~a
co~f
tam
et
cilic
vtru nq;,f
ui fibi ifia permittiit, uocent'quo
e (apl~ntJa!ldeo
,atq~
ne
\ d
rauo
t
dJge
m.,n
tio vel exprefsio ~eru
,
qua ma eos q
,
vel a V~llcano
.
'
qu,d
,
qul~
p~o
I:&,
de.orum
Pall~s & Vulc~no pra:efi & M~rt
liotes fint,indignauoncm
cntJs
defc ndlr . & in
letJ
cIl,
Imp
C~tu
odo
fahfI
dam
ua
quo
poIlq
e
iure
s
M~rt
'
•
vell
"
, ,
fabric~tur
.Cl..
Jtur'l'!0rü vero triu in
pa~~o [Ota CIUlta
ime .Iradeus,mIn
[ua form a Ceruatur,Pallade duce ~erag
quidé l.:ltori_
ü
Leg
-,
,
ra vl~cmusvefiigia:
.
,!atu
JO
;
1lune teneatur
me 10 pnur.a- arte diui na regnantiii.tri~ quoqquo /lng ula
'm fie 5acella deoru 'finem
dlfp onun tur:p er
1em
'ffi
b
ordJJ
,
em
'-h
quid
dé
er Palla
fceetur. L ex en l,
e,la
ptii quafi pac1Il.
prom
a
&
m
pla_
reIfu
U1
q
prog
acé
~c~o
i
~ulc~num verO, elfic
tis domibus po{sidere.S
q; mun iti[s in
delli
~{e
mr.
tem
eda
Mar
r
rçh
-l'npub!JcIsdep -fi 'h'l
. tum ad quz omni~ proper~nt:pe biti seni tis:& varia pro'fi tT".' lll'b'1 ÇJ.
~dhi
lll
i,bus
mag
rant
1
en cau eq;
III
gene
1
3
tura
aute
Ipfi - fi d bl'
m~m firué
- Ilodes ,deferat.
~
contr~nJs defendenti~.Tria
.
cUn
tefilt,a d 1egue
pugnacul~ natUra01 propna~ a
u It, a pu Ica
, max ime verà ciuili
' l ' a fiue à viro faéè
J
cm
, fi - 'J' de ata
jimi liter in arte hum~n~ qUld omm
fcce lens .uœ
mm
[.lcra defern:& 1no 1sICO
qlllm fianc exco giprius
,
nter
~
:apie
,
&
ula
!ing
t:vt
non
elfed eben
SI'qui auté
~
• d ficrat
ata , ec
:& ca form a qua ex'
tllr
.
~lan
plal libe at pnu
expe
;
nueq
ur.
ln. r, don , e - - ,r.erl't fiue JO fUIs ' tentllr.& matu re 11re,
"
foni ter defendan3tq;
ctur
f ucn nt,m u ~Len , - 'rnpletate comUl ,
cogi tata elprompt~q; funt , feru
'1~ r. nerC an~ 1
ificido de
in his omn ibus ab~lcr
anam
Itu
'
~
hum
m
cl
arte
mus
ofc~
cogn
led
tur. Et vt
pue n e,
1.
Cll
deo ideisq; pcn
ip[o
ab
ram
pue
natu
, , , fiIUCJ'O pu bl l'eo, r.coru
rur.
éne
qU3m
'- côd
"fi cas
Coluendis non minu s
,
pnu aum
iderc. At ne
pra:l
us
artib
'mp ure laen
"
dere :inql lit cres illos de,?s hum anis
1 - iudicét,traéèosq;
vita: dato res
1~q.u
deps
t
addi
)
enr,mortevt~
mus
putc
ille
habu
Colas àdijs mes
1re declarent
c~u
rcuercri
nIe vero elfe vel no,cufio~es tlS
J
,
e
rcOS
leta
imp
ciu,
iudi
in
ios
ira imp
P
E
1
�598
Liber t'rigenmusquartus.
reuercri /naximc omnium oportere: adeo vt vel corum 110mina 110n finr vel implldel1ter vel. temere proferenda:Ced ~mlll.1 ve l l'fIII11111a ad eo ~ peI tllIentla,pure,reuerel1ter,ca.lle~;
t raéta nda.QuJbus prçccpm 11JhJ1 porell fanétlUS CXCOgltiH1;_
~i modo lion deos, Ced dellm IlOLnina{fer. Sed ecce vnam 10\li s fummi lubllil1ltiam introJuxir:neq; mliltiplicauit fublla
t ias, dU11! mul~ip1ic.llet ideaç: quidnam ~ 1td in ~o de~dera:
JT~lI~? ~1~lepa .v b, clcos nQJOlnat,l1on altrer fel~rl.t qu~m qUi
dlxlt:M,lltcs 111111e llllllJllrolbant el. Neqlle vero ItleotlQ prx
tereundum ell, quod ait olnimam àdeo vitoln) aecipere,il1te!.
ligenù.lm effe vir:l mediam inter ill.1m qùe in a:rern itate ma!lct, qllalis ell allgelica tota fimll1,atq; illam qua: qllOd5 tempor.e c1al~ditur.Me~i.am In qua,ex a::tern ~tate temporeq; com
pohram:1lJ qua cccllln lbr(ubltantlJ qUldem femper manet,
:Iaio vero & atfeétio !luit femper. Ideoq; in Itbro fliperioTe.
~ nimam dixit & effe fimul & ficri,effeq; imperdibilem:n o ta
mcn a:ternam,qua lege funt dij!id eft non omnino manenté.
.
d cm,
· . iJut~~ cl cos, J·d CilIl. aqge1os manere.n.on
n IXJt
ex r
le ·
.qUl
[ed lcge diullla,eos per fe mobiles a:terne hlleHte.Alt corpus
quoq;1imp~rdibile en-c ! corpus certcccclefic. Forte vero &
e1ementolle,qua tenus & eJementorum mol es,& materia prima non d,r~r~duntL!r:ex qu.ibus in~ol i ti.co in quit qHp~S idé
~u~ndoq; dlUlllltUS recre:Ir1.~otJ.b,s V~I de tell-a?lel1t1S I~~
<jUltUr, & perfonam & rcm CUJlIsltbet ellls,non fU1Jplius elle,
feJpauix: 1temvbideorphanoriiclI r'l traétacur,animasde·fun étorum res noltras fencire atq; Cl1rare . fentile inqll:l per
~orpus cœlelteatq; acrc u:& curare prx alijs alia, ~d qua: ve{
n atura,~el ha?itu,vel dlllina prollidentia m~gis,atf,cluntl1r:
rrxfcrtlm aJllmij.S qu<); cu 111 mcdJam tcpuen nt vlt.1m,mcd l.1
quoquc QQtillent rcgionem.Mediam dico tllm fitu, tu qualitate.~itl,l.quidem int:r ccc\um & t,crra.m,~~alitate. v~r? in;er
b catltudl11Cl11 fumma extremamq; mlfena. Memll11[)e naq;
ppo rtet in libro fuperiore fuitre diétu m:quem admodu certx
quxd:i l")a~ura: côgrua loca & conucnienres n.1turas .,fcifcur,
ilc animas cum faétxex fe tales fuerint aut tales, confequen_
tcr pro. Gt?~~tllcl1l1is .ipGus I1Hura ad grJ~u~ fede~q; & iimiles &. hmJh~ tranfm,&~a re:vtcœlc~es qll1d: fJétx cœ!eflia,
terrene vero terrena,ae rex autem aerca petat. Profeéto cum
alia nO~lnuJla circa anim as plato affirma re non audeat huc.
ufqj tilJ]Jen ,'& hic & in !ibro de feientia euiden'tiEime' a Irerit, arq; .. l'bi Gepe li~nifi.c:It. Vnd~ &: ait, cauendu eIre pupi!los Ixdere,ne parentu aUJI11a! nobls IUre fuccenfeal1 t. Idemqi
in nono,diiage retcle homi cidij s.inquit, animas fci licet interfeétQribllS indigl1a ri.Hllic illud limile, Marianorii animç
Syllam folli citabar. Bine & tragccdix furenré Orellé agunt.
j\l1imaduert~s yoll hxc vbi ~e parenrii ~ultu traétatllr, h~,.
110randas. qUlJe.facraus dcoru Ibtuas,no prQPter fe,fed qUIl
<Icos nobls ligmficant, f~d magJs hOl1oraodos die parel1tcs,
quafi animata Jeo ru Gmulacra. Addit impreeariones parell:tum. in filios.exaudiri àdeo:ue'1; quicqua .1ccidere filij~ pellilenu :Js .Au?,cs. poil mu\cal:eru.m ,qllod_eft valde rlatonicu:
~)cc.ntS m:ltgD) vcxanrur,l1O qUia f~~erut (nam quod faétum
elt,lnfeétudTc nonpotell)fedneqL1ldtalepofihac fiac:& vt
jlliultiti~ .QdfQ tam q_lIi ~u ni ullt~lr,Cj~ii .q.ui pu~iri il1telligur,
perfe9uatu.;,aut fal tc m~lI~s ln tllm~l VIt1? dc.h.oq,u.1tur.Prx .
~ere~ lUdlçe IcgumlacortS III tcrp rctc ;~e,IUll-.I~Ia::q; mi?ittr~.
PU1lJt_d~ Jl!de fufurr ones,det.raétorcsq,,& qU l ll1lraoblU.rgat
atq; coulq;lncur,& qUI graulores per[ol1:1s mordaclbus 10cis
pffendunr , & qui inter iocan ùii acrius ir~f,~ntur.Audies ma:xime timenda elfe diuina vinditl-ii, fi qUIs ln tell-imonijs iu: amcnrisq; ~e n:i.tur. Alldies dcni.q; in refiimQ?io,arq; ill.Te:
lu:a~do, ver~cate Ipfam ~erThcI~ld_em,1?uemq; ~ Apo!11l1c
elle nrmanda.PerThemldcl1l qUlde fi gl11fiq cu r lU Sfasq;, &
ciuilc & facrum:& apud liom ines & apud dcum:vt illtelligat
quifguis iur.i do ~cltificando~u mcncicur, COntr<l ius f.ISq; hul11.lnli,diu inll~,con~ra h?mines,con.tra deu ~raui[cr fe pec:
care. Per 1ouc~ vero. qUI.nutu ?m?J3 COI1CUtlt,~Ogl~ofc.1t~ft
pcccallerit, d1ll1ll:t: potentlX vltJone fe neql1aqua eUltatllru.
J'cr Phœbum aUIt:,lIC c6fidar dcltéta fila,prxfenria, vel prx.
tCTita,eu~ lacere pO{f~qlti futura onini'l va~icillio fra:fagit~
o..::! ! T V R vtdjclII)US d e plé1:is:col1uenientcmqi ijs ordiné td1 buan}l1s . Simplexautelll iIlud {jt:v~
..
~)l}.} Il ec mea ll ui [llllam pro viriblls tan'~~L~ gat, nec m o ueat meoru quicquam
~ uam 1111I11m;1I?1, nifi lT!ihi perf.ua(erit. Atgue ego
Idem dum m c tl ~ compos fuero, ali~Jlis in rebus effici.l1n. In primis quidem thch1urllm cum dicimus
(lu em fibi qlli[que & fuis d cp o[uit. ~ ·qui meoJ,'u paréntum n011 erac? nec reperire vnqua optarim, nec
-"=-<IC~" E
I.....
fi repereri m, moueam;nec ariolis depoGtulll
accipere co n [li leniib us credâ. N un q lla enim mihi t an~um p ccunia proderit fi acccpcro:q uantu virtllre
. .: . . . "
, P
0[am ml ~llftJt1ilqi excellam,fi non a~c~pero: ~o p .
{c[sione igitur pccuni;r mcljo):" 01lhl po{le[sJo an~mi iultitia erü ,fi virtuté diuiti js pniPofuero.~p
pc cu b ene de multis dicatur:qux immobilia funt,
.
h
di
mouenJa non elfe: per pulchre etlam d e ocvno cet ur . Scd vulgatx quoq~ de his rcbus famx credendum cft gener:nioni hxc liberorum non conferre.
Siquis :ero d e liberis no curet leo isér latorem n c.
.
. .
, b
'
1· . deg!t ~.lt:ac J~eo q UX n~c Ipfe, n~c fllorum. a lq~l.S
pOilllt, eo 10 li Jto qUJ depo[Ult,al~ferat:ls legc.: lllall1
,o ptjm:lm & fimplicifsimam alip ernatur. qllam ge.
usrc
nero(l1s vir promulgauit qui di x it ~x non cl epo Laeru
'. 50..
.
"
..
LI i fcrt.,oter
{ll1fl:!, ne tallas. Q.!lld ergo hu~c pau o~o: ter, q IOnJs1eges.
pos duos leglsbtores de[peXerlt, qllodq; Ipfe non
.depofuit,[ufiulit:ncc paruum quiddii ql10d ab~u~
lit, [ed mao nllS theüurus fuerit ? ~x pœ na 11lllc a
.1 .. ·d b
b · d
·d
· t:
.
.
ab
ul)S e eatlu, eusquJ em JpJe noult.~<; ve~o.'
hominibus,declarabi mus. ~i primus viJent,!Udicjbus indicet. Ac fi in vrbe delic1u eft xdi libus:
·f in vero in agro aororum cllrato;ibus ;orumqlle
· · ·b
-.' If
1· '
cl m
pnn.c lpl us; 11 10 Joro reru m ven a lUm, earun e
~ uratopbus id fignificet. Reque ita patef.1l.'1a DeIphos ciuitas mitt.1t & o llod oraculo dei tam de pe1 :· \
d ·11'
~
.
. d ;éèulll
C l1u.a qlla:n .. e 1 a qUI pec.u nl_a m mOlllt , ' . ..
fUCrtt,ld clllJtasdeo ob[ecllta cofirm et.Et qUl fecH
indiciLlIp, fi liber fu erit, in virtutis veniat opinionem,& contd vitij,fi [cicns cclauerit:1înautem fcrl
fi·
. à . .
d
.
.
II" li
lU S lIertt,pretlO < ClUHate OmlnO elllS CO ato, berandu s eft. Serll us vero qui cclau it, morte pl~~
.étend~ls.Hanc legcm illa peinc,e ps fimilis de parul~
{imul & magnis requitm. Siquis rem [llam alicubl
volens ·vclcôt ~
1" , .. '
.f. . ere. .'
r. ) re 1q u.e rtt.n~ ~angat q~ll 01 t ,
percrtt,[ed plltet deam HlOens a lege fibl hxc core:
crata [eruare. Q.0cuq; ve:o hac Icge fpreta, dO~I:
hxc [uam a[portauerit,fi ieruus fit & parlli preCl) ,a
uocun . obue f. é..... & 1
..;tq
q,
. J. a :~ o,
v tra annos trl~lllta ~ .
to ve~berl.bus multl~ pul fe tur. SlO:mtem Il b er, ~111berahs pnmo {X legll exors habeatur, deinde ettatn
decuplum prctij rei illius quam mouit ei qui reli.
·b
n"-d·
'. ' .
fi .
qUlt retn l1at. ~a 0 qms. mag nu al~qUld de l~lS,
vd parull1~ ab al~q uo ~enen conquerltur:qu od Ille
J-tabere ,q ul.dem fat~tur ,fed eius q uj peti~,eife negat:
4res apud magifiratl1s confcripta efi [ccundum le~
. >
.
•
.
•
' • •
gem , vocef.:td ~aglfiratus qU.l t enet. Req, IP.C, patefaéta,fi co[cppturp cft altenus de aduerfan JS rem
~ lfc,il1e ipfe habeat. ~od fi nelltrillS elfe,[ed ab{ell
tis cuiu[q ua inuenjarur) quj[ufficientc: fideiufsio- d d ·r ·111· (ce ab[enti cu ·
Il
d·
nem ~o e en,~
..
lUS eü,rem tr~ HUrum,lS tanClIndc deponere cogatur. Yerum ft aplld
magifhatlls res qua de agitur,confcripta
fit,tuc
apud tres inter maoifiratlls [eniores vfq' ad Jara [en
t ·l d
b
fi . 1 fl.
"
. .
ten 1. m epona.tur;a~ 1 a.n t.ma en de quo amblgl~
~lIr, 1.ata fent~nrla qUI ~ecldlç ca4fa) magifhatib 1l5
Jpfis Impendlllm ahrnetor4m reftituat. Tribus ve~
die bus id indicillm abfoluatur. Mentis qllilib et
compos feruum [uum honefte ipfo vfllrus , ·ducat
quo vc1it:ducat etiam amicorum necdhriorûmue
nomine, v~ fugitillum reftituat in g ratiam. QE.od
fi quis aliqllemvt feruum duétum ad libertaté vendicet,di~içtat q uidel? qui ~!l~it:qui vero ita addu
dtur, fi tre~ fideiuifores dignos prxbuerit, fic iure
fit ereptus. Aliter fi abduxerit, vim inruliffe videatur:damnawsque duplii dani ei reftituat,:t quo abfillla. Llbertum ql10'llle fUlIm vnll[quifq; ducex,e
.
po[sit,
no
ra
�. .
599
I.
X
l.
ia
d
t.
la
;t
n
u
eg
. . De le&ib. Vel,lco- Jegemq; Illam diligentcr ob[eruet. cSccd hul 'Îc' quo q..
no [ufficlen~e~
t, ~ut fi
EOfSlt,Û ab eo no co liWpn
do , mu m vt terdomlOJ
ibus :tliJ's,x or JUm pra:•
Jegi, qu em ad mo du m lcg
ide m mend 'lum, d cqu
cll
né
tio
tem
era
ult
ltu s aufi
Ad
.
tur
aC
na
Itu r. Cu"fi
po
"
'
'
Jve
b
um q; ofi en da t
,q; qu:tli gcnus vn um pm are 0 po rret. 1Il
In
.
IS ma t: pa rat
d
.
d
em
li
'
on
Urn me 1 us lng u fi"
fib
ptl
'
ce
l
r. 'b'1 eq; 1 lI t: eln e
r. '
an du s efi [er mo :qu i ho c
face req ulc. qU l'd h one .u pOISl
t: .
~ rJc
. VI'd cr,
qu o la ne mu lto rum da mn
'd d.o~lll
.
.
~at
.
.
n~
rtu ne fit rcéèè fe vri ff·
vr de ~~trlmom? qlllcq~l .
ip[ o,q ua nd oc un q; op po
am
qu
id~1n~1~
e
rar
pa
co
S
fibl dlUltla
<lÎlonem ipf.1m ~bi & qui
occ
q;
um
C:
nr,
ma
~ ec el ltc ea t mal0res
~s habu
mu ltü offi_
~rauic:fed quic~d plu
& fibi & alijs ho c ve rbo
nt,
ne
mt
ter
cle
l~le po[,~deat qu i lib
nreg
ina tum ifi ud no
rta s au tem ficut & pe
gis au té lat or ira int crm
Lc
nt.
ciu
n.t ,do mm o de tur . Ll be
fed
at:
ne
ibu su e tcr~
in ciu ita te no n ma
p~uriblJs pauciortcr
r
nrc
i~c
dil
ed
t:{
~te
ni, vIt ra vig int i an no s
o~i
~
do
i.
nif
nc ira cle minetur.
bo nis [u~s acc~ptis abeat:
dcclarabJt. AtquJ & nu
niS
mI
p~fi id temp~rjs,
SI
Jt.
~e!
[ua
ü dic at, au t dc cip iat ,
glf ira tlb us per
o dijs inu oc ati s mendaci
em
N
mInO qu on d:l [uo & ma
cen
tlu
ter
na
qu icq ua m au de at, nili
ali~uius bo
t ad~ltera.re ve rbo ve1 re
au
illl tem libert~& pe~egrini
cft
cfa
.ho
àm
qu
a
q uidelll pri mu m od io
o die poll.e
deo veltt OdlO elfe. Cu i
fil m cxcelrennt,t,rlgefim
eco~
rec
i
qu
tls
ep
de
ein
acc
S
it.D
fUl
rui pe nd
fit, rebus
qu i fals.o i~lrans,dcos p:a
étl lm de prz he n[u mu e
i f~cultas;\ ma gi?d
.M aio res vero alijs pr çne
tur
,?a
nti
us
eri
me
fe
vlc
i
us
ipf
n?
a
uo
m;
ram
da t, ~ec vll
tem
s,p are ntcs
~lc kg l fiqU1S no n ob
.es ~ommllniter iun ior ibu
lor
~en
v~
~t:
fir au bu s concedatur.H
fia
h~
principes fu bd i.
nt, morce ple~atllr, ~
l mu he nb us acq; pucris,
VlT
,
tls
a
n.
peraLfe codemnacus fue
dllU
m.
~rincipatu, tu
iga nc ur. Hç c tnbllu
ere.ri .p.ar e~,cü in om ni
rc~
S
~~
na [ua in pu bli cu m red
S.
tl
m
,
os
ltr
S gra tia in hu c fermoJ1e
u.s pe r ~ic~nos,. & arb
ve1 maxime ln CJUlh:CUlU
~~ co gn o[ ca nt: nifi pri t. SI qUIs am ma l aue rem
cuJr
ad
id in for~
nn
.s. ~icunq; ~n~m ~i~u
mu
lal ga nte s co nc ili ati fue
idi
inc
r.
i
uc
qu
t
ad
s
er~
cau
J)sq; ad,uo
i ha~e~, ad e~m ref
me~u( ce~te ac decJpJt,d
r,
ra
ali am [ua m elfe dic~t: qu
at.
vel
icr
J~:
pc
a
na~
iur
clo
;
ore s eo rur nq
liltflclen~erq:
(us rcru v~nahum cu rat
vcl vencliclic,vellegm me
lir.
; tradJ~lt.:&
e~q
mJ[
fir
e
lid
nes verctur,nec deos co
va
mi
tcr
ho
ali
ncc
qu a ceTte ln re
qu om od oc un q;
nile
t,l
fac
uh
n
ret
no
l/1e
m
m
oru
is incola
mi na dc
vc rit as fi ad du em ve\ vrb
Ae qu um profeéèo efi no
0s,
[ed
no
re:
ter
ex
lue
uo
ad
de
c
tem
ur: lin au
atq ue i/lu
inq~Jinare, nec ea hu e
tra tri gin ea dies inu en iat
s.in
re.
nfi
u.l
me
[er
uc
fit
leq
jl1e
s
cal
diu
re
me
nenc,pu
Il1enfibus qu inq ;:q uo rum
mm.a ~u:r a.d d~os pcrri
emalem rec uw.t.
?y
ad
perfuadcl', hac ll:ge vrgcalo
n
cu
no
cir
lls
[01
mb
o
tlO
iiu
.ra
hls
!J
Q!
qu o ab .xf
~n
r,
ui [ure rd vcnd en do q; comm~t~ncu
d~t in. for o ali qu id, nu nq
ven
~l
:
~recunq; em en do ve
tur
oq~
en~
~lex!m po [ue rit
étur~ dOln.d? acclpl
pre tia dlcat.: fe~ curn lim
o
du
J~
nal
fia cu to for i loe o permuc
l
cub
al~
,
t:Jteru, & eadem
pree~~m, 111co , nec
li.non vc nd !de nt, re~~ra
m,
eJU
p~e
VItro dt ro q; rem & ~ei
t.
fia
u
mJn
tJU petar. Lm s au tem
vend~t1oq; ad t~r
cc ~aJU~,nec mlO~s pre
e,n
dl.
;t1ibi.nulla ve ro ~m ptlO
fue
a
~a
~f
tJ
g~ abli~.~u~ vero qu i
10ClS l?mut~
venalls & l~rame~tu lon
rel
~od fi alicer au t in alijs
iod
Se.
.
l~m
lCl
JUd
a
r, qllJllbet Cl~lS no pa uc
lege~ de ip[
hanc legcm .tr.afgredlcu
rit ,nu llü fit [ec un du m
?It
die
ad
:au
~
c
ull
~nt
lll
JUr
nOl
um
llm
jsq ;,c
uàm tng lnt a ~atus annos,c
9
r~s
ne ed e co lla tio ne co nu iui
t,le
~~
no fec eri pe cu llia mv el quodll~s ah
rbe nb us credat:quod fi
ve
~
pun
,lm
rJt
qu idi nte r [e ag en du m,
tIu
o~ pre
dacur. Ve nd ito r, qUl
~atur. Eu m vero qu i .legi.n ôqUlhab
.or
dlt
pro
m
co nfe rar iud ici um red
gu
as
hm
t3
a quin~u~gin~adr3c
q; a~ulceratam vendl~erJ
rei vendi~x nô mi nu s qu
et: temperauent~ rem
eéè
a ma cxp
s
ue
co~
I
dIe
qU
no
:~
iIa
at
ce
gu
ne
ar
te
po rel l9 ,
,
tJ[
ler
~dl
nq;
ac ee pit , decem in dll iea
e~J
uier~
Inq
t
q.u
m au
r igno:et.l~ vero
redarguenr,fer"uus qUlde
us
ub
ira
wf
ne c diu er[ ori u eius em pto
fi
hlS
ro
ln
ve
re
is
et. Gu
ieimaru gratJa,qu
adultcr.atam f~c~ . a[p ort
rem
us
Im
Iar um red dit ion um q; leg
er.n
bus
aur
r.o
~o
~mp
d volumus.Reddit
em,qu~h d!)s [u~u!erit,. qUI for o
cô tin ge re fol en t,ir a fie
q ~IS accu[are neglcx
do
~a
.
tur
lllc en tq; , diJs
rni
ce
di[
ita
be atu r:f in ~ccuf.1uem cO
ha
5
Jeg iti ma ;\ nô leg iti ma
a,
uTJ
a~g
fir
ve1
au tem rci qu i deprçhenfu
, vel ealculo,
prre~unt,d~cllcet.Huius
(er uu ve nd idi r phrenefi
....
aiue
qu
pe
~
al~
pfa
t
rei
au
nt,
um
lla
[ol
rum ap pe
ve nd ito r, no n
e
efi
mf
ma
t
en
fu
ve1 eo mo rb o qu em [ac
tur
e creda ,
lon ga & regre ~nabJ11 ~or
~m tot ve rbe rib us p~bJjc
ri
me
ru
ve
r:
tu
uis plu rim is oc cu lta Be
us
dlc
ce cau[a cu r
udine laboran.te, fi me
S vendebat, pr zc on.u vo
mJ
ach
clr
ot
qu
po ris fiue me nti s %grit
~
ne
d
o~nem ma.ed de re ~o~ hce~t. ~e
1a.r.1ta.~ed ~enden~umna
dec
lr,
etl
ber
au t mn afi icu s em it,r
~e~
e~1
}rr
Ipfi reru ve ltu-m cur.lri CUlUIS ver.ltate
ad ulc era uo ne sq ueb
am
Im
h
n.
~tii g~ido ve nd ito r em pto
um
pe
u
rer
dl
' 1 um a h
Om"tnlb us aru rer
is hu iu[ mo
- r.lcn. '
d'd
cuII 0 d esq ; eg
1
. qS ' ut" art ife x aliqu
es
d
.
tor
&
lt,
CO
1
'
na
ven
.
um
i
co
rant: tn
.. d '1'
.xe nt·. lOa &e rud i cu ipi am tale ali qu b
!>.. r.
penttS 1 Igenter lnqUl
1 \ h'
qu l'd
mo r 0 veru lain
s
'
ro
ali)
fi
.
sin
vtp an ee x lspDate at,
nfe
nt,
na
me
po
t us. ,lg na
~
r.
.
ro
d'
.
op
'
or
.
d'I
sln
pta
,
t:
d t
e. e % 1 JUm
'd
lt, en ra lex int eg ru red de rep ofs it. lu lClU
&qU
n, ven en es rotcer
no
I
d
q UI em
'd
et,
r.. d
orc
fi
op
E
m\ d"
.
t 1 qUI eeLfe
nu m
medicos ag atu r:q uo s co
'1 'b r. ' lup
ra IXlmus.
cr o,Vll
)"
hq, a an u"apd
li
'lpl
ve ro egl1 us.blatJs 'd
'I
d
amn
u
de
eo
i
cu m eg uc uqu
rer
m
Et
1 eS
. '.
gerint
ve ro . aru
. '
VI eatur,a: 1us
1"
egl
'
"r. Ji l'c 'ga"tes e1e
J)s
d
lht
•
Xd
d'
n
pto
co un a
' li
•
: em e lO
b LIS h ab'ao co"'1
mu m CO.lend u 1)"1 ret
i)' eiu sq uo ve nd idi tem
Cl 10 up p eaC
fi
P
'br
di
.
fio
t
. fi"ltUtlOnes lOlen at. 0 adllI
ve nd idi ' - c l ' ; m
up.. up
tus r.fiue
asq
~.l fi l'Jnpedcus im pe rit o
u
[ec
d'
s
ma
1 nt ' (")
.
pri
dired
d
'
na tlo ne lea mu s:
r .ult
pe rlo ua t . d~uud lJiuperl'oribus djéèum efi '
Ur vt ec au po
leq
em
ion
b'
ott
ter
"cl
.
x
ple
&
us:legem
e
eri t fim
ratIO ne a.Im
a d mO um
qu
'. fi .fI 'qu icô uié èu sfu
1 mm pn mo
nfil"
.
'
co
.
a
. d"
qu
.
, em
de
ino
at'
nd
ve
0
at.1.l<cid am
' cl e po ne mu s. c... . u p n 10 om ms m ClUltate
cleIn
tlOlU. lcm
r. ." . ,
fi , (") .. an do qu is ho mi
d mq
' mm. no na tur ali ter ad innelclctl
t. ~
. fced co ntr a.o
m e era'd
'19ratla:
pre
m r.cl·enti , nô reddatur:fi ium'o-" d
cc
no
fi r. .
- rofilt, qu iré pe . tIU
. l'11 en op
ro
ve
Id
d
11
Il. (") II,
mm
oe
dlt , IICJenS qUI -de r. r. rit em pto r.
mo
- no..
~o
H.
le
.'
nt
- ad a:q ua ltta tem
ue
. q uale,
enle
t.A ch
qu a Ol
.-.llm mo d era ta- & mx
. ln:
tun e recld.a
·bu sq ul· nq ·C og no {c an
"l'' Il. dl
nl:
.
eU
'
ac or,
d
')( ")
lll an us ,m erc
ris do mu pr im. od (ecun
e(!u CUuo.
'q; red eglt.
pto
d
res
'<..!!o nu mm
:.. ler trac
um
. d e 1iI~ . uenle
"
mo
fc
lUr.
d'
pre
e
l'
O
,em
glf
r.'
del
tur
t:
h
ma
)
'9
e lO
a lS lUer on
Ign ora ".
t " ' l iaeulis pu rge
•
fi,lu etu r
rce na n ,ec Olplt
mc
S,
h
ml
fi
nu
lP
es
o
d'
UO
ior
pr
re
r.
efi
os
'
erp
on
. i h lIJUlmO l, lue
ea e tnt'11 ' d
t (") ui nu mm
" ca :te nq
h'
d.um
..
l'
1 '" z•1 tJ
lem
.
::era qw :cu nq ; ve lt,C Oon&a. '<..:
.- fiup p 1~e,re b
- tlJ
ep
1
d'
lls'q; a:qua ltare pr
l
.
""c
.
l'
lI) tn p l um
.
.
be re
'ge
.
.
,tn
.
reS
.
plo
,
e...I·pi ... t adulceratu qU lcq ua
ntm a la, aec
aU tqu reu Isaa:
..
ilu tat ,ne c 3n era t nec Il
�'6 '00·
Liber trigefimusq-q~rtus.
bere con~ntur. Sed confideremus qllœnam huic rd
caufa cilumnix fit:& eur hondla non videatur:vt;
etG non totum,attamen parté legibus ordinemus.
CL 1)'1. Res hœc,vtviderur, necexiguaefi, nec par ..
uam virtutem ponulat. A 't H E N. ~omo,do dicis
CbnÏ.1? P <1uci admodum natura ho mi nes,& ij ,tluidem optima educatione prxditi, quando egçfiat.e
cllpidit teq; .renUl1 aliquaru affici untllr,ita contin~re [e p'(i){T"unt, vt 1110dcl'ate [e gerant:& cum liceat
m:tg!13. pecllniam capere, modica cotenti Gnt,meàiocrit~tem q; exce!Iùi anteponant. V ulgus autem
~otrà facit omnino. Immoclerata enim cupit:& c.il
mediocriter lucrari liceat,inexplebili IU,cri cllpidi~ate vexatll'r .~ocirca amnia genera hominu qux
in ~auponatione,merca.tura, diuer[orioque verf:1n
~ur,calumniœ & op pro brio fubiacét. Nam fiquis,
quod abGt,neq; fiatvnquam:modo cogeret(dicam
cnim etG di~u ridiculum eft) Gquis inqllalll, cog.e ret optimos vbiq; viro~ ad aliquod tempus diuerforijs prxefT"e, aut caupon:\ri, :H1t huiu[modi ali SI.d
facere, mu\ieres quoq; [anétifsimas ali'qua fati nccefsitate ad hçc Ctmiliter ùcfcédere:cogno[ceremlls
planè hanefia & approb:ida hçc omnia effe.~ip
pc niCt corrupte fierent, matru nlltricumq; per[onam gererc non iniuria qui h~c fadunt,putarétur.
Nunc vero in de[ertis locis ad quœ mu1tx longxq;
ducut vix,caupon:idi gratia domos œdificat:opta_
to diuerforio tempefiate pulfos [u[cipiunt,& caloribus pre!Ios rec)."eant: deinde nô tanquam amicos
hofpitalibus mUl1erjbus donatos remittunt:[e4 vt :
( inimlcos arque captiuos crudeliter [e redimere co~
gunt,rebusq; omnibus [poliat.Hxc auté eœteraq;
hlliu[modi in his omnibus t~rpiter aél;a, facjunt vt
huiufmodi {tudia quç incligentiblls opé feruht,calu mnix fint fu bieél:a. ~oru remediu à latorelegii
,
excogitandu cfi. Reétu igitllr efi illud,& iam olim
llrquerbiii~ prouerbio celebratu: Arduu cffe aduer[us duo coArduumad. , pugl1are.
.
(1"
d
cl
.
l' 1"
r.
d
tranaq;
~el11a mo, um 111 mu tlS a IJS
perLUS llO
b'
..
..
.
.
pU<Tnare.
mor IS,& 111Ifio conpnglt. P ugna el1lm nUllc no,:,
. o .
pis ad duo imminet:diuitias atqi ege!bté:qllOrum
alter.um hominu a~i~11l)m delicijs molliti~q; corrumpit:alterumdoloriblls adimpudétiam trudit r
~od Jgitllr remedium in ciuitate prudét,e r ipfii,:,
tut :l ad pellendu m hUile l110rbum excogitabil11l1s?
D:ll1.d a dl: opera primu) vt qll<lm minimo pro vhi,bus CallPQnU generc ~n c.ill1tate,vtaml~r.Deinde bis
hominibus calJponandl ar~es commedandx funt,
quibus corruptis non magnu CÎlIlt.lS detrimétllm
incurrat. Tertio inlJeniéda yia & ratio efi, ne facile
. impudentia atque illiberalitate illorli h0l11inu :1nimi repleirur. His diétis hxc M agnefienGbys I~x de
h uiuünodi rebus bona fortuna teratur: qllOru vr.,
ben~ deus erigens, coli itcru m facit. N u 1111~ eontm
qui de q u~dragint:t & 9.uinque :l1i1Ijbu~ do.morurp.
flint, caupo mercatc:rq; nec. [pote, ne~ Jr:UItUS fiat:
flec priuati cllillfqua fiat m111lfier, qUI no ex xquo
~n cadcm [or te Ctbi re[pôdeat, niG p:1tris a~ matris~
aliorumq; OelH!re maioru cxterorumq; [eniorum
qù i liberi fi.~lt & Itbefè viuunt.Liberu verà {X 11011
~iberum,non facIle potefi legibus exqlljGte ~ifiil1gui. Di{ccrn:nur tamen qb optimatibus:ac pdio &
amore ip{oru dijudicctUL E um vero qui illiberaJi
callponationi in aliqua arte operam dederit, volens
qllilibet ad optimates ,virtllteq; primos quaG gefleri fUQ dede~ori fit,:\cc~lfet. E tft paterna domum
indigno fiudIO maculafIe deprxhendatur, ab hoc
Pf~f~ Vi!lCqlis annuis arc~atllr. ~i fi iteql lap[ps
f
fL1erit~b,iériniu v~nciatur. Ac c1einccps quoties l'~cçaffe deprœhendit,ur;duplo tépore femper det1nca,..
tur. Altera lex iubet, vt peregrini dutaxat, & adu~ "
na! c;mponaüas artes fequatur. Tertia lex cau.e ndu
monet, vt peregr,i nus ilIe ve1 incola, aut ~ optim,tlS
,aut qua minime m~~us fit. Nec ignorare legu cufio
.des dehent,non folum ob[eruatores illorum [e effe,
q uos ab ini Ç1tate prauitateq; amOllere di!ficile no
efi,qui bene nati edl1cati<li funt:verumeti:\ illonun
mùlto magis,quÏtales nô [unt,& in artibus his ver
ùntur,quibus ad improbitatem fa ci li us impellu~
tur.~um verà quponatio mllltiplexatque van a'
fit,cu perjtis Îtnguloru eius generu cufiodes legL1~
.c onueniant:,& vt paulo antè de adulteratione hu:c
affini dicebamus,quç nece([1ria ciuitati videbunr,
ei fie,ri primo côfiituant. Deinde impt:ndio & cmO
lu men.t o diligcter examinato, quid mediocre cauponi Illcrum Gt"videant:& tam impendium ql1lm
emolumentu con[cribant.Ob[eruenrur autem alia
ab xdilibus,alia;\ rerum venalium curatoribus,ali;t .
abagri magifiratibus. Gc ferme c'a uponandi artes
fingulis proderunt,& minime oberut. Si quis non
videatur patta feruaf[e, niG lex :Hlt decretllm pro~
hibe:\t,aut necefsitas & vis illata Goëgerit, aut il1O~
pinatuscaflls inllitli detinueiit:in alijs non reruat~
,cauf.1m ,pa.~èi,:ribllu illd.i<:es co.gl1ofcan~:niG vicint . cGdij.
:lllt arbltn pnus reconclltauennt. VlIkano & )1:\1- Opdi
~adi opifi~um 'genus qui vita nobis fuis ;trtibus ill{lruxerunt,con[ecratllm efi. Marti vero & Pall:tdi
genus eorum qui :lrtiflcum operaca:teris ql1ibufdal1} ad tutidum a)Jxiliandum q; paratis côleruant:
artibus. Nec ab re 110ru gemls his dijs efi confecra~
mm. Hi enim otnnes regioné populumq; curant:
AHj quippe bellicis certaminibus prx{unt'. AllI
merccde operainfirumétaq; efficiunt.Hi p'rofeGèo
deos autOres veriti neminé mendacio decipere de..
bent. Siau~é artificum aliquis in tempore fiatutO
.:opus per malitiam nô abfoluerit, ac deum vitx da:
torem crecitate quadi animi ignofcere ftbi ta 11(' ua.
domefiicum [uum aliqué arbitratus, ipftl11l m.ini;me vereawr:primum deo ipG pœnas dabit: clcindli!
hac lege re~s 6étus,operis q nod in tcm pore na [ei~it,mcrc.ede perfoluat:ac ab initio rurfils in eodem
fpatio téporis opus gratis efficüt.Sed qllod véd~..
tori de rerllm venalili pretio lex confulllJt,idip[um
opifici quoq; CÔ[lllit. Calleat ergo ne pluris q ulm
xqullmefi, ipfeftU.lm liceatur opus:fed qU:tm Gmplici[sime, & vt dignu eft,licitatio fiat. Non enim
ignorat opifex quo pretio dignum opus ulUm fit.
Nec debet in libera ciuitate artifex ;lrte ipf:1 qUa? aperta res efi,& à mcndacic: longe l'cmota,l'udes decipere.ln his igirnr iniuria pJtiéti aduerfus f.'1cienrem iudiciu reddatur. Siquis opifici mercedé [ecun
dmu paél;a non dederit:fed Touem ciu itatis tlltoré;
Mineru~mq; huius rei p:uticipé neglcxerit,& par...
uo lucra motus,magna horninu [ocietaté prov][ili parte diJfoluerit,lex vnà cu deon!. auxilio cillitatis vnjo~i patrocinetur.~i p~uperis :lCCeptl mer
cedc.m tcpore quo paétus eft,no obruJerit,dllpl,l.lIn
reddat:Olc fi annus prçtefierÏt,qp.1uis pecuniç acce.,.
pt:t; mutllo fine vfura reddi debeit,hic tli pro Ctngulis drachmis fingulas fextas d:achmx partes méfibus fingulis dato. Harum l'enl cauf.1s tribuu lU
dices cognofcant. yerum qùoniam de opificibu$
mentionem fecimus,~ imperatores cxteriq; bc1Ji~
corum infirume~to~u artifices, modo quoda apifice~ fqnt, non alJ;nu ~fi~ vt de his quoq; dicamus.
w
~ierg9
�.
op us aIiquod pubIieum,
SJ erg o qu ifp iam ho ru m
perit, rcétcq; qu od eœ fi~e (ponee,feu iul fus fil(ee
s
lex honores qu i bellicoli
P!t~ab[oillerit,iufie hu ic
m
ua
nq
nu
re
t vt lauda
pra :m ia fun e, ita redde
bellïca bene ge[ferir,
rem
i
qu
ei
~fi.nat . Sin au tem
ret ur . Ita qu e Jex quœ.
~Jhd red dit ur, iuf ie co nq ue a: no n eogat quidcm,
,qu
li am de his eü lau de mixta ium ,po na tur .H on oré
ciu
ini
tud
lti
mu
ed eon~ulat
i
tit ud ine ,au t be/liea qu ad
tur .b?01 vir i,q ui au t for
ho
i
fcruauerint:& maxim
pe ntJ a,c iui tat em tot am
lat ur ,qu i bo no rum Jegum
nore~ ilIis pr im o am ibl
ue co Ju eru nt. bm igi tur
condJt~rum leges prœcip
homines int er fe tra cta nt,
de pa éh s qua: ma xim a
ue tut or ibu s, ferèiam dipra :te rqu am de orb is atq
neee1Tàrio cfi dicendum.
Ctum efi : de qu i bus nu nc
i
m efi , wr um quidem qu
l-Jo ru m om niu m ini tiu
ve
rum
co
s;
ita
pid
fia nd i cu
mO rtu i (un t, vt lib uit ,te
ort un a. Ob id au té neceft,f
fun
ati
ro qu i nih il teH
dix i, qu on iam huius rci
f~rio dic en du m, ô Cl ini a, : nec cnim po{sibiJc rfi
am
dlf fic ult ate m confidcrab
re. Na m multa linguli di
ue
inq
reI
id
ine
ab fqu e ord
ibus & viuentium mo riue rfa q;, & int er (e ae leg
ria propere tefiaburur,
~us fiJaiorib usq; fuis co tratefiam~nt~m in fine vi;
1, qu is ila tue t, qu od cu nq o fore JnuJOlatum.Srul
nin
om
ta: co nd itü fuerit,id
am morolitare ferme 0tae nim & abiecta qu ad
ido mo rit ur os (e iam arb
Jlloes pr em un tur , qu an
.
EN
H
AT
s?
fpe
ho
do id ais
tra ntu r.c L J N.Q!!.omo
mo
m
iJ
~o
ho
ia,
,ôC lin
!?ifficilis qu xd am res efi
entifsjme vu tur , qu x lequ
lTe
bis
ver
;
llt llr us ,hi sq
fat iga nt. C L J. N. Q!!.o
gUmlatores ter ren t atq ue
rum
empe qu um veht fuo
Jll od o ill ud ? AT H EN. N
hœc (ol et, & quidem eu m
om niu m elfe do mi nu s,
ATH~. G~aue ~nquit
ira dicere.c L J.~œnamf
;
mi hi no n heebJt cUJcunq
cil ni mi um ô di j, fi mea
t
o~
pr
ra,
alijs plura,alijs p~ucio
\'0 10 rel inq lle re: &
ln
uido inu en tl fu nt, tum
trg a rue bo ni malille Iiq
is
mt
is
run
for
tum in aIi js
Jll orb o tum in fenio ,
ho
tc;
reé
n
no
1 N. An
fuffieie~tercomprobatj. CL H ': N: ~ri(ci legum? ~~
fpe sti bi. loq ui vid en tur ile ml h, vld en tur , & ad
fm
es
ol1
a,m
lat ore s,o Clini
rum rer um in ferendis lena
ma
hu
id
qu
In ini mu m
.
Q!!on:lm pacto? AT H EN
gib us refpexiJfe. CL J N.
rneo
,
vir
e
bis , Ô op tim
lJ/is mo rie uri ho rni nis ver
nt:. pe r qu am Jieet cuiq;
eru
ip{
(cr
mo ti legem il1attt
fua.dl(ponere.~go au tem
vtc un q; velit fimp1icite~
nfltuCJS commodJUs re[ po
& tu in ciu ita te tua mO
~j,
~~i
0
N:
.E
modo~ AT H
de bim us .c L 1 N.QE.o
e
ldubJO mo nt un , dJ~Jcd
cu
pro
,d ice mu s,a c bre ui
m
du
c~
fe
fos
fip
eti am vo
\'o bis efi res vefiras atq ue
gno[cere. Eg? q uI.I~ge~
co
em
on
De Jp hic a infcri pti
are
e arb itr or, nec re famJIJ
co do nec vos vefiros df
ris
ne
ge
llri
ve
illS
, fed tot
ha nc ~mnem eilè vc fir am
~i
r{œ
iue
vn
gjs
!t~~; ma
pra :te rit i atq ue futuri;mu
.ltJas elfe. Hz c c~m na
d~u
&
ne
om
~iratis & ge nu s
s
!Js ln mo rb o & fenJo vo
J,n r, fiquis a{fentatiuncu
ere
m,.tefiamentum co nd
;aggrelIùs,prœter hone~u
d
:f:
am
ed
nc
co
e
n.t
fien ~fo
pe r(u a(e rit ,nu nq ua m Id
s
r~
ge ne nq ; co~erat con~de
qu od ciu ita ti vniuerfœ
gul~rllm como~a.mJnor~s
ira leges cô (cr iba , vt fin
,:ellJmem. Vos JgItur mI
qu àm cü éto rü, vt pa r ell
ma
hu
rç
ite mo~o,qu.à-"~tu
tes atq ; bc ne uo li no bis
a
N obIS .lute relJqua vefir
.
cat
lU : vos necefsitas vo
fiu
~s
reb
magis.q~àmalijs
cu rœ eru nt, qu i no a1ijs
~~.
J.~
gcr
pr o vJr~b~s. ~ud
demus:{ed om niu a:q ue
& vluet~u.& mo ne tJu ,
ina
am
l-Içc in pr oœ mi o fol
t,
fit illa; ~1 hb ero s ba be
6 Cl ini a,f int .Le x au rem
;ms
J.
îaJ.X
D
t.
la
m
u
g
e
L
e
d
l,
e
.V
ib
g
le
e
D
601
,prj~o l}œredem de filijs
& tellamentu~ cofcribir
e
"l~enr,colljtuar. Deind
vnum,quem ~lgnum puc
rir
de
de
cadum alijs
quemcunq; allOrum adop
s (uperefi-, nulla ll~~~~i
~li
a~q
(cribar.E,r fiJiliorum
in co lon i'.•m fipenItus,quem (ecudu legem
tate mU
c. fi. - 1 . . eat pa tri de alia peeunia qu a
rar pror~loLuru, Hile IJc
forte fem per excepta, &
tum ~elJt legare, ~arerna
nin en t . ~àd fi plures
omm,bus qu x ad dlam pe {ortem iilnt vt vel '
œcunq; vIrra
U,
,
fint,eJs pater qu
l'
li
iam domus ej'lr, e'1 peA
'b
dJ'fi n uat. c'b1 a lcui eorum
.
r
.
; lilJœ fimi!iter quœ viro
cumas no n trJ ua t: neq
I!
o
liJj
li
Et
at.
l1u
a 110 fuerit,tri
ru
defp6f.1ta,fi dilpéfar
ii
dit
1
eo
il
po
r.
e
ion
1"
cI"
JCUI JO~S a iqu a in reg
JI Jarumu,: a
l'
üe
red
hœ
ius
ipl
s
ori
tefiat
JO
aduenenr,
tefiamentu
fil ,fed filias ha be t, qu i tella_
.
,
ios
.
n
s
n~
c
a~t
quatu~. J
hxredeOl fibi :tc Jilili fotur,cuJUs filJx velu vJrum
e
ius filius fiue naturaIis, fiu
re con(cribet. Et fi .aIicu
è
elT
dee
am virileOl :tlfumar,
a~optJUu.~anrequa tog
:
que
&
f,
tef iat or fignifice
nt:.has etl~ f?rtuna~ {u~s
e
for
i
lib
ii
fili
us aufpicijs
veht loco II/JUS mellOnb
s om nin o refiamcntuU:
eri
lib
(q;
ab
is
de cb ret .Si qu
i
~lOdi vlt raf orr é aequilit
condit,~ecima~ ~artem
llro
fllt
nia
om
a
ter
en t. Cx
Jeger cUlcllnq; CJlU vo ill
igne,fine q nere/:t & fcçüen
o,b
fili
m
ne
pe r ad op tio
t:
i Iiberi tllt ori bu s indigé
du m legem tri bu ar. $i cu
&
q;
enro flUores qllo[çun
& idem mo rie ?s tefiam
erir,qui mt an di officium
qu o,t cu nq ; v.eht .confiiru de[crip(erat . Sin vero
licut
fU(~lpere vehnt,Jt:t fiat
elTerir , vel cu tores no con
coc
x
veJ JOtefiatus n:t tur
xim i iiln t, du o ex parte pa
fe~ip(e~it,qui genere pro s, :ttque vnus èX mo nu i
tri
tns ,du oq ue,ex pa rte ma
. ~os Iegum cullodes iniit
cip
[u(
am
te1
amicis,tu
qu ind ec lm
re de bé t.
dig en db us pupi/lis fiame
orp ha no rum om niu m
ip( oru m ex ter is feniores,
ni pr o
~:tbere volumus, vt ter
q~in9uennio e~ri tic
ué _
inq
qu
o
cu~ent:& exaét
d~gOJta~e. fingul~s an~JS
s
ibu
vir
o
pr
id
ue
alIOS, atq
010 fim da er qUJndecun
ef..
dec
us
iar
rcf
il
nih
autem
nûquamdeficiar.Siquis
s
,reliquerir,ijfdcm legibu
tes
~gé
t
el:
~rir,6~iosq; tut
cfdcc
a
tun
[or
ta
Jn op ina
eJS .sPuJdeatur. ~J vero
i legum veni.lm conçcror
t,la
cri
iqu
rcl
ferit,filiasqj
:
piciés,eius filias col/ocer
dat,fi ad du o de tri bu s re[
(er
cet generis, fortemq;
ad propinquit~:cm videli
od parerni oificij eft , vt
uan~am. ~e~tJu a~r,em qur co nti de rat is, jdoneum
mo nb us cJllJllm ddJgente
n(u m de/jgat:id qu on iam
~ fibi ~Jj.um,& filix (po
.
cfi ,pr xte rm itr at. Lex igi
JmpofsJbde co nli de rat u
inuis
Siq
lit.
di
hu iuf mo
tu r pr o vir ibu s hac de re
iquerit,frater eius ex parre
rel
as
iili
liS
u
tel lat o m ort
, & (or~
q; {orte lit, mo rru i filiam
'lU t ex ma tre ,ti ab{
ter no n extat, eius fi li us,
tem [u(cipiat. Q! !od fi fra
l
Te rti u! fororis fiW, li nu
nifi œtas obllet,:tccipiat.
us
nr
~i
.
tus patcis frater
lus iI10rum ex tat • Q! !ar
er
pa rer nx filius.Et fimiljr
s
ori
filius du s.S ex tus (or
_
pin
pro
r
;. ge~er.is [empe
pe r fratres eonfobri,nosq
vt
,
tur
da
cc_
Jq~a., Ita pro
qu ita te feruata,li iihas rel
mJnls an tep on atu r. Co
fœ
res
ma
in eodem genere
ex
iud
,
rd
n
CO
&
nu pti as
uenientiam ve rox tat is ad
s qu oq ; ad pu be m v[q;
da
n~
es~
~ar
nu do s om nin o
};
dJcet. At fi ~~ fra tru m vft
fœminas,cOn~pJelens JU
;
orum pe~una fit , qu ée üq
a~~~umq; fibos,cog~at
li
is
to~um eoGlio de lig et,
eJUIU [po nte ~uella c~ tu
i
; tnfuper hœreditaté acc
vo lue rn, ea m JO vxore atq
ha
ë
nu ria illo rü qu i vrb
pia t.Q !!o d fi ma gn a in pe
U~m puel/a ha:redem 6mi
bit at, ali qu é in coloni.i
,
s fi ex eo dé genere fuerir
cere {~i p~tris opt~ueri.t:i
,
idé
qu
is
ade.lt:fin vero ciu
hçredItate feeundu legc:
{ed
Ee
Na
�602
Liber trigefimusquartus.
fint.Cum vero hœc ita natura Gnt, primu deos 0114
(ed non ex gencre !it,ducat eam fi voluerit, [ecundli
ximè fuperos timeant,qui de pueroru1n defolati~
tutorum puellxq; eleéhonem: & hœreditatem done procurat:deinde etiam mortllorum manes,qUlmum reuer[us :\deat . Slquis abfq; liberis omnino,
bus natura inefi, vt prœcipua illorum cura tene~n
mafculis fœ minis que intefiato decefIèrit, cxterà
tur,qui ab eis geniti funt,adeo vt honoraublls e~~
quidem [eciidum fuperiorem legem aganrur. Mas
propiti j,cotemnentibus infenfi fint.Pr~terea fenlo
vero,& fœmina ex eodem genere tanquam confor
ruIU viuentium animos, qui maximis in ciuitate fe
tes,defertam domum ingrediirur: <]uibus fors pro
licifungiirur honoribus.~os filij nepotesq; d~_m
prie competat. Prima foror:deinde fratris filia. Socol ';l nt,iucundifsime viuul1t . Hi acute hœc alldlUt:
roris.filia,tertia. ~arta,paterna foror. Paternl fra
& acure perfpiciunt:e.isqlle qui iufie orphanos na
tris fi li a q uinta. Sexta paternx fororis filia.Hç cum
·c.'l:ant,beneuoli funt:IlIis autem maximè indignanillis, vt fas e!l:,qui gener.e proximi funt, vitam agét:
quemadmodllm in fuperioribus {anximus. Sed ne ·tur,quicontumelijs parentibus orb os afficiüt.O rphanos quippe maximum L,cratifsimumq; depo~
fu giat nos qulm graue fit earu legum im perium,
tum
putant . His omnibus tutor & magifiratlls c~
quil-lUs genere propinqllam ducere vxorern iubemonitus,mentem
fi quam habet,ad hanc rem :d.lll
mus.~ippe qui huiulinodi legé fert, minimè cobebit: ac de difciplina educatio~eq; orphanoru 1t~
fiderare vi'detur, quàm pluri ma im pedirnenta repe
prouidebit pro viribus, vt fibi & fuis prouidere Vi
riri pofIè, quœ faciant, ne quis his prxceptis velit
obtem perarc . M u1ti etiam q uidl1ÎS potius perpeti . deatur. ~icllnq; hoc ante legem exordio ~erfl1~
volent,quàm ducat,nubantue illie cuius vel corpus ' fus ab omni in orphanos contumeliafe cotl11Cblt,
iram legum effll giet. A t qui prœfationem h5c a[p.~r
~groturn,mandlmue fit,ve!infanlls animns.ln his '
nltus, aliquem patre aut matre priuatum iniur1!,'
ergo legumlator fortè nihil pen li habuilfe vide biafficit,damnum dllplum refiimat,ac fi quem paretm. Et profeéto in plerjfq; non reaè ita videbitur.
tes ambos habentem la:ferit.Sed leges qua: fequU~A
~are tarn pro conditore legllln, quàm pro fubieais comune hlliufmodi fit exordium. Veniam datur,tlltoribus prout erga orphanos fe gerât,~3g~-·
re Iegumlatori hi quibus Ieges ponuntur, d!,!bent;
!l:ratibus prout de cura tlltOrllm inquirant,cofcr~
ql10nia publicis gubernidis incl1mbens,nl1nql1am
bimus. Si ergo educationis liberorum ipfi propna.
poterit priuatis quoq; calamitatibus firpul confu& difiinGta t}uœdam haberét exempl3:ac ipfos.ed.ll
Jere. SubieéHs prxterea ignofcédl1rn: fi Iegiflatoris
cantes,de rebus fuis aliter iPuiderét,leges de l{ltS
ca nonnüquam prxceptaçompleéH nequeant,qlla!
mediocriter difiinébs baberent:non abfq; C3U[.' tL1
fjngularum calamitatii ignarus confcripfit. CL 1 N., ·toris leges,quoniam multii ab illis differrent, feo.r-.
~idigitur hofpes hac inreageredecet?A T H. Arfum ederemus:alijs fiudijs orphanorii vitam, al1J$
bitri,ô Clinia,qui legibus his ciues conciliét, eligé . .non orphanorum munientes. Nunc vero ad hrec
djfunt.cL 1 J'l. ~omodoiddicis? A THE N. Non'vniuerfa, orbitas eiusq; cura non multum differt,
Dunquarp diues aliqnis iuuenis,delicijs deditlls, ~
quantum ad leges attinet, à gubernatione patern a:
ad maiores nuptias inhians,patrui auuncuHue fi Iii
Jed honore,colltempru, curaexxquari minimè [0afpernatur. N onnuqu:i éalamitate maxima puellx
Jet.~apropter lex confolando minandoq; orpha
feu corporis,fiue animi coaétlls, legi ilH no obtépe ,norum curx fiudet. N eq; ab re fuerit,fi hiic in mO'
rat,qua ad infana conubia inuirus trahitunql1ibus
.dum minemur, ~j fœminam marémllettltatLl:,
implicitus viuere nollet. ~are no bis hœc lex de i..,
.& qui de legum cufiodibllS tutorem obferuare c9!l:is f.lncLlf.Si qui tefiamenti aut nuptiarli aliorüq;
!l:iwtus efi,non minus orpbanos qu:\m fi genuil1et
gratia de legibus queran~l1r, alferatq; legi!1atorem
eos diligat,neq; res iIlorum peius quàm fuas gube.r
fi vil1eret,minimè impulfurü hanc d\.lcere, vel huic
net, imo etiam affeétu animi melius. V nam vero
l1ubere., & propillquus aliquis feu tutor legiflato.hanc legem femper in animo babétes tlItelam pera;
rem affirmet orphanis tutandis co~iliandisq; tangant.Siquis huic legi derogallcrit, tutor quidern a
qnam arhitros & parentes qllindecim de legum cu
m:lgifiraru codemnetur: Magifiratus autem ad e~e
.ll:odibus r<:liq uilfe,ad bos ipfos litigates cofugiit:
aorii iudiciu à tutore vocarus, duplo damno affreorumqi iudicij~ pareant. ~od fi alicui maiora le
ciatur. Id damnum fententia illdicum x!l:imetur.
gurn cufiodes vrgere videantur, rem ad eleébfsimu
~od fi tutor negligere,aut malitiosèagere Rpiniudiciü deferat,expetatq; fentc:tiam,& qui damnaq llis aut clCterorum ciuiü aHcui videbitur, in idem
tus efi,infami~ notetur:q L10d pecllniarum mult.lrû
iudicium adduaus, quadruplllm damni re!l:ituat:
.cuius pars altera, puero,accufàt.o ri alteradeferaiur.
mulaa aplld elj.m qui fapit loge maius fuppliciurn
efi.Sequitur poft hrec quafi fecuda quœdam orphaPofiquàm ver.o ~d pubertatem orphanus venit, fi
norum procre:niQ. Efi autem pofi primam educamale[ecum eglfIe tutorem dllxerit, ad quinquen ..
tio difci'pHnaq;,d~ qua diaum efi:po!l: fecund:i venium vfque ab exaaa turela in tutorem fibi agere l~
ro opera dare debemus, vt prilj.atj parétibus quàm
ceat.Et fi tutor quifpiam condénabitl1r, quid pau
minimè rni[erahili calamitate premantur. Legum
daréuedebeat,à iudlcibus decernatllr.Si m<;lgiHra~
ergo cufiodes quali alteros ifiQrum parentes, pritllum aliquis per negli&ctiam obfuilIè orphano VI
mis non pciores confiiruimus, & per fingulos an.,.
deatur:q uid j pfi refiitueridl1 m fit,iudices !l:atuanr.
110S ql1ali fuis prouidere iubemus.Sed in primis de
Sin vero etiam per.iniuriam , non folum damnun~
0fJ:~hanoru rp ed ucatione tam pro legii cufiodibus,
.refiituat, verumetiam magifirarulegis Cl1fiodu~
q ua pro tutoribus ita exordiamllr. Opponune vi..,
.priuetur;et alius pro eo ciuitati regioniq; à populé>
de mur in fllperioribus narralfe defunétorû animas
c6fefiim.creetur. SoIent patru adllerfus filios ql1 evim quadam habcre, qua de rehus humapis Cllram
relx fieri,filiotum quoq; in parétes,maiores qu:\m
habent. Id vcrum ql1idern,fed 16ga oratione appro
deceat; quarii callf.'l patres [cribi oportere à Icgis..
batur.~mobrem & alijs tritis antiq uisq; de hac
Jatorefortè putent,liceat fibi fi velint publico prxre fcrmombus, & Iegumbtoribus lic fe habere ifia ,conio filiii abdicare,ne amplills fecundum legem fi
{ancientibus credere debent:!lili omnino dementes
,lius fit: & fihjs parentes morhü vcl fenio turpiter
.
affcéh s
q;
�I.X l.
ia
6 03
d
t.
la
m
u
g
e
L
l,
e
V
.
ib
g
s'
le
e
D
lit,(oboIem pr ocreet .
uirati qu .lt um
ni a vb i
œc om
en tix ac cu ra re . H
aff'eétos Jieeât am
nt, a, ci de re {o
mi
m or es ho m in um {u
je fs l om ni no
alum, vt fi pa iu m {olum,elfet m
eo t.Nam ~ di m id
gr au iu m in i.
{oJum eJfenr, tam
ofeéèo in
re?t~~ malI veJfilij
t.
te~ no n eu en iré Pr
~,leltlarllm ealamita ab di ca tu s filius, non nece{f.1ic a
;t, la qu~uis re pu bl
legibus gu
r: In ea vero qua: bis
b~o eml~ate pri,l~atu ne parre priuatllm neeelfe ell.
ab
ies mille
() ~~abltur, allO
ra gi nt a & quinqu
ad
qu
ad
m
eu
e
~Ipp
pt er op or tt; t
aecedere . Q !! ap ro , fed àg eit
s
fs
po
a
1/
nu
,
o
lo
fi ?m
um no n à p.1tre {o
IUrn l,ure ab di ca nd
iu{modi ta
bu
ls
bl
re
in
IIi .lr aq ue
?e re Vl11uerfo depe
ndo allquis in fd id
ge agend~m. Q!!a
,1 q~a.dam le
in iu ria ira{ca.
ot lls ,fi ue iure feu
ln dl g na t io ne eô m
ne lila cu pi t
ue au itq ; à cognatJO
tu,~' qu é ge nu it ed uiter {u bi to q; id facere:fed pd
t le
trllc1es,
rel]Cere,non lieea
qu os v{qlle ad pa
in
op
pr
i
lib
re
ne
uo ce t.A .
mu~ ge
s ex pa rte m at ris eô
io
fil
em
,it
os
qu
eITi: qu i
pr op m
,oftéd.'lCq; di gn um
m
ill
fil
t
{e
cu
ae
os
~Ud qu
Dcinde fini bu s dr pe II at ur .
om
is
fu
ls
U
nq
pi
a prO
llatem coce{uam dict'ndi pote
am
u{
ca
ue
oq
qu
JlO
i debeat .1)0 taUs nô Lit, vt reijc
et
lic
dc
vi
d
uo
t:q
da
fil iu m ip{um
pra:ter parentes &
fir er no {utfragia
ulleres confe~
ta m viri q,uàm m
s
ne
Om
ul
~q
pi
rO
~)
ura ql /a m dl
di m en to llt . Et fi pI
la?t,I11Li a:tas im pe
ur,liceat ei fiag ia pa tri liJtfragiit
~ldi.E pa rti s (u tfr
té cm ill m ,
au
el' m in im è. Siquis
e veretllr:
Jlum abdicare:aIit
leg
id
re voIlIerit,nlllla
m ut an q;
ab di ca tu m ad op ta
rjé
va
{xpe in vita
es
or
m
im
en
m
filJUm
lu ue nu
ce nn ju m , rcieGl:um
de
a
rc
ci
o
m
ne
Li
c
re s pr otU r. A
ne vo lu er ir, cu ra to
tio
op
ad
i
Lib
e
er
imus tr an ( ,
~Oniüg
Gl:a:,quam G(';llitu
au
ad
um
od
m
a
pr
Ils fu
?Uld~an~,
~alld
ri, de bis ,}uoq; p,r
ta
pu
am
s
ni
ls
lo
co
~:Olllodo ~ mi~is em colooia: participescong~ue 6ar. Slgu0bIS
t
{d
3cerbtrate, au
b~' ~Cc:lIr~_ Vt em
(e ni o, au t m or um
P~trelll. lll or bo ,a ut
in dern,enti~m
àm alij exagitatus
qu
is
ag
rn
s
bu
,i
~n
m~{h,co :Jllc
om ne s prx~~r do
id
e
qu
at
te
la
!,
da
Inc~
m dlfslpet : &
in us rem faml Ilare
vel'o ta qu ar n do m
rm id tt : Jex na
tre m accu(are fo
filills dementia: pa
niores kg u'm
qu id em filius ad {e
heri iu be at ,p ri m o
s el~arret, q.ui
s ca la m ita te m parri
cu fto de s profeGl:u .1ndus nécne pa te r hr ,. con/uuf
re faris in{petla,acc um de cr eu er in t,r dl es IJmuJ &
nd
fa
cu
ac
fi
n
ei
la nr ,d
in ab iru r: nec
fa nt i. E t ti pa re r di
cu
ac
t
tin
o
s
re
to
iu
ad
is jn po lle ru m di fp
dem de re bu s (u
Ji
g~
um
ed
im
s,f
in
lU
m
terf.l,milia~, a~l pJ
atmec ta nq ua m pa
t~t. SJ yu & vx or
llecfj . oc re q ue
pu er do m llm h~bJ
ae
s
iu
iil
i
aL
qu
no n conu~~
qOulo
er bi ta te m mUJcem
ac
um
or
m
r
te
op
pr
bu s 'lUI medl)
de le gu m cu fio dl
ri
vi
m
ee
de
t,
an
ni
s connllblOie re sd e cu r3 tri ci bu
fin t & de ce m m uI
~ j,La côci!iati
Q uo ru m (e nt cn tia
.
nt
ea
id
ou
pr
n:
ru
St na ut em lll oJlabilis ha be at ur .
fu er in t valida &
dt3 Ru au en r,.
en tiu s et la m iracü
ru m an1mi ve he m
:ranr,qui vt rif s pr o viribus q ua
fa ao dJUortio,illo
eïu{modi ho .yid cn ru r au te m in
qu e co nu en ia nt .
eilè.Q!!are m a
es na tu ra m or es in
:a nd a
m in ib us ac er bi or
a 'i lli s accommod
ni
ge
in
ue
q
d,
io
it
tu ri or a m
t pa uc os rp ro .
e lin e6 lij s (u nt , au
Ilb~ro
fu nt :& qu ic un 'lu
do
, pr oc re an ru m
ue
tq
ln
til
èn
lil
,d
'pe~Jcdl.
cr ea ru nr
ru r( us qu xr er e c0n.
m
iu
ug
ni
co
a
uC
rUm ca
/I,entJUnr,
cos h~bent,' at q; dJ
u
pa
nô
s
io
fil
fi
ortlo f~éto,
~od
randœ graCIa dJU
cu
uo
ur
m
is
ut
él
fe ne
em m an bu s
e, m t. Si mulierr lib
in
m
iu
ug
ni
co
d
al iu
ru m no n co m or tu a eft.' tex vi
l:ls
iG
rel
e
qn
is
in
fœ rn
educare a~
ua de at , fihos [uo~
r{
pe
d
fe
,
em
id
qU
ga t
os no n re h. ,
fi de fu nd :a vx or 6ü
at
l
re
ue
no
b
lé
tll
farniIiç lu x,
co ga t,e x qu a tu m
am
t;r
aJ
i
lc
dl
it,
er
qu
1
f.ltis
fi '
ed utu mli ci
, tE , ~ tes ~I:1"JquJt !JOs,m.1ter ip fo vidu.1 fi
,ed
r.
ICJ
c
LI
lm v Jana 1Vlr
or el le vJ de at ur , ou
-J
., ' .~o liJ U ni
r. '
caro
m m UJ'I CU
eu
s
eiu
li
"
ol
in
Jt, pr op -J
d
to
- JS
ne vlro vJUere
bi
' pO
ha
s côGlio
bus connu bJOru cu ra tri ci bu
_
~~
ti
rÔ
ve
Si
lr,id exequantur. du ca nt nu_
~bjjJHsque ~ldebitlum
ia
guoC]lIe gr at
Ilb er or
us , mas
TI ,5 egean~,
m {utfici és num er
lte
ba~rue:Llbfcerorum al leg em .Q !! or ies vt rin q; conrœmma ec un du m
e qu i fibi co s
os c:orum ii/lO elf
er
pu
s
to
na
r,
t~
dl
ce
pa re nt um po
di ci o eget, vr ru m
v,endJCan,t, kd re s iu , fic ag ac . SeruaLi feruo au t
be at
tlUS feqm natus de
rllZ do m i m un éè a pepcri t, fc
co
ro
er
llb
t
hb er o au
, iè ru i do
rir
ex feruo IJb era pcpe
n~ natus de~ur: ~~ do m in us el lo . ~où li qu ifmr
~Inus, narl lim Jl
t qu xp i.1m
tu m lil{ceperit, au
na
a
~u
:l
ru
fe
ex
plam
at um l'llirio ,id ql le pa te at ,n
op
pr
t
Tl
pe
pe
o
ru
ex fe
iam reglo~e m
er o muIieres in .11
llb
&
a
ru
{e
ex
m
de
ex Ilbcra &
itt an t.N at um ve ro
eu m pa tre limlll em vnà eu m m at re ex tra fin es
ùes
(cruo legllm cullo
s , nec homo
negligere, nec D eu
es
nr
re
cxpeJ~ant.Pa
ulct. Sed 'lu od
clli vn'lllam con{
mentIs co m po s a~i rare no n op or te r,i d re é1è di no
de cult!) de or um 19
m er it . Le.
parentes pr oœ iu
ps
id
o~
ll
ét um ad, ~o
iter po{itx
ic
aplld omncs dupl
ges de dlJS antJqllX
ip(o s C]u os
s
eo
de or u cernentes,
lu nr :N elT.pe a,lios
mus q~i
~c
vi
. ~Jjos vero no n
e ll cc.:t
qu
s
,
ca
cerl11mus, coIJJ~us
,
s
u
ines fabricam
ag
Im
m
ru
eo
d
{e
~em,
viucnt es exi
or am us dcos ip{os
on
!I
m
du
es
rm
an
Jn
& pr op iti os
.u:imè nobis gr Jt os
flJmamus ,ob id m tc r,a m m at er , vc1 ho ru m papa
do m i
fore.. CU!US ~rgo
i rbefaurus qu id am ac rü
af
qu
éb
fe
co
mo
~cnte~ fe,
le lim ul
nq ua m aliud lib ita
la ce nt : IS pu te t nu
,l i rcClè, vt
m
ru
tu
ul {UZ at fu
m
do
ax
JSC
fic
cf
m ag
am n;étus co. C L 1 N. Q.!.!isn
ur
la
co
eo
ô
b
t,a
ce
de
am . D ig na enim
,
T H EN. D ic
e.
di
lr
irl
Jen~j , m od us ?, A
e ig
C L r N r Il s. Ag
.
nt
_
rc:
{u
p~
tu
es
dJ
- P!ec
amlCJ hz c au
us à fillj s ca illis im
pt
em
nt
,
co
rfu
S
ue
pU
OId
dl
u
jt,
ud
Il l' H E N. Oe
e à di)'s •aD
1bero s fa: pe
ol
ex au di ta et fcéèaqu
io audin.
hl
prccatus el l, gUd:
ci
ni
œ
Ph
ue
oq
qu
A ru rn to ra
fi
om ne s er un tu r.
ip po ly ro Tl1eJxdle fe ru m : & H
ed
,al
m
Ir,ltum, JIll
s apertifsimllnl
alios alijs. ~ibu
{c.1:plurImosC] l~e
aduerlilS hUos'
preces pa re nt um
fclétum ~ft, à dJ)s
re nt is nô in im pr ec ar io ne pa
~x.1udlrl. N IhJl en im . N em o vero cuIJ? Pilter au t
fil io
à~co pu te t
JUrJa pernJclOLius
ni tu r, tu ne {olum
em
m
co
co
ab
er
m at
m ex au di ri: 1ed'
ie cu nd um na tu ra
m
ru
co
s
ne
io
at
of
Ix tio re s bo na
ra w r :a c id eo cu m
cu m eClam l:o no
irer exifljma,ex'!udirj cos finul
Ii bw s à dljs pecunt
ndedillribui.
e i,cleo nobi~xquai
elfenr,
re de be m us , ar gu
ib ue nd is iu lll no n
ftr
dl
s
ni
bo
in
r
.
ite
N Jil l al
CL 1 N. Ce rtè
cJfe ,neceilè cft.
a~
js
di
à
è
ng
Io
lU
qu od
ell , ve po .
er ex ill im an du m
pt
~o
ap
!.
Q!
N.
A. TH E
magis bon or an
llum ap ,ud deos
nu
s,
mu
xi
d~
tè
10 an
àm parres &
bere noS po ile qu
ha
m
ru
ac
ul
m
fi
du m
~Jbus ho
m,arré sq ; timil~ter.
s
do
fe
cô
~
en
sf
è ex au di ôluo
alJOquJO eos m in im
,
et
ud
ga
us
de
tis
no ra
acrum no bi s
m parcntu~ Limul
ni
se
lJU
bi
ira
M
t.
re
ri deb~t:N
xq ; iIpagiol;s vi de
qu
s
me
ni
la
~I
m
uà
q
ne ur noblS '
m~ qu an do co lu
qua: ;lni11!alT~ habe
do de{piciü~
?.tq;,quotid~e:qua m bo ru m
prQ no bi s,o ra t faue
utru
;r,O~J11ma ca~et,ne
eu r,c on rr a, qu x vc:
& a~os cxce.
~qui.e~ga p.~rellres
co nd :
f~ciunr. Q.!!ocirc,
rit ,is ad deostlbi
ge
[e
l:è
l'eG
di
mo
Ji
t,
I:.osq; h~!i
a PQ{sidet.
un~ ~mnJuni' op tim
Jlandps limulacror
OznPÇs. jS i- .
l(JllJ. A ,r:"H ~ N I.,
c . ~ ,J N. :Pra:~are ,4J coIuJ?~q~le parent~,1JJ o[ a-.
~tur
tu r nq n !q{anl verc
riones,
Jj
&
1;
a
EC
am
�Liber trigelimus~quartus~
tionès,non ignorates mu]tis frepe p.rofllilfe obfllif[eq; .Cum hxc ira n;ltura cpfiituta fint:probis quidem viris [eniores parentes pro magno quxfill ha.,
bentur,fi ad [enium v[que peruenerint, fin vero iuniores dece[[erint, valdc defiderantur.lmprobis au
tem contrà valdeterribiles [unt. Q!!~propter qllilibet rationibus his indl1étus, parentes [uos fectHl~
d.umlegem honoret.Siquis verà,furdus ad hxc exordia fit,hanc legem reétè fiatutam audiat . Siguis
~n hac cillitate minus quàm decet parét~s coJat,nec
magis eos quàm plios nepotésque & [eip[um di1igar, prx cret~ris eoru01 voluntati in omnibus ob[equens;qu~ ira negligitqr per fe vel per alium ad tres
~e legum '~ufiodibus {eniores rem deferat: & ad
tres fimilirer de connubiorum rrocpraroribu$:q'ui
reinuefiigata?in eos qui inillriam intulerunt, élni-'
madllertat. In viros quidem fi rrigcfimum annum
non excelferint, & in mulieres fi quadragefimum,
vinculis atque verberibus. Si ~utem proueétiore~
;l;tate quàm diximus finr: neqlle deGnant parentes
negligere;imo eos etiam affligaut, ad iudicium irç
~0ll1 pellantur. Iudicent autcm ciu!=s , qui xtate ca:teros omnes m:lXimè antecedllnt: & condemnatus
fdInat pati:ù:ufue, ql10d àiudicio fiatuetnr: ita vt
nihil prxtermittatur, quod dare hominum aliquis
p~due pofsit. Siquis verà cu m'aHli4us fit, deferre
non potefi, quicunque Hb~r audierit, magifirat'ibus nlindet : aut improbus habeatur , & à yolente
quolibet dam ni ilIati accu[etur . Si auté [eruus detulerit~liber e~o. ~od fi affligentis vel affliéti [erul:1 s fit,in Iibertatem à magifiratibus védicetur:>fin
autem alicuius alterius ciuis [eruus fuerÏt,pretium
ddmino publice per[oluatur.Cur~ vero magifira;
tibus fit,ne quis ei ql1i detulerit,noceat. ~re ven~
~o aliJs ab ~Iio 6unt,lctalia quidem diui[a [un~.G'i
tera ~erà fiue pow,fiue cibo,fiue inupébone [pon':"
te' ~ cOhfilio per,a gantur,nodù m difiinximus. Bipert~to. eni'm geQeri: hu~an~ venena Off1ciut. Primo enim, vt modo diximus, corporibus ~orpora
fecundum tlaturam lreduntur: ~cinde lllagicis vc..
neficijs & cantibus nodisqne quibufdam perfuad~
tur,ijs quidem qui otficete fiudée, po[[e id alfèqui,
iis 'vero facile admod'llm ab illas vcneficio lxdi po(..
{e.Hxc verb' cœt'e rlq ue hLtiL1(modi q~o paéto natu
ra ie habe1t,nec [acHe [dri pollunt:nec fiq~is fciat,
~lijs pérfuaderi.Sed anùnis ho'minu1l} drca hxc xgre [ufpidoséque inter fc affe~bs, hauq ilomodum
dignum eft conari perfuadere; vt fi cerea fimulacp~
fiue in ianuÎ5 fiue in triuio fiue in monumentis pafcntum viderint,ha:c omnino 'd e[piciant,cùm certam de his opinionem nullamhabcant. Qu~ie bi.
perrito lege lll d~ vene6f~o pa~t,entes, primum hor
tamur,monemus a~que con{u!imus,ne talia faeiar:
ne mult'ds q uafi pueros i:erreant:nec legu.t:platoreJll
~ iudlcem cogat huiu[modi' hominum timorî me
àeri. ~ippe qui vcneno nocerenititur ,·fi cOrpo.
rib.us id lliaturus efi,nifi medicinfl! peritus fi[,quid
agat~ignorat. Simili ter qui magicis ç'ânti6t1s id ten
t:t:piH arufpex,monfiror~inque jn~etpres tit. ~ed
i::dexilUde venenis klliu{modilàndatur. ~pi nOfl
ad monem hominis ; fed peèotu m aut ex.uninulP,
venellO ytitqr,fiuc etiam vt àlit'er' t:]hàJl1 morte b~. . .
!lifs nbceat , fi medictis fic, & , vén~6éj j rèus fUèrl~:
judicatus,~orte fuppHcium luat, fin vero meqici~·
p:e jgn':tr~s,iudtciu~? qùid 'p'~ti daréL!e ip~uni opor'
~c[,con'fiirujt. Q!!.ando vero quis nodis, induéèiol1iql,Js)'Cantibus ; fiini1ib 4sql1~ \-encficijs ad noccn-'
•
• '1
~.
.
àum paratlls deprx henfu s efi, fi aruCpex aut prod1
giorum interpres lit,ocddatur.Sin vero no fuerit,
illdicium de ipfoJimilitcr qllid dare padue debea.t,.
ftatuat. (~i clam aut vi nocuit,magna reddat, fi ln .
magnis nocllit:minora, li in minoribus: & in omnibus tantum reddat, vt damnllm exxquemr.Prx
teq:a in fingulis iniurij s vt penitus moderatior 6at
muléb afficiatur:leuiore quidem , li propter iuuen
tutis im prudentiam, aliena malitia fuit impul[u~:
grauiore amem, fi dementia [ua, aut immoder.at!s'
voluptatibus & doloribus aut timore, aut inU1dJ~ C rpœni!
aut iracllndia infanabili. Pœnis vero maligni vexa ma~gni v'tur, non quia peccau!"runt, nam quod faétum efi, xentur.
infeCtum e[[e non pocefi:fed vt pofihac & peccatores ipfi,& qui puniri iniquitates viderunt, injufiitiam oderint , au t ùltem minus in fimili vitio peccent. O!!..oru m 0111l1ium gracia oportet vt ad hxc le
ges refpidant, & boni f.,gittarij iimiles ad hoc fi·
gn!Jm tendant,pllnitionis magnitudinem in fingu
lis,& quod dignum efi,conGderantes. Idip[um iu~
dicem legumlatoris minifirum f.,cere decet: cum:1.
lege fibi committitur, vt ipfe fiamat, guid dare patl4e damnatum oporteat. ~i f.1nè nô aliter qllod
l'eliq u li efi,fll penora imitatlls cxeq lli debet , quàm
pW:or ita pingere vt exemplaria 'diligenter lequatur. ~àd nobis ô Clinia Megilléque faciendum
qllàm pukhcrrimè atque o?timè cenfeo:& pœnas
tan) eorum qua: furto & clam, quàm eorum qua:
vi aguntur,quales e[[e oponeat, dicendum, prout
dij nobis deorumque 61ij Icges ponere concedunt.
Nemo furiofus palàm in vrbe cernatur: [ed furio[um propinqui domj quomodocunq; po[[unt cu:..
fiodiant. Qg.àd nUi fecerint,mulaentur: 'lui maximi cen[us funt,drachmis cctum, fi ue [eruum [eu
liberum minus diligenter cufiodiant , ,~i {eciidi, . .'
quatuor dequinque minimè partibus:qui tercij tri
bus:& duahus qui qll:mi. MuIds autel11 modis ho
mines furore aguntul'. Alij morbo, lit hi de qui.
bus modo diximlls,Alij per iracundiam prauX natur~ vitiofamq; educationem: qui paruis inimiçitijs moti a!til1s inclamant:& turpiter inter [c couiciitur. N ihil vero tale in ciuÏtate bonis legibus infrituta,fieri decet.De couido igitur hçc vna omnibus leJ(: ponatur.N~mo alicui couicietur. Sed quicunque Cllm alio de re quapiam ambigit, di[cat po
tius doceatq~ tam ambigétcm qu;\m pra:fentes,ita
vt omnr cOl1l1itio pror[us abfiineat. Cum enim {i~
bi inuicem ver bis turpibus maledicunt, muliebres
habentur:& in primis ex verhis, qua: certe leuifsjma res efi " odia grauHsima & inimicitiœ [xpe nafcuntur . Profeéto qui irx rci penitlls ingratx ma ...
felll gerit,ipf.1mq; quafi alimentis qUibu[dam nO,.
~ijs explet: is C)~ntum per di[ciplinam antea e~4
cultus fuerat,tatnm exacel'batus pofiea iraçundam
animx partem,efferat~sqlle, difficilem fibi viuendi re.d~itratio?em,~ hanc amaram ab ira gratiam
fU[ClPlt. E;x·hlS pene Qmnes ad id deucnire folenr7
vt ridiculum aliqllid in aduerJàdùm dicant:qua in
re quicllnqll~ [e aiLùetacit, rut bonos mqres penitns, vt magnanimitatem maximap' parte amitüt.
~amobrcm nemo , in templo oblUrgationibus
lus v:nquâ vtatllr:ncc v bi publica facrificia ve1 certamina pcpguEllur : pec in rerum venalium faro,
nec in iudJçio)al.1t qlio,quouis CQ;!tu comuni.ElUn
vero q qi'in hmc.,deliq uerit,magifiratl.1s haru reruJ~
p~a::[ens ~ibere puniat,q ~od fi hon fccerit·, q uafi le§lI rrod1tot,pra:Geptor Lfm~!-II! lçpiila~otjs [pretor
4
4
'
1
nllnqlla~
�1.
X
l.
ia
D
t.
la
m
u
g
e
L
e
,d
De legib.VeJ
~:ltis,~e{cir~
et is ee rta m en
ic i eu iu {q ui m un
bI
pu
td
~:
ua
nq
hu
. Siquis .1utcm
rt. ltu ru s l{ ee nd at
ee
e
ut
lrt
V
de
~~
q~
o, vel re{pon
U ro vcl pr ol lo ea nd
lllJS ln Jocis m al ed
ens tu er it, pr o
eu nq ue {enior prœ{
Idcndo vt a, tll r,q ui
eos qu i ira aUehu ne ve rb er ct :&
eg um de fe nl io ne
quin vt pr x
nr ,e op rim ar . Alio
~? ~alo eo ne ita ri [uN em in em prœterea in his eo n.
~x~mUS,punjatllr
ur , qu i no n
sq; ver{ari ar bi rr am ue ho c ibu
ti
ta
ci
~a
UICl)S ~i
tq
A
.
iq ui d ob Jo qu at ur
m ira Lit.
fa:pe rtd lc ul os è :ll
eu
do
:ln
m na m us : qU
da
d
lIo
<]
:,
eil
p{u~
m q; {ales &
or um ne fa ty ro ru
ic
m
eo
o?
rr
po
~ld
es vt,Ütll~,
lIibus ad~erills ciu
q
ia
ic
nu
co
~
lo
cu
~ldl
us ? An Jd 1>1or de an t, ad m ltt em m or:1riom
lic
a
Ir
Ie
]l
{<
a~
/
ria
us,in ioêo[.1m & {c
an am difiingllem
ic uI um âbfrid
vt
,
lic
t
em vt lice:1
ne m :E t ioco qu id
r iram an im o,
C on ci ta to ve ro pe
<]ue Ir a di ca tu r:
ccre ncear? H oc
dixim 9,tale <]uid di
~e,mini, vt an tè
Cu i vero lice.lr,
o .ld m im :n du m .
19Itllr nu llo m od
Poètx co m ic o
m de cI ar an du m .
c ve rb o,
& cu i no n lege ia
lto
m eI od ix al ri nc
e
xu
ic
ul
m
cœ
bi
ve1 i;l ln
lice,1t,fiue
ci ui um detrahere
am
]u
i<
cu
e,
in
.lg
~ec im
co nt d (eee
fa ci at .E t eu m qui
ira
ue
{q
.lb
ue
,li
l~ ira
in die ~xter
ijs pr œ ill nt , eo dé
xm
pr
is
nd
da
ui
tl~, <]
, D eo m cu m in is m ul ae nt ur
us
ib
tr
er
lit
t:a
en
m ln
andis. Cr te _
tu m fuerat,confecr
rta
ce
m
re
no
ho
s
iu
ira & cu m io
{u pd diicimus,line
ris ve ro de qu ib us
ferio ~utem &
uid dicere Jiceat:
u_
co rid ic ul itm aIiq
gniti~, co m m
ua m .C ui us rd ~o
t
E
r.
tu
ta
J[
c~~ ir a ne qu aq
m
m
ip Iin xc ur at on co
od
qu
et:
nl sl uu en um di {c
He
m
pr of er re in m ed iu
qu od pr ob au er it,
e vIli v,nquam
er it, ho c ne qu e ip{
aUtem re pr ob au
, fiue llb er um
al iu m liue fe ru um
of ie nd at , ne qu e
m qu e co nle
ce rir , pr:luus gu
fe
d
nt
co
Si
•
at
do ce
, id cfi m ife .
Mi[erabilis au te m
.
ur
at
be
ha
or
pt
te m
n qu i fame v~el
jfi im an du s ef i: no
ex
us
gn
di
ia
rd
ri co
i cu m tc m pe ra s
i pr em itu r: {ed qu
od
{m
iu
hu
ia
ar
re
pr xd itu s, ca veI pa rte virtucis lit
ia
al
te
rtu
vi
&
t,
fi
xarur. Q Ea re
hx c al iq ua fo rtè ve
ad
en
m
Ca
te
ita
m
la
e~~eo negleic , fi vi r talis v~qu nate m oer
l:o
eé
of
pr
um
m ir
ln cJU
e lib er feu feruus
qu s fu er it: vt fiu
er ta te m deueup
pa
am
m
n ex tre
de ra tè gu be rn at ai
r talcm de ha c
n in iu ri. l Iegifl:lt0
ciuit:lte
ni at . Id ci rc o no
po te lL N uHus in
re
ne
po
to
tu
rd cg em
ro id [entauc~
. Q Ei cu nq ue ve
fit
s
cu
di
en
m
ra
colIigere
noil:
plebilibus pr ec ib us
ex
in
e
qu
m
{l
ia
V
ri t:
i~us è fo ro pe lve na liu m curato,~
m
ru
r~
à
t,
ri
pe
cœ
la tu r, ex to ta
ifi r:l tu ex vr be el Jc
ag
m
ili
zd
ab
ur
etur!
hr
ma~j{lrat~ extermregi~JO
~i
ag
a,b
e
on
gi
re
mu
e
~u
deni
erC1
Im ai t om nm o vnJU
mei
liu
Vt .lb ei u{ m od i an
fecerit
l {e ru aa lie nx rei of
e
n~
t,
ri
da fit .S i [e ru us ve
id fe~e
er at o al iq uo v[u
:
ml
d~
pe ri tia , {eu im m od
~
~uent
us ef i, ca u[ am pr
qu i da m nu m patT at ,a ut feruü {eruamue lllt, qUI
fa ci
UUs eius au t {a tis
m m un i qu atr~d:tt. Q E ?d fi co
e~
s
flu
pa
m
nu
m
da
{eruus libl a~
en tls q; af iu tJ a, vt
~am no cc nt is p: ltl
cn da r, de malt~
in lls C1éèum co nt
tc ra w r ferui do m
i,dc,fer~~ c0 9u :
aduer[us e,um, qu
t
ga
ea
in
i~
cr
x
ti
.
~ m d,JcJO c~fi}
er it, pr et m m {er~1
ri eu r.E t fi co nu iç
ar.SlOau~e co
du pI ic at um acclpl ru um m{utU tu m à da m na to
{e
,&
,
:lt
m nu m re fii tu
s, a~lr
uiéèus fuerit & da
n~
ca
t
au
~,
m , au t eq~u
tu
en
m
iu
i
r.S
da
pe r tra
m at,trIuent~
ni m al prOXJml re
da
iu
:d
um
iic
ef
do m
refilCuar. 51
lim i!i te r da m nu m
us
in
m
do
is
al
im
an
en t, citet~r ab
on iu m ferre no lu
m
fii
te
te
on
[p
is
qu
{it:~ te~lI~o
té po re id o? eo a~
;
sq
cu
ita
,c
te
gé
in di
Jre dlxe~Jt, m it, af fe ra t.S m n~fc
er
iu
fc
t
ou
pr
um
ni
e, Th em Jd e no di js ,Io ue ,A po II m
xe iu ra nd o tr ib us
,
~i ad Ferc~dii
affirmet ae ab ea t. nu m '
fe
,
mi
m
el,<]111
us no n venerie ' da.
tae
CJ
m
w
,
on
m
l'
lb
ee ' r.
illde x a 1'1"15
d
,
legem de po n: lt. Si
aUIl'lt lecun,~ um
clt
,
.111.1to, nl/Iio
on
m
lh
,
llS fuerit:te
.1r
cJr
tu
On
Im
te,
m
ulicri liberc
lèntenti:tm Ferar.M
lam ln e.ld:m ca uü
te fia nd um ;
,s cxceflèrit tam ad
fi quadrag~nta anno
ear,imo ve1ntereife iu di ci o lic
qu àm ad dJcendum
c vcro m aét
b vi to no n fit. V iu
Jicear. cr
r? & agendu~,{j [u
o
od
rh ih er ef ol um m
m o eefitmonmm pe plleris dc homiCJdio (ol ~ di &
uo autem & [crua:
oré dcJc~jnt
i id on eu m LiJciu{f
t:l
ea
Iic
;
riq
fia
te
re
ce
[u ro s: fi fo rte
fe ?t en tia m pc rm an 61fi te fi'
m
~~
_
la
d
c,a
qll
v{
Ce
ti. Si os
1010
~!
nt) fu en nt acclI(:l
H
f.llfi tealmOl
rel
rtc
'
in pa
..
qu od &,~Jl ~Oto &
ntJ a~~rc vo ~Ient,
te qu 3 [c nt cn
an
t,
Ce
11
s
n)
ad uc rü
~OO1J &, vt rt( qu e
ijc ia t. Falli
~I{os,fuiflè tefics ob
tJa~lll1d,Jces f~~an~,f.w at JO ne s ab vtri[q; ill:ttas m.l
m
ve ro tefiJmol11J cn
di ci ü po fias [e ru en t, & ad iu
~t
ri
{c
n
,
cO
li
ip
t"
r,l
fiigi1l
rant. Si qu is f:llfo reo te.
fe
r~
o
,m
mo
i~
f
.
tc
~
I[
rti
eade~~
le ge te
lOUentaCUr, à nulla
mo01U bls dlxl{fe
pofica tc1lio
od
m
te r, nu !l0
ro
v~
Si
.
~
tu
~a
~?
ri
Ra
r in f.llfit.1tc de lJccat. Q Eo d fi te
mOnt~u lpli dlCere
à volérc qu o_
terius au/ilS fu er it,
~ra:hc[us,te~:lri vl
agi1lratu tra
llm de~cratllr, & à m i.lf.~an_
Ilh et a~ m,a~Jfirat
or
conu~êl:usfuerit,m
dat,uI' JUdlCJO:& fi,
r, J? qua: :tdrin
fc
e{
re
te
in
l
l~Ont:
do Jn l~te,f.tl[.1 tcfi
it, li plures
~ vidc~i quis po w cr
lIel'[awlm .illperan
int,iudicili
er
m co de m na ti fu
vcro
rc
~ lIàm "!~dleras refiJU
ta
cp
pr oc,edat. Di[c
ic qu am
ecu,ndu Jl/a nulJum
qu
ia
on
m
um dIa rc ai
nd
cu
rc
m,
ru
~t
t,
iu di ca tu m
~en,1
qu om od oc un qu e
vt
~:
cn
nc
dJ
fit
tu
,ca
14
eq l/a tu r. Vefium lis Linem co n(
fu en t,h oc pa tto llI
na Iilnt,pIllri_
vita hom~nllm bo
s in fid ét :
ru m Cl/m m ul ta in
m
m dl rx eala itatc
da
/z
ql
ii
ua
,q
m
bu s eo ru
di da lis au q; co in q ui na nt . Ill
at
a
il/
nt
l:l
u
ac
m
qua:
in i bo nu m
ci um qu e cu r ho m
di
ill
tio
ta
ucrfuJ TI
cp
[c
di
cern
fu cf ed t ? A tq ui Ad & co r
an
m
a
ni
om
a
:ln
no n cfi, qu od hum
& adctfe in Ii- bul.1S
Iis ,b on llm fit,cllr
ta
tio
ta
cp
xc r~ptos :t~a,ri
{c
di
m
eu
,b on um no n fit ?H fla cauhd,re
ue
f.l
fix
iu
a:
u(
te alicui,& c:l
' b um :lrtis illbit
l
erf..l ca um nt a on
t t- t
cu m J' a Jn ,p em
Iit lb us aUcrit: cos.
cillm inueniflè in
no m en : qua: art,i1i
fiue tu rp is fic
nda,liuc ho ne H a,
c~
dl
&
da
en
ag
o
qu
él or és qu c fdCCcl!equis po~it: vi
f.l
c
~r
er
lp
,~
.t
uf
ca
t, fi pr o ar tis irJOn!bus {lI1S f., ue
re , qt lJb us 1~[.1 r:t
c fiue ars "fiuc
cu nt a da bi tu r. Ha:
i
pl iu, s bencficJO pe
fit : da da op er a,çf
citatio qu :rd am
l'c m
gu
Je
d
art~s cxpers e~e~
{c
:
at
e ad iru m ha be
of er :lt : .&
ne-ln no Rr a cJUJtar
nil aduerills lcges pr vero {lOn
ni
,
m
re
ito
nd
co
a
rit
qu is
s ruas of ie nd at . 5i
aIio profeÇta vire
Lhtix vires in
iu
is
qu
i
rc rr eJ tu r.S
pa re at :h ac {ege dc
re co ne tu r, ae
co nt ra ril lm ve ne
an im is iu di cu m in
gia m ou ét , :lu t
ta te m , m ul ra lit~
pr xt er op po rtu ni
lcunq; vo lu er it,
i : :lgae ln eu m qU
e, iu di _
m ou en ub us :ldef
defendendi cr im io
LIe
q
ni
de
t
au
di
en
ag itc tn r.
male ag
ud el ea os iudices
ap
i
od
[m
iu
hu
e
ar iti a, an
ci llm qu
di{cueiatur vt rü au
ir,
er
fu
s
ru
na
m
E t li da
. A c fi co nt en tio ne id fecerit
co
am
ad
qu
a
o{
[c rib an t:
:lrnbiti
iudices te m pu s pr œ
fi
ip
m
rtu
ce
,
ne
io
te nt
am ag at di , ne qu e pr ? ~lio vU
fe
~
pr
e
qu
ne
o
i~ qu
re gr in us qu iutem aUa~Itla, pe
Oa
SJ
.
m
-1
u(
ca
e
ea tu
ab ito & fi rcnq ua m re dI tu ru s
de m à regJOne, nu
ar iti a feciilè id
Ci ui s au te m fi au
di er it, m or itu ru s.
tanci fecerit 0on ia m pe cu ni am
de pr xh éd :lt ur , qu
contentic.9ne
Q !! àd li am bi tio fa
m lli no m or ia tu r.
fu
di ca tu s er it
bis tale ql ljd feciifc iu lic iu m
'
id ip [u m [ll pp
ill bc at .
E e ijj
co-
�606
Liber trigefimu'squartus.
DI A L 0 G' 'V S D
D E C 1 M V S DEL E
G BV S
1
V E L, DEL E G V ML AT
ION
v
0
-
J
*
Ill'
B.
MAR. S 1 J,
1 C 1 N 1
A R. G V M B NT_
*
P
.
1 •
L A "f 0 diuinus in otnnibu s legum dialogis ,diuini 0-
peris fimilitudine,idebque numero duodena rio de1eétatus, nimiru duodecimfi dialogü ira comuné legfi arcam effe
voluir,q uéadmo èfiduod ecimus mundi circulus comune fiel
larumef t firmame mu.Er quéadm odü fi quis circulu duodeci
mum penetrau erit,perf eéboné felicitatéq; anima: fiarim inueniet,i moetia confequetur:lic plaeô vitra librfi duodecimii
progrclf urus,non tam leges quàm beata anima: perfeétio né
legibus acquifita in Epinom ide demonf trabit. ln fuperioribus quidé libris leges partim ad officia publie~,partim ad pri
uata negotia pertinét .partim ad vrbana, pawm ad externa,
fiuein pace fiue in bello.ln duodeci mo vero, omnes quodimodo congreg atur ad omnia pertinét es, noleges inquii fingula:.Ced non ulla: ~x ~uolibe~ gen.ere ~ngularii. Addlt~r legibus id quod maXlmu efi,rauo vldehce t & conferua trlx legum & emédatr ix. Additur magifir.1tibus id quoq; quod ma
ximii:ra tio videlicet repetund aru referendariiq; rarion". no
.:tliter publicis magifira tuum ofEcijs pra:pofita,quàm priuatis aétioniblls animorulll,confcientia: ipfius examen .Hoc vtique examine tum priuatooml1i~ a,nimorum.Calus, tum publicociu itatis falus vniuerfa eonfiCht. At'l~eld eft c?mp~ndiarium duodeeinll argume ntum.A t quomam mox ln prlncipio, & in fequent ipus. & fa:pein antec~dentibus deoru~
commem orat filios.atq; tum deos alios allorum ,tum homlnes deoTUm filios nuncupat,meminill'eof:>..ortet duobus modis apud platonem deos deorum filios erre, duobus quoque
modis homines filios elfe deorum. Primo quidé, vt Tima:us
docet,om nes Cpha::rarummudi refrores , fiue ipfi fpha:rarum
_nimi,fi ue dçmpnes citra fphçras,fiue intelleét us angelici vi
tra Cpha:ras.filij funt omnipo tentis Dei, tanquam voluntat e
ipfius benefica procreat i.Deinde in quolibe t horu trium genere,inferiores fuperior um filij idee nuncupa ntur,qui a:l. Cuperi oribus continu e radios fornüsq ue fufcipientes, quodiimodo inde formant ur,& illis quali patribusobCecundare vi..
dentur.H omines fimiliter geniti dicuntur à fuperis, vel quoniam ab initio rerum è terra: vifceribus fuperiorum fométo
in \ucem editi fuerint:vel quoniam nonnull i quotidie fupe~
forum infpirati one veheme nter afHati,mox ex humana foh
taque affeétione,in diuinum quendam vita: fiatum quafi renati diuinitu s transfer untur. Q.uo quidelll in gradu & pios
p~ilofophos, & philoCophicos principes fa:penumero collocat.Q.!!od autem fiatim in principio Iibri loué Mercuri umque legatis nuntijsq ; pra:poni t ,intellig édum eft primo quidem,& per louem,D eum architeé tum mundi,& per Mercurium.om nem numeru m angelor um: dcinde per Iouem rurfus planetar um fecundum imperatorUfJllegllmq; fignificato
rem, per Merc~rium vero planetam alium interpre cationis
expediti~nisque omnis lignifica corem. Signific~tores dico
planetas. Q!!9 niam vt teHacur Tima:us , & Plotll1us di/ru~at,planet~ cœleftia que on,t?ia ~gnificant.vtCullque pOlll~nt
& nuntian t: qua: vel fupeu,am,am,f<léturJ fint: vel IlOS 111terdum quidé taéturi.fœpe vero pafluri. Deteftat ur mox poëus.qui feelera hominu m transferences in fuperos, & contra
diuinita tem impie deliquer unt,& malo fuperoru m exemplo
llominib us grauiter nocuerullt. Pr~eçrea fur~a ctèteraque facinora,e x intétion e peccantis & habim vel Canabili, vel inf~nabili;m agis quàm ab a~eétu p~ta~ elfe c~fenda.Prçc.ipit intermilit iç leges:quo~ & ln omm Vlt~ O~t~~U~ ommum arbitratur :vt nemb cognofc at q~l1d fit hbl tam VlUere ~el ,feorfum ab alijs quicqua rragere: !ed ad pr.udentlS fu~eF"~ns'iue
nutum,& ad commun em vfum fingul, ~ngulas d~fl~at a~lO
nes. Docet iudices ne vel {ponte, vel euam coaétl pra:ter lUS
fenteDtiam ferant. ludicium enim ipfum ex antiquo rum Cen
tcntia,pra:cipuc Orphei & Hefipdi , elfe virginelO quandam
pudicam .pudori autem atque iudicio in prim',s odio elfe me:
dacium: Deam vero iudicij pra:fidem ,diuinam elfe exifiima t
prouide ntiam.hu manis iudicibus venerandam. Poil hxc vbi
damnat eo~ qui arma turp~ter proiecer ût,& illos infuper bel
li duces.qu, eos fub fignis fuis i~erum milicaturps recipiuDt:
9~nari.um. minar,um l1umeru~ hic à 110~is tranHatu m, leges
ahcubl mlllen~rlu~,Paulo poft reipubh . nodum effc alferit
repetund~ru[~llUdlC~um rationum :vt nu\lius in repub.ill dcx
tit abfque,ludic~. -:1~oqull1 ~er folutam iudicand i Iicentiam,
l'rimo ~uldem Iuftmam pemura m: deinde CÎuitatem anutIa
"
in!l:itia velut anima moritur am. Templu m vero Solis arque
Apollin is,imelli git a:dem non Colum planeta: anima:q;
ri fed multo magls fummi boni luci, cuius imago fol dl, :dicatam. Audies ex abCemia re1egionis iniudiciJs pec~ata comini. Sed impioru m omnium pefsimos dre,qui preclbus h~
fiijsque ita Deum placaturos fe confidunt, vt obhancc o nfide
tiam inpune fibi Iiceat grandem pecunian~ ext~r~uer~ ',Tra;
dit cautiCsimas pofi hxclege s de peregnll ls exclplen,dls,pe~
grinatio ne9; ciuium : ne vel mores ciuium ahena & I,n~onl~derata confuetu dine cofllndantllr:vel alienoru m peflua relpllblictè defit. Notabis hic paucis quoque nO\1null,is diui,na~l
quandam vim ineffe:per quam difccrna nt captus 1l1genlOru:
Quod quidem oftendit diuinita tem qnandam 110n Colum a
nobls acquiri:fed vr ira loquar.i nnalci. Prxcipi~ \1on elfe pa~
ui faciendu, vtrum probus an improbu s videan~. Sed,exilh
maeicne m quoque virtutis quxrend am elfe: & Ipfa dlleaxa~
virture quxrend am. çomme morat diuinos nonun,qua~ VI
J'os vel in ipfa plebe & in ciuitarib us male guberna m exdrere.Poft ha:c de aéhone caur.1rum,accufatione,defenfioneap~
pellatione,fideiufsione, profcrip tiolle,cr xteris9; huiufmo d1
traétat multa. Mifcet & his fua quadi opporcu nitate qua: do
naria vellimul acra dicanda numinib us. Q.yç quidem fymbo
liea Pythago reo ritu traditio eft. Terram in quit , & Vefian!
deorum omnium habitati onem Caeram exiftere.Q!1od VeHa
adiunxi t, lignificauit fub terra:: huius 1I0mine alti us intclhg1
debere, & terram hanc e1ement alem, & terramlu narern, ~
terram poftrcm o Ilellifer am. Item tres terrarum trium .11,11mas.tres 9ue angelos . Memcnt o vero, apud <llltiqllos'p UIC'
quid in vniuerfo eft efficax ad formand um atque lll~uedum,
metapho rice ignem dici, (tem qllicquid vfquam faCllllnee~
formabi le,dici aërem.Q.uod .1utem purgatoriu,aquan,t:quo,
Coliduffi velftabi le & confiftens, teHam cognom inan. Tahs
quidem natura ob qualitat em vel denfam, yel conliftentem.
& hic & in luila & in firmame nto terra 1 Platonicis nuncupa
rur.Cui eq;o mirum ,1ÏtTerra m deorum omnium habit.1tiOnem'Cacram exiftere: li tribus terrarum trium terminis COI~
prxhend itur vniuerfu m ? C umque faerata ab initio dijs dIe
dixerit, verat iterum confecrari:admonens , ne confidas Dcc>
quicqua m quod no prius ipfius dei fit.offerre te poffe. Ex auJO quoque vel arg~nto ftatuas fieri vet,n: ne
co(lfidamus ma
gno horum pretio nos grandia feelera pllrgatu ros. E~ eb o :
re rurCus prohibe t,cum ab anima Ccilicct fenfLlali fuent defil
tutum:n e abfq; CenCu ;id efi vigilant ia & animaduerlio~e 0:
peremur in facris·. Aes edam & rerrum refpuit,culpans vldeh
cet bellica inftrum enta. Animo enim intra fe & alijs dlfsldente frufiri facrificia operamu r . Rccipit dcniquc Iign~JU
atque lapidem ,ex quibus Jeorum fimulacra fiant, Inl~P!de
quidem commen dans habilita tem mentis in Cacris. Inl~gno
vero ignis efcam.id eft lbgranu am anirni , qui in diuiDl~ facile accenda tur.lube t ex VIlO iiue lapide fiue Iigno imagine s
!,ntegras fabricar i,fimplic itatem in primis inccgrit âtemque
commen dans.Ne quc vero ûlentio prxterm ittendum efi, legatos in fuperioribus ad q Llamor oracula milfos fuilfe:vt cognofcere mus deum omnium autorem .omnibl ls a:que ml1l1ai partibus prouidere:qlla: p- qu~tuor quafi ang,ulos defi~l1atur qriemis. occiden tis.fepce ntrionis , meridicl que nOl,~lIle:
& quoqmq lle ritu colaturd cus.mod o pura mente gra,t1aqu~
fui colatur.a cceptum quod:lm modo elfe deo:Sed ~e hls a~l~l
diligétiu s. Inter ha:c, vecat illos qui patr,ia: al~qua I~l re ~IDI~
firât,accipere munera .Agit & de tributlS. Ait lllhil mehus a
quoquam ~ifci polfe,qu àm .id,quoipfe fi~t mehor_,Alt legem
elfe rem mlfanda m a~qu~ dl~l1nam:nomcn.q~c ab Ipfa mente
apud Grçcos habere:a mt:ce lllquam tum dlUtna,velut patre:
tum humana ,velut matre. Legem vero feqlli vult iudicium.
Qua: quidem duo humano rum bonorum maxima fillt .\Sed
hic redit in l11eutem.quod in fine vndecimi, bona inquÎt nO'
fira plerunq; à quibu!d am Cuis çalamita tibus inquioar i. Et le
gis quidé calamita té alibi efl'e inquit magiftra tus ipfius impro bitatem .Callmi tatem vero iudicii iudiciallsq; dilèepta tioni$ ibi appellau it peritiam quandi caulidicam: qua: nulla
iuris ~labita ratioDe,fed allaritia: 3111bitionis9; fiudio olllué
3,bfque deleél:u cauCam aceipic clefendend5.QEam veluti reipubliccr peft~ pra: ca:teris deceftatur . Poll ha:c vbi fUDeribui
irnpooit leges, homine m ipfum pra:ciplle vult fllbll:antiam
ipCam anima: rationali s haberi:e orpus auté hominis hui us fi
mulac!" , & vt alibi nomilut . vmbram , Q!lidna m homo in
nobis fit,quid animal.e x Tima:o, & Alcibi,ade, & Plotino co
gnofcitu r:quod quide: in Thcolog ia laeius clifputamlls. Vbi
conc\ud it hominem quidem elfe anima: rarionalis fubfiantiam, vItra rationem .habente m quoque fenfum quenda intimum,im paubile m,& commun em. I\nimal veroçop otitum
quiddam ex fiouraro corpore, atq; cx quodall1 vitx vefiigiQ
imprcffo a.b agima.,In quo qui dé ~cfijbio ~mprelfus quoq~e
fit fonfus,lecllndlls a fenfll pnmo,la m per 1l1/humenta v:wa
diJlribut us
Cola-
�ial. XII. m,
D
t.
a
J
m
u
eg
L
e
,d
el
V
.
ib
eg
L
A~ax~gora
.. De
q; dpofl<?,
s. Id qui dem nonnullis quo
tlfirib~tt~s ~tq; pat ibi licon
do vc:ro an~uan
r.Q
ccu
vid
ue
fon
m Pau,h dl~bs ma xim e
rnm operu red dl·
s deos abi re, rat ion é fU,o
t am Inq lllt ad alio
extra car ror a,
as
eht
t, mentes aog
u~a~,al~os Jeo s nomin.1 .ru ni allimas.Ammx fiqUldem
fph
ra
«IUI alt) dlCl1l1tur dij vit
mar~~ f~por ibu s, nimiru Cub ani
no~rx llis cOllinnéta: cor fep ara ta: vero ad fepararoru JUdlur,
,pe nor llm reg no pon unt
it: :cd fr~
l:cnus quid~ lcges con did q; ~Ogl
Haé
.
tnr
run
sfe
Clum_tr~n
ate
lltt
ftab
te
talu
de leg um
fira eoftitui lcg es aü , nifi itat em ca:tu quc,:,dam maglfir~
bil
tet ur. Erg o ad har um fta
0dl ~reatlo
it.S ed anteca:tuS cJU~',I1
tuu m mi rab ilé exc ogi tab
elhgat ad
I,~t
qUI
ote
vtp
hil atr ing it,
ncm~ de vi fat oru nOllni m hom inu m pru den ua non fuffiana
()PCflS ran ti fal uté hum
fe~o videu:r
sad uer lcr ur. l~ his p~o
cere, fi vis fataJis pen itu
lbus,cre~
leg
dls
den
s,co
adis vrbibu
am l,li:
p~obare eos ,qu i in a:dific
crC
adu
us
plaot.idis hom,i oib
dl~ ma gil l:ra tib us, im o & dil ige nte reu lta nt. , De faro qUldc
né
lUI S,CyaerUm difpofitio
0y'port~lIe,
conlentanca h.r~ 9uam
:lb bl mu lta :qu lbu s &. hic
lts quçda ln alIIma
obl
imm
eft
u
Pat
r.
ncu
ucu
firumentl1~
F~tum tam brc uit er add
diCpofitio.F ~ti v~ro it~
• mu ndi ter um mo bil ium ter iai n qua agi t pcr l?ftrumel1w,
ma
efi nat ura cœlcll:is. Sed
hm , Clo tho ,
Tri a vero nom ina ,La che
& molcs ele me nto ru,
m ad mantu
qua
m
.tu
ncû
me
iru
\ J\tr opo n:t ü qU:lotllm ad imf
rull1~:
P?J
e
nu,
mi
Il?
a~ L,achetim
tqr iam pertinet,accipie.N lts vtres {ortesq; JIl~enu , u OUI Il I,U
fiel
us
fi~mamentum:in cui
euo luen?l s
o planet3rum Ca:tUOl III
'C<)ntinelltur, Clo tho ver fubminifiranr~. Arroxon dentq;
enr o
Ier um fOrtibu~ hrm am
u,m fortes
:lre Cua euolu~as III elfe
~atulnü pra:cipue, ftabilit
; f.1tIldeo cres
q
quo
a
ten
IDa
.ln
em
iru me nw m
_
Jne uit abt lite r con firm ant ,- ' rat
l' alis per \llf
l VIS
co '
,...
era mu s, qUOI11:
m .atq
ma
for
&
ii
ter
~- arCas con num
' '' ,
"
"
, fi
·
ma
.
ln
t
l
l
ele me nus ID u{a, agI virruté & aélt?nem . l tc ln ptl n
cce Ielle
am &
po{ itu m.l tcm ine lfe nti m.Q uon iam vero non (olu~ ~glt
ine
&f
ue
'
mq
tenlls arncluncip ium mediu
,_ enus III aJII'mo s , qua ,
t
•
eat
etla
aIr
um
hit
ver
ra
1
1'
rpo
fi
' o aco , ' Pareas
ffi tun
ln Co
, s vel vtu ntu r:1'd cuc
ere
lll
po
1tc
:
tur cor por ibu "
l cgu mq'., pr ofipenr , d" Ç pr0 IUIOl' ,
C
Co rpo rum ,tu m alll mo rum ura liua vtpO te mentiS
1f.arorelC
r
He
nat
ns
e
me
r..v
m
I!ra
nia
quo
-Ii
r
Et
II'racu ur
' ç lalIa re.
,
' d eor ia qua lld oqu e fretra, ve ~ blic~ qU.l ID! tI uat fi
'
111
, ,am'
,
vu x tam pu fi T Cum a eo vt cn.r ex
Vtl tur.·ru oiu nxt t ad IpC
l'
•
cu,
lt~
~e/
D
) ute m, con iun gen dum cITa CU/,
qu
x
u
cop
c
bUl
;
mq
llle
Stn
ifiret. '
UIll quencreat ca:t
fus me nti p:lrcJ" t & min
fi' , el)1,
r, pro
compoOlcu
pIClent
' r'l legllm, pro
me nte & viru aud itu q'' b Il b'J
'
. "a 1 lU 'pu b deln d cqu çvl :rp od am ma gif tur lllI l in repu li '
ula ln
ling
vt
0
.
'
,
re!
pro plCldaeeol
. e
t'" omnlll , d
'.lUI finem iplidlll1 •pri mo
.IlU
'
J
d
"]'
.IL
on
cm
rau
' t'! '
qua am
lm um per ucat "3 II1 br fiant vnallté
llts
virns,
ige
dir
~irt
cl
. .
,Ice
pu
hue
lnt
' '
d r len
,
aU lta te fiue pri uatm:c
a
dem
qut
lap
l:a
a
e
uné
lqu
den
Ha nc
'
'dcon duc ant ael vnu
C'
dent lam . , "
l'ru
C
d
asa
qUI
S
:ter
UIU
fi
oca
.
ver
cat
llfi
rUtes
me nti s [:rpe IlgJ
ur: quab nda: een cnt
tia m: qua m l'ub nom ine
, lm ca tila
pro
com
nes
eU.
om
s
uam
ute
dr "
Iat ion e vna , vin
AITc ite x.
unt a , l~plen~I~ID. q ,
ren us videJicee con ducus diu lnl ~ODl lit p~tJceps. ere Jum
0
tio nc pro bat ,qu od vnicoofider:ltJonem eue , quZ non
II·
ed eti.i qua: fit in CU
, , ' f'.'
l' ' I't'C
1
fi
um
rer
am
.
~ulhUlslmten us multOl unt,COIl plC
anc ~~~
III 1
o vnohpnncipld'oh
com ull is, Ite m àq~
uc~re p
lti~ ~~~u:a vna
finem vnu per anc con
Ii cl
6 07
quod cum in.
t&
bili dependere. Appr:rhendip~fuer~t aOJ ':'~J;J m , comp ulfus Eue.
non
a
por
cor
&
m
nte
ter me
,anim .i, vt pars
s noo .'lb I~t elh ge ntl a per ere. Al feric
rH natural,~s effcétn
ung
nacura con
POtlUS
efi, ~lfpont.fed eJemel~t~11
om nia li.
Tlm :ro at<tue Pha:don e,
1
ull
mod
ma~
que
hIC
o
ver
iier i di.
ra
rpo
,co
per
~e
,h
a~
per a n,lm
ue mente s 3?g ehc as. fed dlUll13 bom gra n a neri.
cantur,przclpuc voJunt.uc
co f.llfo qU i
1 L, E G AT V :tu t prç
nti
nu all cn t, di , fibt commifT:l {unt
fus ab hofi i
ccnd.1uc tacu cri t, vel rur
ab ill is ac.
ux
sq
ien
rcd
1
.bu s am ici mc
"
,
t rcwllfl c
eri
cp
acc
.lm
lit er qu
.~ _~ " cep it,a
'leg.l.
rcl/fjj Iou isq ; ma nd ata
repc~i.ltur, quafi Me
urn
ici
iud
co ntemp {er it, in
tJoncsque co ntr alc gem
paJiJ
Cjt
pro ma I5n itu din e rci
d.cfcr~tur: E t i udicc s
.l t.
w
fia
t,
eri
fu
cat ,fi da na tus
t! darcue lp{um op ort
o
ver
,l
pin
:ra
cfi
to
c pro feé
Pc cu nix fur tum il1iberal
vi
t
:lu
is
lou
m
oru
fili
rem
turpi{sirnum. N uHus au
ua m hu iuf mo di vn qu am
icq
qu
s
u
tat
leé
au t do lo de
ëri s vcl.l f.lbul ofi s a/lj ho
fecit.Idco nc mo vcl à po
s
v[u
vi
vr creda t fi furro .llIr
mi nib us ita decip iat ur,
mi
co
dij qu oq i feceri nt,
fat,nihil fe turpe,(ed qu od
verifirnil e efi .Et ~ILJi prç
c
ne
fiaè. Na m nec veru id,
cQ
d
nec
u~,
f.1cit,is nec d e
t er lege m ho rum alt eru m
s
l.ltori nu g is qu l m cü éti
um
.fUnl efi filJlls. Hx c Icg
no
ic
hu
i
nq
IgitLtr quicu
poëcis co gno{cenda filnt.
{em
rùm
fie
po
lix efi, & in
Ih o fermoni paru erit,fc
i.
iqu
i(.S
cb
arc
e
crit:hac l('g
pcr erit. ~i co nt d tèc
fueri t,fi lie pa ruu m lèu m.l
s
atu
fur
cu
afl qu id pllbli
rem
cio pu nia tnr . Na m qu i
gn um id tit, pa ri filppli
la.
nori vi qu1m l]ui nu gn .l
pa rll am {ufiulit,ct1t rni
t.
m;
i
qu
.Et
efi
ita tcf ilf atm
puit,xqU.l tam en cu pid
lllc
po
de
n
no
'è
ou it, vb i ipl
gn urn aliquid ind e rem
r':
pa
ci
filf
n
no
tur
igi
. Lex
fat,is om nin o ini q uus ('fi
alt eru pu niendü cene
àm
qu
s
nu
mi
m
Ult.lte alteru
lnaè put:1t, qu oJ a/ter tit
[et,lèd co for fir an int cre
.
rin
Si fcr uu s au t pen'g u
f.lIlJbilis, {anablli alter.
m
uà
nq
côdernnatu lir,t.l
fu nj pu bli ci accULtttls
eat llr ,ql lid pa ri qu am vid
CanarI qllod ;'irnodo po tlc
.
t iud ici o fia tua tur . Ci
ue mulét ur n J,l réu e debea
llJs
fiq
us,
vt iptl inf iit uim
uem au tem Ua edl lcJ rum
etfe vel vio!.ta i: co nu ium
rat
pu bli cu m aliqllJd fll
o{cclere fiue aliter '1 uo m
ceri t,Gue in i plo fu no &
rmo
dé
ab
Jn
t: ran qu am inf
do cu nq i depr xh end eri
o
rir
mc
lria
gr.
ix
mus. Mi lit
tis fup pli cio co nd ernna
lrx
mu
es
leg
tiô ne s,&
.
magna: ha bc ntu r dc hb era
maximu efi, neqllis m.
m
niu
om
d
lliu
d
tur .Se
un
d
'
icqu:i ag at:
diuinû pen ine at, non
~im
e ma gil lra ae pri nc ipe qu {crio alilin
z[e
lle
,pr
na
hu~
mi
J~,
fœ
h~t
PC\
el
v
,
ad
l:e
os,
gat
perfeé
e ioco tille
'U c1eél:if.imo con grendâ. Di is cu iul qu am an im us fau
ciu
c
ne
'
ere
ref
.cp.ec~Ja~JO ad f 1 ~/JI,op
t
ica
iud
m
tu lfi 0
nra xa r arb itr aru eô1ilcIllJ una Illt cr Clues s cœ
id f.1cere folus & {l1O du
qll
elto res atque cultores.
li
ad
mtn
ce
um
p;1
ni
u~l
om
re~
o
in
llo qu àm
diu ino s phi lof oph
funt hebetes, ve/ co[ca r: {ed tam in om ni be
tn~ru~ .
rcipub.
uin os inq nam rer um dJU InrpICl~~
i~
sim
lempër refpiciar,& eu m
lif
q;
amp
tum
ira
vel
pri nc ipe m ma gif
ç
Ilm
vi.
fUl
Ita q; cos qui ad diu ,na
am
firm
d
b
~ra ad eius nu tti m filam
enda JDep~l. a
Ien da Cunt pig ri,v el doc
llu oc un q; {cquatur:ar9i
'a Pri mu m, vt
rna
at
be
pro
gu
o
eo
v~r
ab
;
0x,
xq
ma qu
mu ner ibu s procul arcet.M ti~slmun~ nec eu; ndi uin um elre,
tam lnf iitu ar, vt vel mlOl
ific
~po
pro
eJT
fus
duo
iu/
m
fus
/ide
is
inr,& rur
diu ini tat
r d.'{ phz rz'&
ona JUm ;nl moun
tus faciar:fiet curn iub etu
.
.
1
fci am us gen us ipfum. raU
gequ om ou eat urm
omedar,(urgat no éte , cu
us
r,c
ltem
cru
eog
au
vt
f',l
e:l
'L
dum
erc
ex
5
rur
[ca
,
lus
i
f
o
lqU
f
an~
ipf
cor pot luu sq; nla gen ere ntu r • ee un .,.
vicifsim acc ipi at: & in
Ira Cphztas om
fio dd ag at' :de r 6g na ,&
S
n~~~
pri
i
[p~
nif
~ée
at,
:~~
ced
ci;
ec
~~~
,n
~~~
a~
:~;
icet ablfei:~~duo
eqllatur. vnqu
inf
nec
nolio
cog
prç
e
Il us me nti um f~jJ
cil
,fa
ent
rim
h c nou
.
ue nn r. ~t ':t fum ma
m bon um
fia~tlus. Et anuna~ 0 ,s P
ceps & magjfie~ 6g mf ica
cnl m d l/e fi ira diu inu
qUJd ht {corfilOl ab
o{
ord llla te mouere.~lqul ma, or 0 t'q.l~men.Ha:e vero tria ,
mo penJtus cogn car,
ne
1
[or
â,
:
dic
ma:
aD/
ns
me
eut
t,fi
,
cu
[ce
vit am
rnu nis q; qu:\in fl1axi
nlm x i
' rum a
'a, Il_ ani ma m,P lar o pro .
effie tum mc- us,
agere:{ed limul femper co
js
ali
.,..
Innq,
aut
t
nte
ira
me
onf
um
b
hac re me1ius,nHiif
, fi ' cis aut dem
fcCI' I'lee t d"IUlllum o~
nib us vita lit. N ihil eh im
om
la ad Dio me
fio
cpi
in
dé
qui
.pd
n~fl
e~us
s vn qu a eri t ad {aluté
du bio pene: in oml1lbu~ pla: ,:,-UO lui t Anim.lm vero nof ira
fia nti us , nihi~ ~rrifi~iotiu
prx
am
ncl
pri
elfe
m
niu
é
iqu ior
nu it om
endam. H oè ipfilm ed
v~rb~s Inno J c;t tem por e anteo prt o.
vié tor iam bello acq~Jr
&
du
os
.tli
tq;
Jlyfium obf cur ior ibu s
an
ex
efc
lér ué r:a lIù
, Il nOIl.K:ntidrem:atq;et ori gio cm :
in pace ab ipf.l pll èri tia
ni
c?r por e al1tiquiore~ c~eate ,pra: r
pc
a
hab
vir
ori
'
è
tia
en
lic
a ve ro
dlc ere .di c [a! tem dlg nlt
us ~p.~n corpore vero ab ani cere,& ab aUjs du ci. So lut
-'
bc
iùn
l't
eti
rp0
{ed
,
.co
um
pJO
nh oll iin um fol
~em,quàd à prillei ima ex fe ocaubJt:II,n al't ~mutab,iJi 3nino
r,
atu
el1
exp
tUS
!m
arl
OIn
t1i
,'
1 m iStüb
Ide oln mo,tum 'in
E c iiij
e mu ta{' d'
Cc "
am ftallua mu rarc Cie ID cor por
~~i~f~o~~~r~ll~t~o:t;e~~~::'~~~:r~ha=
~:::~~(:'
at
n'
1
.
'
ma ,Et qUI:tC
e tan tun J, e eu
Inz,co rpu s non alh o'n
'!'
co-
�608
Liber trigefimusqqartus.
{Harum qure [ub hominibus [unt. Omnes quoql1e
chorex ita vi: bene geratur bellum, celebradx [unt:
atq; omnis dexteritas, facilitas, p.romptitudo eil1[dem rei cauCa corn paranda. 0 b eandem cauL'lm co·
[uefcere debemlls à cibo & potu abfiinere,fi:igus
zfiumq; & cubilis duritiem pati:& in primis ca pitis pedumq; virtutem alienis tegmentis non corru.
pere ~ nec pileorum calceorumq; l generatione da.:.
toru naturam perdere. Nam extrcmitates hx cu m
-Jlatura. con[eruant [uam, maximas toti corp0r! vires prxbent:contrà vero contrariu. Et altera q'uidé
vniuer[o ,c orpori maxjmè minift.rat:altera totu du.
cit cll,m prindpales eius [enfus pmnes ,natllp po[fide:,tt.Se~ huiu[modi quidem ~audes b.elljcofx :yit~
iuuel~es audiant. Leges v;ero hàs, Militet qujcunq;
con[criptus efi, aU,t parti alicui dep,u tatus.' Siquis
verà propter ignauÏ3 imperatore non permittente militare detreétet,ad principes belli cum redierit
de[ertx militix aC,c ufetur. Iudicent aute,m qui mi·
lita,r unt omnes,,feor[um qujdem pedites,& e<J,uites
feor[um,cxterique fimilite,r. Pedites quippe ad pedites,& equites fimiliter ad equites, cxtedque fin,guli ad eiufdem fortis principes deferendi funt,. ybi
quiel!nque damnatus fllerit, & in certamen pofiea
quodeunque defcenderc,& alium ~egleétz m~liti~
aecufare prohibeatur. Prxterea qUld dare patme 1pfum opP\r~et,iudices fiatllant.Sed defertx militix
illdicio peraéto, peditü rurfus eq uitum gue & alio.
rumeœtus à prineipjbus ha.bpnf, vt militariahi~
qui firenuè [e ge(fer':lnt, dona dentur. Iudicet auté
de viétoria qui[quis velit inter ordinis fui partici~
pes,ita vt p,rxteritorum certaminum nec coieétu.
,ras ne que tcaes adhibeat: [ed eam qux nuper gefia
pugnam duntaxat eonfideret. D0!lentur deinde
qui pr~c1are certa(fe videbuntur ,corona ex frondi.
bus arbods perpetuq v~rentis côferta.. ~am pofica qui confl!cutj [unF in,bellicoforum tem plis deo.
rum vteunque pbeuerit cum infcriptione titul6q;
fllfpendant, vt tefiimoniu virtutis fit dillturnum~
Secundo qlloq;:le tertio loeo declarati fic faciant~
Siqllis autem in militiam profeétlls, antequa prin,cipes dimjfe~int, ab <;xercim abierit, apud eofdcfl:l
indices hic dereli4i ~rdinis aeeu[etur, apu~ quos
& ille fuperior negl~4:x mWtiç qCfuf<J.çus efi,& da~
mnatus (i~iliter pUl11atur. Ca~ere ~utem pro viri~
bus de1?,et qui[qujs ali.q~ell,l illdicaturus efi,ne fp6.te aut inuitl}s rupplidun~ rnulétamue f..ll{o & noq
merito inferaç; iudidum enim virgo quxdam pudica è(fe vere dicitur. Pudori ~u tem atqi iudicio [eeun'd um natllram odio mendaciu ea~~amobrel11
curn in alijs omnibHs,tum maxime in bc:Jliconi ar·
morum proieétione eauendum efi, ne deam iwdicij
prçG.dem olfendamus:nequis ,necea:'lri~s armo,run~
abIeétione.s quafi turpes pe~ 19nof;lntlam arbItra_
tus,aliqué pœnaindig~u~ immeritô puniat. ~r
duum qUi,dem eft h~~ dlfimguere.Orortet taiDe vç
lliad,/. l~xdifiiQguere p~r fingulas partes cone,tuL F.abul~
, igitur ad hxe vtamur. Si abfque armIs femlmortuus ad tentoria Patroclus flliflèt delatus,quod plu
ribus accidit: & arma <luX pel~o dijs,allt poëta d!cit, in dotem Thetidi datafuerant, ab Heétore rapta fui{fcnt: vtrum Meoœtiades quafi arm,ubieeerit, J. detraé):orihus vituperandus fuerir. Prxterca fiqui ab ;J.lto pra:cipitarunt, au~ jn mari, :lutin
tempeftatis aquarumq; colluulone, aut in alijs hu ..
ill[cemodi permul.tis~ q~x ad purgandam ignauix
[u[pidonem affcrn PQUun coaéH arma amiferint,
ca
1
eruntne vituperandi? Danda vcrà' opera dl:, vt mtius grauiusque malum pro viribns à contrario fe,c ernamus.ln ipfa igitur vituperationx, vo~abulo
mm ip[orum prolatio differentiam quanda ofi~n:
dit. Nam ficmi abicétor non de omnibus merltO
dicitur: ar~orllm vero amilfor de omnibus:nec fimiliter qui vi amHit,&qui [ponte abiecit,ficuti a,bicétor,efi iudicandus. Omnino enim vndique dJfferunt.Si, igitur fanciamus. Siq uis ab hofiibus ci!
cumuentus eum armatus elfet:non defendit fe ver[us ad eos,fed arma fpollte <limifit, aut abiecit:tur_pémque vitam velocitate comparare fibi malult,
qnlm fortiwdine hone!bm fclicemque mortem,
de huiu[modi armorum pl'oidtione illdicium habeatur,de fllperiori vero nullllm. Mali enim ignauiq ue fem pel' pu niendi funt, vt meliores fOl,tiorésque euadat. Infortunati vero,minimé. N ihil enim
proficÏtur,Sed quxnam abieétionis armorum d~-,
mnlto & à vil'ili fortitudinc degeneranti pœna cogrua erit?prxferrim eum impofsibile fit h4iufmodiin contrarium commutari, vt Czneum Thetr:l.
Illm ferut diuina quadam vi in natllIam viri ex fe:m,i na eommutatum. A bieétori enim armorum cotrari,u m maximè conueniret, vt in mulierem ex viro t~' anslatl1s fic puniatur. Nunc vero quoniam id
fien non po~efi, proximum aliquid excogitemus,
~t p<;>fiquàm iIIe vfqueadeàviuendi cupidus efi,d~
Inq:ps nullUI11 periculum [ubeat, fed reliquam Vltam &,quidem quàm longifsimam improbus &
cum dedecore viuat.Hçc igitur lex fit,Eo qui arma
turpiter proieciflè damnatus efi,l1ec imperator neque :pnefeétus aliquis pro milite vnquam ytarur,
nec in aciem recipiat. ' Si COlltrà fecerit , rationum
referelldarum iudex id cogno[cat: & fi maximi ec[us fit,deeem minis: fi fecundi, quinque: fi tertij,
~ribus : fi quarti, vila ipfum condemnet.Proieétiopis alltem damllatus non foIùm ob naturx dus ignauiam à virilibus peri cu lis arceatl1r, [ed etiam fi
:ffiaximi eenfus efi, ~eeem fimihrer mulél:etur mi,nis: fi ~ecundi, quinque: tribus, tertij : vl1a vcro, {i ReperUO'
,q~artl. De repetendis aurem ratlol1lbus quas m.\- darlllll'
gIfiratus <lnnui forte crcati, vcl plurimu etiam annorum eonfilio quo dam dclech referre debét,quid
,dicemus?, ~is enim fufficicns l'epetundarum iudex erit,fiquis magifiratus rerum pondere preiIus,
,dixerit feceritue fuo aliquid indignum principatll?
Difficile inuentu hoc eil. Nam cum dc1eéti magifiratus virtute alios antecellant, quo paéto prxfiiltiorem eis inueniemus? Et tamen diuini aliqui viri rationum referendarum exaétores & iudices nobis q llxrepdi ftlllt .Sic enim [e res 'haber. M ulrx occafiones folucndx reipubli. quemadmodum nauis
aut animalis cuiufdam elfe videntul'. ~arum licet vn~ natura fit vbique diffuf.1, eas tamen intentiones, fulcimentaq;, & neruoru extenfiones muItis'q ue a!* nomi111bus app~l1amus.Sed hçe tam {;\.IUtIS quam e,uer.fionis Reipub. occ;lfio no minima
ea. Nam fi llldlces qui gefH magifiratus tationem
~xigunt, virtllte magifirati bus prxfient, atq; ira id
fiat, vt nemo iure eonqu~ri pofSit, vniuerf.1 fic rCgio feliciter ciuitasq; florebit. Sin aliter iudiciuIU
repetundarum proeçf[erit, tune eq il1dicio Llluto,
quo in vnum ciuilia O111nia vinciuntur,omnes magiftratus? alillS ab alio difirahj..llltur: ipfiqlle ex vno multi iam faéti, ex vno multiplicem cinitatcm
efficiunt. hine piena feditione cito omnia euerwntur: ~are exaétores rationllm oportet in omni
virtutum
-
�609
.
I
I
X
.
l
a
i
.D
u'c &
nt,cum e !Jis e
d,deLegumlat
V;rtu,?e Lc~enégèliSbm.lrabVtIaer excellere.Hinoc_
m ge~erc
hinemur.S
ne ra ti on é mac
ge
ru
(o
lp
o
d
So!i at ~
~lll·ur m
iit~ü a~ l?c.um
lf
(o
~
aI
ll
ii
erxf
i
bf
vn
p.
s
~
g!Jel~annt OI co m m um te rri.dedl. catu ClUlta uilU
e
qu
fc
cq
1
l/J
uf
'- co nuPO
en ' t, tr es VJ. ros e c(.,cdU' fJ,qllem vn
~
oci
ll
.
pa
la
n
·
r. I
lU Jcet: qui no
mc1lo re m {e 10
0 ex ce pt o
Jeéèorum
.
' qu ag JO ta na tu s fit annos.E
r e s q u à mun
ql
xl ar i fucpr
à
'
"
d
UI pluribus
d el. n d ed ' ' Ja
,q
em
rt
pa
res fine,
lInl
,
nt :f in veroimpa dimi
na
po
te
an
t
In
fl
rt nt ,f i pa re s
ragia cOrigeriit,
i p: m ci or a [uff
cu
.o
~t
ee
anr,[uffragio
ex
o
;? fi
ru pa rt c "accipi
rn m J1 ae rr cl iq uo
m eJa
. "
!od fi œqllalla nu
rUrn l1umero prXlUdlcates. Q.!; iumq; nu m cr um
mid
l" urultis fuerint, di Aep"
ro [U~ragia m
ec tJsqi a IJsr il
.
lr
tl
na
pO
t"
ll
xe nn ,JUnIOr pO
es inxquales o b
fiaU
gia,qli Oll(q; tr
ra
ff
(u
r
w
n
ua li a [ufra
~rn fe
his vcl duo.bll~ xq llr: f~rte
s
bu
ni
o~
fi
t
A
at
t,
tt
;:":~n
re~,comJ
um
: la m (o~runx
h .ab~a fint!bona:E um qUJ (uffraglJs [uper.'lt, ru r( ex
r.
na
tu
1 dJ [c er na
ararum, co ro
co & te rt io decl ntcxta co ro n et.
lo
o
nd
cu
fe
e
qU
de co
er vi re nt is ar bo ri s fron en t, qu em ad m od u
ar
cl
de
io
xc on
[alu:ttiS pr :r m ij s pr
D eo du ce naéta
s
(u
lr
rl
s
ea
lli
ci
A
um
Soli & polM ag ne fi or
ni ü op ti m os ,
om
es
tr
us
ei
s
.qu~eenus iuIt.en:, ciue
iu as pri[ca lege n m o an no
im
pr
es
un
m
I~J. co m
rat. QE.I p
Um [e cu ru n [u nt con[ec
inatores
dl C1
rarionllm ~xam
um
~r
nd
fi_
ru
p~
re
fc
:uod~cim t.ldqi (actanr donec fin~ulJs pru~lJSgea~
_
gu
an
fin
~l
onlllt
fir, deJndc
s
èu
aé
ex
s
nu
~Ufqulntus an nt?r. H i magi.ll~arm omn~s ln
examlnampe~ add~
lU S tres (e
os o m m Itbcra
ut
nb
ll
dJ
au lm
~artes duodec jJ jg en te r ?b !e ru ét , Habir~nt
,d
ri
lo
ru
, ln co
tl on e iu di ca
Jp{IS red.d~nru~ to, E t
es
on
ri
ra
o
u
q
le n: rem po re t, S oI i at qu e Apol/Jm dedlca
un
i~er o~niVbleIeél:i fu er
et,rum commun
ib
il
qU
m
lu
(o
m~gJllraublls
lu rn pec [e
fi ti s, de fingulis
ui
rq
pe
er
:t
gc
areue e~ repebu s dili
qu id ~ati cosd c fiqlHS m.1e,
an
ib
er
r[
pe
publice
deceat. A
1è
cu m (e nt en ua
è~damnarum el
tu n d ar u m iu di
n
dicio no reéè
iu
iu
m
ru
um
o
h
ar
s
nd
ru
gi ll ra
iu m re pe ru
ic
ld
il
u
éè
ude
na
fe qu er it ur , ad euaferit,accufee eos fi v~Jje.fi
fi
pe&
re
r.
fis
ra
Jp
fe
de
ab
s
a
dice
qu e anre
ar
r,
ru
ne
m
ru
da
cm na s,
te m ib i qu oq i
te fu er ui t co nd
or
m
s
bu
ci
di
r. Q.!;!od
tu n d ar u m iu
sexigit ~(lriatu lIpla ab
:1
it
fs
ce
~e
~
u
~uemadmod h s da m na tu s fueflt, qu :r d.
~ud
11 ea m ul & a ab a,duplam per[oluat" Sed lam ,
te
J~
nr
po
t~
lli
en
ol
ndJs .[
ip (o per(
ru m de ,repe.ru
ho
z
c~u
q
uS
,
rl
ea
to
J
~r qU
di en du m
x fint,HJs IgJt Int,donec \'Jnd
rc
fe
o
d
o
m
& quo
xp of iu (l
(lI om ni bu s pr
lennj..
ui ta ti s con[en
r in omnil.ms (o
pe
m
[e
s
fù
cl
nf
?q ; a~ ~~m~u
xc ri nt pr im i co
. E r qu an do cu
ur
s
nt
c~
ea
dJ
:b
J~
~
a:
[t
pr
s
mJ
ta ti b u
crificiaSi
(a
la
cu
èa
Ir
eé
m
(p
n ia G rx co ru m s à ci ui ta te necene ea ,e x JIlIS
uo
ne nac pr xf id es al iq ciuirare co ro na laurea co ro
in
Ii
ri
Pon fcx
ta n tu r, H if o
acerdores finr,
Iis
in
l1
po
A
&
q.ui ~u- tu r, hi Solis
s ex his ille,fir,
~i
an
is
ul
ng
fi
JUdl(a
cr ia m (u m m us ris excelIulffe fJcerdotJbus
te
ce
ha
Îo it as bie3pe ri or i an no
us qu ou [q ue C
ib
in
om
n"
m
~é fun~ra:
b it u r. h o ru
r, Defun~is ~u
O
nt
ua
ng
fu
di
CJulbu,s h:1t.
tu r te m po ra
qu àm cz te n s
S
iu
ét
e
lI
ce
ex
ra
us plorat~squ
& Cepu1ch
al ba lint.Luél:
et
ib
de
zl
m
qu
qu
ta
m
ru
In dl lm en
o vnus puel1a
du,
e
qu
,
(j)
u~
qU
.
rc
ci
h
;
ndiq
ab (a • C o n
orum,fe.re~ov
er
pu
t.
m
el
,f
dc
n~
ti
de
ro
1u
ci m ,a lr er
rmJnlbus l:
ro
f.1cûdotem ca
antcnr. Mane~e
da ro vi ci fs im
cota diem de'=
r
-.
pe
s
~~
u
I
d
qU
q;
t
m
a~
ci ta te
rumiunioresfer t~ homll1Js
et
r.
fe
um
nt
me
ad monu
~o~ ~efuDé
quafi
1} impendü[,q
Illnafijs operaJ elegerint. pr Jm Jq ue ca: hbes
d.
s
p ro p in q u io re
i 't
genr
es, .
ari prc:ceda
ad pugnam arm peditcs,cxtcriér ~mil} Jp
is
m
ar
s
nr
eUm leuibu
ll~ e6cin~~~ uc' ;:
nt
ca
m
iu
t~
pa
m,
ll
tr
re
fcequ an tu r.
vero ante (e
eres i:tm cffœtx
llh
m
ac
s,
eo
ft
uam .S a1"JJS
lx po
pue/
leris antifiites ~ s qUJllO
Il
gN
;
{q
nu
vr
o
POnrem .
en fi Pr t iu
qu e
arceJl1tur, [am
r' 'J ll
p
i
af
qn
m on um en us
h
um
d
UJ
lchr
'
.'
m lu '
er n, a ' oc [cpu . Monll<mentuuq
co hr m au'1
re
ni
nc
dc
fi
et
fsi~~:
d .lm It,111 pr oh lb
longior ex durj
am
xd
qu
ix
rn
rin JS
[ub terr,a fit (o
lapid ei IcChlli vr q~c
i
vb
,
lS
bl
di
pi
la
'
pulchrisquc
:uborésqucJ'ncnCUIllti[epeIianrl' • odo pa rt e vr
1.
fine1, hkbeatüi
[olumm
ta
ep
xc
~c
ae
an
vn
i;
,
ngu1
tu p antcnt
n a.
fs it . dcinde ' fi
po
ri
gc
au
vi
0S
um
11
fcpulc1u
"
c ccrramine
' I l
Uofi
co , eq ue ll fl qu
m u ICO, gy m m xc pr xm ia JJJis redd.1ntur
H
,
On
nt
~l
rc
~
no
at
O
mn
ros 11
ibllS iudicia da ens q u o
on
ti
ra
tis
!a
re
id
ru m d~
dicio coni
Jo_
ltem ho ru m iu
fu nt . SlqU~S al urx hu m an x fr:tgilcm (ondit
lt
ll qu a
prxlarus (llJ~, n:
et in crrorem po te
lic
de
vi
ils
pl
la
,
nem d,etexerJt
gc, vt à vol cn
el l, [anciatur le
s
tu
bi
fic agaha
s
II
~J
egre
llméJllC de ip{o
ci
di
Iu
.
ur
ct
lf
acculàti
quolJb~r accl
cs adfinr, dcinde
od
tl
cu
m
gu
le
dices. P cr
rur. P w n o
œtcrea iudicij in qu i acpr
èi
eé
cl
,
re
eg
ip~us c01l
gn um cne iI1ü
aC,cuf.1tor, in di
pr xm ij ,S i
[c nb ar alltem
& magillratus
u
ar
ir
lf
ag
m
&
erisque
cuf.1rur,
fcpulchro, ca::r
,
ru
ra
fi
gj
ma
~l
iuctllr.
tU
pr
.1
~r$o damn ui comp~tcntiblJs prxmJjs pa
rrem
at
lr
ll
um
gior
JI!I m ag
qUJOtam (uffra
or
at
u[
c llncc
[c
:l
i
ro
qu
II .
S m ve
imi c~nlils efi X as mina 1 rpr
~
q~
r,
r~
ue
ab
1c
n ?n 11
ar ti , du
m ), fex:qUJ qu
ir at io ne di m
ad
o
dJ ,o él o: qUI rc
.d
ln
c.
di
rem in iu
[olu.1t.~agna au ~manthu~ vJdeo. 111e (Iquidems
d
,
ne
ha
gnu~ ~UJ{fe R. dlJS te m po nb us deos cfTc, om
JO
,
el
at
iuria, un
per[pJcleb
~~i. neque j~ in nt, q u o .
ir
nf
eo
s
.
ne
~i
ni e/fc
vn o ~~c ~o
bus e:c dJ)s pr og cn
mulr~ J1IIs rcpo~lfccrJa~ b,abebatu.r. I~a9uc_vj~e._
OlJ[
lp
ru m Jn nume~Q n 110mJmbus elfe JUdlcJa eO
no
cia
}s
di
dl
c
iu
lf
ue
r~
tu r pu
locitérq
fi~plicitcr ve
li c~
à
ir
is
oc
uf
~.
ca
nguli
tenda.
reJ~ral1do in fi o iudicarc [0 lu
~
a
N
r.
ba
~erag~
:te _tur
alJfir~,clto fimul
tl ga nu bl ls reql
gar, alij res hl1m
nc
fe
el
os
dc
J)
aI
vi
i
ro
leb:tt,Nunc ve tane, pl ur im i vero & pefsim
pu
bi
n
fi
i
nas curare no
js ira conciliar
i~quc blan,diti an dé pecuniam
lr
mu
js
~i
~o
s
gr
libu
ae
ùl ;
, vrJmpunclJce
anehi iu di ca nd
eos eXJlllOlanr
1m
d.
ha
R
ca
ir
oe
am
~
N
.
.
re
ex to rq ue
ime: co ng ru it
ho m in ib us min mue,lez fint,lcges
m od us ~Ile his
dijs
s ho m in um de
udens legislaror
cu m op ln io ne
aq
dz flJne. Ir ; pr
3n
ue
m
m
co
;
r~ndü lieiganeiu
qu oq
epratio~e .iufiu
[c
~i
m
ru
i~
jc
iJtiu~
r~o q,u~~ ~efcncu.fat~CJS .Inre~ dICJJS ~o(crjac
ta
,
vt
,
Jt
eb
pr~hJb
d? J~ l~
l? fine 1.1I:eJUr~ J~ ~JUJtatecuJq; d a.
(o rt S deprec3t
a
nu
lura.ndJ,'Jee
lntur, 0 b~tur. N.am fi
quorldJe dcfcrl
s
ce
dJ
JU
ad
ra
z[ en ri bl tu r, vbJ pIlI
rz,fcrrim q~i pr
p
,
~t
er
~i
i~
e~efsi
mncS pen.è ~.er
Ine ac pr tu at a .n ca_
I~
.l
wt
ft
eo
;
aq
~t
tu r, JUdJ
bus, con~J.uJ)S
e Jg lt ur il ar ua
eg
L
.
ne
(u
b
né
qu i reipubli_
tu dl ne cOJU
arq; eo~ eriam
,
e~
~r
lr
jl
m
ce
eç q u o
tu ru m iudi
n~Jtuent:,Chor et ia m
eo
Js
~I
ra
ff
[u
us
cç ~:1gj.llrat
,gymJ1Jcorum
om m s mufi~œ
m in ep rz li de s
qu e JUd~~em,&
rum .In ',c er ta cl ln qu e fe-:
ne
U
m
e
qu
m
eq oc ft nu
au ll lJ n qu ib u(
ro re's: & (u m.m.
dah
olume~to
:1tque
d
monem n.u!li cm ex perJUpJ
.o
um
Jn
om
lllt.1.tem
eu~ u! "
qUJbus,:1urem vr
np.erJu~JU~ fit. In ur;.ea fine iu re iu ra nd o iudiee
ur
:~
es ' Iurarnétu
fc
ne
~J
~a
J~
ti
qu
li
t.
n o al
o m od o
!l
~u
nt
(4
n
tu
ca
~e quando oi..
rur. ~t ~UJ JU~J
ca~(a,audibl ~c - fcrendum,
dJ
de
.a
{u
er
,p
re
.ra
p.c,r.nut[~t aUI:JU,a ur tu rpl ter fuppltcare,aut c~ml e
an
ec
pr
1
(cratlon
o
u
n q ,I
�·Libertrigefimusquartus.
610
1
feratione muliebriter vti : [ed quod iufium putant,
man[uete doceant,& docentem audiant.quod fi ab
Caura q.uo- his aberrat,ad rem à magifiratu reducatur. Peregri
modo dH:en nis auté inter {e litigantibus,quemadmodum nunc
da.
fi velin t, iurare liceat. Nam eum in ciuitate con[ene[cere non debeant,non formidandü ne alios corrumpant.Eodem autem modo inter liber os homines executio iudicij fiat,figuis liber ciuitati no obtem perat in i j s qua: nec verberi bus nec vinc::ulis nec
morte pleé1:u ntur. Ac fiq uis ad chorea vel ad pompam celebrandam non venit, vel aliam huiu[cemodi rem communé, vt ad minifieriü G'lcrificij pacis q;
[acra, vel belli,tributum non contulit:in his omnibus quàm primü damnum refiitllatur, aut pi~nus
cui ciuitas lexq; cornmi[erit, deferatur, exaétoque
tempore pignore vendito pecunia in a:rariü conferatur. ~od fi majore mulÇl:a opu~efi,magifiratUs
ftnguli pertinaces homines in judiciü vocent,&debita mulé1:aimpofitaleglbus parerecopellant. Sed
ciuitati qua: colljgenda: pecunix opera non dat, (3c
[ola ex agdcultura pecunias habet, cum neq; mercaturx neq; peregrinationjblls vaçet,neq; peregrinos aliunde [u[cipiat,deliberare necelfe eft quid faciendum fit. ~are legislator [uadendo pri mu ita
pro vidbus co[ulat.Solet gentium diuer{arü comrnixtio yarips mores confundere, l3ç peregdnorum
'ü peregrinis co{uetudo plurima jnnpuare. ~od
ciuitati bene reé1:isq; legibus infijtuta: maximè 0mnipm nocet.ln ciuitatibüs autem male infiitutis
;nib il refert,fi tam Cenes quàm iUllenes pro arbitrio,
& alio peregrinentur, & alillnde peregrinos [pfdpiant.Contrà vero llullos vnqu5 recipere aduenas,
nec alio ipfos proficiCci, tum impo[sibik efi, tum
,rudele atq; fuperbum c~teris hominibus videatur
necelfe efi, qui ciuitatem turpi vocabnlo notent,
peregrinorum hotlem & difficilem atque inhumanam app!!lIantes. N on oportet autem vnquàm paruifacerc,vtrum probus an improbps alijs videaris.
Multienim quamuis virtutis expertes fillt>. qui tamen probi fint,qui improbi,iudicant. Nam prauis
quo,!; hominibus diuina q ua:dii. co ni jcjédi vis inefi,per qU;lm multi vel pefsimi reae tum opinione,
tü ver bis à melioribus deteriores di!Hnguant. Q!;o
circa vtiliter ciuitatibus pra:cipitur, Vt bona apud
multas exifiimationem non parui pendant. Maximum fanè atq; ,reéhfsimü cft, vt cum fis probus,ita
gloria qua:ras,aliter minimè, fi modo perfeé1:us vir
futurus es.Q!!apropter Cretenfis quoq; ciuitas jfia
conari debet,vt quàm optimum virtLJ~is exilbmationem apud ca:teros homines con[eq uatur. M axima vero {pes efi eam ratione viuentem, merito Solem cxterosque deos cum alijs ciuitatibus regioni
busque bene gubernatis viiuram elfe. Sic igj~ur de
petegrinatione ali~s in loco~ _ac regiones~ ~ ~e peregrinorum receptlone [ancledum e~. El prH~llm
qui pauciores ;U1ll0S quàm quadragm~a nams efi1
nu110 modo peregrinari Iiceat. priuato quoque nemini Iiceat. publice autem pra:conibus, 1egatis,atque exploratoribus liceat, ·Profeé1:o vero extlfl regionem ad gerendum bellum, çiuilis peregrinatio
put·a ndanonefi. Ad Pythium vero Apolhnem,ad
Iouem Olympicum, N emeam etiam & Jfihmum
~itt~.ndi f~nt aliqui, per quos facrificia tudosque
hlS dlJ5 clllltas nofira communiter conferat. Mit~antur autem pro viribus plurimi, pulcherrimi, 0,.
ptimi,qui in f~cr.is p~rtinelltibusq; ad pacem com1Illlniombus ClUltau [ua! honorem & g(oriam bel~
lica: glorire re{pondcntem comparent.Cumqlle rt!·
dierint, iuniores doceant, ciuiles alioru infiitutiones fuis multo pofieriores elfe. S peé1:atores quoque
alios qui otio abundantcs aliorum res hominum
conuderare CUpil111t, ex Iegum cuftodu m infiitutO
lex nulb prohibeat. Nam ciuitas bonorum ma!o. r umue hominum ignara,& externx con[uett1dini~
expers, 1111nquam [atis humana atque perfeé1:a ~{le
potefi, nec leges feruare moribus & con[uetudwè
,
folum,ni~i etiâ notitia legum prudenti?r fiat. ,Exi- ;~:~:lnJ'
fiUllt velIn vulgo & multltudme hommes qUldam
diuini qllamuis pauci, attamen digni qllibufcum
con[uetudiné habeas. hi non magis in bene gubernatis ciuitatibus quàm in alij' orlllntur. ~icunq;
igitur in ciuit.ne rdl:e gubernata incorruptus eric,
horum vefiigia à patria profeé1:us, terra mariq; [e...
. q uetur, vt tandem reuer[us,legum pau'ia: alias probet,alias (iqua in re deficiut,corrigat. O!!ippe fine
hac inf,Peé1:ionc inuefiigationéque nllnquam opt~me ciuiras pern1anebit,neque etiam fi male inuefilgerur.c L I.~omodo ha:c vtraq; fient? A T H.Hoc
certè paé1:o. Primo [peé1:ator huiuGnodi annos plu
res quàm quinquaginta natus ut:deinde cum in cçteris, tum maxime in bello probatus, fi modo legum cull:odulH exemplum in alijs ciuitatibus fit
reliéturus. Is vitra [exagefimum annum non atnplius vagetur. Sed Cltr.l decimum anllum quand~
voluerit domum reuerÜ.ls eorum ineat cœtlltn qUI
leges examinant. Hic cœtus è iunioribus arque fe~
lliorjblls copfiet,quotidi6que ma ne donec {ol aria
tur, conlleniat: primum 4e [acerdotiblls qui tanq uam ca:teris excellêtiores muneribus affeéb [unt,
deinde deçem de legum cufiodibus [eniores, pofire
010 dilèiplinx vniller[x cenCor, qui magifiratum
hunc gerit,& qui iam exegerunt.Nec vllus ifiorum
[01 \.1 s, iéd cum juniore aliquo qllem delegerit à rl'~·
gefimo ad quadragefimum annllm nato.hi de leglbus femper & de Republica dilTerant, conferantque inulcem fi quid de his excellens audierint. De
difcipli nis etiam ad id conducentibus colloqu:tntur,q LI as qui [dunt, faGilius, qui ne{ciunt, difficiHus legu m intentionem intelleéèuri [unt. ~x vero ex his lépiores probauerint, magna fiudio iuni ores perçh[cant.Q.!!od fiquis iunior addué1:us indignus Vldebuur,totus cœtus ci exprobet, <-lui adduxlt. luuenes autem qui [e in his reéte gel1erunc,
tota ci\.1lt<)s honoret atq ue con{eruet. Sed fi pciores
alijs [e reddunt, maiori quàm alij dedecore afficia_
~ur. Ad hüccœtum qui ;tliorum leges & mores infpexit, ilico profeétus, fiquid de terendis legibus
aut di{ciplina au~ edllcatione apud alios reperit,exponat.fi3uid etiam i,P[e inuenit,cœtui vniuerfo declaret. ~i fi nec peior reuertilre videhitur, laude-.
tur, quia quod potuit, libenter effecit. Sin mlllro
mehor, & viuus magnis afficiatur honoribus &
def~n~um cœtus omnis decoret. At fit corrup~lls
recltJfIe videbitur, cum fe [apientem ciTe fimlller,
oum nemine iuniore veJ [eniore audeat [e mi[cere.
Hic fi magifiratibus paret, priuatlls viuat. Sinallrem corra magifiratuum voluntatem dedifciplinJ
legibllsq ue ciuilibus di{putare condemnatus in iudlcio fllerit,moriatur. Et fi cum in illdicium deduci iure debperit1 ~ nullo magifiratllü fit adduétlls,
quando de muneribus pofiea decernitur, opprobrio hrec res magiftraribus fit. Atque alio quidem
profeéturus, huiu[modi e{lè & ita peregrin<lrÎ de- percgrillW
bet. Sed & aduenx benigne fllfcipicndi fllllt,Q!!a- tiug cilco '
tuor
�II.
X
1.
ia
D
t.
la
m
-u
g
e
L
e
d
el,
fi
"Al' - ,
. De Legib. V
·b
Icept<1tl' O"
b
fi
b
vr
6H
- h p r. ' •
rü qu a'.1QUOqU.l a- ra:lcnpClO ,
re
ro
ve
ru
Ja
t.
cn
L'.
'
erü ap er te .an nO In te gr o
t, d e qUI fl.u.!' Ta: Or. u~ ge ne ra un'r.
e, fo ro f.l
JO
;
m pe te grItl
Sq
te
il :.
r,J
au
etu
"
or
'
r
tU
lif
Jl
a, cl
fl. P '
J le m pe r XHlu
.JJ a vfius fille rit ,a tq ; hUile no n oc cu
ct.
n
co
Clen am em i 0 el{
c
. rI m u eo ru m qUl , - ae<jllJ, rc-c~
J
s
re
en
xr
qu
a l1uamuis
cgcre
ex
te
fi aues pe t m ar e vt p un m u
m
in
••
a
qu
qu
i{
qu
Jes fiUnt '&
c
ne
t
.:1 1
..
am C]UJfi {u/
d
, I' lc
re ad alias de uo /a
' , nemIn
eat deinde rem ji/
~ü, a: il: at is te m po bl ' , d · t
nt
S
ris manif,c; ~reep
lU
l
ag
~ pecUnIhX gr at
in
b
i om
vt.l_
no n in vrbe,lèd
fi
rü
cs . os l'ro ro , po rt u us, pu lClSq
Ye
.
ere
CItlJtat
t'
{c
pertusii
.
cus lo ci s ilqircidominLIscom
-tl,
[u bu rb ijs magiil:ra .
,neeJna~nis'luin
m in ipfis
I~
vero in vr :
in
a vr be
t.S
.
obr
ea
~xtr
~n
'lu
or
·
' fi r '
to rc pe ti nc
tes,n~C]Ulse
aé
a~
lI
ex
,~
Jo
Je
nn
IS prœF4~\..fi
l~
?
ll
~,
n'
an
UJ
.[J u~clpl
que ap pr xh cn d
ui '
Js JUile redd.:1tur, 'l
Ice
, & tri cl ln iu m v{
j~l
ur
a
at
eu
vt
l
la
m
JC
u~
do
.l
be
at
lte ha be t, ~f~
itaaltq~l~ facJ qu am necefsJtas co ga t,c um I]S faag ris allt(~ ii oc cu
ln
t.
i~
am
i
u.ïqu
it
{s
us
po
pl
regione:, {crn cr q
~éèatllrJ
, . ~t ~lhtIo
nnJllm. Sin ex tra
rü. e~ eo rü .qui ,{p
,
te
c~
·
de
Al
a/
.
ad
g
e
u~
nd
qu
~t
}l
?e
!!
ha
s
.Q
~11~atJtas
pp rc hc nd at
,a
tl'~J.?! o,mne
dJ
rit
au
ne
Ic
ue
l/l
In
I_
as
ue
uf
l'lU
nq
m
n
S
do cu
, nt un t" ~ cluJta~J habeant,C]ux fU{ClPlc::dIS JlOlcs' venire in ill dl ci ur
m qu i lit ig at feu tei
pl a
eu
te
vi
a
xt
te rin s, ~~~_
llI
iIa
xd
or
&
rf
. dl~~
, fiue (u us , fiue a/
er do te s vero
fit
ac
e
lJJ
t.S
u~
lin
a
fu
fi
im
t,
ifs
be
fP~tlbl~S co m od bc an t, vt iu.cunde p00i,nt [u~- hi om en tl Jata Gr, fin vero liber, & {cntenria ir JJUs m
lI b
/it , & fi'lui b' t~1J c~ra ip fo ru m ha
vldere, audJr~que
nc ia tu r qu i dc pu
,&
vi
re
no
ne
an
na
rr
~~
pe
~t
a
re
rit
fas el lo . Si qu is ali
cl en t: te m po
é fi~e derrim:n~o ~
nd
accu{are voJuerir,
t~
m
,&
eu
t:l
]
nt
nI
i
ru
eJ
au
ne
tro
qu
ve
<Jl1oru g~ati:
gy rn ni ea veJ alia
eo ru m tn Jll tl: l
dere. QI~od G,q~IS fit, vf9ue a~ qu em (ecum ml~ca veJ men de{eenderc vi pr oh ifu ? & alt~ru rec~
na
ln ,cerra
, au t affeétus In Iu
cu /ra,te cer~atll~u
at or ib us id fiCUlquam Jn tu le nt
gn o{ c. Jt. Cn
eo
lIt rn un en ï de cl ar
es
ot
ve
rd
S
ce
UJ
fa
J{q
ta
qll
in
t,
po fag
en
qu
bu
in
qu
er
s
re
/ibet Jib cerrare
dr~chma,
vena/JU de
ui pr oc ur ü vt q~li
cu ra to re s re ru rn
t,q
o~
ad
cc
a
pr
a
ifi
or
er
ai
gn
un
m
m
ro
éix
ve
1l11na
blicè iiIfci.r~
l~erIt, vi ét or
t
,
~u
s
pO
n
nu
no
Ke
u
re
o~
ee
in
f.l
gr
fi
re
s ta nq ui
ii.t. ~d
ra nt ur . Te rti ti pe
uo r vi nc et ,& ipfiu
a ~au{a, ~lll(~s
lb
I,c
bl
oh
pu
pr
u
~~
[p
ur
lJ
nt
ql
de
e
o,
nd
in fe rih~l)l[
nq ; vc/it te m pl is
dl lm ef i, cLlrn aJiu
rJ eqLl!t~,tnil
gl
m~
ln qu ib uf cu
s,
e
re
rn
to
no
ra
ts
pe
or
im
vl ér
fc rib er e, nec
ad ue ne rit . hu nc
ve ro nec no m cn in
lS ap ud .q ue dm er
ti
Et
en
.
nt
!ib
ia
oJ
ip
Pr
fc
r.,
fu
tu
li
b,a
vi ne at cerra~
~eat.
~l111i m ili tu m fo
fig ni a liccar. Ac feu
in
j cu ra m hulUs hJ
rre
iJi
fe
nf
of
co
x
us
on
ib
éè
dp
vl
in e reus lir .S iq ui ç
U II·
tI t,c um pr in
,i! la ti da m ni cr im
Accedere camen a/l
ur
i.
at
ef
ü
nc
m
vi
si
feu
rif
ra
do
s
,r te
, in caué cu lp a lit
9. !! ar tü ge nu
us , no ilr is a!tera pa
ata [ciens receperit
rib
b/
to
~u
..
o
la
rt
eC
~u
[p
m
rit
re
te
é feu qu em ui hu
agJn.de al iq ui s po
UJ f~r.ltlls cil. ~i ex ul
ur :p nm ? fi qUJn~u
et
ua
pi
9
pe
e
ci
ip
JJJ
re
!!
Q
ita
9
r.
c
tu
hi
re fp on dé s.
e ve~etJt, vt vel
m (u{cep.erir, m or ia
it, de in de fi ca m et
cr eu er it,
JU{mod~ ~uglent~
l:l
.ii
~eJ
r,
ta Jn no s im pl eu er
tu
lib l vcl Jlollem de
~c
~a
um
a
lc
ar
cl
am
:r
s,
p~
ta
s
~l
io
cJ
al
ud
qlle~
ba . Siquis
co nf ic le re t qu x ap
i/it~rexi~imare de
q; lln ua s tnJ llf ..
rn
m
ii
cu
qi
en
lJ{
pl
ql
fa
l
m
fib
tu
e,
lli
eu nd
pa cc m in iu ir,
do ce at .h ic fane di
, & quafi h~[pes
tO rI ta te co~~.ni
fir
lu
i
i
od
{~
[m
ab
o
iu
fu
hu
lto
fe
nG
cmnewr.
filS ad ea t, cu m ip
t,no~ dubJtan~ co t bel/um m ou lt, vltl.rn.o f~ppJIC10 cond iu s rci
t~
pe
è
ét
re
u
m
do
li
:lU
it, hu
fib!
di fc ip lin x pr:rfeG
ua CJlltra~ls id te nt au j~dicium,
I9
s co nJ un éb on e, m
~l
tJ
s,
rtu
pa~
vi
r
fi'
re
od
op
l!,
pr
Q.
èi i~
ho fp ita lé ea m
dO~l1ertt qUa!
np er at or lb us tr~é
alij s di di ce rit at q;
au to re s a ~l!JtIÇ Jr
tm ll ln al iq ua
o
pa
rll
l
ng
~
.
co
ur
J
fu tu râ . Cu m q. ; ab
nt
ii~
or te pJ cé tJ
it, ho~o.re
m
l1
J
ra
lt
pu
n,
vlJa
;
l~
d~
~q
&
nd
ce
US ab ea r.
un er ar ci pi ar :n ee
di [c en da do
,vt ab amlCIS amJC
nt ,n ul.l? mod~ m
us
ra
éè
lil
bu
fe
lll
re
at
m
e
in
,
re
qu
us
us
~,
de am
tn un er ib
grinâ~ql ~u[cipi.amu
ratJO~ ~obls pe !f ua cra) in alijs m i·
re
~
pe
all
os
ne
in
Go
gr
~a
re
oc
pe
s
:
H is le gi bu
le nd a elle ~lIn
na lc .v er m loue
r cm itt am 9, ho fp
q~lld,e11l bo nt s lilfclp c~re f.1CJle efi, ne q; CUnt co I~U
N
ud
~p
no fi r6 sq ; fi m ili te
du
m~
of
hoil:ijs, quemad
/Jlmc.~ am nec cogn ldclrco tu tlU S ci l, Jrgibus ob N on en im c(u &
edlClo à ~nJl
c,
r~
e.
at
er
c
Jn
Ile
~t
t:
ol
n
,c
[u
JS
j
nd
gnoucr
ix m in ill er io
nt ,p er cg ri ni peJle
bu s nl lll l pr o pJ rr
/JJJbee, ap~rte ae
nu
q,l
ce
or
dl
lf
,
iu
re
d~
ra
Fi
pe
m
i.
re
in us ob re m t.u m
ris ar ce nd
~éda. Si qu is ve ro m ut ;1 ve rô lic
ip
~jdej ' • bu s noil: ub ea t,t ow m q; ne gN lU m eo n{ cr lp
[c
fu
e
elf
a
e~
ll
mU
ib
s f.lte~(, li cl~ra
utTor, di fe rtè fid ei
fu er ir, m or ia ru r. Tr
ud or ib us ee ili hu
pe ra ((e da m na ru s
uJ ro rü g~Jria
m
m
é
qu
~d
e,
~u
Jll
o
m
co ra tr ib us ne c pa
tl~r. Pr im
ad in vJtra
an
ii
on
o
si
{~
di
uf
a
ei
ic
be at ur .
6d
bJ
as
pu
UI S cen{us ha
m ill e dr ac hm
r.~ideiu{fo~ au té fit
llm eUJU[cunq; Cl
[u
nl
an
be
om
hi
m
~d
ill ra ru
s
re
ag
fie
m
te
ri
e
ad ag
fsJe ve nd
qu e ad m in us
os f!uéèus tri~uJes
de qu o an lUre po
nu
s
~n
em
e
R cf.d
it,
in
e,
id
~n
De
nd
a
ve
ut
s
.tr Jb
p~oqu i pr iu
de fe rJ nt , vt cu ,duo tu r, anlUs iin gu i videt,ur mJ~u~ ad ua m
~s
qu
pt
s,
rJ
du
rc
co
q;
s
ar
tu
r:
tu
bl
de
re , du bi ta
' fip~xuedl.~, 9
fs lt al te ru tro ,iivt· vl fius J
pu bl Ic a po
m ili te rq ; ta m ~U1 o {UblJcI3tur.
.
~uJ ué tu s
J
an
ve
l'
n'b
fc
m iff .1 lil ffi ce re lfi
eJ
.
ce
dl
r!
m
li vtJ,ycldlcet ve vdDIJue
xi us
m pe re x_ "u çd l).. sof.
,J5
d· t qu am ob no
uU nt ur ,le
,
n
am
at
jqu
et
n{
'
Im
tél
a
a
pl
a
d
ip
ux
- fi~ nda. er e qu
qUI veninJtdoan
pa rte . n eq
·· m od er at a al m o er au' s. ho
'd
m o al te riu 5 qu xr do af fir m er pe ra re
crc
D
.
Ils
.
Si qu is
J
,
d
an
an
on
l'
, l. .
J'm oi ur ei ur
1!tocJ pl an ru r.tr JC
T
Om
,'
JI
s,
t
ru
au
ro
s
vt
du
. ·b9 ou er ar ur . erra l~1tllr,
fiuu m ve1tt,.Js.&.r r. in ue nt ur u'.de in de nu b '
E C'
oc lrc a ne qu
_ is . x Jccro~
ea t ut - .mJn~
rx
ue
,p
us
,1
ét
nt
m om mAum- qu
in
a:
xc
qu
lib.de lceo ru
ne
ad
cr
qu o d du tu s in gr ed ia tu r pr
in
fl
u
,
nt
r.
m
ge
ru
no n
&.
lll te m & ar
, ._,
u
ul
ur
te ru la in
fim
ta
.
to
na
ra
u.
fig
ec
b.
lia
nl
gi
_
pe lle éh
res 'eil
lre ru Idem co
. fi d
, & iiu
n pe rm tin fanis in ui di oü
no
&
te
im
en
:a
oJ
iu
vj
pr
ri
qu e Ip 1 oml us
j~
&
ta
far
{c ru
vr bi hu s
ri I ' d fiq ui s
o Je ex tra G èl lm , ha ud
fi
io amUrx re ill at ut
ex in an i ca rp or e
ur
é_
eb
um
m
g il pr et
fir
Tu
'
in
~'b
li
el
!:!
e
'<.
du
fu
e
/g,I1Jra •.
a:s & ferru
da rn na tu s
li
m
e
La
JJJ
.
&
eo
'
D
lit
nü
pu
do
d'e
.
è lier~t,qUl pr o /- 1;' m d01Jljn~s ip fiu sd om us ab fu-e ca fiu ml' m.'·1Jg
· ncunI au tc- ql lodq, vo lu cn t,v no i
lln
et eUJ~l qfiu lp tU Si
m
b
Ta
co
pideu, in de lll br is
c~ d ur e lt ua . m od oà pr xf en t1.bu s pr x e3~ ta ,noon
de di ca to :it em q; Ja
us m ém
op
, up fi
gn
J
ris
nt
fc
ie
ul
ad
m
dé
am
ilo
,
er of iu s, qu
fig ne t & eu
op
oh
ne
q'
ile
uo
xt
Te
s De~
fc
s.
ru
~
,
bu
co
pr xc ip uè de rnt,l~on Ig na ta
tép~re fi pa tr on us Llruurn. C ol or au te m al bu s.
n
i
o
~
~t
.
e
ta vc:
~p
né
r~
Ti
.
re iitur.: Igna~~ ve
' "tn cç tc rls ,ru m rn ax lm e ln texriJj
f ium
ce pt is ob.fig na ta.
ac
'
cu
·
r.
.
l
~bq
:tU ·
.ll
a
,c
·b
rde
jm
I!
~es
, . 1:
D iu in ifs
q ul nq ue
JIe
& xd tll U m
J us llo
' a bfitn r,/ Il'fi1 àb el'·ilCIS 1l1 u gl ll us.
s do m ef iic or u b'
lu..
[o
li
no n ve ne rlt , g; J
.
ab
o
vn
(0
pi ao re ,
Oei l et In re bu s am JgUls pa & fo rr nx ab vn o
es
au
o;
nt
na
, &. cu m fiaBtèbf
{u
do
té
na
gn etfi
do
i
du cil:.
ex em pl
'fi Cl O
tio né de re rm in an
'
qu e cx te ra hu iu s
ip
cr
em
~t
It
e.
tl
dO
di
ar
US
,
t~
ur
,r
.
iu a: le nt
c ra tio né di .
r & agris nul1a ha
Pons a I.dP.cm
JUnId te~b
.'
Dc om J us qU
f
1
l
ca.
�612
Liber trjgelimusquartus~
artificio, cHjs congrui [llnt, Tinéta vero coloribus
ali js,ad bellica infignia folpm exhjbeatur.Diuini[fimre vero oblationes funt aues,atque piéhtrtt,quas
fingulas vno dic piétor vnllS depin"it,cçtera donarià quoqi omnia his fimi1iil fint.ppftvero vrhis par
'tes quç & quot elfe debét,diftinaa: funt,& leges de
paétis comercijsq; maximis pro viribus pofita::fnpere fi vt de iudieijs iam dieamus. primu igitur arbitri iudices quos Iitigates elegerint,locu habeant.
hi eonciliatores comodius quàm iudkes appellari
Iudicia pri.. PQfJbnf. Deinde vieini & tribules fecûqum partem
u.na.
duodecimam djfiributi, A pud quos fi recociljati à
primi~ non fuerint,maiori cum damno !itigét. Vbi
fi debitor iteru condemnabitur, quint~ qepiti partern per[o!uef, ~icûq; vero ab hoc quoq; iudic~o
appellat, ae ~ertio eertare volet, eleéèos iudices petat. Et fi ab ijs rur[us condemnilbitur,&qualltu debitum ip[um ~fi, & dimidiam fupra debitu panem
afferat.Ac fi aecu41tor à primo illdicio repul{us no
q uieuerit,Ced in [ecundo judicio iteru mecrtarevoh~erit, quintam fi yjeerit pané aecipia~, viéÇus autem tan~undem arnittat, QEando vero per primos
& [ecunq,os iudiees nond~ reconciliati, tertios petunt)d~bi~or quidem viéèus,tantundem &dimipia
inClJper qebiti panem,vt diximus, viéÇorj deponat;
aeeLJCator auté [upc:ratus çlimidia. Sed de ercandis
declarandisq; iudicibus, de ifiorpm omniü adminifir~tione,de temporiblls,in quibus finguJa fadé.
da Cunt, de fer~ndis Cuffragi js, de mora lX. dHationc
iudici j ,termjno,citatione, repulGl, ac ~e creteris 0mmbus qu~ iudicij s necelfaria [unt, quauis in
perioribus te~igimus:tamé qure pulchra [unt, vt hél
bet proucrbiu, & bis & ter reéèe dici polfunt. Par ua vero qureqi & inuenm facilia,fi legumlator anti
. quior prretermiferit,iunior repleat. Sed de priuati~
Jlubhc.t, qLJidé iudieijs fatis jam diéÇü efi. Publjça vero at9}
comunia quibus vfi magifiraçus, qua: ad hos pertinent peragunt,in multjs cjuitatibus à pruden~ibus
viris rcél:e cpftituta reperiuntllr. V nde eu(toçles legllm oponet qua: huic noure reipubljçx çogruant
accipcre,ita vt fingula periculo examinat<l & corri..
g:).n~ !iHigenter & probent,donee {ufficiéter [e habere putenr:& dcniq; di[cufsioni fine impoGto hi~
tanquam immopiliolls per totam vita vtantur. De
filéuo vero,laude, vitupera~ioneq;,& de iufiis, bo..
nis,honeftis,qure in alijs ciuitatibus differut, & diaû eft,& in finedicetuJ'. Ad qux Ollln~a a;q\lUs fu,.
turus iude" refpicere debet, atq; opera dare, vt has
legum conlhmtiones ante omniadifcat, l3ç mente
brmiq:r teneat.N lm adfaciendum eum vjrum qui
didicit bonum,fcriptalegu prx creteris doéèrims fi
reéèe.[e habent,maxime conferut.Neq; enim temere miranda cliuin~q; lex nomen menti proximllm
po[sidet, ( voos enim men té, vOf'@'vero leges fignifiçat.) Nam eum multi fermones de Jallde vituperationéq; nonnulloru partim carminibus,partim foluta oratione tum [cripti cireunferançur, eum quo
tidie in <ioronjs [eu côtendédo,fiue f"Ho allç:nt~êdQ
habeantur,horum omniii per[pieuuq1 examé legie.
Iatoris, Ccnpta nobis {une. Hxc quafi remedlu qle~elamq; aduer[us aliarum orationu vepena~ probe
!uqex ~ccum femper tenebit: qlllbus [eip[um ciuipçemq; emc~dabit,bonos confirmabit atqi extolIet:prauos ex Ignorantia,incontinentia,timiditate,
& vt [umnl.a tlm diea, 1I1111fiitia vniuerfa pro viribus fi fanabIlc~ [unt, reuoeabit. N am fi Llnad nOn
r.Qlfunt,qui eos morte afHciunt,apud omnes laude
ru,.
_
digni iudices iudicumqi principes ~o.n iniu~.ia .r~
pius dici po{fe vidétur. Sed pofiqua annua JUdICIa.
e"aéh funt,legibus his vtantur. Primûmagi!hat~!
qui.iam iudicu exercet, debitoris damnâti peCUOl.1
petitori omnem tradat,necelfarijs tantum ad v~~m
reliéèis.Idq; Hatim pofi lata fuffragia fiat nuncIa~e
prrecone,& illdicibus audientiblls. Deinde fi {ecudus à la~a fentétja aderit menfis,neq; viét0ri viéèus
fponte ju/le perfoluedt:iudices qui fententiam tUlerun~,cunai debitoris pecuniam viéèori [radant.
~àd fi pre[entia minus [llfficiut,nec minus quam
drachma deficit vna,noliceat deinde debitori prius
alium quenqui in illdicium trahere, quàm debitu
creditod cotu rdlitllat. Trahi vero ab alijs po[sir.
Siquis jn iudicio damnatllS illdices ipfos lçferit,aut
qlliçqùam eorum inillfie abfiulcdt, ijdé ipfi illdices ad cufiodes legum deferit. A quiblls fi criminis
huius damnabitur ,quafi ciuitatem omné legésque
çuenerit,moriatur.~i [ub hi? I~gibus geniti educadqlle, liberos fimiliter genllerunt, atqi educaue:
flmt,ita cum ali js ver[.1ti vt moderatum fuerit coru
commercium,i1Iatx iniurire pœnas dederint, acceptre exegerint, fieuri iufie legiblls his vfqi ad [eneél:utem viullnt,ita [ecllhdum naturam è vitadecedunt.Mortuis vero tam virisquàm mulieriblls parentationes quidé, & qUa! ad deos fiue inferos fiue
fuperos pertinent,[ecundum
refipon[ainterpretll m~ LocUS "au!
.
••,
fi ant. N ullum 10 10co fœcundo & agro ad culétura chro rulJlo
apto fepulchrum fiat. Sed is locus corpora defunéèorum recipiat,qlli ad ca:tera inutilis & ad id tan··
mm commodus vi\.lentes minimè Ixdit.N ec enim
à viuis neq; à mortuis terrx matris fœcunditas im"
pydienda eft. N emû ergo aut viuens aut mortuuS
viuum aliqué ;\limento priuet.Agger non altior fit
!!O cumulo, qu~m viri quinqi, diebus quinq; confiruere pollllnt.Lapides quoq; [uperftruantur non
maiores quàm vt po[sint vitx defunéèi laudes quatuor folum heroicis veriibus editas comprxhendere,Elationes autem non breuiori vel longiol'Î tempore jntus fiant,quàm vere rportuus fignificari cogno[clqi pofsit. Ac vt hllmapa [e habent, triduana
~IaCIO adfepulchrllm mediocds videtur. Credendû DeCorpO"
eft autem & de aU js legutnlatori & de anima, cum re /3C apjJllJ
eam dieat omnino à corpore ditferre,nec aliud prç- qua:àaJll •
ter ip[am e{fe,qllod in hac vita fadt vt quilibet no(hûm hoc jpi'ilm fit quod [umns.Corpus vero ta,nquam iIPaginarium quiddam homine: [eqlli.Com_
mode etiam monuorum fimlilacra' corpora vocari. Ac reuer~ vnuplquenq; nofirûm animam ip[am
.jmmortalem eiIe,eamq; ad deos alios profici[ci,ra~ionelll fuorum operum reddituram, vt Iex patria
continet.ln qUO c~rte bonjs vi~is côfidendum eLfe,
malis aucem formldandum;qulppe cum poft mortcm omni auxilio careant. villcntibus autom nece[{.uios omnes opé ferre debuilfe, vt quàm iulli[sime
atque fancbfsime viuant, ne mqxi)na eos [celerum
poil mortem [upplicia maneant.Hœc cum ita fe ha
beanr? rem famHiarem atterere minime debemus,
qllilG arbitremllr hanc çarnis molem quç (epelitur,
nofiru ilIum elIè, cum ilIe filius aut frater aut quiu~s alius à nabis dc:fideratuS, qué [ep:liri p~ltamUs,
hinç alio fatis fuis exacl:is profeétus fuerit. Probè igitur faétum erir,fi tanquam ad manium arapl animacarentem moder:lto vtamur impendio, Mode...
ratum vero quantum Gt,àlegQmlatorc; merito fia ..
tuetur. Lex igitur ifia fit, vt qui maxiQ1i cen[us eft,
ad funus & fepu)tura non plus q uàm minas q uinq;
impendat:
�.
.
II
X
I.
ia
D
t.
la
m
u
g
e
L
e
d
l,
e
V
D e Legib.
negotijs
as, qu art ivn am :
un di tre s,t ert ij du..
r. C
l,m pe n,d at, qu i (ec
d
'
rJt lm pe,ma . xatq lle na fiIng u lor um mo era tae
'
, wm i1dc ma
cl l
m ali a mu.lra
ter u m CUIl
l[() " es eg um cu
. . r . mm a.,
.
'
tlu
b
cl
&v
Xlme .cu mr e e cn t, vt pu en &- VIr J,
.
mi ne s ab
ho
ris
,cu iu{ cu nq ; {exlls vel xra
cll cam
n
~IlI
.
~ c.uiufq;
dui
"'
~'
li
be ne viu an t,
fkJS lug ne r o~{cru . lti
nJ~ c~nml
ho
!
qu em mortU
i cen:-u , vnu~ Ip{ orl lm
lde atroU
t,p
ue
[er
ob
fun us tot llm
t ra1 ser an t,
1.l nl b ele ge nn t,d
"
n
co
n
,no
evt b en e mo era teq l om nta
QU
'1. '
dedceor~ fir. Ex po ltti on es
~.I1Jud fib i h? no ri, ho c era
m leges
om ma [ec un du
nc s & cçt
.UJ'1'·
tJq~e & da tlO
fi
L :
r·
Re ru m aurem.Cl lU au
de lUS
C?nlcT1pt~s all t.
s
u~
rt
mo
ls
nl' ur ifi a.L acr ym
re~l~gJSlatori co cc da
a.
leg um lat ori co gc re efl :pl
pe
ur
tleëOl'arc au t no n,t
~u
en
ib
oh
pr
,
rn vocifcr:ari
ge re ve ro & ex tra do mu
c;efle pe r Vl:1S vrbls freq.lI
nif
ma
e~.~adaller eti am
m
dJe
te
an
t
au
e,
1ar
bli co eiu
l'l0res cfferr e, & in pu
his
de
ira
c
Hx
.
eat
lic
e, no n
ex tra vrb cm {e affIiétar
bus qu i pa ret , ind cm nis
~j
.·
llt
ea
an
Ra tut d pe rm
fio di no n pa ret , ab 0efio. ~i vc ro vn i leg um cueb ieu r,p un iat ur. Cx tcr vid
Inn ibu s vt co mm un ite
mon~me~ra, vel ad eos
um
or
rtu
mo
ad
ve1
fol ~ûre
ura
m{acnlcglUmqu~ fep ult
~ll1 pr op ter plltriddiu
mco
s
fuperiorib~s leg lbu
lndj.gni fun t,p ert ine nt,
cm
fin
Icg um poli~lo fer m;
pra :he nd im us . Qi ar e
l:a
is efi, no n 111 eo qu od faé
fin
ro
ha be t.O mn ium ve
od
qu
s,
tiu
o
ata , {cd in co p.
fin t \'el po {fe nà vc1 ha bit
ln
Br mi ter fi;'lbJhta fin t.
ita
ta,
fieUt reé ta Clmt faé
..
an
qu
efi
dii
tan
pu
eru ati on e
l!u iuf mo die nim co n{
o~e
~)r
1.
L
:.c
né
nii
liter mi
tom op or tui t faé tu eUè:a
rum. ifia, explanatlUs d~o~
qu
fed
es,
t~queds ho{p
dlim l,p n{ co nu n pr~c1are
(aco. AT H. Mu lra ,ô Cl
J.
L
C
s Pa rca rum n?ml~a.
ita lau dll ntu r: ne c mi nu
oCl
tit,
d La ch cli s prI ma
Q..!!:rnam? AT H E. ~è
bs
a, qure falut~m . prx dlé
ri
tho alt era , At ro po s ter
.
"er.
o~u
1nC
torris,quiavJDl
aft err .H rec ad ign e m con
111
de
lI~
q
x
ara ta {unt. ~
tib ile m co nti ne nt, co mp
no n [ol um fan Ita tc co rtet
or
9p
cil lit atc & Re pu .
,
im is qu oq ; legum.c~ltum
po rib us fia bil em ,fe d an
r
ecu
vld
thi
d.m
em afferre. Sc
im è ve ro leg um {a lut
uo
r,q
atu
Ièr
dti
iIIud deelfe vt
ne go tio leg um ad hu c
lls
na cu ram vis inconuer~J~J
m
du
un
pa éto ilIis fec
i
s,f
dw
od
-qu
ell
um
n pa ru
po fsi e inciIè. c! l'No No
le
reé
qu o pa éto in vnaqu~q;
inu en tu po fsi bil ee fi,
prread
l
I?W
vt
to,
feé
pro
l
id fiat. A TH . Po fsj bil ed
ro,
fec
o?
tur ab ea mu s hll1c.
kn s vid etu r.c L fIN e igi
m
ulu
dlc
s jd tri bu am us . Rl
an te uâ no {tr js leg ibu
c
ne
m,
ore
lab
(um pfi lfe
cft <l: fru flr a in ali qu are E G. Re éèe tu ad mo ne s:
fun da uil fe. M
l" u·d
bd ' . ()
fi~be~Il/m
.~re
1
e a lqtal
"
ies . Cl J. Pr~ e JCIs
en
inu
em
ue
oq
qu
&
me
lhç
.no
ub
elp
eR
. '
Il? &q ua rat ion
'Il
r.I
. .
Jn Cltum
en
a
cœ
lil
us
us
im
la
r
19ltU
N ' ne dix
d ' )
. on
~
1cg'b
lu sa en t.A TH
nfi itu en du m qu o d~ce
elf
uita:te hu iu{ mo di e co
t?
lan
ue~
con
es
pe r (en ior
de le um cu fio dib us rem ne rib us prxmi)' sq· ho mu
,
Ul'
g cedan t om ne s q
H IS· :lc
i mu Iras vrbespera:"
qu
IIi
&i
..
P
'fi
.
pumcon{er1'1 or au un t. rretere..
. l'd ad 'pa rri aru m !r"
hu 1
IqU
vt a
gr au cru nt 'f
eperJ'rc"t •fed ili ad cœ tum
c
·
e
r
on
ns
ati
ere
rin
1lat lO ne m co n
. tll r nil iex ea pe reg . ' o
'l uli d' nre CJ. pla
pr
,
e
eLI
n
m
u dig . . .
mo InO
. . u ' d l'J'fle' , &c œt
.
mo res
lnc or ru pu & Int e o ra efi gUll' fin gu los fib.llu
•
111
um
or
t.1 na -,
ue
rq
gw
h
rrl
.A
tur
~m.
1)en
an no s qu.
.
.
'Cc nt no n paucJO
rcs
entl
l{c
afc
e
cU
ni
ue dig
<1 CcCl ca
.
d
,
.'
"
e.1rur .Q E.o d
ae &uc atl. on eq
vjd
tui
cœ
r.
tos.,qU l nadtur
.
. d
o
um, em e Vnluencr nu lliu s mo me.nud"[en pfJl11
" d' nu sadl11'b e:1tu ,
'
IXIl lqU Jsl n Ig
te luc em co nu en ne
,
.
. fi H
an
am
qu
JS
uat
t cn tla It. un c cœ tum
pri
'c" "te ris tam
d
-1
...
." Iso po rre re, qu an oa
Il '
1
613
/' 'd '
va cat ur. An no n tal
lJ1 10
ea Iql
•
pn bli cis
Jiup en"onb us d"lXlmUS? CL J.C crt e . AT 1-1 L. D IOC
' h
.
. Ai o eo im ' li ql115
tlll C
cœ ru Jte rum illu d dic am
lIl
li an ch ora m vn iue rfx ciu ita ris qll xc 1 q lIC. cl
1
a
qu
J lt
. <]ll
0ln Jua
1' ~cJat
ntc ol ,,,
"
hoc ex igu ntu r in fc co nti nc
or
P
H.
J.~o pJc10? AT
volum9,feru~turü.c L
.
lIç
c/~
umb
inc
isq; viribus
tun e mo do dJ.ccmus,tot
co git as f.1CltO. A T !f. 0 po r
vt
i,&
ifi
CL J. Pr ob e dlx
lin .
.
'
r. , . CI
aq ua qu e rc eo ng rnl lm
tet Jane, () Jm :un vn
l
ll
le
~a
.
arc
git
co
orcm cx
gu lo.r um operu~ fer~at
l
t
ah bu an im a & cap l /I amaxIme 10cum ln all lm
TI! .
'ù
bere VI en tur .c L. J. ~a rat ion c rur{us id ai\?A
xpr
m
ni :ln im ali f.tlutc
Ho ru m ne mp c VJrtllS om
•
im
all
m
Na
ll:un?A Ti l.
be t.a L J N.Q,!!O p:1éèo inq
.1~
ad
uc
Oq
qll
:capiti
~ui~em ad a!ia ~cns.infuert[aus.eflAt
qu e ita li/mm.ltil11
m{
,ue
lIa v/fus ~ll~ltusq
l
ns co nil lné ta, & in Vnll/l
pu lch ern ml s {enfiblls me
.
tur
ide
tav
J.J
L
.c
tur
eff ici
red alb ,fa lus fin gu lor urn
fenfil.>tls co niu né b na ns
me
&
m
Na
AT HI·.Cerce:.
nquillitate f.1lurem aif crulb us 111 tem pefiate & tr:1
t,t:
qu od gll be rna tor & nau
re folet. An no n vides
_
cn
~tricc fenfum co niu ng
fimul. clIm me nte ~ubern
.
Il
AT
an tur ?c L I.~idni~
tes {elp{os ~aucmqllC tut
&
op us ea . Sed in exercitll
N on ~ultJS e~emp1is
cxi
;
ad qu em {c op um Jtq
medICJ?~ c.~nltd.eremus, s & me dic i, f.11ut m r _
ore
tum rdp Jcl t:te s Im pc rat
No nn e
L r.Rc étè .A Ti l E.
r.c
~~fsjmc c~nfcquuntll
co rad
iflj
m?
& vié tor i,i illa
JIll ad ho fil llm fug am
me Si
H.
AT
io.
Pr oc uld ub
po ris ün ita tem l'c L J N.
jam
tor
vié
t
au
et,
ign or
~lCUS co rpo ris f.Jnitatcm
ce ?a mu s,m en tém nc /101
i
d.
ç
q~
~
ter
lmperat~r,& cç.
J. N cL
C
Ur?
~n~
COI
hl$ V!~
bece {c ue qu e alJqllJd.1I1
rr~JO cIUJt01tcf 1Ïquis 11_
po
~
~~
.
T~
A
qu aq ua m.
ue
S rcfplcere dc be t, ign or.
ne m ad qu em ~lr CJU~I1
lla_
ppe
rc p~lnce~s pO,tem O1
V:ldeat~,an pnmu~ 1lI
s
ten t, cUJUS ~n~m pro rfu
~l? Del~de [eru~r~ Id po
ie,
llL
&
~ur
H. ~porret 19/
19n~rat. CL J .Mlmm~. AT
r ols co nfl rué tlO bo nu lIl
v.
~s
v[.vldetur,~ noux hUJ
q~Il~ .1I1 ea~a:e qu~d co gn o-_
exJtum ./13bnura,fir, alJ
dlS fit hll ls: dCllldcquo
fc~t, p~Jmum qUJfnam CJU
: ~ de mu m qu x lex pr imo do JI!um il{r~quaml\r
l?omll1um rcé tè ad ill um
mu.m,dclllde qUI1ilam
eb it,
lpp e qu x eiu ita s his ear
ful tt, a~t n~n reétc. qll
li
lit,
ra
cap
ue
fuq
ièn
me nte
no ne rtt ~Jrum,cum
.
ris
ue
iae. CL 1 N. Ve ral oq
for te ca{lIquc ~ng~la fac
è
xim
lfu mu s in qu a ma
~ T. H. !'l un q lIld dlcere po fiud.i~ hu ill [m od i ali o
.qu
c1lIltarzs no lh ç parce ve1
fuf fic len ter co nfi itu m
JU
fid
qu od ad fal ute m prz
uid o id alfererc au uis no n liq
tum fit ?c L J. ~01m
1
.
..
d ea m h 0 lipes,COnJ)CIO tam en lan e oratiQné .t~a~
dlXJfil
m qu em mo do
)
/1 .
rn um Ili um cœf cu
" a,com"ecl
ad no étu
'C l InJ
i
Hl. 0dcre. ATH E. R e~L
e, 0
C
'
fi
r.
co nte n
.
ni
'11
o prxlt:ns Jg~Jncat. , om
po rte tqu e 1 .um vt rau
atma
prI
s
ew
VIrt us aure~
vIr tut e p~xd1tum elfe.
: fed
mu lta, v.m aq.; va ge tur •
r
pe
,ne
el~
ua
qu e prx clp . . r.
.li l.
tel
afi
qu
ma
om
plclac lcrlinper, qu o 1
i
ad vn um re{
Ti
d" en cl a un t.c LI N. ta pr or Us. JI. f •
tr.
bif em pe r mg
. Il '' mu s no n eu
e ml fum ,fi ciu ira'
Nu nc erg1om te Igl
b en t. N
etc iui rat e
am mq ua llb
a err
'
l
cl
tum leg es on ge
'
l
&
d
l'
1 um pofim'o acl a lU , l'a la.a a lUd reiipicir •
.• raru~
al'la eg
' Il a IqUI fiue me lio rcs 1'111' C urCIUJ
.. . Il rum fi ms
,vt
en
.
no
JU
e
)s
ah
Et .
"
fi
ntu r ' Ali)'s vr Icges Jon "b
JO rep ub .do ml ne
cs
Or
pel
.
Ille
m
uc.
rrc
lde
abe
qU
fi no n. AllOcum flu diu m
fi r. .
.
lUe
dlt en rur , Illebler ula nt, AI " 1
nd um
dl I ert ate m.
.
1) eges ad cl uo co,
. ve·'
. nt. , ) Ul
ve rtl tur a
·b
l'
&
'fi
/ga
'b
(ub
cs
. fil
Vl
las
a
t,
~
lI en III r.
d
vt &.Ip
.r..
' r '
t, a hu ill fm od i om nia
tllSlmOS' le pu tan
ro laplen
. m ad qll od cx rer ad i1V
fi
llu
.
ft"
Iro U. nu m ve ro prx clp
f1gant ,
co-
1
�6i4
Liber trigefimu·sqi.ùirtus·.
rigant,non habent. e LIN. Nos igitur hofpes reéèè
ïamdiulegibus noltris ad vnum refpiciendum putallimus, idque virtutem appellari concefsimus.
A t Il EN. Ita elt.c LIN. Et virtutem quatuor quœdam ponebamus.i\ T HEN.Certè.CL IN J. Mentem
verè horum omnium ducem,ad quam & ca:tera 0mnia,& tria illorum refpicere oporteret. ATH E N.
Pulcherrime :l{[equeris,ô Clinia.Et in ccrteris fimiliter feq uere. Me ntem quidem gu bernatoris,medici,imper:ltoris,ad certum quiddam refpicere dicehamus. Ciuilem ver è redarguentes huc procefsimus,& nunc veluti hominem, ita ciuilé hanc men:.
tem percontemur.O mirifice vir quo ~endis? ~id
illud vnum eft,quod in ane fua medicus planè af5ignare potelt, & tu qui cxteris prudentibus prroltare te dicis, in tua facultate non pote ris ? An vos, ô
Clinia,& Megille pro ipfo refpondere potefiis quid
hocipfum fit,vt egofxpe ad vos pro alijsfeci? CL I.
Nequaquam ho[pes. ATH E. An nonquxrendum
putatis,quid illud fit,& in quibusr CLIN. Dic plane:. ATH EN. Cùm quatuor virtutis fpecies pofuel'imlls,patet earum q uamlibetvnam e{fe,fi quatuor,
fImuI conficlllnt.c L I. ~îdni? ATH. V nam etiam
cunéèa hxc nominamus.Fortitudinem enim virtutem elfe dicimus, prudentiam virtutem, & reliqua
duo Gmiliter, quaG reuera non multa Gnt, [cd vnu
idfolum,ql1od virtns cft. C L r N. Omnino qUidem.
ATH Il N.lnquantum igitur duo hrec inter fe diffel'unt,& cl uo nomina acceperunt, atq ue alia duo fimiliter, difficile diCl:ll non elt. inquantum vero in
vtrifque vnum pofuimus,idque virtllCUm vocauiml~s, & in dllObllS reliquis fimiliter, non ira facile:
CL I N. ~omodo iltud ais? ATH EN. Non eft arèllum quod dico,explanare. Agite ergo interroga<li refpondendique munus inter nos partiamur.
CL I N.Q.!!:,o l'aétO?A T H.Inten;oga tu me quidnam
vnUlll appellantes vjrtutem, duo vtraque,rurfuUl.
diximus,alteru~ fortitudinem, altemm vero pru ...
dentiam . C~ufam equidem tibi affero, quèd alrerum circa timores verfaretur. V nde belux qU,oque. '
fortitudinis particeps [unt, & infantium animi.
N atma cnim quodammodo& fine r:ttione animu~
fortis efficitur,fed :lbfque ratione prudens 'anima
& mentis c:ompos nec fuit vnquam, nec elt,nec erit.Aliud ergo h<tc eft qllàmilla.c LIN. Vera loque_
ris. A'1' HE N. ~omodo ergodllohxc & differentia funt ratio ne, à me accepiai. ~omodo vero vnum & idem,tu rurfum me doceas,ita vt diéèurllm
te plltes,quo paéto Cl/m fint quatuor,rur[us vnllm
fint, & me poltea tibi rur[us quomodo quatuorfint,declaraturllm. Deinceps autcm confideremus,
vtrum qui res aliquas fufficienter intelleéèllrus efi,
qua: & nomen habent & rationem, nomen folummodo fcire debcat,rationem minime. An potius fi
pretij alicuius eft, turpe eft rerum magnitudinc 8ç
• pulchritudine exceilentillOl tam nomina quàm ra'
Fu~clam~~a tiones ignorare.c LI N.lta videtllr. ATH E. Legum
Jeguommu. vero conditori atque cu ft 0 d·1, &el' qUI,vJrtute
.
pr~ ..
fiare cxteris opinatur, & munera pro his rebus accepit,eft ne maius aliud quàm fortitudo, temperatia, iuftitia, atque prudentia? CL J N. ~omodo a..
lilld? ATH fi NJ. De ijs igitur interpretes, doéèores,
Iegllm conditores, aliprum cultodes, nonne ca:teros qui fcirc cupiunt, vel punitione& increpatione indigent, docere debent, quas vires virtus, quas
vitillm habeat, atque h:rc declarando excellere ca:.
~erü ~ An vero poëta quifpiam iUlt iuuentutis ma.
P,
gitter vrbem nuper ingrelfus, co prœfr;tntiClr iuâi..
cabitur,qui omni fe virtute excellere profitetur? 8C
deinde mirum vidtbitur, fi ea ciuitas vbi cultodes
virtutis nomen rationemque non tenent tanquam
defertl cultode,eadem patiatur, quœ & aliœ mulea:
hodie patiuntur?c LI N.N ihil certèmirum.A.'T HE.
Ad hoc itaq; incumbamus.~()[nodo igitur culto
des in virtute cœteris cam re quàm verbo exqui~~
tiores reôdemus? Vel quo patto prudentum cap lU
atque f.enGbus {imilis ciuitas nbltra propter huiuf;
modi cu{todiam fiet? c L I. ~6nam paéèo hanc,.o
hofpes,funilitudinemfaciemus? A 1,' H E.Patet qUIa
ciuitas capitis quœdamoapacitas crit, cultodes i1~_
tem iuniores fagaces folertésque ftlpremo in vert~-,
ce collocabuntur. V nde vrbem totam circunfplcient,& cUltodiendo qux fentiunt,mernor;x cOln~
mendabu nt,omniaq ue feniori bus n untiabunt,q ~l
mentis ob rerum muharum cognitionem pedimlles,ciuitati confu tent iuuenl1m minilterio vli. Atque ita vtrique corn muni ter ciuitatem om!lem cofcruabunt.S[cne an aliter i pfos prxparandos puramus? An a:quales omnes habendos elfe cenfemus?
nec exquifitiori ratione educari erudiri<lue nonnullos voIllmus,eosque cœteris antcponi? c L r. At
id qUidem,ô mirifice vir, impofsibileelt. ATH. ~d
exquiGti?nt:m ergo difciplinam quàm fuperio~ 11lafit,veOlamus.c L I. Sic ferme. A T Il EN. AtqUI Ca
forte quam modo tctigimus, ba:c ipf.1 elt qua qUXrimus.c L I.Omnino. ATH E N. Dicebamus aurcm
prxcipltUm in fingulis opifice.m atque cuHodem,
non folum oportere, vt multa cernere porsie, fed vC
ad vnum eri,am tendat, iIludgue cognofcat, & cum
cognouerit, ~unéèa iIlo qua: perfpicit,dirigat.c LI.
Reéèè,A THE ~.Eftne igitur exquiGtior conlider~
tio alia rerum quàm vt pofsis ad vnam ex mulr!s
difsimilibusque ideam afpicere? C LIN J. Forta({e.
ATH EN, Ne, Forta{fe, dicas,fed reuera,ô beate vil',
nemo certiorem hac viam rationémque vnquam
h.abebit. CL I NIA. Tuis ritionibus hofpes pcrfualus concedo, quare ira profcquamur. ,.. THE N~.
Compcllendi ergo diuinx ReiplIb.cllftodes nobJS
funt, vt exaéèe infpiciat, primum quid in omnibus
quatuor idem fit,guèd Cllm in fortitudine,tetnperantia, illftitia, & prudentiainfit, vno virtutis nOmine i,ure volumus appellari)d,ô amici, fi vllltis!
modo apprime teneamlls:ncc diminamus antcqlla
fatis pateat quidnam iIllld fit, ad quod fiue quafi ad
vnum, fiue quafi totum, Gue ad vtraque, fiue qllomodocunque,fe habeat,refpiciendllm fit. An putamus fi hoc nos effugerit, fatis nOBis patere, qua: ad
virtutem pertinent,de qua nec fi multa, nec fi quatuor, necfi vnum, explanare pofsimus. Âutjgiruc
fi noltro confilio creditis, modutn adinuenire con:lbimur quo id in ciuitate no bis aderit, aut fi videbimur,climittemus.c L J N. Minime per hofpitalem deum, ô hofpes, dimittend u m hoc elt, Reéèi[~
fime nanque id di cere vid-e.ris. Sed quo paéèo quis
hoc inuenietrA T H.Nondum qllomoclo agendu m
dicamu,s ; fed primum inter nos, oponeat nécne,
conueniamus.c L J N. Oportet certe,fi pofsibile çft.
A T II E N. ~id porrè de honeftoac bono? vtrum
quod folummoclo mlllta fint, cultodes nobis co·
gnofcent? an etiam quomodo vnum cognofcçne?
CL 1 N. N ecdf.·uium videtllr vt etiam q uomodo vnum funt,intelligant.A THE N J. ~id dcinde?Intelligeréne folum debent, orationc fllltem dec1;trare non polfe quod intelligunt? C L 1. ~o id paéèo?
fcrui-l
�XII.
.
J
ia
D
t.
la
m
u
eg
L
e
d
l,
e
V
.,
ib
De Leg
Megillc,vtrnrn
ran~lIm ~ero nune,ô CJ jni a&
fet. A THE: Nl Im eti am d~
!erUi!is en im ~abi~us .el
to ell, vt eos qUJ
~ntbus fiudJO dJgnJs eadem rat
legurrt
op~rteat ve~i~atem
~en.ellfi?des ~UtLlri {unt,.
expoa~JOneque {ufficJenter
nr
lm e Inte~ltgere, .0r
n,
J, 9ure reéèefiunt,qux no
re
fee ,& op en bu s alTcqU
n?
no
r
Cu
N.
1
L
C
s?
nte
un du m na tur am dlJudlea
opti~is efiead~.qua
us
reb
de
a.
vn
ne
6~
T ~ E N.. N
? Vb l qu od fint d.J) , &
Upra [~no dl[p~taU1mus
?eant, .demon~raulmus:
~u,od Vtres .~alÇlmaS l~a elfe [cJendum:ua vt tnul
, qu e pr o vm bu s homlnJ
~,
~antu~modo. fententia
tlS Jgno{eamus, fi ,legum
I
qU
us
am
Jtt
ro nu lh comm
feq ua ntu r:c ufi od Jam ve
ad
ue
nq
c~
re
qu e fide qu
no n mu l.t? lab ore fir ma ecutlls: vt nemtnem vnalf
rit
fue
nt,
deos pe rtI ne
tue1igamus au t cxceris vir
qu am eu fio de m legum
s
dij
fiu
ue
sq
ini
diu
inu s fit,
te an tep oll am us ,ni ii diu
is
qu
N. Pa ref i igi tur , vt ais, fi
~peram dc de rit . c LI
bu s
àre
ge
lon
is
vt
fit,
s
& ine ptu
ln rc diu ina tar d us
ATH E N. \Scim~sneigitu(
PUlche.rrimis arc ea tur .
qUa! fupra de dl)s expofita
du o cue, qu x f.1ciunt vt
inam? ATH. V nu m qu
fil nt, cre da ntu r?c L 1. ~x
·
si.
uif
tiq
:m
diétum, qu od
de m iIIud de :mima {upra
tus
mo
m
niu m fit , qu oru
ma diu ini fsi ma qu e om
bllantiam [emper fluen{u
us
ge ne rat ion em {o nit
ede ord ine : qu o all ra ~xt
t;m pr od ux it. Al ter um
exma
om
,
ns
lea us duce
raq ue fer un tur qu xin tel
hxcdi1ig ent..cr c~nfidera
i
qu
m
ni
O~llauit.Nemoe
~co
vt
t,
fUJ
a
qu
im piu s vn
Ult atq ue pe rce pit ,ad eo
multi {u[picentur. P1e~l.
àm
qu
us
clt
trà no n fit aff
~'
i hx c traét~~t a~ronomJ
qu e en im pu tan t eos qu
ld~d
c necelfanJs art lbu s
& alijs hu iu{ mo di ad bx
. Cl.!:!.ippe cu~ neccfsJta.
ti, à rel igi on e alienos elfe
fiunt, infpex~rJ~t, no n V?
tem pr o vid bu s qu are s
11e
der
cr~
ti~ om ni l glgnJ
lUntate dil lin a bo ni gra
QE.omodo j~itur Jdfe ha
N.
1
los arb itr an tut . CL
o
nd
~a
;q.
~&
nc
t penitus nu
het?A T H.Contrà{e ha be
tur .Q !!a ml Us etJa tu~c
an
tab
pu
c
fine an im a cnè h~
ljs illa pe r[c rut ab an tur ,m
qu icu nq ; dil ige nti us ;l!i
fi
m
ua
nq
nu
qu od v~delicet
re ve rit ate m tan gc ba nt:
n
me
,
cur
re~
vte
e
ita rau on
an im a ca rer en t tâ exq ujf
em
nt
m~
h
ul
~n
no
affirma~~
s
ris expertia, au de ba nt
e. SedJ)dem Jpfi ne{Clente
iJf
au
orn
nia
cœ lel lia om
nia
,om
co rpo rib us
ré
an im x n:l tur am an tiq uio
p{os euerterunc,
fei
ro
ve
o
rur{us, vti tad ixe rim , im
oe ueri nt. Na m & qu x ante
eu m iun ior em pu tau
ter que
~ta
nt.
e credideru
los [u nt h~c & in ca;:lo elf
er:
ref
us
r!b
nim ati sco rpo
ra lapüÙbus,ali jsq ue ina
!
nd
mu
Jus
tot
s, bis cauf.1S
ta elfe œleilia credente
nt
tèa
tra
c
h~
~
eil, v~ qu
dcde:u~t.His igi ttt r fatèu~
lgo ~Xl~lmtencu:,
vu
pl)
im
ph ilo [o ph i, tan qu am
u.
ur ca nib us rU ra atNran
& à po ëti s co mp ara rét ire ple na dic ere ntu r. llnç
fiultit
,
b
1"
b
co s ontr.\ om nin o [e res ha et. 'C L.
us,a Ja qu em
· ,
.. u;t m mortalis qUl'lipJam
us,Ec Nu nq
IXlm
a ute m, vtad)
T
()..
o anfea no
..e qui bxc du
H't'er role l'
.
pad o. Afi rm
~o
.,.
l
m um qll o'd rer um om niu rn qu xg eot en t . eup
'
.
'
Jt. nm. ' ,s (un t anciquifsima an im a bcll,
Cr.
•nae cep.
,
us
erauoJlJs partICIpe
;cu mq ue talis fic, om ni
atq ue eti am im mo rta liso' d fxpius dix im us . vcra~
qu
•
D . de
.
dom ml wr . in eJO
ret , ~ qu x anteceora
ign
n
no
ris
afi
m
elfe me nte
no n lat ea nt. M4 [xe dh d'f i' r ip[ um lru s'a d mores cp md
ign
li' ,
'
.un tha . xc 1 c~p JtOI'sxnon
.
tl am JS co nu en tenfi ruandas jpfa vta tur. : po subq;
on em a-~
ue
. e edde ..f e2qUa! raq• fi '
Pon en d os 1egesq
r
em
lon
rat
um
~.Q
ea rum rer
çs public~s,h~ç.~n ~p;.r
be nt. ~i vero ad vtrtut
1(id
JS
Jt~
ClU
.
erm e tOtl~S
po lfe de rit ,is nu nq uil mf
1 e.."
on
•.
ler
Oli
oru~mJ
ciens pri nc ers cri t:{ ed ali
t
ene
P
1
615
rç
~
illo
'
rnq
dé
i cern cullo
diébs 1cgl bus hu ne vt ap
ll~
rrn
èll
n~é
l
lutü gr ati
ap'p0~ere dcbeamus, vtdi((,1cip
lina, qu am pr xd ixi ir,
~df
pnncJpu~ eœ tus
oo agemus?c (r. O! !id pr
~us,prx~Jtus ..Q!!Jd erg
fpo
'
nq
eu
un
tul
an
nus qu
hlbct op um ev tr, qu o mi
nte nd ;re 01[ F.C cn è id co
{umus,apponarnus? AT
bis opitll_
vo
tcr
en
lib
:m
mnes debe,mu.s. Eg o quidç
renÏ pcritiam freqllcn_
1abo~·.fortc e~JaI~ ob ha rum qUQque tnultos :tdiu_
alJos
cernq~e rnedttauonem
imc
f!~'1c. via, ô hofpes~max
tores i~ueniam! c LI!:';
d
Se
r.
ctu
viq
s ipfc duccre
proficJ[camur, qu à deu
H.
AT
sl
emu
fi?tjcxcogit
modti nu~c,qu?rc~è, hpc cgil1c, non :tnrè [cribi
Nf
&,
a
tiù
CT
0
Leges de IllIs,
uçr{a fuerit e~ornata
vn~
~s
lir
,cil
po lfu nt J qu àm
toritatc eonfilmcodç
Tu ne cnim debita cum.1~
lre&c qu àm do lhi f!: l Plu
dcntur.Scd ex no n aliter
r,
is e~Jminc pro ba bu nru
ta & 10ngo di{purJtion
llm igi um .{j~i Vll.!Ç?A T n~Pdrn
G L J.G..!Yd hodter
ll qUl xta te, do éh ina , mo
tur cœtus eo rum ho mw
co_
1r,
filJ
cu llo dia m id<>nei
ri bus,con{uetudine,;ld
_
cenda {u nt, el ncc ihUcni
di{
fii ru Jtll l' . Dcindc qUa!
m.
uu
ard
(Hfcipulumficri
re f.lcile,& inu en tio nis
Il
u~ percipere O~Ortct fi
ib
qu
Te mp or a prçterea in
i
9u
pfi
nti
Ne çe nim po nil
g~lla,frufirà [cr ibe ntu r:
cadif
ne
rtu
o qu id op po
dl[cUnt, cogno[cere qu ad
ore i jpfiu~ [cicntiafit.
im
an
ru
eo
tur : an teq ua m in
dici no n poUunt, no n reQ! !x igi tur in his p.llàm
on no n polfe inq ua m: qu
éte Centlntur. dici autct
m'
eu
J.
L
t.c
atl
1i~
nill,s exp
nia~ fi dic an tur ,ni hil pla
cé
s,quJd noblS agendl,lm
hx c Jta [e ha bç an t ho(pe
(um
,vi
bio dicitur,ôam!ci
[es?A T ~ E.QE.od proue~
pu~1icum
10 commun~ &
efi nobls pa rcl fc, vC re~
fa repubh~a pCrJcuIum
con~eram~s, ae d.e v~JUer n facere,.Ha,vt t~r fcx~
e no.
fubtre vçllln~s :,JlJhllqu
uJdem penclllum Id vo Eq
ys.
v~1 tres calo.s JaCl~m
ue ~xponetldo, qu x mi b~[cum [ub.lb?, dlccdo atq
~atJonc qu am mo do te·
h.J ~e hac d~fcJplina & edu
tclllu~, a~lte~ ~aruum
tlglmus , vlde~.untu~ : per
~od Ubl, 0 Ch ma , cu rx
no n cfi, ~e~ a"Js fimtle:
M.agnefienfium vrbe,
mo~o en~ lUbe~. Tu eOlmgnJnom lne m fad et, filmma
vel dIa CU l deus Jp{um co
..,
111l co nfi itu es. Ce ne nun
llorebis gloria,fi retèè ipf.
tif
for
fie rio rum om niu m
qu am effugies qu in po
ô
,
bis
no
diu inu s bic cœ tus
fimus videaris.Si erg o
ciuitas eric tradenda. Ne
ic
hu
amici co nll icu çtu r,
...
f
m
fil
s
nu
mi
s
t ore tanquil
que his reliqui legu11l1a
r. Pr ofe éto qu od pa u.
nru
bu
r(a
ficientibus adue
verbi~ tetigimus,. qua~la antè .q,uafi (o, ?? ian tes
~~unt?n~~lper lql~~do caplçJSdmentlsqr.e co
S, \r~e J/g JOançcs pe~
r,
rm
nem qu afin ab~ aht,CU, J~U
cne
l1p
ç
,1
01.
Ire
n exqUl . t Il d "
,
ciemus, 1 no 'lS .1 VJ
hab'Jtauenn
CllnO es clwtat.1~
l$
lOO
reg
e
"
& in arç
a
"1
ua m nos ln pr xte qta vlt
co nfi ltU tl, qu a e~ nu nq
EM
.
tTe co gn oq im us
nd am fui
ad cu fio dia m afe
d' .lmus,oamlce C li'
ma ,
.
us qu x· ·IX
fi"
G J L. Ex om n,
'
pr
·
m
l
'fimocJ ClUJtatJs con ItutJOnç:d" çpa tet ,au ç hUlu
Jfc ( t hunc 1~oli,pite m Il? n Imlt"!
..1 .
~ermitten",am e e, ~ 1 mo dls qu e om mb us {oprecJbus
..
ten du m,dfed
.,
d
dï i
.
at~m ;cclplcn~
UJt
cll
abm
epn
pon
~
il
Clum
ue ns .o Medl1 m . C LIN. ro e oq pror{us ef. ~iIle. Eg o qu~ddern fic
P fi ' m, fie tu qu oq ; op em
Cla
r. as. M E G 1 L. Fe.
rer
ram eq ui-
vi:
A
•
~em.
*
Ff ij
PL A T
�Libër trigefitnus'quintus~
P L' A TON 1 SEP 1NOM l S) V E L,P H
~
LOS 0 PH Y 5. .
'*
, •. ,. '1
,
",. .... 1\. S J L ,L l , ..
"
rrI ,c
! .~ l
A R. G V M 11 N T.
*
HE S.A y R Y M dillini P.1'.l tbnis,magnanime Lauréti,l:ttefF-whoc Epin0n:ti~e qui philoCophus rurFus.inz
fcribit,ur, PI~to01Cor_um am,blglf n}JIl u.s'" Se,d ~d hune 1~ luce
penieus expro.mendu,ll"\ulps'opus e,111;ttacluOls. Madih9 vemo argu~errta promittent i, non lice.t prolixiora prxll:are.
l'r~Cer~i{ll ,çWJ1, ~ fcriptor\lJV.. e~pre{for~mq; rabellarij opus
aCsiclue v.r~e1nt, &.argumenta proçac;ius è manibus extor-
T
ro
q'~ënt.cs, v~~ pe~mittat ~n ftngùlisvoluini'~\?us, (ûm~a ~~~~!
fafilgla reru. Pta:cedentium'legu'm cobRhum efr, anl!;nOS CIulum pro viribus ita'compbh1!t<!, expcdiitffi adepri tran ..
qllillitatem. d~lIinorü operum ratiOl1es & cal!Cas'per(c,ruçeur
"t
t~!,~ illhi.s ,qlla.y/pecu~is.aut~re~d~!lnJ.JrF.c~le\ntu~,~ C?- ,
hiù.tn Cpceulat,Jo n.e qUlde Caplentl,a',l~ cul~~ ;ero re!lg!o: 111
ambbbus tora C'ol IImt hllmana felIcltas n01sq; legum.ElUC,
modi finem fllpehores quidem'promittunt leges : Epinômls ,
-ycro pr~frar donante Dea , Iraq; pe~feél:umhunc mentis ha- ·
bir.um in, exordio .v~ticif)atll~. ~eincep~ fuprlici qtla~ 4 ~r~t~o
ne petit a deo.FelIcltatem ah) III hac Vlta vira habell polle lU
àicâuerundlij inaltèra,alij ",<;ro nuC'luS:', Profeéto quicunq;
in hac vita humanis cam viribus acquiri pmant, tOritlS vira:
~friP.101lj.O reclamant~ manifcfr è f~lll1nrù[.. At vero qui nuC·
quam, ij tanqua vani, vnam quoq; elfe volunt na.tL~rx tori~s
inll:inél:um. Sap~enter admod~m,Plat? llo~er fel~cltat~~ I,n.
alte'r a vira (perar,mm pra:Centis v\t:c vlttl!-t!bus,cum dei mu,:,'
nere compâranda.Non diffidit tamell pau~iCsimos quoCdam
in hac ql\o.q'; y~ra felicitatem degull:are pofle. Q!\Os iQ pha:droin Pha:dolle,& in Republica tales elfe vult, vt ex~r~ corpus viuant potius quàm in corpore,'deoq; ipu potius quàm fi·
bi 'viuant:'quo efficiatûr. vt aCpiriite deo vel inter ipCos flumi·
Dis rethei fll1él:us, libare oon'nihila:therei neél:aris videiit·ur.
Neq; ab r~ hunç Epinolllidé pra:terea illCcripfir Philorophu~
Siquidé vt iri Reipublica: Cexto & ~eptimOI & in pra:fenti li·
bto'patet, philôCophi officiu~ efr rerull! ?~ni~ r~tio~~s in~
uefrigaie, vr ditiinam ipCam qu, f:lél:a: funt,lOueniat ratlOne,
inuentam cblat,culta fruatut. III hocauté libro dum ad feli.
citatem, ql}a01 if! Capientia religîofa proculdubio collocat,
ycrq\lcers: pos cp 9,ten~it,propriii legitime phiJoCopantis de-:pingit inJ;e~iuml& conuenienribus dif'ci.elinarum gradibu~
cruait, & formar.At(Ù vbiq; no'o minus, Imo multo plus virtutis & pieta'tis,qujm fdentire à philoCopho videturexigere:
& quicquid fci~ntia: ab hoc exigit, idcirco requirir, vt deum
îpCum verum tam Ccientia: magifhû quàm auroré rerum qua:
fci unmr,pra: ca:reris venerCtllr, Primo vero vim nobis ad di.
uinam felicitatem naturaliterinlltam ex eo probat, quod 0mnes in omnibus aél:ioniblls ipfam & vat:cÎnamur & qua:ri.
JTIus,& alij s omni po oullis implemur.D.einde fingubs ordi.
ne faculta~es en ume,ans.ofiendit ha ne ncq; n~turalibus,ne~
que nec,e!far!js,n:eq; lll~i~ris &. iocofis, neque a~ xili~rricibus
faèultatibùs comparan. Tertio demonfrra.t vlftutlbus tum
moralibus,tum Cpeculatiuis acquiri fapieutia & pietaté bea~
tieudinis fuÎldamenta. Ybi verOCpeculatrices d06hinas en u.
merat,primo quidé arirhmeticam nQn laudat Colum, verum~
ctiam admiratur. ql1ailllibris fuperioribus m4 ximè omniu
inquÎr ingenium acuere,memoriam confirmare,animum ad
pmoem fp_eculationem :lél:ioncmq; apriEimum promptifsimumlU efficere.Atque hi,c ~~dir, num~ru~ ,ab ipCo de~ hor~:lÎ~
l1Îbus rraditum velur ranqlllS ql[curüolllsq; neceltanum ln :
firumentu,Quo Cublato,& animus ~mens appareat, & Ccien.
tia: .irtesq· penïtus eu:ineCcant.Lâudat prçterea geometriam
menCuras fpeél:antem, & llereometriam librallrcm pondera,
& afl:ronomiam ccele/l:ia obCeruantem, & muucam coneentum ccelefriull1 imitantem, Comm4dat qu0'l; phy ficam, vbi
decorporüm generibus, cômrofitionlbus, ali.imalibus mo~
tionisq; & generarionis princlpio traét"at:Ced ita, vt minutiC·
fim~ <J.ua:q; naruralium 'rc1inquat medicis, tariqu.i ab co qui
ad dlUl11'1 le çonferc,minimum aliena.Dialeél:icam denique,
id eft metappyficam,& apicem huius thcologiam veluc regi.
nam on~Olbu~ ~nteponir:videlicet ungulis feu gradiblls v té~em a.~ 1l1u~ll1endlJm dCllm arq; adorandum. Tria vef(~ regi.
na: hUll~s cl~ca C:Ereras faculrates muner;l elfe probar.Primu,
oyt mul tltudl11.cm hamll) omnium çircunCpiciat. Sccundum
qux nam vna ln c~nél:ls communio connexioq; fit c6Cpiciat.
Tertium, qua ratlone. ad Vll~m ipCum diuinumq; bonum, &
f~lti~udo ha;c, l!< h ~ lus vnlO conferat, manife!l:e CuCpiciar.
Addit autem,niu eiuCmodi vnio doél:rina'rum ad diuinuM v..
num '~oducens,copra:hendatur ,cunéhs o.mnino inanes eua~ere:neq; quid in eis vnum
percipi polle,nili compar~ntur
ad vnii,à quo & ipCam accipiunt vnionem.Mentem vero h~e
omnia conCequutam,atq; ita vnitam ~bi :rurCusq; per Ce V'1~1.
tam deo:& hic ait pro viribus beaca ell'c, & ih altera-fore vlr:!
omnino be:ltam.ld autem libri totius cfr argumentii. Paulo
Fofr exordia, vbi traduximus ha:c verba,Ccilicet,Breue autem
répus,quod deinde Cequitur,alibi legitur. Ad ratjonts di!cur·
fum idoneG, & id quidé non Colurp in deprauatis, Ced & mo'
deratis hominibus relinqui videtur. ybi vero ccelll~lauda~
tanquam & prudentia: & bonoru omnium cauCam,cJll0nod1
l ~ udes à cœlo corporeo ad incorp.oreum cœ lum, id.ellideam
cceli vult ~r .. nsferri. Quam ibidem adorari iuber per ca:~um
vilibile,quau per limulacrum lignificatii. Tu v.erb hic~tte~e,
homines in genere tcrrefrrium da:monu iuaicari, vbi !O~U1t,
<ta:mones ,!-lij um ul omnes,& qua: Cequuntur. Poil hxcalt,fi·
quis qupd diuinum efr gen.eratione cognouerit, verr~nl1me·
rum,pietatemq; cognit~ru~,' Diuina in generation~ duo fi·
gni/i~at : tum. fpiritalé quahdam, m~tioné qua: in' ~~I~a.e~,
ilue'vlm motncem corporeç motlo01s,gener:mo01sq; ?Tlgl'
nem,tum Cpecié natl1ralé, qua: in perpetua generatiOOlS fueceC~ ione Ceruat,1I-r. In mom quidem anima: verus ell numerus
muGca, vt Timçlls ait1prçpçrtione cqncentuq; conConans.In
fpecie qlloq; verus numerus. Rerum nanq; Cpecies cerro qu~'
dam numero & ordine diCponunrur.Per hçc vtiq; relig~~ cofirmatur. Nam ex Ijbero anima: motu diuina Cublhntla pet
f~ exifrenrem vaticinal1}ur: & ex perpetua in Cpeciebus pe.r Ce•
ueranria idearG au~ur:lll1Ur a: ternitatem. Audles Cententlam
M'oCaico myfrerio Itmilé.Ait enim,u quid mali ab aëris qualitate & plantis & animalibus nobis infertur,non diuina n~
t,uram culpandam .elfe,Ced hllmana,qlla: iniull:e vira Cuam d~
~ribuir: In Ceqllentibus,legu finem manifell:e cognoCces !l1S
ye.rhis.Finis hic legum ribi propolitus efr, vt dei cultu. & vICX
purirate optimG arq, pulcherrimfi exitum conCequans. M ox
repetit 'tria pie taris carita. Primii, vt deum elfe credas.S ccun•
dum, vt maximorumdimlJI & minimorG curam habere con~ ,
fiteari s. Tertium, vt nullis precibus aut donis iniquè .Beth
ellm exifrimes. Confirmat & iteru diuinitatis /idem ex, Jp{j~~
anima: excellenti quadam diuinitate. Putat autem qtl1C~~1
ira corpore meliusefr,vr ur & diuinius,id eil: diuinis fimtllUS
' quàm corporeis,idem corporibus cunél:is antiquius dre,pro~
pterea quod iu quolibet rerum genere uue ordine. quod pero
feél:ius efr,elfe qu~que magis poCsidet:ideoq; cauCam imperfeél:ioribus exhiber exifiendi. Quod vero alreri effe prx.bet.
nimirum efr & anriquius.Addit,quando ex congrelfu aOl mX
cun} cQrpQre,conficirur animal, vnam quand:lm ibi formam
ip corpÇ>r~ reCultare. id eft vitam corporea in Cubieél:o ex ac~
cefi'u \'it~ inwrpo,rea: procedenrem .. Ponir & duo rerll,m genera. Alrerum qUldem corporenm, Il1corporeum vero artC~
rum. Er huic quidem aél:ionem,illi vero attribuir paCsione~.
HJ.lius item vnam elfe dicir formam,ob id potilSimum.quod
& fimplex efr ~ & in ipCa Cemper forma Cupfrantia: permanct:
Sed quod Jegirur,Non enim efr aliud, & qua: Ceqllunrur:al l '
bi ita legirur,Nam quod in alia tranCmutatur,non ell: incor·
poreum, & omnino coloris cxpers pra: rer diuiniCsimum re~
uer:! anima: <Tenus. In génere vero corporum ql.Jinque collo·
qt ~orpora.Q~ç ideo vocar lolida,ql.lia & in plofu~dll,m, a~.
a~a difcernunrur à planis, & in omm corpore ve~ Itq~ldICS1.
mo efr aliquid Colidi,tum per ipr:J~ natllra: proprJ~ c?~fte~
tiam,tum Plaronice per qllandam rerrena: natur t flmdltlldlneJll ad ccelljm vCq; diffu[.,m. Ccelum quidcm ex eo igné nominat, quod propriam habet luc:!n, qu a: pr~cipua ~g~is eft
qualitas..Ha~er & per:nnen~ m.otu,qualem ~Jdemus ln Igne:
lX. inll:ar 19l11S non pattturmlxtlOnem,& qUia nondum narur.tli depelTitur loco , ideo non cogitllr aCcenCu redire. [cd reuoluirur.Er :Jél:u quidcm lucet,virture vero caler.omnino ver e dillerfiCsimi ~en~ris e~ à nofl:ro. Pofr ~a:le1];êm igne!ll, al·
teram collocar Ignls Cpéclem, caleotem Jam magis quam lu·
cent.e~ Cub luna a:t.heHs nori1ine nuncupara.1 C UillS quidem
vefhglUm quoddam eft nofrer ignis, iam non Colum calens.
Ced adllrcns : aduren ~ inquam ob nimiam aCperjtatis rerrena:
p,ermixtioné. ~i vero in tenui viget materia, lucet purius.
caletq; lilauius:prx Cenim vbi ~ nullo coar~attis Cpatiatur Îl~
amplum.Huic Cubdit aërem, aquamq; & rerram . Pueat alite
quamlibet mundifphçram ex his quinque componi: vr per{eél:ifsima imeromnes lir. tam in fubfr.ln~ia connexio quà m
in vfrtute & aél:ione communio. Yerum ln qualibet fpha:ra
vnum elfe prxcipullm.àc pro natura fua rcliqua inCuper contineri. Sio & a:eher in rerra terrenus efr: & terra in a:there
ettadit xthere'l, fÏmilirer & in ccelo. Sed de his nonnihil in
Theologia, nonnihiJ in Tima:i commentarijs dili<Tentius.
Proinde :lnim:11ia in ccelo,a:rhere,aëre,aqua,terra ra~ionaJia
~ollocat.Q.!;Ii dicit ab anima fieri:ab ~llllT\a illquam triplid.
yult
ru
�617
s.
Epinomis, Vel, Philofophu
l' ~
'
eni j vir rut é remperJti..~ër 15 qu.1 It.He.
rifsi ma. Laudat ad ing
onaani_
mab
eJlè
im
nce
,
nde
dec
1te
duo
ull
m.
b"
ma
bon
ani
. d
em,ad,
.1m mll ndidtOt' illS
l' b et liP,h ;rra cl uo '
DclO ev, 1~lrm,otJoJl
cl '
t, con tra rio fe mo do
Yult cni~ "le ra vtJ
,
' m~l1lr
Jj ha: rar d d
d~llOentell1 \'eroÎl~ m:llun ani m,ï bo
fcl,
uas: el~ el~qu~ 1
(f
licl
pro
m.l
eCl
uo.
t
P
(u~
LI,
er.l
d '
nt qui de mu ndi
,um,HI ordu]es ln cœlo, {!d
~~ e c,
hab ere : ne 'Cogites alcera
ifc
lic
pro
m.t
ani
eClm e~e ord me s an~mar a:chere.aere.aqu3,fcI/Jcec fubll ndi
mu
ipea
s: 1I1
,
ahe ram vero mala:fed ab
lX ,il:e!I;r,1Il ter ra hom lnc s lin gul is am ma tis ani ma m rat io
oqu in pro uét ura inlde ona
n hi
me nti s ell: p.:Hticeps. Ali
s,I
u!
ren
one
~
qua
i:;
dxm
m
el1
l:l
.fu
com
Ma
Ort
.
ell:
l
Illl
are , id
nillO CarCllti.
iun él:a m ani ma l pro cre
:?rdine nU~ler~rum om
chr itu nal em cor por i fuo con
o,riprorfus la,i d ~lITlb
o~p
;,c
: con cor di nUlllero & pul
a'l
vit
qua
e,
ult.
por
lJla
cor
o
nom
~ri
us
P!o
eno
pun _
{up
coa
eriç
ennum
dep
l
bus
poG rum qllidd~m ex
llC
nti
faéta cor por ea a mp
na. verà ql~xc~fentic
lam
a
,Bo
t
vlt
re~
m
boecl
lde
din
Tc.1
qU
fUll
Ia:
t
~i
O!
él:.
:tfu fa:
xro ;,& .l mii
lllt l,on em orclinis,vi
pro pri a. & ~b an!1Ua fph
tl,lr , ~ubdlt ~al,J~ld eCl: pfl
ideis. Ite m
mis
.
me
um:
e
er.al1Jm~. Na m ~ à
in:
,ug
diu
ea~
s
Ipfi
hab
s
ab
,m,cc:el~lI:la .1J11m~
nè
ms ,ld ell: ab InltlO rcr um
,rOtlus am ma .O! lOd autc IDlras fub il:a nux cœleCl:ls,qudnufell cra nte . H xc vero fui
dW
rte rc, fcilicer mu ndo per
em
opo
ici
ron
Jiu
vin
Pla
et
d
s
elic
apu
oni
t
vid
a
ori
~Un
to
m,m
in~pi os,p~ ni ells: qui
is vir tus viuific:l om niu
diél:a Fec~~dum iudiciii ens , IllIu!1itix ma lum vin cit inll:i~n
tarIS ~mpli~udo.qualitat
e~,~
~lI:
ca:l
:
ma
ani
Q~O? i~fup~r
num IIIdlclUm ma los pum l11axim.i elfe rel ioi one m ne livel om as ~rqueeJfJ~acia. orl sq; elUfd, per feu erl nua COI)Clt.
em
ten
Ine
ord
tix bon o.N ota bis vir tut
ex
,
eat
xi·
~ab
ma
or.'ifia: nor n'in igu s
lm
rem
ncé hab enr is elfe qU
io,nis cau fam infeJicis ign
me
g
:
reli
ma
ani
mq;
rem
t!a
ira
ge~
efs
nec
na·
d ex tcm per am ia
ia
quo
Su bdl r
,qu
elTe
dem
um
qui
,eni
mo
ing
Pri
int elli gen s.
l~e . lt~m o~tII~l~m
exm
io:J propëfill11.
ré
dill
?bu
ad
r,
ma m.. duo bus id mo dis
co"
ad
mo
te
,me
in llae vel illa ign is pa,r
u,dJOe m~~tu llr' ,do cdc
~lt
for
&
eligionjs cul tu
telIn
~,~
o
~un
tur ahs nec e.fsiras, put a
ver
x
rcél:c e?lI~at,:t
it aliu nde d~él:a. Anlm
CU,~~i el~fmodl,lngeOla pr~fic~fCJ, CJlII~l,t,lq; om niû vtiliffuç
nus
dum &, afe cnd end um ,ag
ate
m,e
e~u
eJJ
~
IOr
parti~ip.lt
a.b I)S ln alJos ,ven,fslmu,
polfe:a!> co
Je~ual.ls nar ura ,qu ate nus e qllla "?~tu,s ani ma : cum fit ~a~u
~dlllu.lte deo dllcl ~on
ind
{lmum.E~ fap len m,m /lift
ore non dius,f
fan
,
u~t
~tl:I.oms eil: dom ina . De pot efi , v~CJfslmque per uag art m,li
edo n~n fer
aur em qUlmodl~m ln doc om nlJ :ad eov t fuper! neq uc obl ira lib er, prç uar ica ri facile ellr e Inq~}m ~e~~eél:a, & ,op uelfe
na
atu r:m
fcere. Ite m deo ru plc
vero de
me nte vel ur aur iga n:g él:j(simam vIa ab InItlO pru Uld en.
neq i nos dcf elln r. Q!l a:
ele
~ur n~lI:r.'tr um ~erum:
cao
eJp li
uiC
us
Ilt.i
e~
r.it,
s
fue
ulli
IllUm aél:ionis fin em ,&
lIs
:,q_
ma
!vb l opp ort u?!
opt im a opt ima : adell: alli
orp onu~eru aWJ1gl,r rap nm
op u
&
III f~ qUld~m l'Ic
!e. Qu a: qui dem eum
Na
rJ
.
u~e
tur
N
,
qui
nge
alfc
s
r~n
fcr ipt um opu
e auca,bmlus , N~u ne Ita ,pe
ln il:elI.is,neceff.uio prx
tur c,o rpo ra.&
qua~ rep em a, v!lIta~hx
ent i(si ma : non rd~aan
t"q~I.ldo mlu l allUd lUI,1t
lin f~n
r,
rel
.~tu
pll~
Par
rHl
for
tres
m
mx am ma :, id cft pot
:'Ilt
efi.Ar eum pr~mllm htu
per mu tar . HlDcerg,o
~ua
non
lUl
m
o
Ind
na
iliu
pu
cof
r~m
l
a
im
d.J
es
~u?
opr
c,œlcll:
me ns
. ~telll ex traél:u
qui cqu id cer to con hlI o,
polTunr ln pu~él:a con uem ,us duél:n fup erh cle m,u CUiUi
~I
m
an~
lll
'?S eon fer uar e perfeésl:um
dlu
ad
~),
c~u
,ex
ait par cas , f.1tum ~nu
ln punél:um nafel hne am
lJall1 ~l1nt ! fDpe~fi.
dl) dcl ibe rar unr . Tre
. ac m~dl~,
~m.t:l umefll~n~lr~s q,U t bln art,u v!1Ita
ponens, pri nci pu fCllrc~t
und
diC
r~~
rria
f~.p
cel1
um
d,ef
nur
llm
tura
{j~u
me nri
Cl:J
ml
con
l'rr
s
dl.
~an
:
!oh
~ua
t~;
l,a
ro,
eno ri vero lib
c~ale~ ahl,aIJ}, ver o cuh
us, per bl\1anulll
finescJ; rcr um . ln fup
, fiue con ror :
Secundl hem qua rcr nan
ebb ora tis, fiu e ,dl~eél:ls
tJ qua m pro xlm us.
rl
bin ari o in fe r~Vlt
ex
Is
rum
tri,l
~unt,materijs ad igl1em
oli
ti), YC oél:oll:
m vt ha: ma ten z ln opp
ab vni rat e p.roccd és. Ter
dup la put atu r. Prr.
ignel~
tlS dix it cITe lim ilia . Na
tlO
ad.
por
a
uri
pl'o
ini
Item
que
l:a
Ne
fcé
ue fata~ia.
pro uer fo profeél:us, Per
fleél:i non poi Tun t.it a neq
fph xra : fat!
er vnu m fcilicet ;Irq; duo
it. Na m Ign ex cœ lor um
dem .qu ia pri ma eil:, int
mi9ui
,gc
mo
vno
nb
cfTc
flë:
~
cfsi
~la
con ror ta com me mo rau
[er
difc
~
1pJ
du~ videtu
rea vbi ll:ellasait veJ fe0
gel llta . S~cu~ldo, qui:l
ta~
om ncs proportio~e,
~
am
~al
fun t ini l:ru me ma .Pr a:te
olll
eur
q,u
mer
te
lo,
for
ert
&
,
m.T
ter orp hie am
~1ando rell:m,1IC vnu
rcrtla limilc~vel lon gxu as, fllf fic ien
fecula ln Ign e
& (efqulalter:l & (efqul
m fci lke t pocl: mu lta
lIlu a fc con tlll et. Na~
obf eru 3t in
t.
ur.:
n3t
nc
Ha
.
git op ini on em : Mu ndu fol ubi lee lfe tan dem quo d comp~c':Im
,m.
tes fun tm fra. dUF .
dil
vel ut par
qUlrerri.tm:
que
Ic{
Jerl3
lfS
r.:t
'
ent
alte
ref ol uru m iri . Na m &
pot
uat & hulUs gra' u:! fen qlll
xim um om niu m atq ue . ,M ent' .lm, ",bl fip1Izr arn~
rer
,
ma
lo:
t
ca:
elu
h
e
&'
lel1
'
nC
firu m , l nem v
pru rum
•
'b cl up 1aeo- pol lltu r. ,'y t ago
dem mir abi lire ral fum
d f'
li
,
cxq ul us
' Cc g
s li1Il d " etlU ntu r, tcr ram :l Irm:lm~nt\lOl com par .lr:
.
01a ran
fice m ex ign eru r us opu ,
om
mu mi lle
arti
'us
ln
.
Im
h
'
J11
a
.lmentU
Int ern a
' d' ,
UI
Qu am qu~
em ,So lem quo?;.:td Iirm
ope ns ilim
d
ve10 IUtnamfat
'terr
em ,
ad Lu nam & Sol"
oqi nutU ref orr nat ura m:
m
Sol
Ite
a
'
a
f.1c
o
l
b
a
Sro
ili
&
lum
s,
lim
a
mi le&
- ~
'h r. '
ar3 tlo lll U! Im eru
.
Em ped ocl es ' He rac lltu
dfi
qUI us ,an eco mp
.~ A
' erua II um a b eo d cm a rm am ent u. em d IOt
naxfiago ras, unr rate nre sde ii qui dem 00101·
a
,
dem Ccem enu
m.1
atu
hUc
par
er
com
int
:
'
alte ra
rm aue r (em,r.cr in ord ine fimul rra dlt o
'
ram ac folem fcf qui
cor um p l enq lle
cir qui dem int er~rer
1fc con li
, . &'1111'II a qUI'd cm pro pol tlo ' ter uam
CccCc
ell: , & inr ra fe
urx
nat
ita:
Ii
l'fin
&
qul
'a
" rcl1aron.
u
uum
.
enr
,
is
am
ofuf
h
e
rm
po
&
m
ro
'
nte
r.
dla
ite
em
OI
p~f
C c ' a nal Clt llr: ex ac aur
,qUl .. dcu m vero quo d formarlO
d'
,lod upl aco nfo co eru ace :at opu s Iprr.umli
fi '
ne lapbenr e con onabntlb
ane. Sccl ha:c illi vid erin t. Tu, vecrude
'
ile
pO
con clr urpdrop ort
non
' tefl.aroll,
a us &'
s
nan
Ii eri dlJ
eam
,
ug
ert
,
lep
usc
l
qu
Ex
C'"
o
1
.l
V
Jrc
r,
lun
r
ra a
' :lIo
icœ lcf ila tdc .
,. i d lap
ano ne rcp en
' rum
arg uer equ
rel orm
n. 0 unr 'a •ter
red
eos
d ,ee li: 'b
fi
J
tlaq
1
pl
nan
Ite
r
•
hi
um
'
,,,\ uod qUI
nem
d Cc0 1em li t d'lap enr e, & a ,0 e a Irm am ent "
c ato
é mo do fer ant ur.
fi
cod
r
mpe
,
10 no ta IS
Cce
'
'<.:
a
,
ICUt
.
d J-'
~ra prop~rtlone~ elllfa
ficientla: atq ; fap len d' rr: ron. ft..
ere, qUI
ant VIubCc
~ema n,t0 , LI ,vero ?ar Ihll Spaf slo nib usq ; ele neg
' VI't- fed pra:Celltis fuf
lare,na
e,a
.1
:rer
Ol1
,pra
él:l
o
~,
lIla
nt,
,mc
ls
:lt3
Me
ent
çns
.
a
'
(le mneon
arg um ent um
C él:
mo dl obf eru ar ln ,fph fi'
on ct age ns
ria: cIT om nib us deh uir diu er{ am exi ll:i ma n, vt 01h11 lit' l'm e
per le a prouellJar, op
.
.
nto rum . ~r cOlm a". lo
me
J i~ce,~dat
'co rpo rea deo
e~Jl
aOl
a
lÎa
,
Q!.
qUI
rc?
em
m a e id eil: nul la com mu nis ma ten a.lc
elfe ru?ieél:o.S~d ~ua
:tO lmamm
u~
enu
JOdigec
pot
ne
lo
tlo
~up
un
por
pro
ne:
m
lru
cor por ea,
nu e felp fum , Olm
éde t:ru rfu s q~i~ na,tura
• .lS liLI b ln :lg end o ge ml
i 'io liuper.1T'1t,re1U<..filpat
'
i
l
'
!ua e::ma ter ia 'no n dep ' ver a clf ent la lud lca tur :ap pel lat am
e
'
lor
AI
mll
' nre . IOqulll 1
l ala COlll'
gem lOa
fia nti a neq
d
:ioncm. Sic ut ver o dup
liub
"
o cor por a eor um Imu
lerf eél :am imp edi et aél gen er.l nda m,i ca fe( qui alte ra
l:um
e ver
ieé
(lu
iz
em
fi aIl 01 deo s eor um ver
uid
"'l .
pro
fpeciem
lefi ibu s Jou em nom ina fub dit am .
duc it a fub llan tÏ:l lem
; fig ura m,& fefquiterma s c , a~lI, d " s dœ
3ni ma lem pro uid étiç
fpeciei elf ellj one m arq
vim
rem
0
ilia
1)
fam
ln
ad
e
lO
l'ra :re rea pro por tio era . Pro
ra.
nio
mu
er , te fen rire pel' fenCum vid elic et l no
com
lia ad acc ide uti a quz dam
mo rib us. ]) lIplUIll
pru
llU
onu
~r
m.u nus :lu non emu
~at
dxm
m
fer
m mo dus in ~oll:ris
Cc 'bit q;o q' nat ura
fde
eiu
nis
pla m & han c,a d
sq;
,du
ine
am
ult
AIr & fiellas,lin i ' a a~lI
unt fan gum em ad plt
u oce nt: :: int er deos hom ora nvol
cr~
e
elfe
,
.
m
um
eni
er
dup las hab ét,
dlU
àd
ge
fl:ro ~on
atr am bil em . Qu li
.oni sq' gra ria hon
m.o p
bil em :ha nct iOl ilit er ad
: in dup la fun t,
qua
as,
dent~a,renFu, mem?n~ Inrerpre~atl rem 'ex nof iris vid elierri
uic
fefq
&
:ls
s,
qua tuo r
con feq uér er fefquialter
me dla Ol : wt~rCefslOOl
ma ris in
aud itu colifiul1r. ln quo
'
~c~l?~o e g n~é bon os ' re quo s
.Si mil es quo q; in
ira
ent
nof
tin
n~s
con
D
tJo
s.S m
'
lra
vnu
,
eog
,
r~
dam
s, I l e s exl'fil'ma ,
IgOlS: uo aqu a:: Ter
~du
es
e
:Tr
a
&
dus
us
gra
•
tlb
er
unr
mo
uit
inf
&
is
s
b ono
aër
cet fig uri
pro por uon em lie n fcfq vni h ' dem one s VI etuI'nul los fi g nifieat elfe ma
r
inr er qua tuo r arq; tres
em
upe
inf
aur
ae
,
o,
ium
fi~nlar ll1. 0 mn es le. 'b'
ver
oar
s
rer
ueo
. Aq
ter nar ius '
,- , rer atit l,vero ~.O? 'fib iles
ria m Co tin er eni m qua
vI'liu
. . ' am. S cls
vld ehc et doc eat coh.,A a,edre,?s~, InUI 1
• &'
quo q; ter nan uln
.
"
~tertl
Dan
,
m
rer
VIX
lde
aqll
tem
'
os
par
uam
ere
l11
nq
rate
)os . Et xrh,
. [cr am col loc an, qua do tem anu li, blO
_
fi 'de os VI ena ltn on nu
Ad d ' ad 010 ne rl' ani ula
"
bibin ari um fefi
a
que
ldi
'
Ir
dlm
.
xi
ell:
lna r cm ,I"
.
d
fi
.
rno
m,l
ra'f
xre
era
uos nom
n.
em alc
. , .la,OHen ' •
per q; vOltat
t"
. 'lme pOtlUS 1cuam . e voces, vat lcln
" cet IIlt
d'
riu m con rin et,l nruft,
, ' r.
b - ln
tccllt
ma
ItUS ahe él:l On cpr oMu lt hl's ad'
"
re Ip, a au
_,
,
mo
"
~a
.
,001
.
nem
per
e.
s
tlO
'"
1
or
por
1bu
' a IlSlnrUnt. Ita , & c6Ila nj
e co rp ra: ter ea nôJ i'fi/ li
mo s a dçmol1 ~
uam
US ml~lrat
a llmdd
'AI 'rp
'
oes ma m' e -, us
'
om
, Pro por r'10
l,
nes
tio
?r~
por
ttP
o
u
H.
o~u
:m
;Ju
.
.
me ver ,
e eln
:aua: vocis, in dup a. via
a' fIta
ld el oél
r , mo rta lt nat ura
om
Ig
n qll1de,
afo
u- no •
i
lap
J:.D
. hurn"r
'1
em
l
anw
un
r
1
auc
fon
re
r
ata
on
'
us
us rm ' t F. dl' rcc diu inu dit }um
v
mo nen tl ,
.~
, 'd fi ' ra:, 10 lelq ula eera. Dia rel far
' l Ice " "
l~
'~ . '
rel c ll:ricoi l'o m.
teVero,1 e '1, UIO
lg lOe le~
'
tuo
oen
fi
fi
qua
•
in
d
qué
lm
CO
quo
cer e qua : 10 rel
:
ndu
ltto
una
mu
. dll
,.
e qult_err,la'l"l
"
'fib 'l cm co-11n.I'tuit
lr~ "fSlma VI
Id ell: quarra: ~ocJS,ln Tum tum les cog it:l ri, Sed de his aliàs .
II
enUr e.' M ort a l•1lOqll
d'
nes pol
dit urd iui nit ati s inu eni riâ
rlO
cen
por
b
pro
,
tis
11
mé
IUII
m
...)S qua: ad taél:um & quod.'imod'ICI, JIlI
~~atl~ oml11~
h' &
d't lit/ " per fap ien
fi
'mU Ill
cha~ltate ac ,
Co n ent lun r IS ' me
tes .Pn
l,ca '1'
i.
rel
s
d
num eral'If feh x adm lra ns & nal rer avl tae uat'Jo
atu
nsl
era
'c
•
&h 'le 1
d gu fi um pem nen r,g ra us qua tuo r , qlll' m.1I111
d e fil'
•
e.1
a
do
IX
e
o
Vbl
"
x
vn
ver
,
1
u
<IX
':ld con:Jfrua
'dem qu"l VIX fien fiu per clp lar ur. Sec und
, VHtU em pla tur us. Mo
,
s.
em
"
vnu
em
e
:lId
ver
qUI
otft
V ere vna m
r
iam
egl
m
con
btl
na
rtiu
,alt
IUl
Te
tur
Jr.
ull
pus
end
otf
e tcm
s & ua: fe
.
"
.
fie per cip iaru r.fe d non
q uum etl am om n
int eri me nté,ln his qui
~ lia ~uidem hon ora re,
enr em .QE .an um bre ui
dem
dJU;.a"
IzJ
~
nde
en
iij
dei
&
,Res
f
F
~ll:
m
no
l:u
dii
rra dué
ica quç
ttse fi. IUJOhrua ftro nom
tur :N on el11m pru den rra r 10 ter zc a
Na
.
ere
lig
ali.l ver o neg
,e.
1
d1,
4
4
h
J.
�Liber trigefimusqu intus.
denl graJibus, dupla & ferquialtera & reCquirertia reperitur.
$ed h ~c medici videril~t. Adducit hic plata vnum, duo,quaJuor,(ex,oéto, duodeClm. A quatuor ad duo. dupla efi,ab 0~o ad quatuor quoq; dup~a: hi quidem excefsu~s duo,propor
lione Cunt pares:vterq; Cl1Im fit per duplam , no [am~n par~s
llumero:oétonarius enim quatuor [uperat quaternanum;hle
vcro bina rio excedit binariuru.Compara .rurCus fcnarill,hine
'luidem ad quaternariu :inde vero ad.oa~pari~m . Hinccerte fit CeCquialtera : inde vero fit feCqulter~la. HI ergo e~celfu~
proportione C';lnt i~pare s , nUJTlcro vero parcs . VtrOblquee ..
• nim per bin:mum tit excelfus.RurCus compara CelÇ ad duodecim proportione ,d,upla, & int.er ha:c =d vtrul:quc col1fer~s 0élon:uium. Cene a duodenano ad hue Ce[qulaltera nafcl~ur,
Ab hoc ad [ex, oricur feCquitertia: e~ quibus dupla inter [e~
puodecimque componitur. in qua duo illi excelfus tam proponione quàm numero impares euidelltCr apparent. H a:c 0llloia in commentarijs Tima:i commodillS pçrçraétantur.
CL 1 NIA S,
SIS
m~ESiii_imI
ATH ENI E N-
H 0 S P ES,
P 1 L L V S.
*
M E,.
A M, vt communiter fiatueramus,
huc tandem omnes tres, ô hofpes,reete perueni:lmus,ego& ~11,& hic Me
gilIus de pruçl étia quxfituri, qua ratione iHud attingere valeamus, quo
in
umanus habitus optime fe quantu natu
ra fcrt,ad prudentia habet . Cxtera enim qux ad ferenctas lcges pertinebant, iam traétauimus. ~od
ve~o & inuentu & diétu maximum efi,quonam videlieet fi cognitum fit,fapiens homo fiat,neque inuepimus, neque dixi~us. V I!rl1m nullo paéto prretermittendl1m cenfeo , ne forte imperfeétum illud
relinquamus,euius aperiendi gratia hucufqlle pro,.
feéh [umus. A 1" H E. Scite Ioqueris,ô amice Clinia.
Sermonc:m .veràquendam nunc mirum, ~rurfl1s
quoqammodo non p-lirl1Ql allditl1ru te puto.Multi
cnim fluétib4s huillS vitx iaétati illud prredicant,
Immanum gel1l1s Felix atque beatum dIe non pof{e. Attende igirur ôc coniidera vtrum & ipfe reae
hac de re d~c.ere yidear. Impofsibile arbüror homines in hac vita pr~ter admodum paucos fcliciratem
& beatitudinem aiIèqni. TIona tamé fpes eil:, vt poil:
mOl·tem quis eaomnino con[equaçur, quorum de.,
fiderio accenfus, optime pro viribus egit vitam atqueexegit. Necinallditû aliqllidnouumq; adduco,fed quod I3arban omnes & Grxci modo quodi
cognoleimus.N emo enim ignorat quita fit in pri.,.
ma generatione ani~aliû difficultas,in conceptione & vtero primum: deinde in natiuitate & partu,
poi1:ea in nutritione atque eduçationc. Nam per
mille labores neri hçe non ignoramus,B~eue autem
tempus efi,nop folum refpdtu diuturnitatis maIo
rum, verumetiam quoeunque modo quis cogitet,
quod quaG circ a humanx vitx medium reCpirare
parum per nos facit . Sed cito trifiis [eneétus [u per~leniens efficit ne quis optet rurf~ls ~n vitam redire,
cum prxteritfls molefiias cogitet, niG puerili opinione feratur. ~re omnia ita fe habere,illud mihj
argumento eil:, quod modo quxritur. ~xrimus
cnim quonam paél:o fiçri fapientes pofs~mus, quaQllal artes fi aliqua huiu{modi vis fingulis infit. ~re quidem
fapienté nô tune nos fugit, quando ad aliquam earumfacultal'cddllnt.
tum, qux anis vel prudentix vel fcientix nomine
com~uni~er. appe~latur, quis pcrrexerit, tanquam
nulla lfiaru ln hUlU[cemodi htunal1Îs rebus cligna
fit fapientix vocabulo nuncupari,animlls tamé val
4e confidat, vaticineturq; aliquam h~u[Qlodi vi~
fibi fecundum natl1ram ineffe,qux vero Gt, & quâdo, & quomodo adGt, facilè inuenire nort po[s.i~.
Nonne dubitatio & inquiGtio h<tc noil:ra de r.'pletia, huc fpeéht maximé? plena nimiru m fpe in Î1ngulis quicunque & [eipfos & alios prudente~ coocorditérque poifunt in omni gencre fermonlS dlf·
putationisq; examinare. lt5.ne, an aliter hxc {e habere dicemus?c LI. Nos quidem hofpes iil:a concedimus ,fperantes vide1icet vnà tecum deinceps ad
verifsimam de his fententiam peruentl1ros. ATH .
Alias igitur artes,qux cum fcienti t; appellétur,hominem f.tpientem non faciunt, primum percurramlls,vt iIlis remotis, eas q uibus egem us adllloueaIhus, comp:1remusq;, & faéta comparatione difcamus. Atq ue eas in primis videam us, q uibus humanum genus maxime indiget. V ~rè enim hx prim:e
(llnt,& maximè omnium necefIariç.~arumartl
fices quamuis ab initio f:.tpientes nHi fint, nunc t:tmen & fapientes non habentl1r,& propter eas artes
vituperantl1r .Dicendum igitur quxnam hx fint,&
quàd quicunq; optimi viri cupiunt videri) artium
huiufmodi fiudia fugiant . Prima vero fit, quX ab
humanarum carnium efu, qui ferarllm dru quo n-·
dam inter homines inoleuerat, vt fabulç ferunt,abfiinereiufsit, & ad viétum modefijorem noS rellopauit.ln quo f.wè prifci homines quamllis m:1n{ue
te & humaniter nobis confuluerint, valeant tamen,
nec[.1pientix nomen vfurpent. Deinde cibi Cer~~
lis artificium vtile quidem & pulchrum, fed ÜplC'tem abfolute virum nunquam efficiet. Difficultatem enim & molefiiam potius quàm fapientii! afferet. N eq; etia agricultura id faciet . Non ellim arte,fed natura & dei quo dam fauore terrx culturam
aggrefsi videmur. Sed nec domorum conHruél:io,
& reliqua omnis œdincatio, fupelleéHli umue effeého,nec xraria,ve1 lignaria fabrica, aut nglina, aut
textura,neç infirumérorum omnium artlficja,qll~
plebi accommodata, quicquam ad virtutem afferu nt. Venatrix etiam ars omnis quamuis varia Be
ingeniofa Gt, magnificentiam tamen [.lpientiamq;
non tribuit.Sed nec diuinatio am interpretatio vI:
b.N am & fi qux diculltur cognofcit, vtrum tame
vera fint nécne,noll inte1ligit. Pofiqulm vero n111lam carum artium quibus necefIà~ia parantur, (.1pientem hominem facere nobis cail:itit, reliqua eft
imitatrix qu:edi f:1cultas minimè feria. Sxpe enim
infirpmentis irnitatio fit ,plerunque deformibus
corporum gefiibus & figuris. In eloquio etiam &
mulis imitatio efi, & in fingendo pingendogue,
vbi multa & varia in corporibus tam duris quàm
mollibus exprimuntur. !lOrum nihil hominem imitationi deditum, f.'lplentem reddit : imitationc
vero fu blata, artes illix reil:ant qux in ferendo auxilio ver[ari videntur. hxquidem multx & varix
funt, fed omnibus belliltrix, quam imperatoriam
vocant, excellit. Hxc {ummopere propter vfum
probatur,fed felicitate maxime indiget, & fortitlldi ne magis naturali quàm [,lpientia perficitur.Medicinil quoque ~obis opitulatur contdimmodcrati fdgods & cal ori~ impetum, cxterorum~; huiufmodi quibus natura animalium lxditur.fed horum nihil ad fapientiam veram conducit, incertis
enim conieéèurislopinionibusq; procedunt.N autas quinetiam gubernatoresq; ferreauxilium non
ncgabimus. Nec tamen eorum quenquam fapientem vocari ab aliquo permittemus. N ulllls enim
eorum iram ventorum amidtia1l1ue cognofci~,
quàd
\
�.
s
u
h
p
fo
o
il
h
P
l,
e
V
,
is
Epinom
ad i ar m ax im è in gu be rn1
&
l,
el
l
ll'
ltl
tin
··
?p
d
<JuOd ~
leos va um lls ,
t cr eq uI r1 tu.t ' N eq ;e tu ap le te s lC
1. .
[unt.~ippe . cü
ce nd i vi rib us ad
di
us
tlb
r.
an
&
'b
ltl
<Jlll
.lccOmm?. . .
m on'a & ~ fi. u 0'p~n~ol1Js .mon. llSJe ab cr re r.
Jl le
ul
oc
de n
pr
la
nt
: llltelJJge
i~ionUà
Rel ~,& a verx.lUilltla
op
i
li~
:
ua
vis!q
am
:d
la
ua
q~
ra
~l
n
.
eft
19
i
magJs qu àm
dl ca t, qu a na tu ra
C?tlx.limJ!Jtcr ve
liilit, qu ire nt .H re c in co co
dap~en.tJam m uI d di ce[cit,qua:, ve~it, mu~ta di u ae
m di
fi 0 ~clle qui[.fi~
ld on eu eil cu m
& qu od Vl11cUIq;
Jt,
Jl1
em
m
rm Ite r
im om ni a
xc
od e rc dd it. H cn
m
co
,&
to
ei
t,
ca
o~ .Ort
rX [o lc rti i nu
pi en tia m ,a lij natu
[a
lij
,a
m
ra
tu
na
ah)
vere [a pi ét é
s m en tis Jcompos
llu
lm
~
Se
.
nt
bu
cu pa
e. V er un ta m en
qu cn 'lu am cocede
e
ea
c
hx
r
te
op
pr
, q u;i qlli{quis
al l'l ua m in ue ni ri
nccelfe eft [c ie nt i;i
d reuera lit iàpiés.
lll m vi de .lt ur , [c
]la bl le rit ,n on (o
ni no rem ag
i. N am ar du am om
Atte~tione op us cf
artes [~rlltemllr
ali:ï. pr çt er di ét as
ad ep tu s
grcfs.l [u m us ! qu !
dl ca tu r: 'lu am 'lm
ra
ve
a
ltl
el
pl
Ü
bo nu sq ;
qUa: lu re
ltu s crit,{ed fapiés
fiu
ec
,n
us
éè
ie
ab
cf i,n ec
tati5 pr in ce ps
s,m od ef iu sq ; ciui
ui
ci
1m
ipC
r
te
pr op
{piciamus,qua:
e ig im r pr im am in
an
H
s.
itu
bd
[u
&
11abet, vt fi l1x(;
an is ar tib us ira fc
m
hu
s
bu
ni
om
ex
piétifs~ma 110m en tif si m a & inli
r,a
tu
ea
ou
m
[e
a
v~
m hD C lll ue nt u
at ur .N on cfi au te
dd
re
ra
tu
na
s
ni
nu
,illa q~la: nl lm evn i vn am conferes
di ff ic ilc .N am li
èo cf tic ie t.D ci i
Ti de di t,i d profeé
rUm m or ta liu gc ne
am .ad f.1lutcm
ag is qu àm fortu~
au tc m al iq ue m m
ru hl fe . Q Ee m
no bi s ar bi tr or co
rd us
no ft râ ho c m un usl
ca m ,e tia m li ab [u
, vo bi s di
"~ro de um pu te m od o al io no n ab {u rd us . N am
m
r no n et ia m
vl de bo r & ru r[ us
ni um au to re m , cu
om
m
ru
no
b~
m
ip {u
bjtra~i~ur~
tir e di co ! caus~ ar
dé
ru
,p
ni
bo
i
im
.tnax
c, & ClJO~a cf..
l:t ud ib us ,o Me~Jll
um
de
ro
vc
l
l1
~e
m da:mones a-·
e, qu od pa r cil, tlc
rm
fe
m
lu
œ
?C
ro
fe
,nos qu o' l; 110:cc en q; dei f.lciun~
lij fim ul om ne s G
I. A tq ; cxtc.roru
c pr a: ci pu e pre~ar
no ri bu s co le re ,a cauL1m noblS cœ lll m fu JG e, 0m
om ni um bo no ru
numerllm,:1tqi
. D ed ilf e pr xt er ea
ur
em
er
m aIn ne s co fit
!it,daturum,~os af firam elu is ob fe ru ar e vc
li'
ét
re
üm
ln
et
I
~tit
aG eq uc tu r, qU
. Q !! od qu id em is
du m ,li lle 0Cl. hltleti _ In us
cn
:1[~ ~ertr,fil1e m un
ju s [p ec uJ at io ne m Jd hb ea t ap pe 1J ar c, du m m od o
lu m
ly m pu m ,li ue cœ
od o anfraéè.u
nl id er et , & qu om
co
s
iiu
ip
s
te
ta
va rie
épora, a~lmc~iuerfa effic~~t,t
um
or
ir
af
qi
ru
lli
ci rc
m vna cu nu :
la tu r, ~c ~3pJCtl~
rg
la
s
~u
ah
im
an
tâ q;
bU 3t . Id vc ro
nI s, ho m ll1 lb us trt us ab co fil bo
qi
ris
te
cœ
o
cr
In
un
is nu m er or um m
m ax im um efi,Gqu
S~~ memo,ria
m~
tu
ui
rc
cj
rc ur ra t
fci ié s, om ne m pe & reétjfsime qUJde ln [u pe no nu re Pt us . di éè um Il Sab ho m in ib lls na tu ra
N lPe ~m b'js fuilfe li
fi
r'b a no
, ;r
n~s or~. U'
l us
un 'lu i pr ud en te s
m er um au fc ra t,n an im al is hu iu s an JlI ll vl rtu te m
, fi e
am à qu o ra tio ne m abfiuJeris:ncc
m ,er'et
em
am
qu
epe rc lp lo &" tr ia ,& pa r & lm pa r, ac nu m
om ne m lIo
du
d
vn
re
ni m al
né de re bu sr ed de
irc
pc
q Ii s ig no ra t ra tio
ia
or
m cm
as [e~iil [o lu at q;
ru m pr or LI.
di ne m di co &
tu
rti
fo
cm
,rl t,' lu 0 Vl' rt ut "
qU3 m PJ.o te
ver c ni hi l pr ol llb et . QE.l aute: ve
pi t. R eraIqntu:llJ.1n
cr
m ,h ab
1(luam
te m pe
o [a pi en s vl..
ers is qu om od
' {x Vlrtl,
Il
.
.
ltJS
,
,
p
lUer.
rx ratJOnlS 'en e, x
decrl·t fa pi en tla , vn
fe0
nt
no
e
bo nu s .ab [o lu te
eu a d et? C, .Ul ve ro
'
t
cf
e
ce
ne
m
ra
cu
a, l . d ne m lfi eq uc ru r.l r r .
pa rs m ax lm
, ce ua rtu m
- 1. at ltU
.
J
l'
ne
q;
h
S cl
"'f up po ne re . Id
1t nLlnqua uc
. l'
~e"
'.
ra n lcec. e
fi
...
on
pr.
u
m
ti~ cta:n:!n_ m
er
ls
m
bl
ni
nu
tio
no
ra
.
O mI. b
'n u
cre te ra: .lr 10 Co Illeri il'
"'c ol le lld itu r " qu od
mh
Ja
~[
liS
l
Ur
bl at o
c
n
ne L' an tè
~'tef,~ofcc: rel
en um er au lm us ,[u
..~e nunC ra tIo
..s.
au lo
te s qu as om nc sp
.
E
J
[;
.J
l!'
ca
J
!.,p
6 ]9
i de " .
ccnt.Fortè ve ro qu
e.(
.. rtJ an
èu
s
tU
ni
pe
.nurnero b ·
rr ar bi tra bi tu r in t]u ib lls l
'
lc
ca cl
b
111
. us co gJ ta H ,p au in di pe t, <Juamui & ho c aa
m
er
m
nu
s
nu
ge
ii
man
0
gc nc ra l' V ' liIq ui s, qu od di ui nl lm in
re icin
ua
q
~num It. er um
,
rir
xe
le efi,i n{pe
ta
or
m
d
uo
q
,&
9
tlo ne
cur: is ~(_
s nu m er cogno[ce
ru
ve
&
~s
de
~a
tas er
vi rtu ris n~bi
lu m va tc m qu ar a:
ul
,n
et
m
uc
ln
o
éè
fc
s affucTit com~
,{i m od o vnilleriil
cauC1 nu m er us (ir
m ot u ~'<c \'0 N am & to ta mllfica en bo no ..
pra:hédere po!fe.
imlÏ
gc t. Et qu od max
eu m nu m er a In di
us c:u:r.1m
lli
um ,m al i vero nu
ru m qu id em om ni
llllU9 ~ ir{fl
pO
e cogno{cerc
cil
fa
nc
hi
u,
ncr
m
[e nu
deformis,inepra,jn;lipcipi.i
a,
tt
n:
d~
or
in
~
is
a!
on
r~ti
9 m al i ql
l1la deniq; in qu ib
na q; :lgJt:lCIO,om
Çj. bC3ru ta nnè
f.t
d
Eo
o ca ré t.Q
.ïn el l,o m ni nu m er
t ~ iufi,i, boni!
ol 'ar c no de bc t.E
dé fu tu ru s cf i,i gn
llerir~ nec \'er.{
hl liu fin od i ignora
11one(lu,cxter:lqi
~ & al io s pe rccp~rit! ~d l~ip{lIn
op in io né de his a~
pOlerir. Sed
ratloOJ.s<Ii VJ vt i no
dircididicimlls. Vn de
[u ad en do s nu m en
i
vt
o
odo numCr
11
ol
me ·
qu
nll
i;Ï
s
us
mu
em
i.
er
co nl id
? vt iIIud an
lls
im
ip
rc
pe
o
du
A ge , vnde vnuIU &
ab vn iu er [o ru m.
od co gn o[ cé du m
'lu
ad
,
us
m
te
er
lu
m ac
cu muJtis an i
pimlls. Pr of eé èo
ce
ac
q;
m
vl
m
ra
na tu
.\r vlilln nu-:cr it. ne ,\ pa tre qu
lll
g.
ne
ra
w
na
iü
mal
c deu , vr po G i
s id pr im um indidl
bi
no
e,
er
[c
di
i
er
m
te lli ge rc . D ei(, di tll r,n um en i in
of
od
'lu
co
in
us
m
f.lcje. In qu a
riu s,i dé m 'l; a{sid ue
in de oi le nd ic ap cr
u vni conti ra m nihil al lll d, fi vn
ex pl ic at io ne re ru
l diei lu cé . V npicere pofsis qUll1
tu r, pu lc hr iu s a[
co fid cr cs , vb i
u of fic io vi ci fs im
luere hx c
de & nc .st é oc ul or
rC
ita s. N am fi llo
rf
ue
di
ct
ar
pp
:ta
m ax im
dies vi ùe bi
no éè cs ,& m lll to
s
ta
lll
,m
as
lin
dc
vn lln :
no n
do ce rc h~lllincs
~
~à
ce
.i
q~
l1
~~
lü
cœ
s
qu i bu
m c vt i IHlm(_
tar~lfiJmus el l,h
Ul
a,q
etJ
v~
,
uo
d
.
at q;
r! ct n~L1lta qu i.& trJ.a,& qu au lO
lm
eO
Jc
.~
at
[c
dl
r,o
VJlJ ,dcus Lu
JOtclJJgc~.Sed de III
lI~ct cernc~o,hc:c
do ma,lOr ap pa
m,odo 1ll1?Of, ~o qi dlcs :le no
X
11
'9
J~
au
rm
~o
n.:1
V[
rIa ad ql\ln~eClJn
re s,l ta ql lo tld le va
qu is [o tü cir_
,G
efi
ls
t~
ui
rc
au té ci
[te s ccr,l1ltur~Hic
rc) vt ira dic.l,
nfc~re v? lll en .t. ~a tll ra m aliqll:ï.
cu lll ,m .1I1 vn~ co
1lm~Jla, ql1lbllS na
tardlfsll1~a w am ~l
rll~ pe rd pe rJé t.
ln t ~tfcere,nll~lc
deu~ d~d!t, vt po fs
Jln.JI (Ilfccdi
;
vi q; , 'luodcuC] an
:c
ha
ad
r
ltU
19
In hlS
ipJùm conGllm qu od q; pc r fc
vn
t,
be
ha
m
te
fia
po te
m ax im è f.Jéèii
andum id ol le llm
cr
Jm
nu
ad
o,
nd
de ra
nferre, m a
11 ad numerll~ ~o
eJ
m~
o,
u
er
m
nu
d
~ft ..Se
lxlml~s, m od o
cJrco.J~na",1' vt d,
Id
qi
at
il,
Je
us
op
S
lU
ln c mcfes ad ~n
cc rc [c ct c fe cu . H
cr e[ ce nt e, m od od
fe!ici quad~m
nu m cr um j; om~é ln c tcrr.l fœ ou m co nf iit ui t ~
.H
ad nu m er u do cU Jt
.lOifo rt un a co nf er rl
~limérum, W
ad
l];
uS
éè
fru
t,
pi
ci
co
a
éè
f.1
1"
r
& a.uIter vcn~l at ,
cu nd io
. m parI.t,.cu J1lr.l'
bu
)'
ut . A c
rn~ lll m o~nlll
rI te r de 8u
u
la
m
lll
em
gr
·d
x
rr
1
te
JO
es
"
br
d
a na tu
& Im
J"ll1 h·IS lCCl d·lt, no n Hl'lna cur. pa d ' I l '
\
:l1
11
m
.
d
fiq ui
'
~n lu am lu nh
:l, qua: lJ1lUm: vlta
ra ~fi, fed .um an
[c nb em lb us
o
od
le gl bu s m
de
m
te
au
lS
Ob
N
bU It.
.1cilta co gn itu
ih us op tim a Gnr,f
ca:tera qu x ho m in
iil ff ic ié te r qu x de
qu cm lib et po ire
f
•
eGè vi de nr ur ,&
' .Il"19&crc, a.cdPrxterea c ac cr e, po fi.. 'Cunt,Ldlr, JI1
~C
I)S dJ
m en periipexct, qU! r.nofi n co
b"IS Vlla un r,e t m od o vi de nqu am (IUl ' co or er
.
no
rI t.C xt er al.l1.'lu am cl : qu o au te m paéèo ho m iua
ar
m
lll
lm
d ·re' . mum. Re liq u. ,
tu r no n . J1rc·
s lUlC• IIJ
tu
b
1l
eJ
''b
ur
•
:lt
cl
cm
no n ar nes omb
r . · l'1ec11.
u, vt dlCJtur ' &
r.
l
IS
pO
a,
on
rUflUS r. 'd
on ce , & 'lu ad uu m pOISI cr e, op es qu at en us opt, & quale no n
ce
de
& co rp us quaJe
te nu s no n:
ha be re op or te'(re
Al1' lm um qu oq ue b on um
.. ..
f
F
qUi 'li
de ce t.
lIl)
cr..
or
•
. J
�Liber trigefimtlsquintus.
q\lifqi fatctur. ~omoc1o etiarn bonus futurus fit,
interrogatlls qui[qi ita re[ponderet,G iufillS, mode
f:1tus,fortisqi 1it,cxtera,que hlliuftnodi.Sapientem
Ql10qi animü efTe debcre,qllis neget? ~œ vero L1piemia comparand .\fit,vt 11Uper dilferuimus, nlll,los de'multis inter fe coucnire cognollimus. Nunc
ergo prxter omnes quas [llprà Il:1rrauimus h.pien. tias,noll vilem qU:lI1dam ad hoc ip[llm inuenimus,
'In qui inll1 diLta didicerit,[,.piens videatur. Vtrum
vero f.'pierts -bon (lSqi fit,ÇI. bCîC didicit,ratione qu~
rendum. C L r N. S cite nimi u m 10qllutUS es hofpes,
cu m affirmares magna'te de magnis ditèuru. 1\ TH.
C ertè non paruafllnt hxc,ô 'Cliùia:&,quod maills
cfi,penitus vera.c L r.Ita fànè, ô ho[pes. Labori ne
c~as,quin vt cœpifii progrediare. A T Il EN . Dabo
operam :{e'd vos etiâ1111;tbori :mdiendi ne cedatis.
CL r'N .Sic vtiqi facierrtus, vt ego pro vtri(qi re[pon
deam. ATH E N. Prob . ~are alti us tepetendum:
Ql~ef.~cul. & primo ql1idenl fiquo modo polfumus, vno 110t~s he Ilia,
.
c
qui
Capiéei,i mIne compnc llen d ~~ d,um VI'd etur., ql1œnam
,ea r~enè ~rbitra. cnltas Gt,ql1am f..pIctlam elre arbItra mur. SIn mlmur.
nus id ficri potèl~,fàltem alterum declarandu, qllXn,\01,& qudt funt artes,quibus habitis, h.piété mo
re nofiro hominem appellamus. C L r N. Die iam.
ATH EN. Omni crirn ine Ir.:gu111lator carebit,G melius de di js quàm pri[ci (entiat,& optil11:l v[us di[ci
plina,deos hyrnnis colat,beatitudineq; extollat,at
que ita vira tr:tnfigat.o LIN. Reaè tu ho[pes, ql1adoquidem finis hic legum tibi propOfitllS efi, vt dei
cn!tu & vitx puritatc optimü atqi pulcherrimllm
exirum con[eqllaris .A THE N.QE:omodo ergo dicemllS, Clinia? Ail deos hymnis magnopere honorabimus?[lIpplicabim usqi, vt [equentem de ipfis di
(putationem optimè & pulcherrimè tranfigamus?
lt~1.ne,an aliter agendum ceti[es?c L r N.Ita prorfus.
[ed,ô vir Felix , dijs fide habita precibusq; prxmi[..
fis, bene de dijs atq; deabus loquaris. ATH EN. Sic
crit,G deus ip[e nos duxerit. Tanrummodo mecum
prc;eare.c L T N. Pro[cql1aris ergo.A THE N. Princi pio deorll m anirnalillmq; progeniem , quoniam
male 111aiores nofiri de di js tradiderllnt, nunc melius tracèandam ita [u[cipere operxpretiu111 efi, vt
[u periorem adller[llS impios difpurationé à nobis
habitam re[umamus,qua afTèritur efTe deos, rcruq;
omnium maximarum fimul & minimarum curam
habere, nec precibns vllis muheribusqi prxter iu!tum platari.Recordaminine hxe diéèa dIe, à Clinia? Profetèo ita tunc accepifiis, vt meminifTe debeatis, prx[ertim quia maxi mè vera elfe confiitit.
Omnium vero maximum illud habitum efi: Antiquiorem omni corpore omnem animam elfe. Nu
rccordamini?Vel maximè id quidem. Nam quod
meli 9 id & antiquius,atq; quod diuinills efi, id infedore ae viii or': prius eH:. Et fimHiter dux duao,
& princeps fubieao natllra pri 9 • Id i,gitur admitta
n1us,.u1Îmam cm-pore antiquioré eile . ~od fi ita
fc habet,quod in generatione primi primum efi, ve
rifimile "pfetèo efi prxiuilfe. ~are ponamlls prin
cip?tum principiüqi principij decentius [e habere,
& hc reai[simè in fapiétii de deorum generatione
nos ingrcdi.cLI. Maneant ifia pro humanis viribus
affj:n~:lta.AT~.Age igitur,n6nne veri[sime animal
[ccudu nattu:!. tune ,1ffirmamus,cü vna animx C01'porîsqi co~ftitl1tiO, vni [uo cocurfll forma parit?
eL 1: l<..e-:r c • A T H.Animal ergo huiu{inodi aliquid
menta nucupatul'.c L.Certè. AT H.Solida vero cor
1)ora q uinq; coucnienter dicere po{fumus 1 ex qui1
bus pulcherrima optimaq; fingutur. ~1teru ~lt1t~n1
gemls vniller[um vnam po[sidet forma. N oil enlm
efi ali~ld quicquam qllod incorporeu efTe q~eat, &
omnino coloris expers extra diuinifsimuID lllud ge
nus in q~o efi anima. Cuius generi Coli fi~gere f.1bricaré(l; cOllenit,corpori vero fingi,gigl1l,at,qi~culis cerni.Sed animx generi,non eniID fel~eI!d dicendu,coucnit vt inuiGbile fit, cognitionls COp?s:
intelli ibile,memorix rationisqi in ipfis impanb
9
parib lIS11e tran[ml1tationibus particeps . Sed cun;
q uinqi fine corpora,ignis,aqua , terti ü aêr, quartu
terra,quintu xther:horum principatibus mulra va
riaq; fingula ani1'l1alia produCllnt.Q!!.odin vn,? fi:
difcere poilum 9 :ponamlls enim primo terrenu anl
ma!iu gentls elfe homines, animalia 111111ti~e,da pe~
dibusqi carentia,progrc[siu:1 fimuI,& fia~llt.a,radl
cibusqi connexa. V num autem id vbiq; eXJ~lmln~
du, vt ql1an:Jl1is omnia ex omnibus corporu genert
bus fint:plurimu tamé in hoc terrœ folidçqi na~~lr~
in ftIt.Alteru animaliti genus ponel1 d'u, ,quo.d et 1.agi
gnitur cernhl; potefi,& ignis pll1rimu po[sldet',ter
rx quoqi & aëris c-tterorüq; omniLi parLJa~ par~lcLl
las ha?et,variaq; idcirco hinc omnin,o a11lmaba&
vifibilia gisni dicendum. Hxc cœlefha putam us a~
nimali,l eile,diuinu afiroru genus,corpore pulc he1
rimo, animaq; beati[sinu & optima confiitutUrn:
His vtiqi animalibus è dllabus (ortibllS alteram trI
huéd:lIn puramlls.N a111 aut abfq; pcrnicie imrnor~
talia pror[us atq; diuina necelfaria fingula ~unt:aut
Yitilongxuâ agu t,fingulis adeo ftlfficientc, vt.1on
giore nonegeat. Hxc inquam duo etIeanirnal~Ll:'
genera cogitemus.Rurfllsqi dicamus vtraq; v16 1
lia efTe,quoru alteru ex igne totu ,ex terr:1. alterUtn
videatur.Sed terre nu quidem abfq; ordine:ig neutn
vero omni ordinisrationemouetur. Q.!!od ab[q;.or
dine fertur,amens efTè pmandum efi, quod plerllq;
faciunt,quxcilqi apud nos animalia [unt. QEod au
tem ordine in cœlo progredif,id menté habere [uf:
ficienter eo jvefiigio demonfirarur , '}uod pe~ eade
[emper & fimiliter profici[citur,agitqi & paut eadem. Animœ vero intelletèum habétis nccefsitas 0mni1l111 nece[sitatum maxima cfi,dl1cens enim, [cd
non duéb gubernat.Q!;!.;mdo autem anima que; rc~
optima efi,confilio [ecundum optimum intelleéh!
fe gedt, tunc fine perfuafione id q uod vere [ecundu
intelleéèu perfieif, neeeiTàrio eueniet, nec adama,ç
[olidius immobiliusq; elfe poterit. Sed tr,es JPfeao
Parcre,quod finguli d.eoru:n optimo deh?e,rarunt
confilio,perfeé1:um eo(eruat. Opo1'tc~at Iglt~Ir ~10
minibus al'gumeto efTe,quod afl:ra vn1l1erfusqi Ille
circuitus menté habeant,quia eadem femper agut.
Maximo enim atqi mirabili temporis [patio ii antè quid fibi agendum 1Î.t,delibcrarunt. Nec [ur[Utn
deor[u111qi modo hoc, modo ilI11d coGlio probii t .
~.re nec errant, nec prxter antiquu ordiné reno!
lluntur.Mllltis alltem nofiru conrd vi[um efi, hxc
qui:l eadem & fimiliter [emper agunt,animam non
habere. Hac in6nam opinioné [equuntur vuIgu~,
genus humanum quia moueattIr, viram mentemq;
habere purJuit:Diuinul11 vero ql1i:1 in ei[dem permanet lationiblls,l1lente caret. Decebat autem pu!
chriora melior[\qi & dijs gratiora [entire, 9? propterea mentem habcant, quia pel' eadem fimiliter
profc'b,eadem [emper agunt . Hanc afirorlltn .oatlll-am elfe, vieu pulcherril~;m, qux progrefTll &:
chorea optima "tens, ol11l1lumqi chorearum magnificenti[sima) cunéèis animalibus commoda
'prxbct.
�62'
.
us
l1
p
fo
ilo
h
P
,
J
e
Epinomis,V
~
os igi tur IOll (;~
X lln ohomines de du cu tur . De
Q. 1
dé
cfc
hx
, , /'
'
:\ta
:1/
im
q'
an
im me rit à
sq; om ne s gu om od oc un ,.I qll JS' VC Jt
~r:e,bet. ~od, au. té no n ' d 'Iplr.Oru• telIllat ur. N0' nemc:eterod
r
·
c
l
h:1
1'
led,lca nl us ,pn ml l ma gm ru • 0
' cre- 1oc:\to,01O 0 eg ce an dé [er ue t ,.:1t< , .
r.d JI1
atJOffilcm
•
e
Im t am a ftun t d'uta xa t,q ua tac ern uwclr:J
Il b l
i(j bil esl tao jde o ' ma xim 0, um
t.V
d·
ea
ten
'cl
iem
na
'
n,
C;;Al.
/a ftun t.,, -uo 1 co cre
'J
~imcq', vnd ' , - ..,la
' d ' fi
' ; h on ora nd os acuti{
Cll
'cl
,
q
'b
req
d Ibi li ma gn Itl J me In gu
J
pe
,
'
mo
l
I
J
liS
d
' ram alh or um & qua:
nI
'
. a::,
'd
riC'Ientl,[JUS·em on ura tlO '
du me ft , qlU'ar lllr
VI entes ae pn mo s,n aru
e01
lOr
r. 1
ma
ra
'b
ter
a
tot
u
d'
tar
oll en Itu r, qUI US 10 em
,f:ltédu. Deinceps vero
aftris faéta
di.lq; reg ion c, (
all ra
g~~,u aéreu in rertia me
s
ne
mo
elf e,&
?x
r
tL~
Igl
ato s or ati on ib }
ellIgemus . Co wt em us
t.1t/oiS caura [un t,c olJ oc
pre
ter
JI1
re ,magnJtudI~em l~t
all
ab
do
vt tan ta ma gn Itu
laudabilis int erc eG ioi s
qu om od o fie n pO[SIt,
Eg o igi
1idem dl10rum an im ali
a
p<:[sit tat
. u-LI
qi debemlls. Ho ru m <]l
OlS
qu a
Anc
.
c
lfe
.A
po
eft
n
e
fie
aêr
1
eps ex
efTe,nec alIter
u ex:et 1lere,a teru deinc
ter·
a1
t~r aITero De u cau•[am
en'
'am pro pte r d eu m fi
l
d qu am uis hi dç mo qu
t:(e
r
tef
ite
a
po
no
um
nI ma tum en im
m co n (pici tot
tru
ce~
f.,
id
?
erg
~m
.,m tam é manifefiè no bis
mus ',O!!-~ni
nes pro pe nos fin t,n un qu
po lfe t, vt!10s declara~i
on
rp
co
nI
om
mu
pn
t~cipe fil nt: ac uto
i fUIt
re deus po tel l, facile Ipf
arét:Prud~tix mir,~bilis par fla co git ati ôc no ap~
1e
~ol
rat
a
q~
e
ind
memO
bu ere :de
ma~ni~udi~iqi ~ita~ tri uc~re. De mu ,de hiS ~- qUIPP: 1I1gelllo,tcnacJq; fio s bo no 'Ii ho mi nc
:d
nc
~a
Ho
t,
t.
tan
gI
c~n
co
no[
r!.
a~ ocs c?~
Opt,Ime fie
volumus:Im~o[~I- fi~
s veheméter odcrüt" vt~l
bo
fer
i~
pro
tet
,lm
[en
lnr
<i:
lgl
h:lO
dil
r:
e
ve
nc
mm
~Illbus
co
l11s
ex
t.S ed deu <lui diu isq ; oe s, & qUa!
i do lor is p,articipc (un
qu
re
bIle elfe ter ra, cœ lu, fie lla
P?
i~,
~nf
t
au
vo lup rat ifin~ll/is .aut adfi~,
f~c:t~ pOfsld~t?A do}oribll lls fru iru r.
per
t~m
[?t
na nt mo les , nifi an im a
na
Clr
sqi
bu
mo llc qi pcnit
ann!s,mefibus',dIC
bu sq i IIber,r.lplcria co gn
ad eo ex qu ifi ta ra~ione
a facerc: Ho
n~
om
a
n
ali bu s cœ lum fit : & dij
bo
im
nib
an
om
um
i
m au tem refect
Cu
cu mu olu i,n ob isq
is
Ipf
de
US
mw
cé int erp ret :ltl lr. Me dia
vi/ior eft , eo
,n mi ~ dx~o~es [ein~i
mi ne m ve ro de cet qu o
iill
uis
Sig
.
ere
dic
id
9_ cer ti ali qu
tum ad cœlu Ieui mo tll
l:n al1lmal,la t~ ad rcr ra,
nu ga ri: [ed co na :i po ti
en
iino
lIl
uJ
uth
',a
od ex ag ua cll, rcétè [em
au t ,nar~lra~
fcr uru r. ~l,nru vero qu
a~ltem im pe tus co rpo ru,
~f:
un
n
m
no
f.1
ur
cau
nir
qi.
cer
nIs
:l
t/O
aglta
'
us .ld nonnunclu
blm
ca
vo
um
de
dl qll icq ua ord ini s hu jus
l
ui
brr ah it : & cu videe ren
ila dd uc et. Veru qu od dIX
qu a a[peétui no llr o [c [u
{e dic et ,pe dip icl lum nih
ora
ll
Vtf
t
tea
igi ru r'qu inpa
vt
us,
de rcm
ad mi rat ion é aff ert . Cu
tli
ce~
per
il
vi{
mu s, ite ru att en tè co nfi
a
:gu
nij s, au t vatÏciom ni? o f~ri/is iae cat
l,malia finr~qu:e au.t [om
,aO
c
h:e
e
tio il1a pro ba bil is fit , an
q~l
~
cor
i
xg rot an tiu am i
am elIe,aI~lmam a.tq
qi pe r v~:~ [~non!, a,ut
Jtu
ud
o,a
Ol
pr im o dic im r,d uo qu xd
.
/ta
mu
cxcelfu nobis{egen,us pert1l1ent elI~
pta,allt eCla l,n Jp[o e vJ:a dc mutra mu!
.c~
pcr
s
bu
PU,S, & qua:: ad vtrÎU[qi
cta
~cn
a~:
S mo ue t vn
dlf fer re, ~ vtr
fe off erc tJa ,no fir os aOlmO
eaq i ab alijs in ~enere fuo
ni ,li 1fit vm
tm
ter
vt
o
,blicè his op ini on ibl ls
de
pU
a:a
&
er[
im.
~acra & pr!ua~
~is
à [e inu ice m efTe diu
rpo
co
rrd
ffc
.di
fi. eru m: ho rum 0am ve ro ita
~uta ~lOt,1I1fiI~uc:tm9i 111 eo is habeat,n.llnfi~
JI1
tri rq; co mm un e.A nim
do
a
,IlI
at.
be
ha
nO
~u ~ct
be at, ho c
rn~lU ~egI~ator qUl, vcJ mlJlÎl
re, qu àd ilb me nte m ,ha
m ~afs/Onu~
niu
eOlm ne. ad nOtlll mi
om
bJ,t
Ilia
,ue,
.
Ca.
tuf
t.
cia
a~J
bij
?~u
[u
qu a allSJ..d 1I1
mi ne tur ,ho c
lllS
fi~
a
rc
cl
atem ru .• ve rra t.N ec
~o
.
l~t
fit
cll
s cau{a
IglOOls cul tu
rel
r~
cer
s
nu
co rpo rib lls ,ho c nu lliu
a
lm
al1
e f.1cri.f1cando fil'
m faa a fuifTc nec cx
Icg e vcl con{uCtlldlOCd
ma
pa
e
cœ lef tia ab ali o qu oq ua
qu
s
ltll
fill
mo rt. l
co nft arc co ntc nd at,
re al~d~bit.Sc,ire nig }d eb ct, co gn o
oue
t,~
ll1
afi
& co rp or e vt dix im us
~at
io
rat
fi
cc m Ç],cqua de his
habend~s ell. Tgitllr
II na tll rx ~o c~e pofslb~le
om nin o i~peritllsqtle'
t, atq ;
len
va
m
ua
cq
bc nd i fun t hi , Sl dcos
qm
:
mi
éla
Ead,c ratlO,ne pe[si ha
re.
fce
ne s in his om nib us ad du
m
oru
,du
l1t
fine [Jc rih s iud ica nd,a fil
Ifell~s no n ~rçdicit,& ho
~an
s
II,
oc~
re
hx c om nia diu ina pro r(u
V~,
~
c
mi nib ll
,11x
e
ab
nSJ.. cos
. Na m au t deos elf
s,debJtJsq; ho no nb us relI
cI)
alt eru arb itr ari op or tet
gl~
~ma
So lé Lu m
S
oru
qlU
dc
fi
im us : au t
I1tur~perinde enim fae iut , olc no re h.tberi \'i1ll
p~~
reé1ifsimè uid em pu tab
d!
us
tJb
de~
pru
s
1l6qi in ho
ab ipfis dij
m qi om ,nIa lu~rare, nu
ne s,& qua~ fia ma s elfe
dem . A~teru
cre
s
fua pa rte clara 11XC hOllli
ata
ili
ric
vir
f.,b
us
pro
c
cib
ifi
tam
lJt
no
at:
de
gn i[s im isq i art
l~s
rificÏ;lqi ag an mu s, & ql1~d decreuenm
re, vt [olennes dies cis f.,c
de
rcd
us
mb
lI1quam ho ru de ce rna
a
ah
rü cer
oq ue ma gis hx c qll àm
i~ru minorum,qi ,~a:eC anconogn o[c é
ma
ra
po
t,é
c
r',a
hr mi ter ten ea mu s:m ulc
tu
l
pu
lus & hb I)p h & n" /d
rcm ur. N uqua~ en im
ta dll lnb ua nt. N olle ma
' C L. ~J ni,
qu xli be t fimuIacra ve ne us commUnlOra fimllla
d"ICI VI'cl Cb I(?
'
'
fid
nto
nib
mi
me
"CUlqi 1 IC atl lr,
u étisq' , ho
•
'1 oc ata ,
tJ
l
li
'
ch '
'b
Id
_
IS
OC
['
us
~~',o am ice
no ra c, n
. nec in ex ce lle tio n
[ ,
- 1 ,fip,es~1~ 0 v:r o' p~ :Im~~~ârH.
'
Il'
.
Se~a,Qua ~~ a: c,/as nu c': l,1 J a,, ; I «' c ~ J.~ofinba pa~oC:
cra rep cn cnaieurfia
teq i,& pe rpe tul vit ; po
101
1 IIIlUIC
pu rit ate ,m
nun,c
,~oIncœoe CVlftutC,/'s, cl r. '
cr co nfi rué ta,l un t. de an t,
H. S cJtoteo..'fi
AT
h:ec qu x vn diq i fim i/it
uo
"
um
ec
mp
ta 1SJ.. r. tJ>~I,CUl~If
ma~
r.
c:c
xI,n
1
ReH
.cl d" lT'.u erem us . Ne
IIn
~g~
s
'ù
hua
l~ror~s,q
o lS vn a,
a tCau e
e Cil . aru tres'bua; un t,l
l qu oq , e I)Sibi lia co gn ou eri mu s: quor~m
'd '/X,lmus,
lUS em m oc raCI
0,
d
efi
ma lia no bis vif
u
"
rep
te
tcr
·
an
od
us
1/
Il
l, e qUI
1 • Ite rum ve rà qu
,
.. h is
IUl1x vn a,u c aru om nll
m for tit a
H: l s onfilOes, & eOh~ qUl,l1
~
/"
ru m 1m mo rta C.a
'am tri ad e qu inq '' me diu
.
h
d',
nq;
q'lu
J{iz
~
an
qi
n:r
,a~
JS
l
vna
lCl
~ve
t
In
fit
Ae
lUe
:J
r.
,
1
rta 1eih rat ion e decIarare co ne mu
mn e mo
1 pro gre lan tur
"
lp
ue
t,h
i
"f
filO
'·d
lU
ab
a
ob
1"
alt
pr
10cu
o an im am an im
b fc u,t et (ta IJtO /J 1Ot,allJ
h
qu
ex
'
s
W
mu
Il'
tU~,~u, lr~ 1 a ,e~e ,e)a ,1) tfia es qU,a ~ nebas efi, d~cepo na ,fimj/iter,vt"Jncçtensge~c!
Ja ne mur:
ra po H
ç
<}u
rem
bit
e~r
mlfcOldme,a 1) fjegmmI&, 10 rat crm s 10rtI LIS vlllcrcs
ner
gio
mi nim um aU5
t,
an
be
ha
[uo
de
um
..
re: e om ne s ratres,
ex ae
rib m fit plu rim
ùd
:no' alIJ an nu m '
h
"qu
'bu s ali en is'p ofi çth era
' amus,l)s
e on ore sre am us
b
' , d
'/'
dlC
'
.
Il
a
pu s in
er
•
llt
rem
ue
fim
nus· ter tiu ex aq ua
1" II r.
m, nu um
1"
co pu le'.gra tJa
' l"e ge ne
en fcem ,a 1) nu alo rte'
IJm
a
tu
to
:
d
mq ;
t
en
en
atu
.
nx
orn
g
an im afi
1 r..
rn t mu n d'um, "
' 'Ire ate
"n
fi aO'lm alu mn i'ac um
de
cu cu um lUU pe rcu'
, t ru
o
'
qu
,
VII
a
ne
fslm
oa
lOl
qu
IU
us
' ns, qu em r:lt1o om mu
ficle
l
ng I.Q !!: to '
leu it om nib ,
,
an Im
,
.
r
pc
:l
.
' la' b cœ l um Im
vn
,
p,
Z pa rtl Cl pla
' fi l'
lu~ ~opere
an Im a 1 us 'b
r. qu x om nia VIt
à ma bdl,] e~ fi at~dlt' H
'
dunc vI,r ,e IX pn mu mdI[ccdl qua::,
.,
a,
VI
ca
dHate ardee
a
po ter at gc ne n us
ter tia , qu art a ~ qll lnt
cu nq i
a ml rat ur. cm e CUpi
flInt. Se cu nd a ve ro &eo
ipi eu a ad no sta ninc
·
ru
'd
'f' 11. _
lO ne
nI eH oru gc nc rat
1
q~:ec~nql1~ feru~tur
n~tura
fiJ!~~:~l
[entim~
mir~bilem !l~be-
interpretati~
c~l~re,gratia
te~pore c~rcufer~i.
..
Ih
J
, J
J
.
l
'
�Libet trigefimusquintus.
622
cunq; à natl1ra mortali percipi poifunt:fic arbitr~
tus optimcatq; felicif:iime fe viéturu:& cu deceilerit ad congrua virtuti loca venturum.A tq; ira verè
initiatus,& ipfe vnus vnam reuera h1piétiii naéhts,
reliquum tempus in rerum omnium pulcherrimarum cotemplatione verG'ltl1r.Pofl: hxcql1ç & quot ,
[unr,ciicédum ea. Eqllidem affirmare aucieo, nun··
q uam nos in hoc mendaces tore . rtcru oéto elfc di~ip:lUs. ~;aru tres di~x [u nt,q uinq; refiiit. ~r
ra vero & qllinta Iatio & antra:t:us xquali ferme ve
locitate cum [ole ferutur, itaq; neq; tardiores [unt,
peq;velociqres. Atq; harum trium fcmper ulfficiés
duétor eft intelleétus.Solisdico & Lllciferi, ~ ter- .
tij illins,quod cum ignoretur,nominari no potcft . .
~od propterea faéèu ea,quoniam primus p;lrum ,
rerq [peétator Barbants fuiç . Antiqua enim regio .
il10s i1ltJÏt,qui proprer ~ihui çemporis fereni~atem,
primi hxc infpcJÇerunç. Talis Aegyptus & Syri<).
fuit, v bi fteUx fempcr omncs., vt ip dixerim , ~la
Te ce.rnuntur: quiacœli a[pectum nubes & p1uuix
non impedilj.nt. Inde huc & alio quocuq; infinito
tempore probata ifta manarunt. ~apropter !nagna cu fiducia bçc legiblls h1nciatur.R es enim diui
nas non e{fe vencr:i.das arbitrari, an hxc neqllaqllii
elfe dillina,extrcmx d.e mentix foret. ~oq autem
nominibus caruerunt,cauh1 diéta eft agnom.i na ta. men deorum tenét. Lucifer enim q lli & Vefper cfi,
Aliud ~xcm lleUa lt9'ecrNTH~, id cfi Veneris,c(fe dicitur.~od di-·
l~lar ~ diucr éhtrn Sy;:io ,nominum autori valde congrU~tm
~tt?:: no~ Stellav~ro quxxqualitcrfermccufole&hoccur_
rt~ ,ccutus 'M'
.. R Il..
'
~n-.
. . nt, ercuOJ.
eHant tres adl111C latlOnes
eorll qui
ad dextram cu foIe lunaq; mouentur. oaauu prxterca cirq vnu oportet dicereiquem iure rnunçlum
Ulpernllm quis nunçupabit, qui cotrà quàm cxte-:
ri mouetllr ~cxterosqi fecum trahit: vt hominibus
pallca de ijs fcientibus videtur. Sed neceife ca dicere,qux fufficiéter çognofcimus. Verlenim fapientia hlc ratio ne quoq.:unmodo illi apparet, qui vc1
modicllm qllid reétè dillin;eq; intelligentiç naétus
cft.Reliqux funt ficHx tres: qllaru vna cxteris tardior efi,qllx Saturni nomine à quibllfdam cognomiqatur,ql1x poft hic fI tu & tarditate ponitur, IÇI
pis eŒe dicltllr1deiqde Martis, qu~ c;:x:terorü ,naxitnè rubés eft. Hxc intelle411,fiqllis exponat, diff~ci
lia no [u nt, (cd poftqulm intellexcris, ita de dijs, vt
\ diximus exiaimadum eft" Illud etiam cllilibet Grx
co fcienduJ11 eft:nos regio!1em ad v~r~uté omnium
pcnè optimam habitare.ln hoc maximè Jaus regio
nis huills c6fiftit,quod inter hycmalem reftillamq;
llaturam media efi. ~oni:i vqo magis quàm Barbari, vt diximlls,ab çftiua ferenÎtate difiamus:borii
4,.\coru m ordiné tardills intclleximlls. V crum quicqllid Grxci à Barbaris accepêre,melius reddiderut.
(~od & inhis qux modo traétam\ cogitaredebc
JlJus:quoq quamuis i nuentu hçc diffici!iaUnt, magna tamen fpes noLis eH: Grxcos prxftJ.tiori cultü
quàm J. Barbaris acceperint, hos deos omnes hOllO
t~tllros,ac tli di[dplina, tu Delphicis oraclliis moJ11tos omni lcgitima ob[erllatione dillgéter profeCLtturos.Nec Grxcorum qui[piamexiftimet no 0portere monales de diuinis rebus traûarc:[ed COI1~:à omnio.o putet,nec mete carere deum,neqi nam
r;t bumal1l generis ignorare. Scit enim le docéçé ita
[Cql~uturOS homines , vt q ux docentllr perdi[cant.
~?d .alltem n,l1~erü 1ll1 merareq; docet,quodque
nos Id I~[umdJ~~lmllS,n? ignorat,fi enim id igno!"arer,eqct Om111U amcl1tl[simus:ccrte & ~llOçl fer-
ea.
J
J
,
tur,accideret.Ipfe enim [eipfum ignoraret,fi potell
ribus difcere inuideret magis qllàm gratularetur,
qllàd propter deu boni cfficiantur. Profeéto verifimile efi,qllando primum homines de di js cogitare cœperllnt,qllod elfent,& quales, quidue agerét,
non vt prudentes qUidem, nec vt fecudi iudicauif;
fe,qui antiqui[sima eife putallerunt ignem & aqua.
& cxtera corpora:mirabilem autem al1jm~m poile
riorem.Vnde & corporis motnm potentiorem,:ho
norabilioremq; ducebat.Nempe [eipiÎ.lm calore &
frigore,cxterisq; huill[modi agitare: Animii vero
neqi corpll s, neq; fei ph1m mouere. N L1nc vero.cum
vt
dicamus,ii anima corpori adfit, nihil mi(~
& feiph1m moueat,& corpus circliferattdubiu n?bis nullllm eft quin pondus ab. ea ~ir~uf.çrri ,pOrslt!
Cum autem vniued; çauh1 anima fit, & r~rl1m alix
bonx fint, alix malx, Jationis qu\de~ omnis mOtLlsq; CiJ,Uh1m animam eaè dicenqu:[ed btioné mo:
tumqi ad bonu ab optima anima p~oficifci, p10tu
vero ad contraria,cotrarium . Mala autem ,1, bonis
viCb eilè, vinciq; oportet.Hxc nobi~ fecudum iudicium impios puniés,diéta [unt omni;t. QE..atù~
vero attinet ad id quod modo probattlr: dubitâd,l1
non eft,quin bonus vir üpiens fit qicendup. Sed Vldeamus nunquid hanc f..1piétiam quam i~diu qllXrimus, per di[ciplinam vel artem aliquam aŒeqt1amur, quod fi igno.rauerimus, expertes, ignarique
iuftitiç fllWri fimus .Ita profeéto mihi videtur,qua
re dicendü eft. ~od igitur ulrfum deorfllmqi inuefiigando cognolli, oratione vobis apcdre con:1
bor. N am ma~ima virtus negleéèa ignQJ'anüx ca~t
Ü fuit, vt pr;rdiéta nobis fignificare vidéwr; MaJO
rem vero virtutem rcligionc pietateér; in dClIm,nul
lam in humano gencre inlleniri quifqlla fibi per-.
. {liadeat. Id ex maxima ignorantia ihoptimis naturis faéèum non efi.Optimx alltCm natllr~ ul,n t ql1Ç
rarifsimè reperiuntur,& figuando reperiantur,m~
ximè pro(unt.Animus certè f.1cilis illeeft, Çj.. tarda
cotrariamue naturam ma[uete & mediocritcr por..
fidct:fortitudinem admiratur & temp~ratj a m diJi
git,& quoçl maxünum ~ft in his natlll'is, ad difccn~llm promptus efi ac mcmor: & huil1fmodi l'cbus
maximè deleétatur1difcendi iludio deditus)lXC vtiq; nec facil!! inna[cutllr, & cum innata fuerint, fi
~ducation~m difciplinam 'Ii idoneam cofequatur,
pll1rimos infcriores ita moderari & continel'e pof{unt, vt cogitando,loquendo atqi agédo fingllla er
ga deos,vt oportet,& quod oportet,l G1crificijs pu
rificatiopibusqi eorum qux in dcos & homines fa
?ta [unt,non fimulatione,fed veritate virtlltem ma
ximè coEit,qllOd ciuitat{ omnium vtilifsimum eft.
Hanc igitur Nrtem natura prindpalifsima eife af[erimus, poflèqi qllàm maximè atqi optimè fi quis
doceat,difcere, N emo autem docebit nifi deus adiu
ucrir.:Ab eo vero qui rpodul11 in docendo non [eruat, prxftat nô difcere,necclIàriu tamen ex his q lire
modo diéta funt, videtur hetc difcere,& à nobis n;1turam hac optimaU1 dici. ~are conemur expollere qUet & qualiafint,& quomodo perdifcéda, idq;
pro mcis qui diifero viribus agatllr, & eorum qui
exalldire poterUnt qU? paéto cultlls diuini nonulla difcatnr .Inufitatum quid forran audietis, nomé
tamen rei dicamus, quod nullus propter huius rd AarO!1oflli~
i 111 peritiam arbitraretur. N olite ienorare Afil'ono )aus ~t dig ll1
m~am h1piétifsirpum qllidda.m
N empe necef- ~as.
[e efi verum aftronomu,m cil~,non cum qui [ecundum Hefiodum omncsq; hUll1fmodi, occa{ilm or-
eae,
4
eae.
tllmq~
�Epinomis, VeJ,Philofophus.
623
s vero hic efi(llccc{..
inuO'candum elfe. Mo du
1m
deL
0s
itu
Om ne m line:ulIm de
eu m po tiu s qu i cir cu
lll efi id 'qu oq ; dicere, )
eni
fe
tôr nq ue 'C0 nli de ret ,(e d
uo
r,q
mq ; nll me ri, & co nc cn
[um pri mo ve r[e ntu
ipr ion em ,co nfi itu rio ne
fcr
,
éto '&'9u om od o [ep tem
l
nu
d
Eo
all ror um co tn( en ien tia
fin gu li pe rag an t:Q
t,US rar ion em ,ci rcl litu sq;
0Ue ord lne :ci rcu los [uo s
id
,
,
rfp
iet
,pc
pic
efi
in(
tio
ira
Gt facile vn qu am
a! vna cu né tor um co nfp
la na tur a nil i mi rab ilis
qu id 0- & qU
difcir.per[piciccur
tes
mo
ran
ng
cla
co
de
,
do
us
mo
em
i
qu
dic
&
eo
,
ab
us
t
im
rte
po
dix
do
mo
"t
reéte ref pitur
orr ea t difcere Pr im o igi
qu od dicim'L1s ad vn um
is
op
o
qu
li
od
om
tem
au
qu
&
t
~ea
por
euoI
om niU m inte!licd err im e cir cu lum [uu
ea t. V nu m en im ho rum
di(
ns
cie
1~ ~lcatur,quàd Lu na
pe raro ali ter b:rc ad iium pri mu m & men[em
cu lum apparebir,~ ve
vin
nti
ge
U~t, atq ; i,ta ple nil un
olls ,in llo cet . Nuqua
du s ell, qu i [oU bti a verfi
rde r,f ort un am vt dicim
fil
ei
pi[
g~t.$ol de ind e in[ pic ien
i
& qu
rib us vl! a felix eff ide
icu efficit fil 0 , prx ter ea
ab[qi his na mr a in dn ita
im
cn
h
ne~que tép br ü cir cu
é
ead
,hç c educ.1tio,hç di[cip
on fid era nd i. Denit}; ne
. Et en im,hic mo du s efi
tur
û.
ud
t,e
{in
"~a cu m $o le cu rru t,c
u
ilia
pa
fic
fiue dif
, cu r[u s omne:> qu os
.Pc r hçc na q; fiue facilia
ae eif dé [çp ius dilferam us
tur , co nx
re, CjO'llm Felix om niu'
igu
ge
cll
gli
int
ne
s
ile
fac
deo
n
eH
no
n
ter
Iue
au
qU
S
s,
ef.1
mu
N
igi
tet
10 an tè
ion e parnerit'.
s ad
éh ina om nib us rcéta rar
v[ n.Hura: prius do étr ini
do
ta
m
s,.i
oru
mù
ill
bc
de
ri
pla
tem
pit , verc f.1pi éri {
en ta,
qu i cu né ta ha:c ita pe rce
go v(u tab oré qu e :\ inu
è
lon
fan
s
m
bu
Eu
nti
ne
rti
pe
c
~a!
ioco & [erio
ren tur . ~ocirca d~ fim um appellamus. ~m crg o eti am
:pa
pra
tia
eri
pu
\
&.
ro
Im?l~e
pn
no n am pli m mllf
x ap pe lla ntu r,o pu s ell,
u m diem [uu m oh ier it,
tic
o,c
ma
irm
the
aff
ma
a:
qu
ms
étn
ris
vniu,s [o ni pa rti cip è
me ris .no n ijs dic o nu me
um fcn[~lUm, vr nt~nc, (ed
ror
Ill o ve ro ac ma xim e nu
felJcem,[apjenriJj'iiSlle
um qi de mu lm f.1étum,
qu i om ne m paris iinp~r
vn
Jed
e,
nt.
for
be
ha
s
rpu
co
i
qu
dam
e qu is in co nti nc nti ,fi ue
tut em , qu am .ad p~erficJc
m atq ue be aru m: & fiu
mU
ge pe rat ion em atq ; vir
vixeric mo do inatur~~ cofcrut. QEJ~US in in[ulis,(ell publiee [Cl I pri ua tim orr a;u rü. Sed
eo gn o[c en da mq ; rer um
am
o [or rem rep
lla m ndJcule Gc ?m em
ta (e gcfli:rit,eandem à de
pe rce pti s illa de inc ep s,q
na
~e
cr
Jnt
us ,nu nc qu oq i ve rum no
ro
ve
im
dix
rum
o
um ero
qu od in pri nc ipi
os
im
ifs
uc
Jp pe lJa nt, dic en da ef tN
pa
reter
s prx
tud o ad pla no rum pa rte
pa rct ,no n po ai: ho mi ne
tUra dif sim ili um fim lIi
i lJi.s ap
diu
~od qu ide m reéte
~ed
i.
,
qu
nü
ma
ô(e
:c
hu
n
iné
~~
del11
perfeéte beatirlld
lat a c1are[cit. Q! !od qui
tur
ea~
i diu ini pru de nte qi fiis pla ne tnt cll Jga r, Vl?
bis ~fe~tllm,efi. N i qu
no
iplinas
nu m mi rac ulu m, li qu
?
cfi
na ttlr a prç dit i fimt,di[c
ri, qu i in ~res v[q; dlm
mul,aIJ)SV1~tutl~US
um o
(ol
ijs
0p or tet . Po fi ha hc nu me
,
.9
dJ/
s
im
fiJ
dix
rur
as
c
co [eq uu ri, qu
ida: fimlles,a
[ol
ees
a:
fch
tur
ea
na
ter
nt
prç
[u
éèi
au
.
ad
ne s
ic
be re vid en tur Hi s
fie re? me tri a vid~l,jcet hu
ad feliciraté om nia (c ha
e,
is
art
Cu
da
do
ua
q
t
lio
s,a
ile
iirn
ce in his e1abora
d ha c qll oq ; qll1 10 ea ob
i ira & pri lla tim & pu bli
t:[e
qu
r
fitn
ru
i
igi
nd
era
tra di
Gd
,cô
ili
iim
lJu d
pe rll en cri nt, ma xim os
etr iam no mi na lle run t.J
ru nt, cu m ad [cneéèam
osli
de
&
ui,
feq
ite r ve r[a ri [u nt Ge om
od
,cx ter os ve ro
; intelligentj~us efi ,qu
m:lgillra~us iub em us
nc
ha
ad
nm
lrn
étl
;tu tem mi ru m liu inu mq
no
po
tll m
up lo fem pe r, & m[ uo op
mu l deasqi laudare, ae eœ
b
ué
pe
ne
tio
ina
eUrn rer um virtUS ind
am
cx
Us pe r ~e~ {.1pientiam om ne s dil ige nti
ni~
rjo
por
pro
lis
gu
lin
n
iit o reu olu atu r,i
a IgJ qu àm reétj[sime ad ho rr. lri .
l na tur afo rm atu r. PTlm
ne ra (peciesq; vniuerC
a,cl
I? numerum,pe~ ~num
tu r du pli vir tus [ec un du
s,J
pof
!.1
tet
po
um
pJ
du
dJ t,
I IN
du o pr op or tio ne pro ce
10
o
M A RS IL II Fl eI N
tan gib ile rurfils ab, ~n
0de ns . Sed in [ol idu m &
V
D
I?e
S
EP I $ T 0 LA
tur , ali o ver.o duplJ ~n
oa o du pli rat io JP fic i[d
xArl
L
JO
r
DE C 1 M
ma ius , & mtnU~ ma
diu m : fed for te mi no re
s, ~x
ate
lit
reO
~xt
rte
pa
em
q ua lit er. Ve ru ali ud ead
J ad
r. In mcdJO ve ro [enar~
ce di t, ab eisq; ex ced itu [qu ial rer a, & fc[ qm ter 1 N EP 1,(e
du od en ari um nu me rum
ru in me d!o vis huillfin~
tia em erf it pr op or tio ,ho
c~u~
v[
s
~u
Ol
nu
inn um ho
di ab vtr aq ; verel co nc
nu me n co di & tem po"ral Js 'b
,lu
uir
rib
att
.
q'
um
~rl
r.
. H a!C
da, )gratl'a chorea! mUlaru re JCJ tnfi uta
m
'
)
OlS efi~, vt
ce ntu sq i fia• nt &
ita• [c ha be an t,h oru m
't
"
,
a
qu x ce rnufitur
19 Jtu r 1
ge ne rat ion em ' & eo, rum
"
n Ide
tur am co"b
;\ d d JUJna1mhe rri ma m diu ina mq ; nah~
h
'
oc u lISpU cS conferamus,quatenus~ ac ~ omJOI LIS
ran d am nO
e
us ea , q ua m nut}uam fin
in[ pic ien da m deus lar git
a~
r.A d h\ c fi~gu~a quÇqi
diL hs art ibu s alf eq ue mu ' ad vn um JO dlfipuratJOnI
.
•
omnI'a de niq '
r.
'
r.
~1.
a
qu
,fi
.apeclcs Illas,
do
ue
arg
&
an do
bu s ref ere nd a int err og
a
en im om nÎl j pl, llc he mm
ltè
Re
.
ur
d:
di
nu s reé tè
e~.
hu iu[ mo di exam~nati~
& pr im a ho mi nib us
JfitJO
era , [ed lim ula ra JOqU
Vb i ve ro no n taBs reu
nfi .
.co
*
ior cm
Pr çte rea rem 'po rum
to feribit ad Dio nyl iü iun tuo r
efi ,fr ufi ra co nte nd itu r.
pe~
N hac .cpiftoJa qua~ P1a
a
e, qua
~J
on
om
Di
o
ila
ulC
}ef
cxp
c,œ
,&
lte
um
exa
ma ·
poi l prJmu~ ab eo dtf cdf
de rad us efi or do ,qu àm tum fmfle cre dJ de nt an tlmu m qui dem ,qu od ait
e dié
lfc
'~er
czt e,ru obCeruanda. Pri
.
prz
ia~
t
iét
run
[ap
;
.c. '
atq
,
etu
pu tet
li q~odam inf iin
ne J[, vt qUIcuq; v
gna~ p,or.entlam nar u,ra
ca rp or e ammam, e e,
quidé in dlu!
;
r.ld
mq
ntu
ore
dla
ini
gre
diu
eon
é
ode
vnu
ior
m 'fi qu
elfe dléèubl"
es
[cre UIUlec pet ere ,qu o ln
, 'II cl qu oq ',
tt::' "
hab em us, Pri nci pio pen
i1 u
nat ura ,in art e cop crt um
ur.
,in
itat
atc
nit
com
I:a
lU
iétia
0
Cap
prx cla re [UlIleJcterq
a
q;
ent iam immenC
eo vt fuperi net.S ed ho c 10
lou é qui
deu m inf ini tam dei pot
ru m plen.l elfe om nia :ad
de[er an ,, "
me the i nom ine ind icJ t:
Pro
&
is
lou
Cub
hic
s
Iod
icans.
no
Q,l
iud
q;
,ne
elfe
tia
um
el1
rer
uid
m
pro
o
aru
tu r no fir
llh qm r~mp e
.e
tia m, l'ro me the ii ver ,
Ne
xim
tcn
ma
po
,
efi
dem
um
nd
rte
his om nib us ad ue
,
ac
rc
n
no
I
qU
ve ro
~c pe rce pe rit , profutLlr:l: ci
ARGVMENTA
I
"
�· Liber trlgeJimusfèxtus.
Nempe diuina: intel1igcntia: fontem arq; CpecululU eiufdem
potCl1t1iicflè putat.SiquiJé & quia potell: intelligere,idcirco
intelliglt,& potencia eand~ conrEplatur intcJligéao. Apparent & horu veIl:igia in natura. ln his enim qua: nawraliter
ccrOûta runt,fiue lapides & metalla, fiue plantl: & animalia?
imo & in primis in ipro cœlo,ita natura coparatu cIl:, vt ex in
tima natura: potentia naturaliq; vigore procedat ordo quidam tuin !plis horG formis, tilin atl:ionibus atq; efl:è~ibus.
Ordo vero einrmodi extrinCecus euidens, interioréq; vigoré
potcntia: comit~~,[apientiâ qUllld5 pra: rc ferre videtul'.N on
cilim aliter in progrdsibus ordinaris natura protedit, alirer
fapiel1tia:Ccd fimilis omnino eil: vtriu(qi progreCsib. In ;:lfte ,
quoq; humana /iue priuara,Glle publica, 1imdis quidii videe
POtClltÏa: Capientia:q; cogref1ùs.Natura li s quid~illgeilij, mc
moria:, voluntatis vinus ad potemi5 pertinec .E x hac vero ac
quÎlita oritur Capientia, & ilfatl:ionibus ipCe ad Capiénii pertïn~ns ordo (eruatur. HuillS .1Ut myll:eri) dillinitate ·, nnrura,
ar.re con,ll:antÎ$,in con(uetudine e1egati habemus cxép)a, qu~
hic Plato recenCer,in mutua videlicet porenru r.lpiemuq; famili:!ritate,& quali naturali quad,t neceCsirudine. Q ua de re
nos admonet cœlum, il1 quo planeta: ligllificarorcs princlpu
his proximi (ullt,qui lignlficât fapientes.N.i & IupJter Satur .
110 cil litll proximus, & Sol ferme à Mercurio 11011 dircedit.
Morâle igitur aplld Platonem pra:ceptü ell:: Principes r~pié
tès honore!1t:r.1pientes libel1ter principibus COQ(lJlanr Nani
&.[aI"entia abrque potentia prodeft paucis. & potentia remo
ta~ Capiel1ria obell:multis. Potentiaquidem eKpers [dpien-'
tia: quo maior e!l:,eo pernicio!ior. Sapientia vero procul à po
ientià man'ca viùc!tur. IJocent hoc maglla: planetarGconiGétiones.lupiter quid em d011lJIIllScll::Sarurn li:; vero philorophus,hi profctl:o niG con iungamur,nihil vel l1l.1.gau,-velll:a!;lile 11l0hUtllr.Felicem tluic\cm f~lJIlÎllaritatem Plato v ult eCfe ex pOtcnte Capienré que cOllfl:ltam . FeliciCsi mam vero copl1làm.vbi vtraque in <;odem animo c·o niungiitur. ln quo &
j.pCum palladis reJet numen, potentiam vnà cÎl r.lpientia co-'
plllall~.1>:tllas enim Cola & arees cnllet timul , & vibrar halhl.
Batl:enos de prim? cpiCl:olç huius my Cterio ditl:um fit. Ad Ce
CUlld4 iatn pergamus.Animi bonitate 'excellétis, ell g~ude.
re uono,maxime vero dluil10,hoc cil: ampliCsimo. Tale vero
eIl: , quod '& quàm plurimis, & qU:1111 diuti[sime prodeft, eiuCmodl ell: vera virtutis gloria ad doétrinam & mores um
pofteris quàm pra:Cenubus confcrens . Hac ergo viri opti 1110
ingenio pr;cdlti, duabus de cauûs maxime omniu deleÇl:antur:tum quia licllt intimam virtutis lucem amanc,/ic exterio'
rem quoque ddigullt virtutis Cplendorem:tum 'qùia fplendo
re hocoptat Cemper prodefiè,quàm plurimis,& hoc cerr.e per
peruo ln genus humanl1m beneficio gaudent. Gaudent 111quam,quatenus Cen~iul1tlO..!!um vero [el11piterna gloria Il:udeant pofierirati prodêlfc,rperantes videlicet,ticut nunc, ita
& tunc Cplendore hoc & benencio Ce g.1uifùros; profetl:o id
te P?f!: h~nc vitam perCenCufos vaticinantllr. Natura: iiquidé
d1ll111l0Tl.s Il1Il:111élu ad tal; tum bellcfic~ lIlU i l~ ni ga Il rur, nô ta
qUIa hoclpfo gaudellt,quam vc galldeat.Actlmulra: animahum Cpecies in ipCa nidorum eCcarumtlue opera inll:igite Ilatur,t non fruIl:ra futuro vrlli conCulullt:mlllto mi'nu!Fdiuinos
animos [peran tes [e Ccmpiterno quodain off'cl o gaui[uroç,
fruIl:rarur euentus. Eiurll10di vero virtutis'Cplendorem,& be
nenciti tam in dotl:rina quàll1 illmoribus his verbis prophe_
ta Daniel compra:hendit. Fulgebunt dotl:i tanqu,l lplendor
nrmamenti,& qui m ultos erudiullt ad iuIl:iti:i, licut ltella: in
perpetuas a:ternltates . In quibu[dii vero animis à Cua diuinitate degenerantibus,beneficllm vera: gloria: Iludium vel ex~illguitur, vel in Vanam g loriam permutatur. Tertium epifiola: ~lIius mylterium furgitaltius.Sed quouialll in theolo~i3,et in libro de Amore lati liS expofuim 9 ,ram fuerie.in prç1cntia leultCr delibaOè. Quâdo diligenter formas ab artifice
fatl:as cODûderamus,paulatim qlla ratione faéta: fuerint,alli.
maduerrimus: & quomod.o raclones l'cr quas etflcit formas
appra:!tendimus,facile per eas ad ipC:!s ideas artificioÇa: mentis accedimus, ad qllarulll exemplar rationes ruas ad formas
direxit ejficicndas. Q!!einadrnodum vcro in anificijs à formis ad rariones.ab bis idcas,id eIl: excmplaria proficifcimur:
fic in ipCo rerum ordine contemplalldo,pulcherrim3s rerum
rmas c,ognoîcil11us artificlofiCsimis ratiolliblls effe compo
f!tas:a,c tl r.a tionibus,ergo ideis,id c!\: exempla ribus, ad quorum ilmll~rudi,~cll1 ipCa ratio fornlas producit iu ordinem,
Tres crgo ln V111 llCtrO runt ordines, formarum fcilicet & rationum,& ~dcanll:l.0rdo quidem fopnarum qua: patent [en
ft~lls,.a~ a 111 mam IpCam 1l1l:ndi red~citur: qUa: vçi~ue velUt
p~IIlCl~I,Um ~ot.us,formas ln .ruatena generat, generac auté
altas al1)s ratlolllbllS :ltq: CelIlllllbus . Hunc vero ordinem in
anima rationum ad mentem redigimus anima altioré, à cuius idei~ ani~l1J. gllbe~nandarum rerum CuCcipit ration es Ordg denique Idçolrum 11llllCntem ab immenCo & limplici diui
f.a
ni boni rplendoredefcendit. Siquidem vna 'hominum .ide:.
bpnorum,iù eil: ipfe ùeus,alias aliorum bonoru~ mentl,angelica: ideasjllfu adit. ~amobré tres reTllm ordmes ad tres
principes fonté sque reducunrur.Ordo quidem formar~~~ ~d
m undi al~ima~,Qrdo ver? rationul11_ ad mé~cm :ll~gehcam,
ordo demque tdearull1 ad tpfull1 bonu,Et q uta per làea~ cun:
éta rcferull tllT ad bonu,ideo Plato inquit: Circ;! omlllll rcg c
cunéta fullt,id cCl: circa ipCum bonG funt idea:, .perq; id9!S 0mnia. Circa Cecudu,id cfLmenté [unt [ecunda,ld eIl:,rano nes
quç requûrur ideas. C irca tertiû vero1ter,tia id eft;cil ca an~:i
mûdi f6rma: . Significallit .luté DeG efie rcru caur.1m exe.pl:
ré, vbi dilflt Cirç.l . Ité finalé, vbi ait,Ei 9 gratia . Rur[us ~JI~CIC
.tem,quaqdo Cubiuuxit, lpfe cauCa eft pulchrorll,m .omIII u,!J?
ënim non ulla ûni: aeformia,non oD ïd habét 2' ab Ipfo [unt~
Led quarenus ab eo degenerant. Neq; mirl! Platoni.d vid~n
volunt,!J? plato qllodlibet iIIorli triG principiu n~nllnauhflt~
Nominalfc enim limiliter,[ed no a:qut!.Deu quidé per .fe .vnu
booumqueexiil:ere,. Cum vero vnit,as boniüsq; amp!Jrslm~
lint,requltur vt Deus per [c Ût omnino , Menté ver.o rumma
Deo proximam per Deum elfe,quatenus vnum qUlddam cIl:
'& bOllum:pra:terea & pel' [e, quatenlls mens ell: & 'ord? Datura: iècunda: . M undi den ique animam produtl:am qUldem
& ipCam à r,.rimo d~o, quà vlll~m ?tquCbQllum. Pro~uflan~
quoque ab 1pfa ~ue.ntc'1uà m('~s. Sed 'luà pcr [e mob;lle e/t;a
f{~lpra prodllébm. 1-1 lICU rqué :ut Plata procedere dluJl10ruiU
<Jrigi'1es , rerCuuq; principia. Pra:terea aIl imum noIl:nlm elfe
di uln um.quando addidit atfeél'are di\l~na : Ve(lll11.110n .co m pra:hEdere .q uandi u :![picit in ea qua: Ijbi,ç:Qgnita Cu~r, Id elt,
ve l CenCus &. [cnlibilia, vel formas hOfllm obietru conceptas
ab anima. H:l!c cnim omnia à diuinis lon ge diuù[a Cunt ,vndeanil11us in hœcarpiciens cogitur dedlCtinis âlitei"C~l1tlfe,
& pronulltiare qU:1m ûnt. Sequitur quar[um myIl:enurn de
,dlUinorlll11 perçeytiOlle, Primo qllidem air inuefiigatlQJ.lC tn
diuinorum non rcae faâ:am.id cIl: non debitis, tunl punfica
tionis,tlll11 diCcJpli'narum gradiblls in/1tuébl, malorum cQe
omnium cauram .Qui:! viaclicet qui tic inuell:igant deii, taildem eo peruenillllt, vt velnegel1t deum clfe , vel de deo affirment .qua: n ~ rUllt dei.Hinc v.e ra perit religio:extin8:a rC
ligion'e mala omnia' confluunt.Deinde ait !l:im ulum inuefhgandorum d{uinorû elfe rnalorum cauram , id e1Hi hocab,~
mamur,&: omDino quomodocunquc vtamur,hOll pernJl[~lt
prç(entibus obl.(l~amentis frui, & hac in vita quieCcere~alr~.o
ribus anhe!antes. Verum quid ûbi vult, vbi ait, Ni{i qUIS huc
ex allllU? !hm.ul,!!,!? eruat, veritatem nunquam alfcqlletu r:
Profeéto negat '>critatem rerUl!! à deo depeddEtlum haben
poffe,nili ipfa de deo vetitas hal>catur. Pra:terea per illa qua:
mox (ubiûgit, (cito Platonem iprul11 aCsiçluc.in diuillorii 111u~Cl:igatio,n~ ~er[ari conlùeuiilè, & qui rlatonem primo aUdlebant d1ll1l1a contemplantem, [olitos rub nimlO dlUlno~
rum Cplcudore protinus caligarc,dÎl1ql1c vexari. donec vlclelicet mentêm deniq;,tum ab alfctl:ibll\ (enrlllllll,rlll1l à l'hall
(aûa: imaginiblls Cegregarét, quo quiclelll btl:u diuina l] li adam Corre,id eil: 1lice ~eritatem non prius inueRtam repcflcbant. Propterea Pythagoras quelll Plato nofier in omnibus
vener J tur , [acra. dotl:rill.ll li myll:eria ab exatbEima explatione mentiscxordiebatur:pra:cipiebhq;, & PJ.1l0 lÎmtlJtcr
pra:cipit,nc eJferantur in vulgum, ne v ulgus accepta peruarfe vel contemnat,vel incidatin errores. Si enim in vulgum
edideflS,deum hihil exijs qua: [enciunwr in Ce IU,berc, vel re
ridebullt, vel Deu efI'c negabunt . Hinc illud Lyüdls Pytllagorei ad Hipparchum:Haud piul11 cIl:, ~uyll:er~a philoC?~hi't
cum his com~llunia facere,qullle COl11lllare qUldem punficatlonem 3nimi poruerunt. Sunt pra:tCrea nonnulla myll:eria
theologorum circa deum, qua: non vul,gull1 modo, verumcliam elegâtes pler~[que fatigenr.E qUlbus id vnum eIl:, nihil ex his qua: intellJguntur,abColute de deo affirmari debere.Quicquid eoirn intelligétia definitum ell,infra infinitulll
deum extare compell,itur.Ad ha:c iraque recretlOra rnyIl:eria
'ua pIcrique dotl:i adhuc [Unt inepti,licut & vulj?ius ad IcuioT~ v~qu~~deo vt etiam,nonnulli ql1amUls aClln~ine, memona.ludlclO valeam,dlllque ha:c audi uerint, nondii tam~ per.
feétc compra:hendanr:quia videlicet ecIi ~d alia qua:dam,tamen ad theoJogica nati non Cunt:velli nati,non tamen congrue ad hçc eTLlditi arque educati:velli educati & eruùiti,ffodum tamen a:tatis maturioris beneficio :1 perturbationibus
[egregati.Pertllrbario vero,qu ia & mouet,& per diuerCa diIl:rahit, & ad materiam trahir,idcirco aliena reddit menté
dco,quo nihlll mOtll, à diucrûtate , l mate ria pOt remorius
cogic.lri. No ergo iniuria Lylis Hipparchu lic admol1uit: 0
pera:pre~iulll eil: recen[erc quanrum t~mporis in abll:ergen:
dis maculis,qua: noll:ris inull:a: petl:onbus erant,ccCumpCell
mus, antequam pra:cep:a Pyth.agora: perciperedigne pofI'emus.Accedit ad ha:c,quoù û qUIs eLlam tranqu,llo & erudlto
ad deUlll iutellc:tl:u [e ,ollferat,i'ca ferme ab ipfa intcllig~1 ia
4
a
4
"fC'\
�1 .
In epiftoJas Platon~ is ·
im :lg l'
m.1dmodu & vull?us .fens[urepelru.
1~1r~a d~u~ de~jpjtur,plequ~
lbu
oO
bau
tur
per
ll
; doé
atlo neq ,. fal hru r,& Tlq u~a {ua iud~cal1s: c?p'el/it ~os
m pro nat
lle qUld.
~ur.ln~eJltgentla. enielJ
m qued.:im, vel lnr elh g.b
s en,
d eum Ip{um, vel lot eau
eau
cll
int
;
neq
~
um
bon
v~ro
a~ alfeuerare : Jm~é{u~ ~le . [e ~e.rt~t. tanq.u:lm ?on u,m
cJhglb
qUI ~elllregenus ad l~r
endu, qllod
:~eq; JOreJJ.glbll~ cil cflC
!a~
fic
pro
~e
ran
~ll
~1J
per quam
qu~
et,
bab
ura
nar
8:u
Inrelle
null:l efl:
q~~de com une qua nd" cu
t
â.A
gru
con
:I
cu inrelligenr~
;ua p.r opo nio ne ~a~et
Io,null:l pro por .
uO
com
:
tura
Da
a
boo
~me.r0 ~ono ad finlta
n, neq; definie pro bar nos neq; Dome
t~o'~lnC ln Par me nid
fuper inrel/ilir
qui
ore
bere ded eo, vrp
tlOn~,ncq; [cienti;i b.:l
./dE poCl iperir
alT
e ipfum Mercurius
dieendum
Re oua : lim ites . IdE ant
elfe
non
deu
ans
rob
ta,p
um DlOnylius Areop:lgi er vrr unq ;. Qu am obr Ec ü deus
fed (up
~ns atq; inr ell igi bil e,
eruallo, nem.o
gib ile in/ ini to fuperer inr
Inte~leélii atq ; inr elli
ell con{equl,
pot
ntiâ
fl:a
{ub
ina
diu
e
vila Int elli gen tia: aai on
inq ua ben i·
e
sion
Pa{
ne.
sio
e'lui pa{
porefi tam ë qua ndo q; ollf
is Illar.i · II ·
nob
~
inf ini ti bon i aétion
j;na,pe.r ip{am ben e/id :
. qua ?do
u.t,
cap
t~s
men
ira:
nof
am
~ta~ lOqua in voi tat é ip{ m, qua: exp reLIa efi d. UIl1 a: Ilmtat é [ua
vI~ehcet me ns in vni
quo J me niq; f~ c?llegerit. Veru~
~JlCi~atis im ago ,to ra vnd{ub dlU1l10 Sole {ubrutllar,tune ferutx
U VOIt.uem han c ind
udl né. Ex
exu ta rur(u~ ind uit mu ltit
Ine abi t,c um vni rat em
nobis non
d
l:l
iuiJ
is nol lri {enréti:l,d
~is vtiq; pat cte x Pla ton
~ente compra;·
~e
neq
ri,
ela
reu
r
de[upe
Inue~iri , (ed porius
ru~.n~dum
proprierarémq; dlulno
Lendl pol fe [ub lbn ria m
t~ d.lferedum
men
ca
his
de
oq;
Ide
lri.
ver bis & lite ris explicO
& prçpar~.
verba & li~eras e~horcan
de{cr~bendumq;. vt per
rare:S~c
on~
dem
~m
qu
remus,ponus
1one ICTlre am mo s ad diu ina {pe
OIt
de~
prietarisq; diumç
~ l'Ia ro de [ub llan tia: pro ,qua: vel per negat1;>nes. ~el per
lra
blr nih iJ.S cri bit tam é mu vel inl lru end o ad eu me nti s fiado.
relaciones • vel exhorr:ln
p:lndltur d~anr., cui .randem,ex alro
tum qua ndo que per duc
& ab Il1fenO~I
~e
am
iqu
pof
V~I
l.
Oly mp
111 us om nip ote nti s
conu:rtcn~,
,& à {elp{a ad (u~enora
bus receperit ad feip[am plic~ ip~am vnrr :ltc ru, .llab.llltare,
fim
fia tim vno qu od i lla tu
.geflt, no.n
uar.attll1glt. Sed qU% ar~
10q
ira
vt
,
tem
ciu
pli
fim
mu lto ml~
c
ton
pla
.d
apu
ini loqui,&
lice t apu d Pau lum hom
vero neq.
u
C.u
.
bus
ur fan aum cam
~, tunus licer {cribere ne det
~da
~on
e
i~D
cat
pli
eJ(
rum
ino
verbis neq ue lite~is iD diu bis cen[e~ quan~ hr~ns '. h~er~
ver
tiu s tam en com mi rte nda Îunl. Atqlll & quam eleal.fsll~JS
f:lC
lIanq; cuiuis com mu nia
rum ~Ignrr~
nin o vero iudieat ~iuin~ qU3m (cr~
dicenda per mi rtit . Om
Ju~
pot
blS
ver
m
in mente
one luda:1
tem exi ger e, vt ex me nte
rerias traducarur. Ha c ran
0n
ben do iD ext eri ore s ma
y{en
Mo
per
o
ode
ip{
~b
{u~
[en
is,
leg
[uz
u
fiic
my
oliullt
m • Sed oc
am am ml s comme~daru
t:lln literis rra dit um ,qu cerce id ob[ eru aba t,& l'la to [er~a
ci
illi vid eri nt. pyt hag ori
~ ponu~
non ull a ~r Archedemu
tur
liee
pol
hic
&
m
fp{O fcr~
uir .Na
ab
:
qua
te~
.au
èflt
um. AlI
q uàm per lireras [e mitI'ur pro pn um ln p~nfica~d~ era toJ fi
s
ute
liu nru r,e ffe Soc(atis,cuiu
rat em etl am & IJIluucnt
Sed eur add itu m cft Soc
.
el!igamus
i:Jt
Vt
1
tjj
llr~
iIIu
tus
iui
f~~{fe puJ chr um , id ell diu
1m a na tur z
is prima: perfeétaone qU. cce lfc: quç
Socraté ram education
.1
x
mo
iarem d.:rmon.em
rflls my
felicirate à deo per fOlmil
ori bus aflequuntur.. Ru
pl nem
. . tan dem muJtis lab 1 . ne, accepta 10
aro
VIX
allO
e
. s fi1ten
cx '
. b me
.
d em per dl' uin am reu
fI.
om
10
nes
at.o
ort. , b
lIe na ear C ·J-I\. & l'cr pla ton is exh
.
s me1ln h aee.xpo~....
rr ans fiula,1'lUi
r.e rra nsf und l. At ne qu,
no s potIII
'J ' anel.'
cu us 'a:c nac o
Pro
eft
dus
ien
Iter
ml
e aud
.
Cc mnl'ar'
'11.'
," •
ue cup lun t no n.
0
t
ueD
me
per
lul
um
JlrlOne eX .
' d Li mm um bon
mi tat eq uiecl
dfi
aa
'
.
.'
fi rm ans .Hl Sq uU u e ing em , o~u~ e • e ~
ion
fcientia & exe rci rat a: quidem dlulna.fides ~ • qua: D?S a.
Qu
tra hIt atte rran uil lita te.
tta blh rau one
1
a '
m dl' Ul' na' q') om nia ine
.'
• ql
'
em v IOn
.a
aut
,
/"um mu bo nu
Um
ent
[el
per
non
ao
Jfa
ofe
a~p
um . oue con illn git .Pr•
fium mu m bonu' • aut ad .Ip{.
•.
_"1 .
e
fer
qul
jex
: lu'. ' ,&
1anl lng enl
e~omme~daréque nos dlu.lna
v.01t~te
re deb em ps. (cd otferr
um
enu
ta
cul
Inc ogm ta & oc.
qulUs
pr cl ulis fenlibus in iIIa6dei gen us om nl do éhm a ann
.
S'
m
11.
.tr.
ç fccer e. H 0e eni
rern
sa~
qu~
1
t.
n"a
co
UIC
,~
'1
tin o acceph
lo·
~lt.Ha:c pro cul um à ploaue rit, non eX lga tà platODClDdla
d' •
.
nfi der
I'
'
Jne
sQr
rc:
a~o
co
r
pur
)Ia:C d 1 Ige nte
dlf
.Cl. '
'
.
ml'Jlumapudhumanos
qo p' li' con Liuet u
o con ten tus en t,qUI re...
oIS Ul$
1 r d eo dun tax at ftrJ odl. vero Il Y1us 1"lue ord 0
.Cl. '
,le
Cm
em
Elu
a
d o<..nn
d deu m.
nim me nti s.
.. .
.
fifti f. Op on ete
d
ducôlt a
·b & pur ga•
!"
~I tra ml te per
O
OCO
ten
Uf,
uer
dl
con
lor
ren a;
III pu rga nd o &
o
, l' inofis ma
. d' 'ge re Vlterjus ver
~g
ocu lum & pur gar e aca lu lucem nee 1fI ,m~enfa eni m lux
menris o.
tllm in ip{am diu ini So
eno o op on et . di {am
per qui rer e,a ut con ten der ura ,c.reatofiaexePrit [e inf und it.
nat
,
fua prorCusm purus nre re p
vbi q; prx{ens.
'
li" due aai on e vra
JI a
III ca ' .
m
mu
pn
1
lex & mo
cum
ulti
0,
cu
~~
a
liS
e
e
lfl~
m
4eu
Ac li ad [urcipiendum
dam eft [; deffubftantia
!dens ~fccu'i
tur pro pri a,q uz & a~c
per Ip a
o
....
pro
do quo dam fuo mo bd ls,
'h
r.
:à
orifsim.:l,
ni morionis im: lgi ne rem
1Împl!cifsima & :lb om Sat erg ofu eri r poCl couC'l1ienrei
.
quoc!amodod,liungerur
r~m,arque direxiflè. Reliquu~;
quilitio.nem puri6ca~emennt.o rrib uir .De um eni m: i me nte
file
Mercunus {acro ment.s
pro nu n.
.qu~m {e~~one fuo cenfer rur , &
~uo .quodi {j)~nrio potius
fan
ver
ip{o
n d':llogl ln hoc
u~n.~mne~ Itaq; Pla ton um , :llij vero {olum in conuer_
{ol
d~
gan
pur
JO
d~~
qUl
'
epifioail
nt. MyCleria vero ha:c in
hnu
con
oq;
vrr
JO
.1ta
rendo,:lh,
firm
con
11ÇC
;
Atq
firmantur.
la ~d SY.r.2cu{anos irerum coneuangelicacomprob:lllt.
pta
ml fum ln mo dum pr.:rce
AR GV M EN TV M
IN TE R-
tiam cpi llo lam .
em
ibitur ~d Dionyliii iun ior
Aec Platonis epiflola rcr co dl{celfu01.Et pri mo qui s ab
pofi.recu~~um pla tom
nia m in fc
re{pondet : dcinde cal um
ad quçdem ad Dlonyl., qua;/ita
tur
igi
ne
{io
pon
re{
In
foluit.
t qua:
icc
à~Iony/io con R:u m .dilDeo
rcil
m
Wa
.
uem
~olupt
n_
ige
filOnem docet no elfe!n
ind
1
,ve
.& ID mo~u quod:lm
d.olorem ~abet oppofrtumlfe :lutem ln deo tot um id bon um
tla:expler,one ver{arur.E
!t voillpta
r volu~[:ls,non. nega~.Add
cuius c.:I~{:I bon a .videru e c:lu{:lm der nm enr ., rcihcct in petem,{el!Jcet mobllem,elf
auferreoioris in cor por e. Ru r(u ,
cunijs lit hon ore .lte m dol
c contra
h.:r
i
Pof
.
rem
uita
iciu01,gra
is in Si
cumen,memoriOlm,iud
aul
dec
s
imi
li{:;
pr0 6at {c iul
Dio nyl ij inl im ula tio nem
uri s, ac de
dir
m
oli
h
ibl
vrb
is
end
htu
cili:lm profeétum,de rel
ilfe.
conlilium ma nif elle ded
a:qua gub ern aod i for ma
IN Q.V AR AR GV M EN TV M
tam epillolam.
H
nem
Ty ran ide , fcribit ad Dio
HeOi l Dio nyf ium expulCum
m
cda
;
atq
eum
s
nen
.admo
res
in parriam iam reuer(um
quo
es
pen
.
s
c.:rterosque amico
rmamque
ncl ide m & TheQdorem
r.fo
ere
viu
ide
ann
ryr
cul
rimum
rnm porellas erU ,vt pro
im atu m gub ern ari one plu
gub ern :ln di ten ere t ex optmo do tem per ata m. SUllt hic prz ·
arq uee x popnlari quo dam
mu m quidem
.commel1d~n"a. Pri
cep ta. qll.a;d:lm me~ori.:rnne re. cun ltu exce/lere veritate. iupru den tia
ad pfJ/lClpes pro prl e per
perantia. OO1nioo aurem
tia fufiiti:l,magnificentia,rem
den
pru
ros
pue
i
uanrum vir
ran tum e.:rreros fuperare,q rere t:lles pra:fl.uc {cipros, ~U:l
por
o,o
omOJum
pera Ilt. Secund IIm ver
m ,circunfpicere oculo$
les videri vo lun t. Te niu ner inr , neq; vitia {ua larere poCmi
j/l fe elfe eonuerfos,vr me virrute feexpeétationi ma xim ç
at
fe,neque medioeri duo tax tiCsimos im .ta r; leg um lat ore s,
oba
,pr
tü
lar
Q!
.
ros
élu
fatisfa
Qu int u01 ,
:1S quali pefiem vit are .
& di{cordiam int er colleg
s {um mo :
Qd~
cuoléria elfe ad ~es age
a ri polle
memioiffec~~unE ben
par
com
e
ltat
aD
hum
o fola
pere neeeffa~la. Ha nc ver
arque [cr uan .
P
a
AR GV M EN TV M
IN
QV IN ·
tam epifiolam.
cri bit
udo qua;dam plarooi inf ern
T ~ qui nta m.h anc coCucr
nis Platon
Dîo
cfre
ius
por
en
ram
eplClolam, vIder ur
cm Pers,eHingentis. Inl lru it aut
in [eipro rot llm pro viribu m in mo nar chi a, vt me mi ner it
utu
diccam principem con llit li/io .le miniClerioleniorum ind i[e iuu ene m cffe,ideoq; con
, n.on qu.au~.[ed prob~r~(s im~r~m
ger e,n on qu!dem oJllni l for ma ,qw IDrelllgar, qUld pot lt:
uis in re.Cell ln gub ern and ; tit pro pri um , llue gub ero et v.
u{q
fimum gub crn ati oni s eui VQ,em vero gubernarioDis elf e
lti.
nu s, liue pauei ,fiu e mu
officia & erg a
eius,jd e~ leg em ,qu z
vul~ tPiritum vjt.1~que
et & exe qui .
de.b
er~
co~grua IDfil.tU
deu m & erga hom lne s
cat fe.&. Eu }lli
~lt: Arquonaam tlgl
Alioqui {allia elfe non pof
: ~d CI.ul.Jem
qu;z
ere
~en
os,
but
s Im
phr eum di{cipli~a I)la~on~
re d./f1de.
de
h.le
qs
reo ne PerdIC
per tin ent ~ifciphnam,.deI
in ~iui~
Cup
~Jo
pPp
m
~a
nq
nu
if{e
~Ju fuu
ret:proprerea qu~d Pl~to
pop
e
,lf
n~u
cog
c
ngl~ Pla~~n
di{ciplinôl.d'fuC~I.r,fub.ure, lde oq , medICoru prudenru mo re
ou
lab
h
mo rbo inCiI abl
anabilem
fui di[ nim lJle befiiam inC
nolul{fe,& rul lra , & eü
,ur aD dam [u[cipere.
E
AR G V M EN TV M IN
.
S E-
xta m epiftolam
nni rim os
,He ra[ cum ,Co ri[c um .
La to diu inu s,H erm iam
coh orr am
dia
cor
con
m
ifsima
inrer fe pri nci pes . ad ver
nte deo,
ira
afp
c
han
vaticin~ns,perq;
tur,ha~ Cola [aluos fore
:rterea eo
,pr.
ros
uru
{ec
coo
la
a om~
qui vnlone gau dcr , bon
m {apien~s mecompQftris dluioa
den iq; peruenru~os, v~ reb m hum ana m, vr parell,proCequi
qua
tia m propen{ion a~dJO
iIlos polfe
o fl:abilem firmari int er
ver
am
rdl
nco
Co
rradir
valc:ant.
Gg
P
�Argumenta
,tradit patto duncant arque lege:'pa-ttt!l inquam legitimo facris rite per~ais inuicé fiabilito,ac iureiurando interpo/ico,
cleu ipCum teitiido atq; obCecr.lndo tanqua vniollis autorem
atque feruatorem .TeHando inquam, &. obrecrando fub im~
pari,quo Deus gaudere dicitur,numero • Tria enim fumma
Teru principia,qure in prima quoq; epiUola artigit, hic addllcir. vbi enim ait,omnium duccm prxCentium arqj fuU!roru,
mundi anima vult inrelligi, qure vtpore principium motus,
'l'es omnes à fururo in prreCens.à prreCenti in prreteFitum rem
porali ratio ne perducit. Vbi vero patrem dicit &. dominum,
fummum Deum ipCumlt; bonum lignificat. Sed mediam inter duo hrec meotem quIidam dininam videtur infcrere,quiido dum repetit ducis,fubiugit &. caufç.Nam apud Plaronem
frepe rex iignificatipfum bonum,cauCa verà métem. dux de11ique animam.Et quoniam cauCam refert ad métem,ideo in
Timreo platon ici diCputant, Intelle6l:um ipftus boni filium, '
roundi architettum proximum extiriffe. Dequo in Epinomi
de feribirur: Ratio diuiniCsima • fiue diuinirsimum verbum,
mundum vifibilem exornauit.Appellat autem hic ipCum bo
num,tlI patrem,rum dominum: vr per primllm quidem de.
!ignaret mentis patrem, per fecundum vero 3/lÎmx dominu.
Ita forfan Platonicus numerus cxponet.lta quoque Platonieus Chrill:ianus,fed Arrianus.Poterit&. qlliCpiam perducem,
f.tn6l:um fpiritum intelligere,;per mentem vero filium. Nam
"bi l'laco parrem dicic,firium pariterfubinrelligit.Ac ft quis
vnam triü ponat elfentiam , Platonicis ~uidem multis videbitur aduerCari.Platoni ramen manifeit"no repugnabit.ExllOrtatur autem ad gralliora fimulitudia do6l:rinarum, a~q;
~d i ucudiores quaCdam diCciplinas his cognaras, fcilicet eloquentire,poëfisquc & mulicre. QEibu.s ?mnibus eo cO~lfilio
lubct incumbere,vt per. halc quafi vell:lgla odorem dlulnllm
inueitiganres,ipfum folum ament.&. amando Caporem inruper con(cquanrur.lnqllir e~go,li .verè vel fi ira deul~l philo[()
phemur,id'ell: vel amando Illueitlgemus,velllluefl:lgando amemlls. ipfum deniquc omnes proculdubio cognoCcemus.
Profe6l:o philoCophix nomé, etfi il'\dagationem ~uandi prre
fe ferre videtar, amorem tamen fert proprie amatoriamque
indaginé.Cognouit ergo Pythagoras,cognouit &. Placo aliter nos habere ad finita bona , aliter ad infinitum bon um: &.
finita quidem bona cognoCci à nobis priuCquam amentur,&.
'Ile cognofcantur amanâa: infinirum ver.o amari antequa cognofcarur,neq; rantu vt cognoCcatur), qu~1ltU vt ametur,inuell:igandu.Ar eur amadiJ prius qua inteJJigatur~ Q9ia videlicet amor amanté tr.lI1sferens in ama~ü, quod proportioni
oeerat,transformanec [upplet alfeau. N6nne Deus in facris,
ignis Crepecognominatur? Eadë ergo metaphorica venia,an
gelus qui dé corpus diap4anii.anima vero opacum corpus co~
gnominetur, quandiu yidelicer creco hoc carcere c!auditlir.
leaq; quéadmodü fub igne corpus diaphanii,id efi perCpicuû,
velue afr,&. aqua fubito lurnE &. exrra &. intus admit tir : tcrJ'ena vero corpora vehemêter calefacienda funr prius, &. ç:a]ore in di~phal}i fimilitudin~ prjus excen~anda qua igneam
fuCcipiant lucé:fic fpjrit!-l~ à cprpore Cegregati. diuinu lumen
fubito capiut:Cpiritus vero terrenis conillél:i corporibus triCformatis a~oris incédio indigét:quo quidé pUlgati, &. in diuina tranfl:lti:fimilitudinë,diuinitus tandé fplendore Ccienciç
colluitrentur.Hinc porphyrius ait, Inquifitio quidé diuino:rum purificat animu,.amo~ v;~ode~ficat: Proprio enrm ~f fic
.exprimit verbo,neq; Id qUlde 1111Una , na &. null~ matena ex
co fit ignis quod lllmé,.fed e~ eo qu?d~caloré fu~ci.piat i!?~eii.
1'laconica ergo fententla ell:,lI1uelhgada effe dlUlIJa, [clllCet
illa eIre,&. qualia quoq; tinrcqmmuni quadam perceptione:
fed interim nô comm.uni,fed ftngulari Inc~mp~eibiliq; ch~
rit a te amanda: ficelllm duntaxae ea nps aheubl aperte qUH{
fint,intelligere p~lfe ~rque fqre.~eatos. QEa~tum vero llrec
f.acris conConent htens,nemo mit proph~nlls IgDpra~.
A R G V MEN T V MIN S Eprimam epill:olam.
E ptima epill:ola Platonis efi a.d .tPpinqll~s ami~o.sq; pio~
nis fcripta,iamliberae!1 per DlOnem pama, &. Inrque OCCI
S
fo Dione. Verum vt multa ad hiUoriam pertinentia, tumin
llac epill:ola,tum in alijs plane intelligantur,paulo alcius repetendum. Plato ter Sy racu[as profeél:us eit, Seme! quidcm
fuperioris Dionyfij tépore quadraginta retatis annos natlls.
~is ver? polle. iuniore Dionylio tyrânidem obdnéte. Q.!!id
'l llltcmllJ fing.ulis profettiombus egerit,a ut qua de cauCa pro
fe6l:us fit\P.artl~ in ipCa e~9 vira à nobis [cripta, par~im in his
apparet ep,~ohs. Dio vero ex eadem familia qua &. Dionyfi uS fuiffe v.l ?ctur: .affmitare inCupcr cum illo varie implicatus. Q UOllla DlOlllS fororem A rifiomachen fuperiqr in matrimonio Dionyfius habebat.At ipCe Dionylij filiam,nomine Arctam, habcbat vxorelp. Diollyftus aueem iunior 11011
ex forore Dionis , Ceci ex alia vxore natus erat 1 Il01'l.line Do'.:
ude.Prima profettione Dio auditor platonis elfeaus,vital~1
ad virtutem traduxir,&. concupifcere cœpit publicum .pat.nç
bonum. Itaque deful16l:o Dionyfio feniore, quum' IU?I~r
Dionyfius in tyranl1idem fuccefsiffet, .lc puer ;tdl~uc Fere ~Ol
!ilio Dionis gubernaretur,opras Dio ipfum in plu!ofoplucx
vitre cupiditatem traducere, platol1em multis p~eclbus .. Syra
cufas vQcauit,ac Diol1yfium vr accerfirer,il1duxlt. ParUit ergo Plato hac in primis fpe du6l:us,fe fuis confilijs elfe6l:uru[Il
vt iJ1ic ex tyrannide refpublica fierer aut regnum . Sed quarto ferè poll: Platonis acceIrum menfe Dionylills faUis add~
aus calumnijs,Dionem quafi tyrannidi infidiatem. ex~uht.
Plaronem ta men libenter ample6l:ebarur. At plato ll1d,g?atus re infe6l:a in patri.lm redijt.Tcrtio accefsit,Diol1em 010nytÎo reconciliaturus, &. ab vtroque iterum atqi iteru m obfccratus , rogarus etiam ab Archita &. Archedemo ryrhagoricis, nobilihusque permulris • Tunc &. Dionis reuo catlo Ilem poJ1icitus eit Diol1ylius ,&. optimam inful'er .gubernandi formam Ce feruarurü.Sed nihil coru quç l'0lhc'tUS fue
rat,prrell:itie. Cu vero Plato pa Hm Dionyfiu redarg uer7r,p
fefellillèt fidé,tum tibi de reuoc5do Dione, tu Theodotl Cuo
de Heraclide Ceruando,infenfum deinde habuit Dionyfium.
Itaq; in Cummo viuebat diCcrimine,ne à militibus interfi~e
retur.Sed Archiras TarEtinus SalmiCcu oracoré mifit ad DIOnyfium vnàcii naui,rog:lI1s vt PlatOnE dimirreret. Ille cu ~i
mifit,ac prrebuit cômeatu .. Plaro in patria redijt fofi)e~ .DiOJ1yfium paulopoll: Di,o cHi colle6l:is'copij ,~, Syracu[asqj profe6l:us expulit,Syracufanis reddita libertate. Ipfe ~ero ~auJo
pofi dolo fuoru inuidiaq; interficitur: Poit hrec Hlppanmus
Dionis filius,&. Hipparimus Dionyfi; frater, Vioni~ ex Corore nepos,Syracuras tenenres confilio nobilium frctl de, ho ne
fliori gubernandi formadeliberabant. Interea Diony{~u~ ho
ftibus coiunétus redire in principatu conabacur. plato Ig~tllr
adhos Ccribit,cohorrans eos &. inll:ruens ad optima fee clem
gubernandi,id efi,regnum parés legibus, &. optimaclI a u.tO ritare fulfultu.Sparfim vero pr:ecepta ciuCmodi ex hac cpln o
la colliguntur.N on efl: alienu à bono ingcnio optare guber 7
nacula reipub.prçCenim quado neceCsitas pofl:ulat,à bono Cl
ue alienum efi optare hreccum omni licencia obtinere. NOll
ell:.prudétis te~erep~blicis fe nego:ijs implicare:pra'~ert~~
vbl abfq; falutlS publlcx fpe periculu fubeatur.Sola plJllo ~
phia in re tam pllblica, quàm priuata qllid bonum iufiurnq~
iic,quid noftt eiuCmodi.poceit d ifcern cre . Humanul1l genu~
no prius definec in malis verlari,quàm aut philoCophi d,om l
nentur,aut qui dominanrur, neo illull:rante philoloph etur .
Delicata luxuriofaque educatio ingenia vel diuina dcpra~at.
N.llllus incemperans poceit cfl\t prudens. Ciuitas in qua Clues
in~ontinel1tes [unt, nulla lcgum porentia contineri poeell,
q~1Il fre~uentes mutationes ,ac femper in deterius paelatu r •
V~olencla neque p:nrire,neque parentibus inferenda. ~ed vtuCque procul à violentia conrulendum. Amoricas antlqu Orum Cacrorumq; Cermonum cçteris opiniqnibus anteponenda ell:.Bono viro nihil mali potell: eontingere.Anima ab hoC
corpore feiun6l:a fub diuini iudicis [enrétia fcelerumluit pa:nas. Prçfiat grauifsimas iniurias pati quàm inferre. Auari arqu~ imemperati,ad res diuinas cxci furdiq; funt, adeo vC ne:
que ipli videant,neque ab ali;s vol audire fufrineant, vel aud~
t~s percipiant. Impietas omnibus peceat,s mixtaeit,atque ~l
cifsim.Impieus ipfamixc:l peccacis , fiimulus ell: quo prx~~
pue peccatores tu in bac vita folic'tcantur,tii in altera crucl a :
tur. Poll: ha:c vbi de côfuetlldine CU'a CHm Diol1yfio,ac de phi
)oCophire fl:udio Ccribic, jpbat neminé in philoLophia aliqu~d
profe6l:urll,nift amore fapientire accenfus. omnes eiu~ grapa
& labpres fufiineat.&. oblettamenta corénat.Tum yero qu~
niam [apientis cll: conteml'lari diuina,opportune oll:édi~ dlU1na,neque literis vnqualh vulgo,nequc verbis expril11i poffe,imo eria non debere.Non poIre qUidem,quia quod mai us
ell:,l1equeetia mente omnino comprxhEdul1rur. Nondeber~eti~m,qul~ &. qui!n pl/cbe infimi fun t, tanquam mo~rofa
nderct:&. qUI p.lldo ln plebe Cuperiores, his auditis velIn hx
reftmfa~Ca.m inciderent,vel ob leuem quand~m ~hiorum rerum opmlonelll vani Cupra modum conrentiollque e~la.d~
rent. N on inquit Plato vCquam nihil veri certique de dll\lll~S
intelligi po{fe:Ced neque polfe expnmi ,quod de his intelhgltllr: neque propriail1 horum verieatem illtelligi eadem ra
tione qua Caltera.FormOl: quidem alia: omnino Cunt coniun"
étre corporibus,alire penitus [egregatre.llIx naturales,hç dl ~
uina: vocantur.Sunr &. medire coniun6l:x quidem quodammodo,& quodammodo feparabiles,id eil: rationales allimx,
inter diuina &. naturalia medire . Qure q~arenus corporibus
coniunttre funt, catenus à d\uinis neceflàrio difi unguntu r •
Coniungi cnim formis il materia Ceparatis, nift feparario ne
non poffiint.Separarur auté in n'llfteri~ duobus prrecipue.JDO
dis.eum moralipurgatiolle, tum reColutione contépb Clua •
philo!
.
.
�In epiltolas PJatonis .
.quemadmodu qui'llu.
;{a cit: &
.l>~iloro~hiadluàium vtrunq
deinde adm oue r ign i. oc-
pfl us foI e,
m,.dum lig n um exi cca t
ue um en
pr: rbe r, Vt accendatur, neq icum &
no
lig
dem
q~i
~
ne
ho
oph
~a
lof
phi
m
diu
fiu
:ita
num
Ipfe,fedlgOls.accendlt lig
rar ani ma ad
am , & pur ific ldo pr:rpa
p~r:moralem dif cip lin
ouer mé tem
adm
o
end
olu
ref
am
tiu
d~~n~, & per con tem planeque tam en ipfum diuina veritare
lUlOlS atq uec oni !ln gir :
quali ma te
ipfe ign is inf iar me nte m
,ormar ~enté ,fe d deus
qua nte m vepin
pro
&
m,
ara
par
io
efic
T~.H~ ph, lof oph ia: ben
diuina neqj
t.P lato igi tur ci dixilfet
,!ta t!s fua: luce per Juf ira i floUè, li~nificauit pr:rtereOl,ncq;
Ite ns, neq; verbis exp rim em rat ion equ a ea:tera. In alijs
ead
& foc
pofTe doc eri vel inu eni ri
nol ira intelfetl:u & pa ur
itio
uif
inq
dis
ien
cip
gapur
-enlm per
vel
itio
uil
jnq
ini s percipiendis
~a~:cum tam en in diu
fed non former,
,
em
uid
eeq
par
a
fsim
t'fs~a arq ue em ine nti
Cuetudine,
diu tur na cum diuinis con iun ltio I?Cl~CO inq uit opu s elfe
con
it:r
mv
:ite
em
ars idu itat
1lg~lficans lpe cul atio nis
morali difci
fig nif ids purificarionem
n~,{lue com mu nio ne,
elta m non
alf
fic
e
iqu
den
m
nte
in me
i'h na pec fel tam . Ad dit
ito lum en
fub
,fed
oJ.e
am
ano quo dam
,proiiliépa~latim qui dem hum
deo
efi
énam? ab ign e • id
vC ma tis accendi. Sed vnd
mpla r~4
exe
s
de~
ati
\gn
de{
as
fcintill
m noblS
te ~u.e fci nti lla nte . Per
aru
Ide
las
mu
De iig nat & for
~um ln me nte diu ina .
~xcitant~r ~e
~,
i.~
fop
con
m
oli
/l1
idia
l?g eni tas . Qu a: per dèf
CaoteS,ldelS
elu t oeu /or um ra~ll ~ml
odl lum en
ula nte dol trin a.a tqu e.v
fm
elu
bdu
luf ira ntu r. Su
vel ut fie llar um radijs col i in ani ma , vt ofienJar tom fo.e- ,
lier
non aecendi fo/ um , {ed
o,di familia '
r,tu m fp/endorem eiufm
uam fomn bse ffe inn ata s ani m:
blg
am
m
nte
es in co fiatu me
relU eua der e. Ac ne put
efi I~men h~c
,id
~Iit
iam
m
pfu
Sei
:
Ji~itamque elf e, ad di dit:te accenfum,delllceps fua vlCtute dlpn mu m diu ini tus in mc
!~~m ga~
radiorum,atqu.e a!mo m~,
u!n oru m hau rit cop iam ~feipfum nutrl~ ,Id efi 0I~11 qu~res
dlO com p/e r. Hi c ;lOimu
,te Int us afficon ten tus , & qu~m bea
ere . Pla to
e!,trinfecus viu it feipCo
nm
exp
Clt
ram en, & nef
(ta tur etCi vcl it neq uit
, quos.in the~
dus
gra
r
atu
die
rue
oné
'lui nq; 'in ha:cco~tépl.lti
eDim CUpl
l nob is ex~oCitos: Jub~t
log ia leg ito dil ige nti us
e,tull! l'er
l!tn
n0l
.rel
o
aud itu m ab Ipf
~~ rel âedu m ver ita tis, tum per
Jp
ad
us
nttb
ide
acc
us
ip/i
vif um alio sq; fenfus j rei
annatam
rel
lam
mu
for
ad.
per .ha nc
ul,aru',1l
fin itio nem pro ced ere ,
[orm
tam
ique ad l,dea~
lDe nti , per for mu /am deD • Doc~tque Inte~ea Ide~m a, r~".
n
cer
'lu àm cer um procrea tri
Q!ua fcllaC~t
tuo.r pr~lr~e modls :
~OI1 per ml .
~lIis lon ge di/ fer re, qua
~o
tra
ex,lmmobl"s,con
lde a fub lla nti a efi,limp/
:tlefi~.ula
det
l
.
acc
&
~en
.n0
efi,
r,id
xta .Re liq ua vero qua tuo la: notlo,~ fub~anua, lImpltc/,ta.
mu
(ru m & def ini tio & for
d fu.fftClen
:r degeneras,.I?clTco.hau
te, fia bi/ ita te, pur ita te ide nt, Ccd ad dlulO~m Impre~Stonem
mu
ter ide am nob is im pci
me ns Imp~ef:
acc 5m oda nt. De nlq ue
nos , vtc unq ue poJ fun t,
es ver bu b
l:er
raé
!tudea~ ide aru m cba
fa diu ini tu$ , fi qua ndo
formes red :
d,e
.
um
cer
m
aru
rnm
che
ter isq ue exp rim ere , pul
?on tam co
cre~iderie Py~haE?onclS
det im agi nes . Ve rum fi qua m vt aud len num ~n!mos excoten der vr dep ing ar idea!, at. quibus, tan dem dIUln.:r. for m: r
oli
Jat ,ac velue rabel/as exp .Ip fa fa!1c cœlefies fufpICIens ratur
all
ing
dep
ito
dig
diu ino
s f~ufira de4 czc os ra~lo!um fo!ma abl/es.dunfan
dio s,o on conabieuc apu
fi
t:
ltte
lm
•
l' mo fi in fanabl/es .fin t,dli li 1.
r. 'b
ece , vepote
lcn ere , are ad em aggredletUr. urbum 'l ue eng'
1
\
fi a ora tur um .
fi
to ru ra
uu t pu
qua: int elrBiga t alio [e pal
i
AR GV M EN TV M
epifiolam oél:auam,
I
IN
la.
Syracufao,os in.llitu~os,
N [up eri ori epifioJa principes&.in. reb~$ are Dloneq~e ~e;
pti s,
tius in con nub ijs, pra :ceo pro pn a lam anllieuea brerulo nb
b
ver
hac
.
ln
fi
r.
Il'
se •
US acpopU 1 g~ . er
VOI
er
HIS ven arundi
int
per
fem
m
diu
con clll en
com pr: rhe t, me
e vero om nii i ftud~ns, ~t
nat ion é obt ine ns, ma xim
efi ~n~
p~t
n
lie
ntu
q~~
ell ant ur, &
tur ci ues orius quà m exp us rite fi.ll)d!at~r.Mox ~n pn ncl
fiat
licç
ali ena inFuria reipub
anabd~
pio fcelere pol lut os Inf
pio alf eri t hom ine s·im um pro fut uru m. Ite m om nIb~dus JO
r..ie um .
. 'lum laC
. clp
h' Ilu m confili
d' 'd ' pnn
ne
que 15· v d' fi, cog itan 1$• a cO
fi u / & c/emes
~
Im
....
caueus
'/.
re b U5 & d \Cen 15,
'fi 0 lao bfe rua bu qua
"
la·
cl
con
!)
morUI
1n tot a veror.eplpl
qua mu e dih tcn s anl'
L d
ern ,mo nemr. ace :rm o
Fru.
gu bern ato r lIt ato ,'m oris efil'
,llt qu oq uer e
mp ro bar vt liUI1 rimllm Ito pu ma rumDa
tor
mn at ext re.
- 1l'h'l
" .Co
1
u
p
1.
qua
In
nOI
.
ate
u
n.
pop
r fim llem r.
&
1l1:
Î1t
:'fu bdu
ana
bum
ni
• /'b 'di
.
'
:da m lor ma , 1
nla 1 l fiue lic enn,_a, an qua
gla qua
fi 'ltu tem ,per qu am om
rb
ID
: ub ern a.
am eru
am 1 ert~tem . ublica
tur . Im pro bat & ext rem
, Mo detuJ
dil
r:~
tur
eél:u {om
' ,
h
qu ilib et f~rmeabfque del
e
aur
ta
om lm
bat . No
. mo deu ta qua
d
cul a• . Me dIu m ver o pro .
c:mp
inte
cft
fer ult ur . e.o, ImJ d eus
,
rat a fer uit use fi, qu adem
ex
bu5
lOl
hom
bus , Te mp era tjs qui
ea:e,
raris vero lib ido ,
AR GV M EN TV M IN
non am epifrolam,
us occu
phi /of oph um pub/icis reb
N ~pi,no/a ad Archi.tam con tem pla nti , ne honefram 1:_
dat
panCslmum,. conlilrum
m1 .
t aél:ioncm. Prodelfe cni
mul & neccifanam defera ,alt ion cm hon efi am voca/~ml
nibu5 & publice & pri uat im , quia que ma dm odu m uo~~
~eifariam. ~onefiam qui dem
. feJ a/io non fuijp/ius tan tum efr
Ilbet c?r po m m.e mb rum ius ,ita homines ali; a/iorii fun t.
o tot
cum e~la.m, m~xlm~ v,er elfari~m ver o, qui a, & nili aljjs
., Nec
CI~J
fpe,
m
lmu
lfs
pO~
a~
cis pat rix q; {hcvlU~r~, ~ Olli domefii
defiitur g _
vJXen~,non pores tlb l
vel
a
blk
pu
ml ltatlS &
cur ren s, res profeél:o fa
pcricÎïrabi
ata
ern
l det eri ori b' gub
bernarores nu tab it, velfra giu m.
tur , ae donique facie nau
I
AR GV M EN TV M IN
decimam epifiolam.
rum in
iliare~ .e /eg ant ia mo
& ,ita eoJirmat.
ne
nlo
opl
fua
e"n
ant
pnmlS pht lof oph
cm vir tut ë
dem phi /of opl üz mo ra/ cu/cuq'
alferens fubfiantiam qui
dam
quo
ore
am
dec lar at,
eife,quod & nom en ipl um o Itumanas elfe 'el orn am ent ;
ver
de6 nit um . Specu/ationes
me nti s tir
rinCeca, vel vias ad ipfam
qua:dam phi /of opb iz ext
am. Qu a
and
par
om
mo rles pertinét,c
ma m puritat,e~ qua: ~d
ufa defuper po
inf
:&
ana
hum
m
9ua
lUS
c,ompa~ata d,u,.na pOt
m fl'ecu/a
ultur contemp/atio:ad qua
t!US, qlla~ acqullita, feq ludus quidam i P/a ton e cog no atu r,
tI~ !lIa pn or fi con fer
um efi pra:
tha gor :r Socratisq; ma xim vocabuPy
em
allt
Id
ur.
nac
rnr
um
ra:c
s,G
imu
duc
{ra
enca
cep tum . vb i vero ornam
van im i & fuper
~ificat arg utç cuidam
I~m o~namentum lig
aritas a:dificac
.c!t
u
inS
ia
ent
Sci
ar,
bl: r ml nu m. Qu ali dlc
r3bit. Synce
Înt
non
tia
ien
ma m fap
l.te m, In ma leu ola m ani l'0 nit in ani mo nmplici & tra n.
fanitaté
rrt~tem qui dem liu~
e in gefiibus
vecbis:Jirmitatem deniqu
In
o
ver
m
/ide
:
lllo
qU
~tque alt ion ibu s.
A
R~{l~dem,um Dio nis fam
IN
AR GV M EN TV M .
vndecimam epifrolam
P
a conCu/tI.
de gub ern ati ?ne opt im
o~incipi l.iod~manti
conCilJum, Jeges qui dem
onf uet um a1!ud Cuum dat
s vi.
tn;
per quo
rterea pro bar ifsi mi viri
mn es for e van as, mû pr:
tefratem, ae
,Po
t
ri~
bu~
repub/ica.ha
u~Qt leg~s lng enr em i~
e • & is qu iltat
Clu
llsq uld am In
OIii confiltutus fit ma gtf iut ~'9ui mo rum cenfor per exp lor a
tat
dem ma xim a cum au~ori
, ad id {emper
n~s ~ihge!lter obf eru et
~ores fingu/orull! a,ltlo
for titu din cm
ad
s
CIUlum vlta ani mo
Int ent us, vt quo ud, ana at.
tem per ant iam que per duc
IN
AI tG VM E N ITV M
.
duo dec ima m epifiolam
T.1/is
arg um ent o efil, quimJibc m
pjl lo/ a duodecima nob is
qu zda
ora
reti
[cc
qui
ote
vtp
& fimplex pla to fue rit:
it;Ar/?u.
abf olu ta ArÇltirzcredider
com me nca ria [ua n5d um hieam non min us mo rib us qua m
JJ)entum quoq;, id efi, Arcgnu m fuiife cui chariCsima qu: rq'
,di
ver bis phi lof oph ant em rtè vero com me nta ,ia ha:c.ad ex~
Fo
com mo do rradecelltur.
ibédum He r.
,abfo/utum.& ad confcr
ple ndu m Cri tia m no n
Ep ifio /am venr.
eba
tin
per
m
itu
pol
mo cra tem non dum com
git ur, ide o
;gno~antjbus his adi un
lti om nes
ro ad Dio~yûum q~e a~
dD
&
,
ba
ver
lpfa eplfioJa:
no n tra dux lmu s,q ula &
11 in his epi llo iul
ret
r~p
ope
tem
.1u
neg ant elfe Platonis.lSfi
mo Pla to
m /Dag no & con fta nti ani
lis ani ma due rte re, quà
m gra
quà
'.&
ru~ rebus fuer~c
nofier.pra:f~rtÏf11 ~n .amjco
. Pra:terea
lem
fub
ute
{a/
!Cl
al11
uia {a:pe d/[ cnm lna pro
e tyr~nnum fzp ius
qu lm libere.atque beOl~n
qUldem maXi_
one
/an
adu
b
r,.1
uen
co rrip
ari tate ve
,ch
nus
alie
m
niu
me om
cedés,
ni
mi
ro acq; olf ici one
vr non mi nus vit a &
mo rib us qu im di
{putatioJlibus
conducere nob is pofsit
ad ben e beu eq; vi
uen dum .
E
Gg
ij
Lib ,
�Lib~r trigefirptisrextus~
LIB E R TRI G Eauté mihi p~fthac quoties huiu(cem?(H atiqui(faJ.
SIMV S
SEXTVS
TON 1 S
RVM
I!
PIS T 0 L A-
TREDE-
ct M.
*
.
DIO DIONYSIO BENE AGEREt
EPISTOLA
J.
rFiiif.,§iœ_~~",~ G 0 D V M apud vos çliu mut
tumq; verf.1rer, & ita imperiu
vefirtïhdeliter adminillrarem"
Nt inde prœ cœteris vrilitaté per
cipereti~ ,grall,eùàlu mnias fi.lfiinui.l~J oui eni m qll?d me ~o
___ .; bis apfiipuEife ~rp~ek. riinil 0mniro faétü videbitur.bmne~ ~ut~m qui ea'dé gubernat,ione verIati [unt , .tefies Illihj elfe po(funt.
~orum ego permultos fi.lmmo conatu à damnis
non mediocribus Hberaui. lmperio quinetiam apud vo~ fUrige,l1s,dritatemyefiram fœpius ç\lllodi
~lÎ. Tandem verpignominiofius à vobis expulfus
fum,quàm mendicum aliquem expelli conueniat,
iu(fus:\ vobis I\bire) qui tam diutllJ'nam opera vc~
ftrjs [lJmcômo~js imperti:~us.Igitur pÇ>fihac cogi;0 deg~rf!"itam [oliqrjam. lU autem talis tyrannusgubernabis folus. Pccunia verà i1Iam egregiam
abs t~ in yiaticum ~i(fam,per Bacçhium hllncvn~
cum his literis ad te rémitto. N eque eoim;td viati':
cum [ufficit : neq; ~d çœteram vitam fatis ëfi vtiHs:
tibiq; danti dedecus allàtuià n'Iaximu, & mi hi non
multo m}n 9 accipiéti.Itaqi
accipere noIlIj. Tua
';j!rq nibilinterçn,~ dare & accipere tltüdem : fed
ilIarecepta tlJOru quépiam alteru honorabis, quéadmodu me honoralli. Ego enim abs te f~1tis iafum
nonoratlls; Et mihi oppoiùinu efi nunc E uripidis
i}lud :Sljcere: te rebus qu~pd'oqs po[çefttib,LJs talem
tibi virü a[sjllere optaturu. Merpi ni(r~ autem te vo
10,& alios tragicos plllrimos, cu tyrannu aliquem
pereutem inducüt,huiu[modi illi voces attribuere;
fieu mifer,pereo nullis fultus amicis.Auri vero de
feau pereunté aliqllem nullus adhuc hnxit poëtaru.lll~~ quoq; poëticu, mentem babentibus valde
Fr<~batlfr. Non auri fulg<?r in J~i[era mortaliü vita
rarifsimi,no adamas,non argëte<î rnenfœ qUrt apud
homines haben! in pretio,ita oculis corufcat : neq;
lati fundi,am pingijia cuIta ~antu yalent ad vitam,
quantum més b~~orum viroru inter fe côf~ntien
tium. Vale:âtq; çopfid~ra tantum el'ga nps erratu,
quo erga ~reteros reétius te gera$, . '
iIla
PLATO D IONYS 1 0 nE NE Ac ERE.
,
EprSTOLA II.
.
rf7:i~miifilV DIV J ex Archcdemo te cenlère non
[olü me, [ed familiares etiâ m~QS prreter
.vnicu Dionem nihil mali adlletfl,ls te 10
.- .
'qui debere v~1 agere. Hoc auté quod de
~lone e~cipis)ollédit me in familiares meos impetlum no habere.Si cnim habcré cujn alios, tum in
Dione le ,te imperiu,tam vobi5 Çj: cc:teris Grrtcis bo
nl, vt arbltror,plurima prollenirét. Nunc auté hoc
~un~axat mag~~s ~fillT! , quàd meip[um prœfio rat~On1 n:ert obedJetc.~ç ideo dico,quia nibil [ynce
Tl Cr:ltlfiolus & Polyxenus ad tedetllIerüt. ~orü
al~~ru dJ~ere ferunt, al1~l[Jè Olympijs multos eorü
qUI ~ecu er~nt obtl'e~ates tibi.ForGtan acmius ~
Fg.o,Ille audIt. Ego emm tale nihil Oludiui. yide~ur
~
, te ~efer!, ~e lU façere oportere, vt fcnbas ad me, 8ç.
re~ ipf.lm perquiras~ Ego e?im ~eru fa~e,ri nec fo~
1
_ _
mldabo,nec erube[ca'. Mill! aute & tlbllta [e res In
uicé habet, vt neqj nos vlli(vt Iibere dic~) G~xcoru
incogniti fim 9 :neq; farniliaritaté nofira hl1Jl1s [ecu
li homines cotice[cüt:certll quoqi iIlud habero,neque polleros tacituros. Tales [unt qui ea norüt, vtpote neq'; parua,neq; obfcurâ.~oi:fum hxc? St~
tim ap~dj,altil1s ré a)jqul~o cxor[us. N (\turx ql~l
dé lege f.lpicntia potétiaq; excellés in idem te~dut.
Semperq; ifia duo [e inuicé afft:aant,perfequ~tur)
cogreçliun!.Deinde etii illis l~omines admodu dele~açl1r,quotje$ fiue in c:1rminibus poëtaru~,{jue
priu,ltis colloq~ijs huillfmodi qurtdam referut,aut
audiut: ceu cu de Hierone &Paufania Lacedct mo nio.1 o quun! ~omines,gaudent Simonic!is famiIiaritaté quœ cli JJJis fujt,cornmemoran~:~ q:1X ap~d
eos dixit,fecitq; referre. Similiter Pcriadru Connthiü,& Thaleté Milefiü vnà celebrare cOfueucnll1r,
Peric1~ ~ Anaxagora,Crœfurn ~t9; Solo né, vt f.'l-:;
pien~es:sSc çyn1, vt potenté. A rqui h~dq1itatl ~~c
tœ Chreonté & Tjrefiâ fimulindl1cunt: PolYflduq;
& Minoa:A:gamernnoné & Nefiorem: Vlyaè~
P :1lamedé:atq; vt mihi' videtbr; cadé ratione pr!fCl
hOIlljn~s Ioui Prometbeu coniunxerllnt. Horu vc
ro aHos c6fentiétes,alios di(fcntiéte$ inducut:alio s
aute quandoq; cOGordes, quiidoq; vero cl ircor~es.
Eoruq; ti.dHfenfiones ~ çôfenGones c:mut. C,,:éè~
-yero fixc ideo dixi, vt i1Iud ofienderé: quod erla cu
mortuifuerimus, de nobis homincs nOll file,bun:.
~ocirca no ell negligendu à nobis:[ed cur:t habe~
da tépofis fubfequétis .Fit enim natura ql1adam,vt
ignauifsimi homines nihi! curét qUa! fit de ir..{is futura opinio:probatifsimi aut viri cüéta [aclat gu,?
in futuris eculis bene inter homines aUdiant.~G.!J.;!.)
ego côieétura f.lcio,effc aIi<'1ué fenfum ijs ~ui ~
1':11 fi.1l1t,rerû quœ in vira geruntur .~onia OptInll
-liëtortj! dininat:dcterrimi aute nequaSi. Validiora
vero [unt dil1inoru viroru prœ[agia, Çj, a!ioru. PutO
aut,filicerct fuperiorib .illis defuoétis, de quib~JS 10
quor,fua COfUetl1dine emédare; pl~rimi oper~ a~
hibituros, vt meliores de [e ij nuc opinioné cucuferrent. Hoc nobis quidé etiii nuc faucte deo, f..'lce.
r~ licet: & fi quid in [uperiori famlliaritate nofira
Çn pecc~tum,tam faétis ij: diétis ~mcdare ~lI.ud atq;
corrigere,. Equidé hoc dico, ver,~ for~ Opll1lOnen~,
(prçfertim q.l!atu jld ehi1o[opllla a~t1n~tJ. de n?bl~
vt fi boni fimus , bona:fi malt, mala eXlfilmatlOnc
habituri fim 9 • A t~ nos ifia cunites, nihil magis pili
agere pollèmus:& negligetcs) nihil œque impiu &
prophanu.Qlléadmodü auté & hoc fieri coueniat,
ac iufie heri pofsit,ego i~ dica. ~ado in Sicilia. ve
ni, fama ~rat me p~rmllli:ü inter cos ÇJ. tuc philofophab;lOt,excellere.Cupiebii etia cu SyracuL1s venir
fem,opi_nionis ilIi 9 tefie te habere;vt eti:i apud mll:
titudine il1 honore mihi phil()forhia e(fçr. V~ru nO
fatis JP[pere mihi res ill.1[l1cce.Gi~. Cauf..'lm verp pu
ius nô iIla fuifiè dico,qul pleriq; cxifiimarét,fcd Hli fuiiTè caus:i affero:Çl1 tu nô ütis mihi credere vifus es,[ed me q uodàmodo dimittere velle: alios vero ·v ocare:& quid mihi effet negotij inqllirere,ditn
dés fcilicet vt mihi videba!. Et ÇI. dcijs lqqu~b~~(
l?multi erat:affirmates ~ me guidé coténcres, atq;
ad ~Ii~ anm~mü ~ntedi {fes . J:Ixc igit ~ucfama incre
buit. O!!id aüt p~ft hrtc hw op.orte.lt,ia aildi:v~.ad
illud q â interrogafii,refpondca, quo paétp no,s 111-:-
&.
f
. i
lllC~m
�Epifrolx.
ph i
. Si tl) quidom om nin o
uic eln ~erere de bc am us
ab
ve!
m
utc
fin am us . Sia
]O.[opllfam (pe rni s, valere
àm
qu
ra
lio
me
r te inl)enifii
01110 au dif ii, vel ip{ e pe
fi
, illa corn pleél:ere. QE.od
r
ntu
ea quœ à me tra du
e
rar
no
ho
è
xim
qu oq lle ma
no fir a tib i pla ce nt, no s
o,
xit
pr
,tu
tio
ini
ab
qu am
debes, N Une au tem , tan
im à te, te ho no rab o: nô
en
s
aru
or
on
eg o feq ua r.H
no
efc am . Pr xte rea fi tu ho
ho no rat us au té, co nq lli
ho
s
ilo {Q ph iam videberi
far e pri us me cœ pe ris ,ph
s
mi
pri
tud ine m qu od [li in
nOr:lre:idq; ap ud mu lti
arie t,ta nq ua m (apientie;
pa
cu pie ba s,t ibi glo ria m
e
nim
mi
me
te ho no rau ero
rna tor i • Sin au tem eg o
c
ho
ui,
feq
&
mi rar i videbor
110noranté ,dw iti as ad
oign
n
,no
tur
nib us cen fea
ve ro q uà m tur pe ab om
tim dic am , te ho no ran te,
ma
(um
ram us . Vt all tem
bo e aueem ho no ran te, am
am bo bu s ho no r eri t:m
ro
.ve
lus
u
bie
Or
idé Catis.
~1I~ inf.1mia. E t de his qu ab it vero ipie tlb l Ar N arr
Ipfe no n reéèè [e ha be t.
ls
ier it. Hllld .lu té pretiofil
red
te
ad
m
,cu
ch ed em us
ra
cu
nI me int err og as, ac
& diu ini us ,de qu o pe r illu
en im , vt Ille referr, no n
tè ipfi efi ofi en de nd um . Ais na tur a de mô fir atu m
pri ma
iiJfficiéter tib i à me de
qll çr tib i nu c per ~nigmata
fuilTè.Dicédu efi igi cu
nra
ell x .ve! ma~l ve! ter co
~am : vt fi qu id hu ic tab
au
i
.~f
ntel!Jgel~e no pofs~t
tln ga t,q ui eam legerit,i
gra
lllS
lpl
nt:
regem cucta {u
tem ita .C irc a om niu m
ü
um o? ;ni u cau{a:circ~ [ec
or
b~
lç
tia om nia :ip fe pu
l&
ml
am
s
nu
ma
ca tertlU. Hu
du m {e cu nd a:t ert ia Clr
qu x
jntelligere:afp~ciés i ea
t,
tin
iIla
aff e'l at q ua lia
bc t.
ha
fe
~er
clC
fj.
{U~
r~ nih il
fib i co gn au filOt.Q!:!.o
e.
tal
~fi
11
01h
l.'
hlS 9UX dl~
Se d in reg e ipf o, & in
a
qu
.m.
e01
}\t
~r.
dlc
,a01m.us
~od .lu té po fi ho c e.fi
.fiS
ldl
DO~
&,
J
yfi
On
Dl
Ils hœc tua int err og au o ell cau~a? lm ? ve~o hUllIs
m
niu
om
û
lor
ma
li? & qu àm
m
o no fir o mgeOltuS.. ~e
fli mu lus qu ida m an im
r.
ecu
l
m certc: ~ûquam afleql
nifi qu is eru lt, ve rit ate
,ex
rIS
lau
cu m elI em us fub
Tu ho c ad me in ho rti s
o
eg
q~
.At
i fui aè inuétioné
co git au iiI è dixifii:ac tu
tib i vid~~etllr, mu lm ~c
re
inq ua ,fi ho c ira fe ha be
lUS
{fe~.~cc a11~ vn qu arn.hU
dif pu tat ion ibu s !Jbera
m
.ne
ltJO
lg:
efi
lOu
rtm am q;
inu éto rem reperilfe: plu
o
qu
alJ
o
dn
au
{an
{or
dr ca id ve r[a ri. Ve ru ru
~
ej
gre lIù s es. ~e~ollra
diu ina qu ad a {orte pro firmas tenlllfil , {ed altas
ua
nes au rem eius rd nu nq
oc
s ph ata lia e~ie~abas.H
pro tul ift i ali ter :qu are nu
~ed
lt.
JOg
c nô tib i [011 cot
~ucem nih il eft tal e,& ho
ter
alle.
dI t, d
o pri mu me
id
qu
m
, au.
, r. 'ro ne mi ne
U
Cra
S
C er t e ICI
nU
ml
ro
- fi
s qu idé magis , ali us ve
. E ta l'u
, l.
.,cr
l
erte
au
.. mC
s
ore ce{fa~r. O~ne
ga tus vix tan de m à lab
fue
Hx c au te cu m ICa tin t ~
.
l!Ie Jab ora nt no n pl ru
.
ft~
epl
r
op ino r,q uo .d t~ pe
rin t,f ere inu en im us , vt
:!
S
nO
~
du oport~t lOU1c~
lam pe tij fti :qu em ad mo
m
~u
&
.
& pe r fe ~lfculfem
be re. Po ftq ui ve ro hx c
!
p~r:tuc~ls: mo do re au ex:
ali on i opinioni~us e~m
:
P~a
te no bls te & no ftm
Jnen pc reg eri s, co ien mn
l:o hx c & ah a qua: dlX.lpaé
be bis . Q uo na m igi tur
ch lru qu idé ea de ca uia Ar
Jnus,fe ha be bit ? Reéèè
[en fus
~er
rel
po ftq ui ad te
c.lemû ad no s mififti. Ae
fi~
~or
te
:
aha
es
, du bit ati on
tcn tiâ tIbi mea reculerit
~u
l~e
es
iee
s,m
ule
e tib i co{
tan ca pie nt, tu vero li red
.{:
no
or,
c~t
fus lluafi mer
ad me Archidenlu,iIle rur
1 a
;
atq
JS?
~er
fe.
ter
fi bis aU[
ne luc ro rcd ibi t, qu od
eexam!naUerls , mu ab oJ
ter
igé
dil
qu œ mi tti mu s,
.ux
qu
ea
ad
nc
nu
a
s qu
~uidé fi no n mu lto meliu
ig it id :lgatis. Ne q; e~lI~
r
éte
da
Au
as.
Oi tas ,te ha be
Clne go tia tio ne m vllam (u.
vel tu , ve1 Ar ch ide mu s
tlO
fit , .lu t de o accep r.
po t) qua: au t ho ne fii or
mea
pere
h:rc vnqll:1m ina ur es 110
Caue ramen ne ex cid an t
a
ulT
N
.
um
rri
pe
cx
;
ion isq
mi nu m di{ciplinx eru dit
o, qua: di éb ad po pt/ hi
ini
op
e
Fer
:1
mC
{unt ~nim., vt
io
:.n~(lUe qu x ap ud ing en
ma gls nd lcu la vl~ea~tur
Q
ver
Jlla ~ diu ina . Sxpc
[~s prolata,. magH ?lJrab
m
de
tan
ml /lu san ni ' , vix
dlél:a[emperqi au dlt a &
l:tbore purific.ltllr. Na m
o
velut ~urum ClI~ ma gn
al/ co nti ng erc co [ue uit ,id
<)uod JO hac re mu ab ile
;
rüt
dic
au
j:lm
ne s ql/i ifia
di. Su nt comp'~res ho mi
_
mi
exa
in
,
ria
mo
ntcs me
pollen tes .do~ll~tacc,po1Je
proueéti iam çtacc neqj'
es,
ert
~ol
ado
na.nd o &. Jl~dlC
ir
c audieTUnt, I,i ram en aiF
mlOus trJ gw ta :tnOlS hx
è
xim
da m incredibiIia ma
ml nt qua: au dit u qu on
1
lli.
(/ib
cre
pri mu m valdc
vid eb an tur , ea fibi nu nc
qu x tüc pro ba bjJ j{\ im l
&
a:
icu
videri atq ue pe r[p
.H xc igi tll r inw en ,ca u;
ea nu nc fibi contrA vid eri
e ae'
eoru~ qu x ti,bi ind ign
ne qu an do te pœ.nite.at
CU
Tri
us
i
hu
ro
ve
a
Md xlm
temere nu nc ex cld cn nt.
ifcr
x
qu
i
N:
.
ere
[ed ~ddi(c
fio dia efi,nihi.' [cT!berc,
hil
ni
fa
cau
de
c
ha
,
polI um
bu ntu r, cOntlJ1en no n
JI
, neq uc efi Pb ton is OpU
am
qll
vn
ip~
eg o de !js fcr
mo
il
qu e eri t . ~x autcl
prx fcr Jp tum alr qll od ,ne
e
iuu
m
nt:qlli vir etiam du
do dicunCllr, So cra tis [lI
e
ale:& nobis crede. A tqu
~
nis elfct~ virtuee cLlruic.
cO
tim
lllS eam Jegeris, fia
ha nc ep lfi ola m, cu m fa:p
od
qu
em
r.1ti~. Mi rat is auc
bu re. Et de his qu ide m
o~
ttam . Eg o alltem dc L yc
ad te Po lix.: nu m n.o ~i.
od
qu
idé
nt,
qu i ;p ud te [u
ph To ntc.ctl:l ~ relrqUls
tu
aff irm o: te fci!icet ifiis
s
r[u
pro
c
lam du du & nu
ü:
rim
plu
àm
qll
re
fia
aree prx
jng~nio,tü ditT~rendj
o
nte rib iin di{ pu tad vt
ne c lJJorum gll cq ua m [po
ee,{ed inu iro s. At qu i vid
ali qu i Lllfpicantur,ceder
llis
ne
l,o
&
s,
jlJis fui{fe vfu
ris ad mo dü hu ma nit cr s
rin de
• Sed de ijs qu idé pe
uc
fec
eos mu ne rib us pro
nc fi
ltio
i)i
Ph
.
ere
jicct dic
atq ; de taliblls rali:l mu lta
i
rcf
po
d
fie
fi
t
è.E
ma xim
vti co tig eri r;v tcr c qu àm
q;r em itta s.E g ct qu idé
Speufippi veere op era :at
li
us au té mi hi eft Ph dif tio
& Sp eulipplIs. PoJ/icir
nas è v~ fiigio ret jçu rü. 'U
ab s te dimitc~.tur~fe .A the
au
{fc ,la lld ab de fue m. Lcuis
lum ex 'at om lJs dlm l(j
c.neccffiuijs, qu .lm de Eg
tcm petit.io ta~ d~ illius
i ..
& ad me [cr ipf ifi i: fi qu
fip po Ar.l~O?I~ fil!o • Na
Jè
len
lit inferre;ac tu id per
h.UlC vel.l1!lS J,nlllna~ vc
m. De Lyficlide prxtereol
Tls,te mm.1mc pe rm l{f uru
,
{olus i{le ex ijs qu i Sjcilia
vera fJt en uecet. N em pe
u
lct
nii
co
;
aq
nih d ln tua mc
At he na s pr of e'l i [u nt,
ver
ue; {aéta [un t,q uo tid ie
caq
d
.Se
din e im mu ca uit
•
t
ne fia
bis pr o vir ibu s ma gis ho
tui
eo
E l D E M.
1 J.
E PI S T 0 L A I
.
tur in [dlutatjo ~
E Tl S an rea ïus po na
9
ga
yfl o ud ere : an qu ë..
. , nib ,Pl ato Dy on
[cribcre ad am i
ad mo du eg o{ oli eu sfu m
vr aiü t hi (lui
co~,benea~er~. Tu q~~dë,
bl.llule ap um
na .D eu Jp[
ccclÎ in Vd ph lS affucru.r,
aq ; tyr an i
vit
e,
jfil:Gau~
pc.Jlafii,ac fim ilit er fcrJ~(
do ne q;
m?
c
c n~q; ~eu ~o
iUCLlJld~ {erua •.Eg o a~t u: qUI.! co tra llh us na tuDe
ho mi ne fal uta nm .N 0
imol~ftla & ~olu pta te diu
~
cul
~r~
ri loq ua ;. N. i
lo
do
&
ntü
me
tn
de
s
fx pw
niColS. No ho mm e: q UJa
ji
beclIdiné ln an im o & ob
,he
tas
lup
vo
ert
aff
ré ipli
ma
lal
lI1[~.i p.1riens. Er de
uio né ,in lip iét ia & petul.
.aJtnt.~x tu po llq ua m
tlO ne qu ide ~,xc m~hidW
u ci
p:es. Fe run t vero no pa
Iegeris,Gclltl voles Ita c.1
an i
ln
t
cu
s qu of di, du te ad
te dicere folitu ad leg ato
:
ere
iitu
rcf
ita tes in Ci ci lia
mo ha bu ilI è Grxc,l$ ciu
raSy
&
G g jjj
Il
_
j
�Liber trigefimusfextus.
IX Syracufanos reuelare: ac pro tyran~icle regEi gu
bernationé illis inducere.Audienté vero hree me ti
hi ne faceres illa obftitH[e:cu tu veheméter id cuperes.N unc auté illa ip[a yt facias,Dionem docere:ae
tuis proprijs inucntis atq; artibus imperiu à nobis
tuu labefaaari . Vtru [ermones huiufmodi aligua
tibi vtilitaté fera nt , tu ipfe cogno[cis:iniuria certe
me afficis,cu côtrarja dicas qua veriras fit:Et .iPfeao fatis [uperq; haétenlls à Philiftide & alijs copJu
ribus inuidia mihi conflata dl: & apud milites & apud $yraCUL'lnos. Na cu in arce vnà tecu habitaré,.
omnia malefaél:a in me couertebitur, a{[erentibus
qui extrà erat,te fingula meo cofilio facere.Cil apeJf
te fcias perpauea me tecu de gubèrn~tiôe ciuiJi fpo
te mea,atq; id ab initio trac.tauilfejdii aliquid polIè
me proficere arbltr:uer,& alia qlla:di exigu a, Lcgu
proœmia mediocriter & mode!l:e curité. Qgjblls
tamé po!l:ea vel te vel aliu audio quredi prxtçr men
tem mea.inferuiffc. ~œ facile interno[cét ij $1, po[funt morern iogenij noftri di[cernere.Sed vt modo
diceba,non egeo calumnia & apud Syracuf.'lnos &
~pud alios,qUibus me i!l:a dicés criminaris: fed mul
to magis purgatiooe eotra prima calunii, & cotra
noua nuper exorta., maioré quidé ae vehemétioré.
Ergo aduerfus ciuas calünias nec elfe dl: excuf.'ltionem me duplicé afferre. Primü quidé merito noluif
fe me de gubernatione reipublicx tecu agere:de.inde meu iIlud co~filiu non fuillè quod tu ais, vt [uaderé tibi ne ciuit'ates Grxcas reftitueres. Et primii
quidé ~eprimo fic accipe. Veni SyraCUL'lS à te voca
tus & à Dione:quu elfetipfe Dio magnre apùd tedi
gnitatis,mihi iampridem ho[pes, xtate vero media
atq; perfeéèa!quibus omnino vel mediocriter prudCS,OP4s elfe ad res huiu.{modi gerédas quales tum
erant,exi!l:imarit. Tu ver à eras admodii iuuenis:&
omniu quor~ opertebat te peritii habereignarus,
mihi qllOq; valde igllotus . Poft hxc, fiue quis hoIno,fiue Deus,fiùe fortuna quxda tecum, Dionem
pepulit. Tu folus reHéèus es. An igitur comunioné
mi hi aliqua tecum reru dllilium tunc rcliétam put.ls:cum viderem prudente: quidem confultoré abs
te pulfu1'h:te autem imprudenté cu multis fhgitiofis itafuilfe reliétii,vt no imperares, licet impcrare
arbitrarerjs,fed huiufmodi hominibusreuera [crui
res ? Tunç ergo quid oportebat me facere? A n nOn
id qllod faciebarn? Abftinere videlicet 9mni'guber
natione,ne jnuidia malelloloru in calnmnias Vocarer.Et ilIud omnino conari, vt vos inuiGé di[sjqentes,& loge diui[os in pri!l:jnam amicitia gratiamq;
reducerem. Tu mibi teftis efTe potes quato conJtu
hoc à me negotili [u[ceptii fuerit,neq; vnqua ddertllm. Tandé vix ita couenimu~,vt domü(quoniam
bello im pediti eratis) remearé, Piloeélj faéèa, ego &
Dio Syracufas rediremus:tu antcm nos adllocares f
Hxc [unt aéèa in pri111a illa profeétione ad te mral
& in patria reditu. Faéè.l deinde pace iteru me voca
Hi:nô tamé vt inlliçé cOllcneqlmus .vnà ca Dione,
(cd folü.Scripfi!l:i coim vt ipfe tue venirt: Dionem
ver<:> po!l:ea te vocaturum.Ea de cauG'l ego tunc nq
vel1l:quod quidé Dioni d~fplicuit,qui prçftare putabat vt pareré tibi atq) venin:, Tranf.'lao poft h~G
anno,triremis vnà à te miflaeft:& fimul cu illa litcrx tuç. ~aru caput erat:fi veniré,Dionis res ita fo
re vt ego maximè opt:lbi, cotra vero,fi no venire.
Jludet referre ~qllâ ~~ltx tune epiftola: fcriptx [unt
. tam abs te qua ab ahJs tua eau!:'l, ex Itali:l atq; SiciIj::t ad rt)c & ad l11ultos rropin'luoru familiariumq;
meorii:qure omnes exhortaba~tur, precabanturq;
vt tibi ob[ecutus accederem. Vi[um eft igitur omnî.bus,& in primis Dioni,eundu c{[e,neq; me molli
otio dedédü, quaI! Çj: ego ob xtaté me excuClbam;
& de te a{feueraba,~ neguires,obtreéèatoribus ma
leuolisq; meis difsidiu in~er nos gurerétib 9 irefifi ere.Con[pexera enim iampridem, & nuc etiam perfpido opes tam priuatoru qllàm principii, qu'a nto
maiores funt,tanto magis infidiatores, & tlIrpiul11
noxiarumq\ voluptatu machinatores nutrire, quo
nihil perniciofillS gignit opuléti:l :ltq; potefta~. Vc
runtamen omifsis his omnibus, venire decreUl, ne
querelre materia :llicui familiariu meoru relingue:
Fem,q uàd cLl polfent dus res [alux elIè, ob neglige
tiam mea peri lIent: ~re verà poft adllentu meum
[ecuta fi nt, tu optimè no!l:i. Cé[ebam equidé vt fecundu promilf.'l epi!l:olarii tllarum quàm primll m
Dioné rellocares:& in priftina familiaritaté rccipe
res,cuius ego ratio né habédarn elfe plltabâ.In ql1~
fi mi hi paruilfes, forte melius tllX & SyracllL1no r.L1
cœterorumq; Grxcoru res, vt mea vaticinatur apI....
nio,fefe haberent, Arbitrabar deinde bona Dionis,
fuis reftirui debere:nec illis diui{oribus quas tl1 pr"
feccras,eoru adminiftrationé amptius relinqui.ludicab:lm prxterca pecunia fingulis annis Dioni {olitam mitti,cilè mittendâ,non diminuta ob prxfèn
tiam mea, fed magis adauéta, cum auté horu nihil
abs te impetrare polfem,abire côftitui. Tu ver à an
num me vtcxpeéèaré, rogafti:affirmans te Dioni~
bona omnia reddituril, ita vt media pars Corint?L1
ad Dioncm ip[um mitterewr:retiqua vero pro CHIS
filio Syracufis manel'et.Multa prçterea referrepoffum,q ua: promiffil. à te [eruata non fttnt. Sed ea ob
Inllltimdinc omitto.Culli enim bonaru Dionis 0mnium venditioné f.'lceres, abfq; vllo eius cÔ[en[U:
q uanq ua ita demii hoc faciend u dixeras,fi ille ail en
tiretur,promifsis omnibus, ô vir mirabilis, Calophonem, vt aiut,gloriofifsimum im pofui!l:i . Rem
profeél:o neq; hone!l:am, ncq; bonorificam, neqllc
iu!l:am, neg; vtilem machitutus, me deterrere cOnatus cs tanguam rerum ilIaru111 nc[cium:quocgo
'p ecunias ad Dionem mitwndas pofiulare ,defifterem.Nam cum Heraclidem pelleres:quod nc']; Sy:
racufanis,neq; mihi iuftü vidcbatllr: egoq; vn~ cu
Theodote & Eurybio' pro Heraclide deprec:lrer,
accepta hine quaG fufficiéti quadii ?cc~~one,~ampridem te deprxhédilIe dixifii,nulb m1lu cur:l elfe
rerum tuaru, (ed Dionis folum,eiusq; amicoru &
propinquorü.ltaq; cum Heraclides & Theodotes
Dionis ami ci fu[picione criminis no careret,mc 0mniafacere quo fl1eritas pœnas no daret.Hrec quidé in no!l:ra lllaciuiJis aclminifirationis comunione, & ql1anCll nq; aliam dilfenGone nobis acéidilfe
qllid mlrum?Praulls enim à prlldentibus viris merito exi{limari polfem,fi potentire tux magnitudine addué,tus, vetcre amÏ<:um & ho[pitem mcu ~ te
patria pu!{ilm,nulla re, vt ita loguar, te deteriore01
prodidillem atq; de!l:ituilIèm:te vero iniuriantem
ilti [eclltus elfem:& omnia fecilfem qure imperares
tuarllm fcilicet opum gratia.Certè fi ilium tui gratia prodidilfem: nemo aliam mut:ltionis mea: C:lUL'lmfuiffe dixilfct.Hxc igitllr ita gefta,cau[a fllerut
[uccen[endi internos: & nihjJ communicandi. Verum mihi opportune iam fermo in ea trafit parte~
de qua [ecudo mihi loco dicendum propo[ui. A tt~
de ob[ecro diligéter,fi verum tibi dicere videor.I?l
ço te. Archeclemo pra:[cnte & Ar.iftocr~to, "4 clI~s
in hortlS
�'
63 1
Epiflolz . .'
& Herac1idi
ur as , pr op re r tUa
& ex~
è
~obiliü am bi tio né ef
q;
m,
te receiTum m eu m
ru
an
r~
es
te
di
eç
e
i,
rm
ot
(e
t,ne
i
~d
nt
ü
nd
~ &The
~n ho rt is vi gi
Pm~u CJ.uidcm op ta cr it tali
e.
iIla qu ç, nu ne etia
;}~
hi
dlt
J
~i
p,
fe
eu
il
d~
~x
en
~d
l~
as
dra~ufi,s A then hdls & al to ru m om~JUm, magJs ce J[qua talJs eXJftat.quod i1quis ap pa ru id ic ul j
le an tu r.R
entia qU
els.q u? d H~erac
rcs in III eli LIS de dl
xt er ea me ln prxC
vt
Pr
c:
.
c~
m
cb
re
cd
fin t nobe
m.
ha
t~
ra
monere,eUlll tibi
o Sy ra cu 9uà~ tUl cu
a
im
ift
e
pr
m
r:m
cu
tu
de
em
vJ
ilf
e
lcris
m em in
ru
tJbJ forc
ftieuere.
ei o, ee rta ra re s à pl
Jllo ~ogafti, an
in th ea tri s eo n[ pi
ci ui ta te s G rx ea s re
i
~
cg
tib
ftu e
ed
ix
m
.S
nt
ta
fe
lc
ii
uo
af
ne
ne
fu
{as ~em,
di di etialll tu
am ic is ,q ui be
ad
ab
&
um
e:
m
~d
:n
re
iL
rJ
in
ea
Uo
ne ta nq u: i jn
Eg~q; co nc er si memri. Fa te nd u ei l,ô D io ny fi, qu od p~~)eo
tu r. Vos ce rte nu
an
ur
.p
an
rc
ho
de
er a op us
dJO
Opt~mum, m ih i vi
. In ':}uo li ~oilra op
vt ru m id fo lü eii
m
a~
de
rt
ec
ui
eq
~a
j
ei
uo
q
,
pe
o
l.
res/la ,
tr
[~bInde dl au m ei al iu d pr xt er ea . A d ~xc tu ir :- th~aee m or es nos (.1eJte. H ,e auee perinde [c id
aa ü
an
l.
qu
i
ci
m ih
bl conf~lu!lfem: pu ta ba s, contumellO[e re fp os adera[js. Se rib ite
vo
m
CU
ni vt
,
ni
vt
nt
,
ee
,
&
,be
ta
m eus m ul
c~n~e m m lU m
pilfe. lta qu ee on tu
ar .N lieer au di am
ce
ag
;c
_
e
pr
rü
ll
e
fe
ld
m
e
qu
m
~,
lid
ia
fi
ac
et
cr
l. R odo ra & H
~lfb : & al ia
au t pr o fomnio ci
us .M ul tç à Th eo
nc
m
vt
,
nu
be
té
it,
ha
I
au
fu
hJ
id
os
e
N
m
e
lIa t~n: in
a & A eg in a.
id m em in i,m
te ni m iu , fi bene qu
r ,cpift~lx La ce dx m oo rc:.bu5 veilris, nihil ap er tc
t~
.
I!0
an
o,
ga lb .lu t ni e ap er
ét
do
i
de
li
ilf em tib i qu af
dlentcs m ul ta
derid~s,an ill a pr xe epe m em in ilf e. A t ipfe ad hç e ad-t dJXJ" a~plI~us.Nec te latcat ca elfe de te ap ud qu oû
.II
pc~cI'
lllus qu n
~~[podi te id op tim
m ill e al iq ua nt o m
qu om od o? Tu ne
ho
an
de
a,
fi
rÏ
ua
et
,q
om
nc
ge
Jo
ig itu r necc/fa
lCClili . V t do ét o in po te ra ,re tic ui :v er iru s,n e ver 0p Jn
atfabjJj. M em ét o
q;
ae
o
Qf
cJ
ffi
re
t,o
ee
tj.ï:au.,.
'9 0 qu od re [p onuideca uf a, na ui ga tio illa à me expeéta d,ea~ clfea~ res gerendas,holllinu bcncuolen
ix
rt
rü .F cl ei lo .
bl al ie ui us ex ig
in em am ic or u pa
xt er ü ad i11l1d ia m
C
ud
lu
e.
re
(o
lie
ro
ve
ila
as
gu
nt
an
ile
G E R E.
ta ,m ih i pr ol at a
ni a. N ol i in ui di am
C.I.E D E N E A
om
C
e
l
hx
D
t
R
un
E
nd
P
te
D IO
V.
re de am us ,q uà
LA ,
lf(loà me eiuiEpI S T
ns te pr oh !b itu ~ui
ce
di
i,
ih
ad m od um ad
ra
m
e
em
Sy
ar
<le
qu
co nR
0 {ilafi
E
,re ill tu er e:
R
ns
H
ba
P
ar
V
D
à
s
ta
ru
m tllaru ad m in i.
ata te s G rx ea s di
(e rip fii li: vt in re ru
nn ie a regialll m ut
e
ra
m
ty
o
pr
"
nc
io
at
aurem meu m
eis fit
cu fa ni s gu be rn
nc pcrfc ucr:u-". En
m en tir i,q uo d à m
io
s
"'
te
fi
po
e
m
lc &
de
im
re . N ih il en
alJJs re bu s, ho fp ita
jfuffid" hu
, tibl CJuoq; & de
.1dA!q H o r" alicub ,ib ,u s ~Ialcm
ql
re :&
ll~tur) co nf ili um davi r iIIc ad m LI 1"
erem [u pw or
pe
le
ap
,d
e
ta
(v
al
m
Ia
u~
~t
er
m,
fa
Ju
t,JbJ ~t Jl1a
l~IS rellUdJc
beas, Pr of eé èo
pl uu E up hr eo vt t de
man~feile m e {uaG'!'e
rl~ra: pr ob ar em q; (.,uJlfe. N equaqu~ d~tfietle ci l m od s eai: po t. M ax im è vcrù,'ld id , cu iu s tumul.,
cu
ili
ud
re
vt
ha
m
t.1
m
te
cu
au
te
fa ee re s:
çr at é: pr xf cr tim
a & Ubl Syr~
tu ra fuilfe op tim
ri m um jn di gc s ob
iliu iu uc ni bu s
dl a
Jft
te
s
ol le nd er e il/a fu
ga
ne
de his rc bu s conl
go
i
er
qu
,
Si
ur
s.
ot
bu
ria
ni
pe
om
x quçd:i vniu(..
i ti re
cuClOis & Sie ulis
po (s in t.E il em vo
ha be o qu o te crim
m
rrc
de
fe
ui
at
e
eq
ood
tis
m
:[a
m
Ïs
co
,
lllt ani~.l1iü qu
xi ife cu m dixeJ"
m {apje~tem pu ta
ru
ubernati~l1is ,:~Vc
~t
ho
ic
lis
s
ef
ui
iu
ci
St
vn
,
;
~q
iii
ris
iu
te
,al
ri ü cu
p:lUcoru
ne r. ~od fi fa
la po pu l:ltJs,alJd
u [uperio!J co nt ra
al
nt
ca
am
l
N
ei
a.
ro
,id
nd
tip
i:i
ru
lll
od
er e m
~tqj eÎ us pa lin
veru tr.-:ducas. .
iu it. H .ls in tc l1 ig
ad m o
da ci {e rm on e te ad
be tn ;tt io vo cc em
pr çr er_
gu
o;
éd
ig
V
tll
lll lit :lt us ,e x m en
nt
C
bi
R A
,-voec cr ea b{ un ta b
'
en (:{ ed lo ng
D IO N 1 S y
Îie
na
%
'
n. . Jg h gu ernaClo pr op
d
N E A G E R E.
vo~
um pa uc os . ~ç
~ L ASATNO 0, B "c.L
it: cO fe nt an ca sq ;
A I 1 r J.
ga ~omi~es cm itt
er
&
d'
?s
.q
de
ur
ar
g,a
EP I ST 0
ru
[e
q;
elle pe r om ne t.e~
J[',ea Vtre~ [em~cr atre
d~
~e
s
xc
ne
11
d
t:o
A
ac
t.
CJ
V T 0 manifeil~m
pi
ci
eu
mu~
a ~olu~tatem m ea
,s lmlta,tur,l~te
.1rm
te
ad
al
&
s
ce
ui
vo
fi
ua
:q
pu s pr op en fif si m
m
c~lpo te
n~~gerJnt:~eq; ?c
tlb l pe ru tll ts elle
ci l
ca tin gu la qu,x co
Jlfe Eu ph re us
fU
J
im m on ar eh ix Id
~d
cn
le
s
\ ,
ic
ne
nl
rio
co
U
Ra
.
dJ
fit
,ilu
is
blS
rc
fo
VO
d
r
e
u.
vi
qu i .l; tc
s lia
, eum elf
,
m in us qu àm eos
~Q
, qu àm vt In re bu
m
s,
iu
uu
vn
ca
,s
ob
tu
is
pa
ci
iru r ill o
ag
i, prin
m i hi no n al ii m
fp er o. ' Ad hx e jg
fe,o cni~ eLf~iuili
Cé
U en tll ru elfe
r.
Jn
r~
m
e,
eu
qu
,
[e
nt
e,o
:
fu
i~~ tu dehoneilis ho no re
per~ipies, ~ re fa es es ob jj_
~aha f.1CJUt, dJgn,am
~o
~
~x
,
rJ
eé
vt
ta
li
ne
~i
fu
,v
nt
us
dJ
et
bo
vt qu i re uc ra
hu~,.z::eJ be ~r
!! od liqUlS hx e au
.~c res qU ld : v[q; ,adm~xlmu ,v~- In de qu am pl un m a. Q ( qua: ad po pu la ré ila tu lll
nf
ua
eq
n{
co
ii
or
gl
ro
pr of ite
bc e. D~ futllrJS ve
ci at : Pl at o qu id é
et oc ca fio da .
~ne 9UJde ,
ne fi do ,re ét e Ce ha
ud
Jt
rt
:n uq u; lm ta m é lic
fo
re
ge
am
lli
N
te
e.
in
m
at
rta
er
ce
nf
i
co
ef
u
ie
ad con~liü popul~
ru qu obis pr op ol
ui ta te {iJ~ iùrr~xit
ilare talee1l, vt a/ to
ci
a:
~
pr
,i
it
re
er
bo
f~
ro
ta
Ce!O rand".
.le
e
ce le rit at
ii~ia,~:lgnilicétia,,& eX~J?~nJll:a~ hçc re[podc~1tllr,PJa~o~ec_la l~neétl1te
uf
,i
te
ta
ri
ve
ed
:[
it
(S
qu e ellè p~
Jtac~'pr~e~11ere
~ulu~q; ot fe nd lfl
i ho ne fia te ,~dJ~n
ae,mulra '
flUlIe .J1 :p at na , p~
,
ne
c~
dJ
ve
hu iu {m od l qu ad
J,
IUOS ~ ~n~e ~ ~uer
on
~
g!
;
l
uq
lib
l:
a~
lm
ef
ca
fu
&
al
,
ru nc
e vt pa r[ ri
de lip ie te
ad eo s qu i iil a ge
JuoJ~l a !lbcr~fsJm
ei l qu od dICO.
o
ne
fih
{a
m
co
à
ilu
re
ee
ifc
f.1
an
.M
diller[a
,[ubicau_
pr x cç te ris at tin ec
d fe,JpSll ~en~.?Jo
re no s, vt te no n
il
rte
ll
!r
po
ifi
,o
,n
us
et
m
i(f
be
lu
de
fu tu ni
iIli cOfu
M em in ill è au te m
clrc,a co fih u m Jh i
;
o~
1ere. It aq ue co qu
e1
e
tee
Id
an
c.
(e
is
:tf
er
im
pu
àm
di m W à,
ru exift
la re t pl us al ijs qu
!'es vJ~eremur, re Felix.
~b
qu al es vi de ri vo 1~
ife
(.
i~
se
no
e~
es
Si
al
o.
t,t
be
lo
ill im
fi ar /o m ni bu s de
to ab ilt ne re t. El
rfaciJe fic fu - ex
de m e meJSq; eo hl
m de o iu ua nt e pe
ni
cu
m
om
ET
rti
0
{e
ca
T
rx
Jo
S
:p
t:
A
Iu m us
ER
v~ m ul
'
0 H E R M IL E , E A G E R E .
ui dé ho c concigit,
T
fiq
A
ls
L
er
P
xt
.C
m
r~
ru
tu
BEN
ndu: rer~ ve
o
e
u~
s
eq
J
n[
R
co
O
id
C
ad
e
in
V 1.
~ A
r{ o, vc Jt ad Jobire co pu lfi fuerm
E P I S, T
od ie ft ,v te x vm ue
u{
ui
sh
ru al iq ui s fo ril!
eo
bm
fo
rd
ül
ip
0
~u
ar
tu
em v~de
J~
qU
eu m , & in i11
}
Jo
H
in
l
ü
~
vn
'
J
be
or
I
u
re ét ee a r,eciua I
xe ri m te rr ar
bJ~ optJm~, ~odo
vo
fine co ue rf i. Ta nq
n~
u
t~
ni
om
i
ul
';,'
oc
e
ra lfe . QE.IPPC
u~,.eo
te vnu~ m ax im
tl~,b,em~ne abud,eq; pa.vobis ~u~uam
a.
t.:'ltusq? ab'omnib
pJ
eé
(p
is
ul
oc
us
ea
ate
ig itu r [u bi
~ere,& Cyr~.~
fin~tJmJ e~Js,& vU/tc llX iiqUldc ne q;
um an tiq uu expn
S
cl
r~
bh
He
pu
.:
&
na re L yc ur gu ill
am
us
Im
lb
m~ax
at ur vn qu am m or
confe,rre va le us
ap~~!atus, neq~
fiq ui s al iu s vi de
lit ~ultorum
um
qu
ru , ne q; al tu s bellI
uo
tim
er
eq
au n
o
çC
pr
ud
e:
m
iJl
ul
JU)
llu
m
ee
g
ex
G
in l1 iru tis
ftD lO ny til lm
po
,
jo
in
op
m
'u
ilr ol
ae pe nè om ni lj ve
.
.
rit
[u bl at u reseffe pe
a
fi
°
,~!Im
n.orjb~, ~Iknjus. ~j
&:
Il
D
°
�6~2
.
)
Lib'er ttigèfimu·sfextus.
au ri magnitudo vfqueadeo vires augeret,quantum
. amicoru bonoru conftatia atq; fidelitas.Enfio autem & Corifco pr;eter [.'pienti;i iftam de fpeciebus
pulcherrimi, alia in[uper affirmo, & fi [um[enex,
opu~ elfe fapientia ad improbos iniuftosq; cauendum & ad refifiendu. potentia.Suntenim inexperti
fraudu: quia penes nos çum hominibus villere diu
confueti {unt minimê malis. Qgapropter illos huiu[modi quadi indigere dico cautione, ne côpellatur vera negligere [apientia,& humani hic nece{f.1
Jüm 'Ii fapientii,plus quàm deceat,meditari. R li 1'fus vero câ ipôm vÎln mihi videtllr Hermias in primis natura vfq; & arte confecutus. ~id igir dico?
, Equidé EralH & Corifci mClres ingenjaq; e{Çpertlls
. magis quàm tu côfirmo tibi,ôHermia,denücio,tcftor) non facile magis fidos homines ifiis fihitimis
cire tereperruru. Tibi itaq; confulo, vt quoad ficri
poteft aç liçet,omni fiudio hos viros com pleaaris,
Vobis quoq;,ô Erafle, & Cori[cçcon[u!o, yt Hermiam vicifsim [ufcipiatis, certantes mutuoamore
& bencficio, vno maxime amicitia: nodo vinciri.
At fi quis vefirûm coniunébonem iflam dHlü!uere
videatur, nam humana quidé mobilia funt, hue ad
me mebsq; mittite accu[atoria in delinq uenté epifto!am.Puto enim iuflitia & pudore refercos:q ui ~
nobis profici[cuntur fermones, nifi quid m:tgnum
fubtit, magis, vt dicitur, omni incantatione vos in
prifiinâ ;lmicitiam & communioné çoplllaruros,
Ita fi philofophemur omnes) vtrique qUilntu v~le...
bimus,& noftru cuique concederur, rata hrec modo edita oracula [eruabuntur.~Od fi ifia negliga~us)nihil equidé prœf4bor,Omen nanqs bonu vobiS pra:dlco,atqi vaticinor,ha:c bon a omnia vos ita
demû e!Iè faéturos,fi deus voluerit, Hanc vero epiftoJam à vobis tribus fimullegendi cen[eo; lut {al~
tem duo bus vna kgentibus, & fa:pe etii repetentibus. Vtendumque vobis paélo & lege cerùl. ; etiam
iureiuralldo vtrequum eft interpofito,non fine ele ..
g'lnti ftudio atq; huius ftudijs (orore difciplina,teftando deum rerü omnium duce:: prœfe;:ntiü & furufarUII),ac ducis & cauf.1! patrem dominu, ~em fi
vere philofophemur, cogno[cemus aperre omnes,
quatenus fcHcis hominis natllra pertingere potefl,
PLJ\-TO DIONIS PROPINQyIS
E l' AMI C [S B F. N E AGE R E.
E r l S l' 0 L A
Y 1 l,
CRI PSI S TI S mihi cen[ere vos eall
. dé menté in republica effe vobis cofel'u,a~di,_quam, Di~ habui1fet;méq; roga1
us 111 com\lntonç accedere quantü vero iGtoq; viriü habea. Ego fi auté fi eam volunta..
tem opinionemq; qui ille hapuit,habetis,atIèntior
vobis,& in communïoné accedo. Si no habetis, de
~a re con{ultandü etiam atq; etiam dico. Qga: vero
tuerit illius mens atq; volü~as;non vt coieçl:ans,fed
tanqua fcirs refcrrc po{[um,Q!!,~do ego primLÏ Syracu~as profeaus' [um, anoos circiter q uadraginta
a:tatls ~gens;D~o in ca :rat retate,qua nue Hipparinus.~ ln ea qu<\ tunc coprxhenderaç opinione [cm
per perfcuerauit, Syracu[anos puras ç[fe liberos 0p~rtere:.atq; optimis Icgiblls gupcrpari,Itaq; nô fit
m~r~ndl.J ,fiqllls de~rü h~Inc i? eadë opinione reipu
bhcç gu?ern~nd~ l~fi cofçnttenté pr~flitifret. ~a
ver? ra~lone ~d fll~ru f<\ciendu,digna res efl,qua: &
(enl & lUue~l audla~ur.Conabor aut, quonii prxfçns çempus Id po[Clt 1 rem omné à principio vobis
II
,.
,
referre. EquiJé adolefcens du m'c{[em , eande q U 4 n1
pleriq; habui cupiditaté. Statuera enim cum primu
mei ipGus côpos faaus c{[em,ad républtci c~fcrre;
Intedm talia qured.i circa républica côtigeru~. ,N a
cum is qui tum crat, rcipnblicre [btus à multls Improbarcwr:[eclIta mutatio dt. Tunc vnus & q1l1l1 ..
qu:tginta viri gub ernatloe fu(ccpta:vndecim in vr:
be, dccé vero in Pira:o forcnfiü vrbanarumqi reru
adminiihationé habebit. Scd penes trigint: viros
fllmma erat omniü autoritas co{htnta. Horu nonnulli domefiici & noti erat mihi : qui me ftatim ad
rempllblica capeiIènda inuitauerüt. A tq; ego ni hi!
mü::tbile {um ob iuuentuté perpelTils. ~ippe eXIftimabii illos ab iniufta vüa ciuitatc: ad illftos moJ'e~ debere couertere. Itaq; diligéter in dies qui~ fàçerét, ob[eruablt. Veru animaduerti cos brcul aomodü tépore ita fe gerere, vtprior ille reipub.fiatus
fuiiIe aureus putarctur.Ni & alia multa iniufie ~<,:
cerût:& amicu meu [enion: Socraté,quem egowftifsimu omniû '-lui tuc cr ~t, appellare non vereor!
vnJ.cum alij,s qUlbufd:ï. ad adducédu ciuiu qu enda
ad [e miferût: vt vlçimo fupplicio afficeretur:S.?cr.~
témq; ip[um vel fpotevcl inuitü quafi participe {j~1
,coOlungerét.q ui tamé parere noluit, ac pot!US cuaa pati gr;HJi[sima c6Hituit, quàm impioru (cclerum il lis [ocjus exiftere. Hrec igitur cum videré, ~
alia quxdii. non parua,gr:miter tuli & .. b iUis malts
me recepi. Nec mulco Fofl [ecura horû trigintil euerfio efl: totaq; refpublica mutata. R ur[us igi,t ,:r
quaquJ. moder:uius 1 cupiebi camé adire répub!J~a.
Sed agebantttr tunc etii vtpote turbata repub!I~.l
qua: improb:lres permulta. Nec fanè mirû ruent In
J1\.liufinodi mutationibus inimicos quo[dâ pœnas
dan; çr,auiore~,quanÇi quj redie~at,magna v~erené
c1emctla.ltcru forte quada aecidlt, vt Socrate hU~lC
amicu Ilofir~ pott tes in repu blica q uidi accu[.îret,
im piu crimt obi jciëtes,:lc minimè omniu ipfi COll~
ueniens.quafi em no reççe de dijs fentiret,alij quidé
in iudiçiu tra}Çcrut:alij fententia in eu dixerût,cO ndemnaueruntq;: & eum homillé nequere, qui fupcriori tépore quo nihjl imoie f<lceret, vnü cx ipfis
t~c exula~té d~cere,atw .reÙm pia: null~ mod 0 par
~lceps fien [u!hnuerat.Cu h:çc igirur ammaduertercm,& homines Sl in reipublicç gubernatione ver:
fabatu:,legésq~ & mores,quiico magi~ con~dera~c,
qua,ntoq; l11a~IS xt;ltc_prow~derer, tato dlffiClhu!
arbltrabar elle reac n:pubhca gubern;uc.N·eq; cm
hoc fieri poç abfq; amicis foci jsq; 1i~elibus., ~os
{llm reperire haud facile erac, non em amphus patri j s moribus jnflitqtis q; çiuitas nofira gUbernaba
çur: & parare nouOs impofsibiJe crat fine [umma
difficultatc:vtpote fimullegib 9 moribusq; penitus
corrllptis,Itaq; ego ille Sl primus exarfera incredibW cupiditaçe me ad républici conferendi,intuens
çn,na.ain prçceps d~ferri,tandc quo me ve~teré,ne
[cleba. Et a~lnuefbsatiQne quidé nequaquam,defiftcre placult: fi ql11d forte mclius elleniret & Clrca
h't c iplà & vniueriàm républica:agédi vero opportunitatc: aliq u~ expÇaarç, T and,= vere" copertu eft
mihi,re[publicas oés qua: nvc fllnt,improbe guber
nari.N ~ l.luantû ad Jeges ;\ttiner, inf.ïnabiles ferme
[unr:nullo inftituço egregio, fedforruna quadi viuétes~~apropter dicere qdquélus [lIm~ laudas reélam philotpphia,lluid iuft fi~ & quid no,ta. in repu blica Çj: in prillata pel' ci dllntaxaç di[cerni.Itaq;
n011 prius definere humanu gemIs in malis ver[.îri,
~ï; aut hoies reac: veréq; philo[ophantes rerûpllb.
guber
u
�633
.
lx
to
if
p
E "11'ud l'''1ll expeéLamlJ"d :lgend um opport . .
S..
L
rnant, . . . .
~
fill .. rJ·nt·... ut 1_n1'Ql/1' l:>rtllbe
'"
eO diu ina qu ad lm fo~~~~
bis
é adel'lt1
no
on
nc
ati
nu
rn
r
be
od
gu
qll
àm
qu
o
eg
d' .
-.
:lc
[op he ntu r.H
rerea ma gn itu di
conccffum. N arr ab at prç
lU! na qu ad am for te veri eadphiuiilo.hx
in ea
ma
pri
t
fui
c
i S1ci1iam CiU::f, l,mr~:ltq
m
lia
mq
e
tij Di on y lij per It.1
Çic~r rr e Ita lia m Sic ilia !!.o cùm venifièm, vita illa bea
:lm qu oq ' 'ar qu e' 10 I~S
is locis po tcn tia m, iuu cnr
ipl
e
qu
verba~~ oca profeéèio mea.Q
n:i
na
c Ol1d~l1pl
u[a
rac
ph ilo fop hie• & difcipl;~
r,p len a Italicaru,Sy
la v("_
dit ate m du s ad
[al'ufcul.r. ta, qu x fer eb :uu
s
die
eiu
in
ér
bis
for
it,
nli
cu
'r.'
prope
mi hi pla r. 1
h nt~~Sl
m:l. ~ineti:l qU:1m
me n[a rum , nu llo mo do
.n.
cm~
acam qu am f d
ad
m
cu
ci
tur lIm fi cn',ne c vn qu am pernOl.Lare 10 um ,cx tcr
Oi
me
do
neccuatJ} atql
niü
om
im
en
o
em
eti a qU:1m ~:i;~~
N
ic virç.
lin~m vit x rec ipi en da ,tu mnd
cip
dir
qu e,q ux co mi t.1 ntu r hu
o
ad
ab
t.lt:1qi
us
rib
mo
di
hu iu[ mo
ho c pro uo ca o valeren
1d
o.
~~
On
D1
i
oq
qu i {ub cœ lo {unt,li in
qu
ex
adeffe fpem,
amuis n.1tura & ing cn io
:ts, n~nc cerre ma xim am
a!t
am
qu
vn
li
lefcentia nurtÏ.1tur, ql1
er.
' ,
ad
am tam en prudens eu
[op ho s & ma gn ,uu pr 1I1
Clpi eS
fore & pll llo
m
rde
eo
cel/enti pr xd iru s, vn qu
mdé
g
h'
Ea
's
' .Cur lS me rar ion ibu s ali)
- III e Jgl
nq lla m cu rab it.
"
nu
re
cer
è
efI
er ss
en
tll
tu.
era
1ta
clU
Te mp
ras au tem
1tis ad ho rca ba tur . Eg o vero qu o
r.l ' llu
i b us ratio. C iui
tut
vir
is
m~1
rer
cz
fi
per
é
c
d
t
.n.
eri
ell
e
qu
li1 Cllnl.La in uper
qu e
lfus eff et, formida_
Il uIl a 1cgi b
, us acqui(!(ccre po ter it,
m af!'Ca~IS 1l111enum cuafi
de
tan
r.
lsrer
cx
t:
en
veloces {ilnt , & IZ
a ciues exiOim
ltu cOlm cupidirares &
rn. Ta
ba
fluos 1tl mp tus ero ga nd
vetl/m
&
n
r
'
me
xa
ta
nra
em
dll
ion
ijs
.D
uiu
tur
,co
lln
us
fer
nib
rix
om
1 10let c~ntra
pe lib
qu e po fih ab iti s
é..:
f.1tis m:lturu elfe fcienix e pu ten t operam imp
a gra ue , rum :tta re iam
tur
na
!lereis obleéè:unentis ob
n
in
do
fno
tes
lita
cil
big en tiq i mi hi vrrum eu
ill tm od i
barn. Ita q; co git an ti am
de nd am . Neceffc eO hu
e_
do
obf
mo
,
m,
dé
ria
tan
ten
ijt
po
(llb
m
nécnc:
llc oru
dllm pa rcn du mq i foret,
~yrannidem,modo in 'pa
vn qu am qu iellc
eq
i:n
vnqu.i ea qua: de legil1lls
rar
uis
mu
liq
tllm
~qi
fta
e.A
elf
l~
dl
en
qu
ln po pu lar em
s
co
nu nc fore
isq ue gu oe rna tio nis ,
glrallerar, peril cere velit,
co
a
ltc
llb
rep
{cere: illO x ve ro xq ùà bil
&
iVIÜ du nta xa t
~ntesJiJnt\ne no me n q~/
Q! !ip pe Cl/m iud ica ré fi
m.
dl/
ran
rcn
qu i in his ciuir.1tibus pot
0t
om nia perfeétu_
Hx ct' go vna cum fil per
em,me bo na (ufficienrer
iff
,al
r{i
pe
~e(n ipf llm au dir e velle.
r:f~
n
,
i:lqi do mo ab rac uf. 1s profcélu~fUl
~ré hacfcntenria /idllc
mo
~a
~.
tlb us jJI iùo nli dc ras ,Sy
rll
1s
ll1l
t)tladam {cienam . Vidctu~ aU,re alJC
a 0p lIl ab an tur qu ida : fcd
qu
no
I:
lU
te qll ide m fo rtu na qu ad
~C
tl"
ln
. s, Ile qu 5d o mi "i
'lu
noS {u nt, pr~nclpiu
rccundia in primis addlH
vc
riz
eo~um op era qu i fupr.1
s
usI
rac
Sy
!
:cffeélum vero offiqua: nu pe r DIOn
erer verba rolum hlbere
vid
i
ipl
fUlffe da tum om nib us
!
i~o
r,l
upe
proderéq; pd mn m
l',ne pluriblls in[
; null~m fpo~tc prçOare: no n paruis fub lm9
ci~
qu e co nti ge rut :ac vereo
1aent
alf
m
ua
citiamq;
Ilenti né qu aq
?l~OIS ~of~lr:l1ir~te.1~i
lllihi nu nc ire rum èon[l
niu m f~ilre
om
am
uerli aCcidcrcr, vd pet. .
dic
ad
ro
ve
ll/d
m
liq
du
l
1eétl pCrJc~lts.CU
llli ni. QE em ad mo
aca
c pr of ume
s
ufQ
r:c
Sy
m run c
cz ter isq ; ini mi cis,ar qu
o
yli
On
Dl
a
r
etu
ler
p.r inc ipi um , profep'io'ne
fre
to, venio ad
rùn c iuu en e couerf.1,b ar
verbis co nfu ge ret :O Pla
his
s
~o
ad
s
gu
clpice. Eg o cumDJorle
r,
ba
eq uit ibu s
lis op tim a fbre arb ma
:ClJ~ ~cql milirib~~ ncq; fed verilS
pUU
a
rtl
pa
qu en s,& qu z ho mi nib
te
et
cer
s relifter<: rni mk is:
s,[Lla,debam,~ vt f.1
ca rer em ,qu oru m vm bu
qu ibu s l'b tér am rati??ibu
& pr çr
e (ci cb am
tte
lar
r
dco
v1
dls
en
néq; indi~erem: qu a maxim ho rta lio
r~a
pe~
co n[u leb am .Se d his dlc
bis
fea:
qu
amq; ex
tyr.1nnidis rui na m
Ul,I~nes ad pro,bira~ë ju~itj ncire.~a_
,
e,l
~Oa
te
ter int en tio né tun c cam
o
im
crr
ac
dlnemq; deui
o enim cu m effet
do Jn am lcl tla m nccefsnu
"q uu ra ell , parauilTé, Di
x tu'nc
qu
ea
ad
tum
,
nia
p~r te f.1é1:um cil vfe go
om
do
a
mo
defeétll rer um ,
ing en io, cu m ad cx rcr
rum
mé
he
ve
a~
r
erim. Et mea qu iàe m
nda, ita_cele~ite
ulis expulfi/s hu c acccfI
rac
Sy
dic eb an l:\ me perdj[ce
os
qu
us
mb
l/e
s tib i vit up era tio nis afex olb us JU
run a allSt~ defcrta mi nu
ter i11a ':lr rip uit : vt lle mo
for
fla
e
cr
u~
~d
ta
am [cmper laudas,
c reliqua~ vi
t vero 1pf.1,p hil o[o ph ia, qu
~.A
fer
\'n qu am co ue ne eim .A
u~
~>r
1tc
Ita
ltl
ho no re co qu cre ris ,no nqu :\m aIl) mu
qu am ue aplld alIOS carere
tu it mu lto pr zll an tiu s
lt.
de
od li Mea~~
~pt
v~l
m
riu s ~lIa
l ,mecum pro dit a eO:~
vn
nc
nu
te,
~bs
ne
atq ; Sic ulo rü, vir tut é po
~y.
or, cu m te
en{i/svlllebat dIts qUJ 10
veOJJfes vti qll e mi hi ad iut
m,
ffe
ftlJ
ns
ga
cia sq i [eé èat us. Ita q; inf
~Uifsimum in .
ba nt : arq; ho c ,V{qi ad D1
oq uin te om niu m ign .1
ali
:
'.?
a~e
v?c
ran nid s inf tit uti s de ge
tes lon gir ud ine m
roammaduer~Jte~m [en
Nu nc au tem ob itin cri
s.
fIe
all1
d1c
ny lij mo rte m. Po lle a ve
n
~o
s,
ue Jabores,rc cxcu~
~~epel:~t ra~1OOlbu
lm qu e nauigatio'nis arq
ull
ric
pe
tia m qu am ip(e reélis co.
et
ltc
m
[da
tas : pe rm ulr um cerre
etJa JO ahJs qUJbu
inf.lIniam eui~tlre te pu
s
f.1n
in Ce vn o {olum verum
um
yli
on
Di
: qu xn am mi hi
qu oru nu me ro
inq ua m llxc ilI ed icc rct
Si
t.
eri
no n mu lti s eXihere, in
ab
d
u,o
e:~
fo~
nlJlla.~as ob res
an tib us (pe rab at
ba bil is re[ponlioi' Certe
pto
et
eff
iun ior em dijs bene iuu
J~mJC
1nl
ab ili bu s arq ue
cx ter i SyracUC
s qu oa d fieri r?t ell ,pr ob exercitatio_
ibu
i~n
fi ac dd ere t, & ille ip(e &
~at
lt
n[u
ce
r
te
J, rel wq ue ns
entur. ~aprop
Ip(O lUre ad du élu s acce1s
ca m felicitaré n:mci[cer
edere, ~t
a~c
ere
d~b
'
{as
efias) vr [ub ire m tyran_
~cu
ho~
Syr
em
e
meas Cuis q~id
nes
Ille qu àm celerrim
a
on
em
:m
ere
us, neque mi hi co nu e.
qi me ad lll ng
em ne qu e mCJS fer mo nlb
ho ru m rodi'i ad iut or em
nid
um
ip{
d,o
etu
lib era ui, ne vel hOfpim~a con[u
~cnens qu àm facile du du m Jm~ at~i optJma: tr.1- nie nte m: Veniens ~lItem ~ea [ors accu[are me pof..
1chetr
ul is lup1ter,vel phtlofophlC fUilfem, Gob mo lJn cu pid ita tem vit z ~u,
.
10 D1 on yli o vt ag
li
tem
decori
Jta
pld
cu
du xif fet . QE..am
(et.Cerrè pll ilo fop hix de
.
ha be ba t abf,m
fp~
.1m
am ix no ram [ub ijf Ièm
gn
inf
ma
et,
,u~
cer
emq
rfi
gre lfu s era t pe
lit iem timidita~
elon
eu
er
nc
ort
nu
ç
op
qu
im
1JS
en
,& ~b{qi.
Cl1~ eoven~fIem,(neqi
qu e cz dib us & [an gu ine
em ac b~atam C:eterum an : ) om nta ap ud Di on yG um feditionis
?n
tJ
r~
d1
len
vil
ram
ve
,
gm s eu ag
Ile run t malis
çc
, qllaG
ione co lll tue re polTe.H
call1mniar~.m. in Di on em
rqi
i,a
end
~ff
~a
ple
Vitam in vniuerfa iIIa reg
ca
qu an tü valui.
ion yfi o [ualit, vt m~ vo
eéla'ret.Defend1 Jg ltu r
aff
m
tde
an
Di o reé le c{ lnl ide ran s,D
ryr
i..
po il ad ie v~ acce~er~, cu~éllS ~of
.Q.!!arto en im Fere men[e
tui
po.
ll~
p~r
[ed
ret : & ip[e qu oq i rog au
,
~d
an qu am vlh,ah} .DJ~nyllo
ius ac~u[~ns Di on é qual! tyr
~l
On
DJ
~
me
t.u
ha bit is fel lin are m: pri us
u~~
pia
tur
ah,
ac
co iec it na uig iû
is vit z ln~1tutJS ad
h~rentes, ne gle éb s op eimrta tio ne m mr up er pre cl- Illdl 1OGd~aretu~,I.n pa ruu on is, qu ot eramus, cû éti
jlJum defIeéèerene. Co ho dnam) inq uit ) rcmpuS', ter ex pu la. Am lcl vero Di
for mi da
busJongam àd iun xit . Q.!!..6
R
c
1
1
�Liber trigefimu'srextus~
. formjdab a 01us, ne fon~ .aliquem nofirum Dionyftus quafi focilllll il li li $ çriminis fupplieio afflceret,
R umOl; allçé exortUs dl: Syracufis, me occifum efIè
à Dionyfio,qu<lfi omnium quç tUIlC aeciderint,al1~
torem; At ille fentiens nos ornnes {jc affeétos, veritus ne metu poftro ~li9.ujd fOl-[an accideret gra~lius,bçnignç admodum onlnes reeepit.Me ce rte ipfum con[ol<ltqs bon~m h~bere [pern iufsit, atque
vt pcrmancre11l,omnino roga1Jit. Erat enim [lbi in
fug<l quidem me<J. nibil honçftj;fcd in pennanendo,
Acq; idcirco precan me m.l)ÇilT)e fimulabat. preces
auté tyrannoru neee[sÎtati permixtas e(fe non igno
Ul11l1S. Cllm vero ne abiré machinaretur, collocauit in arce; <ltqi his locis habitare vOlllit, vndc nullU$ pofl:hae nalJt:l nOn modo prohibéte illo,{ed nifi
iub!!JHe 4~q; 11liitente foret abduétllfUS: neq; quifqlJanl fiije 1llercator Cille ahcuius orx maritimre prç
f~ ?l:us, me folum exeunté çonfpe){ilfet, qui non me
ç<lpnJlJlflg Dionyfium,J.'epenteredpçeret: prrefertin). cu III jan} r;:ontrà quàm priusvulgani eaèt,Dionyfi~p1} rurfY$ platonem veheo1éter eompleéèi. Et
quopall1ll1odo i~a erat. N eqi çnim tacendii eftveru.
COll1plcétcbatur ille quidel11 in dies 111/,: magis atq,
IT}agis,~ gaudebat moribus n0~iis atq; 1=0n[lIetu~
~ine,Cpp~eba~~; à me laudari màgis qulm Dion(:,
& all1icUn1 longç magis exiftimari. Et ad id quidé
maxjl11cçoQ.tcripçba~, R ationem vero qua id optime fuiifet facl:li, fi modo id fierj potuiffet, neglexit.
Hxc enim fuer:lt, vt !l1ihi yideljcet in audiendis addi[cendisqi phil9CQphix ratjolJibus liberius adhx_
rerç:t,mecumq; c{)lI~niret . At vçro ad hoc We diffipeptior erat;~Î1l}~ns n~ quep:l:tdlT)op~ alfereb:'it cal!lmntatores, fi ra~ionjpus illis itnplicaretur1 Dio,
qux c!lpiebat,i:pp elfet omnia confc;cutlls, Ego auç
0ll11ii~ ps:rtu!i,j.n eadem [ententia per[eueralls, qu~
ab ini1io profççtus erl:tentls liquo paéèo ficri poffet, y t'in çupid~tatell1 vitre philofophie:ç perlle ni ret. At il\e çontr~ nits:ns me vieit. E,t pr;11l1l!l1 quidé
tCll1pus mex p!-,ofeétionis in Siciliam, aéèionumq;
llI~e mearull) per hxe omnia traduétum eft:pofieris
vero temporib~ls in Sieiliam iteru m rum rellerfus:
quo mc omni ftuçlio DionylÎlls rellocabat. ~::tm
vero ob eanfam rU}'fu s aeeèfferim, quidlre illic egerim?neqi ~d q~idr,:m ~bf(.li ptione,tunç dcmllm vo-'
bis rcfe,raJn, cum vobis qlljd poti{sjmum reblls lie
fe habentibu$ agcl1i.hi fit,çonfulllero.J\.efera inq u~
eorum gratja qui interrogant q Ll6~lam conlilio [ecundo rçdteri111. Sed ne q ure acçdloril ru nt prreci.
puis anteponarur, ad eôfi!ium iam deuenio. Reor
cqujdem hominem con[ulenté xgrow & eirca vi~1l111 intemper~to)in primis hoc [uadere dcber~)vt
modli yiqçndi mntet; ae fi regrotlls in hoc obedtat,
~l1nc alj~ û1m Hli ad medelam conferre. A t fi parere
110lit,tllllc côflllençelll ipfum virum putabo & me~ieu111,fi Cllln omilcrit;quod fi con[lllelldo vlterills
perfeueralleri~, COl1tl·à putabo:ignilllli icilicet, atq;
;lrtis expçrtc,ldem lluoq; de ciuitate,li ue vnus cam
gubernet, fi~lC plures, exifiimo. Si enim probabili
quadalll ratio ne rea~q; via jncçdençi,Pop~I1o vtile
a~iquid eonfulatur,id qUldem a erc, {:1picntis oftlcmm arbiçror. Sinallté penitlls a eillili ratiope defci[eaç,nçquc vefiigia q~lidem ei4s fÇqlli vçlint, dicantq; çOI1~I1tori: p.rx~hr.e vç rempubliçam omitt:tt,nçq; qUlcqu,\m ln ea C0ll10Ueat, vtpote fi com~nouerit perituro : voluptatil;>lls auté libidinib usque ipf?~um indulgeat: a.tqu,e ca ratione ~onfulat)
~ lF\ f~clhme fem pel' eelenterque fatis eorum vol 11-
c,ç
g
ptatibllS 6at;equidem eum qui in eiu{modi gubcrnation(: perfieterit, nequaquam virllm putabo:fed
eum potius qui prorfus omiferjl!:. In hae ergo [cntenti:l confiinmJs l quoti es aliq uis me de reb us gra,uioribus conftJ1it, fiue ad dillitias, fiue ad corpons
vel animi purg:nionem pçrtjneat, fi quotidiana illius vita modum aliqué [eruarç poaè vid~atur, vel
f.1ltem eon[llIenti mihi videatur obtemperatl1rus,
libenter con[ulo,neq; prillS pefino q l1 àm initiü pro
viribus ad finem ,vJép perduxerim. Si ,a lltem aut 0.mnÎl}o non petat;\. me eonfiliü:aut qui petit, mal11fefte appareat confulenti mini nullo rri040 ob~c,~"
peraturlls:vltro quidè non aecedo ad cqnfu!tfl ndu :
per vim verç"ne fi meus quidem fit filil.1s. Sauo t:tmen etiam inuito eonlillerem, ;lC vi ad hibit;t eompeller.em. At patrern vel matré per vim cogcre n.cfas eae arb!tror, nifi propter morbu m ment~ :tl~c~
natos. ~od fi [uo quodilm more viuant, qUl fUlhl
neq U.lq ua probetur, neq\ infenfils ilduerf.1rcr frllfira 11)0nendo,neqllc rllrf4s blilndicndo eorllm Cl.lpiditatiblls alfentarcr ea porrigés, qllibus ego fi 111
dulgerem, viuere nolim. Hac eadé mcnte.circa .p.:triam vir prlldens elfe debet:vt ita repr~hcda,t CIU1tatis errores ,fi ncqi frultr:\ fit rcprxhcnfqrus,n:qllc
ob reprrehenGonis fil/tHum periwrus, vim.alltc; .patrire per reipuhlicx mlltationem afferet nllnqllalD:
quando abfq; expulfionc & crede ciuium emendau
non po{sit. Sed quietem aget, votoque precabiWf
optima & fibi & patrix. Hoc igitur paéèo ego vO,
bis con[ulerem.Confukbam (lmilitcr Diony/ÎO V·
nà cum Dione;ea videlicet ratione quotidic v.ill,cre,
qua [uijp{jus eopos maxime redderctur; amleosq;
& familiares ndos haberet : ne idé fibi quod & P;ltri aceideret. Qni cum multas in Sicilia m:lgl1~~q;
vrbes [u[cepiilèt,quod:i à Barbaris deuaft;tt:t~ , casque reftituHfet:non potuit in fingulis iIIaru gu bern:ttores . ~erumpublicarü eonftiwere fidos, neq; eX
domefticis fuis, neq; ex alijs yndccunq; coparari~, ,
neq; ex fratribu& fuis quos ipfe à pucris educauerat:
fed tUIJl ex priuatis hominibus magilhatus,wm eX
pauperiblls adlllodü diuites fecit. Hon! tamé nullum fidli iibi gllbernationis fociü potuit adhibere,
vel fuadédo, vel docendo,fiue Jargiendo, Guc in nc:.
cefsitudiné recipiendo:fepties deterior Dario: qu~
neq; fratribus côfidens,neqi his qui fub eo edueatl
fueriü,fed foei js duntaxat Midx, E unuchi q; im pcrij partes diuifit fepté,fingulas maiores tota Sieilia:
afsignauitq; lingulis.Atq; .e~s. fi~o~ naétus elhegni
focios,neq; vel fibi vcl inl11cc 1l1hdtantes. Prxtcrea
exemph! dedit,qualem oportet reipfum legumlaro
rem regémqi bonu prxftare, qllippe cum leges tulerit,q uibus adhllG Pçrfar\lQl [eruarur imperiu,Ac- '
cceltt ad hxç?quQd Athenienfes cum multas Gr~co
rUm vrbc$ non;\. fe quidé,[cd ab alijs côfiitutas, deiodç oceupatas à Barbaris in poteftaté [uam rccepi.lfent,allnos feptllagilltl inca tenuerun t i III peri il,
vtpote qui amicos fibi iniinglliis ciuitatibus côpaté\uer;lnt.DiQnyGus alité cum in vrbem vna vniller
üm Sicili;i eongregaaèt, ob f.'lpicntia mllli côf1dés
çgrè ièruatlls efi.Carebat enim amicis fiùisque hon1inibus;quo nullü majus eft argulllentû, vel impro
bitatis fi deGnt, vel probitatis ft adfint. Hxc igitur
Dionyfio ego ae Dio eôfulebamus pofiquam parernx res {je fe h<lbui{fent,quod nequc crudirorum
virorum f\l1l1Hiaritates,neq; decentcs haberet C011iüetudines. Adlllonebamuséj; vtanimu ad hxe in~
t.e ndcps,in pdmis ami cos fibi alios ex domefiicis &.
.
xq ualibu~
�Epifrola:.
es.
, ad vir tut em q; co nc ord
~qll~lib,US co mp ara rct
nco
m
nte
tie
en
n{
co
i
fib
MaxIme, ve ro vt {eip{um
ud
liu s en im rei defeéèum ap
fia nte mq ; pra :lla ret ,hl
;lperum ,ol léd eb am us ,no n
e~m elfe qu àm ma xim
T"et:
fuil
, ne qu e eniro tut um
tlS qu ide m nu nc ver bis
ni6 fig
en tio re ide m tam en
{ed rat ion e qu ad am lat
mi ho
e
ro vn um qu en qu
ca nte ,do ce nte s ita de mu
uafer
lle
po
qu ibu s im pe rat
nUm tam {e qu àm illos
rit ,
lfe
ge
{e
d
nt
fin:llItem co
re,fi hœc ob [er ua ue rit :
us
am
eb
die
vt
ita
O!!.od fi
co ntr ;\ pro rfu s accidere.
aper
t.em
m
nte
de
ip{um pru
fec om pa rar et, {eque
:
ilia
Sic
es
vrb
tas
lla
{us de ua
tum ql1 e pra :fb ret :fi rur
lit uti sq ; ad rem pu bJi cam
rcfiitl1eret,ac leg ibu s inl
iner, vt & fibi bencuola:,&
pe rti né tib us eas mu nir
oiof
xil
l Ba rba ror llm au
ter fe iri uic em cb nt d ViO
vel,
llO
do reg nu m patern
ren t,n on du pli ca ret mo
gereet. F~re qui~em ~ ,ira re
ru metÎ:lOl mu lti pli ear
e.r~a:
ql~
mu lto magls fa~lllLls
ret , vt Gà rth ag ine nfe s
hlJ (.
m
bd
, qu àm Ge IoO llil
po tel lat i fil bij eer en tllr
de ren
im
acc idi t fuo.ille cn
fen t: cô trà ,qu àm pa tri
a:
qu
[
I!ra
c
Hç
aét us fu eu t.
re tri bu tum B:.ubaris co
e
vi~
s
no
s9i !Ji on yfi o,
,~ice~amus pra :ci pic bJ muJtI dJUlIlgauerlnt.qUl &
mu
vt
i
ltc et lnf idi an tes fib
m {upe~allifIèn,t,~i~:>ntm
,CU~ no s aplld Dio~yftuau
tem JO ~ormJdJJ1e co n~111dem ex pll ler un t, no S ue a pauels co mp rxh en n pa
lec eru nt. Ve rum vt no
Pelopo~ne{o atql~e Athe_
ex
èlls
feé
pl'O
o
da m us, Di
,l1
yfi llm com,o~efee1t: ~u'
nis ,re bu s iam ip/ is Di on
UCH
h Di o: ea mq i lam bIs
'cr go liberall'et cil lita tet
rue
ad
paéèo affeéèi flleru~t
bu s red did ill èt, eo de m
.
i~s
nyf
i, qu o & an tea Dlo
fus Di on em Sy rac llf an
ç
dJ~
eru
ue
o edueare atq
N am oli m Di on yfi um Di reg no rcdderer dJgnu:
reg é
Co nte nd era t, qu o eu m
e
m vit am prx~are llat~l
ne
om
'
ta lem ue (e iUi pel
?JO
e,1
sq~
ore
caJumnlat
rat . Ob tre éè ato res au rem
j
~I~{
ldl
an~
ryr
on em qua~
'l1yfio pe rfi laf eru nt, Di
vt
hx c om ma ~achlOar~.
re
po
rem
dia nte m in eo
Oa
ml
,do
ta'
etJ
irr
s
a: llu dij
me ns Di on yfi j difeiplin
.
rer
ue
,nq
reh
élm
tot
pD iom
tio ne m ne gli ge ret ,el rné
exm do lo v[u rpl ns ,lll um
Di o ve ro O'u be rna tio ne
iu,
ü ve ro tun e ap ud ~jonrf
pe Ile ret .Q Ë.e ma dm od
~a
!a
ta
no s hœc ead~m ~Jé
ira po fie a int er Sy rae ufa
lus
a
orJ
vl~
i pror~ls turfJlqi
tâq ; pe rui een lt,i nf. 1m
0ale Id fuerl~, au dJ rcv os
qu
d
Se
'ipfis qu i vie era nt.
o,v
as
nd
n~
~o
co
nc vellras
po rte t,q ui me ad res nu
S
nfi s ho mo DJOms amlCU
nie
b1
he
At
o
crg
'V en i
, us
~.
ca .
rfustyrann~u~,vtpro
atq ue ad iut or eiu s adue pu gn an s co tla ClJuOlmam [;cacerem'. at
'
, J0 am lC lua
us co na rem ve ro Di o? yGho
no rtb us
tor es {u pe rat us {u m. Cu
" eu'a &
,
, ve rbi s folu,[ed pecunlJs
t'ur no n
O faIp(
~
c~
a
~e
inere~ vt
me fibi cô cil iar e atq ; det
exta
llIr
JO
n
no
e
for et DJOn
nn ili ari tas tef tim on io
c~
[uo
t~
tln
re
m~ hac ~n
pu lfl lm fui{fe:nihil ap ud
O
en s ve ro temporJ~usDJ
oll
t.P
toi
na tu cô feq ui po
:
xJt
du
u
[ec
cs
n{
me
he
os At
red ien s do mü fratres du
i
~n
lm ico s,f ed ,ex ~ac eomm
no n ex ph ilo fop hia fic
a~
ad
qu
te
t.1
~JI
plt
: qua: h?f
vu lga riq ; fam ilia rit are
l
eéèacu,b~; ,cof~e~udlne,a~
fre qu éte r int er f.'\cra[p
?IS
ex
~
uir.Slmtllter,llh tu
cir iam co ntr ah ere cÔ[ue
,
nri obfeqUJ~ pra:lbteru,t
eu
qu œ dix i, mm qu ia ted Rl ue ran r.H I erg o cu m JO
eô
l
,
.am lC ltu m cu m Dl' on e
m3S JO ca
tq;
ren
ige
ell
int
nt
'umD'
C fl.' Il'e ,
,
' - prore"
"1 e
SI' CI'lla
lO
nr,
'dncm
dJO
'b l'p{O lib era tl era ~
'Cc
1 eru t
t er 1'Il 0 Ip os qm a - 'd - rr. fl. a et no pr o
.
"
"
r
~
e",
e aTl
co nie él: as, qu afi tyr an l item,fed ferc p,ropnJ~ ma~lcre s 10 mo do am icu m & ho{p
- . Ar ma cm m ten
,
rr res fiue rut
'
llo
reu
pe
qUl
b lIs,lpfi
xiHati [un r.E t facmaris
ter fea or ibu s pa làm au
q
0
'
' 0
0
,
,
0
o
co
,ri eta tém q; ncq; prx rer
dem, iJ!ius tur pie ud iné Im
ec~
us
nti
ige
di/
l en im bx e
eqUlde ne9; en arr o:M uJr
rab un t. 5ed ad uc r[u s ineb
cel
ru
lle
Jebrant ae JO po
po nd eo .N a 'fi Atheniéfcs
famiii ciu ita tis no fir x ref
s
r : jUe q uo g; A thc nie nfi
fue run t illi qu i pro did eru
o_
ati
I}eq; ho no ru po l/i cit
fui t, qu i neq; pe cu nil ru
im
ci vnqu~ po tui t. No cn
ne, vt pro de ret il/u ad du
s
au
f.'\
tia
i~mq; bcnelloJcn
pe r vulgarem mercenar
io_
un
mm
co
,Jis difciplinç
era t amieus:{ed per Jibera
Ju s ad hib et 6dci,qu~m
it,p
flp
ui
né',Cui e~rtc vn i,q
nné tio ni & co rpo ruO l co
vlh & an lm oru Ol co niu
de
t
j:v
jjJ
t
[un
i
àù
illl
ti çfi
L:l ng uin itlt i.lt aq ; no tan
r:
rin
is ca:dern atferrc po tue
decu.9 ciu ita ti ob Di on
n
afu eri nt. l:I œc dié ta fili
quafi alicuius prerij vn qu
cre
fu~
s pro pin qu isq ; eon
om nia ,qu o Di on is amici
qu oq ;
ter~a<cr~io vo bis
,~ur,Con,~uJ,o ~utern prœ
ilia.,
Sie
ne
;
cmq; ratJOnC
lam tertlJs Ide pro r[u s cad
s
ibu
lcg
fed
,
u.s
s ho mi nib
né uc ciu ita s vila ali qu ibu
ue
nrq
tia.
tC:
[en
e
fer
no llr a
du nra xa t fub ijc iar ur, vr
le
neqi fcr uic nti bu s id vri
is,
jpf
us
tib
.cnim do mi nln
tis- na tor ü: {cd peroicio{o
efi,neq; eo ni 6li js au t n,
ro
id ag gre di. An gu llj ve
ru m om nin o ho mi nu ca
.
l{modi Juera prç rip çrc :ni
& illiberalis an im i ell eil
m
ru
fut nrl lm tcm pu bo no
hil vcl in prx fcn s vcl in
humanorul11uc int cll iiul lor um q; vei diu inQ rum
tus
i pri mu perfuadere co na
ge nti s.H xc erg o Di on
go
Er
.
ert io vero nue vo bis
[um :de ind e Di on yfi o:t
ca
Cl'
rçt
l.P
[cl'ua tor is gratiO
plr ea tis mi hil ou is ter rij
yon
Di
e.
,tir
m an im ad llc
Di on yfi j Di on isq ; C'xitu
ie
ran s co n/i lijs mcis, viu
pe
tem
ob
n
fius qu ide m no
cr:t
11p
C.t
obt
m
eu
cro
cDjov
cti am nu nc no n JlOnefic
i
rifs
r na nq ; viro qu i prçc1a
U1lfct,honefic int eri jt. E
!
tuO
rcé
i
nil1il vn qu am nil
ma fibi pa tri xq ; atf eét at,
.N cc verO qu i[q ua m no
erc
& ho nc fiu po rel l ac cid
t,
cri
tig
ou
idc
:nc qu c fieui
ftr u na tus efi im mo rta lis
i
vu lgo vid etu r.R eh us qu
vt
ix,
(eJ
elfet,is pro pre rea
lum
ma
vc1
Li
n
nih il vcl bo
dem car en tib us an im a
r,
vn icu iq; aniOlç id accide
d
:{e
nu
dig
ex ifi im ati on e
.
ta:
ara
[cp
re
rpo
ca
re, au t à
:lu t du m cfi cu m co rpo
ver
q;
ris
:1c
isL
pe r antiqu
Cr ed en du m ~fi reu era fem
mo rta lé eflè ,1Ilim,l,iuim
lt
ill
nc
nu
bis :qu x no bIS
ua m
iaq ; pa ti ma xJ ma :po llq
dieésqi ha be re, {u pp lic
!am ob ré mi nu s lll.llü
à c,o~pore fl~ent feparata. Q!uifsimas ini uri as à deti gra
eXlfilmandu ell , pe rpe
m inferre. ~a: qu idé ho
uà
s,q
ata
ill
us
lin qu en tib
io
en
ing
de djt us , & he be tl
mo cu muJandç pe cu nii
ét,quali {i1O iud ici o de rid
crÎ
no n au dit ,lc fi :lUdiu
icqu
;
diq
vn
pu dc nte r rap it
da co nte mn it: atq ; im
is
i befiix, voJuptates ve ntr
lut
ve
i
qu id ex ifi im at fib
fer
m:
rea
ne
vc
e
qu
tat ion em
[up pe dit atl ll'u m, ob Jcé
a:
am & ab [ur da m, nec ver
uil em ,er te atq ue ing rat
m: & quafi czcus no n cer
vo lup tat is no mine dig na
nine xp lcb ile m explere co
nit fe fru ara co nte nd ere
pie [us ee roi t qu an tu tit im
cu pi{ ee nti am .N eq; rur
Olirch us [em pe r,in iul tit iç
tas ma lu, qu ibu sq ; inf it
rpe
elfe eft an im am qua: pe
xta.Q!:!am qu ide m nee
rera
ha be re, & du m pe r ter
ru ue tie ini ull a, [ee um
fsim
& ?u,m [ub tcr ram pa
uo Ju !tu r inte~ homines~
igi
rn
er~ el~cu~fertur. Cu
tllrp1tCrO,~n1Oo at~; ~I{
.
ali
rfu
fd~ DI?n,1dic eré ,pe
tur bxc aIJa9i ge ne ns el~
{ee
ira
é
elUS l~lllfslme q uid
Interfe~onbus au tem
&
DJ On y6 0. vrr iq; en im
re~,~odc q~afi ~od~atq;
~i
ui{
gra
na
,?1' on~nibus déi
lUlh,l & ah JS, vt! ta ,dlx~n
i
qu
m
eu
: cu m loc erf ice rét
ma 1Otu~erU?~. IIl~ qU,Ide
/er
veJ
!to
paë
lu té cu m nu llo
vo leb at lUll~tla v~I.HIC
gn o ma xim am po tùi .1m
,re
r[o
ue
iufi~ ag~re: 10 vm
Ol
tlo [op hia vnà eu m potcnU
ob un ult . In qu o fi ph
vcre jn
ea
�LIber trigefimusfextus.
verè ih idem quaG domicilium eoneurdlfet, per 0mnes homines & Grç'cos & Barbaros elucenté veramqi opiniopé fufficienter omnibus oftendjlfet:
neqlle ciuitatcm neque hominem vnql1am forefe·
licem,nHi & eum prudentil,& fub iufiitia vixerit,
:fiue per fe iUas po{sideat, Gue [ub fanétorû principum moribus rite edueetur atq ue eru,liatur. In h}s
q uidé no cuit Dionyfills. Camu vero fi ad hxc cpparentur,damna perexiglla mihi videntur.At enim
(lllÏ Dioné interfedt, non inçellexitidé, quod Dionyfius/e fecWè.Equidem certe fcio,quantii. homini de homjne affirmare lice~, Dionem fi regoi gubernacula diuitius tenuilfet, nunqui in aliam dominandi formam fuilfe conuerfurum, quàm eum
.:lb initio patriam fuam Syracuh1s, expulfa (eruitLlte in fuo iure conftituit libertatis iam fplendore Ix~ifsimam : deinde olI).ni ftudio ciucs côgruis optimisq; legibus ornatul'um:prxterea omnem diJjgétjam adhibitllrU fuHfe;quo ~ota jnhabit<}rf!~ur Ski·
lia, Iibeqretur<li à Barbaris, ~lijs quidemc?Cplllfis,
;tlijs vero fubaéèis f.1ciljus quàm feceratHieron,Cu
vero hxc per yirum iuftum, fortem, tempcratq,vel
philofophu gefta fuilfent, eadem apud multos vir~utis floruj(re~ opinio;qu~ {$<: falua rc apud omnes,
vt itadixerim, hamines viguj!fc~; fi Dionyfius nobis ab initio paruifi~t.N unc auté fiue qujs dçmon,
fiue perniciofij.$ aHquis his fefe obijciens,injquitate & impietate: & quod pefsimum cft ignorati au~bcia:cx qua mata omnibus ornnia & radiçibus hç_
l'ent, & pull.ul;l.Pt, & jn poficrum produçuntfruétum auéèbribus [ujs amarjfsimii; çunéta h:J!c peruertit rurfus f>c perdidit. Sed rmnç ~enio feliçiû aufpiciorum gra~ia,bonfl duntaxat ominemllr. Con[ulo igitur vobjs amicis, vt Dioné ~rnitemini:amo.
re~ i.llius in patriam yitxque ~empcrantiam P,lagi$
~agisql1e compleaentes,Bonisquc ;lufpjcijs confilia e~us perficere çonemini, q ux ,q ualia fucr;nt.apertç ql~jd~m ex me <ludjfiis . At fi q!Jis çft inter vos J
qui Dorice nequeat viuere fceunaum pa~ri~ infti~uti1, feqlJaturque SicululI) viuendi morem, & eO$
qui Djonem oçdderJJnt, ncque eum recipere, nç-,
que exiftimare veljtis vlla in re fidelem atque [yncerLJm,Cxtçro$ autem adhortari potius debetis aq
h;Jbitationem totiu~ Sicilire difponendam, legum-,
que p;uitatem:mm ex ipfaSicilia,tum exomni PeJoponnero : nec Athenas horrete, Sunt epim & ibj
virj vi):"tute omniùm prreftitjfsimi, ~ qui'odio habç:ant eorUtl} crudelitatem, qui hofpinlln çxde [e
polluant. Vqu m fi hxc tarcliora iam (unt, vrgént-,
que vos q 1l0tidianx,mul~iplicçsql1e feditjQnes é\tqi
di[corqi~;intelljgcre vnJJmquenqi oportet:cui mo40 vel pa!Jluq1 reétre opinionis fors qllxdam diuina Iargira fit,nullum forc fincm [editionum, malorumqi ex fediti~ne p~fcentiumlpr,ius <1,llà~ ~l!i qu~
vicerint prxlio,a cX~lbus pl1l~On1l:>u.sqi .çJuJ~,atq;
~tiam iniuriarum comemoraqonç Vln~Jét~q; cupiditate teQ1pçrante~ jnimicjs condliç~~ur,rujquç
ipfius compotes fjant:prreterea legçs ferat commu.,.
nes nihilo magis ild voillptaté fuam qpàm eoru111
quos vjcerint : cogantq uc illos his legH~!Js vti. Cog:lnt inquam ,gemina neç:efsitatis:vja;me~l~ fciliceç
& pudore: metll quiqcm,propterea quç,d potétiores fint,fuam yjlI). demôfirantcs:pu~on: vero ex eo,
qilàd rl!rfus potentiores promptjorç~qi ,appareat,
tum in voluptatibus fuperad~sl çllIq ~qlegious obferuandis. Aliter autem nulla prQrfUi eft via finien.
porum malorll!ll ciuitatis in feipCa feditionibl1s 1~."
borantis;(ed feditiones, inimieitix,odia,proJitiones in republic;l, vt in ci uitatibus ita fe habenti~L~Ç
intra fc atqi ' vicifsim fieri côfueuit ,femper eXOrH;tur. Q!!amobrem qui tanquam potentiores ~em.
pub.ten~nt,fi falu~em exoptallt, ipfi inter fe ellgcre
atq; in honore prxfere eos debent, quos elfe audluerint optimos;primllm quidem fenes qui filios ~
vxores habeanr, atq; domicilium:ac mai ores eom
quàm plurimos,& probatos,& inLigries, {ufficic:ns
q~e orpnes pa~rimonium pofsidentes. Ciui~ati vero deeem nü)liJJn1 v;rorum,quinq llaginta eJUfil~o
di fuffjciét,Hos ergo precibus honoribusqi ~uam
maximis domo euocare debent:ellocatos au te prc.cari, l1~q; iureiurado adfiringere, vt leges ~onda~t,
quç neqi viétoribus,neqi viél:is plus tribuat:fc,d lUS
vniuerfx duitati xqllPm atqi commune. La~JS ~e
nique Iegibus in hoc iam omnia côlifiunt. ,~I en~m
viétores fubeffe legibusyoluerint,magis etla c:tl~am
ilIi qui viéèi funt;omnia iam erunt falutis, fel,lCJt~
tisq; plena:l1Ja1aqi omnja proclli aberunt. ~ln mInus, nec me, nec alillm in cOPlmunc confihum ad
.e um vocare oporcct,q ui pr;rceptis eiufmodi n? ac~
quieuerit.H~c vtiqi germana [unt eorum qu~ Jam~iiu ego ac Dio Syracufis effic~re reéto illdieio ~g_
grefsi fumus:pofterjora tamen. Nam prima qUlde
~lIa fuifren~,qux aplld Dionyfiii ipfum primo, bo,na omnibus comunia agere conati [umus. Scd fO,rtuna qllxdam hominibus potentior iIIa diJfolUlt.
Nunc autcm vos ifia conemini bona quadam for:e
diuin4q; fortuna fonunatills agere. Atque hic fi~JS
~pHloJ~ de çonfilio,dc;qi prima in Siciliam ad DwnyGllm nauigatione mea, ~od autë fequens profeéèio & nalligatio mea, neqi ab re,ncqi temere f~
{cepta fuerit;ficui id çurx fit, audire iam liect. P~l~
mum quidé habitMjon~s in Sicilia mex tépus m~hl
~r<lnfa4um fl1crat, quemadmodû liIprà dixi, prt US
quàm amids necelT.:1rijs<!i Dionis confiliu.darem:
ponea vero ql1arnu pOt!Ji Djonyfio perfilah, vt me
flbjre pcrmitteret.Côl1enerat aût inter nos: vt eum
pax faéta elfet ex bello, qllod tuc in Sidlia erat, fiatusq? il1ju~ ~util1s côfirmatlJs,Dio reuocaretur, atque ego fimul accederem. VOlllit auté Dionem in~elligerc atqllç exillimare fI! non quafi in exilio, {ed
~n feceifu quodam conftitutum elfe certo tempor e
rediturum. Ego vero confenticns recepi meita fa:
?!:urum. Sed cum poftea pax [ecuta effet: me quide
aceerfiuit Dionytius: Dionem vero ad annu in[lIper hortatlls eft abfenti~ tol~rare. Me aût, vt omnino ad fe properaré,rog4ujt.Dio igitur, vt illuc acce
derem,& illbeb;lt,8ç precabatllr.Increbuerat cnim
jn Sicilia f'lma, Dionyfillm miro quodam rurfilS
philofophjx ddjderio ;tffici. QE.are comotus Dio.,
ne profeétionem omitteré, magnopere Bagitabat.
f-go vero quanquam fcieb;lIqjuuenes plerunqi crga phjJofophiam affici it;t (olere, exiftimalli tamen
~UtillS forc, vt rem totam dirpitteré,neqi Dionyfio,
peqi Dioni parerem.Odiofe igi~ur vtriqi refpondi:
me vide!icet idcirco non prOfeaurllm, quia [encX
jam elfem,& eorum qux jn prre[entia fierent, nihi1
jta vt conuenerat,fieret. A udiui au té Architi( Tarentinum) Interim ad Dionyftum accefsilfe. Ego
cnim mû ante di[çelfllm mellm llonnllllosq; alios
Tarcntillos iq Djonyfij familiaritaté adduxeram.
Erant & alij quidam Syr~cufis nonnunquam Diollis allditores:a~q; tnter hos alij quidii,qui alia plurima il1 philofophia audiuerant: qui mi hi vifi Lunt
çonte~d~lfc de reb~s huiufmodi apud DiOnYd~~m
llpll
1
�637
EpiJlola:.
.
ro"'
as viique fueri~ pe "b
en
th
o ltu s.
A
or
m
ru
eo
nu s de
.lz ci rc a•hrec li.lmcn_
' nt
er im , au ne
'qd
ll
d
ni a qure ex co girtlu d
UI lm ex pe
EH
l
om
~s
o
fi
m
ua
:q
d
re
ta
d~fP. u. III ' c h eb es CHI l ad perd·Ilcen um : & z: non lnC eg an s, fed tyrannis rcueralc1 o~ uuoemd.en s,.
rin t.q
',
d lUIf! et. e ve ro ne
us. PlaclIcrut h'
. ue qUi. p1
un m os la m al ld ie
lp
ve lle m ét er incen{ (c ll/
b
çc
te
pr
ta
IS
di
pi
us Dl'O q,.111
r{
cu
es
ro
ip
ri
u
~~Qo fib C qu ç dice b antur:mani elleq; er
niens perfenf
ve
ny 10
tim
fia
o
eg
m
de
W ltu r 1 ir or tè
ue illis qll~m n].1~
,a uJ i
iq
m
vt
fe
d
i
ef
ef
-o
us
ll
m
O
eü
du
.
of
en
'Ir
pr
.,eat : &
'
e cu m ad eu m
co nt lg lu e. Henh
f~ebat,nihil à mim
'lo~op ia fit :q ua nt 6q ue filldio egllx
d
Il
audié i eum in~ ua s
iu
an
li t r I
pl
1
or
p
am
~
re
r
itu
l b
a ve- gn a 1a bo nb us co m pa re tu r. () ui ig.
lu e. ta q; pa rt
ca uire fiimu a at. ~
~
an tls
qu
f(er at :p ar tim cu pi di ta s glor
m ra co gn an
na
no
ue
ea
iq
m
,e
et
ne
io
am
at
a
in
.ti
fi
gr
en
.
re
pi
fa
pe
im a il/a
'd
~ 'lc nt , .l.rellcraP?ffefslO ne fit dignus,quafi qu i diuiro o.b cau{am in pr
ra ui . Cu m er go do
ar
en
;
us
rib
rio
pe
d
tu s at q, J,Pfius
cari
pm at oficnf.1m,p ér
au lU er ir, in {u
tq ; illi ite ru m rello
fib l m ir ab ilé effc
:a
.
1
'
am
èm
~
~l
'
,
ja
l
di
fit
s
re
u
nu
nd
es
ie
{p
ad
·m um eg o {o
efi D io ny fiu s
co na tu ex ilt im ar gr
, a Jtc"rrq",
xi , vi ru s ia m m i hi
cam fibl om md·
q' {eipli.lm
ci
Ita
ac
.
er
a"
fic
n{
ne
ce
s
ne ga ui lfe m , vt di
n
rtu
vi
no
:
"
, q,
ce
re
u
'
de
.
n
ar
C
'
s
ue
Vl
{u
tl
rt at ur 'n cq II C
ho
~
co
s
d
iu
.
nf
~onoris {ui cu raneprgaortio ne m me:1m,qua fi1 j 11 U~, pr or - etralacl• menh
pe
'
im
c
•
uc
lIlUs Vlt~1
cri[ cô{ch re nt ho m in es
&
'lt, qU;lm ve1·
t'c
fi
finem om ni um fu
um moresIq;
d
ni
.
ge
in
us
ei
m
IO
l
e
cu
ltaté,
fi
re m :
or.
HI S co nt cm ne
Hum ~H au_ pn uss, ve1 ~11tcm ~am fibi COm pa ra ue rit f.1cu
Iu
~.
fe
if
ou
gn
~o
tia
.
en
um pcrdllcu tu
'VItam ip fa :x pc ri
fin ed uc ca d te rm in
m o, fi qUIs qure
~
am
l?
[e
uo
{e
zq
Ip
q;
m
rre
ua
fe
rq
pe
i ra tio ni bl ls
te m m e ve ru fa te ri: ~ea qu id em {pernat philo{oJtur ar q; hUiu{mod
Jg
a:c
!"1
.
at
le
s,
va
en
~ere
ui d om nie
co nt ig er in t audi
iucrfam vi ta ,q ui cq
vn
pu te t habere.Mi/i
er
m
,p
te
as
en
er
m
id
ro
nf
ve
co
Ille
pec in tù us:
ph ia m ,ty ra nn um
re m em , qu a facile
efi.philo{ophiCE fem ca t i n<tc
tri
ia
e
~n
m
c~
ad
nr
io
,a
rt
~t
te
ag
n?
q llO maxime qu
en im D io ny fi us
qu é ex om ni bu s
qu O tld la no Vrltur
;
uq
ét
t & A rc he de m ii:
v~
ifi
M
.
d
m
n{cTUare, fe{c
lie
re
e
m
ga
à
uj
na
us pl ur im i
ia m & iu di ci ü co
ib
or
.1r
em
ili
m
m
&
f.1
m
Iia
l~
fcmpc:r
ci
J1
ncs
A rc hi ta : in Si
trar!umql1c hu ic viraéh{ai picntix
o~
Sicil!a nobiIes.o~
,c
ns
ex
s
ia
io
xf
al
pr
;\
m
vn
.u
g;
bn
ar
~.x ifiimabat:
ny fiu m mltLlm
~Ul nOl~ filnt reue n{ccus co is af fir m ah in tD lO
lO habens. A t ~e~o
Od
extri
xpr
e
ip{
t
IJfdem m i hi ve rb
Mi{i
nlOmbus du ra xa t
phire de di tu ellè.
amatores,(od Opl
r arq; co lo rà _
tu
m~
un
vr
ad
lc
e~
in m od um philo{o
(o
q~
qu i {ub
r~
cu m {ciret
~o
a:
ar
oI
fi
ifi
in
ep
ti,
ra
em
lo
nd
qu 5t o Ia bo CUpl_
te re a pe rg ra
uor di[c éd a fint, ph
r.q
n~
ficel'er,& DlOnIS
~e
af
~I
m
aU
ne
io
um
D
r,c
ga
ilo{oph ix
tu
er
e co nd~rn & ip{e
Vlétlls tc m pe ra nt ia
.m
la
re, v~ Syracuf?t.s m
J~
te
Or
pe
qu
ex
~.a
ls
,q
impofsi_
li.
re
rit
or
du
pr
i
la fllC:dI ta te rn id
tla, re.m pc ot in us fib n poffunt. Plc_
aa
ni a copofit:t eplfi~
c~
om
ne
r
)~
itu
dl
u
ig
fi.
c
nz
_
d
fe rr er n. A
s Platon~.~egJ
ra de t ad du d no ntcr [e om ni a
ex or di o. D io ny fiu
~demq; ratl~vtopc
:
~~.
l
h~
~l
denr, li.lfficie
ra t,r aI i qu od am
,s:
tu
fa
pc
ro IibJmet r{ua
nc in hi s p,rx
ve
tio
q;
ra
rJ
t:1
vlterills in di
lle
a
nf
J!J
co
SlC
~ima &
am qu od l~
fiu di o pror1ùs vllo
q;
qu
ne
it,
e,
er
ff
fu
ui
bi
di
ei
au
)
r{picua efi
hm
In ce ps pr iu s (a it,
um qlIldetn de
di pe ric ul i ra tio pc
im
en
ci
Pr
fa
.
;
ris
iq
ne
yt
c
ve
e
~œ
at
..
prc; mol
- ge re
pr o no fi ra vo lu nt
us cos qu i pro{equi nlln ~
r~
ue
oles :1Utem: vt. ar bi
V
a~
ax
is.
~l
er
~a
lu
vo
mc
fe
nJ
ip
~ ~l
rcijcere
D io ne ita lie t vt
e!l ln .('rçccproré
. A t ~eto mfi ve!m
am
Cr
ed
vt
nc
t.
co
{o
e~
o
qu
eg
nc
q;
e
Col qure phiIo
: hu
tro r,m od er ar a: ar
lpfi la m lcip{os ad
œ pr o D lo ile op us
ed
qu
t,f
?
ln
r~
fs
e~
s.
PO
tc
is
té
ab
~m
po
tr
{ua qu
ne ris ,n ih il im pe
d.a redarg uanr, vt im
en
a~
qua: a~ per{~narn
.r
~
pc
lJ
nt
ln
nc
ce
q;
tu
~e
ne
m
,
um
ijs
fiu
al
ph
ny
ne q; in re bu s
Ha (CCl pfi t. C x~auone ap ud D io
is dd Îd er ar ls . H ~c ortl~na r: b- H ac Vtlq; examlOlS
im
ne q; D io ny
pr
ri,
in
ur
rc
tia
pe
ta
o
eé
eg
fp
a ve ro nec
q.; farlS cy>p
na
ne
cu
:
m~
nt
.l
re
li
fo
a
us
ix
v{
ol
ta & m ax im a, in
ah is te ra ve ro pr
.N am er an t pc rm ul ijs au di ue rJ t,
lfiolç a? Ar~lllta
at
ep
e~
ue
lr
oq
qu
re
qu
u~
iz
fi
al
e
al
tU:Venerun
ln DI.onyfio {~ ét um ob ea que; ab
nt in is , Ia~danres
qU.lb.us {e~1t1S do
lm de bis qu x
li.
ip
li~
ro
ol
ve
pr
io
fi
<lue Ita lis & Ta re
ud
:m
A
nt
.
ba
ar
dc
e?
ad
Id
s
~L
lu
~l
ca
~ter
eXlfilma
te m pr op ri i
pi en tiç fiudium.pr
fe .P?fica, 9uali ar
m D io ny fi o co fif
cu
np
fis
{c
ip
Jt
U
am
dl
qu
au
am
reuecaip{o
tu nc
fc er er am ic iti â ill
mI]Jl ra m e ho tu m
m
an tu m ad ci ui lia
cu
qu
m:
em
te
id
e.n
qu
a
on
ru
m~
co
ro eg o nihiI
fla ue ra m :n eq ue pa
é au di o. D e llis ve
bi eé tu ru m . Cùm
d.
{u
ui
js
eq
ni
~t
m
,
ll1
et
ca
~a
ln
no
m.
ru
de ccbus ei{dé
fp eé bt : m e om ni
me quofc m no ui
a!9 qu i? em ex Sira
,
S
er
er
lO
Al
r.{
.
c~
IO
ac
{C
fic
nl
re
, nec ip fi qu id é fc.bl~S ce
jg itl lr eo te m po
q; vero hi fu ec in t
l1s, all)s. ~ero prc:cI
cü
tJ?
ui
.q
he
fe
tra
fif
e
m
rip
fc
lia
ca m de hlS om nl
dl ci lia at qu e Ju
un t. Ta nt u vero di
us , ~a~lOqLIe m~hl
er
lb
nt
ou
lIe
gn
pe
co
s
im
{cire af {o
e
ip
m
i
es &
A. th en is quaf
t {c ri pt ur i {u nt , fe
rent1Oosq; ho{pl~
Ta
t {cripferût,aLI
:
.lu
ne
i
io
dio{e
D
qu
s
fiu
re
bu
ce
ria
de
{c
qu:1
.o effe
aa re t no n
x fint ca qu ç ipfe tan
i ipfi.[uccurre~et,n
i!1
qu
rn
s
e
te
tan_
e
qu
an
at
m
fiu
e:
t,
lir
er
rin
od
alijs au di ue
:\1nic05 pr
pn lls (er~oab
m
c
c~
fiu
s
e,
m
m
\
ue
e;
llI
iu
us
r,f
nio{
a delnde m ed ito
hiI cos ip{a de re m eo
m ic um fiquis inge
l'e noluerJ.t,mutat
or es ipfi fu er in t, ni
di
nt
au
ue
s
in
ni
a
ripfi Vnag
qu
m
s
bu
un
nes de rc
ec enim de ipfis {c
x acc:~dat
e.n
Lf
tlm
po
op
e
tre
er
vi
ip
rc
am
pe
qu od
ve rb is
di ci o
fc nt en tia ar do re
na nq ; nu llo pa ét o
e, ~tra 10 pa r- iu
Id
ar
.
or
am
pl
rib
ex
{c
er
c
ét
qu
id
m eu
cip1inc:
qu am , ne
O po rte re tq ; ip{u
m od um cxrera:di{
m e Ip (u m ca uc
ad
ne
em
e:
qu
er
od
fi,
te
pr
m
po
...._
i
ip (u
pr im
ne, vir":
te m dec1inet:nec
{ure! fi mo.do ex
ip (u m con{uetudi
s
id
ni
a
rc
tio
ci
ra
na
pe
ur
ru
ur
vi
di
re
af t
f.un ilIi prrebere r:tntr.re rtu r,lr.elr.e h a b ea nt : h ar um 1n- {ed ex ~um co ni un éb on e: fubi~o ta.ndem quum
vr
ad ip
fei p{
res ei us re ue ra ira
~ngredior qu e
fu~gens ln . an Im a
io p~oteaus ir~r
mlcan~e lu m en re
in
n.e
oc
ig
ta à me
tr
ab
rip
pa
Î
{c
c
nl
:
ne
l~
tio
s,
{C
<JUam ra
egllldem
um
fo re d~ulJ1an
e
~r
qu
ta
ra
I
ul
~U
m
At
s,
t.
en
iam~ll tlm e dl aa ef fe : male vero [c rip ta no n
'm ul ta ui de m tim
de m q; {um ters
tu
eé
of
Pr
ir.
ru
fi {cripa
: vel dl ét a op
va ld ef di ci a vt ap
ra co nf ec ut us li.lm
rr en t m.ol.eltiam.
fe
ue
at
re
i
ih
im
m
en
Id
re
de re nt ur :
deu
tio li b S ' t'
ru
a .m.lhl ~n vuIg ü vi èr qu àm
nd
re
o~
pr
cc
(u m {eruarus.A t ho
vo
1
ve
oa
'
ln Vl ta fi er ip
~ pl~CJ,!; m e pu s
pll1ch
1 rlllsh nobIS
na ru e
àt ia m :q uo ni am c~ ' ah qu a pu - qu fd na m
d
gr
qu
o
at
,
be
rre
ha
fe
o
af
fi
s
ny
D io
trt eq.'
· p:
. r.e
em
c. oml.· ni bu
i
..
' el. t Jp
vt
fi
l!
.
e
l
b
va
nl
m
fiu
re
re
t,
m
? A t ve ro diutn'
' ad eu.
• te rf ic er e cu pe ré
ln
b Ul.t. C.u m .Ir'aq"
prOrerre ln lu ce rn
h
us
i
m
ex
om
s
m
bu
ra
re
l11
m in ib us , nifi ad do ri s fu i meis in
in pr im a fo re cen{
ile eae no n re or ho
um
vt
ri
is,
re
éd
xp
ed
s
èr
hi
op
in
rè ve fii gi js
ope ru en iff èm
i videIicet exiguis an
qu
u.era Dionyfiu~ am
s:
re
Î
ud
rI
pa
vt
e:
um
ar
od
jn
m
~m
de m on
.ho c ip{um ex
Hh
RJ gr ar ct .a n va.
cenfils vc:Iuc Igne
rC 'philo{ophi<e ac
me
t,-
na~ ~ur{~:~:li~ir;r
p~fi
m~nimam
~od
�Liber trigèCimusfe~tus~
638
demonC\:ratis, ad lnueniendu ipfi [agaces fint. Alios
vero partim cotemptu nefario,partim clat a [pe vanaq; impleuilfet:quafi . pnecla~a qux~am iam .did~cHrent. proindelongl0ra de lpfis dlcere cogltaUl.
Fortèenim fi hxcdicantur, nonnihil de his qux dico clarius apparebit. Efi nanq; ratio quidam vera,
obfias iIIi qui de rebus eiufmodi nihil omnino audet fcribere: [xpe quidem à me aliàs diéb, & nunc,
vt vidctur, dicenda. V nicuique ipforum qux funt,
tria funt, ex qui bus fcientiam fieri neceffarium fit.
~artum ipla fcientia efi. QE.intum vero oponet
ipfum ponere quo Çld eficognofcibile, id efi quod
agnofci poteH , atq ue vere exiftit. horum vnum eft
nomen:[ecundl1m ddinitio:tertium exemphi:fcien
lia quartum.De vno quou'iS igitl1J: acdpe, cupiens
quod modo diétum eft difcere,déq; omnibus fimh
liter cogita.Circullls aliquid dicitur, cui nom en id
.efi quod modo pronunciabamus. Sequitur autem
cius definitio ex nominihus verbisql1e,çompofita.
~ad enim ab 'e xtremis ad medium xqualiter vndiq; di fiat, iIIius definitio efi, quod rotundi &. circunferentia: & circuli nomine defignamus. Tertio
vero efi:quo&piétlls circulus fit vel deletus, aut tor
no faClus vel dcfirllétus. · ~ort1m nihil ipfe circu~
lus circa quem hxc fingula funt, patieur : vepote a.
liud quiddam exifiens.~artum autem [cientia eft
& intelleétus, atq; veta circa hrec opinio. Hoc rur~
(us totum tanquam vnulll efi ponendllm:quod nec
in vocibus nec in corporum figuris eft, fed in mente & intelligenrü.ldeoq; m:mifefturn eft, aliud elIè
quàm fit ipf.l circuli natura, rurfusque aliud quàm
iria illa qua: fupràdiximus. Horu vero exnumero,
intelleétlls,cognatione,fimiIitudinéq; quipto pro:ximlls hxret,cxtera rcmotiorafunt.ldèm quoq; de
reéta & curua dici potefi figura, atq; colore: déque
bono & pulchro & iufio. rurfus de quocpnq; cor...
pore, vel manu f-aétovcl naturali~fil1e igni fiue aqua,
creteris~; huiufmod~i. fimiliter d~ omni antrp~Ii,~c
de moribus animoru, atq; de aéèlOulbJ.lS pafs1011lbusq; vniuerfts. N ift cnim quis in his ilIa quatuor
quodammodo capiat,ollnqua {cientix circa quintum perfeae partlceps cri%:. Proind!.! iUa non minus
qllale quid fit vnumquodq;, quàm quidfit aggrecliuntur ofiédere:propter rationu debilitaté. ~a~
propter nemo mentis compos audebit vnquam in
idem atq; id quidé immuc;lbilc,referrc qU'l! ab ipfo
jntelligunrur,atque quatuor illa. ~od vJ:ique patiuntur,qure deGgnantur figuris. Id vero qLJ-Od nûc
dicimus,rur[us cofiderandü. $anê circIJh.ls quilibet horum <Jui inter hominu maous veJ pinguntur vel corno hunt, plan~ illi quinto en concr;trius.
Reéti nanqj vndeq uaque fit p:1.rl:iceps. 1pfum vero
circulu affirmam,us neq. minus neq; magis aliquid;
id eft nihil omnino habere fe naturx cÔtrari;e. Pr;r.
terej, nullus horum nomen fil'mi~atem dicimus vItam habere. N ihil eoim prohiberet qu~ nunc ronida nominamus,reéta vocari, reççaql~t: rotunda:nec
firmitatem vllam maioré fore nomjnib,lls in çôtr~rium p.ermlltatis.Eadem quoq1.le de deijnü;ione ratio eft:cum ex nominibus vj::rbjsq; côponatur l1Llllam omnino habenribus firmitaterp. Mulcipliciter
Turfus p~oba.ri poteft, nullum poru quaqlOr certu
firmumq; elle. Maximum vero omniü, quod pa~lo
antè dicebamus:quod eum duo fint,elfentia & qua
litas:qllando animus non qU<lle,(ed q1Jidfi~ ql.JCEric;
pifi quodlibet horu quatuor quxGtum prius ab aoima ~;\I1) rationj: 'luim affeClu,depiq; [e~fipus bç-:
en
ne di[cuffum,per omnia quç dicun! ~tq; oll:enaun":
tur cua[erit:omni ambiguitate &ob[cl1rirate,vt ita
dixerim, oés implebit. In q uibus igitur haudqua:
quà m con[ueti fllmus ob prauaeducationem ven!
perquirere,fed Ütis nobis f.1étum putamus, fi appo
fita timlliacra attigerimus,nonne derifui [umus in·
uicé intel'l'ogati interrogantibus, potentibus duntaxat quatuor iIla difcutere'atq; arguere ? Vbi ver~
necefsitas eogit quintu ofiendere, quiuis eoru q~l
pofsine fubuertere atq; retraétare peruincit:facit~;
vt qui exponit [ermonibus velliteris vel difputatlo
nibus..lapud audientiu mukos nihil eoru quCE ve1 dicere vel fcri bere aggreditur, intelligere vidcar.q~a
in l'e [xpe ignoratur non animu fcrihentis ve1 dicetis redal'gui,fed naturam potil1s cuiuslibet illorum
quatuor fe male habétis. Traduéliovero per omnia
illa fllrfum deorfumq; in, vnumqu<?dq; difcurrédo
perueniens, vix tandem fCientia parit intrin[ecus.
fClentiam inql1i ipfills quod natul'aliter bene affettum eft in animo ad ipfum qlloq; naturaliter bene
a!feél:o. A~ fiq uis male aftèétus fi~ natllra,qualis naturaliteranima: habitus ineft multis, tu ad il1a qu~
difcendil [unt,tum ad ~ores,corrl1ptùl; illi funt,nc
Lynceus quidé, vt eiu[modi animus videat,etficcre
p o l1èt.Atq; vt fi.IJnmati~ dicam,neq; aCllmé, ne9.;
memoria faciet vnquâ, vt qui rei ipfius qua d.c ~g17
tur,non efi cog~atus,ipfum infpiciat. PrincIJ>1U~
cte11lm ln habltlbllS alienis non [ortitur, O!!.aobre
'1 uicunq; iufiis alij s q; quotcllnq; funt pulcl~r~,non
[upt apunatura ;ltq; cognati, licet alij ad alla Jnge~
nioli fimuI & memorcs: rurfus quicunq LIe cognau
funt quidé,fed h:betes & memoria paru valiçlj,p~m
qu~m ad f~~mu qi[c~dj veritaté pcrueniét v~l Vlr-:J;utls,vel Vltl). N ecelle enim eft.ea {imul perdJ[çer~,
& falfum fimlll & veru totius elIèntix eum omnl(;.l
exercitatione 3tq; longitlldine téporis: quod ($C ab
initio dixi. Poftquàm vero fingulatim ipforu n.o:
mina, definieiones, vifusq; & fenfus agitaca inJ,l1 ce
triüq; fuerinc,benignisq; reprxhëfionibus red,argllCa)~ abfq; inuidia interrogando rcfpôdcndoq~
di[cu[fa.vix tandt refulget circa VOUQlquodq; prudj::ncia atq; inteIIigétia,ad [ummu omnino pro hu.manaf:).cul~ate côtendés. Q!:.amobrem permultU~l
abeft,vt vil' fipdiofus & grauis deijs qux reuera dl,..
gna [unt fiudio, fcribés hominibus, fe fimul & fUll
inllidi;t; ampiguitatiq; fubijcere debeat. Vno vero .
~xhis fermon\! idintelligere lieet:quado videlicet ÇJ.
alicuius [cripta cernés,!! ue legulatorib 9 in Içgibus,
flue in qllibuslibçt ali js :jliorü,animaduertat 111a ni?
dlè.ilIa ta~~ ~mnjno ~erja fi.pd~ofi~sime penra.éh:"
[a:11 quide ht lpfe fiudlOfus.lacet aut Inter fua lU rç
gione plllcherrima. Sin aût reuera i pfi hxc tan Si fel·ia ~fiudi~s~ literis c~adit~ funt, dij Çldé minimè, {~d
hOlt:S mcte enpuerut.Hac vtiq; orationé diorefslo
pemq; qu.icpp'!; [eqllec,plane intelliget)fiucDiO~Y
(Jus ahqu.ld d~ tummis & primis o;tturx [cripfertr,
flue qUJll1S alJus aut minor aut maior, nihil eu fynceru audiuiffe vel didicilfe corii qux fcriplit, vt mel'
f~rt ?pinip.l\lioquin pariter atq; ego iP[.l veneraç9
fuiJlec,neq; au[us fuilIi:t vn Si temerC"edendo ab[ur~
ditati indecétiCEq; fubijcere.N eq; vero quafi in mC~
mod'Z fubfidiu i)la fcripfit.N on enjm haç in re m:"
mori;J!diffidendu;G idfème1 animo fuerie cÔprçhç.,.
fum.N i id ~otli breuifsime omn~u efi col1eétu.For~
t~ vero turpi quadi ambitioneid fecit,ve1 tan~ fua
hxc ;lJlcrens, vel tanij: plrticeps ~ifciplinre] qua in~jgn!lS erac,gloriam qu~r~ns.. Verum fi.ex v~a dun ..
~axaç
�,
~(fet id
~ione~d Djon~1io c~ntigit,
t~xat èOJngre9a
no ue nt Iup lte r,( vt Inquie
forf.1n co ce de du .Se dld
hz c i/Ii , eo qu o di.
~hebanus.) J>ercurri equidem
: pofiea v~ro nunq,uam.
Xl rnodo,ferneJque tan tum efi,ficUl cura fit lnu e.
randu
P? fi ~çc 311tem confide
r
ca ~lIa a€cid~t,caufam: cu
cir
bis
no
n~re ~1US qu od
rpe
n
ter uo ,& fxpms ea no
VldelJcet & rec un do ,&
fius,~pfis Cemet ~untaxat
tra~~uimu~: Vt ru J?ionyeaf
e fClre,putau,erJ~ ~atis~e
aud~t~s, a~eo fufficieter fiue ab ah)s ante dldlcera:
no rlt ,fi ue lnu en eri t ip(e
te prç eb atu r exifiimarit.An for
:1n fri uo la qu x dic
v~ ipfa
cet
eli
acciderit:vid
ter hx c ~ertium qu idd am
: ac
era
nfu
ce
a
s,feu maior
llaud fUIs a:qualia viribu
vir
x
nti
de
pru
fub
u elfe qu i
reuera fe mi nim è idone
e
.alf
fiim
exi
la
uo
fri
Si enim
t~tisq; dil ige nti a viuar.
trà
co
ir~
~of
fa
c~~
~s pr o
dICatur,~ultis cerre tcfiib fmodl l~dlcandlS lo,?eJU
us
reb
in
ui
pugn~bJtur:q
at.
yfius au ton tat em habe
ge malOrem qu àm Dion
diicilfe,atque ipfa qu idë
~od fi inuenjlfe ve1 did
1ian im o in di(ciplinam adl
gn:l videri,qure liberali
:lffic
l'u putee, DJOnyfiu.m
be an tur ,qu is no n id mi
ducem ~ aurore t~~ faf~au,?1 ho ru m ali qu an doté pa llo co rem pfe m, lam
cl,le co tem pfi lfe ? Q! !o all
.
lco po il h~c tempo~e pa.
dl,cam. Profeél:o no n mu
,
er~
sld
pof
ere
pri us eum llb
tnr no llÎ ti Di on is, qu od
re permit~eb~t, Jam ~~tUJt
pe
rei
frutt~s qu e inde pe
e
ore s attJngJ:pecunJa~uo
I11 tr!:
Om mn o pe r eius pro cu rar
r:
u~
e!
nn
in Pelopo
Vt co n[u eu era nt ad ipf um
s ob lit us , ~ua ~Ilhl fen rfu
pro
us
quafi epiftola: illi
illas no n DlOnIS elfe, fed
prerat. Alferebat en im res
ore nepos,eu~ ex Jege fub
filij: qu i cu m e{fer ex for
tur v[que ad Illud temp~s
tUtela ipfius elfe. Hx c igi
Infideras ia~ pIan~ perfp
a~a fu eru nt. qu z ego co i~ofophlam DJOnyfius
a ph
clebam qu o paél:o erg
at
barq;, vellcm noIIe~. Er
ba
tur
fuilfet affcél:us,con
~ba
vld
r:
aru
enter na uig ab
iam tun c a:fias:& freqù
o
Jp(
me
de
àm
Di on yli o 9u
tur q; mi hi no n ram de
qu i me ImplJler~nt ,ve In
his
de
&
~onquerendum,
reuenirem, Ch ary bd lm q;
fre tum Scylla: ter tio de
!on
Di
film
q;
ira
s
pu )[u
In etu er pe rn ido fam .C om
O
DI
e,
for
le
d
~u
..
o mo do
fio dic ere ,no polfe me vll
afol
c~n
me
Ille
at
o.
e~pc
ne tam igno~iniofe cont
, n~n pu tan s Lib. honere
~e
ma
vt
;
rq
ba
ga
ba tur ,ro
n;
O ho ru à fe !aé èo rum nu
fiu m, ve eg o ipfc tam Clt
no
re
ade
{u
hi manendu pcr
ci us ire m. Cu m vero mi
uO
um air,~ui 9 p~~~
ur
po lfe t,ip fe mi hi fe pa rar
jS
js
m i~ tranfmJlfotl naUlg~
me de fer ren t.E gq a~te
es,
du~
a
en~
n~a elfe perfer
rraijcere eo nft itu era : om
lppe cu m ma~l~eil~ Ipfe
qU
t:
ere
fi ab ire me pro hib
afa afficiens, ab eo InlUtl:1
nuUa Di on yfi llm ini uri
re
ne
ma
do
mo
llo
nu
me
•
. s fiUl'(fiem. At 1'Ile eu m
fe.n,-[u
im
a uo na uig ati on em tun e me • d
r.
vell og no lce
ne
ret ,q
idie fermo a
Pon.r
ec
' atus en.
l11n
J[
l'
H.
,
c
ma
la
adendum ac co Pedue t, ta
' atl,Oiium arq ', ad perfu
In e h a bUl
argr
uir Di oD ion isq ' j res,qu
& tib i inq
In d • , M1'h'l
tur
,
lan
o aru
r'" caufam prœ be nt , toI
te nus d'C1 cco rd'la: noll
Il ....
.D eam
fad
c
lIa:
tia
tui gra
à rne dio .D ion i equidem
on /op
Pe
ré fila ha bit are in
ce o D'JOnem recl'pl'en
c
hu
eat
Iic
i
rn
[cd tan qu 'a cu
,
• aelem
"
n Cco, no nt an ou
,
xu
om
lsc
lC
bis q; am
e
'Cc' qu aJ d 01'Il'1 & mihi vo m mi hii niu ria•
fi
Pro ,Cl CI, 'cl
d mm o' do nu lla
m un Ite r VI eaeur: u 'cdeJ,ud'ores mihi fore ,te fauc
H'
co '
Jta nr.
lat. UlUS alltem rel ,fi Dl 'on isq uih ich ab
.raC
,
.
,
'
'l
am
qu
fuffiu,
rur
m lla res q; tam ru° os
ua
fer
bl'S ob ,
VO
'd
r.
· qu oq ue Iplum l
' ne
D Jo
Pecllniç vero omnes qllas
nte
cie r cofirmare debere. o & Athenis de po na n0
' , P Ie r.
n Il '
~Il
• e ac ce pe tlt ,ln e' L'op on
tur. Ha ru qu ide m peeu
'de
"u
VO illS VI
~ l' penes qu os
&.
639
,
. Epifrolx. .
ed ipfas rollere nj(i vo .
n~ar~ fruél:u~ accipiat Dio;f
fi e.
queat. No n en im côlido
b,s cocedenubus ne
hi lidë feruaturû Cl;~ p
cunias {ufceperit,ell m mi
n~
b
ha
s~;
tUi
i
tib
em vero
pa uc z fm ur z fin~.~aior
tibi hx c placeant:man'_
an
tur
Igl
era
lidem.ConGd
m qu o peraéto, [u{cept~s
q,ue horu ,~rati~ }~i<: an nu
'
è equidé fcio magna tib
hlS pecuOJ)s ablblS. Di on
:
i pcrfeceris. Cu m hx
~r~tia l1ab!t~r~:cum hx c fib
çg
a re om nin o (ercbam,
JgJtur a~dJUl~em,quanqu nfillt:uurü tem pu sq '
co
refpondl tame hac in re me pfi. A t, i~ hoc co n:
fum
m
nu
refp?ndendi in crafii
us.Con{ulta~i itaq; pobail-r
fenu,entes tu~ difcefsim
ambiguus. Occllrrc
hac Ipfe mecu valde qllidé
ma mihi ciu{modi ratio.
autem quafi cofiIij dux pri
nlhil eoru qu x pr om itr it,
Age vtiq;le~fi Dionyfius
nteme,pcr fc ac pe r a[e~uare cogna~,~ tamen ~be~c fcribat,qllç nUnc mi .
On
~IC?~ pr ob a? dn er ld D,l vItro, me vero noluiflè
lTe
tuh
ob
m
lde
C1t
h!dI ,feqU
jlfe. Prçterea his addcbam:
re,sq,fuas penitus neglex
~imit[crc, ide6q; nauigiû
SI DJ~nyfîu.s me ~o!ens
c clln!2is fignificet,vclle
nat~rasq; no det:~mofacJ!
:ql~Jsnam me naui afpor_
me Ipfo n~lcnr~ dJfce~erc , audeat? Habitab:i cyfi
,rar,e exa:dlbus Ipfis DJon
ôm od i,in ipfis qui circ;1
inc
t
qUldem,ne qui~ deelfe
éne ian ito r qu idé nif i iub
a:de~ era nr, ho rtl s. V nde
rpc
Um
ann
i(Jèt.~àd fi
teDJOnyfio egredi p,ermif
_
,no
icé
nif
fig
qu id Di on i
manft!ro,ha~eo e9U1dem
i,
ag.
e
Jdu
qU
,
co nfi itu tus
tum qu e facla qu i bus fim
eoru qu x pro mi tti t, ferJ
,hi
n,i
no~
Ac fi l?Jonyfills
hçc mea no n om nin od e~auent,opcra [oleratJa'];
n
Oniu nanque Dionis no
rJde~d.1 vidcbitur.patr!m
ili_
taleJJtoru,fiquis reéèex
paucJOrum quàm, ccntu
vero li ita res cadat vtcas
ma~e ve,IJt,cenfebJtur.A~
o me v:rtam,nefcio. Vcru
venfimlle cil cafuras,qll
m
nte
era
tol
a~nu adhuc
tame~ fo ne nccel!"e eil ~c
viribus rcd arIpf~
re
ij
maChInatlO~es DJO~yf
~aLJ~H~m,feqLJcnti mo x
g~ere.Cum Ita.mecu ~o~fid
en mlhl ma~endum. Scd
dJe ad ~Ion~fi~ retull, vld
p~lfc ?pud DJOncm pr or addJdl,n ,e exllhmaree,me
m,ldeoque opera:pretium
fus om ma qua~ ~omlnu
niu,oq; ad el~m [criberet, fig
e{fe vt vn l mecu Ipfeq.
um
vtr
ns
ga
rro
nte
1
atqlle
ficans hx c ~oilr,a con1~lJa,
& ~unquid aliud pr~ter
ne:
ne~
nr,
~la
f;l
tls
fibl h~c f.1
e qu am pri mu m inq ua m
ea qUlddam eXlgat. Id qu
vero nihil in rc Di on is: lb
fct1ben~u~ elIè.lnterea
t.
Hx c int er nos diél:a flin
eo n? u! eHe ten tan du m.
c
llx
fi
Po
.
?, con~cn!mus
In hls ferme,' vr nu nc dic
hi
mi
lla
nu
ue
}lTent:ldeo~
aurem cu~ lam on~ues a~I
,ultas: DJOnyfius quali
~1c
l
,nd
a
~,
for et ~l~enus naUl
!nI[cens, Di mi dia inqllir
nonnl~l p,rœr~rmJ1Sl rem e ma ne red eb et: dim iOnls pars fi 110 mr
ho no ru'dDJ
D o nem ml,ttl.'h anc erg o vendi cu rab o.
d'
JO
la vero a
ad
d' 'd ' · 'b' d·
nl1a ve-d na ,pe cu nla ru Iml lU, tl 1 tra a,q uo d
°
1
~
fi
pr
•
s nos o
ro lipars pe'ne
a ve
eur:, re lqu
0
,
Dl'One r.per era
"
b'
eXlglt. His er_
fil
mm lUSlp 1um
,
10 relerua ltu r:l tae
d'
'
i
i
' percuIUs, tl lCU U pu tau l amplills
'.n.IS
'JUS d J",'II
go 1 1
- d'
D"
Jcere n?s expe~are à Di oea de re o~. lXJ came
hçc Ipfa ad' IlIum rcfcri_
ue rurfilSd.n
nlum,'atq
.
ne refpo
"
l
I
a,,[er pa tnm on iii Di ob . A t 1'Il e po u mmls au '&
ere
°
l'b
•
'
tlo, qu o pa tto hx c, &
un' pre
coeuml q ua' ro 1 did
ms'b
M oh"Iv ero ea de rev crb llm
"
p ac ult ve n It. l
qUI us
, L'. 'lt nu II um .ae eg o fiInl lla er po fih ac de re
om nln o rec
1
'h 'J ] °
s[u m, qu ipp e cu· nI'hl')
us Oc utu'Il'
DJOnJ'lS ni 1 V ten
fiél:
maré Haéèenusha. c
uru m eXhu
pr o Cce h'
" . , . prç fii ri.
am p lUS&me ni!
amlcls auxJ1ium
ratlOne pl O op IX &,Onyfius ira viximus vt e,
& DJ
ego,
tem .
Po ft hx
'd c aurpe
afi.. .luis qua:,qu
rem
éta
fpe
tra
ex
r
h
H
go qUI em lem
da m
r.ro
°
•
, 0
°
°
IJ
�Liber trigefimusfextu!'.
à:lm alicuncle cupieM euolare:ille vero afsidue,quo
tans,intra Carthaginéfiuin fines te recepiMam've-..'
paéto me eohiberet machinaretur, de rebus quidé
ro ex inimicitijs contra me exortis probabilt DiO~
Dionis cocedens nihil.In exteris ,t amé negotijs per
nyGus oeeaGonem quam per infidias diu captal1cvniuerf.'lm SicilEi amicos inter nos elle fatebamur. , rat, ne videlieet ad Dioncm peeunix rtlitteren~ur,
Eo aut tempore Dionyfius veteranis militibus ftiatreclltus fuitre videtur. Ac primum qUl~em ex~r.
pendia minuere tentauit,pl'~ter parentis confuetu- . ce me amilit,oeeafionem prxferentes quod multedinem. Irati vero milites in vnu conuenerut,neqi id
res f.lcradeeem dierum in quibus habitabam hor:
fe toleraturos cominabantur. ltaq; iIle cIaufis areis
tis etrent faétllrx. Itaque me per eos dies exrra arec
apud Archedemum manere iufsit.lnterea Theodoipfius portis,coërcere iIIos eonabatt1r. At illi rcpête
aduentarût ad mœnia, c1amoré quendam barbaru
tes me ad fe vocans,multacireaea qux tuncfaéèae:
:lC belli cu attolléres. ~o metlt coterritus Diùnyra nt, de Dionyfio conqueftus eft. Dion yfius ~e~o
cum audiuillèt ad Theodoté me profeéèum fUllle,
fius,eunéta Hiis co[ueta,atqi etia pIura eonRucntinaétus & hanc rurfus occafionem contra mé oclij
bus illis eocefsit.R umor aût fuit Herac1idé tumultus omnis caufam extitilfe.~odHerac1ides quidé
priori fimilem,mifit a~ 'me, qui pereotaretur~ n~n.
quid apud Theodoté vocatus aliquando fUlllem.
perfentiés clàm fuga arripuit. Dionyfius verà cum
Arque ego adfuillè libere eonfelfus fum. TunciIle:
:ilium capere affeétaret,neq; inueniret, Theodotem
lufsit ergo, inquit, Dionyfius me tibi edieere, non
ad fe in hortos aceerfillit. E ram forte tunc & ip{e in
reéte facere te:quàd Dioné Dionisque amieos pl?
hortis perambulâs.C~tera quidé,qu't inter iIIos rra
ris quàm ipfum femper xftimes. Hxc diéèa fuerut,
ttatafunt, neque fcio, neque dum eolloquerentur,
Nec vnquam pofiea me in ruas xdes vocauit,qua~
:ludiui:fed qux me prxfente inquit Dionyfto Theo
manifefte. Theodotis Heraclidisque amicum: fi?l
dotes & noui & memini.O Plato ait,Dionyfto fua
vero inimicu :ac propterea infenfllm~qu~d res DIo
àeo huic, fi Heracltdé hue addlleel'e potero, cri minis iam omnino perij ffent .Habitaba demde extra
nibus in fe delatis rcfponfuru:ac fi nolit deinde eum
arcern inter milites rner€ede eonduétos. Adeuntes
Dionyfius in Sidlia permanere, f.lltem permfttat
vero me,& alij quidam,& miniftroru aliqlli Athevxorem filiumque fu{ciperc,atq; in Peloponne[um
abire:ibiq; habir:;lre,nihil ibi molienté contra Dio
nien{es parria,fignificarllnt calum ni:!.s aduerfus ~e
nyfium, & bonoru quœ hic po{sidet, fruétus perdinter milites fuitre diffuf.1S. Prxterea quofdam copientem. Hac ergo fiduci,\ Heraclidem iam voca ui:
minatos etre)fieubi me naneifcantur interfeéèLlro~.
atqi iteru voeabo. Siue igitllr ex prima vocatione,
Excogito igitur euafionem eiufmodi.Mirro Tare:fiue ex [ecunda hue iIle venerit,cum Dionyfto contum ad Architam,aliosq; arnieos, fignificas in quO
fiituebam rogabamqi nequid mali Heraclidi infeeaèm di[erimine conftitutus. IIIi vero oeeafionem
ratur vèl extra vrbem vel in vrbe tantû verà fi vide-, quandam Iegationis patrix nomine exeog~t~nte~,
Lamifcum eorum vnum, vnà eum naui ordlnJS tn ..
hitur,extra fines mittatur:donec aliter Djonyfio vi
deatur.Hxc inquit,DionyG,coneedfsne? Concedo
ginta remoru mittunt.~i veniens ad Dionr fium ,
rogauit vt me omnino pro voluntate mea {aJuurn
refpondit,neque etia Gquado inzdlhlls ttlis appaab ire permitteret.I1le aüt alfen{its me dimilit eom~
reat,aliud quicqua mali elfe pallurum. Sequc:t1 vero die inipfo crepufculo Eurybius & Theodotes
meatllm prxbens.Pecu11las verà Dionis neque ego
ad me miru in modum perterriti couolarunt.Conpetij,neql1e quifquam dedit.PoHhxccum in Pelo:
ponnefum peruenillem,ibique offendifTèm Dione
feftimq; Theodotes,ôPlato,inquit,affuifti heri coditionibus in quibus de Heraclide Dionyfius meludos fpeétantem Olympiacos, qux faéta fuerant 7
eurn tecumque couenit.Affui,inqua. At llle,nunc,
enarraui.I1lc vero Iouem teftatus,ftatim mihi mets
inquit,di[currut f.,tellites ad Heraclidê eoprxhenque propinquis & amicis edixit,(e p<x:nas à Dion,Ydend llm:atqlle periculû eft,ne ille propè altcu bl fi t.
ho exaéturû; tum quàd me ilUc hofpité deccpill er :
Sequere ergo nobifèu omni Hlldio ad DionyGllm.
fic enim iIIe & dixit & fenfit:tum quod,ip[um in}uluimus itaqi;& ingrefsi ad ipfum,illi qu;dem filenfiè admodum expuJi{ret. Hxc cgoaudiens,fuab vt
tio fiab at Iaçrymantestcgo vero inqua, vet:entur hi
ad hxc fi videretttr,:lmicos :llios eouoearet. Me au-;
Dionyfi,nç tu çotrà qua heri couenerit,noui quictem quoni:lm & fua & aliorumope:aquafi viol,enta impulilIènt in Dionyfi faml!I~ntatem,ha~blta
quam ilgas aduer[us Heraclidem. Nam vldetur ille
tionis, viétus, f.1crorum commU11l0ne aftr1étu,pu~,
mihi propè alieubl diuertilIe, maOlfefiéq lie ade{fe.
tarent
quafi medium q,uendam, xqu,umque.vtrinDionyGus vero his auditis exarfit in iras,m variosque ellè debere:prxft!rt1~ ~um iam~lu multls apud
que [e mlltall1t çolores, q uales ira co[ueuit afferre.
DJOnyfium me calumntatJbus quaü tecum ipfi ty~
Et Theodotçs ad pedes elUSprocllmbés,manu eius
r annidique eius inlidiatem,ip[e non occident qui.
apprxhenfa multJs eum lacrymis ne quid tale face_
dem, [cd reueritus fit. Ad hxc xtatem meam rcbus
re t ,deprecab,1tllr. Tune egoferrnonc: tllicipiés eum
con{olaturus,Bono fis aOlmo,inquam, ô Theodobellicis ineptam elfe.addidi:limuléjue mediû quentes. Non enim aliter façere audet Dionyfius quàm
dam me lOter eos eile, fiql1lndo conciliatore qUOlleri promifit, A~ Dionyfius tyrannico nil111Û vuldam opus fit, qui refarcire optantibus amidtiam
tU me intuitus, Tlbi,in<'luit, promifi l1i 1111 , fiue mapofsit. ~amdlU vero odijs certabitis,ad h~c adiugnum fiue paruum.lmà vero per deos, inqua,protores alios aduocabitis. H;tc ego inquam, perofus
mififti nonfaéturum te hxc ip{a,quœ nüc ne fadas
erroré forcunamqi in SiciHa mihi adllerf.'lm.~o
hic depr eea tur.H4!c ego 10cutus egr~dior . Poft h~c
niam vero i1IiratlOnibus meis non obrempel'aue-:
Dionyfius quidem Heraclidem capere çonabatur.
runt, omnium qua: fequuta ~unt malorum ipfimet
Theodotes a,utem hxc per nundos ilh;fignificans,
fibi cau[am pr;tbuere. Profeéto fi Dionyfius l'es
vt fugam ar,n peret admonuit. Miferat quidé DioDioni fuas reftitllilfet, vel potius fi omnino placa..
nyfius & TJfiam quendam cum [ateIlitlbu$,iubens
tus fui([et,nihil prout coditio fert hurnana,accidi[pafsim Heraclidem in[equi.Sed ilJe, vt fertur,anti~t aduerfi. Nam Diont quidé pro voluntate me:J,
, jpans & paruoquodamdiei fpatioC;uellitesdçui.
(3ç confilio,& autoritatefacile continui{fcm. Con-
trà
�Epiaàl~.
641
res co l1i rua ntn r vr ho n
vbique viderI folet:G ita
fi~
r malis: amicis au~é ben
qu àm maximi~ affici.ltu
'1
vero ne 'll1aquàm id Fa:
dj plurimu afferatur. At
tt e
erut damna, ipli no n mu
el1, vt qu i multa alijs inF
r~
ho
. N eq; nu nc op us en
vicifsim a!> ahjs pati,atur
in
r
pe
nu
e:quippe cu m qu z
e~e~pla l~ge perqulr~r
nt.
fsi
po
e
~m plo nobis eff
SJ;Jlla aC,CJderunt,0~Js ex
ent, du m alij qu idé invJd
ffe
Cuéèa eOlm ~,c aC~JdJ
t.
ere & v/cifci côtenderen
ferre mala,al!) vero repell
iq;
"b
1ri
gil
ma
,n~i. al,i orû
In qUjbus,enar~an~i,ç ido
~ edlS nulla ferme lit dit:.
:Jp
per
!llS
ln
elfe potefils. vt
ac.uGbs tam inimieis qu ,lm
fi~u!tas. ,~r vero au t
ob
ti
nim
mi
1m
qu,
his
x
qu
mlcls vCl!Ja fin t,a ut faIte
eft perfpicere,ncq; pol1
~le
fac
ec
a,n
ip~
ce
cer
fin~,hçc
tu pcrficere, Hc;c igi tur co
quam, perfpe,xerJS~ad, VO
r.
etu
vid
e
to perfirnHis eff
filltaClo atq; mqUlfitlo vo
tan qu a votu & deprc_
~o
ni
om
Idc ?q ; fit n~bis ipf~
dic tdi s &
CO lm in reb us &
catlO qu zd a. Om mb us
ü. VOtü
éd
fum
per à dijs efi
cogitâdis pri nc ipi ü fem
bit raica
nif
fig
talé no bis
vti q; eiufmodi ab(olntû
inci_
.Pr
cat
dll
cô
imicisq;
tioné-,qua: vobis lirnul,in
i!ia
fam
,
cfi
1ti
gel
in Sicilia
pio cx qu o tép ore bellü
:fe
pra
us
rcb
cis
bli
:qu i pu
vna cotinuè,do~inata. efi
cô
uto
ric
pe
c
tun
mo
fum
ce run t vefin maJOres,rn
tfib us premerenr, venifIè
fii tut i,c um à Ca rth ag iné
mé ,ne Sici/ia qua: excolequ c res in extrcmu dif cri
rbaris eucrteretur atq; deba tur à Gr xc is, iam;\ Ba
vt
Dionyfiû qu idé c1egerut,
~ll1ar~eur. Tû c igieur
nti
nic
lle
i rcbus bellicis cO
mu en e bello I1renuû:qu
,
em
ior
fcn
rinü ~cro vtp ote
bu s fi~i pra:cflèt:Hj~pa
Si.
ius
tot
pro
lucrue. Atq;
c~~(jlto res mo de r:r J vo
toritatC:: co ce dé tcs ,ty ri_
a~l
his
uta
ClltX f3fclute ab fol
.i
t.Pr.?jnde fiquis fortun
no s,v t. er,tu,r, _app~l!aueru
rcs
ee oru qllibllS cômiifa
qu an da dll un a,d cu q;, liu
livn l ~~m té.e0ris iJ1ius cil
el1, vjrtllr~,fi~e vtr un q; tJtlife cefeat:cfio id qu iex
bu s,(alutls IJ1lUS ca li f.l m
lus ccrte hoc pa ao tun e
Sa
at.
dem, vt quifq; exifiim
i
cû ita fe i1H gefsiffent,iul1i
ilIis p:lrta el1. ~:iobré
au
id
qu
.Si
,uati erat,referri
era t gra tia ab il,lis q~i ~er
a mu ne rc ciu ita tis ab ,·
Ipf
ts
an
rem pofica malt tyr
[ccleris fui ind ice s: vnde
lités pa tra uit ,ha be t qu idé
ca
ql1a;nam jJlis pœ n:r ob
& pe rnl s perfoluat. S~d
nt?
ffu
po
ri
ue
mo
ad
lcq;
.q~ç ~aafunt,ne~cffa~JO reé(lcHe propulfare pol1èvim
0ru
11l
s
vo
S,l eO lm ve/
,
ulis lab ori bu sq ; id {accre
tls '& ,abfqi m,agn~s pc:ric
aré
itr
ile rec ep tur os arb
vel dll {e dOmtnatlOnc fac
vo bis qua: nu nc diél:uri
ca
s
mu
tur :ha ud {anè poffe
:..
n fiIderare atq i
r. us co~ lili1ere. N un c veru vtriq; co
lum
in (pé pr otri
cru
oti es iam alt'
meminifle de be tis' ,qu
d 1 qu o d op ta b atis,
• fi
Il'
equcl1
pc ce rta m peruemnlS co
cu né la pr o arb itr io con_
ad
s
nte
ina
op
tfe
paulu dee
pa ulu m ing en riu m pluri
{equenda.ldipfilm tamen
fa exritic, nc qu éd um
ru mq ; ma lor um vbiq; cau
mo
YI
EP I S T 0 L A
:t~ qu ad,am fueAM I C 1 S.
,
jt ,ad termi~~m : {ed ~ôtinu
~en
per
pri n
rè
fpe
pro
e
ion
are
rat
endi
llam ma/l, app ~J ter mm o s
rat
e~e
InU
ne,
sl0
cef
"!:i~IlV Apo tif sim ü,reviu
o
pr
na bo r vobis
f~odl vero cir cu itu
fucccdant res uera co
piu~ [u~~f1~ur noullm:ElUa vldetur tyrotn nic um
Il
ci
bis
vo
n
no
té
au
ero
vir ibu s en arr are . Sp
q; Vlcl[srrudo perdJtur
Ji rafin t, me co n[u l- rer um
qu an tü ver'l'iGmi
tq; po pu br e:&
,
ula
{olü, qu x in rem veftr.i
fim
S'
s
nu
ge
'
us
d
nib
e;'d d·
e' {ed & om
fj
J'd· ma xim
"
n fiJtllr,t~dtot ICI la Jn Gr
b'
·
tl~~e orm lbaln, Uportle ura VI e~llr, ad Ph œn i·
lSqU e
ho
&
is
ftr
ve
a
eti
turu:quan~vo
cis
em ap
ini mj
ui fun t Sir ac ufi s:t ert io i im pio fei pfu m fcetere cx hngll~o lUl?n
tio ne mq uc
q "b .
on
ilI
efiatem, do mi na
uis
po~
fi
q;
rum
lco
Op
m
fl:
cu
i om ne s o.
V?
a:c
e
Gr
iar
c
iJja (unt,neq; e~po qu od ln translata. Q..!!.otmobre co ntr a ha:
~lJ~~~S~~~~n1~in[anab
uis igi ver
are
d
ét.
C • fid
err ed eb Siq
If'.
1:
" ,- om ne- mo i pr ou i en tia remediülaff
1
0 1_ e~
t.
ue
po
'
5
qu
i
ed ice llta
uif
f
'
am
cq
SJC
d
h:r
liu
ca
me sq; co n llU me oq uo
1
qu am . d ' - mn el' lm vefiru Clr
él:'lUS
~
r.
,.,Jn h'lsv enr.a,.
rre
tu
ato r
am
lm
1'l
0·
ec0
3.
Gr
o
tJa JC 'd cofiliiiarq·fiudJU
diu m, me rir
me
in
Pra:clen
t
ca
du
,ad
tur
l
a
e:
dïf
ro quoda~modo fit mc
tyr ini dé iterû {u{citar
~ 0 uta rrran?~. effeétat ne: pro r[u s extinguere: cogno~inabitur,Q!:!.a: ve
erhe proJ.J:j,fus co mr nu ni
I.~mpe a l~d~U1 e a rii·om
nrla, co na bo r nu nc libH
nrc
{e
rat ion e,
Li
rca
s
lro
mu
~~;OI:~~:[~odi rcbus ap ud
o~
icem irn pe tum fJcientes
tH ve ro nu nè , in Ce inu
ha
pleuere.Dio cerre eandé
mn ia ca lam ita tib lls irn
js
ali
ego dicerem & mihi &
be ba t vo lun tar é,q ua m
vt
nt, ha be nd i effe:vide1icer
<}uicunque mo de rar i fil
te
op
tis
arnicoru, vel ciuica
po tef ias vcl pro pri a, vel
fti
co
is
tls & potentijs qu
tur l,q uo in ipfis ho no rib
be
a
trl
pa
mis,fe & (uos &
tUtus pr z(e nim in maxi
ue vero id fit,fiquis ad id
eq
N
at.
neficijs iuf iis affici
et
itij s fe'a mi c6 sq ;,& vt lib
du nta xa t'in cû ba t, vt diu
tio
ura
c~i
;
rnq
as crudeliu
zra~iû ex ple at pe r infidi
d
,fe
ere
ntm
co
fe
s
im poten
nes:J pfe pa up er videlicet
ratibus fuccûbés:prxterillp
vo
a
fii
gu
an
pr x an im i
ui in~micos decernés tru
ea op ulé tos ho mi ne s tiq
ri
1ia
mi
tq; interea (ocijs,fa
cid et, rap iat q; pecllnias:a
his cu m lit egenus,filccéin
bu sq ; ed jca t, lib i qu idé
té
do fiquis fimiliter ciu ita
fendy nOn elfe. Eo dé mo
lmu
um
a:d
no ret ur ab ipf
{u i beneficijs aff idé s ho
vel
it:
bu
1ri
dil
r {il a decreta
tis res pa uc orû ciu iû pe
cillirati p/u rib us mi no ris
en
:lid
fiq uis ma gn z pra
ierati pecunias mi no ru ciu
bu sq ; ciu ita tib us ir11p
;
ncq
,
élo
pa
im
en
c
fua:. Ho
tat um ini uf iea ttr ibu at
ote {ua ad po ten tia pro gre
Di o,n eq ; a/ius vn qu i {p
u
i & pofie..ris pe rpe tuo fue
dit ur pernicioClm & fib
pll
it\lcnd:l accedlt R em
ram .Pr ud és ve ro ad conft
&
iufii(Simas ,a tq; ?p~i"!as.
~)lici legésq; côdcndas
~s.
, ex pu tpo,mbllsqi cl,u,t1lb
Id qu idé ab fq; cx dib us
S
rla
Jm
t!
t Di o cotlttucns pa
~a: mo do cu m agere
c
Ipf
ne
ue
ere,ca,uens qu oq
lni uri as po tiu s qll àm fac
fu~
,
~m
m~
n, cu m lam ad fu
pa ter etu r,c ec idi t ta me
niffet. Ne 9u e mlr~ al1~u!
rue
pe
ü
pe ran do ru m hol1i
U
eri d.ebet. ~Jum e~l~ Vlf
qu od ac cid it Di on i, vid
r:JO,
lde
qU
o
nJO
den~e, om
tem pe rae um qu e & pru
ua fallunt.Sed ne<J; ml ranq
nu
pij
im
i
od
bu s ciu (m
o gll be rna tor i forfan :le
du m eft fi idé ,qu od pr ob
et:
I.u
m
1as ~aud admod~
cid eri t:q ué fucura tempel Ulfa tempel1atu ma gm
pro
im
o
{ed in{ueta & idc irc
v·
lat éd o {ubmerger~. Ho,c
tud o tatere po tef i,a c vi
~VJd
ffe
ellt
ali qu an tum fef
tiq ue mo do Di on é {ors
lq~:
a~:
el:
~t,e~l~ n~~ lat
'tu r.O uo d enim niali e~e
aas
lqu
IO
&
~
et JO CIS l.nfcm
uis q-;:;rm, pro fun da ,ea
~~ qUlde.m l~ ~e. deceptus
.
rlt
voracitasque,I~}~e
ç
dJ dolorJ fubl)CJCns.QE
oc cu bu it Sic iha JOcredlb
.
ha
lo,
n(u
co
bis
vo
~t
ta fil
jgi tur po à hzcqu~ na rra
fis
cau
t. Q!!lbus, a~tem de
~enus qu ide m dU la lin
re
ulf us redlerJm, oftende
ip[e in Sic ili i quafi co mp
rl
bfi
a
a
me
,ne cu i ,reuerfio
:ubjrr~tus [um op ort ere
..
ob
am
QE
r.
er('tu
r:rter rat ion é {u{ceptabvld
r. t, ac
'f:
'
b'l
lun
a
VI
rJ
d a,ac P qu :r nu nc dixi pr o a 1 10
fi ui
ene,
es cu r ira fierer, vid
.., "
fi •
~effi~ 1,~etes extitilfe occafion
d'l'-L
{{.
fi
•
us .
lm
au
pm
U
;AU isICl
; i:l ui e
{ar qu idé [ufficiétérq
O PI N Q :f 1 SE T
PL A T 0 D IO N.z S PR
II.
P
:~~ili~~
�Liber trigelimusrextus.
ratione,1egéq; fretu~ exponere. Ego igitur perfona
baris [eruauerut:adeo vt in prç(entia ficeat de Repu
mihi arbitri a{[umens, ~uemadmodü ianldiu conblica c~[ult;lre. Alioquin fi tuc perdita: us fuiilènr,
neq; nue de his loqui liceret, neq; [pes vlla fupere[..,
fueui, tam exercenti quam perferéti tyrannidé, çô~
muniter confuli. Atq; in primis omni tyranno: vt
fet. N uc igitur alij s quidé Iibértas fit cu regia pote,appellacioné hanc,réq; ipfam fugiat,atq; in regnu,
ftate:alijs aut poteftas regno fubietta,legib0,~om~.,.
fi poteft fieri,transferat.Fieri vero polfe, Lycurgus nanti bus non alijs tantu ciuiblls,fed ipfis etlJ. reglvir bonus & [,piés re demOftrallit.Is enim cum vibus fiquid egerint côtra leges.ln his auté omnibu$
deret genus propriii Argis,& apudMelfenios ex remente à dolis aliena atq; C,na, dijs iuuantibus regc ..
gno in tyrannidé iam translatu,ide6q;hos populos
create. Primu quidé filiu meu duplici gratia,mei ~ci
vcrosq; tam [eipfos perdétes quàm ciuitates vtrinlicet gratia atq; aui [ui. Ille enim tépeft:lte patria à
que vtrafq;, timens patrire fimu! & generi remeditî
Barbaris liberauit:egoverà i<1m bis à tyranis.QEoadhibuit,[cnatu procreas, E phororumq; magiftra
rum quidé celtes mihi vos ipfi eltis.Secundum vero
regé create eum qui idé quàd & pâtcr mcus nom en
.ulm in regni faluté.~aproptertot iam fecula [cr.
:uacur cum gloria: poltqua videlicet lex autoritatis
habet, Dionyfij inqui filiu. Atq; id facite prxfenti~
plena hominu reginafaéèa eft, non aut homines leeius in puria officij memores, piorumq; eius mo
gum tyranni.Ad hoc ip[um in prre[entia ratio mea
rum,qui patre tyranno narus,patria fponte libcraomnes homines cohortatur,fuadens his qui tyranre aggredittlr,pro breuifsima iniultaque tyrannide
nidé affeéèant, declinare ac fugere indefelfo quodl
gloria fibi generiq; comp:lrans [empiterna. Tertiû
fl:udio eiu[modi fame1icoru ftultorumq; hominu
deniq; ad regnum SyracuG,nu inuitare oportet vo·
lenté ciuitate volente DionyfiiJ Dionyfij filiu,nunc
felicitaté:atq; ad regia gubernationis forma provi,ibus Ce transferre,legib usq; regijs obtéperare, ma
exercitus holtiu ducé. Si velit inqua regia; dignira.
ximos honOres ah hominibus,legibusque volentitis fOrma cotentus viuere,timens -videlicet fortunx
bus quandoq; reportaturis. ~i vero omnibus vivices: & patria miferatus, ücraq; & [epulchra mluendi prreferunt libertaté, iugu verà [eruile fugiut
iorum:ne cotentione prorfus omnia perdar, Barba
tanqua malu,ij caueat moneo,ne infatiabili impor
ris ex patrire infelicitate gratificans. Hos verà trc.~
tunre libertatis auiditate in maioru {uoru incidant
reges,Glle illis autoritatc eandt qui LacedxmonlJ
morbu. ~é quidé iIIi prapterea pofsi funt, quàd
reges habent,dederitis:fiue quid ademeritis,cômuntdli parere volentes libertatis amore intéperanter
ni confenfu côlticuetis tali quodam paéto:vt priuS
abufi {unt. Q!!ienim ante DionyLiü & Hipparinu
diéhi elt:ltq; iteru nunc audite.Si Dionyfij &Hip:
jn Sicili~ gubernabant,beate fibi viuere videbacur,
parini genus volucrint pro Sicilire [aIme his caJaml
libidjnibus dilfoluti,prinCipibus imperantes.Prretatibus qux nunc vrgent,finem imponere,honorcs
tere~decé ante Diony{iu profeéèos depofitos,profibi totique familixcoparantes non ad prx[ens foRig~rl!nt,neminé [ecundü legé iudicates, quo nulIi
lum,fed in polteru, hac inqu acoditionc, quem ;:d:..
fubelIent ho mini iufie iudicati, am dominati legi,
modum & prius diéèu elt,ad regnum vocatç; & lefed omnino in fingulis liberi forét.~a quidé Leau,.
gatos quos ipfi velint con.cordix 'g~atia publiea
autoritate de1igite;fiue ex veltris ciuibus, fiue ex afa iIIis tyrinides exortx [unt. Seruitus enim ac liber
.tas,fi modii excedat, vtraq; mala elt:fi modu ob[erlienis,Gue e?, vtrifq;,totq; pr~terea quorilli c6cd~e
;uet, vtraq; bona. Moderata quidé [eruitus eft,qux
rint.~l cômuni [ententia leges condant,atq; Re.
Ideo exh~betur: immodeuta vero qure hominibus.
pubHca ita côltituat, vt iri ea reg es elfedeceat [ac~~
Deus q.uidé homini}:>us temperatis lex, eft:intépefcl
rum dominos, aliarumq; reru qllaicunq; dece,t hls
tis vq:o yol.upqs. Cùm igitur hxc ita natura [e haconcedi, quOl'U beneficia in piltrii extant. Proinde
beat,qu'i Côfllio,mando Dionis amicis,ea Syracubelli pacisq; arbitriii habe~t clIltodes ipfi legu cre3
{anis omnibus promulganda, ex communi Dionis
ti nllmero quinq; & triginta vnà eum populo atq;
mea.q; fententia. Equidé vobis e~pona qua: ilIe ad~
fen,a m. Iudicia ver à diltinéèa fint alia alioni. Mor~
hue fpirans locutus eft. ~i igitur rationé,qureret
tis quidé atque exili j autoritas fit penes trigi~ta &
quifpia,circa prrefentia nobis Dionis côGliû ~ffert?
q uinq; viras:& pra::ter eos,penes alios quofd.ï i~dihanc vero omniu prima nuc accipite. Principio leces ex ilIis eleétos qui magiltratibus proxime per;ges tales fint,qu<; nô ad opes pecuniasq; côparadas,
funéti [unt: ira vt vnus ex quolibet magiftratu eligatur,qui optimus iuftifsimusque app~reat. Hi [0:lieq; ad libidines mentes couertat:fed cum tria Lint,
;anima,corpus,pecunia, virtuté animi maxime an- . quenti anno de morte & carcere & .exlllO [ententin
teponat:Secü,dQ vero loco virtuté corporis virtuti
ferât.Regi vero his iudicijs interefIe nOl,1liceat; vt~
animi [eruientem:T~rtio vltim6q; gradll p~cuniapote facerdoti: qué in ferenda necis,carceris,exilij
rum pretiu collocet,animo, corporiq; miniltrans.
[ententia cotarriinari nefas lit. Hrec equidé & dum
~çcunq; lex hltc efficit,reél:a efi,reuer;, beatitlldi-. villeré,cogiraba:& nunc etia cogito f.1CÏenda: atq;
nem vtentibus afferens.Locupletes vero beatos aptunc,cum mimicos [uperauilf~m vnà vobi[cu, niÜ
pellare,fermo amens eft,& infelix,mulieribus pueexte~ni,furireq; obltitjifent, vt decreueram, conftirisq; conueniés:atq; eos qui id cre du t,tales efficiés.
t~1ÏfIem. ~ro~l1,d.e fi ad votu res procefsiifent, colo~àd auté ego nu!,!c ad vera vos bona cohorror,li
OlS relIqua Slclltam replelliifem. Barbaris quidem
qua: modo dlXi de legibus,deguftetis, opere ip[o in • ex his lods qure nunc occupant expulLis:prreterqui
tt:lligetis,qult quidé examinauo in cûéèis verifsima , fiqu~ eQrom prQ cQmuni libertate cotra tyrannidé
~fIe videtur.Receptis vero .h uiu[modi legibus,cum
pugnauerunt.Pr~ores autem Grçcorii 10coru coloSiciliain difcrimine pofita fit,neq; [ufficienter vos
nos in aJ1tiqU'ls,patriasque fedes reftituiifem. Hltc
{uperetis,neq; rurfus admodu [uperemini,iultu for
igitur eadem ~Il prx[entia omnibus con[ulo comute atq; '!tite vobis omnibus erit mediu incidere, tu
ni conGlio ~eljberare & agere:atq4e ad hœc agenda
vobi,s 'dO,mi~ati~n.is ~cerbita~r fugientibus,tu alij~
Ol11nes cohonari:quod fiqui dilfel1ferint,cos com~omlnat1one adlpl[cl defideraübus. ~oru maio_
muni [ententia hoftes. exiltimare.t,.l eq; vero hçc taf~~ plfm, qu,o d ma'X~mi fadendu ~ft, Gra:cos à Bar.
li~ (une, vt ficri nequeat.~" enim in duoru aJl~W~S
,
,onfiftun~
cu
j
�,
,
~ Epiltola:.
~JÏ~~t ~ptirna,
i ~oru]tan~,o perq
:f il h it ~t,; li15 qù
,Ja,llI~j~at,
ut,e~ qUll,rnp~fslbJ1nn
.o x facdeq;,occ~rr
dt~os!, H lp pa l {c~Ilcet
~~ reae,fen,~lt.Dq;l~l~Ofu.luJ?te~edihJ antmos. A rb It ro r
racuf.'lnos ~
cn~onyliJ.EiItJ at
~lnt,ahos qU?qi Sy
o rn fi hl ~onfenfe a cu rx efi,cofenli!ros. Sed dlJS
tn
rnn~s qU lb us pa
s,& aljs pra:
pr ec ib us offeréte
cu
s
re
no
ho
~
l1
tb
ornn
cet:pra:ierea
l cu dijs vouere de
vn
q;
cu
uf
lb
q~
a
nin?
te re
micos et in~rnicos o!al1no bIs
~a
sq
te
t~
ui
in
es
a~
rt
que;
~o~o
pr lll s de~fie~e ~_e~
~q, bentgne,no1t~e fo m nt a vl w l,a tlb us f~p~rue
ul ?a
rfeél:lfslmè
d~~~{unt,qll,afi dtqU
ldem at q; fellcla pe
a
cu
pl
tla
!11e , pe rf
lrn pl ea tis .
RE NT 1 N 0
C H 1 T A:: T A
R
A
0
T
lA
L A IX .
~
R E, E P I S T 0
,
BEN E AGE
puS ~
lp
~h
Ar
s.
no
ad
E 1':1 E R YN T
e~s
qu
es e~lllola ar n
Ph tlo m ed es ,fe re nt
t
'
ll
tl
Or
i
~p
~ebus ~u~s 9t~X
:
go
njd~d~~as, ac de
ne
s
tl
tc:qUJdecllll.ta
u
.. ~~uclates.Publ
od
m
t'
ad
em m
te pe re ge ru t.N ~q;
la abÇqidlfficulta
~mol~fie fer~.
pe
~
ru
ue
ra
ar
ri
vero
bu s Il.b eran
m
uo
la bo rt o fa er an t. Te
pa
cu
9
"rc:., g, à pu bl ic is ci ui ta tis oc
ta:gcn fIt agevi
u
im
ifs
Jc
du
ro
ve
~
no valeas.~od
eg:rit fac,ienda,qua
tim fi qu is ralia e1
cr
xf
;
pr
oq
a,
fu
qu
~
r~
~ic Ci
u 'JS:d!JJlI
9 fe rm e el l ma~ifell
b
m
ni
ru
m
na
,o
h
tu
(o
~ 11~1
Q~t. l. :d~ ha
or re t:n ul lu nofir.
te co nl id er ar e op
ve dl ca re : pa r:l
trl
pl
~ib.~.
i
lib
é
rt
pa
i
fir
no
s
tu
or
ré po elfe:fed
M ul ra infup,cr pr o
s.
co
ni
ar
té
ar
:p
es
no llr a oc
t~ pa re nt
ci de re :q ui bu s VIra
ac
s
bi
no
te
ta
G
er
ru dil1
ad re m pu bl i
itu r te pa tri a ip fa
ig
e
at
oc
V
i.
ef
ta
cU pa
n6 pa re re :p rç bf ur du forfan 9
,a
di
an
rn
be
gu
ca
:mis llOminibus
cc id at , vt ad it pr
{ereim cu fir nu la
ti~u efi ra,rione
lla ipfius qu od op
re lin qu ar ,q ui nu
Jal.n {arJs. ~bl ic a. D~ I~is ergo
pu
ad
ur
ut
fc
ci
pr oE
xf en tla ,h ah ch lra m lu be m III pr
cu
té
au
tis
ra
ec
ch
eius P hr ytu i gr at ia ,& p:ltris
:&
ru
fie
po
in
q;
m us
em.
r i p{um adolefcent
BENE
.n io ni s, & pr op re
O
R
O
D
O
lS T
PLATO AR
X.
P 15 T O lA
A G E R E. E
;J Ü "m
f.m
e
ios &: nu
V D IO " ante al
rapiens
pu
m
te
ne
ni s, & pe r om
io
D
e
elf
'
~n'.
li1o,rophiam rpea
tia m ~ol'll m. ad pJ llfe.N am iir m Jt aercU
[iu m ln pr im ls ~x
op hi j exi.fiimo.
e
é, vera elf ph iJ o{
té , dé ,{ yn ce rit at
ét ia s & faculta
ia dec1inantes {d
A lia s ve ro & ad al
ar b! tro r,a pp e1
a di~erjt,reae,.v t
te s fiquis or na m ét
lus perfeuera
, & JO prœ{entlhus
la bi t. Sed yale ia m
In or ib us .
N TI BEN E
O L A O, D A M A
PL AT
I.
IS T 0 L A X
AGE RE. EP
te,rc:ferad
s
,
eria pr iu
CRI PSI M VS
a, ve A th eca qu œ di ci s om ni
, _. re m ul tu ad
ais
ni
ris'9Eo. am vero
nas ipfe pr~fici{~a
t,
re
fo
co
Jo
Id
, fecudo
te venire no po lle
i
fi
ca
i~
gn
fi
as
er
•
at es , vt pe r tua~ lit
em
ld
qU
es
ii"Vël eg o, vel Socr
at
cr
po tfe m us . Veru So
M~hi ve~o
ill uc no s cb fe rr e
ra ng ur ix im pe di e.
fi
o
·b
Ol
m
re
po
~ gratl~
bo c té
s fo re t, li 111a qu?r
cu
de
de
ti
en
fc
hd
lde p~rhcl
ill uc JP
rficc~enr.Q!!...çJqU
pe
J
qu
ua
eq
s,n
ca
l11a re llte vo
ero.Slq~ls a~t~ e;t om roltxa
{p
u
od
m
ad
ud
ha
e
po lf
~ld~rn,~
or u de caufa lta dl
fe rr e aggrediaf' qu
: nO fat!s co rat
xt
r
. Pr xt er ea pe
.'l
of
ifi
ep
it
er
us
op
q; m an ~erracofÏciédu, per!~ula
er
ic
d
a
,
o
le
v~
re
fert~m ~e
po
r {olet o~lJcere,prx
ob ei id a, qu al ia itc
plen.1 pm 'lI li s
n#aiccr ag en ub us
om
re
po
ré
c
ho
ro
eaet
111:
que
643
to rib us 0( .
é tibi & vrhiu co di
m
ta
:e
Ie
{u
C6
.
nt
{u
fiod~, ~ra- '
re fe re nt e, in qu it He
i~ere.
{urn"qt~od nuc rne dd
a.e{fe,d~.tBc ileverlito iointeneIlciu
it.1
re gUlde ~lIla~ qll~
Je~u ~uaru.libet po iq ui s cu au
1'-!a li puta~ altqul
al
~h~Ul polle, nirt lit
te ~ene qu ad oq ; CO ra ti, qu ot id iana: omniu vi rx
cl lu
to nt at e pra:fidens
t.i in feTUis
lir të pera ta & (orU
vt
o
de
,a
or
at
er
m od
fi finr iarn
l:è pu ra nr .P ro inde
reé
on
,n
is
er
ib
l
,
in
qu a
d po aè t.S in
tefiate di gn i,i d he
po
c.
h,a
i
i~
v
,
s
vo
apu~
q; qu i do ce at ,
op us fit aliquo: ne
a
lln
lp
fc
dl
ad
te
au
fu nt : rcIùjutl
op in or , ap ud vos
v:
r,
u,
at
ce
do
Çj.
qi
ne
c tép us fu er ut
a fere qu x an te ho
efi,deos pr ec ar t.N colHture; iilllt:ac pofiea bene
iti o
ci ui ta te s,f ic ab in
u reru, tu hello
rr u,n ita te ~a~nar
po
op
.~
pr
x
lr
cu
e~
bu s vir clarus
hU1Ufmodl ~epori
tu pa ce ,q ua do l~ ad ep tu s fu en t po te fia te m . ~)riI1S
& pr ob us m ag na
arq; neeeiTe
jm e curare op on er
ifs
pt
om
pr
.'l
ipf
te:
au
:n eque tcmcre
men ea ql~aJja dico
efi:confiderare t:l
ita re vero qu id
ter peraga tu r:c og
ui
Ic
i
af
qu
i
ed
gr
ag
1
fs it. Valefelix.
co m m od eE ed po
N T IN
E
R
A
T
H 1T ~
C
R
A
0
0
T
A
L
P
R E . E P I S T • X II .
BEN E AGE
é
cu vo lu pt at c corn
1 R V M efi qu an tacepirnus, eOfLlq; au rari.a ;lbs te r.niff.'l ac
S
-:.'
l:ad ft lm us . Vi{iJ
r~flS jn ge nt o deleé fc di gn us m ai or ir ip
qu id é no bi s ell vi
i,l
ro ru rn decem mil/
vi
r
rii
Fe
fuis.
on
cd
bu s illis la m ol im
om
La
b
Tr oi an or u, qu i fu
i
im
ifs
nt
fUi{fe:q!li ex om ni
fia
rx
r,p
fabula tra di
vt
?,
er
m
nu
e
pe
er.
e
te {e~efT
eras à m
vero qu x eU fe r lit
f~ler~t.<.?omenrafJa ~t.Q!!a/jacuq;eam é {unt,:ld te
tl~,nodu abfoJ~ta{u ,!dem fcntim!IS am bo . Q.,!;!avero
nHli.De c~~odJa
vi de tu r.
rr at lo ne op us ea e
ho
co
l
pr op re r m ht
S A_
5 10 ·5 Y R A C V .
Y
N
IO
D
0
T
E
PLA
A G li JI,
NE
TYR A N N 0 BE
R v lof
c conucrla cil.!
ne
•
oqu2m 2dulterjn.t
t.1
o
ze
Gr
is. ,
in
r
tu
No t3
noua: au to r cd iti on
to qui huius fuit
Mar.Fieioo,Ccd 2&
II I.
EP JS TO LA X
lm'
q;
PilloIXfimI,JI .
ie
jb
~t
IV
IP
C\
mRIN
a mea fit hœc ello
not~.ql~od h,ccplfiol
nu}
1 ·
cr os iUllenes co
~u al tq ua nd o Lo ul à me di{cumbe
excepiiTes)& pr oc
ui o
'
m ite r hu m aeq ; ac ce fs ill i, & co
res fu rr ex ifi i,a d m
~ihj,& ei, qu i
idû, qu id da m ,v t &
ni te rq ; ~jxi~i lep
te me ex nu m e
,vlfllm ef i.E ra t au
pr ox lm e afsldebat
in m od u, in m , M ai or em fanè
ro vr ba no ru qu i w
uenda {a pi ét ii
Pl at on e ad con{eq
bus,re{podi_
qu it, ô D io ny fi, à
re
in
ulris etia alijs
,M
tu
ui
.c
ris
ua
acliu
ob ea O l
rl ir i iu fs i,r cp en te en tu m
ce
ac
eu
lo
ql
cx
m
um
ol
fi i.E te ni
eü ac ce rf iu cr i, em
ip fa m callf.'lm qu od u. id um el ll1 0c , vt hz c mur~
er
pe rc ep i.l ca q; co nf
s auge{cat.
is ,a c magis in te r no
Jg
m
o
ru
i ex Py ta
vt ili ta s l?pe
tih
iil m filldcns,mjeto
N un c ig ic ur ho c ip
te
œ reà cu iu s
ni bu s, & vi ru m pr
go re is ,& ex di ui lio
m ef i,& tu ,&
um eum no bi s vi{u
op er a, qu éa dm od
s . Ei no rn en
te venit) vt i po fs iti
A rc hi ta s (fi'jp{e:ld
ip ul us ,c u_
jfc
Cy zi cu s,E nd ox id
s: & vf us
ef i,H el ic on :p at ria
tu
ttl
a el eg an te re ll in fii
ul or um
ju s om ni dOGtrin
ip
fc
di
qu.odam [? cr at !s
reterea
pr
ei intercefsit eu m
ue
dq
fodalJ: ql lo
llS
Ol
Y{
Br
no
xe
ly
& Po
ue m al iti o& ~ffabdls, neoq
,
e~
lS
m
co
i,
ef
~
raru
us ciTe iudi~
ls po uu s & ca nd id
JeU
fed
r:
cu
de
vl
r, qu ip pe
{us
m & tim id è Jo ql 1o
~e
au
tè
au
C
..
r
ru
ca re
de pe rd ito
m e~pon~n~ no n
tla
en
nt
{e
e
ll
~l
hO
lè pofsir~
de ,
~t~n co m gl qu e facia:tereà id
m,
d
10
ql
d
~e
t,
a1
l~
a~
. Pr
IJsqu.e pe r pa uc is
ve rit us
nl ii ln qU1bu~dam,
H h iiij'
�Liber trigelimusfextus.
veritus ac diffidens confiderabam cu ol illo co11oquens,ac de cil1ibus ipfius percontabar, neqi ql1ifquam mihi quicquam de eo mali retulit . Confiderato autem tu quoq;, & c:\UtioneOl adhibeto. AccuratifsiOlé q; quoties tibi otium erit, ex illo difcito,alijq; in rebus philofoph:\tor:fui minus,docero
qllempiam, vt per oeiu difcens, nieHor & illuftrior
euadas:neq; ~ me iUllari definas. Atq; hzc quidem
haétenus. QQ..od alltem per literas, à me vt A pollinem tibi mitterem, peeijfti,id fcci:Leptines tJbi eu
deportidl1m fllfcepit, faétus eft ab erudiro & przftanti artifice: cui nomen eft Leochari. Erat apud
eum opus alilld,f.1nè egregiu, vt videbarur. ~are
illud fum mercatus, vt vxori tu:r dono darem:ql1oni am mei cura [u[cepit, & profpera & aduerfa valetudine vtentis, quemadmodum vtroq; noftnÎm
dignu erat.Q!:!.are illidabis:nifi ql1id aliud videtur.
Mitto etiam pueris vini dulcis duodecim ampho.ras,mellis duas.Carie:r iam reconditç fuerit,priuf,qUatn veniremlls. M yrtorum bacchx conditz Pl1truerunt: [cd pofthac diligentius curabimus. De
plantis"Leptines tibi narrabit. Pecuni:1m autem ad
iftorum emptionem & tribmum quoddam ciuitati pendendum à Leptine accepi:dicens qua: inihi
& vtrique noilnîm honeftifsima & diau vera vi..;
debantur.Pecunia,quam in nauem Leucadiam in..,
[uOlpfimus~ ferè eft animarum xvj. Eam igitur accepi,atqi ea in ifiis [um vfus,qu~ advos mifi:iam de
tuis pecunijsqua: funt A thenis, itéq,i de meis quomodo fe·res habeat,audi,Ego tui) pecunijs,quem_
admodum olim ribi dixi, vtar: quomodo aliorum
amicorum Ectcultatib_us vtor autem quam p,ulci[si
mis poifum:inijs fcilicet,quç neceifaria iuila & ho
nefta videntur, & mihi & ei à quo accipio. cuiu[modi mihi quiddam hoc tempore accidit. Süt mihi fratris ,filiarum quz.rum mortua: funt,cum ego,
tetameniubente,no fum coronatLls, fiIia: quatuor
prima eft nubilis, altera annoru
rertia paulo
ampl~us trium,qwrra nondum eft annicula,Is 3Utem quibus ego nubétibus fuperftes ero, tum à me
tum ':\ meis amicis dotes curanda: [unt: quibus non
erO,ea: valeant. Si patres earum ditiores me eilènt
dos curanda non eilèt.Nunc iplis [um locupletior;
&ea,l~um matres ego tum ab alijs, tum à Dione adiutus collocaui nuptum. V naigitur Speufippo tra
ditur;eiuse:x: [orore ncpris.Opus tft autem huic no
amplius:xxx.minis.honefiç fiquidem & côuenientes nabis funt eiufmodi dotes.Deinde fi mater mea
moriatur, ad moninfentum faciendum non opus
fuerit 'amplius decem minis. Atq; h:rc quiâé mihi
hoc tempore [unt necelfaria.Q!:!.od iiquis alius fiat
fumptus aut priuatim aut publicè ob meam ad te
profeaionem,ficuti aliquando faciendum dicebâ:
meu erit cotendere et pugnare, vt fumptus fiat perexiguus, q uod demere non potero , tibi expenfum
feretur.Sed deinceps commemoremus de impcnlis
Athcniéfis [Ux pecuni:r. Primu fi quid mihi expen
dendü fuerit if} Choragiü, ;lUt tale quippiam, nOn
cft nofira quidé f~nte~tia,hofpes vllus qui tibi~ eam
red?at.Permagnl aute tl~a refert, fi quod iOlpc[um
cft e ~e t~a fit. ~od aute non impen[um, fed vfq;
eo (hlatu,~um abs te ~liquis venerie, tibi damnulll
afferat :.cu pra:terqua quod difficile eft, tibi etiam
turp: fit f~turu.~go_enim hçc tét,lUi apüd Andro.:.
mede, eoq; ~gHleta Erafiu nifi,à quoiuilèras ;vt
P5'te a? ho[p1te ~efiro,fiquid opus ciret, Cumerem'I
çu malOra de ~ulbus fcripferas,cuperé mittere.lllç
oao,
'-,
vero quod :rquu & mihi ab homine alienu elfer,ré..'
fpondit,fe 9uZ antd patris nOOlllle iOlptdilfet,
grè recepïae:ac nunc pauca quidé non recu[aturu,
multavero maximè. ~apropter à Leptine furnp~
qui laude dignus eft,non tantu quia dedit, fed .9u~3.
lubenter,& proptè dedit, cxtedsq; in rebus tu dléhs tum faétis tibi amie us ac bencuolus apparer.
Hxc enim,atq; his cotraria me tibi exponere opor
tct,quali quifq; eilè in te animo videatur~~ar: de
pecunijs tibi ,liberè id quod res eft aperia: çquu ~ft
enim,& fim111 domeilicos tuos expertus,de ijs quo
que comemorabo. ~i tibi afsiduè po11ieentur fe
de ijs fumptibus,quos faciédos arbitranf,re adOlo ...
nituros,admonere tamé volunt, ne in offenlionem
tua inC:l1rrant . Itaq; illos tu ailuefacias oportct, &
cogas tû hzc tü alia tibi exponere. Debes enim tu"
quo ad poteris,omnia nofIè,indexq; eoru elfe,neq!
vllius rei notitii [ugere.Hçc enim eft ad principat~
tuendü con[eruanduq; ve\ comodifsima rati~. '$1
ql1idé fi [umptus reaè f.1cies,fi nomina reae ~dlâoI
ueris,cu ad alia omnia, tû ad opu po[se{sionc co~~
[eruationémq; maximu iure dices eife oppor~u~ltatem.Prouidebis etiam ne te apud homlnes Ilh,ca
lumniétur ,ÇJ. fe mi ftudiofos eile iaétant. H oc enl nl
~d tuiexiftimationem minimè c6ducere videtur.
Age de Dione comemoremus, ca:tera fanè nequcO
adhuc ex!,onere,nili prius tua:,ql1as dicis, literz ~d
me allat:r lint. De ijs autem de quibus me ap~ld JI,11101 mentIpné facere noIe bas, neq; mentione fecI,
neq; cOmemoraui.Explor;lui tamé grauitérne! an
facllè,fi ea fierent,toleraret: ac mihi vi[l/s cft no leuiter ftomachaturus,fi ea confiercnt . Cztel'u rnil~~
Dio virus eft tu diétis tum faais zquo in te elfe an1:
mo. Cratino Timothei fratri, [odali meo, thorace
dahimus militart ornatifsimum, ex eo genere qUO
pedites vti folét. Cebetis filiabus tres tunicas, non
pretiof..1s, vt [unt Harmoginez, [cd vt licuIç !inca:.
Cebetis au té nomen tibi maximè nomm cft. Extat
enim in Dialogis Socraticis & in Dialogo de an~mo difputat limnl cu Simia aduer[us Socraté, VJr
omnibus no bis & fami1iaris,& beneuo!us. N otan~
auté E piftolaru,quas am/erio aut non [erio fcribo
ctfi opinor te meminifre, tamé attédito diligenter,
animüq; aduerrito. Coplures enim iubent me [cr,ibere quos non facilè poil um apertè repellerc.SertZ
igitur epiftola: initiu dl: DE V t.S:non ferix D l 1:
Legati quoq; l me petebant, vt tibi fcriberé: nc 9ue
iniuria.Admodll enim libenter te vbiqiac me dJJau
dit:in bis nô mini mu Philager, ~ per tépus ex manus dol ore laborabat:itc: Philttdes,l Dario rege ma
gno veniésde te verba facieba~:ac nifi valdè proli:xx & verbo[~ epiftol:r opus eilet , qUa! me djceba~~
per[criberé. Nunc :xleptine percontare, an thoracé aut aliud quidpiaeoru de quibus fcribo, mittas:
fi tamé ei tu velis comittere fin minus, T erillo COOl
mittito. Exijs $1, perpetuo nauigat nobis eft amic?
IX cü alijs in rebus, tu in Philoiopbia minimè ineptus. Tifonisq; gener eft eius ÇJ. quo ttpore nauig a
barn 9,çane[cebat. Vale, & philo[ophare,ali6sqi adole[çétes excita atq; adhortare,meifq; verbis tuO~
in pilz Iudo collufores ftatuta.lube verojcu alijs~e~
Ariftocrito fiquid à me aut ver bis .lut literis tJbl
nuntid,det opera, vt quâprimu ad te perferaf:tibiin memoriii reuocet ca, qua: tibi [cripta erunt,
vt eacurx habeas. Nunc vero da opcrâ vt Leptin~
fua pecunia pnmo quoq; tépore per[oluaf: vt aH)
in eum refpiciétcs,promptius & alacriùs nobis jnferuiant.
a:-
que
�645
AX10chûs.
cu
are
vh à M yto nid a lib
tèr üta nt: Iat roc fes l 'me
r.
hu
tti
cu m ijs qu ià me mi
d~natus, na uig at nurtc
be
te
a
ote an Jm um erg
Hm c da bis fii pe nd ium , vtp , vbi vole5-, vtê ris .&
fq; <lpera
nc~olu_m ge ren ti, eiu
fi ipfius exemplar fer ua tur ,
au
ep lft ola au t ipf arn , t
tut e co gn ofc e. .
~'. A
X 1 0 C H V SE MPNLE A
N-
ON T
" T 0 ' N 1 S DE C
RO D O LP H O
,
TE
R
:., DA M O
I N T E RA G R Ie 0 L A
PR E T E.
n:
'*
L IN 1 A S,
S; 0 C R A T E S, C
A X JO C H
vs .
ges
E V N T 1 ad Cynofar
riirifiiii~mijij~ X
èm,
iLT
ven
m
lfu
Eli
mi hi, Ctl ad
n
ma
.vox cuiufdam allata efi c1a
COJ;
Vt<
.
Socrates
rç;~~~il;,~~ql t~s,Socrates
vn de ea
uet{us dr cu fp db ba rn
u video
red de ret ur, Axiochi fili
é
:tm,ad Ca lli rh oe nc ur rtt
~~~~~~~l Clini
.
tio
fi
nis
co
lau
G
q;
ide
am on e mu{jeo 1 Ch arm
Cl!
_
ilia
ca do ce ba t: alt cre x fam
Ho ru alt er qu idé mll{j
o
am ab atu r. Yifllm efi crg
rit ate am ab at, fim ûlq;
mü
pri
occurrere eis:vt qu àm
, J'ni hi rea :\d eB ea cn ti
c
au tt l:tcrymis Cl ini as, nü
cOuenirernlls. Perfufu5
te
de
c~
mp
fc
tes vt vlI lga ti
te~pus efi ,in qu it; So cra
im ex ali qu o Î;]m tcp oré
en
r
ttc
P<
fap ien tii ofiédas.
exfii rot us efi,& pro pe efi
vir ibl ls de im pr ou ifo de
tean
etG
2m
c,C
fin
i
ife fib
itü vitc;,molefieq; fert adc da im ag inc ex rri me n
ho rré
ha c (o tem ne ret mo rté
nPergc erg o,p roq i t,ua co
t.
ere
rid
de
tes ,'co mi ter qi
efnec
Clt
dU
quO
eo
lés
vt vo
fue tlld ine ilIu cofirma:
? emi hi ad rcl iqu a ho c ipf
iIle
;
vtq
,
tur
hta s,f eq ua
ll.i me Cl ini a ~oder~ra.
tii pie co btu r. so c. Nu
~u
fir a,q ua nto nu c magl~,
ho ne fli ré rog au eri s fru
e.
Jgl
s
mu
officia. Accclere
ad hx c me voces pietaris
i
Vb
J.
cl
.
fiin:ato op us efi
Si en im ita fe res habet,fe
ro
eb
Cr
.
bit
be
, rea ius ha
mo do te vid eri t So cra tes
tS> rur fus:reh ceret. s o.
ina
am
ex:
vt
ci,
rn im ii eu en it
r,li
ire mu s, eà 'lu x ci: ca mu
Q.!!o cit ius att té pe rll en
bl.
ha
9;
~:a
o
x~m
.A'
uim lls .ln
'cfi,ad lto nia s po rra s,i
Am az on ia co lun a.l nu elld
ap
efi
x
qu
rtz
po
tab at
~
r~,rfum fenfi~us,'&,corp
nim us erg o eû alf~mptis
tc
en
Jg
wd
mt te, pro rfu sq ;
re rob ufi ii, de fea u vero
I:t
té cre bro fe fuf pir iaq ; cû
co nfo lat ion is reu olu en
~té
s,a
ien
pi tu de nt é. Afpi.c
cry mi s atc]; m~nuii cre
i ~~ioche ?,vb1nobl~ JlIa
ill um ,qu id ho c,i nq uâ ,re
corJne~tesq; I~u~es vJrt~
pr ide m ma gn ifi ca ver~a~ polfer JO te aOlmJ roh ur.
vt dlC!
fi J' {j e~
t ~ & ma ius qu àm
u, en im tim idu s ath let a,c u in gy mn a 10 ln Ign
Sic llt
ipfll~ ~efedfii. Arr no n
te prrebueris,ad certam,en
~a~ura, VJr tan ra ~tare ~&
cir cû fp ea è con6dera~Js
. 2'
; O1hJl aIJ~d,A~he01e~nfis
rat ion i obfequens, vtq
e
p~r
~
aru
Jaa
ab om mb us
co mu ne vide1icet ho c &
s
ere
rag
pe
tet
, qu od q; op or
grin:atio qu xd i vit ! efi
efir
po
,ad
tes
en
n pç:tna can
ei a.lacriter & tan tu no
r:
: tam mo lli ter ve ro. ha be
cé
ira
e[s
m i nccede:e nec
dc
ru
~f
aq,u
..u
ne9
re ~iuelIi,
fe ram q; xg re, pu eri mo
1tC.Ax~Reét~qu~ude So cra
xt:
is
ior
alc
tia:: pra: fe fert
~: ver~ n,e(cJo .9 ,o ,p aa o
tes ,lf ia roi hi djcere videri
ulu,fortJa J~lagradl.lq~ ve~
vb i ;pp ius :1.ccefsir pcric
t
; neg!Jgut~r. O~anr :au
ba occult.e1i.lbteru.o lic atq idter dJ[c.erpes, fi ~~~
metu~ qu idâ ,m éte m ml1Jr,&iplexpers merlS [enfllUq,
nis
luc e,h isq ipr iua bo r bo
e.:
puIuet··e vernq i demii putre(cé's ' & in
iaceb, o vb
• icufi
Axiochc,
gis
iun
cô
éèe
rfe
mèsqi c~uet u~.s_o. Impe
ti[enf~u ,orbirare fc/lfllln,
P~?p.ter JmpentJ~,cu~
èd
qu
as
& dlcls:ncq; co git
blq , lpfc co ntr an afa cJs
ul
Gm
is,
od fenGbus ca rcb
fimul qu idé ~eRes id , qu
lcob
X
VÜ
q;
ami{~ionem
ob pl!.trcfaétJOnem doles
lis in alia vit am tra nfi tu
ne
mo
i
/ut
aa me ro ru m, vc
9
ab itu r .' fenfuum ab oli tio
rus ,ne q; ~n om nim od i
lli.
fui
s,
cri
cer
naf
pri us qU1ID
nem,~ ea~em in qu a
enesqi gu be rna ba nt rem
illh
Cl
aco
Yt e~lr;t C~I I?r
eb:at( nécducnim cœpems
pu bilCa,mhJ,1t~ m~1i ha~
fi
ldere poJTèr)ita neque po
elfe v~ m~lc ubJ qUJd ~cc
:am
qu
uic
un vt male tib i effeli
mor~c em .N ull us cn
difcun tu igi tur ha c om né
~i
pofSJt,es fut uru s.
ac co
lllh
fim
uta
s, qu èd fol
lis inepti:i,illud co git an
rei!
loc
to
1iw
re1
pro pri ü
pa ge ,an im oq ; rurCus in
.
~m
ers
cxp
.
i
ion
r:u
;
tl, :atq
lié!u jfi ud co rpu s terren
fumo . N os etenim an im a
ph us ne qu aq uam efi ho
, mo rta li inc luf um mu nimu s, an im ali mm ort ale
bi
aculli no n fine malo no
me nto . Ho c au tc tabern
&
t
flin
I.;ta qu idé abfiru(a
drc ud ed it niltura,cuius
vcia
ifi
:tr
lor ibu s ad mi xta
vo lllc ria ,pl uri bu sq ; do
ü.
pro rfu sq ; vaclla ga ud ior
na
ro, im pro uif .1, diu tur
na
vle
um
ror
tiéthi Inc mb
Valetudines nempe,fen
~
cefiàrio( qlloni,i pel: cor
nc
us
~b
, mo~bi inte9 rni.
et
iem
:lcf
co.
a
im
do len san
po m meat fparf:t efi )co
,li tit qi cu pide fl'J)ernx jJera
xth
t
c,ognatii. delidcra
qi è
1dia9i vit x Difcefllls ica
Il,US con~uet,udi~em ~al
A x. Cû
.
tio
uta
mm
nu co
vlt a malt cUJUfda c111l1 bo
tes , qu id ira villere per ..
pu
.1
Vit
~s
rar
So~
ma!û erg~
lti ato r,& no bis id efi mu
fcueras,cu rcru fis tnd ag
veui
aq
qu
lles? so c R.. Ne
tudini,intcIlig.enria prx
is
rar
oit
Ar
is.
1imoniuID cüc
.rllm de me A"Joche te1
_
do
an
qu
u
nli
nie
v~Igl~s Athe
eni,mqucm~dm~dû
Il:!
tia
cn
fci
me
;
oq
qu
cu JUs
qUJdem res Inq UJ ro, ait
0rec od üio raf cia , vt vO[O
vt
tu
t:an
t
au
c:fi
bcrc. Ab
.
ifia
ré
au
ifia no uil fe. Stit
pta ue rim ctia vulgata me
lls
ob
is tra dir a, alia Ç,l.d é du
qUI( ~ico ,Prodic! fa~iér
atlLor dl'achml ' redépra.
obohs,all.! du ab ,alla qu:
né do ce t, efiqi mo ' el [cm
Gr:atis ~nim hi,c,vir nc mi
m
ore ha be re, Manus ma nu
per Ep Jch arm l 11111d in
m
èll
'o
er
]lIid cape. N uper
fTjGat,da' a}!qu~d,& alü
IèdiJ
~s
t5t
filiû declamaret '
ap ud Ca llu BJ pp on ici
ad ea 'lu x nllilills fun t mo
,
ego
ru lt c? tra VJtam, vt
mi
né
mo
in
.l.Ex eo q;j am
c' ~Vl•tç.
~cnt,l,aifumpferim vit
U'Cc:n
é?
~ut
xjt
xdi
"JI
nll
. A. X. '<..!! , ,
, ,pé dit
hla mm'us Ax ioc,he. pro
jn
, qu ol'um mJlu veniet
so c, D lcam eqUJdc ub lea
liS
q
n r,œclltis, cal.ami ratJ b
me n té. QEœ eni m p:ars,i
um
jm
ncjpio'plor:at, vt pr
vacati' N ~ne {lati,~ ~ p~i
~x
ry~ls aufpicatllr?
bc
a
na tus efi J?6nsi'~Jraq;
vel
nim
ere
mp
moJe11laf Sc
tan de m na premJt eum
e~re, ve~ verberibus vrg
caI
~el
pe nu ria , vel frigore,
'
uri
tit
pa
ta
UJ J'0fsJt!qua~
tt1r.An,t~a qu o,qi,qua ~og s anxlct.ltJS fux 'lu ere
ha be
flens {CJ1tcct,hacqi fola
os ;
explcuerit an nü :m uIt q
inc
d~h
~
lam . Vbi [eptim
agi
x,m
iic
naf
cU ,fi~~es,gym
la~ores, e,xhauferJt:la.m
lit a
mi
rei
a:,
etr
eom
JtlCJ,g
fin ludJ,1.1m adolefcctl Cr
tu_
plane dQ mi no rû mu lti
fis prx ce pto res : ingens
ii
ior
pr
,
efi
s
ptu
cri
e~os inf
do .Po ll i11a ~bi in E pl~
l
nu
gymnafiarc11ia virgç
metus Lyceu,A cademJa
fcé
oÎe
n{ura. Om ne ad ;o ad
Iaq; pro rlü s ma lor ü me
gi
,efi ~ëp~s: 'lu j ex Ar eo pa
tis fu~ ~o~~ratoriblls 1etutl delde cu fu ed t jfiis
llI1
deleéh co clh o pr xf un t
od
em erg ût , rep uta tio q; qu
e~olllt~s, ii ,cu,ra: pal:i
s
bu
nti
ue
tua t ite r:p rxq i feq
~1U~ndl P?tlfs,lmu ,m fil
tiü
.'Ul
inf
,&
tur
eri lia vid en
JllcomodJs,pr Jor a Jlla pu
,
dit ion es enim & vu ln era
pe
:ex
rçuera ter nta me nta
perpctll i
"
,
q;
�Axiochu~'~
perpetuiéli certaminum labores . Hinc i3m f;lllens
fubrepit feneÇèus; in qua c68uit quicquid eft infirmlifragileq; n;uurœ . Q!!od nHi ocyus quis vitam
velut res alienum l'eddidcrit: afians [llpra.caput natura tanquam fœnerator repofdt v[uram • Ab ilHo
quidem vifum,auditum ab alio:perfa:pe vtrunq;,at
fi q llis diutius cunétetur,debilitat eum , excruciat,
~ artui!. morbo afficit. Ali j itaq; multa fene.él:ute,re
pu~rafcunt:anjmoq; bis pueri fiunt fenes.Dij ergo
propter hoc ipfum Cvr quibus notifsima:' fint res
pumanre) qups phtrjmi faciunt: eos citius auferüt
.H,ue Iocum ~ yi~a.Agame4es itaq;,& Trop.honius cum PythiJ
Cle~ro con· Apollinis œdificalfent templu m : orantes dari fibi
uerut Tufc. · ' "
j.
. .qu04 op~lmu enet:quum obdoPlllUlJfent)nunqua
,
dcinde[urrexerunt. Sic .~tiam l~.lDonjs Argiu:e fa~erdo~es>precante matreePrum, yt gratiam eis aliquam ~uno pietatis HIo,ru referrel:, cum enim eun,& arentur ~llmenta, [uccedentes.ipfi vehiculo matr~.lll ad ~emrlû v[q; pertraxe,r ant. Pofi preees ergo
noéte ~eeefIcrunt.Longum foret autem poëtarum
~iéta ree~nferç: qui diuiniorib,us po~matis ea qua:
ad vitam pertInent noftram, vel ut ~x oracuJo ~eca
tant,quéa4modli deplorent mam. V niusg; folum
memor,atu djgQifsimi fat h,abeo m~minHre; qui inquit: Q.!!~m fuperi mifcr~ fiamen .mortalibus xlli
N çuçrë;vt viuj defluenda pel' omnja durent. Iteruque: Et cunétis hopinum generi fors pefsima vita:
Stat ~ qU:J::çunque fupra terram fpirantq; meantq;.
De Amphiarao vero quid dicit? Iupiter hune totjs
animis,huc magnus A pollo Diligit, & iufii metas
non attigitreui.De illo quoq; quiitaiubet: Nafcés
fleat,quitanta vita: intrat mala ,: qui,~ tibi videtur?
Scd finem fa~io:ne commç:moranpp alios,rem con
trà quàm inlhtui I6gills ducam: ~od autem vita:
quilqllam i~fii~utuOJ,qu4mue artem .deliget, vt nô
~ueratu~ de ea,atq; prrefentibus offendatur? Opifices, mercenariasq; recenfeamus artes :ex noéte jn
noé!:em vfque laborantes,& vix toler2ntes vita: necelfarios fumptus, eomplorites fcipfos, omnemq;
vigiliam fuam mœrore laerymis~; compl~ntes. At
nautam dicamus, per tan~a penctrantem pe,:içula,
quiq;,quemacj.m9dum Bias aJt,neq; in~er mortuos
eft,nçqul! inm' yiuos. Te,:relhis enim h9mo veluç
ambigJ}j genel'js,ip[e in mare fefe proieejt; totusq;
arbitrij fa,étus efi fortunœ. Verurp çl!llcis efi agricttltura. Efi f.1nè,n6nne tota ~amé efi , quod ;lÎunt,
vIcus,femper paratam doloris habens çaufam ~ nue
quidem ficcitatem 1 nunc pluuias, OJlDC vredinem,
nunc rqbiginçm, punç vel refium intempefiiuum,
vel frigus e91)quçrens ?Illa quoque honorata in
primis reipubl~eœ.eu~a, lpUltfl enim prœtereo, per
quantas rapitur anxietates? Q!!..x gaudia quidem
habet fur4nculiin modum trepida femper, atque
fiimulis repleta , repulfas vero aeerbas & millies
morte pei ores . ~is enim beatus elfe pofsit vu)gi
viuens'arbitrio? tametfi faueatur ci plaudaturque
populi fcilicet ludicrum iaaatus,exibilatus , damnatus,mormus,& tu miferandus vifus. V bi nanq;
Axioche tu qui in republica verf.1fis , vbi MilcJa4
des., vbi Themifiocles, vbi E phialtes abi jt, vbi item
qUl nU'per reges & duces fuerunt?quando ego qui4
dem no [um rogatus fententiam (nçque enim h04
l1e.fiu~ m~hi vi~ebatur, vt infanienti populo 'dommau?nIs part~cçps fierem.) Theral~enes autem
&. Calhxenu.s deln*,,:onfiituços prreficientes magifiratus, vt lndemnatl necarentllr homines effeeehmt j tuq; çum Euryptolemo refiftebas ill~s [olus ç
, J
.
'
,
"
•
-
trig tl millibus in concionem c02éHs. A. x. Sunt
ifta Socrates vt dicis , itaq; ex eo [uggefti me'fatie.
tas cepjt,neque mihi quicquam acerbius republica
vifum eft. Perfpicuu 'd quidem iIIis qui in ipfo
[unt negotio ver[ati. Tu nanque dicis hxc, veluti
qui de fublimi [peétaueris : nos vero qui fecimuS
periculum,quito exaétius [cimus ? Populus enim,
ehadfsimc Socrates,ingratus eft, morofus, crudclis,inuidus,impcritus: vt qui fit ex colluuie turbx~
& ftultis in[o!entiblls colleétus. Huic autem qUl
alfentatur,mllltoipfe mifcrior efi.s 0 CR A. Q!!.ando igi tur Axioche hanc qua: liberalis maxime: omnium efi artil1m,omnium maximè abominandam
putas,quid rcliqua vita: gcnera? an non putabimus
pror[us elfe fugienda? Alldiui etiam Prodicurn
q uandoque diéentem, quod nihil quicquam neq;
.ad viuentes mor~, neque ad defunaos pertineret.
,A x.Q..!!olPododicisifia Socrates?s 0 C RAT E S.
~oniam nequedrça viucntescfi: hi vero qui objerunr,non[unt amplius.ltaque neque apud te eft:
nondum cnim obi jfii,neque fiquid tibi accidat, dl
circa te futura,non enim eris. Stultus efi igitur dolorde Axioeho,qualis nequeefi,nequefururus ~t,
Axiochum mente torqueri; fit que fi mile , velut! fi
,S eyllam, aut fi quis Centaurum reformidet, qU%
n.eljue iam imminent tibi,neq; fint vnquam ad exi[mm tuum.affutura. Exifientium enim rerumell
metus;qux non funt amem, nemo efi qui pertim efeat. A X J. Tu quidem doéta ha:e verbaex ea <1 U%
J1une pullulat,garrulitate protulifii. Jllinc ellim h%
funt verborum ineptia:,illiciendz iuuentut(appa,ata:. Me ver,~ amjfsjo bonorum qua: [unt jn v,ita,
tnfiem reddIt: etfi Soerates probabiliorem euam
,h ac quam modo dixifii,ereplleris orationem, non
enini errabunda iam mens ducitur apte cohr;ren~i
bus ver bis : neq ue contingunt mentem ifia : fed m
ofientationem fplendoremque orationis parata
m~ltLJm abfunt;\ veritate. At animi regritlldo ~a
ptlOfis neq uélquam fifiitur ver bis : [ed illis acq ule·
feit folum q ure valeant ad mentem vfq; penetrare.
soc RAT, Çoniungis imprudenter Axioche:&
bonorum priuationi malorum fubfiituis fenfitm,
pbliçus quod tune mortus fis fut urus . Eum nanq;
qui bon a amictit , contraria lredunt qua: patitur
ma)a:at qui non efi, nihil in eius quo priuatur; 10cum reci pit. Q!!omodo ergo enè po{fet vHus in eo
dolor, quod nullam lredentium notitiam exhibebit?Q!!od fi non ab initio Axioehe per imprudentiam vnum aliqllem fenfum cum morte eomponeres,nequaquâ metueres eam . N une ipfe te [ubuertis,timens ;lmilfum id animam, aliamq; animam
jl1ius amifsioni circundas. Et tur baris q uèd fis fine
[enfu furorus,hocque ipfum non [entire alio te [en
fu comp~xhéfur,u~ ,Putas.Ad,ha:c multa: funt per.:.
pulchra:q; de ammIImmortahtate rationes • N eq;
enim mortalis natura in tam varias res attollcre [efe polfet, vt contemneret ingentium ferarum vires,
maria tranfmitteret, cooderet v:rbes, rcfpublieas
eonfiitueret,~efpiçefe~ etiam in eœ)l101, & afiroru
videret ~euolut!onç~, curfusq; [olis & Iunx, ortUS
item & oeçafus:defeétlls,celeritatem, dUtantias,a:qUinQéÇiaque,& duplices conuerfiones, Pleiadum
eçiam & hyemis atq; a:fiatis vent os ~ iI11briumque
caCus & ho~rendos rurbinum raptus, v~ comprxhenfos quoque mundi )abo~çs fçcl,1H~ traderet: nHi
diuinus qu~dalI! mentiqus no(his fpiritlls ine{fer:
q40 complexum notiçiamque talltarum :mingeret
�,
'-
Axiochus.
, fed
no in mo rte m Ax ioc he
~et rer um . Tr iG s ita q;
,fe d
rü
no
m: no in am ifs ion em b6
ln im mo rta lit ate
ta/up
vo
rce pti on é, neqi a~
in fyn ce rio rem eo ru pe
or
pr
s
bu
01
or i, {ed ab om
tes rno rta li co fuf as co rp
r
ca
ut9
f~l
c
ho
.I1lucenime~
{us mo lef iij s purgatas
nu l
fujet~ Ixt â9 i o.m.01a,&
rel
i
vb
cere ~roficifceris,
€s
ag
p~r
lJc
ijll
mq
tranqUlUa
la fat tfc en tia feneébr:
a
en
fer
,&
dis
mo
om
era m inc
vit am ,ab om nib us lib
;
co nte mp las na tur am : a~q
pla cld am qu iet e,r eru m
~d
'
ba m, neqi in [p ec iem , fed
ph ilo fo ph ix no ad tur
co ·
dit us veritatem.A x. In
pural11 ge rm an am q; de
en
No
ora tio ne dif iul ifi i.
tra riü me So cra tes ha c
q;
Vt
s.
rti
deGderiu ten et mo
nim me tus iam me,fed
:.
diu s a/iqu.id dic am ,ia.m
gra
eg o rhe tor es imittm~s
lllu
um
n{
me
co cip io, & un
du du m fup ern a me nte
~
m, co lle giq ; ex inlirmita
rfu
cu
diu inu mq : rec éfe o
SI
..
c
so
us.
eét
aG noUUS eff
t~ me :(u mq i ite ru m qu
t
ion em ca pe ,qu am recuIt
rat
am
eti
VIS au tem ali am
n
is.j
r.x
Xe
udû
lsdi~eba~{ec
mi hi Go br ya s Ml gll S.
r..
u [uu Gbl co gn om lne mi
au
lIm
GC
Gr xc iam in tra
.a
qu
~n
i,
uJ
inf
tur
tll~~e
fl~m elfe in De lum ,ql lo caml.I bll llu m exxn~ls qu~
ati
bIn a fu nt nu mi na pro gn
lS
fsé tab Hy pc rbo relms ?p
uli
att
as
qu
bu [d ata bu lis
r
co
an im am pofiea qu à a
& He ca crg us didicilfe
1
te~
m qu éd am J~cllm fu?
po re fit exolu~a in ign otu
n~
la
in qu o p/atonlS ~t reg
ran eo difcedere rece{fu;
I?U~s. Te rra eten~m ~U~dl
hil o mi no rq uà m au b. elllS elfe glo bo l um .. CUIUS
.
u
me diu m ten en te ,&"am bJt .
n~
t,l
rJ~
epe
m dij fup~ri a~c
alt eru qu ide m fem ior be
J
fil~
ro
ve
,lll
em fracres t1!oru
fer i alt erü :at qi hi q uid
ls
to~
Plu
a~
iS
tem qu a adm
fra tru m. Ve fii bll la ;lI1
ufiris atq ; cla m bus off lrcla
e
elf
s
rei
dl reo-num fer
hcron:po~
uiu s excipi~ Accn
t ~ ad M!mata~Aperiétem iIIa lluvb
lcc
tra
is
s i qu
que.m Co cy tus efi. Eo
ea t
i cfi aeeedere ne~eflc. Vo
no ëm & Rh ad lO lln tht
og
rec no
l eo iudices [ed et,
am ' &
hü e ca mp u ve rit ati s,i nq .
. uiuiiq'' vlt
.
VO lC
t
nn
ne
ue
ad
i
qu
{cent es eo rum
s irl ha bit an s ret~te ~erege
qu a uifqi rat ion e co rpu
q.
vll afa eu lta s. ~lbu1cun
fit .Je c me ntÏ cn di iJlic
;o
ue rit dx mo n,i j fedes in(
au té in vit a me lio r a(p ira
fru
a
en
nig
rx (ca ten t om
lun t pio rü: vb i om ne s ho
rijs
va
,
uis
aq
tur
pu ris lab un
ltu um vb ert lte ,fo nte s
t
us vcrnant,collUentUs [un
rib
ilo
a
od
pra t a om nim
a:
ron
co
û
ati
ult
ex
,
po ëta ru
ph ilo (op ho rii , tbe atr a
c inl1:ruét3: dil igc nte r
hx
d
.A
tlls
ecn
co
mu lic iq;
r
tis affloëria viétus im mo
uiu ia, & ipf.1 {èfe fuppecfi
im
en
n
x iuc'6difsima. No
talis hi! arü as, rat ioq ; vit
uis , [cd tem pe rat us a,:r
gra
frigus iIlis,non xfi us efi
ij s illu fir atu s. Hi c eti am
fundieus mu ibu s Jolis rad
m
xd am . & religiof.1 ibi de
iniciatis cfi dig na tio qu
hic
n
no
o
erg
~omodo
qu oq ue pe rag un t faera.
ato de oru m? H ereulem
gn
co
ur
bit
bc
tib i ho no r ha
e...
tre m dc[cendentes ad inf
na nq ue Li bc rum q; pa
ulid
ini til tos fui ilè , &
ros prifcus efi fermo hic
ufina co nc ep tam efli:.
Ele
da m quo illuc ire nt, ab
r...
vita fllerit pe raé ta, pc r Ta
At iIli qUibus.J? fce/era
i
vb
Ir,
&l
m eh ao sq ; rapinn
tar um à Furijs ad ere bu
m
aru
IiH
i
na
pleb,ilesq; Da
im pio rum efi 10cus,inex
co rdi a Ti tyi , Sj(yphi inprx
is,
vrn x, vbi T:ltali {ir
finis ab alio inc ipi t rur{us
cx p/i cit um f.,xlIm,cuius
us eos fcr is, j nd din cn ter
Jabore. Ibi cir cu lam bé tib
1icli
om niu m pc en aru m aff
Jam pa dib us ad uf ii; &
nt
idc
qu
Hb
.
s
nG
ur im me
cru cia tu, tor mé tis Janiât
io_
Ax
t
eri
cis
de
o
i, tlI um ver
e~ Go bry a ego au diu
um
nqi rat ion c addllétus [ol
na
d
Illu
.
ch e iud ici um
a
im
an
efi
li
rta
mo
im
nis
fcio co nfi an ter , qu od om
exo tra ns fcn ur & proTeus
qu xe un qu e ex ho c loc
erg o Ax ioc hc , fiue de orpe rs do lor is. Siu e (ur (um
A X.
qu i pro be picq; vixilti.
(um be atu s lis op ort et,
abû
Jnr
T
.
am
rib i qu idd
Puclet me So cra tes diccrc ne eins ctÎ;tm tcncar a~
vt Qu
cfi vt tim ea m mo rte m,
pc rli lah tqu ali
mihi,.&
e
hç
&
eo
mo rt, .v{q ue~d
am , vt qu i hm
vit
am
ctl
o
ccelefils,orarlO.Contemn
tim
itu ru s : nu nc qll c pa ula
in me/ius dorniciliti tdf
ro
ve
Tu
ellm rccen{ebo.
ea qu x dié hli lO t, ipfe me
ivtd
m
eia
crates.s 0 c. Fa
me rjJ ie fac ad6s ml hi So
:l~
voe
e
hu
no far ge s vndc
xif ii. Eg o qu oq uc ad Cy
lat ion em .
bu
am
dc
tus fum ,rc dc o ad
co.
ma
Platon~s
�..
:",'
•
-I~~./;
648
r '"
PLATONIS DIALOGI SE.X,
Q..,V A SI
A D V
.t TER 1 N
1, A D
~ VI
HVC
1 N HOC VOL V MEN R E C E 'P' T I N 0 N
F VER A N T: lA S E BAS T I A N o e 0 RRA ..
DO NVNC PRIMV 'M E C'RAIlCO IN LATINVM CONVERSI.
S E BAS T 1 A N V S C .O RRA D V S
ROC' EN 0 " 1 ci A N N 1 S
S y L V EST ROM A VS. P. 'D.
*
~.
"
V M Platonis operi~usflx dialogi circ;i/èr~tur:'juif à Plat/me n':font,
)Jt multiputatJcri.fti,ita font tamen ab auto~e''luiéii'jue Ùflit,Platoni~
, cu & !enûtijS,& )Jerbuperpolitl~)Jt me~j~~ iam Platonieipofiin.f af!e/l~r~
debeant'lue )JelOb earn rem cumflatonrcu feut adbucfillum.ejl,defcnltr,.
1.
~
. Eos ego dignOS rattU,'jui à noflru nid bomznibtU, 'lui (jrtec.u liûr.u nefct~
ten't ;tegrréturJUperioribtU. annû, VenetifS 'juum ejJèm apud te, è Çjra:eo in Latinii enueru:
cÎ/w id otzu''luodt~ m~'b~' dabatur , in: bupo:!/limùm fcriptü confomere,tii ~t eos tibi ~c'!..
rem:'luo n'bl/ro tot tuu zn me benejiclfS~atzamJi nonparem,& 'juam deberem,at a/~'l~a,
& 'juam joffim,donec occafo commodtor daretur,rifèrrem.SedpoIlea SenattU nofln lzuru,ar'jue adeo totÙUpenè ~eipub.no.flrt:e )Jqce reuocattU,ei negotio fum prafèélta ,in 'luo)Jt
mult~m fit bono~u,ego tamm. )JntU zn eo tlln.tum onerùfimperfoIlinui, 1't nun'ju~m neljue
hanc tnterpretatzonem,netpte rem )Jllamprtuatam IMc toto tempore curare/otuenm. Nun~
..Accenj''lui Jèegienfis font ..Acadef1'!icf.,iuuenes wrtutû amore ')Jerè aecenji,mef'lue, & t~t
at'lue tuaru~ )Jirtutum''l~tep~~ri~eefont~non minU1'1.uàm Itt,trarum,omnium:& dollrt~
'1MrUmfiudtof1,'luum detltalotu hijee neJèlo 'juo modo zntellex!lfent, eos'lue legere matnofere cuperent,dëderunt illi 0peram,& 'juidé/edulo, )Jt .AUgUHU1 menJis totlU mibi)Jacut#
Senatu concedereiur:ét eospau/~ accuratiIU ')Jidere, &' confiderarepolJem. Ego ')Jero J etji
pr11 hanc )Jdcationem impetratam maiorem menjis ,artemd.bfoi, rIU J YJononiamfjuefroft ..
., éllU, ))idi t amen, W in t am breui rempore licuilJludios è, & 'luàm diligentlfi't"iè potUI J mf~
manufcrÎjJto ad te miji:wJi tibi digm: )Jt'debuntur'Cfui in tua nomine appdreant, eos tu ifttC
edendof eures,& me,J,ceensos'lue omneù,fjui te )Jeneranrur''luftjueina:re tuo 1ft tam cu·
piunt''lua quodmaximè,ames. vale.fIl. Cal.Sepumb . .Ât. J). XLI !.Jèegio Lepidi.
a
DEI V ST 0,
I·
soc RAT E S,
m;:;::;;::;:;;;:::;;;;,iii:'rn1, 0 TES nobis ldicerc, quid fit
IuO:ü? an id tibi indignü vide!
elIè, de quo verba facias? H 0 s.
Mihi verodignum videtur, &
quidé valde. o. ~id dt igif?
H o.~id aliuçl e{fe dicam, nHi,
H"
~~.
~', illa omnia,'qux mO:a céfcntur?
~ 0 c. N olim ita mihi refpondeas:fed, q uéadm odu,
fi.tu me roges,quid fit Oculus:dicâ tibi,id elle, quo
vldemlls:& fi me prxterea iubeas ofiendere, ofiendam. Et fi me interroges, cuini rei Animus Gt nomé:ei,tibi dicam,qua cognofcimus.R ur{us alltem
fi quœras, qllid fit Vox:id tibi e{fe re{podeam, quo
dilferimus. Tu quoq; fic velim dicas , Iu{tü id elfe,
quo vtamur ad aliquid agendu, vt diétum eO: de ijs,
qux nUl1cego quxt:ebi.H o.Haud equidé itafaCIlè
tibi polfllm re{ponderc.s 0 c.QQ.andoquidé igitllr
non ita facilè potcs re{pondere,id ip{llm fortè fa'i-
HO S P E $.
Hus hac r.ltione inuenire poterimus. Age, Maiora,
& Minora, quonâ pori{simu confiderantes di[cernimlls?none méflll'a?H o.Sanè.s o. Prreter men[ura
auté,qua dcinde arte?nonne mctiendi?Ho.lta [.1n~.
s O. ~id Leuia,& Grallia?nonne fiatera?H o. E tia.
soc. PoO: O:arera qua dehinc arte? nonne appédendj?H o. Maximè.s 0 c.Q.!!id?Iufia & inillfiainte1ligis quo tidem infiruméto, quaq; prxterea arte fecernamus ? an neque adhuc id eO: tibi manifeO:um?
II o.Nonherclè.s 0 c.Atrllr{us hoc modo. ~âdo
de Maioribus, & Minoribus am bigimus , quinam
ea de re inter nos dijl1dicant? nonne metiendi arti5
periti?Ho.Ita.s 0 c.~ado de multis,& Paucis co~
rédimus,quinam illdicant?nonne Ratiocinatores?
II o. VerU.s o. ~ando vero de Iufiis, & IniuO:is inter nos litigamus: dic, qllX{O, ad quos accedamu.s,
qui,qua de re lis eO:,fententiam ferant.H o. N um Hl
<;lices dicis~ô Socrates?s o.Inllenifiireéèè.Age iam, .
,
U~
�De iulto:. ·,
ndi pe·t iti qUid fa-
tie
j~lud qu oq ue dic as; Artisaqme
; di( ce rnu nt? nb nn e me-
t.lUnt,quü M ag na ,pa ru
s,
c. Q!!id? qu i de Gr au jbu
tlUntur?H o. ~ippe.s 0
en
pp
A
nn e appèndûtrH o.
& leu ib us iud ica nt, nb
In
,&
es,qui de lul Hs
~un.t.S,o.~id iam de his dic
. H o. Ha ud equidem
de
on
e(p
lul hs pro nU nti an ti'r
ina ri eos ret te dicas?H o.
po lfu m. s o. N 6n ne rat ioc
~
tur , qu i int er Îlos fenten
Op ino r. so c. lud ice s igl
,
lis
uf
dd
do
an
r vti q;, qu
tia m fo ru ht, rat iod na ntu
ro,
ve
a
aru
c.P
0
s
or.
lfe nti
& Ini ufl is iud ita r.i t d:A
metiendi artem exercent.
i
qu
,
tur
tiû
&.~agna me
n
nfu ram ,qu 6 taUa iud ka
DIXIOlllS cn im id'eaè: Me
uia
Le
ed Gr :lù iar ur( us ,&
tur.H o.DixirilllS.S 0 c.S
arté
n\ (\.Jum in appendendi
append~Uht, qu i ftu diu
(0o
qu
no biS id ip{um fuit,
po(~el'ut.~an\ ~arera
rùm
Ve
C.
SO
~uit pro fet to.
len t Ifla dl[ ce rm . HO S.
nt, qu i numerandi llu dio
era
fl?
M u/t a,& Pa ut a hU
rum elfe poftHmus,quo res
ten .en tur .Id cnim l1ume
..
r.1i o.P o(u im ns . S 0 c.I u
h.ulll[modi diflfbguUl1ru
Jr,
ntt
in~
joc
ràt
s,
n(enfimu
dlces ~utem) Vt mo do co
s int er nOs iudic.ir. Ete.
utH
Ini
;&
liS
qu an do de Iuf
ial t kc crm tnr ur. HO. Be
him Ra tio id cil , qu o res
i.
Et vera qUidem. Ra tio ig
he dic is, ô So ttâ tes S o.
:t~u.
etu r,q uo Iul la, & Ihjufl
t~r id elfe pro r(u s vid
..
InJ
o.l am vuo lul l:t , & Ll
dlCantur.H o. Vi de tur .s
t:
are
og
fi quis ira hO! int err
fia definienda fu nt: vt ,
.àr tis
qi metiendi, & vi: iI/ ·us
~ando me n(u ra, àrs
~fl
Jd
qU
MinusdijudlC:lt:
pe rit us M aiu s ipf um , (Sc
Id
!o,
feC
pt6
$
S ? dfceremu
tan de m M aiu s, & MihU
e(up
od
qll
ro,
: M inu s ve
clTè M aiu s,q uo d {uperet
,
ue
Le
&
e,
au
Gr
: ~3ndo
ret llr . Ite m, fi qu zre rer
ftls
dio
fiu
is
art
s
du
di;& vir
fia ter a,a rsq ; appendert
~,
e,& Leue? retponderemu
au
Gr
efl
uid
di{ ce rnu t,q
po fit um propendea~: Le
Gr au e elf e,q uo d in librll
~
n,o
fct atu r.S ic ~àm, fi qUl~
Ue 3u tem ,qu od (ur{um
i,
lur n! & .InJUflll~ r;ltJoq
rog et: qu ad oq lli de m lul
lu
iudex JlldJca~r,.qUld efi
& arS iud ici arü atq ue
eand
po
uid ne , t}uod dll ref
fiu m, & Ini uft um i'a Hq
c.
bebimus? ft o. Ni hil . so
mu s an ad llu e n1hil ha
e
elf
tos
ttli
ini ull iti a prl
Vtr~m ~x1flima$ homines:tu
cre
rum
Vt
ic tem dico:
Vo /un tar ios ,an inuiros?t
talun
vo
e
elf
os
ere,& iniufl
da s,h om ine s ini ufl è :ag
t
!u ou rio s, ô Socrates: (un
Vo
o.
H
rio s,a n inuitoS?
los
~lf
ini
&
,
tu
tur
igi
bo s
cn im ini pr ob i.s o.I mp 'ro
arb iua ris ? HO. Ar bm or
em
ios
tar
/un
vo
s
no mi ne
eq ui:
:arbitra~js? Sb c. No n
~quideO'l. Tu verO M n
CU l
6.
H
re.
tèt Po cr z crede
de tn, fi mo do qu id op or
nec
s,
en
/ub
N ul1us mn lus
Poét:t?S 0 c.Q!!.i dix it,
e
be
ha
e.
qu i ô Socr~teS re~
inl lit us bo nu s. HO. At
.
oc
l.s
~ i"~ult~$ ~enttT
prollerbilÎ1rn vetus,POêt.l
!:1
Q!
•
fÎt
cta hu: mc tlt us
M iru m faRè ft ca in re Po
f.llslné, an ver
. . eus,
d a dix
eam
te, fi tib i eft o'cium ,~id
s JU':'
uc~
Age iam , "tr um
rit.H: o.E fi ot,jllm.s 0<:.
re.
lce
r1d
Ve
ra dicere?H o.
fiu m efiè Me nti ri, an Ve
ft;
c
~
S
.
um
jniU~Um?Ho. Ini ufi
S o.M en tir,i igi tur
r~;
~pe
uflum, a~ No n d~c
Vt ru m Decipere pu~nS1 o. DccJpere,an JnJuflu.
e.s
qu
vu
Ho . No n decipere
!id vero No ce re, iuf lum ,an
H o. Ini ufl um . so c. Q!
ne.s 0 C RAT. No ce re, nb
Prodelfe?ft 01 p.Prode!l
q;
vti
ra
Ve
.
RA
c
so
lium.
ne iniuUum? H0 S l'.lniu
, ProdtL!e~iunum:M en :&
tre
cip
de
dic ere :& , N on
N ocere lhlUfi.um.H 0 s.p;
tir i ve ro , & De cip ere , &
érnne de hofllb~s kn~JS.
lu eft mehercufe.s 0 c.E:ad N oc ere ho ihb u$ , ~u
SOC. Sed
Ji o. Neqoa<fllam.
.
inl ud um . H 0 ~ •. lrn(~n[Jo
fiu m efi è:P rod elf e\' ero
fio
e~s
, 00 $ ve1 dtclplent
$ 0 c. Ef lne i8 itl lr iuf tum
aU
.!Jd
ni? so c RA. Q!
·{hbus no ce re! Il 0 S P. Q!!id
649
'.
mu "
otfcnda
holles de dp iam us ,
q
ri, vt
s T.
tem Me. hti
d~
~j
)
......
Il
1.
lum.s 0 C RA
nunn.em U,! , ..H.O s ..".Iltl amicis prodeflè? HO s.
s
No
e,
efi
No n Juflu.m aUelS
Vt ru m, No nd ed pie n_
D.ucoequJdem.so. CR
vtilitatem D eCI._
pro pte r alJquJm JI/orum
telS,tan
tcis.
'
.
que etiam Decipien
plen eJS? H 05 P E S. ~~
eft
lum
iuf
m
ide
qu
is
p,ente
SOC ~ ~ TES. Scd DeCl
_
en
nti
Me
&
an
,
en
tam
s
prodefle: No n menticntei so c RA T. Me nti ri
teis.
teis? H0 S P. Et Mentien
e
nne vtr un qu e videtur elf
igi.tur,& Ver.a ~icere,nb
c.
so
.
tur
0 s P E s. Vide
& llIflu.m,& ~nlllflum?H
uflum?H 0 S P E s.Illud
ini
&
m,
Et De clp ere ,m flu
fint hu AT . Hz co mn ia, qtl Um S V li s.
9uo que: s ? C eR.llIf
0
H
a?
ufl
ini
&
la fu nt,
llI{modl, no nn
a:
c RA T E s. Au di reIiqu
so
.
ret
pa
ap
Su nt, vt
_
em
qu
,
um , & finifirum
Ocu/um ego habeo de xtt
os.s
be
si'H 0 s P 1! S. Ha
àd mo du m & alij homine
m, &f ini llu m? H 0 S P.
tra
ex
c RA T. s.N are md
Ma nu m de xtr am ,& finiPror(us. $ 0 C R A T.Et
m
. so c RA T. s. Po fiq uà
~~am? HO S P È s. Sanè
iJ
me
ex
am
zd
mi na ns , qu
19 nu r h%c tu eadem no
em
rog
te
fi
is:
dic
ifira effc
De xtr a, & qu xd am Sin
ere, hx c qu ide m in ha~
dic
sne
fsi
po
Vtr.t e.t fin t:
in il/a Siniflra?1I 0 s 1> Es .
p:lrte Dextra elfe,iIIa vero
am & i1/uceas. Po flq uà m
Pofsim. ~OCR ~ T E s.~
u_
ahqua Iull:t, & :tliqua Ini
hxce~dem nomlOans,
t
fin
a
ere', vtra iltlla & vtr
fla efiedkeres,pofsis dic
enu
m fi ngula quz'que co
i~iuflai'H ~ SP I s. Ho ru
ta, mi hi iul la videnrure{
(tt
llle nte r,& ln tem po re
eovid
ae
Re
CR. ATES.
(e :co nt d veroiniufl.l. SO
qu zq ue qu i f.lcit op po r
a
gul
{j~
tur.~orumigi~ur
nd r, Iniufl3. H 0 S Pl is.
tu ne , luf la f.1CJt: qUJ co
go , qu i iuf laf ac it luf lus
It:1res habet.s 0 Cf t A. Er
: negar.
"0 s l' lB . Ne me
efi:qui ini ufl a, Iniuflus.
pore
rem
tefl op po nu oo
so c RA T.Q,!!isigitur po ? H0 SPI! s. Medicus.
ten ua re
S~are, Vr ere , & Ex
E s.
an pro pre r aliud? H0 SP
t,
[ci
so c A AT. Q! !od
re
de
Fo
nè
rtu
Q!.!is Oppo
Q!!.od (cit. so c A ATES.
R~
oc
s
1.
ol.
ric
0 s p.e S. Ag
Ar are ,& ~erere p~tefl?H
r.
[ci
d
~O
S.
E
P
H ci s
Q!!Od (C Jt, an qu od ne[eit? us eodem mo do , qu i
llc reb
s~ CRA T. Ina lij s q.lIoq
~ qu an d? op on ct, &: (uo
,
.na
rtu
[cn , poteft op po
t, COntr3? H 0 S P. Poteft.
tem po re f.lcere: qlt1 ne[cl
i
Decipere, & Prodelfe qu
s ~ C RA T. M en tir i,&
0la qu :ëq ue & qu an do
{CIe, po tef i ho ru m fingu
e : qu i vero ne{dt, no n
cer
po rte t,& {uo tem po re ~.l
t
dicis.s 0 C RA T. Q!!.l rad
po tef l. Ii 0 S P l! S. Vera
U.
}>I
OS
H
ur?
Iuflus Voctt
hz co pp or tu nè , nb nn e
hz c pe r ~ientjam? HO S.
de
Fa
T.
A
Vocarur.s 0 CA
rur , per {eientiam efi iuFacit.s 0 CR. A T.Iuflus igi
AT.In iul lus , pe r co ntr afiusrH 0 SP I S. Eft.s 0 CR
f. lu .
E! . Paret. s 00 R A
riu m ell iniufius? HO S P
1ru
? HÔ S P E S. N im m.
ilus , per [apientiam iuflus
ullus?
.(uflus,per infeienriam ini
$ 0 C J\ AT E s.Etin
f!is id i- '
A T. Vi de tur ex
HO S h s.Sequitur. 0 CA
ine
h~
bis (ub [apienti%
pfu m ,'q uo d maiores no
idic
a
ro, qu od infcienti
reliquerunt,lu.ftitia;id ve
- ..
de
Vi
s.
p!
s
rit o polfe. HO
tur ,ln iuf lir ia vocari me
an
,
ntè
s, lnfcij [un.t rpO
~ur ..s? cft AT.Sed ~o~ine RAT .ln Ul tt igi tur &
C
SO
.
tte
Jn~lte.? ft 0 s P. Inu
c RAT. Ini ull i au tem
so
t.
are
pp
Im ufi li'n os l'.A
;.
s 0 c. No nn e in\ litè [un
(on t l'mprobl~H 0 s.. Su ht.
ii
iit
uf
ini
er
o.P
ro rfu s.s
im pr ob l,& Imuth?H 0 s.p
Nert'Jpe. so c RAT. Per
P.
S
0
li
~eroiniu.fiè ~~un~?
~ s P.Per idi pfu m. s o~ Il.
Jd,q~odJnuJt~faClUnt:H ujt î f:lClUnt ficri id no
Jn
Pe r IpfLlm ql.udem,qllod
dicitur.H O. No n certè.
ium
tar
lun
Vo
d
po ref i,q uo
so C.
Ii
À:,
�650'
s,o. Verum per,iniu!\itia. nafdtur ià, quod iniufiè
~ge~~ voeaUi~WS-H 0 s. N a~cit~~. S 0, e. Iniufiitia~
yero i~effe dbcimus,quÇ>dmultl faclUnt. HO S.Dl~i,mus. , s 0 e. Inuiü igitur inillfiè agunt, & iniufii
fupt,& improbi.H ollnui~i, ,~t appaH~t. s ci ~J;-J,Qn
ergo ea in re mentitus. efi Ppet,a. H o. Non vldçt\}r.
mi~Hnuidebat,fi modo bpnns.-erat,\1t verè fuit; St '
à nobis diciçur" flunqu,arn filiuIÎ1 qua optimq ,fi cri
peI' inllidi~m prohibllifIèt. AM . N llnquaml s,oJ~J
.Propterea filium equit<'idi artem
dOÇCldtyolm.r,
vt in ea peritl1s,& bonus e{fet:N :mi).'eél:u,s in,6q~lti
;,\fcendebat,e,x eql1i,sq;'reél:u$ i~c.l:ll~batur ,.;nqti\li~
multa, & ~~lrafaclebal!."MuttilS eUlt!} prxter,~(I;r.~~
1 .,
bus ilium i.nfiiruédu!l1~urau(t,&. edoccnd(J" qHX. " , E '"
.
'AN TR~AD 1 DOCTR' IN,A 1 , J cu,nqud, bon,is prxceptofib~lS tl'adunrur . 1 Hale
nonp!'; de;:ll'1m maior";'b~Ht.14j,(ti~ , A, M. Ecquidero
po, S SI T.
[œpe,.s aI!. N. emo igit,LJr.hpil-ls,fiJjj :nawranJ;..vC m!l.r
1 J.
lam accu,f!\r5! POtCfi.A M.}j eèpQ~'pVàem il1M>yc: ejC
hi~,qux tu gicis,manifefiuln e{LSi QiCleophanw01
AMICVS.
SOCRATES.,.
vero
ipfum 'T;hemifi.-oclispliil :inJ1i~; in quibu,s 'r·a~
,
,
'
tel; f..piel:Js er~t,al1G1i!Hl)e .vl1q Uflm ex aliq u<: y~~ 1~:
~~~~~~1 1 R TV S tradine-do?1;rina p.ouene, v~lfene" virum & bonum ., & f.1piehtefl:lttI e?
~efi,~n ça potius efi,qu;t nq pof
AM. Npl}quam. s 0 c~.;Ân igiturl.een[endurn dl-,
fit acqlliri: Sed viri natur~, vel
alioquodam modo bonifiunt?
Themifioch!m lus quidem, qux .diximlls, fiHL1~V
[uum infiitq·i,fed Sapientia,qlJQ.f~piés er.at ,ipfe~Ol,"
4 M. Non habeo,Socrates,quid
hilo melioré.quouis ~iç1no .6eÜJIloluifIè, fi ,WrtLl$
~~~~ tibi tIlle refpondeam . s a G;I1 A.
aeql1ir.i potui!fet?t\ M.,Haud ftmile vero. soc. Hu~~~~!!IAt hoc ipfum ita eofideremus.
jufmodi quidem magificr, virtuti~fllit is, quem nt
Age, quis ve et ea.facultate bonus fieri, qua boni
[llppofuifii.Scd de Arifii4e vidèamus: Hic 1 y~ma
funt coqui,qui fciti in primis habentur, vnde fieehum educapit quidem,deditq; o,pcra,~t omnlU nt
~~t? AMI. Inde videlicet,fi de bonis eoquis difeeret.
Athen;cnfium pulchcirimè his omnibus,qux {unt
soc RAT. ~id, fi velIet bonus fieri Medicus, ad
~uem profeél:us,bonus fierct medicus ? AM Je. Ad.
in magifirorum facultate,erudil'ctur:fed virum tacornm :tliquem, qui boni fu nt medici. s 0 C,R AT.
men nemin!! m~liorem feçit. Hune enim ego & tU
Si vcro cuperet artc bonus e!Iè illa, qua boni funt
non fo'~m vidimus, fed eÙam eonllenimus. A , M.
F~bri? AMr. Ad f..'lbrorum aliquc:m .s 0 CR AT . Sed,
Veru~n. s.o. Ii1rn vero nofii,Paralum, &1 Xant~lip
~ pcroptaret ea virtute bonus euadere,quaviri funt
pu.m,quorq01 tu mihi alteru m videris amaulfIe;fie
~ ~oni,& Sapientes, quo profeétum illum op.or,à PeliÏc1e altos,& infiitutQs fujJf~, vt AtheniéGunt
t,eret die~re?A M. Arbitror, ad eorum aliquelTI, gui
p~nü~i in arte equitançli,aederent: in M uGea' ,~rx
boni fint viri,fi modo is,qui difcc:re cupiat, ad eam
terea,alijsq; certandi generibus~ atque a4eo l!J)S 0,:virtutem perdifeendam fit idoneus: nam quo alio
mnibus,qux traduntur arte,vl' illi non minus, qPl
proficifci po{fet?s 0 c.Agc,quinam viri boni in vrcxtcrÏ,e{fçnt I;'ruditi,i peu m vehcmenter elabora(fe:
he nofira fuerunt, vt expendamus,:tn viri huiu{..
viros ~U1tem .b.o,nos an fieri noluit pater? A ,M. FQrmodi bonos item alios faciant? AMI. Thuc.ydidçs,
.taffe faGti fuiffent,ô Socrales, nift mortem iuuen e,5
'Tl)emiQocles,Arifiide,s ,& Pericles:s 0 c. V niufçu~
.obij ([ent.s 0 c. Tu iure quidem tllis ;l1TIoribps ft~c
iû[que horum mlgifirum poffumus referrer AMIe., eurris;fed Pericles tamen,fi virtus parabilis Ü\iil.c.r,
Non po!fumu s:non enim id dicitur. o. ~id?di
ipfeq; po nos potuiffetfacere, multo potius illos JO
fcipulurn po!fllmus vcl percgrinum, vcl ciuem" ve1
[ua ipfius virture [apientes,quàm in Mllfica,& cerlibc:rum, vel feruurn nomil:Jare, qui pofsit affirma.,.
.tan~li fiudio fecifI'et. Sed ea eomparari non poteil,
r.c, fe per eorum eonfuetudinem Bonumq;, & Sa-,
Narp & Thucydides duos aluü filips Meleftam, Sc
pientem faél:um? AM J. N eque hoc dicitur. s 0 e R.
Stephanü,pro quibllS tu n'on ea poJfes dicere, quX
1:'Junquid inuidi crant ita, vt nollent vÜ'tutem crote
pro PericJis fi li js modo dixifii. Horul11 enim & t~l
l'is impertirc? AM.Fortaf[e.s 0 CR A. Ol? fdne,quod
alterum 110fh vfquc ad feneél:lltem, alterum vero
vererétur,ne fi~i alij fierentxmuli, quéadmodum. etiam vItra pçrucniffe.Atq; hos quidem p~te.r Clll~
Çoqui,& Medici,& Fabri faciunt?N anquci j neq;
doeeri voluit, vt bene alil fcjrent, tu m yero 10 PTlmis, vt Athenienfium omnium pulcherrimè lllétar
vtile fibi exifHmiit effe,G multi fibi in arte lduerü~'entllr. IIlos ~nim,alterum qUic\em X anthire, alterij fiant:nequc eommodum, fi ipfi inter mqltos.fui
mm v~ro Eudoro,erudiendos tradidit. Ipfi porro
f~miles ha~itét. Eodémne igitur modo 8ç viris bomagifiri tune omnibus in arte luétandi excellere vi
nis incommodum
eum fui fimilij:>us habitare~
qcbantur. AM. N orum cfi. s o. Videlicet igimr ilIe
A M'. Fieri potefi. soc. N onnc [unt ijdcm Boni ,Be;
vnquam, vbi multum oportebat in eos, qui -do cc Iufu? AM. Sunt. SOC. Efine aliquis,cui pofsit,vtile
p;nt,hxc filios doceri yoluiffet : vbi vero nihj1 im~
effe,non cum bonis,fcd curn improbis verf.'ui?A M.
Non po!Illmdiccre.s 0 ë lX A.Anigitur nc,que hoc, penf.'C erat.faci~nd um in eum, q uj viros f.1ceret bonos,hoe iIIos nô docuiffet, fi quidern tradi potui(pot~ dicerc, vtrum fit bonorum quidcm noeerc;
[ct?A M. Non mirulU dicis. s o. At enim Thucydl'
{cd improborum prodeJfe: ,an cOl1td? A M. Contrà. s 0 e. Afferlsne bonos Iuuare, improbos vero
de~ fortaffc ignobi.1is erat, nec multos vel ex ciuibus, vel ex focijs amicos habebat. QEin erat & am
h:d~r~? AM. Affero; s 0 e. Efine igitur aliquis,qui
JXdl malit,quàm iuuari? AM.N ull~s. eertè.s o. Nul
pla ex famil~a)& plurimü cu :tpud ciues, wm apud
h~s ergo mauult inter 110eéteis , 'quàm inter vtileis
Gr~eos alios poterat.~are,fi hocipfum potlliffct
vmere.A M . Res cfi, vt dicis. s o. N ullus igitur è yi-,
acquiri,inuenifIèt ille "pfeéto :tliqué vel ex eiuibu$
ris bonis molefl:è fert, aliu bonû, &. fui fimilé fieri.
vel ex peregrinis,s. fi li os feciffet bonos,fi pçrReip.
A M. N.ulIllS~ vt ex hac ratione apparet. s o. A udifi~
,adminifirationé ipfi nOIl!iclliffet. Sed enim-virtUS
!,hemlfioch Cleophantllrn filillrn fui!fe? AM. A,U:"
Amice acquiri non potefi. fi. M. Ita efi fortaffe. S o.
diui.s 0 CR. Tbemifiocles certè,qui bonjt~t,s:m nc:..At enim,G virtus :lcquiri ~6 potefi,:\n boni nJtura
.
na[cuntur
,/
':. :.0
V
R .' T V.'T E" .. ,.
s
ea,
*,
�D e Virtute.
s,
DOC V
0
M
ip (u m hac ra tio ne
c
E
ho
D
ue
tq
A
"
w
in
na{curitur ho m
us . Dic en im :
VE l,
fortalfe in ue ni em
? AM.
rz
N D O.
~~ntemplantes,
tu
na
m
ru
uo
eq
N
DE CO S V L TA
tz bOl1oru
ar
t
an
ne
Su nt ne na bi s no
te
ui
l II .
e ig itu r ho m in es ,q
Su nt .s a c. S un tn
gn o( ca nt ,
co
s
ra
tu
na
m
ru
m eq uo
te m , qu a bo no ru
,ô Demo_
& co rp or e ad
ga nt , qu i fint equi
V me quidem iube vobis hi[..
lli
te
in
i?
lU
n:
ig
ra
~tque ad eo
d
nt
ui
co
ce, côfilij aliq
o fo rr es ,q ui qu e
... ~ -"-"'=- I do
C ur [u m ,& an im
Q !! od ell illi
• de qu ib us
a?
iJ1
s
a~
ur
it
~zig
cc de rebus afferre
s
ar
s
ne
ca
a
AM.SUnt.s oc R.
is: {cd m ih i
rc
lfi
ci
l1
&
ul tu ri côue
. so c. Ef i
n[
is
co
fir
ue
Eq
.
AM
as
?
e,
nOmen
na s, & mal
m vcnit con1iderar
na tu ra s ca nu m bo
1I'i~:i~~ 1 in .mcnte ilium ve fir um , eo~?deOl m od o, qu a s 0 c. QE.z fit iIIa? AM.Canina,
fi.
ql ud conc
th [c er na nt ?A'M.E
s cô lil iu m
idem dicendum,
an
o
nt
ge
m qu e, qu i fc vobi
ar
e
ru
qu
I
at
,
~
ro
~
qu od
au
~
ede
~
;d
d
ium
~
Se
dq
<>
~
s O~
li,ffra
ius,quo
an t,f iu di um , atq;
es ,q ui ,q uo d me1
pm
or
at
re
erc.
.
da
ob
•
-ic
pr
m
lfe
cH
t
t
du
po
fin
~n
en
?d
fs
ic
qU
co gi ca t, po
nt? AM J c. D
rre
ce
fe
di
iu
ûm
fir
ne
io
ve
;
'at
él
i[q
li reéèè
ta vnu[qu
te nu s fit,{pe
fit ridi"lllum, vos
vocas? AM. A rg en
0s
nô
o
i11
r
éè
pa
itu
o
ig
qu
m
a
im
n
nlr~ri eo nH oc en
so c R. ~o{
s , de qu i bus conlil
i co rp or ib us exerce
bu
qu
re
ri,
de
ifi
e
ag
[c
m
hi
e
~o
rit
ve
& pe
1ruro de re
s co n ..
r~os.s o. H i
um no n licet,con{1I
co rp or um na tu ra
iIi
m
nf
uu
co
,q
e
ne
ar
on
s,d
,n
fii
nt
ni
llm reéèè nô
s lab~ ue
dIs pr xf Lt
qu i bus dare eonfili
, qu x fint ad ferendo
de
ut
e,
{c
iff
no
en
nu
og
eo
r,c
s
tu
bu
u, rd um , conrtu nr q;
te m pl an
etiam qu i nOI1 lir ab
inepra:: an im ad ue
rà
rl
ve
nt
co
ud
J1
a:
t?I
qu
ea
&
e
lic
,
& pe rit è
a lin
res ap tz
os, fi reéè~ quidem, r {éd Jlul
lr
or a, qu x Iaud e dign 0tl
rp
L"
co
nf
~o
m
s
nu
vo
ue
e
iu
ff
ea
~i
ue
lie
& [e nu ,&
m , vt opera
bus dare co nl "i um
ib us {pes lit ,fu tu ru
hUJU[cemodl de re
nt
his d:lre con
Su
de
M.
am
fu tu ra ,a tq ;.i n qu
A
?
qu
nt
li[
da
ql
x qua reéèe
t,o pt im è fa
,e
lin
ia
is
nt
ie
or
[c
rp
fit
co
la
z
qu
~t
ia fi t, qu a liceat
~x [u
ltl ni a,
"~à_d li aIiqlla (cient
; Rebu{p.maiori c~ bon~?
':
itu
it
ig
s
fs
po
um
.m
tr
iu
V
c
~l
x
c.
VlCl
ceife e~, & aliqllo
11 : so
n{t1~u dare,non ne
lia q; hu iu [m od i, an
co
,a
e,
?
ni
çr
re
bo
re
da
s
S
,hl
ne
lum
ca
JO
m
ili
,&
nf
ho
co
eq ul
ra s,a n
e hlS de rebus reéèe
lan
c. N on ne ig im r pu
[c
l
so
.
um
qU
,
ni
ili
le
bo
nf
s,
ei
co
ri
{o
is
Vi
ip
.
1l
AM
om in es
iq ui , qu i [eiant dc
rr ùr é elfent bo nx ,h AM. Pu to ,
QE.um vero fine al n[ ul ni s ,n on necelfe efi vos
hu m na tu r" ad vi
?
fe
taf
gi
co
ex
s co
nt ,o m ni a
alidare,de q llibus vo
l ne[cir~:vc1
\lt eas eo gn o{ ce re
és ne ig iw r an cm
eonfilium dare vc
ab
s
H
hi
o.
de
i.s
ire
ef
{c
l
um
ve
ne
ne[cire?
m ri s eti:Im
& co nf en ta
{circ, pa rti :n verà pl
s
ru m bo no ru m na
bi
ro
~o
vi
e~
in
m
fit
~e
uz
~i
q
,q
re
p~rrim
V0 5 am iu s ad
.? A M.
qu am di ce
JtJs,.qu id op on et
iudicare po[si~us
{e
s
r
[a
ltu
ip
Jg
o
s
Gt
ne
pa
o
om
qu
SI
i{q; enim vcfinÎm
mlfaQ-a
of ie nd en s,
con,~el1Jr.e?vnlJ{qu
ta m en ars illa plun
m
t
du
.E
en
R
co nt d
ul
c
nf
so
eo
o.
be
N on ha
im iUlle~es
oJleus. Sin omnes
Id
cn
i
is
ef
ob
llu
N
.
nG
t
co
en
ilf
um
callu
qu id vri
2d da nd
~uiifet,& qu i ill:i
ultarc po tc fii s: vel
eros adhuc In n{
pu
co
1
o
ve
,
~d
ni
.m
bo
uo
t
,q
en
is
ilf
i ne de~e[c~t
Ip fo s, qu i futurifu
re po te fi vo bi s, qu
r, at 9u e argenfer
a.f
ite
~
al
n
lU
~f
no
s
~O
no
c
ho
ec
ar
m qu il~tatls
di ca lfe nt :q uo s in
Sed fi :x ~?,bis pa rti eg ét ,
fiodlendos eu ~
cu
tJ5
s
fsJ
riu
PO
en
e
lig
lld
di
ql
m
r~
ia
Iio
ltbera
tU m , & m ul co et
neq; in aUo
ro ~e{clut, IJq; conG
[clUnt~partJm ve
ali neque in pu gn a,
m
m
t im pe l
de
hi
de
s
ni
en
vt
,
nud
us
re
pr
m
ra ife
fi, ~r vlr vnus
R ei p. depolle
te
fed
po
:
;
ur
lq
nt
V~
re
ri
te
ie
~l
pa
ne
~
qu i [eiris,
qu ou is periculo
ri ,q uu m ad zt atcm ~ vnus vobis,
O
tu
,p
fu
m
e
U
tu
i
iIl
lic
nf
ne
C?
be
lS
rtC
iunt,dane contu r,f er ua ro re s, &
n no n Idem,qlli [c
e na m ra , n~q;. di .A
qu
re
ne
da
s
um
rru
1t
v!
fi
e~
,~
.S
cO
deeet hine ab r
te m peruenilfenr
fe.A M. ~o 19ltU
re vo s, ho c al ld ito
e1
ad
~a
us
s.
lb
ne
lO
om
m
tu
ho
r
fil
v~Itis mulros ex
nefc ip lin a vi de tu
ho c n6 f.leiris, fcd
ri vidécur? Si enim
en
lie
m
i
s
ta
tib
ue
i
N
on
.
s,b
ire
re
nd em
. N on enim crediri
pa él 'o ,S oc ra
ili um de nt ,J ud üe
al iu nt , qu on am ta
nf
Iin
eo
r,
ip
i
ru
{c
qu
iii
di
s,
i
ed
hi
eq
gr
c
,n
ag
qu id em IlO
qu e na tu ra
nfilium vobis
ni? so c RA. R eo re
s, q~i ad da n.d um co eo nf ili um . SI en im crecli.
co
i
{~
\u
e~
;llio m od o fia nt bo
id
qu
li
nt
ile , de qUlbus da iIi um ,n ol lè . vnum vobis
lè p~ile deda~ari:
ip (u m no n ita,faci fs lo ne m qUlddam maxutle dl .. ca no
s,q lIi da nt eo nf
ile
ne1èiunt,
ni V a-, dilfetis eo
ui
di
co r huiu[ce rel po
q;
at
s ig itl lr, vt co s, qu i operç_
r,
Vo
te
.
ili
èt
iil
fim
fu
ri
tis
lie
Ca
s
re
no
di
od
au
lli nu m effe,& bo
nqll.'lm :IIiquid,qu
na m ra , neque
nt .Il li enim ne qu e
diatis,eonuenire,ta
vt no n fit
,
au
liu
i
fi
ic
te
tid
po
r.
ri
Fa
tu
lie
&
,n
s
uÎ
fb
te
di ui ni tu s af
él'uri Geis , q
o
,fa
qu
fit
,
m
itu
iu
ir
et
jo fic du {p
i}
pr
nf
ed
eo
ar t; tales liunt,F
tu ra , fu tu ra q; , ex ab [u rd um ? A tq ; de vefiro qUldem
en
eu
b.
pu
re po ile
u{
da
eb
ii
,R
iIi
bis conl
:
Sic & vi ri bo m
or um ve ro , qu i vo
clarius ~ & manife
ill
~
e
le
:d
li, qu i
mu
co
am
bi
no
N
ui
i.
di
i du bi um ef
ml
ih
m
f~
aHIatu qu od am
ud
&
c
iIl
o
lI1
di
H
t',
fiu
t,
rc[pon_
pm an
ci,~z~e rr xd lc un
n,filium, nô eadem
co
ne
da
fH us ,q uà m fatidi l dJUlI1um effe dl cu ne .Q um &
s
bu
re
de
iIiü po fjj[dcm
od
e omnes dare conl
are
hr
ud
lc
l~
nz vi ru m hu iu {m
pu
è
o
lic
éè
ni
pa
ag
o
m
qu
m
de an t,
re{pondct
and~ ~li~ue
[u m
dcanr eadem, qu x
Ip
on
d
fp
uo
lacedxmonij,qu
re
:q
n
nt
no
lla
m
pe
uu
fin t,q
o in cp tu m
dJUlI1u ap
ium? Y.el ql lo m od
,li1
vo lu nt , vi ru m ilIum po ët ç Frequenter v{urpant.
11
c0
r
da
ae
re
ui
um his
liq ui
lt is ,q eo ru m fi ud m m , qUI m du cu nt an im am
vu
è
im
-& H om er us ,& re
ax
m
.
ub
ip
lit
no n
periti? N
~s alicui ~e
dare,q uani [u nt im
nd o
la
um
ql
~ando ig itu r De
ili
t:
nl
ra
ne
co
s
ge
bu
lI1
re
s
de
bo no
vt eonGlillm
i ira co nf iit ue nt ,
pr od ef fe vi ro s el
ea
lib
ex
m
t,
ua
in
fl
nq
i
nu
qu
i
li
,
rir
pe
em
re[ponde:it
ve ro o' be ff e, eo [d
t. Sin eadé co nt rà
lin
di
ve
q;
re
ne
da
è
us
éè
irt
re
V
n
r
no
m dare? V nu :
tollie.Sic vi de tu
is op on ct conGliu
ne
om
om
s
,c
[o
ip
~a
tu
id
n~
qu
, {u ffi cere po {ciplina,'neque
i eadem r~[pondeat
qu
l,
l",
dm
r~
[~
hlS
ip
[cd
i,m
:
en
pa ra ri
qu i cupianc eaf.lr.e ?s n,o n nd ca t,
ClI
a
~g~
iIl
i
Is
E.
qu
.Q
e,
rr
rtt
ig itu r im - .
te
na {o
atJs ~fferant?Neque
cerc:,qu~ nthtl ~tJlte
tu
pr zd iti [u nt ,
ep m ,q uu m
m po fs lt n011 elfe in
ineiIè.
pent~rum fi~dlU
qu am talia f.1que prud~ntes vn
fi.t hUJU[m~d~ : ne lu m Celant vel vo um qu em ui s
, ql
cl cn da [u {c lp la nt
ip [o ru m
Ii ij
*'
�ip[orum,ql1i cofi1ium det,vt par eft, id ipfum po[quibus [uffragium ferant:' quœ prœlHtHSimis virl~
fe prxfiare. QE.are ego nullam rationem excogitaaccidere co[entaneum non efi.Illi enimfciiit, qua ...
re poffum,qua fiudium eorum, qui [e vobis conftlia fint illa,de quibus confi]jum dant: nec ignorant
lium dare pofle putant , non ridiculii e[fe videatur.
quidem ea,quorum cauCa confilium dant, his, qui
~od vero ad [uffragiii,quod ferre cogitatis, per~
ab i pfis per[uafi fint,certa effe,futurum que, vt neqj
tinet,id quidnam po[sit, veheméter alllmi pendeo.
ipfos,ne~; eos,qui perfuafi fint, vnquam pœniteat;
Nam vtrum eos ,qui [dunt, vt confilium dent, deHis igitur ego de rebus exifiimabam dignum, eos,
cernetis?at non plus vno, neque aliter, atque aliter
qui prudentes fint, confilium dare , non aurem de
eadem de re confilium dabunt: quam ob rem de
his,de quibus tu me dare cofiliu iubes. Exillorum
his vos fuffragium ferre non oportebit . An impecnim con[ultationefelicitas ~ ex horum ver'O nugis
ritos,& eos,q ui non, vt oportet,confilium dan t,ad
infelicitas na[citur.!nterfui fortè, quii homo quïdandum confilium confiituetis ? at hi non m,agis,
dam 'amicum reprçhenderet fuum:proptere~ quod
qulm furiofi confulendi funt. Sed fi neque de pericuidam accu[arori credebat,quum defenfore no~
dum,fed accuCttorem ip[um diitaxat audi[fet. Dl':
tis,neq ue de im peritis fententiam feretis,quofnam
ab initio ad dandum confilium idoneos e[fe iudicebat itaque rem ilium indignam facere, qui c?d,ecabitis?~i vero pror[us conuenit alios vobis con
mnaret hominem,cuius neq; ipfe res pr,,[ens vldlL
!ilium dare, fiquidem vos hrec potefiis iudicare?
[et,neque ex amicis, qui vidiiIènt, quibûsque par
~od fi non potefiis iudicare ~ quid vo bis fuffraeffet de illo referentibus credere,audi{fet: quum ne.
audit a quidem vtrjufque cauCt,accufiltori ita teme
gia po[funt prodeŒe? vel quo pa~èo ridiculum non
re crederet: iufiumq; eŒe ab illo non minus defenfit, vos veluti confilio egentes, nec ad id inueniendum idoneos conueniffe: pofiqulm vero conueni~
forem,quàm accu[aroré audiri prius, quàm ab[olretis, 'exifiimare [entcntiam vobis effe ferendam,
ueret,vel condemnaret. Nam qui po{sit aliquis ~el
tanquam iudicare po[sitis? Non enim dicendum
cauLim bene, vel homines JPbè iudicare, nifi pn uS
vtrunq ue litigatorem :mdiuerit?Collatas enim ra:
efi, vos quidé fingulos r~td~is fuiffe, fe~, pofiquà~
vnum in locum conuemfils, prudentels faél:os eae:
tiones,& cauf.ts ve1uti purpuram, & aurum 10,ng e
neque prxterea vos priuatim ql1idem dubitaffe,
potius efi iudicari. Cur enim Legdhtor iufsIJIet,
ventm fim111atque huc venifiis,non amplius dubive1 tempus aduerC'uiorum vtrique dari, vel iudic,es
tare,{cd idoneos effe faétos ad ea per{picienda,qure
iurare fe requaliter vtranq; partem audituros, Olfi
vobis fadenda{unt : quum de nullo hrec didiceriiufiius, meliusque à iudicibus cauras hoc ~od?
tis,neque vos ipfi inueneritis, quod efi longe omiuclicari po[fe exifiimaffet? Tu vero mihi vlderlS
nium difficilimum .Vos enim,nifi cogno[cere poc.
ne illud quidé, quod 1 multis dicit,audi{fe.Q!:!.~d
!itis,qux vobis facienda fint, nunquam de eo, qui
nam?inquit. N unqua decernas,audis nift tl~prJ~l~
vobis confilium det , an id reél:è faciat, iudiéare
ambos. Hoc f.1nè quidem haud ita diuulgatu fUl~
poteritis. N eque prreterea vnus aliquis1, qui vo~
fet,nifi bene,atq;, vt conuenit, homines dittum eXl
bis det cOnfilillm, dicet, fe vos, qure vobis facien~
fiimaifent.Do tibi igitur, inquit, id confilij , vt tU
da ftnt,ita doél:uru, vt & qui male, & qui bene vo':'
nunquam pofihac tam temerè homines ne,q; co n-:
bis confilium dent,iudicare pofsitis: atq; id ipfum
demnes,neq; abfoluas.A 1ter igitul' , abfllrdltm fib~
1:am breui,& tammultos:quum prrefertim hoc illo videri,refpondit,fiquidem, vno loquéte, cognofCl
nihilo minus difficile e[fe videatur. ~od fi nec co non poŒet, vtrum vera,an tal[a diceret,dllobllS v~~
cilium,nec qui vobis confilium dat, vos ad iudican ro,po{fèt:atque fi ab eo qUldem,qui vera dicat, dldum idoneos efficiunt, quid vobis opus dt [uffrafcere homines non poffent, ab eodem vero, atque
gijs?vel qui potius cocilium vefirum fuffragijs, &
altero umul,qui mentiatur, doceri po[fent: item fi
fuffragia fiudio eorum, qui vobis confilillm dant, vnus quidem, qui reél:e, veraqu.e dicat, o{lendere,
non maxime repugnant? Nam concilium vefirum qux dicat,non poffet:duo vero,quorum alter men
habetur perinde quau vos ad al\quid fiatuendum
tiatur,& nihil reél:è dicat,id poffent indicare,quo d
non {itis idonei,[ed aliorum confilio egeatis:fuffra qui reétè dicat,non poŒet.Hic,inquit,hxreo. Atq!
gia vero perinde feruntur ,ac fi vos non modo non iIlud prxterea quo tandem patto dec1arabunt?vtru
<:geatis confilio,[ed etiam iudicare,& darealijs con tacentes,an loq uentes ? Nam fi tacentes ofiendenr;
!ilium po[sitis.D(:inde fiudium eorum, qui confi- neJ; alterum neque vtrunquc opus erit audire.Sin
' con fi'
]ium dant,adefl: quidem , tanq uam id fa cere [ciant: am "0 loqllentes ofiendent,am boqlle
usc(vo-:,
{ed à vobis [uffragia .feruntur, tanquam ne[ciant. lunt enim vtruq; feparatim dicere)loquétur, qubVerùm ft quis vos,qui [uffra&ia fertis, & eum, qui nam modo f1eri poterit, vt ambo fimul rem manife
vobis hifèe de rebus,quas fuftragio decernitis, con fient?N am fi demonfirabunt ambo fimul,dicentq;
filium dederit,ita roget:an fcitis id futurum, cui us tunc fimul,nunquam hoc fieri finent. ~re cft rccaufa facere ea cogitatis,qux decreuifiis ? no~credo liquum (fiquidem loquentes ofiendent) vt dicens
vos diauros. ~Id auté,u fuerit illud, cuius cau fa, vterqlle demonfiret:& quando dicet vterque, tu~C
facere hxc cogitatis,l1ofiis hoc vtile vobis fore?N e & vterque commofirabit. ~amobrem dicet h~c
'lue vos hoc dW:uros,neqi eum,qui vobis dat con·· qllidem prins,fed ilIe po!lerius: & ofiédet hic qt!lhlium, puro, Si quis prxterea de vobis ita qurerat: dem prius,ille vero pofierius . Pro inde ,fi vicifsIm
an elfe quëqu:\m omnium mortalium exifiimatis, vterque idem monfirabit,qllid oportebit pr"terea
qui horum aliquod vnum fciat? N eq; vos hoc con fecüdum audire? Ab eo enim,qui prillS dixerit, iam,
ceil uros arbitror.~um igitur illa, qure in conful- res declarata fuerit.Accedit & i1Iud,inquit.Si mon
tationem veniüt,Gnt eiufmodi, vt manifefia vobis firabunt ambo,cluo paél:o non & eorum alter m~n
effe non pofSint:quumque ij , qui [uffragia fcrunt,
firabit? Ambo .enim quemadmodum monfirabu t "
atque ij ,qui conGlium dant,fint imperiti: iure dice quorum alter monfirare non pofsit? Sin vterq; intis euenire, vt & n~s non credamus, & ipfos frepe aicabit,manifefiu efi,eum,qui prius dicet, & priUS
,arum rerum pœmteat,de
quibus
conflliant)
...
.
.
-- & de indicaturum. Q!;apropter,qui mum [oll1m alldie~
qUI
�D~ cenfultando.
tur
no n cogno[cat? H'os igi
qu i fien po ter it; vt rem
ha
,
rem
ic~
,ne c,q uid iud
ego au dié s,a dd ub ita blm
a,.
irm
aff
nt,
era
prx(entcs
beb.l m. Ab j q llid em ,q ui
QE.rero igi tur ,li qu id 11a
e.
cer
di
ra
ve
ba nt, pr ior em
rnediii pro fer as, vtr um
~es,quod hi(ce de rebus in
gno(cere" qu od dic at: .111
hc ea t, vn o dic en te, id co
o
ndeat, li fut uru m om nin
op us fit alt ero ,qu i re(po
ne
n re6èè dicat:an po tiu s
fit, Vt qu is nolfe po (si t,a
?
{es
s audire?vel tu qllid cen
ce lfa riu m no n lit am bo
lm lccu{abat, qu od argé~
Pa ulo an te qu ida m alterl
,ne gll e credere voluiJfet.
tUm fibi ne q; co mm od are
t:
.lCCU[.1b:ttur, (e defendeba
A.tque iIle qU ide m, qu i
cut,ac
lO
er:
s
,qu i prre(enre
;tllUs ve ro qu ida m ex his
hic qu idi ,qu i tib i no n
rum
Vt
it:
fat ore m ita rog au
n
,er ral lit :T u va fo, qu i no
cre did it, ne c cô mo da uit
,
im
cn
!id
Q!
i?
all
ret , no err
per{uafilH, vt corn mo da
uit , tib i vide! errar<~, qu~
dix it il~e,err:lUi? Vt er, inq
qu i no n lit rele6èus? ~l
fit a~ 11JS,qux pe teb lt, an
-igitur t~ qui~em a.b co r:~t releau~,dixit . Dicisne
~Jt
piebas: ifiu vero, qUI nol
~e&um elle, qu o vti cu
lt:
nd
po
re(
,
co
Di
?
um
e6è
rei
Im pe rti re, ab eo no e(fe
dé,
qu~
mi hi ille"non dedit? Si
~ed qu id eg o err au i,li
,
ea , qua: minus oportcba.t
In qu it, ab eo tU rog ab as
c,
afi
crr
cu r te no n putes
qu id elfe poteO: ca u{ x,
è feci/fe~Sin,qux op or 6è
,re
ifi urn q;, qll i no n dedit
ione
tu rei:6èus es, qu a ~at
t.ebat,petebas,ab his q ue cefiario aberrans? Fo rne
fieri poteO:, vt tu no n vel
i HIc , qu~ mi~j no~ c~edi
qu
d
t.~lIè,dixit, err au üfe
te
ho c,i nq ult ,et lam d.ICIS,
dlt ,no n err au it? N onne
rlà
ve
t,
em
nu
co
vt
,
illo
cu m
.
err atu ru m no n fuilfe ,fi
), vt co ue mt , vern01
illo
m
cu
c
un
oN
co.
tus 'elfes? Di
ntib i jgi tur jlJe no n, vt co
f.1tUS es. V ide or ,di xit .Si
ob
no ge (si t,q uid efi, 9lJal~
ue nit ,ve rf.'l Ot i;m ore m
ce.
porsis ? No n pofIum ~iJ
rem iuO:è iliu m accuf.-:tre
1m
vteJ)t~~us c~~modan~L
re . N eq ue , qu àd Olil 1è
po lIu m, dlXlt, & qUlde.m
o
no n fit,poces dicere?Im
t,
n ve~{~ntl1.r; vt cO,n~enJ.
faCilè.Sed qu i,i nq uit , no
Vllt,
dlx
m,
ur? Ml hl qUlde
no n male vti tib i videnc
llè
it ille ; fi ti? i m , vte nti
au
err
de ntm '.Q !!i d igi tur
l'Idetllr.
vt
Jt"
l , re[ponq
no n co mm od au it? N ihi
itur : &
mi~
cri
cin ter Ce.
~are igi tur ho mi ne s ?x
no n pa
Ja
qU
r,
ln.
~e~{ua{er
his qU idé ,qu ibu s ipli no l~li,9' n~n per[uaferut,
ro
rll eru nr, ira {c un tur :fe ,ve an us , qUI prz [en s crac,
ne
Tu
t?
an
uC
ace
ri.è
minir
ne vta tur , ei~; ~agno
Q!!ii qu is, inq uit , ali qu o b~
ns,
a dlg nu.m for~ eXlfilma
v(u i ut, vel ob id fe po fie
u~
(eq
c?~
at ,.ncc t~men Id
qu o ille pa rit er vti de be
,
~ pO[Sl~? Is certe, Jn~uJt
lar
igl
tur ,qu i no iur e is ind
fo
Ip
Vd
re,
b,e
dc
(cllpfo vu
qu em pu rat ille um ili ter
tcf t:& UqUl,dem n~n po
po
n
vti bene po tef i, vel no
n
um putac vfurum,qUl no
tef i qu an am via bene:ill
l
?v~
1~t
fu;
per
n
ni tali no
pofsjt~Sin po tdl ,cu r ho miqu
la
tal
I
qU
,
rem
l;, am ob
po tiu s qu id afferri potel
ntu r? Sed hoc mehercule,
ea
vid
ne
ùi cu nt dicere be
,Y~ is, ~tJjjqu~ a m,ici iq ui
jnquit:vituperareop?rte~del
.,
O l1ceps me~Jlls \ t~~tu~
V-itupcranté audiant,lp[
lC
ll),
Ub
:
,!.n
no
e
dign~m cff
Melills ve ro vti ,in qu it,
r? V Idebatll~,dult.Q!!.~
atu
eb
vid
reé tè exiO:imare
diant homm~~ 113)<: VIna m igi tur mo do , qu i .au
c. QE antu
'us vte r~. Nu llo ,dJ XJ .
ll
me
n
,
tem
ran
tu pe
perar bf Seh,gu em
r.'
' no
, ,rc1JC
" tUr :h XC all'quis Vicll
, te Igl
J...
SlI
lnJ
at om
fi d' nu::ida ma rg ue ' 1 b us al'lqu l'd d'1
ri'P·ou e re pod n "It. '-<..
tqu ibu [ui sh om Jn d
I l ' ' d'
S 1t lam ,qu o elr o,e
'b us enim , & omOuJCI
'
, 'b
C
lUI
.
l
rer
mm us
ce nti bu s erede
ri'- • h 's ve ro ho '11'.
.c'
l
.
uc
me
luu
xC
dl1
ere
au
uam l " let n•
ce nti 'bu ser ed
";1
q
t,n cq ue. pn us vnr.cl'ret p un mo s eX
q llos neq;, no lfc r_ lm
m
,
xu :rt qu u 11
,pr
cre
ciem ad hlb
-
,& verfi,Jtos,l1ulririx Gg nti
ho mi nib us ~lfe fal~aceis
At qUIdam ex his,qu i ad
no n par,uutl1 erre dJc~blt.
ccn
i
qu
purabam tc eUrn e{fe,
crant,dlxl~:Ego , vero,
is
,dum e{fe eum, qu i qu idu
{ères .multo ~Iuns ~aclcn
eo
cé{
n
nir
perciperet. Etc
ce!emer,quam qU I tar de
u[.1S,fi crIeritcr, & qUi:
!lcc
tllr
inq u!t i"c.~~ igi
o
e~ ha~et? At ho c, ait,cg
bU{UlS ve rl dlc ctl bu s ~~
.
us
tib
en
dic
.1
fal[
O credIt
no n ac cu ro, Ced qu àd CH
dicrc
s
fui
ibu
qu
e, & no n
Sed fi Io,!go I~oil ~empor
n ilium magis accuf.1fiès?
no
,
ue
etq
Jff
nd
dlffct,oft,c
iptc rea qu od tard è,n cc qu
PrOr~IS,l1l~lI~t. An prô
im
en
n
~d {anè,. inq uit . No
bU{Ul~ Cfe~J~I{fct?Hal
te pofle, vt cxifiimes ho mi
cI
pu to, lnq Ul t IlIe,addu
,
Jlis
9'
ka
r hoc lcc u{ etu r:
né ~ign,ii e{fe'9~i ~ro~te
it.
u
ing
c':,
fan
,c~edat.Ita
qUl ~e~ JI1cred~bJ!e~s ~lcunt ldem ind ig nü, qu i acqll
m
Iliu
s
an
Jtr
An IgJtur arb
qllibufiJis credit: dig nu m
cll{erur,qllllm tar dè ,nc c
fIlbet credit ? No~ eg o
ve ro, qu um cit o, & quibu
acc,II[.1si'O!!.à~ err at, pri us:inq uit . ~id igi tur ilIi l
lcm er, & qllJbufIibet cre
qu àm rem pe rpe nd at, cc
t pri us , qUlm conGdt'ra
dens. Sed fi tardè cedidi/fe
ilo
nih
ita
,inquit. ~jn
ret ,nô err affet?Sine dllbio
n? qu ibu ili be t rco t e{fe
o
e,g
mi nu s crrafi(:~. V cr~m
illb ct put;ts cU'di op orcrcdendum.SI tn no qllJbu
e?
it celcrirer fidem' ad hi ber
ter c, ign oti s vt co nu en
ven
e,a
clf
m
du
conGdcran
N 6n ne pri us arb itr lri s
em, dixit. Sed fi domafii
1id
eql
ror
ra dicant? Ar bit
a
ver
an
re,
ina
am
op ort et ex
ci tin t,& f.lmiliares,no
.
inq nit , dicorem oporterc
,
em
uid
eq
dicant? E~o
.
iIia
ib.
req
inc
üt
dic
i
ali qu
Fo rta fle em m & ho rum
ur igi tur magis zq uu m
.C
uir
inq
m,
ide
qu
dc
Et val
oo s, qu àm qu ibu fli bc t
fit domefiicis, ~ fam ili ari ccre.Q.!!id? fi magis
ui.t,di
creqCl'è:~ 0 po fiu m, !ng
s efi credendum, no nn e
{m
lbu
qU
àm
do me fil cls ,qu
or_
os , qu àm qu ofI ibe t op
ip[os jide 1l1inus ind ign
m
ide
qu
his
rur
igi
Si'
l0it.
tcr iudicare ? ~fdnifjn'
or
op
i~noti, qu i fiet, vt no
un t domeilic~~i1lis vero
rc?
ma
ifii
cx
s
no
dig
e
fid
glS
tea t, eo{dem IJfdem ma
me
do
!
uc fide dig no s cff/
Aequaliter enim,eadcmq
hi
Mi
.
placet affirm:tre
{lieos & ign oto s tib i no n
~:E vero fitniliter co
.
ve ro , inq uit , no n placet
crc
m
dic un tll r, ij quide
de mq tie mo do ab ij[dem
&
tur
un
dibilia arb itr ab
dent,ilIi vero mi nim è cre
clIèt & ho c,i nq uit . De m
rdu
~eutri erraboti'.Abfu
pa
mc fii ci, & quiliber, qUE>
lllde,fi ead~111 dlc un t do
vd
er,
ilie
bm
ilia
e credib
éto ,qu x dlc Un tllr ,no n fin
/fc d~;inquit • 'Di cc nri ece
N
r?
lite
mi
fi
inc red ibi Jü
credendum cil , qu um dibu s igJrur eadem pa ri ter
,in qu it. H:ec igi tur iIIi
ca nt eadem. pro ba bjl e efi
eg o, nec confiiruere po
du m die ere nt, du hit ab am
re
de
cre
n
quibU5 no
ter am ,qu ibu $ credere,&
um fide dig nis ,
vtr
ue
arq
:
op ort ere r
qu ibu s '
his qu e,q ui [cirent ea,de
,&
i~
jc
, di,erent,a'ndomefi
um
no tis credend
effet. Tu veroh i[c e '
de rebus qu id
cen{es?
'*'
Ii
iij
SY SI P
�SllJphus'~ '-
654
S~
[cat,qui iampridem.illum'ëognouit . .n s.Non cer..
tè.s 0 CR.Sed vbi fit il1e,qurerit. SIS. Mihi quidem
V E. t,
videtur. soc R A.QEin hoc ne qurefilfet quidem,
D EDE L LB E R AND O.
vt, vbi elIèt iIIe,inueniret,fi prius fcilfet: fed ftatim
II II.
il1uenilfet. s r s, Sanè.s 0 C R A l' Il s.Hrec ergo,quz
SOCRATES, &SISYPHVS.
fcillnt,non quœrunt homines,fed ll1a, qure nefciiit,
vt apparet. QE.o d fi tibi Sifyphe ratio hrec liri~io~à
0 S vero SIS y PH Il heri te&videtur elfe, nec propoGtx rei, fed difpuratlOnJS
longo fpatio ad Stratonici o·
cauf.ldici,debes conGderare, an ea tibi ita, vt nunc .
Itentationem expeétallimus, vt
dicitllr,habere videatur. An nefeis hoc in Geomcnobjfcum virum [apientem res
tria hcri folere, vt G cometrx Lineam,ql1re J"~flq fer
multas,& pulchras, verboq;,&
dicitl1r,ignorent, non iIli q uidem, vtrum J"~flqfo~
opere oftentantem audires: &
fit nécne (neque enim hoc ab iIIis quœritur) fed qua.
poftqua arbitratifumus te amlonga fit,& quam proportionem habeat cum lateplius non
venturum, ipfi virum audiuimus .. ribus arearum, quas fçcet?n6nne hoceft, qu~d de
SIS Y. Adelfe mehercllle non porui. Nam mihi ne·
ilIa quœritur?s 1 s. Mihi f.lnè quidem viderur. S·O.
gotium quoddam fuit magis ql1idem necellàrium,
Et quod ignoratllr,n6nne? SIS. Prodils. SOC R A.
quàm vt id negligere polfem.Magiftratus enim no
~id? quadrati iIIills, qllodl(~~(§r appdlatllr, dll~
firi confultabant heri, proptereaque me fibi autoplum non nolti ob id à Geometris qllœri, vt qlla~~
rem elfe coëgel'unt. N obis aurem Pha~[alicis lex
tum fit ratione inueniri pofsit: ab i j[dem vero mlelt,que iubet magifiratibus parere, fi quem \le1int
nimè qureri,cubus fit nécne, quod id certo fciant?
:ipfi fibi confiliurn dare.s 0 CR AT E. s.At honefium
SI s.Noui.s 0 ç R A.Non noftiquoq;deaêre. Anaeft cum legi parere ,tu vero in prirnis l eiuibus fuis
xagora, Empedoclémq;, & alios omncis, qui Çubbonum confiliarium exifiimari, quemadmodllm
limiafunt fcrutari, quœfilIè, vtrum fit is inhmtUS,
& tu vnus è Pharfalieis exifiimarus fuifti.Sed ô Sian hnem habeat? SIS Y, N oui hoc quoque.s 0 CR.
fyphe( ego enim apud te o'r ationem de bene delibeSed ilIud non quœrebant iIli, vtrum aer elfet nécne.
rando haBere non polfern , mecum reputans ..ld id
SIS. Non certè.s 0 CR AT. Hmneigitur mihi co~
multo otio, & longa oratione opus elfe) quid
cederes,cœtera omniaita habere, vt nulüus hon11Deliberare fit!.tecum vdim quœrere.Potésne igitur
num fit ,qux fciat,quœrere: fed ea porius, quœ. ncmihi,ipfum Deliberare,nô dico, vel bene, vel malè,
[ciat? SIS. Concederem f.1nè.s 0 CR A. At De1lbe~
vci honefiè:fed ipfum tantumodo Deliberare quid
rare nobis n6nne fimile videbatuI" elfe, ac fi quis
llt,dicere?an tu potius, qui tam bonus confiliarius
quœrat,detq; operam, vt veniat optima ex his, qu:e
lls,id perfacilè potes,nuI16q; negotio facere vfquefacere~bi commodum putet?s 1 s.Videbatur.s 0 c.
:1deo,vtego nimis curiosè agam, qui hac dere te ro
De r~bus vero qurerere idem crat, quod Dc!J.b~r~
gem? S J s. An deliberare.quid fit, eft tibi igno~tum?
re., nonne?s 1 s.Erat profeéto. SOR A 1'.~ ObIS Iglsoc RA T. Mihi quidem Sifyphe,fi ql.Jid aliudefi,
tur iam nunc confiderandum eft,quid cfTe quœre~
quàm quod is,qui nefeiat ea,qu'orum aliquid facetibus impedimcnto pofsit ad eél',de guibllS qux~L1r,
re oporteat,proponit,quafi vatieinans, & improinuenienda.s 1 s. Ita quidem mihi f..1ciendum vI~e
ui[q,temeréq; pronuntians, atque adeo, quicquid
tur.s 0 C R A.An igitur qllippiam nos aliud,qn.am
ad dicendum occurrit,ad ip[um non aliter accomin[citiam impedimento ellè dicemus? Summo Itamodans, quàm qui Par impar ludunt, qui, quum
que ftudio nos,omni rudéte explicato,& omni v~
ne[ciant,pari~ne fint,an imparia,quœ manibus cocee quod djcitur)mi{f.1,confidcrcmus:atque hoc In
primuntur,fottuito tamen enuntiant,atque de his
primis tu nunciam mecum expcnde.An cen[es fievera dicunt. Sic igitur Deliberare f:rpé id elfe videri po{fe,vt is homo de muficadeliberet, qui Mufi~
tur, quod is, qui nihil corum fciat, d~ quibus aliex fit imperitlls,neq; iciat, quo paéto fibi ve1 cirh:l
quis deliberet., cafu dicit, fed alfçquitut ramen, vt
ra canédii Îtt,vel aliud qttippia, quod ad Muficam
vera proferat.Si ql:lidem igitUr huiufmodi elt, inpertinear,f..lciendum? SIS. Haud equide.~ cen~eo.
telligo iam,deliberare quid fit: fin huiuFmodi non
soc R. ~id de re militari,ve1 nautica ~IC1S? Tune
elt,haud equidem [cio,quid fit. SIS. No eft id proexiftimas eum,qui ~arum neutram .~OI~lt,p~L!'e, defeéto,quod in medillm afferat is, qui [eiat prOJ:[us
1iberare, vtrum f.ibi e duobus fit facledu, mIlttesnc
nihil:fed id,quod referat is,qui rei partern iam tum
regendi fint,an gubernanda nauis, qu~m nçq; m~
fciat,partem vero nondum {Cire potuerit.s <> c RA.
lites regere,neque nallem gubernare [Ctat?s r s. MIAn tu per Déos immortales deliberare.rale quipnime. s o. An & de alijs omnibus idem iudicas: vt,
piam elfe dicis,quale fit,fi quise videor.enim & ipfe
qllx'quis ne[cit,nunquam prorfus inteJligar,neqt~e
mihi quafi vaticina ri ,qUie tua fit de Deliberando
heri vnqllam pofsit, vr,que quis nefcit, de his deh.
fententia)qu:rrat,détque o'peram, vt inuenÏat, qll~
beret?s 1 s. Ego quidem iudico.s 0 C IL At quxrerc
fibi optima fint faétu, nec tamen adhllc manifefio
de his,quç q.uis nefciat,diximus,n6nne( SIS. Dixi~
fciat,fed id totum àlteri inelfe çogitet?n6nne tu fic
mus {anè.s 0 C R. QEœrere quidem non eft ampli us
dicis?s 1 s.Dico equidem.s 0 c. Vtra quœrunt homi
idem,quod Deliberare.s 1 s.O!!.i?s 0 CRA 1'. QE~d
nes,~~x [ciunt,an quœ nefciunt?sIs. Vtraque. S o.
Q.!!xrere quidem in his eft reb.us, quas aliqllis ~e.,.
An IgltU~ & hoc ita dic:is,homines qUie~ere vtraq;,
fciat: Oeliberare vero 110n videtllr ho mini circa iIIa
& qux fcmnt,& quç nekillnt,fimile elle,ac fi quis,
elfe polfe, qUie q,:!is nefciat: n6nne ira diaum e~?
qui C:llliftr~tum cognofcat,fciatque,qui fit CalliS J s. Oiéhlm iànè.s·o c, Vos igitur heri quœrebatls
firatus,nefclat tamen, vbi fit, quxrat non iIle quiquidé, vt inueniretis,quœ Reip. e~c:nt optima, (ed
dem, vt inueniat,qui fit Calliftratus? Itane vero di.ea ipf.ll1efciebatis.N am fi vos fcHfetis, eadem non
cis elIè,quœrere vtraquc?s 1 s. Dico. soc. Illud igi_
qllœfilfetis amplius, quemad~odum eorum, qll~
tur quidem ccrtè non quœrit, vt Callifiratii cogno
frimus, nihil qu.rrimus:n6nne ita eft? s I~, ira
S 1 SY P H V
=-==
ea.
soc,
�De Deliberando.
vIdes 1 5.
m?
du
cen
di(
nd um ,an
tU,r,ft qu is ne fci at, qu xre
i vitib
m
ide
qu
él:è
s 0 c::.Re
Dl fee nd um mehercule.
po m
dll
cen
dif
c
ho
pte r
d.etur. Sed vtr um tib i pro
,facium videtur, qu od citius
~IUS; ql1~m qll xre nd
unt,
fci
i
qu
,
his
ab
t,ft
fsi
lJ~sque lnu en ire aliquis po
r
pte
rit us qu xr at: an pro
dJ.feat, qu àm ft ipfe im pe
rur
igi
r
pte r hoc. so c. Cu
'al1Ud? SIS . N on,fed pro
co n·
pri
is ncipes non, [preto
v~s he ri, tuq ue ,& vrb
nzre
qu
&
x ne[ciebatis,
fi!lO de lib era nd i de his ,qu
,
rum
eo
o
qu
a f.,él:u,ab ali
dl '9 u Ç Re ip. elf en t op tim
a:
qu
e,
ion
rat
, qUlnam vos
qu~ [d un t, dif ee ba tis
facere polfetis: fed (v t mi
a,
tim
R.elp~lb.effent op
mco
m
nu
1er
hel
um diem
hl qlu de m vid etu r) tot
ene(ciebatis, ariolanres,n
x
,qu
his
de
mi fce nte s,&
ru
c
fiudio, fedebatis ? Hz
glcél:o pro rfu s di[cendi
Ifa
i di[ pu tat ion is [oIùm c:ll
~orta~e dices :\ me tib
tu
io demonl1rata: fed il·lo eo dl fu fuilfe; no n fer
diI ige nte r attende. Si co
]ud ,qu xfo ,Si (yp he ,nu ne
d
ilJu
um
idd am ellè, nec ver
ce da tur , Deliberar(! qu
, ipfum nihil aliud elfe vj~
us
elfe, qu od nu nc dic im
nieél:uram, & eo mm en tu,
de ri, qu àm fcientiam, co
s, {ed id tan tum , nec aliud
"lu am uis no me n gra uiu
s
rparic: an puras.h~minc
~llicquam 'pr xte rea vfu
e~
,S
rl~
.Ja
feque bo no s confil
l~ bene de l!b era nd o,
quid djfferre, vt In al,l)5 dlali
js
ali
hl.be~d.o alIos ah
alijsdifferunt, Fa bn à Fa
{clplInts om nib us aIij ab
i~
dn
bi
Tj
à·
ue
sq
iné
Tibic
br is, Médiei à Me dic is,
ifices ipfi int er fe {unt dif
art
s
ne
om
j
ali
ue
,bu s: atq
fedif
s
m in i j(dem artibu
:fi mi les : vt, inq ua m, i jde
o putas :diquid alios ab
nd
ru nt, an tu & in de lib era
hi.
vero pu to. so c. Di c mi
alijsdi1ferre~ SI S. Eg o
,t,
ran
ib~
, quillue malè del
no n om ne s, qu iqu e bene
hIe
.ld
QE
c.
r s.Maximè. 50
de fut uri s de1iberant?s
itu ra flondum e{fe? S 1 s.N
fu
àm
ali ud dic am us qu
fut
èn
dI
us
pli
enr,non am
hil aliud.s 0 c. Na m fi eff
e?s 1 s.N x. SOC R.5i igi
nn
no
t:
tur a,f ed iam elf en
nt,
{u
è~
faé
q,
ne
e
em rat ion
tu r nu llo paél:o[unt,ead
o
No n herc1e. so c. 51 erg
s.
sr
t.
an
ifi
qu um no n ex
z
qu
,
a'm
tur
na
e
hu
Jlam ad
no nd um faé b fun t, nu
be nt. SIS Y. Nu lla m prcj~.
pr op ria ipf oru m fit, ha ne s bene,·vel maledc/rom
fus. so c. No nn e igi tur
nt,quç neque Lint,neq.ue
era
Jib
de
us
reb
,de
tes
do de
be ran
vJlam ha be an t, qu an
fue rin t,n eq ue na tur am
c R..
so
m.
ide
qu
Vi de ntu r
fut uri s de lib era nt? s J s.
fnu
d
uo
q
id,
uis
llè, vt ali q
V ide t LI rne i git ur feri po
a
~
.
SIS
ur?
~at
lè con(~q
qu am Gt, vel bene, vel ma
. 'Eg o tlbl cx po na m, qu od
cR
0
s
s?
ici
rat ion e hocd
am adhi~c. Ex ~~ltlS ~a
vo lo die ere : tu diligenti
s·
ofcas,qUls ~t perIt , qu~
git tar ijs qu o pa tto cogn
d~f
ud
~a
~m
ld
qu e hoc qU
ve co ntr à iimperitus? At
l~
s
b~a
JU
m
em
fe
e. F~rtal
ficile co gn itu rid etu r efi
no nn e? S I.S Y. ~an~ qUle:
ter
pe
tis
git
los CTKiI1I'oli f.1
~ur eum.'qw {XplUS Ita{.1de m. s 0 c. Tu qujde~ igi
decernas.
1
1
vt re aè collIneet, vlé\l:orem
t
tta
fi
mi
as
itt
g
, m pr of ea o.s o. Verum, ~7fDr nu SI S. De ee rna
fagit~as dir igl nt, fed vn u0
Jus Gt propo~tus,in.qu.é
, quo~am 'tu ~odo po fm
qu ifq ue , qu o vclit, laCl.lt le laculerur. SIS. N uIma
co gn ofc ere ,qu i bene, vel
antes '~el bene, vel ~aIe,
lo. s 0 C.ltlquoquedclJber nt, dlfcernere nefcues.
ere
fi ne[ciant de qu o de Iib
eertè :nam fi de rebus furum
Ve
os 1 s. Veru~,s 0 ç.
n,
ites,nonnede his,.qux no
'tu ris deliberallt deliber.
po
n
no
rl
fi~
At
or[ us . s o.
filnt,de1iberant~ SIS. Pr
m
Na
.
tur
ua
eq
fqu a fit ,llf
tea , vt aliquis id, qu od nu
od nu (qu am Gt, eo~f~
qu
is,
qu
ali
i
qu ara tio ne tib
luUa.$' 0 c.p ofi qu àm 19
qu i po fie videatur? sIs.N
S (')' CR . VtrU1n ' igi
o
turtibj S'j(yphc f.lciendum
655
is, ,quod hOIl fit, alfequa_
rur fied non p6 tca , vi qu
qu~ de his, qu x no n [un t,
[Ur? nulIus ert t ampl~us~ hlS,qUX no n [Unt nu me
In
deltberet.Fol'tuna emm
t? SIS. M ihi quidem vibe
ha
rar ur: nonneltare!l
n
us icaque, qu i fut ura no
de tur habere. so c. N ull
ma
e
qll
ne
s,
e neque bo nu
confequa,ell~, potefi elf
ne
n
~
c.
so
r.
n videcu
lusco~ti!Ja~JUs. s ~ s. No
Jjarius, nequc peior cfTc
nfi
co
r
,J~
meJ
que a~JUs ~ho
,
ql!od non efi,allequ.lrur
po tw t,n ,Jt i v~l ~ehcJUs id,
.
q
s
et.s J s.N on pocerie.
ve/ ab ~o J~~e1JcJUs aberr
t ho mi ne s, qu um qu ofAd qUJd ~gJtlJr rcJïliciun
t?
malos contiliarios vocan
dam homJnes bo no s,&
uo
cq
e,d
eff
r
num vid ctu
A? ho c tib i ~i{yphe~ig us?
em
gJt
co
am
etJ
etlam atq ùe
,
l
'
E R Y X 1 A S,
V E L,
DE
D IV 1 TI L S,
V.
AL IT ER ..
E R A S 1 S T R A T V S,
so c
RA T ES .
Stiv V M forrè ego,lou&isErLlyxbeiasrltori
s
riçus in po rti eu
Cr itia s,&
dcambu1aremus,ad nos
aGfirati
Er
s
cu
xa
E ralifiratus Ph
or um
qu
t:
run
ne
ve
fra tds filins
aw s, qu i tun e rccés ex Si~~~~!!J Er ati llr
ens,dixir,SaJ_
lod s erar,propius accc:d
1uc
m ego,C1 : ec qu id no ue,e:> Socrates.Et tu, inq ua
id,
?an habes puJchri aIiqu
ui nobis e~ SicjJia affers
,fc
u!t
inq
,
Iris
vu
[cd
è:
qu od noblS' referas? Maxim
ga
de viafeffils heri Mc deamus? Adhue~nim {um
etur.QE.id igi tur ,in qu ir,
ra profeél:.us.lrafi:lt,ft vid
funt, vultis au dire? vtr um
pri mu m ex his, qua: j/Jie
p.
qu o pa do ilIi crga R em
qu x Siculi exereca~t,an
an
no
os
m mi hjj lli erg an
. nol1ram fint affeél:l? Na
li
r, qu àm Gnt vefpa:: qu x
lit e: e~e a.ffeéh videncu
e
ne
do
:x
ntu r, nu nt inuiél
leu ne r Irr1t<ltx pro uo ce
tur
igi
Si~
dit us extinguat.
eas aliquis aggreffus fun
Ni li cnim lli qu is bcJJu m
;i.
eél
& S yr.aeuf.1~l [u nt aff
lfe
rus, eo cu m maxima cla
& q~ldem IOgens ge fiu
am
/lr
no
n
lai
sil
ita
m ciu
fu en t prbfeétus, nu nq ua
ventura:fcd po riu s pa rcil
em
lat
tel
po
ac
,di tio nc m,
bit ur ira , vt nobis qu àm
uis hi{ce cJalsibus itr ita
aNu nc vero j))i ad nos Icg
moIefiifsima tir futura.
,
jQ
tiJ
on
r)c
vt mihi videtu
tos mi(crunt,eo qu ide m(
s
no
um
a,d
ere
dp ian t. Int
vt nol1ram ciuitatem de
raeufanoruQl Jegati caftl
Sy
i
ipf
ur,
ita co llo q uerem
EraLifiratus vn um ill orü
aduenerunr.QE.are nobis
,
crates,Siculorum om niü
oilendens,dixit:IJle,ô So
n~t
,no
i.t
nqu
o,i
!:!.i ver
& Ita lor um eil diclfsimus.Q
Iatus, vtd are faeultajta
r
ge
tita
i
cu
isd iti fsi mu s,
.uram lon gè , latéqueve_
tem pofsir,G qu is agriculr
a
qllalis aHus in tat a Gr~d
lit exerccre: isq ue uli s,
di1fet:cuique ali a,q ux ad
no n itafaciIè rep eri d po
aratim,maneipia, e.qui,au
uitias pe rti ne nt, fin t fep
um
él:
ego videns eoaddu
ru m, & argentum? Hu nc
op ibu s diél:urus videnis
iam ellè, vt pIura de ho mi
a;.
~Gfirate?Homo ilIe q.u
r,ecur,ita r<?gau.i:~~~ Er
,
uie
inq
;ld etu r? Siculorü,
Ils ta~de~ elfe InS !cl ha
e,
elf
r
etu
vid
nequifsimus
om lll um ,& lta lor u tan to
us:v[queadeo t vt fi qu é
im
itS
dit
& el1,quanto e~, &
ifna m nequifsimum,&djr
Sic ulo rum rog es, qu ém
um
fim
Ii iiij
�De Diuitii-s.
fimum elfe cenCeat :'nemo alium, atque illum elfe
tum commoda,qux ad vitam pertinent,homini
dicat.Huc ego arbitratus non paruis de rebus vermagna funt,G in tali domo potius, quàm in parua,
ba facere,fed de his,qua: maxima: vident ur, virtute,
& vili caCa habitet : L'lpientia! vero vfus haud ira
& diuitijs : qua:Gui, Vtrum exifiimaret ditiorem
m;lgai fit,& commoda'parua videntur, fiue L'lpiés,
elfe hominem,cui duo fint argenti talenta:an cui fit fiue imperitus rerum maximarum fis, quod eam
ager,qui duobus talentis çfiimetur.Cui fit ager,inrem homines non modo nolint ernere, fed etiam
qttit, exifiimo. Hac igitur, inquam ego, ratione, fi
contemnant:cllpreffum vero, qux domui fit orna'cui fint pallia,vel firagula: vefies, vel alia qua: plu ris
mento,& pentelicos lapides multi quaG egantes &,
fint,quàm qu:e illi funt peregrino, fit & hic ditior.
optent,& libenter emant. Si quis igitu~fit peritus
.Jfiaquoque efi affen[us.Sed fi tibi,inquam, aliquis gubernator_, neque medicinam, vel ali;J.m quamhorum daret optionem, vtrum velles? ~od pluri- piam huiu[modi :\rtem bene,& pulchrè pofsit per,mi efi,inquit. Vtro te modo credens ditiorcm fore?
traétlre, hic nu lb ex his rebus, qua: maxima! in diHoc. Nunc vtique nobis, vt quifque, qua: plurimi
uitijs habentur, non erit pretiofior "vendibili6rque: ~i vero pofsit bene & ipfe de fe,& de altero
funt, pofsidet,ita ditifsimus habendus videtur. V idetur,inquit.Sani igitur, inqua. ego, a:gris funt di- deliberare, & confiitue.re, qu6nam paéto optima
tiores: fi quidem fanitas pluris efi, quàm fint a:gri faciat, hoc ip[um, ql1um volet, vendere non potepecunia:.N ullus efi enim,qui non malit, paru quid rit?Excipiens autem Eryxîas, &, tanquam Giniu~
argenti pofsidens, reétè valere, quàm Regis magni ria affeétus fuiffet,iratlls afpiciens:Tu,inquit,ôSo~
pecuni:\s habens,a:grotare : manifefio videlicet in- crates,fi te vcrum di cere oporteat,te Callia Hipponid filio ditiorem eaè diceres. At quamuis null~
dicans,fanitatem fibi pluris xfiimari. N eque enim
prçponeret,nifi maioris eaè illam preti j, quàm pe- in re è maximis te rudiorem, fed fapientiorem eac.:
affirmares,ob id tamen nihilo effes ditior. FortafTè,
cu nias exiO:imaret. Non L'\nè quidem. Si vero con_
inquamego,exifiimas ho[cefermones, qUO$ nunc
11et aliud quippiam elfe, quod pluris fit, quàm [;1conferimus, ioco[os efTe: quod non verè put~S iia,
nit as ,lsne, qui idipfum pofsideat, fit ditifsimus?
Sit fané. Sed fi iam nunc aliquis huc ac~edens, nos
vt dicuntur,habere: [ed poti~s talis quibufda perroget : Ô Socrates "Eryxia, & E rafiUrate, potefiis fimileis effe, quos qui ferat, facilè pofsit collu[ores
mihi dicere, quid fit homini ,plurimi? ah id efi, cu~ ita vincere, vt ilb amplius non habcant,quid ad e05
ius poffelfor optimè deliberet, qua rati9ne com- obijcere po[sint. Fortaffe,inquam, &tudediuitimodifsimè & fua ipfius, & amicorum negotia cobus idem céfes,ré quidem ira, vt dicitur,no haberc:
Jiciat? quid hoc effe dicemus ? Mihi quidem, ô So- [ed fermones quo[dam huill[cemodi efTc nihilo ma
crates, homini Felicitas elfe plurimi videtur. Nec gis veros,quàm falfos:quos qui dicat homo,aduer-male quidem,inquam ego: fed eosne hominum fe- farios ita circunfcribat, vt perfuadeat, qui fi?t f<llicifsimos poiIumus exifiimare, qui quàm optimè pientifsimi,eofdem etiam nobis ditifsimos efTe, arfaciant?Poffumus, meo quidem iudicio. Nonne que 'id ipfum, quum mentiatur ipfe, & illi vera dlcanto QE.i n nihil fortè mirum fit, hoc perfimile efigitur illi optimè faciunt, qui minimum & in fe ipfi, & in alios homines peccant; qui que plurima fe,ac fi duo de literts-difputetyt:atqi alter quidem,:,
.reétè gerunt?Maxime quidem. ~imalaigit~r,& aIrer vero,A,primam in Socrate literam effe conte~
hona fdunt, & qua: facienda, & qUa! non faclenda -<lat: vtrius fermo plus rationis habeat:ei u sne, q ut
{unt, n6nnejj polfunt res reéti[simè gerOl-e, & mi- A, dicat~an illius, qui,s, principium elfe velit?Tl1(~
nimum peccare? Hrec quo que concefsit. N une 0- vero ridens'finilll,& erubefcens Eryxias,& eos,qll;
rnnihO iam nobis ijdem videntur elfe & fapientif- aderan't,perinde quafi ipfe his,qua: dith fuerat, nO
ftmi viri,& qui optimè faciunt,& felicifsimi,& di- 'interfuilfet,circunfpiciens: Ego,inquit,ô Socratt: s
tifsimi,fi quidem fapientia effe plurimi videtur.E- non arbitrab;lr oportereinter nos fermones eos ha
fto,inquit, excipiens Erafifiratus: fed' qua: vtilitas beri,quos qui dicat,neqüc fibi ipLè prodelfe, nequc
homini,fit,ô Socrates,fi Nefiorc quidemiit fapien- .cuiqui ex his, qui prxfentes fint, perfu:l.derc qlliptiot: ,q ux vero ad viuendum [unt n~cdl~aria,!non piam po[sit.Cui eoim mort~liu vnquam, qui mohabeat,cibos,potus.,& vefies,& fi qqld almd efi hu dà fapiat, per[uadcri pofsit, qui [apien.tifsimi,fint,
'iufmocli? ~id hic fapientia prodelfe pofsit ? vel cofdé nobis diti[simos effe? fedeos pOtllIS, ql11bus,
<}u6nam i\le paéto fit ditifsimus, quem nihil men- quando de acquirendis diuitijs dilIerimus,ofiendi
.dicitate prohibeat, cuique nihil eÇ>rum, qua: [unt po[sit, vnde hone~fiè fi~t",& ~~rum fit, b?num,an
neceffaria, {u ppeditetur? Hic magnum q uid dicere malu. ,Sit fane,inqua ego, vtdlC1S~ Nos Igltur pofihac cautius age mus. Et mehercule tu benefa cis,q u i
videbatur:Sed,inquam ego,nunquid is,qui fapientiam teneat,fi horum fit indigens, hoc, quod dicis, ·nos mones. Sed tu ipfe, qui nO\Ium inducis fermo.patiatur:fi quis vero Pulytio~is domum P?fsideat, nem,quÎ<li cenfes ea, qux pril1s diél:a [unt, l1lhil ad
atque domus auri, &; argent! fit plena, rel , nllllJll~ ,rem pertinerc,cur ad dicendu non aggrederis, Vtrû
indigent? At illum, inquit,nihil vetat quàm primu acquireredillitias bonum,an malum elfe videatur.
Mihi qui dé, inquit, acquirere diuitias elfe bonUID
ita quidem auétionari, vt pro ,his, qua: pofsidelt,
'vel ca ip[a, qui bus ad viétum fit opus, habeat: vel videtur. Volentè ilium adhuc ncfcioquid dicere,ira
nummos, qllibus eadem fibi po[si~ çomparare, at- Critias interpellans interrogauit:Dic mi hi Eryxia,
que adeo Ltatim rebus omnibus ,abundare. Ica fit, tune diuitias acquirere elIè bonum exifiimas?In{ainql1am,fi lluidem contingat, vt Gnt homines, qui niam ptofeéto,inquit,fi aliter cxifiimem:qui n opitnalint domum hlliu[modi,quàm fapientiam illius nor neminem e([e,qui non idem affirmer. Opinol'
habere:verùm fi fint ij,qui pluris viri L'lpicntiam,& ego quoqi,inquit alter,neminé elfe,quem inducere
_qux ab ea proficifcuntur,faciant,na: multo ille co- flOP. po[slm,vt mecum fentiat,quibufdam hominimodills poterit al1étionari, fi cuius rei indigebit, bus malum elfe,diuitias acquircre.~od fi bonunl
ob idque volet ipfam, & eilts opera. vendere. Nam prorfus effet, nunqua. profeéèo malum elfe aliquidomus quidem v[us cùm multus efi,& n:~elfarius:
bus noltrum manifefio apparet. Tunc ego illis dixi:Si
i.?
�De Diuitiis.
Îm
c di1fentiretis, vte r veftn
~i ~ Si qu ide m vo s de ho
a
on
qu
,
ra diceret,hoc efi
-de ftu dio eq uit an di verio
cci
ce
iuf
atq ue ego hu
pat.t0 qu is op tim è eq uits,et,vt dilfenfioni finem im
vo
pe ntu s elf em ,ro ga rem
mea
im me, nifi prxfens pr o
p~?~retis~ Pu de ret en
alia
de
fi
vel
e pro hib ere m :
vm1J vos a eo nte nti on
ti
faé
s
ici
am
tes ,in im ici ex
<]uapiam re co nte nd en
e
cv
un
s.N
eti
tir
é re con{en
dr eti s ab itu ri, ni/ i in ead
vti
a
vit
n
rai
ato
nd ati s, qu
ro, qu iiv os ea de re co nte
an
at, vtr um res eavr vtilis,
fer
,re
iq;
agn
fit ,necefI"e,m
iqu
illa
a
ru
pa
n
no
e
que hc;
Vt mu til is cu ran da fit:at
:
tur
a Grxcis elfe videan
de m, [cd om inu m ma xim
t
en
c pri mu m fiIijs ma nd
qu ipp e qu um pa tre s ho
nt,
ad cam çtatem perueneri
fuis, vt, qu um pri mù m
infp
cu
ea ntu r,i am tum cir
qu a fibi intelligere vid
~d
qu
rea
ri po fsi nt: propte
cian~, vn de diu ite s fie
Innihil, iaces: qu um hx c,
fin
fi qUld ha be s, vig es:
iqu
a
ter
ca:
ran tur , vos vero
qu am , tam valde ex pe
peere
dif
a
lgn
de re tam m;
de m co nfe nti en tes hac
endis diuirijs dii[enriaris:
uir
~cq
de
tis , pr xte rea qu e
acquirere diuiti;lS nig rum
ne c vos qu ide m, vtr um
l
leue fit,an graue,{ed vrrull
fit ,an alOllm:nee vtr um
ias
cit
mi
ini
vt
,
ira
m
& quide
~alum fit ,an bo nu m,
de
ea mi ni, fi per[euererls
vid
ri
ptu
ce
[uf
Int er vos
um
ere , atque id ipfum, qu
-ma lis ,& bo nis co nte nd
tum
s fitis: Eg o igi tur ,qu an
& am ici fsi mi ,& affine
rco
di[
s
vo
, nec vos int er
eft in me ,no n negligerem
oom
qu
,
ita pofI"em dicere
des effe pe rm itt ere m, fi
fione reuocarem. N un e
fen
dii
à
do res ha be t, vt vos
vee prxfiare no n pO,lfum,
ve ro ,qu an do id eg o ipf
r~,
uce
l~d
m
cru
fe polfe alc
fir um qu e vte rqu e pu t.tt
, qu an tum po fsl m, op lfum
us
rat
pa
vt eo nf en tia t,
r,
vo s, qu o paél:o res habe
tu lar i, vt tan de m int er
vt
re,
de
grc
ag
a
ici
Cr
ua m,
co nu en iat . Tu iai ru r, inq
fentI"amus. Atlibente~,
con
vt
,
~re
fae
,
,es profelfus
, que~ad,mo~u~ C~pJ,
inq uit , hu ne eg o Er yx iam es ~Ufil, & l?JlIftl elfe
hO~,in
int err og are m, An ipfi
~
e, mq Ul t, & qUldem val
f.1n
r
nm
de
Vi
r.
vid ea ntu
ma
~
agcre? vtr um elf e tib
de .Q !!. ida uc cm ini ufi è
pro
I
qU
,
Ma lum . Ho mo
lu m, an bo nu m vid em r?
co rru mp at, & fiup~et,
to
en
:xi mo rum vxores arg
res ,ciuiratis, ~ lepes, 111
atq ue id ipf um co ntr a mo vld etu r? Inm fic agere.
n
illfiénc tib i aa ere , an no
us , & eu pid us , fi diues
ufi
ini
t,
qui
~in
tUr
Ho mo igi
pe nd ere ,fa dle peccat: ~n
1it ,& arg en rum po fsi t im
Ha
at, vnde impen~a,r, hau~
diu es no n fit, nec ha be
us
~m
, pe rfi ce re, ?b Idqu~
f.'leilè potefi,qllX cu pit
~is expedl~t homllll n~n
pe ce at. Vn de fit , vt ma
plt,
mInus ,efflclet, qu x CU
eife diu ite m, fi qu ide m
xpr
e
tar
a Cuplat. Aegro
qu um pra:fertim lla git iof
.
lum
Ma
s,?
bo nll m elfe dicere
ter ea vrr um ma lum ,an
pe
~em
s 9u ida m e~e JJ1
~id? vident urne ho~in~s 19
lrurfit hmc hUJl1fm,ohu
ran tes ?V ide ntu r.Si me
fa cib o, & potU, ca:tensdi ho mi ni valetudinis cau
p~tantur, ahfii,nere ~ ~tque
'lu e reb us , qu x [uaues
am no n POfsIt, VtJltllS 0hic pro pte rji nte mp era ntl de hx c [up pe dit en rur ,
è, vn
mn ino fit hu ic no n eiT
m
celfariarum abun~antia
ne
um
qu àm ma gn am rer
e
qu
ne
~l,
can
pec
fit facultas
elfe: fic en im ipfi nulla r bene, & pu lch re dlifere'
,
,- , l't • SI'C J'giru
i qUI pr xfi1 ma xIm e ve 1ba
Eryxiasl, nlf
re
ua
(')
'f.
rur
'
'b
'd
"
rc C nu
.~
as VI e veritus,
o 11 ~rJ po rul pr
re
lla
nu
et
{entes erant,eJf
ma gn a
verbcraret,adco f~ m
ma.. fet qu in [ur ge ns Cr iti am'fi' b~t po fiq ua
,
"
, am re pn,ua tll m eXI 101 3 .. , ,
l)S
lt,
qu ad
~IU
dls
ren
Ul
acq
de
us
pri
llif eft o de prç he nd it,f c
Ha
a~
ego,qullmErrXl
no nr ea è [enfilfe. Verùm uens, ne m: uo r ah qu a
,ca
èm
elfe .affeélum cognouil1
657
o lieret : Hu nc inq ua m
ob iur ga tio , & co nte nti
vi~ f.lpiens qu~m palll~
{erm~nem Prodicus Ce~s,qU
cil:
hlS I aderant, ita virus
:lntel~ Lyceo ha~eret,
a
ver
m induci po rue rit ,v t
~ugarJ',vt nemo IlJoru
iqu
m
eu
n accefsit ;td
IlIum dlcere crederet. ~i
& ~lcetus: qu i, qu um
s,
dam ~dm?dum ad~le!cen
m dendere, & illudere, &
pro pe ~edJifet, ,cœplt Iliu
s ab eo rariollem eo rum
mo x eClam excltare, volen
~
~a quidem in rc mult
qu x dice,b~t, ace!pere.
eft
s
bu
ori
dir
au
ab
od icu s,
plus taudIS llIe,q uam Pr
fermonem, in qu it Er abis
no
m
eU
,\n
.
confecurus
Pofsim equidem, fi me mo
~firatus,pofsls refer~e?
oad
m
llu
vt arbitror,filit.1
na rep eta m. lam res ua ,
ion am tandem mo do diu
qu
it:
le{cens int err og au
nc
Tu
m.
nu
bo
e pu tar et, &
tias acquirere malum elf
ir
qu o tu nunc mo do , dix
m,
de
eo
ille re{pondens
:
vb
i
qu
e,
qu
his
,
nis
Hone~is q~idem viris, & bot, bo nu m: im pro bis
t, [d un
nu~mJs ~C1 0porre,a
innt vti ,m alu m. Rc s autem
cJU
ne{
l
,qU
hlS
vero, &
ui
t,~
~nt. ~ales eni~ [un xqu it,e tia m alix [~fic hab
Pr
.
efi
Ipfis fint, necelTe
vtu ntu r, raIes etJam rcs
chilochus ilIlId videtur
Ar
hi
c1arè vero, inq uir , mi
cecinilTe:
is arccs tenent.
T alia, puranribus,qualc
le[ccns,li quis mef.lpien
Nu nc pro r[u s,i nq uit ado
y
nt
{il
s
nre
pie
f.1
aviri bo ni
tem ea f.lpientia faciat,qu
am
eti
as
ali
re
po
dem rem
neec:lfe lit, vt iIIe mihi eo
t
ls tamen nihiI habtJeri
ibl
qu
in
t,
da
res bo na s tra
iéf.lp
re
en
ipi
inl
ex
ira me
ncgotij : p,ro pte rea 9110d nc Gr am ati cu m face-nu
me
s
qm
fi
vt
t,
en
tem fec
me fimul res grammaricas
ret , necelfe elf et, vt ille
uis
icas: atq ue etiam fiq
do ce ret ,& fi Mu~cum,~~f
,
nit
ar.
mp
co
l
hl bonas vn
me bOllum fec~rtt,r~s ml n confcnticbat Pl'odino
necelfc efi .ln hJS qmdem
a bat. Qg are dix it ille:
irm
aff
i11a
ora
eri
cus, {ed [up
du m f.lcere do mu m, 110
Vt rum tib i., qu em ad mo
an
r:
eru
res bonas elfe vid
minis efi opus, fic facere
.
ab ini tio fint, tll ia peruc
necelfe cfi, qualia qu xq
evid
hi
mi
icus caIlidè ( vt
pe tuo manerc?Sed Prod
fcrmo ca (urus effet ne co
i
fib
tu r) [u[pica~us qu o
tur
ere
vid
ran t, ref uta tus
ram om nib us , qu i int ere
etu r,n ihi l pu tal fer ) mulrer
(nam fi rolus ip~e i~ pa
c fit ho mi nis opus. Na m
tum ab~lfe r~fpo,dl~, v,t ho
ife, aft
ll~ tra di doCl:rina po
vt~u~ ,ln qu lr, tl ~l, vm
tradi.
ina
éh
Do
?
vld etu r
elfe lIlnara ho ml ntb us
ur
eat
vid
è
eil
s
ltu
i fiu
Nonne igi tur , inq uit , is tibGramm~ticum,vc1 M~
[e
qu i Di js [~ppHds, pllte~
qu am pla m ' [de nri am
am
ah
ve/
,
ile
po
n
fie
ficum
veI ab aHo di[centcm, vel
adipi{ci,quum neceife fit
ere? AfIènfit adole{cens
pe r {e inu en icn tem acquir
i
ice , qu an do Dijs, vt rib
ae mo x inq uir , Tu ,Pr od
as,
lic
pp
{u
t,
fin
tib i bo na
bene agere licea , vtq ue
vt ho nc ftu s, bo n usàm
qu
,
tis
pe
ud
tun c nihil ali
nefiis vi ris, & bonis {u nt
qu e fias: fi q uidem res ho
lx. Q.!!are, fi qu idc m vir
bo nx , im pro bis vero ma
aliud videris ora re, qu àm
tUS ae qu iri potefi, nihil
. Tu ne ego dixi Pr od ico
vt, qu x ne[cias, docearis
m facinus co mm itt ere ,
videri ip[um no n pa ruu
a: pe tim us , ab Di js fimul
ha e in re offendercr fi, qu
vrm etfi, in,quam, fxpe in
fieri no~is pu tar et. , Na
i
tib
vt
js,
vot~ faClS,& à Di
be m fefitnante~ velllens,
ru
a:
qu
,
no /h tam en , an i!li
bo~a de nt, pet~S, ha ud
dm od um ,fi ad Gramma
ma
ue
petls,darc po fsm t:q
tima
am
Gr
i
roges, vt tib
tici ian ua m profici[cens,
u~ nihiI in ea re pl'ius ela
qu
t,
C;lm f~ientiam t,ra~a
a:
9u
,
ffe
po
,
fia um dif ce ns
bo ran s, fed vel~s" J!lam
re. Hx c qu um dixillem,
lla
prx
I,
fun t GrammatlC
Pr od ic
fi
�;658
..
De D iuitiis~
Prodicus in ad01dcentem eft inueaus, vt illum vIci[ceretur,eadem,quœ tu nunc,demonfirans,atque
œgrè ferens, vanum videri, quod dixerat, Dijs [up:.
plicandum eae. Atque interea gymnafio prœfeltus
accedens, è gymnafio ilIum abire iu[sit, tanquam
ca, qure ~on e{fcnt adole[centibus commoda, & fi
no n commoda, incommoda videlicet, di[putaret.
H~c1am tibi ea cauCa percurri,vt cogno[cas quemadmodii homines ferga Philofophiam fint anima.
ti:fi quidem Prodicus hrec dicens, his, qui aderant,
ita vifus cfi infanire, vt ex gymnafio fit eieltus. Tu
vero contrà nunc ita bene videris di[plltare, vt non
folùm his,qui prç[entes [unt,per[uadeas:fed ad uer":
{arium etiam tuum inducas, vt tecum [entiat. V tin
fo;o,fiduo homines eademde retefiimoniumdicant, quorum alter honefius, & probus, alter vero
improbus elfe videatur, haud fc1nè quidem iudices
tefiimonio improbi moueantur, fed quiduis potillS,& contrariumfaciant:quod fi is,qui honefius,
& probus videtur, hœc dicat, elfe etiam verifsima
credat.Eo igitur fonatre modo, qui prœ[entes fueI:unt,erga te & Prodicum funt affelti: atque illum
quidem fophifien, & nimium fibi arrogante m, te
verà politicon, & virum magni faciendum exifiimarunt. V nde pofieà putant, non qualis fit oratio,
[ed quales fint, quid eam dicunt, fpcltari oportere.
Et fi,inq uit E rafiftratus, c millaris, ô Socrates, mihi tamen Critias aliquid dicere videtur. Haud meherc1e, inquam ego, cauillor. Sed cur vos vfque ad
hrec bene,& pulchrè diLferendo peruenifiis,& reIiqua [ermonis non perfecifiis ? Nam mihi videtur
aliquid vobis adhuc [uperelfe confiderandü. Pofiquàm enim conceiTum efi, diuitias acquirere quibu[dam bonum eife,quibufdam vero malum, reliquum efi,vt,quid ipfum fit,côfideretur. Nifi enim
110C primum noueritis,nunquam deeo, vtrum malum fit,an bonurn, confentire poteritis. Ego vero,
quantum quidem pofsirn, paratus [um rem vobifcu~ ~~~l expendere.Q uamobrem dicat is nobis,
qUld1Ultlas acquirere eŒebonum exifiimat, quomodo idipfum habeat.At ego, inquit, ô Socrates,
hac de re nihil inauditum, nihil cœteris hominibus
nouum proferam.Pecuniasenim multas po(sidere,
Piuitias ac# hoc elfe diuitias acquirere, atque adeo diuitem elfe
t;uirere,~d" dico:nec puto Critiam eum elfe, qui diuitias acqui
rere aliud elfe arbitretur. Ex hac qui dé ratione, inquam ego,refiat adhuc, vt animaduenatur, qllales
fin~ pecuniœ,ne paulo pofi iterum hac de re dilfen~
tiatis. N am vobis quàm primum diuer[:e videbllntur:quum nummo huiufmodi Carthaginenfes vtJ~
tur.ln pellicula nefcio quidefi ligatum, idque tallturn, quant:l efi vel maximi fiaterls amplitudo: id
vero, qllod illigatum efi, nemo, prœter eos, qui ùciut,nouit.eo deinde ita [epto vtuntur: & qui plllnmos ex his nummos habeat, hic plurimas etia pecllnias habere,& eRè ditifsimus videtur.Sed fi quis
apud nos plurimos huiu[cemodi numos pofsideat,
pihilo magis fit diues, quàm fi multos calculos ex
his,qui [unt in montibus,habeat.Lacedçmonij verà ~l1mmo exeo ferro,quod inutile fit,vtuntur: &
ql11 ~agnu~ pondus huiufmodi ferri pofsideat,is
dfe ~1lle~ vldetur:quœ res alibi nllllius fit pretij. In
.tEt 1110pla.aUte~ lapidibus infculptis vtuntur,q uibus nulla III re VI~ Laconicus vti polfet. Verùm apud Scythas, ql11 Nomades dicuntur, fi quis Pulytionis habeat domum, nihilo ditior elfe videatur
quàm fi apud nos Lycabcttum po[sideat, Hinc pI~
j
num fit, horum fingula inter opes non eJfe nume·
randa,fiquidem confiat quofdam ex his, qui porsi.
deant, nihilo propter hoc ditiores elfe. Verùm,inquam,horum fingula quibl1[dam quidem [unt pecunire,& ij,qui hrec tenent,diuites: qUibu[dam vero neque pecunire, neque ij, qui po[sident, propter
hoc ditiores:vt neque hone!l:a,neque turpia ~unt ~- .
mnibus eadé, [ed alijs alia. QE.od fi velimus lnqUlrere,quid fit tandem, quamobrem Scy'this domu~,
,qure nobis pretio[re UInt, inter diuitias non cen[eatur:& nobis cotrà vilins refiimentur vel pelles,qure
Carthaginéfibus [unt pecnnix, vel ferrum,quo pro
nllmmo Lacedxmonij vmntur:nbnneitafacilè,&
fiatim inllenire pqfsimus? Si quis Athenis eorum
lapidllm,qlli [unt in foro; qüibusqj nullam adrem
vtimur,mille pondo po[sideat, an is propter hoc re
\TUa ditior eaè cen[eatur? Non mihi quidem vide.
tur. Sed fi bpidis L ychnitre mille pondo haberer,
eum vel ditifsimum elfe diceremu~. Pror[us. Pro'p ter hoc vtiq;,inq uam,q uod hic vtilis,illi vero n~
bis inutiles fint. Sanè. Nam Scythis quoque ob Id.
domus inter opes non habentur, quod nulla illis in
domo fit vtilitas. Nec f.1nè quidem vir Scytha pll~
ris domum pulcherrimam, quàm vefiem ex capnnis pellibus, qux (f/(rbe~ dicitur, xfiimarer: qU!ppe
quàd in hac fibi m ultum,in illa nihil vtilitatis inef{e putet. Nec nos quidem Carthaginen[em n~lm
mum in pecunijs reponimus. N eque enim nOS dlo,
\Tt argéto,ea,quibus indigemus,importare, aut exportare poŒumlls. Q!!.are nobis inutilis fit, neceife
efi. Simile verà. Res q uidel11 igitur, quxcun9i nobis ,,[ui funt, pecllnix funt dicendre,ad v[us VIt et ne~ pe,unj~,'ld.
ceLfarios comparatre:q ua:cnnq ue vero contd ~[U1 ,
non funt,haud fc1nè pecuniç (u nt vocandç.Q!:!.l fieri hoc potefi, ô Soerates? inquit Eryxias excipiens:
N bnne interdum nos di[putatione, & offenfione,
multisque alijs huiu[modirebus inter nosvtimur?
an ha: quoq; (nal11l11anifefià vrtJi elfe vidétur)rtwt
nobis pecunia:? N eque igitur.inquam, hac rati~ne
nobis declaratum cfi, qua: l'ropria: fint pecull1X.
Q!!àd enim neeelfe fit,eas vftli ctfe,fifuturç fint pecunix,hoc ex omnibus propemodu cOllceifum:[ed.
qua: res ex his rebus, quibus vtil11ur, pecunix fint,
quando no [unt omnes', nondum Catis dia:~.~a
re age iam id primuvideamus.An igitur fa~J!tus lnueniri poterit, quod q l1xrimus, fi rur[us Ita perfequamur,perquiramusq;, quid fit illud,ad ')u<:d pecunijs vtimur,&adquid inucnta fit pecullla~u po[[e[sio, vtMcdicinœ ad morbos depellendos lnuentx? Sic enim fortalIè nobis res facilius manifefia
fiet. Pofiquàm igiwr apparet necelfarium elfe, res
quidé omnes,qux pecuniœ fint, cas etiam vfÎ.li elfe:
rerum verà,quœ vfui [unt, gemls elfe quoddam res
cas, quas pecunias :.ppelhmlls: videtur reliquu cfCe, vt perfpiciamus, qu~nam potifsimum in re v[ui
[unt pecuniœ. Omnes enim res, qui bus ad aliquod
opus vtimurrequè Ulnt v[ui: vt omnia,quœ habent
animam, [unt animalia, [ed animalium q uoddam
genus Hominem vocamus. Si quis iam nos roger,
~anam re à nobis remota, nequc Medicina, n~
que illîus infirumentis indigeremus: pofsünus dlcere,Si morbi è corporibus remouerentur, & mil:•
quam gigncrentur omnino:vel fi gignerentur qUldem,[ed fiatim tamen abirent. E fi enim Medicina,
vt videtur,[cientia,quœ nobis ad depellendos mo~
bos efi v[ui. Sin iterum nos roget. QE.are noblS
ablata, pecunijs non egeremus)an pofsimlls dieere
�659
us ira COJ1lio, & por u
cib
line
o
hom
~eremus: Age , li.po fsit
t, inte rfitia
ue
neq
iar,
efur
m
qua
ua VlUere, vr nun
alia qua piam
du~ ne vel his ipfis, vel arg ento , vel
r? Hau d mih i {anè
l'~ Ind igel t, vt eos fibi com pare
in alijs rebu s fievld etur . ,Ide m igit ur, inq uam ,&
rebu s non ege rem us,
ret~ fi ad cor por is cura m his
lore & frig ore
~Ulb\lS nun c ege ntes {um us, &ca
us, quu m giInte rdu m,a lijs que rebu s,qu ibus corp
quz voc anNam
gna tur ege ns, ege at necelfe efi.
or{us ho{i.pr
i,
v{u
is
turp ecu niz , non effent nob
cauCa
rum
qua
t,
gere
indi
ino null ius earu m reru m
ati.
idit
cup
oris
corp
vr
s,
pec unia s hab ere cup imu
indi
ter
uen
Freq
rum
quo
ea,
l)us ,& nec efsi tati bus
his
o,
eget hom
~e~us, fup ped itar e po[s imu s. Sin
iad corp oris
v[u
efi
o
efsi
polf
m
aru
vtlq ue pec uni
li hoc è med io, vt
c~r~m, qui {un t ege ntes . Ver um
ege rem us, arqu e
dl,c lmu s,pe ller etur , pec unij s non
pec uniz . A ppa etla m fort aife non eife nt omn ino
quz ad idem
res,
ret. A ppa ret quo que , vt vide tur,
e~e. A t hçc
nias
~egotium fint vtiles,eas no bis pecu
. Q!! are
UJr
urba
pert
Jllll m rati unc ula veh eme nter
e, v,t
~olf
heri
"
u,s
ego : ~id ? num dice re pol fum
o
mod
o,
mod
s
vult
m
one
ead em res ad ean dem aéb
al~
!
li,re
{ed
:
rem
diee
fit .inurilis? No n ego ,inq uit,
us, ea ml hl vtJCLUUS ad ean dem aéti one m indi gem
ilis. Si qlli 1is videt~r: li vero non indi gem us. inur
e'."us:rne~m ,fia
cern igit llr,i nqu am, fine igne polf
en,dam IndJ,g.e tua m facere, nihi l igni s ad eam facl
15 elfc~ v.tIlls:
ue
rem us : & fi nihi l i ndig erem us, neq
rebu s ~JCl PC:
atq ue ead em rati o de alijs quo que
.qUJbusal~
ine
tefi . Con fiat . Nih il igit ur eorumf
r~lr. N 1vl~~
is
nob
qui d heri pore~ ad id vrile elfe
que huahJs
~
auro
o,&
hi!. Si nos igit ur fine arg enr
m .non
cura
~rJS
corp
ad
iu{m odi reb us,q uib us iplis
lbus
dom
&
s,
gult
fira
,
ibus
ira, vt cib o, pot u, vefi
ecef
&.n
~
res
dit~
c~pi
is
vtim ur, polI èml ls cor p?r
t,
ger~
IndJ
hus
amp
rel
us
nulh
1itares ita fedare, vr
um, nequ~ alJ:r
lleq ue arg entu m nob is, neq ue a~r
, pec.uOlz v~
Jne~
p~rt
hoc
ad
d
resh uiu {mo di, quo
hCr! polI er. N o~
der ent ur, fi quid em hoc fine hlS
, fi n?n fint V{~I,
\'id eren tur. Hz c vriq ue, inq~am
: {cd 1.11 a pec uOl z
pec uni z nob is vide ri non poLIunt
v[UJ, poffumu~
{~nr
quz
:fint neceffe efi, qui bus ea,
rare s, adduCl
Soc
0
Jt,
inqU
,
uam
com par are .N unq
arse ?tu m, a.rqu e
pol fem , vt cred erem , aur um , &
: lI1~d 9UJd .e~
alia id gen us nob is pec unia s non eLIe ls lOurtila
nob
, valde per[ uafi lm hab1eo, quz li
'1"
cer t e
ias . con traq ue, quz lOt Vtl. la, ln
un
pec
'
e
e
n
:fil n t , e a qu'" max imè pro fint , num eran opo r.
.'
·
.
h IS pecunI)S, ...
en, ~xc,
uad
per[
.1r
patl
m
qua
nun
i
mih
tere : at hoc
non elfe ad vita! . us nob ls v' dl'xl'mps
" ,
<}lIZ mo d 0
vI~lendllm netiHa : fi qui dem his ea, quz [un t ad
d hl[ce de l'e?lIs
celI 'aria ,com para mus .Ag e iam , qui
M ufi.ca~ vcl litedice mus ? S unr ne hom ines , qui ,
[cle ?tla m traras doc ean t, veI alia m qlla mpi am
~~cxlge~tes, lidan t: qui que ex his rebu s merced
la, par ent .. Sun,r.
hi ea, quz {un t ad vita m neceif:1r
nec effa nas co.,.
res
No nne hom ines ipfi [cie ntia fibl
au~um, .&. arno~
c
par anr , his jJIam fim ilite r, ~rqu
Jdem Jglt ur
SJqU
eo.
ccnf
g(mtum,permutantes~ Ita
m vran rur,
VJta
ad
bus
qui
t
aran
fib'
. r
,
h oc IplO ea 1 1 P
efi. Nam &
adv itam vtil efir ,nec elfe
&h . li
d eO res
quo
IS
m
.
d'
·1
1f'.
oc Ip um u{a cne vtJ e IXI L ~
••
eaca
um
ent
Iarg
slmus. DIX
are po{.
If'.
.
.
'
.
ad vita m nec ella nas corn par {'Ie ntll : Ip[Z vuJes
lllu s. QE and oqu idcm igit ur
ean dcm cau nobis ad hoc vide nru r, quo d pro pter
tt? ~~a fi clicere non potr umu s, rur[
enrum, peeuni:e
(am, prop .rer qua m auru m, & ~~g
cos quo que
ant,
rene
fi.n~, maOlfefium efi, ~ui e,as
os cffe non
fsim
diri
eos
antc
dJtJores c«~: etfi p:1lI10
d nun c
quo
eo,
ex
in
Q!!
s.
amu
ira facil~ perm itteb
mantia
qui {cie
con celf um efi,necelfc cil {eq ui,v t,
Nam
.
diciores
gis [un t prœ diti ,int crdü quo q; fint
eqll um eife vini
hom
ibct
cuil
an
r,
roge
fi quis nos
ius dicas his
tilem pur emu s: Tun e id,a n hoc por
vti opo r;ea c,
o
q~idem, qui ~ciant, quo patt o equ
ilem ? Hoc
inut
r,
cian
vrJlern elfe~ lus vero, qui ne{
ic;as,M ened
ratio
,
uam
dic: tm.E ade m quo qlle ,inq
m eilè
vtile
illi
fcd
ini,
hom
jbet
dici nam non cuiJ
.
t.Di cam N onqui nor it,q uom odo ea vti opo rrea
em omn ibu s
ne idem qllo que de rebu s alijs & quid
,arg entu m,
&
dicendu.m viderur?V i.detur.A uru m,
ne illi {o- .
,non
clI'e
atqu e alla,quœ pec umz vide nrur
Sin t. Ac
?
dum
vtcn
fir
Ji fint vtil ia, qui {ciar, vt his
videba_
eLIè
i
bon
&
,
efii
pau lo antè non ne viri hon
ulis
fing
um
hor
to
pat
quo
tur, cogno{eere~ vbi, &
&
s,
viri
ur
igit
s
efii
Hon
ur.
ebar
fir vren dum ? VJd
cfi:
ifc
fint ncce
bon is,a rque ade o his {olis hœc vtil ia
efi. ~Qd
dum
vccn
nter
fcie
his
[us
fi quid em pror
pec uni z
efIè
s
fi his {olis vtil ia [un t, his quo que {oli
, qui
eum
tur,
vide antu r,op one bir. Idci rco, vt vide
o
cqu
eat
id
po[s
fic:1rtis equ iran di imp crit us, {cd
tum
peri
anis
ob .i d fibi .inuriles, fi quis ip[u~ ~ius
m: fi quid cm
faclat,f.,ctar quo que Gmul & dm ore
ciat. Scieniaf.,
vti!
ipli
ea,q uz priu scra nt inll ulia ,
m fimul
ip(u
ens,
trad
ini
tiam enim aUq uam hom
polfe,
re
iura
en
tam
i
mi!l
r
& ~i.uitem fad t. y ideo
c veharc
s
one
rati
vt
ucJ,
add
to
pat
o
Cnt Jam null
m
nire
inf.1
nam
ras elfe cred at. lure s,in qui r, Heer:
ob
m
qUJ
tu
Sed
.
prorli15, fi vera hxc elfe crcdercm
allr um & Jr,rem rati one m iIIam non ab{ oIu illi:
s vide antu r.
mui
qua
us,
gen
gen mm , arq ue aHa id
s ho{ ceau :
one
fcrm
ego
,vr
cLIè
pec unia s tam en non
mllJco magis addiens, & quo s ru nun c perc urri s,
i Crit ia, me aumirer? Dix i igit ur ego . V idcris mih
rato res, qui verdiens non ~ecus, quà m q~lUm rcci
affici: qua ndo
{us Hom erl can unt , au OIS, gJlI dio
clI'c vera. Age
null a tibi ?aru m rari~num videtul'
ntum , & rcli qua
ram en, calta, aur um dICO, & arge
tis vrilia cLIe ad
con fide rem.lIs. H:r c ne tu arch iret
erem prot èéto .
Dic
xdif iean dam dom um diceres?
, quib us ilIi ad
elfe
ia
Vn um igit.ur h~c dice mus vril
Iateres, Iides,
lapi
r,
ntu
vtu
dom us œdl hca uon em
rum en_
infi
an
di:
{mo
huiu
efi
d
gnl ,& fi quid aIiu
nr, qui bus que
raet iam ,qui bus iJIi dom um ltdi nce
infi rllm cnra
hœc, Iign a,la pide s,& hor um przr erea
i Jd ilIa vimih
a
mni
parent~ Hzc quid em, inqu ir,o
ego, & in
uam
inq
den tur eilè vul ia.N onn e igit ur,
bus ad
qui
,
hœe
m
{olù
alijs arri licij s vrilia {unt non
uibu s
m,q
eria
iIJJ
ed
u~,f
vnu m quo dqu e opu s vrim
pof non
heri
hze
bus
qUJ
hzc com para mus ,& fine
,
que
qllo
ilIa
us
rllr[
e
6~n
fent ?Su nt [anè quid~m.N
prx
bus
qlli
&
cfi,
~
rJlI
qui bus hxc , & fi ~Ul~ [Upe
pJra mus :vt hœe
tere a illa, & mul ra et1am lil pen ora
erum cJde nria ,
num
m
nda
que
om nia in inh nitu m
necclIi: fit? Ni,
ad ip{o rum arri tlciu m vtil iJ videri
t. ~id ?Si hohil, inq uit, & bœc it,l hab ere pro hibe
,qUJbus ad co,
min i adfi nt ci~j,p~tus, vefies,& alia
nro , vel alio Jpus vtar ur.. an J~dlge~t aur o, ~e1 Jrgc
adfi nr, acqui~
liqu o ex hlS, qUlbus Jlla, qUlt lam iJli
con fiat n04
.lam
run rur? Mih i quid em non vid etur
corp oris
ad
his
bis; h~minem. in~erdum null o ex
igir u(
em
quid
Si
.
necefsJrarem Illd lger e? Con fiat
fir nene
non
nr,
area
hze inut ilia ad idem opu s app
cdf e
�660
/
En
DeDiuitiis~
ceiTe contrà nun<JlIam vtilia videri?
eoim fLlp~
poGwm,fieri non polfe, vt eadé ad idem opus modèytilia,modè Gnr inutilia.A tqui,inguit,hçe tibi,
&. inihi confiet rra ratio, fi quidem eadem ad idéin
aliquan'd o fint vtilia,nunquàm cotrà accidere po[fe,vt fint inutilia.nunc autem prttterea aliquas 'mà:"
larum rerum aétiones, aliquas verè bonarum dPc
dicere'm. An igitur fieri poteit, vt res mab. ad alicuius rei bonx aéHonem fit vtilis? Fied hon pol..
teft, vt mihi vidctur. Res verè bonas nbnne baCce
didmns elfc, qlla~ homo per virtlltem fadt? Diçimu5, An fieri pot'eft, vt homo dî[cat aliquid ho1'um,qux [ermone t'raduntur, fi prorfus auditu, vel
al,io quopia~ [enrl.fit prillatlls? Ha~d l~ercle îihi
vJdeç~r, Nonne 19ltur apparet andltum nob15 ad
vjr~utem y.tilem clfe,fiqllidem virms auditü acqlliritl}r ,e6que nos ad di[d plinas vtimur? A ppatet. Si
Me.d içina poteH xgrotum Il?-0rbo Iibetare, an interdum nobis &Mediçina vtilisad virtutem videatur,{i quidem :lllditus [xpe p'e\' Medicinam recuperatur? N ihil prohibet. An prxrerea, fi & Medid_
nam pecunijs acquiramus, nobis & pecunix vriles
ad yirtutem videantur? V ideantl1r. An idem q uoqpe de eo dicendllm eft, quo pecunias acquirimus?
De omnibus his idem eft prorfus dicendû. An igi.
tUT homo tibi vid.etur ex rebus malis que, & turpibus argentum Gbi comparare, quo Medicioa: fciétiam adipifcawr,qubue po[sit, quû pTlllS non po[f!!t,audire: illo verè ip[o ad virturé, vel ad alia qllxdam ,huiufmodi abuti pofTe? Mihi h1nè quidem vi.
detur. Non igitur res mala ad virtutem fir vtiIis?
N on fit.~od vtique necelfe non fit ea,perqu<e v~ilia adJingula acquirimus, & ipfa ad illa <.'adem vtiliaelfe. Res enim malx interdum ad aliquid boni
fic vtiles ,eaè viderentur.Sed in hoc etiam rilagis d'/:preh~ndentur. N am fi hxc ad fingula vriHa ftuitj'f !- "
ne quibus ilIa non fil nt, nifi prius hxc adfint, age,
vide,quid huiu[cemodi de rebus dicas. An fieri por.:
fc diCas. vt in[citia ad [cienriam fit vtilis, y'e1 mor·,
bus ad fanitatem, vel vitiofitas ad virtutem ? Halld
equidem dicam. At hoc tamen nos ;1ffirmamus,iIIi
fciéçiam ineaè non pa[fe, cui prius infcitia non affucrit '; nec h,nirarem,cui marbus:neque virrutem
cui virio'fitas. Ita eft,inqllit, vt mi hi videtl1r. N bn~
ne [eq ui necelflriè videtur, vt ea, fine quibus aliquidfieri non pofsit,& ipfaad id vtilia fint?N obis
enil1l jnfcitia ad (cientiam,&morbus ad ranitatem,
& vjtjofiras ad virtutem vrilis ira videri pùfsh.His
ilIe rtltioniblls nulli pror[us fidem haheb.lt, fi non
hxc omnia v.tilia e!fent. Verllm ego cogno[cenS'Ci
per[uadere idem elfe, ac lapidem, quod dicitur,eJi'xare,[ed hofce,inquam, fermones mittamns, polrquam neç confentire,nec affirmare PO!futnlls, 'vt'n i
ha!c vtilia,& pecuni:J,! fint nécne. De ilIo vèrè q ùid
dicçmus?Vtrum felidorem,& porenti'orem'e:ld'fiimamllS hominem efIè, fi quàm plurimis -;rd'vefiitum, & viél:um rebus necea:lrijs, nn fi qu:hn rn;nimis, & quàm pauci[sirnis indigeaç? Hoc verQ forplfe fic optimè fpeébri po[sit: fi 'quis hominem in
~p[o honline contemplans,confiderer, vter:tlatl~s fit
potior,quando is a!grotat,an quido valet. At hoc,
inquit, multa contemplatiane non eget. Forra'flè
enim ,in~u a~ ego,quiuis homojd;quod in prompm ~ft , Intdltgat, hominis valentis ftatum longe
rnehorem elfe, qU1m xgrotantis. Sed vtrum plu ribus,& mag is varijs rebus egemus,quando<egrotamus~ an tluando valemus? ~ando nos ipfi nobis
ipG's peius ft~mus nffeél:i,n6nne tune in nobiscupiditates,& irtdigentix,quod ad corporis voluptares
attim:t,& vehemétiores [unr,& plures?Snnt. Idem
quoque, fi duo fint, eft dicendum. Vtenim hom()
Vnus ip[e [e ip[o tune melius habere viderur, quando mini mis rebus indiger: fic qUbq; fiet,fi duo fint
homines,àtque hic ql.lidem ['auca, nec vehèmenrer
cupiat,neque his multum tgeat: ille vero multa,&
valde defideret,eorumque indigeât: qtialia [unt dIa, qux exercenr aleàtores, \>iflôlenti, & hel1uo~e~;
qua: quiclem om"ia nihil aliud [unt, qu:\m cupl,dltares. N ihi!. Cupiditates porro omnes nihil ahu.d
funr,quàm rerum quarundam indigenrix. HO?ll:
nes igirur,qui plllrimis ex his funt lffeél:i, in pe:o~l
{bm [unt, quàm qui nllilis, vel qllàm pauci[slm1S
affeéH [unt.Sanè quidem. Huiufcemodi igitur ho'mines efIe ve1 vald'e malos exiftimo, & quanta magis [une huiu[modi,tato peiores. N bnne igitur no"
bis videtur,fieri non polfe, vt hxc nobis ad hoc fin~
vrilia,nifi~: nos bis ad hoc indigeamus?!ra cen[co.
N ecelfarium eft vriq;, fi quidem hxc nobis ad coP'
poris curam in his,quibus opus eft, vtilia fint futLIra,& nos his ad hoc Gmul indigcre. Mihi {anè vid~
tur. N bnne igitur eum, cui plurima ad hoc Gnt vulia, & ipfum plurimis indigere conilar, G quidem
nece!fe eft omnibus his, quz vtilia fLlOt, indigcrc?
Conftat,vt egoiudico.Necelf.1rillm quoque ex h,ae
ratione eLfe conftat,eos,quibus multç fint pecum\t
& ip[os ad corporis curam multis rebus !1ecdfar,l)S
indigere. N am qua': [unt ad hoc vtilia,elIe pec~~l~s
nobis apparuit. ~are nece!fe eft, vr nobls ,dlt1fsl '~
mi, quando plurimis rcbus egeant, pe[sime afFeai
-elfe vldeanmr.
D E FIN 1 T ION E S·
V l.
ETE R N r TAS eft,quç per
omne tempus ante fuit, nec in
prx[entia finirur. Deus, ani~
mal immort~lle ad beatè viuendum [e ip[o conrentû: vis [em',
pirernJ, & bon~ natllrx cau[a.
Orrus,lllotio ad eam naturam,
qua:
r:narurx ndeptio: eè, vbi po[sit efFe, p'r ofeétio. Sol, cœleftis ignis, qui [alum ab orm
y[que ad occa[umidem videri poteil:: animal xternum,& animatum: aftrum maximum de die lueés.
Tempus,[olis motus;menfura cœleftis conuerfionis. Dies,folis ab oriente ad ocddentem iter. Lux,
id,quod noél:i eft conrrarlum. AUl'Ora,diei prin'c i piu m:pri a h1X à [ole proficifcens. Meridies,téplfs,in quo corparum vmbrz hInt minima:. Oc'tafils, diei finis. N ox, tenebrx dici contrarix: [olis
prill:ltio. Formna, ex incerto ad incertum tranfi!..
rus, & felicis aéHonis fortuita eauf:t. Sencél:us,ani:'
mati defeél:io à temp'o re faéra. Spiritus, aëris dreum terram motus. Aër ,elementutn,cllius omnes
motus irdoé:o faél:i, [ecu nd t'l III naturam [unt. CreIII m,corpus'o tu nia,q ua: [enfu perd pi unru r, pr<ercr
ip[um aërem [ummum,compleOèe'lls. Animus,id,
quod lpfum ~eipftlm mouet; c;luf., motus vitalis,1nimalium. Porenria,id,quod pet /fLic fadr. Afpet!:us,babirus <;orpora difcernens. Os, meduJ1a calore concreta. Elementum,id, quod componir,&'
corn pafita dilfoluit. V irtus,affeél:io .1nimi, vel opri
mus mortalis animalis habitus [ponte [ua laudabi"
lis:
�661
De6nîtiones.
bo nu s dic itu r. Co m]is:h~hitus,quem qu i tenet, o, qll am qllicllnqlle
pofiti
mu nu .1s ,le gu m illfia di[
s
tim è affeétlls, ho ne fiu
op
fit
do
mo
fi
cfi ad ep tlls ,
s.
s legum lationes efficien
ap pe lla tur :ha hit us bo na
m-.
[e homini feliciratem co
Pr ud en tia , vis,qure pe r
en[ci
bo na ru m, & ma lar um :
~arat:[cientia rer um
mus,
ica
illd
o
qu
,
us
bit
: ha
tla~ qu z da t felicitatem
i
id fug ien du m. luf iit ia, an
q~l,d fa~iendum fit ,& qu
s
bu
rti
, & in iplius an im i pa
~lln feJp[o co nc or dil
i
is co nfc l'u ati o: h:1bitus ûl
Int er fe, & fecum ordin
i
qu
cm
qu
,
atem : ha bit us
cu iqu e tri hu en s dignit
ia
iuf
x
,qu
ea
1citquc lib en ter
cO~fe~utus efi,e!igit,f.
as
in vira legi parens: requir
us
bit
lib l vld en tur : ha
Té
s,
ien
ed
ob
ls
reétis legibl
co mm lln ica ns :ha bir us
,'0
,&
tes
ira
pid
cll
io ad eas
pe ran tia ,an im i mo de rat
a 11unr, mo de ran da s .1C
tur
na
o
ipf
in
re
Ju pta tes , qu
ori
s mo du s,& reél:us an im
co mm od ata :co ng ru en
os?
and
fed
es
lor
do
&
tat es,
do ad natur.1leis vo lllp
rape
m, & con[enfus ad im
concentlTs an im i qu ida
on
tio [ua [po nte na tur xc
du m, & pa ren du m: aé
fcr
ali
l:us an im i:a nim i qu
gr ue nte r ag en s: or do reé
h.1
:
ns
s, & tur pib us rar ioc ina
~ode reh us ho ne fii
n
ige
re!
s efi,eligit, qua: fim
ba us ,qu o ql1i prr ed itu
en da . Foreicudo, ha bit us
cau
da , & ca ue t qua: fu nt
imoueri po ref i: magnanim
an im i,q ui nu llo me tu
a,
nri
fi.1
con
a:
ca rum [de nri
tas hellica: rer um be lli
rebus, qua: formidolo{z,
his
in
i
& fir mi tas an im
.
is: fidentia prudentia: ob
gra ué sq ue fun t, ob eu nd
eimi ro bu r in mo rti s exp
tem pe ran s: pra:fians an
co git ati on es in pericu1is
éta tio ne : ha bit us reétas
rer
ulo pa r: fDbur co nfi an
co nfe rua ns : ro bu r pe ric
re·
his
tranqujIJiras an im i in
ad vir rut em ten de ns :
résq ue iure vid en tur :i? ce
bu s,q uç gr. 1u es, ho rri bd
~
,
tJo
era
reb us aduerlis Iib
tar um op ini on um de
s fiabilis legi p~re~s. Co
beUi ex pe rie nti a:h ab iru
es:
mn
Jso
Jon
fiinens:rcétç rat
fta nti a, vis do lor em {u
ta co~itatione ,co~prç
vis inu itl :a eius, qu od reé rfe éb o po{fefsJOnJs bo o, pe
he n[u m cfi. Bc ati tud
qui habcnr,ipfi fibi.i~lis i~
em
no ru m: ha bit us ,qu
dJm
lJll
vrJ
&
,
um iuf iar um
pe ran t. Ae qu ita s, rer
a..
mo de rat io: or do reétus
ijs
erc
mm
mi nu tio :in co
~
era
ToI
.
pil
tur
,&
ho ne fia
nim i rat ion e vrentis ad
l
pro pre r honefi.lte~: ha~
um
lor
ma
o
fsi
tia ,pe rpe
J~,
cnr
Fld
ho nc fi,a tis ,cauCa.
tus pcrferendi laborc,s
ntJ.
: fir ml tas ln ma lo pra:fc
lo
lbt
nu Ili us ma li ex pe
ro mœ
in
s
no
pro hib et, ne
Hi lar ita s, ha bit us , qu i
id,
us
bit
ha
di,
an
m lab or
res de bb am ur . Stu diu
r
pc
:
ns
de
rfi
pc
,
[um pfe ris
qu od pri us faei,endum.
~e
m
u~
nq
nu
m
lCus labor~
pe [si o vo lun tan a: hah
U~
dacia: ce[slO voluntana,.J
au
r,
do
prç he nd en s. pu
l
t1m
op
:
ns
da
,erur,lo.cum
fiè ei, qu od op rim um vid
fi?
en
rçh
rep
a:
e fa~a:J~fr
co mp rçh en fio 'i'oluntar~
ln
a: pn nC Jpa rus : [um ma
VJt
s,
rta
be
nis y.itatio. Li
fiea
ue
oq
qu
o
vn
tef ias : in
{eip[o cu ius lib et rei po
y:li be ra facultas op Jbu s
it
vel
vt
di,
po tef ias viu cn
,
:io
eél
aff
as,
l~t
Libera
Ul,& poficfslOnefruendi. accefsJO, vel POffefslO
t:
ce
de
vt
di,
ran
fiu diu m luc
i
etu do ,fe da rio mo tus ,qu
diu iti aru m iuf ia. Ma n[u
a.
rat
pe rar io animi mo de
ab ira Colet ex cit ari : tem
cad id, qu od op tim um vid
Ve nu fia s vo lun tar ius
i,lic
Fe
in co rpo ris mo ru.
tur , acc eff us: mo de fij a
ad
VJS
m:
bo nis co mp ofi cu
tas bo nu m ex om nib us
.nt a: perfe~i.o à virtuc.o
he~e viuendum [e ipf.l nte
!Js pc~ r~ [atls JdD~eu~.
te profeél:a:auxilium anlma graUJ[sJmamen~Js agJoà
Ma gn Hi cc nti a,a mp lir ud
profeéèa. lnd uf ina , bo
c
ion
tar ion e, & pro po fit
id
ad
efi
ers
foJ
qui ha be t,
na ind ole s an im j, qU lm
J
l!'
_
co git an du m: ac um en me n
om ne ,qu od op us lit, cx
.
'a
rir
, B ' , mo rum cu m ueneiicenria int eg
s.
t1S. omras
e
qu
s
d'
fia s,h ab itll
• ru ma r dens Il
HU mm . Ho ne
mo
lx ho ne fia fi:nt
,ql
rer
en
qu i ha bc t,c up idè ,& lib
v[us in his, qua: accidl:nr
cir. Ma gn itu do an im i,
~
im i cu m rarione. Huma
ciui!is: magnificentia an
!v:J
m
tia
ici
am
ho mi nis
niras, mo rum ha bit us ad
mi ne s bene11cia confe_
ho
in
us
bit
ha
de propenftrs:
a Deos: virens Deos co
rens. Pie tas , illf iiti a crg
a
is De oru m {1I1ceptio:reét
lens:volunrari:trcl!gio.n
bo nu m, qu od fila ipGus
cul tus Deo~um [c1entJa:
ore
riras, ha bit us no s rim
cau[a ap pe mu r. Secll
id
us
bit
11a
rtl lrb :rt ion um ,
pro hib en s. V-acuitas pe
x,
Pa
ls.
ml
rbatio~es inc ida
agc~s~ ne nos in pe,rtu
qU1CS. De lid ia, iuris 0um
on
ntl
ho lhl lllm co nre
im i vacuiras. So ler tia ,ha
tiu m an im i: im pe rus an
11um
pri
prQ
ad
eil
t, ido ne us
bitus,qll~m qu i ha be
rcqu cn du m. Amiciti:r, de
n[e
co
ra
étu
nem co me
c1e
:
lun tat um con{enGo
bu s honefiis, & iufiis vo
f.1~
&
r:lta: de eli ge nd o,
étio vit x eiu{dem confide
s:volunrarllm :ld vira:
nfu
cie nd o op ini on um con[e
lne uo len tia co niu né tio :d.
co mm un ita tem cu m be
ro_
ne
Ge
cij communir.ls.
di, & accipiendi benefi
: an im i ad rat ion es, & atus
vir
fitas,gencroli mo ris
ro. Ha:re(js, reéta co mp
él:joncs faei!i, ind ué tio
m
nc
mi
ho
s
xu
tio:com ple
ba rio . Beneuolenria,e1eé
ri
ne
ge
m
[de
eiu
Co gn an o,
cu m ho mi ne copulans.
rer um om niu m, qu x vcia,
ord
nc
c?mmunio. Co
um
nrentiarum, & op ini on
re fint, co mm un ita s: {c
.
éta
rfc
pe
io
rat
nfi
mo
tas ,dc
q~a~.co~cen~us. Co mi
fcié
m
nc fia rum ,& vtiJju
CWllIs fCJCntJ:I,rerum ho
ita re co fii rue ns. So da ciu
in
ria:[cientia iufiiciam
.
lcs co nû let ud ine co dIi ata
lir as, am ici tia inter çqlla
es,
Fid
.
ara
inn
is
on
gir Jti
Co nli liu m bo nu m, vis co
i vid etu r, !la be re: ccr ta
ipl
vt
,
ita
m
,rc
l:a
op ini o reé
adras, ha bie us, qu i affirm
veri co mp rçh en lio . Ve
.
ria
en
tur:rerum verani [ci
tio nc ,& ne ga tio ne verf.1
io
rir
pe
ta cu m rar ion e: ap
VollmrlS,deliderium rcé
.
rio na tur ali s cu m ratio,
eti
rationi co nfe nta nc a,a pp
ealr
m,
nir io an te aé bo ne
ne. Confilij da rio ,ad mo
o,
o agere op ort ea r.O cc ali
ri prx(c~ibcns,q~o ,m~d
r
Or
op
~1I0 pa ri, veI agere
tem po ns pra:fcr~puo,. JO
.
fui
i
nd
rua
atlO: cu ra co n[e
tea t.CautJO,mah declJO
crin
co
fc
er
om niu m, qu x int
Ordo,aétio~i~ rcr um
eru
munitatis pro po rei o:r
com
aun~ur,finulJ~udo:
rpo
pro
fa:
au
r,c
mp ara nru
om mu m, qu x Int er [e co
i
im
.1n
,
tio
ten
At
.
ata
od
rio ad di[ ce nd um ac co mm Ind ole s bona,di{cen_
nti o.
ad pe rdi fce nd um co nte
tur x bo na :vi rtu s narura.,
na
di cel eri ras :pr oc rea tio
é.
im i ad di{cendi ceIerirat
lis. Do cil ira s,i nd ole s an a am big cbatu r, raeus.
qu
ludicium, euentlls rei, de is di[cepratio. Le gu m
ufi
ini
I
,ve
ris
Lex,dc rebus iuf
honeilis ob rem pe rat io.
s
ibu
Jeg
in
,
reé tai nfr iru tio
r,
cri bu s galidJUm. Ho no
Lx tit ia, in tem pe rat ix op
do
r,
ntu
d.t
us
nib
tis aétio
ho no ru m, qure in vireu
Jpe
ris
ita
au
gr.
:
a
co pa rat
natio:cl;gnjtas ex vireute
lris
nt:
lu
vo
as,
rir
lac
A
tio .
cie s:a uro rit ati s co n[e rua
Ï_
nificario. Gratia,bene1
fig
n[x
pe
pro
m
ad ag en du
bo
icij mb ue nd i tem po re
ccn ria vo lun tar ia: in off
réfio,imperanrium,~ pa
ni rcmune~at~o. Confen
fm, & pa ren du m elle. Re
riu m 0p JnJ O, Jm pe ran du
pfa
[ei
mi nu m cô mu nit as
pu bli ca , ~ultitudinis ho
nra : co mm un ita s mu lti
ad bene vll len du m co nre
xqu
ad
Pr ou idc nri a,
tudinis legibus co nfi iru ta.
liu m, de reb us fut unfi
Co
io.
da m fur ura prx pa rat
.
io. Viétoria, vis in cerraris, vt cx pc dit ,co nfi de rar
od
qu
s,
du
en ria , facultas
mi ne [up era ns. Pe r[p ici
COg1t
Kk
r.:::
a
.
�662,
Definitiones:
cogitltUr, aŒequendi. ponum, gratia: commer-' ftrans:e>rationis col1eétio fumthadm faéta? D'ède"': '
cium. Maturitas,ad rem vtilem temporis occafio:' tum,edW:um ciuilead aliquo'd tèmpus detlnitum.
tempus ad aliquid boni conficiendum fimnl adiu- , Politicus, Reip.eonftituenda: peritus. Ciuitas,doUlns. Memoria, affe.éHo animi veritatem, qua: in miciliuIn multitudinis hominu'ffi, qui communiipfo eft,cuftodiens. Confideratio,cogitationis co- · bus decretis vtantur:multirudo hominu, qui [lib
lentio. Intelligentia,fdentix principium. Cafti- eadem fint lcge.Ciuitatis virtus,optima; R eip. COD '
monia, vitiorum,qux Deos offcndunt, cautio:eul- ftitutio.Bcllka virtus,belli gerédi [cientia.Belli fo- :
'tus Deorum cura naturalis. Vaticinatio, fcientia cietas, beUi comm unitas. Salus,fecuri fiatlls com pa
fine demonftratione,quid agendllm fit, ante figni_ ratio. Tyranus, dominm ciuitatem ad [ullmjpfius
neans. Dillinatio,[eientia id,q uoad adeft, & q uod arbitriu gubernas.Sophiftes, qui iuuenesdiiJites,
cuenturum eft animali mortali, perfpiciens. Sapié-, & gloriofos mercedis caufa quafi venatur, & captat. Diuitix, poife[sio ad bene viuendum modetia,fcientia non fuppofita:rerum diuinarum fcientia:fcientia rerum caufam contemplans. Philofo-' rata:pecuniarum,quct fimul ad bene viuendum fpe
phia,fcrientix rerum diuinarum appetitio:veritatis él:ent,copia.Depofi tu,res cum fide data. Purgatio,
quo paao veritatis fit, eontemplatio: cura animi rerum pefsimaru ab optimls fecrctio. Vincere,co- '
tendendo {il perare. Bonus hOIno,talis,qui bene de
eum reéb ratione. Scientia,animi perceptio,qux
hominibus
mereatur. Tempcrans, qui moderatas •
l"atione refclli non poteft e vis aliquid, aliquaue ita
cupiditates
hab et. Conti nens,q ui partes anim'i:re- '
fufcipiés,vt nullo modo pofsit dimittere: ratio veél:ct
cogitationi
aduaünteis vincit.Honefius, qui ,
ra in eogitatione immutabilis. Opinio, fufpicio,
perfeaè,e!l:
bonu,s:q
ui fuam ipfiusvir~ute,m ha~e~.
<lux ratione eofutari poteft:ratiocinandi impetus:
Con(cientia, tacHa cum meerore COgltàtlO. Dlffl- .
cogitatio per rationem in falfum, & veru incidens.
Senfus,animiimpulfio:mentis motus: animi nun- cuItas difcédi,ad percipiendi difciplinam t:uditas.
tius per corpus ad extremas hominum partes pro-, Principatus, iu!l:us dominatus à reddenda ratione
Heifcens,àquo vis animi rationis expers, cognitio- liber.Philofophix contéptio,habitus, qué qui ha- ·
Dis particeps per corpus effieitur. Habitus,affettio bet,rationé odit. Timor ,animi in mali expeébtioanimi,qua,quales fimu~,dicimur. V ox,fluxio à eo- ne côturbatio.lracudia,appetitio fine cognitione '
gitatione per os egrediens. Sermo, vox,qux feribi v,ehemés,& violenta: fignificatio ordinis jo aniin,o
poteft,& v nam q uanq; rem explieat: diél:io ex no- perturbati. Conturbatio, in mali expeébtione tlmihibus,& verbis fine cantu compofita. N omen, mor.A{fentatio, colloquiu,quod Gt ad voluptaté,
diêtio fimplex, qux cum id, quod de vi dicitur ea, falbx,& improbum:habitus ad voluptatcm collo- .
quam ~u{ccl' vocant,tum omne,quod non per fe di,). quet1di mediocritaté fuperans.lra,iracundi,~ ad vl~
citur, fignificat. Diéèio, vox hominis, qUa! feribi ci{cédum cohortatio.lnjuria,iniufiitia ad 19noml'
potdt,& fignum quoddam comune fine cantu rem niam ferés.lntemperâtia,habitus prxterratio~en:
decIaras.Syllaba,humanx vocis articulus, qui fcri- violentus,ad ea,qua: illcuda vidétur,trahens. Plgrl
hi poteft. Definitio, ratio exdifferentia,& generc tia;prindpij lflborum fuga.Ignauia,caufa primam
eompofita. Jndiciu,rei latentis demonftratio. Ar- rei alicuills appetitioné faciédx reprimens. Difpu.\
gumenti conclufio, ratio, qux argumentando col- tatio,amicorlllTI in fermone di{fenuo. Maturita.,·
ligit veritaté : ratio ex rebus antè perceptis aliquid tépus,in ,quo vna quctque res ad patiédum, vel fadé
demon!hans. Elementu m, yods vox fim plex:caufa dum,efi idonea,Iniu!l:itia,habitus leges defpiciens.
alijs voeibus, vt voces fint. Vtile,id,quod caufa eft, Indigentia, bonorllm defeaio. Verecu dia, in expe,vt commodo aliquo afficiamus:caufa boni. Con- ébtione ignominix metus. Arrogatia,habitus bo ...
ducens,id,quod ad bonum ducit. Honefium, bo- num,ve1 bona,qux non fint,arrogas. Peccatu aaio
num. Bonum, caufa, vt ea, qux funt, feruentur: prxter reaam rati0!1em. Inuidentia, xgritudo eX'
caufa rei omnis, qux fpeaat ad ipfum, à quo pro- ~micorum bonis,qux vel fint, vel olimfutura fint.
ficifcuntur omnia,qux funt eligenda. Temperan- Impudentia,habitus animi ignominiam lucri calllia, animi moderatio. Iuftum, legis infiitlltum iu .. f.1 ferens.Audacia,confidentix ad timores, ad quos
fiitiam cxercens. Voluntarium,quod fe ip[um infi- opus non eft,abundantia.Ambitio,habitlls :ll~jmi
nuat:quod per fe eligitur cogitatione perfeau. Li- ad omné fumprum propen[us, & fine cogmtlOne
be'r u,quod in fe ipfum dominatur.Mediocre,quod liberalis. Malum natiuum, vitiu in natura, & pecca.
eft inter fuperlationem, & defeéboncm medium, tum naturale:morblls in nanua infitlls. Spes, boni
& quod in arte L1tis efl:.Mediocritas,fuperlationis, expeétatio.lnL1nia,habitus vera perceptioné C01'& defealOnis mediü.Palma,virtutis prxmium:id, rumpés.Loquacitas,inconfiderata fermonis intem
quod fua ipfius cauL1 eft optabilc. Immortalitas, peralltia.Contrarietas,rerum,qux {ilb idem genlls
natura,qux {sula diciwr,animata, & perpetua mâ- [ecundum aliquam differentiam cadunt, maxima.
fio. Sanaitas,Dei cultus(res Deo grata. Dies fefius, difiantia. R es non voIllntaria,res , q ux prxter cogi
tempus faerum,[ecundum leges indiétum. Homo, tationem perficitur. Inftitutio, vis ammum curas.
animal fine pcnnis,bipes, vng ues latos hab6s, quod Eruditio, di{ciplinx traditio. Legum latio, fden
{ohlm rcrum feientia, qux ratione traditur ,apprç- 'ria ciuitatem firmam confiiruens. Admonitio,[erhendit. Sacrificium, donum ad rem L1Cra Deo di- mû cu obiurgatione ex anime faétlls:fermo pecc:tcatum.Votum,petitio, qua petunt homines à Dijs ti aduertendi caufa infiitutus. A uxilium,mali prro
bona,vel qua:: bona vidétur.Rex,is,qui liber àred- fentis, vel i mminentis propulf.1tio. Cafiigatio, :1ni..
denda ratione [ecundum leges imperat: ciuilis iomi in deliao,quod committitur, cmatio. Pofiitution~s princeps. Magifl:ratus ,cura totius:po_
tententia, in aéhone, vcl in fermone prxteftas:legls procuratio. Legu m lator, effeaor legii,
fianria:habitlls,quem qui habet, potells
quibus Remp. admini!hare oporteat. Lex, fcitum
eft:vis hominé naturaliter feruas,
multiwdinis ciuile ad nullum tempus definitum.
ve1 tutUlI} efficiens,
'
,Ar~l1mentum, rrinçipium non perfeétè demon..
Parti
�De Vniuerlitate
663
l le '
oa bi li: ld ic en ru r, n'
ro
I V ra re fip
vt
s,
ei
ca
di
1- quiiu
. , n a!ramus igicur cauf.1m qu xe ü im pu .'UCl\ "<.!!
U
Jq
iginem rerum &
LL O
L
V
T
.
M
achinaws lir, vr or ieace vidcJicer:
A
m
5
1
a!C
N
.uI
O
t.q
T
en
A
L
M ft: 1 P
EN 5
m qua:rerec: Prob
RE 5 P 0 N D
ra qu e 0nt ol m on em no ua
CON VER 5 A
m.inuidec n.e m in i.l
re
au
us
.b
o
.
pr
e,
1b~
G
m gignen_
prxila
QS 0 S IN M A JI.
rauJC. H xc m m iru JClIi[fer:
ne
ge
a
Jll
11 S LO C rs
lim
/J,
fL
~nJa
conil
IM V S.
fs im a. N am cum
N E N O TA V
dl mundl cauCa iu ili
, mali nillil
m
du
un
m
e
expler
Deu~ bonis om ni bu s ra paterecur, qu ic qu id crac
tu
.ldiilmplir,
adnu~cere q~oad n~
fèmper fit , neque
o
qu
t
um caJeret, id libi
ef
n{
D
{e
i
l
cd
v
r?
1
ce
i
a.
JO
~
gn
~
od
eratè agi_
gi
~
qu
od
=
od
m
è
f
& qu
,fed im
vl1um ha be t on ü?
lllIum & qUietum
ql
an
_
er
ce
n
al
in or di né
no
m
to
ru
na
uo
?q
ln or di
tu r,n ec vn qu am lir tione co m fluétuans.ldeoq; cx e pr xi la nt iu . F;l $
.&
m
tu
ta
ra
&
iudicab~t cff
, ru m inre1/igenria
adduxJt. ho cc ni m
m nili pu latq; idem
um
vn
od
qu
ur,
dit
quam fuie,quicqua
çhé
vn
'pr
ec
l,n
ci
c
ne
~
".:OoII!!1:OI':A1lI
~ü ra auce
rt <?piqu i effet opcimus.
m
ell:alterü qu od atfe in ae~
r
re
e
ce
p
fa
m
e
u~
{
m.
~
rn
~
e[f
~
c.he
ni bi l e Corü
[Otü op
~,gj~
bulffet, rcperiebat
onis expers, qu od
ha
r
r:i
ra
ltu
,
Ig
us
n{
m
rè
{e
ne
ve
è
tlO
e~
ns inedligcn~
n~on
quam ell
erétur, no n intellige iam aucem
r, & interie, nec vn
rn
itu
ce
ra
gn
tu
gi
d
a
na
:
i,l
uC
~a
ef
ca
q
le
bI
gent
ex aliqua
przilancius:intelli
té qu od gi gn itu r"
t~ JO.toco ~enere
ota,re_
m
re
p.ot,eli:. O m ne au
a
po llè reperiri.
uf
ca
ra
i
eu
rc
na
im
a ,alia .in
ul1ius en
lI
~u
o
~m
.
an
ul~
m
fi
d
m
uo
gI m neceJfe eli:. N
animum coc1ualiq
entlam ln an im o,
Q !! oc irc a fi is qui
ttum ellè
qu?clrcalncellJ~
ud
periri ~rigo po te fi. eam {pecié qua: {cm per eadem
eil op us ilI etfe
s
tu
ra
c
5J
r,
e.
or
itu
rp
ol
bn
ht JO co
nu s efricere m
er exemplar,
uff.1m nô eit cu né
ue eam lib i pr op on
imum. ~am ob ca
rr
ehe
ni
Ic
co
pu
am
uid
i1J
i9,
a1
tem
efi, in ru eb itu r,a tq
inueiligari
LTeefi.sinau
o
ce
od
ne
t
m
ia
fi
i,
fic
er
ef
ic
us
ol
pr
qu e in ri_
d~m
pr .rc la ru m op
du m anImaI elle, id H oc
qu am expeterpu1ch
un
am
m
i11
nc
a
?~
qu
un
il,
re
,n
po
ur
étu~a
utllm.
qu~ g~gnit
um liue m un pr ou id en tia confiit
r.O m ne ig itu rc çl
reJIJgens,& dJUJOa
ufnam aniui
i,c
tu dl ne co nf eq ue ru ca bu lo ga ud et , ho c: \ no bi s
ef
r videndum
itu
qu
vo
fe
io
od
aI
qu
o,
uo
lic
eq
us
po
derem
fimilitudinem
du s, liu
lingendo m un do
o id pr im ùm conG eran_
in
qu
us
de
de
t:
fi
um
ri
u~
qua:
an
~t
m
nlid
nuncup
eét~ eo ru m quidem
~f
p:
om ni qu xi lio ne co
s
in
iu.
l
ul1
ei
N
io
.
çIp
fi.c
qu
nc
s
or
in
tu
pn
a
an
ni
fecu
qu od
or tu ,
m at Ja . Su t enim om parte perit nu110 gener~tus
am
er
ta
fu
no
e
S
rn
bl
pé
no
m
ine
fe
qu
,
{~
ex
. du m
. qu an do
au t inchoat.1, nulla
mporis pr in ci pa tu
da generajpareiea,
rac>
rp
luco fimiIe, pu lco
tu s lit ab ~1iquo ee
e
qu
di
vn
i
itu r, & ef
e~o au te m nec ab{ogo om ne :mimai
ng
r~
ta
pe
&
Im
.
r,
.
éb
eu
au
fe
rm
s
ce
{u
t:fen
de m
ceil. Cuius er
talia{en{um mouen
ch ru m e~e m lu l po m eil, fiucin lingulis, fiue in
co nne
io
tu s. O m ni a am em
ar
in
op
in
da
a:
em
fLlnr,ead
q~ali partlc:ula qu .1tur, eius fimiJem m üd um efTe
' N ih il
us
te m m ou en ria qua:
m
xi
di
;
iq
rn
gn
ce
gi
re
habere
d.uer{o gene
ce rn üt ur & ra afi
fi du nr ,q ux or ru m
tq ; i11um quide qu
s Jg itu r qu i animo
A
ne
.
m
fis
.O
au
us
ec
m
lin
ca
di
ffe
exu r;cionis
,&
.lu té gi gn i po
fit
an im an te s, compl
r
in ue ni re *d itf ic ile
tu
is
~n
at
ig
lit
l1
er
~e
ill
in
e
vn
s
~n
iu
ti
ur m üd o, & pe cu '&DJI pa re nt em hu
jn ~ulglls nefas. R
,Gcut llOmines hoc
re
la:
nt
ca
di
ge
in
1h
,
re
ris
lO
ne
&
ue
eris,
~adunt, co m pr çcurn ia m in
qua: fu ? a{peétum
fa br ic at or ranti op
a
e
ni
i11
,
om
um
&
nd
s,
de
de
vi
rn m um in re ru na
pervnü
fus ig itu r
!! od em m pu lc he
ar ,fd ne qu od {em
pl
r.Q
m
tu
xe
lu
un
se
{o
nd
tu
ab
he
ita
rre
im
\'t ru m Ge
neratü or t6 m
,& qu od ex om ni pa
iJe, an id , qu od ge
t~r~ inteJJigi po te fi us fimilem m un du m etficere
opr
,fi
us
& id em & fui fim
ud
m
c
de
ui fi pu lc he r efi hi
tJislmum ei l,q uu m
om nü :tni.
9u e di ci m us .A tq
xt er ni ta tis im iiem
afpeétabile,in qu o
ec
{p
um
à
vn
ea
l
~a
of
ni
pr
,
,a
~r
ex
11
tif
ve
il,
ar
se
ig
us
fa
ne icur vnum
l)us ei
lidem
rentur,etfecir. R eé tè& innumerabi_
n~
s, ql lo d ne di ét u ql
[J
cu
n.
{e
~o
in
.l
ah
r.5
~
m
ui
No
aI
s.
m
tu
ta ri
{ecu
, an lin t plures,
um eil pr o xt er no
quidem
m un du dl xe .n m us
exeqUJ,
rjt
ge ne ra tu m exempl
ue
al
m
s. Vnus pr of eé tà ,li
m
iu
re
el
ra
m
ni
&
er
s
xt
nu
in
ve
qu
èu
Jes,dlé
n4s animan_
puIig itu r du bi um
~
ü. ~od enim om
un do qu ic qu Jm
pl
m
e
em
qu
ex
ne
ad
:
eli
em
us
id
qu
faét
m pl ea itu r, id
Si er go
~. x~ui qu an doqu
to re pr xi la nr iu s.
ne inre11iguntur co
ca
tio
ifi
ra
i
xd
qu
us
s,
ei
an i,
e
co
is
re
I~ra. ch ri us ne
r;ttio~~ {apie~_ no n po te il effe ('um alrero. R urfus enimcualiuiuss pa rod
q~
s,
~u
fe
ef
i
ef
id
ad
i,
genera~us,
utabJ11 :tt cr nt tineat, fit necellè ef
u_
itur,a.t~ue Imm
m an s; qu i eurn cçm
c
Un
~1
C œ lu m q; ho c lim
ffe
cc
tiaquecomprçhend
ne
fit
flcltur, vt
mant~s{~periores.
ef
ni
o
ne
a.
t
m
qu
ru
fin
Ex
s
.
Eo
re
ur
Q
i.
er
nu effe:
pr ox im
ta te co tin
, fimulacrum x[~r
hus vltlml fit, no n
m
ti
11
an
du
um
im
un
cr
m
an
la
t
us
lè
el
im
s
rn
qu em ee
hi c m un du
efi ·JO om m
vt
m
te
ue
au
rq
t,a
um
re
im
de
ci
ill
us
itf ic
qu id ac
qu àd {o lu s acq; vn
ur q,uz
al ic ui us xt er ni . D
fimillimus ho c ip{o
o
,rdi~. D,c his ig~t
~o
lm
,e
{o
u at q ue
is
ab
on
ti
ra
ne
Deus hu nc m und
n.l or at lo C on qu ifi tio
em
om
ar
ul
JO
,
ng
O
fi
al
o
O
ire
fiJ
dc
dl
& a{peim a
elfet:i
di xi m us , hx c fit pr
C or po re um autem
pltcata co it.
ex
au
r,
re
tu
oc
de
pr
vi
us
am
ib
en
vnig
de qu
celfe e~ ellè, qu od
ab ili di .
ne eu m hi s re bu s
~ra,étabil~ ~m~e ne
q;
fia~i1i ~ im m ur
re
ité
ile
de
ri po re il,
ab
m
ét
cu
ue
aq
x ~eq; r~
gn ar io . It
o Igm vacuum vlde t au te m
qu
rr
a,
po
dI
11
~h
lit
N
ls
.
al
~il
qu
,
m
na tu
/is fit
gr ef at {o lld o, {olid Un
Cp ur at ur ,o ra tio ta
refi. C um aute~ m
ro tangl, q uod care
po
ve
c
ci
ne
in
m un du m
nu
co
ue
i
eq
r,f
da rg ui ,n
exp ers. ~Jmobrem nc m qu e
ne âgl pu ta
be
fit
,
:
ra
rra
ac
te
ul
od
lim
qu
l
éb
hi
fa elt im ita ta & et fi nfequarur. QEantUm en im ni ere moliens Deus, terram pr im um ig
ctfic
ri co
hx re nd um rerfim i/i tu di ne m ve
a au te m du o ad co
va Je t,u nt um ad fini
s
m
ta
O
.
ni
at
er
eb
xt
i,
ng
ef
iu
vinclllumq;
ad id qu od on um
irunt,& ql.,aG no du m um olcq;
d~orum na tu ra ,
q~
e
re
e?
d
rt
ui
fo
iq
fi
al
ca
m
i~
riu
od habe~
de ln veritas. QEoc
lorum Id cfi ap til si
re nt es , mJnu~ Id ~u
{ydcra?r.Sed vlOcu
de
lle
di
a: afiringic
di
un
e
m
an
e
pl
qu
or ru
d ex ~c.ar9; de his qu
dilu,Clde &
uo
ta
ro
,q
vt
u~
,
ur
mm
m
he
ui
Jc
eq
pu
è affequitur,
Jn us ,a ni m o co nf
om m pa rte {e~~m
um efri~Jt;IQ op rim m efi en im ,
vn
ex
e
&
,t
t,
~n
1x
fie
m:
co
i
m
là
fib
ql
du
Orat10 ex or na ra
,c on te nt lq.ue
ct, La tin e (a ud en
aud f.1nè erir m ir um
qua: G rx ce ava7l.11'f(
nt ur ) cô pa ra ua
no
m
s
em
bi
l
ei
no
ip{a confenrÏ:lt:h
r.~quum
pr im um à
tu
rc
cé
ho
di
m
a
ia
ili
tio
on
ab
qu
ob
pr
.
K k ij
'. elfedebetis,fi
nl ln em elfe & vos
ho
m
ra
iIè
di
i
qu
e
ft1erninilfe,& m
AT
.P A R T I C V L
Il
'*
4
J
'*
�1
De. Vniuerfiraie.
tio proportibue dici po·teft. ,:QE.ando enim' trilltJ1
bus ingreffus corpore (l1fHnl!tet. M otLtm enitn &.e~
vel nun'lerorum, vc\ ngurarutTl, vel quorumcllhq;
dit cœlo cu 111 qui ~g~ù:x Gt aptiisimlJ ~,quïvnus éJc
generu eontingit, vt qllod medium fit, vti primum
feptem motib~IS mel~tem arque intelligentiam cofroportione,ita id pùflremo c(;paretur ;vicifsimq;
hiberet. Maximaitaqlle vna conucrfione atque eadem ipfe circLIITI fe torquetur &,vertitur. Sex auté
vt extremu cum medio,fic mediu cum p'rimo c6nreliquos motLl$ ab eo [eparauiF- itaqi eum ab omni
feratur:id quod medium dl" t~m primum lit, tllm
errationc liberauit. Ad 11*nc igitur conuerGoncm
, poftremum, pofirema vero & prima media hunt.'
~ An deum- Ita nece[sitas cogit, vt eadé fine qu'i *deiunél:a fllequx pcdibus & manibus non egeret, ingredicndi
ttol.
runt. E adem autem Cllm fact:i fint, efficit\:H", vt 0membra non dedit Deus is qui erac- ,~de aliqu~ndo
Deo futuro cogitans, leuen'lel1m effe-:"cir, & vndiq;
mnia fint vnllm. ~èd fi vniueditatis corpus plaxqu.abilem, & àmedio ad (umf!1um' parem & perpum & zlluabile explicaretur',"neqi in eo C]uicqui
feéb.Jm atque 4bfolutum ex abfolutis atque per.fceffet requiGtlIm, vnum interieél:um medium & fe~
éhs. Animum allrem vtin eius medio collocaoit,
ip[um & ea quibllS effet interpofitu colligaret. Sed
ita pe:r rotu'm retendit. deinde cum circudedit cor"
cu m folidit.ls mllndo q uxrerctllr, [olida autem 0 ':mnia,vno medio nllnqmim<hiobus, [empercopll'" pore & vdbuit extrinfecus, cœ,loqllç foliuago &
VOlllbjli & in orbem.incitato complexus efi, qllod
lentl11';ita' contigit, vt inter rgnel].1 &rerram ~quam
fecu111 ipfllm propter vÏ1'tuté facile effe poKer, nec
Deus aerernqi poneret,eaqi inter [e compararetac
de[yderaret
alterum, ['uis fibi noqls, & familiaris.
proportionc coiu ngei'et , vt quemadmodum ignis
Sic
Deus
ille
xternu s hunc perf~ti:è beatllm Deum
aeri,fic aer aqux, quodque acr aqùx, id aqul terrx
procreauit.
fed
animllm haud ita vt modo locllri
proportione redderet. ~a ex coiunél:ione cœl1l111
111111
US,
tum
denique
cum corpus ci cffeciflèt, inita aêt:um c,!fi, vt (ub afpeél:lIm' & ' tati:u caslat. Itaq;
cbôallÎt. N eq ue enjm elTèt·reél:um, minori par cre
& ob cam caq{'am,& ab ijs l'ebus numero quatuor;
maiorem. Sed'nos multa incoIl[yder~tè ac temerè,
mundi efi corpus effeéhllu,ea cofiruél:um propordicimus. Deus autem, &.ortu &. v.irtllte antiquiQtione quam dixi. Ex quo ipfe [e concordi quadam
amicitia & chal'itaœ èompleéHtur, atque ira aptè
rem genuit al/imum, cumqi vt dorninum atqi jmcohxret,vt diffolui 11ullo modo queat, 11ifi ab eodé
perantem obedienti prxfecit çQrpQri, idque moli,à quo efi ligatllS.Earum autem quatuor rerü, é]uas
tus tali quodam efi modo. Ex materÏ;l qux ülgiuifupra dixi,Ge in o III III mundo omnes partes Collo~
dua efi, & qure femper vl1'iq~ .Jllo.di fpiquc Gmilis,
catx [unt, vt llulb pars bllil1fce generis excederct:
& ex Cil qux corporib~ls diuidua gignitur,tertium
extra,atq; in hoc vniuerfo inafftnt gcnera iIIa v ni ...
materix gen,us admifcuit. ex dllObus in medium,
uerG1.Id ob eas cauras ', prima vt mundus animans
quod effet eiu[dem naturâ! & quod alterius, idqu,e
pofsit ex perfeéèis partibus elfe pc,!rfeél:us. Deinde,
interiecit il1tt:f indiuidllum atque id ,q llod effc.t<h..vt vnl1S effet, 11\11b parte vnde altera gigneretur,re~
J,lidllÜm in corpore'.,Et Clll!l fJi;t,[ump1ia'et, ynam'
liéb:pofiremo,ne quis morbus eum pofsit, lut fein fpcciem.temperJuit, namramq; illam C]llam a)neéllls aHligere. 01l1nis eni~ coagmétatïo'corpoterius diximus, vi çu m eadem coillnxit, fogienté &
ris vel ealore vel frigore vel aliqua impllifionc vedus copulationis aliena permi[cens cu m:1teria, cû
hementi labefaaarur & frangitur,et ad morbos [e~
çx tribus eftèciffet vnllm,id ip[llm 10 ea qux decllit
neQ;utemqi compellitur. Hac igitur habuit ratiornébra partitus efi.la partes lingll las q: codé, & cx
nem, effeélor mundi molitorqi Deus, vt vnu opus
altero,& ex materia temperauit. Fuit auté talis illa
totllm atq; perfettum,ex omnibus totis atq; perfe-'
partitio. V na princi pio parté detraxit ex toto:{ecu.
dis ab(olueretur,quod omni morbo fenioue care'"
da auté prima! partis dlfplii. deinJe rertia qux eiIèt
l'et. Forma autem, & maximè fibi cognatan1 & de(ecudx fèfquialtera, primx tripla.deinde quartat11
coram dedit. A quo enim animate omnes reliquos
qux [ecudx dl\p);~ eiIet:q uintii inde 'lux tertix tricontineri vellet animantes, hunc ea forma 6gurapla:tum fexti oét~lplii primx;pofiremo [eptimam"
uit,ql1a vnaomnes reliqux formx concluduntur.
qux [eptem &. viginti partlbus antecederet primx.
E:rgo globofus cfi fabricatl,ls1quod CTq>«leCEfJt~S' Grç~
Deinde infiituit dupla & tripla intcrllalla explerc,
ci vocant,cuïus omnis extremitas pan bus J. medio
partes ru~[us ex tbto defecas,:quas inçeru:tllis lta Jo~
cabat, vrin tingulis çffent bina media. (Vix enim ,
l'adi js attingitur. Idque ita tornauit, vt nibil effici
pofsit rotundius, nibll yt a[peritatis haberet, nihil
aud<;o dicere meçlietares, quas Grxci fiECToTHlaS' ap.pellat,(ed quafijta dixerim ita intelligac, crit enim
offenGonis, nihil inc1u[um angulis, nibil anfraéh:
planius). Earu alteram cadé parte prxfianté e.ïtre.
bus,nihil eminens, nihillacllno[um, omnesqi par_
tes tlmillimre omnium,quo ad ei,us pr:dl:abat iudimis atque fuperata, altcram pari nnmero prxfian ..
cio, Gmilitudinis di[similitudo. Omni au té totam
tem extremis parique numero fuperatâ. Sefqui:d..
müdi figuram lwitate circundedit.N ecenim oeu~
reris alltem intcruallis & (c[quitertijs , & [e{qui..
lis ege15at, quia nihil extra qllod cerni po{fet, reH..
oti:auis [umptis ex his colligationibus, in primis
èt:ü crat:nec auribus , quia ne quod audiretur.qui.
interual1is [efquioéhuo imcru;lllo fcfquitertÏl 0 .. '
dem.neque erant aerc eircllnfuf.l extrem.l mudi, vt
mnia expI.e.ba,t:cllm partieulam fingularum relinl'c[piratloné requirel'et. N cc vero defyderabat aut
queret. Eius autem particul~ intcruallo reliél:o,
:t1imëta corporis, aut detraQ;ioné confetti & (:onhabebat. numcru~ ad I1um~rum candé proportiofumpti cibi:nequc çnim vll'l deeefsio licri poterat,
nem comparationemque in extremis, quam haneque ~ece[sio,neque veroerat vnde.ltafc ip[e co~
bent CCL V I. cum ccx L I 1 Latque ira permi..
fumptlonc & fenio alebat fui, cum ip[e per [e & à[e
xtltm illlld ex' quo hxc [ecucrat, etiam omne con& pateretur &: faeeret omnÏ:l. Sic enim ratus el!:
fump[erat. Hanc igitur omnem coniunaioncm
ille,qlli ifia iunxit & condidit, ip[um [c eotentum
duplicem in longitudinemdiffidit, mcdixqpe ae..
cffe mllndllm)n~que egcre altero.Itaque nec ei ma~
çommodans mediam ,. quaG. decu{[1uit , deinde
nus a ffi xit , qll1~ nec capiendum qukquam erat,
in orbem tOl'Gt , vt & ipfx fcenm & inter fc ex
PC'). u~ l'epellendu: nec pedes nec alia membra, ~ui..
çommi{ful'a 'lux è regione ciTet ) iungerent,ur,
coque
�De Vniuerlitate.
665
b'C:
inllexione vertebat qllJ
J'ar a -
,
Hcis l
rum quafi He
eo
., r.
.
entia efficieba n t ,v t
ced
pro
u
J1m
c
an
ntr
co
rlam If".
.
d' r. '
fieret celerd euet tar llsImum, Id pro xim um
~odo cle ba tur , vndiq
m,
o
be
~u
or
s
xu
ple
am
é
am euidens qu z
ex ter ior
~tacum alt eru m effet
q; vt effet menfu.ra qllxd atesq; deda_
;
At
~.
mq
ea
~J~
it:
tau
no
us
eri
hu e alt
curfibus cd en tat es tardir
l1Ium eiu[dem na tu rz ,
l'1 dextram pa r- ln lfi a oél:o
rei
bte
1
fit
tor
afi Iumt'n accendit adfe_
de
m
[de
qu z era t eiu
ad raret, Deus ipfe [oIem qu
it
ex
dir
ea
lin
dia
me
à
um , vt qu:tm maximè
ter n.h an c au tem cit im am
- cu nd um fup~a terram am bit
[0
am
qu
,
ori
eri
[up
dit
anresque qu i bus
Ja:ua~.Scd pr ind pa tum deInt cri oré autem cum in ~œlum omm~us colluceret,anim & ab eo qu od fiit.
do ce n, ab :iu fde m moru
lam Ind iui du am rel iqu
gnofcerét.
m orbeis difpares du - 1U~ erar
pte
t,[e
ffe
ifi
diu
li
ror u naruram vimq; co
scœ
me
rce
nu
r
fex pa
~~
ee
md
injs
ari
ntr
& ob has gemo ue ri iufsit,co
& dies ad. hu~c mo du m
ur
IgH
pl o& tri plo int eru all o
ox
N
ceres
pa
it
efficit f.lpientem tri um fec
(.ls, vnum CJrcunUm or bis
cau
a
[cr.fe eu rfi bu s, eo ru m au
r~c
n.e
um
tri
&
,
res
nfis aUCem qu an do
int er [e difpa
um atque op tim um . Me
slm
tlf
ler~taces, [ed qu atu or &
r
ato
cre
o
pr
jlle
em con{ecura eil. An nu s
igi tur eu m
lun a Jufiraco fuo curiil [oI
reh qu ?ru m. An im um
et,
i/f
nu
ge
e
tat
ini
cit & per.1grauit orbem.
nte & diu
vbi [01 filUm tot um confe
mu nd l De us ex fua me
rs ho co
;
acq
um
ret
nc
crac co
fyderu am bit u.ç ignorante
tem
au
um
or
ter
Cz
tu m de niq ue om ne qu od
at,
que nomen ap an im o,i nte riu sq ue f.lcicb
a~modum pau cos, ne
r
rte
pr:
s
ne
mi
pore~lm [ub~ernebat
at.
etiuDtllr. Iram accommodans copulab
e Inter fe nu me ro comm
qu
ne
nr,
Ila
pe
a~q; I~a me diz me dia
à
H
elfe qu od
feél:us,extremicatem cœ
llOS fyderü erroresid ipiilm
nc
ciu
n~~
e
q.lI
SIC an Im us à me dio pro
eq;
inita, varic:rate
o am bit u circuniecit, fef
r tempus mu ltÏ tud ine inf
JtlI
dJc
e
Cle
~uprema reg ion e ro tüd
a:
vit
e
d per[pici & inpit ern X, (.lpientisqu
ili prz dit os . At tam en il/u
rab
mi
ad
~pfe ve r[a ns ,di uin z,f em
~
él:
q; nllmero tem po rpu s quidem cœli [pe
i potell,ab[oJuro perfeél:o
lig
tel
lOduxic ex ord ium . Et co
lc
ug
eff
q;annllm tun c compleri
us autem oc ulo rum
,ab{oIutum perfeél:um
ris
bJle effeél:um efi , an im
is
ion
rat
us
lls confettis fui curfiim us ex om nib
niq ue ,dm fe ot to ambit
de
ob tU tum . Ef i au tem an
rem
1ru
rn.
erunt, cumq; eos perméfu
Grçcè)fempice
bu~ ad idem ca pu t rer~ll
co nte nti on isq ; (àfflOJl:dl
&
os
mp
co
m
ilis orbis. Has igitllr ob
am eadentju
efi Idem, & femper fUI fim
ru m, & {ub int el/ ige nti
o
nria
im
fs
ti
an
z~
qu z per cœlum penetra
op tim o & pr
cau~as. n~ta afira ii.rnt,
nt
par~iceps, q~o nih il ab
ere
em
ert
e.ld
nn
ex
co
I
e
qU
e
ion
.ltu m, quipp
br u mali fl!uocar
&
fe
lt
tta
llh
{o
ge nJ tor e me bu s pro cre
et il1i anjma~
a, adiunél:a materia tem
anim:tl quodvidemus,eff
n~
om
c
ho
~t
Villél:US, .llt era qu e na tur
aimitaeionem limil& pro po rti on c co mp
fenrJmus ad xrerniratis
od
qu
11
pe rat ion e tri um pa rti um
m
iJe
temporis orcum
teriam mutab
Et c~t~ra qu~de~ vfqi ad inxerar, {ed qu ia
m.
mu
~i
tta, [e ip[e conuer[ans, cumindma
nLir
traba( eff
iui du am atq ue
Jmpreffa ab IIIIS qu x Jm
arripuiiIèc, & çu m rur [us
~t
d
q~!
c
mu nd oin rus incIuferat,
rni
in
al
{ce
im
:di
an
tur
ne
ue
om
mo
um
nis
nd
om
no
i
qu
r
pli ce m pe
exemplar jm aerius, & ez ter a dJJudldeficiebat ad pro po fit u
alt
rte
id
pa
qu
a
&
,
ex~
ris
ne
ge
m
eiufde
s animaIium
ap tum , quid q/u6q~e ginis fim iii tud o.Q !!o t igi rur ,& qllale
è
xim
ma
fit
rci
lq;
cu
ca t,q uid
ué s po ter at cerre co nti ng at, qu zq ue dl- fo rm ls mens in [peciem rerum int
po
tem
t
.lu
do
mo
t
au
10co
o fecum co git anu ntu r & ca qu z .[u.~t n~re,cotidem,& talcs inJho~ mu nd
gig
a:
qu
ca
er
int
fit
io
fiinél:
um genera qu até vera qu x verfatur ln IJS UJt effingere. Er an t au.te. a~Jmanti
au
tio
Ra
.
em
ead
r
pe
fcm
arque cœlefie,alterum
&i n codé & ina lte ro mo
r,q uo ru m vnum dJUlnu
tuo
qu z [u nc fem pe rea de m,
m
tium ter ref ire ,qu art um
voce & fi~e ~Ilo [on o, cu
nigeru~,et ~ër~um,ter
n.
p~
ue tur ip[a per fe[e Line
m faciebar ex
a [enfus CJeCl po tef i:& o~ ~lll1n~ amma.tl?nls. Maximè fpecie
ea m pa rte m atcingic qu
etèu pulcherim mu tat us rea us , om nl3 11?ne, Ha Vt fp!edldjfs~mus effet,&: alp
bis iIIius generis alcerius
na tur ae ffi is
en
tar
vniuerÜ
tia c: tum op ini on es alf
nm us . Cu mq ue fimtlem
an im o rne nti qu ed en un
em
, co mi teq .
uit
auc
m
d.1
rotun
ue gig nu ntu r. Cu
e vell~t, a~ volubiJjtatem
cer
faonesque fir mz ve rzq
t, cir cu m.
m
de
eci
ex
eff
r
eis
pe
z manentes [em
qu am op tim z mé
,qu
tJa
mr
len
rci
[ap
ve
m
us
eu
reb
s
illi
jn
varietate
a co nti ne ntu r, vt terram qu e cœ lum zq ua lir er dif irj bu ir, vt hu ne
no n (enfu, {cd inteIligenti
s lucentem mu niret, eiq ue ~upra ~erram
um,bene Gr zc i x/lT/l-op, no
él:
iin
dif
Lu na : cur[us pro xim è am~
e&
tem ~iuinis du o ge - .
l:JO efIèt.L ucJfer d.elnd
no mi na rem us . De dit au
m
du
• pr ox im a Solis circunueé
per ,n et in codé a:què
rfu m hapen~ 5011s ce!en
ra moeus:vnum qu od [em
ne
~
fanéèa Me rcu rij fieUa, cu
lç~r
ue vno mo do ceIeraret:al
dam çont~an;lm, COf
& idem in om nib us , atq
rue
co
à
rn
rte
tar i pa rem /ed vim q~an
pa
am
~e~t ~ucJf~r. M erc un us , ter um ,qu od ante mo uit , in qu r. QE.inq; autem
far ion e,q ua mi nt.e de h~
ecu
Ier
Re
peI
r.
iIis
nt~
Rm
.cu
&
vJn
m,
dslrnque
fione ~iurde
bi ..
So l,a lij alios vincun~, vlc
nt,qu~ reliquls mo~ibus orbem eum elfe vo lui t, im mo z
~Je
l
an~
loç
col
u[~
a
c.
z
qu
Iiq uo ru m [yderu
nere ea fun t [yd era , qu
, lll.rermofle ah~l~ dl~e lem, & fiantem, ex qu o ge
: fun t animan_
qu e eo ru m fit collocatlO
du m fUJt~qu~m infiJJ;.l cœ lo no n mo ue ntu r Ioco,qua
en
np
am
od
qu
eo
in
fuis fedibus in ren du m efi,ne
pon<ltur o=atlo. tia,eaqu~ dillina,ob cam caufam
ior
ma
us
m
igi
att
[a
au tem vaga &
in eo cu ius cau
~um [yli eru cu r- hz re nt , & pe rpe tuo m:lnent. ~z
eo
e
qu
od
qu
um
vn
tur
nerata [u nt, vt [u .
Q! !an do igi
JpUS erar m?rlls mut<lbiJj rat ion e lab un cu r,i ta ge
q~
~x
,
tum
ep
ad
efi
fir a qu z
fu m de co rum
e çorpoClb~~ pra dix im us .la m vero terram altricem noetèri~em
~qu
atl
1~g
col
s,
du
an
gn
nli
tem po ris co
noél:isque eff
ea q,
fll an lm alu orta. fup t,
traie~o axe fullinetur, diei uifsimam De oru m vo~
vinClllis an im alj bu s, çU
rz
t~
tiq
na
an
us
t, tun c ex aI~erl
eandem qu~ cufiodem
jm pe ri o pa rer ed idi ce run
lum gignerC:tur.Fufio~!lm lllmO
:
u~a
nar
m
fde
t effe co ru m; qu jin tra cœ
eiu
lui
in
a
er[
ionfu
fra
ne
tio
mo
dJfa:cum nes autem Deorum.& int er ip[os De os co nc urf
tia arq ue Im. pc
tetar
an
m
es
ore
ion
erl
cu rre n'rja in eaq' ue hx ren b
rum conu
,,em Jufirarent or cm,:!J'la mlll
s,qua:que in or bib us eo
ne
nco
ne
ior
pe
ma
[e
a
er
ali
ru
cu mq ue int
eriusquc: fI1in?r~m,' plo
c~[sionesque e~eniant,
ioreg
a
ari
ntr
co
diu sq ue ma ior em , cel
uz YÇ!?Cl[slp1e moueeos qUI pro pe co pu len tur
vn~us eill[demque na tur x:q dJOrlb~s,~ cu m [u.- ttn ga nt
Iab an tur , qUt'/{que tem ci à rar
,au t po ne qu os ,au t ante
ne
po rib us
ba nru r,e a celcritate vin
cJs
K k jjj
an tur . OmnCJS Cnlm orb
-pe rar en t [up era ri vid eb
od em qu e
od em er2 t,e
toque~otu qu ife mp eri ne s cireumplexus. A tq;
; efi eo
q;
,.
�-
666
De Vniuerfitate~
poribus à nofiro arpe~u 'o blite[cant, rurCusque
emerfi erroré incutiant rationis e;x:pertihus, li verbis explicare conemur nullo poliro [ub oculos·fi~
mulacro earum rerum, fruftrà Cufçjpiatur labor.
Sed hœe fatis [unt diéèa nohis:quœque de Deorum
qui cernuntur,quique orti [unt, natu~a prxfati [u-,.
mus, habeant hune terminum, reliquorum autem
q uos Grœci J1.a(ttovas appellant , noftri Cvt o.pinoO
Lareis,fi modo hoc reéèè conuerfum yideri poteit,
~ nolfe & nunciare ortum eorum maius eft,quàm
vt prqnteri fcribere nos audeamus.Credendurn nimirum eft veteribus, & prifçis, vt aiunt, viris, qui
fe progeniem Deorum elfe dicebanç, itaque ~orllm
vocabula nobis prodiderunt: nolfe autem generatores [uos optime poterant. Ac difficillime faéèu
efi, à Dijs ortis fiçlem no~ habere, quanqllam nec
argumentis,nec,rationiblls certis eoru oratio confirmetur. quia de fuis notis rebus videntur loqui,
veter.ile.gi morique parendum eft. Sic igitur vt ab
i j s cft traditum, horum Deorum ortus .habeatur,
atque dicatur, vt Oceanum Sa,1aciamque cœli faru
terrœque conceptu generatos editosqlle memoremus. Ex ijs Saturnum & Opem, deinceps Iouem
atque Iunonem reliquos fratres inter [e agnatosq;
vfurpare atque appellare folemus,& eorum, vt vta·
murveteri verbo,profapi5.. ~ando igitur omnes
& q!-lt mouent~r, palamq; Ce oltendunt, & qui ea~
tenus nobis declarantur q!-load ipfi ..,olunt, creati
funt, tum ad cos is De,us qui omnia gel1uit, [atur
hœc, Vos qui Deoru faru oni efHs .lttendite. ~o
tUm. operu ego parens effeéèorq; fum ,hœc funt in4ilfoluta me volente,quanquam omne colligamm
folui poteft.Sed haudquaquâ boni eft ratione vinétum velle dilfoluere. Sed q uoniam eftis or ri , im~
mortales vos quidem elfe ~ in9ilfolubi1~s ~on pot,eftis, Nec vnquam tamen dilfoluemini, neq, vos
yll~ ~orti~ fata periment:nec fraps valentior quam
~onfilium meum,quod maius eft vinqllum ad perpetuitatem veftram, quam illa q!-libus eths tum
euro gignebamini, coUiga~i. ~d fentjam igitur,
cognofcitç. Tria genera nobis rdiqua funt, eaque
mO,r talia,quibus pra:termifsis cœli ablolutio perfeéèa nonerit. Omniaenim genera animaliu comple~a no~ tenebit. Teneat autem oportebit, vt qu~
~ mei'pfo effeéta fint, Deorum vitam po[sint aclœquare,. vt igitur mortali côditione generentur, vos
fu[cipite, vt illa gignatis imiteminique vim rneam,
. <Iua & in veftro orm me vfum meminiftis. In quiDUS qui tales creqntul', vt Deorllm immortalium
quali gentiles elIè debeanr,diuini generjs ~rpel1en
tur,cepeantq; omnium ;tnimatium pI:incipatupl,
vobifque lure l$c 1ege yolentes pareant. ~Qrum
vobis jnitium ftarusque traqitur à me. Vos autem
~d id quod erit immortale partem attexi,tot~. mo.r~
talem.Ita orientur animantes qups & VlUOS alaqs,
& confumptos linu recipiatis. H;ec jJle dixÎt,çleinde ad temperationem [ul'eJ:ioré reuertitpf· ln qua
omnem anjmum vniuerfœ nat"lrœ temperan~ permifcebat,fup~ri[q uç perrnixtipnibus reliq uias fun
de~s a:quabat,eodé mpdo ferme, ni4 qp.oq. p'on ira
incorrupta,vtea qua: [emper ij[dem,feçl pijs fecun
4um fumebat atque etiam tertium. To~o igitur 0moi confiituto, lyderipus i'!lrem numerum diftrihuit animorum) & fingulos adiunxit ad fingula,
~tque ita -<lua~ i~ cUrrum vni~leditatis impofllit,
<:ommonftraultque leges fatales ac necelfarias: &
o~t~nçlit pr~IPutIl ortum "nUm fOI~ ~~~li~us euq;
l110deratum atque confiantem, nec ah vllo immi~~
~utum. Satis autem & quafi fparus animisJore, vd
certis temporum interuallis, oriretur animal quad '
e,lfet ad cultum Deorum aptifsimum. Sed cum du~ '
plexelIèt natura generis humani, fic res habebanr, '
vt prœltantius genus elfet eorum, qui elfent fll tu ri '
viri. Cùm autem animas corporiblls cum necefsi- '
tate in[euilfet, cumque ad corpora necefsitate ac~
ce[sio fieret,tum abfcefsio,.necelfe erat [en[um exiltere vnum,communemq; omnium vehementiore
mom excitatum coniunéèllmque natune, deinde
voluptate & moleltia mixturn amorem, polt iram
& metum,& reliquos motus animi, comites {uperiorum, & his etiam contrarios difsidentes: ql/OS
qui ratio ne rexerit, iultè vixerit: qui autem his fc '
dederit, iniui1:è. Atq; iIle qui reéèè & honefiè curriculum viuendi à natura datum confecerit, ad il·.
lud àfirum quo cu aptus fuerit, reuertetur:qui autem immoderatè & incemperat~ vixerit,eurn fecudus ortus in figuram muliebrem transferet. Et fi
ne tum quidem finem vitioru faciet, grauius eriam
iaéèabitur, & in fuis moribus fimillimas figuras
pecudum & feraru m transferetur:neque malorum
.terminum prius a[piciet, qua illam [equi cœperit
conuerfionem qua habebat in (e eiu[dem & vnills
Gmul innatam & inutam. quod tum deniqueeueniet,cum iUn quœ ex igne,aere, aqua at'!; terra tur~
bulcnta & rationis expertia jnfederinr,denig ue ratione depulerit, & ad primam atq; optimam effeéèionem,animi peruenerit. QEœ cum itadefignaffet,fefeque fi .q uid poftea fraudls, aut virij eueui(. (et extra omnem culpam, cau[amq; pofuilIèt, alio~
in terram, alios inlunam, alios in rcliquas mund1
partes, quœ (unt ad (patiorllm temporis fignificationem notre conftitutœ , (pargens quafi ferebar.
Poft autem C·ltionem eal"!} , Dijs, vt ira dicam, iu~ioribus permilit, vt cOl:pora morralia effingeréc,
qual1tumque elfet reliquum ex humano animo
. qllod deheret accedere, id omne & quœ fequentia
elIènr, perpolirent & ab[olllerent: deinde vt huic
animanti principem [e dllcemque prçberet, vjcam~
que eius pulcherrime regeret & gubernaret, nili
quatenus ip[e fua culpa fibi aliquid mi[eriœ qllrerere~. Atq; is quidem qui cun6la compo[uit, con- ,
ft'a nter in (uo manebat ftatu: qui amem erant ab
(:0 creati,cum parentis ordiné cognouHfenr, hunc
fequebantur. Itaque eum aceepiffenr immortale
principium mortalis animantis, imitantes geni-ton:m & effeéèorem [ui, particulas ignis & terr:r, &:
;lql1~ & aeris ci. mundo, quas rudus redderét, mutllabantur,eas,que inter [e copulabanr,haud ijfdé'm
vinculis qujbus ipli erant colligati, fed ralibus qux
cerni non polfent proprer paruitaré, crebris qllali
cqneolis iniec1is, vnu efficiebant ex omnibus corpus:itemque ineo influente arque effluente animi
diuini ambirus illigaban~.Itaq ue illi in Ru men immerli, neque tcnebant ·, neque tenebantur, [cd vi
magna tum ferebant, tum ferebantur. Ita totum
animal ~ouebatur illud quidem, [ed immoderare "
& fortuitu, vt [ex motibus veheretur:nam & ante:
& ponè, ad lreuam & ad dextram, & fl1rfum & "
deor[um, modo huc modo illuc. Sed li in [plendo" .
re çonfedit '. rum vel eadem [pecies, vel interdum '
immutata reditur, quum ignis oculorum cum eO
igne qui dl: ob os,offu[us, fe confudit & contulir.
Dextra autem videntur, glrœ Jœua funt, quia contrarijs p ..rtibus oçtllorum,co,ntrarias partes att~r~g unt.
�667
.
te
ta
fi
r
e
iu
n
V
De
, vt de vt ro qu e
. cerno cfTc f.1ciendum
, IXlla lx te m de xt ra qextris
au
t
en
nd
po
ef
R
g~nt.
in te r Ce no n
m in um , qu um ca
lu
ne
fio
er
nu
co
Ul S
le ui ta s,h in c
qu um [p ec ul or um
fit
Id
.
nt
cu
e[
x~
~o.h
ira de xt ra deem alfumpfit. &
in
ud
tit
al
e
qu
nc
Ilh
ua qu e in dert em oc ul or um , lx
pa
m
ua
lx
in
it
uf
tr
r depulfione lu ia m or a ce rn un tu
et
na
pi
Su
m.
~a
xt
ddit q ux lim t
er te ns in fe rio ra re
Jl un um , qUa! co nu
re fu nt ,q uç
!c om ni a ex eo gene
{up_eri~ra. A tq ui ha ,quibus vt itu r m in ilh is deus,
as
re ru ad lU ua nt cau{
refi effieie.
iem qu oa d b.eri po ia eau[aec
{p
i
tim
nt
ql lu m op
ua
iu
iq ue no n hx c ad
Sed xf iim an t pI cr
x vim Jlaqu
's,
ni um ca uc
om
e
elf
s
fa
ip
d
]uoris:
m m {e
, concretionis & li'
ris
lo
ca
&
is
or
ig
fr
one, q ux
be an t
lIigentia atque raei . Anite
in
ui
om
té
a~
t
c~re~n
riantur
alia in naeura repc
I11fi ln Jm m o nu lla om ne m cffugit oe ul or um . A t
m us al lte m {en[um
ra {u nt , eaque
te rr a, & ae re or po
,&
ua
aq
&
s,
ni
ig
geneix C1pienau te m qu i intelli
m
lu
Il
r.
tu
un
inte1lirn
c~
eellè
em pr ob .te tu r, ne
co
tlx qu e [e am at or
u[as n' ]u ile na tu rx pr im as ca
ge nt is [a pi en tis ql
rum, qu x neas cauras rerum ea
rere:deinde {ecund
ou ér ur .Q!!.o~
ias,ipfx ab alijs m
ce lfa rio m ou en t aI
ca
dr ca n? bi s lic
m {eparatim,
us ~ener.e cauCuu
ientes
nos qUld~m dlcam
{u
tellJgentia nt effic
ln
m
eu
x
qu
s
I11
tam de
marum, qu am
rerum atq~e ~pti
pul~herrimarum
nl bn tia , pc rco
ln
.udentla,
pr
es
nt
ca
va
x
qu
de hlS
ul or um qu ificlUnt. Ac de oc
ef
ue
xq
9u
a,
at
~b
nu nc l1a.
tu
rent eam vim, ']uam autem
dem cauils, vt habe
axima
e di ét um PUto. M
bent, (lt is ferme elf
deoru rnuta hu m an o generi
tim ar um
eo ru m vtilitas do na
op
ic em r.R er um enim
llere deinceps ex pl
hx c q U; l:
am
.N
s oculi attule~u~r
ud vn ha
s,
cognir~ones no~i
bi
no
a
ate oratJO
fit
er
L!
m
V
de
ta
bJ
ha
e {ol,neque
li neque fidera,nequ tl/i{fcnr.
a,
nt
ue
in
è
ea
am
qu
re po
um alpeLtum cade
cœ lu m [ub oc ul or
itx ,tu mengn
co
is
ul
oc
étesque
N un c vero dies no
er um machi conuerliones nu m
liu m an no ru m q;
fç {u nt ,& ad
m temporis dimen
na tx {unt, & fpatiu
. qu ib us ex
nt
na tu rx im pu le ru
qu xf iio ne m to ri us epti [u m us : qu o bo no nuJm ad
e da ru m
rebus philo{ophia
pr xa an tiu s, ncqu
m
Ilu
nu
s,
liu
bi
ta
que mu ~
Jum op
de or um concelfu ;tt
ri
ne
ge
m
liu
ta
or
m
r.
nere,neque da bi tu
ea
ea
FIN
l
S·
��IN
I N O' E'X
1 P R. 1 0 R.
v B
N V MER. V S
fte rio rc ol um na m,
A
pe rB A R ID IS Hy s
re i incancatione
bo
~
28 [.I .f
.
.
ali no excutiatur.
Ab
,
f
pr ol ler bi um P9 .I.
_.
.
n de i, &
me
no
di
Ab
'
,.
r.f
• . "
apud quos 10 9. .p
603,I
lex
m
ru
io
fil
nu
uo
Ab dI Ca
iem ef t qu od à leg
Ab~rrareà vero id
3f. 1.f
tlm o
m
us pr ec an do , illfiu
Abfolui à iudicib
31 f.[ .m
no n e!fe
tf.l . p
qua:
.A bfoluca fapientia let a:
f.
J7
l. m
ath
Ac ar na ni j fratres ra fua eRè .90.1.m
tu
na
iil
.Abfolutu nil
-1.f
dç mo ni or ii "ld 33
Ac e/a ma tio La ce
..m
.2
lfl
te
cra
t à So
Accufatio quiiti fia
s fin t. & qu id in ac
Accufat,ore~ quale
.P
.2.
38
at
be
de
re
cufauOOlbus ferua
333'~'P
Ac lie ro n flumen m deBuit Acherude
lu
Ac he ro n in pa
Jf t.l .m
fiam
tu r ab Ho gi
6n
s
mu
fsi
rti
~chilles fo
. 187.I .p
me ro
86.1.f
ri
io
nt
ta
zf
Achilles Vly!fe pr
IS8.2..f
af tu do r
186.1 .m
da tio
Achillis co mm en em pl it, vt in fa mi â
nt
Achilles vi tam co
3u .1 .m
de ui tar et
ab Ho ur
nt
ua
ib
am
fo
'Achilli qua: fa/
38o.1.f
m er o
118. x.f
aa
"H4l\~",i~ vnde di
j.l .p
rii
luc
tur
ca
vo
)?
Ac qu ire re no fem cies
1.I.f
11
Ac qu ire nd i dua: fpe .d'uenit J7 t.I .p
citia
Aé tio erras ab inf er an tia elfe J91.I.r
Aa io ne : bo no rû tép côducat I.\IS.l.p
id
Aé tio ad fcientia qu ncem transfertie
pa
in
tis
en
.A ai o ag
~4r.l . p
tu r
iuftitia
o
pr
re
ge ne
'A ai on is quouis
157·2.·P
m
du
en
vt
du nu xa t
& ho us
ten
,ea
tiç
fti
A ai o quatenus iu
80 .•. (
5
.
ne fti particeps
627. 2.p
ma
lr.
ce
ne
8c
fta
ne
A ai o q ho
ru m nu me ro qua:
Aa io nc s elfe in eo
.98.1.m
fu nt
}J f' I.p
r
tu
ni lic an
:Alliones verbo 6gs ad pu rg an da me nlle
rt.:
.A él:iones mo
J.9I. I .m
eem cu r re fe ra nt ur isq ui s 14 8.1.m
lin
Aé lio nu m om ni um
. 1.p
& finis quis '59
I .p
I
Aétionis principlii
.9.
~ende~dz 4
.A aio ne s qu i viii
qJ
.~.
f77
;
lnq
qU
pn a
.Allionii hu ma .ci
vo lu nt an a:,
,
ta:
en
ol
vi
a:
qu
Aa io ne s
5.94· 1.qJ
:lUt in uo lu nt ar ia:
nd atu r
lfu
di
o
om od
'.Allus pr im us qu
7f· t ·P
in creaturas
u .. l.f
ai
re
q~
i.&
'A élu s qu an do pr au es dn cn tu r Il. 1. (
on
m
dz
~
e
Aa iu a: vit
id de .amore fenfe·
.Acufileus po ëta qu
u8 .I. m
rit
n[
liodo co en titr de
'AcuûJeus cu m He
u5 · .m
tio ne
. am or is ge ne ra
III .I .p
Ac ut i qui
,8tS.l.f
do
ra
ne
.Adamancis ge
m
ue tUm Cepidis cu, f
Ad am an tu s vterq
:
9'.
1f.
Le uc ol op hi filius rDis ca:remonrl s
xte
ee
lin
m
Ad or an du m
30 •I •
quisfenreri~
p
.I:
~f8
.
z. .
Adm~ran.da ~upa
~ ~4.9· 1 P
t1
r~
no
Ig
nt
Ad ml ra tlo ne
or e lmltauo.>nl em
Ad mi ra tio curo am
4 I f· •m
'
pa rit
éh in a! p~rs ur .l. m
Aa m on iti o qua: do truendl
86.~.p
inf
Adolefeentes qu o
a ad .
ti
an
er
mp
ad ~e
Adolefcentes cu r
J.9 0.1.m
ho rta nd i
e·
~imo ama~ore m
..\dolefcéti nihil op
...,....."
RIPT A,
SC
P L A T O N IS
" G IN ,~M.
p. principium
p
p 0-
em denorar.
, m, medium, f, fin
dl .l. rn
liuspolreaccidere
o.>do muom
qu
ia
en
ing
m
Adolefcentu
'HM.m
ten tu r
199.1.p
a
éti
lic
ob(jt
Adole{c€da: quâtii ud He br . 10 9. 1.[
ap
mé
Da
i
Adonai de
30 7· I.rn
Adrallia dea
leg um
um
ili
tab
uÎ
Adrallia regina ine
398.I.p
3f4·1.p
rûmilis
Adulator cui lit pe
7.1.01
23
ot
qu
Adulationis parres ant artes 137· 1.f
be
fu
o
qu
s
ne
Adulatio
venalium qu om oAdulceracio rerum
199·1.m
do punienda
'f6. I.f
or um
Aeacus iudex mo rtu nllruxerit 161.~.f
co
Aedes quis primus
ID
pr zc ed er ed eb en t
Aedi/ici~ nuprias
H +J ·f
ciuitate
H9. 1.m·Ho.I.p
Aedillum officium
&H O. l.p
amemnonem. apud
Aegillhus qui Ag quomodo Impe,
cit
fe
ter
in
Argos
7. 1. f
rauerit
néc.n,
uc
nd
co
s
ibu
Aegrotare an aliqu
10f· 2 • m
ne
fanum nullum me f
Aegrotum in ter &
0 •l •
3
tes
dium po ni t Socr3 am ftellis conod
Aegyprum accomm
611.I.p
templandis
36.1.m
r
eri
did
tra
es
Aegyptijs quis l~g
9.1 .f
10
nt
app~"e
.Aegypt.i.i q.uo deumnt corpora Hlo2.f
ua
fer
AegyptlJ dIU
.p
s auidos elfe 394.1
Aegyptios qu xl lu
~J
.1.
476
•
rix
Aegyptiorum hi llo de m ul la & pt .
es
Aegyptiorum leg
J' J" l
20 4. 1.•
au ra
rq
me
Ho
ab
s
bu
a:
Aene
39 B. l .p
io
Aenigmacis expolit
47· 1.m
o
Aequalis de/initi s compra:hendunAequale & a:qualiu
f M .m
tu rfu b genere liniti
?8.I :p
~
pe
Aequale.quidfe!D Inter ma gn ltu dl Aequalitas medIum
H·.I'? J
nem & quancitacem
0P WI O
&
e
rat
lup
vo
lli
Aequaliraté nu icandam elfe JIS. I.f
ne non vera iud
uanda in ciuilium
Aequalitas qua: fer
ut io ne H '·I ·P
rib
ill
md
nu me ro ru
no mi ne appel .
é
od
Aequalitates dua:e ntraria: H8.1.p
Jara: fcd etfeétu co
m pa rte m in cli na
Aequilibre in nulla
I·I .f
H
.
'
tu r
4 6 3· 2.m
dat
Aër quando de~ce~ fi.at
48 j.I .m
~
Aër quomodo tgDl
318.I.P
ram
rer
Aëre fu tfulci ri
6.1.01
48
Aëris mu lta ge ne ra ere diuitem fecit
up
pa
ex
m
Aefchine
lS3·I·P
So cu re s
I.I .m
U
.
nifieet
-*""kf6J1 quid lig
m inducit di ,
de
ed
Th
i
qu
lum
AeCchy
b Apolline in ce nt em lilium fuiia
37 S.I. m
t
ter em pt um ,ex ib ib
4H:I.f
P·
·
~
0·
43
m
Aefchyli di au
ennt
au
iic
cn
fa
s.
llo
Aefculapio cur ga
3H l·m
pri{ci
& me~i~i~a }8f·.I.m
Aefcu/aFij t~~t!aet medicl.1U armlS ta
hc
J
tih
ij
lap
Aefcu
38f:.1.f
i .
men pra:ftantifsimimwantur Pot:ta:
c:r
Aefcubpium falfo
.'
386.I .p
rmIDe ceddlt Socra
Aefopi fabulam c:a
335· I .m
tes
adem
tat
a/i
qu
ro
luc
Aeftimationem
3· I. m
dere
~ni$ gratifsima
Aetas prima: l.anug
à
Jf7 ·.. f
n debec abfterrere f
Aetas gr an di or no
J 75· I .
difciplina
.m
art~ qua: +Ol..l
Aetas gell~rationi
f
.I.
1H
1pUo
Ac:tatis pnma:deKl
cendii ap tz of 2. '.l .p
qu z contemplatio_
te
:n
m
A1fe~1O ,.n
ri debeat ~.l .f
pe
nt: J?/im quo ap lla in us 6~ 2.p'
m
;s
Atfeéf.us ln comerdi iétia: eft '72 .,. [
f3p
Atfeétrb' dominari prauent l1j1.2.p
u de
Atfettii qpotifsim
4 0l .l .p
a~da lit
ru
fe
a:
.qu
as
nit
Am
on ep ro
ati
or
ab
Affir~atlo & ne ga tlo
135 1.m
ueDlt
lo ng a
ft
po
niE
è
en
n
Aflirmandum lio
z..r.p
J6
con(ol.1tionem
n na ge r.
mi
fsi
pa
is
qu
né
Ag~me~~o
.. u. l.m
dlJs ndlCulum f.lcic gia. & qU3m
olo
ecy,?
AgJme~oonis
llf .,. r
re lle el conueneClt
generofa
&
io,
en
ing
o
tim
Agathon op
'f9 . I.f
indole pr xd itu s
11 0. t.p
Aetar~s <Iua: ad dif
_,.~/J,quid
.m
19~.t
Agere fua,quid lit
re quis
cc
of
gn
co
um
Agere fua, fccl; ipf
,,90 .2.p
docear
19f,l.p
id em lit
Ag er e& fo lce re an
.9 '.l .p
s
en
Agen s quando al? iii DoUura 9.9.r.m
nc
Agentium & pa tle
eaJiquid.no tamen
Agens.etflciens e/f
lo lr.l.m
e
qualitatem elf
no me n
um
lit
po
im
Agentibus figlJum
J3f " 'p
dicitur
cont til
&
ro
tu
ita
ag
fq;
Agitandum ab
.. 86.I.p
ibile
inuenire cil impo fs
at 16J.l .P .
rre
ho
id
qu
o
lup
Agn us in
H4 .1 .p
Ag ro ru m diuiiio
agros
us
tib
an
ur
lec
Agrari.1 pern a ma
nO•I .p
qu~
H l.r .m
Ag ea nz leges
J01.'.1'
s
Agricola /3pien
41 '1. [
od
qu
uu
cip
Agricolaru opus prçuod
1.I.f
18
Agricultura:opusq
574. 1.p
es
leg
A gricultura:
.artefed fauoredei
Agricultur.lm nOD ncs
618.1.m
aggrefsi funt homi
1.98.J.f
s
ili
ab
om
iod
ro
Aiax fer
iiad
ifu
iri
iv
ati
qu
or
vx
Alceilis A?meti
m
.l.
t8f
.p.
5.1
28
am au em lf9 .1 m. operam de us
reb
s
ibu
qu
Alcibiades
10 'l.f
derit
1201.f
rit
pe rie
Alcibiadis pa ter vbi es fi li us lIf .l. m
ch
m3
no
Alcibiades Di
aror Socrat.18.1.f
Alcibiadisvnicus am o
Ip .l. f
ud
Alcibiadis pulchrit in or
176.r.f.
m
&
r
io
Alcibiades ma
ra nt e do lli fsi mu s
Alcibiades ex ig no
"s ].l .p
fa llu sà Socrate m me nt iri ipfo
u.a
nq
Du
fe
Alcibiades
2.jl6.1.1D
telle dixir
..
Alcyni apoJogus
JO .I. m
a
ili
am
mf
aru
Aleuad
354. 2 . (
Algazeles
1&3.1 .(
r
tu
ca
.,./I{~ vn de di
ig no fua
i
qu
i
rp ee
Aliena fcrutari tu
30/ • 1 .p
rat
Jl6 .I. p
ra duo
A/ienationis gene
co l/e us
im
pr
quis
Alimenta ex terra
'61 .I. m
ge rit '
117.2.'.p
vnius
Aliquid,eft fignum
M .p
.'1
~ii
uriii fig
AI~qua.duorii & tl,
t 43,J.p
ice
nlf
lig
ÇId
l
co
Pla
Ahud & ah a
J.f
apud quos 10!Io
Alla dei nomen.&
.p
.
"7
nt
I
fu
t'
lis mo
Alteratio & latio fo s
IJI I.p
cie
fpe
nu
Al ter um .q ui
: pr op ter no s de liAm ar ed ici mu rq ua
166.1.1'
deramu~, . . dicatur 17 3.Io. f
I
qU
e
Amalfe leg m m
arius ~ clii 186.1.p
Amace pa.B,m pra:c1 ibilius ad beatae
uc
nd
co
hrl
Amore Dl
lfefsionem adipiim mo rta lir ati s po
19 f.1 .t
fcendam
36 3" '(
at
ce
de
Amare quos
' 1. P
1~5
r
tu
ga
lli
re
Amadü priufquii in
Amal1
,,..l.m
�1
N
D
E
,
x.
84-.!..m
AtlunduMMOS '
Amicitia ab hqnefiate definita 83.l.p
z60.2..f
Amantium pafsiones
Amicitia quid à beneuolentia & lafd.
17%,m.&
Amantes quid qua:ral1t
uo amore diffei-"ae
93' %.m
Amic:ieix dua: fpecies
..,.8.I.m
deinceps
Amicitia: hominulD quaI es
84.1.[
2. "3·I·P
Amantes cur palleant
Amantescur me1ancholici 171.I.m
Amicitia: paradou
87.%.f
Amandum gradus diuer[os elfe in ca:
~micitia: quç falfo appellétur WS.l.p
. lefii menLa
:z.65:~·P
Amicitiç duraturç argumeea 301.2..m
Amantium miferii deplorat :z.73.:z..m
Amicit,ia an ex opinionum conclldibus confiee '
:z.08.I.m
Amal1tium venatio qualis 274.I.m
Amates quo fiant amati fimiles :z.81,1. p
Amicitiâ cum amante, vel cum non 3.
.Amantium licentia quanta 186.1.m
' . maoc.e potius fit ineunda 303.2..f
Amantibus morel1) gerédum vbilege
Amititia qUf&dura &: afpera dicéda fic
ftatutum fit
:z. S IS .I . f
P3oI·p
Amatorij affetrus quomodoà medici
Amitruum varietas
14S'2..P
na cognofcantur
:z.87,.. 2.m
Amiftri~ Xerxis vxor , Artaxerfis anti!
1.6.I.p
_ mater
Amantium vitiaexponuncur 3°2..1.
Ammon deus .
1J5.1..P
. per totum
Amans à non amatequomodo digno.
~mmonis re{ponfum Atheniéfibus fa
33.2..m
étum
'
.
{ci pofsit
103-2..f
Amatumquomod.o curarefoleat ama
pulchri efi defiderium 83' 2..m
tor
304·1.f i Amor Amicitia: medium
83' t.p
Amor ad amicitiam quid
84.I.m
"mancé çitra amatil obcœcari ~40.2.p
AmoHuroris fpecies à Venere 116.I.f
Amator legitimus nece!I'ario redama.
tur
892,.f
Amor Venere us in Sympo1io tratra.
Amator \lprauus & infiabilis :z.~t;.1.f
tur
1I6••.p
·UI;I.p
Amatores ingrati poft libidinerp ex. , Amormagus
pletam
1
3° 1.2,.[
Amoris nodum cœteris omnibus elfe
, potentiOrerll
·110.2..f
Amatorquidfempertimeat 3042,.p
Amoris vis ad quem [petret influxum
Amator qualem pra:paret fibi amatû
:z.Il.I.f
30 4· I • m
Amator lupo comparatur
305.1·P \ Amoris laus , dignitas , magnitudo
2,5 8 .1. p
.
Amaroriam artem vnde didicerit PlaAmoresorigo vnde
2.58.i.m
to
3H·1.m
Amato,ria: fpecies
np.m
Amore non {olum mortalium,[ed im~"""pT:'~ vnde.dié}:a
218.1.f
morralium quoque mentes domari
1i:f'aN~. vnde diaa
ibidem
15 8•I .p
Àmazones
_
lf6.2,.m
Amoris vrilitas quœ
2s8.2,.m
563.1.f
Amazones fagittarix
Amorem n5 elfe vbilib;do eft 159.I.p
Amphidcneri in Republicaquoll).odo
( Amoris nomen Deo, à quious amibu
, fiant
398.1.p
'tum ue
ibidem'
Ambigere eft amicorum
I6P..f
Am?~ pro pulchtÎtudinis defiderio acAmbiguhatis dux fpecies
12.3.2..f
clpltur
2s8.2..f
Ambitio[um depingit
430.I.m
Amoris exempla tria
159.I.m
Ambitiofum à matre dircere rudimell
Amoris duo genera
:z.61.r.m
. ta.qupdam!llodo ambitionls ibid.
Amorem ~"JII'I"f4e..elfe
:z.ISI.2,.p
Ambi tioCos [editiones exdtare in ciui
Amor mors eft vo untaria
16I.2..p
tate .
41I.2,.p
Amor um~lex & m~uus
161.2,.m
Amelitzaquam nullo vnqua vafècoll
Amor quo nam aëfiaericr'ue 2.62.I.m
t~neri pofiè,q~id fignificet 44~:I.p
Aw oris iucundltas in [eniore '1 ualis,
Amlcorum omma communia 85. 1.P
& ill iuniore
152.I.f
, & 39 1 • r.p
:z.62..2.f
Amor coniungit umilia
Amicoriun alter altero non eft didor
Amorem omnium efié: autoré , & fer.
ss,z.·p _
. uatorem _ _ _ _ _ 262.:2,.m
Amici quando l;tudandi
85.I.P
Amor modecatus & immoderatus ÇIs
Amicorii & amantili differétiaj 86.z.·f
2,6'3· l • m
.
Amici qui
87·l·P·&,3ISJ.2..f
Amor benignus cur ditras& à quo
Amicum cognofcere arduum 87.I.m
263· I .f
Amicos duétu dei fie ri
. 87 .I.E
Amoc quis fecupdum Arifiophanem
21S~.2,.m
.
Amici défini':io
89:I.m
Amlcum bonum mala • & inaI'um boAmor animas refiituie ca:lo,beatitudi
no elfe non por.dl:
8.s·.%.m
nis gradus dill:ribuit, xternum larAmicus verus nullius gratia eft amigitur gaudium
2.6s.2..p
cus
8j).r.m
A mori~ benefi,ia tria
:z.65.2..m
.A1~ici quo natuu propinqui 8,?.'2.m
Amor cur beati[simus dicatur & pul~
Amicu non eftmalo [ublato
89.2,.p
cherrimus
:z.65.2..m
Amici Qlficium
100.I.m
APlor quomodo p~tpr
, ~6 "'p
Amici etia & chari[simi accusadi fUllt
Am'o rem ad [cientias, figuras & voces
duntaxat pertinere' dicimus, & cur
· 2.f1.I.m
216.1.p
.
Amicum malum malo vel bonum bo~
Amorem auiditatem angeli elfe dicie
. 110 non amicum effe,nunquam fato
2,66.2..f
.
d~cretum eft
jOj).2..p
!.mlcum ridiculum effe pr~ll:at quàm
Amoc cur iuuenis,tener, & mollis pin
grauem & inimicull1
JII.I.m
gatur
2G8.2..p
Amicorum mortem non cire dqlc:ndoi
Amor çur iufi,u s, temperatus,fortis di
,379·2.t m
catur
:z.68.2..f
Amicum amico fimilem e!I'e debere
Amorquomodo naCcatur
:z.6,..z.m
S83· I ·P
Amoris fimplicis dona qUa! 2.69.I.m
Amicitiaquid
p.l.m,S4. 1 m
Amons mutui dona qua:
:z.6~. r.m
./1micitia inter homines quomodo {cr
Amorem cœteris'dijs & antiqlÙO.œw.
uetur
1,..I.f
& iuniQremeife~
2.69.I.f '
Amicitia vera Çj.d l a,?ico diligat 2.8.1.f
AmoriSTmperiû quid apud platonem
~micitia publrca qUld
19.2..m
ibidem
Amicitix principium & mcdiii quod
~morem ante necefsÎtatem regnare
~ finis
Ilj'l,.p
2.6~·I.f - -'
.
rAmor
\[v- Û\.\;-.."Vl
.0 ~ 1
...
Amor medius in~ër 'pulchritudinem,
& turpitudinem
2.7o.l.f
Amor medius inter hominem & Dell
ibidem
Amorum dilhibutio
:z.71.I.f
Amor quomodo diuerfa ratione in di
uerlis fubietris excitatur, pulchre.
& longe dilferimr
.t7J.2..p
Amorex penia & Poro ortus ' 2. 7i.l.f
Amores gemini in ~mnili animi~,ac
in humanisquinq;
:z.71.1.p
Amore in quinqj diuidi fpecies ibiJ•
Amoris pafsiones quomodo generen
t'ur in amantibus171.I.f,&deinceps
Amor qllomodo curetur
:z.73.I.m
Amori qui facilius [ubmitturur373.I.f
!tmor cur dicatur immorta!iSt·74·2..m
Amor [eqllitur fapientiam
:z.75. J ·P
Amor erga ma[cLilos & fœmin.ls. Vilde
2.,.IS.I.m
Amor ferinus vnde naCcatur 2.79·2.·p
Amore quàm facile irretiantur homiIles
2.S0.1.f
Amor vulgaris quid, & eius aHé:trus
180·1.m
Amori vulgari qui dene opera 186.%.f
Amore qui facile irretiillltur 181.1'":1
Amoris melacholici exitus qUÎSl81.J.f
Amoris follltio ve1 cura duplex 2.8I.2.p
Amoris diui11l vtilitas, & lpecies quatuor
18I,1..f
Amor Socraticus quàm vtilis 2.82 .%.f
./1morem Deum nuquam pro dign~rate laudarum eiTe
1s4 ·2 •f
Amorislaudes
tSp.p
"A'ffior geminus
'
:8p.,f
Amoris pulchritudo vnde !colhgatur
:z..90.1.f
'.
Amorem voluptatibus omnibus fortiorem
29 0.2.f
./1more11l Fo1:'tam cire, & roëtas facere
. · l.9 I • I .p
Àffiôrem Sarurno & lapero minime
antiqlliorem elfe
19 0 .• l .p
Amor quid cupiar & appetat, & quorum lit
2.91.I.p
Amor medius inter turpc;& pulchr).lm
192.·1.m
Amoris generatio & origo
1.9J.1·p
Amorem mediü elfe inter deos & homines
-r9j.I.p
Amorem vnum effe ex da:monibus
293.J·p
A morem elfe philofophum
:z.93: l.f
Amor non pulchri cft. [ed generatlo2.94·I .m
nis,parrusq; ex pulchro
Amor Cempiternû quiddam eft ibidé
Amorem mOrtolle~ aliter, & aHter im·
morrales vocant
30 8.2..p
./1morem retrol fui natura temperate &
muficè amare
38401·f
Amorem mixtum elfedolore & vulu
ptate
480.1.f
L~Tit0res tres elfe
57' J.m
nphilytus quônam paél:o cognominandus Ut
7.I.f
Amphion Lyrœ inuenror . p2..I.p
Amu[sis alba in albo lapide, Prouerbium
'.9"1of
./1myci luétatio indigna mentioue
. s6I.r.p
.
Amyntora phœnici fiUo maleclixi{fe
603·1.m
Anacreonra Teium quis Athcn.1s acci
uerit
:z..I.1ll
Anacreon tis [a pien tis fcripta 3° 3.1.111
~f~)'''Ej'OP vnde ditrum
u 3.I.m
Anagogicus fen[us Pratonicis neceffa
rius
497.%.m
"V~~J}I.,6P
1.16. Jo. III
Anax~goras . amplil patrimoniu difsi
. faule
76.~.m
Anaxagoras perfiringitur
:z.3,..1.f
Anaxagora: Clazomenij libri quibus
3U.l.nt
, opinionibus plCnifinr
Anaxa
-
(J
2(~\·( '
-
�·1
3J;~I.P .
ûo
An.1x4gorçconFu
p
a de méte 347.1.
Anolxagora: [e nt éti tio re m in na tu ra
en
An ax ag or am di lig
4'8.%..{
di ui ni s
, lib us qu am in
U I.I .p
·", ,1/ ,qq uid
qu ale fuerie 2.88. 2..m
An dr og in ii ge n'
e ge ni tu s 'f9 . I. m
on
oti
AndrO~l A?cfr
lf8 .I. p
re
mi nt ur
.A ng el! qu ,d ad
0.1 .f.
17
e
elf
llr os
An ge lo s de i mi ni
~ 76·1.m
e
elf
am
im
an
r
An ge l.u m fu pe
line
s, an im mo bi les
Il ng el! m ob ile
~98.I.p.
9.~.m
& qu ot
An.1ma: vires qu a:, cli na tio ne s qu ade
&
Al l/m ,.l mp etu s,
m & q ua nd o no n
do ad be ati tu di ne
If .l. f
~endunt
em
eid
&
r
eu
ni
e
or
An.lma [0101 co rp
18 .I. m
Im pe ra r
~9.I.p
nd a
An im a:c ur a ha be
97 . I.f
t
fia
o
od
om
qu
J\n~ma: h.a bi tu s
19 .I. f
a:
An.lma: Vlrtus qu
ce re
o[
gn
co
.fe ip [a m
An lm a.q uo mo do
29 .,. m
~o[Slt
lia: er ah un tu r affeé
Ai l/m a: pa rte s qu
s 37'2..p
ne
mi
llO
t
in
er
u[
?US vn de ha ?o ni iq uo d p. l.m
Ân~ma: [~m.mum
.I. f
ht nece{[uio 73
4Jl.,ma mfidl qua: cui hm ile m faciat
am
an
An lln am um
66.I.p
~I.uo
xt io mi
ru
lo
m & do
AnIma: vo lu pt atu
68.1.~
.
~es
lu pt ati bu s ma xi me
An Im a: qUI bu s vo
rib us ma xi me pe
qu
&
,
nt
ga ud ea
73'lo.P
ru rb en tu r
.9%..lo.p
lex
An im a: vis qu ot up
r co r
pe
am
r [e , qu a:d
An im a qua:dii pe
B.1 l>
10
t
di
pu s ap pr a:h en
9. /.(
ogitationem 10
An~maappellatc
10 9./ .[
o
ati
er
An Im a: op
r
m er o qu id di ca tu
An im a: co r ab Ho
1I0 .% .f
[u blu
lib us ra tio ni hu s à
uo .l. f
tur
en
ulc
na ri op ifi ce :m
m
l1 no ue m cœleiHu
An im a: fi ha:rarU1
I17·I.p
qUa:
[p on te ali qu id ig no
An im um nu llu m
2.'4·2.·f
ra re
114. 2 . (
.ra Cit
An im a qu ali s ig na
gn oco
m
cia
èn
en
,
re
An im a co gn o[ ce
IJo.2..f
[ci
od o
co llo cu tio qu om
An im ;ci nt er io r
·m
·lo
'3f
·
ap pe lla ri de be at iu lli or 19 0 .lo.p
an
An im a po ten tio r co nl er at 2.16.1·m
id
An im a co rp or i qu qu od
lo16.lo.{
An im a: CepuJchrum vi rtu tu m ha bi &
m
Al lim am vi tio ru
2.J l.I .m
tu s Cecum fer re
l4 1.lo·m
od
qu
m
lu
An im a: ma
probaturG qu id Ira
An im am alicuius
1"'4-2.·m
be re de ce at
eft
cu m ad ef t, bo na
An im a: ornatU$
l.I o.1 ..f
1.49. 1•01
ate s
An im a: qua: (ac ult eream ad .In fer os
s ref
A ni m am peccati
mu m om lll um ma
tre
ex
erc
nd
1 de fce
lf6 . I .p
lo ru m eft
co n di&
tus
fta
m
~nima: po ft mo rte
2.f6.'.p
tio
i th eo lo gi vocaue
An im am qu id prifc
2.60.I.p
rin t
lem elfe 164·2.·p
Au im am im mo rta
.64·2.·p
i aIf era t
or
An im a qu id co rp
du oat
lld
fce
de
rp us
An im a cu r in co
lH ·2. m
s
bu
ni
mi
lu
1 .m
bus creaca
co nu err i .6 4· l
An im am ill de um
.f
'1.
16
r
ea
red
u
s ad de
-/ ln im a qu ot vij lum ill c no n vt atu r
eto
~I~
Anim~ cu r
16 •. ".01
'6 f·l ·p
is in cœlii re Je ca t
'-~. \.A ni m as qu
:'7 f·l .m
ita
a:d
pr
ate
rit
ve
An im a nafci
2., 6.1.(
rp us en è
An im am fu pr a co
qu o.e
in
ud
rit
pu lch
An im a"àc or po ris
in em elc ud
rit
lch
pu
i
de
m od o ad
177- 1.1'
ue tu r
no fu~
ui
di
i
qu ib us gr ad ib us
Anim~ oa tu ra
Anim~
N
D
E
x:
2.81.1./11
ro re ex to lla tu r
rio ré erre %.9f· /·m
Aiam co rp or e pu lch u ordines qu or
rur
na
An im ar um IlUma
30 0. I.f
f
as pr ob atu r 30 6./
An im ç im mo rra lit
6.t ·P
30
s
Anima: idea quali
aeq ui , & qui & qu
Anima: cu rru s &
J06.1 ·m
Jes
ot mo dis accidat
Anima: ob liu io qu
30 7·:.· f
polfe
rporis na[UrJ nOIl
Anima: .lut co
.I. m
3'4
ci
of
9
gn
co
a
ab[qj to ti na tur
.P
7.I
'31
arë
lie
rra
mo
Animaru aiIèrit im
cur no n ap m
ate
lit
rta
mo
im
Anima:
raeione mo tu s
pr ob et Socrates ea
ell ill PIla:dro
us
vC
a
JO Plla:done,qu
33 1.2..01
i
m in hac vita ineell
Anima: [u bl lan tia
.·1.f
132
.
m
ge re difficilimu
a
lem credere ma gn
An im am im mo rta
338.1.01
e
elf
'
op
e
oll
a/i
lide & perfu
an /ine ap u'Ü !!§ .
Anima: moreuorum
ibi de m
rO$ nécne
m aeee
tia
ieo
Cc
do
an
qu
Anima: nollra:
34 0'! .f
pe rin t
i. vtp ote qua:
or
rp
co
tfe
a:e
pr
An im am
l ,p. l.m
or
diuinicati lit lim ili
[epulca
cir
ri
r[a
ve
Animas pr au or um
H l.l .m
chca
e
melltum eo ru m elf
An im am eempera
.01
3·1
34
e
9ua: funt in co rp or
i
m mo du m co rp or
Al1Imam pec om ne
lis no n
rta
mo
im
li
am
l'r a:l lar e, eti
J .... . I,p
lit
qua: r~tiolles
e
elf
lem
rta
mo
An im am
143.1.1'
lin t
us Jabarp
co
in
am
<ju
An im am prius
. 3H.2..f
tur ,al icu bi elfe
nu s rec ipi at
mi
{je
•
ius
ma
An im a an
H6 .I. m
cu pa t, ad iIIud viAn im a quicquid oc
Jfo .l.p
ert
tam aff
Ce~um
uid
esq
w1
I..a
a.c
.\n im a migralls
3p ·I· P
alf era t
int rep ida lit
a
ni
om
ad
do
an
An im a qu
8 t •m
374· 1 • m
es quatUOr 37 . I
Anima: "pporeion
86: .p
3
An im a corplls cu rat ad ho nu m ve V1[US
e
An im a ita [e habe
416.1.m
lem
[o
~d
flias qu om o
be
in
s
ru
nh
cra
Animacum
436.2..m
do liat
tares
lup
vo
s
tre
&
s,
Anima: tres pa rre
•
'
.
43,·~·m.
In ue lb ga t 4. 1. I.m
Anima: Im ag /n em
..p
4f t.:
~m elfe
An im am !mmoreJI qu om od o co uua
ell
elf
ra
ve
a:
Anim
'*5 /·I .f
tem pla nd a
·H l' lof
Anima: vniduana:
" .1.1'
46
o
iti
ol
mp
Anima: virtus & co
ne at 46.,..1.f
r"i
pe
id
qu
a:
éti
AnimxeCs
of \ta :, & confonoÎAn im a cur rei co mp
465·1.m
er ur
da : mUhca: co m pu /id o 468.2..m
po
co
ica
on
rm
Ani m x ha
r
'lmodo au cu pe tu
Anima: pa rte s qU
47~1~
rb to
ili s qu id à Pb to ni
An im a irr ati on ab
.f
l.l
4"
. cis ex ifi im etu r
lqua eiuCdé pa rre coI f
Anim,. mu nf ux 1
8• •
47
ur
-· Io ca tî' lit .& qu
partes qu ç 4"~"'P
Anima: rubllanti~ vn um elfe att rlb ulrs
gu
lin
An im ab us
4'8 .1 .0 1
ru m al lru m
a pr im o
qu
r
atu
ici
An im a c"'üfIlnés eff !u di! ur 4 81 .2. p
inc
iS
C~I
viD
c
. co rp or is
[pecles ID co rp or
An im a: mortallS
t
4 8.9.2,.m
; fo lut io qu an do lia
Anima: corporisq
4.9;'1.m
i, & qu om od o nam
Anima: mo rb i qu
49f· l .
fc an tu r
om od o me dé du m
An im a: mOl'bis qu
496.2..1'
lit
Csima
nti
:1b
pra
ecies
Anima: nofira: Cp
id em
ib
d~
bn
~uomod~ ~ra'
Sa tur no beac.1S vi.
Ani.mas qu 5d ar ub
tel ligédli Bo .~. m
in
o
A ~drequomod 1l1 flu x.u.uw.nli num
nJma: 1I011ra: ad
H8.Llil
ru r
_qu om od o pa ren
lé J88. r.f
bi
mo
rre
pe
Tc
Al am naclIrad
.p
~~erc J,o fsi t f 93. I
Ai~ cur feipfJ.m m lm el ea ui om ni J
l.l
né
ll/u
cO
am
All/m
59J.I. f
:eé lep ro du ce rc
. I .m
593
r
tu
llé
pe
ap
o
qu
Al l/m x mo ru s
. 1. f
593
em
bil
An im am elfe inuili
ipere 51'B.I.p
Jcc
am
vit
eo
ad
An im am
u;quomodo res no
An im x defunélor
.1.m
f98
fl:ras [en ria nt
prxfl:are id quod
An im am foJa elf e,&
611.1.01
Cumus
efl'e co r
em
or
ui
tiq
au
An im x lIaturam
61 0. 1.[
&
m.
.I.
6'5
po ri bus
nt 610.~.p
nia
uc
co
ç
qu
ri
ne
Anima: ge
od ltf era r 62.I.t.m
Anima àc or po re qu urari & triifmu
ifm
Animaca om ni a tri ra [eip(a ha be re
cationis cau[am inr
19f·2.·m
ri
ne qu àm à deo lie
An im atu m ~ ne mi
.p
I.r
6:t
~ .
~olfe. . . ; cereu vlUcndi [paAi l/m an u Vll/culq
49 601.m
tul ll
ciulll elfe à fatis Ja
ici cum
aff
r
iee
grau
An im an tÏa om nia tOto im pecu fe.
m
ne
io
rJt
ad ge ne
164.1.01
un ru r
alf era o
od
om
as qu
AlIimi im mo rra lit
Ip .p
s
ëti
rur à Po
.2..m
13
e
ilf
dic
di
a
An im um CUll a
I'P
If'
lfe
fui
antcm
Animü [emper fci riratis ca pu
ve
lit
s
ali
Animus qll
·P
3•
ic>ra peccara co mAn im us qu an do ma
33.,.01
rn itr at
pr xc ees
lor
do
&
,
es
Animi voluptac
Juprates & do lo dunr,'corporis vo
66.1.01
res
diu idu n_
iam
far
rri
s
lle
lio
Apimiatfeé
Bof.'.p
ruc
iciatur fu ro ri,
aff
o
od
om
qu
a
An im
JI cJ.2..p
us
~uatuor'fpecieb
on ibu s,
ini
op
is
falC
ex
AnJmi mp rb us
conflacur Ir f." p
mali ~; mo rib us
cm ha bc nd am cu
An im i lo ng e m3 ior
Ifr .l. m
is
or
rp
co
cam 9uàm
'f 8.l .m
tu r
Animus qui bu s ala co mm itt en du m
s
iui
cu
Il
nO
An im um
17J.2..f
eDi:
i di .
or
rp
co
lus
lné
An im us hu ic conil
ine ptu s
eft
s
[u
or
pr
us
nin is reb
lH ·I .m
& inc em pe rat i diAn im i tem pe ra ti,
J9 1.I .m
fcrimen
U.9.1.p
tfe
ine
um
im
An im o duo'pocifs rp i(simü 141.2. .m
tu
An im i vitiG qu are
quis doJium1apeJAn im i qu a pa rte m
2.46.1.m
Jauerir
2so.l.m
a:
ADimi or di na tio qu od o fanari de om
An im us prauus qu
2.rO .l. p
be at
2.·/.01
16
lit
are
qu
i
o
An im i pu lch rit ud
6.1.p
16
Anim! cibus quis
nt o eg er e. vt
me
iu
ad
llo
nu
An im um
2.68.I .f
pu leh er lit
l elfe
ell
nt
na
xg
pr
An im um om ni um
17f·2.·m
300 .•. p
30 6.' .1'
An im um p~1:!i~e
of iar
An im us qll
nes 30 7.1 .(
itio
lld
CO
Ué
1I0
An im ar um
m ..
m mi lli a an no ru
An im am poft dcce
.p
7.1
30
adidc: m reuerti
io 307.1'jl
tat
mu
n[
rra
:
na
Anime; hu ma
s in befiias qu id IrAn im ar um tm nl itu
331.1.01
gnificer
en rer Celib
m
ce
du
us
rar
An im us mo de
;p .,.p
vi tam
, qu itu r poil: hallC
.I. m
3B
lll a:
An im io rn am en ta! uli s mu lto m afab
um
An im i pu er or
ma lli bu s formanT
g!S~qu~1U co l'pO ra
;)J .I.
0 l
al
no n c:ni: mutabi~
An im um fap ien tis
377·2.·p
lem
An im o
�1
Allimo ipli imperandum
386 .1.m
Anitnum qua:deprauent '
4II.1..p
Animum re~ium optimum eIre & bea
. tifsimu[jf-"
42.8.I.p
Animi qua in parte: voluptates exciten
cur in Cortl11Îs
437· I .p
.A nimaru triifrt\utatio i b~frias 4~6.I.p
Animarum natura & habitus cu tuS fa
cu1catisfit
5I3· I .p
.Animi bona quado honorada 52.8.~ . 1~1
Allimum nofirum Cpeculum eIre: dlui.
norum
f3 8 ·2.·P
An~mos nofiros quomodo ab ipCa fradm pueritia kdamus
B901·p
Anin)Î cultus verum àfalfo difiinguit
"
539· 1 • m
Animus quis fac.ilis fit
6z:z..2..m
Animosoptimos~re
62,8.2..m
A nimotitatem iracundam ex priuatis
hominibus in ciuitatibus inueél:a111
enè .
394·2.·p
U nima an femper fentia~ quicquid patitur
.
67·I.m
An imalium cura duplex
119.2.·f
Animalia.qlla: domell:ica, qua: CyIue.
firiaappeIJatafint
2,4o.2 ·P
Allimalia quondam {ub .t erra Jatuinè
15 6 . I .p
.Animalia eX,elemeneis capouta ibid.
Animalia dçmonum minifierio infrru
mentis ad vitam lleceIrarijs Deus ar
mauit
ibidem
Animaliu curatOT malus quis 2.53. 2..f
2.76.2..111
.Animalia cceleO:ia qux
A nimalia rerrefl:ria duplicia ibidem
.A'nimalia pofi diluuium vitro nard
354· 2 • f
'
..Animalium generatio
97·I.f
.Animalia cunéh & gigni & naCci' per
amorisfapientiam
2.9'· I.p
Animalium idex quatuoi:
480.I·p
Animalquidnominadum fit 492..I.m ,
Animal nullum prxter hominem har·
monix fenCum habere
l '3, 2.. III
Annona: ratio
576.I.p
An~i intéperies vnde nafcatuI'2.88.I.m
Anllus I.nagnus quis
445·1.~
Anni men[ura vnde
479·2..f
A nni PI;lt'!?l}is Aegyptijs fimiles
.
p.o.2..f
Antxi audacia
IOt.2.,P
Auta::i luél:atio
5'50.2..f
Autenorem Pericli comparare poIrumus
2.98.2..f
Anthemiones la us & commemoratio
I6.I.f
.
av9flltlTlSY quid jjO'nîfi~er. . 2.16. 2..m .
.Antimjrus Mendel1s lIlhgnls Protago
ra: auè!jtor
I59· I .p
Antiphqnis pater Pyrilampes 43·I.m
.Antip,h 9n Rham~ufius malus rhetor
3!5' :..tp.
Antiql1~ta~is inuefl:ig.uio quando in ci
' uitateorta
499· 2.!1l
Aneonius -4llius epifcopus Fe[ulanus
2.F·2.·m
Any'tus cur Socrate::' accufarit 32. •. I.m
"'9'POtAf7Nquid fignificet
~I8.2..m
ApibllS R.e:r na1citur ta corpore, quàm
animi habitu citeros prxcellens
152.·I·f
Apocalypfis locus illllll:ratur 30.2.. p.
fîlpollo anima:: Inu!ldi meus 1I?I:p
Apollp ab loue ducitur
ibidem
Apollo Colis a1'lima
II7.I.f
ApqlIo triplicé!igllificat Solé 2.Il.I.p
Apolliois ctymologia plIlcherrima
2.18.I.ru
Apollo quas arccs hominibu's dederit
2.69.2..f.& 2.91.I.m
383. I. m
Appll,inis !n!humenta
Apo!lo qUI~ apud platonem fignifim
i.. 51301·f
.
Apollodorus C'yzicenus .horpes ab A~
. thenicnubus deleétus IIllmperato_
N
D
E X.
rem
110.2..m
.-\riftotelem in Ethicis aduerfus Plato-'
~ 2.H.p •
nem circa ideam ludere
408.l .f
Appetitio nulla-naturalis ad malü ten
Arifroteles quid de moralis vita: funda
dit
263.2 .P
meuto fentiat in Ethicis
P3· I.m
Appetitiua: anima: vires qua: & quot
Arifrotelica: fententix adl1erfatuÎ', Ni
9.i.m
hil e!fe in intelleél:u , quod prius na
Apulëi Platonici locus
180.I.m
fit in Cenfu
147· I.f
Aqua vilifsimo pre~io emirur, cum lit
Arithmetica philoCophiitium quomopretiofi[sima
I8p.m
do à vl1lgarium dilferat
7 1. I •f
Aqua nofiram alijs eIre aër~m 1352.01.1'
Arithmetica: perCpicacitas
71. I ,f
Aqua quomodo afcendat
462..2..m
Arithruetica duplex
ibidem
A qua in quibus aëri firuilis
46~ .2.,[
Arithmeticam ab aél:ione liberam eIre
Aqua quado lapis & terra hat 483.,.m
I39·r.p.
Aguaruru flux us vnde
493.I.m
Arithmetica circa Çld verfetur' 2.33· 2.m
Aquarum lex
574.2..f
.Arithmetica: vtilitas 42.2.·1. m. & 42.2.·
~69·1.f
Aquario Iunonem pra:elfe
1.111
Aquatilium generatio qualis 497.1.m
Arithrueticam quoqlle perfuadere ~a,
Arabibus quis Ieges tradiderit H.2..m
qux docet
2.34·2.·p
Arbitrij humani hbertatem concurreArithmeticam circa puros ver[an nu·
recum diuina prouidentia 498.1.[
meros
4 19· I .p
Arcadibus quis leges denegauerit '
Arithmetica: commendatio 619. I • m
Arithmetra in qua [cientia: parte ver34· 2 • m
'
fetur
JJ7.2.·m
Archelalls Perdicca: filillS in Macedo·
Arithmeticos narura ad omnes doél:rinia quomodo imperauit
7.1.f
Archelaum Macedonii ty rannu quare
nasaptoselfe
.
42.3: 1•111
Armorum difciplina qUld, & qUlbus
occiderit Crateuas
31.2..m
~ul.?,.~
profit
.
Archelaum Pcrdicca: filium iruperaIre
Mmorii qui maxime fuenne ftUdlO!t
2.32..%..p
Macedonia:
Archelaus ex ancilla A!ceta: oreus
2.01.2..f.
ArmOIUm peritia an difciplina fit, &
2.39·2..m
quaneifacienda
10/.2.m
Archelaus quomodo .ad rcgnllm peruenerit
ibidem
Arma quç in remplii rransferenda nOll
4fkl "..,..lr
,
2. 15· I ·P
fint
4oP 'P
Archilochusquidcommune curu Ho-.
Arrianorum dill:inél:io dei patds à fi·
mero habeat
Il7':"P
lio
4 09 ' 1·P
Archilochi vulpem trahere 171.1.m
ArsGIauci
351. 1.111.
Archinus
3!5.1.f
Artis vnllmquenq; peritum de fua arArchiteél:os raros fui Ife i grçcia 4.2..m
te ioterroO'anJum eIre
4,2.p
Architeél:i facultaté fpeculationis ruaArcis cuiufq;l'ummitas q~i4.
6.I.p
gis quàm ruinifierij elfe participcm
Ars oia ad reél:itudinem dmg1t 2.I.I.f
Areium prçceptiOlles legis nomine ap
'37·2.·m
Architeél:l1s in qua fcientia: parte coopellanda: funt
- 35'1·f
!l:iruendus fit
'37.2..m
Artium pOtifsima qux
7 1. 1 . m
Archltcél-us fpeculandi fcientia: parti.
.Artes in dllplici ordine
7 1. ..f
ceps
139.1.[
Artesdifferreàfeinllicem
'r1.2..p
.ArcllÎteél:um nllll11m manuü minifre- - Ars dicendi cur omnibus pra;ponererio'yti,(ed vtét~bus prçudere 139'x;f
tudGorgia
7 1 .2.'[
Architeél:ura aél:iqnipus innatam fcié ·
Ars pra:frantio.r q~a:
?z. t.,p
tiam fortitaru effe
14.!.m
Arces omnes no{[e innocuum & ID ~ I -f
A'rchiteaurx nobilitas
71.I.ln
ta conferens elfe
? 3. 1.
Architeél:uraduoefflcit
2.08.1.f
Artiii muItaru fimilirudo potius odiii,
Arcus fecii difcrepans cauenit 187.2..f
qU~lm amicitia~ gipnit
, 84' ~'P
Ardieus tyrannus
454.2.m
Arcis peri tuS oml11a eldem artl !ubleAr.duum elfe aduerfus duo contraria
él-aiuJicatexa:quo
J{6.2.~
pugnare,Prouerb.
6oo.r.ln
Artem aliCJua qui tenet a:que de oml11
Arena maris innumerabilis, Prouerbus quç fuI> arcc funt iudicat U8.I.p
bium
104. I.p
Artium pra;cepta fa:pe tradlt HomeatjHr quid ugo.ificet
2.l,9.1.p
rus
JI9·2.·1?
Areta DlOnyh, fiIia
62.6.I.f
Ani cuique facultas à Deo t'r ibuitur
àpqil quid fignificet
2.2.I.I.f
ibidem
,
Arte eadem necelfariumne fit eadem
Argencum quanti fieret à f6phi'!l:is
76.I.m .& i6.I.f
cognofcere.
119 ' 2.:111
Artium ferme oml11um dua: fpecles
Argiui auxilium ab Atbeniçnfibus im
Il 'l,.l .m
plorant .,
3S8.r.f
Artes o,mnes aut in acquirendo,aut ill
Arieti Palladem pra:e!fe
~69.2..f
effIciendo ver[antur
ibidem
.Ariphron Clinia: educator
160.;..(?
Arill:archus Homericlls quorpodo pro
Artes à quo data:
14~: :I.·f
babat carmin il Homeri
190.2..f
Arces g~mina: circa omnia qua: fiull~
Ariftidj Ly~imachi filio' quid apud So
I4 6 • I .p
.
9.I.m
cratem acciderit
Ars caufa,& ars concaufa qua;
ibid.
Arifiidel11',Lyfimachi filillm bonum vi \ .Artes omnes commenfurari feciidulll
rum fuiIre
17·2.·p·& 25701.p
maius & minus
14?·I·P
Arifrides Lyfimachi filills
96.2.m
Ars nulla potefl: qllicquam de om11l.Arifl:ippi ~arilfçi origo cF f;unilia quç
bus in . vniuer[um in omne tempu~
lo.l.m
valen; conftitucre ·
HO.l·Y
Arifiippus à Socrate diues fa'él:us
Artem nullall1111ultis capetere 15 0 . 2·P
2. 83,I.p
Artes an fecundum pra::[cripta , vel {e2.4 0 .I .p
Arifl'6crates Scellij filius
cundum artem traél:anda: ibidem
2.86.2..p
.AriClogitonis amor
Ars regia qua:
174·2·P
AriClopljanes comicus acerriruus SoArtium genera duo folet adducere So
cratis ipfe4ator
2.79. I.p
t7 4' 2.. Y
crates
Ariftophanés carpieur 287'r.f. 2. 1l8.2.p
.Artcm aliam eIre qua: cadit,aliam quç;
conditis vtitur
180.2.·p
2.32.,2..m
Arifl:opho piél:or
Arifroreles vn!ls detriginea
43.2.p
Ars OlS aliqua de re perfuadec 2.3 0 ·'·P
(1rifiot~li~ de Socrate iudiciii 2.73.2.~
Ms peritiam Cequitur
~3'.l..m
.i",ofl~" qui2 fignificet
-
MtC~
�1
N
D
E
X.
2.90.1..p
Are de.t 11Iobilis
Ath. tman tis fuccelfores diuerfos ab.t3f·1. ·p
lijs Grxc is ritus habuilTe
1.18 .l.f
«Mv. quid fisnificec
Athe nis penc ulof um erat quenquam
17·1 .f
iniu ria atficere
ii
Athc naru m mœn ia & naualia quor
13f.I.m
confilio confiruéta fint
Atllenis max ima loqu endi Iibereas
2.J6.1..f
Athe nas alias cxth ilfe ante diluu ium
tum apud Gra:cos, tum apud Aeg y36o. l.m
ptio s
p O. I.f
Athena: verbofa:
Hip .
m
nide
tyran
iu
quad
fes
Athenien
,..J.f
pia: fuili nuer int
Athenienfes quibus cum bellum gere
m
2.f·l.
t
ucnn
nfue
reco
Athe nicn lium reges vnde orig incm
1.VI.·p
duxe rint
erga
o
riliti
fupe
na
mag
lium
Arhenien
33· 2.m
deos taxa tur
coAthe nien fes cur infe/ices in pugn a
·f
33·1.
int
fuer
s
ollio
tra Lace dxm
Athe nien libus ,quis leges tradiderit
ri
.Artes omn es cirea (erm ones verla
r.m.
lH·
2033.l·P.
AIt! um qua: dam dillifio
arAm um abuf us i1l'lproballdlls, n011
l.p
lon.
.
[a:
tesip
odo
.Ars ad anim am peni nens quom
237. l.p.
appe lleru r
noArs ~d corp us pert inen s non VlIO
ibid em
mm e appe llari pote il
l37. 1.m
Ars null a Une ratio ne
uis
Acti um mag ifier & gub erna torq
6
I
·P·
3·
2.
l.p
Arti ii faeu ltaté ab amo re trad i ljll.
us
Arte s qux quo mod o ,1 dijs hom inib
l7o.I'P'~91.I.m
difir ibut x
pauArt~m dice ndi neq; mul tis neq;
cls,fed med iocr ibus verb is indi gen:
313·I.m
e
Arce s mag na diale éèic x exercit~rion
.p
indi~er~ & eore mpl ation e 3'4.I
Arre s lrte~ls man d:ue vt ccreum quid
pum
eptu
uc,in
m
turu
IJsfu
ex
dam
J If.l· f
tac Socr ates
AItem dice ndi non po{fe exta re une
earu m reru m ceIta fcientia qua: diH· ~ ·m
; 16.I.f
ecunt ur
Athenienfes cur tribu ta Min oi pend
erro
vel
étum
defe
e
inelT
37.I.m
um
null
AIti
funr
ti
coaé
re
36f.1.111
'
rem
Athcnienfes pcri lring it quod adul.tto
illi
2fj.l .p
Arees fibi ipfis non elfe vtile s, fed
ribus oble ttare ntur
ibid .
rei cuius funt aTtes
quales Periclis orar ione
fes
nien
Athe
ime
lB.l .m
Arce quic quid bene fe habe t min
faéti 1int
3"7.1.1'
icao rapubl
perm utat ione rn recip it
nam
quos
Athe nien /ibus
s
Arre s omn es abfq ue diale ética cœca
arc mos fuef lt, & quibus
laud
c
riou
419.1.p
elfe
iferia spubJlcc cele brau erit 3f4. 1.m
I.m
l.m
Arif iotel is ridé tur call1 mnix .p8.
A then ié.qu osi bello iuue rim 3f6.
ISB.I.f,
Arte s qua: ferro vtan tur & xre quan
nien /ium mife ncor dia
Arhe
f a.l. p
do igno rata : fuerinc
Athen iell/iii vetcru J..ifioriz 476.J.m
BO. l.m
IiArt~deoaduerfarinoll porre
Athe nien fium nom ine quid intel
l.f
4.97· 2..m
Artl um doét ores quo dilig endi Ho.
gatu r apud Plat onem
hoi
Arte s quas Jibe nter ampfc:éèamur
Atlienien(cs prob i an przc ipue prob
pl.l .f
f04.2.·m
min es
lint
l.f ·
ATtis oper a min ora Çj natu rz f90.
Arhenicnfcs à D.ni o quan do pcreerri1.m
po S.l.p
Arte m loui s tria requ irere )97.
~i valde fuer int
dia:
mgœ
it
fuer
ofa
iludi
quàm
a
Arte s qua: minil11è conf eran t ad fapiAttic
6[B. I.f
Cnti.lm
%.O[.1..f
uArrica tellus prim o hom inem prod
Arti ficem quem libe t in fua aree con2.1.I,m
jfll'·l.m
fule ndum
xie
8
.f
f
Artica bella riaco mmé dant ur 3 4·1..
Arri ficé folLi de lila aree iudicare .91.I
cam regi onem elfe ioge nijs acco
Atri
Artifices an fua tatUm, vela liena quo49S. l • m
1.94· l .p
mod am
que facia nt
l.f
J8J.
49.9·1..f
fines
qui
andi
~nti
prob
Artifices qui
.Articz regionis
ps .l.f
4~f·l.m
Atri cadc moc raua quah s
Arci ficu mvi taqu alis
s penpere
anni
decl
s
quot
rude
os
t
puer
dece
m
non
fepre
ficem
ttica
A
Arci
.m
Hl.l
oi
deba t Min
lSoO.l·m
m
ice
Arti lici cuiq ue in [ua arte crcd endu
Atla ntic2 minf ulam fub vafio gurg
6.[.m
47
am
l.m
melf
IOf·
476. I.p
ATtificia qua: /imi litud inem aliq uam
.Atlanricum mar cqua le
n
habe nt nem o limu l excrcere pofsie
Atla ndcu m pela gus vnde cogn ome
P
fO'"
.
erit
m
habu
57f· 1 •
.Atlantici figu rz quid .apud plat onem
ArcificioCum omn e men furç partIceps
497 .l.m
fignificene
I47· I • m
debene
2.m
elTe
.1I8.
les
llmi
e.
bus
ifice
cani
/ign
eta:
Athl
'i
Clt
uid
e?jnf
COIl
a:
Can
reglS
foli
Mau
Arte mill z
384· 2 • m
lt l •l .m
lSO .l.E
Atre i,Th ielli scpi $
iugi s amo r max imu s
2•P
2.[f· I .f
/itii
491.
impo
é
nom
lne
reéte
care.
cur
o
qua:
Atre
Arri culis
1•I .m
en
Colm
quod
49
o,
vfus
bon
l
ore
A uari aber rant
Arti culo rum in corp
r fe
I.I.p
tune
:appe
.A1inorum & equo rurn genu s inte
m
141.I . m
Aua rum no facile afrequi volu ptate
prom ifcu e gene rae
l .m
r
l7o.
·Ho .l.m
in diCcenda veri tate
Afpalias rheto rica: prof elfo
3H. l m.~ m·l .m
Aua rum non tene re iudic andi orga
Afp aliam lllie r
l .m
o
.I.m
.
180
44
lenu
viru
fint
ii
num
Afpeéèus quor
4 88 • I .p
Aud acia m diaa re à ford tudi ne vnde
J\(l' crum quid
m
l
.
169 l.m
.
_.
prouenia~
Ally rior um pote oda mag na p4·
rat
Audacia c,arcs prud cua qUld .loo .l.m
Afiy anax quid à Scam andr o dl1fc
2.06.I.m
Aud enda qux :arbitremur
2. 14· l .p
3f· I ·P
lol~
2.1.9'
itio
defin
ficee
itus
ugni
.Aud
"~/"'Ir~ quid
pro
ufis
exca
am
us
&
<,luib
erum
iones
num
pJCs
elTe
Aud itus
Altr orum pare m
4 88 . 1 . f
4 80 .1..m
ueni ant
mar um
Aud itiic urno bisd eder it dij tSl. l.m
Allr orum peri tiam in ciuit.1te neceC
2.m
riS6+
Aud itori s com mun is, & zqu i diCc
faria mdJ è
.m
l6'f· l.m
men
Ailr ono mia cirea qd verf ctur J)j.l
If .2.·p
odo
Augu~alis fc~entia Gra:cè quom
Afir onom iam quis inue neri t 3
.p
j06.J
fupe
ad
fit
os
ocul
dJéta
i
lS
prius GrxC
Afir onom iam anim
f
4l4' I.m
A ugul li oculi 'luales fueri~t l7 ~.l.
fiora atto llere
,.p
61.3'
itas
dign
&
laus
ia:
Allr onom
Hf' 1./1)
JOCU $
317.1.IU
io
opin
hetis
prop
de
na:
A Ulce
t44 2.IU
Au~cellna: loçu s
AUls nuUa cani t cum aIiquo aJtlcitur
343.I.mr
inco mmo do
'1.97.1.P
Au!u~ ge?e rat!o quaIis
1I ~.l.p
AUI~num ln alllmil fingic
t
AUri podo ,quo t argc:ri valueric p.n
poA
in
nc!
Ioan
apud
Auru nl ignÏ tum
30.l .1n
calYl'h quid figniticet
Aurum non fimpliciter pulchra facit
?f.I. p
p
Aurû qu;im difficile purg etur 'B.l.
cAur um mulr um in capitis olfecocin
re pulc hrum puta nt Scytha: 183.~.m
.m
Auri & arge nri 11:tbendi Jex m.~
.Aurium circuli quauei elfe debe.1Dt
268.I.m
fOI.I.p
Auto cIlth ones qui
n
AlItolycum m;ue rnum Vlyfsis auur
3d;. I.f
adm iratu r Hom erus
Auroris fcncentlam & r.1rioné an qua:
3'i.l .m
rere opoTtcat
2.J.l.m
quod
hrum
pulc
ilium
Aux
Aus~fiini
B'
B
nequ evoc em, neq; fonu lll vllum
IJJ.l .m
habe t
f13. t.f _ I/,J
fjcet
trgni
ni
P!ato
Bacchus quid
.
,
Bacchantes fo::mina: mem e lion [:lua
mel & lac ex Ruminibus haur iunt
118.1 .1'
[
Bacis quo paél:o cogn omin andu s 7.1.
J ·m
34·
derit
~radj
leges
~s
s
Baétriani
472,.1.m
Baptifia Leo architeétus
.f
Barbari ci {l-udia minim~ curét J 86.I
l'ilfe
accc
as
mult
s
voce
um
aror
B.trb
~19.J.m
Gra:cos
egrc D.1r~holemzus Fond us rhet or
473.I.m
glUS
Dafem voc.1bulii e/Tediuersu J78. l.m
of
Batiea quid à Myr ille ditferac llf.J
.
Be.1tusqui Sf.l. m.l4 6.l.p .1.6s .l.m
2.93· I.p. f16.l .p
uS.l .m
Deacum viuere quid
fit '.l.p
Bearitudocuiu~ boni adeptio
c
Bearitudinis gradus quis difiribua
p
2.6f-2.
u8.I .m
Blj;if I6/1 vnde dica tur
181.1.m
BcJl eom nia,P roue rb.
piatur
fufci
is
cau/
de
BclJum quib us
21.l.m
3"f. l.f
llelJ~ c\ala"?i~.ltes magna:
m
Bellu a Cedmone '.Id di!fer.t[ tOf"
l.p
Delli fiudiii ad quid referendu S04.
Bello qux excrcitia conducallt in ciuip •. l.m
ta te
Beneficiu fine mercede cotuli/Te quos
2.H.I.m
max ime deceat
itio1m
amic
roc.i
recip
m,
entia
Ben euol
83 ·l.f
elfe vocandam
lf7.1 .m
Bernardus N utius rhet or
Befiias lUultas nô nif! ab hom ine guIf6. [.m
bern a ri polfe
lari
Befiiarum liber tas in einit ate popu
.,.f
434
t.!
quan
Bias eur ablli nuer it l ciuilibus aétio
7f.d
nibu s
167.2,.m
Bias l'rien eus
.m
Bibens quo feipfum decipiat su.l
l7p .f
Bilis qual itate s qua:
t4, ... I.p
Bilis quid,& vnde
Bis eadem recenfere ri dieu Iii J77. 2.m
r
Byz antiu s opti mus orat ionu m fabe
Uj·l .m
erBis :uqu e ter quod pulc hrum , Prou
8.1..1'
2.4
bium
2.1:L.I.m
B?.:('/6.... quid
286. I.f
Bœo rioru m de amo re lex
/ibu s
nien
Athe
ab
lium
auxi
Bœo tios
j5 s,,.f
implorafI'e
1.1.1'
Bon um dupl ex
inihom
ibus
omn
ab
ti
Bon um appe
J.I.p ,& ••• ,.m
bus
l
Boni natu ra quom odo conl idere tur
3.1."
phil ofop ho
Bon i
L J
�1
Boni intelligentiâàctuo, ~ inquibu$
6.t.m
.
infunda tur
:Bonum nullum quio Ccientia compre,:'5·2.·m
hendatu r
18. l .p
:Bona à bonis ~erdifcell da'
2.4' (.p
:Bonoru m po!fefsio vnde
2.6,2..m
:Boni viri qui voeandi [unt
:Bonus quilque in eodem cft, in quo &
ibidem
prudens eft
:Boni petitio quando fccura,& quando
. 30.I.m
perietIioCa
:Bona omnia à dijs ad nos de[eende re
42.·1 .m
45.2.·m
:Bonum cur nobis ignotum
:Bom [ummi triplex condicio p.l.m
ibidem
.Bonoru m gradus
:Bonum animati um rarional ium quod
171.f
iuxta Socrarem
.Boni c6ditio an fit perfeél:ile!l'e 60. r.f
:Bonum nemo appetit nifi cognofc ens
60.I.f
.Bouil omne non eITe voluprat é 62..2..p
70 .2..m
Banum id cuius graria fit
l30num & iucundu m duas differen tes
71.I.f
natllras eITe
:Boni natllra quo ab alijs diferepa t
,2..2..p
l30num in mixta vita indagad um elfe
':72..2..m
l30num quibus & quot ideis compra: 73.2..f
hendatu r
Booü fecllndil CeeITe oporterc 77·2.m
l30ni fumml ap!)ctiru s in nos quid .1. 84.I.f
gat
87 .2..m
l30ni bonis inimiciC simi
89.I .f
l3onum ,mali rcmediu m
Bonum, vtiliû principiG & finis 91.r.f
.Bono oppoliru m aliquid elfe femper
I04.2..m
necelfe cft
'46.2,.m
l30ni quo à malis differan t
l3ol1a ex omni rerUm genere quxnam
177.1.f
fint
"Bonoru omniii. Îummu quod 177.2..p
.Boooru m pollèfsio & vfus an ad belle,
. beate(li viuendll m fufflciat '78.I.p
.Booum nihil aliud quàm [ciétia 18r. d
.Bona vode in corpus dimanel lt 193.1.p
.Bonus ad illaquifq ;eft , adqua:e tiam
zoo.l .m
[apiens fuerit
:Boni ratio ad quam naturi pertinea t
2.u.I.f
l3onoru m gratia agenda elfe omoia
2.4,·2.m
:Bonu bonefte & reél:e ag~re quicquid
2SI.I.ID
agat .
l30llus oullus accuCat inCOllté 2.t5.2,.p
.Bonitas rerum omnium qua: 't:O .I.ID
2,60. 2..f
1l0num quid dicarur
2.75.I.m
1l0llacu pluntom nes
:BOIlO viro nihil mali accidere po!fe ne
que viuenti. nc<{ue detùnél:o 32.7' .. m
Donoru m prxmiuI D qu6dnam , vt ma367.1.01
gi fi rltum incam
l30nntn Id.:tn eflè arque expctcn dum
369.1. .m & po.l ,f
Dona qu:enam vulgus xftimet 4!I·2.p
416. Lm
:Boni <;lux/ho dltflcitim a
ibidcm
•
'Boni filius quis
DOllum genuilfe fibi côumile m filium
4 16.2, .ID
Doni maiefias quàm augu/la 418 .2..f
'l301l1j1D nunquam defiruit quicqua m
45 t .2.m
:Bonuln elfe omnium cauram 458.2 p
50 7. I .f
:Bo:lOrurn ordo
:Bon os elfe illos qui fibimct imperar e
fi [,1 . 111
polfum
13011urn [ummil quomod o aITequj po(62.5 01 •f
fimus
Bono~um confcnCu non elfe potentii i
6t8 .2..ID
malOrt:111
llonirat em in centro pofueru nt Theo2.59.2,. f
.
logi
:Bonitat em per do~nnam compara ri
17· 2,,111
noo polTe
N
D
E
x.
Borea: Orirhya m rapienris fabula
301 . I .f
Brachia quomod o affuefac ienda
39 8•T.p
Brachm anarum philofop horum com397'2,.[
munio
2.9 8. 2 f
:Bratidas Achilli collatus
167.2.·m
Breuiloq llemia Laconic a
166 .I.p
Breuiloq uentia Socratic a
Brcuitas loquend i conCeia à L ylia &
313.I.m
Gorgiaa dinuent a
Brutorü l'laores cur homines 2.43.I.m
156".1 . 01
Bruta cui commen data !int
Brlltum Ilullum ea qua: homo,n olfe
201S. r.m
poIre
Brutoru m betleuol elltia:, an amicicia :
2.08.2..p
dieeoda :fint
C
603,1.p
Adauera quo curanda
2.t 1.1.[
K"'Hf", qUlcl fignifice t
5lod.m
Cadmea dl[etplin a nulla
Cxci pra:cepe llm,mod us loquend i 50I15.2.m
eratleus
~81..2. · p
Ca:Jem duplicem efTe
Calamit as dca qualisiu xra Homeru m
2.90. 2.p
Calceos quis primus ci5fecerÏt 161. T. P
Calli:ts Calliada : fi li us cuius con[ueru
2.4.2,f
dine doél:us ella[erit
59 .2..[
Callia: fillLls quis
Callias orator 50cratis inimicus
2.79.J·p
Callic\is oratio de philofop hia 24f' !,.f
Calliclis quin:llTI fenrétlam [ecuti Gnt
inleuite r phllolop hiam :mingéd o
244· 2 • m
Call!c1cs Acharoe lls volupta tem bonumq; idem elfe dicebat : item [cien
tiam de fortitudÎ l1 em , tum inter re,
2.46.r.f
tum à bono differre
Callicra tes Cyane nata quid nouifIè
7.1,,f
dlél:a lit ab AnaercO llte
ID .[ .m
Calhope 01 pheum afHuit
Calliope vxor ~lhçrarit orl.1niii 1I7.I.m
2.66.%.1'
K~"''''@'quid
2.7. r.2,.m
K"''''q,u q uid iignifice e
90,2.1'
·Calor ex motll
Calul11n iamill omnibu s multam elle
4 1 4,1.f
Call1ml lias quis dicendo , & cOllficere
313," 01
& foluere tacilepo tuerit
Calypn a regio vbi, & cur tic vocitata
C
16,1.111
Cambifa : guberna tio qualls 52.7.(,01
[82..2,.f
Cancer lophill:ic us
Cancrl> Mcrcuri um prxelfe 2.69 .2..f
:..z.p
Caneph oria [oror I-Ilppex
43 .2..01
Canes Lacena:
Canem cognitio ne & ignoram ia pra:
375. I .P
di él: UI11 elfe
-.91 . 2.f
Capilli cur in ClIte nad
Caput membru ID cire dillinifs lmum
4 81,2.111.
49I.2..p
Capitis textura qualis
2.66.2 .f
Caprico rno Veftal11 pr;pelfc
179.I.m
1
Car quidam
Careere s nonviol andi etiitOl li po[sint
32.9. 2.f
Carcerc s in ciuitate quot elfe debeant
5u6 ·1. .111
Carmin a Liu vode carpaot poë'ta:
118.2..1'
146.I.f
Cannina roris diduél:io
Caro 'molhs quid indicet in 11OI11inc
2. 68.".Ul
490.2,.f
Carnium natura
Caniblls verel quando impium fucrit
556. 1 p
2f7 . 2o·m
Carolus Marfupi nus
Carrhagl 11en!ibu s quis lcges tradide34. :'.111
rit
Catella: peride ae hera: [unt, Prouer414 I.f
bium .
97.1.·1'
Cathena aurea Homeri
374.2,,111
Caupones qui tint
c.l~ponaria eft comtnut ationi$ fpŒ":
al.1..p
CICS
17 6.2.p
Caupon ari quibus liccat
J99.2,.f
Caupon atio cur infiituta fic
Caufa: ab cffeCtibu s quomod o diftinguenJx , & quomod o afsignan da:
4 o • 2 .p .
80 . 2.·m
Caufa quid
Caufa & cotlcauf a in geminis anious
1 ~ 6. 1. P
coofider atur
Caufam quia iingula fiant, quo modo '
H7'2.·p
illueftig aredcbe mus
4 89. 2.1'.
CauClm dua: [pccies
Caufas rerG olllnium tres e!l'e 500 . 2.f
610· 1.1'
Caur.lq uomodo dicenda
Caufidlc os abundar e litpieoti bus ver..
I.l.f
bis
Cauli,dic i corrl1pti carpûtur 60502.. m
CauGdic os 11011 cflè fapiente s 619·1.p
Celerita s quibijs in rcbus commen de194.1 p
tIlr
Ccncus Thelfalu s in fœmina m c6mu608.2 .111
catus
Cenfus maximu s ciuium quel11 vulc
548.I·P
plato
Cen[olit eleél:io & officium HO.2.111
Cenrur:! iudieiah s cur il1uenta Itf. T.p
Centum pro vnoaccip ietis, Euan g elij
445 2.p
locus
Centrum cur deus appellet ur 2.59 2.[
Centrum quid iuxra mathema Cleos
259 .2 f.
43· I . f
Ceram icus locus
57 8•2 .p
K.pd:If(OM
560.2'[
Cc relUllis lllél:atio ioutilis
Ho.I·P
K.p,A",,,,lopquid
Grxca etfJOies in animo ab Homero
rH.I.p
quomoJ o vocata lIt
Cerebru m quibus rebus otFenda tur
.
.
2. 7 9 ·2..p
Ceremo uia extcrnas qUIs abllulen t Jll
30 . I .m
numinis adoratio ne
cadaorum
defunél:
circa
Ceremo nia:
35' 2..p
uera antiquiC sima:
. 21 8 "~ p
Cererise tYl11010 gia
Cerrame n homini quod acnus fubeL!2.3 t . z•t1l
dum
q uod
viti!
hac
in
m
maximu
n
Certame
'"
-
\ _ 4+4·2,·p
572,.!·P
'Cerram inum panitio.
Certandu111 el[ede virtute ablq~ Inlll~7 2" . p
dia
Chalced onij o~aroris priJ)fi:l~ia 113 r.f
Chalcis à Cymind i quid dtlferAt
2, 14 . 1. 111
Chaos ante mundum & deos quis 1'0z58 I.m
fucrir
Chaos quomod o vocerur à Platonic is
25 8. 1 • 111
25 8 .2..f
C h ariratis vis quanta
Chlrmi di Glaucon is filio male fucccffit fpernent i d:rmoni J Socratlc i pra:
8.2..f
ceptum
Charmid cs grauis & vereeun dus à So2.8 ~.I . p
crate faél:us
Charpnd as qui bus leges tradideri e, &
in quem eariidem llluel1tiô oem re~
34. 1..rn
tulerie.
IS 9· r· P
Charmid es Gl:tucon is fihus
Clt.1rond~m qui celebren t 449· L ,Ill
167 2,.J11
Chilo Laceda: monius
514.I.m· 57·2·P
Choreaq uid
Chorea: Aegypti orum quales 5'f. l • rn
! 2..0 ' 1..1'
Chorea: parres qua:
Chon tres in ciultate quo modo 1Il{h517· 1. f
tuendi
ls
eligendl
o
quol11od
Chori princeps
.. ' .
"
f5 1•1.p
Chori quomod o dlfl:nbu endl III CIUI·
p2o. I.f
tate
Chrifii vitam rotius elTe virtu t is ideii .
33 1 .2..01
Chrifiia norum commul litas 39'7.:t.f
Chrifiop horus Landinu s poëta
. 2.57· 2 • m
Chrifio
�.1
N
D
E X.
cui profper.è,nec confrieura feliciter
360. 2.f
guhe rnar i po{sit
Ciui tare m conf iirue re in eo loco qui
conu eaio nibu s non egea t efi im37f.2.·p
pofs ibile
f79" 'P
:433· I .p
ligna
tuta:
inlli
:
mala
iutis
Ciu
109. I.f
.
te fer
C.lca~rum orig o
vireu
d
ijs,fc
diuic
Qon
tatem
CiuÏ
.p
t.m
388.
C~conlZamoris com para uo -jO.I
uari
S .I.p
C?m o quom odo imp erau erit
ta elfe dequin
do
nitu
mag
tatis
Ciui
f
2.2-4 .•.
JelV"Q',t vode dica tur
388.2..m. &.J.9o.2..m
beat
io
'Circ ulo conc lufu m aliq uidi n med
appellauda veniat
s
fapié
eur
Ciui taris
f7.J .m
.ilar~ opo nere
.E
f.92.·I
circa
,.f
'Cuc uh quat uor afsid ue reuo luti
Ciui ras quâd o iufia eé dica tur 39f·
2.flM.• f
·m
40H
at
. cent rum ,qui
habe
me
opri
o
quad
Ciui us
& à
li
'Clrc ulus vnus à Deo in mun dum
Clui catib us qui dom inar i debe ant,
us
ioib
nom
lS
trib,
deum
in
407. I.m
do
mun
debe ant
elfe
es
fe/ic
159.2..p
" •n~ncupatur
Ciui tates nulla m à malis requiem ha..r
C~rcuu~Ilarionu dupl ex ratio Jf5·
bitur as,d onec in iptis philo foph i do
rur
4 1o . l •f
Cuh anll a: arte m qui tene re dica
min entu r
lI4·2 .·m
careat fedi tion ib' fJ,I.2..p
na
q
tas
Ciui
r.f
C!th arœd ica 3d quid conf erat 2.f9.
Ciui ras popularis quid przc laru m pu,.p
199.J
ne
fia
boni
odo
4H· I.p
quom
.C~u~s
tet .
4 0 3."P
io
diuil
ex
C~ulum Iv)m ina qua:
tripl
laris
popu
a'tÏs
Ciuie
600. J.f
C~u~J? qux non dece ant
l.m
4H·
6'.I.m
lit
CIUI!JS fapi entr a quid
Ciui tas tyran nica ,libe r.lne dicenda
fi43 8.J,.m
Ciu! lis fcien eix Cub ieau m quod &
a
{eru
an
ibid em
4 l9·2.·m
ms
Ciui tatis tres fpecies
defi .
tis
virtu
odo
quom
tia
Ciu~l~s peri
e aliqua per Hom erum falta
t.lsn
Ciui
JO.I.p
4fO'" p
.n~tlone com prxh enda tur
lit meli or
gu,
Clul les reaol opio ione ciuit.:ltes
cuiu{dam qua: ante diluuiii
tatis
Ciui
J,.L m
1m
bern ant
fuit przl lant ia narr atur f75· •
é
Ci uiles diui no ama ri num ine ibid
felic iw in quib us eont illat
tacis
Ciui
Ciui lia cur non traa arin t prifci fapié
5f1· I . m
f
.•.
7f
m.
tes
Ciul tatem & liber am & prud ente
coIlo
ero
num
eum
Ciui lis an in fcien
amic am effe opo nere f16. 1.f
Iibi
IJ8. ,.f
cand us
Ciui tatÏs Iic" qual iHé debe at 13J,· I.m
an
iliàs
rf'am
pate
,
inus
,dom
,rex
Ci uilis
ati.5 c~pia q~ata eé deb~at B,.I .f
Ciuit
13N .p
idem tint
Ciui taus dl{p oûuo qua: meh or & veetur
HP ·f
CiuÎ tatis facu ltas circa qua: verf
locio r
IfI.2 ..m
Ciui taté fundare boni s legib us qulmf
1+4.2..m
nf·I .
Ciui lisol rsqu a:
difficile
..P
.·m
B.,.·l
da
~lan
ap~e
nore
quo
ras
Ciui Iis ars vnde deno min ata 14f.2
Ciui
dif..p
'Ciu ilis facu ltas quom odo ab alijs
Ciulras quom odo diuld enda. 1H·z
m·2.,p C iuitarc: j?perua ege re cufiodla 549· J. P
fera t
J5p ·m
Ciui taris lines quom odo & vnde1ap'Ciu ilis fcieneia qua:
cida
tuen
coili
ID
uid
. fJ,9 .. '!D
q
eia
.
Ciui lis fcien
peJ /and i.
Jlf·: '·p
Ciui cate m qUi offendlc, omm bus InlU
uita teob feru at
let
55 1. 2 • t
riam intulilfedicendus eft
Ciui lis adm inill ratio quib us conl
..]>
ci161.2
diffi
eJre,
lem
limi
re
pate
pani bus
Ciui tatem
IfJo '·r
m·2.·p
Ciui lis 'a aion i's 6nis quis
le intel ligi po{ fe.
bel
ert
Ciui taté debe relin gulu men ûbus
Ciui lem difci plina m omn ibus prçf
.·f
~.m
IH·2
5~0.
riri
expe
licas vires
Plat o
pet
ii
Ciui rates quid conneéèat .lut dlfsl
Ciui lem virtu tem donu m eJre diuin
m
.
••
15 6 • J
)84·2 .· f
a
Ciui tatem capm s quan dam elfe capa
Ciui lé facu ltaté no folu m rebu s humr.f
If6.
rare'
6'1.f..S .p
impe
us
arrib
tia
Dis fede
eitat em
. 167·2.·m
Ciuit~s qux opti ma,& ex quib us talis
Cleo bulu sLin dius .
J3· I .p
les 17· I.f
illoc
Them
lilius
is
cool litua tur
pnan
Cleo
rean
pro6
fuerie
aus
falfo
affe
qui
iter
rem
qual
virtu
Ciui lem
Cleo mbro tUs
175,J·P
4~.,.·2.·m
tur
ex Plato nis lcriptis
c
..m
Clin iasA lcibi a.pa rerv bi j?ierit :z.:z,.z
Ciui l em artem ad anim am pert iner
.1'
'17.1
aa
urdi
oxc
tisv
.
Clio Mar
2.37·2.·m
JOI.I.f
lpue
.
vir.
s
eatu
Clip
Ciui litat is figura: quatuor. pra:c
f oo •J • m
4 60 •z. m
Clit oncm qUIs genu ent
num eran eur
ea rein
quis
duç
as,&
tres
Cluit
mma
la
ionu
amp
Cno fos
Ciui lium gube rnat
36.2..m
t
ueri
f
.gna
516.t.f
7•2 •
m·J. ·p
Co cy tus .
Ciui lem arte m tria requ irere 59
rnen
. ' 3p.. 2.·m
gube
locus qUl$
tils
Cocy
Ciui tates quan do opri mè
at
f· z•m
CœJij nom en quoe ûgm licar a habe
tur.
.m
lo.:,
n.tur
erue
2.I0ol.m
Ciui tates quo eonf
,
· ·m
Ca:l ius quan do à Satu rno ca/tr atus
Ciui tas quo rem oto meh or6a t.J.7
o
.
2.6.9.2..m
Ciui tatis felic itate m qua: Don prom
1 I. m
2.9·J,·m
Ca:l o eurc ircu it' àdeodatUS14 •
uean t
P
270·1
_
conaut
ca:l i cur noue m
Ciui tate m quid pulc berr ima
.ne z7 0 .2..,?
Plato
a
l'n;
juxt
ec:
oao
t
os
Ca:l
facia
am
tcà turp ifsim
vnu
Ca:Ji anim am tota m elfe 10 q.lllbusb.
Ciui t.uis adm inill rario reaa aplldo
162. .".f
.2..f
11
bete œli pun ais
vel apud paue os
418.2.. ~
I.~
a~
15J,·
cale
/ta
mcur
robu
ra
Cœlu
natu
te
C~u.itas. fuap
414'2.·
.
.1.
.161
.
quod
ulum
tum
vinc
Ca:1i
ClU ltatls orna men
61 .2..f
JJles fol
Ca:l u elfe calid u, fed nô vrens 4 I m
Ciuita~em non lapides fed hom2.8J.
.
S4·
..
.z.m
ca:l um qua: prxe eJre rint
CÎllOt
I.m
619·
non
fadt
cui
e
deum
potf
re
um
Ca:l
Ciuita~em nuIl i pbee
.m
,3i l • I,.p
Ca:l ellia curq uida eolu erin t JI7.I
eti~m lege~ eius place,1.nt
10.\1.1.01
.
pnquam
id.
ca
equ
pubh
itar
tam
Cog
acbo
Ciui tates
.m
." J6~.1 ~p
Cog itati o & orau o an Idem J3S>1
uata quo de~ucenda
Ciui tas tine 'lllibus nec ab JQItJ O colb
2.m
Chri flop horu s Mar fupi nus ~f7·
46f.2.·m
C?r~matica quid
1. z..f
Clbl definicio
us
ifari
nece
a
cauf
de
ici
Cibi vfus dupl
n·
Cogitati~nis de6n itio qua feparatur
ibidem
ab orat lone
m
Cog irar! onis conc luûo qua: '3p.
61
eim
s,par
vera
im
part
ones
Cog lratl
ibid em
las nece/Iàrià elfe
Cogir.1rioé verbis trJbuerc~dl8 o. I.nt
e
Cog irari o vehcmens quan tum porsi
/.p
2.llr.
p
Cog na rio amicitia: principium 8J.1.
Cog nitio nem fui iplius,& aliorii phif'J.f
lofo phia melf e
Cog nitio reru mfc ibili um quid 6.,.p
2.20'.1'
Cog nitio vnde oria tur
,.p
22,9.J
t
auen
depr
a:
néqu
Cog nitio
.m
Cog nitio hîia na :llclib.oriturzcfo.2.
I.p
Cogn.ir.i o & cogoofcibiJe~d 407.
oeu
ah
i
mari
opri
m
reru
nem
ltJo
Co~n
~8.l. ~.f
Ils nobi s alJatam elle
mo Co~no{ci polfe aliqu id duob us
2.o.~.f
dis
1'
Cog nofc ere feipsu difficilimri 18.1.
rat
Cog no(c ere ab opin ari quid diffe
I1f·z..P
o
Cog nofe ere cognofcir, aaio an pafsi
.f
Ijo.l
lit
1'2..p
Coh iben di fcientia qua:
6oJ.2..m
Cole ndi reau s mod us
Coll auda tione s quis prim us inue ne3,),1.1'
rit
[en
Coll ellio ,& difcurfus pere a qua: 1
'.l.f
ntur
cifcu
fu proli
.m
Colo phon iü fuffragiu, ,d?uer. 6'jJl.2
p
Colo ris fcifm Corg la delinitio Il.I.
nicamé
rr,cu
diffe
non
re
colo
Colo r:i
gru albo erià fit cont rariu nl 57'z.E
48.9" 'P
Colo res vnde,& quid
rifum
ut
caCÎ
Îorem
efful
qux
Com iea
dana r ln tenio Dia1 .de lullo per to.
.m
Com itia ingr edi !} cogédi tint HI.J
JJ.J.I.E
c.ommereiJ dua:lpecies
36r. l.m
Commercia~uidtint
Com mife rauo nes quis oran do miri
3IJ. I.f
lic('e~erit
Com mlX tiooe fublata nulla de re 10IH.~.p
~ui poJremus
CÔl catio inrer bono sciu es 37f. l.m
.m
Côm unio reru quo dJfcenda IJ2..I
m
teru
&
,
rum
,vxo
rum
6Iio
Com uoio
JJl7.l..m
vbi fuer it
I.f
C omm ut.ltionis dua: fpeeies 113,
I.f
576.
ux
ate.q
ciuit
in
Com mllt ario
e
Com a:dia dUl'lici niru r narr ation
z
m
81
•
3
Com plex ioné fpeciei naru ralem vnde
37,J.P
haur iane hom ines .
lici
ûmp
riori
fupe
à
ia
omn
a
poût
Com
I.m
4f8.
ere
tate pend
itCom poca tion es in ciuit ate linr adm
fo.9.1·P
tenda:
Cop utan di faculras in fpeculando ver135'·I.m
faru r
laCon cent um ex diCerepantibus conl
2.87.2.·f
re
465. z.f
Con cent us effe aus qui
''.p
Côc epri oimm lmal is ioho ie 2.9''
2.5.9.'r.f
Con cinn itasq uid
.p
cocionatorib.«;Id no cocedédii lH.I
JOI.1 .f
Con cluli o aduer{a
.P
coco rdia quço ib.re b. \'tilis 163.r
s
llari
pote
a
anim
in
lis
fclbi
cupi
COll
9.2..f
aaus quis
lConeuplfcentia: nem ine quid appe
.m
64.1
at
veni
Jandum
us
COllditiona.lis fapié tia qua: & qUlb
6.I.p
eommuDls
Cod ucib ile an gen ' pulc hri fit 80. 2..m
s.
COfabulari qii.o Ji~eat de reb' anti~
quar um v.e ntas Igno ratu r 178.1.1'
ate
Con fabu latlo quan do nata in eiuit
Con fefsi o apud Chri llia- (499.J,.m
1992..2.(
nos vrihs,& cu r
tur, '"
dica
quid
atc
Con fufio in ciuit
35'4.I .m
quan tum mali appo rtet
.loCon nus Mer robi j tiliu scirh arilb
.m
355.2
.m
.70.I
.p.2
J7p
ligni s
Con ûde
A 2.
�1
~Qpfidcrati.o quarum rcrum putcher
rima
2.44·2.·f
CofidcranJa tria in omni re 2.SS.1.p
Conliderare [eipfum ,.milximum elfe
ftudium
2.99. 1.f
Conûlium res [acra
6.2..m
-Confilia qUi!: bona
2.7. 1.p
C6fol1âtia qna magis obleétet 12.>,.:I..f
Confonantia: 110.ue111 gradus 57 8.:I..m
Confonantla quo definiatur 4 67· I • f
ConConamiarum origo
4 67·:I.·f
Confritu,tiones quando legum nomine digna: fine
63 '.' 1·III
ConClletlldoquid
U7· 1.m
ConClleeudin~rn inire !quibu[cum' fit
difficile
loo.l.f
ConCuleec ad quem pertineat 1I.I.p
Con Culés quid principio obCeruare de
beat .
'
30J.~.m
C6Culcaturi <.ld ~rçfinirç debeat 6::I..m
.conCllltaünnémijs qua: nosaglmus
quid perficiat
9.:I.·f
ConCultatio matura pra:poni debet re
bus grauioribull '
'S8.:I..p
.con[uftatio de ea re didtur eIre, cui us
. gratia aliuà qu;critur
. :l.02..:I..m
CôCulütio hunfana talorum iaétui fimilis
45 1. I. m
-Contagio ,!ua: facilius generetur, &
orauiorilt
180.I.f
~
Contéplatio
veritatis, cuius e~ ~n'b us
anhnx viri)Jus opus fit
9· 1.rn
Contemplatlollct quid pCldiciat 9 2..f
Contemplatio vniuerfain duo dillribuitur
139.I.f
Contemplationis d.o num i quo Jetur
hominibus
. 2.7I.r.m
Contéplariua ",ita diuiniCsima 64·1.m
Concemplatiua viea quantum aétiua:
pra:ll:et
360.1. p
Conremplatiua & aétiua circa quxver
[entur
l. 72..2..f
Cotéplat.animi amordiuinus 2.73·I.f
Contende!e ell: aduerfario~ii IG6. ,.p
Cont~ntip quid
.
l2.3·f ·f
Cqntln.gens· non eft Vbl voluntas eft
acq; neceCsitas
4,0.1.m
COl1tradiétio qua:
12.3·.·f
Contradiétio commerciorum fine no
. mine eft
12. f.I.p
Contradicendi ars omnia in c6trouer
fiam deducere poteft
IL6.I.p
C6tradicerc aliud ~ c(5uitiari 179."[
C6trariaduon6poireeéi codé 31.I.p
Contraria,contraria non amant, licet
"ppetere videal~tur
l!4.I.p
Contraria contrarijs djgnofci 9L.l.f
é:o~i:rari~ quomodo pendeat il Ce iuui
cem & conneétantur
3JS. ,..p
Contrariùm fibijpti nunqua fie ri contrarium
349.2.·p
C6traria etfi alicul non fint contraria,
ipfumtamennoadmietunt !50.I.P
Contrarij vnius Cummum alteriusefie
principium
4:1.B.I·P'4H.",P
C6traria curdifflcilediCcatue 56p.m
~ontroueriia iudicialis qua: 12.l.l.f
Conuerfioni cui pedes nec crura dede
rit dcus
47 8 •1.[
';:onnexum duplex
.
49:1..~·p
Conuiuium Platonicu ynJepriginem
habueri~
2f'.2.'IR
Conuiuia commodéne admittéda fint
in ciuitate
'
s08 .2. ni
Conuiuiorum leges
no·r.1ll
Conuiu~um nuptlale
. H4·I.p
CO~la~ non minus quàOllDoplam ci
ultau noccre
·3S8.2..m 3f6. ~.f.
Coqlli verba cotra medicum 2.·s'S .l..m
t:oquinaria: areis vocabul~ I2.4. I • m
Coquinaria ars 'ld'profiteatur 14!.2..m
Coquinaria arsllulla, Ced pericia qu;c .
dam.
. . ,
2. 37.J .p
Coquinaua medlclna fimulat 2.37.2,.111
~!lr quaqdo 110 reac Ce habea t Ill. 1.
E
X.
Cor e{fe vcoarum originem ...8.9.2..[
Corinthium luxum damnat. 384·1,f
Corinthios aux.i lium ab Atheniéfibus
imploralfe
858.I.f
Corona data erre propter arté à milicibu~ tanquam primicias
34.,.f
KIf@'
2.15·2.·m
Corporis bona habicudiné qUa: faciiLt
Corpore qul.dnam vta~ur,
(4.I.m
idem impetrec
2.B.I.[
Corpus qui nouit, fua non feipCum no
. uit
1.8.2..p
Corpus ab elemétis quatuor [ufcipiüt
homines
P.2..p
Corpus rccepcaculum doloris & voluptatis qua: pafsione fic
66.I.m
Coporis nomine quod appellandü venitexquibuscomponacur 63ol.P
Corpns hominis inftrumencu 83·2..111
çorporis habitus corruptio . 97.I.f
Corpus i infimo gr.1ducol)oc. u6.I.m
Corpus quo afflciatur furoris quatuor
fpeciebus
. JI6.d
Corporis particeps, non eft m~.,ill.s_cxpers
142.. I.f
Corpus fub anima temperata immor
cale cffici polfe
191.1. p
Corpusfineaj'acur~ri no poIre 193.1.}>
Corpu5 habit~s robul!:us quomodo ac
quiratur
IOI.2.p
LCorpus anima! Cepulchrum
116.2..f
Corpus bcne affe61:um non omnes cognoCcu11t
2.37.2..p
Corpus curans ars duplex
ibidenl
Corporis malum quod
34L.2..m
Corporis ordinatio qua:
!oSO.I,1ll
Corporum forma: poll anima fequenci gradu diCpunumur
2.60.2.m
_Corpora poll: morré q ualia fut. >56. I.f
Corporis pulchrirudo quid, & quibus
ex rebus conHerur
:61..I.m
Corpus quarum rerum concordia con
ftet
- - :62..2..f
2.46.1.m
'Corpuux qu~bus conftee
Corpus hoülÎnis in/humentii ·154.I.f
Corporum oper~tj9nes vnde profic~.
fcantur .
ibidem
Corpor~ iugiter fluere
2.64.1.p
COfpora puJ.shr.a non e!fe ex f<la ip[o
rum materia tpecioCa
2.66.J.~
Corpus & pulc!!.llmdo cur diuerCa tint
Corpqris proceritas quama (:l.6S.1.p
effedcbeat
'
2.68.I.p
Corporis pulchritudo quid 2.68.I.m
Corporis humani prolorcio qualis effeJebeat
. ibidem
Cor~~s ~u~anu~ ~ debet çfi'e finühmum
ibidem
Corp. omnÙiquo pra:gnas fit Z:75'2.,P
Corpus omneab alio quodam moueri
Corpora non cire CcorLim
(1-76.I.f
ab animis diligenda
2.95,I.tn
Corpus inanime quod
.
306.2..p
Corpus oli:reum qu6dnam fecundun~
Proc\um & platonem
332..1.m
Corpus philofophanti impedimento
elfe
336.2..1'
Corp?quata fTIala r orbe, excitet 336.:I..f
Corpus diu durat apud Aegyp. 3+ 1.2..f
Corporis qua:dam f~r~e Iminortali~
Hl.:I..m
Corpus nobifcii, aac cu méte agit,llon
aut més •.tf'pcercorpus agit 358.[.P
Corpus bonum ex bOllo animo fien
31S· 1. m ·384· t .p
.
Côypus dborll vicio difsiparine pofht
453. r.P
Corporis proprietas
48[.2..nl
CorForis Ilatu~alf 4abitu~iui qua: aduerfcn~u~ . .
. t~4.J.p
Coepuseo dlTlglCur, vnde pnmLfs ~nima: darus elfe motus
4.96.2..p
Corporis formam non eIre virtuti anteferendam
539.1.m
Corpus c~~ h~~~!adij & quo ~3.9. '+P
r
Corpora qua: pulcherrlma lint 558.i.f
CorporiS'cxercitationes qu~ libeules
S60 .2..f
Corporis motus dl1plic~3
S66.1.m
Corpus humanornm deliétorum purgatorium ellè aptum pB.r!?
Corpus tanquam imaginarium quiddam hominem Cequi
612..2..(
Corporumquinq; genera
616.L.m
\ Corpori~ morum qui pra:culerint aniL. ma:
62.2..2..1.}'
CorreGtienis quàm !tudiofus fuerit So
236.:I..m
crates
Corruptioni5 genere quoc coprœhendenda veniat,regula notatuT 63·2.·f
Corrumpicur quoalibet -a propria f~i
prauitate .
45:1.·2.~
C~tes no fana méte[altat Il 8.1· p
Corybantes aliquem ~nitiatur quid (a
l77.I.p
ciallt
.'
K'~",@' Crrecis quid
:L58.2..p
Crator prim" l'Iatol1is incerp. 457·l·r
Crateuas curArchelaum MacedonufP.
Tyrannum occiderit
31.2.'111
Cratill:olus
6'18.1:f
Creata oia eIre ex nihilo àdeo 13601.p
Credere an idé fit quod dj.fcere, & cre
dulicas~uoddifcipliDa
2.34·2.·m
Credulitatemaliamveram.aliam fal[am
ibiderJ1
Creonis iterprecado de coronis H·d
CreCphomes Mefl'enes rex
52.4: 1 ·P
Creta popuIoCa, & in qua nonaginc;t
vrbes
. 3 6 .:I..1ll
Creta Laceda:mooijs le~es tradidilre
Creta inrelligcntia: magls
Ü 6.2../'
quàm verbis !tudet
flo.l.f
Cretélib" quis leges trad,iderit 34·2.:m
Crecenfes inter Grœcos a compoeatlqnibus abftinuerunt
37· I .p
Crecéfë répu.~ multis laudari 42.8.:I..m
CriCo Im.i?reus curCor celeber "5·2.·P
Critias Callœftri filius
159· I ·f
Crito Socratis auditar
,:l.4·2.·~
KfbÙ.vquid
2. 1 1·',1ll
Crefippus Pa:aneus
'
175·2.·m
Ctllpa cur doloribus aboleacur 445· 1:f
Culcus difficilior rlantatione in agrxcultLIra
6.2,·/'
Cunétoro voce Çld f1gnificecur [~6.1:f
Cupidincm Yeuqis comitem qUIs (h-;cat
16I·l.m
Cupidines toC elfe quot Veneres ibid~
Cupiditas lucri ~ua:nalll bona& l.1udand'J. vel contri
lol.p'
Cupid.~d in aninMllte declareç 6f·I,j>
C LI piditas '1 ua: vehementior 2.17' ~.f
Cùpidicas quando expletiJelfe dlcamr
2.'6.:1..1'
.
Cupiditatem innatam elfc ab loeunte
a:tate
8'.2. .nl
Cupi?itacem omnem doloris eIre paruc.pem
2.,p.l.1ll
Cupidicaces quid vere expleat 149.:I..f
Cupiditatis varia Ilomina
30 +.I.p
Cupidicatis imperiul11 quod ibidenl
Cupidit.ltes tres e!fe '
441.:.[
Cura ~d in vna~ua~; re inçF'dit 4I.2.,/,
Cura erga n04ros
. ?4· I·f
Cura & curator duple~
IH·t.·P.
Curare feipfum qu,d
,
2.7·~·m
Curat quifq; qua: max.diligit ?87·1.1ll
Curatio humana duplex
144':1.·1'
<;uretarum ;!rmatorum ludi 561 . 1·F
Currera male vel benejquifna dicatur
Currusquid
it'4·2..f
(I89. 1.111
Cufrodem qualé corpore oporteç ~ff(:·
3761 ·P·
Cufiodes ciuitatis qua: audire nqn deg:a~
' ..
h 7,I.f &.l.n,
Cuftodem 01h11 ma&i~ liIuàlll ebrieeas
584.2.·m
dedecet
Cull:odes in ciuitate lId curpia prohi" bendaqui
:z.03·2.·P.
CuftQdcm officiq & ing<lniulll qnale
.
erre
�J
40 8. '.'
• ef fe de be at qu an di u in co m un eCu fto des Je gu m
54 8. ,.p
t
re vl ue re .de be an
pl icé
du
m
ra
tu
na
is
Cu lèo du m ln an lm
47 4'! 'P
elf e de be re
5 u. 2. .f
cit as
'C yc Jo pu m fim pli ro lar iu m an im a_
o
Cy gn us in nu m er
331 '2..f
liaI? re fe rtu r
ius ca .
au
fu
&
r
ltu
el
Cy gn l qu ur gr at u!
'H o/ .f
Ila nt m or itu ri
eI ea io ne m
a:
vit
:r
an
m
ha
Cy gn um ad
45 6• I.P
vi de rit
1 . co nu er fu m quis
4.9 ."P
:z,
jus
'"Ctn~fias Me/etisPrJiJ
fI 6. I • m
b.
er
ou
.
Cyl1lr~ dit~or
30 j.l .f
pi a.
Cy pf eh da : ln Ol ym de ne ga ue rie
es
Cy re na cis qu is leg
34·2.·m
.f
er t.r ed eg it Jf 6•1
.p
Cyr~s Perfas in<lib
.
p7
J
s
qu ali
Cy n gu be rn at io
D
ba t an ri! l u~.1.f
A ,pr o,[ .fç pe po::ne
atç m ag ni Jiune
~ Dç.mdalllèatua lig
·2.
18
."'1'
qu é re fe ra tu r '25 p
Da :d ali or ig o ad
4 1.1.
b.
er
ou
Pr
a~
Da::daIi ope~
m fo re fi reu iui fce
Da ::d alu m nd 1c ulu
7 6.r p
re t
.I. m
iu s lèa tua riu s IIS
.m
Da::dalus M eti on
8.1
s
ati
Da ::m on iur n So cr
So
ad
s
ne
Om
tis Don
})a::mollhi So era
at ,9"'1'
eb
itt
m
ad
né
~i
tu
eratis.~o{ue
no elfe jl/ j aduer{a
Da::molllu Soeratls céderet J16.2. ,m
tu cu in iud,eiiideC
'3 6• l .p
er~ qua::
D: rm on um u~~la_ ah um co ra 143. 1.1'
a.1
Da :m on es fo~t1tl
mi li
s In co rp or el: , hu
Dç m on es alt lo re
. I. m
15
t
ué
fa
6
a::
tur
n.1
o.res co rp or eç
t
He uo du s 1'Utaùeri
.oa l}U va lqu os
(z.r6.I.m
ul
nn
no
os
l
ma
Da::mones
1.70.2..f
it
)o se lfe qu ife nf er
1.7 1.1. [
do
or
um
reor
Dç m on um Vene
M ain
m
tia qu or da
Da :m on um am ici
274'1..p
go se ua fii fe
f
un ia & offi. 2..91' 1..
Dç m on u na ru ra ,m
& m ané
tio
oa
ui
di
re
Da :m on es tra de
1.,93. 1.1'
gica~
rilicauerinc'
[ae
i
qu
ali
r
eu
s
D zm om bu
31 7· /.m
to t di ltr ib uu nt or
Da:~l1ones quic1ii in::lo
:: IbId.
IJa
lèe
nt
fu
co
dm es qUOt in
i,
tib ile s,a lij lo ng çu .f
7.,
Da:~~num allalj pa
11
ahJ /m m on es
mi ltris tem po rib us .f
De m on es Cur Do tent
3 17. 2
Ci
raeuJa no n eX
s cu r in lèatuas de
D~monu~ in Ru xu
3[8.1.1'
nu au en t
hu od o in m en tib us
l)a :m oa es qu om
.m
8.I
3
1
ma ni s at tra ha nt ur
e 318 .I. f
alf
eIJ
reb
ui
Co
s
Da :m o. mu lto
.,. f
,a ut de or um iil .ju
Da :m .d eo s eJ Te
f
2..
,7.
4"
qUOt
Da:monu~genera diuifio of.57:1.. m
ex
pl
Da :m on um tri
li iube.1t pl at o
Da :m on es eUT co
f
p.
'B
.m
.1.
531
117. I. f
ra qu ali s
D a' m on um na tu
.r. f
uI
:r
ia qu
Da :m ol llc a pr :rl lig ra riu m
J./ .p
nt
Co
um
Da m no lu er
ib id .& 1../.m
Da m nu m m al um
m
a fe nt en tia HI .r.
Da m on is de mu ue
[c rip to r
te
ita
ciu
ill
s
ali
Da riu s immocc
r
3 10 .L. p
ait
; Cuum ex ten.:..
D~riJs ad Sc yt ha s vrq
3r6 f
[m pe riu m
517. ,.m
qu ali s
Da rij gu be rn ati o
be re , Pr ode
n
no
rri
fe
au
Da ta re ae
60 .I. p
uerb.pueHlrUm
CO lls
ru
ef
xf
pr
s
itu
Da ris Da rij ex erc
.H7"'P
.
en
ni
tra At he
rio in di éta fi s.:..p
Da ti eu r mo rs à Da môides J6z..1.m
t Si
De bi tü ~d ap pe lle en du m ib id em
dd
re
ico
im
In
& an
IH ':"
iac ur
De ce pt io vn de or
.2.P
311
at
cid
ac
lls
De ce pt io in qu ib
e
elf
me
xi
ma
no eu m
De cip ien ti qu id
jII .1. ·p
de bc at
N
D
E X:
m
qua: citra elfentia
De cla ra rio nu m.
135,J.p
o
du
ra
ne
ge
voce Jiunr
7.9."':l1
De co ru m qu id
pl un &
re,
e1
reu m
De co ru m inc or po
75. r .P
e
bu scom un
,93.I.f
De Jin iti o qu id
.2.·p
IH
qua:
De fin iri o abfurcla
.2..m
Il4
r
aru
dic
uo
içq
DefinitioGrll"c
~15' r.f
entias
be 6n iti o per differ i{jone lia be n no n
diu
;
fq
ab
o
De fin iti
UI .I. m
po tel t
re pecio
a
qu
é
joo
Dd in iti o per t1iui{
144, t.p
ce t
I4 4. 1. f
DeJinÎtionis ars
4l f.l .p
is
~rt
De fin ire cuius lit
m
ttu ltu elfe 4 0!l.!.
De fin lre idé Vidé
clem vn
do
pe
Em
m
du
un
DeBuxus fec
Il. !.p
de ma ne ne
a ars
iic
.af
mn
lli t gy
DeEormitarem to
Uf ·I· P
lo reneaorur apud
DeEu.\] ai quo vincu
lI7.2..m
pl ur on em
fperabat
lfe
ere
fup
id
qu
De to na is ali
331.2..[
Socrates
pa
iam
rul
he
; 3d Ac
De fu na os plerofq
352.·l .m
e
oir
ludem deue
ea e vi uenti um luPe fu o ais i Il gra t.1S
35f' I.p 359 01 ·m
$
1:1
ere
O'ubresqu
ra ha be nd a
cu
a
nu
an
De~unaorum
fli
.,
516.I.m . a- perrurbaCloDlbus e e
lm
aD
De fu lla i
577.2..f
'o bn ox iam
51 .l. f
$
re
De lea an di mo di p~ di tu m an ge nu !
au
Deleétans vifum &
8r.•. p
pulcbri lit
po lfe
ari
ign
afs
s
s tre
De lia ur um caufa
57 7. 1•01
ano,mem qu àm gr
De lin qu er e in dei
nO .I. p
ue lit
J.1 ..p
{us quis.
De lph ici ou cu li [cn o om ms ge ne ns
qu
ulu
De lph icu or ac
offendant 6,9.•. p
hQ/nioes peccado
m
is expolitlo 1,9.1.m
De ph icç irc:riptioo
19 5· 1.
lo
iit
po
ex
Defphici dJéti
"7 '·I .m
"7 ,
. b'
De1ta reglO v 1
1.r8.I.p
iJicee _
tJ.'~TKI quidfigo
9·1.· m
27.
les
hO
at
ad
De me nte s qu o eu
IJai
pe
ap
m
nu
um va
De me nt iu m an im
}I I ..I..
ui tq ui da m
I
ige~riorem JO18dlU
1:f
De mo er itu m negl
.
4
~
.hbu
nis, uàm in natur3 VO l, & mult1s
2. 1 f
arc qu~ i OOUle
~h
3' .
D em o r
. .
he
po
ue
oq
qu
arJa Jn reb us ar
elf
ne~
e
lon
.1t
nll
Demo
vtenda 100.1..'1
du isn on verilimlh au en dç 345· 1.f
çc
1
qu
es
, .,
- on ltr ad on
D c:m
lm llm mO rta ua an
.de
tio
tra
nl
De mo
· ·m452.·
r
. ,en
. au d'lto ns
ee
ls
te
roD
m
pla
is
molèhen,
·1. ·
4H
De
.
ma
em
lch
cia pu
360 ./. /u
s qu&lu
De na riu s numeru
1. u. l.m
uid
6,9 / f
,
.._
'cl
q
IW P
nl io qu l
De
a {po
{u
lat
faC
o ne
De ter io re m fe ne n:
376 .1.. m
te
jO.I.m
orandus
De us qu om od o ~d
J'l i
l1
.
I·P
&33-'2..f.&H·ini
us,& Dlhl 1 1
ulè
m
ua
nq
nu
De us
104·1.·
ne
mi liu siu /lo ho mi
r1.I.z,.m
elè
ns
Deus fol liS f,'lpie
• 12.1.I.f
De us l.ofpitalis
!, 137'1.·1'
er
ur
od
pr
né
mi
bo
De us cu r
vDaquil ln
uC
let
eI
pp
oa
1.09·1. f
De us 1u oœ od
Il' .
.
qu e lOg ua ,pu lch rit ud o,l ul lm a,m e
De us bo ni tas
249. 1,f
finl's
·
d Cc tra b ere
.
dIU
m,
ma a e
De us qu om od o om
1.J,9.1..p
_
di cit ur
7, ,·m
"7
us
rad
nlide
De us ql Jo mo do co
1.78.:. f
.
s
du
an
am
o
Deus qu om od
111
r in m~llus ,a n
De us , fi În ut ar etu ve nu e.t J 77· 2..m
du s mu tan du s ne om m ex pa rte
nt
Dl us & qua: de i {u
j7 ,·1 .·m
be ne fe ha be nt
è. ca uefi
m
lla
tu r nu
De us eu r m en tia
'i
J7 8.,.p
(.im
um aurOr dicédus
De us qu om od o rer
. 4H .I. m
fit
filij fons 17~.',P
co
&
m
liu
nfi
co
De us
idem fie .'!( m aDeus mundi au to r an
45 8.2. m
ter ix elf ea or
medi.l
r
pe
ro
qua: Te
De us qua; per
...71.I. f
fa ci u
u bonuefIè 36 .l. m
De i im ag in em vir
I1 7'. 'P
De i mens qualis od o ad er ea ru us
om
qu
ra
De i mune
~69.1..m
decidant
6/,9.1.11)
De i definitio
tyran ,
us
nib
u llOmi
De o eciii uo n tam
'.2 ..f
s
ge
ea
Th
t
ui
nidem att rib
re um
De
in
&
,
it
De o om ni a adCcrib
,9.1 .f
fert Socrates
qd ' {uu elè J" '.m
De o quo tri bu at ur icum Opusquod
am
t
De o inimicum au
39 .:t.p.
od o eflicianeur ho
De o limi!es qu om
/0 4. 1. (
mines
du elfe ~ lÎo mi ni .
Deo magi s obedien cam vocé /11,1.111
bus iux ta apolloli
e iJl1micus iud ica nDe o qui amicus .lu
ur.,.f
dus
elfe alfenm
du
c5
pla
do
mo
De um ql lo
,9.2..1'
{erit Socrates
co,
Pla
&
e
eri
au
ador
De um qu om od o
JO .I. f
u$
uri
& Merc
debeam.us 40 . 1 .p
De um quicl pofcere ne ofiendamus,
ere
Deu verbo aut op
17.1.p
m
pr inc ipi oc au eu du
fcien
re
be
ha
am
em
De um folum fupr
1 .m
4r.
da m
paltolc!
tre
fui
ris
ne
ge
ni
De um bu ma
'J7 .l. m
aurea a:tate
laclOmp
nre
co
e in
De um oTalldum elf
6" :'.111
um
ili
ne diffic
hoîes ver{ari 111 . I.f
De u in ter pudétes creaife J36.I.m
ilo
Deii om ni a ex nih
ou ide re 'f 6.1..m
Deii ol bu s rebus pr populos qu.Huor
os
er{
diu
De um apud
llari , & cur id
tan tu m literis appe
1.o,901.f
m
'm platone: 10,9.1..
De u vnieu elf ef cd
uifsi
fua
e,&
sim
eir
ten
De um om ni a po
2 11 .I. p
me ra pe re
1.5S".r
s
mu
ce
vo
r
eu
m
De u ra:pe ca:lu
o.1..p
2.6
am
u[
ea
m
De u pu lcb ro ru oi
m
p.
'6
t
feruerin
De u qui no n eire a{ ou lem J66.I.p
rp
co
De u qu i feeerint
l.f
qui fecerillt 2.65'
De um an im ale m u, alij corpus elfe
ni
om
am
De um qu id
1.65.I,f
di xe ru nt
6 2..m
L7
e
elf
lu m
De um ruper an ge m fin ito '7S .1. nf
dû
igé
djJ
re
é
Dell .. mo
on bu s,l im ili eu din
De i vmbrii in co rp i$e nd â 2. 7S .I. f
di/
vero in an im rs,
o
milceri,{ed pe r 3m
De um ho mm i no
ni bu s adelfe
mi
ho
&
i
qu
/Jo
rem co
(1039.1.1'
er e bo De um no n ne gl ig m res J1 7.I ,m
ru
nos viros,uee co
l
côcJu li{['e 3JJ.I.D
De u oia {ub bo no
377.I.m
è
eJ1
am
uf
ca
w
Deu bo no ru t<i
talem deCcriben_
De u{ em pe r& vbiq;
r7.2..p
.. eil:
dum,quaJis reu er
ere,qua_
a:b
pr
am
uf
ca
us
Deil mo rta lib
mu m {ubuertodo vule fu nd itu s do
377.I.m
dum
re ,no n e1reereden
édum
dic
no
re
ige
afR
Deum mo rta les
(ib id .
itab
De um no n elfe mu nr
7. 1.p
3'
lem,vt Poëta: Jin gupl ures fo rm as
ere
cip
De um lio n fu{
1.77·1.m
ut
di gu m vi rtu ti, ,.l .
De um non elfe in
ib id
s
pu lch rit ud ini
m fo nt em 40,Sl.I.m
De um elfe id ea ru
417.1.01
vij
us
ab
du
De um ad iri
& fab ri
re
ipe
ne
eo
o
De um in fe lli gc nd
4
4 4. I.p
care vo len do
nl iu a &.
me
o,
er
m
nu
in
a
De um om ni
. 4~1.2..f
po nd er e feciffe
cc
uuio pe ~ta dil u
De um aq ua ru m dil
..,8.2..1'
jlfe
De um
iij
LJ
re,
�·1
D~!1!'11
& fortuna, & op portunitatep:l
coél:a gub,ernare
~3 3 l'P
Deum ante omnia opera inuocâdum
534·2,·p
Deum eorum qni mentis compotes
ftlLH dominum elfe
534·2,·01
Deum principium & fillcm & media
rérum folunl cominere
535·'2.·01
Dell A'pter fe adorari debere 569,1.01
Deum qu~m rçuercnter t~aél:are debeamus
593-2 '1)
Dcum omnia ad "irtutem , Calutcm tj;
s95.T.m
rorins ordlnare
Deum negantes guo tandem euadant
û Jimpune di,nittalltur
596,2,.01
peQm polTè opus [uum ordine tradirocon[eruare
617.r.m
Dei quomodo nominandi ab homillibus uot
lI?I_p
De deorum nominibus nibil certi fcirehomines
H7·1.p
Di; an pulchri fint
:z.9',l.·m
60o .t .m
Di; opificum ~t1i
Dcorum dilfeniiones irridendo docet "nde proueneril1t
39·2,.m
Deorum opus prçcipullm qllod 4t.l .f
Deos nectrilbri,ncç I~tari
64.r.m
Deorum originem quam elfe dixcrit
2. 17·2,·P
·
, .
Deoru opera diltinél:c laudada l8p.. f
Deorugefia quicofcriprerinr 2,90.l..p
Doru nullus philoCophntur '93·2.·m
Deorum genus qui atriogant 342..1.f
Deorum amico OInnia. quoad fieri poteIl: ,optima tribui
453·2,.f
Deorum quorundam gellcalogia rGccnfetllr
48 o.1'f
Deorum'diuifio iuxca Plaronjcps
4.97 1 . m
Deorum puriorum fiarux quomodo
ornanda:
B ,..t.m'Bel,r.p
Deos humana curare
s94·I .m
pcorum virtus qua boni elfe conceduntur,qua:
594.1,p
Dijs qUid,in Panethcna:is dare confue
verint Gra:ci
39.J·m
~~os dubiurc,aut difplltarenegat Pla
to cétra ppët~rum fig!1~el1t;\ 39.1.f
Dijsnosnihifdonarepo{[e
4l.· ,·m
Dijs qua: olferenda
'
6\1.2,.f
Deos ipie ab hominib· 3ccufafci J1.~ . :r
Deos non polfc lieri meliores 41.2..m
Deos effe ~s primus putilllerit 16!.t.m
Deos quos crediderint CrxcorUIll
lIG.!P
prifci
Dcos omnia propter Plllchroru amorem difpofuiffe
2.92. I.f
Deos' cLlr qua:da venerati fint 317·I.m
Deos facile propitios fieri peccaribu9
37 z.2"p .
'
Deos gignere poffe putat plato
39 8 .!.p
Deos elfe quibus argu01cntis probet
plaro
587.1.f.590,I.p.& S92,·!·m
Deos [cire, vide!,e & alld~re omni~
f94':z. m
De~rllm antiqua: leges dupliciter poilta: funt
(';oj.1..m
1,..J .f
Dialeél:ica: offlcium quod
Dlaleél:ica Latinius dicitur qua diale
él:icc
174' 1..p
Dialeél:ica 3!)ud rl.nonem quid fignificer 1 & quomodo à L~gica d~ffërat
I?4·2"P ,
Diale~ica quàm fit ne~cffaria ijsqui
mag na. atcs at ting ullt
314' t.p
Pialcél:icam philofopho nece{[ariilru
effe .
4l.f l.p
Dlaleél:!ca 'J.na c;tatc attig€da 4- 2.7.!.m
Dialcél:ICl!~ll ha~d alteri danuÎl quàm
phil ~ fop na n tt.
. J3'~.2..p
DialeéhcLls folus noult rcél:c Interro. gare & relpondere
2,13.2,.f
pialeél:I~· nouit reél:éne impofita li.n t
pomina rebus~a!1 non
Ibid.
N
E
Dialeél:!cultcon[ummatusquis 3~().2..p
Dialeaicum pro Metilphylico acdpit
Plato
3I3·1.p
Dialeél:icum cuiuOibet fcientiœ ratio
nem capcne
425.2.m
Dialogolum Platopicoru fpecies cres
9.2. .p
Dialogi oJfi ci a quot & qua:
ibid.
Diana: Il:erili6 prçceptum de obilet,icibus'
96,r.m
Diana:etymoJogia
!Z.18. '2..m
Diapafon
l89·x.m
Diapafon vbi fedem babeat 168.2.m
Diapente vbi fedem babeat 468.'2..p
Diaphragma quip diuidat
4S9,2.,f
Diarrb.œa & dy[enteria quid & "bi ge
nerctur
495' t.p.
Diatonicaquid
;!-68.1.m
Ji/œuMp quid
571.1.f
tlJW<U811,
quid
'
22.o.2,.m
Dicendi anc alicubi carere homines
2.86, r.f
Ditcnd}. refra ratio circa qu:c verfe[ll~
3IJ • llf
Dicellllum qUOlnodo lit arec 314·2.P
Diél:a examinada eIre , nec Itatim admittéd" etia fi vera vide5tUT 40'~'p
Dié!:iones theologica:
19. 2.f
Didonis amorem melancholidi fuifi'e
181.1.f
Diei & naél:is menfura vnde 479.1,f
D ifficilia pra:clara effe, Prouerbium
4'3. 1 p
Digirorum cutis qualis
49t.1.p
6E"hft~ quid ognificet
UI.2.p
Diligat q)lçnam quiCq;facile 3S7·I.01
Diluuij caufa
497 . 1.f
Dimetiendi facult,asquid
'7J·1.m
Dimidiu quoillodo dicatur plus effe
404·I·P'& 52,6. ,.p
quàrn to[um
Dinomaches filius Alcibiadis 16,I.m
Diodori Siculi locus
,97,2"f
Diomedi nebuta ab oculi~ "bfierfa cur
fuerit à Minerul
H,l.m
Diomedea nccefsic:!s,Prouer. 4r'2. .l.m
Dion Syracu[anus au~itor & Î1pitacor
Platonis
62.3.101
Dionis [ententia de Repub. infiituen
da
.
62.2..1.['
Dionem honefie interijO"e
635.2 .m
6a'CVUl1®' quid fiqnificet
118.l..m
Dionytium olim a nouerca mente deturbltü vinum adinuenillë 519>2,·f
Dionytiacus feniorum chorus fI9.2.f
Diotima fatidica mulier
17o.l.m
Diotima fatidica Athenienubus mor·
bi dilationem dedit
2,92..2..p
61<f!t7l.@'
216.2,.p
D ifc.er~ an idem fit quod credere, & di
fClpltna quodcrcdulitas
2,J4.2.m
Difcemes ad quosna ire debear S.l.p
Difcelldi fiudio[um & philofophum,
idemcO"e
l715.!.p
Difc.voluptas qualis & quira 440d,f
Difcendum tandiu , q,uandiu. viuen ·
dum
' · 199.1..f
Di[cendum effe in omni a:tate potius
quàm docendulll
360,2.01
Dif~enda qua: fint in ciuiute bene infiituta
~·64.1 , f
Difcerncrcpergenusquid
132.2..p
Difcipli nlls ex iJs efi'e qua: anima: ldhibentur, cidemq; conft:runt ".2..p
Difciplina: qua:n~Ill vrilitatem affeibidem
ru nt
Difciplina regia qua:
cS.!.p
DiCciplinam elfe reminifczntiii 13,2,.tn
Di[ciplinarL1m voluptates duplices
7 e ".p
DiCciplillarum mcrcatura
12.3.1.p
Difciplinas periculouus emi quàm ci.
bos
H8·2,·m
Difciplinis <I res aducrfentur 416.2.m
Dilj;iplina! definicio
504.2..f
D~fciplina:caputquod
$1[.J.p
Difciplinam quid foleat vocare Plata
,f Ip.m.& 1.f
Difciplina prima :1l1 fit per mnf'as &
Apollinem
514"1.01
Difciplina dllplex
,elo•.1.f
Difcur[um fhmtalia: <.Id pediciat 9.2, f
Diffcntire a !.1piem:ibus,infcientia:cft
argumentum
lB9.r.m
DiIrenfto quid pariat
19-.2.·01
cilT'erédi faelJltatem .diuinum elfe do ..
num
156.5.[
DifIèrendi rationem naél:at
4 L~. l.f
Difsirni!i'a arnica ellè non poDè 84,r-p
Diffon~ria <Ina magis otfendat 199 .2,·f
Diffonancja fuijplius peior omni alia,
2,43· I.m
Diffonantia: nouem gradus 378.2.01
Dilfonum quid
2. 94·r.m
Difputare interrogando quis confueue
rit
Jl.I.2.m
Difputandi modu~ dialeél:icusquis, &
coocentiofus quis
1'.2.01
Difpupodi modus Socraticus 199·2.·f
331..2.f
Di{putandi pra:cepta duo
Difputandi pra:ceprum
'35,2,·P
Difputationis finis quis
58.l.m
Difputationé ca finitam dici non pofi'e
.quœ perplex.os animos reliÇJt 60.r.m
Difputatio longa Ilon temere damnada
J,p.2..01
Difputario de rebus Pot:ticis qualis fic
Difputationes fapien~
(.69. I .p
tum quales fint
ibidr
DifputatOres veri qui
ibidem.
Difpurationcm non egere ornamcnto
verborum
2,06.1 .1'
Difrao ria medium llabent
H'/ ,J1l
Dithyrambus quid
529· J·1'
Diues qui ca Cu faél:us fuit
16.!.[
Diuitem folum fapientem effc 3 o • r.f
Diuité llullüeffe nifi [apicnté 317 . J.p
Diuites cum tyranni, quam habeant
ûmilitudinem
439-I 'P
Diuites YOllde,bonos non clfe 544· r. 111
Diuitijs ~ illultres apud grçcos rO.I.m
Diuitia: tcniu/D inter optima locum
occupant
133;2.·~
Diuitias non multnm admirantur qUI
easnonpepererunt
162.'.01
Di ui tias affèrrc timorem morris porsi
dcntj
361../.p
Diuitia~ m;r,le poCsidenti n,ulIulD atfer
re fplendorem
3i~·'·~
Diuicias immoderacas obeffe CIUltJC1
38S.2..m·390 . I • f
Diuitias fimul cum vircute in ciuit:tte
honorari ditflcile 418.J.f. 43° .,.01
Diuitias nimias in ciuitate prohibcre
q~àm falutare {jt
P l..2,.111
Diuiti:e tenium bonorum teneut 10eum
583·r . f
Dioid~ndum 'quoufq; 147.I.m.& 2,t .
Diuilionis genefllill in fpecies caufa
J 31>.2 .
vetus fuperioribus ignota
Diuifionis magifier cfi dialeél:. 3'3.I·P
Diuifionem ciuitati elfe perniciolifsimam
401. 2..01
Diuinorum co~nitio
93'2..[
Diuinx affeai~nis opera duo !36·2,·P
Diuinorum condido
142.·[,01
Diuini & humani gcocris cognatio
Diuinumquidam exci(do,2,.p
piamus, Prouerb.
"I2,.I.p
Diuinarum rerum qui fuerinc negligent'es
,p8,l.,f
Dininis quot l')lo,t uu genera data unt
4 80. r.m
Diuina defuper reue!ari,non autcm à
nobis ioucniri
6l.P.P
DiuinÎtas nuH:lm hahet certam fedem
iu muodi parte vila
166.I./n
Diuinitatis radios qui filfiinerç no pof
fint
132,.2.p
Dil1initas qua magna in 1l1Q!Uéto allc
quatur
II?.f.~
Diuinand~
�1
~
quis Jlo mÎ lli hu f de
bi ui na nd i ar te m
%.70 . I.p
.d~rit . .
man:e de me nt i:e da
DlUlIlandt Vlm JlU
r
a pa rte ge lle re tu
qu
ta m elf e, & in
i9 0 .I. f
co ce da tu r 193.·I .P
D.iuin~~io l qu ih us
603.1 .m
l)1 UO rtl J Jex
%.3. 1• P
e
elf
furiostl
Doc:r~ qu:e nefcias
83'%.'P
us
tic
cra
So
Do ce dt mo du s
.%..1"
186
a
di
ui
in
e
Do ce nd um elfe fin
~ do
qu
ea
am
c.l t eti
Do ce ns an pe rfu ad
23 4. 1 .P
ce~ .
.1..p
acia habécta IS9 f
t> oc eu ~emper gr
.I.
189
ia
fic
ceotis of
Do ce nt ts atq ; di{
1II . .p
nO ci le s qu i
194. 1' .p
bo ei lit as qu id
tia V~
l1i
tri
ab{.q·,
Do th
. io :e ob liu io né
7 0 • I .p
ni fe
Uf .l. p
du o
Doa~ina: ge ne ra
6.1.f
16
:e
:ecipua qu
Do ar !n :e pars pr
de ex .
vn
ra
fac
a
eri
fl:
Doa~l~a~um myit Pi th ag or. 614. 1. m
on/V'I co fu eu er
47%. .%.'1'
Do~ecaedra fig ur a ho no ru m & ma lo
i
er
Do lia du o Ho m
3" ,.I .m
ru~ da~nantur
f7 1•I.p
.LI~?IA:cp qUld
ge ne b
fu
di
en
nd
he
Do lo re m co mp r:e
61 . 1.1 '
reinfinitor~m.m us fufcipere
m
Do lo re s ma glS &
66 .J. m
vi
ib us in to ra hu ius
Do lor es vo lu pt ar
'%.'1'
69
e
elf
s
to
ix
ta: t:ag~di.a m
.I. m
es in co rp or e 68
Do lo ns mlxtlOn
à vo
àm
qu
s
iff ici liu
Do lo re s fu pe rar ed re
2o o. d
ne
l1i
ab
l up tat ib us
m
ccedere vo lu pt ate
Do lo ri l1atim [u
f
1.
H.
(3
an iDo lo re no~ ~ffe
. I .f
3f9
.p'
P
3
1
m
mu~ deljClendu mediii 440.%.'1'
ati s
D ol on s & vo lu pt
à vico pr ob o to ler eD ol or qu om od o
'fp .l. m
eur
4
88 . I•m
de
D ol o.r qu id & vn
f.%..m
iae
en
nu
co
i
cu
?
D om.1D1 no.m.e
x,an
re
s,
il
il
am
rf
ee
pa
D~mlnus,clullts,
9.
1.1'
13
.
Id~m fio t
nq ua m
nu
s
ico
am
s
uo
Do m m os &: fer
H8.%..p
fut.uros
qu i no fer
1
tel
po
n
nO
e
er
Do~lt.num ag
ffo .l. f
UlUle
ue tu r
er
nf
co
è
x im
Do m us qu a re ma
19 ·%..f
a
io ex fil io ru m educ '
D 0!TI us gu be rn ar
1.1
%..
%.0
Clone co gn of cit ur
la
bo na J qu an do ma
Do m us qu an do
lfo 'l. m
dijs
qu am in pa rté à
Do na .h? m in um
ur4%..r.p
.
r
acclpJan}~
io s
o I? ad ml oi fir ar or
D on a (epte a De
.1'
[.1
17
us
ib
m
fp iri tu sd ar i ho m
62.6.,.{
ia
fil
ij
y/
bo ris Di oo
JI6. %..f
Do re sv nd e di ai
3. 1. m
l0
qu :e
Do ric ah ar m on ia
l2.J.I .p
r
tu
ca
Cd[11l vn de di
é
m: di de rir , & in qu
Dr ac o ~bus leges
.m
.z
H
ir
ler
re tu
e.t ru od é io ué rio né
.m
nt iii ex pe l/i t 14 .1
Du bi ta rio ig no ra
.m
.Z.
7.9
~
r
re tu
Du lce do qiio ge ne
b. 31 0./ .m
er
ou
Pr
c.
s,&
ru
D ul cis cu bi
um
um , fed qu ad ru pl
Ou pI a no n du pl
'4 1. m
fp ati um pa rit
n
re nn iti eo mp re he
Du pl um fu b ge ne
'1.2..m
di
468. I.p
ha be at
Du pl a vb i fedem
"s 7. l,. f
id
Du ru m qu
i·
a potiCsimii re co nf
D ut ex erc itu s qu
.p
.2,
16
us
ur
de re de be ar pr a:/ iat
. 14,2.:1'
qu i
Du ce s ad re au m
cndl
llg
'de
us
ib
qu
~
s
Du ce s exerciru
H8 .I.m
er
ipu um qu od in ~x.%..f
Du cu m op us pr :ec
.,.I
cir u
f
.
F.
qujtus 1 u. .l,:
t~
ao
r
atu
eb
vt
OI
pr o!
lmum ry rao Eb nu m ge re re ~n
.,.87·l,·P
eu m
E
N
D
E
X.
ëe ffe pr oh ibi ram
lb rie ca re m à M ioo
36.l,.f
369·2..f
Eb rie ra s du ple x
4·2.·m
3S
m'oda
Eb rie ra tis in co hl /C un tur
ibid.
red
mi
Eb rij vIra ed or
.2 ..f
po
:u:
ep
irr
Eb rie tas qiio fenfu
Hf ·l.m
da
an
vir
r
Eb rie tas cu
U3 · I.m
m
EItIÎ/lldp vn de di au
2.u.2..m
;,h p;' qu id
oor geoerarione in
Ed uc ari o diiflcili
6.2..p
mn ib us rebus
io bo ua qu an tu m
Ed uc ati o & erudjc
391.I.p
pr of it
fll ·' ·P.
at
hé
ntü
me
mo
Ed uc ar io qu atu
i ho .
ral
ibe
ill
o
pr
us
Educatus io nauib
30 f· 2.m
mi ne
linguendii in difpu
El fe au s;i caufis di/
4 o. t .p
tat io ni bu s
c~u
um
ni
om
vnam
EJtètl:us omnes in
45 8 •• . p
re
be
dc
f.lm referre
s du:e par. 136.I .p
Effetl:ricis faculrati
ma oa duplex, & diElfctl:ricis p.us hu
136.I.m
x
ple
du
uina itidem
it, fe·
ed
a:c
pr
ra
tu
Efficiells femper na
62..I .[. 'o. 1. m
m
l:u
fat
ro
ve
r
qu itu
m nih il eOllducere
Eg eo o verecundia
10 7.1 .f
301• J • m
du m
Egenis be nd ac ien
4·2.·m
44
s
ale
qu
Egefi:e auditores
18.I.f
%.
t
E1t'E'P quid tignifice l pe rri ne at I.' .p
nL
bo
od
qu
El etl :io ad
rit iam cu na is ar t;·
Eletl:ionis retl:e pe
6+8. I.f
bus pra::ponenda m
reefI'e
lga
vu
no n
Eletl:ionis lUdicium H· z,f
(4
cra
ac
s
Eletl:ri mirabili
4. 9p .m
au s vnde
nos funr qu àm vi
Elementa qu x apud
63 ·I .p
lia f1nr
um
tor
eo
em
e1
&
x,
Elemellcum /impIe
.93· I • m
tia
ig llo ran
itionem,nec ra tio
Elemellta nec delin
lIJ.• ·m
nem ha be re
im or um neq; vox,
Elemellcorum pl ur
IlJ.2.·m
:
neq;fonusell
"p .m
e
El em em a ign or a eir rd er re ne mo po .
ota
me
elc
ri
Elemcn
1l3· 1 •m
11
fi ar e co r
d'
D
C9
la
te
cor
El em en to ru m con
1'2 ..1 .f
. b'1 tempera
.
pus
lXtlO v
El em eo tor um perm _ . 161.1.(
a
sim
rif
6I I m
'e co tra na 4 . .
El em éta io re rfe dI
rn an us nu me ru s
El em en to rm qu ate t
4/t ·· I·P
l.t
cu rm un do co nu en
a: 4~J,.I.f
qu
i
uc
~Y
lP
t:
Me
s
El em eo ra
es IX pr op or t/o ne
El em en to ru m vu
.. 6: '.1 .p
rr aaan tu r
ce do & in fra lu na
Elemenra ali ter in
4 6.P .'p
ali re rfe ha be re
j.I:~
46
e
elf
s
i~feco
Ile .q ua tu or apud
ml,ll1
tu~ ne prOnO
ca
vo
a:
q.u
. El em en ra
4 8J'I :m
fe
ol
np
ira
?f
bus quide mo
u
po fiu on es & ge nn
1.p
El em en to ru m d'[
4·
.,.8
.
r:e
m
0
s t~xatur o4 0.I .
Elenchus fophill!ca
.~
I.I
f,?
.
1
Vb
El ep ha nt um copIa erenrur ln leg att o
vr
am
on
qu
Elieofes
7f·2.·m
os
nis mu oe re ad exter
2 8~.I:f
e lex
Elienlium de am or
r Jong1fslau
a
im
ifs
eu
br
El ige od a nô
fJ7· I.f
ma .fe d op tim a
·~·p'
119
ni/icer
17u @' qu id tig
il! I~P.{
dU
s
fpé
di
eo
nd
ve
Em en ài &
_. 2.12. l.f
Cc
If
MPylll .qu id de cl e uxu ~ntc:rla !2.·1·P
s
cli
do
pe
Em
tgor:el de concordla
EmpedocJis Py dl.
16%..l.f
fc ot en da
33 8• 1 • f
ula
E nd ym ion is fab
.1' 1'
1'0
.
"'« /lt tt .q ui d. a .
. ff7·%.·P
r1
a~
VJ
m
En op hi tic a
x1b.c~~udJ .4~·1.
En s & VJlii mutu~soe ne nt /u oplOlOnes
po
En du m nu me ru
I19·I.p
rec eo fen tur
od ra ng i
qu
i
tii
en
dic
um
nt
En s iIlud ra
Ilo .I.m
tu r po ût io
i•
dicentiùm inrelIig
Ens il/ ud r~lJtum
ibi de m
tu r pOUClO
ec an im a,n ec mo En s veru nec vira.n
'3 r. l .p
tu carere porell:
[j2 . t.m
ri
fce
mi
i
cu
[ta
&
En s mocui
nt vnUAn 13 1 .:..f
Ens ~ idem non fu .ilibet mu lti ple x
qu
Ens Circ:! fpeciem
IJJol.f
o 130·%..m. fccunE:ntis pr im a deliniti I.f
da Ijl .J.m. tercla
ii No ens IJf.:..p
En ti no effe contrari infinirii 153 l.f
inc
No n en s mulritud
quœ (u nt att rib ué
No n ens nulli eorû
Il '.I .f
du m
.2. .m
I2.7
b.
f.1
iel
&
ile
No em in co gi tab
cf!:
m
ru
lto
mu
c
,oe
No n cns.nec vnius
1l, 7.z .f
ps
ce
pard
IjJ .I. f
lit
No n ens if] qui bus
. l ."
m
i
rii
rra
on
ec
No ens En ti no clf bere na tu ra m fuoÎ
No n ens iir mi ter Ila
133.1.f
a
iniooi atq ue ocari
No n ens verum op
.P
·%.
'34
ni immifceatur
IJJ.I.p
iuo
Eo ru m qua: funt diu
lI,9 .I. p
t
ice
nil
k'ft rl( ®, quid iig
in e Athenienfcs
Ephefij prifca or ig
11 0. l.m
19 8. %..f
Ephialtus quis
ud Li ce
o'Ip
s
ali
las qu
Ep ho ro ru m porel
fH.. t. p
r
fui
da:monios
m in .
ru
do
(o
ap
rh
n
Epidaurij cerramc
.I .rn
II7
nt
fiicuerccon(ueueru rrcripta %..l .m
is
lph
de
uo
Ep ig ra ma tad
: Ph ry gi o in(criptû
Ep ig ra mm a Mida
311 .I. f
flo . t.·m
id fecerit
Epimenide~ qu
orl1ans
pr
do
an
git
co
Epimellides in ex
u. l.m
{f
en
fulci
Ep im eth eo br ut a
If6.I.m
ta
di cura da
llO .t. .p
quid fignilicet
Zou.%..m
l,,!v... i« qu id
fiatuarius IlS .I. p
Epius Panopei lilius
J6 1+ p
Epij lu aa tio
Hl N' l'
r
an
uc
nd
ElrN,A«/ad qu id eo
P
deo laudara 78.I.
Eq ua in oraculo
ul.ltum fu
iae
e
e,a
tilf
l1e
um
Equis er ed
17 .[. f
iffe Cl eo ph an ru m
om ipr
fe
ter
in
ru m
Eq uo ru m & a/i no
141.t.m
do
ra
[cue ge ne
de nt ur ~b Ho m e·
Eq ui Aenea: qiio lau
:,0 4.1 .f
ro
1.I.m
57
fir
n'
ag
m
nô
i
Eq uo rü vfus vb
ap ud
res
uil
ilI
i
e qu
Equel1ri fac:ultat
lO.I.m
os
Gra:c
plurimii in The(J'a·
Equel1ris facultas
76 .2..m
]ia co leb atu r
.J. m
H8
i
o cre~od
Eq uit ii magil1ri qu
lIB .I. m
t
ice
;f« qu id figoil
U7 ·I. m
afllauic
Er ar o Sapphonem r di aa 1l7·I.m
cu
Eu ro Veneris vox
Zo$>.I.p
Er eit he i po pu lus
3f7.I.p
tis
Da
cit
bie
fu
Er etr ia rriduo
ib id em
a
Er etr ien liu m pu go narr.1tÏo'H •. I.m
ixic
Er iA rm en ij ~ reu
lU .I. m
icer
'i~t qu id fignil
11 j. l.p
iJlllt vn de dic aru r'
2.16.I.f
r
Mftit qu id lignilice
cu pid ira te
l
do
an
qu
r
atu
t'lIIt vode dic
en jr ~o.,..I.m
abfque rat io ne pr ou fe ig no ra t
nefeire
Er ra t ne mo cu m
·4 ·r. f
uciora ag ir I,S.I.1ll
Er ra t rarius qu i pa
fentientem co gn o.
Er ra nt em & re tte
117.2..f
perrin et
em
nd
eu
[cere,ad
lO O. I.m
lde
Vi
i
ni
mi
Er ra ta om ni a ho
og oo fcé Ja 62.J.2..f
Er ra ta protterita rec
(629'2..1'
.
ifHtP.2.2.f·l .p
If9.1.01
us
lili
Ol
1le
Eryx1macbus AcuJ
6.1.m
16
Ef fe& fieri an id em
r pafsiope
di
en
ol1
n
no
EJI'entiam rei
f o .:.. m
nes
10 8.I .f
fu
fen
rcipi à
E/ Ièn t!a rei no pe er fefe ha he nt ,na _
lit
ra
tu
na
EffentlX fi
aa io oe s & pafrurales qu oq ; funt
11 0.I .p
1iQDes
Elfeor
,,,.,(1....
a
L I. ,.
�'1 N
E!I'eor um l'hilo/"ophontm comunita$
397· 1 • f
Efi, & fit prçfen tis téporis notç 48.I.m
i.,I~1' eur denominauerint homine$
~t7.I,m
UJ8N . pnd Poëtas quid
,l20.1.m
E[urire 110n dîcirur corpus
6S·I.p
E,.®- quidfigoificet
HO.t.p
Euanoer ql1id de columna AegYlnià
38.\1 . I'1ll
Eu~lides geometra
.9'P·P
EudicllsApematifilius 71 .I.f.86. 1. m
Eudorus alterum ex Thucydidis filijs
inarnxit
17·2..m
Eudoxï de nouem annorum:millibus
computlls
1-57.1,f
Ellenor quem locum coluerir SOO.l.lU
;:uenus J?;trius fubdcclarationes & çol
laud:1.tiopes pl imus inllenit Jlp,m
f:ueni fcripta commendantur }31.I.m
'f-v'(dll~ ql1id
3s3.t.m
Eumolyus
,
356.2.·m
~uphemus Stelichori pater
395.d
;Euripidesi tragccdia excellés 435.1.m
Elirybatus
,o2.' 7.f
;Euryc\is infi~r abfurdi 1 Proue~bium
IIl.I.p
Eurymedotécirca pp.gna faéla 337.1;[
Euryfacisorigo ad qu~ rt!feratur 2.5.2..p
Euryfl:henes Lacedxmonis rex 52.4.I.p
Europx filij qui.& quàm prÇaan~es in
condendjs legibus
36.2..p
EUt.e rpeOuidiuiP afflauir
Jl7.I.m
EuterpeMcrcurijvox curdiéla 117·!.m
~utyphron Panrij filius
2.!\·.:,.m
Eutyphronis deaia leutclltia 2.16.2.m
~utf1ydemllm à fophifiamm capriun
culis ad veram tranfiulit philofophiam Socrates
183' t.p
Excellendi ftlldium prouocat ad hone
fra
15 8. 1 • f
;Excelfum om.nem verti penitlls).n co.
trarium
434' 2.p
L)(empli visin docendo
1.44.2.m
I45'X,P
.E::rempli generatio qux
Exemplaria duo in reru ordine 10S.I.p
Exernrlaris caufa
'
477.2.p
Exercltatiooes comunes ,.'Ipud omnes
nationes effe
150.I.m
Exercitationem çorporis amorem fol
uere
28I.2..m
Ex'er,~~atio quibllS fit vtilis
",,?G.I.p
Exercitationis cura ÇJ.bus dand~ HO .l.f
Exer.s:itus mu\tos perijlfe rapiep.di cupiditate
4°5.1. P
.f.xift~ns anrecccli ortufuilfe 484.I.m
Experientiam in iudicando nece{fari~
436. 2 .p
ExpetimUs tripliciter
369.2..m
ExtrenlOru fumma admodii pauca&
rflra eire
435.1. p
Exules guos recipcre nô liceat 6u .%.m
;Exue vel abi.Prouerb.
I02.1..p
F
Aber in qua fcientix aélione verfatur
137.2.m
Fabricam rerariam quis hominibus de
derit
:'7o. r.p.291.t.m
F,!bula tragica & Artica de Minoi;:
36 1..p
Fabulas milIJC3 5 dimitrere
2fr.2..p
Fabulis colophollem imponere ibidé
Fabula: pucris proponendx qualcs .
376.,..p.
Fabulx llomine quomodo ;tbuutur
flato
+4S' l.p
12.2..~.m
Facere & fieri quid
Facere an idem lit quod agere & ope, rari
.
J9j'.I.m
Faccreqllid
1. 93.,..m
Faétum quod efr f.cmper tOtum faaû
efl:
129.1.f
FaCtorum hllmallorum magna diuer{itas
145·1.f
Faélum infeétii fied non potelt 161.,..f
F
D E X.
raciliora prxguftandaantequii ad diE.
ficiliora veniamus
I:I.2..I.p
Falfiras deceptionem gignit 66.I.m
Falfa opinari pofsibile
1?9.,..m
ramilix antiquitas quomodo comendand~
.
..
5~6 . ,.p
familiarisadminifrrati6is lex 36+.I.m
Fa[cinatio vnde froueniat
280. I.rn
607.X.p
Fatum quid
Fatum vitari nOI1 poJfe
1. 52.2.f
Febrium variarl)m [edçs vbi 182,~.p
Pe/lrium on go caufa & Jpcas 494.1.m
Federicj Vrbini ctymologia 137.1.f
2.39.2..m
Felix quis
.
Felici vt iufiitia & temperatia ad!i~ ne .
151 .I.m
çeffe el):
l77.2..m
Feliccs qllid nos efficiat
Felix quis apud Scythas exiftimerur
183-2 m
. felicitatis tria pornina qua:: fola fden
tia pedici~
~74.1.m
Felicitatisdcfinjtio quxdam I77 ·1.m
Feliciter nihil poffe agi abfquedillino
auxJlio
418 .!.p
Ferrum generatio qllalis
487.I.m
Fefl:a nuptijs dicata per leges .401. .1.p
Fefta wr àdijs mituta SI3.1.!l1,P4.I.p
Fides in verbis lita
61.7.2..m
Fidciu ben di forma
6 II. l.m
Fig~lariam in dolio experiri, prouer-'
plUIll
2.ox.l.m
Figulariam in ipfovafe difcere,Proller
bium
'53. x.f
Figura quid
Il.l..p
Figurx ulIllius particeps elfe y num
46.2.f
Figurata omnia non femper aliquic\.{i
gnificare
264.I.p
Fili js inftituédis quanta diligétia ad .
hibenda
8.2.p
Filios oJ'tare no rem}? bonû elfe 31.2.f
filios imolare apud quos receptii fuerit
~5' r.f
Fili; mali cur ex bonis parentibus fxpe prolleniunt
161.2.m
Filiorum educatjo domus gubernatio
nem declarat
20l .2.p
Fili; cur nobis comparandi & amici
2.,3~.2.m
Filiorum cau{a quàm multa fiant nam
ra docente
195.1.f
Filiorum procreatio quomodo curan42.I,p
da
.
Filios ex robufl:ifsimis oportere procreari
4 02.I.m
Filius adultos ad prœlium docepdos
eflè,& cllr
'
4 0 4. I . m
FiJij tyrannorum quomodo educenwr
437. 2 • f
fili; cur nafcuDtur tam animo quàm
corpore xgrotantes
546. >.m
Filiorum procreationi quomodo fit a"
nimus intendendlls
546.c.m
Filio quado & quomodo liceat accufare patrern
o93.1.m
Finis ~elior gratia eius cuius eft fini~
70.2·m
Finem humani generis circa perfeélio
ra con (lil:ere
137.2.p
Finem omnibus rehus & finglliis certumelfe
Ip, 2.p
Finis qui optimus exifiimadllS I37. 1.p
Finé or;ttionis ali; aliter vocat 313.I.f
Finiti genere qua: comprxhendantu~
61.2.m
62. 7.l.m
Firmitas in aél:ibus efl:
Flagitiofo V[ viuat non expedire
617·2.·m
Flllcma prçcipua quatLIor
3)2..1.p
Fluere oia dixit Heraclitus
217.2..f
. .99.2.m
Fluxa omnia
Felix quis
1.9.2.p
Fœminx virtus qua::
10.2,.m
Fccmi~a: fufcipere eil: propriii 275.I.~
Fccmillx qua' facilius viros capiant
"sl.ï.1n
Fccminç generatio
4.96.1.m
Fœminanun jngeniul)1 & l1atura qua.
lis
4oo.1..m,)5j'.,.m
Fœmininum genus vndeprincipio ge
nitom
2,63.2.m
Fori ratio .
j'51.2.P
Formx eiufdem quxdam bopa, 111ala
alia
2.1·m
Forma: 'lux funt in anima &;n corpo
re
92.2.p
Formâ! apud Platonem qux dicalltur
267·! ·P}
Formoti ,Ragitioforü confuetndine po
tiCsimum deprauantur
190.2..IIl
Formoli cur maxime ad temperantia
adducendi
19 0 .2.m
for,moCum e.ffe qué lo,u obtincat inter res optimas
233.2.f
Formofos cur Jibentills' erudiamus
Fortis quis fit 396.l.p
(276.• ,p
Fortes ad .qux fint prxdpites X71.·2.m
Fortes qui lint iudicandi
504·2.m·
Fortitudo qU\;
23.8.m
Fortjtudinis opus quod
.9 .1..f
Forti tudo in homine q 1I0modo perfi ~
ciatur
10.I.p
Fortitudo in quibus cedat,& in qllib 9
prxccllat
155·I.m
Fortitudo ynde hominibus adueniac
170· 1 .m
Fortitudo & forcis quid iuxta Home-'
rllm
2.0o.r.p
Fortitudinem temperantix pr:rponen
dam
>oo .2..p
Fortitudinis defÎnitio fal{a 2.04·I.ni
Fortitudiné {pés enumerawr .2 04·2-p
Fortitudinem aliquid pulchrum elfe
2op.m
Forçitlldo an ut metliendorum & nOIl
metuendorum fcicntia
206.t·p
Forti~udinem parté aliquam elfe '1irtutis
2.07. 1."
Fortitudo quomodo Iaudabilis 2.21.I.p
Fortitudo ex gymuaO:ica & multca ua
(ciru/.'
379.x.m·386.2.m
For~i;udo in qua parte ciuitatis 10canda,& quid
392.·1..p
ForcÏtudinem continentix anreponédam
5"42.111
Fonunam non fubcife bominis impe.
rio
l,9.,.p
Fortuna impcritia fequitllr 232.·z.m
Fortunam Deo aduerfari non po.ffe
HO.I.m
Fortunam inuocet, prouerbi. 62 ).l..p
Francifcus Berlingherius
47 ], .!.m
Frat.e r adelto viro, Prollcrb. p 2.. t.p
Frigoris cauCa
",,87 .l.m
FruCl:uum lex
'7P m
Fruimur bonD, & vrimur alio tamen
atquealio modo
X,t.p
Fucorum genera duo
i3r.I.m
Fucatoria artem imitatur gymnafrica
237·~·f
F ugiççes quos recij?e ooliceat 6Ir.2..m
Fulmi.num impetllsvnde
493. J.m
funens de{criptio in Odylfea apud
Homerum
36.2..m
Furia triplex
53,.2.f
F uror quxnâ métis a1ienatÎo 1I6.I.IIl
Furor qûo ab infania diJfcrat xI.l.m
Furor idem quod mcntis alienario
ibidem
F uror dlUin us q uomodo 110minem af
,i~t
1,6.I.f
Furordiuinusquid
%8r.1.f
F uroris diuini fpecies quatuor 1I6.!.f
J; uror Poëticusà Mu/is
1I6.I.f
Furor myfl:erialis à Dionyfio proficifciruf
H6.I.f
F uror Poëticus quomodo à Platone
detiniatur
u6.2..rn
F urores quatuor quomodo tum animam,tum ,orpus affic.iam II6,',.rn
Fliroris
�1
N
D
E X"
ie.1tiooem elfe [.1Cymnafiic.1m exerc
i9, s.I .m
luberrim.1m
, tettij,& <]uarti
12.1.J .p
}:urori~ pr im i,f ec un di
.p
.1.
1I6
rvv~ 'luid
H
of fic ia
..p
a:lU'tifslmus ::.81..1
quis ,,6 .I,m
fu ro rü quiCna pr
A bicationum or do
in fp ira tu m
s
dij
à
m
da
f77.:"P
uf
ib
x
ple
Fu ro re m qu
du
s
tu
. Ha bi
::' 8f 'l.f
è rn.z..p
eJ1
ios
tar
Jü
iuo
s
m
effi:
Hab,," maJo
ob
ter no n eire ma lu
ill og ito n Hi pp iâ
Fu ro re m ftm pl ici
Ha rm od iu s &. Ar
:..p
z..:
f
nt
JOf.1.
inu idi am occideru
3 11..::..m
%.86.1,.1'
3micitia
ij
Fu ro rd up le x
od
em
rm
id
ib
Ha
f9.1.[
lex
r
up
etu
dr
nR
ua
co
sq
o
nu
od
ui
Fu ro r di
Ha rm on b qu om
t o" iea
Tolu
Iic
di/
ne
ve1
pu
io
im
rae
o
pe
8
Fur.em qu om od
Ha rm on ia: coceem
i habe~t in
5 .,..J.1'
nt
me
mo
m
dd' fe ~
tu
an
cio , qu
F
6J.J.nt
en di lin t 60.,..2..ru
un ol i qu o cu fto di
na tu ra
3. d
36
J••• m
10
.
a:
it
qu
:U rto qu is v~Juer u co mm Ïtt i l'o lfe
Ha rm on ia Gr xc a
7. z.. f
2.8
pa re
Urtum mu ltl S m od
Ha rm on iam di fc re ex cO'l'0ris &. 01nâ
ma
..p
hu
9.'2
57
Ho'Irmoniam
na
'.,.j. z..p
e lier;
ill ib er ale el fe ,u pi
ni m z co ni un lli on mi nu s rec/pere
Furtut,n pe cu ni z
..m
0.2
67
. {Je
ve ro tu rp ifs im um
Ha rm on iam ma ias
G
,·m
J·1
34
r
cu
e nü ciu m
th on gi s co ol lit ai
Al lu.m .di ei fo lis qu
Ha rm on iam ex ph
ue
ica
rif
fac
io
. 37 8.2..m
. pn fc I Ae fcu lap
.f
JJJ.2..f
op tim a qu z 17 '.I
Ha rm on ia om niu
lJo e
.
•
mii ib id .
f oS 2 m
a
uri
pJ
nd
pa
lfe
Ul
po
m
aC
oli
ul
Ha rm on ia in
Ga ny me di s.f ab
te
u..,..J.p
mo ue nd z à ciu ita
du s
H3 rlllon iz qua: re
Garr~l~us q.uls dic en zte rn ii 1.65'2..1'
ur
J8J.r.p
Gaud~~ qUIs l.: ug iat
.p
f'4 .I. m. fI7 .1. p
de na fc atu r 5f7,2.
vn
is
nt
me
rm on iç definitio
lU
Ha
ud
Ca
fe
46 9.I .rn
dif
id
qu
re
tat é ca pe
'IrmonÎca qu id
Ho
Ga ud er e &v ol up
1~4.I.p
..f
16f.2
.
He be tu do qu id
~. ~
f
190./.1'
ra nt
:,.
7.
m
1.,.
ru
e
lo
cu
elf
cé
mo
feh
tiu
'
He be tu do vi
Ga ud er e no Ide qd
uo "' 1'
eriDt Dominum vc
Hebrœi qu an ti fec
.p
9.r
r.~ ~ne,.âl" qu id pr xe ffe u9 . I .f
10
nem
corum fciellriam
Ge m lo u ~polli
lI,9.z..m
llex
z pe r [e m ou et ur
qu
vis
l
ca me de Neltoris pe
nd
He
ra
ne
Ge
•• z.·m
z.r
rie
fue
po
1.60.I.m
He éto ri no mé <Js im ius Athenienfiii
f
en
taJ
..
om
di
az
6.2
pi
Cl
<f9
cu
i
es
nd
HeracJid
Ge ne ra d
110. z.. 111
27f. l . m
G
ea tio fit
im pe ra to r
enera~ 0 re cr
em dilic
Ee
,90 .2. 1'
r
cu
iâ
lon
re
He rac lid aru m co
HI.z..f
Generat~o ex c.a lo
m elle, .
ru
eo
o
er
m
nu
1Il
xe rit
J'i·Z.·p
Ge ne ra tlo ne s
.98.I.m
us qualis
He ra di da ru reruit ll' vnde i9 J·I.rn
qUa! f~ne
ex
pJ
tra
fim
at
,
ifc ua &
He ra di j Japidi
Ce ne ra uo pr om
ici tia conEutarac1iti or iD io de am
He
I.j .I. I.m
•
~
tu r
ta le qu id ef t in Il
:.87.Z..f
(gen~ratio im m or
er
lch
pu
us
2..9.,..1.1'
He uc Jit i loc
mIDe.
i difpue.ido 10 0.r .p
er caren$ qu id iit
Herac1icicorii mos
s
G en eu uo ne fe mp
orii nw ne ru m l dii
Hercules eu r in de
.1'
0.1
10
<f7M•. f
m
re1atuJ
fIë: an tcc a:l i or tu
m,
Ge ne ra tio nc m fui
s hr dr a fo ph ill ica
Hercules .1duerfu
.f
:"1
18
<fs •. I.m
m
fsio
C.1ncrum Cophi/la
um fit .li ad1it pa
tur Z.5'2..P
era
ref
é
Ge nc ra tio om ni
qu
d
I
o'
o
ig
He rcu lis or
f9 2 .I. m
f Is.J•m
167· t.m
ndétis vox 100.1.1'
ii
He re. ad cœJites fca
de llm alu me iT e
l m ix tu m Socratic
uo
ve
m
eq
ud
au
1
ilJ
Gr
8
m
tu
tra do05, Pr~
ni
Ge
61.Z..l'
~d i 7. • d
~
Ne Hercules quidem co
j+ 4. I.m
.
0'1
Gr au eq ui d
,6
c~ qui.buJConllet ue rfi mo de fe rç
ra
cu
uo
ue rb iu m
u di
auidçmul~eres~
Gr
<f76.I.m
,{
.Z,
liO
.
Ge~lta di ue r[o m ot
ex
:
du pl
98 .I. f
He rcu lis columDa
Grefsibi/is ah mo ma ex qUlbuscon
irc i3 f.l .m
_
ad
rr.
.
um
01
of
Ij.9
rii
ul
no
ale
ma
ri
ria pa ni
He rm um
Gu be rn ati o hu
:.,z..z..m
Gen~ta ~m~ia bi fa i fex uu m nuUü ha . p. p
.
He ro di cu s medic:us
8
t
fle
J0lol.p
13
IS
Ge nl ta lu VIS an im
'lU
.m
z.76.I
ati on isr eé tz finIS
ro di cim os
rn
He
be
Gu
os
f·l .m
uc
J!
pa
b~t d.ifccimen
.f
tam CI ra
qu âd o Euilfe 185101
He ro dic lls
Gu be cn ati on em reé
11 6.I .f
ti
Da
io
1.,.9. 2 .1'
qC
G en lta hu ct ro ali & Cur ita di étu m
&
J
ibu
od
Heroc:s ex qu
quçrendam
+7 ', Jo.f
Ge nu s au re um qu
pl ato
, & ea ru nd em
He ro ës qUO! voeec be t P1ato ur.z..1U
rn ati on es feptem
be
2.16.I .m
Gu
p
z,.
.·
lrz
opa ra tio
He ro as colendos iu dieus, &. ab Ho m, fcr mi nin ü & pr
pu lch rai nc erf e cô
e
Cen~s ma Cc uli nu
6l ' t.m
di ui na m reg nii elT
lz.
ro iiq ui s à louec:ru
ata
em
He
on
on
im
ati
pr
rn
J6.z..m
be
de
Gu
ml {c uu m, l'n
f3o.~.p
..m
..
..z
ro ma xi me lau da tus urrexeri~
Ijz
me
a:
qu
ri
ma
xi
!la
pe
ma
ap
ii
s
ref
lX
ni
r
plu
om
cu
ro
s
ra
dlp
liu
ne
Ge
. .p
ç tyr an DJ
He ru J Pa mp hy
i~ate J,9.,..1 m .j9 6 I
GubernaClones qu
f71•I .m
.
Ge ne ra tria_in ciu
re ru m
H1 · I .p
da
op
l'c
nt
ad
da
JJ7.I.m
na
ce
op
ac
qua:
licet no n am ·
Ge ne ra rer u p~
uû
ilis
er
M
ve
iu
di
vn
fio
an
ad
He
rla
n"
ato
ge
ac cu m
rn
m
be
be
1
rfu
ha
Gu
e
lue
un
.p
vll
.·
&
mm
:.rz
ta
co
ca pl
He /io du sq ui d
i .,.f 9,I .f
err
fa
ref
7.1.1'
e
llo
m
11
er
pu
on
86
op
t
i .z..
f~m ca pu
nu
Ho me co
& int eJ Je étu m, &
or i ui bu e87· d
Gu mm i DatUra
am
vim
tam
3
an
qu
Ge nr um no llr um
f7 S• I. m
He tio du s
If8 .J. p
Gi ga nc um fa bu la
m en elf e id em
rit
ul ' 371•1 . P· 'ff P· nt
rte à Pl a.
an
pa
:
&
a
tia
de fcr i.
éci
en
1:a
Iic
(ci
s
gel
.1
gi
qU
lm
Gy
orL
Ge om etr a in
be1hclS ex erIJ7.Z.. m
He lio du m pd(c~ de
r
2.90.::..1'
~lia. pr o om ai.bus
mn
Gy
.f
·Z.
f6f
ro ne co nf tit ua tu
,1.2..1'
le
l'litre
'
cieacaombus .1CClp
m
lz ip ro bé tu r J 76 ..1.1
Ge om etr iad up lex
He tio di qu ç fa bu
um pra:cepta JSo.h
l'f .2 .p
ar
.
I.m
eh
.
t
ar
ri
3fZ
m
ali
ne
I
ue
us
mn
~n
vn
Gy
is
s
mu
. <f:. .
nGeometr~~m qu
Hi atu s terrç ma xi
um a"
pUlas ve rla n di me p
Gymnafiica: linis r{us deformlt3eCretus La ce da :m on ior
LlÎ
fer
Ge om em a cu ca
~
ti
Jo
+,~.I.
ue
Hi
ad
ca
.l. p
li
~t
fH
mn
Gy
s
I'p
.'~J'o
f10ne
.
•.,J .,. f
bo n a lit
.m
t.l
fit
lis
vti
s
lta
m
an
.1li
ca
pe
& QU
quIS fophlfu 2 m
Ge om etr iam
Hi pp ar ch us qu is,
mQa/'tic% Domine
plo De l- '
' medic~s in1ignis
Cy
eé
Îus
in
•
o
J?c
.
du
cY
If9
ca
us
ep
gi
a:c
Ge or
Hil'P.archi 1,'r
:.. J.f
alt em 3rpell~ueri~ cu r adducenda
·P l·I .m
phlCoCcnpel
ars pu e fIS
16 0. Z..m
ica
alt
efmn
pr
op
Gy
es
n(
ra
njc
J\elte
.
Ce rio ni s na tu
4.9J.2..~
Hi pp !as qu all diu
jbi de m
.· a.p
en
m
161
ex
m
pl
ad
du
D
an
ul
ina
of
1m
C~bb
a
Cent
Gy mn alt ica cert.
2.1'1"
,Per ne q; ef t vDqu
f0 6 .Z.. m
a:
. Cl gn at ur qu id fem
t in ciu ita te
iz~~>rtis~.1Il(aqu9,ubnam mo do
tin
Pr
da
Hi
m
ate
dt
6
ro
us
fe
fili
rit
u
47 ·1.·f
pa
ha
a
hl
.rn
fol
Pl
6.,
.,.8
Hl l'l as
1. I.f
GyrnDalliea
s lIt
,
Gl ac iei ge ne r;J tio
At he ni sd om in atu
.1. m
3 7 ,.I .m . 86.z..p
etu r tan qu am in ..
77
id
t
·p
irr
eri
4·~
llu
ars
j8
ce
ia
P·
or
.ex
·~·
iat
Gl ad
20z..J.d
Hi pp ias qu ibu s reb
a/l ica : vcili;as_ l7" taS 35/1···f
mn
Gy
plu~$
~
c
cr
zf
uti lis
.llij$ l'r
cOIllUOI
117·Z..p
Hippi.ls feipfum
Gy mn of op hj /la ru
s
60 .:I..f
ca :tc n
1
Cl au co n rh ap fo du
x
fo
Oy mn ath c.1 du ple
am qu om od o ph ilo
Cl or ia m m.1xim
+,.1..m
e
rsi
po
le
irC
.phus acqu
C
cupid' Fuent 26.2..p
Gl or ia: ~s maxr~
lI
qUfreoda IIO.I.1
Gl or ia quomodl>
,.f
0.2
2z.
t
r,J ,tU qu id iignifice
66 r" .m
s
Go br ias ma gu
us qUG tempore Bo
Go rg ias Le on tin
8.~.p
ruerie
i ob ûp le nt li co m
Go rg ias am ieo s 1ib
JO.I.m
'parault
ep co r lB.l.m
rzc
isp
on
en
M
Gorgia$
te an~ d.cendi cu nGo rg ias qu a ratioi
71 ••• f
au pra:poneretl1lendatio 76.I.p
Go rg iz laus &. cO pu dé tia 2jt.1.p
im
Go rg iz audacia &.
tem fuam elfe im
Go rg ias quaJem ar
.p
6.I
z.;
at
pr ud eo ce reo oc ed
on ne fo mi gr ;u io
Go rty ni s ex l'e lop
(m .l. m
rei
na
Gradus fex in or
.1I6.I.m
I.p
z..
2.1
ru m or di ne
do & difpo
or
us
ali
tur
na
in
Gr ad uu m
.,.f9.r.p
iitio tra éta fu r
s do oo
an
ta
gin
r.1
Gra:ciam pe r quad
z..f
.6.
ric
ceodo quis decepe
diea
eru
ro
me
Ho
ab
m
Gr zc iam om ne
"'fZ.·t.p
m
elfe iaé tab an t qu ida e di gn um ha ion
,lc
lim
a:l
Gra:ci ~uid
26·I .m
bueClnt
, &p a
nc
eri
ifu
o1
iti
Gr zc i qu~m ful'erft
33·1.m
ati
gr
ru m dijs
o
ilf e eafdem ce rem
Gr zc os Don ha bu
z..p
nias &. facrilicia
a: antiquifsimis vfç
Gra:corU geDtesqu
36 .1. (
tin t Jegibus
co m&.
s
lij
po
fym
Gr zc or u qui foli ;i
Dt 36.1.f
eri
nu
lfi
ab
us
nib
pot.1cio
s no mi na mu lta ha
Gra:co! à Ba rb ari
Z.19.Z. m
builfe
e tan tu m no na tu ra
Gr zc i qu in am leg
iDqUOS (Jf8 .•. m
.d'p
Gr zc os in ter fe
s.e lfe. +o f.l .m
ge oe re ~eq; co gn ato IS pC lm us co nqu
tem
ar
en
nc
Gr am ma
'9·z..m
tiderauerir
'j. lo f
ac
fer
dit
'ld
re
Gr am ac ic' àr he to
86.2..m
:t
io
Grandinis generac rum ranODe pu l
uo
Gracia qu ibu s vel.q
7foI·m
lit
n
no
o
ud
rit
ch
appelIae
~n
;n
o
.n.
o
ali
s
bu
Gr ati a in ,re
mo c IpCa Pl ·z. ·m
tu r,q ua m in co go
H
n.
.,.1'
.
.,..,.p
.
�J
&.atteris (oPPi:nis lucratus Gt I] q .U}.
;fJjppiam ,aIllllum Çtb~ & vefi~s feci!fe.
&c.
·
IS8.I.m
fIippia~ Elie/lfis [ophi/l:arum infolenti[simus,& fallaçi[simus 189.1.111
Hippocratis Coi ex ,Ae[culapij fiirpe
Jl.a ~iJ1lentip
. IS8 .... p
Hippocrates Aefcul. (uccelfor 3~~.z.m
'Hippodromi çuiufdilm 111agnltudo
592.·~·p
H ir[utu111 corpus qujd indicet 2.68. 2..p
;Hiil:orias fçpe à Pl~tope fabul i1s appel
lari
H5·1./U
J-JOJnerum quis primus f\thenas ~nue. xit
'
1..I.p
.. Bomerus [apien~uQ] dux
.97. I.~
Hom~.riaurea cathena
,97.2..p
Ijomer, C\lrmina quis .facile ~nterpre. tacus fit
'
I16 ..z,m
Homeri 111u[a qux
·}l;.,r.rx).
Iion}erus PoëPfll111 <?mniii .optimus
Il7·1.f
& ditûnifsirnus
Homeri po~fis ~uid traB:et II,..1. .•111
HomerU$ an ;th'luid traB:e~ quod ab
alijs )'oëtÏs quoq; traB:e~ur " ~bid.
fIomerus poëmatÏs [p.ecie Sophifiidi
artem d)fsiQ]ulauit
!59.;;,m
Homeri locus
1.~6.1.p
J-I.o merus vbi videatur violarç/Prpuer
bium
2.83.2..f
Hom!!r~$ çxeit;ttis rua: caufam no cognouit
)05,1..m
}lomeri [cripta fabulora ilbijcieQd~
. 3 76.2..p
J-Iomero cur deroge~ Platq
~141.2..p
Homerü d~cç tragCÇdi~ carpit H9. I.f
Hqr).}eTG flpp.riIJlç ppët\l/U elfe. & tragi.co rum prxcipuum
4~2. . I.p
}Iom.erlls cur inducat Heroas ~ diE mo
. nibus adirall} exagitari
54 6 'l. m
Homo qllhl
I~.l,.p
l-JQIJlO pe.r prudEti5 guhernat 19.2..m
1{qmo i11iud eil: à corpore fuo 2.8.I .m
28.1, f
J-Iomo e~ quibus conll:et
f1omo animus eil:
83·2..m
Homo men[ura reru omnÏLlm 90 . l.f
Homo ingenio[us man[uetus ae virilis rarus
94.2..p
Homo vt ;tgat gratla diuinorum crea·
'F'2..p
tusell: .
HomQ ioçus ell:. ludusque deoru~
2.1~.I,m·563·I.m
Homo an ol1}niuQ] menfura 2. u .2..p
Homo [olus ell: animus
264' 2..p
Homo nu11us ex omni parte & ab[olu
te pulcher
.
'2.77.2..m
Homo verll ~ 'lIJina fit dicédus 278.2,f
Hqmo qu~ fllTO!is [pe~ic in b~!Hx naturam dcqol\latur
2.81.2..f
J'lomo an per potum & cihunl à ugea~
tur
.
'47.1.m
Homo difficilis po!fefsio
55 4. 2..m
Hominls vlrtusquid
9.2..m
Hom1l1is officium trifaIÎam dill:ribui
19· 2..1/
HOll}il}is creatio
156.I.p
HominiselTentia qux
2.64· lof
Hominis traB:atio quoad anima per.,.
rinet & COfpuS
471.2..p
HOll!inis naturae!fegemina 480.2. .f
Hqrn.q~~ partes priE{fâtiores 481.2..m
Homini i~ afBiB:o corpore viuere an
conferat
2.50.1.f
liomini potiCsimum eum defe,tum de
ali)s quid confiderandum 347'2..p
Hotpinell} nihil .lliud elfe qu~m ani
mam
2.8.I.f
Hominé no elfe rnéClIrii omnii:l 91:I.m
Hpm~né o~niu menfura e!fe I03.1.p
Homlnenl bb~rum qua:nam e~en:ita
tio .de~eat ..
ZOI.2.p
flomtn~ folo aere & Sole nutriri quis
vident
".
3 33.1.f
Hominem alterum CIUltau i1lteri coue
~iente~ e!fç
i30.2..p
.
'
' .,
D
E X.
;Hominep1 inte.r .a nimalia miraçuIum
elTe .d ~ uinu1?
505.I.P
J-Iominem geneFatione fieri .fempiter
num
.
5J7.1.m
Hominémafuetua~al dicimus5P ' ~ m
HOll)ines oés Jucri cupidos e!fe 3. I.f
,Homines na~ur.a bpnos ne~uaqu.~ eere
. 16.1.m
.
H~ies v~iuerfi cur.ati ôe indigét 2.6.2.. p
Homines à mu/ls qui .llicni .
2.9. 1.f
. 'Ho~es p.e iora /lbi accer[erequàm dij ipfi vltrod.a turi fuerint
H.l.p
,Homines quado deo limiles ~ffici poC
li nt
.
19 4.2,.f
Homines multos non nifi ab vno deo
~56.2. . m
regi polfe
'
Ho~es cur putauerint oïa verti 211.1.m
Hoïes cur tUdPW1TO' nominétur 2.16.2..p
;Hol}Jinçs n)ldos iudicandos fore pofl:
. Il)ortem
2y6.~./U
Hon1Înes eur 11)0 rt etp (lla~lnon prx feli~i~ n~
2.56.1.m
Homines quid admireMur
2.SS.l .p
Homines booum 'amare
2.9l2..m
Hoïes oés prxgna ntes e!fe
f ,94' I:P
Homines a nte muf.1s fui!fe
310.:.f
Hoies [lib afsidua dei cufrodia elTe nec
Iicere Ilinc eQ]igrare, nifi quapdo
deo placucrit
331.2..m
Hoies liE[os iniufriores fie ri 363.2..111
,Homines non adrl10dum ijmiks nafci
mis guher.natoribus vel honelie vi199·2.·p
uere,vel feliciter reg i
Humanu!l1 gen,us fuer itne ab xrerno,
nécne
. 52.0: 2..f
Humana viuétis naturiE participia eé
594'2.·[
HlImana ola trib 9 gubeTllari nO.l.m
Humana qlliEfint natur.l
540.2.f
..Humana diu.injs.çollara ~lUlIo {hldio
digna elfe
5S8.1.p
Honetrorum hone1l:as e!fe imagÏJles
13· I • m
Honefl:ü vtiliii pri.ncipiii & finis ,!II.I.f
Honeil: a qux unt
168,2..m
Honor'luid
539.1.p
Hono,es Cx pe .le ferme [emper [eq.lm
;:tfferre magna di[crimina
31 ·' ,P
Honoris vÇllurt.ltes qui intelliganrur
4 4 ° ·I.Jn
Horti i}donidis
316.x.in
lio ([em dpmi habere. Prouerb, 132.. 1.p
. Holl:iles qll inam dicendi /lnt .69· I .m
H Ull10rurn concordia confrare launanum ~orpus
262.. %..f
HUll)orum ~or?oris nofrri proporcio
6J7 ·2..m
I h. 2- .f
H ydra [ophifiica
Hypate <Juid
397·1 ·P.·468·2.'P
J
. l' Vfus apucl antiqups GriECOS :LH·I·P
I1o.l..f
Ja,nblichus rpa g llJ.1S
Imbliçhlls !uliani priEceptor f09 .1.p
fIominFs vr:ra opinione inui~os prj laB:anti x derefratio
2J1.2.p
. uari
187 .2..f
~aaura qLJibqs de ~ehus Jieri nullo mo
fi o miJles <Juin a difciplin;l ~ndigni unt
dQ porsit
64·1·P
4 1).T.p
~acula Vençrea ;i quipus & quo ordiHoies ad 'luid impelIédi fint 42.1.1 m
ne iaciantllr
271.1.f
Homines ,jdem an in officijs verf;ui
Ibyci diB:urn de feip[o fene 'I6.t.m
debeamdiuerlis
431 .1.p
lbycius equus
jbi~el11
Hoies quideor[um ferantur '141.1.f
lcci Tarentini temperantia & formuHommes paucos e!fe intelligériiE par
. dQ .
573·2.·f
ticipes
484.I.P
Ideaquid
93-~·m
J'lomines ex dijs & tCru generari pofldeas duobus modis lieri
331 .1·P
[e
497. 2.
!deiE prxll:antia &. vtilitas in cogno ·
Hoies beatos a)jqu~do fui!fe 498.x.f
[cendis rebus
4'5.t.m
Homipes,in gregçs difiriburps ~ Satqr
Id!!.as gngul~s e!fe fingularum fpecieno diEll)onunl cufl:9de CqlPIT! enda
rum
448.l.m
tos quo intelligédu Bl.l'P'J34. 1 .f
Jdea elfe probat
48301.. f
Homines ab, hominibus ab[que duce
IdeJ quo à reliquis differat 62.7·r.m
deo gubernari non po!fe
BI.I.m
Idem quarta [pecies
132..2..[
;Iioll)illes depquatiE naturiE fui domi.
Jdolü cqgitationisin voce quid 115. 1. f
nos 1l01) elfe
574 ·l.qt
~ecur quale lit ex pythagoricorum [en
;Holl)ine~ cur ~ Çtlperis geniti diditur
~en~ia
4 73.I.p
606.1.m
.
490.2.. P
Iecoris natura
Hominu triparti ta difiinB:io
30 .• 2.,,[
. Ie[um cu~diuinumcoganturfaterUll
Hoim ad peecildii procliuitas SO.2..m
diEi
1. 09. l·Ill
Hominum genera principio tria gene
~e[u pomen ab angelo quibus indicara fllilfe
2.63' 2..111
wm
1.09·x.f
Hominis figura qualis principio ibid.
Ignaui fucis comparantur
f9.4. 2.p
Hominl)rll feB:iq cur & quando faB:'l
Ignari qui
'
III .l·m
189·I.p
,
.
Ignis quomodo fiat
87·,·m
HomillUlll alios deteriores > alios me19nis à quo dacus
.
r43.:L~f
Iiores
401.6.P
Ignis l Prometheo furto fuhlatus
Hominu tFia prima genera 439.2..m
161+P
Hominum arma naturalia
516. lof
l gni~ partçs lib.ent~r inuice'!l cohiEreHominii interitus mllitos ex dillluijs,
fcun~
2.62..2..m
morbis, alijsque pefiibus olim acciIgnisingentesamnesvbi
3J2.·1.m
dilfe
SU.2..f
Ignis (acilitas & cômoditas 39+ 2.m
Hominum genera~i<?nem nu\lul1'\ haIgnem diuidere potentes, ~ penerrabuilfc initiul1'\
m.2..f
fe
. 457.1.f
Hominjbus neq~ fcië~iam,neq; veuil}
Igni~ & t!!!r!lquo differant 462..t.m
opinionem ineffe
'. 18.2,.[
Ignis natllra illa Ç!xcellenti[~ip1a quid
Hornrnibus priEciI'e honi viri tant4m
conferat
. 46,5.1.f
pO!fUllt '
~q.2..m
Ignis quid proprium
464" 'P
Hominibus natllra & intéper4tia mor
Ignis qUÎci multa genera
4 86 r.m
b04~ viucre no prxil:are
38~.2..rri
Ign.qljaroneealicP videaçur 487·1.m
Homicidx quomodo puniancur apud
Jsnem p1inuti[simis cçlnfiare particu ~
m.[.p
lnferps .
"
lis
'192.1. f
HlIman.,:hoil:i'l apud Cart~agillen[es
Ignis cur fit ade?' penetrabilis ibid.
litare iuf1um fui[fe
' 3~.I.f
Ignor:)rc ~ [e nOllic facile çjjfcit zl.l.f
Human~ omnfa à quibus gllbernenIgnor:xrc & nolfe firca omniave.r[atur
108. ;. .m
tur
,
386.2,.p
Rumani generis cercum elfe fillem ne
Ignorans [eip[um quid prxterea igno
ce!fé en:
IF.2..p
ret
J ••• p
H.umanum genus no po!fe ab[q; Opt~~gnç>rantemmi[erum
cire
~2·2.·1'
,
,.
374·~·m
J~no
�-
,
D~
po rel!: lo B. l.m
Jgnoran~ noiI'e ic1é nt) pera tus elfe n6
ra ns feipfum tem
Ig no
J95'.l.p .
1 potel!:
iloCophari ~93' I.f
1 gn or an te s no n ph
n4.~.f
gn or an tia qu id
14' Z,P
ex pe lla t
Jgnorant~am qu id
anfp on fio ne inconl!:
}g n.o ra nt la ex re
14 .I.m
tl co gn of ci
32.0 l.m
:
el!
la
ma
ni
bo
19 no ra nt ia
. r.m
32.
r
.ltU
dic
lfe
de
t
Ig no râ tia qu ad o .d' in a
.2..f
68
om
Jg no ra nr ia: co gn m & im be cil liu rn
ru
ten
po
Jg no ra nr ia
69 I.rn
nt
qu om od o di Jfe ra ma lam elfe. &
ni bu s
Jg no ra nt ia m om
larn , od io fa m ali
ali qu an do ridicu
ib id em
qu an do
2.;[
'e op in io né 1o 1.
1gn or at ia fals a eiI
'2.f. l,p
na
Ig no ra nt !a gemi
mi i'a tio né 149 J.p
rgnor~~tla parie ad tia: me di um qu od
ien
fap
Ig no Ta t1a :&
·2.91.2.·m
ç
ita ti pe'rniciolifsim'
Ig no ra tiç qua: ciu
52.5,' ·m
f.1pien
CU ! qu ifq ue
Ig n.o ra nt ia m ~uam
. I.m
f39
r
. tla m effe op tn etu
allent
[T
id
qu
i
er
m
Ho
Ill as & Od yf fe a
2.2..1.m .
381 . I. m
m
JI!ados pr in cip iu
a qU3m
ëm
po
e
elf
s
iu
Jl Ja de m pr zc lar
1862..m
Od yl fe am
. 51Jo1·P
tio
Ili j fi~us & de fc rip t, Pr ou er. fZ3- 2..f
ui
ac
pl
Ill ud ln fa bu la
3°1. I.m
Jly lfu s Ruuius
9
e.{2.09. l.p
eru
ref
li
me
i
vb
Im ag o dei
nato ni co s qua: di ca
Im ag in es ap ud Pl
l6701.m
tu r
us
et, fo rm atq ue corp
Im ag in at io rn ou
37 0 ' !'P
m
ati s fpés du e I27 .I.
Im ag in ar iç: fac ult dicédi fin t 69.I.m
am
in
Im he cil les qu
H2..1.f
ca tu r
'/oIE!@- vn de di
..f
.'P
l elfe 378.2 '3SI.2
]m.tta~a pi ura nO~
6.1. p
12.
s
cie
fpe
i
'oc
Im~tat~o 1Uc~nd~ qu ç di ca tu r 136.2. p
ce
Im lta tlo ph ata lb
'3 61 •m
Im ita tio du pl ex
136.2. f
a:
qu
s
ili
Im!tat~o op in ab
ib id .
z
qu
és
a & fci
Im~tat~o hl,!l'oric
72.. I.m
'P3
8.2
aj7
tur
na
i
Im lta tlo tra fit
;8 ' .l .m
lla
Im ita tio qu z bO
4r f. l.m
t
pa ria
Im ita tio ne m qu id
!:et à veri
dil
u
ad
gr
tio
ter
Jmit:1tio qua:
450 . ~ . m
ta te
de bè at
e
elf
s
s quale
Im ita tio ni s iudice
f'l :!. ·P
op illa m vo.luptate &
Imi~:1tioné nu
. 1of
5
e
1s
elf
da
iudicâ
~lOne ?o n ~era
Ip .l .p
:'
léi
up
sd
cu
Ol
Im~tator lfO
nt ,
res ipfas in re l/i gu
In ut at or es ne q;
3' 2..P
44
ne qu e fa ciu m
449. I. m
na tu ra
Jm ita to r ter tiu s ~
"1 . J.p
Im m em or es qu i
élfe Ijl .l. p
ac1
no
té
en
m
s
bu
Im m ob ili
feit
el!:', im er itu m ne
Im m or ra le qu od
35 c ·2.· m
oag i co rp or ib us qu
Im m or ta lit at é m
' . 1·P
19
r
tu
m od o po lli ce an
'P
pe rfe fra qu:e -4 7P
Jm mo rt: ali tas im um fp om e pr iu ar e
pf
fci
e
Im m or ta lit at
137.r.m
nefas
ra ra tio
ve
u
ell (eciid
Irn pa rti bi le qu od
12.9·~ ·m
ell
ii
éd
dic
e
né vnu oino elf
pI .I. f
tes qu ot
Im pe ra nd i di gn ita es in cïuirare nere nt
Imper.1ntcs & pa
P5·2.·f
celfarios elfe
~.~·m
f6
i
mi
iti
leg
Im pe rii i qu od na m ex op rim atu gu um
Irn pe rii i ambirioC
42.9· I.m
i.Hur
be rn .n io ne qi io or
. Sf: r.m
lm pe rit us ho m o lo cu m fillJOmbus
Im pe rit ia m facere
49 8. t . m
il
ua s (e da tu ro s po
01
lm pi j no crediit pœ
1 0 5. 1.
ha nc vi tam
'J6. ,'f
qu is
Jm pi or um carcer ea nt ex tre mu m l'
tÎm
Im
lm pi j qu om od o
mo rte m 2.f7· •
Jud iu di ciu m po il
E
x:
ltUr,quomodo cu
iu ria Vt nu1Ii infero
n.
In
he
rz
mp
co
15:1.01.1.'
a:
qu
e
.
Im pi eta tis no m in
.ral~~um lir
f3 :r. I.rn
ifcés ml
vlc
s
bu
ari
l:r
g.l
ma
r
, m
d:antu
In ' urra cum
us cil: r'f 0. I . m
esduas elfe 187· ·
.rifice c~mmendanù iniuJliria: pœ Impietacis occalio
_
.
x di
Inwll:u s hroe infcJi
59I. I .m 596.2..m : genus quodda.
2.fO.I.111
rfa
na s dedC'rrnr.
Im pr ob iu tis vniue a. (elfe ~u8.:!..f
a iul!:os
qu
re
ga
ro
m
ar
re
i
In iu llo s plus lib
Improdens in ea
.m
.2.
z6
,68.1.111
.Ius quam ignOfJC
1I f
1;2..I.m
dicendi lin~ 31.I •
ilo ru m pœna: qua:
iu
In
'Im pr ud en tes qui
qui~
·P
.
re
3
fra
ra
!s
êr
aO
id
inC
qu
:
ab
re
IllIullos ne inuicc
1. I.m
ImpClld.llon.dilla
9,J.p
36
l
3
lt
us mu
quam po Ife
lm pi tldentia: grad
qua: voeii
"'~
Eu
oia
3F
teu
c;c
ne
ei
re
fi
ge
m
in
nu
In iu itu s
Im pu ni pu to atr llumini s fabula da ·
elix lit 516.2,.01
tu r bon a adCunt inf dijs 596.1.m
Inachi !A rg iu on i
.·m
7·2
37
a
m
"
ln iu iti s negari venia .
mn.1rur
397.I .m
ü.121·'l·P
éd
itt
dim
rés
id
ca
qu
ie
ia
Iuiuilit
In an im u no
IOP'P
.•. m
o
d:a
IS
ora
ign
id
n5
qu
éh
tas
. In iu lli trz m ul qua:
In ca nr ao di fac ul
oS,I.m
l
len
fil
em
lor
do
..
is
1111 li ilirl:I: mu lfr
2.1.m
In ca nt ati o ad capir
.I. m
HI
e
'9
elf
;
me
dé
;
ln ui iîb ile fem}! eo
du m
elrii. 368 •••[
M~Cen.
inf
ta
&
e
iux
elf
lfa
ill
mi
s
vit
ru
Incendia diuini
- . In iu fii rij
16S.2,.m
iat
ipferint profaO! au
In iu itl tia quid f.1c
, qu om od o defcr
um me
I.E
leg
'7·
ob
45
m
cu
'
Inillllitiam non tac natura: fux velle.
tor es
4,S.I·P
ob
am
eti
d
tum ,Ce
t
Incendij caufa
elfe 436.I .m
liderat '. 27 • J.m
nu m vituperandam
6 .2..m
In co gn ira nemô de
non videa57
lum
trafrandi
iufiitia quando ma
Jn
In co fz qu om od o
n
451 .I. m
:be
n poife c5pra
tu r
Incorporea fe.nfllno
36 0., .f
t!
am
'47·.2·{>
fol
a:
v/r
icu
.
InQocenria vn
di
ita té
ciu
rpia
pa
e
co
elf
s
àm
m dol~rj
Inopia nO mi nu s qu
Indigenria~ om ne
.m.3S/o.l. f
2.
8.
~·2.m
38
2.·f
.
dlfllpari
e
ricipem
ita te rollendos elf
lones ap pe lla n va
Tnf.1nabrles cx eiu
.1n
1.1
Indigentia: replet
(58
n'f'3~ •.t.p
Iuf.1nia quamam me
u6 .I. m
IU.l'tares
o
ni a rte pluslibl arr
tis alienario {it
32,3.r.p
In do frl or es in 'om
68 ."m
z
3
qu
a
Infania ma gn
3.1 .m
47
ga re qu am d~fro.ss ma ter
' I.f
143
Infania duplex
lndufiria oCCcCm.:ltl
erat 581·I.œ
ilf
8f ·l. m
red
ro
fu
à
o
qit
InCania
8 Im
Iners hoUlo
reddendii 361.2.m
e laborér n . •
In fa no an deporitit
64.2.p
Infantes qui aCTa bil
pto
id
ce
ac
a
ommodo
enCarioin anim qu atia: pa rti co
,m
Inf
In fa nt Ïu m mo re inc
I ignor
2.n· ·.
.
In fm ia: nomen CU
12.f.'.m
fapere, prouer~. tJO co nf er tad vlr lt:I
t
erc
nia
elC
ue
m
iu
nt
.l. m
In fa
In
t.m
·
a:
559
qu
.
InCcici:l extrema
,.m
9.
,8
rotem ca pe lfe no amng o 2. 7'· I.f
od
qu
ru m
na :o
Jn rc iti a:a rg um en
fl P. P
z
Infeliciraris hu ma
s
ru
qu
pu
ium
im
i
ciu
qu
ma
ell
lfe
Infciria ex tre
IIj.z..p
lnferos adeat nece
s
13 S•I·P
InCcius quis diccndu
2
f
91.1,111
ex bac vira ml gr ar
.
·
endas elfe 577
-l n/ipientes qu i
Inferoriipœnas tim
s accufat 155.1.p
fo 8 .I ·P
~.
s
Infollré nuJlus bonu ad veram di ui .
q~i
o
pC
m
ln fe rio r Cei
f~
.l.
el
us
Ho
me~ltu~
InCpirarioneop
2. 10.I.m
Infidiielfe qui [pote ne qUld 459. I,p
em
to
no ru m perception
ad Cul
es
1S • Zo • m
nt
Jnfinirudo apud rla
ra
r ig no
an rib ua ru r 4
Jn ita nr iJH og un tu
14'2..p
In nn iru m cur Vil 0 compra:hendana:
co g Olrionem
61.,.·m
Infinirj genere qu
fu or um ni hi l di ui
In fiicutlolle fUI &
~.m
6.
1
rur
, 6 ·:I.·P
nius
gn um
Ill fin ira :n atu ra :li éiicibus quam mu l
i qu om od o diJfe
co
s
ili mc io ne s principi
iri
In
H. 2. p
Infinitis & fin
p
.
. 6t.~
r.
ra nt à Legibus
ra pulchra orianru re da rg ur u faCile
ceant ciu i·
de
a:
qu
a
lic
mu
8
Inll:rumenta
ia acuta fallis
38J.I.m
j.l .p
s
1nge D nanrur
tat em ,& qu z minu qua pr xt er c;a:.
ver.! ve
p
.I.
86
e,in
asliber:at
InCula i Oe ea no elf
3n .2 ..f
In ge ni um non a:r
9 .. • t.p
t eria vxores
.
un
es
.
c5
.
a
a
ter
~rf
0. J,.m
50
oio
In ge nia diu
om
ipt
qu
fcr
&
s CApI,
fula:cuiufdam de
In
m par
ne
In ge ni a mrtla facrhu
tio
ra
t.m
gc ne
. ~68 .
In tel li$ en dl af ru m
408.2..p
(Jo cognl)fca~tur t no bl hb us an
ri
ca
vo
e fin
turoque
m
In ge ni a me /io ran
:l.f. 1.
ac re rre re gé 6,.2.·
.
Inrellefrü eéca:1i
m
.••
.93
ignobilibu:s,
~~
2.74··
'V3!la
Inrellefrus cuius lit bern~tor 30 ;.I .p
Ingenia homlOum m III fumma reru la
reJlefrus anllna: gu r ad bonu, vt v·i .
nu
In
m~
hu
um
JngeOl
~jf.I ~
.
rc lle llu s ita [e ha~be
In
~
JT
rb
416.:I..m
centia fupe
10C lS lie n
ln
is
erl
fus ad Solem
dJU
2. 7 8.1. P
In ge ni a diuerfa
a:
es qu
545·:I.·P
Inrellelliua: virtur
459.2. ·m
id
tri bu s decaufis
qu
di
ma
ni
um
na
lr
iai
~u
m bene
In re lli ge nr
.
ln ge ni um hu ma nu
am ex his qu z fen
H6 .I. m
In tel lig éti am qua:n
.m
9.I
41
ui ni fsi mu m euadere
m cur [eroc.lU~ eua
tiu nr ur ex cir en r
" ens oH 3·z .m
In ge ni um hum~nu arum IbIdem
lig ibi le idé elfe qd s iudicadu$
fer
rel
am
In
qu
ac re poCsie
cu
t
mi
ini
i
597· ,m
Intemperarus de
i qu i
(m .1 .f
IngenlOrum mo rb
o!
xi
no
ob
304' J.p
tos
Imper.3
& do us
tib
t.'l
lup
vo
6
In gl uu ies quid
us
I..m
rib
. 3 2..:
elfe ma io
a!u r
be
68.I.p
de
id
qu
ico
s
im
no
m
In
lo rib us qu àm fa
tu r& ua : 3,.2.·
fla
eo
alf.,nd
ri
zv
ita
iti
1
8
ciu
ic
la
In im
a: ma
mi{errimus 43 . .[
In tem pe ra nr ia qu
IH .I. m
Ini<;Ifsim9 <;IS lit &
~,o. :I.'.p
ra t
In iu ria ri qu id
mm od a 385'.I.p
lcere ArhenJS petntem pe ra nt !z in co vn de ac qu iu ue
In
In iu ria ali qu em alf
.f.
17·
no me n
Int~mp.,rantla
um fuille If'. ~ fT'. %-,J!.2.f
4-4:..2..rn
lie
cu lo{ é beatu_ eu
pO
no
e
t
ur
pu ni en .
o
In iu ria nt
qû
ma
m
u
oru
Ol
lar um om
ter fe llo re s fuijpC
In
584.,.f
ln iu ria m inferre ma
.m
. 2.~9.I
di
xi mu m
J35'~'P
:.
t
el!
s
ea
nu
lic
fe
an
ml
m
e
lu er
Interficere feipfu
fp on re
ln iu ria rii pz~as nare 24 o.l .m .24 1 . I.m
&
at:
fci
fre
'
ro ga re quis re
. ma
ter
-in iu na fa ce
In
2.
s
13 2..f
gl
ua
q
an patientes
de re
In iu ria m inferens
ea dl ca t
ns
de
po
'4 1. I·P
ref
r
au
In re rro ga ns ne
doleanr
lHgütur . H.~. f
[olii lege turpius ell:
ze xc oc lll uo ne co
qu
In iu ria facere no
f
In ter ro
·I.
~45
am na tu ra
qu àq l pa ri, verueti
.
�1 N
Inrerrogationes rér co"lliugata Be '01\
tcaria
16f·l.m
Inceihtis qui fine liberis moriunrur
quon)odo Cucccdendum
oOt ... p
Incefl:ina eorumque [pira: traaaneur
4 .9o.2..Jn
'
Inuentio à quo reperiatur
2.1.1..f
lnuen ça aliena fibi lIon <:lfe yCurpan.
d~
186.t.p
Inuétores Çld:'i rcru recéCentur ~p.. l.p
Inueftigatio veriraris cuius aaus fit,
IX a~ qua animç parté Cpeél:ee 9·;'.Ill
Inutiles qui
p.m
Inlltiléà nullo amari.nec à (eip(08 M.f
Inyca angufta regio
76. J.m
.10 Homcri carmina ad Iyranl- e.1neba~
p6.:!..m
'
Ioannes Caualcantes
8p.%.m
]{)catÎ videtnrquife .omnia fcire diciç
J:L6.2..p
locorum dillinaio •
. ~o) . J . p
10Cll$ fçpC'reminit fiudi~
f 63'2.·p
lola lj ~ Hercùlisnepos '
183.I.p
lori Ep4~us
'
. Hs .•l
lonesqua: filldia ruinimecùrét 1.86.1.f
Iphicles Herculi s fr.a~er
' 18301 .p
}pCum ;dem,& ipfun'1 ynuquodq1~uid
, }n tbeologia
. 19. 1..f
Ira qualis prudemis viri
68.2.m
Jra: dul~edinem quandam aliquando
ibidem
mi (ceri
Iram f.1:pe pugnare aduerCus concupifcen,d am
395<1.·f
Jram qljis Cedare & cOllcitare dicendo
3t3.r.f
. potueri~
Jram illexrngnabilem & inuiél:a elTe
3-H·2..m
!
!raCci ex ignoritia ~udicand~ ,naCcitUf
3!M.. m
.
IraCcantur qui veheme/ltiCsime, & quç
cauCa .
279.1. ·p
IraCeibili~ anima: partis aaus '.lS 9.2..f
ibidem
Ira[cipi!e/ll quid perficiat
lridi~ odginis explicatio
98.1.m
Irr~d$!ri à prauis nihil referre
38.1.m
lfis auis cui dicata fit
~15· I.p
I{jd~~ ppé'mata apu4Aegyptios515.(·m
ICmenias Thebanus quomodo ad diui
tias peruellerit
16.I.f
I[ocrarem Lyua: pra:fert
317.1. p
i'7lf/tt vnde diça~ur
u8.1.m.
ltalix q~is )eges dederit
-f.t 9 .?-.in
Irincri ~ deam geplÏnam cire f'l7.:z..m
Iucundum & bonum duas ditferentes
72..2..p
. naruras' elf~
Iucunda omnia,.tn boua fint 170, I.m
Iucuodiratem mulis omnibus elTe comunem
562..1. .f
Iuda:is quis leges tradiderit 34.2.. m
l\ldex prudeos qua: fpeél:are debeaç
)l8 . ~.m
ludic~s officium quod 319.1. P·3!!6.1.m
Iudtci fe fubijcere debet,qui bonus effecupi~
'
2.42.· l .m
lud;cem precari iufru no elTe 315.I.m
IudJcem mortalium l1UdUlll elTe lopor
tet
f.56d.1ll
~udices pecunia criii in bona qufa an
corrllmpendi unt
3'9·1.m
IudicUlll vis legume!l: eu!l:os & Reg-is
'53·2.·P
mioiil:ra
Iudiçum arbitrio ~uid relin~uendulll
fi~
'
585.1.p
Iudicibus cum eget ciuitas , quid indicet
585.1. p
Iudiçij pra:[es dea qua:
606.I.E
242..2.,m
Iudicium qui fugiaot
ludicium quod drca virtutes & vitia
decipi:J tur
132,·1.m
ludidum lllUtuu & clamoCum pefiem
elfe magll am in ciuitate f78.I .m
ludicium an idem fit cumopinione ve
ra & Ccientia
II3' r.m
Iudicium pudica: virgini comparatur
. 606.1.f.608.d
.
D,' E
,cr
Iudicium poll pbitum de hominlbus
facicndu m
;1.56.1. p
ludicium velUm vel falCum pon tollir
rerum polTefsionem
lq.. 2..p
Iudiciü bonum quid requirat .43 6.1..p
Iudicij formula exRha,la.m~tp H7.I.p
ludicij pofrremi de hoibus loc9 2.56. ,.E
lud'jcia priu:lta qiio exercenda 612..1.1'
ludici a publica quo exereéda 6a.l.m
1udiciorum rarip
55I.2.,P
Iudi~iorum commelldatio
~05.2..lTI
ludicijs qui interelfedebeant 579-1.1'
'Iuèicijs p!JbUc~s !lidum, (lue iufia,Ceu
. inilJ!l:a {jD~
$30.I.p
ludiciarii rçgis ~lTe p'ed~lTequa 1.53.1'P
ludicandumquQmQdo '. ;,; ' 2.o;z..l.f
Judicandum dIe per' rationes 449,1,m
.I~dicand9s eITe oés poll: morré 351 ' l.p
1uliani'librum de Sole citat 409. t.p
~unél:.UT!lm in corpore fpecies varias
. e1f~
.
491.1.31
Junior in fenjor'em 'no nif! prilleipum
iu{(q [xl/iet
.
4 (> 3'2.,P
'luhiorU Centêtiii in fia bilé e.fIè 590.J.111
<luniofes tace~c deb~nr coram feniori
··391.1.m
bus 1 j ,i,
luniore.s fubeë debere [cniors 387-1.Ill
IUll01lÎS etymologia "
iIS.r.m
.}ul)ollis fabula qua:di irnprobatur col
. ligentis .munera ob filios Inachi vi37 7.1..m
ta donatos
Jupiter Cophifia. quémnam docucrit
·36.:..m ·
.
Iupirermensdeie!l:
I17.J.p
Iupiter pa~ris A~benienfibus 184'2..p
lupiterÇat;limedis amorecaptus fluxu
quendanl ï",ff~1I vocauit
2.09.1..p
Iuriter cOt}tribulis & hoCpitalis, CJ,uid
l74·2.·m
.
.
louis Lexqua:nam fit
H.2-.p
10uem, imQ homines Iouem colentes
perfirJngerc videtur plato ' . 39.1.m
louis Corinfhus,Prouerb.
IS[.J.p
Ioui feruater; cur terria patera prxcipue conC~crabatur
' 191.2..m
louis etymologi~
~1f.2.p
Jouem pri'lCipiijm , medium,~ tinem
omnium quis dixerit
259.2..p
Jouem non cIfe nobis penuariull1 ma10rum & ponorwn,vt Homerus I1n
git
37N.111
louis fiella tarda
62.1.1.m
1uramentum quantum & eur offerendum&cui
60$l.1..f
Iurandimodus Socraticus
SI.l.m
IuIluralldum Venereum
2.86.1.f
605.I.f
Iurifiurandi forma
Iureiurando quis valuerit
' 36J.l.1ll
IufrillUS ' platonicus quid de Heri rcCurreAione dixerit
445.1. P
r96.2..m
Iufius quis Île
lulli definitjqex Simonide 361..2..P
lufius qualis
. 2.3 6•I. f
Jufti & illiufri çiCcrimen arud }-Jprne. rum
l.jI.'l.m
lufius vir jniuftupl quan~a [uperet vo
luptate
. 441. 2.f
lufro I~gibus non elfe opus
388,2..f
~unus Ilunquam lçdit,Ced fempc;r prodefi.
2.C8.l.m
396.I.f
1 ufills quomodo fit affeél:us
Juftllm vbiqueiam illudeffequod potentiori conducat
364. t.m
Iuftum viru l ciuitateiufia quoad Cpeciem nihil differre .
384.1. f
H.l.p
, Iu{Hquinamfint
lu!l:os ~anquam dei amicos 'nunquam
negligi~beodem
H4.2..f
lufiollOie nihil deo fimilius 10t'2..f
Iufium quid fit
2.JO.2.m
Iuft, !llall[ueti fun~
2. n.2..f
Iufi~ & v~iliilnone{reeadem 20 3.I.m
Jufrorum patientia quanta 414.1.m
Iu/l:os tantum commendare debent
. Poëta:
. SI6.1.m
Jufios ad agendü potentiores Capien~ipresq; effe quàm iniufios ,68.2..f
lufips à dijs i1!xCos elTe
171..1.p
Iutlis qua: èoncedant dij
37,,·,·m
Iuaida quid
'
190·I.1ll
lutl:itia an idem quod [anaitas 16+.I.p
lufiitia in homine CJ,uomodo perficiarur
9 .J.E
lulhtia concordiam & amicitiam parit
168.2..m
Jufiitia virtusne fit, an virtus aliqua
n.l.p
Iuil:itia cur expetenda
J69.1.·m
luil:itia reS quxda fit,an nulla 16j.2..m
1uil:i ria m~xime in vol untate confifiit
186.2..p
.I ultiti;l in quo genere bonorum ponenda fit
370.2.·P
Iultitia in pace ad ÇId vtilis fit 363.I:P
Iufiitia quid,& eius officium in repupljc;l
p.p
Iufiitja publica quid
19.2..f
~ull:ida quantu conferat ad veru inuefiigal1du,& peu colendum ,60.[.m
Jufiiria:parrcsdua:
4 1.t.p
IuŒtia: Ilpmille morales virtutes o. mncs compra:helldit Plato
3·2.·P
.I.ufiitia: opus quid
9.J.f.20Z.1..p
Jufii~~x yirtus & pra:fiantia quanta
15p·2.·m'
lullitix inuefiigatio
39J,"P
Iufiieiap1 apud deos & homines maxime honorari
H·I.p
Iufiitiam bOllum elTe quoddam. maIllm vero l1ullquam
1. 08.1..p
~ufiitiam elfe vera fateri, & vnicuique
fUjlm tribuere
,
r60'2,.p
Iufiitiam hllmalla elfe virtuté163·1•m
Ju{l-itiam virrucemelfe, & fapienriam
368. I .f
lufiitiam eum c1ementia commiCcendame.lfevbique&femper 17,·1.p
Iull:itiam comprxhédere reliquas tres
393·1.·m
vir,tlltes
Iufiüiam non polfe impune inter homines ds:fendi
413·I.rn
Iufiitiam no opinionc tantum humana lalldabil~ elTe,Ced per Ce 436.1.111
~ull:itiam fpeculatriccm animoru elfe
arque villdicel11
584' hlTI
~ufiiriam optimum ani1l1x pra:miu111
elTe
+53.l.oID
Iuuare quosmaxime couenian02..2.m
Juuenum cura cur fu[cipienda 1S.I.m
J U uen es facile perCuaderi
100.1. f
Iuuenes quanc:lo honorandi 404·2.m
Iuucnes quo fc habere debeaut in rebus grauibu,$ iudicandis
2.1I.2..m
L
,vCusapudGrxcos
u5·I.rn
.
Laceda:monioru regesvllde genusduxerint
21 ·2..p
J,.acedxmoniorum laudes & diuitia:
2.5' I.p
Lacedxmonioru regescliuites 16.I.m
Lacedxmonij cllr fortunati in pugna
contra AthenienCes
3,' 1..UJ
Lacedxmonijs quis leges tradiderit
H'l .m.
;Lacedœmoniorum leges vnde ' venerint
36.I.f
J,.acedçmonij 1 Cretenfibus edoél:i intcr Grxcod. eompotationibus abfiinueruflt
36 .2..f
):..aceda:monij non mutant leges • nec
filios prçter Co!ira erudiunt,&.diCciplinas peregnuas non admlttunt
7,·t .!ll
.
LaeedxrPoni j Afironomiam. & Geo' mctrjamconremnebant
77.I.p
Lacedçmonij hiltoriarucupidi 77. I.m·
Laced:çmonioru diétum, Exue ve1 abi
j\
102..~ . p
Lacedxmonioru virtutem in Capiéda:
. magis quàminexerdtati6is fiudio
CQnG
�J
:t67.2..m
con fift ere
a bel circ
m
diu
lac ed a:m on ior um ftu
201.2,.f
lum
fug a, & viLaced~~oniorum pu gn a, 2, 0 4. [
"
élo rla ln Pla reis
om en fuitre "Et
La ced a:m oni o cui dam
uo .t. p
enienfié-us &
Lac eda :mo nlj quiido Arh
3S7. I .p
inr
rer
cur
fuc
us
Ere rrié lib
510 .,.f
a
oqu
uil
Lac eda :mo n bre
gum me lio .
cur
Ly
p_er
m
onc
a:m
La ced
449.2..m
rem faé lum elf e
vul gar e
um
ror
pue
La ced a:m oni oru m
fl9. 2..p
.
lum
dié
ani di
ryr
.
bli
fpu
Re
m
oru
La ced a:m onl
1H.2..p
um ilis
vir os com Lacon~s quo mo do hon os
19.I.m
int
uer
fue
con
me~dace
Il.I .m
J
ia
rér
fen
édi
La coo l$ <!e aft e dic
2,67.2..m
tia
el1
oqu
~il
b!e
c~
Lacon!
dar i 4'7.2,.m
l.acon~c~ rep ~ mu lris lauper bre uio ra
fem
Lac onl Cl mo ns elf e
537. I. f
elig~re ~
56J-1.f
:
qua
a
vir
rü
Lac~nlc?ru mu lie
2.. I.p
L;r dl qUI<!
cDrcarij
s
eÎu
fed
ni
ho
elln
L:r der e no
(3 63.2,.m
nLa: riri a no n effe exu l:a
' 1· f
w, , ·p.3f9
du. m. .
' t.m
~
54
fir
i
édi
fiin
.1b
cu~
La:t!.?,m,~
car ur 157' ,.p
L~.rltJa r.1tlon~s vod e na[
572,.2,.m
at
Clr
?ra
"2P
l.re
Lal
t68 .I .m
ear
deb
eé
!ira
do
,ru
La bll log
def unt tis elre
La mé rar ion es lug ubr es
.1 p.l59. 1 m
2,5f
.
as
eft
mo~
a.A rch ida fili
dç
ch,
ory
Le
ne
La m.p ldo
2,6.I.f
ter
ma
is
ml Ho r, A gld
3r5 . 1. m
s
licu
mu
lus
ma
rus
mp
La
12,4. I. m
La n.ific.ij voc abu la
.I.m
I46
am
ari
bif
r
La l1Jficlum par tiru
4 86 . 1,.{
le
vnt
as
lir
~er
~di
Lap!Ju
or vnd e 161.1.f
l.a p,l lo: u nlr or en eri
oli fum 4 7 • I .p
r'L
La rio & alt era tio mo
,1. I.p
s
cie
fpe
ni
rio
La
.l.m
uS
gia
olo
La ton zet ym
dil fer at 165 .,.f
ÇJd
e
ba,
pro
&
are
ud
La
19 0., .f
La uda ndi ret ta rat Io
l iS.I.p
.
b~
La ud ari o qua: pro
: 291 ".m
qua
!is
ltbJ
e.n
ra:h
.rep
lO
Laudar
bo no vir o quo La us & vlr upe rat lo.1
.3 6. 1.p
mo do tra éla nda
Bf' l.m
ur
uit
[eq
tus
faf
m
J.a ude
J99 .2..m
La ude s vera: qua:
60 7 .'.p
Le gar i lex
4 B·7· 1. f
uid
ne9
Le
2,6,.1.{
e
:elr
pra
em
Leol1J [ou
.3
b.
65. 1.P
uer
PlO
Le on em ron~ere.
3f7 ' 2. f
nt
eri
uau
r.,l
qUI
os
tln
on
Le
39fo1o.f
us
Le~ntlus I\g lai oni s fili
nificet
fig
d
qui
&
ur.
Atn fll cur vo cer
2.IS.2,.m
f oo .2..m
or
Le uci ppe Eu eno ris YX
J4'2..p
r
Le x vnd e pro fic ifè aru
in du ir.n e
rur
llda
cO
tia
gra
Le x qua
76.2,.m
Sat urn o :.riS.r.p
Le x de ho mi nib us fub
eni éfe s & La Alh
d
apu
ore
Le x de am
~ 86 .'.[
ia
ceclemonios var
377. I . m
Lex ded ijs
50 4., .f
Le x qui d
f04 '..r
s
qui
s
Le gu m linis vlr imu
,08 .•. m
:
qua
a
im
opr
Lex
('(04 .•. m
Le x verreficij
ébc u
fpc
in
o
and
lar
Le x de via ore dec
pp .D l
lif
34.2.p
Le gis del ini tio
2,·P
34·
s
one
diri
cD
t
Le gis verç ,qu x Îlo
34 .I:P
ot
qu
s
cie
fpe
Le g!s
ard u prx cep uo
Le glS no mi neo mn es
3f.2.·f
ndi
nes com pra :he
J.d
z.'
s
ndu
Le gis con dit or- .9u isd ice
u eft , oim
opt
d
quo
lè
pol
Le gem non
I50.I·P
mn ibu s pra:cipere
ni( im orr ali um
om
eae
ina
reg
gem
Le
2.43·2.· m
& im mo rra liu m
6.1.m
eat
deb
i
cad
ia
l.e ges qua pru dét
N
D
E
X.
differre,quare
Leg es l fe inu ice m non
H·2. f
nus leges
.,.p
ISO
t
1
te.
por
Le ges fer re que mo
us pr;rferenrib
pno
es
hor
me
es
Leg
ibi dem
'
dOIs
IfI· .·m
édz
fer
es
Legcsan immurabil liceat difpurat
l
red
nfg
tr.t
an
ges
Le
nceps
IfSI .• m. per tor um & dei
veritatlSlfl·2.·f
Le ges imit~menta [un t
endar liB I.r,n
Leges quid prçcipue inr endo noblS
taç
m
etia
clo
mo
Leg es quo
3l o . t .p
placere liglliJlcemus
lll1U$
Opt
er
deb
Leges multiplicare 110
39 '·1. f
r
diw
con
fegum
39 B.,.p
Leg esd upl icc s
lfsl mu
bat
pro
fq;
Lçg es vel optimasab
.d
:408
elfe
as
r~u
Olo
s
tibu
tr.1
magif
elfe
nas
ella
nec
l
iOn
gat
leg es congre
S04" 'P
diu ina m auLeg ibu s ncceifariam elfe
Ibl Jt'm
tor itat em
rcfpiciallt poLeges Crerenfium quid
for 2, m
ri(simum
10S·l .f
elfe
s
lata
lii
bel
ter
Leges no .lPp
llrur
elle
al'p
s
ice
Leges quo mo dod upl
4.37· 1.m
llabere proceLe ges fingulas fingula
53 8.1 • m
mi a
e perenda:
vnd
inis
diu
us
reb
de
Leges
H9 .r.f
vnde sRl .r.p .
Legesdemale/icij~&
nd:z: Hp ·m
oga
abr
do
mo
Leges quo
rur . S61 . ,.p
ten
mu
le
1ci
Le ges qua: dl8
abe ;rer 613·I.f
Leges ciu irn u cur log e
reda 34: 1:m
Legii inu ent io in qué refe
Ibid.
r
~ru
era
uOl
en
Lcg nm b.tores
Gr z
d
"pu
l
lm
opt
Lcgii coudirores qUI
36.2. .p
cos
rso . l.m
Leg um in/ liru rio varia
flp ·r
Le gum frultus qui
HI· I.m
lit
lis
qua
tor
rup
cor
Leg um
l m
cres S·3· •
leg u grçcaru côdltore.r.m
S8I
d
quo
m
,
leg ii oprimaru otflClu
um 6 1 4· ·f
Le gum omniii fun dam enr
at 616.1.p
leg u linis iu qua re con~/l
IDCrs qUld [eLe gib us fi pr.e/iciarur
Ip. l.m
'
.~
qua rur
opU us
r.1C
gm
ma
nir
Leg ibu s ant epo
199·2,·1'
mo s Plaro
18.8.1.f
nt
a
.
e~e
no~
qui
Le ibus
effe
pel
ure
ser
cd,
btu
cô/
Iu'lCQibuS
e J.9 8. I.p
urm hom ine m IIlterficer
J?f ·'f
finis quis . .
Le~is larorispri
e Poe
aU
cur
11
01h
s
ore
Legislatores
.4S0.~ . p
ras
uda clo vu
Le gis larori an liceat me
Jl7· I •m
f O ? r.f. 55 1: J.f
Legisla toris ofllci um
tum punare,
tan
lera
(ce
non
ror
isla
Leg
caue .1t 110 1.m
~ur
ren
pet
per
[cd ne
:. . ft" I:f
Legisl3toris int eot lo qua us perfic,trib
rum
tltu
inf
is
tor
lsla
Leg
5;0 ·{·P
a de
erf
diu
duo
re
fice
L ~~:Iatori non
fj, .2,.m
evno in lege loq ui
fa:pe IntC'rLeg isla rar lio rra tio nem
568 l.p
mi( cea t
dei al'
fih)
De
Lcg um lar are s cur àrl ato
· I •m
P7
pel len rur
.p
0.I
S8
Leg um lato ris officiu~ eat610. I·m
car
m
om
ne
imi
r.cr
Legisla
~inere Ifo .I·P
Leg iila rio né ad regc: per
rs o.l. m
m3
Le um lar io cur neceJr.
35-2. ~
re
fer
~i!
l
~Ol
o
ver
a
mUm
Le~iti
quOq,
':DO
I~
lmu
glt
ille
&
Le git im um
6. I . m
5
ht
ndu
ella
app
cl
ueg oti o qUl
. 9'l ./
Lib era lita ris opu s quo d feruls ad. te&
go
agô
P2d
re
qua
Lib er
~f·,:f
pus inf eru lat
CIln
ere
deb
elfe
nes
Lib ero s com mu
474 . 1 m
ate
uit
ori s mu ltu m
Lib eri s non aur i fed pud
f3,·~·m
rel inq uen dum
r~.1a-at HS .l.m
n.a
ipli
difc
ero
rum
Lib
wn
rum gencfolUODJ qua: nOll
Libero
5.9S.2,'P
fer ant
ula ri quaci iiar
Liherras in ciu itat e pop
4H ·I,p
& qua: im mo Liberras qua: mo derata
.I,f.30 4. I. m
6l.7
Jer ata
5J18.2..f
lis
qua
s
vfu
rum
eno
Lib
16.9.2,.f
è
clT
prx
UIl1
c.IIl
Vul
Libra:
inu eria boLib ero s fcelefiorum hom
2,IO.l.p
Jos
1l0S è medio rol len
156.I.p
m
ore
am
Jt
fU$
lib ido
,..I.p
30.
e
Vild
Lib ido qUld &
%..f
1.9.
iar
par
~d
t
Licétia agédi ~dllbe
itri t pu dim
cos
pau
di
can
pec
ia
Licent
1 S?I.p
.ros
:monijs filios
Llc urg us quales Laceda
2.9f.l.p
reliquerit
;13 .,.f
r
fle
agi
lim
Po
ll
nio
Lic ym
enû
iuu
in
r
atu
lab
do
mo
Licentia quo
.,.33.2. p
ani mo s
pen iru s exLic eut iam folutam è vira
608 .I.p
pellendam
. t.p
490
m
iciu
Lienis narura & off
.,. ",S· l.m
s
nti
me
bi
Lim
46 7.l .f
d
Lim a .. pud Platonl'm qlli
cOIre
q;
ate
dir
fuu
Lin cas lam udi ne pro
168 .r.m
re
22.. r.f
Lin gu. r ma gif ter quis
I.m
l''.
it
1au
.i1f
LI/lum Pllœbu~
uer b. 183.I.m
Pro
,
l:is
llel
con
lino
u
Lin
l:io .,.S6.t.m
Liquorull1 qua tuo r dlfillll 189 t.m
Lifp.r , alllll1Jlia
j'f. 1.p
Literas qui inuencrir
mu s ex co
pri
s
qui
né
ifio
Jiu
um
lite rar
f9 ',m
git ari t
132..{.m
d
Llt era rum vinculum quo
mancipandi
Lir elis qua xta rc pue ri
564 .1 f
U4 . r.p
Lit igi um quo d
ibl b.
lex
dup
um
igi
Lir
',.{ .m
tio
illi
def
lis
qua
vis
liu on s
oro 2,6 p p
Liu oré abe Uè àdi uin och
Te 4S ".J .m
Lo cum 31lteccell oni i fuil
cr 1 r4·%..m
ific
lign
r
quo
:cis
AJ, ,(j)' gr:z
nib us an iom
an
&
d
Lo gJca circa qui
71.%..f
bus pra:tèrellda
lica diffe
lIcé
Di.
d
qui
&
ld,
qU
a
Lo g,c
174'2,.p
rat
f 0.9,I,r
LoCI ell (jum Il'g es
n6 {unt
li
ma
ui
J'eq
po!
n6
lè
Lo qui ma
67. I.m
conclud,r Socrates
do ISo.{.m
mo
quo
e
rea
r
mu
qua
Lo
xim a fuerÏt in
Lo qué Ji lib ert asv bi ma
2j6.2 .m
Gr xci a
us .J .p. ul .f
uot
aliq
i
loc
}
reri
Luc
cholicu fuiife
Lucrerrj am ore m melan
t8 .1 f
propter am oLu cre tio phi lof oph o '.ld
17J ·I.m
rit
iJe
rem acc
s alfedui
quo
i
rqu
iru
dic
Lu cra ri nou
J.I. p
qui tur
J.I.p.3 I.p
d
qui
m
Lu cru
ma lum ahu d
Lu cru m aliud bODum,
efi 2,.l.m
ril
luc
uo
a:q
vcriiq; Iii ex
1.11.
riu m
tra
con
no
dam
m
cru
Lu
ibi •
llum
bO
Lu cru m
.3 1. P
Lu cro car enr iJ qua:
01
1.1.
elfe
les
rta
Lucricupidos oés mo
di qui d
upl
cnc
Lu
&
s
dita
upl
Lu cric
a
I.z. ·m
p .m·
'77 .2. .f
Lucis ellcomium
.2, ·m
477
ne
eig
fin
il
nih
Lu cid um
..1 m
611
la
fiel
is
Lucifer Vener
.2. f
560
a
rili
Lull:ationis go" qua: inu
ta rat io
rel
Lit
:
qua
a
vir
in
di
Lu den
f 6 3· I • m
'f.l .f
qui
Ludi iuu enu m poil (acra
res q; con ,mo
lÎm
[eo
dia
ftu
in
Lu do!
3S8 .2,.f
u~rti
2,67.2..p
elfe
ii
Lu me n Solis incorpore
& coloum
vif
er
int
m
diu
me
Lu me n
416,2..p
rem
um Pla ron ilum en qui d iux ta Jul ian
418 1.f
cum
ri deella
app
nem
agi
Lu me n Solis im
4IS .2,.p
bere
Mm
�1
-4 19 •1 • m
Lumen triplex
Lunam prornifcuam erre,& cur 165·I·P
Luna: raclij cur nô calef.1ciant 464·1.p
Lunam & Soit: magnos appellat Jeos
569-I·P
N
D
E
x.
M:tla vncle in corpus manent 19P'P
Maloru oïm quôdna maximu 2,39./.m
Maloru declinationé nulla fuperelfe,
fi anima immortalt: ponas 35o .2,.f
Malorii caufam quamlibet aWi, quàm
Deum :tfsignare Iicet
377.1. m
M:tla qUa! videntur viro bono conducere
453.2,.f
Mala quando timeamus
51 lo./.p
Malos inutiles elfe
5 r.p
Malos miferos elfe, qlloniam ignoran
tesfullt
2.9.2..m
M:llum à mollo propter iniul1:itia Ja:di
84· I .p
Malus nulli amicus
87'2..P
Malis natura a\lt cafu faais nemol11Ccenfet
161.2,m
Malum hominem etiam benc JOqltell
tem audiendum non elfe
199.2..f
M:tlus ad illa quifque elt, ad qua: igno
rans
2,oo.l.m
Mali perfeueratia vnde oriatur 2.42,. I.f
Malis hona adelfe videlltur in hac vira
371.1.f
Malum tanru irridédum erre 39.9.,.·m
Malus ÇJ, C1piés habeatllr ,eo plur:l mlla pera~it,quo acuti9 cernit 4'I.r.p
Malos elle qni {ibimet imperare non
poflunt
511.I.m
Mali lem!? impuru elfeanimu 535.z.f
M alum neminem fponte fieri 577.2..m
MaJeficia in ciuitate quomodo dignofcenda
431.2.m
Maligni cur pœnis vexcntur 604.:I..p
Malitia qu~do prodefIè dicatur 32, I.m
Mandatû cxci locutio Socrat. 115.2,.m
M:tncipatio duplex
lu.l.f
M~v711(~ priùs",~"I(~diaa àfurore fuit
30 5·2..m
Manus nû lib1 inferre aliquiido liœat
Lupus ex homine fab.
43P'P
Lycaon S(1mius cuius infirumenti fue·
ritautor
4 66 . I .m
Lychanosquid
-4 68 . 1 .p
Lycij exereitationeç
F·2.·f
~ycon Socratis ho!l:is infenûCsimus
2.79· 1.p
L ycon eur S ocratem in iudicium voc:tuerit
32.1.I.m
J" ycurgus'vnde leges acceperit 36.I.f
LydixH:trmonixduplices
383 " 'P
/lJ'I"quid
121.1..m
Lyra fecum difcrepans quomodo conueniredicatur
2.2.7·1. ·f
5l2.·1.p
'L yrxinuentorquiç
1. yra: quadm ineumbe~dum ,5I(4. 2: f
Ly(i.ls Thebanus Ortltl0ne libl famlIiaritatem pha:dri comparandii duxit
257·2..f
Lyûa: oratio per Socratem examinatur
311-::..f
Lyûas contemnitur quod veriûmilia
veris al)tepoCuerit
3'3·r.m
Lylidis indoles & forma
84.2..f
/ltlO'i]~;>.èp quid
2.2.2.1. P
M
~ Acareus mortem libi dcbita conlY
fciuit
571.I.f
Mdt<,,9"11 quid
12.3·1.f
Magi corporum immortalitatem pol)jcentur
191.2..p
Magica Zoroa!l:ri deorum cultus efi
apud Perfas
. 1.5.2,.m
Magica: o}?aeadé qux natura: 2.74.2.p
Magicx qui fueriodl:udioli
ibidem
1 .p
Magica à quibus concedatur 2,93.I.p
Manibus vtrifque ex xqu.o vtendum
Magill:ratus quando optimi e!I'elnon
polI'unt
1,99.2..p
elfe
560.:I..nl
Marathonic:l pugna
Magifiratus optimos legibus fxpe an357.r.p
Marcellus Aetluopum fcripfit hil1:o·
teponendos
ibidem
Magi!l:ratum ambire no dece~ 36 ... 2,.f
riJS
497'2,.1'
Marcus Manilius quam dej eflclltiam
&'qui admittédi admagill:ratû ibid.
dixerir
2.65.r.f
Magillratuum nomina qua:
401.r.p
Marcus Varro animam Deum elfe diMagiCl:ratus optimos,\ viuas eITe Jeges
4 08 . 1• f
xi t
165·I.f
Magi!l:ratus cur iIlorum minime cuMargites qualis fuerit
33.I.m
pidisdandi tint
42,1 .2..m
Mams etymologia
2.19.I.m
Magi!l:ratus qui bus committi debe2.17.2..m
Maris princeps quis
ant
BI.r.m
Maris dareell: proprium
2.' f'I.p
Magil1:rattim omnem quorûdam e!I'e
Mare nihil digni habere
3ft.2.m
iudicem debere
551 ' 2,. m
Maritima regio malos mores habet
Magnanimitas hoï cur data 200· l.f
f32,·I.f
Magnanimitatis nomen honel1:ifsiMariandynorum Ceruitus
554.1.p
M.ury:t optimus tibia ru inllandarum
mllmelfe
34.I.m
pra:ceptor
36.I.f
Magnefijs <4s leges tradiderit 34·2,·m
:M:tgnes ab EUrIpide nomin:ttur lapis - Mard Vencrequo[uperetllr 167. 2..f
Mar(yas Olympi difcipulus 2.g6.1.p
JJJe qui à Ilonnullis Heraclius dicitur
u8.I.f
Madya:in{l:rumenra
3S3.2..m
Magnes vim fuam comunic:tt 1I9.2..p
Mas & fœmina vires bbent rationis
ciufdem
5f7 .I.m
Magneri côparacur rhal'fodus II,9·'.m
Marium concubitus vnde
2.89.1.f
Magna admirari conflleuimus 2.58 .I·P
MaCculi erga ma{culum amoris exemMagnum quidpiam non elfe facile
plum
159.I .m
37 1• 2 • f
Mafculoru amore cur quidam facilius
Mahomethus qllibus Jeges tradiderir,
irretÎatur quam fœmin:tru 2.81.1. m
& in quem earundem inuentionem
Mafculinum gel1Us Sole genitii fuilfe
retulerit
34·:t.m
Materia quô depen(7.6;'1.m
Maiorû fl'lendor qllan,lônam & quo
à filijs obfcuretllr 3~~,J.p· 359.I.m
458.2,.f
deat ab ipfo bono
Maius dllphciter dicitur
146.2..m
Materiam qllolllodo dicamus inordi.
]\1alo contrarium bOllllm
I.[.p
n.1tam ante mundulll
"'S9.2.m
Maillm bene fopimm ne moue, pro.
Materii nOIl eflè ~qualem mûdI fabm
s8.z.m
M:treriam deus de men(459.1. .m
Malum omne nô elI'e dolorem 62.2..m
iioneprotendit
461,I.m
Mala pcnitus exrirpari poflè impolsiMateriam non tam per ideam propri5
bile
104.2,.m
qu~m per ideam forma: à deo proMala circa inferiora ver Cui
ibidem
cedere
468 .2.m
Mala qua ratio ne fugienda in hac viea
Materia anaJogice moll:ratur 4 83. 1 •f
104· 2 • f
Materiam nunquam recedere:l. poten
Maloru in anima genera duo 12.4.2..m
tia
4 8 3'2..p
MalOJ nomo tanqua mala elegit 172..I.f
ibid.
. Materiam elfe informem
,1
m·
Materiam elfe locum
484·T.1lJ
Mathematiéœ pars qua: no fuerit tempore Socratis
423·2.·f
Mathematic:a: rationes quomodo ael
phyiica referantur
. 46I.2,.[
M athem:ttÏcas ab aaione liberas elfe,
& cogni~ionétantuhabere 139·I.p
M:tthematicar(l diCci plinarum vtilitas
Mathematicis conue(62,3· r ·P
nire corpons mocum
49 6. I .p
Matrimomj traaario
4 0'1..I.p
Matrix in fœmina qllid
497· I ·r
MMi\:avt quid lignificet
2.2.1.I.f
Medendi artem quis hominibus dede
rit
2.7o.r.p
Medendi artis & dicendieandem ferme rationem elfe
314· I.m
Medendi modi duo
53 6 .2..f
Medici proprium
101.I.f
Medici quo modo artem fuam euerte·
re aut ipfa abuti pofsine
I5I.I.m
Medicum bonû quid efficiat 168.I.m
Medicos cur morbi corporü 'multi Ja~
teaot
193·I.p
Medici fapientes duplici vtuntur purgatione
..
". ~31" ~.~
M edicis egens ClUItaS mala lIldiCat 1111
bi difciRlinamdfe
385. 1.1'
Medici oHlcium
386.!.p
Medicum excellemifsimum an in ciui
tate habere pra:ltet
386.I.p
Meolcina: debilitas
7 t . 1 ;m
Medicina Hecamedis
119·2"nl
M edicina: reaa definitio
149. 1 • m
Medicina: opus qu6dnam
r8/.r.m
Medicina corporis quomodo :l. Socra
te curetur
191.1.m
Medicina quid cognofcat
197 .I.f
Medicina duo effJCit
108."f
Me.an circa fermées verfetur 333· I. m
Medicina cur ars dicenda fit '49·!·m
Medicina: conlideratio qua: ~6p.p
Medicina arnatorios affeaus quo mo do cognofcat
387·2,·m
Medicin'a quibus ohût
385·I.m
Mediciua cui fuperuacanea
388 .2,.f
Mediocriras in omnibus mirificèextollenda
10z.I.f
Medir:ttio quid
294·2.·p
Meditatio feruat fcientiam 2. 75.1. m
Media quomodo elfugiant Capientes
f9·r.m
Medium aliquod inter contraria "duo
non polfe alterum dllorum ficri .
67· I •f
Media pIma inueniri quàm extremo~
rum [umrna
345·r·P
4J1o.2..f
Medulla: otficium
MeJ.lOcholici difficile amore capiun~
tUl',capti nunqua hberatul' 2.81.!.m
Melancholicoru qu6dnam optimum
obleél:amentum
2.71. r.f
Mel:tncholici atra: bilis corroduntur
afperirare
ibidem
Melanipp'e Euripidis
2.84.2.111
Melescltharœdus
Z49.1.p
Melioré à deteriore la:di ncfas ell: maximum
32P"?
Melilias Thucydidis filius
17.2..m
Meliflèi omnia vnllm elfe, idq; vnum
in feipfo con{i!l:cre
106.I.f
486.2.m
Mellis qualitas
Melirus Pyttheus
38.t.p
Me1itus cur contra Socratem infurrexerie
3'1.~.m
Me10diam puIcherrimam cur per ineprÎfsimum Poëram Deus cccinerit
JI8.1..m
Melodiam ex tribus con!l:are 381.2,.f
Melpomene Solis vox cur diaa
117.I.m
MelpomeneThamyra afflauit II7.r.rn
Mébrii nullû miidi odit aliud 16p.p
Membrorum humanorum errores 0mnes à vifu procedunt
JOOd.m
Mcmq
�1
'4'2 ,."
JO!I.2..f
um
(ar
mu
ter
ma
ria
mo
J.fe
erar à Socratica
Me mo ria q uon am ditf
64. 1 .1'
rem int fce nri a
199 .I.m
t
oca
inu
m
dea
til
ria
Me mo
111.1.1'
Me mo res qu i
'9. 1 .p
....
.I.m
2.U
Me nda xqu isd icé dus
IIc .l.m
s
cie
fpe
cij
Me nda
nes dijq; ocleMé dac ium om ne, ho mi
377.2..f
run t
am itar em
cal
effe
is
irar
ciu
m
ciu
Me nda
37 8 . 2 ,p·3 Bo.I .m
vri ma li cui uld â
Me n;f aci o 'lb us lice at
cauCa 378.2..1'
ndi
ita
deu
i
sim
gra uif
(380 .1.1'
.
.I.f
Me nt! r! ~urpe 110
et por efi qua m
Me nu .ru ne He qui lib
186".I.m
op um eca lJe t
, vouat
inq
del
s
uiu
gra
Me nti ens quis
186.I.f
len s,a ur nol ens
nit ate m quo Me nti ri Corra deorii dig
um n8. I.E
sim
ltil
fiu
cun qu em od o
cife [celerum
tur
ean
vid
vbi
ci
ndi
Me
43 1•1.1'
om niu m :lUtores
3Bf.2,.f
t
rin
aue
Menel~um qu i cur
ran dus fuilTe li
upe
vit
:In
es
uad
na:
Me
u' ad Achil
:lbfq; arm is & fcm im ort
608 I.f
t
lfe
fui
s
lis tcn tor ia du au
em ens ,fa veh
us,
riof
cen
c:O
s
enu
Me nex
lus S6 .t.m
cund!IS Cte lip pid ifc ipu
18.I.m
s
qui
r
pto
Mc no nu pra :ce
culis ad ve .
tiü
cap
ü
iar
hif
~~p
~
n~
Me~o
/ir J83 .I.p
ra Upl~tla S~crat~s tra fiu s eiu s:lqui
,&
ma
pn
Me ns. :1 mm a: VIS
9.2, .m
au s
IS.I.p
di
tr.a
ib·
.ho
sit
pof
~n
M~ns f.1na.
ima
i{s
pur
t
fun
lna
Me s & f:lp~et_l:I nom
(7 t .l . m
itas
Me ns :IUt Ide quo d ver
:l 74. 1• p
:lUt cert~ om niu m fimilim u6 .I.m
s
bi/i
fi:l
Me ns mu ltlt ud o
2.3 0 • t . m
Me ns ma /a qua lis
117. I.p
~
qu
.di
mu
m~
.Men5.ani
cor Jnt
uirL
req
tiü
Mentl~ fiu dla exe rci
6 • 1.1'
4.9
•
pO~1S. .
definirio vel
MentIS lUlUS Soc rau ca:
6j. t.p
exp ofi rio
fe HI .I.m
üef
leg
oné
uti
irib
dif
,
Me nt!
593. t .p
:
Ment!~ mo tus nat ura qua
iam ,
nar
agi
im
Me nu lOelf~ non tan tii
ma m, &
tor
lem
ura
nar
am
et/
ver.um
1 08 • t .p
ventarellll
347 .t l'
re
Me nte m om nia exo rna
pre r coc- '
pro
no
e
por
cor
cum
.Men rem
fine cor por e
pus :lg ere , lice r pofsie
34 8•1.1'
age re
uu ie Pla pu
cijs
rifi
fac
i
gar
pur
Me neé
f 69 .•• m
ro
ibu s app ella Me nte m plu rib us nor nin
2.61.I.m
ri l Pla ron icis
"m iu- .
fol,a
:e
gor
axf
An
m
Me nre m iIIa
.2, .f
uO
fia m eRi:
am iri
dar
is
nob
te
eau
fen
à
J,ie nte m
103 . t .p
no n elfe fpe ran dum
a veri
ipf
in
e
Ment~~ feiu~gi.i cor por
...08.2,.1'
ne
tio
lga
efi
tatlS lO~
leg e pra:fianMe ?te m Ilb era m om ni
17, .r.m
tlo rem elfe
lium~dobi
imm
um
rer
~lIi
n
Me nte m
131. 1.1'
elfe
der ati9 H. I.m
mo
il
nih
tia
fcié
re&
Mé
im mo rra liu m
Me nte s mo rra liu m &
2.18 .I.p
am ore do nar i
479.2..f
e
vn~
ra
nfu
rne
s
nli
Me
atu r mo re coMe nli s .vlt im cs quis dic
56,.2.·m
mUDl
rau n fa
lup
vo
Me~fur~capaci6rne lit
74. I·F
a
ple nt/
unl
io(
i/ic
art
ne
om
ps
Me nfu rz par tice
I47 ·I.m
191.1.111
a
Me n (ur.:z om niu m opt im
efi defiuod
q
elre
fe
pol
no
Me ? furam
"lf ·2, ·f
clcns
. ~67·~ · m
cio
por
pro
um
rar
Me nfu
ia qu, d a phl loMe rca tor um Geomecr
71. 1 .1'
iet
fop hor um dif
1·'·P
12.
Me rca tur a dup lex
'2.· P
37+
e
itat
ciu
i
lis
vri
Me rca tur .l an
Memori~ qui d
N
D
E
X.
u eilêciuitarls
Mercenarios côplemenr
(p ...... rn
allPim
à
d
qui
\ Mercurius
37'2, f
dro petieri t
fari circa ferver
m
cou
vim
rij
rcu
Ne
2oH.I.m
mo nem
:d vogra
ca
iux
ia
Mercurij ery mo log
2.19,)·01
cern
inuéror 466 I·rn
- Me rcu ri' tetr:lchordi
s quid de 01100fiu
egi
Mercurius Trifm
IfS.J.rn
re feo(erie
6u .l.m
:
qua
a
ficH
j
\..bf ercuri
4 68 . 1 .p
Me feq uid
.•. m
5H
s
one
Mefi'eniorum rebel/i
4 86. I.f
nes
eio
era
gen
um
lor
Meral
lib. 497· 2,.m .
Meralla planeus dicara &
i 300 .t·P
édi
col
deii
MecaphyÛcii ran~
2,9/. I.p
}'A~~>. l4 ..i
Mr1'lrqu:e
pfodus
rha
s
enu
fac
mp
L.l
ns
Meerodor
(f 17 ·2,·P
Me rus & pud orc ufi o+03·2.·1'
des oprimi in ciuÏtate
.2,0~.,.~ .
t
era
inf
etu
uçm
&q
Merus '.Id
m Vlrn ln CIMe um & non meum qua
"ol.2..rn
uirate hab ean t
S. p m
a
hifi
Miccus fop
3 8f·2,.E
b.
uer
Pro
r,
Mi da locupletio
2,f·r.m
r
rito
Midas cocurllicum nue
tI9 .1. m
d
qui
f1
111
MiM ,.lâ6
honem u Milciadem qui ~d Marac re cog Ita .
n.:z
dam
gna uit , quomodo
2.H I.p
uerine quidam
O.I.~
,"'
et
dcb
i
Miles quo educar
computaeona
Mi liti Mi rhm etic am &
.. U· I.m
necdfariam elfe
dcbere
ere
sid
pol
u
pri
pro
ll
Milires nih
.
J79.I.m·388.1.m
e hon ora nMilites l'ra:lb!Dte, maxim
",04·2..1n
dos elfe
47f·2,·f
Milirum vira qualis
os expugna
agr
in
is
iur
d
qui
bus
llri
Mi
... ofol • m
ror um yicinorum
and um
neg
um
vin
iris
Mi liti bus in caf
f2, a.l. f
'
_If'.
eil e communem we , ram ma n,
Mi/iti.lm
... 04·1.~
quàm fa:mina:
r
s hab..e !
gna
ma
rito
me
CIa
gra
:e
MiJiti
l
COd
/ras
deliberariones & lege., mu 7'2,.[
(60
ICIU
Milit.lrem fcieneiam
IfJ·~·
li elfe fubieétam
CIa:
den
pru
lis
àui
efi
u
pa
Ml lita ris res
161 . I.m
vnq uam ven Milit:lrem artem nullus
m·2,·p
ias
~lf
fop
did it pra:ter
do exmo
quo
e
ltat
ciu
Militaris ars iD
.p~.I.~
da
itan
erc
mf ilent um cui data: ob fihos~ ... ".f
·
M JOa:c
. ' ed'/Sne b u
s
ruendo
.JOeruacu rab ocu hsD ,om
H· I.m
M
1 abllerlit
ini bus
hom
ium
ific
:lrt
d
~uo
uo
· amr •
I.m
I
-?I.
••
.p
0•
M wemo
2,7
n rauerie
d
epl gra m
rum
crip
inf
plis
tem
a:
Min~ru
...f7·2.·p
ma
m h:lura
nat
t
nun
/ca
Mineru:lm & Vu
. , 499·2,·p
_
m
une
mm
eco
ber
l~gl ,.89.1.~
Mi nim a eria àD eo no neg
~ & JO que
eru
did
era
M ' os '.Ibus leges
m 34"'~
u/e
rer,
né
étio
inu
ndé
~ru
flans ln
prç
:z~
qu.
us,&
Mi no ' cuius fili
3', "'.1'
_.
enr
condendis leg ibu sfu
hiC
fiat
u
qua
t,&
eri
n~u
reg
Mi nos vbi
6 .2..m
3
.
ro
idem ab Ho me
em Ipfum 011Minos 3Dnis nou em Jou
.36.~.m
ft
use
10 uut
m Ipfe
qua
e
pilf
:ce
pra
alia
no
Mi n2ë m
P
3 ':I:lu
.
feruauerit
lS
uai Dr ede liq uen e platon
·
J7.
I •m
M 1~0~ q
cl
Il '
_
dlCIO
:lgreu/S a eMi nos cur dur i nom e &
_ . , p.I .m
tUS lit
ices mo r·
·P &. R badamatbu5 lud 2.'6.I.f
M InOS
/1
.
.
tuo rum
p:l tru co ocuMi no a pec nouenOJ~m
f?f ·l.f
tio nem peeerefo!Jtum.
utu m lm po
tnb
:
ica
Att
e
del
cru
Mi nos
m
6
r. .
b'
2,.p
lUit
fi
Mi fcr um dercri Jt
r
U.···
plato. f U •I. m •
Mi fer rim ü quid iudicio
s f4 o.7..p
mu
M!fereri. quo rum .debea
dig nus ~s
ia
ord
eric
m.f
yel
lS
bll
M~fera
(6o f. I.01
e
act
rii
ulo
Sic
MHhecus de
2,5" . ~.p
.co~ujna:il fcripfie
facilius inu e.
us
reb
in
s
/bu
qU
no
Mu
7~Lm
n~rur
s lit
titu
for
ru
{eo
~$(
ciû
Mi xtl oni s om
ur (7~'2,. O1
Mi nio ois Ho mc nca : veI
7.J oI .m
conllallis
ieas
vril
aue
as
nit
dig
;
ufq
Mi nio nis cui
~.m
73.
a
end
quo mo dod ign o(c
2111.I.m
lta
edi
od
,..v
.....
Mr
llf I.m
Mrl ll1," '@'
duccre
con
e
xim
ma
ri
Moder.ua corp.0
re- (4. J.f
Modefiiam dilfidencer agg
398• 1.1'
di di'!icilia .
iédam
fac
i
rim
plu
lam
uD
Mo def iu pec
362,.I.f
: lh .l.m
Mn:chi vDdeduc~nr origine
6"5' 7..P
ces
lira
qua
m
Mole/Haru
I.m
S4.
d
qui
m
Mo /ef iifsimu
487.1.(
Mo lle qui d
& inu eni ri
Momeneü indiuiduuOl elfe
- (rH .p
in
ddi
quo
diii
Momencii me
ibi dem
m
eer mo rum & quiete
",0 8.:Ii. m
ipi
.lcc
a
cur
ina
dJU
Ji>
Mo m'
peret , Pro ne Mo mu s qui dem id car ... ,o. r.m
uerbium
{ub Oa "ui aMonarchi a: vera: vmbra
IJ7 .t.E
cfi
nov ifa
.I.f
306
efi'e
ale
orr
imm
Moués feip(um
pa(cat faO.I.m
s
"pe
taeU
qui
elfe
tes
Mô
totii in quadii
Moralis yirruris offlciii
fari 332,.I.m
ver
e
ion
ani mi pur gar
t7801.p
Morales viceutes qua:
ni a:m e ma
om
in
nii
iph
difc
lem
M ora
I OO.I.m
gno per c nec em ria m
ui liloq
us
rib
mo
Morôlro tan tum de
'99 .I.f
e
cer
.:a/iquo con ueMo rbi om nes licer in
dë enè om nii i
ean
en
rarn
1
nia nr, nO/
31.1 m
cur atio nem
ur 61.1 .1'
cat
edi
l.!r
c(il
5
IlbU
scx
Mo rbu
rebus cofillat
Mo rbu s .:mimiquibu, in
{'f i.2, .p
is
por
Mo rbo s animi & cor
i0t 109 .I.m
uer
ura
tuc
ran
bis
vCl
qui
"t. J.rn
Mo rbi vbi nulli lin t
3Bf. l.m
Mo rbi noui vnde
lis pro uen ire
c,1u
is
:rn
eltl
ab
rn
rbu
Mo
.. 7S.I.p
",93 .1.m
Mo rbu s vnde narcarur
tur 49-4 1.1'
eré
~en
vbi
es
ior
acr
Mo rbi
no elfe ph arM orb os pcriculolifslmos
199.I.m
mu is irin :ln dos
vnd eoa itas
nou
&
ts
ieto
var
Mo rum
"o .l.m
lca tur
tib us nuq uam
Mo res ~oderatos .i for
'H. I.m
fepar.ui oporcere
feq uun tur 0las
ma
ile
fotc
li
ma
res
Mo
IH·2,·P
piniones
m cOferaDe
Mores pri uat oru m qua ntu
H7·r.p
ciu itat i
a ma xi:luf
dec
vna
e
itat
ciu
in
Mores
HO.2,.~
me mutolri
quo - •
bus
ini
hom
lib
Mo ral es virtutes
' .l.f
ur
anc
uir
:lcq
do
mo
18 f.l. f
iie
elig
foli
s
aee
am
Mo ri Ji> alio
m tur pil er
Mo ri lïo nd le pra:fiae quà
... 44.2.·m
viuere
bi le tit
nda
me
com
m
quà
lo
Mori in bel
r
.f ••• m
",O
361.1.m
Mo ritu r quifquis amae
lof .l.m
lle
néC
lt
uc:
cod
ltlS
Mo ri an mu
rum
:cla
pra
m
quà
,
Mo ri pro pat ria
·I.m
3H
·1.m
3H
ndo , 8c qui
Morieodii pro parria qua
H".2,.m
e
bus dec aul isfi
2,f6.I.f
d
qui
rs
Mo
tire no
fen
prz
s
ine
hom
m
fU:l
MonelD
H1.m
polTe qua leg e cau tum fit 161.2.
Mo rs volunraria qua:
3~3.r.p
Mo rce mr im ere qui dli t
.2, .f
jU
m
nda
me
èri
Mo rte m non eil
ius
pot
JDm
eun
Mo rtls pericuJum fub
2,·m
,.,.
um
and
qu lm pe"
l\.!ore
Mm 2.
.In
�1
JAprtis metum ql:101\\OctO rùgare debea,nus
332,· ••p
:hl ors p hiloCophi mepiptip 336.l.m
Mors & mortuus quid fine
336.t.m
Mone: mediu effe .optinJum ad veram
reru (cientialll acquirendii 337 · I.f
Mortem qui molefie ferapt
lp .:I..p
Morrem vnum el/: maximis malisexi'.
fiimari
337·2,·m
:Mortis timorem guid ~tferat 362,.1.01
Mors qiio gen~ret in aïlntib . .491.2,·m
Moné nôeffe vltimu[ullpliciu 577·2,·f
Mortem facrilego mol.lorum I):linimu
578 2,.f
fore
'
Monuorum rcfurrefrionem in ,l 'oliti. co, in I?h~donf! v3Fi,c inatur l'la~o
~32.·H'I}
,
Mortuos 'dQn1Î fepelire aneiquifsima
fllit Cuperfl:itio
, 3P.P
;Mortuo[ul'I} anil~a: qijq & à quibus
ducantur
.
"
3IIol'!Il
Monuorum cadauera ,in bellp an prç:ter arma fpoliare liceat
405.I.P
Monuui qui,S'reuixerit
-+54.I.~
Mortui~ partntib~s mqnumfllrl {hu· ·
endadfe
f2.6,J .m
Monui qui laudandi
562..:I.,m
:Monuos quibus officijs prolequi deI
6'3'!'P
~eat .
~ortalis
generis primordia 160.2. .m
Mort.ale quid in fe i!!1mQr~alis habeat
1
2,94~I.p
Mortale qupmodo reruatur , ~!H·.,m
Mortalium genera tria
4So.2..m
Motllll.'? ql1i çpJil'J.lu~, & qui. \le~~rrimus
• ,
4.96·!·m
Motus qui &: ,q.\.\Ot fint
; ... 4701,P
Mot 9 quoeIEciar ur &ei 9 fi)é.s 91.' p
Motus rpec~c;~ (1UOe
' 98.I .f
Motus naturales& cœlefl:es à quo pJ'i~
.cipiuro ducant
36c.I.p
Motü,circulârem OI'I}l1é Cem.p,e.l' fp.ha:4~J.:I..f
ra: ).l1obili proprium eJ1è
MolusÎpc;lljffepeem fpecie.h !l-78.I.m
Motu. gen.ep du() diuinis ef[c: dat~
-i80 .I,m
;
Motionum fpésdecé ~8B.I . m.592.·I.m
Jv!otuum quis rohullifsimus 59L.~.P
Mou~ndi vigor
,;' , 9.2,.f
Moueriomnl;l
106.I.mll3o.:z..f
Moueri 'luid
l ep.l.p
Motus fintlle fpecies dua: .' ibidl'!lnMoueanturne omnia an fient 592.I .rn
Moyfe~ quibus lcges tradiderit, & in
quem earuJld,é inuentiollé retuleri,t
MoylilQcw,Terraerat
' (34+ m
4f9.2..}'Tl
, inanis & vacua
Jo.:1o(aica:.Iegi~ prxcepta duo pvimaria
Platoni noea
36.2, m
Mofaiçi myllcrij .cQnfirmario m·I 'Hl .
Mofaic;!; doél:rui~ locus Platpnis con. [onus
'..
.
354' 2..f
Mulieris virtus qua:
IO . ~.p
Mulier quandQ,&cur judiciQ intere(le .
'1iceat
605.2' p
Mlllieres l1'Iaxin:).e prifcanllP vocü ob.
feruantes
i
;r,2.l.l.f
M ulierurn corpara au earum culladi·
bus lludanda (hn
40[.1 .111
Mulicres muleas ad multa viris e.(fe
pra:fl:antiores
. 400,2.']11
Mulieres cadem difciplfna qua "i.ri cu
' j
-+OI.l,P:
. randnseffa
M uli~res f;oe~ ç{fe debere
4"" 1 m '
Mu~iercs in Ll/cina: templ9 quid quoudle trallare debeane
156.:z. ,p
M uliercs cir,a, P,ô tii miliear~ , ., 5630" P
M u!Jer~s v bl agnculturam & pafl:oru
offiCia excrceaoe
563.2,.$
M ulien:s -<;ur ,oporteat arma & cafl:ra
traél:are
.
. 566.~.p
M ulicrii vulgare quoddâ diQii 2.1:1.'2.f
Mulierum menfl:ruo laborancium 0culi qllales..
2.80.I.p
Muli~rtlm fafctORflOnem vch,e menei[
.
g~1aI!1
dll:
2.80.~.m
N. D
E X.
M ulicrum de mimis iudicium 515.l.m
Mulierum cur plllS curan4a: rcs fille,
quàm virorulP
546 .•. f
Mulieribus leuiora ~omirtenda in republica
31)8 .I'P'400.2,.f. .. el .•. p
Mulea qüo vnum d,~i poCsint 44.I.p
Multos nouit, q ,ui vnum nouit 5,I.f
Muleitud<l qua: n6 poesie docere, quomodo iudicce
2.1·l.m
Multitudo fl:abjlis quç,~ mobilis ljuç
116.1.m
. '
Mundus quompdo voçecur:l PI~tonicis,& mundi ~UOt
258 .1.11)
M undus latinis quid
~18. 2..p
Mundus quarum rerum cocordia confret
~6" 2.·111
Mundus intelligibilis quid
458 .2,.f
Mundus Cuperior quid fit
459·I. m
1y1undu,s eur lit ~{J1US , & moueatur ~n
fpha:~am
'
460.2·F
Mundus eur in quinquc v,el fex plagas
diuidatur· ."
460.l.m
Mundus quomodo &cf quibus fic c6politus
'
' 47'.:I.·m
Mudus rcruper fuerit,n,écne 4- 77.I.p
Mundi torius anima qua:
Il7' J.p.
Mudi aia quç à l'Iarone dicatur 138.I.f
Mundi rotius inordinatio femel faél:a
J41.I.f
Muncli partes, per feipfas nafci,genera
143 2..m
re,& nutrire '
Mundi pi~ura in quibus cernatur expreCsior
267. ' .m
Mundicorpusquale
2.7p.2.m
Mundi machina vnam ef[e, & ab alio
pendere
4'4.2
Mundi fpiritum & intelligenriam, animam & naturam
464'IoP
Mundi plures fintan vnus
477.2..m
Mundi intelligibilis vnitas 477.2..m
~undi çriginem duplici modo narrat
4590+·( ,
Mundi definitio
177":1. p
Mundi generaeio ex quibus 4B2..2..m
Mundum v,iuere, -& fapientiam fortitumeffeà deo [uo ,
142..I:m
Mundum infl:itutum fui{fedominum
. motionis fua;
141.:I..m
M undum inieium habuiffe
15611.m
MlInd.um anima 'llladam'regi & mouen
.. 170 ·l .m
M undum habere [upra fe tres ,aufas
Mundum eere. nun~uam,
(458.I :P
fed femperfieri
458.1.[
Mudü pédere caufa incorpor~a 458.2.,[
:hl üdum incelligibilem mediu elfe in·
, ter vilibilé & iprum bonG 45B.J.m ,
Mundum qUOlllOdo dixerit Plaro exi.
ller~ , . , .. "
r
460.1.m ·
Mundii boni graria procreatu 460.d
Mundum fierifemper & fluere 459.2..f
Mundu ex quatuor elelllencis cIre c6politum
.
463oI.m .
MllndllID anilllaeulll, intellefru.1lem,
vjllentem à deo fafrum ellè 464.2,.f
Mundum ex tota materia conllare
, 4 78 . I .p
, . ".
Mundum reternum e1Iè à defeél:u caufa; lion à maeeria ,
ibidem
Mundos plures non cffc credendo$
460 ,2..p
Munera ab impliro capere neq; homi
" nem,lIcque deUlll decee ' 595.1.f
Munerun~ corruptelii eraél:at 380 .•. P·
Munitionum duplex yfus
145.I.f
Mufre quid lignificenc l'Iatoni ! 13.I.f
10.9.2..f
MuCarUlll marerqua:
Mula: funt anima: n()uèm 'fphrerarum
I17 . I.p
, cœl~ftium
Mura: ab Ioue-ducuntllr
ibidem
MuCa Poaeas diuino infl:inél:u conci.
tat
l
,
IlB. l .p
Mufarum cognomen vnde
303.2..m
Mufas pofl:homines lutas elIc 3Io.2,.f
Mufarum nouémyfl:erium 446.:I..lll
z,.~ura:i mufa ~1Ia:
I17.1.111
p
Mufica vnde dicatur
2ooJ'~'1'.
Mur. vfuraria & fine mClifura 71.1. ID
MuÎlca Clir tradenda pueris
16%0 .1.(
MuGca circa q\lid verfetur
23;.1,111
Mu.fola parie mollicié379.I,p·376.2..m
Mufica vnde originé habuerit 4 67' 2..[
Mufica ,q uàm amica fiehomini 2.73-'·f
Mulica Aegyptiorum qualis ~15·1.m
M ulica: elemenea qua:
114. 2..m
Muli,ca: P1aeonicç & pythagoricç propolieiones,& proportiones 4 66.I .p
Mulica: vtiliras
pp.I"p·384· I 'P
M unca: vis '
H7· I .[
Muficç Ffcél:ioné <.id prçlliur1t p .. l.p
M ulica: traél:atio antiqua
51 9· I,p
Mll/ica: noua fpecies deuitanda ~9,.I.p
Mufiea: gencra illlitarioues eJ1e morum
561 .:I..m
Mufieam con[onantiâ lieriin clementO omnium medJO
4 6 5· 2•m
Mufid numeris addere vocem 4 1 9· I ·P
Mlilicam {DIa 1,'oluptate nOI1 effe iudicanc!am
51 8 ·2.·P
Mufic5 Allronomia: nmilem,& a:quipollentem
42.+: z .~1
Mulicam omnem imiratricem & 111111lium etfeél:ricem effe
51 9 .2..m
Mul.in amalOria pulchri liniri 384· l .p
M ufici celeb'res aliquot
. 2. 7 9,I.E
M utaeio quxnam maxima & extrema
oim cœlefl:iü aleernatlonu , 14'·2.·p
Mutario qua:nam velo x, & vèhemcns
Muratio qua: antiquifsi.( 4JI·2.·P
ma & porentiCsima
592.·:I.·m
M utaeiollis qUI no lit expers 14'·2.·P
Mutationé pra:terqulm in mahs elle ,
' rerii omniu periculoliC~imâ 557·2.·f
Muratiouem afsiduameJ1e (56 1.:1..1'
. in corpore & anima
2.94'1'[
F7·2.·m.
MueabiIia qux non fint
Muriqualeselfedebcant.
5p·I,P
Mutaru literaru (onus quahs I l j.2.m ,
Myrine quid à Ba~iea differat 2oI4. 1 •f
Myfo Chenxus
167·:I.·m
N
Anài peritia vtilis licet humilis
252.·I.f
'.
Narcifsi fatum crude1ilSimulll ,:l.77· J •f
Narratio duplex
' , 381 . 1. 111
Nan longitudo quanta elfe debeat
Naturil quid
446iI.f
(168 01 .m '
Negligeneia qiio contingat ·5.94· 2,.m .
Natura infimulll diuina: prouidenua:
, inllrumenrum '
-'03·2.·f
Natura magt '
' . ' }tI.I'p
N atura qüo feipf.uu reparet 2~4: 1.1,:
Natura ÇIcqLüd bene Ce habet.mllllma
ab a lio ,f!mutationé accipit 377·2.·111
Naeura in mundo qualis fit 4:43.2..111
Natura quicquid.peius eft e{fe~dem &
'turpius
loH·2.·p .
Natura: fortis condirio
155·I.m
Narura: fapienci~ cau fa: quomodo in- .
uelliganda: principales
482..I.f
Naturxopcra 'q ualia
!90.•. m
Naturam fibi cogn3tam & con[onam
elfe
l
,
Il. Il.:I.·P .
Naturam ollenderequid fit
314' r.f
Naturam ql/otidic aliquid diliÎnu tra~ere
' 3IS.I.P
Naturam generofam {i'ne refra cuJeura inutilem fcmper & plerul1e]; no. xiam lieri
'
..
. 408.2..p
Naturar:n nollram qu'amodo contemplari debeamus
4.19·I.m
Nacurales res opera dei eere
111.1.01
Naturalium fpecies fqrmasq; [ubfl:an~
tiales numeris computari ' -4-61.:1.,[
N :lucleri quo artefua abu~~ p.ofsint,~·
quomodo aburctes pUOlcdl Ip.I.m.
N auclerus vllde appellerur
365.l.P
Naucratis Aegypti
315-2.1>
Nauis ab ArheniiHibus in DeJum quotannis miteebatur
'
334.I·P
Neatequid
3.97.1,1'
~eco1T~riG 'id corpori dicat 49I,2..m
Necef
N
l .
�1
cire f 67. 1. m
NecelI'aria tur pee lfe ne(
l.fJ.2. f
ter
ma
ia!
ufh
ind
:\s
N ecefsit
{um
in
te
ûta
vol
à
t
fer
dif
Ne cef sita s nô
te H4 .1. m
ma dlU ini tati s fim pli cita
169 .'.{
Ne cef iita tisr egn um
in ma
e
eIT
m
da
hn
pd
Ne cef sita tem ex
367.1.{
o
und
ine
tu
tra
gif
pen itu s voNeeefsitate: in diu ini s elfe
498 .I.p
luo tar iam
aduerfàri
um
ip[
um
.de
nec
ti
sira
Ne cef
(f67" .m
Ne gat io qua ndo eon tra
J H.J .P
t
ice
fiu m no fig nif
ora tiô e pro ab
o
ati
irm
aff
&
io,
Ne gat
. J.3f.J.m
uen it
s f4.2.·f
ieta
rar
cot
Ne gat iua ru qua:dii
47f .l.m
dea
e
ich
Ne
136,J.m
s
elu
ang
icij
iud
Ne me lis
901.p
us
Ne on us Ca li fili
497.1..m
d
qui
s
nu
ptu
Ne
filios genuecic
Ne ptu nu s quî , & vbi
foo .l.. m
eol uer unt ,&
Ne pt. uni filij qua s ter ras
ina fo, .I.P
nom
t
eru
ded
qUlb.de [e
ura lem pronat
re
Ne ptu nu m Ggnifica
497.1. m
iam
ent
uid
Ît, Pro nou
are
n.u
que
Ne q; Iite ras ,ne
flf .t.m
uer biu m
49 ,.t. m
ura
nat
rum
Ne ruo
fin git ur ab Ho
Ne fto r pru den tifs imu s
188.I.p
me ro
I19.1.m
:
qua
lex
pel
ris
fto
Ne
3/1.1.f
Ne fto ns rat ion es
! te:vita
&
a.
udi
fae
i
Neftore: & die end
ilfe fH .J.m
ellu
exc
s
lto
mu
ia
ant
per
4 68 .2..p
Ne teq uid
ile eHe
sib
pof
im
lu
Ne utr ü am are m'a
S4·1 p
!J.I.p
filius
Nic ias Hie ro[ cam and ci
0'' 'p
"4
Nic ias Nic era ti filius
68.1.1'
.
erb
rou
is,P
nim
Ni hil
47 f.l. f
Ni li fal ubr itas
.1 .f
",S6
Ni tri gen era tio
.. S6.1.p
tio
era
gen
Ni uis
e con [ue uer iD'
N obilifi filij qua: di[eer
6·2..f
us me lio ra in·
No bil ibu s an ign obi lib
Sf.l f
gen ia fin t
di
itan
exc
iii
aot
No bil es eur ad tem per
m
.2..
190
vir tut e pon enNo bil ita tem ver am in
ibi dem
dam
p 4.1 .m
eft
is
u[u
cui
N oce re
2.l o.l .f
NJ ""' qu idf ign ifie et
2.10.J.m
d
qui
n
me
No
[ui sef t 2.IJ.l.f
No me : ipo ner e noc uiu
tü fit 2. IJ.1..p
mé
tru
inf
No me n qub dna
2.u ."f
im ur
Nom~1l: qui d tit dif qu
1.14. 1 l'
do
litu
reé
a
ver
:
qua
S
N omlOl
im pon éda 6.2..f
No~ina qu~lia pue ris
'.34.J.f
: no
qua
nt,
rua
cog
:
qua
0101
N
P'p
37
ëda
ljci
:ab
qua
No ia Poë tica
{ub
dl
nis
tio
ora
tio
N om in um cop ula
Jl3. J.f
ftancia
J' l.l. f
Nom!n~m ori go trip lex ta 2.09.I.m
qua
étia
Nom~n~ !ero~ü [ci
!CJpitur 147.2..p
No ml llll JO fcn pti o pra
pro arb itri o vo
od
om
squ
No ml Oi bu
e '!lf ·,.m
dlt
ten dü fit.& qua con ion us gen e
rib
nio
mu
com
vti
us
nib
No mi
aut em illi rofi ani mi eft , com rar iu lOf. 2..p
ber alis
fuiITe [apienNo me ncl ato rem rer um
2,2,8.1.1'
tem
dum,
den
eD
ra:h
app
No n alt era ma nu
J2.4. I•m
Pro uer biu m
Prouer.lo6.J.~
Nô fus hoc '4uis norit.
ma iD De lph u
gra
epi
No fce teip fum ,
1.6.I.f .
m non poceft
No ree ns ign ora re ide
10S.2..m
om nia &6 nNo lfe &i gn ora re circa
los.~m
ur
fat
ver
a
gul
acclpetiam
ieD
dfc
quo
m
No flè an ide
w~~m
~
N ug ato r 'luis dicendus
. Jl.4 ·'·P
N
D E X.
iotelliget.&e.
Nu llu s vnq uam prauus
f+.3·1.·P
Pro uer b.
"'4 · I.p
Numa: laus
93·r.m·4 'j/·l.m
Numerus qui d
1.5j/·.,·m
nus
gr.
deo
Numerus im pu
pythagorJcos
Numeros triplices ~pud
4 61.J .f
vnu tan tum
Nu me ror u pla nor ûcu r fit
4 61 .2..m
me dlu & fol ido rum plu ra qui bus
ex
ti
fini
ere
gen
fub
rus
Nume
6L.I. p
red dat ur
d eft
aliu
ll
nib
rum
Numerus 6ng ulo
Jl4· I.m
qd m parres
acur 616.2..p
Numerus ver ' vbi inueni
s dif iub uure
pl
ad
tus
up
Numerus qu
H, ·I.m
tiones
rebus cc5l.ifiat
in
bus
qui
o
uti
ri
me
Nu
(111. 2.0 P
Numeri rernari; triplex
3j/8.l.p
.
ex po Gt io.
H3·2.·m
na
fte
lmy
tim
fep
ri
Nume
. H6 .',p
..
& deinceps
na 53 8.2..m
Numeri duodenanJ my fie cognofce:
us
Numeri pra:fiantia in reb
6Ij /.l. f
dis
1.. p
'l90
s
mu
fca
Numerum vndedi
4 6t •l .p
o
uti
arij
tern
qua
ri
me
Nu
ri diuiduum,
N uDlerum parem appella
4~4·l.m
m
jle
!a~
imparem indiui
put at/o nem
com
erJ
num
&
rum
me
Nu
3l f·l l
quis inueoerit
auhs
d~c
bus
qui
r~û
Nu me rum qui0a.
uelllre puanima! compobtlOI1l con
.. 64·1.·m
tet
rrim us
ege
int
s
qui
m
niu
Numerus om
.,
~
..
. 36o. l . m
vt/ lu 613·I·P
Numeroru eog nlt lo qua
em cc5mendat
Nu me ror um cog nit ion
(H f·l· p
orNumerorum geuus iD
Jj/. l.p
rum
eeo
din
'rmue
lora
trip
.
um
lor
dup
Numerorum
.r.p
470
:tur
ere
num
iot eru alla qii o
ad} nim a:
oru
nic
mo
har
um
ror
me
Nu
eDuu fum compolitionem cODduc -+7 0 • I .p
. s 'l d
Aegypt/a
I~
ma
Nu min a oll o in co una
08j /.l. m
Nu min um con tem pto res
fj/" l.m
ndi
ibe
quo mo do cob
l f
•
da:
c:u
trah
cou
!
qUa
Nuptia!
1
'
H7
Nu pti aru ml ege s
H6 .t:
Nu pti aru m tempus
quo mo do ehces
atri
cur
m
aru
pti
Nu
b ' . f60·.2.·P
genda:
ar ItrlO pn nNu pti aru m num eru m
b 4~'·hp
j
cipis eoncedendummeae
ere ID CIe
s
De
mu
com
Nu rias
""" .I.m
rac e
/Tce 401.2. m
·I·r.·
prias [acrasvtl IIslmas e
N Ult
ean t
rices puerorii quales eITe deb
m·
N~c
HB.,.DI .
Nutriendl vIgor
f
f
o
9·t .
UJ .I.p
,pr oll lvt eba ntU ran tiq ui
,·m
uf·
s
:co
Gra
III, vfus apud
36 .1..1
•
';
1«1611(!U «1''Ir'
eptanda e e
Ob lat a Don fem rer acc
f
6
1
Il.2..
31• l .p
es
Ob lat ion el deo rum qua 1 .94·'·P
64· .f.f
ob liu io quid
1m
pe 2.87· •
tu~
e
nim
mi
'
'Id
uiü
feq
Ob
f· ~ .
io ~
Ob tlac ulo rum duple~ rat ea'~!1 ,1 f
deb
ene
1
Ob /let ric es quales
toDe 37. •
Ob tef tad i modus apud Plaplaceat • .lUt
Ob uiu s aliquis cur ftatim
2.67.2..m
.
dili jicear
6 8 4· Zo .p
at
h~e
e
pun
Occi1ïllè quos im
orum
alJ
m
Dlu
om
- Oc can us &. Te thy s
,0 '· I.m
. o .
.
.
on g
em Zol~.t ••p
Oeeall um deo rum oClgIn r pra:Clpuls
tuo
qua
ex
rn
oce ànu m vnu
3f2. 2..1'
i1uentis .
erorum per iDf
a
min
i1u
ad
um
aD
occ
. 313'1.·1'
.
"
tiDere
qua lu fue nt .
Oll aui ani mo nar chl a
Ip .t. f
a,ute: videat
Oc ulu s me nti s qua ndo
O
m
1:
lj/8 .!.m
,8.1.,p
Oculusquolndo videns
III
19.1
eat
vid
fum
feip
mc5
Oculus quo
.1.p
2.SI
sie
pof
Ore
Ocul~s qu.atu in .1J1:l
intuéecm elCOeu], pupllla homlllem
2.9.I.m
t
mi
pri
eidem
s
qui
&
t.
ere
gen
Oc ulu m quis
.'9 ./.p
videndi ViOl cribuat
.. h.l .f
Oculi cur dati hom ini bus
t81.1..p
fint
i
end
dic
qui
i
chr
Oculi pul
481 .2. .f
Oc ulo rum prxfi'anria
eITe debl'ant
Oc ulo rum orbes qua nti
28ool.m
bari confueOeulos duobus modis tur
4l.O.1..m
uia e
l.'o .l.p
ie
inl
vi,
:
qua
ulis
Oc
r.t. m
at
eni
eou
cui
en
nom
i
Oe con om
j 50cur
es
ent
rud
imp
Oedipus int er
31• , .f
era ren um cre tur
. I •f
H3
Oditrequosdeceolr
7.J.m
2.6
r
oleu
narc
do
mo
Od ium quo
45 '.1. . m
Od oru m gen era tio
quid tra ltl' nt
ri
me
Ho
s
Illa
&
ol
fi"c
Ody
2.1.t.m
s libl'ros à
Oedipi imprecatio aducr(u 603 ,2..m
dij , eu ud ita
itam Euille fuis
Oedipodis mo rte m deb
f7101 .f
[cell'ribus
, pre dij
3
la
ma
Oe dip " imprudeDter
,o. t.m
eae
um
car
old felicitatem
Officia humolna menees
"4 .J. m
~ra:pal.1nt
riç. qua: pe.
pat
rur
ean
deb
!
qUa
icia
OH
s p.9 .t.f
rcgrinis.& qua: fupplicibu 2.IB .t .m
oi" pcu rdi llu m
efiius
i""mll; prius dillol, deinde hon
;'10/'/5'111;'
306.1 .1'
n6. 1.f
Ole um bb oru m fubfidium 486 .t.m
Olei Darura
i eur afsigneOlfolélus colligiDo(o aiIr
;&66.I.m
tur
78.1.01
tio
crip
de[
Olla: pulchra:
iar um
tib
s
imu
Oly mp us Phr ygi us opt
36.2..f
r
pto
:ce
pra
um
dar
lan
inf
.I.f
JaS
ra
OIy mp i ope
.l.m
.Hf
us
loc
ltoe
Olympiodori de Plo
Jl4" 'p
Om ne& toe um an ide m er,a c lem .
i!it
ûm
eITe
us
nib
Om nia om
2.u.. z..m
per
1J4.1.P
Dt
era
ditf
n
nea
om
&
Omni:!
.t.p
607
ri
fie
tia
gl.1
Omnrol boni
.f
",.2
d
Om niu m cen tru m quo
213· I.f
r
aru
dic
~,vnde
m fic 19 P'P
Op eru i & facere an ide
37.1 .m
Op era dei qua:
ri deb ean '
ella
app
am
a!n
qU
rl
Op era
Ij/f·l.p
vrus Iffol·f
Op eri rue nto rum duplex
uo. 2.. f
OpiEel fubl~naru quis
, 600.l.~
.
qUI
dl]
um
Op iiic
lDopleDs.lD
Opiiicium ab Imperfeélo
/Jl .l.p
t
lDi
perEeélum del
lo, .t. f
Op inu i anima: qui d
Jo8.2..f
OpiDari trib us modis
.2..m
10U
t
fctu
vl'r
d
qui
a
Op ina ri circ
c
era
diff
d
qui
e
Op ina ri à cognofcer
IIf·2·P
[cic!tiç 12.6. I.rn
Op ina tril cotraria verç
.91..2..m
Op ini o qua: .
6f.2..{
r
3tu
OrJ
e
vnd
o
ini
Op
.J.m
.93
ût.
Op in! ocu ius
j/'.2..m.12.I.2..p
Op inr o falfa qUld
gat 110.2. nI
Op ini ofa lfa quo mo cO tin
.)l2..2..m
iiat
do
mo
quo
a
Op ini o falf
.2..m
2.J5
lum
ma
m
ntu
Op ini o fallà qua
ni 111 ... 1'
pro
qui
.is
t~lI
bus
onr
ini
Op
91.2 .m
Op ini o ver aqu id
icio ,
iud
eum
lit
m
ide
Op ini o vera au
113 1. m
& [cientia
eia tit IIJ .I.m
Oplllio vera qua ndo [cié
2. 92..2..m
:
OpUIIO rel la qua
qui d ditferat
ia
ent
Cci
à
la
reé
iuio
Op
(,S .2..m
o
op ini ore lla 'lu om od oh
JO.I.p
ac
min ibu sac cid
i aifcélaeriJ, in
im
opt
ita
uil
acq
o
iDi
Op
nob is
Mm jij
�1
nobis quid agat
'35·1.·f
Opioio particularis
lltol.p
Opioio f.,lfa quib~$ infi~,& quihus no
1l0.t.f
Opinio anima: quid à fcrmon~ eiu(dem diJferat
109·l.f
Opinio gignitur per cogitafionem fileorem
. ,
li~·2.·m
Opinio media intcr fapientia & ignorantiam
;,9t" ,m
Opioionis fpecies dure
108. t.p
Opinionis falfre fpecies
9t.z,m
Opinionisreétreprus~uod
l!.lol,p
Opinionis, orationisque falfitas, ve1
veritas à non ente nafcÎtur JH·2..p
Opinionern circa aliud verGui quàm
Ccieoriam
4 07.1. fil
Opinionem inducera an idem quod
perfuadere
113, J. P
Opiniooern veÏ'am hominibus natura
non inellè
18.2..f
OpinionE ve~a Ccientia no eife IQs. l.f
Opinionem veram cum r,niolle 110n
e!fe fcientiam
IIf· 2..f
Opinionem omnium non omnam ve~'
cam exillere
IOp.. f
Opiniones quando verre,quando falfre
IOj.l.p
.
Opinionas difcordesquid indiçent in
multitudine
n·l,m
Opin.falfaz vnde proficifciitur Uf .I.m
Opiniones partim veras, partim falfas
neceffario ellc
'35.2.·m
Oppouti6is vari't diffiniti6es 45~·I.m
Opcandü non effe vt omnia [uccedant
ex voto
;f~oI.p
Optimacü gubern~tio optima 4tS .I.p
Optimum omnium qUldnam primiï,
(Juid fecundu,quiJ tectiunl 2.3"2..f
Optimum quod cuique, illud lUaxill~e
proprium
1-4%.2. m
Optimum elfe in aduerfis quiecem a,.
" geLe
. 451.I.m
Optimo nihil e!I'e addendum 458.I.m
Opus .nullum turpe e!fe quis fen~erit
195· I ·P
"
.
Opus cuiufqul!! potentire quando opti~
mcexerceatur
. 9·2.,m
Opus denominationes vndç delume·
re poCsit
H. 2.. P
Oraculum Cra:fo datum
435.I.m
Oraculum Delphicum quas .cogitdtio
nes Socrati immiferit
31.0.2..m
Oracula agendorum frepe hominibus
_ per I?edios fpiricus randi ,
6.I.rn
';/~ qUld
2.2.0.I.p
Oradum quomodo fit, & vndç oratio~
nisexeinplapetenda
30 · l,nt
Orario quid
114.2.:m
Oratio medi01:ris qure
13f·1.f
Oratio qupmodo il. cogitatione per os
efRult
J 3p.m
Oratio prima & breuifs.qua: 1H.I.Dl
Oratio vera quaz,& qure falfa pt,l. f
Oratio qual~s in ciUltale "dmitrcl1da
fit
.
. 18r.l.f
Or~tio grrecis qgo dicatur
114·2.·m
Oratioanimi~ffeétionem (equidcP\lt
383·1.,m
Orati6is fUl1ebris ordo 3H'%'P'HP f
Orationis ver~ras,a~t falfitas ex re ipfa
dimanat
n.,.f
Oratiollis fLlbfranria ,
P3,I.f
Orationis Hippia: lacedremonc ha77.1.f
bita: initium
2u.l.f
Oracionis par~ minima qure
Orarionis partes & ordo
3'j.Lm
Orationis {peclcs dU3:
376.1.f
Ourionis dcfinitio qua lèparatur à co
gltatlone
IJ5.1..m
Orationem querulam quando habere
non liceat
.
57 1 • I. f
Oqtioné in duas diuidi fpecies 38%'.I.f
Oratione [olut.1 quomodo puericxer,cpdi
16 4. t.Ill
N
D
Orationes partim veras, p.urim fal(;1s
nec~!fario eIre
H5.t.m
Oracoria facultas quid
382..2. P
Oratoria facultas per[uadet
93"'P
Oraroria à Ciuili faculta~e, quomodo
difripéta (it
153.I.m
O,,1[ori3m facllitaté fine veritate eflè
311.2..m
ridiculam
Oratorix facultatis dignitas
151'1.1'
Orator qui laudandus
300.2..m.
Orator exceIJens quis
314.I.p
Oratoris ineptia: omnibus notx qui li
beri & ingellui funt
504 .•. m
Oratoris & p4iloCofhi oqtio quid dif
ferat
103·2..m
Oratori qUa! dicenda um
311.1.p
Opta ri tria neceiTaria
300.1.1'
Oratorem reétum 'luid fcire deceat,&
qualem effe oporceat;
HI.2..f
OratQrem in dicelldo nunquam liber
rumcllèpolle
I03.1.·m
Qratorem fcire Oportere & loquendi,
& tacendi cempus
3If.l.m
Oratorem non docerc,fed fidem indu,e~e
.
ZH.1.f
Ofsium natura
490.1.f
Oratorc:s ryrannis fimiles
2. 38.I.m
Oratores qui vituperandi
:1. 2.9.1.rrt
Oratori qure fcribere pen)littantur
4 81 ·'·P
O,atores minime PIDlliup:l in Repub.
polfe
2.38,I.p
Oratores deceptores elfe
3H':I..p
Oratorum rnulrorum prxllantiü enumeratio
3[3.I.m
0rarorii adulatio declaratur 2.49 .1.m
Orbis tclrarü magnitudo quitta W.I.f
Ordo quantum in vnil').lJa').S re moméeum habeat
Ho.l.m
Ordo feruandus in -eiuitate maiorum
& minorum
f99."P
Ordinem inordinato prrefrare 477·I.f
Ordinem certum nqn admÏttunt qure
150.1. P
va ria funt
.
Ordines tres in vniuerfo elfe ·62.4.qi
Orefii noméreétèimpofitllcé "15-I.n1
orellé imprudelltia matrem occidilf;::
Oric~l.llcllm inugne me.,.
(32..I .m
rallum vbi multum
SOI l.m
Oris vfus & OrnatllS
49[.;..m
Oris lôgitudo quaca cé debeat z(i8.I.m
Ornamenta reginarum prouincijs vbi
nomen dederint
2.6.1.111
Orithyre fabula à Borca pprre 301.I.f
Oromanlius ZOl'Oafrri puer
2.J.t.lU
Oroma(1s vnde
2.09.1.[
Orphanoru cura quibus committenJa
Orphcus quantam yim
(601 •• •111
amori rribu.erir
2.5 8 . I. m
orpheus de rerum ptÎl1cipijs ceci nit
orph:us de loue quid fel1(t59.2 .p
[cne ...{-''';'i \ c;o., ~_. ibidem
Orpheus Oeagri filius voti impos ex
285'2..P
inferis qimittitur
Orphci opera
118.1.f
Orphei mU(;1 qua:
1I7.1.111
Orphei erga Eur,ydicen amor '2.59.1 .111
Orphica vitaqure
nes.l .m
Orthagora~ Thebanu!
160ol .m
Orli dei nQmen & i1pud quos 209.I.f
~8S. !.f
Otus quis
ouidiJ muCaqua:
117.I.m
;1#/ttpqUOt modis nuncup.a uerint !lomines
2.17 :"~
P
Ads fiudiuad lld referédu r0of'2..pPœana tellem dlétOIU à qui bus inuocandumiubeat
. f!7.I.f
Pa:anis [pecies
,
J2.901.p
palamedis .1~lea~is in qicendo artificiii
quantum
'
'11.2..p
(rallas intellettualem fignific3t ptouidentiam
457' 2..p
Pallas quid apud l'latQnem ftgnifi,et
P
4n·z.· m
Pallas 'annata cur palàm cuita fuerie
499+ m
Palladis defcriptio
"If1.I. t
Palladis etym610gia
2.IS·2..m
PaIJadé ante 'diluuiii duas codidille,e- ducaffe,& docuilTe Athenas 306 •1. 111
l'J'ap quid lignificet
. 2. 19.Iof
Pan.Mercu~ij filius biformis 2.11 . 1: 111
Pandari confu(io facramencorum lUduciarumque
377' ~.m
Paralus PericJis filius qua re exerclcatus fuerir
17·2.·p
159· I.p
Paraills Peride natus
ParameCequid
t6~.2..p
Paranece qllid
Ibidem
Parca: cur traétét manibus globos, ma
ter vero nequaql!am
~4.6. 2..f
Parcarum vim ene inconuernbllem
613·I.m
Pares cunl paribusfacilimè cogregan~
tur,Prouerb.
3o...... m
Parmenides quona/ll modo difputare
n, .• ·rn
con[ueuerit
Parmenides Pyrhagoricus librum,De
natura Ccriplit
2.5 S •I. m
Parmenidis magnÎ de CD quod non cft
[encentia
12.7· I •f
parmenidis carmina
134ol'P
parmenidem prifca deorum gefra defcripulTe
·90 ·"'P
Parentes qu:tfi dei vicarios hOllorandos
531·2.·f
Parentes cur filios [e genuiffe con(iderare debeant
3f9· 1.m
Parentes boni qui malos filios habuerunt
.
'
n.l.f
Parencum bonorum cur mali fçpe filij
lô2,·2.m
ParenCllm amor
8S·2.·m
ParenCllm prreces aduClr[us liberos [.1:pea~diri
.
.6op.m
Parentu cura erga filtos quahs e!fe debaat
6.•. p
Pari os iuuerunt Athenienfes cocra La.
cedremollios
35 8·2.·P
Paricldx ').uomodo puniatur apud infClWÇ
353. 1 .1',
Pars non ell: mllltorû,fed rotius 53· 2of
Partis cogoitio quid côferat ad:rotum
Partes ob finis intentio(12..2.f
nem vniuotur
'
137· t ·P
Partibus qure conll:ellt
. 1.14.j·~
Pama prius cOlllideranda el qUI maXIma alTequi cupit
1~:.I.p
Paru bene, quàm multu non fulflclenter determinare,pra:frat 108 .1.m
Parypate quid
4 68 .2..1'
Pafsiolles qure violeotx .
f S 6:':e
PaCsionum feniibilium & InCellliblhu
ca u Cre
4 88 . I.p
afrores cur appellenwr ab Hpmero
exercÎtus dnces,
37· I .f
Pafrorum dignitas non parua 14l"'P
l'atris & filij in diuinis eandé elIe [ubflantiam
409' 1.1'
·Patrem ').uomodo & quando accu[,uc
liccat
603·I.m
Patrern homicidij accufare etiam licere
38.2..1'
Paterfamilils vir nihil metuat feruo439· x•m
rutu multitudinem
Paterfamilias, ciuilis,dominus,rex an
idem (int
l39·!·p
Pa tiens quando patiens
9 8.2..p
Patiés fenIibile eé np Confum 106.2.·m
539·2.·m
'patria hOl1oranda
Patria quomodocolenda
33 0 . X:P
Patria quomod~ l~udanda
35 6.1 .f,
Pauix ho/l:is qUIs JUdlcandus . 577· I•f
Patrire cura & fludium erga filios fuos
359·2.·m
Pat rodes Iolaus
,8l· t .p
patrocli erga Achillern amor lf9·2.·Q1
Patroclo quç falfo adfcribar HOlI'leru s
.r
~o,),m
�1
10,. 1.m
ciuit ati
fe
ohef
iam
uim
tcm
erta
Paup
38 8.2..m 390. , .f
If9.I .f
Paufa~ias Cera men fis
1.[
362..
da
facié
imi
plur
'
quib
Pecun~a
.,m
Pecu llla que; [uno ni cOfe cutu r f53.J,
1....I.2..p
Pecun~a: malu m quod
m proviru
apud
is
qual
veus
PecuDla:
360 .x.f
bu~
ia
PeCUllJ3S qua: rimu ! corp oris gr.n
3.3.9· 2..01
pecc :t quif q; denc ienr e fcientia n.l.p
Pecc :r hoie s facile,fed DO fpot e S o.".p
.... 2..p
PeCC3tes i pug na quo puni édi .. o
I.p
Pecc ator u iuèli cand orum ordo J79.
..P
l'edu m mot us qui illib erale s 38J.2
odo
quom
ia
Phth
in
s
nliu
i
Pele us Aeac
7·I.f
dom ina tus fit
ari
Pel opes lege Gra:ci ,nat ura barb
2.m
3r8.
Pelo pi cur reét-è nom en impo fitum
2.lf·2.·p
tio
Pen tath li quém nam 10cum in certa
f.I.P
ni.h~s habe ant
1II.I .p
PerClpl.1nt qui facile
I.p
1I1I.
ra
gene
um
Perc grin anti
rdia
Pere grin us eur maio rem miferICo
à Deo & horb us mer eatu r 539 .•. f
539.t.f
Peregr~no 9uan tu lir faue ndum
Pere gnn atlo nis vtili tas cur inlli tuen
6JO.Z..P·
da .
2.62. 2..m
Perf eého abfo luta vbi
2.o., .m
Peri des Xan thip pi fi li us
&3 fp·m
2.4.2..m
Per~c1es quo fapiens euaf erit
8.I.P
Per~c1es vole nsib us imp erau it
fes
nien
Athe
it
ider
redd
es
qual
des
Pen
1.m
2.f3.
Peri des Don fuit bon us ciuiu m cura
.p
2H.I
tor
1.f.1 .m
Per~c1es Alci biad is turo r
314. I.m
Per~cles Ana xago ra: audi tor
s
Pen des CUr Orat orum perf eétif simu
I.p
314.
fuer it
finc
Peri clisc onfi lio quç Athe nis faéb
,.m
13f.
e
l'eri clem viru m fOlpientifsimum fuiJJ'
p
17'z.
it
tuer
inlli
fuos
s
fil~o
q~o
~
c.m
Pen un)s qUlbus dij dët veniâ: 186.
l'eri pate tico s dei cultu min ime cura
1.p
569.
.
r~.
149. I.p
Per~tJa qUld ab arte diJferac
imen
.Pem orum & imp erito rum difcr
152.. lop
ill1e gum imit atio ne
elle
Perf uauo nis arti/ icem non folam
13-+.I.f
Rhe toric am
l,34. z.f
Perf uafio nis fpecies quo t
educao
mod
quo
fuum
em
Reg
l'err a:
1f.l. m
re conf ueue rint
.I.f
Perf x quom odo Deu appe llen t 2.09
·,·m
50,9
ia:
delic
Perf arum
qua.
Perf arum regis cuiu fdam anim a
2.56.2..m
lis fuec it
rint
Ferf arum rege s vnde genu s duxe
(2.5.1·P
Perf arum rege s diliÎ si·
mi & regia : VXOres fimi liter 16.I ·m
gu.
Perf arum lmp eriu m cuiu s legib us
63-+.2..f
bern erar
tf·z. f
J>erfarum moll i ries
I. m
357·
int
buer
Perf.ls qui prim i inhi
s
Perf as Dauali pusn a inex pugn abile
I.m
351·
fie
fui
o
aliq uand
34'~'P
Per1ls quis lege strad ider it
tp·p
Perfes loui s filius
ioné
opin
quod
fit
idem
an
re
uade
Perf
IIJ.I.p
indu ere
fec
Perr urb. 1tion es anim i rurfus lecen
581 . I • m
l'ert urba tion es ad fenlibilia pert inen
tes in anim a {eiunétas à corp ore
. 5?7. t
remane.re polf e
u. tU
rpor
ruco
es
omn
es
uon
l'err urba
anim a:,tu m vrriu lq; dolo ris lX volu
69· I . m
pearis conc urfu m habe re
pan e
inis
hom
qua
in
cs
Pert urba tion
P~ulus fplen dor veri rati,
.!
ifn t
N
D
E
X
~Sjlo7•• m
-+3 S,I.f
l'efs imu svir quil ir
Perrus Leo Spo lerin 'muh e. 47t.~.m
pu
phed onem adolefcc:orulü lupallarJ
o
blico prol litut um Socr~ltes OId phil
%.83· I·P
fophia: ftudium OIdduxit
l p.:. f
phoedrus Myr rhin ulius
t57· t .E
pha: drus qUOllis fuerir
us
pha:dru$ ex orat ore philofoph à 50t83·I.p
crare f.,étu s
Ji
phae ron Solis filius fulminatus quidI f
457· .
gnificee
phanralia quom odo acogirarione dilJ~.:..m
.
.
fting u3tu r
aPhantdfia. teni a anima: VIS & elU!
?I.m
élus quis
phan ralin ara Doa urna da:monu func
IJ6. lof
fimulacra
phan ralli cum genu sin duo fecaeur
_.
Q~t~
phan ralli ca vis limulacroru mag lllra
phaollenes.Andrius Arhe- (IH· 1.m
ao •• ·m
nienfium impcracor
es ahphelleos agro s folo ping ui ferul00
5 •I •m
uandoTuiŒe
daph;n icem Achillis pra:ceprorem
380 ·2.·P
mlla r
I.f
phem ius lrace nus rhapfodus 118.
..f
16:'.2
.
a
poër
tt's
pherecra
loPherecydem fum mum fUllfe theo
z.f
18.
..
gUIn
:l.18.I.m
"ff''I 'dT7-quid lignificer
118.I.m·
9fiD'l9'#,iquid ûgm /icet
(
l'bidia: pulchra exrab.lne opera 161.
o
"A';/U15# l(9Ù '1/1I#diJ:/-,WI' à philo Îoph
. -+07.I.p
.,
quid diffe ranr
phile mon phile mom dls ~hus ,9.J.p
If2.·I.p
philippides phil ome h fiflus
0i .l •rn
.f
1/1.#111[#/ qui
Im
}35· I.m
philo laus
•
.f.
ne
ph ·Iofoph.ui quid iuxca Solo
88.2.
fic
nô
u$
q~ib
um
hand
, .mf
Ph:l ofop
philofophallris lludl~m. quod 33 ·:.·
.,.f
phil ofop hâri b''ld ?bl)Cl Lolear 32.0
.m
98.I
)
lplUm
prinC
phil oÎop h,x
zm
ICI 7· •
philofophia: P!~Î~a: figu~a. lllB
o.l.f
tJoe
') f phia (cretJa: fiac~b
tm
"
ph 100
.f .. f
philo(ophia: alia de nltlO
l
.
ISf·
philo Îoph ia grariOÎa eft
I.m
PhiloÎoph.Socracis!id doce~! t13'
hilofo hiç exat lâ dJlige.nua non elfe
P 'mpe~dendâquifenÎeClDt aH· J·m
·I.f
Ph:lolophi:c qUO d.anda oper a :2.fJ
er.
gub
ub.
rem~
.VJro
qua:
ia
foph
philo
narurouevaldenece~aCla .35'!-·'·P
a
Philophophia: calumOl max Ima vn.fil. 1. p
rur
oria
de
P
philo .à lludi o qU! auer~a?t_ .f" .t.
I .. p
philo foph ia do~u effe ~1I!JnU .fIS.
mum ·
l'hilo foph ia qUJbus no fit com6:.
.... ".f
a
d
d ' t!'1'JS liI~ 5· 1: m
can(oph
us qlfan OIDU
rhilo
111'l foph um vDO'} UO que artifice
pm
ffi
h
PlO
..
feriorem e e . '
:Ë'
philo (oph um qUlbus ln rebus fecu
.
f·
_
lit
e
rurp
re
tene
das
l'hil ofop hi olflciii & atl.JUa, & co rem10.I. m
plar iuac omp r:rhe ndlr ur
IOJ.l .P
philo foph i affeét-Io
ando quom~~.f
g
inda
i~
us
foph
philo
74 .m
à fora&ifta
8B.t
. t
. dllle
.•
_
phil o op h1qlll
lU
rhilo foph o rum OpiDio de recu omO
. 9"='~
rincipio
rhfJo foph oru odu m & ~os dJfpuradJ
1m
phiJo(ophus ineprus ad Cl- (J03· I m
.
10.f.
_
uiles aéliones
Da
rh' lofo ph' quO côte nar ea qua: magl m
~lioqui vulg aribu s vidér~r 10f· .
porhilo foph us duab us de cauUs 3pud
10 .... 2..m
ulum ridiculus
. It/.I .m
Ph110fophllSquis
l i 1.2..p
L
l/and
appe
i
diuin
i
Îoph
philo
~.p
philofopllÎ quales habe anru r . .~2.I.
phiJofophorü genu s haud faclb quam
l2.I.l.p
?cor um difc:~cni
re.
Phllo~o~hus. a/Hec quam fophi/la
~uglr JD~UH~m ~culorul11 Il'' 1. p
Pllllofophi venr atls amo re eiufdé 11u15p .P
?io/i fune
.
phllofophoru vira comédarur 157. I m
1931 .m
Philofophus defillÏtur
d
philo foph um n6 mod o no rimere,fe
cum Ia:rieia fperare morr em 33/ .•. f
Philofophus quid poft hanc vitam fpe336ol.p
rare debear
fe
rcum
opte
orré
curm
us
philofoph
33f' •. m
ipfum vio/are non licet
rhilo foph um cufiodem qualem eflè
'76.I .p
.
?por teac
i
phllo foph o qUld max ime 'neceff,nii
.
3'91 .m
o.
Philo(opbos regn are aue ceges pllil
m
.
406.1
tere
opoc
ari
foph
~ o 6.1. m
rhilo foph us quis fic
406.:.. f
Philofophi veri qui
.f08.I.f
quid
rium
proy
i
foph
philo
2.. P
philofophocii Igenijs propria 4 09
Î
philo(ophos curcalumnio1ri finr mult
4 oS.2..m . .f Il • J .p
r
philoÎophi cur remp ub .non min gan
!
phil ofop hoqu o paél ocon - ( .. 11.r.
4'3.1.01
ducat Gcomeeria
1m
philo Îoph o Dial eaic am necefl~rj.
f'5. I.m
elTe
philo foph um no decere elTe clau dum
(.f16.I.m
l'hilo foph us quas yolu p.
... iO.I. 01
rares fJoccipeDdar
philo foph i in11rumenra qua: Ho. l.m
",'3· I.rn
Philippus Valo r
rPhil ofop hum quan rum ab alijs diffe
631.I.f
rede ceat
m·2..p
Phle gero n
.m
J17.I
uit
aftla
m
Linu
pha:&us
rha: bum diuin is verbis mm anim i.tu
corporis moc bos curauilTe 109. I.m
Iff:l .f
Pha: bum duos genuiflè filios
1.p
394·
i
auid
fus
qua:(
s
pha:nice
.f29· 1.f
rhre nes in homiDe quid
2.10.I.f
"J,.l IIqu id
.f
.u.l
.lS
PhryDond
317·1.f
rhth ia larig leba
37S.2..m'466.1. p
rhrh ongu s quid
cholicu fuifie
melâ
rem
amo
rhyJ lidis
(2.81.1 f
'hyu ca quom odo con.
f71. ,.m
11enr ex Math ema ricis
418.1.f
phi/ici aliqu or inug lles.
Jlf·2.·r
piau ra quid
I·P
piau ra apud Aegyprios qualis P5·
:..p
2.73
laus
Piau r;r
.m
l'iau ra: imm ellÎu m llud ium H2.·I
piau ram proc ul à verirare polital11
4fO. t.f
eLIe
rmoin·fe
eflè
acté
em
umil
Piéloribus
2.16.t.p
nibu !
37.2..01
rieta ris definicio
er
femp
ibus
grau
s
cebu
in
lrem
pierO
.p
'98.I
e
orar
impl
ilium
diuillu OIux
4 86.•• m
ricis natu ra
Pij ~uam regi oné inha bire nr poft bac:
3U· I.m
vlram
117·I.m
Pind arim ufaq ua:
or
Pindari relli mon ium de aDimi imm
p
'J.1.
calirare
pind.lX alior u poëraru crim inati ones
repr obât urde Ae./Culapio 38f. l.p
,62..1.(
PindarJ pulc hrum dlau m
.m
Pingendi aree pra:llans quis 160.I
Ping uis Minerua: hom ines . Prou erb.
pirir hoo qua: falÎo ab Ho- (IIB .I.m
380.:..m
mero adfc riban rur
l.p
Pifc.trio i duo méb ra diuidieur IJZ.
..m
111.2
orta
conr
X
era.l
igllif
tÏo
Pifca
Pifcescirca N,lü man fuen eri 14o.1.m
.' f
Pifcibus Nep eunu m pra:elTe 2.69
nlia
fenre
rare
rrini
de
um
icor
agor
Pith
('s6 .,.f .
Pira urü furra & latro e;H4.t m
.
nia vnde
abPitu cus cur à ciuil ibus aélio nibu s
7f.l ·f
fillluerit
Pitra
Mm iiij
�l' N
}li'tt:lcbu~ Mitylenxus
U7·2,·m
l' ittaci fapiétis fentétia ab[ona 166. 2..p
l'ituiram qUa! augeant
38~.1.m
Jliwita; fpecies,& vnde
494·I.m
.Placa vrbs apad Boëmos quomodo gu
bernata fuerit
·
~97.2..f
Platearum beJlum
357·1.f
.Plato cur fuos neglegilfe videatur
6t~.2..f.63r.2. . f
Plato quibus leges rradiderit,& in qui!
earudé inuentioné retulerit l4..2..m
l'lato qui bus leges pofrulatibus dene ...
gau4rit
H.t.m
l'lato quantum vixerit & quo die mor
tu us fuerit
'58.2..m
Flatoni qua:da funtextra cœlli 307.',P
l'latoni qua: argumentationum gene.
ra familiaria
9.2..111
FlatonlS vis iloquédo quata 444.1.· m
l)latonis fapiétiii wm ill contemplando,tum in agendo coniifiere fO3· l.f
l'latonis fapientia [emper excelCa fufpicit
2.09.1.m
Flat.fcripta tria ferme traéHt 607 .l.f
l'lato. reuerentia erga Homer'44S .2. p
91.,1.111
])Iatonis mens
Flatonem phœbi filium dixerut grzci
l'latonem à Dionylio oc·
(IH·2..P
614 l .p
cifum,cur diél:um fit
rlatonem variè interpretari de Illundi
origine
459· 2..f
Platonem a:groralfe eo répore quo So
crates in carcere moncm expeél:abat
~H·2..p
Flatonem Mou qui comparet, & fimi46~ . 2. m
lem faciat
pIatonem tragœdum Socrates coëgir
tragœdias igni tradera
l8,.I.p
Floratus clarorum virorum tollendos
eae
379.:t .m
J'lutonis etymoJogia
1.17.2..f
J>lutonis galea, Pronerb.
4n·2.·m
Fœnam dare an malum
2.39. r.f
Pœnis cur vexentur mali
f98.r.m
Pœnas Juens maximo liberatur malQ
2.4 1. I .p
Pœnas fugere quid pariat
242..1.1'.
PoCus dithyramborum ad quid conferat
2.49.!.f
Foe(is fine cocenru & numero quidfit
l'oefis qua: pars in ciuita(2.49 .1.m
448.1.f
te non fit recipicnda
}loeus imitatur hqmiqes vi aue fpoute
aliquid ag!,ntes
4!1.I.p
Foeum in lone eraéht Plaro 1J6.2..m
l'oeum non poire ;tufque dei fauore
comparari
lI6.2..m
Poeftm omné aut per imitatione, aut
perenumcrarione proferri 381.2..m
l'oefis vel donG dei, vel fonuna: foh,
vel anis opus cfl:
Il6.1.m
Poematis Cpecie qui [ophillid artem
difsimulalleriltt
r~9 . 2.m
Poemaea a:nigmatibus fcatere 33.I.m
Foematum eleél:ores quotcIre del>ear
~62.:t.m
l'octa ineptifsimus quis
118. t f
Foeta nemo debet ilbi infeofum redderc
3,.r.m
l'oeta: & ad laudandum & vÎtuperaodum vehementes
ibidem
Poetam non CerIllollçS, fed fabulas fa
cere
334.2..f
Poetl: quo pueris tradendi
56S.I.m
l'oeta: conciti alios furore corripiunt
uS.2..p
l'oeta: non arte,fed diuino aftlaru mete capti oia canum pra:cIara IIS.2..p
l'oeta: patres & duces fapieneia: a 1.1.f
.Poeea: e1egans diétum de dotto impru
denee
3j.\.m
})o. vnde ad noscarmina alfcrat IIB .•. p
j'oeta: q~a: fcribere dcbeant
l81.I.p
l'oeta: VHtllrUm geOleores
2.94.2.:f
J'oata: dcoruU1 interl'retes
118·2..f
D E X.
Peera: qui vituperandi
22,9.1.p
Poetarum multos prius rudes,in momenra doél:iCsimos euaufI'e 1I6.1.1'
Poetarum de animorum .immortaJita
te fenteneia
.
Ij.2..p
l'oeurum fcripta de dij, & Heroibus
fabulofa abijcienda
376.2..1'
Poetarum lex
562..2..P
Poet.carus quales çlfe debeat f ,6.I.m
Poetarum ftudia cômendatur 117.1.f
43~.2..m
Poetas carpit
Poetas abf,!; furore in;Jniter laborare
100.I.p
Ft,l.p
Poeeas vocat deorum filios
Poeeas C:rpe fua [cripta non intclligere
lUS . , .f
l'oetas leél:os elfe à Socrate, & qua de
caufa
310."P
Poetiea imitatio qua:
4432. ·P
3re.r.m
Polemarehus Lyfta: frJrer
Poiiu ~ orarar Socrat. ifefrator :t79.I.p
Polus Ag ri gent i1lliS fop.hifia quo tem
pore vixerit
a.2..m
Poli mufica i dicédo côciairas 30j .•. m
PoJycratis pecunias quis naél:us fuerit
Polygnotus Aglaophon.
(J6.r.f
ti~ filius
uS.I.m
Polymnia Pindarum afllauit U7.I.m
Polymnia cur Saturni vox
1I7.I.m
polyxenus
6.8.I.f
Pomp~m exrernam & cuhum Cuperfii
tiofum minime Deo placere 34.1. P
Pompilius qllibus leges tradiderit, &.
in qHem cartlndem inuEtionem retulent
34.2..m
Pomponij Mela; locus
397. 2..f
POlJtlficis eleél:io fummi
609.I.f
Populum magillriieifc linaua: a.l.p
l'opu/ans refpub.quàm pufchra v'l dearur ad afpeél:um
431.2..p
PopuJ.[ermo quçJa poefis eft 2.49.2.,m
l'opularem homInem nullum habere
. villendi dt;/eél:um
433.2..f
Porticus regis
37.2..f
6.r.f
Porticus l ouis liberatoris
POrtlOlles quas acclpiar Deus ex ipfo
generum fermento ad an imam cf·
fillge od um
469.I.m
Porus conlilij filius
l.7 1.2..f
vrMI1(Jlwpcur ita vocarus fuerit 2.17' :'P
Politioni no credens reprobare debet
IH·l.m
1"0ffcfsiol1é rerum ta excedenté, ~ defi
ciétE abeffe artib" 388. 2..m.390,r.m
pollèCsionem rerum non tollit iudiciG
1l2..:z.. p
verum gel talfum
Poifefsioncm omnem ellè abfq; mora
li "irtute vanam
"'3f 5. I 'P'3S6.I.P
Poft feftum ven ire, Prouerb. 2.12..I.f
Potens quis ~i~eodus
18, 2..p
Potentem dIe 111 fua Repu. pulcherrimum
aO.l.p
Potenria an idé firquod robur 170.'.p
l'otentla & vtiliras idem eIlè videntur
75·!·m.
Poeeneiam nullam maiorem eHe hono
rum confenCu
123. 2..m. 62.B.2..111
Potentia oibus eifeexoptanda 2.30. 2..p
l'mcmiam qui minima in ciuit.ue obt1neant
2.38.r.111
Poten ri a non elfe pulchrum q uod qua;
ritur
80.l.m
. Potétii ignoriiria teterrjma res 6,9.!.m
Porcntiores femper legib. abuti ad fua
vtilitatem
360.~. m
~qT@'vlldedicatur
2.2.3. r .p
Potefias magna bonii ÇIdda cil 2.38.1.f
Potus definitio
2.2..f
Potui moderatÎoncm quanda adhiben
dam elfe
1B4.1.p
Prxceptores bonos Çld habere deceat
Pra;ceptorum operam qui(12.1.f
bufdall1 inutilem cIre
102..2..m
Pra:conis lex
607'2..p
Pra:çflè I~emincm polfe nifi pruJen -
. tem
tg.l.p
Pra:gnates cur rei optata: pingam imagillem in fœeu
18 r. I.p
Pra:gnares quomodo curanda: ~6 0. 1.1'
Prxmia dallda pra&iitioribus 402..1.p
Pra:parationes dUil: ta ad corpus,quàm
ad animam pertinentes
53'!'P
l'ra:fcriptio tEporis in ambiguis qualis
601.2. p
Pra:[enti (one proviribus bene vratur,
Prouerbium
.4 ~· 2.·m
Pra:fiantifsimus qui vule eUoldere, quibus fe conftrre debeat
15·1·m
P ra:lhglator loplufia [ermonibus c!eci
~t
I~lm
Pra:toris eleél:io & officium 5P' 2. m
Pra:torum mUllUS quod
Ifj.t.f
Prauitatis innumeras elfe fpecles
397·2.·p
Prluitatis in aia [pecies dua: .12.4·1·m
Prauiutem quai! pnuatiooemneq; Ce,
neq; virtlltem cognofcere 37 !l.I.p
..
. 386 . 1• f
Pr:luitarem feruilem etre
30.r.p
Prauitatem morbllm efle
3.97.1 111
Prauos fecum difsldere
8/ . , .p
Precandllm quomodo fic, & vnde preeum exempla petenela
10.1. f
Preees quomodo probauerint multi
philolbphi.
457·2.·m
PrecuOl qualieaees qua:
31.l.p
Priamo qua: fa sô adfcribat Homerus
Principes an qua: libi non · (379 . 2.,(n
CQl1ducallt,imperem
36S'! 'P
Principis ignauia quantum toti ciuleari oblit
432. 1 f
Prillcipem in omni couentu ellè oporrere
509.• .f
Principem nô fibijpfi fed [ubieél:ls tOn
[ulere debere
166.1. P
Principes 110n pecuniarum,Ccd amlCùrum defefru perire
61J.- 111
PrinCipes quo VIlO lèruato nliqua peccallt in admiUJllratlooe (u a 1)0.1,m
Principes ÎIlIepubli . quando bOll i ellè
non pofsJIl t
1,99 1 .1'
Pricipes ciuitatis amarores (iot 4Ii.'·P
Priclpes quo vocadLi ciuitate 40j J P
Prieipii more~ imit.itUr ca:ten ~;o .•. f
Principatus qlll plllnmus & [eculldu m
naturam eft III ciultare maxime eft
neceIlàrius
5~ 5' '.·f
Princi paru apperera no decet 36 0 . Z m
Principia fumma rerum qualia 6.I.p
PrincÎpia otnlllum drecorpora rei)" .
tur .
5),1[ 1 Dl
Principia cuiuf'lue rei fiatuerc (luomo
2. 18 r.m
do dcbeant
Principium dimidium totills operis,
Prouerb.
5+7·2.·m
Principium in omnibus rcbus à JjJs fu
menc!um
64t.2..p
Prillcipium fine ortu elfe
36. 1.f
PrinCÎplUm in vllaquaq; re maxunum
l'rinciplum & fillem ter(376".f
minos cuillslibee ellè
46.!.m
Princlpium reél: um nunqua ab allquo
[aris fuillè laud.1tum
547. 2..m
Principillm primo omniu fien ~ 2. .I.f
J'rincipillm & iimphciLSimii debet ellè
& optimum
45S'1..P
Prifea an in Q.uitaeibus viruperan da
Prifci hon1Î'lles cur recen(s61 . 1.f
lioribus antcferendl
76.I.p
Prifcorum la us & comendatio 59·!.p
j'robare & /audare ÇIJ di Il.èrat 165·2..f
Probus vr dolorem'[Qlcrct
4-)1 . I.p
f2.4d.1'
Procles L;lceda:m~lli s re~
Proci ab Homero IIldUél:l tumeutes fj
fiu
4.:t.m
Prodeffe non cfi cuiuslibet
5H.2..m
Prodicuscui 9 prxceptor fuerit 18.J.m
Prodic· Chius fophifta quiido Roruerie
Prodicus [apientifsi(B.2..p
IllUS & diuinifsil11l\s vir
If9.1.f
rrod
�1
N
E
D
X·
1f ,2 .f
rh e% gi
diuiH· f.p
&
i,
qu
is
or
rp
PulcbricudlOem co
.p
S.I
. I.p
.:..m
2.1
lf9
.96
ur
os
na mq ui ad mi re nt rirale 268.1.p
~.vfusapudGrxc
'ho cli tll s fo ph ifi a
2.63-1. f
76.1.01
tio
.
da
fpi
en
eé
nii
mm
uli
do
co
Pf ett t pifcic
Pulclltlcudo
.
.f
Prodici lau s &
on
co nc inn ita re COll
nata fuerit '2.16.1
dic en di ,m e re fp
ru lch rit ud in em in
.fv}r.~ vt relte 1I0mi
tii
J'r od ici pu lch ra de
f
iua
•
1
8•
pr
,
!it
2.5
313.I.m
eé
conn
..
Pu bl icl lm ciuirates
fi/ tc :e .
fio
in co rp o
384 .1.. m
47 .1 .m
eli ot
inem alrquld efTe
t
tud
Tl
pa
fsi
/ch
di
Pu
p
6.1,m
.·
PtogreO"us qa is m
2.6
3,2
ua
.1.9
Ly
at
à
ce
ita
de
fin
xi.
in
um
reu m
am
Fu do r qua xt att ! ma
nqu
e
fu
J>rolixitas ve rb or
:
elf
tla
l.1 l)
.
ud
ran
ali
H3
pr
uo
eft tem
nta
Pulcllrieudincm oï
Pu do r in ge nÎ tu s
& GOtgi~adinue
ib id em
'f 6·1.·P
143.2.,f
r
m
to
re
d~
ma
s
qu an
r
da me mu m
.f
J> tom eth eu s ig ni
fu s
ng e/i .an im ç & co
da tu s deo 2.o o.,
im eth ei fab ula tur
Pulchrirudinu dei,a
Pu do rc ur llOmini
9 .2..f
I.m
7i.
.2.
'5
l'r om et he i & Ep
IJ
do
6.
s
17
tem
ibu
o
rtu
cul'p
da t vi
l'oris co mp dr ati
l'u de t abll:rrret à
ad du ci tu t. vt ol len
"'03· %.·P
rii tit H 8.,.p
160.2..m
ru qua caura pulch
ciu ita teq uà m vtilis no n elfe
lch
rin
Pu
do
Pu
~eti pofT'e
m
m
turpe 1.91.1.01
.f.
ou
s6
lie
1
ho
an
o
ta
di
cft
en
eg
tra
no
cu ra
Pulchrii 'Id'
l'u do re m viro
38f. I.m
l'r om eth eo ho im
ni
ile
ge
ab
io
vn de pr in cip
I •f
Pu lch ru m qu od am ig no tu m 45.2. m
-.
1• i .m
'94
4
or
Pr om ifc uü ge nu s
..m
tim
:t6J.2
icuq;
Pu1chrum cu r no bis ra tio ne & menCu
Pu do ré 00 elfe vb
o tem tu m
feparatio viris qu 60 1
hi l vn qu a pr zni
m
e
lch ru m fine mo dc
aru
ciJ
Pu
ell
'fa
es
Pu
nr
tte
4'f .2. .P
.5 . .1'
J> ro mi
173o'.f
.
.
da
ien
ra e1fe non po ire s, nec op ini oll is
fac
re
po
em
or
lh
ab
lb re
lt
(u
r~
1t
ill
(cn
s
a Il
PulchrG nec pe r
fii nl tu s om ni bu
l'u er um om ni bell:l
36 4. 1 .p
Pr op ag ati on is in
o(ei po tfe 7f .l. p
:t62..2..01
'
ind ag ae ion é cogn
e
elf
l.m
s
sf·
3
di tu
ibu fcu llq ue inell:
re
ce
qu
oa
de
Pr
è
ni
im
it.
om
Pu lch ru m
a ferius ab ro lu
Fu er um du o O1ax
79 .I. f
.r.
qu
&
di,
ué
Pr op er ati o ni mi
llic
t
"4o.z.m
pulchra effici
qllibus rebus 1II
eri
.I. m
Pu
88
.f
m
.%.
iu
f6~
rb
m
ue
cu
98 .I. m
Pu lch ru m cu ra mi
to tem po re
:t.95' :t,P
dlCcer
cu
am
Jlr op ha ni qu i
lin
s
ali
cip
3.9.I.p
qu
dif
a
Pnlcbri ide
Pu eri ar mo ru m
:tOI···P
diü qu od 1..91.,.m
l'r op ha nu m qu id
36.2..m
Pu/ch ri & tur pis me
id
be an t
qu
de
m
77 .1 .f
re
p
mu
.1,
fsi
f61
ni
ha
di
Pr op
ces
~ra:paran
Pulchri de fin iti o
lo ru m au di re vo
l'u er i '1uo ad bellu
ca
ra pe rti ne at
ina
tU
rm
na
ca
.î
ad
qu
rro ph er as an ge
He
ad
llW
tio
Pu lch n ra
pu er i in qua folen
(1 f1 .I. f
oquont \ 474·2.·f
317· I .m
Pu/chroriicoparOlei
HI .1 .m .n 6. (.m
nd a cOl1uocari folea
ne
di
• ,p. I.p
an
de
am
e
o
eIr
qu
J
res
PropinÇ
mo do facienda
llo ru m fp elt aro
r 16 7.I .p
bc
ru
s
fca
ero
na
ou er1
Pu
de
Pr
,
vn
d3
m
ti'
4° 4.
.repeten
Pr op or tio to
m
l'u/c1lta bis> & rer
71.1.(
de fin iti o .. 66 .2.
be re ,& cu r
tis
dia
liu
lI:u
na
ad
tio
di
or
en
op
ici
.f
Pr
all
bi um
z
nf on an tiz 46 7.1
Pu eri qu om od o
14 o .•. m
,_ . 567· p
Pr op or tio nu m co
lchria qllç fint
e 44 1.1,m
~l .
Pu
elf
ii
arU
lin
tim
qu iecip
op
am
dir
q;
qu
m
iuf
ia
vc/oc
J'r op riu m cu
~ru~H:dl 16%.:I.
14f. t.f
PuJchra no mlllus
er iq uo educad.1 ~
.. ·I. m
pu
'9
i du pl ex ra tio
'
ri
S
lo
ftl
cu
ne
~a
ho
ug
IS
op
Pr
mi lO 10C
ta etre
Pu eri in lli tu en dl
as da re an tiq ux
e,P ro ue rb . 83. I.f
Proferpma:: pa :n
.
Pulchr;! diffieilia eff
'. :. 13.2.. p
m
p
'·I.
.~.
3.9
fei . Prouer. 1U."p
fe rix
cendl fint "16
118.I.m
Pu /.d iff ici lec og uo lit quor req uir an
Jo gi a
pu er i qu o l'a lto do
z
lU
lC
am
a
an
qu
ali
'
tix
l'r of erp ina :: ety mo
p
len
m .l.
PuJchra Vt res
:t68.1.p
l'u er or um be ne uo
pa ria t
:t08.2..p
'
.
.
Pr ofpe rir as qu id
.
fa
r
o
t.
tu
nd
lin
ce
x
do
nd
es
lJa
Jf. l.m
pe
diu
a
ap
re
ill
ita
p
ph
·2.·
ciu
fo
fIf
id in
J'r or ag or as
S J uJlClum
J'u /cb err im um qu licium 4.90.',P
o16.1.f.7.9. I •01
Pu ero ru m de mimI
rem
o
of
qu
&
&
ra
tu
de
na
au s
vn
a
Pu lm on u
ra 2m
Pu ero ru m in ge ni
an no s vi xe rit &
r debeane M ag ill
-. fJ.9· .
Pr ot ag or as qu ot
16.1. (
l'u n ire ini uf ios cu
an da
.e
elt
l"
fp
If
re
11
po
.m
.2.
it
5
er
qUOt do cu
iq ui tat é'eile
tuS
Fileroru na cu rl in
m ad .de os mi nu s
f
lir ate m a/f err e
tia
./.
vti
en
p6
nr
r
m
fe
ce
cu
a::
&
pli
,
or
du
m'
ag
rra
Pr ot
Puni tuS
1f 6••• m
Pueris fabulas na
s }?tinere 10 0 I.f
s m ag u co nqu àm ad ho mi ne
po tel l
JOI.".p
dehclç an au tor ita
e fcire
s
or
eri
rp
Pu
co
o
di
s
nu
fe
.m
mu
Pr ot ag or a:: de
. ' Jf9 .2.
.01
J'ure nih il potru
1.1
10
f
2
1 ••. m
U3
t
ra
1
[e
s
qua in
VIOU 5 7· .
Pr or ag or a: tu to re
Purilicario an im i
lof
3p .l. m
s quâdl~irterdlcarur
lta co llo qu ueri
re
pu
ac
·
ria
H.9
op
pr
at
:
at
re co nf ill
ld co.n fer
Pr ou go ra
313.I.f
12.4.1.(
pueris ag ita tlo qU
lar us
lo ?, .f
tio & lly lu s pr zc
Pu rg ati o qu id
perluaderr
I.m
ile
".
id em
f.lc
ib
s
era
s
Pu
cie
n
$
xo
na fpe
s elfe cu t Icglbu
l'r ot ag or a: pa ra do
Pu rg ati on is ge mi
tcl lim on io
eroS no n am an do
.î m. 2.. m
m
J'u
vit
re
nc
icn
ha
I·m
il
fip
6
in
po
2.~
ü
l'r ot ag or am
Pu rg ati oa iar
10 0.1 . p
ea ue nd um fil
um qu ibu s ad hi dlu eru s
So cra tis
rg ati on es me dic or
Pu
n 'elfe ab lle rre n4 0s
I.I.m
no
m
JO
S
1
496.I.m
ero
Pu
la
ltu ro ls 377· . m
bend.t: mo rb is fillt
l'r ot ag or ea fa bu
18 0.r .m
1.
de or um fo rm is no
s multa::
a
cie
i/l
fpe
ph
u
fo
s
ali
1-·
iu
or
33'
pt
rp
c
itiéto s elf
Pr ot eu s Ae gy
purg.1tionii co
J7 7.1 .m
(, 2. 4· I.f
pu gn':Ieiu apicesco de be ar 37 p· m
m na tu r
9 qua lis elfe
rg ar on um hu ma no
l'r ot ei fab ûf a da
Pu
l.m
r
O.
l
atu
578 .I. p
I
gn
.
l'u
rb
ue
rn qu od
or ,P ro
75 .1 .f. I" 'I' P
- ru m dc lia -o ru
l'r ot eo mu tab ili
o Jiu in a
lchritudO quid
dü 3ff.I.p
im
uâ
Jlu
an
fer
rfa
l?
ue
fem
ad
s
od
.f
Pu ull an im ita
Pr ou er bi ü qu
o40 9· 1. f
2.5 8.2..f.& ~60.:t
tu ro
117 ·2. p
s vll iue rfa lis , àa:01
& hu ma na in da ga
l'r ou id en ria lo ui la ris
I.f
o vera qua:
ud
If6
S .2..m
1
uit
lO
8
lcl
pu
:tf • .f
.
nu m vero l'a rti cu
Pu un di mo di
21.9, 1.. f
ritudO triplex
fin em tib i
lch
ad
pu
9.9.2..!
a
ni
1
om
t
i
at
ice
de
ne
nif
X pe rtl
"v pq uid lig
Pr ou id en tia
n O. I•m
pu lch rit ud o ad qU
on isp ate r 43, •. m
o am or e
no .tu m du cit
Pyrrlampes Al lti pb
eo diuin<I qu om od
I.9J' ,.f
ud
gg
rit
eu
lch
&
pu
ice
·P
rif
i mi
. ~ lf. 9··
riJampus quis
Py
Pr ou ld en tia m de
Z.l.m
31
f.95. 1.p
ia t .
iat
en
pu
O pe ru
vo ce t 74 · 2.: f
Py rip hle ge ton qu
ra t & ru etu r
56 6.I .f
rü ud o 'ld à Pl ato ne
1.f
m ho lch
na
pu
nq
nu
f·
m
:t6
oa
d
ui
lib~s vnde
Py rri cb eq ui
Pr oo id en tia m di
pu lch tit ud o allima
Mulicam didiceric
.!
do fibijpfis no n
fCrI?atUr .1 ft1
Py th ag or as Vilde in co- (4 67 .1. f
de
o
qu
m in ib us deefTe mo
o
ud
rit
H, .I. m
lch
Pu
riâ
s aOlmç pa m b co
py tb ag or a: fap ien
de ûn e
f0 3.[ .f
pu lch rit ud o qu ibu
166.I.p
i pra::ceptü 36.1.p
nd o tau ru m fuitre
nd
pla
de
Ia:
tem
n
no
i
im
tur
19'.1. P
Pr ox
ia
.m
no fea
rét
6.1
fen
48
Il.
I
er<
en
nf ur a , & co mm
py th ag or ç de t~p
Pruina:: ge ne ra tio
rbis & an im i, Be
pu fch rit ud o ex me
fap iét um iud ici um
73·2.·f
th ag or a diu ini s ve ui ae 10.9. I.m
py
l'r ud en s pa uc or um
e
m
ion
tiu
ra
rac
cu
ien
fu
os
fip
rb
in
I.p
1.
::
mo
19
is
tia
corpor
con~der~nd~
lo rn ul to ru m fenren
19 0.I .m
pu lch rir ud o qu o
mm os fuifi'e th eo
fu
em
os
un
ric
01
go
~o
tha
~
vn
py
ra
..f
tu
pra::fert
na
8.2
s
41
m
2
ini
2.
.
ud
rie
pulch
pe lla rid us 3
~ :t77·:t·m
go s
Pr ud en s qu is fit ap
ita s 39 7.: t.f
.1'
om ni bu s co rp or rb
un
in
0.1
e
mm
4.9
elf
co
um
aor
gr
od
py iha go ric
n.
ius q.uomo pe r 2
Pr ud en tis op us qu
JI .I. f
hi jfilius 'cuius co
pu lch rit ud ini s rad
nd i tin t
?f: 'P
py tho ilo ru s Ilo loc
bus.
.f
DJ
4.2
%'
om
in
e~
Pr ud e" tes qu i di ce s cu m lim ul fu nt
ri,
tr
ne
.tfe
eU
ne ml tadus pe
ne
fuerudine do ltu s
24 .,. m
rp or u eo nté pla tlo
Pr ud en tes ho mi
.éo
.f
rie
oI
f
ul
lch
Vi
s
pu
m
ien
.:t.
tem
fap
Jff
en
cra~es ~
py th od id es
de um ba be nt pr a:f ati on em re ru m
bil ia ve na ba tu r So
Q
ter
nil l:r
co rp on s no pr op
m
.1. f
ioe
ud
l'r ud en tib us ad mi
rit
86 .I. m
lch
J'u
,.p
vn de ~Iiciatur 13
ll.
m
.lj
lu
up
dr
Va
co m m itt i
I. f
10 I.I .nl
am an da m
0
·
fe
4
ma
3
i/i
rpo
.1t
fic
Co
ici
Jn
dif
eff
qu id
iue rfa lem
'-' !.. 'B xl ll0
H, .:t .m
Pr ud en tif sim um
pu lch rit ud ine m vn
If·2.·f
s
:t67":~
m pr a:l let
Qu a:t to ru m mu nu
14 l.2.P
l'r ud en tia qu an tu a: & iul lit ia ,.1.m
elfe
Im
lis
l
re<
te ~ua
qu
do rem eB"e dlU
Q!!zll:us in ciu ita ex tre mo ad di taIm
l'r ud en tia ea de m
lch rit ud in em fp len
ue
16
pu
ad
do
ab
mo
s
uo
ni
.
sq
7·
om
.
ni bu
Q!lalJtoIS
~
Fru~entia ho mi
JO.'.p
ini ta dic itu r 1 pb y
ni lum ini s . 'lDa p~r omOla fplenme nt o fecreta inf
m at
rit ud iné dlU
17 8.t .m
p
.f
Ich
·I.
.1
p
JO
60
2.
s
s qu od
ficis
& -m ar i in om ni bu. ' u
Prudenti~opu
.l. m
de fu lli ne an
'p
vn
ll
e
•
nl
or
om
rp
ere
co
d
me
xI
in
o
lam ma
Q! lal ira tes
16 4. ,.f
pr ud en tiç de fin iti
pu lch rit ud iné ro
1.9,1.·m
308 . I ·Pt
s & vti lir as qu z
[U l
elfe ' uI
em
fi
bil
an ti
Prudenti~ vfu
m
QE
•.
19,
l
.
ma gi llr a vit~
010101 dillCJll ID cue a po uerul
Pr ud en tia m elf e
litu
l.m
leh
f:
Pu
~1
as
lut
vo
t
be
Pr ud en tiâ fequi de
hOJUlucs
tiam apud èe os &
ma xi mè ho no ud
a
a
n
J'rudcn
�1
QEantitati! & pulchritudinem omnino elfe diuerfas
166 .• ·m
QEa trinitate Pythagorici plcnitudi.
nem delignabant
46t.l.p
~id fit pra:cedit qU'lIe lit
10.I.f
~ies vode originem habeat f5f.l.m
Q!.Iieti hoies an temperari uot 193.2..f
~ieterescorrumpi
97.I.f
R
Vfus apu.d aotlquos Grç cOSl1 f·[·P
Rana Gyrina
100 I.p
Rapinis abfiinendum elfe cria in bel10
4-05.1.P
Rafis medicns de cura amoris '.id [ctip[erit
17J.l.[
Ratio quid
93.I.p
Ratio yniuerCalis
92. ·I.p
Ratio nullam in membro corporis [edem habet propriam
16~.I.m
Ratio Gra:cis quomo dicatur Hf.2,.m
Ratio multitudo mobilis
u6.I·m
Ratio,anima: vis Cecunda. & quis eius
afrus
9.1.m
Ratio in anima quic! lit declaratur per
fi mile
459.2..p
Ra~iollis vefiigia fequI,Jlltur qui beati
p 1.1.f
elfe cupiullt
Rationis nomeo
93.I.f
Rationis Cpc:cies tres
115, l.m
Rationi nos tanquam medico committere debemus
141.I.m
Rationem elfe ~ libidine <4lferentelll
P'
379· I .f
Rationum vis vbi
477.J.m
Rationalem parte:: Vilde hauferint ho37.Z..m
milles
lteçitadiars no oia coprçhéditl2.o.l.m
Redtatorem homine: non decet obliuio[umdre
IM.I.m
R~itatores vt ludis publicis ordines
referrellc, quis primus Athenis impulerit
1.I.m
Recordatio quid fie
HQ.2.·m
Refrè quid [e habere dicendii fie n.l.f
RedaJ'gui noHe qu.ldi {ie malu 2.35.2.·m
Redargutio quo fieri , & gemillari in
o,ratJOJlI! pofsit '.is inuenerit 3'J·I.m
Relaeiua quo inter fe differanr 40'%'P
Re1igionis definitio
37.•. m
Re1igionem in cul tu coliilere 616.I.p
~e1igio'LJS '.is dicatur, & <:id fignificee
PI/43up
U5·I·p
(37.2..m
Rhetoric3 circa qua: verfetur 3u'l.f
Remedium quod opporrunum aduerfus forruna: ifrus
f
45'.I.f
Reminifcçntia quid
HN.f
R eminifcentia quo fiat & vnde ibi<!.
Reminiecentia Socratica quid ~ memoria ditferac
1S4.2..p
RemioiCcentiam duobus modis prpbae plato .
331..I.m
Repeeéda qua: bene difra [unt 547·2..f
Repeeundarum lex
608.1. .m
ResJ} noiaiudicare fallacifsimihu.l..p
Rei cognitionç cu raçiooibus Çï folum
nomen perpe1lderepra:ilae 12.2..I.p
Reru dilhnçho in genera duo 4'7'1-1>
Rerum naturam omnium méte qua2.16.~,f
damcoll ,rineri
Reru omniü generica diuifio 590.2..m
Rerum formas animis Doilris eOi: iogenitas
360.2..m
Rerum elfentia qua:
2.U.2.. p
Rerum dure fpecies
341.1.f
Refpublica qreth dicéda fit 14~.2'1ll
Refp,wblica: toeidem quoe mores homrnulll. .
42.8.2. .f... 30 ."P
Refp.ambmofa vnde ori,a tur 4l9.I.m
R efpub.qlJo fiat céfu potétu 43 o ••• m
Iteipublica: conilitutiollé ab eo quod
vtlle cil fa:pe aberrare
Ie5.2.'1ll
R eipublica: adminiilratiooes vel forma: quot
152..2..p
Reipub·eri.ma c,ura qu~
'9.9.2.p
.R eipub.hllls qUIs pra:Clpuus '60.~,P1
N
D
E X.
Reip.quœ gubernatio optima 418.I.p
Reip.!htus optimus vode fpeél:ari &
452..2..p
colligi debeae
+teipub.gubernaodç arrem totum libi
hominem vindicare
po.l.m
Reipub.adminiilrationé aggredi non
ellealienuà booo ingenio 62.6 ·2..m
Rempublicam quomocfo in lib.de Le
gibus inilituae Plato
360.~ m
Rerumpub.modi quinque
397·1.p
ReCJlpub.qui admioiilrare no pofsine
Rempub.<!itiori noo elfe
(42.I.l.m
tradendam
42.8.2..p
Rerumpubliçarum mutJrio quomodo fiae
42.,9.1.111
:Rerumpublicarum legitirparum qUa!
deterrima
152..2..m
ReruCJlp.iniquarum quç optima ibid.
Rerumpubhcarum forma: aliquot in. feriores
,,2.8.I.p.& :t.f
Refpirario vnde
493.1.p.
Refponderc intrepide lk ;llto animo
qu6Cnamdeceae
IO.I .m
Re!pooderequÎs reae [ciat,& interrogare
2. '3, 2..f
Reepondens an inrerrogans dicet qua:
ex inrerrogatione & reCponlione
13.I·P
conclucluntur
Re[poo{ionem inconllatem indicare
ignorantiam
:t4.I.m
Re1urrefrionémorruoru vbi va~icine
. tur, vel comprobet Plato 332.·I.m
Retinaculi. nomine 'lua: çon~ineantur
IH·~.p
Reuerendiquiliot&quibus 599·2..p
Rex qui vere dici debeae
2.5 .•. m
Rex architeél:o fimilis fit
1P .2.·m
Rex huma ni seneris ,Pallor ,atq; curator
ibidem
Rex vinutis exéplar eé debet 1J '1, 2..f
Rex Cac~r cil, & quibus interelfe non
permueatur
138,1.m
;R.ex,ciuilis,doll1inus, paterfamiliâs an
idemfin~
B9.I.p
Rex quare plurimurn ad 'imperium ad
adminiilrandum pofsie
IJ9.J.m
Rex à prçcone quo ditferat
139.2.·p
Rex quiût gupernando
J,. .l.m
Rex vniuerlPlum qualjs
159.1.p
Regis npmen cui cooueniae
5••• rn
Regis in~eref[e animis hominu Jeges
condere
36.I.f
Regis offlcium quod
138.J.m
Regis textura ,!uaJis
113.2..m
Regis offiçium
150.2..m
R~gi vbi triputum gride pendebatur
Regesapudquospopulos
(26.I,m
ditifsimi f/lerinr
ibide/ll.
Regi ~ regere meU us homini 3°.1. P
Regc: lOaxi.decere facerdoriii J48.2..f
Regem quibus compa,ree
150.1.f
Regem fpeculatiua: Ccien~ia: quàm regia: propinquiorem
153.I.m
Reges apijd Cretéfes ÇI pra:ilao~ifsimi
,Rege vero & lej;itimo or(36·2.·P
bem Carere
138.I.m
;Reges qui omni tempore apud inferos crucielltur
2. 56. 2..f
Re.gia ;JutO,ritas multis tribui nOI1 poteft.& à quib.~ribui debeae 138.I.m
Regia lex quiq
36.I.m
Regia: facul;ati, opus quoeJ ~81.1.1ll
Regia: ~extura: opus
. '55.I.m
Regia:autorjtati quid vicinum Hl..2..f
Regier maieilatis Qfficla'quçdi 1 f4.1.p
Regiam gubt:lnationem optima elle
Regius~omoquime' (4l8.I.1'
rito nuncupandus fie
139.I.m
Regiam <!ignieatem vnaJ.1l ~uandam
[cientiarijm ellè
149.I.f
Regiu5 po~o in qua ar;e conilituendus
14r.2.·m
Regnandi ;lttem quis hominibus decferit
2.69.2..f.2.91.I.m
Rhadam~thus cuius filius & quàm prç
!tans inlegibus reruandiç 36.1.,?
Rhadamathi }?itia i iudiddo 609·1.· m
Rhadamanrhi modlls iudicandi & [ce
ptrum
l.n· l .p
Rhadamanthi l.1us,& à quo,& a.d quid
eius opere vfus lit Minos
37· I .p
Rhadamathii iu/l:ifsimu fuilfe 50 P'P
Rhapfodusquid
I16.':nl
R hapfodus quid in Poëtaru recitatlone pra:ilare debeae
117.I.f
Rhapfo.cur magneti coparetUtIl9. I .m
Rhapfodicarpuntur
119·!·p
R hapfodorum yeUS quaIis elfe debeae
in ciuitate
571..2. f
Rhapeodorum certameo apud Epidau
rios
2.I7.J.m
Rhapfodoriialiqllotnomioa Il7···P .
n8.J.f
Rhea: nomen quid ligoificct . 1. 17'~' f
Rhetor an iuilus {ie,& Rhetoricalan lU
llum doceae difquiritur
1.3 6. I.f
Rhctor à grfimatico 'ld ditferat zp.f
Rhetoris offjcium
3I,9 ... m
Rhetores Capientes
102..I.p
Rhetores deludit
, 355·2.·P
Rlletores aliquot infigoes nominantur
2.51 .1.111
Rhetorii veus quis in ciuitate J2..2..p
Rherorum mores deprauati & Ceruiles
103·2.·m
Rhetorica, cuillsrei peritia 2.3?·I·P
Rhetorica ars nulla
2.F,1.p
R hetorica, circa quam perfuafionem
verCeeur
.
2.34'l.f
Rhetonca particulr ciuilis fimulacru
Rhetorica iuàiciaria imi('2.37· I.m
tatllr [cientiam
2.17·2.·f
Rhetorica cur cxteris artibus pra:po~
nereturàGorgla
. ;;:,.2..E
Rhetorica qlUrum rerum fClentla fit
difquiritur. ..
·33·I.n~
Rhetorica pro millt13 tantUID vtendu
elfe
2.57· d ·
Rhetorica: Juplexmembrum 2.49.2.·f
Rhetoricx y[us iuxta Gorgiam 2.35.1, C
Rhetoricç adulatio o/l:éditur 1. 4.9·2.·111
Rhetorica: v[us bonus in accueando
t~ntum
2.41. .2..m
Rhetori!=a: poteilas quanta
2.3P·P
Rhetorica perfuadere tatli,nô l.34·,,·f
Rhetorid medicinç fimiJé eé 314·I.m
Rhythmus quid
J78.1..m.J83.d
Rhythm" cur datus hommib·4 8 2..".m
Rhythmi detinitio
514· J•m ·5 17. 1 , p
Ride,ant effufe qui
2.79·2.·m
Rid.enda qux fine
39.9·,1. ·m
Ridiculus quis
85·1.m
RiCu nimio abiliné du.& cur Ho.z.m
Rifus pJ'ofllfos erre dèuitafldos {3 80 . I.p
Robur ex m ultis an temperatis laboribus acquiratur
4· 1.m
;Robur vnde prouelliat, & an idem fie
cum potentia
170'!'p
Robufti quillam dicendilint 6,9.I.m
Romanis quis leges tradiderit H;z.m
Rata omnia honoranda [unt IS5.l.lU
S
~,veus apud Gra:cos
ur.l.p
.t:::.. Saeell.1 n li efTe intra priuatos pa
rieres habenda
597,1.m
Sacer morbus quis
494.2.·m
Sacerdotes in veteris belli narratiooe
. plurima inCeruilfe 1l0min.l poileris
pedimilia
499,2.·m
Sacerdotum officium quod 163·I,m
Saccrdorum vÎta
475· 2.m
$Jcerdotibus ad qua fumma v[q; permittaturiu1dicare
611.I.p
~~cerdotiul1l quam fuerie apud Aegy
ptips dignuCJl
148.2..f
Sacerdotia per fucccfsioné tradita 06
elIe mouéda'l& quàm fint diururna
Sacra pra:cipua àfum(549.1.m
mis magiilraeibus inllituta 148.I.P
Sacra eur f.lCiéda iulferit Plat. 549.2.·m
~acro
�.
1
Platone! qui s
Sacror~m num eru s ~pud
(f7 0.l .f
8f. l.f
Sac ror uan tifi es
36.2,.m
E
ton
Pla
d
apu
Sacr~tifsmii Ild
4z.1.p
Sac nfi car e qui d
f7 8 .2,.m
lex
j
~gi
Sacril
9.2,.(
Sag.acltas qui d
clebus
ini
sa~It~andi art em qui s bom
1• I.p
.2,9
.I'P
2Z0
~nt .
2.6 9.2 ,.f
e
Saglt~a.no Di ana m pra:etrad vié tu! ni
olli
e:.n
us
dib
Iau
s
mm
[
Sa
"84 2..f
l.itatem
... 86 .".f
SalIS gen era rio
:'f' 2..P
ria
pat
s
aci
ryf
Eu
.
ina
am
Sal
nip lic i
lo
icu
fun
de
us
loc
s
Sal om om
37. z.m
red dit ur c1arior
613.I.f
a
Sal usv nde Re ip. pet end
f 60 .2..f
lex
dup
io
Sal tat
166.I.m
Sal tat ion is dua: fpecies
tra éta t 62.9.2..f
Sal uta tio nis for mu lam
19 J .2.'P
SalUt~lio qu zn am decens
3N .p
tio
San étl def ini
.2..f
",o
San élu m qui d
ofl.2..p
efi
u
pa
a:
iiti
iuf
ma
Sanél~m pri
itia: pars apu d
San éll tas qua :na m i ull
37.1..1'
em
t~n
Pla
... 1.2,.m
i
Car
ver
a
cur
rii
deo
a
San él.c Irc
fiit ia 162..2.m
Sanél!cas.an idE quo diu
37' 2..m.42..I. p
io
inie
def
s
~au
Sanéll
in adolefcenes
ion
dit
con
San gul nis
,,79.2,.m
tia
... 89. 2..f
vbi
s
fon
~is
~ui
San
é fpecie efi
ead
Ût
q;
cun
quo
10
San nas
lo. l..f
2.33. 1 • f
us
San ita te nih il pra:fianri
me diu m
lum
nul
rii
a:g
&
er
int
Sa nu m
30 .2..f
po nit pl. uo
f'S. .P
Sap ere qui d
J,96.2.'P
lit
s
Sap ien s qui
JoI6.I.m
Sap ien s qui s lit dic end us
lit ign ora ns
an
efi
n
no
d
quo
ns
Sap.i~
2,.p (1.l11.2, .m
Sap~escurb.on.us. 2,10
mo do in eoquo
ens
Sap len s & Intipl
it, cum camé
agi
e
erf
diu
re
ope
dem
Hf.2,.m
ide m eff icia nt
86 .I.f
r
atu
am
Sap ien s ab om nib us
con uedeo
foli
n
mc
no
cog
Sap~entis
2./6.2..f
nu e
ibi d.
enè
m
ite
Sap ien tem Colum diu
tag ora s
Pro
et
elJ
.app
~m
qu
Sa~i:nte~
(IO ".I. p
Sap let em ln pn ml sfi 76.r. f
b.i;pli fape~e op on ere
6.2..f.,9I.I.m
i
and
voc
qUI
tes
Sap len
(I02,.I.p
Sap ien tes Pro tag ore i
.2..m
167
tur
era
Sap ien tes Gra:ciç num
i ver tig iné
ebr
cer
n
osi
ult
sm
nte
Sa pie
UO .I.m
incidilfe
aél ious
ilib
ciu
l
Sapiences priCci cur
'f.•• f
int
uer
iin
abf
us
nib
I.m
86.
es
duc
m
oru
Sap ien tes ali
.I.m
a97
nti
nte
Ce
Sap ien tum de reb us
Jo .... ,.E
.Sa pie nti a vera qua:
2..m
29.
nus
dig
s
qui
Sap ien tia diuin~
rrim a 2?f.J.P
che
pul
i
rcri
iii
mn
p.o
.Sa
6.I .p
Sap ien tia dup lex
m
2..
1".
t
lci
eil
Sap ien tia Eelices
fal
e
qu
,ne
rut
Sap ien tia nu nq uam abe
ibideQl
litu r
p.s. f
iat
fac
ma
ani
Sap ien ria qui d in
ltip lex 7.1.01
mu
i
and
per
im
tia
ien
Sap
qua: ~. x.f
Sap. vera im per adi hoi bus lata 16I.I.p
fub
rtp
Sap..1 Pro me thç pfu
uit ati s Ipc.1nSap ien ria in qua pan eci
J9z.·'.m
..
da
19. 1 f
rus
vir
:
Sap ien tia ani ma
& att ing it & aCes
ent
Hu
res
tia
ien
Sap
2,18.I.m
...
1 feq uit ur
'9,9 ·1.f
,
iCs
pot
d
quo
Sapienti~ fiu diü
ndii 178.J•f
uie
fer
er
li.b
c;ui
a
ati
.gr
Sap
mo do ab hp Sapiélia: def ini tio & quo
9.2.·f
tur
eol
mi nib lls hab
bus
ari
ult
fac
ltis
Sapientia: nom en mu
7· I .m
di
nc~
oco
mod
aliquo
s qua: app el- .
Sap ien tia: nom ine faculta
6.0 . I.p
lan da lit
/i Ç,l1!S7·Z.· m
Sap.Laceda:monia: tlu dio
.
N
D
E X.
icata: ibi d.
Sap.primiria: cui téplo ded
ur 33z,·I.m
am
equ
aJf
~d
e
S.l.mediratio
m quo d
diu
me
:
itia
Sapientia: & ignori
(lyz ,.2. m
eue
ogi
exc
ne
tiam
ien
Sap
74· I. m
quidem pof fed efo rm em
102..2..f
é
ion
irar
cog
Sap ien tia vera elfe
!S.I'.f!!
rur.
c.m
ciC
uan
qui
ilem
Sap.ciu
fi~dlJs
Js
~J1
hum
tam
non
Sap ien tiam
u mo nbu s
com par a ri quàm pur gar
l7+·I. m
i
und
inf
rus
ini
diu
inire Codef
dis
mo
hus
duo
m
tÎ.l
Sapieo
164· I •f
let Socrates
·1: f
337
mii
num
Sapientia oprimii effe
dldeo
nte
uua
Sapientiam noo oiLi adi
.I.m
6"7
.
.
.
.
Cci potre
re _ 2..J .,"
Sapienti.lm nemlDllnulde
mmü bon u lIo.l.m
eC~
elr
00
tia
ien
Sap
ner e 77·1..m
S.1p.feciidum fe:e Re opo
voluptatem
m
qu.à
Sapieotiam magis
_ 72.·2.·p
bon i participem eile
32.0.2..f
da
Jen
pen
ili
nih
na
ma
Sap.hu
fuper
elfe
m
nda
'lua
Sapientiam vlJa~
2.7 8.!.m
ani ma m homlDls
qua m am irSapientiam vim fuam nun
+U .I.p
ter e
,.S8.1.p
Saporum gen era tio
2. 73·2.·P
t
Sappho melancholica fui
·I.m
1I7
:
qua
Sapphonis mu f,
3°J·I.m
ipta
[cr
a:
cbr
pul
s
phu
Sap
um H+ ,,·m
Sarietaris ra:dium tolJend é Lignificet
eon
Pla
d
apu
d
Saturnus qui
e (932.·I·P
S.1turni ma lig nir atc m fa:p
1.6,9.2..f
alo ue coërceri
2.lo.l.f
t
ice
nil
dig
quo
en
nom
Sarurni
I.m
J,."
Saturni a:eas
orp heo , &
ah
m
:na
qua
lex
i
urn
Sat
H·t·P
Pla ron edi cat ur
.I·m
62.1
'
ni~
rom
dio
Sarurni fiella tar
lf
er/ nt 3f· .
lau
imo
qui
s
lilio
o
urn
Sat
neYe
.mo do
Sat urn um mo do Iou em
2.6~.1'f!!
rem vocari
quo t d,f in·
Sat urn ia prouidentia in
2.;1.1. p
buarur olfrcia
7. J·P
'4
ti~
ad'
pur
tus
I m
Scabiofus an bea
•
9S.
lu
qua
Scabio/i i fricado vol up.
Pla
t
ona
exp
do
mo
9uo
is
lou
sceptrii
I.p
37·
dum
tO apud He llo
PI.I .p
Scientia quid
i;,.m
1
JJ.
.
a
falC
&
a
ver
it
Scicntia nef
erat
dl
d
qUl
ne
nio
opi
Scientia à rel b
..p
IS.2
~
.
1.
••
51
Sci ent iav bi fit
fehcltarem
ad
sie
pof
itum
qui
ia
Scient
.. , 17 .. ~I:p
confequendam
JClt, & vn ha
Scienua om nis pra ua abl
l U .I.f
l'T
caprat
m quaPtl fit
Scienria nom ipu m veroru
~ O ~.I.p
.
facienda
e hOmJlllbus
lon
aél
ni
om
in
ia
ent
Sci
o+ .J,. m
.d pra:fiet
:I.m
lit
~
réd
ua:
Sci~~:ia qua in req : fUIJplius108
("e oqua
Lit
vJla
e
i~n
ene
Sci
_ ',96. ~.m
.
tia fie
è. 171.·/·p
eJ1
us
enn
Scieuria nihil pot
d con fecia bon i & ma li ad qu, Ij/8.1..f
<1:'
,..clen
farat
: cere taru
Scientia nul la bon a qua
180.1.
vti vero non docet _
J~.~.p
I
atU
uir
acq
quo
i~9
Scic:riaabho
..p
.
u~
eat
Scien~ia de qUlbus hab
nlo ne veopl
cum
lit
m
i(!e
iaa
Sci eut n
.I.m
. d' .
.UJ f
ra & lU lCIP
g.z.
Sciçntia: otflcium quo d
. IJ7 ·,·m
Scienria: triplex all io Centla & pra:pez
elfe
l(lé
eiu
Sciençia:
re 2.00.J,tl!
ter ita Ik futurain~ellige
etra, qua
th~
ACl
's',i cnr ia: parrem qua
él"us, &
Geomeera , qua m Archlte 1I7,2.·m
tj
pC
ccu
ero
fab
uam
.I.p
.I! .a diuina: .pra. :/Ueia quaca ,.~6
,,'.2 ..(
SCIl:U
.
'
.
.
t1o
Scienri;!: delill1am
nul hus rel non DlÛ
. clam ver
uirere poffuS'f :or po re [ep ara ti acq
337· 1•m
&. dua s
tr_
f
mu s
am ,
sci ent iam VDam eUl; tOt
2.·
IJ8.
hab ere fpecies
f
& circa aliud
ScientÎS circa aliud e1Iè.
+07.J.m
opi nio nem
108.I.f
elfe
idé
<J
nun
(um
fen
&
Scien.
/o.r.f
m.j
.1..
9.9
fllm
Cen
Scienrii eRè
m
••••
.9
rum
fcn
Scientiam non eflè
nequaquam
us
nib
sio
paf
in
i:m
enr
Sc!
10B.l.m
IncRe
j/Q. l.f
int
uer
ica
iuJ
~
m
Sci étii cO(cn(li
ure morali nô
Scienriam feorfim à virr
liditarem appelf~pientiam. Ced cal
m· ,.p .I5 ?I.?
Jandamelfe
atio ne faUi.
neg
in
Sciétiam llumanam
irm uio ne
aff
i
vet
in
m
quà
ius
pot
360 J,.p
ere
con Lifi
elfe
tiam
cen
inif
rem
Scientiam no fid
J39.1 m
IU .l·f
Scientiam habere qui d
qu ~ m vri,
efi
d
aliu
ere
hab
Scienriam
1u.z..f
& pofsidere
quo mo do fuem
tut
vir
elfe
iam
ent
Sci
'5.1.1'
Cpicari poCsimus
patii
nci
pri
ili
ciu
e
oo
Scienriam in aai
1,9.I.m
non tenere
' nolfe 1Ir.1.f
Scien.accipere an idé qd
bus neq uaini
bom
ura
Scientiam nat
IN .p
qua m inelfe
dioctirare
me
dii
qua
in
elfe
iam
Scjent
(59.r.m
Scien.optimii elfe con tra
+l S.I .f
om nia vitia cufiodem
1Kum den virt
m
oiu
om
in
iam
ent
Sci
'7+ .I.m
nitionem ing red i
71.I.p
itas
Scientiarum pur
ndo prodeRe
Scientiarii poJfefsio qua
32.·'·P
r
IX quando obeffedicaru
Cpein
tur
Can
ver
z
qu
Scientias om nes
·1.m
l74
ijci
Cub
culaodo theologia:
di/ferentes ac
Scientias multas eIre, &
S8.I.rn
s
ria
tra
int er Ce con
eon tin eri Cpe
Scientias omnes dua bus
1jj1.I.1'
deb us
effe 71..2..f
:tes
erc
dilf
Ce
er
int
ias
Scient
Ino / .m· Ho .l.r n
Sci req uid
lii fuilfe qui
do
Scire multa aliq uan ma
n· l •
bufdam
.l.p
lJl
d
e!l
ner
cer
dif
us
Scire per gen
I .f
33·
fe
eel
Scire male.impofsibil
I.m
16.
J
Scireac poCsit vnus om nia
2.o •. 2,.m
Scire om oia an pra:llet
113· I.m
sine
poC
SC!ri qp0fsiot,.a ut nô
~.l.m
o
ord
s
lcu
lyt
ana
l
SClend
nodig
e
im
opt
a
tur
ieé
Sciens qua con
2. ... 1.m
fcatur
rationem eoSciens an poCsit reddere
Ho .l.m
it
rum qua :fc
r qui pri ma ,
Scientij! nem o olf end itu
7J· ,·m
callet
qua tus
ma
ani
&
és
viu
mo
Scientis fer
16 • •• p
3
let
dil
ptis
fcri
tum ab eiufdé
eat .. lo. l.m
Sciente! quo reCpoocr.e dec ;adlJlI'e rem
lro
gll
ma
e
lou
nem
pio
Sci
"".l·1l
publicam
er~t uN ·f
~"""inl",,,,,,,In, c;Jd dilf
H6 .d
Scopa Cre ont is filius
26,9. 2..f
e
etr
prz
m
rte
Ma
oni
Scorpi
IIJ .I,[
Sctibendi decor
.f
Jlp
ilis
lim
i
odi
Scriptura piél".adm
303·1.~
.
.
d~s
dan
lau
re
qu.a
Scriptor
ln aw tilt e qUI
Scriptores lmm ort ale s
JIO.l.p
hab iti /in t
eri t H·2 .m
did
tra
es
leg
s
qui
rhis
Scy
o qua m in.
Scytha: nOIl min us fug léd
lo' H· f
t
requendo pug nan
ro,9.I.m
r
ntu
vu
e
vin
ô
:qu
tha
Scy
uratis bib unt
Sc yth z ex c.lpitibus dea
.IJ .J.m
le 3,9.... 1.p
Scy th aru m ing eoi um qua
I1+ 1.m
d
Sedirio '1ui
~o5.I.m
at
fer
dil
d
qui
Sed itio l bel lo
qU3m
ia.
cop
ia
Seditiones um ex nim
'39 o.l .f
.1.m
3B8
ri
ori
pia
ex ino
11,9.2..p
E&~.{" qui d lignific:et
t ad [ob ole m
Scmen. hom ine m laceCsi
",p .f
proC'e.1ndam
••. p
l27
us
cet
Sem ide oru mc
I.f
ft.
of
Sem ina ria nat urz
Sem
e
�p
se/llp\ternum haud.f.lcil~ erit
pluribus confheucum elt
Senatorum maiqrem partem
cisrebus verfari debere
Senetlus in hoie Ç/d & vnde
quqd ex
-4H·,·f
in priua
H9·1. p
493· t.p
S~lleéj:utis comlI~od~ (l< incOlUn~od<l
/
•
361.:z..m
Senium Iloq dedecet dircere
1.07·~.f
Seniores quomoqo accolUmoàare de. beant iuniomm muGca:
5'3·1. ·m
Seniores rapientipre~ quoque elfe dehere
.
1031.lU
481 2.:p
Seniores cur prudentes
Seniores 'flr '1rdenp4s amluerit Socr.
~eniorii interdre autorita(~5.1.m
tem regiam tribuere
113s.1.P
Seniorii de fpetlaculis iudiciii P!·MIl
Senioribus im~eriun) deberi 38 M.m
Senexbisp4er
·
pI.l.m
Seni moreé nq e{rc fprmidada 31. 7.;z..m
Senem non decere d'Ire oper~m philo· . rophia: lUX ta C'Illiclem
;z.4f·t.m
Selles in natura regredi pueri 141.· r.·f
Sen~s impudici iuuene~ fa~iunt impuJenti(simos
519,.:z.·m
Senij virorii lenis fafcinatio é 180.1.!1l
Senum rermones audiendi . ·36;::z..1P
Senum ye/lerat!o ..
.
586~1'!ll
Seniicorpora qui5lUolliantur p9· l .p
S~nibus quan,a debeatur à iunioribus
· reuerentia
403.1..P
Senibus cU,r largius bibere cocedat~r
1l7·;z..f
Senium ab externis caulis
478.I.p
Ser~onis vadcs qui
113·l.m
Seuhbilc genus .
~8.I.f
Seniibilia qu!cp~m intelligétian) excitent .
. 419.r.m
Senrus p~erorum primus quis up·f
Sensusnealiquis fit,qui feiprum ca:te.
rosq; fenfus perçipiat .
19~·1.p
Sen[us 3.,ratiore quid dilferat Hf.I'r)1
Sen[us ois organa eé corporis 1,?7' I.rn
Sen[um i,uef & fenfibile qd' na mediii
Sen[um non pplfe verita- .
(416:1.f
cern perciper.e rei
118.I.m
Senfuro nqrr elJe fcicnti"m
115·1.·f
Senfu non omnia pri~s perciplquàm
. in iQtelleél:u Lint . .
· 147.;z..p
Senfu nihil quicqua fyncere ca pi p04'e
33 6·:z.·P .
.
.
98.I.f
Sen[uum nomina
'Senfuum falJax IlIdicium
341..1.111
Senfuum deceptio vnde
99.~.p
Sententi:c quomodo probada: 103.J.p
Sepulchra moricntium in bello fer· uanda & colenda ellè
404.I.f
Sepulchrorum locus quis
6xz..1..m
S.eril'hi~ 'l.uid refponderit T~emifiQ'
des"
367..I·P
Sermo aQima: quis
109.1.f
Sermones qui Khetorica: fubijciantur
.seruir~ virrutis auidJtate
(loH.I.m
femper hQllefium efiè
.87.I.m
Seruitus qua: comendaqilis ~87.1.m
Seruitus qua: !U0derata, & quç immoderata '
6:z. 7,J.f.641.·1.m
Seruirus q uomodo conferat ei qui do .
minarl debet .
HO.I.f
S~ruitium graué
85·;z.·m
Seruorumfegesqua:dam
598.1..nl
Sc;ruorii qualts habcnda cura H4·7,·m
Seruis dimidium métis auferrj lloue
Semos & clominos', ami:
(554.1.p
cos llunquamfuturos
H8.:z..p
Semos tine contumeha cafiigalidos
elrc
!60.I.f
Sexquialtera proportio
97· :z..U)
Sexus tres
;z.64.I.m
31-4, :,.f
Si lupus lit autor, Prouerb.
Si non v; volumus! vt polfumus. Pf.Q~
uerblUm
8t.l.m
Sibylla qllo cognomie appellari dcbet
Sibyllç Ciotimç {ecretii difcipu_ (7. I .f
lts à Socrate tc·uelatum
7J.~.f
E
x.
.\
'
Sici\i.r qui leges dederit
H9.:z.·m
Si!=ulQrum luxus damnatur . 384.1..E
SlclJlis quis h:ges fr~diderit
34· %..ro
Sidoni) ["bula
517.I.m
Sil~tiij dulce ec: poll: ambapes 498.:z..m
Similes qui[q; ~bi ~ua:rit
. 155-1.1'
Sirpile I1pn necefIario fimili amicum
Simile limili adh <l! r~~ 5!P.P (87·:z..p
Simile limili n"tura cognatii 166. i.p
SÎllljleàtjO}ili prouocatur · 391:I.f
SiO}ili /iU)ile ga LlqCt, Pro L1crb.190.:z.. p
Similia limilibu5 confcruari l6l.1..m
Similitl~dilli~ & d~~simiIitudinis fpe~ies
t3-'.f
.
$ 1 ~ 1 t 1 T Y PlI-! Ji S.
Calceos commutare
Ilo.l.m
Specùla traneuerfo intueri
·i bidem
S~gütarij fmperiti Inore ~berrare il
lèopo
'
pÙ.1!m
A<JuaÇj:Ût~ltaipfametofiédet ll3,-1 :P
_ ÇanirpafuetiC~ im!?l!lpusferus 1'5.1·P
pugna~ntubn
130.1.1'
StatuariqrucO} lemata moratur opus
_ Q!p~ci mpre aliquem vo (144 1. !m
159·I.m
ce emulcere .
Sedétib~ [ubeellia [ubrrahere 177.I.m
11ede3 Colchidi Ce dedere
. 179· I.f
~rtem [4a~ velue ip Carequod4 pe.
, riclitari
. 17,,J·m
Madia: pellis in vtrem verfa
179.I.f
..
17.9.%:f
Cronlls es
Fallere r.r;eltigii~ Protei fophifia: ·Ae':'
gyptlJ mpre
. ISO.I .m
Apror~ !pftar contra iél:û nitÎ 18 •. 1.lI}
~ndignari non [ecus p'tq; P~~ta aduer.
fus ineprum Hifirionem
194 .1.· f
PaIJadioe legi~ quali pra:!lIdium quodda~ pra:cinere '
;z.t.~.I.m
Tragicqnll~ U)orc; ad deos coqfugere
Refpc5dere Il}ore eor~ qui ' (21.4·2,.m
decr~ta corci-i~iit ~ populo l3p:m
SutRciens rates qlJ~mad1ll0dum ~ui
· m~le [ciullt literas ' . .
30fl.f
DelinqLfere apLfd deos fecundii Jbycii
· & apud hpies gl,?ria cpnfequi ibid.
ReHeél:i ep vnde venerie '-veluti aer;
· au~ fub.o il le~i~!1s folidisq; re1'ulfa
c~rporibus
. 309.2,.p
Pugnaretanquaminl10tle
. 319 I.f
Omni~tal1qu 4 in Euripo furfum deo!
. fUll!que ià?tari
345:I .in
Soli qu~dq lum" li nudarii ferlne faleare me iuberi!s tibi obCequerer 355-1..f
Carminibus quafi ferpens delinitus
Otlllquemadmodiiinf.t- (37o.l..m
bl,hs ·ageJl~es ·· .
. :!76:I.m
Tertiu~n Olympicoru ritu Ioui Olym
pio & feruatori tribuere 440. 2,.p
l CurrédoBorciThraciiifu}?are SIIS.I.f
Slmml.a~. Thebanus
.
30{I.n~
Simollldis carmen COntra PÏttaci fentenriam declar:}tur
. . 1'7.1..f
Simollidis diéb quœdam
16G.l.p
SimonideIl1 C hium quis ampli us muneribus apud re diu retinuerit :z..I.m
Simplicia animo & corpori prodelfe
379.I·P·38 7..l.m
•
. .
~imulacru~ null~m magis patre adorandum .
. . 603 .•. f
Simulacra cerea deCpiciéda efiè 60t.l.f
Simulacra da:monum macbinatione
l'roduél:~ '
.'
. .. 136:I-f
Simulacra rerum verarum elfe qua: in
ma~eria fiun~
. 483.1.p
SilTlUldcrpru~ J!lagifira quœ '34.l.m
Singul~umqu~ tollant
287.1.[
S~renes ~ouel1l deo c~llentes
117.'.p
~ltIr~ no elfe c~rpons, fed exl!Îlufiull!
eae
.
1S4.:z..m
Synceritas in animo fita
6:z.7 .Z,.ni
:zJrE'lt quid
.
..
:2.lO.:z..p
Socrat<;s vehemens in difputando • &
idcirco admirationedignus . 44· I.f
Socrates viros legitimos tancum Jocet
171-.,.m
".1..r
Socrates per IunQnem jurat
SQC.Rbuolut9 ob pudoré dicit 303·%.·m
Socrates cur gratias r~quirat . 98.I.m
Soc.col1ccmllebatur a [ophiltls 83· I•m
Socr.quod prœmiiifibi à patria dequa
Ce l>enemeritum dicie,petae 32.P·P
Socrates qua ratione ad defenuonem
Cui de[cenderic
~t5 · l.m
Socra~es · viaoria in Potidea acqui/iti
Alcibiadi Cponte coneefsit ;z.79· (.m
Socrates qulm· Itrenuus fuerit. i~ re- '
bus agendis
Ibdem
Socratcs ob quam fapientiam male aU
diretapud populum At.hen. J!'O.I.p
Socrates a Diorima fatidica arte ama~o~iam didicit
IH·l.m
Socrares filiusobltetricis
1I6.I.p
Socrates quo difpurantem fecum deducere con[ueuerit
199·2..f
Socra~es quomodo calumniatoribus
fuis re[pondeat
. ' 2.55· I: f
Socratis falPiliares parrunenubus il. miles .. .
9 6 • 2.m
Socra,tes negat fe (apienté elfe 9 6. 2..p
Socra~es iur.a t per f:ethum
;z.4f·'·P
BI.I.m
Socrates per capem iurabae
Socr~tes 'Jliâs reltitÎt magifiratUl cu~
ciuifas fub populf libertate confilcuta effet
'
324 · I .p
Socrates' !=ur I,o go tFe fuer!t. in carcere
polt pera~ii iudiciü capltls 334' ('P
Socrates quot filios hab\lerit 314·1.·f
Socrates annos feptu~ginta natus &
· plures nondiiforiiactig.erar 319 ,.p
Socrates cum careret argero, qLlomo364·;z.~ "!
· dograti;tm rependebat
Socrates nullius vnÇi pceptor fuit olb
ull1e illcerrogantlbus rndit JI 4· 1. f
50crate~ qllalis vir fuerit.
2..98 1 P
Socr.in ca{l:ris obedlen s fUl7
~:z.2..2.f
Socr.quo a[pieere cofueue~'t 354. I .p
Socrates libel1ter redargul fe paueba;..
. tur· ..
.
135·2.·01
Soc.in <.ihus artibus moderacus 9P'P
Socriltes à quo edoél:us fuent, artem
· amandi .
270-l ·m
Soc.cur rophilta appel1atus iit :z. 79· I.f
Socrates ante velle rl ii corpu~ cur laue
Socrates acnicis quid
(rit 3{;·I.f
.. pofiremo mandauerit
.
Ibid.
Socratcs .q llO [epeJiri v~1 uent 3~3-l.-'p
Socra.tes eur in [enatu n[um excitant
~4°':z. · p
Socratesmundanii[edicebat :z.72. [ m
Socr:qua·de re accularus fuerit 38: 1. p
Socrates {peél:aculi gratia non ml! [e· mcl vrbell~ egreWus _
33 o .z,.m
Socrates in amore verecLldus 1.97·1.·P
Socrates ad viros bon os Ce icurum Cpe
.... rabac ·
335-1 · f
Socraces forenuum negligés ~44· I.m
Socrates Acfopi fabulam fuis carmini
bus in [eruic
3H·l.f
Socrates in careere poëmata cur fcri· . pferit .
ibiJ.
Socrates quos contempferit 1.79. 1• 01
~perates quàm reueren~~r de deor,!m
p.,.lU
numiOlbus locutlls lit
Socrates quomodq filio~ '[uos iamiam
., moritufus cOllllUcndaueric P7.1 f
Socrates quid primum in di[putando
proponeret · .
77· Mn
Socrates quid {cire profiteretur 8.2.'1l!
Socrates cui umilis clfe dicatur ab AI. cibiade . . '
2.96.1: f
"So'cratis difputadi ratio i.nf~eta 9~.,.m
Socratis mos fuit luderClCflnes 1 h~a.
Soc.celebritas . 1.01.I·m (144 l.m
Socra~is pra:cept?r qu~s
. 18.I.m
Socratis memona qU;lm duicis fuent
~ . familiaribu~ elus
. 334·J·m
Socratis [ermones viles & contempti ·
%.99· r :p
biles viJeb,lntlir
Soaratis commendatio
t03· 1.E
Socratis mores quales
189· 1. f
Socra
�1
~'Ocratb pr~c~ptor 'lUIS
. lS.I.11l
l'roteo co n1 pa
42.·I.f
ratur
30. I .f
Socrat~s oratio ad deo!
:iocraus familiar es pecunia ilium libe
3· 8 . I . m
rare voluerul 1t
32.4·2.·m
Socrat~s auditOre s
I
Socrat~s el~'jgies amori umilis 20 79. .p
a,
pra:fenei
ex
vel
~ocr:ltIs VIS quanta
9·1.f
ve\ ~x a[pcél:u
:t 7 9,J.m
Socrat~s parentes qui
2.97· I • m
Socrat~s llle.e gritas quanta
Socra~ls arelficiu m in difputan do Dç4:.. 1• 01
dali openbus limile
S6.:..m
maxima
s
Socratis cupidlta
166.1. P
~ocrat~s breuiloq uentia
:ioc~aus frequens [eneenti a de omni
2. 0 5· I. f
vmute & bonitate
Socraus vehcnic ntia in loquend o &
:.79· I. m
facundia
100·1. P
Socrat~s a~mirôltio
Socraus dlfclpulo s nihil difcere noui,
quod in [e prius non habeant .96 .2..p
2.8.1. ·f
Socrates phrenarc ta: filius
Socratis viti Chriflia na: vitre imaginé
quâdaa~efalté vmbraeI Te BI.l.m
f
Soc.ars am obll:etricis umilis 9 6• I .
Socratis quibus plurimu m cOfuetudo
2. 83· I ·P
pro~uerit
mul·
apud
Socratl$ prç[enti a quantam
9· I .f
tos ~im habcret
1
7·2.·m
3
Socrat~s (omnium
84· I .f
~ocrat~s magna pietas
Socraus fapienti am in agendo conlÏ·
50 j-I.f
fiere
ra
Socraeis acrisdef cnuo pro Prot3go
IlO.I.p
adl1er[um [e
Socraeis mos alicubi confifler e,& cor2.8,..1.01
pus exercere
34· I.f
Socr .de corouis interpre tatio
2.. P
.94
,
~ocrat~s facies
Socraus munus adco datu primo a[pe
84·:.· m
ttuagno [ceream atores
Socraeis frcquens ironia ad quid con174·2.·f
ducat
Socraeis audieorc s cnumed tur ibid.
Socrat.i qà Calliclc obijciiit ur 2.51·2.·P
:z. 79· I·P
~ocrae~ qui inf~nii fuerint
319. I.m
~ocrae~ quzoblc tta fuerint
1$.I.m
3
e
pepereri
Socratl 'ld verieas
So~raeem Ce ignauilS imum appellar e
10 1 ·:'·P
10 pe~fon~ Protagor re
H7· I ·P
fuiiTe
sii
fludlO
~O'Cra.ll1fiona:
ra
~oc.ratem purgand arum animari ig IH':"P
ua à de,? mlllùm fuillè
Socratem ~niurili in [ermone 10t.l.p
:Socrate m ln calamita tibus[ui linlÎlel11
3%.7·1.· m
[emper fuHfe
Socraeem melanch olicii iudicaui t Ari~
10 73·1.·P
froeeles
Socraeem 3. cleo daeum cÎuitali Athe313' 1. m
nicnfium
Socr~eel~l nullo funél:IlO1 munere publlco paeria [ua pra:ter'lu a quod
3'4· I ·P
ad conllhum eleél:us eifee
Socraeem non dublta.ll è de animaru rn
3 18.2.. P
. immort~litate
habuil1e
edicaeum
Socratem Imprrem
~18.1..f
Apologi am fuam
~OCf. pro Ilr.oeagora certaIIè fonicer1
(101..1.11
Socraeem .fihum fuifle '
,96. J. P
P h,a:nareea: obfretric is
rem cuSocratem fui!lè verun1 arnaeo
' 2. 7 g .1.f
-r
pidini limile'm
Socratic us modus docendi l cotrarijç
83'1.· p
refutatis
Soqatic us mos in omnibus dia logis
' 174.•. 111
ob[erua ndus
6 I
1 4· ·P
.
Solercia quid
bi<" Sol vtinterce dac intel' vifum & viii
4 16 . 1 .1'
le '
Sol ijs qurevidé eur Çj,d cOferae; 416 .•. f
1.11. 1.1'
Sol criplex . .
circa
lari
contcn1p
aqua
Solis imago in
m
3.t B. 1.
! liilsperi culum poeefr
~ocr:ltcs 111 dirputan do
Il:
N
E
x·
am
Solis eeymolo gia iuxta Grxc 1 1in1. 9· 1·P
guam
7P'P
Sofis vircus qualis & quanta
Solis corpus Iyra Appolliuis ~17·I.m
Ibidem
solis nerui qui
Solis lumen fola repercufsione comt f
4 63· .
.
burere
!..l
.I1'
L
'
,tO.
fe
iullu01;el
Solem [olum
01
4 77 .:..
Solidum nihil fine terra
'l
Solem fecundo à terra circulo polj:
1 f
479. •
eum elfe
at
Solem & Luna magnos appell deos
-f
568 .I .p_
4 16' I . ~
Solem ef[e boni fiIiu01
I
Solocur hÇ>noretur apd' Ache:: . 295· ·P
167,t m
Solo Athenienlis
Solo quibus leges tradideri t & in 1qué
111
earîide:: inuétlon é reculent 34. 1.
2.03· I ·P
Solonis pra:ceptum
Solonis prxflanr ia in carmine 475· ·P
4.1.m·49 9·· ·111
Solonis diaum
'SWf'" àGra:cis cur corI'" nOlet 116.:..f
0 1 111
9 . .
Somni :lI1tiulU conditio
Somnili Agaméu onis deridet 3"8.I.m
Somniû j? cornu vell? ebur emergcM
8
(19 .1.01
Somnus meridian us
11 1
3 • .1'
maximè dcuitari debet
64· d
5
dû
Somno guaneum indulgcn
1.'Lo,',1'
':il,?f" guid
I%.o.,.f
Sophill: a qu!d .
4 t m
7 · •
Sophifia qUIS dIC.endus
Sophifia qpromrtt~t doce~e 160. I.m
Sophi/la ~literÇï ph Jl,? [.la tlta t 13"2.·1'
Sophilla ln .qu,bus cotiadlCere doceae
(116.1 .~
Sophifia oplllarnCell'l pro
116·1.
vera [cientia po[sidet
ul.I.p
Sophi/l a ell philofop hus
1J7.I .~
Sophilla vnde lic dlél:us
101.'L.
Sophifix propriun~
re
So hifia: opinioOl s :1mo 1'11110[0t
155· ·P
~hiam alfeclant
Sophifia: di[ciplio :Hum quafi .ca.upoIbidem
nlercator es
'b 'd
.'
Iles &
50 b.Çï noxij ingeouiS anu~llS 1 1 •
nu
lucraren~
hi/la: qU;Jntum arge
76. l .p
l'
I
tur
137: :P
.
So hilla multiple x
So l'hifi..: fecunda & terna àefimuo
1'L4· I .m
(') uarta
p
m
'oC
1:.3.1.. 01
o . 137· I •
sophifisc vItima definiti
defi.tondem
50 lüfi:c fex forma: ,&
I1p·m
p. .
8 f
.
nltiones
~
50 h!f}x profe[slO q~~ ratu 15 :1:
GrxClS
S/ hi fia: cognornétU Ing
8I m
(15 . .
so~hifia: qui vigue.rune
g.,.p
tempore plato nls
6
9 .2..m
50 hiHa:diu ini
I
76. .p
soh,/la rurn laudes
186.I.m
So hifiarum vicia qua:
5/ hifiarum arguna: quomod o ddfol
174'''P
p d
m
.
1
uen a:
So hifiarurn conflitatiO . _ 9 •••
cnlll
i7 3' ,m
So p hilta rii auarUll1 llJ g
5 p hi/larum improbu scrror 2.54'.f
S~P hifiarii mos in di[putand~ 2.3P·P
1.~
hifiis qllid no concc?en du 155:
S
so:hifia s âeterio res efle IJS quO Iplf
~6. :t.
docere profitellcur _
cau
non
SO hiflas ad bona frug e reuo.
1
(pofle:. 7 4· .f
Sol' hifiiea Legalem
137·2.·f
lU
"
r
l' .
'b' d
.
i!UltatUflClenna . '
1 1•
50 hifiica arS prxclar,~,m~
S PI 'fiicam artelI) antiqua eifequa, ?
c
oPI~1 m artÎunl [pecie;di[simularu
159 2. lU
. . .
a laru
.
.
•
1f
pra:fianti[silUl VJCI.
1:.3. .
So hilticx artiS de~nltlO
PI .Ir carum captlUllcularum exem~
ISI,:.·P
501' II 1 1
lamu ta
UI.l.1'
P1 filusàeu s
sOPI~~Ii~ perbeUii re[poJl[um 36 [.:.·f
::.8 .•. f
'[çus-socratls patcr
SOPh
2.1 0 • 1.f
Sol' r~JlI
~,.fi'~v~•. n vl'rib" bene vti 2.9$ ·2. rn
n1
sortepp
67··· .
_ nlideranda:
. tlJr
. 3 cl
S peCles quO co
Srés corporalis in ll\atCfl <.l 4~ 9·:" P
s/
<;;,/
14- 0 .1.[
Species:i pane quo diffeut
tantum
voam
nJturalis
vnius
Speciei
444. 1.1'
eI~èideam
Spwern tÎle ignoram lls cum fcienti a:
ipli' minime parti cipes {im" 4 foZ·m
I
Speciebu slingulis "ls plideae 449· .p
Speél:acula dolores nunos voluprau 6.9. 1.1'
bus g ignunt
ca:pce
cxdamar
qu,1ndo
la
Speél:acu
52..9.1.1'
l'int
speculum ad imagine s fu[cipiendas
53 8.r.f
qlling; m od is parJri
1.1'
2.80.
Speculi natura
Specula lÎoncm in fapientia conlifiere
616.I.p
4 1,9.I.m
Specus Platonis
1
Specus limilitud o dedaratu r -t 10 . ·p
380 .•. f
S,perch1us /lumcn
49 6.2o.f
Sperma vndede[cendae
361 .1.f
s
fencél:uti
x
nutri
optima
Spes
'70 .:'. 01
Sphxra: mundi duodecim
Spha:rx mobilis proprius motuS guis
(4 63. · ·f
Spha:rx maioris concaua
et}
locus
fph~rç
minoris
s
fuperficie
16:..• .f
naturalis
Sphxrari l cœlc/lili noucm animç qu;r
(117. 1.1'
-:::~f')'", non ~~h')'()t di.
.1·01
2.11
cere dcbcmus
Spirit' cur per oculos maxiOleemicat
2f
Splf.dci ab Dionylio Areo - (179· .
f
6.1.
appellari
us
pagita principar
273· J • 01
Spiritus .1I1imxcurrus
Spiritib. humaoi$ "ldcôlIeniat maxime
(1·7P·P
St:tcua Dclphica 18p.p
Statuis quibufda m ordine cereo com1 01
politis da:mones includi 109. .
gau
&
s
mcercnti
prxter
teruus
Sracus
64·\ ·111.
dentis aJfeél:um
Statum & 1ll0tUm libj inuicem maxiIJl,J(f
me aduerfari
Stella qux çgualirer fenur cu foIe: guç
Ü lSS •r .m
Stellx vbi [cmper fer(lU. 1. III
me cJarc 'cCW:lutur
01
Scellarum vires in nos qllatx H5"'
volutioquibus
in
StelJarum mutatio
14 2 • 1.[
nibus coneingi t
Stephan us Thucyqi dis filiul 17·1.·01
Stereon1etria dimenfio nlbus addlt po
4'9· I .p
dcra
·P.
S1P
dum
abmncn
s
Seerilibu
2. 7· I.f
Stcrnuta eio tolhe lingulru m
5 ternlltat io commod um lIuJtum Cor7
1.88.1.[
.
pori atferat
$ teficho rus ca:ciraeis C31l[arn no[,eo,
3°5.:,.01
palinodi:tlll cecinie
'!4 1.1.p
Stcfichori k:ntcntia
0 1. I ·P
ridicul,1.
rcur
gladiaco
Secûleus
1
Seelimbrotlls Thalills rhapfod.1 7 ':" P
Srràméta qsprim·e 1aboraue ritJ61.l.m
Im
Srudia hoi01 in erib' ponc:da H4· 1.
16
.[
•
4
tllr
rellloreo
Studia qux
Studia qux hoiem ad mc:tcm reuo.çér
m
Stul torü infiniea gés 168. :'.m ('9···
'f
""
Socra.
pulchra
&
noua
t
StupefCl
Stygius ~uui" cui us lit coloris, & quo
15' ••• 01
deue1l13t
3H':' p
Sryx
Subdec1araciooes quis primus lIlucne
Lm
313·
rie
subineclligendu1l1 nihil ellè in dlfpu134 2 rn
tando
S umptUS nimius in ciuieaee quanrùm
633. 1.1'
' oblicleg ibu$
577·1..f
eiméd.i
ioné
ioaignae
SUj?orii
Slipellcél:ilia quç comumt er dicuncur.
vnO nOIe apl'cllari deb ene IU.l .m
l
Sopplicatiôes diuina: Jf'barur 4 17 • .p
I581.I.f
atflciend
<Jui
Supplicio vltimo
Supplicé nf lllO Impune lçdit H O· J·P
oI
SUPl'lic ibuscond onandil elfe 54 . ·P
168.1.01
debdt
ellè
quanea
S upercilia
5 uj?grcdi caucae valluq;, Prou.llo 2..m
2.06.1.111
Sus Crommy onia
Suis Çj, ne[cit vti,ne[ci t & aliéis 10B.I.p
,,87·2,·1'
Surfum & dcorCum quid
Syde
�1
$yderibus indl'e CenCum
fS ,.r.m
Syllabarum gcnu~ norum dfc 1l3'2..p
Syllabas definitioné & rationé habcre
~VI4.pd: vnde diéta
li8.I.f
(ibid.
~vMip,pquidut
2.01.%..f
Syre dei nomé cf!: & apud quos %.99.1.f
Syracufanus a pparatusdanatur38 1-.2..f
Syriam apti(slmam ciTe fie1larum cotemplationi
62.2..I·m
T
Aétu,m terrx adCcribendli 166.1. m
Ta-"ttv7a7@r
211.2..p
Tales nos cfle debere , qll:lleS videri
volllmus
63,·1.f
Talos cur a:reus nominatlls Ut,&quod
eius officili apd'" Minoé fuerit p .1.1'
Taloru iaétum vocat humanam vitam
4f1·1 ·m
Talorum ludos quis inuel:erit 3IS.2.·p
Tanagra: pugna fafra pro libert.ate
Bœotiorum
357·%. · p
Tangendi cupidinem amoris non ecre
pattern
2.61.I.m
Tartalti etymologia
215·u.P
Tardi ad pcrcipiendum qui
'I1.I.p
Tardiores venirc pofi fcJlllm, Prouer-,
bium
13t.r.f
T.1rtarusimpiorum carcer
156.I.p
Tartarus
333·2.P
Tartarii quid Poëta: appellent 151.. 1.[
Taurei pala:f!:ra ex oppoliro regij tem
pli fuit
19l.·I.m
Tauro Venercm pra:eflè
269.2.·f
TeJephus :lpud AeCchyllu quid 351.' ,1'
TemcnusArgorum Rex
P3.lo·f
Tcmperans qui fit
396.2..m
Téperatia quo paéto Ut vtilis 198 .I.f
Temperantia circaÇ1d verCetur 191.1 .m
Temperantia ail fit tcientia,& quodna
eius opus lit
1.95'2..P
Temperantia nihil difficilius vel defi·
niri,vcl comparari
19! ·1.f
Téperantia: defillitio 1.9;.1.m.194 l.m
Temperantia: fundamentum quod.&
, vis qualis
156.l.p
Temperantiam virtütum omnium faluberrimam
1.91.J.P
Temperatia hoies qui aiTe<Juatur 9· t.f
Temperantiun lèmper cum fortitudinemiCcet Placo
378.1.f 380.I .m
Temperantiâ umul & c1iuitias in ciuitate honorare efi impofsibile 43%.." P
Temperatus quis clieelldus
51lo.I.m
Téperatus folus dei amie' dicii: 535. 1.f
Temperatomedicina (uperuacanca ef!:
Temperatum quod ell:,&
(388.2..f
pulchrum elle debet
J9f.l.p
Temperatine an intemperati vita tit
bratior
t46.1.m
TemperatOs no elfe qui corporex voluptatis gratia l volupt.ltib 9 abftinét
Ten'plum reglUtn 191.I.m ( ' 91.I.m
Templi Neptuni latitudo, longitudo
& altitudo
5o/.t .m
Temporis gei1i~ura
179. I.f
Temporis pr a: fenti~ nota: qua: 48. I.m
Tempore qux participant cum ipfo·
48.!.Ill
a:tatem agunt
Téporu difiinfrIOnê in menfes & annos elfe i ciuit3te necellària 564.1..01
Temulentus ctiam bis puer 5!1.t.m
TentanoJ ar~ $ocratica
".I.f
Terminus ell: quic<;Id copr«hédit49.I.f
TerpanJri inlhumentÎI (luod 466.I.m
Terplichotc louis VOl( wr dicatur
117.1 Il1
Terr.l cur fœmina appellata lit16S' I.m
Terra ab igne quo dltferat 46 L.l.m
Terra quo & :l qUlbus Coluarur aut penetretur
4 87. 1 P
Terra: ro~~us iners,Prouerb. ,05. I .P
Terra: f.lcleln JuoJeei dlUidit plagas
Terrx (upc:rfidem nos neUH.,.f
quaquaIl1 h,lbitare
3p.l.f
Terra: cœJit}; fili j'lui
4S0.2. P
T
N- D
E
X·
Tertium Seruatori, Prouerb . . 1.96.I.f
Terram fub cœJo quidam f!:abilem facÎunt
348,'.01
Terram fertiliCsimam effe pof!: aq uarum iIJulliones
354.1.m
Terni pura in puroiacerecœlo W ·l.m
Terram antiquifsimam elfe deorum
qui intra cœJllm funt
4So. l.m
Terram diei nofrisqi effeétricen1 eiTe
voluir deus
ibiJem
Terram quomulier imitatur 356.l.m
Terram nOI1 elfe talem qualem multi
fcribunt
3s,.I.m
Terrigenarum fabula
387 l.f
Terror an idem quod timor Gt 17 2..1.f
Terrihilia qua: arbirremur :t06.%..m
TeftamentOrum leges
601 .• .f
Teftium falforum lex
605.I.f
Tetrachordiiquis inuenerit 466.I.m
TeuagrammatOn nomen
10.9. I.m
Textor quid à vei1:iario differat 145.1.f
Textrina quis hoies docuent l.9 ' .I.P ·
Thalia luna: vox cur diéta
117.I.m
Thalcs Milelius
167.1.m
Thaletis cafum quàm facete aneilla
carpCerit.
l0-t.I.p
8"'-"MÏII
2.11.'.. p
Thamirx opera
ua.I.f
Thamus torius Aegypti Rex 315.1.P ·
Thea:tetus adolefcellS
94. '. m
Thea:teti proIes
99.1.f
Thea&es iui1:us & fonis in Repub.ciuis a Socrate faaus eft
%.83.I.p
Thebanis Ç1s leges denegauerit 34.1.m
Theba: Aegypltia:
315.I.P
'ii-,.v quid
%l1.I.p
Thearion piftor
114.1.p
Theiç quid lignificet apud PJatonem
ThemiHocJis con/ilio qua:
(598.I.f
Athenis fafralint
135.I.m ·
Themif!:ocles Cleophati pater vir bonus. & bonus vietutis (ua: pra:ceptor fuit
1701.f
Themif!:oclis pulchrii reCponsu 361.. I.p
The01If!:oclem Hon tanquam tyrannii
imperalfe .
8.1.p
Themiftocléqui damnauerint lH.I.P
Theodorus Samius ftatuarius IIB.l.m
Thcodorus quidam inter oratores adfcribitur
loI,' m
Theognidis pra:cept:t
18.!.p
DE': quare dei vocati fint
216.1.p
T heologi fummi qui fuerint inter phi
Jofophos
4'8.".f
Theologi in tres diuili Ccétas ~17.J.m
Theologi veteres amori~ nomel1 deo
atribuerent
159. 1.p
Theon Smyrna:üs M.tthematica: Platonica: profell'or
42.8,(.f
ThcophraJh de Platone diétii pulcluu
8EOÇ!I-"@'
115' I·m
(4 60.1..p
Theos dei !lomé apud Gra:cos 1.09".f
The/:1Llri inuellti Jex
59 8 .1 p
Thelralla plurimum o:quell:rcm facultatcm colebat
'76.1 m
554"'P
Thea:alorum turha feruilis
Then_alos abfq; ordine vixllfc 39!.J.m
Thenahca: mulieres veneficx 152..2 .f
rhcf~i fabula
334 ! P
Theleo qua: falfo ab Homero adlcribantur
3aO.2..m
Thelca H ippolyto Olaledix. 603.%..01
Th~ l1th ~ pud Aegyptios '1d inueneric
Theth auis dicata quo::
(5 9 .1..P
ibIs appellatur
3'5. 1.P
Theuth Ilomé dei apud quos 108.,.f
Thetys deorlim geuirrix
117'lo.p
rhetidis fabula t1amnatur
377.1..m
Tholu! Atheni;
324. J •m
Thomas BentIus
2.p.2,.m
Thraces quo vino vtuntur
50 9. I.m
Thraces qua: opera eu mulieribus comunia habeant
56; .1.m
rhr<Kum ingenium quale
394.2,.p
ThraCy machus or ator Soçratis ad ucr-
.".(.p
farius
Thrafylus .
.
..
.9.I.m
Thucydides fihos dlhgenter docult
Thueydides Melifsi filius
(I7·2.·p
apud Socratem vixit
j).2..m
Thyef!:is Atreiq;lis
I41·!·P
Thyphone multiplicior
30 1.•. 1~
ThyrGgeri mulri. Bacchi vero paucl,
Prouerbium
33 8. I.p
Tiberij ocu\i quales
2.79. I.f
Tibiaru01 inflandarii qui optimi pra:eeptores
36 • I.f
Tibiarum fono qui prxf!:ans 160.1.~
Timarchum mortuu elfe quia Socrau 1
obtemperare noluit
8.,.f
Timidi quomodo dlgnoCcendi ab audacibus
387· ' ·P·
Timoré in ciuitate nutriendii 57 1 . 1. 01
rolerantia prudens an foctitudo dicé
104·2,·f
da Cit
Tolerantia qualiseiTe debeat 100.I.p
Totumquodnon eft quatum elfenul
10 modo poteft
13 o . I .p
Totu '1d [ecu atferat necelfario 4.9. I .f
Totum & omne an idem
II4· I .p
Totum an fit vna fpecies ex partibus
fada
ibidem
Totius definitio
4 8. 1.1ll
Tragœdia Athenarum antiqui[simum
inuentum
p.l.m
Tragœdia: commendatio
38I •l .m
Tragœdi vnde multa defumat de defunétorum mambus
56s . J.m.
Tragœdiç qui ll:lldioli fuerin t 2. OI.l:f.
Tragica de inferis danat I>lato III Dia
logo 3-de iufto.per totum.
Tragici an iciuitate admitendi 566.1.f
Tragicos carpi.t
.
' . 44.9·1.· P
Tria in re quahbet IIltell'geda 15 8• I.p
Tributa publica quo pelldêd~ 6u.l:m
Trinit3rCm qui rerum omllIum pnIlcipium ei1è v~lllerint
1.5.9· I:g
Trifmf'giftus qUlbllS leg~s trad~dem,
& in quem earundem lIlueocJOnem.
rerulerit
H·2.·m
Trifmeglfti1de fiatuis (cnttcia 318.I.p·
Triftia volupcatibus 110 carere 68.2..m
Trif!:ia omllla,al1 mala lint
17 o• l • m
Triftitla nimia abilinédu eft Ho.l.m
Trite quid
4 68 . 1.p
Triuium 1)latonicum
333· I.f
Troïa: poteutia vude
p4·%.·P
Troianos vera: ignaros~e1ena: de
imagine iplius decertaflc 44 1.2..p
Troianorum viri fapientiores qu~m
mulieres
Hf"'P
Turpis & pulchri mediG quod 2.9%. 1.m
Turpe dolore ae mollo definiendl101
lf O .1 .f
TurpiG coparatio quo faciéda 14 1ol .p
Turpifsimumquidineiuitate 3p·m
Turpltudo qUld
114·2.·m
Tutorum oificium 601.1.m. .\I01.2..p
Tynnichus Chalcedeniis quid egregle
(cripferit
II a 1.m
Tyrannus quis appellandus
152..l.m
Tyr.quato mfiior \'iuat rege 4H.I.p
Tyrannus quem diligat
151.I.p
1 yranOl nomen eui cOllueniac 5·1.m
Tyrannus qualirer alfIciarur 438.,.f
Tyranoum ex radiee.turoria pullulaI e
Tyrannu ncminem fe me '
(4'5· I·P
horem dili~ere
zp.. I.p
Tyrannum ene patricidam
436.I·P
Tyrannum & illlquifsimil eiTe & ml~
ferrimum
43 8 •1 . f
Tyrannum à ver3 & prppria voluptate Jonge abeiTe
.
44 I. l • m
Tyrannos fapicntes eile fapieorû confuetudine
435·1;m
Tyrannis Athenis quidiu viguertt anl
te rlatonis tempora
2.l.f
Tyran.qua! fiudia no coducaot t 186.I.f
Tyrannidem amicitia & amor fa:pe
difsiparullt
186.2.·p
Tyr
�1
' . .2..p
efl"e opcttl1da
f
7,t.
no n
T~rttnn,idelmn qu
i af fe ae n"•
.2.
11.01de
r0 6. I. m
a
in
rm
ca
!
yrta!1 POeta
V
qUa!
i & co rp or is
Acuitas an im
H lo l. p
r
.} ppel Je tu us R tin et f7 6.I .f
V
cé fo rib
V a!l1ahu Cura
u op tim a
Fera om ni iir er (~33.%.f
V a~etudo pr of
a
al
m
t
.lu
a et ud o bo na
493' .2..f
re tu r
?cuo~O?o ge ne 3feruadç le x 37 .1 .f
~:I:C?dlll1Sanbofin~ntccpo ce nt io re s .2.4f. I.P
m no n
V .dt or es
ce rt um or di ne
ana.q~a! fu nt
If o' l.p
reclplUtnt.
tÏ ci na nt ur
va
es
nt
Va
re
fu
es no o Dlfi
3~ 6. r.p
r.m
dna 2.or.,..f. 263
Vat.ls.o~ciiiqu6ri ci ui lé fciétia 6.1.m
~a
lli ne
~~c~c.ln.l~lapproeJns
fpecies ab A po .f
.r
16
at~c~n~u fu
(1
p
Jf .l.
nitio
V a t.1C.Ill .I! ~efi de os & ho m in es am i.
Vat.I~I01U 10 te r
.2.88. lof
.
li {cientia
ra
Va~~t1.:1:~pmife~
gu
au
S
lU
gn
IClnlu dl
.
306• I .p
33 %.2. .f
m qu ad ru pl ex
ic in iu
rr ao
V att"
po
ex
1·
Veé
rt an da ru m &
. d Ig a Im po
p .f
f7
ru m reru~ ~ulJum fit
qu i m ol .p
V el :
um
nd
le
lp
rc
V 1 c~s ad pe
ro u, 51 6. I.f
or ea T lu ac io ,p
V el o~lte~ Bde
tio
ni
~04·.2.·m
fi
e
e OC.lCatu
re bu s m ax im
io
us
ib
1
qu
.V e ocmlS
I
r
1.94· .p
co m m en de1·.tu
ue r.
0..
V el ut 'a pe sr e. lu oa cl ll eo ab is ,P ro
.P
f.2
4
(3
VI
lna tr ag ic a
, e Ut a ma.ch parés,Proue.%.o 7 • .2..m
ap
89. .2..f
V de us fublC.O vb i
!lgo
4 %. p
enar.um Old
11 .1.
qU
V en at lo
.~.
es 1.2.3. I .P
rt
pa
a:
Ve
du
s
hi
nat.lol~ ce rr el
56B.%..m
e.cies & le x
f
V en au o? JS fpIll Officium
2.°f•·.2..I •
V en at on· s&bO d
J
ll
ecies dUa!
Vend~d
.e 1 . em é i fp is Jeges f9.9. I
or
pt
em
'
s!
ge ne ri
V en du on
cjant hu m an( o 4.1.m
V en en : qu.? o~idam bi .
60
f
Y en eo uq uo qUue ri nt
.·
m·%
be re co nf'ue d
di
re
ra
pe
V en us qu om o M ar te m fu
f
.
%.68 . 2..
f
at u r
.·
6
f·%
.8
2 l.r.m.2
V e nu.
s d up1ex
!.
ra
G
um
V
ol og ia fe cu nd
2.IB.%..f
. en en s .et ym
m
ne
io
l~
.2..m
ca~d
34
fit
m
na
pn m a! le x qu a:
~ene~1sS co
.r.p
JlJ
rn
2.
iu
iu
nu
en en .
lli .
qu om od o ab
Ve
l:a
ei
od
m
Im
. ne re m
f72.·,.·m
lI en du e '
a!
r
ra nt ia m an im
Vene
or um m te rn pe
l .f
f·
4.9
beffie
qu id &
V
us du1cifsimum 8
ener~o~ m ot el fe
1.2..p
um
m
tu rp lf sl
56). I.p
V e il: at em m ul ie ru m el fe
nu
r 13f. I .P
s fi gn if ic an tu
V er bo at tio ne
s ho na s
re
os
of
ri
cu
m iu m
.verbo~ii ni
1 73·2.·rn
e
rr
fe
veJ cofequi,veJ al
V n; :n 'J
si m am elfe
if
au
gr
um
ui
er or um le
53 6.1. m
N em el im
pa :n :m ap ud ta qu an do deceanr,
m en
2.06.1.p
V er bo ru or na
& quan.do no n
% 07 .1 .(
at
uc
nd
co
l
i ni hi
V er ec un dl a cu
Jf. 2..m
nt
.[u
vb iq ; vera
44 2. a. f
V er a fer.nper & ca tu r
di
il: q ua
V er a qU II ?q ui
te
po
t
be
ili
ea re qu
18 6. I.m
V er a l? qu J( fe t
op tlm e ca lle
18 6. ,.m
cendus
2.66.2..p
Ver.lX quis di
ci bu s
ui ni tu s
Ve r~tas an im i
di
us
od o m en tib
J6o.> .2..p
V en ta s qu om
in fu nd at ur
17.I.m
f
re
de
pe rf ua
Ver~tat~m ra ro in an im a elfe 2.J6.I.p
n
Ve~ttat.l$lumeiti on em fo/us da re po gn
co
s
tl
ta
30 • t .p
V en
àam
t~il: d.eu.s
en
bu
"i
ttl
.1
ntionem
V ef lta tls lI1ue
3f. 1. m
elFe I~g~ . ti no po fs üt re ae de vo .V en ta tl s Ip en oreiudic.1re 44 1. 1. 1'
lupta.te.aUtdol a: inil:rumencu pr%
ga nd
300 .2..1'
Ve~ltms In da
od
qu
um
cl pu
T yr a
T
V
J
1
,
.!
°
°
N
D
E
x.
quo in té ,
iti on é no ex a:
Yerit.1t~s co gn
fcquutur
a{
ri
vi
m pe ra ti
p~rar.l. & te
(3 0. t.p
ex
platio,cuius
9.2..m
Ven.tatls cocé
lie
s
au
Ol
us
rib
tr ib us an im ç vi rn e Jit voluptas,
in qu i6
Y er ic au pr op
74-.I.p
a? m en s
inibus
m
llO
m
w
js
m di
Y en ta tc m cu
54-0.1.1'
no ru m
du ce m elfe bo rg ut io ne faliitOicis
re da
9 ••• m
Y er ita te m ex
e
er
uc
el
orus
ch
u
or
al
m
fu ga tu r
m
.I.
V er ita te duce
11
(4
Py th ag or i2.f91.f
Vergilij locu s
cisconfentiens pu di cu s, & ad aric us
V er gi liu sc ho lc
2.73·2..p
m or es pr on us i de fupplicijs m or ·
d.
lx
m
V er gi lij loca ql
H f· t,p .4 4f .t.
tu or um
01·m
"7
qua:
Vergilij mura fit qcV médax ,B7.I.m
é
id
an
us
(m
er
V
16/·I.m
us confecerit
im
pr
is
qu
9·1.m
Ve lle s
f0
r
cu
o pcrfunda
Velles vbi mer
'4-r·t.p
de
! vn
mines
Veflium fpccie
om in au er in c Ilo .I.m
17
Veil:am cu rd en
(%
qu id ab
Veflium artifex
~4-f. L. f
at
texcore diJf'er i in ue ni éd ilr eg ul a
usre
Vefligi:z alicui & cu rb e! . (7loZ.m
o
4 0 5,I.f
Vieillis qu om od
lu m inferendum an tiq uo s cur
s apud
V ia us facilicOi od ix & cOIn· (14J.I·P
m e/
384 .•. f
V ia us omnis
tu r
tilena! co m pa ra acquir.ie 57foz.p
o fibi
V ia u G rx ci qu m or bo s . curandos
tia
V ia us di lig en
4-96.!-f
,
elfe
\64· ·f
a!
nd
ce
cr
od o ex
1 ·p
06
f
Vigilia: qu om
rurpifsimum
Vinci à feipfo
perat, lit
uitas feipsâ fu
ci
a
qu
ia
or
itt
506.2.p
V
ria
lfa
ce
ne
ne op tim a ,lut
0 f· I ·P
4
s obeiTe
V ia or ia : rapina dere vi ao ri b' fOf. L. f
ce
V ia or u bo na
fI2.·I.m
pariOint
x
qu
m
ia
6.I ·m
V ia or
66
et
no n lic
Yiolare feipfum
J2 .p .f
Violenti.1 quid u in te r fe & bo no ru
lor
Y in cu lu m mOi
Jr4.2.f.
nq uâ il:abile I ..m
er ga m.1los nu
u f 9.2
nt
ue
in
llo
ce
Ba
Y in u quâdo à
us fene·
illm elfeaduerf
V in um remed
517·z.. f
au ti s duriciam in ib us d. 1t um 519.2..f
m
V in um cur ho
po .l .f
o neg.1?~um
Yillum qUOInd v.en?/Cum,Prouerb.
fe
Y in u femeer el lma fi. (2.97·z.· m
aO
re
ce
fa
le
ca
u
V in
4 96.z.. m
ore
rp
co
m
cu
m ul
GrXCoim
um
ia fecund
2.18.1. .m
Y in i et ym ol og
vo ce m
50 9· '·p
um
ov te nd
1.90 .%.p
vi no qu om o?
36. 2.p
V ir bo nu s qUI
{jOlilis
Yir bo nu s deo ous videatur, vireutem
Y ir bonus vr bo fu gi t
104-.2..f
fe a: ltu r,& viria id m ag is coren de ·
s qu
yi r fa nx menci
2.4 8.2..f
at
be
de
rebus
re
in
c
ra
/fe
di
qu id
00
V ir à fœ m in a
4 .2..p
~,
26·z..m
agend!~
s
te
la
pl
t
fin
a re
Yiri bo ni III qu is exéplum 2.59. I .m
at
vi ri vxorem am en um er at ur 57·1.m
tioes
di
co
ni
bo
iri
Y
ar u 60. I .p
ia no lfe ,p rx cl
Y ir o m od er .o
celfarium
ne
e
m ax im
V ir o du il i qu id
U79-1·P
e,
U
ve
ri
iie
166. t.f
V iru m bo nu m um
difficile.1dmod iciJeelIè loSlS.z..p
e diff
Vi ru bo .m an er lu lieri polfe 168 ••. m
a
m
nu
bo
um
ir
Y
f61.I·p
odum /i~
Y ir ile qu iJ dice pra:efle ~ 269':"'[
em
Y ir gi ni C er er hr am , pu lc hm effe dl ·
77·2. ·f
Y ir gi ne m pu lc
·f
ce ûa t H ip pi as
104·2.
, •f
a:
9·
z.4
Yireus vera qu
t
le
p
piditates ex
rr6 l.m
Yireus vera cu at ur
fc
oa
de
vo
s
tu
uocOiri
V ir
re
ia
or
em
.10 m
Virrus doceri
Jf-2..m
.
pofsit
3Bf·~·r
a
nd
ce
er
u ex
Yireus l)u.Jncl.i ra &. co m m en fi lu tJ o·
fil
Yireus ex m en
7f · l .m
Ile
.-
;
,..
ufa quoi
da Ilon ea de ca ~.1..f
yi re us fcquen at
Ic
. vulgus. ex ill im di na ta eil: 2.f O. 1. f
rei or
V:,rtlls cUlu(q ;
44 4. r.f
vbi conlillar
16 j.l .f
V~reus re ru m
fit
Vl rt us an vnum a cOII(enfione co rn .
qu
Yirrus vniuerf.l
fl3. I. m
.p rx he nd ac ur
niat '.9 ./. f
ue
ad
'
ib
in
m
10 .I. p
V m us vnde ho o
Vireutis definiti
2.9.1 .f
t
ra
fe
al
i
iaÇJ:l mal
Vireucis abfene ores nullos elfe .6 .I .f
pc
Virtucis pra:ce pra:mia
4f t .•. p
ia
ne
ge
in
is
uc
Y!re
197.2..p
i~
cc
fp
t~n~u en:e
Vlrtu~is vnâ
ccie quomo~
fp
s
uu
Tt
Vl
a
V uc un s pars
'fl.%..m
llera.
do dllferac
cO
o
od
om
qu
(e(e
ib id em
Vireures in te r
ria! videantur
35f. l .p
pa re nt
J9 7. r m
Vircuri om ni a tcm elfc
JO.I.p
Vireutem fanica
alcm elfe
Y in ut em libcr fam lilb le gu m pr o.
er
Y ir tu te m vniu
43'.z.m
fiicutam
uidcncia elfe in lfe 160.1 .f.I71.%.f
no po
J9.I.p
V ir tu té do ce ri
elfe pr ud en tia m 7.J .p
Virtutem non
49
i
ar
m
do
62.1.2..f
Vireute om ni a n ccx:I 0
lf ei
fe rio
Virrutes oa oe
in
m
ua
entiOi t3nq
Yireutes:l prud piccduci
rU .I. rn
ca
ra m em br a à ciuitatibus m ax im e
r
Virtutes qu at uo
391.%..p
conduccnces
varia:,fpeac
:
ta
ul
m
a
qu
Virtuces qu an
10.2..m
en iu nt
cie tamen co nu o llabenrur ab ho .
m od
10 .1.1'
Y in uc es va ri o
m in ib us
a na
ri:
op
pr
in
s
ria
prop
163.1.[
Virrutes vbiq;
tura fundari
no m in e
es oés iufiicix 3.2..P
ire
Y utes m or al a: he nd i
pr
à Platonecomqu
t .9.2..m
s o plures lio IO.I.p
Yircuru (pecie
x
qu
a
iu principi
vireutli m or al
irudinem
at uo r ad beac
qu
us
ib
ut
irc
V
~65"'p
pe rd uc im ur mper m al a .lut da .
fc
Yis iIIata no n
Iso ·z..m
a
nd
na
nt em ·
m
co
a!
qU
:im
or qu
Vis. nulla du ri fe rt ur
l87.J.P
pt u qu od am in js im m itt i 2. 8r .l. f
m à di
m
vi quibufda
fh ." p
ge ne re tr aa at ax im e
in
m
ne
m
Yim om
s,
re
ré
/ cotra pa
yi vci nefas ve
330.I.f
nr ra pa tr ia m
vero om ni u co
IOl.z.[
s
34.1..[
Vi{jonis fpecic
6.2..f
Yifus definitio
1.9
colore cernir
Vifus ni hi lli ne corporis part<: pofia
Vifus in fuprem cur
2.66.I .m
tus cui a(simile im a &. in te lle au r
an
r
tu
Yifui co m pa ra
4-16. %..f
pu lc hr e
iferit,
m
ôl
é
oo
vituperaci
Vifum !lS ob cuperauerir • 30f.2..m
re
H ,. ,. f
& pa lio od ia
eo dé m od o efle qu lm
a
qu
nu
le
bi
ifi
V
ai
na
em
id
ra nn
43 9. "[
Yica ty ra nn i ty rôl
ire
dur.1 fic,atq; m
or og er ur
pr
de
vn
&
at
Yita vbi coniift
4-,PB.l.P.
iuxca medicos co pa ra tu r 44 4. I.E
bu s
Y ita ta lo ru ia ai
'4;"'P
ur ni te m po re 2..2..[
at
uS
in
m
ho
2.f
.
Vira
bo
ro
vi
a
éd
faci
quad.i
Vira hz c quari
a
of
er
m
m in is nu
16 1. I.f
Vita om ni s ho anrÎa
in di ge t confon
HO.2..f
r laudanda
V ita honefta cu xc ep ta qu o ad vo lu pr
Yi ta: eligenda: rem at tin er ib id em
ptacem & doJo
rijs tr a.
cUJJl fuis conrra
Vicas qu at uo r
H o. J. p
aa t
uii" (;7 .I .f
lir
nf
co
ce
ca
oc
vi ra criplex B riones al iq uo t 13 8• I .f
di
Vica! beata! co
: 2.4J1.2..p
a m ax i.q ré da eil
Vitç ra tio cere ib us con/iil:at 17 1.2. .[
Vita: falus in qu q; fatale eé 4-96.I.m
icui
Yitç (paciu vn
32.1..1..m
ag ni f.lcicnd5
Vic.\ no n elfe m in fii tu 2t
m ol .p
tim e.
lt qu i.
V~tam qui op
ul
er
au
J/
pe
ap
or te
Y 'ta m ha nc m
6.1 .p
2.4
•
~ ~
. da m .. lla~ no folu tu rp e, fed in iu r.m
Y lta m lI1JU
ôlmarae1fe fI 7.
cundâ qu oq ;, &.
Vita!
1
1
�1
mu
Vitç quatuor fecu ndi! quadruplicé
di [piritum numeranrur 464.·m
Viurum tIiu quxnam optima 61.2 .m
Viuere bene an cupi5.t omne~ '77·I,f
Viuere non multi faclendum,fcd bene
viuere
32 9·1.m
Viuere "n aliquibus conducar nécne
2.0).2..01
Viuere bene in qllibus rebus conGll:at
174· I ·P
Viuendi ratio qua: pro[pera 641.I.P
Viuenres an aliunde /i.'it <Juàm ex mor
tuis
338.1. f.340.l.m
Viucntes non e{l'c lalldandos 562.. t.m
Vitium vnde nafcatur
ss6. I.m
Vitia in ciuitate quo modo foue<tntur
fubtyrannide
437·7.·f
Vitiorum macula: duplices
2.37.·1·m
Vitiomm viam plan am elfe W'·7.,P
Vitiorum isnarus quando irridendus
fit
104.I·m
Vit ri generatio
487·I.p
Vituperatio & laus l bono viro quo ·
modo traB:anda
30 ·7.·P
Vlcifci niiliceat acceptiiiniur. 32 9·7.·p
Vltionem non e{l'c iull:itiam
539· L f
VlyIres ver[utlls & multiformis pingi
[Ur ab Homero
188.2..f
vmbram tua metuis,Prouerb. J~8.7..f
Vnguium vfus
492. ·1 p
Vnionem ciuit:lti vtili[simam elfe
-4- 0 2..2..m
Vnum immobile elfe fecudum quemlibetmotum
47·!.m
Vnu maximedi[crepat ab eodé 47·2.·p
Vnum quod eft ab V110 debet oriri
27 8. I . m
Vnum aliquid nihil [ecundii feipfum
e{l'e
I06.2..m
Vl1iiinnullo alio quàm in [eip[o e!fe
4 8 .2.m
Vnum ex multis elfici in muGcis confonantijs
467·.,m
Vnum omnium principiu e(fe 42.·2..f
Vl1U quid apud Plato.ligni/icet 43'''P
Vnu vni contrariu quo A'bet 164·1.m
V nu primu orm q niieru capiut 51.1. m
Vnu in triplici ordine reperiri 47.· z. m
Voum & ellS mutuis nexibus c1audi
4 8 •2 •m
Vnu participare multis nihil prohibet
5P'P
Vnumnihil elfeperfe
.98.2..p
Vnum, eft rerû omniii terminus, &c.
Vl1UOl in fupremo gra
(116.I.m
du collocatur
1I6.1.m
Vnu quo multa elfe poCsit
49.l.f
Vnum quare nec iunius,nec fenius fe~
ip[o fiat
. _
'l;8.I.m
Vnius e!fentia non Ide efi: quod Ip[um
vnum
4 8.1.[
Vnius dOOlillatio in rcpnblica admilli
ftranda omninm optima Ir2.·1.m
Vni no poffe duo cotraria ine(fe 31.2..p
Vnitas <Jualltum momentum rcbus in
omnibus habeat
~62.. 2. f
Vnitates coniuné\:a: cur faciant bina~
rium numerum
347. z.f
VnÎtateme!fe differemiamillter duo
& tria
4 66. I ,f
Vnitate partium [uarum cunQ:a [erua
tur
262..2..f
Vnit3tem non elfe corpus
4l9·l.m
Vniuersû in duo fui(fe diui[um 471.2..[
VnÎuerCum quibus terminis compra:hendirur
60 ti.l,m
Vocales viciiit literas rcliquas 3j1..I.m
D
E
x.
Vocem in verba quis primus articulatim dilhnxerit
161.1.m
Vocécurnobisdederintdij 481..2..m
579.z.m
Voce quatuor
Vocum conConantia,& di!follantia vn
de
493't.p
Vocu proportioqualis
2.68.1,f
Volûras ad quod bonu pertineat 1.1. p
Volunt3tis qua: animx appetitiua vis
9.2..m
ell:,aQ:us quis
Voluntatem 'lua:nam virtutes perficilnt
9.7..f
Volûtace opus e{l'e ad i ufii tiâ 1. 30.l.m
Voillptas maxime omnium temeraria
Voluprares Venerisi[\gen~ (474 .I.p
ti[sima: omnium a:ftimanrur ibid.
Voluptasquid,& vnde
9S8.I.m
Voluptas in amicor" malis vnde pto-.
fici[carur
.
69.I.p
VoJuptas multis malis à quo immixt.l
Gt
300.I.p
Voluptas anima: in feip[a
6 g .m
Volllptas hllmana qiio fiat
557.2.m
Voillptatis po[fe[slO neq; primu neq;
74.2.·p
(ecundum bonum ell:
Voluptas prxter naturam qua: 508.2..f
Voluptatis nullus fruB:u slt ne reminifcentia
64.!.m
Voluptatis mixtioes lcorpore 68.r.m
Voluptatis initium doloris fini COIUIlQ:um elfe
334.2.f
Volup.c6moda & incomoda 62.5-> p
Volupratis qualitates
'r.2..m
Voluptatis & doloris medi" 44o.l.p
Volupratis generatloné femper,e!fen
tiam vero nunqua exill:ere 7 0 . 1,f
Voluptatem non effeio Deo 62.5':'P
Voluptatem rem elfe vanam
51.l.f
Voluptatem capcre & gaudere quid
differant
165.2..f
Voluptatem nullam pra:terquam l'ru
dentis, veram exillere
44o.1.p
Voluptatem nullam effe amore poten
tiorem
29C. 2..f
Volup.none!feCummabonii 60.1.m
Volu .magis & minus fufcipere 66 .•. f
Voluptates qua: [apientia: proprix &
qua:alienx
73.2..p
Voluptate quidnam pra:ftatius 60.I.p
Voluptates [enlÎlcs qux
JIo.2,.m
Voluptates an vehcmentiores fintÏn
Cano aut in a:gro
67.I.m
Voluptatcs anima: tres
439.2..m
Voluptates in [omnis <Jux
436.2..f
Voluptates in trill:ib Y eWlelfe 68.i.m
Volup.omnes llo!fe vtiléne fit 73.1.p
Volup.cur tenebras optent
74.x.m
Volup.ql,::e nece{faria: qu::e no 4 H. l P
Volup.cuius [en [us Gnt firmiores &h u
mao::e natur::e cognatiores 2.73.2..P
Voluptates vera: qux
69.2..m
Voluptatis genus quod minime diuinum
iqidem
Voluptates quo puniantur
4451.f
Voluptates ardentius feB:etur tempe:ratus an intemperatus
68.~.p
Voluptates quomodo difsimiles~inter [econtraria:
p.::..f
Voluptates bonoru quo differât àmaJorum virorum voluptatiùus 66, l.f
Voluptates cur pel' fe non faciant hominem beatum
60.:,P
Vouerclluid
41.·I.p
Voti de/initio
30 .•. m
Votum <Juid l deo petere debeat ibid.
Vrania Mur"um afRauit
117.I.m
Vrania cœli ftelliferi vox
1I7. ',!>
Vrbs an muris cingenda fit
m.r.p
Vrbis ftruB:ura qualis e(fe debeat
m·I.p
Vrbem nunquam expugnabit qui retro repellitur, Prouerb.
334.2..f
Vte~1S & res qua quis vtitur quomodo
dlfferant
2.8.[.m
Vtiles qui
5. 1. m
Ytilis definitio cum potentia commll
nis
7f. 2.m
Vtile proponit Socrates ad inueniendum pulchrum
8ù.l.m
Vrilia & iufia non elfe eadem 2.3.I.p
Vti!itatem cur multi pro pulchro acci
plant
.
75.I.m
Vulcani etymologia
119.',P
Vulcanus qllam artem docuerit
269.2..f.l,91.I.p
Vulcanum & Mineruam naturam ha~
bere communem
49.9.r.p
V 1I1gus qllid docere porsit
:!.1..t.[
VIllg 9 vafto coparatur bruto 408.2. m
V 1I1gus no po!fe philofophJri 4'2.. t.f
VlIIgllS no c~llcre peritla multcorum
concentuuiudicandorum 519.1 m
Vulgi opinionem contemnédam eIre
327.2. P
Vultus humani longitudo quanta eife
debeat
1.6S ... p
4.97. 1 .p
Vulua in fœmina quid
Vxorquo tempore ducend" 3J7 • j .p
Vxoris qu::e pro viro mori voluerit ex
empIlIlO
'
2.59.I.m
Vxoré renuentis quœ mulB:a 55J.2.m
Vxores Regum apud Laceda:monios
ab E phoris ferllantuf
15.2..111
Vxores regix apu:l quos populos ditif
fima:
16.1.m
X
X
Anthias vnius ex Thucydidis filijsprxceptor
17.2..m
Xantippe mulier
33-i. :.111
Xantippus Periclis filius qua i re à pa~
tre infiruB:us fuerit
17, 2..p
Xanthlllll dij nominant non Scamandrum
31 4. 1 .m
Xel~ollis familiaritate qui doél:i ellarc
TInt
2.4.7..f
Xenophonté l vulgari luxu ad r.lpiétu
traduxit [obuetaté Socrates .8.I.p
Y,MAli
FIN 1 S,
-'.
'.
1.
• ,
it
~1 ,
\1
1\: . (
..
. d>-m .~~,t,'}I\
1·,
•
/
Z
Z
Excude6at 71a/thazar .Arno/etius.
/
2.2.5·l. m
2.1,9.2.11'\
,NullillS fetè v[us apud antiquos
Gra:cos
2.u.l.f
Zamolxis quibus leges tradiderit, &
in quem earundem inuentionem rc
tulerit
342..2. m
Zamolxidis incantationes
1.93 2..p
':iNI-'/ÔlJlH quid
1.12.. r,m
Zeno EJe.ttes cui· difcip.fuerit 42.. 2..III
Zeuxippus Heracleti filius
560 .l.P
Zodiaci fig?iS qui dij prxfint 2.6,9'2..f
Zona: nommequx prouincia appella
ta
16.1.m
Zopyrus Alcibiadis pedagêgus 15. 1 . [
Zopyrus Phyfionomus
2.7.901.111
loroafter quibus leges tradiderit , &
in quem retulcrÏt earuÎldem inllen
tionem
34 1 III
Zoroaflri magica quâti fiat apud Per ..
Cas
25. l 'lll
Zoroafiri fapientia qu,:) in re conll:iterittota
2.0.9.I.m
Zv)'Jpquid
2.2.2..::..p
LV G ·D V N l,
f
y
Vfus apud Gra:cos
quid Ggnificet
'
>
.
����������"
.•
�
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Livres anciens XVIe siècle
Relation
A related resource
https://bibliotheque-virtuelle.bu.uca.fr/files/vignettes/BUCA_De_exemplis_illustrium_50435_0001.jpg
Text
A resource consisting primarily of words for reading. Examples include books, letters, dissertations, poems, newspapers, articles, archives of mailing lists. Note that facsimiles or images of texts are still of the genre Text.
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Divini Platonis Opera omnia Marsilio Ficino interprete. Nova editio, adhibita Graeci codicis collatione à duobus doctissimis viris castigata : cuius collationis ratio ex epistola operi praefixa facile constabit. His accesserunt sex Platonis dialogi, nuper à Sebastiano Conrado tralati, neque unquam adhuc in hoc volumen recepti.
Creator
An entity primarily responsible for making the resource
Platon (0427?-0348? av. J.-C.)
Grynaeus, Simon (1493-1541)
Ficin, Marsile (1433-1499)
Corradi, Sebastiano (15..-1556)
Publisher
An entity responsible for making the resource available
Vincent, Antoine (153.-1572?)
Arnoullet, Balthazar (1517?-1556?)
(Lyon)
Date
A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource
1557
Format
The file format, physical medium, or dimensions of the resource
[16]-667-[33] p.
in-folio
application/pdf
Description
An account of the resource
Sig. *8, a-z6, A-Ll6, Mm8
Ed. par Grynaeus qui signe la préface. Extrait du privilège royal octroyé à Antoine Vincent pour dix ans daté de Fontainebleau, le 22 octobre 1556. Marque d'Antoine Vincent au titre gravée sur bois. Lettres ornées gravées sur bois. Texte sur deux colonnes. aF. Ll2 signé A2. Pages 199, 327 et 432 numérotées 299, 315 et 412.
Reliure cartonnée blanche. Titre en lettres dorées dans un cadre sur cuir marron/rouge collé au dos. Cote 17231 écrite manuscrite au crayon en haut à droite de la 1ère de couverture, imprimée sur une étiquette ronde collée en haut du dos et imprimée en haut à droite sur la page de titre. Tranche des pages rouge. Contreplats et gardes en papier caillouté. Mentions manuscrites biffées sur la page de titre. Ex-libris manuscrit de Gaspard du Boys sur la page de titre. Estampille de la Bibliothèque municipale et universitaire de Clermont-Ferrand sur la page de titre, page 99 et sur la dernière page imprimée. La dernière page imprimée porte une estampille imprimée avec la date du 16 nov. [année effacée] et la mention manuscrite "Don 24571".
Type
The nature or genre of the resource
text
Language
A language of the resource
lat
Rights
Information about rights held in and over the resource
Domaine public
Source
A related resource from which the described resource is derived
Bibliothèque Université Clermont Auvergne
Identifier
An unambiguous reference to the resource within a given context
BUCA_Divini_Platonis_Opera_omnia_17231
Relation
A related resource
vignette : https://bibliotheque-virtuelle.bu.uca.fr/files/thumbnails/41/78324/BUCA_Divini_Platonis_Opera_omnia_17231.jpg